NHNG NGI KHN KH (BN FULL) VICTOR HUGO

LI GII THIU ................................................................................................................. 2 PHN TH NHT ................................................................................................................ 9 QUYN I ............................................................................................................................... 9 I. NG MIRIEN ....................................................................................................... 9 II. NG MIRIEN THNH C CHA BINGVNUY ................................................ 11 III. GIM MC GII TH A PHN KH ............................................................... 15 IV. NI SAO LM VY .......................................................................................... 17 V.C CHA BINGVNUY DNG O LU QU .................................................. 23 VI. NG MIRIEN GIAO NH CHO AI GI .............................................................. 24 VII. CRAVT ....................................................................................................... 29 VIII. TRIT L SAU BA N ................................................................................. 31 IX. C EM T NG ANH ......................................................................................... 34 X. NG GIM MC NG TRC MT NH SNG KHC L ........................... 37 QUYN II SA NG .............................................................................................................. 56 I.SAU MT NGY NG ..................................................................................... 56 QUYN III TRONG NM 1817.......................................................................................... 103 I. NM 1817........................................................................................................ 103 QUYN IV :GI TRNG CHO C ..................................................................................... 128 I. MT NGI M GP MT NGI M ............................................................. 128 QUYN V I XUNG DC ................................................................................................ 138 QU TRNH CI TIN NGH LM THY TINH EN................................... 138

QUYN VI : GIAVE ........................................................................................................... 170 I. BT U YN NGH ...................................................................................... 170

QUYN VII: V N SNGMACHI ................................................................................. 180 I. B X XEMPLIT .......................................................................................... 180

NXB VN HC

LI GII THIU Victor Hugo l nh vn lng mn ln nht ca nc Php, th k XIX. Cuc i chin u khng ngng ca ng, nhng tc phm vn chng ca ng phn nh trung thnh nhng bin c lch s ln lao, nhng cuc cch mng ca nhn dn Php sut th k XIX. Tc phm ca ng tiu biu cho ch t do, lng tha thit yu ha bnh, lng tin tng cao c vo con ngi lao ng. Bi vy, ngy nay mi nc, ngi ta u cng nhn Victor Hugo l mt nh vn tin b khng nhng ca nc Php m cn l ca ton th nhn loi. Nm 1952, nhn dn khp th gii t chc long trng l k nim ngy sinh nht ln th 150 ca Hugo ti Vin, th nc o. Tc phm ca ng c dch ra rt nhiu th ting trn th gii. Victor Mari Hugo sinh ngy 26 thng 2 nm 1802 Bdngxng, mt tnh nh min ng nc Php. B ng l mt s quan cao cp thi k Napoleon nht. M ng thuc mt gia nh theo ch ngha qun ch v ngoan o. Lc cn nh, Hugo sng vi m, chu nh hng t tng ca m. Nhng t thi th u, ng Pari qu hng ca ng, qu hng ca cch mng Php, nn ng sm hp th nhng t tng cch mng, tinh thn dn ch. Nhng nm cn nh tui, Hugo theo b m sang ri sang Ty Ban Nha. Cnh vt chi li nhng nc ny s li trong th vn ca ng nhng hnh nh ti sng, nhng k nim su sc. T nm ln mi, Hugo hn Pari, hc ti trng trung hc Luil Grng. Nm mi bn tui, Hugo bt u lm nhiu th, nm mi lm tui c gii thng th ca Vin Hn lm Php. Nm mi by tui, ng b hc chuyn sng tc. Nhng tc phm u tin ca ng gi li thi k Trung c phong kin, biu hin t tng qun ch r nt, nhng ng thi cng c mm mng ca t tng nhn o, chng i li ch n l lc by gi. T 1820 n 1830, Hugo lin lc vi nhm nh vn lng mn v tr nn lnh t ca nhm ny. ng mang ht thin ti li lc v tri tim nng nhit u tranh cho mt nn vn hc mi, t do, chng i li th ngh thut g b, gi to ca ch ngha c in lc y li thi. Nm 1827, ng vit v kch Cromuen; bi ta ca v ny c coi nh bn tuyn ngn ca phi lng mn. Huygo ch trng ph b tt c nhng lut l c in, kht khe v i hi phi tn trng hin thc, i hi t do tng tng. V kch Hcnani, din nm 1830, gy ra nhng cuc chin u v nhng cuc tranh lun kch lit gia phi c v phi mi. Ngh thut lng mn hon ton thng li. Trn nhng nguyn tc hon ton mi v kch, Hugo vit mt lot nhng v kch lng mn: Maring lorm (1829), Luycrt Borgia (1833), Mari Tuyo (1833) v c bit Ruy Bla (1838). ng a ln sn khu nhng hon cnh v i, nhng con ngi y nhit huyt, nhng mu thun gay gt nng bng, nhng tri tim nng chy. Ngi ta ch nht n v Ruy Bla, trnh by

nhn vt chnh l mt ngi y t c tm hn cao thng v yu tha thit hong hu Ty Ban Nha. l c mt cuc cch mng v quan nim kch ca Hugo, tri hn li vi quan nim kch c in. T sau 1830, bt u mt giai on mi trong cuc i, cng nh trong sng tc ca Hugo. Phong tro cch mng Php cng ngy cng mnh m. T 1830 n 1832 ti mt s thnh ph ln Php, nht l Paris v Lyng, nhn dn lao ng ni dy chng chnh quyn t sn phn ng, Hugo c cm tnh c bit vi phong tro cch mng. Trong bi ta cun Luycrt Borgia (1833), ng tuyn b nh vn phi sng tc ng thi vi u tranh chnh tr. T 1830, Hugo khng ngng sng tc v khng ngng tch cc tham gia u tranh chnh tr. Phi lng mn thnh hnh t 1810, c s chia r: mt bn ch trng ngh thut v ngh thut, ng u l Tphin Gchi; mt bn ch trng ngh thut phc v dn sinh; Victor Hugo l ngi sng lp ra dng sau ny. n nm 1859, ng vit cho thi s Ble: Khng bao gi ti ch trng ngh thut v ngh thut; bao gi ti cng ni: ngh thut phi phc v cho tin b. Hugo vit phc v u tranh, phc v qun chng. Trong t tng ca ng, c mt chuyn hng quyt nh. Ch phn ng ca Lui XVIII, cuc cch mng 1830, 1832 l nhng nguyn nhn su sc ca s chuyn bin trong t tng ca nh vn. Nm 1831, ng vit cun tiu thuyt lch s v i Nh th c b Paris, mt cun tiu thuyt lng mn tch cc in hnh. ng kch kch lit bn qu tc, cao tm lng cao thng, trong sng ca ngi bnh dn. Cng nm 1831, ng xut bn tp th L Thu, trong ng vit: Ta yu t do v hoa tri ca T do. T 1830 n 1840, cc tp th ca ng u thm nhun lng xt thng thm tha nhng k khn cng, lng tin tng vo sc mnh ca nhn dn, lng hy vng vo tng lai loi ngi. Trong tp Ngy cui cng ca ngi ti nhn (1829) v trong truyn ngn Clt, thng cng, Hugo phn i thng thit ti t hnh trong lut php lc by gi. Vo khong 1840, Hugo bng nhin ng v phi hu. ng bnh vc ch qun ch chuyn ch, bn vc tn trm t sn Lui Philip, chng li t tng dn ch. Nm 1841, ng c bu vo Hn lm vin Php v nm 1845 c phong b tc. Nhng sau 1848, trc s phn bi ca bn qu tc v bn i t sn, Hugo tr nn chin s s mt ca t do, dn ch, ca ch Cng ha Php, cho n ngy cui cng. T cuc o chnh ngy 2 thng chp 1851, lt ch cng ha, Hugo phi y ra nc ngoi, thot tin B, ri ra o Gicxy v Ghcnxy sut thi gian mi tm nm tri di ch ch th II. ng cc lc chng li Napoleon III. Thi k ny ng sng tc nhng tp th v nhng b tiu thuyt c gi tr nht. 1852, ng vit Napoleon tiu v xut bn tp th Trng pht nm 1953; ng ln n gay gt s phn bi, s p bc ca triu nh Napoleon III.

Ngi ta bit Hugo ri b nc Php v t nhng hn o ca Anh Ct Li trong bin Mngs ng nhm ngn la u tranh chng Napoleon tiu (Aragng: Bn c Victor Hugo cha?). Hugo thc s tr thnh mt mt chin s cch mng, mang c cuc i mnh, thin ti ca mnh phc v cch mng. Nhng tp th trn m u cho giai on th ba trong s nghip sng tc ca ng. Trong thi k o Gicxy v Ghcnxy, Hugo vit my b tiu thuyt ln: Nhng ngi khn kh (vit xong nm 1861), Nhng ngi lao ng bin (1866) v on u tp th Thin anh hng ca ca nhn loi (1857 1883). Nhng ngi khn kh l mt cun tiu thuyt x hi hin i, mt thin anh hng ca bng vn xui. Hugo din t cuc i trm ngn kh cc v tm hn v cng cao thng ca mt ngi t kh sai l GING VANGING, ca mt thiu ph b x hi t bn tn bo ch p l Phngtin, ca mt tr th anh dng l Gavrt. Trong cun tiu thuyt v i ny, Hugo ng hn v pha qun chng, khi m t cuc chin u hng trng ca nhn dn cn lao Paris ni dy nm 1832 chng li chnh quyn phn ng lc by gi. Trong b tiu thuyt Nhng ngi lao ng bin, Hugo m t cuc u tranh ca chng nh c Gilit vi bin c v s hy sinh cao qu ca chng cho hnh phc ca ngi chng yu tha thit, ruyst. Thin anh hng ca ca nhn loi gm nhng bi th ho hng ca ngi s tin b ca loi ngi t bng ti nguyn thy tin ln mt tng lai rc r. Nm 1859, Napoleon III n x cho Hugo, nhng Hugo khng chu tr v nc Php. ng ni: Gi trn li th vi lng tm, ti chu n cng s phn ca T do. T do b trc xut khi t Php, khi no T do tr v t nc, ti s tr v cng vi T do. Nm 1870, ch th III sp , Hugo tr v Paris. Tuy ng v l tng x hi, ng khng tn thnh Cng x Paris, nhng ng thng cm su sc vi giai cp cng nhn ni dy lm cch mng v khm phc h. Sau khi phong tro b dp tt, ng ng dy phn khng nhng s tr th, khng b trng trn ca bn thng tr phn ng. ng i n x cho tt c nhng ngi tham gia Cng x v cho mt s ngi trn nh ng ti B. Cuc cch mng v i ny l ngun cm hng cho mt tp th c gi tr ln ca ng l tp Nm khng khip (1870 1871). y, thi ho ca ngi con ngi v sn ng ln lm cch mng v kt n nhng k nhng tay vo bin mu tr th nhng ngi yu nc. Nm 1874, ng hon thnh cun tiu thuyt Chn mi ba, bt u vit t nhng nm cn ngoi o. ng m t li cuc cch mng 1789 1794, coi nh mt s kin ln nht trong lch s th gii hin i. Nhng nm cui cng, ng vit Ngh thut lm ng, y tnh thng yu tr con v hon thnh tp th Thin anh hng ca ca nhn loi. Victor Hugo mt ngy 22 thng 5 nm 1885, c ton th nhn dn Php thng

tic. Ngy a tang ng c coi nh ngy quc tang. Nhng cu chin s cch mng Cng x Paris ku gi mi ngi tng nh n nh i vn ho ht lng ng h nhng ngi lao ng tham gia Cng x. Cuc i ca Hugo nm sut c trong thi k bo tp ca cch mng Php v ca chu u, th k XIX. ng sinh trc ngy ch thnh lp v cht sau Cc Mc hai nm. Tc phm ca ng ra i trn ng gch nt ca ngc Baxti v chm dt khi nhng nghip on th thuyn sp sa tuyn b rng ma xun s thuc v h ngy 1 thng 5 ti Chicago. Victor Hugo l tm gng phn chiu cch mng Php. (Aragng: sd) Qu vy Hugo tin t xu hng qun ch n t tng dn ch x hi, t ngh thut lng mn n xu hng hin thc. Cuc i v tc phm ca ng tiu biu cho cuc phn u khng ngng cho cch mnh, cho t do dn ch, cho ha bnh hu ngh cc dn tc. Nm 1849, i hi quc t ln th nht, nhng ngi Bn ca Ha bnh hp ti Paris, Hugo c ni: T tng ha bnh l khp th gii, l ti sn ca tt c cc dn tc, mi ngi i hi ha bnh v ha bnh l hnh phc ti cao ca h. Hugo ht sc bnh vc cho Gin Brao, ngi lnh t phong tro i hi t do cho ngi da en M, b chnh ph M kt n t hnh. Hugo ng h cuc cch mng Ichlng, ng h nhn dn o Sp khi ngha chng bn thng tr Th Nh K, ng h cuc khi ngha ca nhn dn Cuba chng bn thc dn Ty Ban Nha. L lnh t ca phi lng mn, ng lun trung thnh vi nhng t tng lng mn tch cc, chng i li xu hng lng mn tiu c, thot ly. ng ch giu bn nh vn h ho ngh thut thun ty v i cho c ngh thut phi phc v chn l, phn nh thc t. Hugo ra nhim v ca ngh thut l phi phc v li ch ca nhn dn; sc mnh ca vn chng l mi lin h cht ch vi nhn dn. Ch ngha lng mn ca Hugo thm nhun tinh thn nhn o ch ngha. N rt gn ch ngha hin thc, Aragng gi Hugo l nh th hin thc. Tc phm ca Hugo phn nh i sng cng cc ca nhn dn di ch t bn, phn nh tm a xu xa b i ca bn qu tc, bn t sn thng tr ca thi i. Tc phm ca ng cng m t c nhng con ngi lao ng vng dy lm cch mng. Tuy vy, cng phi thy ngay rng Victor Hugo chu nh hng nng ca tn gio v mc t tng cao nht ca ng l mt th ch ngha x hi khng tng kiu ca Xanh Ximng, Phuri hi u th k XIX. (Saint Simon (1760 1825) l mt nh nghin cu khoa hc, ngi Php, c lng yu tha thit loi ngi, cm ght bn qu tc a ch v bn t sn u c. ng ch trng ci to x hi t sn v xy dng x hi khng c ngi bc lt ngi, nhng Saint Simon cha thy r nhng mu thun ca giai cp trong x hi t bn nn ch trng ca ng i n tht bi hon ton. Charles Fourter (1772 1837) l mt nh kinh t hc ngi Php, ln n kinh doanh v t chc trong kinh t t bn. ng bnh vc th thuyn

l ngi lm ra tt c m chu sng i sng kh cc. ng ch trng mt nn kinh t c k hoch, nhng th tiu u tranh giai cp, nn cng ch i n tht bi.)Th gii quan ca ng, bi th, b hn ch rt nhiu. ng khng nhn nh c qui lut pht trin ca x hi. ng tin tng rng ch c t tng mi c th gii phng c loi ngi. Bi vy nhng nhn vt ng xy dng thng l nhng nhn vt c tm hn cao thng, y lng hy sinh nhng t chin u tnh. Tiu thuyt ca ng thng c nhng on l thuyt v lun l, o c, tn gio. ng rt s nhng cuc cch mng mu. Cuc i Victor Hugo l cuc i u tranh khng ngng cho chnh ngha, cho t do, ha bnh, dn ch. Tc phm ca ng thm nhun t tng nhn vn chn chnh. Ngy nay, nhn dn cc nc rt ham c tc phm ca Victor Hugo. Php, cch y t lu, bo Nhn o ng li b tiu thuyt Nhng ngi khn kh c minh ha. Trong thi gian pht xt c chim ng nc Php, mt i du kch Php ly tn Gavrt lm tn i. Vit Nam trc kia c nhiu ngi dch th ca Hugo v Nguyn Vn Vnh dch b Nhng ngi khn kh vi nhan bn dch Nhng k khn nn. Nhng ngi khn kh l mt b truyn ln nht m cng l mt tc phm c gi tr nht trong s nghip vn chng ca Victor Hugo. ng suy ngh v tc phm ny v vit n trong ngt ba mi nm v hon thnh nm 1861. Ngay t nm 1829, Hugo c nh vit mt cun tiu thuyt v ngi t kh sai. Sau 1830, Hugo c bit ch n nhng vn x hi, nhn xt nhng bt cng trong x hi. ng nhn thy nhng k ti phm, nhng con ngi t bn tn c. ng tin tng rng nhng con ngi y c th ci to c bng ng li gio dc nhn o. ng nhn thc c r rng nhim v cao qu ca nh vn l phi gp phn ci to x hi, u tranh cho t do, hnh phc ca loi ngi. Cng vo nhng nm 1830, trc phong tro u tranh mnh m ca nhn dn lao ng, mt phong tro vit tiu thuyt x hi dng cao Php, Giocgi Xng cho ra i cun Llia, nm 1832; nm 1842, gien Xuy ng tp truyn B mt thnh Paris. Victor Hugo bt tay vo cng vic su tm ti liu v bt u vit b tiu thuyt ny, thot u gi l Nhng cnh cng kh, vo nm 1840. Nm 1854, Nhng cnh cng kh i thnh Nhng ngi khn kh. Sau mt thi gian gin on, Hugo hon thnh b truyn nm 1861. n nm 1862 th b truyn xut bn ng thi Brussel (B) v Paris. Trong bn ting ng h u tin ngy pht hnh tp I, bn ti 3.500 cun. Nhng ngi khn kh l bc tranh ca mt x hi. N cp n nhng vn ln lao trong x hi Php u th k XIX, m cng l ca tt c cc x hi t sn. l mt bn hng ca ca thi i. Victor Hugo sau khi hon thnh b tiu thuyt

ny ni: Quyn truyn ny l mt tri ni. Qu th, mt tri ni, khng nhng v s trang ca n, v nhng vn to ln n bn ti, m chnh l v n thm nhun nhng t tng nhn o, v n ca ngi o c cao c ca nhn dn lao ng, ca ngi t do, dn ch, chng li cng quyn p bc, bc lt. l lng thng cm su xa i vi nhng con ngi b x hi ch p, lng tin vo tm hn cao thng ca h. Ging VanGing b x hi t sn bp nght, chng li bao vy, lng bt cho n cht, vn sng mt cuc sng hy sinh cao qu v nhng k b x hi rung b. Phngtin b x hi p xung, vn l mt tm hn thanh cao, l mt tm gng sng ca tnh m con. Gavrt l mt a tr b vt bn l ng Paris, vn l mt tm hn th ngy, yu i, dng cm, ngha hip. Nhng ngi khn kh cn l mt bi ca phn khng i vi ci trt t ca x hi t sn, n bp nhng ngi ngho kh nh l mt th nh mnh nhn to v bin nhng ngi v ming cm manh o lm tn lnh bo v n, thnh nhng ci my m qung, tn nhn. Nhng ngi khn kh l mt tc phm chan cha tinh thn lng mn cch mng. Hugo l mt nh vn lng mn. ng thng dng phng php xy dng nhng hnh tng to ln m t nhng tm hn siu vit, nhng t bin cao c trong lng ngi, gy nhng n tng hng v cho ngi c. Nhng nhn vt chnh din u sng ngi c ho hip, hy sinh. Nhng ngi khn kh cn ghi li nhng nt hin thc v x hi Php vo khong 1830. Ci x hi t sn tn bo c phn nh trong nhng nhn vt phn din nh Giave, Tnci. Tnh trng cng kh ca ngi dn lao ng cng c m t bng nhng cnh thng tm ca mt ngi c nng sau tr thnh t phm, mt ngi m, mt a tr sng trong cnh khng khip ca cuc i ti tm, ngt th. Di ngi bt ca Hugo, Paris ngy cch mng 1832 sng dy, tng bng, anh dng, mt Paris ngho kh nhng thit tha yu t do. u im ln nht ca Hugo l khi din t x hi t sn, ng khng ch din t mt s nhn vt c c, tn nhn, v lng tm m ng trnh by ch nh mt thc th nht tr trong vic p bc, bc lt, rung ry nhng ngi cng kh, ln ngi h nh mt th nh mnh khc lit vi cc th cng c gh tm nh ta n, t chc cnh binh, qun i, nh t, vi bo ch, d lun, thnh kin, tp qun. Trong Li ni u b Nhng ngi khn kh, Hugo nhn mnh ngha su xa ca tc phm. ng ni rng trong ci x hi vn minh ngy nay m cn nhng a ngc y a con ngi th nhng quyn sch nh loi ny cn c th c ch. Vi quan nim ngh thut phc v i sng nh vy, Hugo sng to c thc mt tc phm c nh hng ln trong cng cuc u tranh chung ca loi ngi chng p bc v bc lt. Nhng cng nh tt c nhng ngi cha nm c ch ngha x hi khoa hc, con ng thot ca x hi m ng tng tng ra rt l duy tm, khng tng. L

tng ca ng l lm sao cho con ngi c nh gim mc Mirien qun mnh nh k ngho kh, nh ng Malen (Ging VanGing) kinh doanh cng nghip cho th c ch lm n, tin li dng mt phn quan trng vo vic ci thin i sng cho th, t chc y t, cu t trong xng, cao thun phong m tc. Lm sao cho con ngi tr nn tt nh th? ng Mirien ton thin l nh c tin, Ging VanGing tr nn tt cng l nh s cm ha ca Cha, gin tip qua ng Mirien. Ging VanGing l mt in hnh nn nhn ca x hi khi anh ngho i, khi anh b t ti, cng nh khi anh b sn ui, tm lng nhn i, ho hip v bin ca Ging VanGing l mt biu tng p ca t tng nhn o ca con ngi. Nhng con ng ci to m tc gi ngh ra cho anh th li qu c bit, gn nh v l. Lm sao gii thch c ch mt c ch nhn o ca gim mc Mirien dn dt con ngi ti tm y ra ngay ch nh sng rc r, trong chc lt bin mt anh trm cp quen tay nn mt ngi lng thin, thay i mt con ngi v mi chn nm lao l m ha ra th hn x hi thnh ra mt con ngi yu i, bc i, lm sao gii thch c s bin chuyn t ngt v trit y nu khng vin l thn b ca Cha? i vi Hugo, Cha khp ni. Tuy c thy mt i iu ng ngn, gi di, ngu dt trong tu vin v c danh li, tnh xa hoa ca a s bn gim mc, gio ch, Hugo khng mt pht no nghi ng tn gio v t cu hi v Cha. Trong Nhng ngi khn kh, khng c du hiu no chng t rng ng bt u on thy tn gio thnh mt cng c ca thng tr, trong khi y ng thy v cnh binh, ta n, qun i t sn kh r. Tri li ng cho c tin l lnh v Cha l s gii p cho tt c. Trong truyn, ngi Giacbanh gi ph cng quyn, ln n chuyn ch, khi ni n Cha cng nht tr vi vin gim mc v chu php ban phc khi t trn, Hugo cng khng nhn nh c r bn cht t sn phn ng ca ch Napoleon nht v ch Lui Philip, nn trong tc phm nhiu lc ng ca ngi nhng ngi i din ca hai ch y. Thut li l v ngh ca nhn vt, tc gi lng vo nhiu kin v nhn sinh quan v v tr quan ca mnh, trong y c nhiu im c o, tin b, nhng cng c mt s im ngi c ngy nay cn ly lp trng khoa hc m xt li. Cch mng ch chng p bc bc lt, i t do, i cng l, Victor Hugo vn l ci lng gii php. Vi ng, lm cch mng l thay ngi xu bng ngi tt, ban b cc quyn t do, ci cch x hi, m trng hc, dng mt chnh quyn ly tn gio chn chnh lm hng o, ly yu nc, dn ch v nhn o lm chm ngn. Vn xa b trt t c, th tiu giai cp cha c bn ti. ng tin tng nng nhit vo lut tin ha x hi, nhng theo ng, yu t ch yu ca tin ha l s ci to t tng ca con ngi. Ngy nay ai cng bit l l tng x hi theo nh ng mun khng th thc hin c bng cuc cch mng nh ng quan nim. Ch c giai cp cng nhn dn u nhn dn lao ng ng ln lt t bn

 quc, kin thit x hi x hi ch ngha, mi c th em li cng n vic lm, t do, kin thc y cho tt c mi ngi; v ci mng ci to t tng con ngi ca ng cng ch thc hin c khi chnh quyn trong tay gia cp v sn. Mc d c my nhc im y, Nhng ngi khn kh vn l mt b tiu thuyt ln ca th gii, thm nhun mt tinh thn nhn o cao c, tin b r rt v c gi tr lu di.

PHN TH NHT PHNG TIN QUYN I MT CHNH NHN QUN T

I. NG MIRIEN

Nm 1815, ng Scl Frngxoa Bingvnuy Mirien lm gim mc inh. l mt ng lo chng by mi lm tui, c c v y t nm 1806. iu sau y chng dnh dng t g n ni dung cu chuyn chng ti k, nhng nu ra y nhng ting n, nhng li bn tn v ng lc ng n a phn, c l cng khng n ni v ch, d ch l cho mi vic c chnh xc. ng hay sai, ming th thng chim trong cuc i, nht l trong vn mnh ngi khc, cng nhiu ch bng cng vic h lm. ng Mirien l con mt v bi thm ta thng thm Etx, dng qu tc vn thn. Ngi ta k rng, ng thn sinh nh dnh cho ng tha k chc v ca mnh, nn kim v cho ng rt sm, t lc ng cn mi tm i mi g y, theo mt thi tc kh ph bin trong cc gia nh t php. Scl Mirien c v ri y, nhng theo d lun, vn lm cho ngi ta ni v mnh kh nhiu. ng ta tm vc hi thp b, nhng dng ngi cn i li phong nh, duyn dng, hm hnh; c qung i thanh nin ch dnh cho vic giao du v tr ong bm. Cch mng xy n, s bin dn dp, cc gia nh t php b tn vong, xua ui, truy lng, tn mt mi ni. Ngay t nhng ngy u Cch mng,

Scl Mirien di c sang . V ng ta cht bn y v mt bnh phi mc sn t rt lu. Hai v chng khng c con. Sau ci g xy ra trong thn th Mirien? S sp ca x hi c, s sa st ca chnh gia nh mnh, nhng cnh tng bi thm nm 93, c l cn gh s hn i vi nhng k di c, v hong ht m xa th nhn ci g cng thnh phng i, tt c nhng ci phi chng gieo vo tr ng ta nhng ngh t b cng danh, mn i n dt? (1793: Nm cch mng Php trn p k th d di nht v x t c vua Lui XVI. Cng c nhng v trng tr sai lm nht nh.) C phi, gia nhng cuc vui chi v nhng tnh cm chon ht cuc i, bng dng ng b ging mt n thn b, kinh khng, ngn n c khi ch v nh trng tim nn qut con ngi m lu nay cc tai ha cng cng nh vo cuc sng v ti sn khng sao lay chuyn ni? Khng mt ai c th tr li c. Ch bit mt iu l khi t tr v, ng ta l mt c o. Nm 1804, ng Mirien lm cha x Brinhn. ng gi v sng cuc i n dt. Vo khang l ng quang, ng phi ln Paris v c cht vic ca nh x, vic g th khng ai nh na. Trong s nhng nh quyn th m ng n nh v cho con chin ca ng, c c gio ch Phch. Mt hm hong n thm cu, ng linh mc c y ang i phng khch nn gp ngi lc ngi i qua. Ngi thy ng nhn mnh c v t m, lin quay li t ngt hi: - Lo nhn l ai m nhn ta k th? ng Mirien p: - Tu b h, b h nhn mt lo nhn, cn h thn th nhn mt v nhn, bn no cng c li c. Ngay ti hm y hong hi gio ch tn v cha x v sau t lu, ng Mirien rt ngc nhin c tin mnh thng chc gim mc thnh inh. Chng ai bit thc h trong nhng cu chuyn ngi ta kho nhau v on u ca cuc i ng. C my nh quen thuc gia nh ng hi trc Cch mng u! Thnh ra ng cng phi chu ci s phn chung ca nhng ngi xa l mi n mt thnh ph nh c lm k ri mm m t ngi chu kh suy ngh. ng nh chu vy mc d ng lm gim mc v chnh v ng lm gim mc. Tht ra, nhng chuyn x xo v ng ch l nhng chuyn x xo, nhng ting n i, nhng li ni vo ni ra thi, ngha l ton nhng chuyn ba lp c, nh cch ni mnh m ca min Nam.(Nguyn vn: Palares: khu ng Php c, ngha t nguyn l tng vt linh tinh trao cho mt vua hoc t trng Chu Phi, ngha rng l chuyn dng di v b. Hnh nh danh t ny nhp tch vo min Nam Vit Nam v tr thnh: ba lp). D sao, chn nm tri ng lm gim mc inh, nhng chuyn thc mch ngi tnh nh a em ra bn tn bui u y dn dn ri cng bng i ht. Chng mt ai dm ni, m cng chng mt ai dm nh n na. n nhn chc ng c em theo mt ngi em gi, c Baptistin. C km ng anh

mi tui, vy khng ly chng. Trong nh c mt ngi , trc tui c em, gi l b Magloa. Trc kia b l v gi ca Cha x, nhng nay b li kim hai chc, va l hu phng ca c em, va l qun gia ca c gim mc. C Baptistin ngi cao li lp, nc da xanh ti, nt mt hin hu. C thc l mt ngi ng trng, v hnh nh n b c lm m mi gi l ng knh c. C khng phi l ngi c nhan sc, nhng mt i tn ty lm vic thin lm cho c c mt v g trong trng v lc v gi c thm ci v nhn hu. Dng ngi mnh d ca thi con gi nay nhum v thanh cao trong sng ca bc thin thn. C khng phi ch l mt trinh n, c h c l mt linh hn. Ngi c nh mt ci bng. Ch mt cht th xc bit l ph na thi; mt cht th cht rng chi ho quang. Hai con mt to lc no cng nhn xung; mt ci c cho linh hn nn li chn trn tc. B Magloa l mt b gi thp b, da trng, bo trn, lc no cng tt t, cng th hn hn, mt phn v hot ng, mt phn v chng hen. Khi ng Mirien n nhm chc, ngi ta n rc ng v dinh gim mc vi mi nghi l long trng ng quy ch nh vua ban hnh. Quy ch ny xp ng lin ngay sau chc thiu tng. ng th trng v ng chnh n n thm ng u tin; phn ng, trc ht ng cng n thm ng thiu tng v ng tnh trng. Xp t xong xui, ai ny ch xem ng gim mc tnh nh bt tay vo vic.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

II. NG MIRIEN THNH C CHA BINGVNUY

(Bingvnuy l tn m ca ng Mirien nhng cng c ngha l ngi c mong i) Dinh gim mc thnh inh st ngay nh thng. l mt ta bit th to ln v lch s, xy ton bng t u th k trc. Ngi xy dng n l c cha Hngri Puygi, tin s thn hc trng i hc Paris, vin trng tu vin Ximo, t nm 1712 lm gim mc thnh inh. Ta bit th ny qu l mt lu i lnh cha. Ch no cng uy nghi, nh ring ca gim mc, phng khch, phng ng, sn chi rng ri vi nhng li do c vm cun, theo kiu Phlorngx thi xa, vn thnh thang y nhng c th. Phng n cao rng, p , ngay tng di, trng ra vn. y ngy 21 thng 7 nm 1714, c cha Hngri Puygi tht tic trng th cc c cha Scl Bruyla Giangli, tng gim mc hong thn mbroong, ngtoan Mgrinhi, tu s dng thnh Frngxoa, gim mc Grt, Philip Vng m, Php quc l thn, vin trng tu vin Thnh nr Lranh, Frngxoa Bctng Gring, gim mc nam tc Vngx, Xda Xabrng Forcanki, gim mc thng c Glngve v Giang Xanen, linh mc ging vin, ging s bnh thi ca nh vua, gim mc thng c

Xn. Gian phng by chn dung by nhn vt cao qu y, cn ci ngy ng ghi nh, ngy 29 thng 7 nm 1714, th c khc bng ch vng trn mt ci bn cm thch trng. Nh thng l mt ngi nh thp, cht hp c c mt tng gc vi mt mnh vn nh. Va n inh c ba hm, c gim mc sang thm nh thng. Thm xong, ng cho mi vin gim c n nh ring. - ng gim c bnh vin, lc ny ng c bao nhiu bnh nhn? - Bm c hai mi su ngi. - ng, ti cng m. - Ging h nm k st nhau qu, - vin gim c ni tip. - Ti cng nhn thy vy. - Phng dng bnh ch l nhng bung con, khng kh t hm. - Ti cng thy hnh nh th. - Li cn ci vn nh qu, khng ch cho nhng ngi mi hi phc ra chi khi tri nng m. - Ti cng ngh vy. - Vo hi c dch, nh nm nay va c dch thng hn, nm kia c dch st pht ban, ngi n cha c lc hng trm, chng ti chng cn bit xoay x ra sao. - Ti cng lo c iu nh vy. - Bm c Cha, cng nh thi, ch bit lm th no - vin gim c ni. Hai ngi ni chuyn ngay ch phng n rng ln di nh. ng gim mc trm ngm mt lc ri quay pht li hi vin gim c. - Ny, ng th tnh xem ring phng ny k c bao nhiu ging. Vin gim c sng st ku ln: - Phng n ca c Cha! ng gim mc nhn quanh nh, nh c lng, ri lm bm: - D k c n vi chc ging! Ri ng ta ni to: Ny, ng gim c, ti ni iu ny: theo ti th c l c s nhm ln g y. Cc ng n hm su ngi, m xp vo nm su cn bung con. Cn chng ti y c ba ngi m chim c mt ngi nh c th cha su chc. ng l ngi ta nhm. Cc ng chim nh ti cn ti th li nh cc ng. Xin ng tr li nh cho ti. Nh ca cc ng l bn ny y.

Ngay hm sau, hai mi su bnh nhn ngho c sang dinh gim mc v ng gim mc dn n bn nh thng. ng Mirien chng c ca ci g. Cha m ng b ph sn trong thi k cch mng. B em c mn thc li chung thn mi nm hng nm trm phrng tin li cho b chi dng ring v phn mnh. Lng ng nin gim mc c mi lm nghn phrng. Ngay hm dn sang bn nh thng, ng quy nh mt cch c nh vic chi dng s tin y. Chng ti chp li di y s chi tiu , do chnh tay ng vit ly: Bn ghi nhng khon chi tiu trong nh: - Cp cho chng vin 1.500 phrng - Hi ging o 100 - Cp cho nh tu dng Laza Mngii 100 - Trng tu s hi truyn gio nc ngoi Paris 200 - Hi c Thnh Thn 150 - C s gio hi t thnh 100 - Nh dc anh 300 - Cp ring cho nh dc anh Acl 50 - Cng cuc ci thin nh lao 400 - Cng cuc y lo v phng thch t nhn 500 - phng thch nhng gia trng b t v n 1.000 - Ph cp cc thy gio t lng trong a phn 2.000 - Cp cho kho la ngha thng vng Thng Anp 100 - Cp cho cc trng con gi ngho ca Hi t thin inh, Manxc v Xixtrng 1.500 - Cp cho k kh 6.000 - Khon chi tiu cho ring mnh 1.000 TNG CNG 15.000 phrng Sut thi gian inh ng khng h thay i mt khan no trong bn d ton . Th m ng bo l d ton cc khon chi tiu trong nh ri y. Cch s dng ng tin nh vy c c em tuyt i tun theo. i vi ngi n b c hnh, ng gim mc va l bc anh, va l c Cha. Trong gia nh ng l ngi bn, theo php nh th ng l bc b trn. ng ni th c ci u nghe. ng lm th c em hng ng. Ch c ngi y t gi, b Magloa, l c ku ca cht t. V, nh ta thy, ng gim mc ch gi li cho mnh c mt nghn phrng, cng vi s tin dng lo ca b c Baptistin, v chi l mt nghn ri phrng mt nm, m c ba ngi n tiu u phi trng vo y c. Th m ln no c mt cha x di lng ln, ng gim mc cng c gi li tht cm. c nh th l nh tnh tit kim nghim khc ca b Magloa v cch qun l kho lo ca c Baptistin. Mt hm, by gi ng lm gim mc inh c ba thng, ng bo:

- Nh th ny th ta cng tng lm nh! B Magloa ku ln: - Lm g m khng tng! c Cha qun c khng xin lnh mn tin nh nc cp cho ta gim mc lm tin xe trong thnh ph v tin l ph kinh l trong ht. l l ca cc gim mc ngy trc. - Th ! B ni phi y. V ng lm giy i khon tin . t lu sau, hi ng hng tnh lu n n ca ta gim mc, b phiu chun cp cho ng mn tin hng nm ba ngn phrng theo khon: Chi cho c gim mc v tin xe nga v trm ph, l ph kinh l trong ht. Vic ny lm cho bn t sn trong tnh ku m c ln. Cc v nguyn lo ngh vin trc kia c chn Vin Ng bch v tn thnh cuc o chnh ngy 18 thng Sa m, li c hng mt thi p ln vng inh, vit cho thng th b l, ng Big Pramn, mt bc th mt ging bc tc. (Vin ng bch: vin dn biu gm 500 ngi thi Cch mng t sn dn quyn Php, b Napoleon gii tn nm 1799; Cuc o chnh 18 Brumaire ca Napoleon 1799 thit lp th ch Tng i Consulat m y l Tng i nht, chun b cho nn ch I) Xin trch nguyn vn mt on: ...Tin xe? Lm g phi cn n tin xe mt tnh cha n bn nghn dn? Li tin trm ph v l ph kinh l na? i kinh l lm g ch? M i xe trm th no c trong x ni non ny? ng x lm g c. Ch c i nga thi. n nh ci cu trn sng uyrng Sat Acnu cng cn kh khn mi cho ni chic xe b i qua. Ci bn cha c u nh th c. Tham lam v keo bn. Lo ny lc mi n cng lm ra v chn tu lm, nay th cng y nh bn khc. Cng i xe vi kiu! Cng i xa hoa nh cc gim mc thi trc. Gm cho bn tu h ny! Tha b tc, bao gi hong tr xong cho dn ta ci nn bn o di en ny th mi s mi c n tha. o gio hong! (Khi y triu nh ang c xch mch vi ta thnh La-m). V phn ti, ti ch bit c hong ... Vic y tri li, lm b Magloa mng rn. B ta th tho vi c Baptistin: C th ch! c cha ch quen ngh n ngi khc, nhng ri cng phi nh n mnh ch. Cc khon lm phc c c ri. Ba nghn phrng ny l ba nghn ca chng ta y. Ngay ti hm y, ng gim mc a cho b em t k sau y: Chi tiu v xe nga v l ph kinh l trong ht:: - Cp cho nh thng nu xp tht cho bnh nhn 1.500 phrng - Cp cho hi dc anh Etx 250 - Hi dc anh raguynhng 250

- Nh nui tr b ri 500 - Nh nui tr m ci 500 TNG CNG 3.000 phrng l ngn sch ca ng Mirien. Cn nhng khan thu bt thng ca ta gim mc nh hy ng k kt hn, min tr, ra ti tm, ging kinh, cng nhn nh th, nh nguyn, ci xin... th cn lm phc cho k ngho bao nhiu ng ro rit thu ca ngi giu by nhiu. Sau mt thi gian ngn, tin quyn cng em n rt nhiu. Ngi c, k tng u n g ca nh ng: ngi ny n xin tin m k kia va em l. Thnh ra cha y mt nm, ng gim mc ha ra ngi th qu chung ca cc nh ho tm v pht ngn vin ca nhng ngi cng khn. Tnh nhng mn tin qua tay ng tht l nhiu. Vy m cch sng ca ng vn khng h thay i, khng h c thm mt khon g ngoi nhng ti cn thit. Hn th na, cng v trong x hi, di c nhiu cnh khn cng m trn th t c lng bc i, nn c th ni thng tin cng cha kp vo phi pht ra; nh gi vo nh trng, tin ng c thu vo m chng bao gi cn st mt ng dnh tay. Thnh th ng phi dc ti ra. Theo tc l, trn giy m, th t, cc v gim mc thng nu tn thnh ca mnh. Nhn , nhng m dn ngho trong x, v lng knh m t nhin, chn trong cc tn v h ca ng, mt tn theo h l c ngha v ch gi ng l c Cha Bingvnuy. Chng ti bt chc h gi ng nh th khi cn. Thc ra cch xng h y lm ng va . Ti thch ci tn y, ng ni. Ch Bingvnuy lm cho ch c Cha bt cch bit. Chng ti khng dm cho bc chn dung m t y l thc, chng ti ch xin ni l n ging.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

III. GIM MC GII TH A PHN KH

ng gim mc khng phi v em tin xe c ra lm phc c m t i kinh l. Ci x inh ny qu l mt a phn vt v. ng bng th t, ni non th nhiu, ng st hu nh khng c, trn kia thy ri; li n ba mi hai x, bn mi mt h v hai trm tm mi lm chi. i thm ht thy by nhiu l c mt vn . ng gim mc vt qua c tt c. Gn th ng i b, ng ng bng th ng i xe b, leo ni th ng ngi gh cho la th. Hai b gi theo ng cho c bn. Chuyn i no i vi cc b qu kh nhc th ng i mt mnh. Mt hm, ng i la n Xn, mt thnh ph xa kia c ta gim mc. Do y,

ti tin hu nh rng khng, ng khng th i li cch no khc. Vin th trng ra n ng ca ta gim mc v nhn ng t trn mnh la bc xung, ra v kh chu. C my tn nh giu ci khc khich chung quanh. Tha ng th trng v c cc ngi t sn na, ti hiu v sao cc ng bc bi ri. Cc ng cho l mt thy tu qun phi hm mnh lm mi ci la nh c Cha Gisu trc kia! Tha tht vi cc ng, ti khng h c kiu cng m ch v cn thit qu. Trong cc chuyn kinh l, ng t ra rng lng v hin ha, chuyn tr nhiu hn l thuyt php. ng khng bao gi t mt c tt no vo mt ch m khng ai vi ti c. ng cng chng bao gi phi tm ra nhng l l v nhng hnh mu cho li ni ca mnh. Ni chuyn vi dn x ny, ng nu gng dn x bn cnh. nhng tng m ngi ta hp lng i vi k tng bn, ng ni: - Hy xem ngi Bringxng. H cho ngi ngho, n bo ga, tr m ci quyn c ct c cc ng c ca h trc mi ngi khc ba ngy. Nh ca c b nt th h ct gim li cho, khng ly tin. V th, x y l mt x c Cha ban n. Sut mt th k, mt trm nm nay, khng h c ly mt k git ngi. nhng lng ch bit c ng tin v ht thc, ng ni: - Hy xem ngi mbroong. Vo ngy ma, ngi no c con trai ti ng, con gi bn cng vic nh nc trn tnh, m li au m hoc gp kh khn, th cha x em ra ni vi con chin vo lc ging kinh. Th l, ch nht, xem l xong, ht thy dn lng, n ng, n b, tr con ko n rung con ngi ng thng n, gt hi h v mang c thc ln rm r v tn nh. Gp nhng gia nh chia r v chuyn tin bc v gia ti, ng bo: - Hy trng dn vng ni vnuy, mt vng hoang di n ni nm mi nm khng nghe ha mi ht mt ln. Th m, b cht, con trai lin i t phng tm k sinh nhai, cn ca ci th nhng li cho con gi con gi d kim chng. - cc tng a kin tng, c nhiu t in suy sp v chy theo cc th n t, ng ni: - Hy xem nng dn thung lng Quyra, h rt thun hu. H c ba nghn ngi . Tri! C nh mt nc cng ha nho nh. H chng h bit n thm phn, m ta l g. Mi vic, x trng lm tt. ng phn b thu kha tng nh theo lng tm mnh, gii quyt khng cc v tranh chp, chia h gia ti khng ly cng, x n khng ly n ph v mi ngi nghe theo v ng ta l mt ngi cng minh sng gia nhng con ngi cht phc. n nhng lng khng thy c thy hc, ng cng k n dn vng Quyra: - B con c bit h lm nh th no khng? Thng mt xm mi lm nc nh th khng nui ni mt thy hc, cho nn h c nhng thy gio do c x i th, cc thy gio i ht xm ny n xm n, mt tun ni ny, mi ngy ni kia, n u dy . Cc ng gio hay n cc phin ch, ti gp h y. Thy h dt bt lng ngng trn bng m th nhn ra ngay. Ai ch dy c th mt lng, ai dy c dy tnh th hai lng, ai dy c dy tnh dy c Latinh na th ba lng. Nhng v l nhng nh

i thng thi. Cn dt nt th xu h bit bao nhiu! B con ta nn lm nh ngi Quyra. ng ni chuyn nh vy, nghim tc v chn tnh, thiu v d sng th dng ng ngn, i thng vo ch, t li m nhiu hnh nh: l li hng bin ca Cha Gisu, y tin tng v sc thuyt phc.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

IV. NI SAO LM VY
ng ni chuyn thn mt v vui v. Sng vi hai b gi sut i cnh ng, ng kho chn li n ni cho va tm h. Khi ng ci, ci ci ca ng hn nhin nh ca mt cu hc sinh. B Magloa thch gi ng l ng ln. Mt hm ng ang ngi trn gh, ng dy ra ch ngn t tm mt quyn sch. Sch tn ngn trn. ng vn thp b nn khng vi ti. ng gi b Magloa bo: B mang cho ti ci gh. Ti tuy ln nhng vn khng ln ti tm vn kia. ng c mt b h xa, b b tc L. B ny khng bao gi b l dp em khoe khoang trc mt ng nhng ci m b gi l nhng ngng vng ca ba cu cng t con b ta. B ta c nhng ng ch b bc gi lm, li v t, gia ti, tc lc, v sau th tt v tay ba ngi con b. Cu t ri s c hng n mi vn quan li tc ca mt b c; cu th hai ri s c m phong tc cng ca ng bc; cu c ri s c k chn quc lo ca ng ni. ng gim mc thng vn ngi lng yn nghe cu chuyn b ta, coi l mt ci tt v hi ca cc b hay khoe con. Duy c mt ln, trong khi b ta ang k i k li t m nhng chuyn k t v nhng ngng vng , th ng gim mc trng c v thn th hn mi bn. B ta hi bc mnh, ngng li hi: - Ka ng anh. ng ang ngh i u th? - Ti ang ngh n mt cu sch cng hi k, hnh nh trong sch ca thnh guytstanh, nh th ny: Hy t ngng vng ca ta vo ngi no m ta khng tha k g c. Mt ln khc, ng nhn c t co ph ca mt nh qu tc trong x, trong k c c mt trang giy nhng chc tc ca ngi khut, li cn la lit nhng phm hm chc tc ca bn con chu h hng na. ng bo: Ci cht th m khe l! Mang nh nhng c mt m nng chc tc! K ngi i cng ti tht, li dng n c ci thy ma khoe khoang hm hnh! i khi ng c nhng li giu ct nh nhng m c ngha su sc. Ma chay nm n c ng ph x tr tui ln tnh ging thuyt nh th ln v lng t thin. ng

y ging gii kh hng hn. Ni dung bi ging l lng t thin. ng t cnh a ngc tht gh rn v t im thin ng thnh cnh m p ai cng thm c v ng khuyn ngi giu nn b th cho k ngho c ln thin ng, khi phi xung a ngc. Trong bn ngi nghe c mt nh ph thng tn l Gibrng, ngh kinh doanh, song vn cn cho vay li nng, trc y ch chuyn dt cc loi len, d m kim c dm chc vn. C i hn chng b th cho ai bao gi. T hm nghe ging, ch nht no cng thy hn nm mt xu cho my b lo n my ca nh th. Mt xu m n su ngi phi chia nhau! Mt hm thy lo ta ang lm phc kiu , ng mm ci bo c em: - Ka c xem, ng Gibrng ang mua mt xu thin ng y! Trong cng vic t thin khng bao gi ng nn ch. Ngi ta c khng khng t chi, ng cng tm c li hay, bt ngi ta phi suy ngh. Ln n ng khuyn quyn trong mt phng khch tnh. Mt tay qu tc gi, va giu li va kit, hu tc Sngtecxi, hm y c mt y. Hn ta vo loi nhn vt k l m mt thi ngi ta thy xut hin, va c u c bo hong hn vua, va c t tng phng khong hn c Vnte. (Voltaire: mt nh vn v nh trit hc ni ting th k XVIII nc Php, c t tng t do). Khi n gn hu tc, ng gim mc ko tay hn: Hu tc , ngi phi cho ti ci g mi c. Hn quay li, tr li nht nho: Tha c Cha, ti c k ngho ca ti. ng gim mc ni:Th hy cho ti nhng k ngho ! Mt hm gio ng, ng ging o nh sau: Cc gio hu, cc bn thn mn! Hin nay nc Php c mt triu ba mi hai vn ci nh nng dn ch c ba ca, mt triu tm trm mi by ngn nh c hai ca, mt ca ra vo, mt ca s v cn ba mi t vn su ngn tp lu ch c mt ca l ch ra vo thi. Ci l do mt th m ngi ta gi l thu ca. Bt nhng gia nh ngho t gi n tr phi chui rc trong nhng ngi nh y th trnh sao khi lm mi cho st rt v bnh tt! Than i! Thng cho ngi ta khng kh th th lut php li bt h phi mua! Ti khng kt n lut php, ti ch t n Cha. Trong ht Ide, ht Var, trong hai x thng, h Anp, nng dn khng c n c ci xe ct kt, h phi cng phn ra rung. H khng c nn, h phi thp bng nhng que nha v nhng khc dy thng nhng vo u nha. Khp min ni x phin u th c. H phi lm bnh n d tr su thng. H t l bnh bng phn b phi kh. Ma ng, h dng ru b bnh, ngm vo nc mt ngy mt m mi n c. Hi cc gio hu! Hy m lng nhn! Hy xem chung quanh cc bn ngi ta kh nh th no. Vn sinh Provngx, ng rt d lm quen vi cc th m min Nam. Khi cn ng c th ni: Eh b! Moussu, ss sag? nh ngi Lnggc h, Ont

anaras passa nh ngi h Anp, cng nh Puerte un bouen montou embe un bouen froumage grase nh ngi phin thng. iu lm dn chng thch v gip ng gn gi mi ngi kh nhiu. Vo nh tranh vch t hay ln ch ni non, ng cng t nhin thoi mi nh nh mnh. Ni nhng iu cao c nht ng cng ni c bng nhng li l thng tc nht. Ni nng nh mi ngi nn cng i c vo lng tt c. Tuy vy, i vi hng thng lu cng nh i vi dn chng ng vn l mt. ng khng bao gi buc ti mt cch vi v m khng tnh n hon cnh xung quanh. ng ni: - Phi xt xem ti li i ti bng con ng no. V vui v t cho mnh l nguyn ti nhn, ng khng th ngh n mt kiu dc cheo leo no ca ch ngha khc nghit v khng cau my nhn mt nh nhng ng thin, ng c, ng ch ln ting truyn b mt hc thuyt c th tm tt nh sau: Con ngi ta c th xc, n va l gnh nng va l ngun quyn r. Con ngi ko l th xc nhng cng chiu n n. Phi trng coi, un nn, trn p, cng k lm mi nghe theo n. Nghe theo nh vy cng cn c th c ti; nhng lm c nh th th ti cng nh. Ng, nhng l ng qu th cn c th chuyn sang cu nguyn. Thnh thnh th ngoi l; thnh ngi chnh trc l qui tc. Lm lc, sa ng, phm ti cng c, nhng phi l ngi chnh trc. Cng t ti li cng tt, l lut ca ngi. Khng ti li no c, l m c ca thin thn. thuc tri t ny th thot sao khi ti li. Ti li cng nh lut hp dn, chi phi mi ngi.
MT CHNH NHN QUN T - IV NI SAO LM VY(tt)

C lc ng thy mi ngi go tht d tn v phn n qu nhanh: - ! ! ng va ci va ni r rng y l mt ti c ln m mi ngi u mc phi. chnh l nhng k o c gi b kinh ng nn vi vng phn khng che thn. i vi n b v dn ngho l nhng k chu nhiu p bc x hi nht, ng rt lng. ng bo: Ti li ca n b, ca con tr, ca k ti t, ca ngi yu hn, ca m ngho kh v dt nt, chnh l ti li ca nhng bc lm chng, lm cha, lm ch, nhng k quyn th, nhng ngi giu c v c hc thc. ng li ni: Phi c gng dy cho ngi khng bit, cng nhiu iu cng hay. X hi m khng thc hin c gio dc khng mt tin l x hi c li. N phi chu trch nhim v tnh trng tm ti do n sn sinh. Con ngi ti tm mi gy ra ti li. Cho nn k c ti khng phi l ngi lm li m

chnh l k gy nn ti tm. ng c mt li xt on s vic theo cch ring ca mnh, kh lnh lng nh th y. Ti ng l ng hc sch Phc m. Mt hm ng c nghe k phng khch mt trng hp thm cu v sp em x. C mt ngi n ng khn kh, v thng ngi bn tnh ca mnh v a con m ch c vi anh ta, v cng qun qu, nn lm bc gi. Thu y lut php cn x nhng ngi lm bc gi vo ti t hnh. Ngi n b va mang i tiu th ng bc gi u tin do ngi yu lm ra th b bt. Tm ch nhng cng ch c tang chng i vi ch m thi. Ch khi no ch ta xng th th ngi yu ca ch mi mc vng php lut. Ch chi. Ngi tra gn. Ch cng mt mc chi ci. By gi vin bin l ngh ra c mt k. Hn by t mt cu chuyn ph tnh v kho nht nhnh chp ni mt t mu th t a ra khin cho ngi n b khn nn kia tng mnh b ngi yu di la tht. Ni cn ghen cng cc, ch ta khai ht, th ht vi mi chng c. V th m ngi n ng b bt v nay mai s b em ra x Etx cng vi ng la. Ngi ta thut chuyn v trm tr khen ngi vin bin l c ti vn dng lng ghen tung phc v cng l. ng gim mc im lng ngi nghe, cui cng mi hi: - Ngi ta em x ngi n ng v ngi n b y u? - ta i hnh. ng hi thm: - Th cn vin bin l th x u? inh xy ra mt vic bi thm. Mt ngi b x t hnh v can ti st nhn. Ngi bt hnh y khng hn l ngi c hc m cng khng hn dt nt, hn ta tng lm tr ch v lm thy k vit thu. V n lm thnh ph kh bn tm. Trc ngy hnh hnh, cha tuyn y nh ngc b m. Cn mt cha c gip ti nhn trong nhng pht cui cng. Ngi ta chy tm cha x. ng ny hnh nh t chi: Vic lin quan g n ti. Ti cn g ci vic kh sai v ci tn xic kh y! Ti, ti cng m y: vi li, ch ti khng phi y. Ngi ta em cu tr li y thut li vi ng gim mc, ng ni: - Ngi cha x ni ng. Khng phi ch ca ngi u, ca ti y. Lp tc ng ti nh ngc, xung bung giam ca tn xic kh, ng gi tn ngi y, cm tay hn v ni chuyn. C ngy ln m ng cnh hn, qun n qun ng, ch cu xin Cha cu vt linh hn cho ngi b ti v cu xin ngi b ti t lo cu vt ly linh hn mnh. ng ni hn nghe nhng chn l tt p nht m cng l gin d nht. Nh mt ngi cha, mt ngi anh, mt ngi bn; cn gim mc l ch ban phc m thi. ng dy hn iu, em li cho hn va lng tin va s an i. Trc

hn ngh cht tuyt vng. Ci cht i vi hn nh mt vc su; run ry trc ci b u thm y, hn li li kinh hong. Hn khng ti tm qu n ni tuyt i dng dng. Bn n lm chn ng su xa, chng nh x v tng ch chung quanh hn ci bc tng ngn cch chng ta vi ci b mt ca mi vt m chng ta gi l cuc sng. T nhng l thng tai hi y, hn khng ngt nhn ra th gii ny v ch thy ton bng ti. ng gim mc em li cho hn nh sng. Hm sau, lc ngi ta n tm nn nhn, ng gim mc c mt v i theo hn. Qun chng thy ng mc o chong tm, eo thnh gi gim mc, i bn cnh ngi khn kh b tri. ng cng hn bc ln xe b, ng cng hn bc chn ln my chm. Hm qua hn u su r ri ht sc m hm nay th mt my li rng r. Hn cm thy linh hn c tr v vi Cha v hn hy vng Cha. ng m hn hn v lc li dao sp ri, ng bo: - K b loi ngi git cht, Cha Tri s cho sng li; k b anh em xua ui s gp li c Cha. Cu nguyn i, tin i v bc vo cuc hng sng! c Cha Cha ang . Khi ng bc t my chm xung, trong mt ng c ci g lm cho mi ngi phi trnh ra, ng ngay ngn li. Khng bit ci g ng knh phc hn c, da mt trng bch hay v ngi trong sng! Tr v ngi nh tm thng m ng gi l lu i ca mnh, ng ni vi b em: Ti va lm l mt cch long trng. Vic cao c thng l vic t c ngi hiu, cho nn trong thnh ph c k bnh lun hnh ng ca ng gim mc, li cho rng ng y ng kch thi. Thc ra ch l cu chuyn phng khch. Cn dn chng th vn khng c c nghi ng cc hnh vi thing ling, h ly lm cm kch v ht sc knh phc. V phn ng gim mc, nhn thy my chm lm ng xc cm t ngt, khin ng kh lu mi hi tnh c. ng l ci my chm, khi n , dng ln v ng sng, th n c ci g m nh ngi ta tht. Thng ngi ta c th c cht g bng quan vi t hnh, chng c kin g, phi cng c m khng cng c, chng no cha thy tn mt mt ci my chm. Nhng nu gp ri th xc ng tht l mnh lit, phi quyt nh dt khot ng v pha ny hay pha kia. K th ca ngi nh Metstr; ngi th nguyn ra nh Beccaria. My chm l s kt t ca lut php, l s trng tr; n khng trung lp v khng cho php ai trung lp. Ai thy n u ln mt cn run b n nht. Mi vn x hi u dng ln bao nhiu du hi chung quanh li dao ca n. My chm l mt o tng. My chm khng phi l mt gi g, my chm khng phi l mt c my, my chm khng phi l mt th my mc cng bng g, st v dy. Hnh nh n l loi sinh vt c

mt ci g nh mt sng kin en ti. Hnh nh ci gi g y bit nhn, ci c my y bit nghe, ci my mc y bit hiu, cc th g, st, dy y u c ch. Trong cn c mng do s c mt ca n gieo vo tm hn con ngi, my chm hin ra d tn, t nhng tay vo cng vic n lm. N l ng la vi ao ph; n n ngi; n nut tht sng, n ung mu ti. My chm nh mt loi qui vt do thm phn v th mc dng ln, mt bng ma sng mt cch ng s bng nhng ci cht n to ra. V th n tng ca n trong tm tr ng gim mc tht l gh rn v su xa. Hm sau ngy hnh hnh v nhiu hm sau na, ng nh tht thn. Dng thanh tnh gn nh mnh lit ca pht giy bi thm bin mt; bng ma ca cng l x hi m nh ngi ng. Con ngi m thng ngy i hnh o vi v bng lng rng r trn mt, ln ny hnh nh c n hn. C lc, ng t ni vi mnh v lng tng th thm tng trng c thoi o no. y l mt trong nhng c thoi y b em nghe c mt bui ti v ghi li: Ta khng ng vic y li gh rn n th. ht tm tr vo lut l ca Cha n mc khng cn nhn thy lut l ca ngi i na th tht l sai lm. Ci cht ch thuc quyn Cha. Quyn g m loi ngi ng chm n ci vic khng mt ai c bit y? Vi thi gian nhng cm tng y m dn v chc ri phai hn. Tuy vy, ngi ta vn thy ng gim mc, t , trnh i qua ch php trng. Nh c ngi m v ngi hp hi th lc no cho mi ng Mirien cng c. ng bit l nhim v v cng vic quan trng nht ca ng. Gia nh no v ga con ci th khng cn mi, ng cng n. ng kho ngi im lng hng gi bn ngi chng mt v, hay bn ngi m va mi cht con. ng kho bit lc no nn im lng v cng bit lc no cn phi ni. ng an i ngi ta mi ti tnh lm sao! ng khng tm cch lm cho ngi ta qun au thng m lm cho ngi ta hy vng, v hy vng khin cho au thng tr nn cao c v ng knh. ng thng ni: i vi ngi qu c, kho chng li thnh ra bt knh. ng c ngh n ci th cht ang thi nt m hy nhn trc th tri xanh, y c nh ho quang lp lnh ca ngi khut. ng bit rng c tin l lnh, nn ng thng nu gng nhn ni an i ngi tht vng v ng tm cch bin s au kh tuyt vng hng v m a, thnh s au kh tin tng nhn ln tri cao.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

V.C CHA BINGVNUY DNG O LU QU

i t ca ng Mirien cng cng chung mt s nguyn tc nh i cng. Vi k c xem gn th ci ngho t nguyn trong cuc sng ca ng gim mc thnh inh l mt cnh tng trang trng v ng yu. Nh ngi gi v phn ln nhng ngi hay suy tng, ng t ng, nhng li ng say. Bui sng ng tnh ta mt gi ri i lm l, hoc nh th ln hoc phng nguyn trong nh. L xong, ng n sng mt ci bnh m bng bt tiu mch dng trong sa b nh. Sau ng bt u lm vic. Lm gim mc bn rn tht. Thng xuyn ng phi tip v b th ca ta gim mc, thng l mt chc sc v hu nh ngy no cng phi gp cc ph gim mc. ng cn phi kim tra cng vic cc hi, phn pht cc c n ny n, xem xt c mt th vin nh chung, no sch xem l, no sch bn, sch kinh... ri tho cc th t hnh o, chun y cc bi thuyt php, gii ha cc v xch mch gia cha x v x trng, ri cn mt m th t giao dch v phn o, v phn i, mt bn l nh nc, mt bn l ta thnh, thi th trm cng nghn vic. Th gi cn li ngoi nhng cng vic b bn y v nhng bui l, nhng gi c kinh, dnh cho k kh, ngi m au, su mun, cn tha ng dng vo lao ng. Khi th ng cuc t trong vn nh, khi th ng c v vit. Hai cng vic nhng ng ch dng mt tn gi: lm vn. Tr c cng l mt ci vn, ng ni. n tra, ng n cm. Ba tra cng ging nh ba sng. Qung hai gi chiu, hm tri tt, ng ra khi nh, do xem phong cnh thn d hoc ph phng, nhiu lc gh thm cc tp lu tranh. ng i mt mnh suy ngh trm ngm, mt nhn xung, tay chng gy di, trn mnh chic o la lt bng m, mu tm, di chn i giy th vi bt tt tm v trn u chic m dt c ba gc thng xung ba qu gng vng vin ht cm. Ch no ng c mt cng vui nh hi. C th ni ng i qua u l em theo mt ci g m p v sng sa. Tr con, ngi gi dt nhau ra tn ca n ng gim mc cng nh n nh mt tri. ng ban phc cho mi ngi v mi ngi cu phc cho ng. Bt k ai c cn vic g, ngi ta u ch n nh ng. Chc chc ng dng chn, hi chuyn cc em b, mm ci vi cc b m. Trong ti h cn tin th ng n thm k kh; khng cn ng no th ng n thm cc nh giu. My ci o thng ng gi dng rt lu nhng li khng mun ngi ngoi trng thy iu , nn ra ph ng khng bao gi mc g khc ngoi ci o la lt bng mu tm. Ci cng c cht bt tin cho ng lc ma h. Bui ti, tm gi ri th ng n cm ti vi b em, b Magloa ng ng sau phc v cho c hai. Ba n cc k thanh m. Tuy vy, nu ng gim mc gi mt

cha x li dng cm ti th b Magloa nhn c hi dn cho c Cha mt mn c sng tuyt vi hay mt mn tht rng c bit. Bt k cha x no cng l mt c n tm; ng gim mc bit nhng mc. Nhng ngoi l y tr ra, ba cm thng ch c rau c v canh nu vi t m. Do hng ph ngi ta bo: Khi ng gim mc khng n cm cha x, th ng n cm ngi kh tu. n ti xong, ng chuyn tr vi c Baptistin v b Magloa na ting, xong ng v bung mnh v li vit, khi th trn giy ri khi th ra mt trang sch no . ng l ngi hay ch v t nhiu thng thi. ng cn li nm su bn tho kh l, trong c mt thin bin lun v on Sng th: Ban s tinh thn Cha bng bnh trn mt nc. ng i chiu vi ba bn khc: bn ting A-rp th vit: Bn phng gi Cha thi; bn Phlaviuyt Gidep th chp: Mt ngn gi t Cha n, thi qua mt nc. Trong mt thin bin lun khc, ng nhn xt v cc cng trnh thn hc ca Huyg, gim mc Ptlmai, ng ch c ca k vit sch ny v ng chng minh nhiu tiu phm khc nhau xut bn th k trc, di bt danh Baclycua, l ca v gim mc ny vit. C khi ang c sch, bt c l sch g, bng dng ng trm t ri tnh li ghi vi dng ngay vo trang sch . Nhng dng ny thng chng lin quan g n cun sch. Trc mt chng ti c mt on ghi chp ra cun sch nhan : Th tn ca ngi Giecmanh trao i vi cc tng Clintn, Cornoalit v cc c ca trm chu M. Vcxy, hi ng Poangx, hng sch v Paris, hi ng Pts, hng sch, bn guytstanh. on ghi chp nh sau: i ng ang tn ti: Ngi ca nh th gi Ngi l Quyn lc v thng, ngi Mccab xng Ngi l to ha, Lun th cho ngi Ephe li gi Ngi l T do, Baruys gi Ngi l V bin, Thnh ca gi Ngi l o c v chn l, thnh Ging gi Ngi l nh sng, cc Vua gi Ngi l Cha thng, thin Di c xng Ngi l Cu th, ngi Lvi xng Ngi l Thnh nhn, Etrat xng Ngi l Chnh trc, s sng to gi Ngi l Cha Tri, ngi i gi Ng l Cha. Nhng Xalmng th gi Ngi l Thng xt v l tn p nht trong mi tn ca Ngi. n chn gi ti hai b gi co lui v ln bung ring trn gc, ch cn mt mnh ng gim mc di nh. n y cn cho mi ngi c mt nim chnh xc v ch ca ng gim mc.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

VI. NG MIRIEN GIAO NH CHO AI GI

Chng ti gii thiu nh ng gim mc c mt tng di v mt tng gc. Nh di ngn lm ba, trn gc c ba phng v trn na l gc xp. Sau nh l mt mnh vn nh my thc. Hai ngi n b tng trn. ng tng di. Phng ngoi trng ra ph l bung n; phng th nh l bung ng; phng th ba l phng nguyn. phng nguyn mun ra ngoi phi qua bung ng v t bung ng mun ra ngoi phi qua bung n. Trong phng nguyn c mt ngn ng kn, k mt chic ging phng khi c khch. Mi ln cc cha x a phng ra tnh c vic, ng gim mc vn mi vo ng . Ngi nh ngang nh trong gc vn, trc dng lm kho thuc cho nh thng, nay sa thnh bp v bung cha ru. Li cn c chung b nguyn l bp ca nh thng trc kia. ng gim mc nui c hai con b ci, mi ngy vt sa c t hay nhiu, ng u x ra mt na a sang bn nh thng cho bnh nhn. ng bo: y l phn t ca ti np. Phng ng ca ng c phn qu rng, ma rt kh m t l si cho m. inh ci t lm, nn ng ngh ra mt cch l ngn bt chung b thnh mt gian c vch bng g vn che kn. Hm no lnh qu, ng xung v gi l phng khch ma ng. Trong phng khch y cng nh trong bung n, c ch c chic bn vung g tp v bn chic gh n rm. Bung n cn c thm chic t bt a c sn mu hng nht. Phng nguyn cng c ci t nh th ph nhng khn trng v dim ng-ten gi, tm coi c, ng dng lm n th. Cc b nh giu n xng ti v cc b t thin trong thnh ph nhiu ln chung tin nhau a c Cha sm mt b bn th mi cho phng nguyn, nhng ln no nhn tin ng cng em lm phc cho k ngho tt c. Ri ng bo: Ci bn th p nht l linh hn k khn kh c cu gip ang cm t Cha. Trong phng nguyn c hai ci gh nguyn n rm v bn phng ng cng c ci gh bnh n rm. Nh khi phi tip mt lc by tm ngi khch, ng tnh trng hay tng ch huy khu, hoc ban tham mu ca trung on tr phng hay mt s hc sinh tiu chng vin th li phi xung chung b ly gh phng khch ma ng, vo phng nguyn ly gh nguyn v vo c phng ng ly chic gh bnh. Lm th cng c c n mi mt gh cho khch ngi. C iu mi ln c khch n thm li phi khun rng mt phng. C khi c ch v khch n nhng mi hai ngi, tnh th thc l kh x. khi lng tng, nu nhm ma rt th ng n ng trc l si, cn ma h th ng mi khch ra vn do mt vng. Trong bung ngn dnh khch ng, cng cn mt chic gh na y, nhng n li c rm v ch cn c ba chn, phi ta vo tng mi ngi c. Cn chic gh ta ln bng g, xa vn thip vng v bc vi hoa, phng c Baptistin, th v cu thang hp qu khng i lt, trc phi a n ln qua ca s,

nn khng th mi lc cn n li khun ln khun xung. C Baptistin ch mong c lm th no sm c cho ng anh mt b bn gh tip khch bng g o hoa tm c bnh ta dng c ngng v bc bng nhung vng hoa trn, c c trng k. Nhng b nh th gi t nht cng nm trm phrng, m sut nm nm tri c ch dnh dm c c bn mi hai phrng mi xu, nn cui cng phi b qua chuyn . Thi cng nh vy, v i d my ai c nh nguyn? Bung ng ca ng gim mc th khng c g d hnh dung hn! Mt ci ca s ln trng ra vn. Ngay ch ca s l ging ng, mt th ging st ca nh thng, trn c dim mn bng vi xanh. Trong bng ti chic ging, sau mt tm mn, c vi th dng quen trang im, nhn n cn bit c nhng thi quen lm dng ca con ngi thanh lch trc kia. Hai ca thng, mt ci gn l si i sang phng nguyn, mt ci gn t sch sang bung n. T sch l mt chic t knh cha y sch. L si bng g sn gi hoa chng my khi t la, trong l si mt i gi ci bng st trang hong bng i l vin hoa v xoi con ln, xa kia tng dt bc, theo cch lm sang ca cc ta gim mc; pha trn, ch thng t gng soi, mt cy thnh gi bng ng, lp bc m ngoi bong gn ht, gn vo mt ming nhung en sn trong mt khung g sn mu bc. Gn ca s ln mt chic bn rng vi l mc, ct giy m ln xn v nhiu cun sch dy cp. Trc bn, chic gh bnh n rm. Bn ging, mt chic gh cu kinh mn ca phng nguyn. Hai bc chn dung ng khung bu dc treo trn vch hai bn ging. C theo dng ch vng nh chua trn nn vi bn cnh hnh v th cc bc chn dung ny mt l ca tu vin trng Sah, gim mc Xanh Clt, cn ci kia l ca tu vin trng Tuct, gim mc d khuyt Ac, vin trng Grng Sng, dng Xit a phn Sactr. ng gim mc tip thu bung ny ca cc bnh nhn nh thng, thy sn cc bc chn dung y y v c nguyn ch c. H l nh tu hnh, chc cng l nhng n nhn t tr bnh vin, vy th c hai l do ng gi nguyn cc bc chn dung y. Tt c nhng g ng c th bit v hai nhn vt y l h u do nh vua c v nhm chc v ca mnh vo cng mt ngy, 27 thng 4 nm 1785. Nhn b Magloa h cc bc v y lau bi, ng gim mc mi c c cc chi tit c bit y ghi bng mt th mc trng trng trn mt vung giy con lu ngy ng mu vng, dn cht bng bn mu xi sau lng bc chn dung ca vin trng Grng Sng. ca s, mt bc mn xa bng len to si lu nm thnh qu c nt, nhng phi thay tm mi tn tin, b Magloa buc lng phi khu my ng di ngay chnh gia. ng khu li hnh ch thp. ng gim mc hay ch mi ngi xem. Ci ny hay qu! ng ni.

MT CHNH NHN QUN T - VI (tt)

T di ln trn, bung no cng qut vi trng nh kiu nh thng v tri lnh. Tuy vy, nhng nm gn y, b Magloa li tm ra, di lp giy qut vi, nhng bc tranh sn trang tr cho phng c Baptistin, - tm ra nh th no th v sau s r. Nh ny vn l cu lc b ca bn t sn trc khi thnh nh thng, do mi c s trang tr nh vy. Cc bung lt gch , tun no cng c ra. Trc cc ging c nhng thm rm bn. Ni chung, trong nh th c hai tay ngi n b nn ch no cng sch nh chi. Ch c mi li xa hoa y l ng gim mc cho php thi. ng ni: Nh vy khng thit cho k ngho ng no. Tuy nhin cng bit l ng gim mc cn gi c trong s ca ci xa mt b n su ngi bng bc v chic mi xp ln. Hng ngy b Magloa sung sng ngm b bc chong ln trn chic khn bn ln bng vi trng. y nh t ng ht nh ngoi, nn phi thm rng nhiu ln ng th tht: Duy c thi quen dng bc m n l ta kh cha. Ni n b bc y th phi k thm i cy n c c bng bc l ca tha t ca mt b c li. i cy n y thng xuyn c cm hai cy nn sp v by trn l si trong phng ng. Hm no c khch n cm, b Magloa thp i nn v mang by ra bn n. Trong phng ng ca ng gim mc, ngay ch u ging c mt ci tng nh, mi ti b Magloa em b n v chic mi ct vo . tng c kha, nhng chng bao gi ct cha kha i c. Mnh vn v c nhng ngi nh ni trn dng khng p mt lm nn cng mt c v m thut. Vn c li i ngang dc hnh ch thp, gia c b cn. Chung quanh c li i vng theo bc tng vi. Gia cc li i l bn khanh t vung chung quanh trng hng giu xanh. Ba khonh b Magloa trng rau, khong th t ng gim mc trng hoa. y li cn c mt vi cy n qu. C ln b Magloa bo ng mt cch tinh nghch: - Tha c ng, ci g c ng cng tnh cho tht c li, th m vung t ny th ph qu! Th kim m rau cn hn l nhng b hoa. ng tr li: - B Magloa, b lm ri! Ci p cng c ch nh ci c ch khc. Im mt lt, ng li thm: C l cn c ch hn. Mnh t gm chng ba bn lung, nhng ng gim mc cng bn rn vi n nh vi sch v ca mnh. ng sn sng ra y mt vi gi, ht ct li co ri tng qung li chc l, tra ht. ng khng th ght su b nh mt ngi lm vn mong mun. Ni cho ng, ng chng c tham vng

g v khoa thc vt. ng khng bit nhm n, thuyt kia, ng cng khng h ngh n vic phi quyt nh theo Tucnpho hay theo phng php t nhin. ng khng ng v pha nhng thng nang chng pha nhng t dip, m cng khng ng v phe Giuytxi chng Linn. ng chng nghin cu g cy c, ng ch thch hoa. ng rt knh trng ngi thng thi, ng cn knh trng k ngu dt nhiu hn v trong khi lun th l vi hai i tng y, mi chiu h ng li ti cc lung cy ca mnh vi ci thng ti st ty sn mu xanh. Trong nh ng khng h c ci ca no c kha. Ca phng n thng ngay ra trc nh th, ngy xa vn chng cht then st, kha st nh ca nh t. ng gim mc sai tho ht nhng then kha st y i. T , ngy m ch ci bng chic ca g. Ai qua ng bt c vo gi no, mun vo, c y ca ra l c. Lc mi n , hai ngi n b c lo ngay ngy v ci ca lc no cng b ng y. Nhng ng gim mc bo: Nu cc b thch vy th c t ly then st vo ca bung ca cc b. Hai b nh phi tin tng nh ng, hay t ra cng lm ra v tin tng nh ng. Duy c b Magloa i khi cn ht hong. V phn ng gim mc th nh ca ng din t hay t nht cng ghi r trong ba dng ch chnh tay ng vit bn ra mt trang thnh kinh: Ch khc nhau t ny thi; ca nh thy thuc th khng bao gi c ng, cn ca nh tu hnh th bao gi cng phi ng. Trong mt cun sch khc nhau l Trit l y hc, ng c ghi: Ta chng phi l ngi thy thuc nh h sao? Ta cng c nhng ngi khch bnh y ch. Trc ht l khch ca h m h gi l nhng ngi m au; sau na l khch ring ca ta m ta gi l nhng ngi khn kh. ch khc ng li cn vit: ng nn hi tn h k n xin ng nh nh ta, phn nhiu k lng tng v ci tn ca mnh mi cn c ch tr. Mt hm c mt cha x ng knh, khng nh r l cha Kulubru hay cha Pngpieri, chc l do b Magloa xui, nh bo hi ng gim mc rng nh ca b ng cho ngy m ai mun vo th vo nh th, c Cha c chc l khng phn no bt cn khng v c Cha khng s nh ca toang tong nh vy c th xy ra s khng may sao? ng gim mc tay ln vai ca cha x ri nghim trang v khoan t m ni: Nh m Cha chng gi cho mnh, th mnh c mun gi kn bao nhiu cng hoi cng(Nguyn vn Latinh). Xong ng ni sang chuyn khc. ng ni mt cch kh thch th: C s dng cm ca nh tu hnh cng nh c s dng cm ca ngi ch huy k binh. C iu, ng ni thm, s dng cm ca ta phi lng l.

MT CHNH NHN QUN T (tt)

VII. CRAVT
Ti y t nhin phi dnh ch cho mt s vic khng th no b qua c v l mt trong cc s vic tt nht hiu ng gim mc l ngi nh th no. Bn cp ca Gatpa Be trc y thng quy nhiu cc hm ni rng nliun. Sau khi chng b tiu dit, mt trong cc tay u mc, Cravt, ln trnh vo ni. Y cng mt s lu la, d ng ca Gatpa Be, n nu mt thi gian ti qun Nix, ri trn sang vng Pimng v t nhin li xut hin a phn nc Php, pha Bcxlnt. Ngi ta thy y Gii ri Tuyl. Y n np trong hang hc trn ni Giu Legl v t m xung xm lng theo cc vc Uybay v Uybaydet. C ln dm tin tn mbroong v ang m xng vo nh th v sch l. C vng tn hi v nhng m trm cp ca y. Cnh binh c giao trch nhim lng bt, nhng v hiu. Ln no y cng trn thot, cng c lc y chng c mnh lit. R l mt tn khn kip to tn. ng cn kinh hong th ng gim mc ti. ng i hnh ht. n Sattla, ng x trng ti tm ng v ngh ng tr lui. L do l Cravt ang chim c vng ni n tn Acs v qu na. i s nguy him cho d c h tng. V nh th c th phi hy sinh mt cch v ch ba bn ngi sen m bt hnh. - Do ng gim mc ni ti nh khng ly ngi h tng. - c Cha li ngh th ? ng x trng ku ln. - Ti ngh th lm, cho nn ti nht nh khng ly sen m v mt gi na th ti i. - i? - i. - Mt mnh? - Mt mnh. - Tha c Cha, c Cha ng lm nh vy. - Trn ni ng gim mc tip li c mt xm nh ch by nhiu, m ba nm ti cha n thm. Nhng ngi chn d hin lnh v lng thin y, h l nhng ngi bn tt ca ti. C ba mi con d h chn th h ch c mt. H tt nhng chic thng bng len mu trng rt xinh, h vo von nhiu iu dan ca min ni vi nhng ng so l nh xu. Thnh thong h cng cn nghe ni ti Cha. Vy m mt ng gim mc yu bng va th h s cho l th no? Ti m khng i th h cn coi ra g? - Nhng m, tha c Cha, c cp! S c Cha gp cp! - ny ng ni ti va ngh n y. ng ni c l. Ti c th gp h lm. H

na, h nht nh cng cn nghe ni ti Cha. - Tha c Cha, nhng m chng l mt l cp! Mt by ch si! - ng x trng , c l chnh v by th y m Cha Gisu cho ti i lm k chn. Ai bit u ng no ca ng Cu th? - Tha c Cha, chng s cp ht c ca c Cha. - Ti chng c g. - Chng git c Cha mt. - Git mt ng cha c va i va nim kinh? Ch ch! lm g mi c ch? - Ly Cha! Ri c Cha gp chng tht! - Ti s xin h lm phc cho k kh ca ti. - c Cha ng i, xin c Cha, nguy n tnh mnh mt. - Tha ng x trng, dt khot ch c th thi ! Ti c mt trn th gian ny khng phi gn gi tnh mnh mnh m chn gi cc linh hn. nh phi mc ng. ng ra i, ch c mt em b tnh nguyn i theo dn ng. Ci vic ng kh kh i i y n i khp x lm ngi ta v cng hong s. ng khng mun cho b no theo c, b em cng khng, b Magloa cng khng. ng ci con la i sut qua ni khng gp mt ai v n vi nhng ngi chn d bn tt ca ng mt cch bnh an. ng li vi h na thng, ging o, xc du thnh cho ngi hp hi, dy ch, ni chuyn o l. Hm ng sp t bit x ny, ng quyt nh t chc mt bui l Ngi Cha vi nghi thc gim mc ch l. ng ng vi c x. Nhng lm th no? Chng c l ca ta gim. Ch c th em cho ng dng mt b l m x ngho nn c vi my chic o chong la sn nh tua vng gi. - Khng sao! ng ni C x ! n gi ging chng ta c bo tin v bui l i. Mi vic ri s u vo y. Ngi ta lng cc nh th xung quanh vng. Tt c cc th sang trng x o ngho ny nhp li cng khng lc ra c mt b l phc coi c cho mt thy ht thnh ca nh th ln, ng ni cho mt v gim mc. ng lng tng nh vy th hai ngi i nga l mt mang n cho ng gim mc mt hm to, t nh cha x ri i ngay. M hm ra th thy trong ng mt o chong bng d vng, mt chic m l nm kim cng, mt thnh gi tng gim mc, mt chic gy thnh tuyt p, tt c phm phc mt trm mt thng trc kho nh th c b mbroong. Trong hm c mt mnh giy my ch: Cravt gi c Cha Bingvnuy. - Ti ni l mi vic s u vo y m! ng nhc. Xong li thm: ngi bng lng ci o chn c x th Cha li gi n ci o chong tng gim mc. - Tha c Cha c x lc u, mm ci ni nh - Cha, hay qu s. ng gim mc nhn thng vo cha x, ni li ging nghim ngh: - Cha! Khi ng tr v Sattla cng nh sut dc ng ngi ta nghe ni n iu k l,

 ra xem. n nh cha x, ng gp c Baptistin v b Magloa ang ch y. ng bo c em: - No ti ni c ng khng? Ngi thy tu ngho n vi dn ngho min ni, lc i tay khng, lc v y ti. Ti ra i em theo ch c lng tin Cha, lc ra v ti mang c kho ca cho mt nh th. Bui ti trc khi i ng, ng cn ni: - Khng nn s k trm cp, k git ngi bao gi. C nguy him th l ci nguy him bn ngoi, nh nht. Chng ta phi bit t mnh s mnh. Thnh kin l trm cp , tt xu l git ngi . Nhng mi nguy ln u trong ta. S g ci e da tnh mnh ti sn ta! Ch nn ngh n ci uy hip linh hn ta m thi. Sau ng quay sang pha b em: - C , l ngi tu hnh th khng bao gi cn phng i vi ng loi ng loi lm g l c Cha cho php. Ch nn bit cu Cha khi ngh rng c tai bin ang n vi ta. Hy cu Cha, khng phi cho ta, m cho ng loi khi mc ti nhn trng hp ta. Ni cho ng, nhng s bin coi nh rt him trong cuc i ng gim mc. Chng ti ch k nhng ci mnh bit c, cn bnh thng th ng sng theo n np l gi no vic y. Mt gi trong ngy cng ging mt thng trong nm, chng khc g. Ring kho ca ca nh th mbroong v sau ra sao, nu c ai hi, chng ti s lng tng ht sc. Bao nhiu l ca p, kh hp dn cun i cho ngi khn kh th rt tt. V, n cng b cun i ri kia m. S tnh k cng xong mt na; ch cn i hng i v cho n i nt, my bc na v pha k ngho. Tuy nhin, s vic ra sao, chng ti chng dm ni chc. Ch c iu l trong giy m ca ng gim mc thy c ghi my ch hi kh hiu, c l c lin quan n vic ny, xem ch ngha th nh sau: Vn l phi xem ci nn a v nh th hay v bnh vin.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

VIII. TRIT L SAU BA N

ng thng ngh s ni n trn kia l mt ngi thng minh, linh li. ng bc i trn ng i vi mt nguyn tc cng rn l khng thm n nhng tr lc c khi vp phi m ngi ta gi l lng tm, cng l, bn phn, li th danh d. ng i thng n ch, khng mt ln no chch khi con ng thng quan, tin lc. ng ta nguyn l mt bin l, say sa vi s hanh thng, tnh tnh cng khng n ni no, c th gip ch cht nh cho con, cho r, cho b con,

c cho bn b na. Qu l ng kho chn pha tt ca cuc i, cc dp may, cc dp him c. Cn li ng coi nh l ngu ngc c. Tnh ng ta hm, hiu bit sch v tin mnh l ca Epicuya, k tht ch l mt sn phm ca Pign Lbrng. ng sn sng ch giu mt cch v nhng ci g v bin, vnh vin, nhng chuyn ho huyn ca ng c gi gim mc. C lc, ng em ra ci ct vi mt v tin tng d thng, trc mt chnh ng Mirien ng ny nghe. Trong mt dp l na cng, na t g , b tc (ng thng ngh s) v ng Mirien phi dng cm nh ng tnh trng. n lc trng ming, ng thng ngh s vui ming, mc d vn gi ng t th, ni to: - Hay qu, ng gim mc , ta ni chuyn i. Thng ngh s v gim mc nhn nhau kh m khng chp mt. ng vi ti nh hai thy bi. Ti c mt iu mun th tht vi ng. Ti c trit l ring ca ti. - ng ni ng ng gim mc p li. Ngi ta va nm va trit l. ng ang nm trn m ta , tha ng thng ngh s. c khuyn khch, ng thng ngh s tip: - Xin ni chuyn tht tnh. - Tht bng na ng gim mc ni. - Ti xin ni vi ng - ng thng ngh s ni li rng hu tc Acging, Pirng, Hpb v Neging khng phi l nhng th tm ph. Trong t sch nh ti c cc trit gia ti thch, u gy m vng c. - Cng nh ng vy, ng b tc - ng gim mc ngt li. ng thng ngh s ni tip: - Ti ght ir, ng ta l mt nh duy , mt tay cao m, mt ngi cch mng, xt k l c tin Cha v sng o hn Vnte. Vnte th ch nho Nitham v nh th l sai lm, v nhng con ln ca Nitham chng minh rng Cha chng c ch li g ht. Mt git dm vo mt tha bt, tc lsng th ri ch g na. Gi d ci git to hn v ci tha ln hn, th chng ta c th gian. Con ngi, ch l con ln. Th th cn g c Cha vnh vin? Tha ng gim mc, gi thuyt Gihva chn lm. Chng qua n ch to ra c nhng b xng rng tuch. o ci tt c cao siu, n ch lm ry ngi ta! Mun nm ci s khng v n cho ngi ta c yn tnh! T ng n ti v ni tht ht, vi li c xng ti vi v cha linh hn nh l thng, ti th tht vi ng l ti c lng tri. Ti khng m ci ng Gisu nh ng lc no cng khuyn kh hnh v hy sinh. ng l khuyn thng kh rch phi h tin. Kh hnh! Ti sao li phi kh hnh? Hy sinh! Hy sinh cho ci g? Ti cha h thy con ch si no chu hy sinh cho hnh phc ca con si khc. Hy sng theo lut t nhin vy. Chng ta l vt thng ng, chng ta c nn trit l thng ng. trn cao m lm g, nu khng nhn c xa hn sng mi k khc? Chng ta nn sng vui v. Sng l tt c. Cn ci

chuyn ngi ta c mt tng lai khc, ch khc, trn cao kia, hay di y, u y, ti cc tin t no. i do! Ngi ta cn dn ti hy sinh v kh hnh, ti phi ch mi vic ti lm, ti phi nt c v ci thin ci c, v ci ng ci sai, ci nn ci khng nn. V sao? Bi v ti phi tr li v hnh vi ca ti. Lc no? Sau khi ti cht. Tht l ho huyn! Ti cht ri, c thnh m chp c ti. Th bo mt bng bn tay vc ly mt vc tro xem. Ni hn ci c tht, chng ti l nhng k hiu i, chng ti tng bit chuyn i, khng c g l thin l c c; ch c s sng. Chng ta phi tm ci c tht. Phi o su, tm n cng ch! Phi bit nh hi chn l, bi t ln v chp ly. C th mi tht l vui thch. V by gi tha h m khoe ti, c ch. Ti vn l mt ngi dt khot. Tha ng gim mc, vn bt t ca con ngi l mt chuyn phnh tr con. i chao! Li ha hp dn lm sao! Anh c tin tng. S ng Aam tht l may! By gi l linh hn, mai kia l thin thn, c cnh mu xanh xng vai. No, ng gip ti vi, c phi Tectuyling ni rng nhng k hng phc i i s chu du t hnh tinh ny sang hnh tinh khc khng? Vng, c coi l th. Ngi ta s tr thnh chu chu gia cc v sao. V, ngi ta gp Cha Tri. Ch ch ch! Tt c cc th thin ng y u nhm nh tut. Cha Tri l mt tr a khng l. Nht nh l ti khng ni ci trn t Ngi hun luyn u, nhng trong bn b th chng ti c r tai nhau. Interpocula hy sinh cuc sng trn tc cu thin ng th chng khc no th mi bt bng. cho v bin la phnh, di g! Ti khng g c. Tn ti l b tc H v, thng ngh s. Trc khi ti sinh, c ti khng? Khng. Sau khi ti cht i, cn ti khng? Khng. Ti l g? Mt nhm bi dnh nhau trong mt c th. Ti lm g trn tri t ny? Ty ti chn. Chu au kh hoc hng th. Chu kh s a ti n u? n h v. Nhng ti chu kh. Cn hng th th s a n u? Cng n h v. Nhng ti c hng th. Ti chn ri y. i hoc phi n hoc phi b n. Ti th ti n. Lm tru tt hn lm c. Ci o c ca ti l th. Cn sau na nc chy thuyn tri, ca m rng m, in Pngtng (Panthon: in th danh nhn, xy dng Paris vo th k XVIII) cho tt c chng ta.Tt c u ri tm xun ci h huyt ln. Th l chm dt. Finis. Thanh ton han ton. y l bt u ch tiu tan. Cht l ht, ti ni ng nh th. ch ny m c k cn mun ni vi ti mt iu g, ch ngh n iu thi ti thy bun ci. Chuyn ba ca v em. Ngo p cho tr con, Gihva cho ngi ln. Khng, mai sau ca chng ta thuc v m ti. ng sau ngi m ch cn c nhng h v ngang nhau. Anh l Xcanapan, anh l Vanhxng Pn, ci cng thnh con s khng nh nhau. (Sardanapale: nhn vt truyn thuyt ca thnh quc Babylone, ni ting h hng v hn nht; Saint Vincent de Paul: Thnh t v o trong th k I La M, ni ting l ngi o c, vit nhiu chng trong Tn c.) l ci c tht. Vy th hy sng, sng trn ht. Hy dng ly ci ti khi n cn trong tay anh. Ni tht, ti xin tha vi

ng, ng gim mc , rng ti c trit l ca ti v trit gia ca ti. Ti khng b m hoc bi nhng li ni nhm nh. C nhin, ri cng phi c g cho k di, nhng ngi chn t, nhng ngi mi dao, nhng k khn kh. Ngi ta tng cho h nut nhng thn thoi, nhng o tng, no linh hn bt t, no thin ng, cc v sao. H c m nhai cc th y, c m pht ln mu bnh khng. K khng c g c th c Cha Tri. ng l phn t i nht. Ti khng ngn tr iu , nhng ti gi cho ng Neging. Cha Tri l ci rt tt cho dn chng. ng gim mc v tay: - Ni nh th mi l ni! ng reo ln Qu ha bit bao, tht l tuyt diu ci duy vt y! Ch phi ai mun l c c u. ! C n th khng bao gi cn b la na, khng cn kh di m b y bit x nh Catng, b nm nh chin, cng khng b thiu sng nh Gian c. K no to c cho mnh ci duy vt qu ha y s ly lm vui thy mnh chng chu trch nhim v ci g c. Mnh c th nut ti tt thy khng cht bn khon, nhng chc v, nhng ngh n khng ngi ri, nhng tc v, nhng quyn hnh tm c chnh ng hay khng chnh ng, nhng cch ni li ri li n li ht bc, nhng s phn bi b ch, nhng s u hng v ca lng tm. V cui cng th bc xung m sau khi d dy tiu sch mi th. Tht l th v! Nhng iu , khng phi l ti ni ng u, ng thng ngh s . Tuy nhin, ti khng th no m khng khen ngi ng. Cc ngi quyn cao chc c, chnh ming cc ngi ni ra, cc ngi c trit l ring ca mnh v cho mnh, mt th trit l hay ho, t nh, ch ring ngi giu sang mi hiu ni v dng nu mn g cng c, nht l nm tiu mui cho cc khoi lc i th cng tuyt. Ci trit l y ly t y su v c nhng nh thm him c bit moi mc ln. Nhng cc ngi cng c lng t thin, cc ngi khng n ni cho l xu ci vic dn chng ly vic tin vo Cha lm trit l ca mnh, ging ging nh mn ngng hm ht d l mn g nhi nm ca ngi ngho.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

IX. C EM T NG ANH
mi ngi c mt nim v cuc sng gia nh ca ng gim mc v cch hai b ph n em mi hnh ng, mi ngh, c mi bn nng ph n rt hay git tht ca mnh, phc tng nhng thi quen v nhng nh ca ng gim mc, m khng cn ng phi mt cng ni ra li, chng ti thy khng g tt hn l sao li y bc th ca c Baptistin gi cho b t tc Boasvrng, ngi bn t thi th u ca mnh. Bc th y hin chng ti ang gi. inh, 16 thng 12 nm 18 B ch knh mn, khng ngy no chng ti khng nhc n b ch. Ci k ra

thnh thi quen, nhng cng c mt l do na. B ch c tng tng dm cho l b Magloa trong khi chi ra, qut bi trn nh v ci bc vch, li c nhng pht hin y. Hai bung chng ti u pht giy c qut vi trng, gi nh trong mt lu i nh ca b ch chc cng khng n ni lm cho n xu i. B Magloa x tt c ch giy. Bn di c nhiu th. Cc phng khch ca ti, y chng c bn gh g, chng ti dng phi qun o va ngm xong, cao nm thc v rng trn nm thc, c trn xa kia qut sn, dt vng vi nhiu x ngang nh nh b ch. Hi nh ny cn l nh thng, chung quanh phng u lt vi. C c nhng bc chm g thi b c ni chng ta. Nhng chnh l phi xem bung ca ti kia. B Magloa tm thy d thng di mi lp giy dn chng nhau, nhiu bc tranh sn, khng p lm nhng coi c. C bc hnh Minecv phong k s cho Tlmac, c bc cng hnh Tlmac trong vn cy. Ti qun mt tn. Ci ni cc b ngi La M cng n trong mt m. Ti ni g vi b ch na nh? Ti c nhng n ng, n b La M (ch ny c mt ch khng c c) v mt m ty tng. B Magloa lau ra sch s cc th y v ma h ny b y s cha li i ch h hng t cht, ri sn li mt lot, th l ci bung ca ti tr thnh mt nh bo tng tht s. B y cng tm c trong mt x kho thc hai ci bn chn qu kiu xa. Th h i hai -quy su phrng mi sn li, nhng tt hn l tin y cho k ngho; vi li ci bn y trng cng xu x, ti thch mt ci bn trn bng g o hoa tm hn. Ti thy mnh lun c sung sng. ng anh ti tt qu. ng em tt c cho k kh v ngi m au. V th chng ti kh lng tng. X ny ma ng li gay gt m cng phi lm mt ci g cho nhng k thiu thn. Chng ti ch cn va tin ci si v du n. B ch thy khng? Nh th cng rt d chu! ng anh ti li c ci thi quen ring. Lc chuyn tr, ng ni rng mt ng gim mc phi nh th mi c. B ch c hnh dung cho l nh chng bao gi ng ca. Mun vo th c vo v mt bc l ngay trong bung ng y. ng ch s g c. Ban m cng vy. ng cho l dng cm ring ca ng. ng khng mun ti s gim cho ng, m cng khng mun cho b Magloa phi s. ng xng pha mi th nguy him nhng li khng mun chng ti c v n. Cng phi bit ci li ca ng y l th. Tri ma ng cng i, gp nc ng cng li, ma ng ng vn i xa. ng chng s g m ti, ng x khng an ton ng cng mc; ng cng chng ngi g ng u vi nhng tn v li. Nm ngoi, ng i mt mnh n mt vng trm cp. ng khng mun em chng ti theo. ng vng bit nhng na thng. Lc ng tr v, ha ra chng c chuyn g xy ra c, ngi ta tng ng cht th ng li rt khe mnh. ng ni: Ngi ta cp bc ti nh th ny y! V ng m chic hm ng y cc bo vt ca nh th mbroong, m bn cp tng ng. Ln y, trn ng v, chng l ti cng mt s bn b ca ng i hai dm n ng, ti khng km mnh c nn c cn nhn ng mt cht, nhng ch ch ni lc chic xe ku lch cch khng mt ai nghe thy. Thi gian u ti t bo: Khng c nguy him g lm ng chn bc, ng ny tn tht. By gi th ri ti cng quen i. B Magloa c nh cn tr ng th ti ra

hiu bo b y dng. Mc ng mun xng pha nguy him th ng c lm. Phn ti, ti ko b Magloa i, ri ti v bung mnh, ti cu nguyn cho ng v ti thip i. Ti vn yn tm, v ti bit rng nu c tai bin g xy ra cho ng th i ti cng chm dt. Ti s i v vi Cha cng ng anh v c gim mc ca ti. B Magloa th c vt v hn mi lm quen c vi ci nh b gi l s bt cn ca ng. Nhng by gi th thnh np ri. Hai chng ti cng cu kinh, cng s vi nhau v cng nhau ng thip i. Qu c vo nh th cng mc xc n mun lm g th lm. Ni cho cng, chng ti cn s ci g trong nh ny? Lun lun chng ti c mt ngi no bn cnh v ngi li l ngi c quyn lc nht. Qu c th tt qua, cn k thng trc li l Cha. Nh vy i vi ti l . By gi ng anh ti cng chng cn ni vi ti mt ting no. ng khng ni ti cng hiu v chng ti ph mnh cho Thng . l cch c x ca mt con ngi c ci v i trong u c. B ch , ti hi ng anh ti tm hiu v dng h Ph m b ch c nh ti. R l ci g ng cng bit v ng cng nh nhiu k nim lm, v ng lun vn trung thnh vi nn qun ch. ng l mt th gia Nocmng rt xa trong qun Cng. Cch y nm trm nm trong gia nh y c mt v l Raun Ph, mt v l Ging Ph v mt v l Tmt Ph, c ba u l qu tc, trong c mt l lnh cha Rspho. Ngi cui cng trong h l Ghi chin Alchdng, ch huy trung on v cng gi chc v g trong k binh ca Brtanh. Con gi ng ny l Mari Luid ly Adring Sacl Gramng, con trai cng tc Lui Gramng, i t v binh v chun tng trong qun i. Tn h ny c th vit nhiu cch khc nhau nhng cng l Ph c. B ch qu mn i, mong b ch trnh vi c Khm mng trong hng thn thch tn knh ca b ch, nh gim tn chng ti trong li cu kinh ca ngi. Cn c Xivani yu qu ca b ch, c y lm mt vic m khng dng nhng pht ngn ngi c y c gn b ch m vit th cho ti. C y sc khe, hc hnh va b ch v vn yu ti lun lun. l tt c nhng iu ti mong mun. Nh b ch m ti nh n c y. Ti ly lm sung sng do ny sc khe ti khng n ni ti lm, nhng c ngy cng gy thm. n y, bt cn mc cn, xin t bit b ch. Knh chc b ch mi s tt p. Knh cho. Baptistin T.B. C em du ca b ch vn y vi gia nh mnh. Cu chu trai ca b ch khu lm. B ch chc khng ng l cu ta sp ln nm nh! Hm qua cu ta thy mt con nga i ngang qua, u gi qun bao vi, cu ta ni: con nga c ci g u gi th nh? Cu b ngoan qu! Em trai cu ko l mt ci chi cn quanh phng nh ko xe v ni: No! No! C ci th ny th thy r hai ngi n b bit khun mnh theo cch n ca ng gim mc vi ci bit ti ca ph n, n gip h hiu ngi n ng hn c ngi n ng. ng gim mc c ci v ngi hin lnh, hn nhin, khng bao gi thay i, nhng c lc li c nhng hnh ng ln lao to bo v ht sc p m hnh nh chnh ng cng khng ng n. Hai b run s nhng c t nhin.

Cng c khi b Magloa th c i li trch mc trc khi ng lm, nhng khi ng ang lm v lm xong th khng bao gi b c li no. Tuyt nhin khng ai lm ry ng, khi vic bt u, d ch bng mt du hiu. Mt i lc, ng chng cn ni, c l ng cng khng c thc r rt, v c gin d ca ng qu hon ton, hai b cm thy mt cch m h rng ng ang hnh ng nh mt gim mc chn tu; v nh th hai b ch cn nh hai ci bng i li trong nh. Hai b phc v ng mt cch ngoan ngon v nu phc tng l giu mt th hai b lun lun giu mt. Nh c mt nng khiu tinh t rt ng phc, hai b bit rng c nhng s sn sc no li lm cho ngi ta kh chu. V vy m ngay lc cm thy ng ang lm nguy, hai b hiu rt r, khng phi ch ngh m bn cht ca ng, nn khng cn gi gn cho ng na m ph thc cho Cha. Vi li c Baptistin cng tng ni, nh trn y thy, h ng anh b c mnh h no th b cng khng sng na. B Magloa th khng ni ra, nhng b cng hiu nh vy.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

X. NG GIM MC NG TRC MT NH SNG KHC L

Sau bc th ni trn kia c t lu, ng gim mc lm mt vic, theo d lun thnh ph, cn liu lnh hn vic i qua vng ni non ca bn lc lm na. vng nng thn k cn thnh inh, c mt ng gi sng n c. Ngi y, xin ni ngay ci ting gh gm, nguyn l mt tay c chn trong vin Quc c (Nguyn vn: Conventionnel, ngha l mt dn biu trong vin Quc c. Vin ny thit lp ch cng ha, ph v x t Lui th XVI, thi hnh chuyn chnh bo v cch mng, bo v nc Php). Tn ng ta l G. X hi nh b thnh inh ni n G. mt cch gh tm. Mt tay cch mng, cc ngi tng tng c chng? Ng y sng ci thi ngi ta my t vi nhau v gi nhau l cng dn kia, cng dn n. C th ni hn l mt con qui. Chnh tay hn khng b phiu git vua, nhng cng gn nh th. Hn l mt con ngi gh gm. Ti sao, lc cc v hong thn chnh thng v nc, ngi ta li khng li n ra ta n c bit m x? nh l khng x t, v c chnh sch khoan hng, nhng ai cm ging cho n mt ci n chung thn pht vng! Cng phi lm mt ci g rn ngi ch!... V li, hn l mt tn v thn ch ngha, cng nh c b l chng By ngng bn tn v con kn kn. Nhng G. c phi l con kn kn khng? ng l mt con kn kn, nu nh ngi ta nhn n cnh c c cc cn ca hn. Hn khng biu quyt x t vua nn

khng b y bit x. Hn c li nc Php. Hn cch thnh ph bn mi lm pht, xa lng mc, xa ng ci, trong mt np thung lng ho lnh, hoang vu. Ngi ta bo l y c mt mnh ng, ging nh mt ci , mt th xo huyt. Khng c lng ging, cng chng bao gi c khch tt qua. T khi hn n th con ng mn qua li cng b c che lp. Ngi ta gh rn ni n ch y cng nh ni n ci nh ca mt tn ao ph. Nhng ng gim mc ngh n hn v thnh thong nhn v pha lm cy chn tri l ch thung lng hn , ng ni ni kia c mt linh hn hiu qunh. V trong thm tm ng ngh: Ta cn phi i thm hn. Phi nhn thy rng ci y lc u c v rt t nhin, nhng lu dn cng suy ngh ng cng thy k quc, phi l, c phn gh tm na. Bi v, ni cho ng, ng khng thot khi cm tng chung ca mi ngi. i vi ngi cch mnh y ng mun xa lnh, ngha l ng gn nh th hn hn ta, nhng iu ny t ng khng thy r lm. Gh ca con chin c lm cho ngi mc ng xa lnh n khng? Nhng con chin ny n th no y! ng gim mc bn khon lm. Mt i khi, ng di bc i v pha y, ri thnh lnh ng quay gt. Th ri mt hm, ngi ta x xo l ch b mc ng gip vic cho tn st nhn gi kia ra ph mi thy thuc, l hn b bnh bi lit sp cht, c l khng qua c m nay. Mt i ngi thm: may mn lm sao! ng gim mc ly gy, khoc o d ngoi v chic o thm ca ng qu sn c v gi m sp thi lnh, ri ng ra i. Tri ng v chiu, mt tri sp ln, ng gim mc mi n ni b loi b. Khi nhn ra l n gn ming , ng khng th gi cho trng ngc khi nh. ng bc qua mt ci ho, i ht mt hng giu, nng mt dn nho ln vo mt khu vn hoang tn, mnh dn bc my bc v cui vn, sau mt bi cy rm, ci hang hin ra t ngt. l mt tp lu thp, ngho nn, b nh m sch s, mt trc c mt gin nho. Trc ca, trong chic gh xe c k, loi gh nng dn, mt ng gi tc bc ang ngi mm ci vi mt tri. Bn cnh ng gi c mt ch mc ng. N a cho ng mt bt sa. Trong lc ng gim mc lng l nhn, ng gi ni vi ch b: - Cm n ch, ta khng cn g na ht. ng khng ci vi mt tri na, quay sang mm ci vi ch b. ng gim mc bc ti. Nghe ting ng, ng gi quay li v mt ng t v ngc nhin, vi ci lng ngc nhin cn li sau mt cuc i dng dc. ng ni:

- T khi ti v y n nay, ln ny l ln u tin c ngi n nh ti. Tha ng, ng l ai? ng gim mc p: - Ti l Bingvnuy Mirien. - Bingvnuy Mirien! Ti nghe ni n tn y. ng c phi l ngi m dn chng gi l c Cha Bingvnuy chng? - Chnh ti. ng gi ci n: - Th th ng l gim mc ca ti? - Hnh nh th. - Mi ng vo. Ngi cch mng a tay, nhng ng gim mc khng bt. ng ch ni: - Ti ly lm sung sng nhn thy rng ngi ta di ti. ng khng m au g th phi. - Ti sp khi ri. ng gi ngh mt t ri ni tip: - Ba ting ng h na th ti cht. ng li ni: - Ti cng hi bit ngh lm thuc t nhiu. Ti bit ngi th no l sp cht. Hm qua ti ch thy lnh hai bn chn; sng nay lnh ln n gi; by gi ti cm thy n ln n tht lng ri; khi n ln n tim th ti ngng sng. Mt tri p qu phi khng ng? Ti bo y ti ra y nhn vn vt mt ln cui. ng c ni chuyn i, nghe chuyn khng lm cho ti mt u. ng n xem mt con ngi sp cht l tt y. Lc cht m c mt ngi lm chng cho mnh th cng hay! Ai cng c nhng tt ring. Ti, th ti mun gng n sng hy i, nhng xem ra ch cn c sng ba ting na l cng. Ti s nhm mt vo lc m ti. Nhng cn qui g! Cht l mt chuyn n gin, cn g phi c nh bnh minh mi cht c! nh th. Ti s nhm mt di nh sao. ng gi quay v pha ch mc ng: - Con i ng i con. Con thc m hm qua, hm nay con phi mt. Ch b bc vo trong lu. ng gi nhn theo n, ni mt mnh: - Khi n ng th ti cht. Cng l gic ng c, c th bn cnh nhau lm ch!
MT CHNH NHN QUN T - X (tt)

ng gim mc khng cm ng nh mi trng hp khc. ng cm thy khng c Cha trong ci li cht ny. V li cng cn phi ni ht, ni c nhng mu thun vn vt trong nhng tm hn v i! ng gim mc hi pht v khng c gi l c Cha, tuy cng c khi ng em ting ng ln ra ci ct. ng toan gi ngi cch mng gi l: cng dn. ng thong c mun s sng cc lc, nh

nhiu thy thuc v c o, tuy ng khng quen ci li y. Chung qui, con ngi y, tay cch mng y, dn biu y, mt thi ly lng quyn th; cho nn, c l u tin trong i, ng gim mc mun c thi nghim khc. Ngi cch mng th i vi ng chn tnh v khim nhng; trong thi ca ng, ngi ta cm thy v khim tn ca mt ngi bit mnh sp tr thnh ct bi. ng gim mc thng trnh tc mch v ng cho tc mch cng gn nh xc phm ngi ta. Nhng ng khng th khng ch quan st ngi cch mng. ng ch nhng khng phi v c cm tnh cho nn i vi mt ngi no khc m ng ch nh th tt lng tm ng s cn rt. Nhng mt tn cch mng theo ng th cn lut l no che ch cho, c n lut nhn i na. ng G. bnh tnh, na thn trn vn thng, ging ni sang sng. ng thuc v ci hng ng gi tm mi cng cp lm cc nh sinh l hc kinh ngc. Cch mng c nhiu ngi nh th, nhng ngi cng to ln nh thi i. Nhn ng, ngi ta cm thy l mt con ngi qua trm rn nghn luyn. C ch dng iu ca ng l ca con ngi khe mnh, tuy ng sp cht trong giy lt. Tia mt trong sng, ging ni chc nch, ci nhn vai hng mnh ca ng lm cho thn Cht tht vng, lm cho qu s bt vong phi quay tr v v ng mnh lm ca. ng G. cht hnh nh l v ng vui lng mun cht thi. Trong cch hp hi ca ng, c s ch ng. Ch c chn ng l cng : U minh nm ng i chn y. Hai bn chn cht lnh nhng u vn sng mt cch mnh lit, chi ngi nh sng. Trong gi pht nghim trng y, ng G. ging nh ng vua trong chuyn c tch ng phng n, phn trn ngi l xng tht, phn di l hoa. ng gim mc ngi ln phin bn cnh. on khai kh t ngt (Nguyn vn Latinh: ex abrupto), ng khen m ging nh l khin trch: - Ti mng cho ng. Du sao, ng khng b phiu x t hong thng. Nh cch mng c v nh khng n nhng g chua cht n ng sau hai ting du sao. ng khng ci n na. ng tr li: - ng ch nn qu khen ti. Ti b phiu kt liu bo cha. Ging nghim lnh i vi ging nghim khc. - ng nh ni g? ng gim mc hi. - Ti mun ni rng con ngi c mt bo cha: l s ngu dt. Ti b phiu kt liu tn bo cha . Tn bo cha ra ch qun ch; qun ch l uy th xy dng trn sai tri, tr thc l uy th xy dng trn ci ng, ci chn. Ch c tr thc mi xng ng iu khin con ngi. - V lng tm ng gim mc thm. - Cng l mt. Lng tm l ci lng tri thc bm sinh mi chng ta. ng gim mc nghe lun iu qu mi m ny th hi ngc nhin. Nh cch mng ni tip: - Cn vic git Lui th XVI th ti b phiu chng. Ti ngh rng ti khng c quyn git ngi. Nhng ti c nhim v tiu dit ci xu. Ti b phiu th tiu bo cha, ngha l th tiu ch mi dm i vi n b, th tiu ch n l i vi n ng, th tiu m ti i vi con tr. Biu quyt cho chnh th cng ha, ti biu quyt ci . Ti biu quyt cho bc i, cho ng tm, cho bnh minh! Ti gp sc nh cc thnh kin v sai lm. Thnh kin v sai lm xung th

ho quang hin ln. Chng ti y l nhng ngi lt th gii c l mt h cha au kh, ci h y p ln nhn loi th thnh mt bnh cha nim vui trong lnh. - Trong ln c. - ng nn gi l nim vui b vn c v ngy nay sau ci nm 1814 (Nm phc hng qun quyn Php sau thi k Cch mng v thi k ch) m ngi ta gi l s hi phc tai ngc ca d vng, nim vui tan bin. Than i! Cng trnh dang d! Tht vy, chng ti ph ch c trong vic lm nhng chng ti khng tiu dit c n hon ton trong t tng. Tiu dit cc t hi cha , phi thay i c phong tc. Ci ci xay gi khng cn, nhng gi vn tn ti. - Cc ng hy ph tt c. Hy ph c th c ch, nhng ti khng tin s ph hy trong gin d. - Tha ng gim mc, cng l c lc phi phn n v s phn n ca cng l l yu t ca tin ha. Ngi ta mun ni g th ni, mc, cch mng Php vn l bc tin v i nht ca nhn loi t khiCha Gisu ra i. Dang d, ng, nhng m tuyt vi. N pht hin tt c nhng bi ton x hi. N lm cho tr no con ngi du i: n v v, trn tnh, soi sng; n gii ln mt t tng dng sui vn minh. N l mt iu hay. Cch mng Php l l tc v ca nhn loi. ng gim mc khng th khng lm bm: - Tht vy ? Cn nm 93! (Nm vin Quc c thi hnh chuyn chnh cao bo v ch cng ha mi xy dng v lnh th nc Php b uy hip. Bn phn i ly c l c nhiu mu cng kch cch mng v tranh th bn khng lp trng) Nh cch mng ngi thng ngi ln vi mt v nghim trang hu nh m m. ng ly ht hi sc ca mt ngi sp cht, tht ln: - ! Ti bit m! Nm 93! Phi y, ti i ng ni ln ci ting y. Mt m my m vy vn ng ng mt nghn nm trm nm. Th ri sau mi lm th k n b nh tan. ng, ng mun ln n ting st nh tan my m. ng gim mc cm thy mnh c mt ch yu no b nh trng. C khng nao nng, ng p: - Quan ta nhn danh cng l m ni, c o v nhn i m ni; nhn i khng g khc l hnh thi cng l ti cao. Sm st khng nn nh lm. ng nhn m m vo mt nh cch mng, hi tip: - Th Lui XVII? (Con Lui XVI, chu ni Lui XV l mt ng vua b dn chng ght nht. Lui XVII b giam trong ngc v cht nm 1793, lc ln 10 tui.) - Lui XVII? Xem no! ng thng khc ai? Thng khc em b v ti ? Th th c. Ti cng thng khc vi ng. Hay l ng thng khc hong t Lui? Hy cho ti xem li. i vi ti, a b em thng Cactut (mt tn tng cp lng danh), mt thng b v ti b buc qua nch treo ln php trng cho n cht, ch v ci ti l em Cactut, a b y cng ng thng xt nh a chu vua Lui XV l mt thng b v ti b hnh h trong ngc Tngpl, v ci ti c duy nht l chu ni Lui XV. - Tha ng, ti khng thch ngi ta so snh nh th. - Cactut? Lui XV? ng ku thit thi cho Cactut hay Lui y? Yn lng trong giy lt. ng gim mc gn nh hi tic l mnh trt n y,

tuy nhin ng l m cm thy mnh nao nng, nao nng mt cch khc thng. Nh cch mng li ni: - ! ng c o khng a nghe ni trng s tht. Nhng Cha Gisu ngy trc li a. Cha cm mt ci roi p bi cho in th. Cy roi chp ho quang ca Cha ni s tht ln khng v n. Khi Cha ku: tr n vi ta (Nguyn vn Latinh: Sinite parvulos). Cha khng phn bit nhng a tr con. Cha khng ngn ngi ghp con ca Barabat vi con ca Hrt (Barabas: mt tn st nhn, cng b giam vi Gisu; Herode: vua Giuy, kt n Gisu). Tha ng, s trong trng t n l mt chic m bnh thin, s trong trng khng cn n ci tc in h. S trong trng rch ri cng tuyt vi cao qu nh s trong trng khoc long bo.
MT CHNH NHN QUN T - X (tt)

ng gim mc ni kh: - ng th! - Ti nhn thm na. ng nhc n Lui XVII. Chng ta hy thng nht vi nhau. Chng ta c khc tt c nhng ngi v ti, nhng k t nn, tt c nhng tr em, bt k l thng dn hay qu tc khng? Khc th th ti tham d. Nhng nh th th phi i ngc dng lch s tn trc nm 93, trc Lui XVII bt u thng xt. Ti khc con vua cha vi ng nu nh ng chu khc con dn ngho vi ti. - Ti khc tt c nhng a b y. ng G. la ln: - ng u nh nhau! M nu cn cn cn phi nghing v mt bn no, ti mong rng n s nghing v bn dn chng. Dn chng chu kh lu hn. Li yn lng. Ri ngi cch mng ct ting trc. ng chng khy tay, nhm ngi ln, beo mt cht tht bn m nh ngi ta thng lm mt cch v tnh khi ngi ta hi cung hay l kt n. Cp mt tp trung tn lc, ng cht vn ng gim mc. Cuc cht vn tht l ny la: - Tht th, tha ng, dn chng au kh lu i lm ri. Nhng thi, khng phi l vn . Ti mun hi ng, ng n y cht vn ti v ni chuyn Lui XVII lm g? Ti khng quen bit ng. T khi n x ny ti lun trong khu vn nh ny, ch mt mnh, khng bc chn ra ngoi, chng trng thy ai ngoi ch b gip vic cho ti . Tn tui ng, ti c phong phanh nghe n tht v ti cng nhn rng nhng ting n v ng khng n ni xu. Nhng ci y cng v tt c ngha l g. Nhng ngi khn kho c bao nhiu cch ly lng anh dn en ngay tht! Ni n y mi nh rng ti khng nghe ting xe ca ng n, c l ng xe ngoi khu rng, ch r chng? Ti nhc li l ti khng bit ng. ng ni ng l gim mc, nhng ci y cng khng lm cho ti bit g hn v nhn phm ca ng. Tm li, ti nhc li cu hi ca ti: ng l ai? ng l mt v gim mc, tc l mt bc vng tc trong gio hi, mt khch lu son gc ta, c gia huy, c li tc, c bng lc rt hu. Tc gim mc thnh inh lnh mi lm nghn phrng lng chnh, mi nghn phrng lc,

tng cng hai vn ri. ng c bi bp phc dch, c qun hu o nu, trn bn n ton l cao lng m v, th su th xi chim cuc, ci hng m o nghnh ngang, i xe ngy hi, c k hu nga nhn danh Cha Kirixit i chn t! ng l mt v trng chc trong gio hi. Bng lc, dinh th, nga xe, k hu ngi h, m v cao lng, tt c nhng th khoi lc ca cuc sng, ng u c nh nhng v trng chc khc v ng cng hng th nh h. Tt lm, nhng cc ci y ni nhiu hoc cha ni . N khng gip ti thy sng ci gi tr chnh, ci gi tr thc cht ca ng, l ngi c l c tham vng n y dy khng cho ti. Ti ng ni chuyn vi ngi no y? ng l ai vy? ng gim mc ci u, p: - Mt con giun t. (Nguyn vn Latinh: Vermis sum) Nh cch mng lm bm: - H, giun t i xe t m! By gi n lt nh cch mng kiu hnh, m ng gim mc th nhn nhng. ng gim mc du dng ni lun: - Cng c. Nhng xin ng gii thch cho ti iu ny: Xe ca ti ng sau lm cy vi bc, bn n ca ti c cao lng m v, c chim cuc ngy th su, bng lc ca ti n hai mi lm nghn phrng, ti c dinh th, c k hu ngi h, ti sao nhng th y li chng minh rng lng thng ngi khng phi l mt c tt, lng bao dung khng phi l mt ngha v v nm 93 khng phi l qu tn nhn? Nh cch mng a tay qua trn nh xua i mt m my m: - Trc khi tr li ng, ti tha thit xin ng th li cho ti. Ti va c li. ng vo nh ti, ng l khch. Ti c bn phn phi i x lch s vi ng. ng khng tha nhn kin ti, l ra ti ch cn bc b cc lun im ca ng m thi. S giu sang, hng th ca ng l nhng u th cho ti trong cuc tranh lun nhng khng dng n ci u th y mi l lch s. Ti ha s khng dng n na. - Xin cm n ng. ng G. li ni: - By gi th chng ta hy tr li ci vic ng yu cu ti gii thch. Chng ta dng li ch no nh? ng ni th no? Rng nm 93 qu tn nhn phi khng? - Tn nhn, ng. Vic Mara (Marat: mt trong nhng lnh t tr danh ca cch mng Php. Ch cng v t, khng nhn nhng i vi k th ca cch mng. Marat rt c dn chng tin yu)v tay hoan nghnh ci my chm, ng ngh th no? - ng ngh th no i vi vic Btxuy (Bossuet: gim mc triu nh Lui XIV, xut thn i qu tc, c nhiu bi ging v iu vn vn hoa v y hnh nh, lm cho vn hc s Php k ng vo hng nh vn; Nguyn vn Latinh: To Deum) ht bi Tng cha cho bn lnh u rng chm cht tn o Ci cch?

Cu tr li tht l c a, n xa ngay vo ch nh mt mi kim thp. ng gim mc rng mnh. ng khng bit nh tr th no, nhng ng thy pht v ci cch ni v Btxuy. Nhng ngi sng sut nht vn c nhng thn tng ca h v khi lun l ca ngi khc xc phm n nhng ngi h sng bi th h cm thy nh au. Nh cch mng bt u th dc. m suyn ca ngi hp hi chen ln vo nhng hi th cui cng lm cho li ni b t qung. Nhng nhn vo cp mt ngi ta thy tinh thn ca ng hon ton minh mn. ng ni tip: - Ti cn mun ni mt i cu y na. Ni chung cch mng l mt s t khng nh v i ca nhn loi; than i! 93 l mt n tr ming. ng thy 93 tn nhn, nhng cn tt c thi k qun ch th th no, tha ng? Cari l mt tn tng cp, cn Mngtroven th ng gi l g?(Trong cu ny v my cu sau, tn u ch mt nhn vt thi cch mng, tn sau ch mt nhn vt thi qun ch, u c tn trong lch s) Phuki Tanhvinh l mt thng khn, nhng i vi Lamoanhng Bavin, ng ngh th no? Mayda xu xa, nhng cn X Tavan? Lo uysn hung tn, th th ng nh dng ting g gi lo Ltenli? Giucng cht u ngi l mt con qui vt, tuy th hn cn t qui hn l hu tc Luvoa. ng i, ti thng hi Mari ngtoant i cng tc v hong hu, nhng ti cng thng ngi n b khn nn theo o Ci cch di triu vua Lui XIV kia. Nm 1685 ngi n b c con ng b y b lt trn n rn, tri vo mt cy tr, con ch b gi li cch xa trc mt ch; v ch y sa, tim ch y au thng. a hi nhi xanh xao i kht cng thy v cng ku la giy cht. Tn ao ph bo vi ngi n b, ngi m, ngi v sa y: B o ca my i! Nh th l n bt ch hoc b con cht, hoc b tn ngng. Dng ci kh hnh ca Tngtan (Theo thn thoi Hy lp, th Tngtan v xc phm thn linh, b thn linh pht mi mi ng bn mt dng sng, di ci cy y qu. i kht qu, a tay hi qu th cnh cy nhch ln cao, ci xung ung nc th dng sng cn) i vi mt ngi m nh th, theo ng, l th no? Tha ng, ng nn nh rng cch mng Php c nhng l l ca n. i sau s tha th cho cn phn n ca n. Kt qu em li l mt th gii tt p hn. N st pht gh gm nhng kt qu l nhn loi c v v an i. Ti ni vn tt thi. Ti xin dng, bi v chn l v pha ti r rt qu. V li ti thy ngi ti sp cht ri.
MT CHNH NHN QUN T - X (tt)

ng khng nhn ng gim mc na; ng kt thc kin bng my li bnh tnh sau y: - Nhng vng vy th bo ca tin ha l nhng cuc cch mng. Qua ri, ngi ta nhn thy iu ny: l nhn loi b giy v nhng nhn loi tin ln. Nh cch mng khng ng rng mnh va ln lt h ht cc n ly trong t tng ng gim mc. Tuy th, c Cha Bingvnuy cng cn mt v tr c th cui cng v t v tr y ng phng ra mt cu cng nghit ng

nh lc ban u: - Tin ha phi tin Cha. Khng th lm iu lnh m khng tn Cha. Mt ngi hng o ca nhn loi m theo ch ngha v thn l mt ngi hng o hng. V dn biu gi khng tr li. ng run run. ng nhn ln tri v mt git l t dn trong khe mt. Khi git l y mt, n chy xung ci m trng nht; ng ni khe kh, ni mt mnh, gn nh bp b, mt m m vo ci su thm xa xi: - L tng i! Ch c my l c tht! ng gim mc thy trong ngi rung ng mt cch kh ni. Sau giy lt im lng, ng gi ch mt ngn tay ln tri, ni: - C v bin. V bin y. Nu v bin khng c bn ng , th bn ng l gii hn ca v bin. Nhng v bin tn ti. Nh th l n c bn ng. Bn ng ca v bin l Cha. ng gi hp hi ni my cu rt to ting, ging rung ln v ngy ngt say m, y nh thy mt ngi no hin hin. ng ni xong th nhm mt li. ng gng qu nn kit sc. R rng l trong giy pht y, ng sng ht c my gi cn li ca s mnh ng. Nhng li ng va ni ko ng li gn vi ng th gii bn kia. Gi pht ti hu n. ng gim mc bit th. Thi gi rt l khn trng m ng, ng n vi t cch l mt c o. T ch cc k lnh m lc ban u, ng dn dn ha ra cc k xc ng. ng nhn cp mt nhm, ng nm bn tay gi, nhn nheo lnh but, ng nghing u xung mt ngi hp hi: - Gi pht ny l gi pht ca Cha. ng c thy rng chng ta gp nhau m khng c vic g th rt ng tic hay khng? Nh cch mng m mt. Mt ng va nghim trang va c v sm ti. ng ni chm ri, chm ri v phm cch tm hn hn l v kit sc: - Tha ng gim mc, ti trn i suy ngh, hc hnh, chim nim. Khi ti su mi th T quc gi ti v ra lnh cho ti tham gia vic nc. Ti tun lnh. i c t hi, ti nh t hi; c cng quyn, ti tiu dit cng quyn; c cng l v chnh ngha, ti tuyn dng v truyn ging cng l v chnh ngha. Lnh th t quc b xm ln, ti chin u bo v lnh th; nc Php b uy hip, ti em ngc ti hin cho nc Php. Trc kia ti khng giu, by gi ti ngho. Ti l mt trong nhng ngi cm u nh nc; kho tng cng kh lc y y tin, n ni phi mang g chng cc bc tng ch chc v tung v trng lng vng bc; nhng ti vn n cm ph Cy Kh mi ba hm hai xu. Ti cu ngi b p bc, ti v v ngi au kh. Ti x khn ph bn th Cha, ng th, nhng l bng b nhng vt thng ca t quc. Ti lun ng h nhn loi tin ln nh sng v mt i khi ti chng nhng bc tin ch p ln nhn tnh. Cng c khi ti bnh vc cho chnh k th ca ti, l cc ng y. Phlngr, ni vua cha Mrvanhging dng lu ngh mt, c mt tu vin; ti bo ton cho tu vin y nm 1793. Ti em ht sc ti lm nhim v v lm vic phi. Sau ti b ui i, b

truy, b lng, b khng b, b bi nh, b ch giu, b ph nh, b nguyn ra, b khai tr ra ngoi vng php lut. bao nm ri ti cm thy c khi ngi tng l c quyn khinh b ti, mc d u c ti bc ph. Qun chng ti tm nhn mt ti nh nhn mt mt ti nhn di a ngc. Ti khng th hn ai, ti cam nhn cnh c c ngi ta to ra cho ti v th ght. Ngy nay ti tm mi su tui; ti sp cht. Th th ng n y yu cu ti ci g? - c ban phc cho ng ng gim mc ni. Ri ng qu xung. Khi ng ngng u ln th v mt nh cch mng trng rt oai nghim. ng qua i. V nh, ng gim mc m chiu suy ngh. Sut m ng cu nguyn, sng hm sau mt i ngi t m nh bo hi chuyn ng v nh cch mng G., ng gim mc khng ni, ch a tay ch ln tri.T y ng cng yu thng sn sc ngi dn cng v nhng k au kh. Ai ni xa ni gn n tn v li G. cng lm cho ng bn khon mt cch k d. Khng ai c th ni c s gp g gia b c y v b c ng, gia tri tim ln y v tri tim ng c gip phn no cho ng i n ci o c hon ho ngy hm nay khng. Vic i thm tt nhin l mt u cho cc cuc hp ngi l i mch a phng. H bo vi nhau: - Mt con ngi nh th cht, c ng cho mt gim mc n bn ging an i khng? Qun y tt nhin cn bit cm ha theo Cha l ci g m mong! C ci l cch mng y l t o. Th th cn k n lm g? ng n xem ci g y? Phi cng nhn rng ng gim mc qu tht l t m, ng mun bit ci cch qu s bt linh hn nh th no. Mt hm, mt b qu ph qu tc, thuc ci loi hn xc m tng l mnh hm hnh, ni vi ng cu ma mai ny: - Bm c Cha, ngi ta mun bit bao gi th c Cha i m chp . - ! ! l mt mu sc to ln ng gim mc p Cng may m nhng k khinh b ci mu trn m chp li sng thng ci mu trn m c vnh. (M chp l m ca nhng ngi lm cch mng 1789 i. M c vnh l m ca cc gio ch, chc v trn chc gim mc)
MT CHNH NHN QUN T (tt)

XI MT IM GII HN
T , nu kt lun rng c Cha Bingvnuy la Mt ng gim mc trit gia hay l Mt c x yu nc th c nguy c sai lm. Cuc gp mt, hay hu nh c th ni vic giao tip gia ng vi nh cch mng G., li cho ng mt s

ngc nhin khin ng cng hin lnh hn. Th thi. ng gim mc chng h l mt chnh khch. Nhng y c l cng nn ni qua t li v thi ca ng trong cc bin c hi by gi, c gi nh rng c lc ng ngh phi nn c mt thi . Hy li li my nm v trc. Mt thi gian sau khi ng Mirien c nhc ln chc gim mc, hong phong cho ng tc nam ca ch, mt ln cng vi nhiu gim mc khc. Mi ngi bit, gio hong b bt giam ti ngy 5 rng ngy 6 thng 7 nm 1809; nhn dp y ng Mirien cNapoleon mi d hi ngh cc gim mc hai nc Php v triu tp Paris. Hi ngh m ti nh th c B v hp ln u tin ngy 15 thng 6 nm 1811 di quyn ch ta ca c gio ch Phch. ng Mirien l mt trong chn mi lm gim mc n d. Nhng ng ch d mt phin hp ton th v ba bn cuc hp chuyn . Vn l gim mc mt a phn ni non, gn gi thin nhin, quen sng qu ma v ngho kh, hnh nh ng em n gia nhng nhn vt thng lu kia nhiu ngh lm thay i thi tit ca hi ngh. Khng my ngy sau ng tr v inh. C ngi hi v sao ng v sm th, ng p: - C ti phin cho cc ngi y. Khng kh bn ngoi theo ti v n vi cc ngi. Ti c v nh mt ci ca mi. Mt ln khc ng ni: - Ti chu thi, cc ng ln y l nhng ng hong, cn ti, ti ch l mt anh gim mc nng dn hn h. S tht l ngi ta khng thch ng. Ngoi nhng chuyn k d khc, hnh nh c mt ti nh mt ng nghip ting tm, ng but mm ku ln: - ng h p qu! Thm lt p qu! K hu ngi h ng phc p qu! Sao m chi mt th! Chao i! c g nhng th tha thi kia khi nheo nho mi bn tai: cn c bao nhiu ngi chu i! Cn c bao nhiu ngi chu rt! Cn bit bao k kh! Bit bao k kh! Xin ni qua l th ght sang trng khng phi l mt s th ght thng minh. V th ght nh th hm l th ght ngh thut. Tuy nhin, i vi k tu hnh, ngoi s tip khch v cc l lc, th sa hoa l sai lm. Dng nh n phi by ra nhng thi quen t tht s thng ngi. L c o m giu sang th ngc i. Nh tu hnh phi bn cnh k kh. C th no gn gi mi c ngy ln m, tt c mi nguy khn, mi bt hnh, mi s ngho hn, m khng dnh trn mnh mt t g ca ci khn kh thing ling kia nh bi t ca lao ng c chng? C ai hnh dung c mt ngi ng cnh bp la m khng thy nng? C ai hnh dung c mt ngi th lun lun lm vic bn l than, m khng h c ly mt si tc sm, mt mng tay dnh bi, mt git m hi, t tro trn mt? Mt c o, nht l mt ng gim mc m thng ngi th bng chng th nht l ng ta ngho. c l l cch suy ngh ca ng gim mc. Xin ng ngh rng ng ta tn thnh mt s kha cnh tinh vi, ci m chng ta gi l t tng ca thi i. ng t xen vo cc cuc tranh ci v gio l thi by gi v khng pht biu kin g v cc vn m Nh th v nh nc ang dnh vo; nhng gi thc p lm th li hnh nh s thy ng l ngi theo gio hi La

M hn l ngi theo gio hi Php. Chng ti ang m t ngi ng v khng mun giu mt ci g c, nn chng ti nh ni thm rng, i vi Napoleon lc suy, ng t ra lnh m. Bt u t 1813, ng tham gia hoc tn thnh tt c cc biu hin phn i. Lc hong t o Enb tr v, ng t chi khng ra b kin khi ngi ta i ngang qua vng v trong thi k Bch nht, ng khng ra lnh cu kinh cho hong trong a phn mnh. (Napoleon sau khi b ngoi xm v ni phn bc bch phi thoi v nm 1814 th ra o Enb. Nm 1815 ng li tr v, ui vua Lui XVIII v lm vua li c 100 ngy. Bi trn Oatecl, ng mi mt hn ngi) Ngoi c Baptistin l em gi ra, ng cn hai ngi em na: mt lm tng, mt l tnh trng. ng thng hay vit th cho c hai. Vi ngi th nht: mt ng t ra nghim khc. L do l v ng em ny nhn c nm quyn ch huy Prvngx vo lc Napoleon b ln Cann, dn mt o qun mt nghn hai trm ngi ui theo hong theo li ui cho ngi ta thot. Trong th t gi cho ng em kia, ng t ra thn yu hn, ng ny trc kia lm tnh trng, nay th l mt ngi tt, ng n, n Paris, ph Catxet. Bn thn c Cha Bingvnuy nh vy l cng c lc thin v, c lc bun nn, tm hn nh c my che. Bng ti ca nhng ham m tng lc lt qua u c hin lnh v v i, thng xuyn chm lo nhng vn ca vnh vin. L ra mt ngi nh th ng l khng nn c chnh kin. Xin ng hiu lm v ny, chng ti khng ln ln ci gi l chnh kin vi hoi bo su xa v tin b, vi lng tin tng cao qu t quc, dn ch v nhn o, nhng ci m ngy nay phi lm c s cho mi tm lng bc i. Khng i su vo nhng vn khng lin quan trc tip n ch ca sch ny, chng ti ch ni n gin nh sau: tt p hn, nu c Cha Bingvnuy khng phi l ngi bo hong v mt ng ng mt pht no ri b s chim ngng thanh tnh; , vt qua nhng bng my ging t lp lp li qua ca cuc i trn tc, vn sng t nh ban ngy ba nh sng tinh thn l Chn l, Chnh trc v Nhn o. D cng nhn Cha khng sinh gim mc Bingvnuy ra lm chnh tr, chng ta vn c th hiu ng v khm phc ng, gi nh ng phn khng v chng i Napoleon thu hng cng, phn khng v t do v chnh ngha, cng nh chng i mt cch kiu hnh v chnh ng nhng nguy him. Nhng iu ta thch khi iu c p dng i vi k ang ln, ta li khng thch nu p dng i vi ngi ri xung. Chng ta ch thch u tranh chng no u tranh cn nguy him. V bao gi cng vy, ch ring nhng chin s bui u mi c quyn lm ngi thanh ton gi cht. Aicha tng l k buc ti gay gt i phng trong thi thnh vng ca n, th khi n sp , nn lm thinh. Ch c k t co s thnh cng mi xng ng lm ngi phn x hp php s sp ? V phn chng ti, khi ng Cu th can thip v trng pht th chng ti c im lng cho Ngi lm. C chng kin nm 1812 l chng ti thy khng mun nh ngi ta na ri(Nm 1812, du hiu suy sp ca Napoleon bt u hin r vi cuc i bi Nga). n nm 1813, c quan lp php xa nay t ni bng nhin ln ting mt cch hn nht v c nhng tai ha ca ch khuyn khch. l mt vic ch ng khinh b, cho nn v tay hoan h l sai. Nm 1814, trc l thng ch phn bi, trc ci

thng ngh vin ng t ci ng bn nh ny sang ng bn nh kia, tn th ri chi bi , trc s sng bi va rt lui va ph nh ln thn tng, by gi bn phn ta l phi lm ng. Nm 1815, trong khi nhng v cui cng nh ang treo trn u, c nc Php rng mnh cm thy n ang n gn mt cch d s, trong khi c th l m nhn thy Oatecl ang m ch Napoleon, th qun i v nhn dn m c hoan h mt cch au xt con ngi b s mnh ln n, ci cng chng c g ng ci. V, sau khi c kin v k c ti, ngi c tri tim nh ng gim mc thnh inh khng th no khng bit rng, ngay trn b vc thm, m mt con ngi v i v mt quc gia v i cn m cht nhau nh th th ci phi ni l cao c v cm ng. Tr ci ra, ng vn l th v lc no cng th; trong bt c vic g cng cng bng, chn tht, phi chng, thng minh, khim tn v ng n; hay lm iu lnh v lng, m lng cng l mt kiu lm iu lnh. ng l mt nh tu hnh, mt nh hin trit, mt con ngi. Cng cn phi ni, ngay trong ci chnh kin m chng ti va ch trch v sn sng ph phn mt cch nghim khc, ng cng rng lng v d di, c l cn hn chng ti, ngi ang k chuyn y. Ngi gc cng nh hi hng l mt ngi c hong b dng. ng ta l mt h s quan gi trong on cu v binh, mt lnh xung kch Auxteclit, trung thnh vi Bnapac cng nh con phng hong trn cn c ch. Gp dp, ng gi khn kh ny bt ra nhiu cu ni thiu suy ngh m lut php hi gi l ngn ng phin lon. T ci hnh nghing ca hong vng bng trn hun chng bc u bi tinh, ng ta khng bao gi chu mc l phc nh ng ni, khi phi eo chic hun chng ca mnh. ng ta thnh knh t tay mnh cy i hnh nh y trn chic hun chng m Napoleon trao cho mnh, khin cho chic hun chng b thng mt l, nhng ng khng mun thay vo mt ci g c. Th ta cht ng ni ch nht nh khng mang trn tri tim ta ba con cc (Ba ci hoa hu khc trn mt hun chng, biu trng ca vng triu Bucbng).ng sn sng ch giu cng khai Lui XXIII. Thng gi thp khp i ng Anh! ng ta ni cho n chun sang Ph vi mn ca ci ca n i! ng ta ly lm sung sng c tm thu c hai ci m ng ght nht, nc Ph v nc Anh trong cng mt li chi. ng ta hng qu n ni mt vic lm. Th l b vt ra va h vi c v ln con, khng k sinh nhai. ng gim mc gi n, qu trch nh nhng v xp ng ta vo chn gc cng nh th ln. ng Mirien ng l ngi chn chin, ngi bn ca tt c mi ngi trong a phn mnh. Trong vng chn nm, nh nhng vic lm phc c, cch c x hin ha ca c Cha Bingvnuy cho nn i vi c Cha, trong thnh ph nh trn y mt nim tn knh du dng ca con chu i vi ng cha. Thi ca ng i vi Napoleon cng c cng nhn v nhn dn mc nhin th tnh cho ng v khon , v vn l mt n cu yu ui, h tn th hong nhng cng knh yu c Cha ca h.
MT CHNH NHN QUN T (tt)

XII

S C QUNH CA C CHA BINGVNUY

Chung quanh mt ng gim mc hu nh bao gi cng c mt m tu s mi vo ngh, cng nh chung quanh mt tng lnh bao gi cng c mt on s quan tr. Chnh h l nhng ngi m thnh Phrngxoa Xan ng yu gi mt ch no l nhng nh tu hnh mi gy m. Ngh nghip no cng c nhng k tp s ko tng on theo sau nhng ngi thnh t. Ch mt th lc no m chng c ngi chu hu. Bao nhiu k tm kim tng lai quay cung chung quanh ci hin ti huy hong. Bt c thnh no cng c b tham mu. Bt k ng gim mc c th lc no cng c bn cnh mnh on tr th ca chng vin. Bn ny tun tra v gi gn trt t trong lu i gim mc, cng nh canh hu chung quanh n ci ca c Cha. c lng c gim mc l bn p danh vng cho mt thy tu tr. i cng phi bit cch tin thn; truyn o m thm nhiu bng lc cng tt. Ngoi i c nhng ngi o di th trong o cng c nhng k m cao. l nhng gim mc c sng, giu c, nhiu li tc, khn kho v c x hi quyn qu chp nhn. H bit cu kinh, hn th, nhng cng bit cu cnh v chng ngi ngng g trong vic bt c mt a phn phi chu chc mi gp c mnh. H l du ni gia nh th v ngoi giao, tu s hn l gio s, chc sc ta thnh hn l gim mc. Hnh phc thay nhng ai c n gn h! L nhng ngi c tn nhim v c quyn th, h vung tay ban pht t tung cho mi k xun xoe, cu cnh, mi k c sng i, cho tt c m ngi tr trung bit mua lng h, nhng x bo b, nhng chc v c bng lc, c quyn xt x, nhng chc tuyn y, nhng chc phc dch nh th, trong khi ch i cc chc v ta gim mc. H va tin ln li va ko mi k xoay quanh mnh cng tin ln, y nh mt thi dng h ang vn chuyn. nh sng rc r t ngi h nhum c on ty tng. Giu sang ca h chia thnh ming nh cho bao nhiu k trong hu trng, mi ngi c thng quan tin chc t cht. Ch, a phn to hn, th t yu, x cng ln hn. V La M cng gn thi. Mt ng gim mc bit cch ln gio ch, h s li ngi i d i hi tuyn c gio hong v ngi bc vo thm vin, ngi c di qung trng, ngi c gh d thnh, ngi thnh i chc sc ta thnh hu cn gio hong, ngi thnh i chc sc ta thnh v t gim mc ln gio ch ch c mt bc v t gio ch ln gio hong cng ch nhong qua mt cuc b phiu. Bt k gim mc no cng c th m c lm gio hong. V ngy nay, ngi c o l ngi c nht c kh nng ln lm vua mt cch hp thc. M li l vua ti cao. Do , cn vn m kht vng no tt hn mt chng vin! Bao ch b ph l cn h thn trc mi ngi, bao tu s cn tr mng, m c trn u mt l sa ca Peret! (Lin h bi th ng ngn ni ting ca La Fonten) V tham vng d dng i lt ca thin hng cho nn ai m bit c? C khi l thc tm v mnh t la di mnh, v vn l ngoan o kia m! c Cha Bingvnuy, khim tn, ngho nn, bit lp, nn khng c d vo hng nhng v m cao. iu rt r v chung quanh ng khng h thy bng mt

nh tu hnh tr trung no c. Ngi ta tng thy hi ln Paris ng khng chu cn cu. V th khng mt ai mun c tng lai li n ghp mnh vi mt ng gi c c. Khng mt mm tham vng no li di dt mun mc xanh ti di bng cm ca ng. Cc chc sc ta gim mc cng nh cc linh mc quan trng ca ng u l nhng c gi hin hu, t nhiu bnh dn nh ng, ng khung mnh trong cch a phn khng c ng ln hng gio ch, h cng ging ng gim mc ca h, ch khc mt iu l h th yn phn, cn ng th yn vui. Ngi ta u thy r khng ti no c th ln ln c bn cnh ng, n ni, va chn t, chn ro ra khi chng vin, cc thanh nin c ng phong chc, u chy cht nh ngi gii thiu vi cc i gim mc Etx hay Os, ri vi v lnh i. Bi v, xin lp li iu ny, ngi ta u mun c dy ln. Mt ng thnh a sng trong cnh hy sinh khc kh, th gn ng l nguy him; ng ta c th san cho mnh theo cch truyn nhim ci bnh ngho kh khng cha c, lm t di cc khp xng cn thit bc ti, tm li n truyn nhim nhiu th t b hn mnh mun. Cho nn ngi ta u lnh xa th o c hay ly nh vy. Do mi c cnh c qunh ca c Cha Bingvnuy. Chng ta ang sng trong mt x hi en ti. t c mc ch, l bi hc ri xung tng git t s thi nt sng sng nh ni. Cng ni qua mt li rng thnh t l mt iu kh xu xa. Bn ngoi, k thnh t c v ging ngi c ti nng, nn ngi ta d lm ln. i vi qun chng, thnh cng nhn nghing cng c dng nh li lc. Thnh t, mt my tng t nh ti ba v c mt k b n la di: l lch s. Ch Giuyvnan v Taxit l ku ca phn khng. Nhng trong thi i chng ta, mt th trit hc gn nh chnh thc vo lm gia thn cho n, mc ng phc ca nh n v lm k thng trc phng ch. Hy t cho c mc ch: l tt c cc hc thuyt. Thnh t c ngha l kh nng. Anh trng s tc anh l ngi khn kho. K no chin thng, k y c trng vng. Anh c sinh ra m mo, tt c l ch . C s l ri c tt; anh m sung sng th ngi ta s cho l anh cao thng. Ch tr nm hay su ngoi l v i m nh sng chi rc c th k, cn th s khm phc ca thi i chng qua l cn th. Nc nc th thnh vng tm. V danh tiu tt cng khng sao, min l thnh danh. K tm thng l mt anh Ncxit gi t khen mnh v tn thng ci tm thng. Ci kh nng v i lm nn Mid, Etsin, ngt, Miken Lng hoc Napoleon, rt ng ngi em n tng mt cch ng nhin v cn hoan h thm nhng ai t n ch trong bt k cng vic g. Hy xem: mt chng kh i dng thnh ngh vin; mt anh gi Cocny vit ra Tiridat; mt hon quan i n ch chim ot hu cung; mt vin tng tm thng ngu nhin thng c trn quyt nh ca mt thi; mt anh bo ch dc liu lm c giy cc-tng cho qun on Xmbr v Md v do ch bn mo cc-tng lm da y, to ra cho mnh mt khon li tc bn mi vn phrng; mt tn bun chy ly ngh cho vay ct c m ra c by tm triu; mt thy ging tr thnh gim mc nh ging ni ngt mi; mt tay qun gia va thi vic th giu n ni c c lm b trng ti chnh. Ngi i gi th l Thin ti, cng nh h gi khun mt ca Mutsctng l Thn p v ci c ca Clt l Ch tn. Qu l ln ln tinh t thm thm trn tri vi hnh sao do chn vt in trn t bn ly li.

MT CHNH NHN QUN T (tt)

XIII NG TIN G
V phng din tin tng chnh thng, chng ti khng phi thm d ng gim mc thnh inh. Trc mt tm hn nh vy, chng ti cm thy ch c mt xu hng l tn knh. Ni n lng tm mt bc chnh trc l ta phi tin. V li, i vi mt s bn cht nht nh, chng ti cng nhn rng tt c nhng v p ca o c con ngi u c kh nng pht trin c trong mt lng tin khc vi lng tin ca chng ti. ng gim mc ngh g v tn iu ny hay v b n n? Nhng iu b mt trong thm tm y ch c th bit c trong m v khi bc xung m mi linh hn u trn tri. iu m chng ti chc chn l, vi ng, khng bao gi nhng mc mu v c tin li bin thnh mt thi gi di. l kim cng th khng cn c th ni n thi nt c. ng tin c chng no th ng c gng tin chng y. Hy tin Cha Cha l cu ng thng ni ca ming (Nguyn vn Latinh: Credo in Patrem). Bi v ng tm thy trong nhng vic lm phc c ca mnh mt s tha mn y cho tm hn, n lun th thm bn tai ng: Cha Tri bn cnh ngi. iu chng ti thy cn ghi l, ng gim mc c mt lng yu thng qu mc, c th ni ngoi c tin v xa hn c tin. Chnh t ch ng yu nhiu (Nguyn vn Latinh: Quia multum amavit) m cc bc ng n, cc bc trang nghim, cc v bit iu u nh gi ng l c nhc im. Nhng danh t trn l cch ni a chung trong ci x hi ng bun ca chng ta, lng v k li ni ci ging ca k ln mt hiu bit. Thng yu qu mc y l ci g? l mt s n cn trong sng, trn qua gii hn loi ngi, nh chng ti c lc ni qua v gp dp th trm ln c s vt. ng sng d di. Ci g l sng to ca Cha, ng u khoan dung. Trong con ngi d l con ngi rt tt i na, cng c mt cht khc nghit khng t gic dnh cho loi vt. Cc nh tu hnh c bit c th khc nghit, nhng ng gim mc thnh inh li khng h c. ng khng n ni nh thy tu b-la-mn, nhng hnh nh ng c nghin ngm li ny trong sch kinh: Ai bit linh hn th vt s i v u? Dng hnh xu x, bn nng k d, khng lm ng bn tm, cng khng lm ng pht . Nhn thy th ng cm ng, gn nh mi lng. C v nh ng trm t suy ngh, b qua ci b ngoi tm n ci nguyn nhn, cch gii thch hoc li thanh minh. C lc dng nh ng cu xin Cha mt s i thay. Vi con mt ca nh ngn ng ln m tng nt bn tho trn da th thi xa, ng bnh tnh xem xt bao nhiu ci hn n hin cn trong to vt. Cch suy tng m mng y nhiu lc lm ng bt ra nhng li k l. Mt bui sng ng ang ngoi vn; ng tng ch c mt mnh, khng ng c c em i sau m ng khng bit; t nhin, ng ng li v nhn xung t; mt con nhn to tng, en thui, lng l xm xom gh tm ang nm trn mt t. C em nghe r ng ni:

- , con vt ng thng! Khng phi li ca n. Nhng c ch t bi c v l tr tr con m gn nh thing ling y, ti sao li khng ni n? Tr con, vng: nhng th tr con cao c y chnh l ca thnhPhrngxoa atxid v ca Mc ren. Mt hm ng b sai khp chn v khng n gim ln mt con kin. Con ngi chnh nhn qun t y sng cuc i nh th . Thnh thong ng li ng ngay ngoi vn v nhng lc y trng ng khng cn g ng tn knh hn. C nhng li ngi ta k v thi nin thiu, c v thi trai trng ca ng th c Cha Bingvnuy tng l mt con ngi say m, c th l d di na. Lng thng mnh mng ng chng phi l mt bn nng t nhin m l kt qu ca mt lng tin vng chc, cao c, lc qua cuc i v tng ngh, ng li trong tri tim ng. Bi v, trong tnh cch mt con ngi cng nh trong mt tng , cng c th c nhng l su do nc git mi m tch ra. Th hang hc nh th khng bao gi mt; cch hnh thnh nh vy khng g tiu hy c. Nm 1815, tng nh chng ti ni iu ny ri, ng by mi lm tui, nhng trng ng khng qu su mi. Ngi ng khng to, c hi pht ph mt t v chng li ng thng hay i b xa; bc chn hy cn chc v lng chng g my t; iu ny chng ti chng dm kt lun l g c, v Grgoa th XVI, tm mi m ngi vn ng thng, mt my vn ti ci, nhng ci chng cm ng ta l mt gim mc ti. Dn chng cho l c ChaBingvnuy c ci u qu, nhng v n d yu qu nn ngi ta qun rng n p. Lc ni chuyn, tnh ng vui nh tr con, l mt nt ng yu ng m chng ti ni n. V nhng lc nh vy ngi gn ng u thy d chu, v t c ngi ng nh tot ra mt nim vui. Mt my hng ho v ti tn, ming ci l hm rng cn nguyn v trng tro, lm cho ng c v ci m v d gn. Ci v nh th mt ngi ng tui th ngi ta bo: tht l mt ngi d thng, cn mt ngi gi th ngi ta li bo: tht l mt c gi phc hu. Mi ngi cn nh, Napoleon lc gp ng c cm tng y. Mi gp v tip xc ln u, ngi ta cng ch thy ng l mt c gi phc hu m thi. Vy m ngi bn ng chng t ting ng h v ch cn thy ng suy tng, th ng c gi phc hu bin i dn dn v c mt ci g hng v. Vng trn rng v nghim, c m tc bc lm thm v cao c, cng tr nn cao c v s trm t. V uy nghi tot ra t s phc hu, m s phc hu cng khng ngng ngi sng. Ngi ta cm thy xc ng nh ng trc mt thin thn ti ci, va thong th dang to i cnh va khng ngt mm ci. Mt nim knh mn kh t, tng bc nh thm vo ngi chng ta, dng ln tri tim v chng ta cm thy ng trc mt tm hn mnh lit, tng tri v bao dung, trong t tng v i n mc ch cn c th l hin t. Nh mi ngi thy, cu kinh, hnh l, lm phc, an i k au bun, trng trt mt mnh vn, lng bc i, tnh thanh m, mn khch, t chi xa hoa, lng tin tng, hc hi, lm vic, tt c nhng ci lm cho ngy no trong i ng cng y p cng vic. y p, ni nh th mi ng, bi v qu nhin, ngy trn y nhng ngh tt p, nhng li ni tt p, nhng hnh ng tt p. Tuy nhin, nh vy cng cha l trn vn nu v thi tit lnh hay tri ma m ti n ng khng ra do vn mt hoc hai gi trc khi i ng v sau khi hai b ph n

 v bung mnh. Suy tng trm ngm trc nhng cnh tng hng v ca bu tri ban m ri mi ng yn, vic hnh nh thnh mt nghi l i vi ng. i khi, vo lc tri v khuya, hai b m khng ng c, th li nghe bc chn ng chm ri trn cc li i. ng mt mnh vi bng, tnh tm, than thn, thnh knh, em so vi ci thanh tnh ca lng mnh vi ci thanh tnh ca khng trung, xc ng trong bng ti trc mi huy hong trng thy c ca tinh t v mi huy hong khng trng thy c ca Cha Tri, tm hn rng m cho mi t tng ri xung t ci Khng tn. Trong nhng lc y, em dng tri tim mnh vo gi pht cc hoa m ta hng thm, sng ngi nh ngn n gia m sao, ha mnh say sa gia cnh chi sng mnh mng ca to vt, chnh ng cng kh lng ni c ci ang xy ra trong tm tr mnh. ng c cm tng nh c g bay khi ngi mnh v cng c g ging h vo . ng l nhng s trao i thn b gi nhng h su ca tm hn vi nhng h su ca v tr! ng ngh n s v i v c mt ca Cha; n ci vnh vin sp n, b mt k l; n ci vnh vin qua, b mt cn k l hn; n tt c nhng ci v bin ang chm su trc mt ng trn khp hng v, khng tm hiu ci khng hiu c, ng ch a mt nhn. ng khng nghin cu Cha Tri, ng t cho mnh la mt nhn Cha. ng chim ngng nhng s kt hp rc r ca cc nguyn t, n em li sc hnh cho vt cht, n pht hin ra cc lc lng, n to ra cc c tnh trong s thng nht, cc kch thc trong khng gian, ci v s trong v hn v do nh sng m lm ra v p. Nhng s kt hp ny hp vi tan lin tc; t sinh ra s sng v ci cht. ng ngi trn mt chic gh g k p vo ci gin mc, nhn tri sao qua hnh bng khng khiu, cn ci ca ci cy n qu. My thc t trng trt qu s si, ln nhn nhng lu ln, rt thn thit i vi ng v ng ly th lm . Cn c g cn thm cho ng gi y na, khi ng em th gi ri ri trong cuc i, rt t ri ri ca ng, ra chia cho vic lm vn ban ngy v vic chim ngng ban m? Khong vn ro kn, cht hp ny, c tri xanh lm trn trn u, h khng ca ngi Cha ln lt trong nhng cng trnh p nht v nhng cng trnh cao c nht chng? Nh th cha phi l tt c hay sao? Cn i g hn na? Mt mnh vn con do chi v ci bao la mng tng. di chn l nhng ci c th trng trt v thu hoch; trn u l nhng ci c th nghin cu v suy tng; mt t hoa di t v tt c sao trn bu tri.
MT CHNH NHN QUN T (ht)

XIV NG NGH G?
Mt li cui cng. Loi chi tit ni trn, c bit trong thi gian chng ta ang sng y, c th em n cho ng gim mc thnh inh mt dng dp, phin thn, theo cch ni hin nay ang thnh hnh. iu khin ngi ta hoc ch hoc khen, nhng u

ngh rng ng c mt trong nhng th trit hc, ring ch thi i chng ta mi c v thnh thong thy ny mm trong nhng b c c c, bm r vo v ln ln dn n mc thay th cho cc tn gio. Chng ti u nhn mnh iu ny l khng mt ai trong s nhng ngi c bit c Cha Bingvnuy li dm cho rng mnh c thm quyn ngh nh vy. Ngn la soi sng con ngi ny l tri tim. Tri tim tun ra nh sng lm nn c ca ng. Chng c hc thuyt no c, ch c nhiu hnh ng. Nhng thuyt l cao xa, kh hiu lm cho ngi ta chong vng; chng c du hiu g l ng em tr c dn vo nhng th vin tng m m. Ngi tng c th bo phi, nhng ng gim mc cn phi d dt. Chc chn l ng t bo mnh phi thn trng ng i qu su vo mt s vn c l ch dnh cho nhng u c ln v to tn. Di cng t v ca b iu c s gh s linh thng; nhng ca ng ti om y m toang hoc y, nhng c g nh ni vi ta, nhng k b hnh trn i, rng khng nn vo . Ai vo s gp tai ha. Trong ch cao su khn t ca tru tng v thuyt l n thun, nhng thin ti, c th ni l ng trn cc gio iu, ngh mnh ln Cha. Li cu Cha ca h ng thi l mt li ngh to bo xin tranh lun. S tn sng ca h cng l cch cht vn. l tn ngng trc tip, y lo u v trch nhim ca nhng ai mun th tro nhng nh cao chnh vnh ca tn gio. S suy ngh trm t ca con ngi khng c gii hn no. Hon ton chu trch nhim v cng vic ca mnh, n phn tch v i su vo s bng sng ca chnh mnh. C th ni rng, do mt th phn lc tt p, n lm cho c to vt cng chi la; th gii b n chung quanh ta h nhn ci g l c tr li, cho nn c phn chc l nhng ngi chim ngng li c ngi ta chim ngng. D sao, trn i cng c nhng con ngi phi chng l nhng con ngi? Nhn thy rt r chn tri su thm ca s m mng nhng nh cao ca tuyt i v c mt hnh nh d di v qu ni v bin. c Cha Bingvnuy chng phi l ngi nh th, ng khng phi l mt thin ti. Chng nh ng e s ci th cao siu v t mt i ngi, c khi l nhng ngi v i, nh Xungboc v Pastcan, ri vo in lon. Ni cho ng, nhng s suy tng mnh lit y c gi tr o c v bng nhng con ng gay go nh th ngi ta cng n gn s ton thin l tng. V phn c Cha Bingvnuy, ng i theo con ng nh gn hn: kinh thnh. ng khng mun cho o l ca mnh mang nhng np gp trn o khoc ca li, ng khng chiu mt tia sng tng lai no ln cnh nhp nh ti tm ca mi bin c, ng cng khng tm cch tp trung la tri ca s vt thnh uc sng, ng chng c t g ca nh tin tri v ca nh hng o. Tm hn gin d y yu thng, th thi. Cho l ng c m rng s cu nguyn n mt kht vng siu phm, iu y c l; nhng ngi ta khng th cu nguyn nhiu qu cng nh khng th yu thng nhiu qu. V nu cu nguyn qu li kinh l t tn th n thnh Tred v thnh Girm l nhng ngi t o ri. ng nghing mnh xung nhng ai rn r v nhng ai ang chuc ti. Th gian hin ra trc mt ng nh mt ci bnh tt bao la. u cng cm thy c cm st, u ng cng chn on ra s au n v khng tm cch on bit b n,

ng c gng bng b vt thng. Cnh tng ng s ca mi vt tri sinh lm cho lng tru mn ca ng cng pht trin. Ch mt iu lm ng bn l c tm cho mnh v gi cho ngi khc cch tt nht thng xt v n. Mi ci tn ti trn i, i vi nh tu hnh hin t v him c ny, l mt duyn c thng xuyn ng bun v tm cch an i. C nhng ngi cy cc khai thc vng; ng th ng chuyn ch khai thc lng thng. Ni khn kh bao la ca th gian l hm m ca ng. Bt k u, au kh cng ch l c hi cho t tm. Cc ngi hy thng yu nhau; ng cho li ni y l y , cng khng mong c g hn; v l tt c hc thuyt ca ng. Mt hm, ci ngi t cho mnh l trit gia, ci ng thng ngh s y, m trn kia nhc n, ni vi ng gim mc: - Nhng xin ng nhn th cnh tng ca th gian; ai cng nh nhau git nhau; k mnh nht th l k ti tr nht. Ci cc ngi hy thng yu nhau ca ng l mt s nhm nh. - Th th c ChaBingvnuy p li mt cch n tn nu l s nhm nh, th linh hn cn nu mnh trong nh ht ngc trong con trai vy. ng n mnh trong , sng trong v ly lm tha mn hon ton. V ng cn thn gt qua mt bn nhng vn to ln va hp dn va lm cho ngi ta hong ht, nhng chiu xa khng ti ni ca tru tng, nhng vc su ca siu hnh hc, tt c nhng vn thm thm qui vo mt hng v dn k tng n Cha Tri cng nh dn k v thn n h v. l Vn mnh con ngi, thin v c, sinh vt su x nhau, lng tm con ngi, bn nng trm t th vt; vn cht ri i u, nm di m th n li kip sng ra sao, bao nhiu mi tnh ni tip nhau tho ghp mt cch kh hiu bn ci ti c nh; vn ci tinh hoa v ci th cht, sng Nin v sng ngx, linh hn v to vt, t do v tt yu. Ton nhng vn cht vt, nhng tng tng ng s; bao nhiu thin ti v i ca tr tu, con ngi vi u vo . Ton nhng vc su kinh khng m Luycrt, Manu, Thnh Pn v ngt tng ngm vi con mt ny la; nhn m m vo ci v bin th hnh nh li lm n ra nhng v sao sng. c Cha Bingvnuy ch n gin l mt con ngi nhn cc vn b n t bn ngoi ch khng soi mi, khng lay ng ti, cng khng cho tm tr mnh ri lon, mt con ngi thm tm bit knh trng bng ti mt cch tn nghim.

QUYN II SA NG I.SAU MT NGY NG

Vo thng tun thng mi nm 1815, mt gi trc lc mt tri ln, c mt ngi khch i b vo thnh ph inh nh b. Dm ba ngi hng ph khi y cn ng ngoi ca s, hoc ngng ca, a mt nhn ngi b hnh, v nghi ngi. Kh m thy mt ngi i ng ti tn hn th! Hn ta khong trn bn mi lm tui, ngi tm thc, to ngang v vm v trng ng sung sc. Chic m ct-kt c li trai bng da sp xung trn che khut mt phn khun mt nh

nhi m hi. Chic s-mi vi th mu vng, c ci m neo bc, li ra mt ci ngc y lng. Chic c-vt vn li nh mu thng. Ci qun bng vi to mu xanh c nt, mt bn gi bc phch v mt bn b thng. Ci o khoc c mu xm, rch mp mt bn khyu tay v mt ming da xanh khu bng dy gai. Trn lng mt chic ba l qun i cn mi nguyn y p v buc k lng. Tay cm chic gy gc c t, chn khng tt i mt i giy inh. u hi trc, ru di. Con ngi ti tn nh th li cuc b ngoi nng m hi m k t m, bi bm y mnh, nn cng thm v gh tm. u th hi trc, nhng tc lm chm v mi mc m hnh nh gn y khng c hi. Chng ai bit r hn ta. C nhin hn ch l mt k qua ng. Nhng hn u ti? T min Nam. C l l t min b. V hn vo thnh ph inh cng bng con ng m by thng trc y Hong Napoleon i qua khi t Can n Paris. Chc hn cuc b sut ngy nn coi v mt mi lm. My ngi n b ph c pha Nam thy hn ngh li di rng cy ng Gtxngi v vc nc my u ng m ung. Hn l hn kht lm, v l tr con i theo thy hn dng li cch y hai trm bc, my nc sn ch v ung na. n gc ph Poasve hn r sang tri v tin v pha th snh. Hn vo v mi lm pht sau li ra. Mt ngi lnh sen m ngi trn tm gh cnh ca ra vo, chic gh m hm mng bn thng ba tng ru tro ln v c cho qun chng nhn dn thnh inh ang kinh hong t tuyn ngn ca Napoleon lm vnh Giong. Hn b m khm nm ci cho. Ngi lnh khng cho li, chm ch nhn hn, trng theo hn mt lc ri b i vo trong cng qun. Ngy y inh c mt hng cm lch s l hiu Croa Cnba. Ch qun, Giacanh Laba cng l mt tay c v n trong thnh ph v y c h vi mt anh Laba khc, anh ny l ch hng cmTroa phanh Grnp v tng phc v trong i qun hng o. Do hong b ln t lin, trong x ngi ta n nhiu iu v hng cm Troa phanh ny lm. C ngi k rng tng Bctrng, (Bertrand: tng ph t ca Napoleon, rt trung thnh, theo Napoleon trong bc suy vong cho n lc cui cng v mang di ct ca vua mnh v nc Php)ci trang lm phu xe b, vo thng ging nm y, thng hay i li trong vng v phn pht nhiu hun chng cho lnh trng v tng vc bc cho bn th dn. S tht l khi Napoleon vo Grnp, ngi t chi khng n ng th snh. Ngi cm n ng th trng v ni: Ti n nh mt ngi tt m ti quen bit, ri i n qun cm Troa phanh. Ci vinh d ca anh Laba hng cm Troa phanhchiu xa ngoi hai mi dm n tn ci anh Laba qun cm Croa Cnba. Hng ph ngi ta thng ch tr: y, ng ny l em h ca ng Laba Grnp . Anh chng i v pha hng cm y l ni cha tr tt nht min. Hn bc thng vo bp ngay cnh ng. Tt c cc ha l ang rng rc; trong l si ci chy ngn ngt. Ch qun va l u bp, ht thi la li xem cc xoong cho, ang tu tt sa son ba cm ngon cho bn phu xe ti hng ang ci ni m bung bn. Ai tng i nhiu u bit rng chng c khch hng no hu n ngon bng m phu xe ti. Mt chic xin di c con cu li bo, hai bn km mt dy g

g v g rng, ang quay trn l la. Trong ni hai con chp ln h Lze v mt con c qu h Alz ang m . Nghe ca m v c khch mi vo, ch qun mt khng ri bp, hi: - ng cn g? - ng cho n cm v ng li. - Vng, d thi By gi ch qun mi quay ra, nhn ngi khch t u n chn mt lt ri thm: - Ch cn tr tin. Khch th tay vo ti o khoc ly ra mt chic v da to: - Tin y. - Th th xin c. Khch b v da vo ti, b chic ba l ra, t xung t gn bn ca ri xch gy n ngi trn chic gh u gn l si. Thnh ph inh min ni, m thng mi thng lnh. Trong khi y, ch qun va i i li li va ngm k khch. - sp c cm cha? Khch hi. - Lt na. Trong khi khch ngi si, quay lng li th vin ch qun Laba mc ti ly cy bt ch, x mt t bo c trn chic bn con cnh ca s, vit mt vi dng g vo ch mp trng ri gp li a cho mt ch b, chng va l ph bp va l ngi nh xe. Ch qun gh vo tai thng b ni thm mt cu, thng b lin cm u chy v pha th snh. Khch khng hay bit g c, li hi: - gn c cm cha? - Mt lt na. Thng b cm mnh giy tr v. Ch qun ang nng ch cu tr li, vi vng m ra xem. Hn ra v chm ch c, ri lc u suy ngh mt lc. Ri hn bc li gn ngi khch ang trm ngm, ra dng lo lng, u su: - Ny ng, ti khng tip ng c. Khch git mnh nhm ln: - Sao vy? Anh s ti khng c tin tr ? Hay l ti a trc cho anh nh? Ti ni ti c tin m. - Khng phi th. - Th th ti lm sao? - ng c tin - Phi. - Nhng ti th ti khng c phng. Khch n tn bo: - Cho ti xung chung nga vy. - Khng c. - Sao th? - Chung nga y nga ri. - Thi th mt x trn gc xp cng c. Mt rm l m. n xong ri ta s hay.

- Ti khng th dn cm cho ng n c. Cu tr li khoan thai, nhng cng ci, lm cho khch bit c g nghim trng y. Khch ng dy: - Th ! Nhng ti i l ri y ny. Cuc b nhng mi hai dm t sng sm n gi. Ti c qut u, ti cn n m. - Trong nh ch cn thc g c?
SA NG - I (tt)

Khch ph ci, quay sang pha l si v ch bp: - Khng cn g! Th nhng ci kia? - y l ca ngi ta t trc. - Ai t? - Cc ng phu xe ti hng y. - H c bao nhiu ngi? - Mi hai. - n hai mi n cng na l. - Nhng h gi ht v tr tin trc c ri. Khch li ngi xung, n tn: - y l hng cm, ti i, ti c li. Ch qun bn gh vo tai khch, ni bng mt ging lm cho khch phi git mnh: - i ngay i. Lc y khch ang ci xung, ly u gy bt st vun my cc than hng trong l la, bng quay ngot li. Khch va m ming nh tr li th ch qun nhn chm chm vo mt, vn thp ging ni tip: - Ny, ng nhiu li na. Anh c mun ti ni tn anh ra khng? Anh l Ging VanGing. Anh cn mun ti li l lch anh ra ? Lc anh thot vo, ti hi ng ng, ti sai ngi ra hi ngoi th snh, th ngi ta tr li ri y. Anh c c c khng? Ch qun va ni va a cho khch xem mnh giy m sn va mi t hng cm a ra th snh v t th snh tr v hng cm. Khch a mt nhn qua. Ch qun ng lng mt lt ri bo: - Ti y vn quen i x nh nhn vi mi ngi. Mi anh i cho. Khch ci u, nht chic ba l di t ri bc ra. Hn c dc theo ng ph ln i thng mt mch v pha trc, chng bit mnh nh i u, men st theo cc tng nh, nh ngi b s nhc v bun ru. ca hng cm, anh ch qun, c bn khch tr v ngi qua ng vy quanh, ang ng trng theo v ch tr, ni nng huyn thuyn. Ngi kia khng h ngoi c. Gi hn ngoi c trng li th c v mt nghi ng v kinh hi ca c m ngi y, c l hn on bit ri y

ch my chc c thnh ph s nhn nho ln v hn. Hn khng nhn thy g v cnh y c. Ngi ang au kh c quay nhn li sau lng bao gi! H bit tha vn en vn theo ui h. Hn cm u i nh th trong hi lu, lang thang ht ph ny sang ph khc, chng bit u l u, qun c mt nhc, nh mt ngi ang cn bun bc. Bng nhin hn thy bng i cn co. Tri li sp ti. Hn a mt nhn quanh xem may chng c ni no tr c. Hng qun lch s th cm ca hn ri; hn nh tm mt qun ru no tht ti tn, tht x xc. Va lc y, mt nh la le ln u ph; mt cnh thng treo lng lng trn ci cn st ( l du hiu mt qun tr)in r trn nn tri hong hn mu trng trng. Hn nhm hng i ti. Th ra l mt qun ru, qun ru ph Sapph. Hn dng li mt lc, a mt nhn vo bn trong qua ca knh. Cn phng thp ca ngi hng ang c chic n con trn bn v la chy rn rt trong l si chiu sng. Vi ba ngi ang ung ru. Ch qun ngi si. Mt chic ni st treo trn l la si sng sc. Qun ru ny ng thi l qun cm. Vo ra c hai ca, mt ca trng ra ng ci, mt ca thng ra ci sn con y p phn tro. Hn khng dm vo ca trc. Hn ln vo trong sn, tn ngn mt lc ri khe kh nng then ln, y cnh ca. Ch qun hi: - Ai y? - Mt ngi mun n cm v ngh tr. - c. y c ch n v ch ng. Hn bc vo. Bn khch ang nh chn quay c li. Hn ng gia, mt bn c nh n chiu sng, mt bn c nh la. Trong khi hn loay hoay b chic ba l trn vai xung th mi ngi u nhn hn chm ch. Ch qun bo: - L si y, ba ti trong ni kia. Anh bn li m si cho m. Hn n ngi st bn l si, dui thng i chn i b au d ra trc ng la. Trong ni mi thc n bay ra thm phc. Trn khun mt khut sau chic m li trai i thp xung, phng pht mt v g khoan khoi ln trong ci dng au thng ca con ngi tng quen kh nhc. Thc ra, nhn mt bn, nt mt hn rn ri, cng quyt v ru ru. K ra cng phc tp: thot trng th hnh nh khm nm, nhn k li nh nghim ngh. Hai con mt sng qut di b lng my, trng chng khc g nh la di bi rm. Trong bn khch ang ngi qun c mt anh hng c, trc khi n qun ny qua nh hng Laba gi nga. Tnh c xui khin y gp

ngi l mt kh nghi ny lc ban sng ang tht thu qung ng t Bradat n (ti qun mt tn ch ny, hnh nh l Etcublng th phi). Ch l khi gp y, ngi b hnh c v mt nhc lm ri, c xin y cho ngi nh sau yn nga: y chng ni chng rng c ra roi thc nga. Na gi trc y, y li c mt trong m ng, vy quanh Giacanh Laba v chnh ming y thut li vic gp g bc mnh ban sng cho mi ngi ca hng Croa Cnba nghe. Y ngi yn ti ch, ra hiu ngm cho ch qun. Ch qun gh li gn, hai ngi th thm vi nhau mt vi li. Ngi khch l ang th ngi ra ngh ngi. Ch qun tr li ch l si, t ngt t bn tay ln vai hn, bo: - My i ngay ra khi nh ny. Hn quay li nh nhng p: - ! Ha ra anh cng bit ? - Phi. - Bn nh hng kia khng tip ti. - V nh hng ny th ui my i. - ng bo ti i u by gi? - i ch khc. Ngi l mt ci nht chic gy v xch ba l i. My a tr con i theo hn t nh hng Croa Cnba vn ng ch ngoi, thy hn bc ra th nht nm theo. Hn ni gin quay tr li, gi chic gy ra da, l tr mi chu chy tn ra nh mt by chim. Hn i qua nh lao. Cng nh lao c treo mt si xch buc vo mt ci chung. Hn nm dy git. Mt ca con m ra. Hn b m knh cn: - ng gc i! ng lm n m ca cho ti v cho ti tr m nay. C ting tr li: - Nh pha khng phi l qun tr. Anh c lm cho ngi ta bt giam anh i. Ti s m ca cho. Ca con ng li. Hn r sang mt ph nh c nhiu khu vn. C ni bn ngoi ch c hng ro cy trng cng vui mt. Gia qung vn tc, ro giu y, hn nhn thy mt ngi nh nh mt tng, gc c nh sng chiu lt qua ca s. Hn li dm qua ca knh nh lc ng trc qun ru ban ny. Bn trong l mt cn phng rng qut vi trng, mt chic ging c tri nm bc vi hoa, mt chic ni tr con gc nh, my ci gh g v khu sng sn hai nng treo trn tng. Gia phng, bn n by sn. nh sng cy n ng ta ln tm khn bn vi th mu trng, chiu ln ci bnh thic lp long nh bc ng y ru v lin xp mu nu khi ln nghi ngt. Bn bn, mt ngi n ng trc bn mi, nt mt ti vui,

ang a vi a con nh nhn nhy trn i mnh. Bn cnh ngi v tr mng vch o cho mt a tr khc b. Anh chng ci, a con ci, ch v mm ci.
SA NG - I (tt)

Ngi l mt m mng ngm cnh gia nh m m y mt lc lu. Hn ang ngh ngi g vy? Ring ch c hn bit c m thi. C l hn cho rng gia nh vui v ny hn l hiu khch v mt ni trn y hnh phc nh th hn s tm c mt cht tnh thng chng. Hn g kh vo ca knh. Khng ai nghe ting. Hn g ln na. C ting ngi v bo chng: - Ny mnh, hnh nh c ai gi ca. Chng p: - u c. Hn li g ln th ba. Ngi chng ng dy, cm n ra m ca. Ch nh ngi cao ln, na ra v nng dn, na ra v th th cng. Anh khoc mt chic tp d rng bng da, bn tri che ln n ngang vai. Phn trn tp d b c cm ln nh mt ci ti, c chic nt da lng gi li: mt ci ba, mt chic khn tay , mt bao thuc sng v th linh tinh nm trong . Anh nghing u ra pha sau, chic s mi c rng tr xung l ra ci c trn, lc lng v trng nn. Anh c i lng my rm, b ru quai nn en nhnh, cp mt li, ci cm nhn, vu v trn tt c ci dng thoi mi ca con ngi ang nh mnh, mt dng iu rt kh t. - Tha ng, xin li ng. ng c th cho ti mt a xp nh v mt x trong nh xe ngoi vn kia ng qua m nay khng? Ti xin gi tin hu ng. Tha ng, c c khng? Ti xin tr tin ng. Ch nh hi: - Anh l ai. - Ti Puy Moaxng n y. Ti i b sut t sng n gi, ko b hng mi hai dm ng. Tha ng, c c khng? Ti xin tr tin m. - Ngi lng thin xin tr m li tr tin kh th vic g m t chi? ngi nng dn p Nhng sao anh li khng vo nh hng? - Nh hng khng cn ch. - Khng cn ch? C l no. Hm nay c phin ch chnh hay phin ch xp g u. Th anh vo Laba cha?

- . - Th sao? Ngi l mt lng tng: - Khng bit ti sao, h khng chu tip ti. - Anh li nh hng anh g ph Sapph cha? Ngi l mt li cng thm lng tng. Hn ngp ngng: - y h cng khng tip. Ch nh sinh nghi, nhn ngi l mt t u n chn, ri bt thn ku ln, ging nh ru: - D thng anh l ci ngi m Anh a mt nhn ngi l mt ln na, ri li li ba bc, t cy n xung bn, vi tay ly khu sng trn tng. Nghe ting chng ku: D thng anh l ci ngi m ch v vi ng dy, m ly hai con chy n np sau lng chng, khng kp ko o che ngc, cp mt ht hong, nhn v pha ngi l mt, ming lm bm: - Qun cp o. By nhiu vic hnh dung ra th di song ch xy ra trong chc lt. Ch nh d xt ngi l mt mt lc nh ngi ta quan st mt con rn lc, ri tr ra pha ca bo: - Ct i. - Van ng, xin mt cc nc. - C ha mt pht sng! Ni xong, anh ng sp ca li. Ngi l mt nghe r anh ta ko c hai ci then ln ci ca. Mt lt sau, ca s cng ng nt v c ting ging st chn ca vang ra ngoi. Tri mi lc mt thm ti. Gi ni thi v lnh but. Trong nh sng l m ca ngy tn, ngi l mt thy trong mt khu vn gn ng c ci g ging mt ci lu p bng t c. Hn qu quyt tro qua hng ro g i vo trong vn. n gn th thy lu ch c mt l nh ra vo st t, trng ging tp lu ca phu lc l thng dng dc ng ci. Thi ch l ci lu ca phu lc l, c l hn ngh th. By gi hn va i li va rt; i th hn nh m bng chu vy, nhng rt th t nht cng tm n vo y c, v lu ca phu lc l th ban m thng b khng. Hn bn nm sp xung chui vo. Trong lu m lm, li c c rm kh m. Hn nm dui di trn , mt qu khng ca quy ni. Mt chc sau thy ci ba l sau lng vng vu kh chu, hn ngh nu em k lm gi th hay qu nn vi tay ci dy eo. Bng c ting gm g d tn vang ln. Hn nhn ra th thy u mt con ch kch x hin ra trong bng ti ngay ch l ra vo.

Th ra l ci ch. Hn vn lc lng v l mt tay khng va. Hn v ly cy gy, gi ba l ln lm ci khin, ri c lch ra khi chung, mc cho qun o b tm nt thm. Hn cng lun ra khi vn, nhng va li va hoa gy theo th v m bn nh ngh mnh danh l th che hoa da con ch. Khi cht vt lm mi vt c hng ro g ra ngoi n ng ci, hn li cng thy mnh tr v khng nh, khng ca, khng ni nng ta, thm ch chui vo ci ch khn nn nm ln rm ca ch, m cng b ch ui ra. Hn ngi phch xung mt hn . Hnh nh lc y c ngi i qua nghe thy hn than th: - Thn ta tht khng bng mt con ch! Mt lt sau hn li ng dy bc i. Hn i ra khi thnh ph, hy vng tm c gc cy hay ng r ngoi ng tr tm. Hn cm u i mt lc lu. Khi thy xa ni nh ca c ngi ri, hn mi ngc mt nhn quanh mt lt. Th ra hn ang gia cnh ng. Trc mt l mt qu i thp gt xong, cn tr gc r trng nh ci u hi trc. Chn tri ti mt. m n. Li thm nhng m my rt thp, trng nh ta trn nh i v ang lan ra, ta dn khp tri. Trng sp mc, ngang tri cng cn m h cht nh sng tha ca hong hn, nn t cc vm my, nh sng heo ht y li ta xung cnh ng. Mt t thnh ra trng r hn nn tri v ci gy ra mt cnh tng gh rn. Qu i tr tri mnh mai in hnh m nht ln chn tri ti sm trc mt. Di rung, trn i khng cn ci g khc ngoi mt thn cy hnh dng k d ang qun qui run ry ngay gn ngi ro bc. C nhin hn khng phi l mt con ngi thng minh, t nh, quen cm xc trc nhng v b n cu to vt, nhng trong cnh tri, cnh i, cnh ng rung, c hnh dng gc cy y lc by gi u nh c ci g tiu iu v hn, khin hn phi lng ngi i, m mng mt lc ri bng quay gt tr li. Lm khi thin nhin cng c v th ght con ngi l th. Hn qauy li v ng c. By gi cng thnh ng. inh trc kia, hi chin tranh tn gio n nhiu ln ng u vi nhiu cuc bao vy, nn n nm 1815 hy cn gi nhng tng ly c, vi cc l ct vung b ph t do y. Hn tro qua ch tng tr vo trong ph. Lc y vo khong tm gi ti. ng s khng thuc nn hn li vn lang thang nh trc. i mi n dinh tnh trng ri n chng vin. Khi qua qung trng nh th ln, hn hn hc gi qu m ln nh th. gc qung trng c mt nh in. y l ni in u tin cc bn tuyn co ca hong v ca qun ng lm gi cho qun i. Cc bn tuyn

co ny t o Enb mang v do ch thnNapoleon c cho ngi ta chp. Cui cng thy trong ngi r ri, li ht phng mong mi, hn n nm ln trn chic gh trc ca nh in. Mt b gi t trong nh th i ra, thy hn nm trong bng ti, ct ting hi: - ng bn kia lm g y? Hn ni xung gt: - Phc c cha! B khng thy ? Nm ng ch cn lm g na! B gi l hu tc phu nhn R, vn l ngi phc c tht. B tip: - Nm trn gh ny ? - Mi chn nm nm m g, nay nm nm cng c ch sao? - Trc anh i lnh ? - Phi, i lnh. - Sao li khng vo qun tr? - Ti khng c tin. - Ri qu b R. ni ti ch cn bn xu trong v! - Khng h g, c cho ti. Hn cm tin. B R, li bo: - By nhiu cng khng tr tin tr u. Nhng anh hi th ch no cha? Ch nm c m trn gh ny th no c! Chc anh ang i v rt. Ngi ta cng c th lm phc cho anh ng nh ch? - Ti g ht ca mi nh ri. - Th sao? - u h cng ui. B gi phc c, chm tay ngi l mt, ch cho hn ngi nh thp nh bn kia qung trng, cnh dinh gim mc: - Anh bo anh g ca khp cc nh ri phi khng? - Phi. - Vy anh g ca nh kia cha? - Cha. - n g y xem.
SA NG (tt)

II

KHUYN NGI HIN PHI PHNG

Ti hm y, ng gim mc thnh inh i do ph v li ngi lm vic trong phng mi. ng lo son mt b sch v Nhng bn phn. Cng vic cn ang d dang. ng nghin cu k lng tt c nhng g m cc Cha c v cc Nh thng thi ni v vn trng i ny. Cun sch gm hai phn: phn th nht ni v bn phn mi ngi, phn th hai v bn phn c nhn, ty theo hon cnh tng tng lp. Bn phn mi ngi l quan trng nht. C bn ci m Thnh Mathi ch r: Bn phn i vi Cha (Matth, VI), bn phn i vi bn thn(Matth, V, 29, 30), bn phn i vi ng loi (Matth, VII, 12), bn phn i vi sinh linh (Matth, VI, 20,25). V cc bn phn khc, ng cng thy r c ni vch ra v khuyn lm: cc nh vua v cc b ti th trong khuyn th cho ngi La M; cc quan ta, ca k lm v, lm m, ca thanh nin th trong li thnh Pi-e; ca ngi lm chng, lm cha, lm con, lm gia nhn cho k khc th trong Khuyn th cho dn Ephe; ca ngi i o th trong Khuyn th cho ngi Ebr; ca trinh n, trong Khuyn th cho dn Cranht. ng cn thn em tt c nhng li khuyn kia sp xp thnh mt bi lun l cn i hi ha : trnh by cho mi ngi. Tm gi ri ng vn cn ngi lom khom vit vo nhng mu giy vung nh, trn i t mt cun sch to. Nh thng l, m Magloa bc vo ly b bc trong t gn u ging. Mt lc sau, on chng ba n dn xong v c em c l ang i, ng gp sch ng ln bc sang phng n. Phng n l mt cn bung hnh bu dc c l si, ca chnh quay ra ng (nh trn t) v ca s trng ra vn. Ba n va dn xong, b Magloa va by bn va ni chuyn vi c Baptistin. Cy n trn bn; bn li k bn l si. Trong l ci chy kh m. Ngi ta c th d dng hnh dung c hai b ph n, b no tui cng ngoi su mi. B Magloa th thp ngi, y , lanh l; c Baptistin th du dng, dng gy v lu khu, so vi ng anh c cao hn mt t; ci o la b mc mu nu thm, b gi mi n by gi l sm Paris t hi 1806, lc y mu rt c mi ngi hm chung. Nu mn cch ni thng tc, n c ci hay l mt ch c th din t c mt m c khi c mt trang vn chng cng cha chc ni y bng, th b Magloa c v l mt b nh qu, cn c Baptistin th ra dng mt phu nhn. B Magloa th trn u i ci m vi trng, chung quanh cun trn thnh ng, c eo mt cy thnh gi nh bng vng, th n trang duy nht trong nh. Ci khn qung ca b tht trng li ra ngoi ci o di en, tay ngn v rng, bng len th. Ci tp d bng vi k xanh , buc ngang hng bng cc di mu lc. Trc bng thm ming vi gp ngc ln thnh ti ci hai kim bng

 hai gc trn. Chn i giy rng vi bt tt vng nh ph n Macxy. Chic o di ca c Baptistin ct theo mu 1806, c ngn, thn hp, tay bng, c di buc v nh cc. M tc lm m bc, b thu vo trong mt b tc gi un theo kiu thiu nin. B Magloa c v thng minh, lanh li, tt bng; hai khe ming khng cn nhau; mi trn dy hn mi di, trng b c ci g cc cn v c on. ng gim mc m cn lm thinh th b ni nng mnh dn vi thi va knh n v t do; nhng h c Cha ln ting, th, iu ny mi ngi bit, b phc tng ngoan ngon cng nh c Baptistin vy. C ny th li nh khng ni nng g. C ch vng li v lm theo cho ng anh vui lng. Ngay hi cn tr, ngi c cng khng xinh, i mt to xanh, hi li, sng mi di v g; c iu khun mt cng nh c con ngi, nh chng ti ni u sch ny, u tot ln mt v hin t v hn. C vn sinh ra lm con ngi hin c; nhng c tin, tnh bc i, lng hy vng, ba c y li nh nhng si m tm hn lm cho tri tim hin c kia li dn dn nng ln thnh thnh c. To vt ch c c lm mt con cu, tn gio bin c thnh mt thin thn. Tinghip ngi con gi thnh c! Mt hnh nh m du mt! Khng bit bao nhiu ln c Baptistin k li vic xy ra trong dinh gim mc bui ti hm y, cho nn nhiu ngi hin nay cn sng hy cn nh r cc chi tit. Khi ng gim mc bc vo, b Magloa ang chuyn tr c v hng lm. B ni vi c Baptistin cu chuyn b thuc lng v ng gim mc nghe cng quen tai, cu chuyn ci then ch ca ra vo. Nghe u lc chiu i mua thc n, b nghe thy ch no cng x xo nhiu chuyn lm. No chuyn c mt tn trm hnh dng k d, mt tn du ng kh nghi va xut hin, ang cn ln lt trong cc ph, m nay ai m v khuya chc s gp nhng chuyn chng lnh. No chuyn tun phng b b b, l l v ng tnh trng v ng th trng khng a nhau, c tm cch lm xy ra vic n vic kia hi nhau. Ai khn hn th t liu m gi ly thn, gi ly ca, nh ca phi liu m ro trc chn sau, ng then ci cht cho tht k. B c nhn mnh my ting sau cng. Song ng gim mc va phng bn sang, ang rt, nn n thng ch l si ngi si ri ngh v vn n chuyn khc. ng khng c hng ng g v cu ni bng gi ca b, khin b ta phi lp li. C Baptistin mun chiu b m khng lm phin ng anh, nn nh bo hi kh: - Tha anh, anh c nghe b Magloa va ni g khng? ng gim mc p: - C, ti c nghe long thong. ng quay gh li, hai tay ln u gi, ngng nhn b gi. nh la t di chiu ln khun mt du dng v vui v:

- No, c chuyn g th? ang c chuyn g nguy him lm phi khng? B Magloa li k li u ui cu chuyn v v tnh thm tht t nhiu. No l c mt tn cu b cu bt, mt thng kh dy, mt tn n xin nguy him, n lt vo trong tnh. No n n xin tr nh hng Laba nhng ngi ta khng cha. No lc nh nhem ti ngi cn thy n i l Ctxngi ang rnh m trong cc ph. Mt tn u trm ui cp mt my d s lm. ng gim mc ni: - Tht ? Thy ng gim mc chu kh hi han, b phn khi on chng cu chuyn lm ng hi lo, nn c thng ni tip: - Vng, tha c Cha, ng th. m nay trong tnh th no cng c chuyn chng lnh. Ai cng bo th c. vy, vic tun phng li l l th no y (cu nhc cn thit)! Ai li x rng ni th ny m m hm ph x chng c n m g c! Bc ra khi nh th c nh l chui vo h nt. Tha c Cha, c c Baptistin y, c cng ng vi con l... C ny vi ngt li: - Khng, ti c ni g u. Anh ti lm th no cng phi c. B Magloa lm nh khng c li chi ci y, c tip: - Chng ti bn vi nhau l ci nh ny ca ng khng chc chn g c. c Cha cho php th con n lo th kha Planh Muyzboa bo lo ta n tra ngay b then c vo ca; hy cn c y, ch mt chc l xong. Tha c Cha, th no cng phi c then, d l ch mt m nay thi. Ch ca g m li bn ngoi ko ci ca g l m ngay, ai mun m lc no cng c, n l khip. th c Cha li quen tnh h nghe g ca l bo c vo, na m g gy cng chng cn xin php xin tc g c, thc chng cn tri t no na... Gia lc y c mt ting p ca kh mnh. ng gim mc bo: - C vo.
SA NG (tt)

III DNG CM NHM MT VNG LI

Ca m ra. Ca m toang tht mnh nh c ngi y thc vo mt cch qu quyt. Mt ngi bc vo. Ngi y, chng ta bit l ai ri. Chnh l ngi khch b hnh lang thang tm ch

tr ban ny. Hn bc vo mt bc ri dng li, c ca m toang ng sau. Hn eo ba l trn vai, tay cm gy mt y v th l, to tn, mt nhc v ph phng. nh la trong l si ri vo hn. Trng hn tht gm cht. Chng khc g ma qu hin hnh. B Magloa git ny mnh, s ht va, bn rn c ngi, ch ng h hc mm khng ku ni ting no. C Baptistin quay ra thy ngi l mt vo th hong ht nhm ngi ln, nhng dn dn ngonh mt v pha l si, nhn k ng anh, nt mt c tr li bnh tnh v trong sng. ng gim mc bnh tnh nhn khch. ng va nh ct ting hi khch mun g th ngi l mt chng c hai tay ln u gy, a mt nhn ht ng gi n hai ngi n b v khng ch ng hi, ln ting ni: - Th ny ny, ti tn l Ging VanGing, t kh sai. Ti mi chn nm trong nh lao. Ti c th bn hm nay v by gi ti ng i v Pngtcli. Bn ngy nay ti i b t Tulng v y. Ngy hm nay i nhng mi hai dm. Lc chp ti n y, ti vo mt hng cm, h ui ti v tm thng hnh mu vng ti a trnh th x. Khng a trnh sao c! Ti li n mt qun khc, ch no h cng bo: Ct i. Chng ai mun cha ti c. Ti n ng ch nh giam ngi gc khng chu m ca. Ti chui vo mt ci ch, ch cng cn ti v ui ti y nh ngi vy, chng n cng bit ti l ngi nh th no. Ti b ra ngoi ng nh tm ch ng di nh sao tri. Tri li ti en, khng c sao. Ti s ma. C c Cha no tt ngn khi ma u, nn ti li tr vo tnh tm mt x ca. n qung trng, ti nh ng trn gh th c mt b gi phc c tr nh ng v bo: C g ca m vo. Th l ti g ca. y l u? C phi l mt qun tr khng? Ti c tin. Tin lu cng y. Mt trm linh chn phrng mi lm xu tin cng ca ti lm trong mi chn nm t. Ti s tr tin. C h g u! Ti c tin m. Cuc b nhng mi hai dm, by gi ti mt qu ri v i lm. ng c cho ti li y khng? - B Magloa, dn thm mt ngi n na. Ngi l mt bc ti gn cy n trn bn. Hnh nh hn cha hiu ra sao c nn ni tip: - Ny, khng phi th. ng nghe r cha? Ti l mt thng t kh sai, mt thng trng phm va i y v. Hn rt trong ti mt t giy vng rng kh, m ra: - y, giy thng hnh ca ti y, ng xem, mu vng y. Cng v n m u ngi ta cng xua ui ti. ng c mun c khng? Ti cng bit c y. Hc trong t m. H c m lp cho ai mun hc th hc. y ny, ngi ta ghi vo giy

thng hnh nh th ny: Ging VanGing, t kh sai c mn hn, sinh ti... ci ny ng chng cn bit lm g... i y mi chn nm. Nm nm v ti n trm c tro tng b kha. Mi bn nm v ti toan vt ngc bn ln. Tn ny rt nguy him. y, ai cng tng c ti ra ngoi. Cn ng, ng c chu cha khng? y c phi l qun tr khng? ng c cho ti n v ng li khng? C ci chung nga no khng? ng gim mc li gi: - B Magloa, ly tm khn trng tri ln ging khch. B Magloa vng li bc ra. Cch hai b gi trong nh ny vng li ng gim mc nh th no, chng ti trnh by ri. ng gim mc li quay sang pha khch: - Ka ng, ngi xung y m si cho m. Mt lt na chng ta s n cm. Trong khi n s c ngi dn ging ng ngh. n y khch mi tht hiu. Nt mt hn t ny n gi ti sm v khc kh bng l v kinh ngc, vui sng, nghi ngi v tr nn k l. Hn lp bp nh mt ngi in: - Tht th ? ng cha ti ? , ng khng dui ti, mt tn t kh sai! M ng li gi ti bng ng! Ch khng gi thng n thng ka. Ch b vi thin h, h ch qut: ch, xo ngay! Ban ny ti cng tng ri ng s ui ti nn ti phi ni ngay ti l ai cho ng bit. Chao i! May lm sao m li gp ci b qu ha, b ch cho ti vo y! Ti c cm n! Li c ging nm! C chn m na! Nh tt c mi ngi! Nhng mi chn nm nay, ti c h c nm ging bao gi u! Ha ra tht tnh ng bng lng cho ti li y. Cc ng b phc c qu. V li, ti c tin c m. Ti xin tr sng phng c. ng b li cho, tn ng l g nh, ng ch qun? ng tnh bao nhiu ti cng tr. ng t t lm m. ng l ch qun c phi khng? ng gim mc ni: - Ti l mt nh tu hnh, nh y. - Mt nh tu hnh! , mt nh tu hnh phc c! Th th ng khng bt ti tr tin ? T ra ng l cha x phi khng? Cha x ci nh th to ln ny? m tht, ngc qu, ti li khng trng thy ci m ni ca ng ch! Va ni hn va xch ba l v cy gy vo mt gc nh, ct giy thng hnh vo ti, ri li gh ngi. C Baptistin hin t nhn hn. Hn ni tip: - C x , c nhn c tht. C khng khinh ngi. Mt nh tu hnh nhn c k cng qu tht. Th th c khng cn ti tr tin ? - Khng, ng c gi ly. ng c bao nhiu nh? Lc ny ng bo c mt trm linh chn phrng phi khng? - Vi mi lm xu na. - Mt trm linh chn phrng mi lm xu. Th ng lm lng bao lu mi kim

c s tin y? - Mi chn nm. - Mi chn nm? ng gim mc th di no nut. Khch li ni: - S bc y ti vn gi nguyn cha ng ti. Bn hm nay ti mi tiu ht c hai mi lm xu, li l tin cng ti d h my xe hng Grat. C l nh tu hnh th ti cng xin ni l trong t chng ti cng c mt cha tuyn y. Mt bn ti cn c trng thy mt ng gim mc na. Ai ny u gi l c Cha. ng gim mc y nh th Majo Macxy. Chng ng ta l c x trn tt c cc c x th phi. C b li cho, ti khng bit ni th no cho r, nhng i vi ti, ng y xa xi qu! Bn y ng ta n lm l gia tri giam... ng ta i mt ci g hnh nhn bng vng. Ban tra tri nng, trng n nhp nha nhp nhnh. Chng ti xp thnh hng ng ra ba bn. Mt l sng thn cng, mi t sn, cha vo trc mt. Chng ti chng nhn r. ng ta c ni chuyn, nhng li ng tt tn trong cng, chng nghe thy g c. y, ng gim mc nh th y. Trong khi khch ni, ng gim mc ra khp ca t ny vn m toang. B Magloa vo, mang theo mt b tha na by ra bn. ng gim mc dn: - B xp cho ng khch ngi gn l si nh, cng gn cng tt. ng quay sang pha khch: - vng ni Anp ny, ban m, gi but tn. ng hn l rt lm nh? Mt ln ng gim mc gi n ting ng, ging ni n tn, trang trng v r l thn mt, gng mt khch li rng r hn ln. Mt thng t m c gi bng ng, khc no ngi m tu sp cht kht trn ci b lnh nh gia bin c ngi ta cho ung nc ngt? K b nhc thng kht khao c trn trng l th. ng gim mc ni: - Ci n ny khng c sng lm. B Magloa hiu . B sang bung ng ng gim mc, ly i cy n bng bc trn l si thp ln v em t ln bn. Khch ni: - Tha c x, c tt qu. C khng khinh ti. C li tip n ti nh khch. C li sai t bch lp cho ti c sng. Mc du ti ni tht vi c ti u n v ti l mt k khn cng nh th no. ng gim mc ngi bn se s chm tay khch: - Ban ny, ng khng cn xng danh cho ti bit ng l ai cng c. y khng phi nh ca ti, m l nh ca Cha Gisu. Ca nh ny khng hi khch vo nh c tn khng, m ch hi c ni au kh g khng. ng l ngi ang au kh; ng li ang i kht; th mi ng c vo. Xin ng ni n n vi hu, ng ni rng

ti tip ng nh ti. Chng ai c quyn coi ni ny l nh ring ca mnh, tr nhng ngi ang cn ch tr. ng khch qua ng, ti ni r nh vy, nh ny l ca ng hn l ca ti. Tt c ci g trong nh ny by gi l ca ng c. Nh th, c cn g ti phi bit h tn ng? V li, trc khi ng xng danh, ti bit tn ng sn ri. Khch ging mt nhn, ngc nhin: - Tht ? C bit tn ti l g trc ri ? - Vng, ng tn l ngi anh em ca ti. Hn ku ln: - Ny, c x! L qu, lc mi vo th ti i th, m thy c tt qu, by gi ti khng bit ti ra lm sao na, ht c i, c . ng gim mc nhn khch, hi: - ng tng chu au kh nhiu phi khng? - Chao i! o t nhn mu , eo t chn, mt tm vn lm ging, ri nng bc, rt mt, lao cng kh dch, roi vt! Hi mt t l xch c hai chn. L mt ting l ngc ti. m lit ging cng xch cng cm. Ngh kip con ch, con ch cn sng hn. Mi chn nm tri! Bn mi su tui ri. n gi li phi eo ci giy thng hnh vng! Ci kip ca ti n th y. - Vng. ng va mt chn su kh ra. Ti ni ng nghe. Trn tri s dnh cho gng mt m l ca mt ngi hi li nhiu hnh phc hn cho chic o trng tinh ca hng trm ngi chnh trc ng . Nu ng t ni au kh y bc ra vi nhng t tng hn th v cm gin i vi ngi i, ng l mt ngi ng thng; nhng nu ng t ra vi nhng t tng lng v hin ha, th chng ti khng ai bng ng c. Lc y, b Magloa bng thc n ln. Mt mn xp nu vi du, bnh m v mui, my lt m, mt ming tht cu, my qu v, mt ming pho mt ti v mt ci bnh m ln. B cn t thm vo ba n thng nht y mt chai ru vang c x Mv. Nt mt ng gim mc bng dng ti vui hn ln, ci ti vui ring ca nhng ngi hiu khch. ng ni to: - No, ta n i! Theo thng l, nhng khi nh c khch n cm, ng mi khch ngi pha bn phi mnh. C Baptistin im tnh v t nhin, ngi sang pha bn tri. ng c kinh, ri vn nh mi ngy, ch thn mc xp ra. Khch bt u n ngn ngu. Bng ng gim mc bo: - Chng nh trn bn ny cn thiu mt th g. Th ra b Magloa ch by c ba b tha na bc va cho ba ngi thi. Song l nh xa ny h c mi khch, th phi by c su b, k cng l mt cch ph trng v ti. Trong ci gia nh m v nghim ngh m mi ngi coi s thanh

bch nh l danh gi ny, cht ph hoa y vn c g ngy th, ng mn tht. B Magloa hiu ngay cu trch y, lng lng quay ra v my pht sau th ba b tha na cn li, m ng gim mc hi, c by sng trng trn bn, i din vi ba ngi ngi n.
SA NG (tt)

IV CHI TIT V NHNG XNG PHO MT PNGTCLI

n y chng ti xin sao lc mt on trong bc th ca c Baptistin gi cho mt b bn k li t m m hi ngy ng cu chuyn gia ng gim mc v ngi t kh sai, hnh dung quang cnh ba n ti hm y: ....................................... ...Ngi y khng ch n ai c. Anh ta n ngn ngu nh ngi sp cht i. Tuy th dng xong mn xp, anh ta ni: - C x ca c Cha lnh , cc mn n ny i vi ti l qu ngon, nhng tht tnh th ci bn phu xe ti ban ny khng mun cho ti cng n, bn y h cn n sng hn c nhiu. Ch ch em ti ni ring vi b l cu ni , ti thy c hi tri tai. Anh ti tr li: - H lm n vt v hn ti. Khch p: - H c nhiu tin hn. C th ngho, ti thy r. C l c cha n chc cha x. C c n chc cha x cha? , sao li v l th nh! Cha m cng minh th c phi ln cha x ri mi phi. Anh ti p: - Cha cn hn l cng minh y, ng . Mt lc sau, anh ti li thm: - ng Ging VanGing, ng i Pngtcli phi khng? - Vng, hnh trnh, h li nh trc cho na y. Ti nh hnh nh anh ta ni th. Ri anh ta li tip: - Mai, tang tng sng ti li phi i ngay. i ng lc ny vt v lm. m lnh m ngy th nng bc. Anh ti ni: - Vng ng i v l mt vng d sng y. Hi Cch mng, gia nh ti sa st, lc

u ti c lnh sang Phrng Cngt v sng bng lao ng chn tay y t lu. Ti c ch. Ti tm c vic lm. K ra th tha h m chn. y, no l nh my giy, nh my thuc da, nh my ru, nh my du, xng ch to ng h hng lot, xng nu thp, c ng, t nht l hai mi nh my luyn st v bn nh Lt, Sating, anhcua v B th tht l s... C l ti khng nh sai u, anh ti k n tn tt c cc x ri ngng li hi ti: - Ny c, ta c ai l b con x y khng nh? Ti p: - Trc kia c y, nh ng Luyxn ch huy o quan phng thnh Pngtcli hi ch c. Anh ti ni: - Phi, nhng hi nm 93 th chng cn thn thch no na, mnh ch cn cy vo sc mnh. Ti ra sc lm vic. ng Ging VanGing ny, x Pngtcli m ng sp n, c mt ngh gia truyn tht l d a, c nh! Ci ngh lm pho mt y m Anh ti va tip cm khch, va ct ngha cho nghe t m v nhng xng lm pho mt Pngtcli. C nhng hai loi: nhng hai loi: nhng xng to ca nh giu, nui n bn nm mi b sa, sn xut ra mi v h t by n tm nghn bnh pho mt; nhng xng hp tc th thuc ngi ngho. Nng dn ngho lng chng ni em b nui chung ri chia nhau sn phm. H chung nhau thu mt ngi lm th pho mt. Ngi ny thu sa ca cc x vin mt ngy ba ln v nh du s lng trn mt ming g, vo cui thng t th cc xng lm pho mt bt u hot ng, n gia thng su th nhng ngi th pho mt li nh b ln ni. n vo, nt mt khch dn dn ti tnh li. Anh ti c rt ru mi khch, th ru vang c x Mv y, ch ring mnh th khng nm n, cho l th ru t tin. Anh ti ni chuyn vui v, lu lot nh b tng bit, em k mi chi tit cho khch nghe, thnh thong li quay nhn ti mt cch thn mn. Anh ti nhc i nhc li chuyn lm pho mt nh c mong khch hiu, ch khng ly li trc tip v cng ci khuyn anh ta rng l ni c th dung thn c. C mt iu lm ti ngc nhin. Ngi khch y l ngi th no th ti ni vi b ri. Th m trong sut ba cm sut c bui ti, ngoi my cu v Cha Gisu lc khch mi vo, anh ti khng h c mt li nhc khch nh li khch l ngi nh th no v ni r cho khch nh li khch bit, anh ti l ai. B tnh, r rng l c hi ging mt cht v o l v ly c ng gim mc n mnh ln tm hn anh t anh ta ghi nh mi bui gp g ny. Mt ngi khc gp c k khn kh nh th, tt va cho thn xc n ung no n li va cho phn hn c nghe nhng li ph bnh, c mi v khuyn bo, rn dy, hoc nhng li thng cm thng hi km theo my cu khuyn khch ngi ta sa cha v sau. Anh ti th

khng h hi mt cu v qu qun, lai lch ca khch. V trong lai lch y tt nhin c ti li qua, cho nn hnh nh anh ti c trnh khng mun nhc cho khch nh n. Thm ch, khi ni chuyn v ngi min ni Pngtcli h lm n thoi mi nhng vng cao gn tri v h rt sung sng v tm hn h trong trng, anh ti bng ngng bt, s cu ni l li c iu g lm pht lng khch chng. Ngh k ra, ti mi on c bng anh ti. hn anh ti thy rng con ngi y anh ta tn Ging VanGing tm tr lc no cng ngh ngi n ni khn kh ca mnh ri, tt hn ht l lm cho ngi ta khuy kha v lm cho ngi ta tin tng, d ch trong chc lt, rng ngi ta cng l mt con ngi nh mi ngi khc v thy mnh i x vi ngi ta cng t nhin nh i vi mi ngi. C phi nh th l hiu ng ngha ch thng ngi khng nh? C phi cch anh ti gi gn t tuyt nhin khng ni g n o l, nhn ngha, khng ni g xa xi bng gi c, cch y c ci g tht l t nh, tht l t bi khng b ch? C phi cch thng ngi thm thit nht khi ng trc mt ngi au kh l ng ng g n iu au kh y phi khng? Theo ti, hnh nh thm ca anh ti hm y l th. D sao, ti ch thy mt iu rt r l d anh ti c ngh nh vy i chng na, anh ti cng chng h t ra cho ai bit c, vi ti cng th. Sut bui ti hm y anh ti vn mt thi nh thng ngy, ngi n vi ci anh Ging VanGing y vn nim n, thn trng nh ngi n vi ng L Prv hay c x bn ht vy. Lc gn xong ba, n n mn v th c ngi g ca. M Gicb m a con nh vo. Anh ti hn vo trn a b, hi vay ti mi lm xu a cho m. Lc y, khch khng h g ht, chng ni chng rng, ra dng mt mi lm. M Gicb ra ri, anh ti c kinh cu nguyn ri quay bo khch: Chc ng cn ngh lm ri! B Magloa thu dn bn tht nhanh. Ti biu l phi co lui khch i ngh nn b Magloa v ti u ln gc ngay. Sau , ti sai b Magloa em xung cho khch mt tm chn da hu vn trong phng ti, v thng y m lnh lm. p n mi m. Ch hi phin mt t l ci chn c, sn ht c lng. Anh ti mua t hi cn Ttlingien, gn ngun sng anuyp, bn nc c y, mt ln vi con dao cn ng ti vn thng dng. B Magloa xung mt chc ri tr ln ngay; chng ti cng cu nguyn ch cn phng thng phi qun o, ri ai v phng ny khng tr chuyn g vi nhau c.
SA NG (tt)

TNH MCH
ng Mirien chc c em ngon gic xong, cm mt cy n bc trn bn ln, a cy kia cho khchv ni: - No, ti xin a ng v phng. Khch bc theo. Nh ni on trn, ta bit rng theo cch b tr trong nh y, h mun i vo phng nguyn trong c ngn k ging khch hay mun t ra ngoi l phi qua bung ng ng gim mc. Gia lc hai ngi i qua ch phng ng y, b Magloa ang xp ct b bc vo ch u ging. Ba no, trc khi i ng, b cng nh lm cng vic thu dn cui cng y. ng gim mc a khch vo tn ch ng. y ging tri khn trng tinh. Khch t cy n xung chic bn con. ng gim mc bo: - Thi, chc ng ng cho ngon gic. Sng mai, trc khi ln ng, mi ng xi mt cc sa tht nng, b nh nui. - Cm n cha. Va ni xong cu ni ha bnh y, t nhin hn thay i mt cch l lng, khng ng c. Gi by gi c hai b gi hin lnh y th hai b hn n cht khip. Cho n nay chng ti kh m hiu ci g khin hn nh th. Hn mun bo trc hay l mun e da? Hay l hn ch nghe theo mt sc mnh g ca bn nng m chnh hn cng khng sao hiu c? Hn quay pht v pha ng gi, khoanh tay li, ging i mt d tn nhn trng trng vo mt ng ta v ct ging khn khn: - , nh th ny tht ? ti ng trong nh ngay cnh ng th ny ? Hn ngng li, ci mt cch gh tn, ri tip: - ng ngh k cha? Ai bo ng rng ti khng phi l k st nhn? ng gim mc ngc mt ln trn nh, p: - iu y c Cha lo. Ni on, ng nghim trang gi hai ngn tay bn phi ln lm php ban phc cho khch, ming lm bm nh ngi cu kinh hay t ni vi mnh. Nhng khch vn ng yn khng ci u. Xong, ng tr v phng mnh, khng h quay u nhn li. Mi khi nh chi c khch ngh, mt tm mn vi rng ngn i phng nguyn che kn bn th. Qua trc tm mn, ng gim mc qu xung, c mt on kinh ngn. Mt lc sau, ng ra vn i i li li, va ngh v vn, va ngm cnh, tm tr c vo bao nhiu v ln lao huyn diu ca tri t by ra di t, by ra di

mt ngi thao thc lc m khuya. Cn khch th mi mt qu n ni chng ngh g n chn m sch s, m p na. Hn phng mi thi n theo thi quen ca t kh sai ri c nguyn qun o ln vo ging ng nh cht. ng gim mc ngoi vn bc v phng mnh th ng h g mi hai ting. t pht sau, trong nh ng im c.
SA NG (tt)

VI GING VANGING
Vo khong na m, Ging VanGing thc gic dy. Ging VanGing sinh ra mt gia nh nng dn ngho x Bri. Lc nh, anh ta chng c hc hnh g. Ln ln anh lm ngh xn cy Phavrn. M anh l b Gian Machi, cha l ng Ging VanGing hoc l Vola Ging, c l do chung quanh gi a lVola Ging m thnh tn y. (Voila Joan c ngha l Ging y) Ging VanGing tnh hay t l m khng bun: ch nhng ngi giu tnh cm mi nh th. Ni ng ra, nhn b ngoi th thy anh ta cng l v chng c g xut sc. Cha m anh mt t hi anh cn nh di. M anh cht v mt cn st xung sa m khng bit cch thuc thang. Cha anh trc cng lm ngh xn cy, sy chn nn thit mng. Vanging ch cn mt ngi ch ga chng, trn tay by a con di, va trai va gi. B ch y nui Ging v lc sinh thi ng anh r, Ging vn n trong nh ch. Lc anh r cht. L con, a ln nht mi ln tm, a t mi y nm. Ging nm y va ng hai mi lm tui. Th l Ging thay anh r i lm gip ch nui cc chu. Rt l gin d: anh coi l mt bn phn phi lm, nhng vn cu nhu v bn tnh. C thi trai tr, anh lm qun qut sut ngy mi tm ni ci n nn chng nghe ni anh ta c nhn tnh nhn ngi g, v thi gi u m ngh n chuyn yu ng. Ti n i lm v mt nhoi, anh lng lng ngi n xp. B ch thnh thong li chn nhng ming ngon trong a anh, ming tht, lt m, ci nn ci, ly t cho con. Cn anh, anh tc xa c ra quanh a, che kn c mt, c cm u ngi n, mc k, lm nh khng thy g. Phavrn, gn nh Vanging, pha bn kia ng i, c nh ch t in Mari Clt. L tr nh Vanging ngy no cng n i. i khi chng chy sang nh ch ta, ni di l m sai sang vay t sa ri em nhau li ch sau hng ro hoc u ng, tranh ging nhau hp vi hp vng lm

sa c ra qun o. B Gian m bit c thi vng trm y th mi a cng c trn n. Ging c nng ny, cau c, nhng li giu ch, n tr ch tin sa cho ch Mari Clt v nh th l cc chu khi phi n. V ma xn cy, anh kim c mi ngy hai mi bn xu. Ht ma anh quay ra i git thu lm mn, chn b, khun vc, gp vic g lm c th lm. Phn b ch cng c gng lm lng, nhng mt nch by a con di th l c my ni? Cnh nh tht thiu no, quanh nm tng thiu v mi ngy mt ngho ngt thm. Mt nm, tri lm rt qu, Ging khng c vic lm. Trong nh khng c ly mt mu bnh. ng y nh th. Khng mt mu bnh m nhng by a tr th. Mt bui ti ch nht, trong nh lo Mbe Ydab ch hng bnh m trc nh th Phavrn dn dp sp i ng. Cht thy c ting p mnh ch mt ngoi ca hng c chng li thp v lp knh. Lo chy ra v kp thy mt cnh tay th qua ch knh v v dy thp t, ang v ly mt chic bnh v li ra ngoi. Lo vi chy ra: tn n trm si chn chy trn; lo ui theo v tm c. Tn trm vt bnh i nhng cnh tay c mu me m a. Th ra chnh l Ging VanGing. Vic y xy ra nm 1795. Ging b a ra ta truy t v ti n trm ban m c ph ca trong mt nh c ngi . Anh li c mt khu sng sn v bn rt gii, thnh thong vn i bn trm chim chc trong rng. iu y lm hi anh thm. i vi k i sn trm chim mung, ngi ta vn c thnh kin l ng, v k i sn trm cng nh ngi bun lu th khng xa bn k cp l my. C iu nhn tin cng nn ni rng gia hng ngi ny v bn git ngi cp ca ng gh tm thnh th vn khc nhau mt tri mt vc. K sn trm chim sng trong rng, tay bun hng lu sng trn ni hoc di bin. Thnh th lm cho con ngi thi tha, do tr nn c c. Cn ni rng, bin c th c to ra nhng con ngi man r, c pht trin phn hung d, nhng khng th tiu phn nhn tnh h. Ta n tuyn b Ging VanGing c ti. Lut l rnh rnh ra y, khng c cch g khc. Trong x hi vn minh ca chng ta c nhng gi pht ng s, l nhng lc lut php tuyn n y ngi ta vo mt cuc trm lun. Cn g th thm bng ci pht giy m x hi lnh xa v dt khot vt b mt con ngi bit suy ngh! Ging VanGing b kt n nm nm kh sai. Ngy 22 thng 4 nm 1796 ngi ta loan bo khp Paris tin chin thng Mngtnt ca o qun nh . Thng ip ca Hi ng c chnh gi cho vin Ng bch ngy 2 thng hoa n nm Cng ha th t, gi ngi tng ch huy o qun y l Buynapc(By gi vin Ng bch- 500 i biu l vin lp php Hi ng c chnh 5 c chnh, l c quan hnh php ti cao; Tc thng 5, theo lch mi ca ch Cng ha).Cng ngy y, nh ngc Bixt ngi ta xch trong mt dy xch t tht ln, Ging VanGing b kha vo dy xch . Mt ngi lnh canh ngc c, nm nay gn chn mi tui, cn nh nh in con ngi ng thng y b cm vo cui dy ngi th t gc pha bc sn nh

ngc. Anh ta ngi bt xung t nh mi ngi khc. Chng nh anh ta cng khng hiu tnh cnh mnh ra lm sao na, ch bit l kinh khng qu. Trong ngh l m ca con ngi cc cc vi tt c mi vic nh anh, c l anh cng mang mng thy rng trong vic c ci g qu ng. Trong khi ngi ta quai mnh ba tn chic inh trn ci gng c pha sau gy, anh khc ln, nghn ngo khng ni nn li, chc chc mi tht c mt cu: Ti lm ngh xn cy Phavrn. Ri anh va nc n v gi tay ln, h xung by ln, mi ln mi h thp hn, trng nh anh ang ln lt s u by a tr ln nh khc nhau. Trng c ch y ngi ta on bit anh lm iu phi php g cng l v ming cm manh o ca by a b con. Anh b gii i Tulng. Hai mi by ngy rng r trn mt chic xe b, xing xch lun mang trn c. n Tulng, anh thay o t kh sai. C qung i ca anh trc y u b xa m, xa m c tn tui; anh khng cn l Ging VanGing na, anh l con s 24.601. Cn b ch anh ri ra sao? By a b ri ra sao? Ai l ngi chm lo cho ci gia nh y? Ci cy non ca mt gc, nm l s th no? Th ra chuyn i vn c th. Nhng con ngi ng thng y, nhng sinh linh ca Cha y, t y khng ni nng ta, khng k du dt, khng ch tr chn lang thang tri git, ri bit u s khng mi ngi mi ng, dn dn vo ci m sng m lnh lo chm m bao nhiu kip ngi c n, ci ci ti tm th lng lm mt bng bao nhiu cuc i bt hnh trong bc ng m u ca nhn loi! H b lng ra i. Ci gc chung ni gi l lng qu c qun h i. Ci b rung ni gi l cnh ng lng qun h i. Sau vi ba nm trong t, ngay c Ging VanGing cng qun nt h i. Vt thng trong lng anh thnh so. Th l ht. Trong c thi gian Tulng, ch c mi mt ln anh c nghe tin tc b ch. Hnh nh l vo khang cui nm th t sau khi anh vo t. Cng khng r tin tc y a n bng cch no. Ch bit c ngi trc kia c quen anh qu nh mt ln c gp b ch. B Paris, trong mt xm ngho gn nh th Xanh Xuynpit, ph Gianhr. B ch cn em theo c mi mt a con, thng con trai t. Cn su a kia hnh nh chnh b cng khng bit chng u na. Sng sng b n mt xng in ph Xab, nh s 3, lm vic gp giy v ng sch. Ma ng tri cha sng, su gi phi c mt. Trong xng c mt trng hc. a b ln by, b em theo gi hc y. C iu, su gi b vo xng m n by gi trng mi m ca, nn thng b phi ch ngoi sn ngt gi ng h, phi, ngt gi ng h ngoi tri ma ng trong lc cn ti mt. Ngi ta khng mun cho n vo xng, bo l lm vng bn cng vic. Th thuyn sng sm qua , thy thng b ngi xm ngoi h, ng g ng gt, c khi thip i trong x ti, gp ngi trn chic gi my. Gp hm tri ma, b c gc cng thng hi, nht n vo trong tp lu ca b. Trong lu c c mt ci phn, ci gung quay si v hai ci gh g. Thng b ng ln ra mt x nh, tay m con mo cho

rt. n by gi trng m ca, n mi vo hc. Ngi ta ni vi anh c by nhiu. Nhng lc anh nghe my li y, th dng nh trong pht giy, trong chp mt, c cnh ca s no bng dng m toang cho anh nhn thong thy cuc i ca my ngi thn yu, ri sau li khp li, ti tm m mt. T anh chng cn nghe tin tc g v nhng ngi thn yu y na. M cng chng bao gi anh thy li h, chng bao gi anh cn gp h. nhng on tip theo ca cu chuyn thng tm ny ta cng khng cn tm thy h na. Vo khong cui ci nm th t y th n lt Ging VanGing vt ngc. chn lao t su thm ny, bn ng cnh vn thng gip nhau vic . Anh trn ra c v lang thang hai ngy ngoi cnh ng. Nu t do ngha l: sau lng c ngi truy n, lc no cng phi ngoi c nhn li, hi c ting ng l git mnh thon tht, thy ci g cng s, t mi nh ta khi, ngi i qua ng, ting ch sa, ting nga phi, ting chung ng h, n ban ngy v ban ngy ngi ta nom r, ban m v ban m khng trng thy g, n con ng ln, ci li mn, n bi cy, gic ng, cng u s tut th hai ngy y anh ta c t do. n ti ngy th hai th anh ta b bt li, sau ba mi su ting ng h chng n chng ng g. Sau , ta n thy qun pht thm ba nm kh sai. Nm th su li n lt anh c vt ngc; anh nm ngay c hi nhng trn khng trt lt. im danh thy thiu, ngi ta bn pht sng i bc bo hiu v n m th lnh tun tm c anh trn di chic v tu ang ng d. Lc b bt anh chng c li vi lnh coi ngc. Th l ci ti va vt ngc va khng c k tha hnh y, theo hnh lut c bit, phi x giam thm nm nm na trong c hai nm phi eo xing i. Cng l mi ba nm. n nm th mi li n lt anh trn na v anh cng khng b l c hi. Nhng ln ny cng khng may g hn. Li ba nm na, thnh mi su nm. Sau cng hnh nh n nm th mi ba, anh li th mt ln cht na nhng ch ra ngoi c bn ting ng h th b bt li. Ba nm na vi bn ting ng h y. C thy mi chn nm. Anh vo t t nm 1796 m mi n thng mi nm 1815, anh mi c th ra. Nh th ch v anh p mt ming knh v ly mt ci bnh m. n y cn m mt du ngoc. Trng khi xt v hnh lut v vic lut php y a con ngi, ln th hai tc gi li gp mt v trm bnh m xut pht im ca mt kip trm lun. Clt G ly trm mt chic bnh. Ging VanGing cng ly trm mt chic bnh. Mt thng k ti Anh cho bit trong nm v trm, c bn v trc tip do i m ra. Lc vo t Ging VanGing run s, khc lc, n khi ra, anh thnh ngi thn nhin, tr nh . Lc vo lng anh tuyt vng, nay ra, lng anh en ti. Ci g xy ra trong tm hn anh?

SA NG (tt)

VII BN TRONG TUYT VNG TA TH PHN TCH XEM

X hi c nhim v phi thy r nhng iu v chnh x hi gy ra. Nh chng ta bit, Ging VanGing l mt k v hc, nhng khng phi l ngi ngu ngc. Trong con ngi anh vn c th nh sng ca thin bm. au kh cng c ci nh sng ca n, lm cho tm tr cn m h ca anh c sng sa thm ln. Trong cuc i y i, khi roi vt, xing xch, lc nm ngc, lao dch, khi ngoi nng thiu t, lc nm trn tm phn ca nh t kh sai, anh thng t hi lng tm v suy ngh. Anh t coi mnh nh quan ta. V anh bt u t xt x. Anh cng nhn rng anh khng phi l mt k v ti b x oan. Anh t th nhn trt lm mt vic cng qun ng ch trch. Anh m nga tay xin chic bnh kia th cha hn ngi ta khng cho. D sao i na, tt hn l phi dn lng m ch cho bnh, hoc do lao ng m c, hoc con ngi ta thng hi m cho, cn ni: i n vng tng lm cn th khng phi l mt l s cng n khng b li c. Bi v trc ht thc s v i lm cht th cng him c; sau na, v bn cht con ngi ta li c th chu ng rt lu v rt nhiu mi th au kh v tinh thn v th cht m khng cht, ci y khng bit l mt ci may hay l mt ci ri. Cho nn phi bit nhn ni. Nhn ni th tt hn, tt cho c l tr th kia na. Ch dm em sc vc yu t ca mnh m hng h tm ly c c mt x hi v tng rng c th thot khi cnh i rt bng trm cp, th tht l mt hnh ng in cung. Ni g th ni ch ci ca ra khi i rt m cng dn vo nhc th r l ci ca ti. Tm li, anh c sai lm tht. Ri anh t hi: phi chng ch c mnh gy ra cho mnh kip sng oan nghit ny? Trc ht, mt ngi lao ng nh anh m phi tht nghip, mt ngi sing nng nh anh m phi i kht th phi l mt hin tng nghim trng khng? Sau na, mc li lm m bit th nhn, th trng tr nh th c c c v qu ng khng? C phi nh th l trong vic trng pht, lut php c i qu trn hn l k phm ti qu trn khi lm li khng? C phi cn cn cng l qu nghing v pha bt n ti khng? X pht nng nh th c phi l k phm ti chuc ti khng? Hay l li a n kt qu o ngc vai tr, bin ci sai lm ca k phm

ti ra ci sai lm ca con ngi trn p, bin th phm thnh nn nhn, bin con n thnh ch n v cui cng em cng l t v bn k xm phm vo cng l? Phi chng hnh pht y, ci hnh pht lin tip gia nng thm v cc ln toan vt ngc, cui cng ch l mt th c hip ca k mnh i vi k yu, mt ti c ca x hi i vi c nhn, mt ti c hng ngy ti din v ko di n mi chn nm tri? Anh t hi x hi sao li c quyn bt con ngi phi chu ng, mt mt l ci thi khng phng xa phi l, mt mt l ci li phng qu tn nhn ca n? Sao li c quyn p mt ngi xu s vo ci th him, gia mt ci thiu v mt ci tha, thiu vic lm v tha hnh pht? i vi nhng phn t v ri ro m chu thit thi nht trong s phn phi ca ci, ng l h phi c chiu c nht, li i x vi h nh th c phi l qu ng khng? Cc cu hi y t ra v gii quyt xong, anh xt x v ln n x hi. X hi tr thnh mi cm th ca anh. Anh cho x hi phi chu trch nhim v s phn anh ang chu v nh bng mt ngy kia s hi ti n. Anh nhn nh vic anh lm thit hi cho ngi ta chng bc ng cn c vi ci vic ngi ta lm thit hi cho anh. V anh kt lun rng, ci n ca anh, tht ra khng phi l oan ung nhng r rng l bt cng. Gin d th c th mt tr v v l. Ngi ta c th ni nng sai. Nhng khi ngi ta cm phn th xt cho cng ngi ta nm l phi ch no y. Ging VanGing cm thy cm phn. V li, x hi ch lm hi. Lun lun anh thy x hi ch c mt b mt gin d l hnh n. B mt y n lun lun ging ra cho nhng k n em ra trng tr! Cn mi ngi chung quanh th h ng n anh l ch giy v. Mi ln tip xc vi h l mt v au n. T nh n gi, anh cha tng bit mt li ni thn mt, mt ci nhn thng mn, k c n ca m v ch trong nh cng th. Ht au kh ny n au kh khc, dn dn anh tin quyt rng i l mt cuc chin tranh v trong cuc chin tranh y, anh l k chin bi. Anh ch cn mt th v kh l lng cm th. Anh quyt ch mi gia n tht sc trong t khi ra th em theo. nh t Tulng c mt lp hc do mt s tu s m dy nhng iu thng thc cho trong t ai c ch th hc. Anh cng trong s ngi c ch y. Bn mi tui anh mi v lng i hc, hc c, hc vit, hc tnh. Anh nghim rng hc m mang tr no tc l rn luyn thm cho lng cm hn ca mnh. C nhng trng hp, hc thc v nh sng li ni gio cho ci c. Ni ra tht l bun! Sau khi ln n ci x hi lm anh au kh, anh xt x n tri v tri sinh ra ci x hi kia. V anh cng ln n tri nt. y, mi chn nm giam cm v y a, linh hn anh va cao ln va ri xung thp l nh th! nh sng lt vo c bn ny th bng ti cng ln n.

Nh ta thy bn cht Ging VanGing khng phi xu. Khi mi vo t, anh vn cn l con ngi tt. Ln n xong x hi, anh thy mnh tr thnh c c v ln n n c tri th anh thy mnh tr thnh v o. n y kh m khng suy ngh mt lt. Bn cht con ngi c th thay i tt v hn nh vy chng? Con ngi Cha sinh ra lng thin th x hi li c th lm cho c c chng? C th no tm hn li b s phn un nn li t u ch cui v tr nn xu xa, khi gp s phn xu xa? C th no tri tim li bin dng xu x v mc phinhng tt nan y do sc p ca mt tai ha qu to, nh ct sng b g di mt vm nh qu thp? C chng trong tm hn ca con ngi, ni chung, trong tm hn ca Ging VanGing ni ring, mt tia la u tin, mt yu t thing ling, th gii ny th khng sao hy hoi c, cn th gii bn kia th bt t. Tia la y, yu t y, iu thin c th nui ln ln, thi m, thp sng, t chy bng ln v lm ta nh sng rc r ra chung quanh v iu d khng i no c th hon ton dp tt c? Tht l nhng vn nghim trng v b him. Ring vn cui cng, th bt k nh sinh l hc no chc cng phi tr li khng m chng cn ngp ngng g c, nu nhn thy Tulng, vo gi ngh, ng thi cng l gi m mng ca anh, chnh Ging VanGing ngi trn tay quay ca mt ti ng no , tay vng trc ngc, mt u dy xch nht vo trong ti n khi ko l. Nhng lc y, anh t kh sai mt my m m, nghim ngh, tnh yn lng v t l y, con ngi b php lut ht ra ngoi x hi y, nhn con ngi vi cp mt gin d, con ngi b y a ca x hi vn minh y nhn tri mt cch nghim khc. Ni cho ng v chng ti cng khng mun giu lm g, nh sinh l hc bit quan st chc cng thy mt ni khn kh khng cn cu vn c, ng ta cng c th thng xt cho con bnh m php lut lm nn nng ni, nhng chc hn l khng h th ngh n vic cu cha. Trong tm hn ny c nhng thng tch g th ng ta c h thy cng lm l; v ging nh ngt ng trc ca a ngc, ng ta chc cng xa khi cuc i y ci ch m ngn tay Cha ghi trn trn mi ngi: Hy vng! Trng thi y ca tm hn Ging VanGing, chng ti th em ra phn tch. Khng bit n r vi anh cha, nh chng ti c lm cho n r vi c gi sch ny? Tt c nhng nhn t lm nn ni kh tinh thn ca anh, khng bit anh c thy r khi n hnh thnh v trc thy r n khi n ang hnh thnh khng? Con ngi cc cn v v hc y c nhn ra c rnh rt cc ngh ni tip nhau trong tm tr mnh v tng bc a mnh n nhng cnh tng thm su, n tr thnh, t bao nhiu nm nay, chn tri bn trong ca tr c? Anh c bit chng tt c nhng g xy ra trong ngi anh v tt c nhng g ang xy ra ca quy trong ? Nhng iu y, qu l chng ti khng dm ni: v chnh l chng ti cng khng tin. Trong Ging VanGing, ngu ti cn nhiu qu, n ni,

tri qua nhiu tai ng l th, m khng phi khng tht hiu anh ang cm thy iu g. Anh sng trong ti tm, anh au kh trong ti tm, anh th ght trong ti tm, c th ni l anh th ght ci g ng trc anh. Anh quen sng trong bng m y, d dm nh mt ngi m v nh mt k ang m. Tuy nhin, tng lc, do t ngoi n hay t bn thn gy ra, anh rng mnh gin d, au nhi ln bi phn. Mt nh chp m nht thong qua thp sng c tm hn anh, lm cho nhng vc su k qui v hnh dng ti en ca s phn, hin ra t ngt khp ni chung quanh anh, ng trc cng nh ng sau, trong mt nh sng v cng th thm. nh chp bin i, bng ti li p xung, anh ang u y? Anh khng bit na. Ci li trng pht, trong ni bt s tn nhn, ngha l iu lm cho ngi ta n n i, ch a n kt qu t hi l bin dn dn con ngi thnh th rng c khi thnh th d. Bao nhiu ln Ging VanGing c vt ngc i vt ngc li, chng t ci tc hi l lng ca php lut i vi tm hn con ngi. M c dp anh s cn thc hin na vic vt ngc v ch v in cung y, ch cng khng cn ngh n c thnh cng hay khng, cng khng cn nh n c nhng kinh nghim au n ca ln trc. Nh con ch si thy chung m, anh lng ln chy i. Bn nng bo: trn i!. Nu suy tnh th lng tri ngn: li!. Nhng, trc s cm d qu mnh, l tr bay mt v ch cn c bn nng. Ch c con th d trong ngi anh hnh ng. V n khi b bt li, cc hnh pht nghim khc mi ch lm cho n thm hung tn. C mt chi tit khng b st l sc anh rt khe, trong t khng ai b kp. Lc lm vic nng, nh dng dy cp, quay ti, anh lm khe bng bn ngi. C lc anh k vai nhc bng hay ly lng nhng vt nng hng my t v khi cn th thay th c ci dng c gi l ci kch, ngy xa gi l ci oc gi, nhn c ph tn Mngocgi gn ch ln Paris. Bn b gi a anh l thng Ging Kch. C ln ngi ta ang cha ci bao ln nh th snh Tulng th ci ct tr chm kiu Puygi ri ra v xut . Ging VanGing c mt y vi ly vai chic ct, nh th m th kp n chng li. Anh khe nh th, anh nhanh nhn mm do li cn hn. C nhng ngi t thng xuyn ngh n vt ngc, phi hp sc mnh vi s nhanh nhn n mc mt khoa hc thc s, khoa hc v gn ct. Nhng con ngi muni c mun c ci cnh nh con rui, con chim y, ngy ngy h vn em ra tp dt c mt ngh thut huyn b v leo tro. Leo theo chiu thng ng, chn bm vo nhng ni ch thy hi gn mt t, thng ch l tr chi i vi Ging VanGing. Ch c mt gc tng m ly gm lng v bp chn, dng khuu tay, gt chn bu vo nhng ch vi rp r, l anh tro ln n gc ba nh mt tr qu thut. C khi anh c leo nh th ln n tn nc ngc. Anh t ni, khng ci. C nm ha chng ch mt hai ln c cm xc g tht mnh lit mi lm anh bt ln ting ci, ci gh rn phng pht nh ca ma qu. Trng

anh lc no cng c v ang nhn mt ci g gh rn. ng l tm tr anh ang bn. Qua nhng nhn xt khng lnh mnh ca mt bn cht d dang khng pht trin v ca mt u c ln qun, anh cm thy m h nh c mt vt g c qui ang ln ngi mnh. Anh ang b gia vng tranh ti tranh sng y v mi bn ngoi c li, th vn tm mt ln cao, anh li va hong s va cm gin m thy tng tng lp lp ng s no l s vt, no l lut php, thnh kin, no l ngi v vic, tt c u dng sng, chng cht n tn my xanh, ch li ch lm mt cch gh rn, tt c u m h khng r ng nt, nhng khi to nh ni lm anh ht hong. Tht ra ch l ci thp k diu m chng ta gi l vn minh. y trong ci m lc nhc, d hnh y, lc th st ngay bn cnh, lc th tn ni xa khng vi ti, anh li nhn thy mt nhm, mt chi tit no sng bt ln. l tn lnh gc ngc vi chic di cui, hoc tn sen m vi chic kim di, ri li l ng gim mc m cao v tn cht vt, nh trong nh ho quang chi li, hong m o chnh t, rc r. Anh c cm tng l mi th huy hong xa xi kia, khng nhng khng xua tan m ti m cn lm cho n th lng v m mt thm. Php lut, thnh kin, s vic, con ngi, vt, tt c nhng th , i i li li trn u anh, theo s vn ng phc tp v b n ca vn minh m Cha iu khin ly; tt c bc i v ch p ln ngi anh, c c m bnh thn, lnh lng m c lit, khng sao t ni. Nh b ri xung cnh cng cc nht trn i, nh b y xung tng su nht ca a ngc khng cn mt m nhn na, nhng k b php lut y a u cm thy nng ln u mnh tt c sc nng ca ci x hi loi ngi, n qu tht v cng to ln i vi ai ng ngoi m nhn v i vi ngi b n ln th li v cng kinh khng. Ging VanGing suy tng trong tnh trng nh th. S suy tng ca anh c th c tnh cht nh th no? Gi nh ht go trong ci xay m bit suy ngh th chc n s ngh nh anh ang ngh. Tt c nhng ci , nhng hin thc y bng ma, nhng bng m y hin thc y, dn dn to nn trong anh mt tm trng kh t. i khi, ang lm lao dch, anh dng tay suy ngh. Tm tr anh va gi dn va ri lon hn xa, bng vng ln tc ti. Tt c ci g xy ra n cho anh u v ngha, tt c s vt chung quanh anh u phi l. Anh t nh: Tht chng khc g chim bao. Anh nhn tn gc ngc cch anh my bc, trng n nh mt bng ma; t nhin bng ma nn anh mt di cui. i vi anh, thin nhin trc mt hnh nh khng c na. Khng c mt tri, khng c ngy h p, khng c bu tri rc r, khng c bui sm mai thng t mt du, ni nh th tng cng ng vi anh thi! trong anh ch nh nh, mt th nh sng x bung.

Cui cng tm tt nhng g c th tm tt c trong tt c nhng iu k ra trn kia v nu thnh kt lun c th, chng ta ch cn nhn nh rng, sau mi chn nm hun c trong t, Ging VanGing, ci anh th xn cy hin lnh Phavrn, sau l tn trng phm ng s Tulng, tr thnh k c gan lm hai th vic xu xa: mt l nhng manh ng t nhin, m qung, khng suy ngh, hon ton do bn nng sai khin, nh l tr th cho nhng au kh y a mnh; hai l c nhng hnh ng xu xa nghim trng, c n o cn nhc, c tr tnh, da vo nhng ngh sai lm m au kh va qua gieo vo u c mnh. Nhng vic tr tnh ca anh thng qua ba giai on lin tip: l lun, quyt tm v kin tr, ba vic m ch nhng tay can trng mi lm ni. S bt bnh thng xuyn, ni chua xt trong lng, nim ut c su xa v cc th bt cng phi cam chu v s phn ng i vi c nhng ngi tt, ngi v ti hay ngi cng minh, u l ng c ca anh. Mi ln anh suy ngh, anh u xut pht t lng cm th lut php ca loi ngi v cui cng ri cng li quay v ch . Nu khng c ci g may mn ngn li th ri c lc, lng cm th y s bin ra lng cm th x hi, cm th loi ngi, cm th c to ha v th hin ra thnh ci mun m h, dai dng v tn bo l lm hi, bt lun ai, qu h l mt sinh vt. Xem th bit, khng phi l khng cn c m giy thng hnh ca Ging VanGing li cho anh l ngi rt nguy him. Nm ny qua nm khc, tm hn y kh ho dn, chm chm nhng khng g ngn ni. Tim kh nn mt cng kh. Lc ra khi nh t, tnh ra sut mi chn nm tri, anh cha h r mt git nc mt.
SA NG (tt)

VIII BIN C V M TI
C ngi ri xung bin! Mc! Tu khng dng li. ang c gi, chic tu v tnh phi tip tc hnh trnh nh sn. N c lt ti. Ngi kia mt ht ri hin ra, chm xung li ngoi ln, ku cu, ri gi tay vy, nhng chng mt ai nghe c. Chic tu rng mnh trc cn bo, mi ngi ang ra tay ko li. Thy th v hnh khch khng ai cn thy ngi ang b sng vi na: ci u anh ta ch l mt chm nh trn mt bin sng to. Anh ta ku ln my ting tuyt vng gia khong bin tri thm thm. i! Cnh bum ang b i, sao m nh mt bng ma! Anh nhn n, nhn n in say. N li

ra, m i, nh dn. Mi ban ny anh cn trn y, anh cn ng trong hng thy th, anh i i li li trn boong vi mi ngi, anh c phn khng kh v nh sng ca mnh, anh ang sng. By gi, th vic g xy ra? Anh trt chn, ng xung v th l ht. Chung quanh anh by gi ch c ln nc d tn. Di chn anh ch thy ci g chy tri v sp . Nhng ngn gi x rch bm, gh tm bao vy ly anh, nhng cun nc xoy li anh i, mt bin t ti vng vy quanh u anh, sng nc nh mt m ngi th b ang nh vo mt anh, nhiu ng ngch mp m nh ang nut anh mt na ngi; mi ln anh dn xung su, anh li h thy nhng vc thm ti om; bao nhiu rong ru xa l tm ly anh, qun chn anh v li anh v vi n; anh c cm gic nh mnh cng ha thnh vc su, cng l bo bt; sng bin chuyn nhau di dp anh, anh hp ly ng cay, i dng hn nht ra sc dm anh, mnh mng ang a vi cn hp hi ca anh. Hnh nh tt thy sng nc l hn th! Tuy vy, anh vn vng vy, c th t v, c th ng vng, c ht sc bi. Nhng anh, anh ch l mt sc lc ng thng trong chc lt kit qu, m li dm ng u vi ci bt tn. Chic tu u ri? ng kia, m m trong bng ti nhn nht chn tri. Tng cn gi to ni ln; tt c cc th bt bo p xung ngi anh. Anh ngc mt ln v ch thy my m m m. ang hp hi, anh li chng kin bin c ln cn in di. Anh nh b cn in kia x nhc hnh. Vng vng bn tai anh nhng ting ng xa l i vi con ngi, nhng ting ng nh n t bn kia tri t, t mt ci ngoi no kinh khng lm sao. Trn my cao c nhiu chim cng nh thng c thin thn trn nhng khn kh ca con ngi, nhng chim v thn c th gip g c cho anh? Nhng th bay, ln v ca ht, cn anh, anh rn r sp la i. Anh cm thy mnh nh b lim trong c hai th v bin: bin c v tri cao; bin l m, tri l vi lim. m n dn. Anh bi khng bit bao nhiu gi ri, sc anh cn. Con tu, ci vt xa xi trn c ngi, khut bng. Ch cn mt mnh anh trong h su thm thm ca hong hn. Anh chm xung, anh ly gn, anh qun qui, anh nghe di chn nhng t sng c qui ca v hnh; anh ct ting ku. Chng cn ngi. Vy Cha u? Anh ku. Ai cu ti! Ai cu ti vi! Anh ku mi. Chn tri vng lng. Tri cao vng lng. Anh van v qung rng, sng nc, rong ru, ghnh : tt c u cm ic. Anh van xin bo t, nhng bo t v tnh ch tun lnh v bin. Chung quanh anh ch cn bng ti, sng m, c qunh; ch cn ting sng v tnh go tht v mt nc hung tn khng ngt nhn nheo mi mi. Trong ngi anh

ch cn gh rn v mt mi. Di chn anh ch cn chm m. Khng cn ch bm vu na. Anh ngh n bc phiu lu tm ti ca thy ma trong bng m v hn. Ci lnh khng b lm anh t di. Hai bn tay anh co qup nm li v ch v c h khng. Gi, my, bo t, trng sao v dng! Bit lm th no? Ngi tuyt vng nh bung xui, k chn chng nh tm ci cht, anh mc cho s phn li i, anh bung tay v th l mi mi m chm trong nhng h su thm m. i! Bc i khng g cn c ca x hi loi ngi! Gia ng c bao nhiu ngi, bao nhiu linh hn b b ri! Mt i dng, n mi ci m lut php gt ra! Khng cn mt s cu vt no, ng s lm sao! Chao i! Ci cht tinh thn! Bin c y l m ti cay nghit ca x hi, ni php lut vt b nhng nn nhn ca mnh. Bin c, l s khn kh mnh mng. Linh hn, tri dt trong vc su y, c th tr nn mt thy ma. Ai l k lm cho n sng li?
SA NG (tt)

IX LI GP BT CNG
Mn hn t, khi nghe bn tai my ting l lng: My c t do! Tht l nhng pht khng ng, kh t i vi Ging VanGing. Mt tia sng chi la, th nh sng tht s ca ngi sng t nhin chiu vo tm hn anh. Khn ni, chng bao lu tia sng y li m i. Ban u Ging VanGing qu thc qung mt khi ngh mnh c t do. Anh tin tng mt cuc i mi. Nhng anh li thy ngay gi tr ca k mang t giy thng hnh vng. Ngay t pht u y c bao ni chua cay! Anh nhm tnh s tin dnh sut thi gian t th no cng phi n mt trm by mi mt phrng. Phi ni cho ng l tnh nh th anh khng khu tr nhng ngy ch nht v ngy l bt buc phi ngh, mi chn nm tc phi tr mt i ngt hai mi bn quan. D sao, s tin y b khu i nhiu khon thu linh tinh, ch c mt trm linh chn phrng mi lm xu, lc anh ra t ngi ta em tnh tr cho anh. Anh chng hiu ti sao li ch cn c th v inh ninh l mnh b ngt ngn, hay ni toc ra, b nh cp. Hm sau ngy c tha, n Grat, anh thy trc ca xng ct nc hoa cam ngi ta ang d nhng bao hng to, anh li xin lm gip. Vic ang cn, ngi ta ng ngay. Anh bt tay vo vic. Anh thng minh, ngi khe v lanh li, li

lm ht sc nn ngi ch ra dng bng lng. Mt ngi lnh sen m i ngang qua, thy anh ang lm, , dng li hi giy. Xong li tip tc lm vic. Trc , anh c hi th m phu lm nh th tin cng mi ngy c bao nhiu, h cho anh bit l ba mi xu. Ti n, anh n tm ngi ch xng xin lnh tin cng v hm sau phi ln ng sm. Hn chng ni nng g, xa cho anh hai mi lm xu. Anh i thm, hn bo: My m c by nhiu l tt qu ri! Anh ni na. Hn lm v bo: Liu khng li vo nh ! Mt ln na, anh cho mnh b nh cp. X hi, Nh nc, bt tin ca anh l n cp m to. By gi n lt c nhn n cp ca anh tng m nh. Phng thch cha phi l gii thot v ra t ch khng ra khi hnh pht. , Grat, anh gp cu chuyn nh th. Cn n inh ngi ta i x vi anh nh th no, chng ta bit. SA NG (tt) X THC DY Chung ng h nh th nh hai gi, Ging VanGing thc gic dy. Ci ging m qu lm anh tnh dy. gn hai mi nm anh khng h c nm ging, nn, tuy khng thay qun o, ci cm gic qu l lm anh khng ng yn c. Anh ng qun c hn bn ting ng h. Bao nhiu mt mi nh trt sch. V, anh cng quen chng ngh ngi nhiu. Anh m mt, nhn mt lc lu trong bng ti quanh mnh ri nhm mt ng li. Ban ngy cm xc min man, tm tr nhiu iu lo ngh, n m ng thip i th d dng, ch thc gic th kh m ng li c. Ging VanGing m y c th tht. Anh khng sao nhm mt tr li c, m ra ngh v vn. u c nh m mt, ri bi, ngh qua li chng cht. Chuyn xa, chuyn gn u nh lnh bnh ln xn, giao nhau, ln ln vi nhau, khi th m nht khi th hin to, ri bng nhin vt bin i nh chm sung di ln nc bn ang xo ng. Nhiu ngh hin ra, nhng ch c mt thng xuyn qun qut trong c anh, ln t tt c: anh ngh v b n bng bc v chic mi to tng ca b Magloa by trn bn n, n lm cho anh lc u hm. B bc y nh m nh anh. N ngay kia thi, cch c my bc. Lc t

bung bn sang y, anh thy b gi ct n vo ch u ging. Anh ch n ch tng . Ngay pha bn phi ch ca t bung n sang. B bc, r l bng bc rng. M li l bc c. K c chic mi, c th bn t ra l vi trm phrng. Gp i mn tin anh lm trong mi chn nm tri. Tht ra th anh c th kim c nhiu hn th nu nh nc khng n cp ca anh. Anh ngh ti ngh lui, ging co sut gi. Cng c cht t do d v tranh u bn thn. Bng ng h ba ting. Anh m chong mt, ngi nhm dy, vi tay s ci ba l qung trong x, ri th hai chn xung t, ngi nhm ln ging lc no khng bit. Anh ngi yn nh th mt lc lu, trong tr suy ngh vn v. Ai thy anh by gi mt mnh ngi thc trong m ti khi c nh ng yn, chc phi ly lm gh rn. Bng anh ci xung, tho giy t nh ln ging, ri li ngi th ra ngh ngi. Vic xu xa y li bt anh suy ngh min man. Bao nhiu ngh ni trn kia li xo trn c tm tr, khi n khi hin, nh n o, cn nhc. V ri chng bit v sao, hnh nh thng Brv, mt bn t anh bit nh lao vi ci qun c c mt dy treo an bng si, li n vi anh, ln khn mt cch v c nh l thng khi ngi ta m mng. Hnh nh cc vung trn ci dy treo qun y c ln vn mi trong c. Khng c ng h g mt ting bo khc hay bo na gi g , c l anh s ngi mi nh th cho n sng. Hnh nh ting chung y thc gic: cng quyt i! Anh ng dy, ngn ngi mt lt v nghe ngng: trong nh im phng phc. Anh rn rn bc li ch ca s anh thong thy h m. Tri khng ti lm. Tng m my ln bay theo gi trn khng, lc che, lc l vng trng rm. Cnh vt bn ngoi lc sng lc ti; cn trong nh th nh mt th hong hn. nh sng hong hn. nh sng hong hn y khng u do my lc n lc hin, nhng cng nhn c li i. N ging nh th nh sng l m trong mt ci hm m trc ca thng hi c ngi qua li. Ra n ca s, Ging VanGing ch nhn xt. Ca khng chn song, quay ra vn v theo thi quen a phng, ch ci ci then nh. Anh m ra, nhng v mt lung kh lnh a vo trong phng, anh vi ng li ngay. Anh nhn ra vn bng cp mt xem xt hn l nhn ng. Quanh vn, mt bc tng thp qut vi trng tro qua rt d. Bn kia tng, trng r nhng ngn cy cch khong u nhau. R rng bn ny l vn, cn bn kia l ng ph hoc mt ng con c trng cy. Nhn xong, anh qu quyt bc li ch ging nm, xch ba l ln, m ra, mc ly ra mt vt g ln ging, nht i giy vo ti, buc ba l li eo ln vai, chp ci m li trai ln u v ko sp xung tn mt. Anh ln m tm cy gy em dng cnh ca s ri tr li ch ging nm nht ly ci vt kia: mt ci g ging nh mt thanh st ngn, mt u vt nhn nh ci cc. Trong ti khng lm sao nhn c thanh st y rn ra lm g. Mt ci n by

chng? Hay l mt ci di cui? Ra ngoi sng th c th nhn r ch l ci chn n ca phu m. Thi y, thnh thong ngi ta sai t phm i ly trn cc qu i cao quanh Tulng, nn h cng thng c trong tay nhng dng c phu m. Ci chn n c bng st c, u di nhn c th ng vo c. Tay phi cm thanh st, anh nn th, rn rn i ra pha ca phng ng ng gim mc bn cnh. Ca m h, ng gim mc lc i ng khng kha ca.
SA NG (tt)

XI HNH NG
Ging VanGing nghe ngng. Yn lng nh t. Anh ly u ngn tay y kh cnh ca, nh nhng, ln lt v ngi ngng nh con mo mun tm li vo. Cnh ca m i v lng l rng thm mt t. Ch mt lt, anh li y thm ci na, ln ny mnh tay hn. Ca li lng l m rng thm, cho anh lch mnh qua. Nhng gn li c ci bn con cha ra lm vng li i. Ging VanGing thy kh khn. Phi c lm cho ca m rng hn na. Anh qu quyt, y cnh ca ln na mnh hn hai ln trc. Chic bn l kh du t nhin kt ln mt ting di trong m ti. Ging VanGing git ny mnh. Ting kt ca vang vo tai anh nghe to v gh rn nh ting kn hiu lnh ngy phn xt cui cng. Trong pht u tin y mi s u phng i mt cch k qui; anh tng chng nh chic bn l va tnh dy v t nhin do mt sc sng ng s, ang sa ln nh ch bo c trm vo, nh thc mi ngi. Anh ng sng li, run ry, hong ht, bn chn ang nhn bng xu xung t. Mch mu hai bn thi dng git nh ba b, ngc th ph ph nh ting gi la trong hang ni. Anh inh ninh th no ting rt gh gm ca ci bn l gin d y cng s lm rung chuyn c nh ca nh mt trn ng t: cnh ca b y ku ln bo ng, ng gi sp tr dy, hai b gi sp h hon ln, xm ging s n tip cu; ch mi mi lm pht sau, c thnh ph s no ng, cnh st s c huy ng. Trong giy lt, anh thy mnh nguy n ni. Anh ng tr ra nh pho tng, khng dm c ng. My pht tri qua. Cnh ca m toang ra ri. Anh liu nhn vo trong phng. Vn yn lng c. Anh lng tai nghe. Khng c ting ca quy. Ting kt ca khng

lm ai thc gic c. Cn nguy him u tin qua, trong lng anh cn hi hp l thng. Nhng anh khng li. Ngay nhng lc nguy ngp nht, anh c bao gi chu li u. Anh ch tnh lm th no cho chng xong. Anh tin ln mt bc, vo hn trong phng. Trong phng im lng nh t. Ch thy ri rc ch ny ch kia nhng hnh l m khng r. Ban ngy th r l m giy by la lit trn bn, nhng pho sch ln m rng, nhng chng sch dy xp trn chic gh u, chic gh bnh cht y qun o, chic gh nguyn, nhng lc ny ch thy ton l nhng khang ti ti v nhng ch trng trng. Ging VanGing ln tng bc mt, gi gn khi ng vo c. Anh nghe r hi th u n v bnh thn ca ng gim mc ang ng cui phng. Bng anh dng li. Khng ng anh n st cnh ging nhanh n th. Nhiu khi to ha kho em nhng hin tng v cnh tng thin nhin xen vo cng vic ca ngi i rt ng lc, nh hiu bit ngi mt cch thm trm v nh c mun lm cho ngi ta phi suy ngh. na gi nay, mt m my to che khp tri. Va lc Ging VanGing n trc ging, m my nh c dng trc, bng h ra mt qung trng. nh trng xuyn qua ca s, t nhin chiu thng vo khun mt trng ca ng gim mc. ng ang ng yn gic. m min ni tri lnh nn c ngi ng gn nh qun trong chic o len mu nu di tay. u ng nga trn gi vi mt dng iu ngh ngi thoi mi. Bn tay c chic nhn, ci bn tay phc c y, li b thng ra ngoi. V mt c ci g khoan khoi, tin tng v vui o lm cho sng hn ln. Trng vo thy c ci g ti hn mt n ci, gn nh l mt v vui thch rng r. Vng trn li nh phn chiu mt th nh sng v hnh kh t. R rng l linh hn ngi chnh trc trong gic ng c chim ngng mt cnh tri huyn b. Mt tia sng ca cnh tri y hin ra nt mt ng gim mc. Tia sng y ng thi cng l ho quang ta t trong ngi ng ra chnh v cnh tri y l lng ng, n l lng tm ca ng. Lc nh trng nh ha hp vi th nh sng bn trong y, ton thn ng gim mc ang ng yn vt hin ra nh trong mt vng ho quang. Khng chi sng nhng m m, m du v cng. Vng trng trn cao, cnh vt im ngh, khu vn khng mt rung ng, ngi nh yn tnh, li vo gi y, lc y, s tnh mch y, tt c u nh thm vo gic ng ng tn knh ca v hin trit kia mt ci g trang nghim kh ni v lm cho m tc bc ph, i mt nhm nghin, khun mt trn y hy vng v tin yu, c ci u ca bc gi nua ang ng gic ng yn lnh ca tr con, nh rc ln trong mt vng nh snguy nghi v trong sut. Trong con ngi ng qu nh c ci uy nghi ca thn linh m chnh ng khng bit. Ging VanGing vn ng trong bng ti, tay cm chic chn n st, sng s,

bng hong trc cnh ng gi sng r y. Cha bao gi anh trng thy mt con ngi nh th. Nt mt tin cy y lm anh khip s. Vi tm trng bi ri v lo s, sp sa ng vo mt hnh ng ti li, anh li chim ngng gic ng ca mt bc chnh nhn, tng trong th gii tinh thn, cha c cnh tng no ln lao bng! Gia ni thanh vng v bn cnh mt k nh anh, gic ng y c ci g cao c, anh cha hiu r c, nhng cm thy mt cch mnh lit. Khng ai bit c tm trng anh lc nh th no. C anh cng vy. Phi tng tng mt ci g ph phng nht i vi mt ci g du dng nht, mi hnh dung c tm trng y. Nhn vo nt mt anh th khng nhn thy g c th ni chc c. Mt th kinh ngc l lo. Anh ng sng m nhn, th thi. Nhng anh ang ngh g? Kh m on ra c. Nhng th cm xc y bn cht l cm xc g? Mt anh khng ri hnh nh ng gim mc gi. C ch v nt mt l r mt s rt r l lng. C th ni l anh ang lng l trc hai vc thm, mt ni lm ngi ta sa ng v mt ni gip ngi ta thot nn. Hnh nh anh ng sn sng hoc p v s ng gi hoc m ly tay m hn. Mt lc sau, anh t t gi tay tri ln ngang trn v gi m ra, ri li b cnh tay xung. Anh li ng yn, tay tri cm m, tay phi cm di cui, tc lm chm dng ngc trn ci u d tn, mt ngm sng ng gi. ng gim mc vn c ng thim thip trc ci nhn ng s y. nh trng soi m m trn cy thnh gi trn l si. Ngi ta c cm gic nh tng Cha ang dang tay n ly c hai ngi, ban phc cho ngi ny v x ti cho k kia. Bng Ging VanGing chp m ln u, ro bc ln theo cnh ging, khng nhn ng gim mc, n thng ch tng m m u kia; anh gi ci chn n st ln ny kha; cha kha cm ngay trong ; anh m ra, thy ngay ci gi ng bc; anh b ra, bc vi qua phng, chng cn gi gn, khng s ting ng, lch ra khi ca, b b bc vo ba l, vt ci gi i, chy qua vn, vt qua tng nh cp, ri cm u chy.
SA NG (tt)

XII NG GIM MC LM VIC

Sng hm sau, mt tri va mc, ng gim mc ra i bch b ngoi vn. B Magloa ht hi chy n: - c Cha, tha c Cha, c Cha c bit ci gi bc u khng? - C.

- Ly Cha! May qu! Con ang khng bit n chy i u. ng gim mc va nht c ci gi trn lung hoa. ng a cho b. - Gi y. - hay! b Magloa ku Ci gi khng! Th cn b bc? - , b tm b bc ? Th th ti khng bit. - Tri t i! B mt trm ht ri! Ci thng ti hm qua n ly ri! V thong mt ci, b chy vt vo phng nguyn, n ch ging khch, ri o tr ra. ng gim mc ang ci xung bn hoa nhn my cy hoa b ci gi qung phi gy. Nghe ting b Magloa ku, ng ngng ngi ln. - Tha c Cha, n i ri! c b mt trm ri! Va ku ln nh th, b li nhn thy gc vn c vt ngi mi tro qua tng lm l c b vi. - y ny! N tro qua li ny y. N nhy ra li ph Csphil! , qun khn kip! N ly trm b bc ca nh ta cn g. ng gim mc yn lng mt lt, ngng nhn b Magloa mt cch nghim trang v n tn bo: - Nhng ny, b bc y c phi l ca nh ta khng ? B Magloa ngn ngi ra. Hai ngi ng lng yn mt lt, ng gim mc li ni tip: - B Magloa ny, lu nay ta c gi mi b bc y l sai y. N l ca k kh. M ngi y l hng ngi no? Chnh l mt k kh m. - Chao i! Ly Cha! Ti vi c Baptistin th ni lm g. Chng ti th no cng xong. Nhng cn c Cha: T nay th c Cha n bng g? ng gim mc nhn b, dng ngc nhin: - hay! Th khng c tha na thic ? B Magloa so vai: - Thic n c mi tanh. - Th th dng st. B Magloa nhn mt li: - St c v han. Mt lc sau, ng n sng ngay ci bn ch Ging VanGing ngi hm trc. Va n, ng va vui v ni chuyn. C em trm tnh ngi nghe v b Magloa th lm bm cu nhu mt mnh. ng bo: chm ming bnh vo sa th cn g phi tha na, d l bng g i na. B Magloa va i i li li va lm bm: - i th nh ai li i tip rc mt thng nh th vo nh bao gi! Li cn cho n nm ngay bn cnh phng mnh. Phc c lm sao n li ch mi ly ca m thi! Tri i l tri! C ngh n m rng mnh! Hai anh em n xong sp ng dy th c ngi g ca. ng gim mc bo:

- C vo. Ca m. Mt tp ngi k quc hng h ko nhau vo. Ba ngi tm c mt ngi. Ba ngi y l lnh sen m; ngi kia l Ging VanGing. Mt ngi i, chng ch huy c bn, ng gn ca. Y bc vo, tin n gn ng gim mc, gi tay cho: - Bm c Cha Nghe thy th, Ging VanGing ng lm l v c v tht vng, ngng ln nhn, kinh hong. Anh lm bm: - c Cha ! Vy ra khng phi l ng c x Mt tn lnh qut: - Im! y l c gim mc. Lc y, ng gim mc mc du cao tui cng c bc nhanh ti bn anh. ng nhn vo Ging VanGing: - A, anh y ! Thy anh ti mng lm sao! Nhng ny, ti cn cho anh c i chn n na kia m, cng bng bc y, c th bn c hai trm phrng. Sao anh li khng mang i mt th vi b n? Ging VanGing ging con mt nhn con ngi ng knh y. V mt anh by gi tng khng cn ngn ng no c th t r c. Vin i ni: - Bm c Cha, ha ra tn ny ni tht? Chng ti gp n ang i nh c chy trn. Chng ti bt gi li khm th thy c b bc ny ng gim mc ci, ngt li y: - V anh y ni rng m hm qua anh y ng nh mt ng c o gi v ng y cho anh ch g? Ti on ra th. Ri cc ng gii anh ta n y phi khng? Lm ri. - Nu vy, chng ti c th tha cho hn i ch? - Hn ri. Bn lnh bung Ging VanGing ra. Anh li li ng ngc nh ngi m ng, lp bp ni khng ra ting: - Tha cho ti tht ? Mt ngi lnh ni: - Phi, tha cho my y, my khng nghe thy ? ng gim mc li ni: - Ny, anh cm nt hai cy chn n ri hy i nh! n y. ng n ch l si, ly hai cy n v em li cho Ging VanGing. Hai ngi n b lng yn ng nhn khng ni khng rng, khng c mt c ch no mun ngn tr ng gim mc. Ging VanGing run bn bt. Nh ci my, anh gi tay cm ly i n, mt my ng ngc. ng gim mc ni: - Thi, chc anh ln ng bnh yn. Nhn th, ln sau anh c tr li y, nh

khng cn phi qua pha vn. C ca li qua ph m i. Ngy m lc no ra vo cng c, ca ch ci c ci then thi. Ri ng quay v pha bn cnh st: - Thi, cc ng c th v c ri. Bn lnh i ra. Ging VanGing nh ngi sp ngt. ng gim mc li gn, kh bo: - ng qun, ng bao gi qun rng anh ha vi ta s dng ch tin ny tr thnh con ngi lng thin nh. Ging VanGing khng nh c ha vi ng gim mc iu g hay khng. Anh c ng ngy ngi ra. ng gim mc nhn mnh vo cu mnh ni. By gi bng mt ging tht trang nghim, ng li ni thm: - Ging VanGing, ngi anh em ca ti i, t nay anh khng cn l k c na, anh thuc v pha ngi lng thin ri. Linh hn ca anh, ta mua y, ta em n ra khi ci hc m, ra khi t tng sa ng, ta em dng n cho Cha.
SA NG (tt)

XIII B GIECVE
Ging VanGing vi vng ri b inh nh mt tn t sng. Anh i v pha cnh ng, gp ng ngang ng tt no cng i ba theo, khng bit c lc ln tr li con ng va mi i qua. Anh c lang thang nh th sut c bui mai, chng n ung g m cng khng thy i. Nhiu cm xc mi lm anh xao xuyn c tm hn. Anh thy mnh bc tc v cng, chng bit l gin ai. Anh cng khng hiu l mnh xc ng hay c h thn. C lc anh thy lng mnh du xung mt cch k l v c chng li bng cch ngh n gn hai mi nm b y i cho lng li rn ln. Tm trng y lm cho anh mt nhc. Anh lo lng thy ci bnh tnh m cnh t ti bt cng em li cho tm hn anh lu nay, ci bnh tnh gh s y n nay b lay chuyn. Anh t hi ri y ci g s thay vo y? C lc ngh, gi c nm trong t vi bn cnh st li ha hay ch khng thch s vic li xy ra nh th. Tuy tit tri v thu, song cc hng ro vn cn lc c i ba bng hoa n chm, thoang thong hng thm, khin lc i ngang qua, anh li nh n nhng ngy th u. Cc k nim xa xa y lm anh rt kh chu v lu lm anh khng h nh ti na. Sut c ngy hm y, nhng ngh min man, kh t nh vy c chng cht mi

trong u c anh. Mt tri sp ln. Bng mi hn si nh cng in di trn mt ng. Ging VanGing ngi sau mt bi cy, gia cnh ng rng mu hung, bn b vng ngt. ng xa v pha chn tri ch tr tri c dy ni Anp. Tuyt nhin chng thy gc chung no ca mt lng xa. Anh i khi inh c n ba dm. Mt con ng xuyn qua cnh ng i ngang st bn bi cy. V mt trm ngm lm cho b o qun t ti ca anh thm gh rn, ai trng thy cng phi khip. Gia lc y c ting ni ci vui v vang n. Anh quay u nhn ra pha ng. Mt thng b mi tui, ngi x Xavoa, va i va ht, bn sn lng lng chic n con v sau lng eo ci hm g nh. Nhng a tr rch ri nhng hin lnh v vui tnh nh th ngi ta thy lang thang kim n t vng ny n vng khc l thng. Thng b ht lun ming, thnh thong li dng li, tung my ng tin trong tay ln chi chuyn. Trong s tin, c l tt c vn ling ca thng b, c mt ng ho bn mi xu. N ng li bn bi cy, nhng mi chi chuyn khng thy Ging VanGing. Mi ln n kho bt, ln ny ng ho bn mi xu ny ra ngoi v ln vo bi cy n tn ch Ging VanGing ngi. Ging VanGing t chn ln trn. Nhng thng b nhn theo ng tin ln, trng thy. N khng t v g ngc nhin, n thng ch anh ngi. Bn b cnh vt tht l hoang vng. Nhn xa n chn tri cng khng thy bng ngi trn cnh ng hay trn con ng nh. Ch vng vng c ting mt n chim bay ngang tri cao tt. Thng b quay lng li pha mt tri. nh nng chiu gieo tng si vng ln mi tc v ph ln khun mt d tn ca Ging VanGing mt mu bm nh mu. Vi v tin cy ca mt a tr tht th v ngy th, thng b ku ln: - ng i! ng ho ca ti u? Ging VanGing hi li n: - My tn l g? - Tha ng, ti l b Giecve. - Ct i! - ng tr ti ng ho . Ging VanGing ci u khng ni g. Thng b li i: - ng ho ca ti, ng! Ging VanGing vn ci nhn xung t. Thng b li ku: - ng ho ca ti! ng ho trng ca ti u? Tr tin ca ti li cho ti. Ging VanGing vn lng thinh nh khng nghe thy. Thng b nm ly c o anh lay mnh. ng thi n c ht sc y ci chn i giy inh ang gim ln ng ho ca n.

- Tr tin ti y! Tr ng ho bn mi xu ca ti cho ti! Thng b va i va khc. Ging VanGing ngng u ln nhng vn ngi. i mt anh c ngu. Anh nhn chm chm thng b, ra v ngc nhin lm, ri gi tay v ly cy gy, ming tht to: - a no y? - Ti y, ng i! B Giecve y. Ti, ti y! Xin ng tr ti ng ho bn mi xu. Xin ng nhc bn chn ln cho! Tuy nh xu, thng b cng pht cu ln gn nh mun nt n: - Th no! ng c b chn ra khng? B chn ra i! - A, vn my ? Ging VanGing vng ng thng dy, chn vn gim ln ng ho: - My c xo i khng? Thng b s hi, ging mt nhn, bng c ngi n pht run ln. N ng ngc mt lc ri ba chn bn cng b chy, khng dm quay c li, khng dm ku ln ly mt ting. Chy c mt qung xa, thng b ht hi phi dng li. Ging VanGing trong cn m mng nghe thy ting n nc n khc. Mt lc sau thng b mt ht. Mt tri ln. Bng ti trm chung quanh Ging VanGing. C ngy hm y anh cha n ung g. Chc anh ng ln cn st. T lc thng b b chy, anh vn ng ngy ngi, khng c ng. Ngc anh php phng, hi th di v khng u. Mt trn trn nhn xung m c cch mi bc, hnh nh ch nhn xt v ngm ngha hnh th ming m snh mu lam ri trong . Bng anh rng mnh: hi lnh hong hn bt u thm vo ngi. Anh ko st m xung trn, th thn khp li vt o ngoi v ci cc li, bc ln mt bc v ci nht cy gy di t. Lc y, anh cht trng thy ng ho b gt giy gn vi xung t ang lp lnh trong ct si. Trong ngi nh b in git. Anh lm bm trong ming: - Ci g th ny? Anh li li ba bc, ri ng sng li, mt khng ri khi ch va mi gim chn xung, tng chng nh ci vt lp lnh trong bng ti kia l mt con mt ang nhn chng chc. My pht sau, anh run ry nhy n ch ng tin, cm ln, ng dy ri a mt ra tn ng xa, nhn quanh cnh ng mt vng. C ngi anh run ry nh con th d s hi ng tm ch n. Nhn mi chng thy g. Tri ti. Cnh ng lnh lo v l m. Tng m

sng m tim tm bc ln trong nh hong hn. Anh mt ting ri ro bc i v pha thng b b chy. i trm bc anh ng li nhn. Vn khng thy g ht. Anh bn gi tht to: - B Giecve! B Giecve! Gi xong anh ng yn ch. Khng thy ai tha c. Cnh ng vng ngt v qunh hiu. Chung quanh l qung trng m mt. Ch c bng ti, mt nhn chng thy g. Bn b yn lng, ting gi tan vo thinh khng. Cn gi lnh lo thi lm cho cnh vt thm th lng. Nhng cnh cy tri l in hnh nhng cnh tay gy guc vung vy cung cung nh mun da nt ui bt ai. Anh li i, ri vng chy, thnh thong ng li, gi tht ln trong khong vng, nghe kinh khng, thm thit l lng: - B Giecve! B Giecve! Nu thc thng b c nghe thy ting gi nh th, n cng ht va, chng dm th mt ra, nhng chc chn l n i xa ri. Gp mt ng c o ci nga i qua, anh chy theo hi: - C x i! C c thy thng b no i qua y khng? - Khng. - Mt thng nh tn l B Giecve m? - Ti khng gp ai ht. Anh mc trong bc ra hai ng nm phrng a cho ng: - Tha c, c cm mn ny gip k kh. C , thng b y mi tui, hnh nh lng c eo chic hm g v cy n. N i khp ni. Mt thng b i rong lm mn y m. C bit ch? - Ti khng thy thng b y. - Thng b Giecve m? N khng phi l ngi lng no vng ny sao c? C bo h cho. - Nh li anh va ni th thng b y vng xa n. N i ngang qua y thi. Ai m bit c. Ging VanGing hp tp mc thm hai ng nm phrng na: - ng lm phc. Ri anh ng ngc bo: - C linh mc i! Ti l mt thng n cp. Nh c cho bt ti i. ng c o tht kinh, thc nga phng thng. Ging VanGing li c li ban ny cm u chy. C nh th mt thi di, va nhn, va gi, va ku, nhng chng thy mt ai. Hai ba phen thy ci g nh bng ngi nm hay ngi xm, anh bng ng chy n. Nhng n gn th ch l bi cy hay tng ni ln mt t. Sau ht, n mt ch ng ba ng, anh ng li.

Trng ln. Anh a mt nhn ng xa v gi mt ln cui: B Giecve! B Giecve! B Giecve! Ting gi chm vo trong sng m, khng mt ting vng li. Anh cn phu pho thm: B Giecve! Nhng ging ui v khng cn r na; anh kit sc. Hai chn bng nhin khuu xung, nh c ci khi nng ti li v hnh di ln ngi. Th xc r ri anh bung mnh xung mt tng ln, hai tay tm ly tc, mt ci gm vo gia hai u gi, ming ku r ln: - Ta l mt thng khn nn! Tri tim v ra, anh khc rng rc. Mi chn nm tri, by gi anh mi khc ln ny l ln u. nh ng gim mc ra, nh mi ngi bit, Ging VanGing thy mnh nh xa l vi tt c nhng iu anh suy ngh t trc n gi. Anh khng hiu ni trong anh c chuyn g xy ra. Anh c lm cho lng mnh rn li chng ch vi c ch thing ling vi nhng li hin t ca ng c: Anh ha vi ta s tr thnh con ngi lng thin. Linh hn ca anh, ta mua y, ta em n ra khi t tng lm li, ta em dng n cho Cha. Nhng li y chc chc li vang ln bn tai. cng li lng bao dung vi vi y, anh vin n lng t kiu, n nh l pho i ca ti li trong ta. Anh m h cm thy li tha ti ca nh tu hnh nh mt t xung phong d di, mt trn tn cng quyt lit nht n by gi vn cn lm chong vng; nu anh cng li c lng kia c, th lng anh s tr nh g sut i; cn nu anh chu nghe, th anh phi xua ui ni cm hn bao nhiu k khc gieo vo lng anh trong by nhiu nm, m anh li ly lm thch th; ln ny th thng hay bi phi quyt tm chn mt, bi v cuc giao tranh m ra ri, mt cuc giao tranh khng l c tnh cht quyt nh, gia mt bn l tnh c c ca anh v bn kia l c nhn t ca ng c. Trc nhng tia sng nh vy, anh bc i nh ngi say ru, mt nhn l lo. Anh c nghim ra rng cu chuyn inh s em li cho anh kt qu g chng? Anh c nghe thy chng nhng li th thm b n nh cnh co, nh quy ry lng tm ngi ta nhng lc no trong i? C ai bo nh bn tai rng anh va tri qua ci gi nghim trng nht ca s phn khng? Rng t nay anh khng cn lng chng c na, th khng l ngi tt nht th l ngi xu thm t, hoc anh ln cao hn c ng gim mc, hoc anh ri xung thp hn c tn t kh sai, rng nu mun tr nn ngi tt th anh phi lm bc thin thn, cn nu mun kh kh lm k c th anh phi lm mt con qui vt? n y ln na li phi t li nhng cu hi ch khc tng t ra. Vy anh c thu nhn vo tm tr anh cht g v tt c nhng ci ny khng, d ch l m h? nh rng, iu ny chng ti ni, kh qu th ri cng ha khn, nhng anh c th ln c nhng iu chng ti vch ra y th hy cn ng ng lm. V th cc ngh ny c n vi anh th anh cng ch mi h thy thi, ch cha c th nhn ra rnh rt c v nh th n ch c mi mt vic l lm cho anh bi ri

n ni khng sao chu c v gn nh l au n. Anh va mi ra khi ci ni k qui v en ti kia m ngi ta gi l nh t kh sai, th tm hn nh b ng gim mc lm cho au but, ta nh cp mt va ra khi bng m phi nhc nhi trc nh sng chi la. Cuc sng mai sau, cuc sng c th hin ra trc mt anh thanh khit v rc r v cng, khin ngi anh khng thi rung ng v bng hong. Ni tht, anh cng khng hiu anh ang ra lm sao. Chng khc g con c t nhin nhn thy mt tri, ngi trong t l anh cng la mt nh m trc nh sng ca o c. iu chc chn, m anh khng ng ti l anh khng cn nh trc, trong ngi anh ht thy thay i v d sao ng gim mc cng chuyn tr vi anh, cng lm anh xc ng, anh c mun cng khng xa iu c. Tm tr anh ang vo tnh trng nh th th anh gp B Giecve v cp ca n ng bn mi xu. Sao li th! Tht anh khng gii thch ni; tc dng cui cng, vng vy sau rt ca nhng ngh xu xa mang t nh ngc v chng? Mt cht sc y bn trong cn st li, mt th qun tnh nh ngi ta thng ni trong tnh hc chng? ng l th v c th t hn th. Ni ngay khng phi l anh n cp, khng phi con ngi m con vt trong anh, v tp qun, v bn nng m lm ci vic ngu xun l t bn chn ln trn ho bc, trong lc tr tu ang vt v gia bao nhiu m nh mi m, kh t. Khi tr tu sc tnh v nhn ra hnh ng kia ca con vt, anh hong ht git li v r ln gh s. Qu l mt hin tng k l v ch c th xy ra trong tnh hnh by gi. Bi v, khi cp ng ho kia ca a b, anh lm mt vic m anh khng cn sc lm na. D sao i na, hnh ng xu xa cui cng ny cng c ngha quyt nh i vi anh. N vt qua cnh ngn ngang trong tm tr anh, dp tan n i, rch ra mt bn l nhng bng en dy c, mt bn l nh sng, tc ng ln tm hn anh trong tnh th by gi, nh mt cht ha hc tc ng vo mt dung dch c ngu, lm cho mt nhn t kt ta v nhn t kia trong ln. Trc tin, cha kp c th gi suy ngh, xem xt li mnh, anh m hong v nh ngi tm ng chy trn, anh c sc tm li em b tr li cho em ng ho: cho n khi thy c bao nhiu cng v ch, anh mi dng li tuyt vng. V lc anh ku ln: ta l mt k khn nn! Th ng l lc anh va nhn ra mnh l ngi th no; anh ri xa con ngi c ca mnh n mc c cm tng mnh ch l mt bng ma, cn trc mt mnh l tn t kh sai Ging VanGing ng tm, n li bng xng bng tht, tay cm gy, mnh mc o t, trong xc cha y cc th n trm, b mt lm l v c quyt, trong c y nhng tnh ton xu xa. Nh chng ti lu , v cng kh qu m anh d xin o tng. Va ri cng nh mt s hin hin. R rng l anh nhn tht Ging VanGing, nhn thy b mt ng s y trc mt. Anh gn nh n lc t hi mnh k l ai v trong lng ly lm

kinh tm. Tr c anh by gi nh ang vo mt thi khc d di, nhng li yn tnh mt cch ng s. Anh nh chm su vo m mng, s tht cuc i u nh tan bin. Khng cn thy nhng s vt xung quanh, m li thy hin ra bn ngoi nhiu dng hnh trong u c. C th ni l anh t ngm ly mnh, mt i mt. V ngay lc y, trong cn o gic, anh li trng thy t ci xa b n, mt th nh sng m thot tin anh tng l mt ngn uc. Nhn k thm th nh sng hin ln trong lng tm y, anh li thy n c hnh ngi v ngn uc kia l ng gim mc. thc anh ln lt nhn hai con ngi ng trc mt mnh, ng gim mc v tn Ging VanGing. Phi c n la thing ca v ny mi luyn du c tn kia. Do tc dng k l ca cn say sa ny, anh cng m mng th trc mt anh, ng gim mc cng to ln, sng r, cn Ging VanGing th b li v phai m i. n mt lc hn ch cn m h nh ci bng ma. t nhin hn bin mt. Ch cn mt mnh ng gim mc. Tm hn con ngi khn kh ny, nh ng m trn tr nh sng lng ly. Ging VanGing khc lu lm. Nc mt rn ra, ting khc nc n, yu ui hn n b v s hi hn tr con. Nc mt tun ra, u c dn dn sng sa ln, mt th nh sng l lng, va rng r li va kinh khng. Cuc i d vng, ci ti n trm bnh ngy xa, cnh sng t ti ng ng my mi nm, ci v ngy n b ngoi, ci lng cng rn bn trong, ngy phng thch thy vui ln, v bao nhiu k hoch tr th xp t chuyn xy ra nh ng gim mc, ci vic va mi lm xong, tc vic n cp ng ho ca thng b, ci ti thc l hn nht, thc l xu xa v n phm vo ngay sau lc c ng gim mc tha th, tt c nhng ci ln lt hin ra trong c anh r rt, di mt th nh sng anh cha tng c thy bao gi. Anh nhn li cuc i ca anh m gh s. Anh nhn li linh hn anh, thy gh tm. Tuy vy, hnh nh di nh sng ca Thin ng, anh ang nhn r mt qu Xatng. Anh khc nh vy bao nhiu ln? Khc ri anh lm g? i u? V sau khng ai bit c. Ch bit rng, m hm y, ngi ch xe thng ch khch i Grnp, n inh hi ba gi sng, khi i qua ph dinh gim mc, c thy mt ngi qu gi trn thm trong bng ti, trc ca nh c ChaBingvnuy. Hnh nh ngi y ang cu nguyn.
QUYN III- TRONG NM 1817

QUYN III TRONG NM 1817

I.

NM 1817

Ngang nhin t ti mt cch vng v y kiu hnh. Lui th XVIII gi nm 1817 l nm th hai mi nin hiu mnh. Ht thy cc hiu tc gi qut vi mu thanh thin v v hoa hu u mong ch phn thm v con chim nh vua tr li. Cng l thi m b tc Lins ch nht no cng ngi ni gh hi ng nh th Xanh Giecmanh Pr, nh b l phc nh thn, vi chic bng v ci m di v trng nghing th c ci v uy nghi ring ca ngi c mt hnh ng vang di. Hnh ng vang di ca ng Linsl th ny; ngy 12 thng 3 nm 1814, lc y ng ang lm th trng Boc, ng giao hi sm qu thnh ph ny cho cng tc nggulem. Nh ng c lm thng vin. Nm 1817 cng l nm ang thnh hnh ci mt tr con nm su tui tm hp trong nhng ct kt da rng c ming che tai ging ging ngi Etkim. Qun i u mc ng phc trng ging qun o; cc trung on u gi l dng on; cc n v khng gi bng con s m bng tn cc qun;Napoleon ang Xanh Elen, chnh ph Anh khng cp d xanh cho ng, nn ng cho ln o c mc. Nm 1817 ngi ta chung ting ht ca Penlgrini, iu ma ca c Bigtini; Pchi by gi lm cha t; ri lc y cha c. B Xaki ni nghip Phri. ang cn c qun Ph Php. ng lal l mt nhn vt. Ch chnh thng va khng nh mnh bng cch cht tay, ri cht u Plenhi, Ccbonn v Tnlrng. Qun cng Tanlrng nghi l i thn v tu s Luy, b trng ti chnh c ch nh, nhn nhau ci ci ci nc i; c hai lm l Lin hip 14 thng 7 nm 1790 qung trng Sng Macx Tanlrng vi t cch gim mc, cn Luy th lm bi t. Nm 1817, trong cc li i ca qung trng y, cn nhn thy nhiu khc g to sn xanh, mang hnh nh m m ca nhng con phng hong v nhng con ong mu nht. Nhng sc g y nm phi ngoi ma nng v ang mc dn trong c. Hai nm trc y, l chn bc ca Hong qung trng Thng Nm. Ri rc trn thn cc sc g hy cn nhng ch sm do qun o t la nu cm trong khi ng d ngoi gn Gr Caiu. Vi ba cy ct bin mt trong la d ngoi y cho thn binh Ph si tay. Cuc hp mt Sng Me c ci c bit l hp vo thng su v qung trng Sng Macx. Trong nm 1817, hai ci ni ting nht: thuc l v hp thuc l kiu Hin chng. Paris, ci v mi nht lm ngi ta xn xao l v tng nm u lu anh mnh vo b nc Ch Hoa. b Hi qun ngi ta bt u iu tra v thm ha ca chin hm La Muyd ci tn sau ny Smaret b nhc, cn Giric th y vinh d. i t Xenv sang Ai Cp ri lm tnh trng lun bn y. Lu i Tecm, ph Hacp, c anh th ng thng n dn hng . Trn sn thng ca lu bt gic Cluyni cn thy ci lu vn l ni dng lm thin vn i cho Matxi, nh thin vn ca hi qun di triu Lui XVI. B cng tc uyra hp ba bn bn trai trong phng khu ca mnh c by nhiu gh u bc xa tanh mu da tri, c cho h nghe cun truyn Urica cha xut bn.

 in Luvr ngi ta co cc ch N. Cu Austeclit b trut mt tn, i thnh cu Vn ng, ci hai ln kh hiu, n lm sai ngha ca ci cu Austeclit ln ci vn bch tho. Lui XVIII, va ly mng tay nh du trong khi c Oartx, va ch n nhng bc anh hng c ln lm vua cng nh nhng anh hng guc nhy ln lm thi t, nhng trong bng vn canh cnh hai mi lo:Napoleon v Matuyranh Bruyn. Vin hn lm treo gii thng v ti: Hnh phc trong hc tp. ng Benla cng khai l mt nh hng bin. Di bng ng ang ny mm ci ng chnh n tng lai Br, lm i tng giu ct cho Pn Lui Cuari sau ny. C mt anh Satbring gi, tn l Macsnggi, trong khi ch i c th c mt anh Macsnggi gi, l dAlanhcua. Cled Anb v Malec Anden l nhng tuyt tc; b Ctlanh c coi l nh vn s mt ng thi. Hc vin Php ngi xa trong danh sch tn vin s Napoleon Bnapac. Mt o d nh vua a nggulem lm i c, th nht nh thnh ph nggulem, v php l phi c t cch l mt hi cng, khng th th cn g l uy quyn thin t? Hi ng b trng tho lun vn c nn cho php nhng con tem v hnh ngi leo dy thng thy trn cc p phch ca Phrngcri m tr con lu lng hay xm li xem ngoi ph. ng Pae, tc gi v Anhed, ngi c khun mt ch in vi mt nt rui trn m, ch huy cc bui ha nhc thn mt nh b hu tc Xatxn ph Vinlvc. Thiu n u ht bi n s Xanh Aven, li ca Etmng Gir. Anh ln vng i thnh Gng soi. Qun c ph Lamblanh v phe hong chng li qun c ph Valoa v phe dng Bucbng. Mt qun cha Xivin va c g cho cng tc Beri, ng ny b Luven rnh t trong bng ti. B Xtan va mt c mt nm. Lnh th v hut ci ch c Mac. Cc t bo ln u ra nh xu. Kh thu hp nhng t do th rng. T Hp hin rt hp hin. T Minecv gi Satbring l thn b nng (ting Php: Chateaubriand- vn ho th k XIX c nh chateaubriant thn b nng).Bn t sn c dp em nh vn ho ra ci khoi ch. Trn mt mt s t bo tay sai, nhng tn bi bt ln ting chi nhng ngi b can nm 1815: avit khng cn ti nng g; Acn khng cn ti tr g; Cacn khng cn trung thc na; Xun khng chin thng trn no; ng l Napoleon khng cn thin ti na. Mi ngi u bit l th t cho ngi lu vong gi qua ng bu in ch my khi ti tay h, v cnh st thnh knh lm my ci nhim v chn li ri. Vic ny chng c g mi: ngy xa, cc b y cng phn nn ri. Cho nn, khi avit t khng bng lng trn mt t bo B v khng nhn c th t g ngi ta gi cho mnh, th bo ch bo hong cho l chuyn khi hi v nhn mt st ngi bit x. Ni: qun git vua hay ni:ngi biu quyt, ni: qun ch hay ni: ng minh, ni: Napoleon hay ni: Buynapac, iu lm cho hai ngi cch bit nhau tri v. Ht thy mi ngi hiu bit u ng thanh cho rng k nguyn cch mng vnh vin ng li vi vua Lui XVIII mnh danh l tc gi bt h ca hin chng. Ch u Cu mi, ngi ta chm ch Sng mi vo ci b ang ch tng Hngri IV(Nguyn vn Latinh: Redivivus).ng Piet bt u phc ha ci hi kn ca mnh cng c cho ch qun ch, ngi nh s 4 ph Tred. Cc th lnh phi hu b b trong cc dp quan trng: Phi vit

th cho Bac. Cc ng Canuyen, Mahny v Sapplen, phn no c c ng h, bt u mt vi nt ci m sau ny tr thnh m mu b sng. Kim Bng en v phn mnh cng tin hnh lp hi kn. lavecri bt tay vi Trpgop. ng cad, mt u c t nhiu thuc cnh t do, chim nh hng ln, Satbring, sng sng ng trc ca nh s 27 ph Xanh minic, bn qun bt c bn chn, i giy vi, u hoa rm trm mt ci khn la pha vi, mt nhn chm ch vo gng soi, trc mt ci hp dng c cha rng y m toang, va chi b rng xinh p va c on khc bit trong b Ch qun ch theo Hin chng cho ngi th k ca mnh, ng Piloogi. Gii ph bnh c uy tn t ra thch Laphng hn l Tanma. ng Phlt k bng mt ch A, ng Hp man li ly tn l Z, Sacl Ni vit Tred be. Lut ly d b xa b. Cc trng ly x i tn l Conlegi. Hc tr cc trng Conlegi, c o dnh mt hoa hu vng, nh nhau chung quanh cu chuyn vui La M, cnh st phn gin ca hong gia t gic vi c b Hong mui chn dung ca cng tc Ooclng, by nhan nhn, ng ny bn qun phc thiu tng khinh k; tht l ry r. Thnh ph Paris b tin thp vng li vm cun in Anhvalit. Nhng ngi ng n t hi, trong trng hp ny, trong trng hp khc, ng Trarhclag lm g. ng Clen Mngtan, trn nhiu im, khc xa ng Clen Cutxecg. ng Xalabery khng bng lng din vin Pica c chn trong Vin hn lm, ni m din vin Mlie khng vo c; ng ta cho cng din v Hai anh em Philibe nh ht ng. Trc mt nh ht ny, trn cao, mt dng ch g i nhng vn cn trng thy r: Rp Hong Hu. Ngi ta hoc ng h hoc chng li. Quynh Mngtacl, Phavi th chia r: Bavu th cch mng. ng hng sch Plixi xut bn b Vnte, ly tn l: Vnte ton tp, di c dng ch Trong Vin hn lm Php. Nh th s cu c khch, nh xut bn ngy th bo th. D lun rng ri cho ng Sacl Lixng l mt thin ti ca thi i: ganh t bt u cn rt ng ta, l du hiu thnh cng; v ngi ta tng ng cu th ny: Lixng m c bay cao Thin h trng vo vn r cng chn Gio ch Phch khng chu t chc, ng Pin i gim mc Amadi, cai qun a phn Lyng. Thy S v Php bt u tranh chp thung lng app, sau bn bo co ca i y uyphua. Xanh Ximng, b b qun, ang xy p gic m cao c ca mnh. vin hn lm khoa hc c mt anh Phuri ni ting m v sau chng ai bit n, ngc li, trong ci x no khng r li c mt anh Phuri khc v danh nhng hu th li nu danh mi mi. Hun tc Bairn bt u xut hin. Mt li dn trong mt bi th ca Minlvoa ni n ng ta vi c gi Php gi l Mt hun tc Barng no . avit nggie th nghim nho cm thch.

Tu vin trng Carng, chuyn tr vi dm ba hc sinh chng vin trong ng ct Phidngtin, khen ngi mt nh tu hnh khng my ai bit l Phlixit Rbe sau ny tr thnh Lamenne. Mt vt g va hun khi va lch bch trn sng Xen nh ting ch bi, qua qua li li trc ca in Tuylri, t cu Ng n cu Lui XV; l mt th my mc chng tch s g, mt th chi, mt gic m phin ca mt anh pht minh v vn, mt huyn tng: mt chic tu chy bng hi nc. Dn Paris nhn ci tr v b y vi con mt lnh lng. ng Vblng ng ra ci t Hc vin Php bng cch lt , ra sc lnh ph trut v tin c ngi hng lot, sau khi ni ting c kh nhiu ng hn th bn thn mnh li chng c vo chn hn lm no c. Vng ngoi Xanh Giecman v khu Matxng u mong c c ng lav lm qun trng cnh st v ng ni ting ngoan o. uypuytren v Rcami ci nhau ging ng i hc Y khoa v tnh thing ling ca Gisu n ni gi nm tay da nhau. Quyvi va nhn vo thin Sng th va nhn vo thin nhin, c sc lm va lng cc u c phn ng gi o c bng cch lm cho cc ha thch ph hp vi li kinh thnh v cho l voi c vut ve Mid. ngPhrngxoa Nsal, ngi c cng vun xi cho hng hn Pacmngchi, tm ht cch mi ngi ly ci tn Pacmngchi gi khoai ty m khng c (Parmentier l nh nng hc th k XVII mang ging khoai ty t M vo nc Php v dy trng trt, ci to ging- Neufchteau mun gi khoai ty l Parmentier- nhn dn vn gi l pomme de terre c ngha l to t). Tu s Grgoa, trc l gim mc, c chn trong quc hi Quc c, thng ngh s, c cc nh tranh lun bo hong mnh danh l tn Grgoa cht gim. Cch ni c mnh danh l ng Roa Cnla cho l t tn to ch trong ngn ng khng c. Ngi ta cn nhn r di nhp th ba cu Ina ci phin trng, hai nm trc y dng bt l mn m Bluyse cho c ph cu. Ta n li ra vnh mng nga mt anh chng va thy B tc Actoa bc vo nh th c b, li but mm ni tng ln: M kip! T tic ci thi t thy Bnapac v Tanma khoc tay nhau bc vo Ban Xvagi (Talma: din vin kch ni ting cui th k XVIII u th k XIX Php).Ging li phin lon. Su thng t. Nhiu tn phn bi phanh ngc ngo ngh: nhng k chy sang hng ng gic trc hm nh nhau, chng giu gim g mn phn thng c ban v nhn nhn b mt v s ngoi ng ban ngy vi tt c s giu sang ca mnh; nhng tn o ng Linhi, ng t, m hnh vi phn bi c tr cng ang cn s s ra y, chng ph trng lng trung thnh vi nh vua mt cch trng trn, chng qun khuy ci cu bn nc Anh ngi ta trn vch trong nh tiu cng cng: Nh ci qun trc khi ng ln. Trn y l mt m ln xn nhng g ni ln m m trong nm 1817 m ngy nay

khng ai cn nh c. Lch s cng khng cn cch no khc, nn phi b qua hu ht nhng th tn mn nh th ny. Nu khng th ni bao gi cho ht. Tuy nhin nhng chi tit m gi l nh nht th khng ng, v trong nhn loi khng c vic g nh ht, cng nh trong cy ci khng c l no b c, cho nn n u c ch. Chnh din mo tng nm lm nn din mo th k. Nm 1817 y, bn chng trai Paris by Mt tr chi c.
QUYN III- TRONG NM 1817 (tt)

II HAI B T
Bn chng trai Paris y qu qun mi ngi mt tnh, k Tulu, ngi Lim, ngi th ba Caho, ngi th t Mngtbng. Nhng h l sinh vin, m l sinh vin th l trai th ; hc Paris v sinh Paris. Bn h chng c g c sc. Ai ch tng thy nhng mu ngi tm thng nh th; nhng con ngi khng tt khng xu, khng gii khng dt, khng phi l thin ti cng khng ngu n, nhng p phi phi ci tui xun hai mi. C th gi h l bn chng txca no , v by gi nhng chng Actuya cha xut hin. Li tnh ca ang ro rt v txca: Hy v chng m t ln nhng hng trm thm nht. Ka txca, txca ang i ti, ta sp nhn thy chng! Ngi ta va mi ri txing. Php lch s ang theo mt trong cc x Xcnginavi v Calni. Cn ci kiu ngl thun ty th v sau mi thnh hnh. V anh chng Acl u tin, Oenlinhtn, th hu nh va mi thng trn Oatecl thi. Cc chng txca y, mt l Phlit Tlmiet, ngi Tulud; mt l Lichtli, ngi Caho; mt l Phami, ngi Limgi; v ngi cui cng l Balasven, qu Mngtbng. Tt nhin mi chng c mt nhn tnh. Balasven yu Phavurit, c nng ny c sang Anh nn mi gi nh vy; Lichtli m alia(hoa thc dc), con ngi ly tn mt loi hoa t thnh tn chi ca mnh; Phami sng bi Dphin, ng l Gidphin nhng gi tt; cn Tlmiet th c Phngtin, gi c l tc vng v u tc nng ng nh nh mt tri. Bn c thiu n xinh p, thm tho, rc r y hy cn gi c cht ct cch con nh th, v h cha ri b hn ng ch mi kim. Trn gng mt cc c cn phng pht v trong lnh ca ngi lao ng; trong tm hn cc c cn thoang thong mi hng trinh thc cha bay ht khi mi sa ng mt ln.

Trong bn c, c mt c t v mt ch c. Ch c tui cng ch mi hai mi ba. Qu ng ti ba c ch c tng tri hn, v t l v phng tng hn. C t, c Phngtin tc vng, ln u xy mng. alia, Dphin v nht l Phavurit th khng th ni nh vy c. C no cng c thin tnh s ca mnh, tuy mi bt u nhng cng c vi ba on. Ngi bn tnh chng th nht y l Aph, th sang chng th hai l Anphngx v n chng th ba th li ha ra Guytxtav. Ngho tng v n din l hai tn qun s tai hi; mt tn gt mng, mt tn d ngt cc c gi bnh dn xinh p thng nghe c hai th thm bn tai mnh, mi tn mt cch. V nhng ai gi mnh khng vng u xiu lng. T sinh ra sa ng v b ngi ta nm , b ngi lm tnh lm ti bng cch em so vi ci rng r ca con ngi trinh bch khng vi ti ni. Chao i! Nu c m ng trinh cng i kht? Phavurit bn Anh, v th Dphin v alia phc nng lm. T lu, nng c ch ring. Cha nng l mt ng gio gi dy ton, ngi cc cn v khoc lc, cha tng ly v v d tui gi vn phi i dy gi cc t gia. Hi cn tr, mt hm ng ta trng thy chic o di ca c gi hu phng mc vo ming st chn than l si, s vic y khin ng dm ra phi lng c gi. Kt qu sinh ra Phavurit. Thnh thong Phavurit gp b mnh, ng c cho con mt cch trnh trng. Mt bui sng, mt b c c v gi tu, vo nh nng v bo: C khng bit ti phi khng? Khng. Ta l m my. Xong b ta m t thc n, li cc th ra ung ri n, li cho khun ti mt chic m ri li lun. B m tnh cu nhu v ngoan o y khng bao gi chuyn tr g vi Phavurit, c khi sut my gi khng ni mt li no, nhng sng, tra, ti, ba no cng n nh hm nh h, n xong li xung ngi l nh ngi gc cng v ni xu con gi mnh. V alia, ci g a y alia n vi Lichtli, cha bit chng n vi nhng anh chng khc na v n cnh n khng ngi ri? l b mng tay hng qu xinh xn ca nng. Lm sao bt ni nhng ngn tay y lao ng? M mun gi c hnh th khng nn thng tic nhng bn tay. Cn Dphin, ci li ni Vng, tha ng tinh nghch v mn trn ca ny lm Phami say m. Bn chng trai chi vi nhau nn bn c gi cng tr thnh bn thn ca nhau. Nhng cuc tnh duyn nh th lun lun ko theo nhng tnh bn nh th. Khn l mt ng, cn ngoan o li l mt ng. Chng c l, sau khi d dt v vic cc cp tm b ny n vi nhau, vn phi cho l Phavurit, Dphin v alia l nhng c gi khn, cn Phngtin l mt c gi ngoan. Ngoan, thin h c cho th l ngoan khng? Cn Tlmiet th sao? Xalmng th cho tnh yu cng d phn trong c hnh. Chng ti ch xin ni tnh yu ca Phngtin l mi tnh u, mi tnh duy nht, mi tnh chung thy. Phngtin l ngi duy nht khng b xng h anh em chung ch.

Phngtin l mt bng hoa mc ln t trong qun chng. trong bng ti dy c ni y su x hi nh ln, nng qu l mt ngi khng tn tui, khng ai bit. Nng sinh cng Mngtri. Cha m l ai, ai bit? Khng ai thy nng c cha m. Ngi ta gi nng l Phngtin. Sao li Phngtin? Cng khng thy nng c tn no khc. Khi nng sinh ra vn cn ch c chnh (Mt ch chnh tr Php thi cng ha nht, sau cch mng 1789. Trong ch ny, quyn chp chnh trung ng trong tay nm v c chnh).Nng khng c tn h, v nng khng c gia nh. Nng cng khng c tn thnh v lc by gi lm g cn nh th na. Thu nng cn l mt con b i chn khng trn h ph, khch qua ng ai mun gi tn nng l g th gi. Nng hng ly mt ci tn cng nh hng nc ma t trn tri ri xung. Ngi ta gi nng l con b Phngtin. Chng c ai bit g hn na. y, mt sinh mnh con ngi c bc vo ng i nh th y! Nm ln mi, Phngtin ri b thnh ph i cho mt gia nh trung nng ngoi thnh. n mi lm tui, nng ln Paris sinh c lp nghip. Phngtin rt p. Nng c gi mnh cho trong trng mi. Tc nng vng ng; rng nng rt u. Nng cng c vng ngc lm ca ring nh ai, nhng vng ca nng xp trn mi tc, ngc ca nng git sau mi. Nng lao ng sng. V cng sng, v tri tim cng cn yu, nn nng yu. Nng yu Tlmiet, y ch l mt thi quen phong nguyt nhng i vi Phngtin, Phngtin li yu say m. Khu Latinh, nhan nhn nhng sinh vin v nhng c th li l, l ni chng kin bui u ca mi tnh th mng y. Bao nhiu cuc tnh duyn buc vo ri li ci ra y. Qua cc no ng ngc ngch, Phngtin cng ln trnh Tlmiet mi, nhng ln trnh th no cho ri cng gp nhau. Tht vy! C mt cch trnh nhau m chng khc g tm nhau. Cho nn rt cc, thin tnh s vn bt u. Blasven, Lichtli, Phami, Tlmiet hp thnh mt nhm do Tlmiet cm u. Tlmiet l linh hn ca nhm. Tlmiet l in hnh c in ca anh sinh vin ln tui. Hn giu, hng nm c n bn ngn phrng li tc. Ai c mt gia sn nh th tc th tr thnh mt u bn tn cho khu sinh vin. Tlmiet l mt tay n chi ng tui, v ngi trng sm. Mt hn nhn nheo, rng c vi chic rng. u hn c dng hi, nhng hn vui v: Ba mi hi tc, bn mi trc lc u gi. n ung, hn thy kh tiu, mt bn khe thng chy nc mt. Tui xun cng tn, hn cng chm ngn la hoan lc. Rng hn khuyt, nhng chuyn khi hi ca hn khng thiu; tc hn rng, hn cng n a nhiu hn; km sc khe, hn thay bng tnh ma mai chm bim. Con mt t rt nc mt ca hn li lun lun ci ct. C th hn tiu ty nhng hn hn h ti ci. Tui thanh xun ca hn tn t qu sm, nhng nom hn vn ng hong, hn tho lui c trt t, tho lui m ci khanh khch, ngi ngoi chng ai bit u vo u. Trc hn vit

mt v kch rp ht khng nhn din. Mt i khi hn cng lm my cu th v vn. Ngoi ra, hn cn hoi nghi tt c, hoi nghi mt cch cao o. Nh th, hn rt c uy tn i vi bn ngu hn. Tm li, v hi v ma i, hn c tn lm trm, Iron l mt ch ting Anh c ngha l thp. Phi chng Ironie t ting y m ra (Ironie ting Php c ngha l tnh ma mai, ni mt). Mt hm Tlmiet ko ba bn ra mt ch, gi tay lm hiu nh mt bc tin tri, ri ni: - mt nm ri, l cc con Phngtin, alia, Dphin, Phavurit c vi chng ta lm qu cho chng mt ci g bt ng. Chng mnh cng trnh trng ha hn. Chng n c ni n mi, nht l vi t. Napl, cc b gi, thng ku gi thnh Giangvi: Hi gng mt vng vt hy lm php l i(Nguyn vn ting : Faccia gialluta, fa o miracolo). y chng n cng th. Chng n c nhc i nhc li mi: Anh Tlmiet, th bao gi anh ra c ci mn bt ng y? Phn th nh c vit th gic chng mnh mi. Hai u u li nhi. T, t cho l c hi n. Th ny ny. Ni n y,Tlmiet h thp ging, b mt thm th mt chuyn g chc l th v lm cho nn bn ci ming u tot ra ci khoi tr. Blasven ku ln: - mi tht l mt sng kin. C bn ko vo mt qun ru mt m khi thuc l tip tc bn tnh k hoch. Kt qu hi ngh l bn chng trai cng mi bn c thiu n d mt cuc vui tng bng ngy ch nht sau y.
QUYN III- TRONG NM 1817 (tt)

III TAY T V TAY T

Trai sinh vin r gi lng l v ng qu chi nh th no hi bn mi lm nm v trc, ngy nay kh m hnh dung c. Nhng vng chung quanh Paris no cn nh xa! B mt ca cuc sng ngoi thnh hon ton bin i t na th k nay; ni ngy xa xe b lc cc th nay c xe la; ch ngy xa thuyn g qua li th nay c tu thy; ngy nay m gi Phcng th cng nh xa gi Xanh Clu. Vi Paris nm 1862, ngoi l c nc Php. Bn cp tnh nhn r nhau tn hng mi th vui ca ng rung c th c c hi by gi. Lc y va vo dp ngh h, ba l mt ngy ma m p, trong sng. Hm trc, Phavurit, ngi c nht bit ch, nhn danh c bn bn ch em,

vit choTlmiet nh sau: i sm th nm. V th mi ngi u dy t nm gi sng. H p xe nga n Xanh Clu, nhn dng thc kh cn v tc li: Ch, ci ny m c nc th chc p lm y. H n sng hiu u en, ni ny lc y Catxtanh cha t chn n. H b tin chi phi nga git vng, di cc hng cy xen k ch b nc. Ri leo ln tng thp igien. Ri quay s n bnh ngt u cu Xevr. Qua Puyt th hi hoa tng b. n Nidi li mua so thi. Cn bnh kp th n u cng chn. Tht l sung sng nht i. Cc c gi ci ci ni ni, ru rt nh mt by chim s lng. Tht nh ngy nh di. Chc chc cc c li tt yu mt ci vo m cc cu con trai. Chao i! Ci tui tr say m! Nhng nm thng v vn qu mn! Cnh chun rung ng! i! Anh bn, d anh l ai anh c nh chng? ln no anh bng qua bi rm, va i va r cnh khi vng vo mi tc xinh ca ai ang ln bc theo sau anh cha? ln no anh va ci va trt trn trin c t m nc ma cng vi ngi anh yu, m nng th cm tay anh gi li v ku ln nng nu: Tri i! i giy mi toanh ca em! Anh xem ka, n ra hnh th g th ny!. Xin ni ngay l chuyn gp ma va thch va kh chu nh vy khng xy ra vi m ngi hn h ny, mc d lc ra i, Phavurit trnh trng v ly ging t mu bo mi ngi: C sn b ra li i, im tri ma cc con . C bn c u xinh mt cch k l. Mt nh th c in d thng, c ting hi by gi l ng c Labut, trong t tht ca mnh cng c mt Ty Thi, th m bui sng hm y, th thn di rng d vn Xanh Clu trng thy bn c i ngang qua lc mi gi, ng lin nh n ba c trong tranh Ba m miu v ku ln: Tha mt mt. Phavurit, ngi yu ca Blasven, c ch c hai mi ba tui, chy ln trc. Nng lun cnh nhy, phng ba qua cc bi rm, dn u cuc vui, hng nh mt c tin ni. Dphin v alia li khng ri nhau na bc. Chng phi v thn nhau m chnh v c hai u hi iu nh nhau. iu tnh c l hai nng u p, nhng ngi n phi ng bn cnh ngi kia, ngi ny b sung cho ngi n th sc p ca mi ngi mi bt ni thm ln. Hai ngi k vai nhau, dng iu m mng. Do y nhng tp nh k nim (Nguyn vn ting Anh: keepsakes) u tin mi ra i ci bun v c ang ny n trong ch em, cng nh v sau ci su Bairnlan trn trong nam gii, cho nn u tc ca ph n cng bt u liu r (Byron: thi ho Anh, th si ni, au thng. Bairn tnh nguyn sang gip sau cuc khi ngha ca dn tc Hy Lp chng bn thng tr Th v hy sinh 1788-1824). Dphin v alia th u tc u un thnh bp cun trn. Lichtli v Phami ang ci nhau v cc gio s ca mnh th ging gii cho Phngtin hiu ng envanhcua khc ng Blng nh th no. Blasven th c v sinh ra ch nng tm khn san qung lch choPhavurit ngy ch nht. Tlmiet i sau rt, dng ngi cao hn ht thy c bn. Chng ht sc vui v

nhng ai cng cm thy chng con ngi iu khin; chng vui ti m c ci g c on y: ch lm dng ch yu ca chng l ci qun chn tng vi Nam Kinh mu gch non, c dy chong t bn chn ln bng ng bn cho: trn tay mt chic ba toong bng my to b gi n hai trm phrng v trn mi mt vt kh k l: mt iu x g. Chng cho l chng c g thing ling st v chng chng t mt th g, k c ht thuc. Anh em bo: Ci thng Tlmiet ny, c bit tht. Coi ci qun n c hc khng! C khi tht! Ring Phngtin nng vui tht s. Hm rng tuyt m ca nng, chc hn Tri giao cho ci chc nng l ci. Chic m rm nh nh quai di v trng, nng thch cm tay hn l i. M tc dy vng ng rt d s, nng phi lun lun cp li, ci m tc thng xuyn nh mun bng bng, tung bay y, hnh nh t trn u nng tin Galat cho nng chy di cnh liu th mi phi. i mi hng th th nh ging oanh. Khe ming xch ln, dng say sa, ging nh cc mc gi thi c, nhn vo c v g nh khu gi nhng ngh s sng; nhng hng mi di en thm li r ci bng e p thy m xung ln mi khe ming v c tuyt mi ci n o nhng ch ny. Cch n mc ca nng nh c ci g bng bng v thnh tht. Nng mc ci o len mu hoa c, chn i i giy cao mu nu m c nh sng, my dy buc an thnh nhng ch X trn mt bt tt trng, mng v tha. Nng khoc thm mt chic o ui n bng len mt, kiu ny l sng kin ca dn Macxy, h t tn l o h th, theo cch xuyn tc ngoi ph ca ch h thu (Nguyn vn canezou, c xuyn tc nhng ch quinze aout), c ngha l thi gian tri ti, m p, ang tra. Ba c kia, nh chng ti ni, t rt r hn, th u mnh dn mc o h vai, trn m li y hoa: ma h, cch n mc nh vy trng c duyn tht nhng cng nhiu khiu khch. Bn cnh li trang im to bo y, chic o h thu trong sut ca Phngtin tc vng va kn o va e p, m cng nh c m khp cng c, tht ng coi nh mt sng to c ngha thch thc ca khoa lch s. V ci cu lc b tnh yu c b ch tch l n t tc t Xt, c cp mt xanh mu nc bin, chc hn s tng gii thng lm m cho ci o h thu y v n ng gp nhiu cho s tit hnh. T ra i c khi th: ngy th li l thnh tho nht. Nhn Phngtin ng trc th lng ly, nhn mt bn th thanh tao. Cp mt xanh thm thm, mi trn y n. i chn thon v chc, c tay c chn uyn chuyn. Nc da trng mn, y thong l nhng mch mu mu da tri. G m th ngy ti mt, ci c trn khe nh tng Giuynng, ci gy chc v mm mi. Hai vai nh do bn tay Cutxtu nho nn, gia lm mt lm ng tin n l say sa, c th thp thong trng thy di ln o mng. Mt nt vui ti pha cht m mng. Nhnh chung, mi v u nh tc v v cng nh. y, Phngtin nh th . Di m qun o vi vc kia l mt pho tng v trong pho tng l mt tm hn.

Phngtin p nhng khng h bit mnh p. Ha chng c mt i ngi hay suy tng, nhng m thm ca ci p, thng em mi vt i so vi ci tuyt m, th mi h thy c th b nh ny, qua ci duyn dng trong sut ca ngi con gi Paris, ci nt hi ha thing ling thi c. C gi hn mn ny th m con ni. Nng p hai phng din: phong cch v nhp iu. Phong cch l hnh thc l tng cn nhp iu l s vn ng ca l tng y. Chng ti ni Phngtin l nim vui, nhng Phngtin l s trinh bch. K no quan st nng mt cch chu o s thy ngi nng, t tt c ci say m ca tui xun, ca nng h, ca tnh yu, u tot ln mt v d dt, khim tn khng g thng mi. Nng cn gi cht t ngc nhin. Chnh ci ngc chin trong trng y l ch phn bit Pxis v V n. Phngtin c nhng ngn tay trng v thon ca mt o c ang ly trm vng ci tro gi ngn la thing. D nng chng h t chi mt ci g i vi Tlmiet ci iu y s r gng mt nng lc thnh thi vn mun vn bng tuyt. i khi mt th t trng nghim chnh v hi khc nghit, bng dng chim ly ngi nng. V vui ti t nhin bin mt, khun mt ang rng r bng i sang trm ngm, ri ri. Nhng lc y trng nng, ngi ta phi ly lm l lng v i ngi. Ci dng nghim trang t ngt y, c khi nghim khc r rt, na n nh v kiu hnh ca mt n thn. Vng trn, sng mi, ci cm c s cn i ca ng nt, khc hn vi s cn i hnh dng, lm cho khun mt nng u n, hi ha. qung trng rt c bit gia mi v mi, nng hy cn gi ci np kn o rt d thng, ci du hiu b n ca s tit trinh. Chnh ci np y tng khin cho Bacbrut m phi lng mt tng n thn ian tm thy trong di ch Icn. Tnh yu l ti li: vng Nhng Phngtin li l s trong trng ni ln ti li.
QUYN III- TRONG NM 1817 (tt)

IV TLMIET VUI QU HT MT BI HT TY BAN NHA

C ci ngy hm y t u ch cui ch c bnh minh. Vn vt vui nh hi. Vn cnh Xanh Clu thm ngt ngn gi sng Xen nh rung l bic, cnh cy nhn nhy ma may. Nhng con ong vng xng ln cp nhy hoa nhi. Tng n bm n a trong c di. Trong cnh vn ng tn nghim c c mt l chim tri du ng. Bn cp thanh nin ha mnh trong nh nng, trong la ng, trong hoa c, cy l

v cng ua khoe thanh sc. Trong khung cnh thin ng, h ni, h ht, h chy nhy, h sn bm, h hi hoa bm, h dm nhng i chn mang bt tt hng vo c t. Ti lnh, in di, d di, cc c nhn y nhng ci hn ca c bn, tr Phngtin, nng vn gi ci dng phn khng m thm, ci v m mng cch bit, v nng yu! Phavurit bo nng: My lc no cng th no y! H vui nh th . Nhng la i ang yu v sung sng m i qua ni no th thin nhin v s sng dng nh cng b lay ng su xa v mi vt u si tro u ym v nh sng. Ngy xa c mt nng tin ch v thng nhng ngi bn tnh m lm ra cho h bi c v chm cy. T m c ci tr mun thu ngi bi cy ca nhng cp tnh nhn, ci tr lun lun din i din li cng nh tr hc trong bi cy (Nguyn vn: cole buissonire, thnh ng, c ngha l trng trong bi) lun tn ti chng no trn i cn c bi cy v hc tr. Cng t m ma xun mi c cc nh t tng mn yu. Qu tc xng nh dn en, qun cng cng nh khng nh, trong triu cng nh ngoi qun, tt c u lm ti cho nng tin y. Ngi ta ci, ngi ta tm nhau, trong khng kh dng nh c nh sng thn tin rc r. Chao i! Con ngi bin i bit bao khi ngi ta yu! Mt anh lm cng qun cng tng mnh nh c ln tin. V nhng lc a reo ui bt nhau trn ni c, bt thn tm c lng nhau; li cc cn thnh iu du dng, mt ng kh, mt m thanh cng trn y yu du; nhng lc mt qu anh o mm n cp ca mm kia, tt c cc pht giy y u rc sng v i vo ci thn tin chi li. Cc c thiu n xinh ti qu em tt c hng sc ca mnh ra phung ph mt cch say sa. Cnh tng ngi ta tin l khng bao gi chm dt. Trit gia, thi s, ha s ngm nhn nhng cnh m ly y m nh chu bt lc v chng n chi la c mt. Oatt ku: y l cnh R nhau ra o tnh yu; Lngcre, nh ha s bnh dn, nh ngm h nh bay bng tn my xanh; ir th dang tay cho n tt c cc cuc tnh duyn y, cn uychph li t thm vo cnh my v thy mo. Cm tra xong c bn ko nhau vo khu vn ng xem th cy l va mi a t n sang. Cy tn g ngy nay chng ti khng nh ra, ch bit l hi c Paris u n Xanh Clu xem. Ging cy k d y thn nh, thong thong, trng rt xinh, chng c chic l no, ton mt m v s l cnh cy ri b, nh nh si ch, ph y mt lt khng bit c man no l hoa trng li li, nom ging nh mt u tc rc phn trng. Ngy no cng khi ngi vy quanh trm tr ngm ngha. Xem cy xong, Tlmiet vt ku ln: T cho cc cu i la nh! Mc c vi ngi cho thu la u vo y, c bn ngi la tr v theo li Vngv v Itxi. n Itxi xy ra mt vic. Vn cy, ti sn quc gia, lc y thuc quyn s hu ca ngi ch thu qun nhu Bucganh, hm y ngu nhin cng li m toang. H i thng vo vn, n thm hnh nh n s trong hang , vo phng trng by cc loi gng, th chiu xem cc hin tng, cc sc mu k l. Ci phng trng by kh ni danh v nhng hnh nh khu gi dc tnh ny chng qua cng l th cn cu tin rt xng vi mt tay lm tin tr thnh triu ph hoc mt tn bt lng tr thnh v thn vn tc. H cng n chi a vng ch chic li cng gia hai cy d. Cc c gi ln lt leo ln vng. Tlmiet cng ln lt ru. Li

vng a mnh, chic vy cng tung bay. C bn ph ln ci. Ci cnh qun hng php phi ny, gi c Grd th nh ha s chng ta cng chp c mt np xim trong qun thanh th. Tlmiet, ci anh chng c t nhiu mu Ty Ban Nha trong ngi, v Tulud c h vi mt hnh ph bn Ty Ban Nha l Tlda, m chng th l ngi Tulud, Tlmiet va a vng va ct ting ht theo iu bun bun mt bi dn ca c m cm hng chc bt ngun t hnh nh mt thiu n xinh p tung bay trn chic thng chng gia hai hng cy:(Trong nguyn tc bi ht ny li bng ting Ty Ba Nha) Anh l ngi qu xa V tnh nn phi bn ba vi tnh u bay tung vy c mnh Da em bng tuyt cho anh thn th Hn dng trong mt c m Ring Phngtin nng t chi khng u vng. Phavurit thm th ging kh chua cht: T khng thch kiu lm iu nh th. H b la xung thuyn. Li mt dp vui mi. H ngi thuyn qua sng Xen, ri t Patxi i b v qung trng Ngi Sao. Mi ngi cn nh, h thc dy t nm gi sng, th m Phavurit c bo: Mc k, ch nht lm g c mt mi, ngy ch nht ci mt cng ngh vic. Vo qung ba gi chiu, bn cp tnh nhn, say mm hnh phc, cn chi tr trt dc ci ni yn nga, mt cng trnh xy p k d nm trn ngn i Bging, m ng nt vng vo nhn thy nhp nh trn cc ngn cy qung trng Sng lid. Chc chc Phavurit li ku: - Th ci mn bt ng u? y mun xem ci bt ng y. Tlmiet bo: - Hy i t na!
QUYN III- TRONG NM 1817 (tt)

V QUN BNGBACA
Chi chn ni yn nga, h ngh n cm chiu v c bn tm ngi xem chng mt git vo qun Bngbaca. Qun ny l chi nhnh t Sng lid ca ch hiu n ni ting Bngbaca c ca hng chnh ph Rivli bn cnh ng

lcm. Mt cn bung rng, xu x, trong cng c ngn k ging. Ch nht qun ng nght, c bn nh phi bng lng mt ch ngh chn vy. Bung cng c hai ca s c th ng ngm cnh bn sng bn kia rng cy. nh h rc r pht qua khung ca. Hai ci bn, mt ci m nn n ng, n b ln ln vi cc b hoa sc s cht cao nh ni, mt bn by lon x no thc n, no a khng, no chai cc, no cc bia, h ru. Bn cp ngi chung quanh.Trn bn hi ln xn, di bn cng cht t ri ren. ng nh li th Mlie: Di bn n c ting g kinh qu Chn ny p, chn n khoo, lon x! u, ti bn gi ri chiu th cuc vui din bt u t nm gi sng a n ch . Tri v chiu, mi ngi bng no n. Qung trngSng lid y nng, ngi qua li nh mc ci, ng l vinh quang, ch gm c bi v nh sng. My con nga cm thch ca Macli nh ang h v lng ln trong bi vng. Xe t m qua qua li li. Mt i v binh qun phc rc r, kn ng dn u, r ng xung i l Nidi. L c trng, phn pht hng trong nh hong hn, php phi trn vm nc cung Tuylri. Qung trng Ha hp nay li ly tn c l qung trng Lui XV, ngi i do ng nght. Nhiu ngi ra v c ch, lng lng chic hoa hu bng bc dnh vo mt ci di bng sa trng gn vn. Ci di trng ny mi n nm 1817 hy cn thy lc c cc o mt s ngi. y mt nhm ngi qua ng dng li, vy quanh mt ton em gi nh ang ma ht v v tay tn thng. Cc em gi vo gi mt iu ht ni ting hi by gi ca ngi phi Bucbng dng mt st ci chnh quyn Bch nht m ip khc l: Tr cho ta b x Gng ca ta Tr cho ta b ta (B x Gng tc l Lui XVIII. Trong thi k bch nht, Lui XVIII trn Grand, mt thnh ph thuc nc B) Tng m ng dn ngoi sng snh qun o ngy l, c ngi eo c hoa hu nh bn th dn, tn mt khp cc khu vn hoa, chi tr phi nga git vng hoc ngi quay trn lng nga g. Nhiu k khc ang nh chn. Mt s l th nh in ang hc vic, m giy i u, t xa nghe ting h ci. Tt c u hn h. Tht l mt i thi bnh thnh tr. Chnh hi ny qun trng cnh st nglet, trong bn mt tu c bit ln nh vua v tnh hnh cc vng ngoi Paris, kt thc bng nhng li l nh sau: Xt cho k, tu b h, bn ngi y chng c g ng s c. Chng n v lo v u oi nh mo. Bn dn en cc tnh mi hay ry r ch Paris th khng. Bn chng b nh qu th. Tu b h, phi hai a chng ln nhau th mi cao bng mt anh pho th trong cm binh. Chng phi lo ngi t

no v pha bn dn ngu ca th . Rt ng l t nm mi nm nay, vc ngi h c thp dn v ngy nay dn ngoi b nh hn i so vi hi trc cch mng. Chng n chng c g nguy him. Tm li ci l ch y m ngoan. Cc ngi qun trng cnh st th lm sao m tin c mo c th ha thnh s t! y th m c tht v l php mu ca dn chng Paris. Cn ging mo m b tc nglet khinh b n nc y, tht ra li c cc nn cng ha thi tn nhim. Trong mt h, mo l hin thn ca t do v cho tng thn Minecv khng cnh dng Paris khi phi tr v, h dng tip qung trng Cranht tng mt con mo khng l bng ng hun. Ngnh cnh st ca chnh quyn phc hng k cng ngy th, h nhn dn chng Paris hi qu hng. Chng phi nh h tng, dn chng Paris khng h l l ch , m ngoan. Dn Aten c vai tr nh th no trong ngi Hy Lp th dn Paris cng c vai tr nh vy trong ngi Php. Chng ai ng b h, chng ai tht tnh ph phim v li bing nh h, cng chng ra v hay qun bng h. Tuy vy xin ai ch tin vo : h c v sinh ra chng thm lu n bt c ci g, y th m khi c vn vinh quang nu cao trc mt th h c th lm tt c mi vic hng say, khng ai snh kp. a gio cho h, h s lm nn ngy 10 thng 8; a sng cho h, h s c Auxteclit. Napoleon ly h lm ch da. angtng coi h l ngun lc lng. T quc lm nguy ? H sn sng nhp ng. T do lm nguy ? H sn sng cy ng ly . Coi chng! Tc h c th v cm th m dng ngc ; chic o lao ng ca h c th bin thnh chin bo. Hy cn thn, bt k ph x ng ngch no h cng c th bin thnh thin la a vng bt qun th phi h gip. Cho nn n lc cn th ngi dn ngoi y li ln ln, con ngi b nh y li ng dy, mt h nhn s d tn, hi th h s nh bo tp v t lng ngc mng manh ca h s tun ra ging t xo trn tng dng khe mch ca dy Anp. Chnh nh ngi dn ngoi Paris m cch mng, xen ln vo cc o qun, chinh phc chu u. H ht, l h vui- C so iu ht cho va tm vi bn cht h m xem! Ch c lp i lp li c bi Ccmanhn th h ch lt ni Lui XVI, cho h ht bi Macxyde h s gii phng c thin h. Xong my li ghi ch trn y bn l bn bo co ca ngglet, xin tr li vi bn cp tnh. Nh trn ni, ba cm chiu va xong.
QUYN III - TRONG NM 1817 (tt)

VI THNG YU NHAU
Chuyn phim sau ba cm, chuyn phim v tnh yu u nh nhau, chng u

vo u; chuyn tnh yu th nh my, chuyn sau ba cm th nh khi. Phami v alia khe kh ht; Tlmiet tip tc ung ru; Dphin v Phngtin k ci thnh ting, ngi ch ci n. Lichtli li ci kn g mua Xanh Clu ra thi. Phavurit a mt nhn Blasven mt cch u ym v ni: - Anh Blasven, em m anh. Thun Blasven hi li: - Phavurit ny, nu anh khng yu em na th em lm th no? Phavurit ku ln: - y, ng ni th, d l ni a! Em y ? Anh m khng yu em, th em tm ly anh, em cu ny, em x ny, em th trt tro vo mt ny v em gi cnh st nht c anh li. Blasven mm ci, ci ci khoi ch c nghe nhng li nnh nt. Phavurit tip: - Vng, em nht nh ku cu v binh! Em lng ln phi bit ! cht tit! Blasven sung sng qu, ng hn ngi trn gh, nhm mt, kiu hnh: alia va n va ni nh vi Phavurit gia ting n o no ng: - My sng bi anh Blasven ca my tht h? Phavurit v li ci na cm ln, cng p khe kh: - Tao ght n. N kit. Tao thch ci thng b trc ca nh tao kia. Cu y th m hay o my c bit cu ta khng? Trng c th din vin lm. Tao rt thch bn din vin. ng thy cu ta v l b c ku ln: Tri! Cn lm sao m yn c na h tri! N li sp go ln ri ka. Ny con, con lm m ic tai nhc c i! Th ra cu cu chui vo nh trong, tm ci x ci xnh no trn gc, leo ln c n u l c leo, ri th ht h, ngm nga, ai cn bit lm ci th qu g, nhng m di nh th nghe r mn mt! Cu ta li cn chp n chp t g cho mt tay tha li mi ngy mt phrng na kia. B cu ta ngy xa l chn ht l trong nh th Xanh Gicc y m. Cu y th m hay ra pht. Mt hm thy tao nho bt lm bnh, cu ta bo: C nng i, c nng nho lun bt tt tay c m lm bnh, t cng xin n, my tnh th th cu ta yu tao bit chng no! Tao cho ch c ngh s mi ni c mt li nh th. Ch! Cu ta hay tht. Tao ang m mt v ci thng b y y. Cng ch sao, tao c ni Blasven l tao sng bi hn ta. Tao ni di t my nh! Di tht! Phavurit ngng mt chc, ri ni tip: - alia, my bit khng, tao bun lm. Sut h ch c ma, cn gi na, gi chng chu thi go tht, lm tao pht bc. Anh chng Blasven th kit cht cha cht m, ch ba g kh s mi c cht t btiboa, ch bit n ci g. Tao bun v c my , tao ln cn xplin (spleen ting Anh, c ngha l bnh bun chn v c) nh bn Anh h ni y. B sao m t th! ny, my xem, ng tm khng? Chng mnh i n ung mt ni c ci ging ng, kiu ny lm tao chn i.

QUYN III - TRONG NM 1817

VII TRIT L CA TLMIET

Mt vi ngi ht, bn cn li thi nhau chuyn tr b b c phng n o, huyn no. Va lc y Tlmiet chen vo: - Ny, ng c b g ni ny v nhanh nh nht rau th - anh chng ku ln Suy ngh mt t cho n c v ch. C cng mi th ch my chc l tr ra ngay. Dc tc l bt t. Xin qu v hy t t. Phi oai nghim khi nhu nht, m chn th phi trm tnh; xin cc ngi yn m t t cho. ng c vi. C xem ma xun kia ka, ma xun m vi th c m chy t ui, ngha l cht cng. Ch o ch mn no m hng dn ln mt t l i i. Ba cm ngon m hng qu th cng chng cn g l th vui tao nh. Khng cn hng, cc v ! Cc nh snh n xa nay u cng kin nh th c. Mt ln sng phn i ngm ngm trong c bn, Blasven ni trc: - Tlmiet, xin cu yn cho chng t. Phami tip: - o c ti! Lichtli ht: - Qun Bngbaca, n cho cng bng v chi cho ht ga! - Tun l cn c ch nht ch! Phami ni li. - Chng t bit iu ch, - Lichtli thm. - Tlmiet Blasven bo cu xem t tnh to ng hong y ny. - Cu tnh to bo hong ch l - Tlmiet p. By gi bo hong ang l ci mt cho nn cu chi ch tm thng nh th li c tc dng nh hn nm xung ao. ch nhi u cm bt. Tlmiet nh ngi nm li c th iu khin, ln ging k c: - Cc bn , hy bnh tnh li, khng cn phi hong ht d nh th trc cu a t trn tri ri xung y. Nhng ci t trn tri ri xung nh vy khng nht thit phi c n nhn nhit tnh v trng vng. Tr tu bay bng th vi ra ci tr bng ln chi ch, cn cu a cu ct th b u ri v tr c xong ci th v vn nh vy lin chui tt ln my xanh. Mt vt g trng trng m ging xung mm th lm sao cm c i bng bay ln! Ct i nhng ai ph nh ci tr bng ln chi ch! T qu trng n l trong chng mc n c vic, c th thi. T bit tt c ci g tn nghim hn ht, cao c hn ht trong nhn loi v c l c ngoi nhn loi, u tng chi ch. Gisu Crit c mt cu bng ln chi ch v thnh Pie. Mid cng v Idc, Etsin th v Plinit, Clpat th ctav. Nn nh rng cu bng ln chi ch ca Clpat l c trc trn Actium v gi khng c cu y th chng ai cn nh n thnh ph Trin, theo ting Hy Lp c ngha l ci tha ln. Cc iu trn y cng kh mt th gi ri y, by gi th xin tr li li khuyn ban ny. Cc ngi anh em , t ni li, ng hng, ng n o, ng thi qu, ngay trong li hm hnh, vui a, trong say sa, chi ch. Anh em nghe t, t thn trng nh Amphiarot, t li c mt ci u hi ca Xda: Ci g cng c

hn (Nguyn vn cn c cu La Tinh: Est modus la rebus chi ch theo li rebus cng phi c hn). Tr chi vt cng th. M n cng th. Cc v phu nhn, cc v thch bnh kp nhn to, c nhng ng ham n qu. n bnh kp cng phi c lng tri v ngh thut. Chng tham n s trng pht k n tham. Ci c lm kh ci bng. Tri sinh chng y bng dy khn cho d dy. V, xin nh gim cho iu ny: mi tnh ham m ca chng ta, k c yu ng, u c mt ci d dy m chng ta ch nn cho cha y qu. Bt k ci g cng phi bit kp thi chm dt, phi bit kim ch mnh lc tnh th khn cp, bng cn thm y nhng phi kha ca nht thm thung, bt giam thch th, t a mnh n bt cnh st. K khn ngoan l k n mt lc no bit t tri mnh nhn li. Xin cc bn hy tin t mt t. Chng g t cng v v hc lut, cc ln thi c r rng l th m. Vi li t cng bit vn chung cu v vn ng cu khc nhau nh th no: t cng bo v mt lun n bng ting La Tinh v cc cch x nhc hnh La M thi xa, cha k hnh nh t sp tin s, khng nht thit v th m t phi l thng ngu! T khuyn cc bn nn ham m cho chng mc. iu l tht; cng nh tn t l Phlit Tlmiet, t khng a u, t ni tht. K no lc cn, bit x tr mt cch dng cm v t b chc v cao sang ca mnh nh Xinla, hay Origien; k y sung sng tht! Phavurit lng nghe rt chm ch. Nng ni: - Phlit, ch hay nh! Mnh thch ci tn y. Ting La Tinh y, c ngha l thnh vng m. Tlmiet tip: - Cc bn vng hu b tc ca ti i! Cc bn c mun min sm ging ci, cc cn tnh yu m chng phi nga ngy trong ngi t no khng? Rt n gin. B quyt ch c th ny: ung nc chanh, tp tnh cho qu mt t, lm vic nhiu, lm vic nng cho mt nhoi vo, ng ng thc cho khuya, tng vo cc th nc hi, nc cht, ngm cc th ng th cay vo, c thng k nhn i tht nghim, nhn i cho rc ngi ra, ri th tm nc l, ly l thuc nt bng, buc mnh ch, bi nc xyt ch, xt dm pha long. - T th thch n b hn Lichtli ni. - n b! Tlmiet p ng c tin n b. Khn thay cho nhng ai t lng tin vo tri tim bt thng ca ngi n b! n b l quanh co, qu quyt. H ght rn l v h ghen vi k cng loi thi. Rn l ci ca hiu trc mt hiu mnh. - Tlmiet, cu say ri Blasven ku ln. - Cc say! Tlmiet ci. - Vy th phi vui ln Blasven bo. - T ng Tlmiet p li. Chng rt y mt cc ru ri ng ln: - Hoan h ru! By gi, hi Bacchus, ta hy ung i (Nguyn vn: Nume te, Bacche canam! Bacchus: Thn ru, theo thn thoi Hy Lp). Xin li cc c, ti ni ting Ty Ban Nha. Chng c y ny: dn x no c ci ng ru x y. Thng phuy Cattid cha mi su lt, thng t n Alicng cha mi hai, Canari n hai mi lm, Bala hai mi su, cong chic ng ca sa hong Pie

th nhng ba mi. ng vua Nga v i y, mun nm ng ta, nhng chic ng ca ng ta cn v i hn, vy mun nm chic ng! Tha cc v phu nhn, y xin c mt li khuyn tri k, nu cc phu nhn thy hay hay th xin cc phu nhn c nhm ngi lng ging cho. Tnh yu bn cht n l lang thang. Yu ng chc lt th chuyn g ngi cht mt ch cho m ngi i nh mt b gi, gi chn gi tay chai sn ln tt c. l chuyn ong bm th di g, c bay ln vui v! Ngi ta bo: nhm l thuc tnh ca tnh yu. Tha cc v phu nhn, y yu tt c cc v. Dphin i, Gidphin i, con ngi v mt sau m nhu nt qu th, em s p bao nhiu nu em khng b lch. Mt em rt p m tng tng nh c ai v tnh ngi phch ln trn em i! Cn Phavurit, hi hng nga, tin n i! Cc nng c bit khng? Mt hm Blasven li qua sui, anh thy mt c gi xinh p xn qun cao ng h cp i l l. Ci mn u l l y, anh chng ta thch, th l yu. Nng tin n y tc l Phavurit. Phavurit i! Em c i mi p nh tranh. Ngy xa Hy Lp c mt ha s tn l phring. ng ta c mnh danh l nh ha s v mi. Ch c ng y mi xng ng c v cp mi em. Ti ni cu ny nh! Trc em, chng c ai xng ng l cng trnh sng to ca Cha c. Em chnh l ngi sinh ra nhn qu to nh V n hay cn vo qu to nh Ev. C em, nhan sc mi ra i. Ti va ni n Ev ch g? Em l ngi sinh ra Ev . Em ng c cp bng pht minh ra con ngi p vy. Phavurit i, ti thi khng gi em bng em na, v ti ang t lnh vc th ca chuyn sang vn xui. Lc ny c nhc n tn ti, iu lm ti cm ng lm; nhng cho d chng ta l ngi nh th no i na, chng ta cng ng tin vo ci tn. Ci tn chng ng t no. Ti tn l Thnh vng nhng ti no c sung sng. Ch ngha hay la di lm. ng c nhm mt nghe n ch bo. Tht l sai lm, nu vit th n thnh ph Ging mua gng tay (Nguyn vn: Gand v gant, ng m) v n Lyng mua ly cc (Nguyn vn: Lige (thnh ph) v lige in in, ng m). C alia , ti nh c ti ly tn l Hng. Hoa phi thm, cng nh ph n phi thng minh. Cn Phngtin th ti ch dm ni g c. Phngtin l mt cy ngh ngi, mt cy m mng, mt cy suy tng, mt cy cm xc: Phngtin l mt bng ma c lt ngi tin n, c c e l ca ni c, nng i lc vo ci l li v n mnh ni o tng, nng ca ht, nng cu nguyn, nng ngc nhn my xanh m cng chng bit mnh trng thy g, mnh ang lm g v c th, mt trn tri cao, nng thn th qua mt khu vn chim chc cn nhiu hn trong thc t! Phngtin i! Em nn bit iu ny: anh Tlmiet ca em l mt o tng y. Th nhng nng c nghe thy u, c em tc vng ch sng vi o mng! D sao, nng ci g cng ti mt, thm tho, cng son s, du dng nh nh ban mai, Phngtin i! Em ng c gi l thy tin hay bch ngc, em l con ngi ca x s thn tin. Tha cc v phu nhn, ti li c mt li khuyn th hai: ch c ly chng. Ly chng cng t nh ghp cy, may th tt, ri th xu, chi bng trnh ci ri may l hn. Nhng m, ngc! Ti ni ci g th nh! Ti lu li mt ri. n b, con gi, lm sao m cha cho h lnh c ci bnh mng chun! (Ni li) Nhng ngi hiu bit nh chng ta c ci g th ni ch lm sao ngn cc c khu m khi m c mt ng chng giu s? Thi, cng c. Nhng m cc v ny, cc v nh cho: cc v n nhiu ca ngt qu. Ph n cc c c mi mt ti, cc c nhm nhp

lm th ngt. i! Ci gii gm nhm kia, nhng chic rng trng nh xinh ca cc ngi a thch ng lm. Cc c nghe cho r, ng l mt cht mui. Mui th ho. ng li l loi ho nht trong cc cht mui. N ht cht nc trong mch mu; do sinh ra mu ng, mu ; sinh ra sng, ra ty trong phi v th l cht. C th bnh i ng mi dn n bnh lao. Cho nn cc c ch c xi ca ngt nu cc c mun sng lu! By gi ti xin ni chuyn vi cc v n ng. Tha cc v, cc v c chinh ng to bc cho ti. Cc v c cp bc ngi yu ca nhau i, khng cn n nn hi hn g c. C nh cho gc i, trn tnh trng chng c bn vi b g ht. C gi p l c tranh chp. nh n cng, khng cha, khng tha chi c! Gi p l mt c gy ra chin tranh: (Nguyn vn Latinh: Casus bell) c bao nhiu cuc xung t, qu tang l mt ngi n b p! Xa nay trong lch s cc cuc xm lc u do ci vy ca ph n m sinh ra c. n b l quyn li ca n ng. Rmuylt, Guym, Xda n u u chim ly gi . K khng c yu th nh con kn kn bay ln trn nhn tnh ca k khc. T th t hng v nhng anh chng phng khng xu s y m tuyn b nhBnapac tuyn b mt cch siu hng trc qun on Itali ca mnh: Hi binh s, cc ngi thiu thn tt c. Nhng g cc ngi thiu thn, qun ch u c. Tlmiet dng li nh ht hi. Blasven bo: - Tlmiet, cu ngh t . Cng lc , Blasven c Lichtli v Phami gip sc, ct ging xt thng ht mt bi ht th thuyn. Bi ht nh ghp lung tung ch n vi ch kia, c cu c vn rt chnh m c cu khng, ni dung v ngha nh gi thi cy lay. Nhng bi ht nh th ny, th thuyn va ht thuc va t ra, cho nn n cng mau chng bay i v tan bin nh khi thuc l. y l mt on p li bi ht ku gi Tlmiet: Ka cc bc g ty Tung tin cho ti chn tay Lo cho ci ng Sm st c phong Gio hong ngy Tt Nhng no c c chi u Sm st no phi thy tu Chn tay ta nh tt ti Mang tin tr cc bc g ty Nhng bi ht chng h khin cho dng cm hng ca Tlmiet bt si ni. Chng dc cn cc ru, rt y mt cc khc v ni tip: - o trit l! Cc v hy qun i cc li ti va ni. Chng ta ng nn c

chp, ng nn thn trng, cng ng nn qu lnh. Ta c vui chi thoi mi y! Chng mnh phi bit n ung, bit ngng cung b sung cho cc bi lut hc. Bi thc v igext (Nguyn vn: Digesle, b sch lut tp hp theo lnh hong Giuytxtining). Giuytxtining v ch chn phi nh i v chng. y ci vui n su nh vy ! Hi to vt! Hy sng i! V tr l mt khi kim cng. Ti thy mnh sung sng. Chim chc hn hoan l. u u cng nh ngy hi! Chim ha mi ro rt ging danh ca. Nng h i! Ta cho ngi. Hi vn Luychxmbua xinh p, hi nhng bn tnh ca bn gc cy b c! Hi nhng anh lnh m mng! Hi nhng c gi tr xinh ti, cc c va gi tr th va chi tr thai nghn tr th! Gi khng c cc vm ca un cong ca rp ng th ti thch nhng cnh ng c mnh mng Nam M bit bao nhiu! Tm hn ti ang bay bng trn nhng tho nguyn, nhng rng nguyn thy tn bn tri. Chao i! Ci g cng dim l! Con rui vo ve trong nh nng. Mt tri ht hi ra con chim la. Phngtin i, hn anh i! Chng m nhm phi Phavurit.
QUYN III - TRONG NM 1817

VIII NGA CHT HT CHUYN

Dphin bng dng ku ln: - hiu ng cm ngon hn Bngbaca. - T thch n Bngbaca hn - Blasven p. - sang hn. Phng ng hn. Hy nhn phng di nh. C gng trn tng y. - T thch c gng trong a hn (Nguyn vn: glaces va c ngha l gng va c ngha l kem) Phavurit ni. Blasven nhn mnh: - Xem dao ny. Bngbaca cn bc, ng cn xng. Bc th qu hn xng. - Tr nhng ai c ci cm bng bc - Tlmiet cha li. Lc ny chng ang nhn vm mi cung Anhvalit, qua ca s qun Bngbaca. Mt pht im lng trong phng: - Ny, Tlmiet Phami ni to ban ny t v Lichtli va mi tranh lun y. - Tranh lun, kh y Tlmiet p ci c hay hn. - Chng t tranh ci v trit hc. - c. - cac v Xpina, cu thch ai hn? - T thch gi - Tlmiet p. Tuyn b xong iu , chng nhp mt hp ru ri tip: - T ng phi sng. Trn i ny mi s cha phi ht bi v ngi ta cn c

th ni quy ni qu c. Xin cm n cc v thn linh bt t. Ngi ta ni di y ngi ta li ci. Ngi ta khng nh nhng ngi ta li nghi hoc. T kiu tam on lun bt ra nhng ci bt ng. Hay lm. Di gm tri ny hy cn c ngi kho bit dng ci bt ng ca ngy bin! Tha cc v phu nhn, ru m cc v ang yn tnh nhm nhp y, l ru Mae, cc v nn bit, ci x sn xut ra n, Curana Frera cheo leo cch mt bin nhng ba trm mi by si! Ung phi coi chng! Ba trm mi by si ch t u! V ng Bngbaca, nh hng n c khi, li em cho ta ba trm mi by si y i ly c bn phrng ri! Phami mt ln na ngt ngay: - Tlmiet i, li ni ca cu nh l khun vng thc ngc c. Vy cu thch nh vn no nht? - Bc... - Canh? - Khng, Su (Berquin: nh vn Php th k XVIII. Berchoux nh th Php 17651839). V Tlmiet tip tc: - Hoan h Bngbaca! V th ng ta lm sao m dt v cho t mt v n Ai Cp hay Hy Lp th c thua g cc nh hng n ni ting cc x ? T ni th, cc v phu nhn nh ta c bit khng? cc x y cng c nhng ng Bngbaca nh ta. l theo li Apul. , t ra bao gi cng by nhiu chuyn chng c g mi c. Trong vng to vt mi ci u c ht! Xalmng ni: Chng c g mi di nh mt tri. Vicgin ni: Tnh yu l ci chung cho mi ngi (Nguyn vn Latinh).Cho nn cng nhn gi th theo sinh vin trai leo ln thuyn bum Xanh Clu, cng nh nng Atxpai cng theo Priclt trn hm i Xamt. Xin c mt cu cui cng. Cc v c bit Atxpai th no khng? Atxpai sng vo thi bui m n b coi nh khng c tm hn, th m nng l mt tm hn rc r, va hng ti va thm, cn nng chy hn la, ti mt hn bnh minh. Atxpai l ni gp g gia hai cc ca ngi n b: nng va l gi va l n thn. Xcrat cng vi Manng Lc. Nu Prmt cn mt gi n sng th Atxpai l ngi sinh ra ng vai y. Tlmiet ang thao thao, kh m dng li c, nu ngay lc y mt con nga khng ln ng ra v ng. Nghe nh sm mt ci l c xe cng nh din gi lin ng sng li. Th ra l mt con nga ci gi v gy n bt xng, ang ko mt chic xe ba gc nng. n trc qun Bngbaca, con vt kit sc, khng chu bc i na. Thy l, mt m ng dn li. Ngi nh xe ni cu, vng tc. Anh ta va gi roi qut nh tri ging xung lng con vt, va nghin rng bt ra ting chi long trng: Con ch th con vt ng qu lun xung ng, tt th. Nghe ting ngi n o ngoi ng, cc thnh gi vui ti ca Tlmiet bng ngonh nhn ra ngoi. Tlmiet nhn dp chm dt bi din vn ca mnh bng my vn bun bun sau y: Trm nm trong ci ngi ta S xe phn nga cng l nh nhau

Tri qua mt cuc kh au Ci thn nga kh sng lu c no! (Nguyn vn tc gi nhi my cu th ni ting ca Malherbe) Phngtin th di: - Ti nghip con nga! alia ku ngay: - Coi ka, ci con Phngtin ny n li i thng xt c loi nga! C ai m ngc nh th h tri! Cng lc y, Phavurit vng tay sau gy, ng u, nhn thng vo Tlmiet v ni: - Th no? Cn ci mn bt ng kia u? - Chnh l lc y. Tha cc ngi, n gi lm cho cc qu nng y ngc nhin. Tha cc v phu nhn, cc v hy vui lng ch chng ti mt lt. Blasven ni: - Tr ny bt u bng mt ci hn. Tlmiet thm: - Trn trn. V mi chng trai trnh trng hn ln trn tnh nhn mnh. Xong h ni ui nhau i ra ca, mt ngn tay t ln mi. Thy th Phavurit v tay: - Cha g vui ri y. Phngtin th th: - ng c i lu nh. Chng em ch cc anh y.
QUYN III - TRONG NM 1817 (ht)

IX CUC VUI TN TRONG CNH VUI V

Bn con gi cn li mt mnh bn em nhau ra ca s. C hai ngi mt, h t tay ln bc ca, ci nhm ra ngoi v tn gu, ni chuyn truyn t ca ny sang ca kia. H trng thy bn con trai t qun Bngbaca khoc tay nhau i ra. Chng quay li, vy tay ci, ri i ln vo m ng y bi bm ca nhng ngy ch nht qung trng Sng lid. Phngtin gi vi theo: - ng i lu y nh! Dphin hi bn: - Khng bit ri h mang ci g v cho chng ta nh?

- Chc l p lm alia bo. Phavurit thm: - T th t mun l mt th vng. Ri h xao lng, v cnh tp np pha b sng, trng qua mn l nhng cy ln bn ng qu vui mt. Lc y ng l gi khi hnh ca cc chuyn xe th v hnh khch. Hu ht cc xe i v nam v v ty u qua Sng lid. Phn ln chy dc b sng ri theo ca Patxy ra khi thnh ph. C mi pht, mt c xe ln sn vng v en ch lc l, m m chy qua, hnh th mo m xc xch v mang y nhng hm, nhng bc, nhng va li, nhng u ngi thong hin, thong khut. lt ng nt vn di bnh st. C xe dng gin d xng qua gia m ngi, nh c mt ci l b te la v bc bi ln nh khi. Cnh huyn no lm cho cc c thch ch. Phavurit reo: - Nghe long xong tn nh! Nh tng ng xch st tung bay. C mt lc, cc c trng thy l m qua mn l, mt chic xe dng li mt thong ri li phng ln. Phngtin ly lm l: - L cha! Em c tng xe chuyn th chng bao gi li. Phavurit so vai: - Ci con b Phngtin ny tht l k! Tao n phi i coi my nh mt ca l. Chng c ci g l khng lm cho my ngc nhin. y nh: tao l mt hnh khch; tao dn ngi nh xe: ti i ln trc, ti n anh ng b sng. Xe i, xe trng thy tao, xe li cho tao ln. Ngy no m khng c chuyn nh th! Em chng hiu g vic i c, em . Mt lt. Bng Phavurit nh tnh gic: - ny, mn qu bt ng u nh? alia cng ni: - nh! Ci mn bt ng gh gm y u? Phngtin: - Cc anh y i lu th: Phngtin va bung xong ting th di th ngi hu bn khi ny vo, tay cm ci g nh l mt phong th: Phavurit mau ming hi: - Ci g th? - Cc ng y trc khi i c ci giy ny li cho cc b. - Sao anh khng a vo ngay? - V cc ng y dn l phi ch mt ting ng h ri hy a. Phavurit git t giy trn tay ngi hu bn. Qu l mt phong th: - ny! Th khng a ch. Nhng li c my ch: y l mn qu bt ng C vi vng bc th m ra c (c bit c): Hi cc em yu du! Cc em nn bit rng cc anh c cha m. Ni n cha m, cc em chng hiu l ci g. Dn lut gii thch ngy th nhng ng: cha m l cha sinh m . y, cha

m ca bn anh ng than vn, cc ng b gi y ng gi cc anh v, nhng con ngi cht phc y mng cc anh l ph gia chi t. Cc c mong cc anh v, cc c ha m b n khao. Cc anh vn l nhng a c hiu nn phi tun li. Lc cc em c t giy ny cng l lc bn con nga hng mu ang ch bn anh v vi cc c. Bn anh dng chc tha c ln bc ra i nh nh th ni. Cc anh i y, cc anh i thng. Cc anh tu bng xe, cc anh bay bng cnh. Chuyn xe Tulu ang ko cc anh ra khi vc thm, vc thm y chnh l cc em, hi cc c b xinh p! Cc anh tr v vi cha m, vi bn phn, vi n np. Cc anh phng nc i, tc ba dm mt gi. T quc mun rng cc anh phi nh thin h, ngha l cng lm qun trng, cng ly v con, cng lm lnh tun phng hay b trng. Cc em nn tn th cc anh. Cc anh t hy sinh y. Cc em hy khc cc anh s qua mt t thi, ri liu chong chng tm ngi thay chn cc anh. Nu l th ny v x lng cc em th cc em v x tr. Thi, vnh bit nh. Trong ngt hai nm, cc anh lm cho cc em sung sng. Vy ng nn on thn cc anh. K tn: Blasven Phami Lichtli Tlmiet Ti bt: Ba cm thanh ton Bn c nhn nhau. Phavurit ln ting trc: - Th no! Gi l mt tr h kch cng phi y ch! Dphin: - Bun ci tht y! Phavurit li ni: - y chc l sng kin ca anh chng Blasven. N lm cho mnh cng say m hn. C h ngi ta i th mnh li m yu ngi ta, chuyn i l th! alia ci: - Khng u. Chnh l kin ca Tlmiet. Kh g m khng nhn thy. - Nu vy th Phavurit li ni o Blasven, hoan h Tlmiet! C l ph ra ci. Phngtin cng ci nh cc bn. Mt gi sau, khi v n bung ring, Phngtin khc. y l mi tnh u ca nng, ta bit. Phngtin hin thn hon ton cho Tlmiet nh i vi mt ngi chng v ti nghip, nng c con.

QUYN IV :GI

TRNG CHO C

I. MT NGI M GP MT NGI M
Mngphecmy, gn Paris, khong u th k ny, c mt hng cm nh ng Hng Bnh, th hng cm nh y ngy nay khng cn na. V chng ch qun tn l Tnci. Trc ca hng c mt tm bng ng ngay vo tng, pha trn khung ca. Trn bng c v hnh ci g nh l hai ngi cng nhau, ngi trn eo lon vng cp tng vi nhiu sao bc to. Nhiu vt hnh dung vt mu. Chung quanh l khi, hn din t mt cnh chin trng. Di bng ch: Qun i trng Oatecl. Mt ci xe b hay xe ba gc nm trc mt qun cm th c g l l! Song c xe, hay ni cho ng, mnh xe c qui ny, trc hng cm i trng Oateclmt chiu xun nm 1818 v chn c li ph, tht ng cho mt nh ha s ch v ci khi ca n. l na trc ca mt c xe i min rng dng ch g. Ci na trc c xe ny gm c mt trc st c tra vo mt n dc nng, tt c t trn hai bnh xe to tng. Ton b trng thp ln, nng n, xu x. Ngi ta ng l gin ca mt khu i bc khng l. ng lm g khin cho bnh, vnh, moa-, trc, n u bt mt lp bn vng bn kh coi, tng t nh lp vi vng ngi ta tra qut ln tin din ca nh th ln, b bn che lp, st b g ph kn. Di trc xe lng thng mt chic xch to b, xng ng xch Gltal nu hn l t kh sai. Trng ci xch y, ngi ta khng ngh n nhng sc g n ch i, m ngh n nhng con voi thi c c th buc vo ch. N c dng ca nh t, nh t nht bn khng l d thng. Hnh nh n c ci ra t mnh mt qui vt. Hme c th dng n tri Pliphem cn Schxpia th tri Calibng. Sao na chic xe ch g y li nm y? Trc ht l cho vng li; sau na l cho n g nt hn i. trong trt t x hi c k ca chng ta, cng c hng m nhng th t chc nm vng vt li i, ngay gia tri nh vy cng chng c l do tn ti g khc th. Di trc xe c mt ci xch st thng xung gn st t. Hai em b gi ngi trn khong vng cung y nh ngi trn mt chic vng u. Em ln, chng hai tui ri, em b c mi tm thng. Em b ngi trng rt ng yu. Mt chic khn tay kho buc gi cho chng khi ng. C l khi trng thy chic dy xch d s y, mt b m t nh: , c ch cho con ta chi y! o qun ca hai a b rt xinh v cng cu k i cht. Trng cc em hn h nh

hai a hoa hng gia ng st g. Mt cc em sng r, m cc em ti tn nh ci. Mt em tc ht d, mt em tc nu. Gng mt ngy th ca cc em sng ln v ngc nhin v sung sng. Mt bi cy n hoa gn ta hng thm, lm cho khch qua ng ng l bay ln t hai a b. Em b mi tm thng ngy th phi ci bng trn xinh xn: r tht l v nhng cng tht l ngy th trong trng. Hai ci u nh nhn nh nn bng hnh phc, nh ti trong nh sng, ni ln gia khung xe to tng en s g st, gh gm, chng cht nhng ng cong ng gy, khom khom nh mt ca hang. Cnh y, b m ngi xm ngng ca u a vng con bng mt si dy di. Ngi m khng c v g ng a, nhng thy i mt m nh m p con, lo lng s con ng vi bn nng ca ngi m, ngi ta cng cm ng. Cc vng xch mi ln u a li ku kin kt nh gin d. Hai em thch ch. nh nng chiu cng xen vo cuc vui. Khng g k th bng ci cnh ngu nhin mt ci xch st ca bn khng l li bin thnh chic vng o ca mt i ngc n. Ngi n b va a vng ru con va ht mt bn tnh ca quen thuc, ging sai lc: u phi th chng trai th th. Mi ht, mi ngm con, m khng ch g n hng ph. C ngi i n gn m. Khi m vo on u khc ht th c ting ai ni mt bn tai: - Hai chu b ca b trng xinh qu! Vi c Gin dim l, a tnh M ht tip cu y, tr li cho khch l, ri mi quay li nhn. Mt ngi n b ng trc mt m, cch vi bc. Ch y cng b mt a con nh. Ch cn mang mt ci y ln c dng nng lm. Con ca ch p nh tin ng. l mt b gi hai ba tui. Cch n mc m dng ca n c th ch vi hai a tr kia. M n vin ng ten, o ngoi c nhiu ruy bng, di m bng hng thng hng. Chic vy ngn hch ln l cp i trng, b bm v chc nch. Trng n tht l hng ho, mnh khe. Ai cng mun cn vo hai bn m phinh phnh nh hai qu to. Cn hai con mt th cha th ni r c, chc l to lm v c hng mi di rt p. Em ang ng. Em ng gic ng tuyt i tin cy ca tui th. Tay m l tay u ym, con nm trong tay m c vic ng say sa. Ngi m trng ngho nn, bun b. Ch n mc nh mt ngi th sp quay tr v lm nng dn. Ch cn tr lm. p hay xu? C l p. Nhng n mc th th ai bit c. Tc ca ch chc chn l tt lm; c mt m ng vng xung, cn bao nhiu nm cht trong chic m vi th, xu x, cht hp, c di buc xung di cm. C rng p th ngi ta hy ci ph trng, nhng ch khng ci. i mt hnh nh va ro l cha c bao lu. Ngi ch xanh xao. Ch c dng mt nhc lm v chng nh hi au yu. Ch ci nhn a con ang ng trn tay

vi ci nhn ring bit ca ngi m nui ly con. Mt chic khn tay xanh rng, ging nh khn thng binh, gp cho thnh khn qung che lp ng nt thn hnh ch. Bn tay rm nng ca ch lm tm nhng vt . Ngn tr y vt kim chm sn si. Ch mc mt chic o chong nu bng len xu, mt chic o di vi th v i i giy ln. l Phngtin. Chnh Phngtin. Tht kh nhn ra. Nhng nom cho k nng vn p. M bn phi ca nng c mt np nhn bun, c th l mt nt chn chng sm hin. B cnh ngy no, b cnh nh nhng lm bng l la, n, bng, may bng vui ti, in di, bng cung n, ting ht, bng nhc vng v hoa xun thm ngt, b cnh y bay bin. Nhng git sng hoa lng ly nh kim cng di nh mt tri cng tan bin nh th, tr li cnh cy en s. T ngy ci tr h kch din ra n nay mi thng qua. Trong thi gian mi thng y xy ra nhng chuyn g? on cng bit c. B rung b, Phngtin lm vo cnh tng bn. Bn b cng mt ht. Tnh duyn vi bn n ng dt th tnh bn gia my c cng chng cn g. Ch mi lm ngy sau gi s c ai nhc li trc y, h l nhng ch em c kt th hn h phi ly lm l lng. Bi v cn l do g lm ch em vi nhau na. Phngtin cn tr li mt thn mt mnh. Cha ca a b b i, - than i! Nhng v nh th c bao gi c hn gn! th c tht qu b v; th tnh cn c lm n mt, m th n chi trt bn mi. T ngy dan du vi Tlmiet, nng coi thng ci ngh hn mn ca mnh. Nng b b khch hng, khch hng cng ht cn nng. Tyt l. Phngtin v v c c ch khng bit vit: thu nh nng ch hc k tn. Nng cy ngi vit mt bc th cho Tlmiet, tip theo l bc th hai, ri bc th ba, Tlmiet khng tr li. Mt hm, Phngtin thy my m lng ging nhn con mnh m bn tn: Ai ngi ta nhn nhng a tr y l con? Ngi ta nhn vai vi chng n! Nghe thy th nng hnh dung Tlmiet nhn vai vi a con v ti ca mnh v coi n nh mt tr a. Lng nng thm gin con ngi t bc y. Nhng by gi bit tnh sao y? T c v thn, chng cn bit nng ta vo u. Mc du trt sa chn l bc, song, nh chng ta bit, bn cht ca Phngtin oan trang v chnh nh. Nng cm thy khn qun n ni v khng bit ri cn tut dc n u na. Cn phi dng cm! Nng dng cm v quyt tm. Nng c nh quay v qu hng l Mngtri, may ra gp c ch quen thuc thu xp cng n vic lm cho. Phi, nhng cn giu gim on i sa ng ca mnh. Nng l m thy trc mt cuc chia ly mi, cn au n hn cuc chia ly trc y: lng nng se li, nhng nh phi quyt tm. Phngtin Chng ta s thy c ci can m cn rng phn u v cuc sng. Nng cng quyt t b cc th trang sc, thay o hng mc o vi. Nhng th o la, di l, ng ten, nng em cha tt c cho con, hin nay l ci ngun kiu hnh c nht v thing ling ca nng. C ci g nng em bn ht, c hai trm

phrng. Trang tri cng n vt vnh, trong lng ch cn li c tm mi phrng. Mt bui sng m p ma xun, ngi thiu ph hai mi hai tui y t gi kinh thnh, cng con ra i. Ai trng thy ci cnh bu du y cng phi i ngi cho hai m con nng. Trn i, ngi n b y ch c a b con y v a b con y cng ch c ngi n b y. Phngtin cho con b nn ngc nng suy yu, nng hng hng ho. Cn v Tlmiet th sau ny chng ta khng c dp ni n na. Ch cn bit rng hai mi nm sau, di thi Lui Philip, hn l mt tha li ln tnh nh, c th lc v kh giu c. L mt c tri ngoan, mt hi thm nghim khc, hn cng ng thi l mt tay n chi nh xa. C bui sng i b, thnh thong ngh chn, nng ln ci th xe nh ngoi , tr bn xu i mt dm. Gia tra Phngtin n Mngphecmy v nng dng li ng Hng Bnh. Khi i qua qun hng Tnci, nng trng thy hai a b gi chi say sa trn chic u khng l. Cnh tng vui v y lm cho nng la mt, nng phi dng li. C ba m. Hai ch em b gi y l ba m i vi b m y. Phngtin ng nhn, trong lng rt cm ng. Ch no c thin thn tc l ch y gn thin ng. Nng tng nh nhn thy trn nc qun n ch: Y huyn b. Hai a b trng c v sung sng lm sao! Nng nhn mi, nng khen mi. Lng nng qu xc ng nn khi ngi m ngng li gia hai cu ht ly hi th nng khng th nhn khng ni ci cu m chng ta c: - Hai chu b ca b trng xinh qu! Nhng ging vt hung d n u i na khi thy ngi ta vut ve con mnh cng ha hin. Ngi m nhn ln v cm n, ri mi khch ngi ln tm gh g k trc ca, cn mnh th vn ngi nguyn bc ca. Hai ngi ni chuyn vi nhau. - Ti l b Tnci. V chng chng ti l ch ci qun tr ny. Ri m khe kh ht nt on b d: Tng dng chi s hy sinh t thing phi xut tinh binh bo ton. M Tnci l mt m n b tc hung, to bo, v ngi th l, nom ra tng mt m v lnh tht th. Th m v c nhiu tiu thuyt, lc no m cng lm ra dn o l mi tht l k quc. Trng m, ngi ta tng l mt ngi n ng lm duyn ng o. l kt qu ca nhng cun tiu thuyt quen thuc ca m gi hng cm. M cng cn tr, ch trc ba mi. Gi s m ng thng dy ch khng ngi xm th c l ci vc ngi cao ln, ci thn hnh h php ng lm din vin cho rp xic lu ng y lm cho khch phi git mnh, ngn ngi m khng dm by t nh. S mnh ngi ta thay i v mt ngi ngi hay ng l nh th.

Khch k li chuyn mnh, c di tr cht nh: Lm th, chng cht, Paris khng c vic lm, phi i ni khc kim n, i v qu nh; i t Paris lc sng, i b m li cng con nn cng mt, gp chuyn xe i Vimmnl, p mt chng ng; t y li i b n Mngphecmy; a b cng i cht t, i t thi, n cn b lm, ri li phi b n ln v con ch con ng thip sut dc ng. Ni n y, nng say sa hn con mt ci, lm cho n thc dy. N m mt, i con mt to v xanh nh mt ca m n v nhn. Nhn g? Chng nhn g c m li nhn tt c, vi ci v trang trng v c khi nghim ngh ca con tr. l s huyn b ca tui th ngy ti sng bn cnh o c x chiu ca chng ta. Ta h chng cm thy chng l thin thn m bit chng ta ch l bn ngi tai phm mt tc. Th ri a b bt ci v mc cho m n c gi li, n c tt xung t ht sc bng bnh nh mi a tr thm c chy. Bng n trng thy hai a kia trn dy u, n ng sng ngay li, th li ra khm phc. M Tnci ci chic khn cho hai a con xung, ri ni: - Ba con cng chi vi nhau i. ci tui y lm quen vi nhau rt chng. Ch pht sau, hai a tr nh Tnci cng vi con b mi n chi o l di t, coi b thch ch lm. Con b mi n tnh tht l vui Ci vui ca a tr l phn nh lng hin t ngi m. N nht mt que ci lm xng, mm mi o mt ci h chn va mt con rui. Ci cng vic o huyt tay tr con cng ha ra vic vui v. Hai ngi n b vn ni chuyn: - Con b nh b tn g? - Cdt. Cdt tc l phradi. Con b tn l phradi. T phradi, Phngtin i thnh Cdt. Cc b m, cng nh nhn dn, vn c tnh du dng u ym, cho nn t i tn con theo tnh y. Cch ci tn ca h lm cho cc nh tm nguyn hc ng ngc. Chng ti bit c mt b ni tm c cch bin tn chu l Tor thnh Nhng. - Con b ln my? - Chu sp ln ba. - Th th cng bng con chu ln nh ti. Trong lc y ba a b ng chm u vo nhau, lo ngi v thch th. V c mt bin c xy ra: mt con giun to tng va di t chui ln. Th l ba a s v li m mn nhn. Ba ci trn sng sa k gn nhau, trng ging ba ci u trong mt vnh ho quang. M Tnci ni ln: - Tr con c khc, chng thn vi nhau th! Ai chng bo l ba ch em rut.

Ngi m kia chng ch ch n ci tia la y. Nng nm ngay ly tay m Tnci, nhn vo tn mt m hi: - B c bng lng gi h con b cho ti khng? M Tnci ngc nhin, lm mt iu b khng ra nhn v cng khng ra khng. M Cdt ni: - B hiu cho, ti khng th em chu v qu c. Cng vic lm n ca ti buc phi th. C con mn k k th cn ai ngi ta dm mn na. ci x ti h gn d nh th y. C l lng tri run ri cho ti i qua y. Khi ti thy c hai chu b ca b xinh p, sch s th, sung sng th, ti rt xc ng. Ti t nh: b ny chc kho nui con. Phi y. Chng n s thnh ba ch em. Vi li, ch t lu thi ti s tr li. B trng gip h con b chu nh? - cn xem th no . - Mi thng ti tr cho b su phrng y. n y th trong nh hng c ting n ng ni ch ra: - Km by phrng khng c. V tr trc su thng. M Tnci tnh: - Su by, bn mi hai. - Ti xin tr . Ting n ng trong li ni: - Cn phi thm mi lm phrng na chi trc nhng mn lt vt. M Tnci li tnh: - Cng tt c l nm mi by phrng. V qua nhng con s , m th thm ht: u phi th! chng trai th th... - Ti s a , m Cdt ni. Ti c nhng tm mi phrng. Ti cng cn v n qu nh nu chu kh i b. Ti s i lm, khi dnh dm c t nhiu, th no ti cng n n cc vng ca ti. Ting n ng hi thm: - Con b c xng o g khng? - Chng ti y m Tnci bo. - Hn ch. Hn ngc ca ti sao li khng c xng o. Ti cng on bit y l bc giai ri. B cnh ca con b c ra pht y nh! Mt b cnh v l, ci g cng tng t! Loi o hng, o la nh mt b qu phi vy. Ti c trong y ny. Ting n ng li ni: - Th th phi li cho n. - Khng li, th gi lm g? C l in mi cho con trn trung nh nhng y! Lc ny ch qun mi l mt ra: - c ri.

Hai bn iu nh xong. Ngi m ti hm y ng trn li nh hng, trao tin v gi con. Sng hm sau nng ra i, tht li ci y bp hn v nh bng v b ht qun o ca con ra. Nng mong rng ch t lu sau s tr li. Ngi ta bnh tnh xp t nhng chuyn ra i nh th, nhng bn trong ngi ta nt rut nt gan. Mt b hng xm nh Tnci gp ngi m y, v thut li: - Ti mi gp mt ngi n b va i va khc ngoi ph, tht l thng tm. M Cdt va i khi, ch qun bo v: - Va may, ngy mai phi tr mn n mt trm mi phrng, m ti cn thiu nm mi quan. Khng c mn ny cha bit mai y xoay x vi lo m ta lm sao? M my tht kho em hai a tr mi gi by chut. - M c nh by u!
QUYN IV- GI TRNG CHO C (tt)

II VI NT PHC HA U TIN V HAI B MT KH NGHI

Con chut mc by ch l con chut nht, nhng vi mo th n chut cm n cng thch. V chng Tnci l hng ngi g? Hy gii thiu chung ngay bng vi nt, sau ny s b khuyt dn. Nhng ng y thuc v ci tng lp v tha nhn gm c nhng ngi th l giu xi ln v nhng ngi khn ngoan sa a. Tng lp ny nm gia tng lp gi l trung gian v tng lp di. N ha ln mt vi thi h ca lp di vi hu ht nhng tt xu ca tng lp trung gian. V th chng khng c nhit tnh ho hip ca ngi th m cng vn thiu ci tnh ngn np lng thin ca anh t sn th dn. l mt hng ngi ln khng vn ln c. Khi b mt dc vng no hun t th h d thnh yu qui. Con v bn cht th bo ph phng, cn thng chng th l mt thng khn kip. C hai a u c trin vng tin khn cng trong ti c. Trn i c nhng con ngi ging nh loi tm tp ch mun git li v i su mi vo trong bng ti ch khng mun tin ln cht no. Chng cng c kinh nghim cng thm xu xa, chng tin su vo con ng lm li, chng m mnh vo ch bn en ngy mt dy c. Hai v chng nh y chnh vo loi ny. Nht l v mt lo Tnci th phi lm cho thy tng bn khon. C nhng ngi, ta mi trng l phi ng vc, on thy i h c mt ci g m m. Chng

thm tht lo s v pha sau lng chng v gm gh, da nt ng trc mt. Chng c ci g b mt. Khng ai c th tin nhng hnh ng qua v bo m nhng hnh ng sp ti ca chng. Ci nhn ca chng c mt ci g en ti c th t co chng. Nghe chng ni mt cu, thy chng lm mt iu b, ngi ta cng phng pht thy thn th ca chng c nhiu iu b n cng nh tng lai cn nhiu chuyn ti tm. Tn Tnci ny theo li hn khoe, c lc lnh, ng lon i. Hn c tham gia cc trn nh nm 1815 v hnh nh cng t ra gan d. sau ny ri ta s thy gan d th no. Ci bin treo trc ca qun cm c khoe mt chin cng ca hn. Hn t v ly, v ngh g hn cng bit qua mt t, c iu l rt ti. Lc y thi k nhng tiu thuyt c in tuy vn t nhng nhn vt qu phi nhng bin thnh th vn chng dung tc, nung nu tm hn a tnh ca cc ch gc cng Paris v mt phn no ca cc ch ngoi . M Tnci va tr thng minh c nhng sch . Nhng tiu thuyt y thnh mn n ca m. Tim c m chm ngp trong y. V th, lc cn xun xanh, c n khi ng tui, lc no m cng c ci dng iu trm ngm m mng bn cnh chng. Thng chng th x l m kh thng minh, hay ch ngoi mp, th l nhng li tinh vi trong tnh i, i vi ph n th c thi mt tn quch l v lch s. Con v km thng chng chng mi hai, mi lm tui. n khi ci mi tc r nh l liu trong tiu thuyt kia ng mu hoa rm, khi ngi thiu ph n tr thnh mt ngi n b tai nghit, mt con nc n ri, th m ch l mt con m bo x, nanh c vi m tiu thuyt nhm trong u. ng tng c nhng sch nhm khng hi! V sch nhm, con gi u ca m mang tn Epnin. M toan gi con em l Guynna cho trn b tiu thuyt, may sao m li ngh ngay n mt quyn khc nn t tn n l Adenma. Ci thi y k cng l, nh l c mt s o ngc trong cch t tn. Tht ra, khng hn tt c u bun ci v nng ni. Nh trn y vch ra, trong c mu sc tiu thuyt, nhng bn cnh cn thy du hiu x hi.Ngy nay, khng him nhng anh dn cy c tn l Act, Anphr, Anphngr, m cng c nhng bc danh gia t - nu cn c nhng bc danh gia t - li ly tn l Tmat, Pie hay Gicc. Bnh dn m t tn vn hoa, cn qu tc li ly tn qu ma, cc mch, s xo trn y chng c g khc l mt d ba ca phong tro bnh ng. y cng nh mi ch khc, nh hng ca lung gi mi khng g ngn cn ni. Bn di ci ln xn mt ngoi y, l mt s kin su xa, v i: cuc cc mng Php.

III SN CA

Mun lm giu, c c cng cha , cho nn hng cm ca Tnci ngy cng suy. Nh c ci khon nm mi by phrng ca Phngtin, Tnci thanh ton ch n v trnh li thi vi m ta. Thng sau, hn li tng tin. M v em sng o ca Cdt i Paris, cm c su mi phrng. Khi tiu ht mn tin ri, v chng Tnci dn dn coi Cdt nh mt con b nui lm phc v i x vi n nh a n bo c. Qun o ca n a i cm c ri, n phi mc nhng thi ca hai a con m ch, vy c, o rch, ton t. n th th cho rt cm tha canh cn ca c nh, c hn con ch mt cht nhng km con mo. V li thng th n vn n chung vi chng gm bn, cng c dng mt ci bt g nh chng. M n v Mngtri c mi thng vit mt phong th, hay ni cho ng l thu vit mt phong th hi thm con. Ln no v chng Tnci cng tr li mt iu: con b hay n chng nhn lm. Khi s tin tr trc cho su thng ht, t thng th by, Phngtin u u thng no cng gi by phrng. Nhng cha ht nm Tnci ni: N lm nh th n cho mnh khng bng! C by phrng th lm c tr trng g? Ri hn vit th i mi hai phrng. M thy ni con n chi mnh khe li chng ln th cng bng lng v gi s tin mi hai phrng. i c k h c yu th ng thi phi c ght. M Tnci yu tha thit hai a con mnh, cho nn m rt ght con ngi ta. Tht l bun khi thy rng tnh yu thng ca ngi m m cng c th c nhng mt xu! Khn nn, con Cdt nh m th ht bao nhiu ch, th m m lm nh n chim mt phn ca con m, n th tranh khng kh ca con m. M y, cng nh nhiu a cng ging, hng ngy hn ht vut ve th hng ngy cng phi chi bi nh p. Nu khng c con Cdt th c l my a con m d c yu du th no i na, tt cng c lc b chi bi nh p. C Cdt y, Cdt gnh vc h chng, chng ch lnh nhng hn ht vut ve. Cn Cdt mi ln ng chn ng tay l mt ln b pht, b mng nh tt nc vo mt mt cch thm v l. Con b hin lnh yu t khng hiu g v cuc i, v Cha, ch thy mnh quanh nm b pht, b mng, b hnh h, b nh p, m cng nh, hai a nh kia cng nh mnh li sng nh tin! M Tnci c vi Cdt, th Epnin v Adenma cng c theo. ci tui y, con l dp khun ca m, ch khc l con nh, m to m thi. Mt nm qua, ri mt nm na. Trong lng ngi ta bo nhau: - V chng Tnci th m phc c. Nh khng c li cn nui thm mt con b ngi ta b i.

Ai cng tng Cdt l a con b m b. Lc , khng bit g Tnci d hi u m bit c rng Cdt chc chn l con hoang nn m n phi giu. Hn bn i phi a mi lm phrng mt thng, ni rng con b ln ri v ntn lm v da nu khng th ui i. Hn gt: ng c tru vo tay ng! ng th ng nm con ranh con v gia ch chng my lnh mt cho m xem. Phi a thm tin cho ng. Th l Phngtin phi tr mi lm phrng. Mi nm con b mt ln ln th nhng ni au kh ca n cng ln theo. Khi cn b t, Cdt l ci bung xung ca hai a con nh ch; n lc ln ln c mt cht, ngha l cha y nm tui, th n thnh ra a y t cho c nh. Nm tui, ai tin c! Than i, th m qu c nh vy. Kh cnh x hi c t g con tr! Chng ta chng thy v n uymla va ri sao? Ti phm l mt tr m ci nay bin thnh k cp. Ci ti liu chnh thc cho bit t hi ln nm em tr v mt mnh, khng thn khng thch, phi lao ng v n cp sng. Cdt phi lm cc vic vt, phi qut tc cc bung v sn, cng, ra bt, c lc phi khing vc nng na. Gp phi thi k m n gi tin tht thng, tr i vi thng, v chng Tnci c th li cng hnh h n. Nu Phngtin tr li Mngphecmy ba nm sau khi ra i th n nng cng khng th nhn ra con mnh na. Con b khi vo nh y xinh ti l th, m n nay th gy cm, xanh xao. Dng i li rt r, s st, v chng chng n bo l gian him. Chu ng bt cng lm nn con b ha ra cu nhu, i kh qu n ha ra xu x. C ngi con b ch cn c i mt l p. Ai trng thy i mt y cng phi thng, v cng to cng thy mnh mng ni kh. Ma rt, cha sng con b khng y su tui y ra ng qut tc. N run ly by trong my ming gi che thn. Hai bn tay nh xu v nh m mt ci chi to tng, trong mi khe mt, mt git l ngp ngng. Tht no lng! Quanh y ngi ta gi n l con Sn Ca. Ngi bnh dn hay v von, t cho n ci tn nh th v con b khng ln hn con chim, run ly by, lc no cng s st, git mnh, trong nh v c trong lng sng tinh sng cha c ai dy, thy n ngoi ng hay ra ng ri. Nhng ti nghip Sn ca ny khng bao gi ht c.

QUYN V XUNG DC

I QU TRNH CI TIN NGH LM THY TINH EN

Ci ngi n b b con , theo li bn tn ca ngi ph Mngphecmy, hin by gi ra sao? u? Lm g? Phngtin em Cdt gi v chng Tnci ri li ln ng n Mngtri. Ngi ta vn cn nh l lc y vo nm 1818. Phngtin ri b tnh nh ra i c mi nm: Mngtri thay i nhiu. Nng th ht vn hn ny n vn hn khc ngy mt ln bi, nhng tnh qu ca nng th c thnh vng dn mi ln. Nguyn do l hai nm trc, y c mt bin chuyn cng nghip, mt s kin quan trng tnh nh. Chi tit ny quan trng, chng ti thy cn phi ni r, c khi phi nhn mnh na. T lu i, t Mngtri vn c ngh ring l lm huyn ngl gi v thy tinh en nh ca c. Cng ngh sng vt vng v nguyn liu t nh hng n nhn cng. Vo khong Phngtin tr v qu nh, ngh lm huyn v thy tinh en t nhin bin i mt cch k diu. S l khong cui nm 1815 c ngi khng bit t u n Mngtri tm cch lm n. Ngi y ngh ra c mt phng php mi, ly cnh kin thay cho nha lm nguyn liu v trong cch lm vng eo tay dng ct bng tn khp li ch khng phi hn lin. Thay i nh y c gi tr nh mt cuc cch mng. Tht th, s thay i nh nht y lm cho gi nguyn liu gim xung phi thng. Do , mt l tin cng th c tng, li cho dn tnh, hai l phng php ch to ci tin, li cho ngi tiu th, ba l rt r m tin li cn gp ba trc, li cho ch xng. Nh th l mt sng kin em li ba kt qu. Cha y ba nm, ngi pht minh kia tr nn giu c, l mt iu hay, anh li cn lm cho mi ngi chung quanh mnh cng c giu c, iu li cng hay

hn. Ngi y khng phi l dn bn ht. Chng ai bit qu qun anh ta u. Cng chng ai bit lc thiu thi anh ta sinh sng nh th no. Nghe ni lc mi n Mngtri, lng vn anh ta chng l bao, ch my trm phrng l cng. Lng vn ch c th nhng anh ta khai thc c sng kin y, li lm n c ngn np v c suy ngh nn khng bao lu anh lm giu cho mnh, li lm giu cho c x. Lc anh ta mi n, anh n mc, i ng, ni nng nh mt dn th. Nghe u anh ta li thi vo th x Mngtri nh b ny mt bui chiu ti thng chp, lng eo ba l, tay cm mt chic gy gai. Gia lc y th mt m chy ln xy ra ngay hi ng th chnh. Chng qun nguy him, anh ta ln x vo m chy cu c hai a tr. Hai tr li chnh l con vin i y cnh st trng. Thnh ra khng ai ngh n vic xt giy thng hnh ca anh ta. Sau ngi ta bit tn anh ta. Ngi ta gi l bc Malen.

II NG MALEN
Bc Malen l mt ngi tui nm mi, c v m chiu v li ho tm. Ngi ta ch bit c th. Nh ngi y chn chnh cng ngh lm ngh huyn nn ngh y pht trin nhanh chng. tMngtri tr thnh mt trung tm thng mi phn thnh. Ngi Ty Ban Nha tiu th nhiu huyn, hng nm t mua mt s hng rt ln. Mngtri hu nh cnh tranh c vi Lun n v Bc Lin v xut khu huyn. S tin li ca bc Malen ln nhanh n ni ch mi nm sau, bc ta dng c mt nh my kh ln, ngn lm hai xng rng cho n ng v n b lm ring. Ai tng i c tm n , chc chn s c vic lm v c cm n. Bc Malen ch i hi n ng phi lng thin, c ch, n b phi nt na ng n v mi ngi u phi ngay thng tht th. Bc cho n ng n b lm vic ring cng l cho n b con gi c th gi c c hnh. V khon ny, khng ai lay chuyn c bc. C l l im c nht ca bc c phn c chp. Bc nghim khc nh vy rt c l, v Mngtri c nhiu tri lnh, c hi h hng tht chng thiu g. Tm li, i vi ngi dn Mngtri, bc trc l mt n nhn sau l mt v cu tinh. Trc kia, y i sng t ngt, nay th ch no cng lm n nhn nhp, khng kh vui ti lnh mnh. Mt s giao lu tp np thi nhit tnh v thm nhp khp ni. Khng cn cnh tht nghip, ngho i na. Khng c ci ti o xu x no l khng xng xong t tin, khng c nh tranh ti tn no l khng c ting ci vui. Bc thu dng tt c mi ngi. Bc ch yu cu mt iu: n ng phi lng thin, n b phi ng n. Bc Malen lm nn giu c gia cnh lao ng tp np m bc to ra v hin

ng lm tr ct. Nhng c mt iu l l bc khng ly vic lm ra tin lm mc ch chnh nh tt c nhng ngi kinh doanh khc. Hnh nh bc ta ngh n ngi khc nhiu hn. Ngi ta bit rng n nm 1820 bc ta ra c mt mn tin l su mi ba vn phrng gi ngn hng Lapht. Nhng trc lc ra s tin th bc chi cho dn trong thnh ph v nhng ngi ngho kh n hn mt triu ri. Nh thng trc kia thiu thn, bc ta quyn thm cho mi ging bnh na. Tnh Mngtri c hai khu: khu thng v khu h, l ch bc ta , ch c mt nh trng t trong mt cn nh nt sp , bc dng hai trng mi: mt trng con gi v mt trng con trai. Hai thy gio y c bc tr thm mt khon ph cp gp i s lng t i ca chnh ph. C ngi ly lm ngc nhin th bc bo: Hai hng cng chc quan trng nht ca nh nc l v nui tr v thy dy hc. Bc cn b tin ra lp mt nh phc, c l khp nc Php cha u c v mt qu cu t cho th gi yu v tn tt. Xng cng ngh ca bc tr thnh mt trung tm, chung quanh mc ln mt khu ph ca nhng ngi ngho kh quy qun ly bc. Bc t chc y mt phng pht thuc lm phc. Bui u, thy bc bt tay vo vic, nhng k t t ni: Tay ny nh lm giu y. n khi thy bc lo lm giu cho c x trc ri mi ngh n mnh sau, nhng ngi y li ni: Anh ny mun a v. iu ny cng c v c l khi ngi ta thy bc cng i do v ch nht no bc cng i l u n. Chng no bc cn l ngi ngoan o na, m hi ny ngi ta trng ngi ngoan lm. Tnh hnh ny lm ng dn biu trong ht quen nhn u cng thy knh ch, ch my chc m lo. ng ta trc kia c chn trong vin lp php ca ch v cng mt quan nim v tn gio vi mt nh tu hnh by gi c phong qun cng l Fus (Fouch: nguyn l linh mc theo cch mng Php, ri ch, c c lm B trng an ninh v phong cng tc. Khi thy Napoleon suy, hn giao thip vi gic ngoi, ni ting v xo quyt, tn bo, tham lam, c hi v phn phc), ng ny va l bn va l k tc thnh cho ng ta. Trong ch bn b kn ming vi nhau, ai ni n Cha Tri th ng ta ci khy mt cch nh nhng. Nhng khi thy nh cng nghip giu c Malen theo mi ngi i c kinh sm, ng ta li nh hi ng ny c th nay mai ra tranh c vi mnh nn quyt tm cho hn hn. ng ta mi ring mt linh mc dng Tn lm cha xng ti, ng ta li i nh th d l tht sm v lun c l chiu. Thi by gi tham vng biu hin bng cuc chy ua i l. Thnh th v ng ta hong ht m k ngho v Cha li c nh, bi v ng dn biu ng knh nh ta b tin t thm hai ging na bnh vin, v chi mi hai ging. Nm 1819, mt sng n c d lun l ng tnh trng tin c bc Malen lm th trng thnh phMngtri, tng l cng lao ca bc v nh vua cng sp b nhim bc. Nhng ngi trc kia cho bc l mt tay a v chp ngay ly c hi v reo ln mng r: thy cha? Ni c ng khng? ting n m c thnh ph. Ming ngi th m c cn c. Vi ngy sau th ch d b nhim ng ln cng bo. Nhng hm sau, bc Malen t chi. Cng nm y, nhng mt hng sn xut theo phng php do bc sng ch c

em trng by cuc trin lm cng nghip. Cn c vo bo co ca hi ng gim kho, nh vua tng thng bc hun chng bc u bi tinh. Li mt phen n i. Coi nh! Hun chng anh ta mi thch c! Nhng bc li t chi. Qu tht bc l ngi kh hiu. Nhng k hin lnh b qu, phn liu: Du sao th cng l mt loi giang h bt t thi. C tnh c nh bc ta nhiu, nhng ngi ngho i hon ton nh bc ta m c no m. Cng c nh th nn d th no mc lng, cui cng ngi ta cng phi knh n. Hin nh th th d th no ngi ta cng em lng yu. Nht l th thuyn lm trong xng th tht qu mn bc ta: Bc ta nhn s qu mn ca h mt cch trang trng nhng trong s trang trng y c phng pht v u hoi. Khi ai ny u bit rng bc giu ri th m tai mt hng tnh vn v cho hi bc v gi: ng Malen. Th thuyn v tr con c gi ng l bc Malen, iu y mi tht s lm ng vui sng. X hi vy tay ku gi ng. Nhng phng khch kiu cch t Mngtri c l khng i no tip anh th lc ban u, th by gi m toang ca ch n nh triu ph. Ngi ta sn n ng bng mi cch. ng vn lng trnh. Ln ny, nhng k hin lnh khng tic li: Tay y l dn h ng ngu dt. Chng bit l con ci nh ai. Chng bit cch giao thip trong gii thng lu u. V hnh nh m ch th phi. Trc kia, thy ng lm ra tin, h bo ng l mt ch li bun. Khi thy ng em tin ra rc vi th h bo ng l mt thng a v. Khi thy ng t chi a v th h bo l mt a giang h bt t. By gi thy ng lng trnh cc x hi thng lu th h bo l mt thng tht phu. n nm 1820, ngha l nm nm sau khi ng n Mngtri, cng c ca ng t to ln qu, nguyn vng ca nhn dn nht tr qu, nn triu nh mt ln na li c ng lm th trng thnh ph. Ln ny ng cng li t chi. Vin tnh trng nht nh khng chu, hng thn ho yu cu ng, nhn dn van xin ng ngay gia ph, s yu cu khn khon qu nn cui cng ng phi nhn. C ngi thy mt b gi dn ngho ng ngay gia ca m qut ng mt cch gn nh gin d: Mt ng th trng tt l li cho dn lm ch. C dp lm iu hay cho dn chng sao bc li t chi h? Hnh nh cu ni y lm cho ng dt khot nhn li. ng ln bc thang danh vng th l ln th ba. Bc Malen thnh ng Malen. ng Malen nay thnh ng th trng.
QUYN V - XUNG DC (tt)

III TIN GI NGN HNG LAPHIT

Bao gi ng Malen cng gi tc phong gin d nh nhng ngy mi n. Mt nghim chnh, tc hoa rm, da rm nng nh mt ngi th nhng v mt th m

chiu nh mt trit gia. Thng ngy ng i m rng vnh, mc o ph ngoi bng d th, gi cc ln n c, ng gi chc th trng song ngoi gi lm vic cng, ng ring mt mnh, khng hay vui chuyn. ng ln trnh s v vp ca k khc, gp ai ng cho qua, ri tho ngay. ng mm ci khi phi ni chuyn v gip khi phi mm ci. m ph n gi ng l mt con gu lnh. ng ch thch i do chi ngoi ng. ng n cm mt mnh, mt khng ri quyn sch lc no cng trc mt. ng c mt t sch kh y . ng rt a c sch; sch l nhng ngi bn t chuyn, tin cy c. Cng giu th cng nhn, ng dng th gi nhn ri hc tp. Ngi ta thy rng mi nm, cch n ni ca ng mi thm lch s, tinh t v d a. Khi i do chi, ng thng mang theo mt khu sng nhng t khi dng n. Thng c bn mt pht th ng bn nht nh trng, ai cng khip ng bn c. Chng bao gi ng git mt con vt v hi, chng bao g ng bn mt con chim nh. ng lung tui m ngi ta n ng khe lm. Ai cn n vic g ng cng sn sng gip mt tay; nng mt con nga qu ln, y mt chic xe sa ly, nm sng gi li mt con b c sng. nh ra i, ti ng y tin ho, lc quay v th ht nhn. ng i qua thn no l tr con rch ri cng vui mng chy theo v qun ly ng nh mt n rui. Ngi ta on l trc kia ng lm ngh nng, cho nn mi c nhiu nhng kinh nghim qu mch bo cho ngi lm rung nh th. ng by cho h ri nc mui ln vn kho tr su la m, treo hoa oc vi trn tng v trn mi nh tr mt. ng c nhng b quyt tr tit nhiu ging c lm hi la. ng bit cch nht mt con chut ch trong chung th chut cng thy hi phi lng trnh, khng vo n th con. Mt hm thy ngi ta bn rn nh dn gai, ng nhn ng cy nh ho kh m bo: - Hng ri! y, cy ny nn bit cch th cng dng c. L dn gai non l mt th rau rt tt. Thn cy gi c th tc si nh gai hay ay, vi dn cng tt nh vi gai y. Cy dn bm i g vt thch n, xay dp th b d li cng a lm. Ht dn rc vo c kh, em cho th vt n thm mt lng. un r dn pha vi mui th thnh mt nc nhum mu vng trng rt p y. Dn cn l mt thc lng kh tt cho sc vt, c th ct hai bn. Th m dn c i hi cng phu g my? Mt t y thi, ch khng phi trng trt, khng phi chm nom. Ch c iu l ht chn n u ri rng n nn kh hi. Th thi, chu mt cng mt cht th dn gai s c ch. Ngi ta b ph n, cho nn n ha ra c di. Ri ngi ta buc phi git n. Bao nhiu con ngi cng ging nh th dn gai y. ng ngng mt lt ri ni thm:

- Cc bc , cc bc nn nh ly iu ny, l khng c c di, cng nh khng c ngi xu. Ch c nhng ngi khng bit trng trt chm nom m thi. Tr con thch ng v ng bit ly cng rm v s da lm ra cc th chi xinh xinh. Thin h thch i xem ra ti, cn ng, ng hay n ving cc m tang. Cho nn, i qua nh th, h thy trc ca c treo vi en l ng i vo ngay. Cnh ga ba au thng ca k khc cun ht ng v ng c lng thng ngi m thm. ng n, ng ha mnh vi bn b, thn quyn ang au bun, vi cc nh tu hnh ang cu kinh ru ru, thm thit. Nhng bi ca iu vong y, cha y vin nh v mt th gii no khc. Dng nh ng mun ly nhng bi ca y lm c s suy tng. Mt nhn ln cao, tm tr nh theo ci v bin huyn b, ng lng nghe nhng ging bun bun kia ang nh ro rt trn b vc su ca ci cht ti tm. ng lm v khi vic thin m giu gim nh ngi ta lm vic c. i nh nhem ti ng mi ln vo nh ngi ta, rn rn tro ln thang gc. C anh kit xc i c ngy, ti chui v , ngc nhin thy ca ng nhiu khi b y ra, trong lc i vng. Tng c trm, anh tc ti. Khi vo trong nh, anh trng thy mt ng tin vng ai b qun trn bn. Tn k trm ln vo nh l bc Malen. Tnh ng n cn nhng sao bun bun th no y. Dn chng bo: ng ny qu l mt ngi giu m khng kiu, mt ngi sung sng m khng vui. i ngi ni liu rng ng ta l mt nhn vt b him v qu quyt rng chng ai c vo phng ng bao gi, phng ng ng l mt ch ca o s, c bnh ct chp cnh v trang hong bng nhng ng xng chn bt cho v nhng ci u lu. Ngi ta truyn nhau iu ny d qu, n ni c my thiu ph sang trng v lu lnh, mt hm phi ko nhau n nh ng, i xem: Tha ng th trng, xin ng cho chng ti xem phng ca ng, ngi ta bo n l mt ci hang. ng mm ci v ngay lp tc a cc b vo ci hang y. Cc b t m nh ta tht c mt m hng. Ci hang ch l mt cn bung bn gh hn hoi c iu l loi bn gh g xu x v chung quanh tng u ph bng th giy r tin. Cc b nh ta xoi mi mi ch thy c mt cp chn n hnh dng rt c t trn l si v c v l bng bc. Mc d vy, ngi ta vn c tip tc truyn nhau l chng ai c vo cn phng y v n chng khc g mt ci ng n s, mt ci gc m mng, mt hang ti, mt ngi m. Thin h cn th thm vi nhau rng ng c nhng mn tin rt ln gi ngn hng Laphit vi iu kin l mun ly ra lc no cng c. Vi iu kin y, bt k lc no ng cng c th n nh ngn hng, k mt t giy bin nhn, th l rt ra ngay hai, ba triu, cng vic lm xong trong mi pht. Thc ra, s tin hai, ba triu ngi ta n y ch l su mi ba hoc su mi t vn phrng m thi.

QUYN V - XUNG DC (tt)

IV NG MALEN TANG
u nm 1821, cc bo ch ng tin ng gim mc thnh inh l Mirien, tc gi l c Cha Bingvnuy t th trong php o, hng th tm mi hai tui. Cc bo b qua mt chi tit l ng gim mc b m my nm trc khi mt. ng b m nhng c b em bn cnh nn ng vn yn tm. Trong cuc i chng c g hon b ny, m la m c knh yu l mt hnh thc hnh phc l lng v nh nht. Hi c hnh phc no snh bng lun lun c bn mnh mt ngi n b, mt c gi, mt c em, mt con ngi ng yu, h c mt v ta cn n h v v h khng th khng c ta? Bng bit ta khng th thiu c i vi k ta rt cn? C hnh phc no hn thng xuyn o c lng thng yu ca h i vi ta bng ngy gi h c mt bn ta v t bo: H b ht th gi chm nom ta, y l ta chim ht tri tim h? C g sung sng hn nhn c ngh h khi khng nhn c gng mt, bit lng trung thnh ca h i vi ta hy cn sng chi khi c v tr trc mt ta ti sm li? Ri cm thy t o h st sot nh nhng nh i cnh ang v bay, nghe thy c h i li, ra vo, ni nng, ca ht v ngh rng ta l trung tm ch ca nhng nhng bc i y, nhng li ni, nhng cu ht y, hng giy hng pht chng t rng ta c sc hp dn, cng tn tt ta cng c quyn lc v tuy phi sng trong bng ti nhng chnh li nh bng ti m ta tr thnh ngi sao cho h chu tun chung quanh, th hi trn i c bao nhiu nim vui snh kp? Hnh phc ln nht trong i ta l tin chc mnh c yu, c yu v bn thn mnh, c yu bt chp c mnh! ng gim mc m m c c nim tin y. Bi v trong cn hon nn ng c n chm sc, ng c tru mn vut ve. Cho nn ng c thiu thn g u! nh sng ng cng khng mt v ng c tnh yu, mt th tnh yu cao qu bit bao, v n l ca mt tri tim v vn c hnh. H tin chc th khng cn m c na. Tm hn d dm i tm mt tm hn v tm ra. Tm hn tm c, tng qua th thch, l mt ngi n b. Ta cn mt bn tay nng chng? C bn tay ca ngi. Mt ai hn nh ln trn ta? l mi ngi. Ta nghe mt hi th ngay cnh ta, l ngi. Ngi cho ta tt c, t lng thng yu, n nim knh mn. Ngi c bao gi ri ta, ngi em tm lng nng niu chiu chung cu gip ta, em tm thn liu yu m vng nh thnh ng cho ta lm ch da, ngi nh ng cu tinh ta s c trn tay v m c trong lng, chao i, ta m c ngi hay ta m c Cha! Vui

sng bit l bao! Cn tri tim ta, a hoa m thm ca tri cao, tri tim ta ang n ra mt cch huyn b. C cho ta tt c nh sng trn i ta cng khng nh i ci bng m thm y. Ngi n b kia, tm hn thin thn kia ang cn , lun lun cn ; c xa th ri li gn; c tan i trong mng th ri li hin v trong cnh thc. Ta thy nh hi m tng bc tng bc li gn ta, l ngi n. Ta thy tm hn ta xit bao thanh tnh, xit bao vui th, say sa, ta thy ta nh mt tri ang chi ang chi sng trong m. Li cn mun vn nhng chm lo t m, nhng ci khng u m v cng to ln trong cnh trng khng. Nhng uyn chuyn du dng ca ging n b du dng khn t v nh ru, nh thay th cho ht thy nhng g trong v tr nay khng cn trng thy na. Khng phi bn tay u ym m tm hn u ym. Khng trng thy g, m li thy c yu thng. Tht l mt cnh thin ng trong bng ti. ng gim mc t thin ng ny m bc sang thin ng kia. Tin bun y c ng li trn t bo tnh Mngtri. Hm sau, ng Malen bn en ra ng, trn m c ci bng tang. Mi ngi ch n chuyn v bn tn xn xao. Ngi ta cho l mt tia sng ri vo lai lch ng Malen. Chc ng phi c h hng g vi ng gim mc ng knh! m thng lu bo nhau phng khch. Lo tang ng gim mc thnh inh. iu lm tng uy tn ca ng nhiu v t nhin thy h knh n ng khc trc. Ci x hi qu tc nh xu cc tnh nh y thi khng lm cao vi ng v ng c h vi mt v gim mc. Gp h, ng Malen thy mnh c cc b gi nghing cho cn thn hn v nhng b tr nim n hn. Mt bui ti, mt b phu nhn c tui cho mnh c quyn thc mch v c tui, hi ng: - ng th trng l em h c c gim mc thnh inh y ? - Tha b khng . - ng tr c gim kia m? ( tang) - V l hi nh ti hu trong nh c. Ngi ta cn nhn thy mt iu na l mi khi c mt thng b Xavoa no n trong vng hi thng ng khi th ng Malen cho gi vo hi han tn h v cho tin. Bn tr Xavoa bo nhau qua li ni y rt ng.
QUYN V - XUNG DC (tt)

V CHN TRI C DNG CHP

Lu dn, nhng s chng i cng tiu tan ht. Lc u, ng Malen cng b ngi ta bi nh, vu khng nh thi thng i vi nhng ngi thnh t trong x hi, nhng mt thi gian th ch cn nhng cu c v sau th l nhng li ni khy, ni ma, cui cng th tt c u bin ht. i vi ng, mi ngi u mt lng knh yu su sc. Vo khong nm 1821, ngi ta ni ti ng th trng Mngtri vi tt c s thnh knh cng nh ngi ta ni ti ng gim mc thnh inh vo khong nm 1815. Trong vng mi dm, nhn dn u n nh ng dy bo. ng ha gii nhng m xch mch, ng ngn nga nhng s kin tng, ng gip nhng k th lm lnh vi nhau. Ai cng mun nh ng phn x h. Lng chnh trc ca ng l mt b lut t nhin. S tn sng truyn t ngi ny sang ngi khc, trong su by nm lan trn dn ra khp x. C tnh ch c mt ngi nht quyt khng chu nhim s sng bi y. Mc cho ng Malen lm g th lm hn mt mc khng phc, ta h nh c mt th linh khiu no vng chc v kh lung lc cho hn lun cnh gic v phng. nhng con ngi no hnh nh c mt bn nng th vt tht s, thun nht, khng th pha trn. N gip con ngi bit lnh ci ny v bit a ci kia, bit phn bit dt khot bn cht ny vi bn cht n. N lm cho con ngi khng do d, khng bi ri, khng chu im lng v cng khng bao gi chu thay i kin. Con ngi da vo n m tin mnh lun lun sng sut, khng sao c th sai lm, mi ngi phi nghe mnh ch mnh khng bao gi chu nghe ai, d l li khuyn ca tr tu, li phn khng ca l tr. V mc d s mnh c sp t con ngi a v x hi no, th bn nng ny cng gip cho loi ngi ny nh hi thy k gian, cng nh ch ngi thy hi mo, s t on bit c co. l mt ngi cao ln, mc o ngoi mu xm, cm mt chic can to tng v i ci m cp vnh. Nhiu khi thy ng Malen i ngoi ph im tnh, n cn, c mi ngi tru mn, hn quay ngot li, nhn m m theo ng mi cho n khi khut. Lc y hn khoanh hai tay li, lc l ci u chm chm, dng mi di y mi trn ln tn mi. Ci nhn nh ny c ngha: - Qui tht, ngi ny l ai? R rng ta gp hn u ri. Du sao ta cng khng mc la hn. Con ngi y vi ci v nghim ngh gn nh e da, l hng ngi nhc thy mt ln phi ch . Tn hn l Giave. Hn lm vic s cnh st. Mngtri hn gi mt chc v nng n nhng ch li, l chc thanh tra mt thm. Hn khng c chng kin nhng bc u kinh doanh ca ng Malen. Giave c gi chc y l nh c quan thy l ng Sabui, b th ca ng b trng, b tc Angle, lc by gi l gim c s cnh st Paris. Khi Giave n

Mngtri th ngi ch xng tr thnh triu ph v bc Malen tr thnh ng Malen ri. C nhng tn s quan cnh st trng tng mo khc bit, trong c ci v va hn h va oai nghim. Giave c ci tng mo y nhng khng c v hn. Nu linh hn m nhn thy c th chc rng ngi ta s nhn ra mt iu k l l mi con ngi li ng vi mt con vt, cng nh ngi ta s nhn c d dng ci chn l m nh t tng ch mi h thy qua, l t con s n chim phng hong, t con ln n con h, tt c cc loi th u cha ng trong con ngi v mi mt con ngi u cha ng mt con vt. C khi nhiu con vt mt ln. Th vt chng qua l hnh dng ca c hay tt xu chng ta, lang thang trc mt chng ta, l bng ma trng thy c ca linh hn. Cha by ra cho chng ta xem chng ta suy ngh. Ch c mt iu th vt ch l nhng ci bng nn Cha khng mun cho c th ci to chng c. V chng ci to lm g? Tri li, linh hn chng ta l nhng ci c tht, c cu cnh ring bit, cho nn Cha ban cho tr thng minh, ngha l kh nng th gio. Mt linh hn d xu n u i na, mt nn gio dc x hi tt cng lun lun c th rt ra t y mt ci g c ch. Tt nhin trn y ch gii hn trong phm vi cuc sng trn tc bn ngoi m ni, ch khng c kin g v vn kip trc kip sau ca cc sinh vt khng phi l ngi. Ci ti nhn thy trc mt khng cho php nh t tng ph nhn ci ti tim tng. Ch xin c li d dt nh vy, v thi. By gi, nu mi ngi chp nhn chc lt ci iu chng ti vn inh ninh l trong bt c ngi no cng c mt con vt, th chng ta s ni c rt d dng tay nhn vin an ninh Giave l con ngi nh th no. Nng dn vng Atxtuyri qu quyt rng la no si cng c ln mt con ch, ra l si m cn cht ngay, nu khng ln ln ch s n tht ht si con. Con ch do si y, cho n mt ci mt ngi, th l Giave. Giave ra trong ngc, m l mt m bi bi ty, cha l mt tn t kh sai phc dch chin hm. Ln ln, hn t cho l ngoi ra x hi sng nh mi ngi. Hn nghim ra rng c hai hng ngi lun lun phi ngoi vng x hi, l nhng ngi xm phm n v nhng ngi bo v n; hn ch cn c mt ng l chn trong hai hng ngi y. ng thi hn t thy c mt bn lnh cng nhc, ng n v thng thn, pha thm mt c cm cao i vi ging ngi du ng trong y vn c cha m hn. V th, hn vo lm cnh st. Hn thnh cng. Bn mi tui, hn l thanh tra. Lc thiu thi hn l lnh canh ngc min Nam. Trc lc i su vo cu chuyn, hy ng vi nhau v ci ngha ca t mt ngi s em dng vi Giave di y. Ci mt ngi y Giave nh sau:

Mi Giave tt, c hai l su hom; hai bn m hn c hai chm ru rm mc ngc ln n chn mi. Ln u nhn hai ci rng y v hai ci hang y, ai cng thy kh chu. Khi hn ci, - ngha l ha hon lm v d s lm th i mi mng dnh dang ra, phi by no rng no li. Lc y, chung quanh ci mi l c mt vt nhn nhm man r, trng nh mm c th. Giave m nghim nt mt th l mt con ch d. Khi ci hn li l mt con cp. Li cn ci trn hp, ci hm bnh, tc ta xung tn chn lng my, gia hai con mt lc no cng c mt np nhu trng nh lun lun gin d, cp mt ti tm, kh hiu, ming th mm li mt cch khc nghit ng s, c ngi hn tot ra mt th quyn uy tn c. Ngi y trong tm l c hai thc rt n gin v c th coi l tt, nhng v hn cng iu ln qu cho nn li thnh xu. Hn tuyt i phc tng cp trn v th ght mi hnh ng ni lon. i vi hn, trm cp, git ngi, tt c cc ti trng u l nhng hnh thc ni lon. Hn tin tng tuyt i v m qung tt c nhng ngi c gi mt chc v trong b my nh nc, t ng th tng n bc tun phin. Hn li khinh b, th hn v gh tm tt c nhng ai trt mt ln phm vo lut php. Tnh hn rt l cc oan v khng khoan th mt ngoi l no: a phm ti th trn i mn kip l b i. Khng mong g chng c. Hn rt tn thnh kin ca bn cc oan cho php lut trn gian c quyn lc di ngi xung a ngc v by ra mt cnh Thp in ch di cng ca x hi chng ta. Lc no hn cng khc kh, nghim ngh, t l, kiu hnh m h mnh nh nhng ngi cung tn. Ci nhn ca hn xoy vo da tht ngi ta nh mt mi khoan, va lnh lng, va xoi mi. C cuc i ca hn thu gn trong hai ch: tnh to v canh phng. Hn thng nh mc tu mt nhim v ngot ngo nht, hn bit cng vic ca hn c ch cho ngi ta, hn tn th chc v ca hn, hn lm mt thm mt cch knh cn nh ngi ta lm mc s. V phc cho k no ri vo tay hn! V th cha hn vt ngc, hn cng c bt; m hn phm php, hn cng c t co. Hn lm cc cng vic y mt cch c nh ngi ta lm vic thin. Thm vo , mt i sng kh hnh, c c, qun mnh, trong sch, khng bao gi vui a. Hn l hin thn ca nhim v cng rn, ca an ninh khc nghit, l mt anh lnh canh phng khng n nang, l mt th lng thin ng s, l mt tn t gic lnh lng, l cng l di mt mi mt hung thn. Tt c con ngi Giave th hin s rnh m, ln lt. Hi by gi, trn mt bo ch ca phi siu bo hong thng thy gia v nhng bi v lch s v tr ca mt trng phi thn b! Gi nhng bi y cp n Giave th chc hn s cho hn l mt biu tng. Khng thy trn v ci m sm sp; khng thy mt v lng my rm, khng thy cm v chic khn qung qun kn c, khng thy tay v tay thc vo ti o rng, khng thy gy giu di o. Nhng khi cn th t nhin mi ci y t trong bng ti xng ra nh mt on qun phc kch: ci trn hp v g, con

mt c, ci cm khip ngi, hai bn tay h php v chic di cui tng. Nhng lc ri ri, m Giave t khi ri, hn c c sch tuy ght sch v. Bi th hn khng n ni l ngi dt lm. C nghe vn ni cu k ca hn th bit. Hn khng c mt tt xu g, nh ta ni. Khi no c , hn t thng cho mnh mt mi thuc l. Hn cn c cht gn nhn loi l ch . Giave l s kinh hong ca bn ngi m h s t php gi chung l hng lu manh. Nghe n tn Giave l h tho chy, nhn thy mt Giave l h cht ng. l con ngi gh gm. Giave nh mt con mt lun dn ln ngi ng Malen. Nghi ng v thc mch. ng Malen cng nhn thy th, nhng hnh nh ng coi thng ci . ng chng h hi Giave; ng khng tm hn cng khng lnh hn, lm nh khng ch g n ci nhn kh chu v nng n ca hn. ng i x vi Giave cng thoi mi v t t nh i vi mi ngi. V my cu Giave l li ni h, ngi ta on hn ang b mt d xt hnh tung trc kia ca ng Malen. S t m ca hn va l do bn nng, va l c thc. C khi hn ni p m l c ngi iu tra mt ni no v mt gia nh no mt ht. Mt ln, hn lm bm ni mt mnh: Ta chc nm c n ri! Ri hn ngh ngi rt lung trong ba ngy lin, khng ni nng g c. Hnh nh ci u mi hn tng nh nm c li t mt hay sao y! Tht ra, trong con ngi, khng c mt nng khiu no l tuyt i khng bao gi lm ln. iu ny l s iu chnh cn thit i vi nhng t c ngha l qu tuyt i. Tnh cht ca bn nng l c th long chong, lc ng, mt du. Nu khng bn nng hp l tr v vt hn ngi! Giave tt nhin c ngi ngng trc thi bnh tnh hon ton v rt thn nhin ca ng Malen. Th m mt hm ci iu b l lng ca hn lm ng Malen cht d. Cu chuyn y nh th ny.
QUYN V - XUNG DC (tt)

VI C PHSLVNG
Sng hm y, ng Malen i qua mt ph nh khng lt . ng nghe ting n o v thy c m ng. n ni th l mt ng lo tn l Phslvng b c xe ln ngi v con nga ko xe ng qu. Lo Phslvng l mt trong s rt t ngi cn nui c cm vi Malen. Phslvng nguyn l th k vn kh v l mt nng dn bit ch ngha. Lc ng

Malen n Mngtri, lo ang kinh doanh bun bn nhng bt u thua l. Thy ci anh th qun u n y lm giu vn vt cn lo, hng ch, li c ln bi dn, lo m ght cay ght ng ng Malen. Lo khng b l mt dp no c th lm hi ng. Sau Phslvng b v n, tui gi, v con chng c ai, c nghip ch cn li c c xe v con nga, lo phi nh xe ch thu nui thn. Hm y con nga b gy hai bn i khng th ng dy c. Lo b cht di gm xe gia hai bnh. Khn kh lo ng xung th no m c c xe ln ngc lo. Xe th xp y hng nng. Lo ng ku rn thm thit. Mi ngi th ko lo ra nhng v hiu. V li, ch chuyn sai mt ci, x dch vng v mt t hoc y khng ng ch l git cht lo ngay. Mun g cho lo, ch cn mi mt cch l nng ci xe t di ln. Giave cng va n y lc xy ra tai nn; hn sai ngi i tm mt ci kch. ng Malen n, mi ngi knh cn dt ra. Lo Phslvng vn ku: - Ai cu ti vi. Ai l ngi tt bng lm phc cu ga ny. ng Malen hi cc ngi ng quanh : - C kch khng? Mt ngi nng dn p: - c i mn ri. - Phi ch bao lu? - Ch gn nht l ph Phlas, c anh th ng mng nga. Nhng th no cng phi mt mi lm pht l t. ng Malen ku ln: - Mi lm pht ! Hm trc tri va ma, ng t ly nho, nn ci xe c ln dn xung v p ngc ng gi. Trong nm pht na chc chn l lo s gy ht xng sn. ng Malen quay li: - Khng th i mi lm pht c u! - Cng phi i ch bit lm th no? - i th khng kp mt! Cc bc khng trng thy xe mi lc mt ln su xung y ? - C thy ch ! - Th ny nh. di gm xe cn va ch cho mt ngi chui vo ly lng ny xe ln. Ch cn na pht thi ko ng lo ra. y ai c lng thng ngi v c sc khe? Ti xin biu ng nm lu-i vng. Khng ai nhc nhch. - Mi ng. Mi ngi ci mt. C ai lm bm: - Phi l ngi khe gh gm lm mi lm ni. - Khng kho li cht bp theo na!

ng Malen li bo: - Th no? Hai mi ng vng y! Vn im lng. C ai ni: - Khng phi l ngi ta khng c bng tt. ng Malen quay li, trng thy Giave. Lc mi n, ng khng trng thy hn, Giave ni tip: - Ch thiu sc khe thi. Ly lng m nng mt ci xe nng th ny, phi ngi no c sc khe gh gm th ai lm ni. Ri hn nhn chng chc vo mt ng Malen v nhn tng ting: - Tha ng Malen, bnh sinh ti ch bit c mi mt ngi c th lm ni ci vic ng ni . ng Malen git mnh. Giave thn nhin ni tip, mt khng ri ng Malen: - l mt tn t kh sai. - Th ? - nh lao Tu-lng. ng Malen ti mt. C xe t t ln xung. Lo Phslvng va rn va r: - Ti cht cht mt! Ti gy xng c ri! Cho ci kch! Hay g cng c Tri i! ng Malen nhn quanh lt na: - Khng c ai mun ly hai mi ng vng v cu sng ng lo ti nghip ny ? Khng mt ai ca quy. Giave li ni: - Sut i ti ch bit c mt ngi thay ni ci kch. l tn kh sai kia. ng lo di xe ku ln: - Tri i! N nghin bp ti ri! ng Malen ngng u gp con mt v ca Giave chng chc nhn mnh. ng quay nhn nhng ngi nng dn im m v ng mm ci bun b. Ri chng ni chng rng, ng qu sp xung. Mi ngi cha kp ku ln ly mt ting th ng lun ngi vo di gm xe. Pht ch i lng l v khng khip. Ngi ta thy ng Malen nm rp ngi st t di c xe nng. Hai ln ng ly ht sc nhm hai khuu tay v hai u gi st nhau nhng v hiu. ngoi ngi ta ku m ln: Bc Malen! Chui ra thi! Lo Phslvng cng bo: ng Malen, ng ra i! Tri bt ti cht, ng thy , mc ti! Ko li cht bp c i by gi! ng Malen khng tr li. Cng chng php phng lo ngi. i bnh xe c ln dn mi xung. n lc ng Malen c mun chui ra cng khng c na. Bng nhin c xe to ln chuyn mnh ri nhch ln t t, nng i bnh ln khi h ly c non na. C ting ngi hn hn ku: Mau ln! H mt tay! l ng

Malen ang c sc ln cui. Ai ny x li. Mt ngi tn tm lm mi ngi thy khe ln v ha ra can m. Hai mi cnh tay lc lng bc hn c xe ln. Lo Phslvng thot cht. ng Malen ng dy, mt ti mt, m hi nh nhi, qun o rch ti v b bt nhng bn. Ngi ta cm ng ri nc mt. Lo Phslvng m gi m hn v gi ng l c Cha lng lnh. Cn ng Malen th nt mt tht l kh t; va au n va l mt v thoi mi cao c. Cp mt ca ng bnh tnh nhn li mt Giave t trc vn m m trn ngi ng.
QUYN V - XUNG DC (tt)

VII PHSLVNG THNH NGI LM VN PARIS

Lo Phslvng ng b sai mt mt bn bnh ch. ng Malen sai ngi vc lo v bn x dnh ring cho th. Bnh x nm ngay trong nh my, c hai b phc ph trch. Hm sau, khi thc dy, lo thy trn u ging c mt t bc mt nghn phrng v my ch ca ng Malen: Ti mua li ng c xe v con nga. C xe th gy nt v con nga cht. Phslvng khi bnh nhng u gi thnh tt. ng Malen nh cc b s v cha x gii thiu v thu xp cho lo vo lm vn mt tu vin n khu Xanh Antoan ti Paris. Sau t lu, ng Malen c c lm th trng. Ln u tin Giave thy ng mang ph hiu ca ngi ng u chnh quyn a phng, hn nh mt con ch d nh thy hi si trong ngi ng ch mnh. T y hn c trnh mt ng. Khi no cng vic qu cn thit i hi hn gp ng, hn t ra rt tn knh. t Mngtri c phn thnh l nh c ng Malen. Ngoi nhng du hiu phn thnh bn ngoi ai cng trng thy, cn c mt im kh thy nhng khng km ngha. l mt du hiu rt chc chn. Lc nhn dn cht vt, cng n vic lm thiu thn, s bun bn nh tr, th thu m thu kh khn, v ngi ta khng c tin ng nn dy da v chi ph ca nh nc v vic thu thu rt ln. Khi c cng n vic lm, mi ngi no , th thu m thu c d dng v ph tn t. C th ni ph tn thu thu l ci nhit biu ly thnh suy ca nn kinh t mt vng. Trong by nm, cc khon kinh ph thu thu Mngtri gim i c ba

phn t. V th Vilen, B trng B ti chnh, thng nu Mngtri lm gng cho cc tnh khc. l tnh hnh trong x khi Phngtin tr v qu c. Khng ai cn nh n ch. May thay, cnh cng xng ng Malen li nh mt tm lng bn. Khi ch n xin vic th c nhn ngay vo lm khu ph n. Cng vic cha quen, ch lm tt nhin khng kho, v th ng long cng nht cng khng l bao nhiu. Tuy vy cng tm sng, th l c ri.
QUYN V - XUNG DC (tt)

VIII M VITUYCNING TIU BA MI LM PHRNG V KHON O C

Phngtin thy c vic lm n th cng vui c mt . Sng lng thin bng hai bn tay lao ng, qu l mt n hu tri ban. Lng ham thch lao ng tr li vi ch. Ch sm mt ci gng v sung sng ngm ci v ti tr, mi tc ng , hm rng xinh p ca mnh. Ch qun nhiu ni cay cc trc y, ch ch cn ngh n con Cdt ca ch v tng li ha hn. Ch thy sung sng ri. Ch thu mt cn phng, mua chu mt t c, hn lnh cng tr dn, cng l mt t tn tch cn st li ca cc sng ba bi trc kia. Khng th ni l mnh c chng, ch cng khng dm ni l c con. Nhng thng u, ch gi tin v tr v chng nh Tnci sng phng. Vn ch bit k my ch tn, ch phi thu ngi vit th h. Ch thu vit th lun, lm nhiu ngi . bn xng n b ngi ta bt u x xo rng Phngtin hay gi th v c v kh nghi. Thin h cng hay thc mch nhng chuyn khng can d n h. - Ti sao ng kia li c ti ti mi ln m n nh? Sao ng n c th nm th khng mc cha kha ch mi ba? V ng ta li c chn ph nh m i? Sao b ny lc no cng xung xe trc khi v n nh? Sao c kia cn khi giy vit th mua thm cp na? C ngi v mun khm ph nhng loi b mt nh trn, nhng vic hon ton khng dnh dp n h, tiu ph nhiu tin ca, thi gi, cng sc hn l lm mi vic t thin. H t m khng v g c, t m cho vui, t m ch v thch t m thi. H theo di cu kia, c n hng ngy, ng rnh hng gi gc ph, x tng, mc m ti, mc ma phn, gi rt. H cho tin nhng a em th, i ru anh xe, ngi , mua chuc c sen, b v, ly lng nhng ngi coi cng. lm g? Chng lm g c. Ch do cung mun trng, mun bit, mun thng t vic ngi. Ch do ci nga ngy ca tt mch lo. Nhiu khi bit c iu b mt ca ngi ta, thc mch ni i ni li, phi trn n ra nh sng l a ngi ta ti v, u gm, ph sn, gia nh tan nt, thn th iu linh. Gy ha nh th ch khoi bng l khm ph ra c mi vic. Hi

ngi ta v tt thc mch chng v li ch g! Tht ng bun. C nhng k ch v nga ming ba hoa m ha ra c c. H tn gu trong phng khch, h thc mch hnh lang. Chuyn ca h ging nh nhng l si xu, phi b vo rt nhiu ci. Ci y l ngi khc, ngi chung quanh. Th l bn y c Phngtin. vy, Phngtin li b chng ghen ght v ch c m tc vng, hm rng trng. H nhn ra rng, xng, ang lm vi cc ch em Phngtin thng quay mt i gt thm mt git nc mt. Nhng lc y ch nh n con v bit u li khng nh c n tnh xa ngi c. Th ra ct t vi d vng en ti l mt vic v cng kh khn v au n. H nhn thy rng ch gi th t nht mi thng hai ln, gi mi cho mt ngi v th c dn tem. H ln m tm bit c a ch: ng Tnci, ch qun Mngphecmy. H a ngi vit mn n qun ru gi chuyn, lo gi vit mn y c tu nhp l ngn xut. Do y h bit Phngtin c con. Cng li phng mo m g ng thi. H bo vi nhau th. C mt con m lm chuyn thn hnh i n tn Mngphecmy, thm hi v chng Tnci, ri tr v khoe: Ti mt ba mi lm quan, nhng t nay th yn tr. Ti trng thy a b! Con m y l mt con yu qui. Tn n l m Vituycning. N l ngi canh cng c hnh cho mi ngi. Tui nm mi su va gi va xu. Ging ni the th, tnh tnh ng bng. iu l l m cng c thi son tr. Hi y, ngay nm 93, m ly mt thy tu b tu i theo cch mng. Ngi m kh, cng, gai gc, sc nhn, gn nh c c, mc d m rt thng nh ng chng thy tu m ga ba v nghe li ng m tu tnh sa cha i rt nhiu. C th ni m nh cy gai tua ta m chic o cng ca ng thy tu ch xt qua li lm gy bt i nhiu. n thi Qun ch phc hng, m dc tm ng vai mt m gi ngoan o, quyt ch n mc cc cha c cng phi b qua cho m. Chnh m Vituycning ny i Mngphecmy v v ni: Ti trng thy a b! Cng vic r l thc mch y cng phi mt nhiu th gi. Phngtin vo xng lm c mt nm th mt bui sng, ngi n gim th a cho ch nm mi phrng ni l ca ng th trng biu ch. Ngi gim th cho ch bit l ch khng c lm xng na v theo li dn ca ng th trng khuyn ch nn i x khc. Lc y cng l lc m v chng Tnci trc tng tin thng t su ln mi hai phrng, nay li i ln mi lm phrng. Phngtin nghe thy th cng bng st nh. Ch khng th b i u c v cn n tin nh, tin bn gh. Nm mi phrng khng tr mn n y. Ch lng bng ni my cu van ni. Ngi gim th bt ch phi ra ngay khi xng. V li Phngtin cng ch l mt ngi th tm thng thi. Xu h cn nhiu hn l tht vng, ch t gi xng lm vic, i v nh. Vy ra ci vic xu ca ch by gi ai cng bit! Ch thy khng cn sc ni mt li g na. C ngi khuyn ch tm n ng th trng m van xin; ch khng dm i. ng ta cho ch nm mi phrng v ng

l ngi tt, cn ng ta ui ch ra khi xng v ng l ngi chnh trc. Ch ci u trc ci lnh y.

QUYN V - XUNG DC (tt)

IX M VITUYCNING THNH CNG

Ci m ga ca ng thy tu y m c vic. Tht ra ng Malen khng bit g v chuyn c. Nhng chuyn nh th thng thy trong i, do bao nhiu s vic chng cho nhau m sinh ra. ng Malen vn khng my khi lui ti ch phn xng ph n. ng giao b phn ny cho mt b cao tui m khng chng, do cha x gii thiu. ng tin cy ngi n gim th y v b ny cng l ngi ng n, cng quyt, cng bng, lim chnh, giu lng t thin. Nhng lng t thin ca b y l th t thin ch bit b th m khng bit thng cm cnh ng v dung th li lm. ng Malen giao cho b ta nh ot mi vic. Nhng ngi tt nht cng nhiu khi bt buc phi y mt phn quyn hnh ca mnh cho ngi khc. Cng v sn c quyn ti cao v tinh tng l mnh lm ng, cho nn b gim th thm tra, xt x, ln n v thi hnh bn n Phngtin. Cn nh s tin nm mi phrng th b ta trch qu ng Malen giao cho gip cc ch cng nhn, khng phi bo co li. Phngtin i xin mn. Ch i ht nh ny qua nh khc m chng c ai chu mn. Ch khng th b i u c. Lo li bn chu c cho ch, - m c u c ra hn c da ch l h ch bc ra khi t y, th lo s i tha ch l ngi n cp. Lo ch nh m ch cn n tin bung bo: Ch va tr li va p lm g m khng tr c n? Ch em s nm mi phrng chia ra tr cho hai bn y v hon li ba phn t c. Ch ch gi vi th qu cn thit. Tht nghip, tay khng, ch ch cn c mt chic ging v mang n qung mt trm phrng. Ch nhn khu thu s mi lnh bng vi th kin c mi hai xu mt ngy. Th m mi mt khon con ch cng phi chi mt mi xu ri. y l thi k gi tin tr cho nh Tnci tht thng. May sao ci b gi thng ngy vn t n cho ch lc ch v khuya, li dy cho ch cch sng trong ngho kh. Bin li sng vi rt t tin, cn li sng khng c mt trinh, mt ch. l hai ci bung: mt bung mp m, mt bung ti om. Ma ng Phngtin tp b hn l si. Phngtin dt c vi con chim nui chi, n n hai ngy mt trinh ht k, ch hc cch ly vy lm chn v ly chn lm vy, cch gh ca s n cm di nh n hng xm cho tn nn nh mnh. C ai bit vi mt xu, nhng con ngi yu hn sng gi i trong cnh khn cng v lng thin, tiu dng c nhng vic g. Phi bit l ti tnh! Tht l ti tnh. Phngtin hc c ci ti , v th ch cng bt tht vng phn no.

Do y, ch ni vi mt b lng ging: - Ch! Ti ngh rng c ngy ng nm gi, cn th ngi m khu may, chng g cng kim c tm cm n. V li, bun c rut th n cng chng l bao. i chao! Nhng s au n v lo u phin mun cng vi t bnh m, th cng sng ri. Trong cnh cng qun y, nu c con b bn cnh th hnh phc bit bao nhiu. Ch ngh n vic a con v. Nhng v th no c! V cng nhn i nhn kht ? V li, cn thiu tin ca Tnci th sao? Ly g m tr? Cn tin n ng o u ra? B gi du dt Phngtin trong cnh ngho nn l mt b gi nhn hu, tn l Macgrt. B mt lng ngoan o, th Cha, b ngho nhng ho tm vi ngi khn kh v c vi ngi giu sang. B ch bit vit mt ch tn v tin Cha, mi thc l tri thc chn chnh. C rt nhiu nhng ngi o c nh th cc bc thang thp nht trong x hi. Mt ngy kia h s ln trn, ln tri. i sng nh th t phi c hu. Nhng ngy u mt vic, Phngtin xu h qu khng dm i u c. Mi khi ra ph, ch cm thy ai cng trng theo ch m ch tr. Ai cng ging mt nhn ch m khng thm cho hi: s khinh b chua cht, lnh lng ca k qua ng xoy vo tht da, tm hn ch, but nh ngn gi bc. tnh nh, ngi n b xu s thy nh mnh ng trn trung trc nhng li ch giu v con mt t m ca mi ngi. Paris cn c mt iu l chng ai bit n ai; s v danh che thn ta nh l qun o. Chao i! Ch ao c c v Paris bit bao! Nhng khng c cch. Ri ch cng phi quen vi s kinh b cng nh quen vi cnh tng i. Lu dn ch cng dt khot. Hai ba thng sau, ch r b s h thn, i li ngoi ph nh khng c chuyn g xy ra. Ch thm bo: Cc cn! V ch i li, u ngng cao, n ci ngao ngn. Ch cm thy mnh ng ha ra trng tro. i khi m Vituycning ta ca nhn ch i qua. M nhn thy cnh cng ca ch. M ly lm khoi ch v lm cho ng y khng th ln sng c. Ci khoi ch ca l c c sao m en ti th! Phngtin lao lc qu nn suy yu i, bnh ho khan cng tng. Ch thng bo b Macgrt: - B th s xem, tay ti nng cha! Tuy th, mi bui sng, khi chic lc sn chi vo m tc vng bung xa ng nh t, th trong giy pht ch li cm thy vui vui, v p.
QUYN V - XUNG DC (tt)

X HU QU CA THNH CNG
Phngtin b ui ra khi xng vo mt ngy cui ng. T y, mt ma h qua, ri ma ng li tr v. Ngy ngn, ch lm vic c t. Ma ng khng c

hi m, khng c nh sng, khng c canh tra, bui chiu v bui sng lin nhau, lc no cng c sng m, lc no cng nh hong hn, ca knh m xm, khng trng r ra ngoi na. C bu tri nh mt ci ca thng hi di hm, c ngy bng bt nh trong mt ci h. Mt tri trng thiu no nh mt ngi ngho. Ci ma gh gm! N bin nc tri v lng ngi thnh . Bn ch n giy v Phngtin. Tin ch kim ra qu t i. N cng ngy cng nhiu. Thy tin gi tht thng, v chng Tnci lun lun vit th thi thc. Li th lm cho ch kh tm, bu ph lm cho ch cn ti. Mt ln, chng vit th ni rng tri rt th m con Cdt ca ch trn trung rch ri; cn sm cho n mt ci vy len, vy phi gi ngay cho chng mi phrng. Phngtin nhn th, c ngy cm trong tay n nhu nt. Bui chiu ch n mt hiu ct tc ph. Ch b lc, m tc vng ng xung n ngang lng. Ngi th co trm tr: - i! Tc p qu! Phngtin hi: - ng tr ti bao nhiu? - Mi phrng. - ng ct i. Ch mua mt ci vy len gi cho v chng Tnci. Nhn c vy, v chng chng tc in rut. Chng mun Phngtin a tin kia. Chng em vy mc cho Epnin, con Sn ca ng thng th vn rt run cm cp. Phngtin ngh: Con ta khng rt na. Ta ly tc ta dt cho con mc ri. Ch i m chp nh giu ci u tri tc, tuy th vn cn xinh. Lng ngi n b y ang chu nhng giy v en ti. Khi ch thy khng chi chut c na, ch m th ght tt c. C n ng Malen m ch cng nh tt c mi ngi, vn knh phc xa kia, ch cng pht ght, ght cay ng, ght hn ai ht, v ch lp i lp li qu nhiu ln rng ng ui ch, lm cho ch khn kh n th. Nhng khi i qua xng c c th thuyn ng trng, ch v ci v ht to ln. Mt b th gi mt hm trng thy ch ci v ht nh th, bo: Ci ch ny ri cng ch ra g. Phngtin lng y ut hn, bt nhn tnh ba vi mt ngi, chng cn nhc g, ngi u tin m ch gp, mt ngi m ch khng yu, nh mun tru tc mi ngi vy: ngi y l mt thng khn nn, mt tn gy n hnh kht, mt a v ngh nghip ngho khn. Hn nh p ch ri chn ch, b ch d dng cng nh khi ch bt nhn tnh vi hn. Phngtin vn yu qu a con ht sc. Ch cng sa a, cuc i ch cng en ti, th hnh nh a con th ngy yu du li cng sng chi trong tm hn ch. Ch t bo: Bao gi ta giu, th ta s n Cdt ca ta v vi ta, v ch ci sung sng. Chng ho c ca ch v khng khi, lng li

thng tot m hi lnh. Mt hm, ch nhn c mt bc th ca v chng Tnci nh sau: Cdt mc mt chng bnh ang pht trin a phng, ngi ta gi l bnh st ban. Cn nhiu th thuc t tin cha, chng ti chy cha n st nghip, by gi th chng ti khng cn tin na. Trong vng tm ngy, nu ch khng gi cho bn mi phrng th coi nh con b i t. Phngtin ci r ln nh in v ni vi b lng ging: - A, h qu ha tht! Bn mi phrng, c th thi! Ngha l hai ng vng! o u ra? H tht ng ngn, nhng ngi nh qu y h ng ngn tht! Nhng ri ch li i ra pha cu thang, gh ca s c li bc th. V ch xung thang gc, chy ra ph, va chy va nhy va ci khanh khch. C ngi gp ch hi: - C g m ch vui sng th h? Ch tr li: - nh qu h va vit th cho ti. Tht l ngu ngc. H i ti gi bn mi phrng. Nh qu tht! Khi i qua qung trng, ch thy c m ng xm quanh mt chic xe kiu rt l. Trn sn xe c mt ngi n ng mc o ang ni huyn thuyn. l mt anh chng nh rng do, ang gii thiu vi mi ngi nhng hm rng gi trn vn, nhng ng thuc nh rng, nhng nha thng thy, nha thng tn. Phngtin len vo m ng v cng ci nh mi ngi. Bi din thuyt ca tn nh rng do y nhng ting lng dnh cho bn v li v nhng ch kh hiu cho khch t t. Thy Phngtin ci, hn bng ku ln: - Ci ch ang ci kia, rng ch p qu! Nu ch bn cho ti hai ci bn cuc ca ch th ti tr cho ch mi ci mt ng vng. Phngtin hi: - Hai ci bn cuc ca ti l ci g? - Hai ci bn cuc l hai ci rng ca hm trn y anh nh rng ni. Phngtin ku: - Ni g m nghe gh rn th! Mt m gi mm ng cnh ni lm bm: - Hai ng vng c ! Tht l sng nh! Phngtin bt tai chy trn khi nghe ging ni khn khn ca anh chng y ui theo: - Ngh k i ch i! Hai ng vng c khi vic y. Nu va , ti nay n tm ti qun Tilc nh. Phngtin v n nh, cn lm bm tc gin. Ch k chuyn li cho b Macgrt: - B th ngh xem c nghe c khng? Sao li c thng cha ng ght th! Sao ngi ta li cho nhng a nh vy i do khp ni? B hai ci rng ca ca ti

? Th ri mt mi ca ti s gh gm nh th no? Tc cn mc li ch rng th bao gi! Gm ci yu qui! Th ti m u t tng gc th nm xung va h cn hn. Hn bo ti l ti nay hn qun Tilc. B Macgrt hi: - Th hn tr bao nhiu? - Hai ng vng. - Th l bn mi phrng. - Vng, th l bn mi phrng Phngtin nhc li. Ch yn lng, trm ngm ri gi vic ra lm. Mi lm pht sau, ch b khu y v chy ra cu thang c li ci th Tnci. Khi tr vo, ch hi b Macgrt ngi khu bn cnh: - B nh, st pht ban l g nh, b c bit khng? - C, l mt th bnh. - Cha bnh ny cn nhiu thuc lm phi khng? - , nhng th thuc gh gm lm! - Bnh y au u nh? - N au nh th y. - Tr con hay mc, phi khng? - Nht l tr con, d mc lm. - C cht c khng h b. - Cht lm ch l. Phngtin li i ra c bc th mt ln na cu thang. n ti, nng ra ph v ngi ta thy nng i v pha ph Paris l ph cc qun cm. Hm sau, tri cha sng, khi b Macgrt sang phng Phngtin cng ngi khu chung mt ngn nn th b ta thy Phngtin ngi trn ging, mt ti nht, lnh lo, gh rn. Nng khng ng. Chic m chp ri xung u gi, ngn nn chy c m sp tn. Trc cnh tng bt thng y, b Macgrt kinh ngc ng sng ngng ca nh mt pho tng g. B ku: - Ly Cha! Cy nn chy ht c nh th kia! C tai bin g xy ra, h ch Phngtin? Ri b nhn Phngtin ang quay ci u trc lc v pha b. Mi mt hm m Phngtin gi i n mi tui. - Ly Cha! Ch Phngtin, ch lm sao vy? - C g u. Ti vui th c. Con ti s khng cht v ci bnh c nghit y v c thuc ri. Ti rt hi lng. Phngtin ni th v ch cho b Macgrt hai ng tin vng chi ngi trn mt bn. - i Cha i! C mt ci gia sn nh th! Ch lm g m c c nhng ng tin

vng y? - C y ? Phngtin tr li th thi v ci. Ngn nn chiu r mt ch. N ci rm mu. Mt t nc di dnh hai mp v ming ch c mt l hng en! Hai ci rng b i ri. Phngtin gi bn mi phrng y cho Tnci. Tht ra th v chng Tnci nh la nng ly tin, Cdt khng m. Phngtin nm gng qua ca s. T lu nng khng ci phng tng hai na m ln trn gc xp st mi nh, ch ci bng mt ci then con, mt ci x m gc mi chch ln mt sn, ra vo ng u. K ngho kh chui vo bung mnh cng nh i su vo s mnh, cng vo cng phi ci rp lng xung. Phngtin khng c ging na, nng ch c mt mnh gi rch gi l chn, mt ci m vt xung sn v mt chic gh nt. Cy hng con nng vn trng cht kh trong mt gc bung. Trong gc khc c mt ci cng ng b hay dng ng nc: ma rt nc ng li, mi ln nh th, mt nc li mt vnh bng trong lng cng. Phngtin khng cn bit xu h l g, n nay nng cng khng thit lm dng na. n th l ht. Nng i nhng ci m chp bn i ra ph. V bn hay v chn chng, nng mc cho qun o rch nt, khng v vu na. Khi gt bt tt thng, nng gp vo trong giy lm cho bt tt c nhng np dn dc. Nng p ci coc x c nt bng nhng mn vi b, h ca mt ci l toc ra. Ch n lun m nheo, khng cho nng yn lc no. ngoi ng cng thy h, v nh c n cu thang li thy h. m no nng cng ngh ngi v khc lc. Mt nng sng quc ln; nng lun lun au nhi pha trn b vai bn tri. Nng ho nhiu. Nng th ng Malen lm, nhng nng khng than th. Nng khu mi by gi mt ngy. Nhng mt tn ch thu nh pha lnh thu t ph n khu gi r, nn cng khu thu ngoi cng b h xung, ch c chn xu mt ngy. Lm vic mi by gi m ch c chn xu! Bn ch n li cng nghit ng hn bao gi ht. Ngi bn c ca nng bt li gn ht c, th m lc no hn cng hi nng: Ci qun ny lc no my tr n tao? Ngi ta cn mun g na, h tri! Nng thy mnh nh mt con vt b ngi ta sn bt v ng ha nn hung tn v b ui cng ng. Cng lc y, nh Tnci vit th bo nng l chng kin nhn lm ri, tt ht sc ri, phi gi ngay cho chng mt trm phrng. Gi ngay, nu khng chng s tng c Cdt ra ca mc cho rt mt, mc cho lang thang, mc cho va thot khi ci bnh gh gm, mc cho a b mun ra sao th ra, c phi cht ng cht ch cng nh. Phngtin t bo: Mt trm phrng! Tm u ra mt vic lm cng nht nm phrng? Thi! nh bn nt vy. Th l ngi n b xu s y i lm gi im.

QUYN V - XUNG DC (tt)

XI CHA GII THOT CHNG TA

(Nguyn vn La tinh: Chritus nos liboravit) Chuyn ca Phngtin l chuyn g vy? Chuyn x hi mua mt ngi n l. Mua ca ai? Ca cng kh. Ca i kht, ca rt mt, ca c n, ca ht hi, ca tr tri. Cnh mua bn qu thng tm: mt mu bnh nh i mt linh hn. Cng kh em bn, x hi nhn mua. Lut Cha thing ling iu khin vn minh th gii, nhng lut Cha cha i su vo vn minh. Ngi bo vic mi n khng cn chu u. Ni th l lm. N vn tn ti, nhng n ch lm kh ngi ph n. l ch mi dm. N nng ln ngi ph n tc l nng ln duyn dng, yu hn, sc p, tnh m. l mt iu nhc nh ln cho bn n ng. n bc ng bi t y, Phngtin chng cn g l c Phngtin ngy xa na. Tr thnh bn d, nng cng ha ra lnh. Ai chm phi nng cng cm thy but tay. Nng l k qua ng, chu ng anh v khng bit anh l ai. Nng u, nhng m nghim ngh. Nng on tuyt vi cuc i, vi x hi. Ci g c th xy n cng xy n vi nng ri. Nng nhn tt chu tt, th thch tt, au kh tt, mt tt, khc thng tt. By gi th nng cam chu vi dng lnh lng, cng nh ci cht c dng mt gic ng. Nng khng ln trnh ci g na c. Nng khng king s ci g na c. Ma ro c tun xung ngi nng i, bin c c gii ln ngi nng! S g! Nng l mt tm gi m nc. y l nng tng th. Nhng tht l sai lm khi tng tng rng mnh dc cn ht ng cay ca vn mnh v t ti c ch tn cng ca bt k mt cnh hung no. Hi i! Nhng vn mnh b x dn nh th l th no nh? H b y i u? V sao li th? Ai bit iu y tc l r ci ti tm huyn b. Ch c mt k bit. l Cha.
QUYN V - XUNG DC (tt)

XII

G BAMATABOA V CNG RI NGH

tnh nh, nht l Mngtri, c mt hng thanh nin mi nm gm nhm mt ngn ri phrng li tc cng mt kiu cch nh cc cu cng t Paris tiu hai mi vn phrng. l mt hng ngi v ngha: khng sinh lc, n bm, v dng, c cht t rung t v nhiu ci di dt cng vi mt t thng minh. Vo cc phng khch lch s th h l ngi cc sc, m qun ru th h t cho l qu tc. M ming th no l ng c ca ti no l rng ca ti, in tt nh ti. H hut ci cc c o trong rp ln mt ta l ngi thng tho, h gy g vi s quan t rng mnh cng l khch kim m. H cng i sn, ht thuc l, ngp vt, ung ru, nh bi a, ng xem ngi ta ln xung xe, la c chn cao lu tu im. H c mt con ch gm xng di bn v mt c nhn tnh dn cm ln bn cng n. H tnh ton chi li tng xu, h hc i theo thi trang khng phi li, h c nhng kiu cch th thnh rm. C th h sng gi i ngu n, khng lao ng, chng ch g cho i m cng chng hi bao nhiu. Phrit Tlmiet m ch tnh nh, chng bit Paris l g c, th s c mt kiu ngi nh th. Nu h giu c hn na th ngi ta cho h l k sang trng, m ngho kit hn na th l a n hi. Tht ra h ch l mt bn v cng ri ngh. Trong m, c k bng nhng, c k chn chng c k vn v v c k l bch. Thi y, b cnh ca mt g sang trng l mt ci c o, mt ci c vt to, mt chic ng h c dy lng lng chi, ba ci gi l mc chng ln nhau, mi ci mt mu, ci xanh trong cng ri n ci , mt ci o mu liu thn ngn, ui xe, nh hai hng cc bc dy st nhau, chy ln tn vai, mt ci qun cng mu liu nhng nht hn, ng may hai ng thm nhng ngn thu cho p, t mt n mi mt nhn mt bn, ch khng bao gi qu v lun lun l s l. Thm vo cn c i giy cao c gn c st gt, ci m cao, hp vnh, m tc bm xm, cy ba toong to tng v nhng cu bng ln, bng phng lun lun trn ca ming. c bit hn c l b ca giy v b ru trn mp. By gi ru mp l du hiu t sn th dn, cn ca st c ngha l ngi i b(Ca st tra vo gt giy nhng ngi ci nga, thc nga). G sang trng tnh l dng ca cng di v ta b ria cng d. By gi cc nc cng ha Nam M ang chng li ch thng tr ca vua Ty Ban Nha. Biliva ang lnh o qun cch mng chng li Mrid, tng ca nh vua. Nhn , m hp vnh l bo hong v c tn l Mrid, cn nhng ngi phi t do th i m rng vnh gi l Biliva. Khong u ging nm 1823, ngha l tm chn thng sau nhng vic va k, vo bui ti mt ngy ma tuyt, mt chng cng t, mt g v cng ri ngh kiu

trn, n mc ng thi trang, li chong mt o khoc tht m, ang tiu khin bng cch tru nghch mt gi im. ny ang lng vng trc tim c ph s quan. bn o mng h ngc v vai, trn u git hoa. Tay cng t ht thuc l, ci mt by gi l th. Mi ln ngi gi im ln qua th hn li ph khi x g vo mt v vng ra nhng li tru chc m hn cho l hm hnh: Sao my xu nh ma lem th! Hy che mt i, con kia! My l con mm! Tay cng t y tn l Bamataboa. Ngi n b trng nh con ma di trt phn i i li li trn tuyt, khng tr li, khng thm nhn hn. c yn lng i, li, cch nm pht li n hng nhng li ch giu mt ln, y nh mt tn lnh b pht n qua li di trn ma roi. Thy chm chc khng kt qu, anh chng m tc, bn rnh lc ch kia quay lng li, kh rn rn i theo, nhn ci ci xung bc mt nm tuyt b tt vo lng o h vai ca ch ta; ch r ln mt ting, nhy chm ln nh mt con bo, xng vo co cu nt mt thng nghch c, ming chi ra nhng li gh gm nht. Ting chi ra khn khn v ru vng ra t mt ci mm en ngm thiu ci rng, trng n gm. Ngi n b y l Phngtin. Nghe no ng, bn s quan trong tim ko c ra ngoi, ngi i ng cng ng li, t tp thnh m ng vy quanh ly m nh nhau m ci, m la , m v tay. Trong m nh nhau ti bi nh mt cn lc, nhn k mi thy mt anh n ng ng chi vi, m ln di t, mt ch n b va m, va , va r tht, u trn, khng rng, khng tc, mt ti nht v gin, nom tht gh gm. Bng mt ngi cao ln t m ng tin thng ra, tm ngc o xa tanh y bn ca ngi n b, ra lnh: - i theo ta! Ngi n b ngng ln. Ting tht bng nhin nghn trong c. Hai con mt ch ra. Mt ch ang ti nht bng ha ra ti xanh v ch run ln v kinh s. Ch nhn ra ngi y l Giave. Cu cng t nhn lc ln xn chun mt.

XIII GII QUYT MY VN CNH ST THNH PH

Giave r m ng, ro cng i v pha s cnh st u ph, ko ngi n b khn nn lch thch theo sau. Ch ta mc cho hn li i nh ngi mt hn. C

hai khng ai ni mt ngi. Bn ngi i xem, thch th cc , ko theo sau, va i va pha tr. Cnh kh no cng cc vn l c hi cho nhng li bng a tc tu. Bung giy s cnh st l mt gian nh thp c l si, c bt lnh bo v, ca trng ra ng knh c song st. Giave m ca a Phngtin vo trong nh ri ng ca li, lm cho bn t m tht vng. H king chn nghn c nhn qua tm knh m ch bt gc, xem cho c. Anh t m ging nh anh tham n. c xem cng nh c nut. Phngtin vo n bung giy, ngi pht xung mt x khng dm r rng, khng ca quy, thu bn v y nh con ch s n. Vin i coi y mang li mt cy nn t ln bn. Giave ngi xung, rt trong ti ra mt t tn ch ri bt u vit. Php lut chng ta giao nhng ph n ny cho cnh st c ton quyn x l. N mun lm th no th lm, mun pht th no cng c. N t tc i hai th ng bun m h gi l ngh nghip v t do ca h. Giave lnh nh tin. B mt nh c ca hn khng biu l cht tnh cm no ht. Song hn suy ngh chm ch v nghim tc lm. l lc hn thi hnh ci quyn lc c mnh ng s ca hn, vi mi s thn trng ca mt lng tm nghim khc, tuy khng c ai kim sot. Lc y hn cm thy chic gh u cnh st vin ca hn l mt cng ng. Hn ang ngi x n. Hn lun n v hn kt ti. Hn vn dng tt c nhng kin thc ca hn lm cho trn ci vic nghim trng y. Cng xt vic a gi y, hn cng thy phn n. Khng nghi ng g ht, hn va chng kin mt ti c. Tht th, trc mt hn, ngay ngoi ph, mt v li lng m x hi, xc phm x hi trong con ngi mt v nghip ch - c tri. Mt gi im dm xc phm mt nh t sn. Cnh y, chnh mt hn, chnh Giave, nhn thy. Hn yn lng cm ci vit. Vit xong, hn k tn, gp t giy li a cho vin i gc m bo: - Ly ba ngi gii con ny vo nh giam. Ri quay sang pha Phngtin: - My i t su thng. Phngtin rng ri, ku: - Su thng! Su thng t! Su thng mi ngy ch c by xu! Th th Cdt ri ra lm sao? Con i! Con! ng thanh tra i, ti cn n nh Tnci nhng mt trm phrng na, ng c bit cho khng? Ch ta lt di sn gch lm bn giy bn lnh, ch chp tay, c qu l u gi i v ku van: - ng Giave i, ng sinh phc cho. Ti cam oan vi ng rng khng phi li ti. Nu ng cchng kin ngay t lc u th ng r! Ti xin th trc mt Cha l khng phi li ti. Chnh ci nh ng t sn y, no ti c quen bit g

u, ng y bc tuyt b vo lng ti. Khi l ti i ng khng ng chm g n ai, th ngi ta c quyn g ly tuyt nht vo lng chng ti nh th? Ti b cng lnh. Ti li ang m d, ng xem y! Vi li trc ng y c nho bng ti mi. No l: my xu lm! No l: my khng c rng! Ti cng bit l ti khng c rng tht. Ti c lm g u. Ti t nh: v ny bng a thi. Ti c gi ngn g vi ng y u. Ti khng ni khng rng. Gia lc y th ng ta nht tuyt vo ngi ti. Tha ng Giave, tha ng thanh tra phc c! Quanh y li khng c ai lm chng cho ti l trng thy ng nh th ? C l ti cng c tri v nng gin. Nhng ng minh xt cho, trong lc bt thn nh th, ai m bnh tnh c. Ai m khng pht bn ln. V li bt thnh lnh khng ng c ngi b mt vt lnh nh th vo trong lng th ai m nn c! Ti cng bit lm bp ci m d ca ng y l tri ri. Lm sao ng y li b i ngay khng cho ti xin li! Tri i! Xin li ng y th xin ch sao. ng Giave i, xin ng tha cho ti ln ny, ln hm nay thi. ng i, ng khng bit cho rng trong t mi ngy ch kim c c by xu ci hn l khng phi li nh nc nhng ch kim c c by xu m ng tng tng xem, ti phi tr n nhng mt trm phrng, khng c th h tng c con ti i. i tri i! Ti khng th con ti vi ti c. Ci ngh ti lm xu xa lm! i, Cdt con i, con yu qu ca m, ri con s ra sao, hi con ch ti nghip ca m? Tha ng, ti ni bn nh Tnci, bn bn qun, bn nh qu, chng c nhn ngha g. Chng n ch bit tin vi tin. ng b t ti, ng i! ng bit cho, nu ti t th con b s b ui ngay ra ng mun ra sao th ra, gia ma ng thng gi th ny. ng thng chu b bng vi, ng Giave phc c i. Nu n nhn nhau mt t, th k n t i m kim n ly, nhng n cn b di lm, cha bit g u. Ti vn khng phi l con ngi h thn mt nt. Khng phi ti ti sing n nhc lm g. S d ti phi ung ru l v khn kh qu. Ti c a ru u, song ung vo cho n qun lng i. Khi ti cn c sung sng, ai m t ti m xem th bit rng ti khng phi l k m dng b th g u. Ti trc c qun o, nhiu lm. ng Giave i! ng r lng thng ti vi, ng! Ngi gp li lm i. Phngtin va ni, va khc nc n, nc mt rn ra, o xoc n ngc, hai tay vn vo nhau, thnh thong ho khan tng cn ngn; ch ni lp bp hn hn, ging yu ui nh ngi hp hi. S au kh cng cc c khi nh mt nh sng thn diu v gh gm lm i nt mt con ngi. Phngtin lc y tr li p . Nhiu khi ch dng ni, m ly gu o ca Giave m hn mt cch thit tha. Trc cnh tng y, du st cng phi chuyn, nhng qu tim g ca tn mt thm khng lay chuyn t no. - Thi, ta nghe ri. My ni ht cha? By gi th i. i t su thng. Du Cha cu th xung y cng khng lm th no c!

Phngtin nghe n ci cu tn t: Du Cha cu th cng khng lm th no c! th hiu rng hn nht quyt nh th ri. Ch ng sp xung, ming lp bp: - Tha cho ti! Giave quay lng i. Bn lnh tm tay ch. Trc y my pht c mt ngi vo trong bung giy m khng ai . Ngi y khp ca v ta lng vo ca, ng nghe nhng li van xin tuyt vng ca Phngtin. n khi bn lnh tm ly ch n b khn nn, ch ta khng chu ng dy, th ngi y bc ra khi ch ti, bo: - Khoan . Giave nhn ln v nhn ra ng Malen. Hn b m cho, dng lng tng nh c bc mnh: - Tha ng th trng, xin li ngi My ting ng th trng lm cho Phngtin nh b in git. Ch vn ng ln t ngt nh ma t di m, ly tay gt my ngi lnh ra, tin thng n trc mt ng Malen, nhng ngi chung quanh khng gi kp. Ch nhn trng trng vo mt ng, b dng nh con di: - A! Vy ra my l ng th trng! Ch ci ln khanh khch v nh mt ci vo mt ng. ng Malen lau mt, ri ni: - ng thanh tra Giave, ng hy th ngi n b ny ra. Giave tng mnh sp ha in. Cng mt lc lin, hn c nhng cm xc mnh lit v dn dp cha tng thy. Mt trng thy mt a gi im nh vo mt mt ng th trng, l mt iu qui g, ch ngh l vic y c th xy ra thi cng l bt knh ri. Mt khc, tr c hn l m lin h hnh nh tht ca gi im vi hnh nh c on v ng th trng kia, do y hn kinh hong thy rng vic i xc phm ca Phngtin va ri cng khng c g l l. Nhng n khi hn thy ng th trng y, ng quan y, bnh tnh chi mt v ni: Hy th ngi n b ny ra th hn chong vng kinh khng. Hn ng ngy ra khng bit ni g, khng bit ngh th no. Cha bao gi kinh ngc n nh th, hn nghn mm nh b cm. Li ng Malen lm cho Phngtin ngc nhin khng km. Ch gi cnh tay trn nm ly qu nm ca l si, nh ngi sp ng. V ch ng ngc nhn quanh, ming lm bm nh ni mt mnh: - Th ra! Th ti ra ! cho ti khi phi i t su thng! Ai ni nh vy ? C tht c ngi ni nh th khng? Ti nghe lm chng? Chc chng phi ci thng th trng tri nh kia! ng Giave nhn c i, c phi ng bo th ti ra khng? Tri i! ng i! Ti xin ni ng r ri ng ti i nh! Ci thng th trng tri

nh ny, ci thng ch u gi th trng ny, chnh n lm ti trm phn iu ng. Tha ng Giave, ng ngh m xem! Hn ui ti! Ch v mt l n b mt kip xm x trong xng. Th c phi l kinh tm khng? Ai li i ui mt a con gi ngho kh cn c lm n! B ui ti khng kim tin nui con, cho nn mi s bt hnh xy n. Tin y c mt iu m cc ng s cnh st nn ci thin, l ng bn thu khon trong nh t lm hi bn ngi ngho. ng i, ti trnh by ng r, cng may s mi ang l mi hai xu th h xung cn chn xu. Thnh ra khng th sng c v phi mc cho i ra sao th ra. Ti cn con Cdt, tng th phi tnh nn ha ra ngi h. By gi th ng hiu bao nhiu tai ch ca ti u do ci thng th trng n my ny y ra c. Ti c xo bp ci m d ca ng t sn trc tim c ph s quan. Nhng ng ta nm tuyt lm hng ci o di ca ti. Ngh ch em chng ti, c b cnh ch c chic o la din bui ti thi, ng xem, ti c c lm hi ai bao gi u, c phi khng tha ng Giave. Ti thy chn vn a hung c hn ti, th m chng n c sung sng hn ti nhiu. ng Giave i! C phi ng bo ngi ta th ti ra khng? ng th ch? Xin ng c cho iu tra, ng hi ch nh ti m xem, by gi ti tr tin nh sng phng, ai cng s cng nhn ti l ngi tht th. i! Tri i, xin ng tha li, ti v cm phi qu nm ca l si lm khi bay ra ngoi. ng Malen chm ch nghe nng ni. Va nghe, ng va cho tay vo ti o ghi l ly ra mt ci v, nhng m ra li l v khng, nn ng li b vo ti. ng hi Phngtin: - Ch ni ch cn n bao nhiu na? ang hng v pha Giave, Phngtin quay li: - Tao ni vi my y ? Ri nng ni vi bn lnh: - Ny cc bc, cc bc c trng thy ti nh vo mt n th no khng? ! Tn th trng gi khn nn kia, my n y da tao , c phi khng? Nhng tao th tao khng s my u. Tao ch s ng Giave thi. Tao knh s ng Giave phc c thi. Ni th ri ch quay v pha tn thanh tra mt thm:
QUYN V - XUNG DC (ht)

- Tha ng, ni th th ni, cng phi cho cng bng ch! ng thanh tra i, ti bit ng l ngi cng minh. u ui cu chuyn c g u. Mt ngi n ng a, bc mt dm tuyt nht vo lng ngi n b, vic y lm cho bn s quan ci. ng! H cng phi a gin ch. M m ch em chng ti cng l mua vui cho thin h. V phn ng th ng cng phi gi gn trt t ch. Cho nn ng n ng li con m n b c li i. Nhng ng vn l ngi nhn t, khi ngh li, ng bo th ti ra. Th l ng thng n chu b lm y, v rng su thng t th ai

nui con cho ti. Th nhng ch c ai di dt mt ln na, con khn! Ly ng, ti khng dm th na, ng Giave! T gi th ai mun lm g ti th lm, ti khng dm ca quy na. Nhng ng , hm nay ti trt lm tong ln v ti cng qu. Ti khng d c ci vc tuyt ca ng y trong bng. Ti trnh ng r l ti ang m, ti ho, trong d dy ti c ci cc g nng nh la. ng lang bo ti phi cha ngay i. y ny, ng s vo m xem. ng c a tay y, ng s, ch ny ny. Phngtin khng khc na, ging ch mn trn vut ve. Ch nm bn tay to kch ca Giave p vo ch ngc trng mn ca ch, va nhn hn va ci. Bng ch nn li sng o li thi, ko ci gu vy hch ln tn u gi v ch qu b t ny. Ri tin ra pha ca, ch gt u thn mt ni nh vi bn lnh canh: - Cc ch quyn , ng thanh tra bo th cho ti, ti i y. Ch t tay ln then ca, ch mt bc na thi l ch ngoi ng. Cho n lc y Giave vn ng yn, mt nhn xung t. Hn ngy ra nh mt pho tng t khng phi ch, gia quang cnh . Nghe ting ng ca, hn vt tnh li, ngng u ln vi v quyn hnh v thng. Uy quyn cng ngi a v thp cng ng s. Uy quyn loi th d v hung tn, uy quyn ngi hn h th khng c g khng khip hn. Giave tht: - i trng! Anh khng trng thy con y n i ra ! Ai bo anh n i? - Ti bo ng Malen. Phngtin nghe ting Giave tht th rng ri bung then ca, nh mt tn k cp b bt th ri vt ly. n khi nghe ting ng Malen th ch quay li. T y ch ng yn lng, khng dm th mnh, con mt ht nhn Giave li nhn ng Malen ty theo ngi ny hay ngi kia ni. C l Giave b trt bn l nn mi tht mng vin i nh th, mc du c li ng th trng truyn th cho Phngtin. C l hn qun rng c ng th trng y chng? C l bng bo d rng khng c th mt nh cm quyn li ra mt ci lnh nh th, hn ngh chc ng th trng lm ln, mun th ny li ni ra th khc chng? Hay l hn hai ting ng h chng kin nhng s vic ngc i qu i, hn ngh cn pht quyt lit, ngi thp phi nm ly quyn cao, ngi mt thm phi ln lm quan ta, ngi cnh binh phi quan n. n nc ny th hn phi i din cho lut php, o c, an ninh, i din cho nh nc, i din cho tt c x hi ni chung. Du sao, khi ng Malen ni ti bo th vin thanh tra mt thm Giave quay li pha ng th trng. Mt hn ti ngt, mi tm li, ton thn rung khe kh, v ngi nghim lnh, con mt tht vng v ging hn, l cha, rn ri tuy mt hn nhn xung: - Tha ng th trng, khng th th c. - Sao vy? - Ci con khn nn ny lng m mt ngi sang trng. ng Malen n tn, u du: - ng thanh tra Giave ny! ng l mt ngi chnh trc, cho nn ti sn lng gii thch c ch ca ti. S tht l th ny. Khi ng a ngi n b ny i th ti cng va n ch , hy cn thy m ng ng bn tn, Ti c hi u ui v

bit rng chnh anh t sn c li, ly l cng bnh m ni th phi bt anh ta mi ng. Giave gng go: - Con khn kip li va xc phm n ng th trng. - l chuyn ring ca ti. Ring ti b nhc, chc vy. Th th x tr th no cng ty ti thi. - Ti xin ngi th trng tha li cho ti. iu nhc y khng phi thuc ring ngi m l thuc lut php. - ng thanh tra Giave, lut php cao nht l lng tm con ngi. Ti nghe ngi n b ny ni. Ti hiu nhng vic ti lm. - Tha ng th trng, ti th ti chng hiu g nhng vic ti trng thy. - Th th ng hy c chp hnh mnh lnh. - Ti chp hnh nhim v. Nhim v ca ti buc phi giam t con ny su thng. ng Malen ngt ngo: - ng nghe y. Ngi ny s khng phi t mt ngy no. Thy li ni kin quyt, Giave dm nhn ngay vo mt ng th trng, nhng vn gi ging ht sc tn knh m ni: - Ti tht ly lm kh tm v cng v phi cng li lnh ca ng th trng. y cng l ln th nht trong i ti. Xin ngi h c cho php ti trnh rng vic ny ng l thuc quyn hn chng ti. Ti xin theo ngi th trng, ch xt vic anh t sn b xc phm thi. Ti c mt ti y. Chnh ci con ny n nhy x tm ly ng Bamataboa. ng Bamataboa l c tri ( ch t bn ngy xa phi ng thu sn nghip n mt mc no hoc c mt chc v cao trong x hi mi c i bu. Thi im tc gi vit tc phm ny, s c tri rt l hn ch) v l ch ta nh to p c bao ln gc ph, nh ba tng gc dng ton bng tng. y! i c lm vic nh th! Bm ngi th trng, d sao i na th vic ny cng ch l mt v vi cnh ngoi ng, thuc phm vi xt x ca chng ti. V th ti phi giam gi con m Phngtin. Tc l ng Malen khoanh tay trc ngc v ni vi mt ging nghim khc cha ai trong thnh ph tng nghe thy: - S vic ng ni y l mt v vi phm lut cnh st thnh ph. Chiu theo cc iu khon 9, 11, 15 v 66 trong lut hnh s t tng th quyn thm phn v y l ti. Vy ti ra lnh th ngi n b ny ra. Giave c sc ln cui: - Nhng, tha ngi - Cn v ng thi ti nhc li iu 81 trong o lut ngy 13 thng 12 nm 1799 v vic bt giam ngi tri php. - Khng ni g c - Nhng m - i ra ng Malen truyn lnh. Giave ng nhn ming n nh t trc mt, vo gia ngc, y nh mt ngi lnh Nga (Ngi lnh Nga di ch sa hong thng b bt ng nghim m nhn n). Hn ci rp xung tn t cho ng th trng ri i ra. Phngtin ng trnh ra mt bn v kinh hong nhn hn i qua trc mt.

Tm trng ca ch cng o ln l lng. Ch va c thy c hai th lc i khng ginh git con ngi ch. Di mt ch, c hai ngi ng i chi nhau, hai ngi cng nm trong tay i sng ca ch, t do ca ch, c linh hn ca ch v a con ca ch. Mt bn th mun x ch vo ch ti tm, mt bn th mun ko ch ra ngoi nh sng. Con mt kinh hong ca ch nh nhn thy cuc u phng i ln v hai ngi hin ra to ln nh hai h php: mt l ng Thin, mt l ng c. ng Thin thng ng c. Ci ngh lm cho ch rung gin t u n chn l v thin thn che ch cho ch li chnh l ci ngi m ch hng ght cay ght ng, ci ng th trng m ch cho l gy ra mi oan tri, ng Malen. Hn na ch lng m ng ta mt cch qu qut nh th, li chnh l lc ng ta cu ch! Ch trng lm, nghe lm hay chng? T y ch phi thay i tt c tm hn i hay sao?... Ch khng bit, ch run ry. Ch cng nghe cng bi ri, cng nhn cng kinh hong. Mi li ni ca ng Malen mi ln tiu dn bng u m ca s hn th trong lng ch v ny n ra mt ci g m m, n va l nim vui mng, lng tin tng v tnh yu thng. Khi Giave ra khi bung ri, ng Malen quay sang pha ch, ni chuyn vi ch. Ging ng chm ri kh khn nh c cm nc mt: - Ti nghe c ni. Nhng chuyn xy ra trc kia, ti c bit g u. Ti tin l c ni tht, ti cm thy l tht. Ti cng chng bit l c ngh vic xng ti. Ti sao lc y c khng n tm ti? Thi, by gi th ny: ti tr n cho c; ti cho ngi i n con c v y, hay l c n vi n, ty c. C mun li y, hay l Paris, hay u na cng c. Ti s trng nom cho c hai m con. C mun lm na hay ngh vic cng c. Cn bao nhiu tin ti s a. C s li sng cuc i lng thin khi c c m no sung sng. Hn th, qua nhng li c ni, nu l tht c - ti tin l tht c - th c vn l ni trinh chnh v thanh cao trc Cha, c nghe r cha? Ti nghip! Nhng li y, con ngi ang khn kh nh Phngtin nghe lm sao cho ni. c sng vi con Cdt! Ht ci kip sng nh nhuc ny! c sng t do, y , sung sng, lng thin cng vi con Cdt! Gia cnh cng cc, ch nhn thy hin ra tt c nhng mng c thin ng! Ch ngy ngi nhn ng Malen v ch kp bt ln my ting khc nc n: Hu! Hu! Hu! Hai ng chn khuu xung, ch qu trc mt ng Malen. ng ta cha kp ngn, ch v ly tay ng m hn. Ri ch ngt i.
QUYN VI - GIAVE

QUYN VI : GIAVE

I.

BT U YN NGH

ng Malen sai ngi vc Phngtin v bnh x th thuyn t ngay nh ring ca ng. ng giao ch cho hai b x trng nom. t ch vo ging nm th ch ln cn st nng. Mt phn m ch m sng, ni huyn thuyn. Nhng sau ti ch cng ng yn. Mi n tra hm sau, Phngtin mi tnh dy. Nghe c ting ngi th u ging, ch vch mn trng ra th thy ng Malen ang ng yn nhn vt g trn u ging. Con mt ca ng y v trc n, lo u v hnh nh cu khn. Ch trng theo th thy ng ng chm chm nhn cy thnh gi ng trn tng. Trong tm tr Phngtin, hnh nh ng Malen khc trc. Trng ng nh c nh ho quang ta ra. ng m mi nh ang cu nguyn. Ch nhn ng mt lc lu khng dm ln ting, mi sau ch mi kh hi: - Tha ng, ng lm g y? ng Malen ng mt ting ng h. ng ch Phngtin tnh dy. ng nm ly tay ch, nghe mch ri hi: - C thy trong mnh th no? - Tha kh. Ti ng c. Hnh nh khe hn nhiu. Chc khng vic g. By gi ng mi tr li cu hi u tin ca ch, lm nh va mi nghe ra: - Ti cu nguyn Cha kh nn trn kia. Trong thm tm ng mun ni thm: v ngi n b kh nn di ny. C m hm qua v sng hm nay ng Malen i d hi v vic Phngtin. By gi ng bit r tt c nhng tnh tit thng tm trong i ch. ng ni tip: - C l mt ngi m au kh. Thi, khng nn th than na, cng nh th m ngy nay c mi hng qu phc. Loi ngi lm nn thin thn nh th . Khng phi li h: h c bit cch g khc hn u. C xem y, cnh a ngc c va thot khi chnh l tng th nht ca thin ng. Phi qua trc. ng th di no nut. Cn Phngtin th nhn vo ng mm ci mt n ci huyn diu, tuy c khuyt hai chic rng. Cng trong m y, Giave vit mt bc th. Sng sm hm sau hn thn hnh n tn nh bu in Mngtri gi. Th gi i Paris, : Knh ng Sabui, b th ca ng gim c s cnh st. Cng v cu chuyn bt cnh v n i ra ngoi nn b ph trch bu chnh v mt vi ngi thc mch trng thy phong th v nhn ra ch Giave th on l hn n xin t chc. V phn ng Malen, ng vit th ngay cho v chng Tnci, Phngtin n chng mt trm hai mi phrng, ng gi cho chng ba trm. ng bo chng tr i cc khon cn li th dng lm chi ph a con Cdt n Mngtri, m n ang m cn c gp n. Bc th lm cho Tnci la mt. Hn bo v: - M kip, ch bung con b ra! Ai ng con chim su li sp ha ra con b sa.

Tao on ra ri. Chc li c thng ngc di gi no n phi ba con m n y ch g! N phc p bng mt t k n nm trm linh my phrng, lm rt kho. T k c nh ha n khng ai c th ng vc, mt ci ca thy thuc, mt ci ca hiu bo ch. Cng trn ba trm phrng. l nhng n tht trong dp hai a con n b m mt trn ln ch con Cdt c au m g. Vn l ch kho cha tn i. Di t khai, Tnci ghi ch: tm nhn ba trm phrng. ng Malen lp tc gi thm ba trm phrng vi my ch: a con Cdt sang ngay. Thy th, Tnci li bo: - Tri! Th ny th li cng phi gi cht ly con b. Bnh tnh ca Phngtin vn khng . Ch vn nm nh thng. Khi nhn sn sc cho th gi y cc b x c gh tm. Ai xem nhng bc khc chm Remx chc cn nh hnh cc trinh n oan chnh bu mi trc nhng ch em lng l. Cn cc vic thi c th nhng o c thanh tm khinh b nhng hng ngi lang ch t xa chng qua l nhng phn ng t nhin ca lng t trng su xa ca ph n. Cc b x cng phn ng nh vy nhng mnh lit hn v cc b l nhng k i o Cha. Nhng ch vi ngy sau, Phngtin ly c cm tnh ca cc b. Ch n ni du ngt v khim tn, nht l tm lng m ca ch lm cho cc b cm ng. Mt hm cc b nghe thy ch ni gia cn st nng: Ti l mt ngi ti li, song lc no con ti c n vi ti th tc l Cha tha th cho ti. Khi trc ti cn l con ngi h hng, ti khng dm em con Cdt v nh, ti khng n con ti phi nhn ti ngngc v bun ru. Th nhng li chnh v cht mu ri y m thn ti nn nng ni ny. Chnh v th m Cha tha th cho ti. Bao gi con Cdt y, lc y l lc ti chu phc Cha ban cho. Ti s nhn n, nhn ci mt ngy th v ti y th lng ti cng h hi ra. N khng bit g ht. N ng cn l thin thn, phi khng cc b x? vo tui y, cnh thin thn rng u! ng Malen mi ngy n thm Phngtin hai ln, ln no ch cng hi: - Con Cdt sp v cha? ng tr li: - C l sng mai. Ti nh n n y, khng sm th chiu thi. Nt mt xanh xao ca ngi m rng r ln: - i chao i! Ti s sung sng bit l chng no! Nh trn ni, bnh tnh ca Phngtin khng thuyn gim, tri li mi ngy mt thm trm trng. Nm tuyt gi lnh p vo gia hai xng b vai lm cho m hi khng thot ra c, do chng bnh m xa nay bng pht ra d di. Ngi ta bt u cha bnh phi cho ch theo mt phng php ang cn th nghim. Thy thuc nghe ngc Phngtin ri lc u. ng Malen hi: - Th no?

- Hnh nh ngi ny c a con, ch mun c thy mt? - Vng. - Nu vy ng nn mau cho tm con ch v. ng Malen git mnh: Phngtin hi: - Thy thuc bo th no, tha ng? ng Malen gng ci: - ng y bo phi tm ngay chu b v y. C n c s khe ngay. - , tht th y! Nhng khng hiu v l g m v chng Tnci c gi mi con Cdt th nh? Tri i! N sp v ri. Thi, ln ny th hnh phc chng cn xa xi g na! Nhng tn Tnci nht nh khng chu bung con b. N vin mi l do, chng u vo u c! No l con Cdt n mnh, nh th th tri ma ng th ny khng th ln ng c, no l cn my mn n vt ku ro qu, n ang lc tm cc ha n... ng Malen bo: - Ti phi cho ngi i mang con Cdt v mi c. Nu cn ti s i ly. Phngtin bn c cho ng vit mt bc th ri ch k xung di: ng Tnci, ng giao con Cdt cho ngi ny. Ngi ta s tr nhng khon vt vnh cn thiu. Trn trng knh cho ng. Gia lc y li xy ra mt bin c nghim trng. Cuc i ca chng ta nh gt trong mt khi huyn b, d chng ta c dy cng mi gia th no i na, dng vn en ca s mnh cng vn mi mi hin ln.

II TH NO M GING LI HA RA SNG
Mt bui sng, ng Malen trong phng giy, ang gii quyt nt my vic khn thit ca ta th chnh, phng khi ng phi ch thn i Mngphecmy. C ngi bo vin thanh tra cnh st Giave xin vo yt kin. Nghe thy ni n Giave, ng Malen khng nn c mt cm gic kh chu. T ngy xy ra vic li thi s cnh st, Giave cng lnh mt ng v ng cng khng gp hn ln no na. - Cho vo. Giave bc vo. ng Malen vn ngi bn l si, tay cm bt, mt vo tp h s m ng va gi tng t va ph ch. l nhng bin bn vi cnh. ng khng b cng vic v

Giave. Thy ni n hn, ng khng th khng ngh thng cho Phngtin, cho nn ng lm mt lnh. Giave cho ng th trng rt cung knh. ng ngi quay lng v pha hn, tay khng ngng ghi ch. Giave bc ln hai ba bc v yn lng ch. Ngi thy tng no theo di tm linh Giave, bit Giave l con ngi man r phc v vn minh, l s hn hp k d ca ngi La M v ngi Spc (Ngi La M cng ngh, tn trng nhim v; ngi Spc anh dng v khc kh), ca ngi thy tu v anh cai lnh, l tn gin ip khng ni di, thng mt thm trong sch, ngi y li tng bit hn c thnh kin ngm t lu vi ng Malen v xung t vi ng v v Phngtin, nu ngi thy tng y lc by gi li trng thy Giave th hn phi t hi: C vic g xy ra th? Ai bit r Giave l ngi ngay thng, minh bch, thnh thc, lim khit, nghim khc v c lit tt on ra l hn va mi sng qua mt din bin ni tm ln lao. Giave khng c ngh g m khng hin ngay ln nt mt. Hn cng nh nhng ngi cc khc, d bc nng v cng d lnh. Nhng khng bao gi li thy v mt hn k l v bt ng nh lc ny. Lc vo, hn ci cho ng Malen, nt mt khng c cht g l hn on, gin di v nghi ng g na. Hn dng li cch gh ng vi bc v hn ng yn. Dng iu ca hn rt l phc tng. Hn va th kch, va tht th, va nghim lnh, nh mt ngi cha bao gi du ngt, nhng lun nhn ni. Hn ng ch, hn khng ni, khng nhc nhch chn tay; hn khm nm mt cch thnh khn v kin tr mt cch bnh tnh, mc cho ng th trng lc no mun quay lng li th quay, tay hn cm m, mt nhn xung, dng ngi hn va ging anh lnh ng trc ngi s quan, va ging tn ti phm ng trc quan ta. Bao nhiu tnh tnh cng nh bao nhiu ngh ngi ta thng gn cho hn nay khng thy mt t g c. Khun mt kn v tht nh ca hn m mt v bun b v hn. Tt c con ngi hn l s biu hin ca s h mnh, s kin quyt v s cam chu can m. Mi sau, ng th trng b bt quay li: - Th no? Ci g ? C vic g th, ng Giave? Giave ng lng mt hi. Khi hn tr li th ging hn trang nghim m bun bun, nhng vn tht th n gin: - Bm ng th trng, c mt vic vi phm nng. - Vic g? - Bm c mt vin chc cp di v l i vi quan trn, v l rt nng. Bn phn ti l bo co vic y vi ngi. - Vin chc cp di y l ai th? - L ti. - L ng?

- Th v quan trn kia l ai? - Tha ng, l ngi th trng. ng Malen ngi thng ngi ln. Giave vn nghim khc ci mt ni tip: - Tha ng, ti n xin ng t ln cp trn cch chc ti. ng Malen kinh ngc, h ming toan ni, Giave khng ng ni, vn tip: - Ti bit th no ng cng hi sao ti khng xin t chc, nhng t chc cn nh qu. T chc cn l danh gi. Ti phm li phi chu trng pht, nh nc phi ui ti v mi ng. Ngng mt t, hn li ni: - Tha ng, hm n ng nghim khc vi ti mt cch bt cng. Hm nay th xin ng ly cng tm m nghim khc cho. ng Malen ku ln: - Th no mi c ch? Ci g m l s kh hiu th? Nh th ngha l th no? ng xc phm ti ch no? ng lm g ti? ng c li g i vi ti? ng t buc ti ng, yu cy thay ng... - ui v. - th ui v, ng y. Nhng ti khng hiu g c? - Tha ng th trng, ti xin ni r. Giave th di no rut. Vn bun ru, vn nghim ngh hn ni: - Tha ng, cch y su tun l, ci ngy c chuyn li thi v ngi gi im y, ti gin qu nn i t co ng. - T co! - Vng, t co vi ng gim c cnh st Paris. ng Malen vn cng nh Giave khng my khi ci nghe thy th cng phi ph ci. - T co th trng xm phm quyn hn ca cnh st? - Khng. T co ngi l mt tn t kh sai c. Mt ng th trng ti nht. Giave vn ci u ni tip: - Ti cho l nh th. T lu ti tng tng ra nh vy. Dng ngi ging nhau, vic ng hi han tm ti Phavrn, ci sc khe ca ng, chuyn ng cu Phslvng, ti bn sng ca ng, bc i hi khp khing ca ng v cn g na, bit bao nhiu th! Ton l nhm nh! Th m ti rng ng l mt thng tn l Ging VanGing... - Mt thng tn l?... ng ni tn l g? - Ging VanGing. Mt thng t kh sai m ti c bit hai mi nm trc y, khi ti cn l cai ngc Tulng. Mn hn t, hnh nh tn Ging VanGing li n trm nh mt ng gim mc. Ri hn li cm kh gii cp git mt thng b Xavoa gia ng ci quan. tm nm nay hn trn bit, khng bit bng cch

no, tm mi khng ra. Ti th c tng l... Th ri ti lm tht! Cng l do ti gin. Ti t co ng vi ngi gim c cnh st. ng Malen t ny li cm tp h s xem. Hon ton bnh thn, ng hi: - Th ngi ta bo lm sao? - L ti in. - Tht ? - Ngi ta ni c l, ti in tht. - Cng may l ng t bit. - Bm khng bit th no c, ngi ta bt c chnh tn Ging VanGing ri! T giy ng Malen ng cm la khi tay. ng ngng ln nhn chm chm vo mt Giave, ni ging kh t: - ! Giave vn ni: - Tha ngi, u ui th ny. Nghe nh min ny, v pha Aidi Lhcls c mt thng cha gi l Sngmachi. Hn ngho kh lm, khng ai . Ci ng y chng bit chng sng bng cch no. Ma thu gn y, lo Sngmachi b bt v ti trm to vn nh tn... thi cng khng cn nh lm g. xt nghim l trm c tro tng, b cy. Ngi ta bt lo Sngmachi, tay lo cn cm mt cnh to. Ngi ta giam lo li. n y mi ch l mt v thng phm thi. Nhng ri mi bit qu tht c li Tri! V nh giam nt, quan d thm cho a Sngmachi v nh lao Art. nh lao Art c tn Brv vn l t kh sai mn hn, nay khng bit v ti g li phi giam. Hn t ra bit hi ci nn c ly ln coi cng. Tha ngi, va gii tn Sngmachi n th tn Brv ku ngay ln: ny! T bit thng ny m! Cng bn kh sai trc c y. Nhn t xem no! Cu l Ging VanGing! Sngmachi lm b ng ngn: - Ging VanGing! Ging VanGing no nh? - Thi, ng v vt na. My chnh l Ging VanGing! My trc c ngc Tulng. hai mi nm nay ri. Bn mnh vi nhau mi m! Thng Sngmachi chi. i ch! Cn l g. Ngi ta iu tra, ngi ta xon vo chuyn y v ngi ta tm ra th ny: Trc y khong ba mi nm. Tn Sngmachi lm ngh xn cy nhiu ni, nht l Phavrn. n y th mt du vt n. Mi bao nhiu nm sau mi thy li n vcnh, ri Paris; n khai rng y n lm ngh cha xe v c mt a con gi lm th git, nhng chng c bng chng g c. Ri n n x ny. Th cn Ging VanGing trc khi vo t v ti trm th lm ngh g? Cng xn cy. u? Cng Phavrn. Li cn mt s kin na: Thng Ging VanGing y, tn thnh n l Ging v tn m n l Machi. C l g! i t v n ly tn h m i tn n thnh Ging Machi cho d trn trnh. Th ri n n vecnh.

y ting Ging ging a phng c ra Sng, cho nn mi gi l Sngmachi. N c vy v th l n ha ra Sngmachi. Tha ngi vn theo di cu chuyn y ch? Ngi ta cho hi Phavrn, gia nh Ging VanGing khng cn ai. Chng bit l phiu bt i u. Bm, ngi cn l g, cc tng lp h lu y, nhng chuyn c mt gia nh tiu bin i khng phi l him. Tm mi m chng thy g. Ci hng y nu khng l bn nh th cng l tro bi thi. V li u mi cu chuyn cch y ba mi nm, Phavrn khng cn ai bit Ging VanGing na. Ngi ta hi Tulng. Ngoi tn Brv ch cn hai tn kh sai na c bit Ging VanGing, hai thng kh sai chung thn Cspay v Snii. Li hai thng y em i nhn din. Gp nhau, chng n nhn ra ngay. C ba u ni l Ging VanGing. Cng tui y, nm mi t, cng vc ngi y, cng dng iu y. Ngha l ch th n. Gia lc y th ti gi giy t co ngi v cnh st Trung ng. H tr li rng ti mt tr bi v tn Ging VanGing hin ang b giam cu ti Art. Ngi tng tng xem ti ngc nhin th no, v ti c inh ninh rng nm c tn Ging VanGing y ri! Ti bn vit th cho ng d thm. ng ta cho i ti n v em tn Sngmachi ra i chng... - Kt qu l th no? Giave thng thn v bun ru ni: - Tha ngi, chn l vn l chn l. Ti bc lm, nhng qu tht thng y l Ging VanGing ri. Ti cng nhn ra n. ng Malen khe kh hi: - ng c chc khng? Giave ci mt cch au n, t ra mnh chc chn c mi phn. - Tha, chc.
II (tt)

Hn ng lng mt lt, dng suy ngh, ngn tay t nhin mn m a mn ca thm mc trn bn. Hn ni tip: - Hn th na, by gi ti c nhn mt chnh tn Ging VanGing ri, ti khng hiu lm sao trc kia ti li c th lm c. Tha ng th trng, xin ng tha li cho ti. Kiu hnh nh hn m chu van xin khut phc mt ngi su tun l trc y lm hn mt th din trc mt bn lnh gc v qut ui hn ra khi ca, Giave t ra l ngi chn cht v c nhn cch, nhng hn u c bit th. ng Malen khng ti li cu xin y, ng hi t ngt: - Th ngi y khai th no? - vng, tha ngi, cu chuyn y thnh nghim trng. Nu phi l Ging VanGing th l ti phm. Tro tng, b to, nu l do mt a tr th ch

l mt v ph phch ranh mnh, nu l mt ngi ln th l mt ti trng tr; nu li l mt tn kh sai th chnh l mt ti i hnh. C leo tro, c ly cp, c c. Th l khng phi vic ca ta n trng tr na, m phi n ta i hnh. Khng phi ch my ngy pht giam m l i kh dch chung thn hi thuyn. Vi li cn ci v thng x Xavoa, ti mong th no ri cng vch ra. i ch! Cn l lm chuyn lm cho phi vng vy hong ln. Vng, phi vng hong nu l mt a khc. Nhng Ging VanGing l mt thng xo quyt. y! Ti nhn ch ra n cng cn chnh v im y na. K khc th thy nng n t, cung qut ln, ku tri ku t nh chic m nc reo trn bp la, th sng th cht l khng phi Ging VanGing... nhng hn th c v khng hiu, hn ch ni: Ti l Sngmachi, ti ch bit c chng y! Hn lm b kinh ngc, hn gi v ngu si, th mi khn ch. i ch! Thng y lu y! Nhng khng sao, tang chng rnh rnh ra y. Bn ngi nhn c mt n. Thng bm gi trnh sao khi ti. Vic a ra ta i hnh Art. Ti sp i lm chng nay mai. Ti c giy tng t. ng Malen quay vo bn giy, cm tp h s im nhin xem tng t, va c va vit nh bn rn lm. ng ni vi Giave: - c ri ng Giave . Thc ra, ti cng chng cn bit cc chi tit y lm g. Chng ta mt th gi v ch. Chng ta cn nhiu vic khn cp hn. ng Giave, ng n ngay nh b Buydpi bn thuc l gc ph Xanh Xn. ng bo b y n kin tn nh xe Stnlng. Tn y l mt a v phu, n sut xe cht hai m con b ta. Phi trng pht n mi c. Ri ng n nh ng Sacxenl ph Sngpinhi xem vic ng ta tha ngi hng xm ng mng nc ma chy sang lm hng c nn nh ng ta nh th no. on ng n khm v lp bin bn v my v vi cnh m ngi ta mi bo co cho ti, ph Guybua, ti nh qu ph ri v ph Gar ti nh b L Btx. Nhng c l ti giao cho ng nhiu vic qu. ng sp i vng c m? C phi ng va bo l tm chn hm na phi i Art v vic y khng? - Tha ng, phi i sm hn. - Hm no nh? - Bm hnh nh ti trnh vi ng l n mai ta s x v ni m nay ti phi p xe i ngay. ng Malen kh rng mnh: - X my hm mi xong? - Ch mt ngy l cng. Chm lm l ti mai tuyn n. Nhng ti khng cn ch tuyn n, v n y th no m chng thnh, khai xong, ti v ngay.

- c ri. ng Malen ni th v gi tay ra hiu cho Giave lui ra. Giave ng yn. - Bm, xin li ngi. - G na? - Tha ng th trng, cn vic na xin nhc ng. - Vic g vy? - Vic cch chc ti. ng Malen ng dy: - ng Giave ng l mt ngi c nhn cch, ti qu trng ng. ng phng i s sai lm ca ng. Hung h vic ny cng li l mt v xc phm i vi ring ti thi. ng Giave , ng ng c thng chc ch khng phi ging u. Ti mun lu ng li. Giave ging mt nhn ng Malen. Trong con ngi trong sch, ngi ta nh thy ci lng tm ca hn khng sng sut cho lm, nhng oan chnh v cng trc. Hn bnh tnh ni: - Tha ng th trng, ti khng th ng thun nh th c. - Mt ln na, ti ni vic y ch can cp ring ti. Vn theo ui ngh ring ca mnh, Giave ni tip: - Bo l phng i th ti khng phng i. y, ti ngh nh th ny. Ti nghi ng ngi rt v l. Ci y khng h g. Bn chng ti vn c quyn c nghi ng mc du nghi ng ngi trn mnh l qu lm. Nhng trong cn nng gin, bo th, ti t gic ngi l mt tn t kh sai, mc d chng c bng c. T co mt ngi ng tn knh, mt ng th trng, mt quan thm phn l t kh sai, iu y mi l nng. Nng lm. Ti l vin chc chnh quyn m ti li xc phm vo chnh quyn bng cch xc phm ngi! Gi s di quyn ti c k no khng xng ng lm vin chc na v tng c i. Th th phi tnh th no i vi ti ch? Bm ng th trng, cho ti ni mt li na. Trong i ti, ti thng nghim khc, nghim khc vi ngi khc. Tht l ng. Ti lm th l phi. By gi nu ti khng t nghim khc vi ti th nhng vic ti lm trc l ng nay s ha ra khng ng na. C l no ti li v n ti hn k khc? Khng th c. Th no! Ti ch bit trng tr ngi ta m khng bit t trng tr mnh ? Chng ha ra mnh l thng khn nn! Chng ha ra nhng a gi ti l Thng Giave bn tin li c l hay sao? Bm ngi th trng, ti khng cu mong ngi x tt i vi ti. Ci tt y khi ngi x vi k khc lm cho ti bt bnh, cho nn ti cng khng mun ngi i x tt vi ti. Ci tt n x cho a gi im hn ng t sn, anh cnh st hn ng th trng, k di hn ngi trn, ci tt y ti cho l ci tt

xu. C tt vi nhau kiu y th x hi s tan r mt! i chao! Tt th d, cng bng mi l kh! y, nu ngi m qu l ci tn t ti on th khng bao gi ti thng hi u! Nu m th, th ngi bit tay ti! Tha ng th trng, ti x vi ngi ta th no th ti phi x vi ti th y. Nhng khi ti trng tr k lm sng, khi ti n p bn gian phi, ti thng t nh: Cn my y, nu my cng lm lo, cng phm li th ng c hng thot! Ti lm lo, ti i bt c ti phm li! Cho cht! ui, cch, tng c v! ng lm. Ti c hai cnh tay khe, ti v cy cuc cng c khng sao. Tha ng th trng, vic quan phi th rn ngi. Ti yu cu ch c th, l cch chc vin thanh tra Giave. Ging hn va khim nhng va kiu hnh, va tht vng va tin tng khin cho con ngi lng thin khc thng thy tr thnh v i mt cch k quc. ng Malen bo: ti xt sau v cha tay cho Giave. Giave git li v phn khn: - Tha ng th trng, xin li ng, khng th th c. Mt ng th trng khng bt tay mt tn mt thm. Hn lm bm ni thm: - Mt thm, ng th. Mt khi ta lm quyn cnh st th ta ch cn l mt thng mt thm thi. Hn ci rp xung cho ng Malen ri i ra ca. n ca hn quay li mt vn nhn xung: - Tha ngi th trng, ti xin c lm vic cho n khi c ngi thay th. Hn i ra. ng Malen ngi m mng lng nghe bc chn rn ri, vng chc ca Giave xa dn ngoi hnh lang.

QUYN VII: V N SNGMACHI

I.

B X XEMPLIT

Nhng s vic sp k sau y khng phi Mngtri ngi ta u bit. Nhng cht t phong thanh cng li trong thnh ph ny mt n tng ht sc c bit. V th chng ti thy phi k t m, chi tit, nu khng sch ny s c thiu st ln. Trong cc chi tit y c i ba ci c v v l nhng xin c gi nguyn cho ng s tht. Bui chiu hm tip Giave, ng Malen n thm Phngtin nh thng l. Trc khi vo gp bnh nhn, ng cho mi b x Xemplit n gp ng. Hai b phc trng coi bnh x, b x Pecptuy v b x Xemplit u l nhng

nh tu hnh t thin. B x Pecptuy l mt ngi n b nh qu ging bao nhiu ngi n b qu khc, mt b phc th vng, vo ca Cha cng nh vo ch. B i tu cng nh ngi ta i lm ngi nu bp. Hng ngi nh th k ra cng khng him. Cc dng tu thng sn sng n nhn th gm nng n, cc kch d nn theo khun kh ca dng mnh. Thc ra nhng ngi qu ma y li cn thit cho nhng cng vic nng nhc tu hnh, vic bin i cng chng vp vp g v cng chng cn cng phu l my. lng bn hay nh tu kn, ci cn bn dt nt vn ging nhau nn anh nh qu c th bin ngay thnh nh tu hnh d dng nh c chun b sn. Ci o lao ng ni rng ra mt t l c ngay ci o tu hnh vy. B Pecptuy l mt ngi y , qu Martin, gn x Pngtoa. B ni ging a phng, li lun mm cu kinh v lun mm lm bm. Thuc thang cho bnh nhn b cng ty ngi, xem mt. Ai ngoan o th chn thuc b sc nhiu ng, ai gi di th b cho t. i vi ngi m th b bit du dng. i vi ngi sp cht th b cu nhu cau c nm Cha vo mt ngi ta, cn cu nguyn cho ngi sp cht th ging gin d, nng chnh chch, chng cht tn trng gi pht lm chung ca h. Tnh b li to tn v ngay thng. Da mt lc no cng gay. B x Xemplit ngi li trng nh bch lp. Hai b ng vi nhau th y nh cy bch lp t cnh cy nn m b. Thnh Vanhxng Pn kho ghi li mt cch ti tnh hnh nh cc b phc bng nhng li tht p, ca ngi cuc i phng s y kham kh nhng t do, t nguyn ca cc b y: Cc b s coi nh ngi bnh l nh t, cn phng tr l bung cm, nh th chung trong x l nh nguyn, ng ph hoc nh thng l ni tu kn. Tng ly, song st l ni cc b knh vng li Cha, v chic khn che mt cho cc b chnh l c khim tn ca cc b trc mi ngi. B x Xemplit l hnh nh v cng sinh ng ca l tng y. Tui tc b khng ai c th on ng c. Hnh nh lc tr b cng khng ra tr v by gi b c v chng bao gi gi c na. B tht l mt con ngi ti khng dm ni l mt ngi n b im m, khc kh, tip xc vi ngi th d di nhng lnh lng v chng bao gi ni iu g sai s tht. B du dng n mc tng nh l mng mnh d v, th m li rn chc hn c st . B sn sc bnh nhn vi nhng ngn tay bp mng thanh khit. C th ni trong li n ting ni ca b c c s yn lng! B ch ni ci g ng ni. Ging ni ca b li c ci g an i, c th em li s tin tng trong mt phng xng ti v say m trong mt phng tip khch. Con ngi thanh tao y m chu c chic o vi th, chc v chic o th kch nhc nh mnh thng xuyn nh n Tri, n Cha. C mt chi tit cn nhn mnh l b khng bao gi ni di, khng bao gi v mt li ch g d l v can i vi mnh i na, b li chu ni mt li tri vi s tht, s tht thing ling. l c tnh ca b, cng l c im ni bt

trong c hnh ca b trong dng tu, b gn nh ni ting v ci nt trung thc khng g lay chuyn . Cha Xica ni v b trong mt bc th gi cho ngi ic cm Matxi nh sau: Chng ta d thnh tht, ngay thng trong trng n u, cng khng khi c t bn trong lng v mt i ln ni di vt vnh, khng hi g. Nhng b th dt khot khng. Tht ra, c ci gi l di vt vnh, v hi khng? Ni di l tuyt i sai ri. Vy th c th no ni di t cht c; di l di, di l i theo ma qu ri. V qu Xa tng cn c tn l La di. B ta ngh vy v ngh vy nn lm vy. V th m ngi b ta trng nh trn ni. Mu trng sng ngi c trn mi v trn nt mt lm cho n ci cng trng m mt nhn cng trng. Lng tm b trong sut nh gng khng t mng nhn khng my bi no. Bc vo dng thnh Vanhxng Pn b ly tn Xemplit l c dng ring. L v l tn ca mt b thnh. B ny l ngi c ting trung thc, th chu khot hai v ch nht nh khng chu ni sai qu qun ca mnh; gi ng nhn l sinh Xiracuyd, m ni sinh Xgit th b y khi b git. B x Xemplit ly tn b ny lm tn thnh ca mnh tht l xng ng. Hi mi bc vo nh dng, b c hai tt xu l ham n qu v thch nhn th t. Hai tt xu y v sau dn dn b sa cha c. Sch v b ch c mi mt quyn kinh bng ch La tinh in ch tht ln. La tinh th b khng hiu g nhng quyn sch th b hiu. Ngi n b t tm y cm thy Phngtin l con ngi m c hnh tim tng, nn em lng thng v ht sc chm sc cho ring ch. ng Malen gi b ra mt ni dn d b trng nom cho Phngtin, ging ni ca ng c v l lng khin v sau b nh mi. Ni chuyn xong vi b x, ng li gn Phngtin. Ngy no Phngtin cng ch ng Malen n thm nh ngi ta ch mt tia sng mt tri m p v ti vui. Ch bo cc b x: - Ti ch sng lc c ng th trng y thi. Hm y ch st nhiu. Va thy ng Malen ch hi ngay: - Cdt u? ng ci p: - Nay mai. ng n thm Phngtin cng nh mi ngy. C iu hm y ng li lu n c gi ch khng phi na gi nh mi bn. Lm cho Phngtin ht sc vui mng. ng dn i dn li mi ngi ng cho ch phi thiu mt th g. C lc ngi ta thy mt ng sa sm nhng hiu ngay l ti ng thy thuc va gh tai ng ni nh: - Ch y yu i nhiu.

Sau ng tr v th snh v ngi hu vic thy ng chm ch xem xt bn giao thng ton quc trong phng, ri ly giy ghi vi ch s bng bt ch.

II S TINH CA NGI CH XE XCPHLE

ng i t th snh n u tnh, tm vo nh mt ngi cho thu xe nga. Lo ta ngi x Phlngr tn l Xcphle. Con ng gn nht l qua mt ph t ngi i li, y c nh ring ng cha x. Cha l ngi o c ng knh v hay gip kin cho mi ngi. Lc ng Malen i ngang qua nh cha x, ngoi ng ch c mt ngi i. Ngi y thy nh th ny: ng i qu ch y bng dng li, ng im mt lc ri quay v trc ca nh cha x. ng gi tay nm ly chy g ca, gi ln ri li ng im, suy ngh. Mt chc sau, ng l p chy gi ca, ng li nh nhng b chy ra, ri vi v i thng, thong th nh ban ny. ng Malen n nh lo Xcphle, thy lo cha b yn nga. - ng Xcphle i, ng c con nga no khng? - Tha ngi, nga nh ti con no cng hay c. Nhng ngi cho th no l nga hay mi c ch? - L nga i ni hai mi dm mt ngy. - i ch, nhng hai mi dm! - Phi. - ng vo xe? - Phi. - i mt chuyn nh th ri th phi ngh bao lu? - Hm sau cn th phi cn sc i na. - Cng li i tr v con ng y? - Phi. - Ch! Ch! Li nhng hai mi dm! ng Malen mc ti ly t giy c ghi bt ch cho ch nga xem. Trong giy c ghi my con s 5, 5, 8 ri. - ng thy khng? Tng cng mi chn ri, coi nh l hai mi dm. - Tha ngi, ti c th tha mn yu cu ca ngi. Ti c con nga bch thp b. Chc ngi c mt i ln trng thy n ri. Ging nga min Bulonne h y. N hng v cng. Trc ngi ta nh dng lm nga ci. Nhng n c chng ct hu, ai ci cng b n qung xung t. Ngi ta tng n bt kham, chng ai bit dng lm g. Th l ti mua v em ng n vo xe. Bm t ra ng cu cu, cu cu tr nn hin lnh nh con gi v phi nhanh nh gi. y th m ch di tro ln lng cu cu, cu cu khng ngi ta ci u. Ai chng c tham vng ring. Bt ko xe th c, em ra ci th khng. Con nga ny hnh nh n t bo nh th tht y. - Vy n i c ch?

- Hai mi dm ca ngi, ti cho l n i cha n tm ting ng h u. M c lun lun nc kiu ln y. Nhng phi c nhng iu kin nh th ny. - ng c ni. - iu th nht, n na ng, ngi cho n ngh x hi mt gi v cho n n, lc n n ngi phi phi ng ko bn lm cng qun tr n n bt, v ti thy cc qun tr, la nga thng hay b bn lm cng ly i ru ung ch nga th chng my khi c n. - Ti s ng . - iu th hai l Bm xe chnh ngi dng phi khng? - Phi. - Bm th ngi c bit cm cng khng? - C. - Vy th ngi i khng thi, ng mang theo hnh l cho nga ko c nh. - ng . - Nhng ngi khng em theo ai th xin ngi chu kh ng coi nga n. - c ri. - Ngi tr cho ba mi phrng mt ngy, k c ngy ngh. Khng km mt trinh. Cn tin la nga n th v phn ngi chu. ng Malen m ti ly ra ba ng tin vng Napoleon t ln bn: - Ti t tin trc cho hai ngy. - iu th t, ng trng nh th m dng c xe c mui th e nng qu lm nhc nga. Xin ngi bng lng dng c xe nh ca ti y. - Ti bng lng. - Xe th nh nhng khng c mui. - Khng h g. - Ngi c nh by gi ang l ma ng khng? ng Malen khng p. Ch nga li ni: - V tri ang lnh lm y. ng Malen vn khng ni g. Xcphle tip: - Li c th c ma na. ng Malen ngng ln bo: - Sng mai, bn gi ri, ng mang xe v nga n trc ca nh ti. - Xin y hn. Lo Xcphle ly mng tay co co ci vt en trn mt bn, ri ni tip vi ci v v tnh m dn Flamng thng kho xen vo ci tinh khn ca h: ! T ny n gi ti qun khng ngh n. Ngi th trng cha cho ti bit ngi i u. Vy ngi i u th? T lc bt u cu chuyn, lo bn khon v vic ri nhng khng hiu sao lo cha dm ni. ng Malen ni: - Nga ca ng hai chn trc c khe khng? - Bm khe lm. Nhng n ch dc th ngi thong th cho n nh mt t. Con ng ngi i c nhiu dc khng? - ng qun sng mai n ng nh ti ng bn gi ri sng nh! ng Malen tr li th ri bc ra.

Lo ch nga c ngi ra ng nh li lo t nhn sau . ng th trng ra khi c ba bn pht th li thy m ca: vn l ng ta. Trng ng c v lanh lng v t l. - Ny ng Xcphle, con nga v ci xe ng cho ti thu th n mang th kia, c i ng gi bao nhiu? Ch nga ci ha h: - Th n ko th kia ch, bm ngi. - Cng c! Th bao nhiu? - Bm ngi mun mua li hay sao? - Khng. Nhng c phng xa, ti mun t tin k qu cho ng. Khi ti v, ng tr li cho ti. Ci xe v con nga ng nh gi bao nhiu? - Bm ngi nm trm phrng. - Tin y. ng Malen t giy bc ln bn ri i ra, ln ny khng tr li na. Lo Xcphle bt u bt tai tic r mi sao khng ni mt nghn phrng. Tht ra c c xe v con nga ch ng gi mt trm qui thi. Lo gi v ra k li u ui cu chuyn. Qui ci nh ng ny i u th nh? V chng bn nhau. V ni: ng y i Paris. Chng bo: Khng phi. ng th trng b qun mnh giy c ghi bt ch trn l si; lo cm ly c on xem. Nm, su v tm ri? C l y l nhng trm trn ng thin l. Lo quay li bo v: Tm ra ri. Th no? T y n Hetxdanh nm dm, t Hetxdanh n Xanh Pn su dm, t Xanh Pn n Art tm dm ri. ng y i Art. Lc y ng Malen v n nh. Lc tr v, ng i theo con ng khc di hn, khng i ngang qua ca nh cha x na. Hnh nh ng s n cm d. n nh, ng ln ngay phng ring v ng ca li. Vic cng thng thi, v c hm ng cng i ngh sm c. Tuy th, m gc cng, ng thi cng l ngi hu h duy nht ca ng, cng nhn thy ng tt n t lc tm ri, nn gp ngi th qu v sau i qua, m thut chuyn li v thm: - ng th trng m au g phi khng? Ti coi b ng ta lm sao y. Ngi th qu ngay bn phng di ng Malen. Chng g n li m gc cng, hn i nm v ng ngay. Vo khong na m, hn git mnh thc gic. Trong gic ng hn nghe nh c ting ng tng trn. Hn lng tai nghe. C ting chn ngi i i li li. Nghe k th l ting giy ca ng Malen. Hn kinh ngc v thng th trc gi ng dy, trong phng ng khng bao gi c ting ng. Mt lc sau li hnh nh c ting t m ra ri khp li. C ting bn gh dch i ri im lng, ri li c ting chn bc. Hn ngi nhm dy, tnh hn, nhn qua ca knh sang pha tng trc mt thy c nh sng o ca s no chiu ra. C ci hng nh sng y th ng l ci ca s phng ng ca ng Malen. nh sng lung linh hnh nh l c ai t ci g ch khng phi thp n. Bng sng khng in hnh np ca knh, nh th ngha l ca knh khng ng. Tri rt th ny m m toang c ca s cng l mt iu l. Hn quay qua ng li. Mt vi gi sau, hn li thc gic. Vn ci bc chn chm chp u u i li ngay trn u hn. nh sng chiu sang bc tng vn cn, nhng by gi n m m v m nh

nh sng mt ngn n hay mt ngn nn. Ca s vn m toang. Sau y l nhng vic xy ra trong phng ng Malen.

III MT TRN BO TP TRONG U

Chc c gi on ra ng Malen chnh l Ging VanGing ri. Chng ta c ln nhn su vo lng tm ng; by gi li nhn vo y mt ln na. Lm vic ny kh m bnh thn, kh m khng run s. V c g gh rn bng ci vic quan chim ! Mt con ngi, d l con ngi khng ng k i na, em tm hn h m vit thnh bi ca, th l thin hng ca hay nht, trn vn nht c li trn mi thin hng ca. i! Tm hn con ngi, bao nhiu th m c ho huyn, bao nhiu th lng tham, nh, cht chng y! Bao nhiu gic m nung nu, bao nhiu ngh su xa n np y! Ngy bin: thanh minh ng tr y, dc vng x xt nhau cng y. Vo lc mt con ngi ang suy ngh, th b qua v mt lnh lng m nhn vo trong bng ti, vo tm hn ca h m xem. Bn ngoi c v yn tnh m y chnh l nhng trng s khng l ang nh nhau nh trong th Hme, nhng rng nhng rn qun nhau bn cnh v s bng ma nh trong sch Mintn, nhng vng n vng kia cht nch nhng linh hn nh trong tng tng ca ngt. Lng tm l mt ci v bin gh rn. Con ngi ai cng c v phi ly suy xt tt c nhng mun ny ra trong c v tt c nhng hnh vi tri qua trong cuc i! Ngy xa c k ng trc ca mt ni kia nhng v ca rng rn qu m ngp ngng. Nhng thi, c vo vy. T khi Ging VanGing gp thng b Giecve, cu chuyn xy ra nh th no, c gi bit c ri, khng cn phi ni thm nhiu. Ch bit t hm y tr i, Vanging thnh mt con ngi khc. ng gim mc mun Vanging tr nn nh th no, Vanging lm y nh th. Khng phi l mt s thay i, m tht tnh l mt s lt xc. Vanging tm cch mai danh n tch, bn mn c ca ng gim mc i, ch gi c i chn n lm k nim. Vanging ln lt t tnh ny sang tnh khc, i sut nc Php n cng Mngtri. y Vanging ny ra sng kin ni trn kia v lm c nhng vic nh bit, khin cho mnh thnh ngi khng ai bt ni v khng ai dm ng ti. Vanging yn tm Mngtri, sung sng thy mnh khng qun bi hc au bun ca d vng v cuc i mnh v sau ra sch c vt nh ca na i mnh ngy trc. i Vanging t nay yn n: ng vng lng v hy vng. By gi ng ch lo c hai iu l giu k tn tui v sng mt cuc i c tha nhn, thot bn tay ngi i v tr v vi Cha. Hai ngh y

gn lin vi nhau thnh mt trong tm tr Vanging. C hai quyt lit chim ht tm tr v chi phi tt c hnh ng ca Vanging. Thng th hai ngh y thng nht nh cho Vanging cch x th, lm cho Vanging a cnh sng ti tm, bin Vanging thnh ngi trung hu, gin d v cng khuyn Vanging nhng li ging nhau. Nhng i khi cng c mu thun. Lc con ngi m tt c vng Mngtri gi l ng Malen hy sinh ngh th nht cho ngh th hai, hy sinh s an ton ca mnh cho o c. Cho nn, mc du phi ht sc phng v gi gn. Vanging vn gi i chn n ca ng gim mc, tang cho ng y, cho gi v hi han tt c nhng tr ngi x Xavoa i ngang qua tnh, iu tra v cc gia nh Phavrn v s cu mng cho lo Phslvng, chng k g n nhng li bng gi ng lo ngi ca Giave. Hnh nh Vanging theo gng nhng bc hin nhn qun t v ngha v u tin ca ng khng phi l v mnh. Tuy vy cng phi ni rng cha bao gi c vic nh th xy ra. Cha bao gi hai ngh y, hin ng tr con ngi ng thng m ta ang k li cuc i au kh y, li xung t nhau kch lit n th. Giave vo bung giy ng, va thot ni my li, ng l m hiu ngay cu chuyn v thy n su xa. Lc t nhin nghe c n ci tn chn vi my lp, ng nh sng s chong vng, v thy s mnh sao li c iu k d kinh khng n th. Qua pht sng s ng git mnh, ci git mnh bo hiu nhng cuc bin i ln. Bng dng ng ci u nh cy ci trc cn ging, nh ngi lnh trc trn xung phong. ng thy nh my en, sm st ang ko trn u mnh. Nghe Giave ni, ng lin ngh n vic i ngay, chy ngay i t t co cu lo Sngmachi v ngi t thay cho lo. Lng ng au nh dao ct. Nhng ri ngh y qua i, ng t bo mnh: Sao li th! ng c nn ci c ch ho hip ban u y i v li bc, khng dm dng cm. Tt nhin, sau khi nghe nhng li ng tn knh ca ng gim mc, qua bao nhiu nm hi ci v nhn nhc, gia lc ang bt tay vo vic chuc ti mt cch hiu qu ng l ngi y, mc du ng trc mt ni bn khon gh gm nh ln ny, nht nh khng chu chn chn cht no, c thng bc n ch vc thm m di y th li l tri, c nh th th hay bit bao nhiu. Nhng no c c th. Ch bit l phi k ra y tt c nhng din bin trong tm hn con ngi y. V cng ch k c ci g xy ra thi. Ban u ng b bn nng sng cn li cun ng vi tp trung mi ngh li, c nn cn xc ng, n s c mt ca Giave, mi nguy c ln cho ng, hon nhng iu quyt nh vi ci liu lnh ca ngi ang s hi, thn trng n mt c trong mi vic sp lm v ly ci thi bnh tnh nh ngi v s ci nht l mc nh ri vy. C bui ti hm y, tm trng ng c nh th. Trong lng ri nh t v m b ngoi vn c im nhin, bnh thn. ng ch thc hin nhng bin php bo lu thi (Danh t chuyn mn v t php). Tt c nh m h v ln xn trong u c ng. Lng phn vn n ni ng khng th c c mt kin g cho r rt. Ngay

c bn thn ng, ng cng khng hiu nh th no c. Ch bit rng mnh va b mt v nng, ng vn n thm Phngtin phng bnh nh mi khi v nn n li lu hn. Lng thng ngi khin ng thy cn phi lm nh th v ng y thc ch cho hai b x mt cch cn k phng khi ng phi vng mt. ng m h ngh rng c l cn phi i Art, nhng chng c g qu quyt c. ng li t bo nh mnh th cn s g ai nghi ng na, c ti cng khng hi g, li c xem s th ra lm sao. V ng n thu xe nga ca lo Xcphle, cng l cch chun b phng mi s bt trc, th thi. Ti hm y, ng n cm kh ngon ming. Vo phng ngh, ng bnh tm suy ngh li. ng nhn nh li tnh hnh v thy tht l phi l. Phi l n ni gia lc suy ngh vn v nh th m cng hnh nh c mi lo s g kh t, buc ng phi ng dy ra ng cht ca v ci then tht k. ng s cn c ci g n vo na. ng chn ngang ca chng li vi ci c th n. Mt lt sau, ng tt nn i. nh sng lm ng kh chu. Hnh nh ngi ta c th trng thy ng c. Ngi ta, l ai? Kh thay! ng mun ui n ra ngoi th n vo, ng mun che mt n th n nhn ng, n l lng tm ng. M lng tm ng tc l Cha. D sao, lc u ng vn cn o tng, cho mnh th l yn ch, ch c mt mnh mnh thi. Ca ci then khng ai cn lm g ni mnh; n tt i ri, cn ai trng thy mnh na. By gi ng mi nhn k vo mnh. Gian phng ti om. ng t khuu tay xung bn. a bn tay trn, ngi suy ngh. Ta ngh n u ri? Ta khng m ng ch? H ni g vi ta? C tht ta gp tn Giave v n ni vi ta nh th khng? Tn Sngmachi l th no? N ging ta ? C th th c khng? Hm qua ta cn c thnh thi v c ng u s th th ny! Hm qua, gi ny ta ang lm g nh? Vic ny n th no? Kt cc ri ra sao? Lm th no by gi? y, trong lng ng xn xang nh th y. u c khng cn sc suy ngh minh bch na, cc ngh c x i nh ln sng, ng a hai tay m ly u nh gi li. Tnh trng bi bi y lm cho tm tr v ngh lc ng b o ln c, ng mun tm mt ci g ch xc, mun c mt s quyt nh, nhng ch thy c lo s. u nng bng bng. ng ra ca s, m toang c hai cnh ra. Trn tri khng mt bng sao. ng li vo bn ngi. Mt gi ng h tri qua nh th. Dn dn mt vi u mi bt u hin ra v cu kt li trong ngh, lm ng thy h ra mt cch chnh xc thc t ca cnh ng mnh tuy cha c bao qut song chc chn c i ba iu. ng bt u nhn ra rng d cnh ng y c k d bp bnh n u i na, ng

cng hon ton lm ch c tnh th. V l y, ng li cng thy thm lo s... Cc vic ng lm u nhm mc ch sa mnh mt cch nghim khc, theo li rn ca Cha. Nhng t mc ch y qua mt bn th tt c nhng iu ng lm, cm bng nh ng o mt h su chn cht tn mnh. iu ng s nht trong nhng lc ng trm ngm t vn hoc trong nhng m trn trc khng ng, l c ai c n tn y. ng ngh rng nu vic y xy ra th mi s coi nh hng ht: ci tn y m hin ra th n s lm tiu tan cuc i mi ca ng, v bit u n li khng lm tiu tan c tm hn mi ca ng na? Ch mi ngh vic y c th xy ra l ng rng mnh. Gi d nhng lc y c ngi n ni vi ng nh th ny: c lc ci tn y s vang n bn tai, ci tn Ging VanGing gh tm y s t trong bng ti hin ra sng sng trc mt, nhng lung nh sng v i lu nay xa sch ci mn b mt chung quanh ng, bng dng sng rc hn ln, lm cho mi ngi chi m khng trng thy g. Ci tn v th khng cn g ng s, ci mn b x li tng thm s b mt, ci pht tng nh tri sa t st kia li l pht lm cho nn mng ngi nh thm vng. V s vic k l kia ch a n kt qu lm cho cuc i ng cng thm sng t ng thi cng thm kh hiu, ci bng ma Ging VanGing em t bn ng t sn Malen ng knh, ch lm cho ng cng thm vinh d, cng thm c knh mn, c yn tnh hn gi ht. Gi s c ai ni vi ng nh vy, ng cng s lc u v cho l v l. Th m tt c nhng ci va xy ra, tt c nhng ci khng th c c v Cha cho php cc th vin vng kia tr thnh s tht! Suy ngh mi cng thy sng sa dn ra. Mi lc ng mi nhn r thm ci th ca mnh lc ny. ng thy mnh nh va tnh mt gic m v ng trt dn trn mt con ng dc trong m ti, n bn b mt ci vc su, c ngi run ln m khng sao lui tr li c. ng nhn thy r rng trong bng ti y c mt ngi l mt m s mnh tng lm l ng v ng em x xung vc thay cho ng. Trong hai ngi, hoc ng hoc ngi kia phi c mt ngi ng xung th vc mi khp li c. ng c cho vic xy n ra sao th ra l yn. Gi th r rng lm ri. ng t th iu ny: - Ch ca ng trong nh lao vn cn b trng. D ng c mun lm th no i na, n vn c ch ng. Ti cp tin ca thng b Giecve a ng tr vo , cho nn ci ch b trng y, n c ch ng, li ko ng, cho n khi ng phi vo mi nghe. l vic khng th trnh c, th no cng phi ti. V ng li ngh: - Hin gi ng c mt ngi thay th. Nghe u tn Sngmachi no v phc gp phi ci khng may y. Cn ng th t nay trong nh lao c

tn Sngmachi th chn, ngoi x hi th ng l Malen, ng khng cn phi lo g na, qu h ng c cho ngi i em ci tm bia chung thn nhc kia ln u ng Sngmachi; ci tm bia y ging nh ci np m, sp xung mt ln th thi, khng bao gi cn nng ln c na... Tt c nhng ci qu mnh lit, qua l i. Trong ngi ng nh c mt chuyn ng g kh t, t khi thy ny ra trong mt i ngi. Hnh nh lng tm ang vng ln qun qui, khuy ng tt c nhng g ng nghi ng ca tri tim. Hnh nh trong y su ca ci lng c mt ting ci ph ang vang ln, m ngha gm ma mai vui mng, ln tht vng. Bng ng thp nn ln, t bo mnh: - hay, ta s ci g ch? Sao ta li phi ngh ngi phn vn nh th? Ta thot nn ri. Xong c ri. Trc kia th cn ci ca b ng d vng c th lt c vo cuc sng hin ti. Ci ca y, gi xy bt li ri! Mt cch vnh vin! Ci thng Giave y, lu nay n lm ta lo lng, n theo di ta khp ni, ci linh tnh ng s ca n hnh nh on c ra ta, m on c ra ri ch cn g na! Ci tn ch sn ng tm y n rnh ta tng bc, nay th n lc hng ri, lo chy theo con ng khc ri, n s cho ta yn, n nm c tn Ging VanGing ca n ri! Hnh nh n li mun b ni y m i! V ci chuyn ny xy ra ta c bit u! Ta c can d g n u! Nhng m ny! Trong chuyn ny c ci g gi l ng trch c khng! Nhng ngi gp ta chc s tng ta gp nn ln! Chung quy li, nu c ai gp tai ha phen ny th chng phi li ta ch no c. Thi th cng l ti tri c. C l tri mun nh th tht. Ta c quyn g xo trn vic tri xp t? Ta cu mong g by gi? Ti sao ta c chc xen vo vic ny? Can d g n ta u. hay! Ta khng bng lng hay sao? M ta i hi ci g ch? Ci mc ch lu nay ta theo ui, ci iu hng m ta m c, iu m ta em cu nguyn vi tri l s an ton, th ta t c ri! Cha l nh vy. Ta cn lm g tri ni Cha c. M ti sao Cha li mun nh th? Chnh l ta tip tc ci vic ta mi bt u, ta lm iu thin, ta c th mt ngy kia nu tm gng sng cho ngi khc, ngi ta thy rng k bit hi qu, bit tu tnh th cng s c hng phn hnh phc! Tht l, ta khng hiu ti sao ban ny ta khng dm vo ni ht cu chuyn vi ng cha x ng knh y, nh mt ngi xng ti. Chc hi kin ng, ng cng s tr li nh ta ngh thi. Nht nh ri, c mc cho cng vic tip din! yn cho Cha nh ot! l li ng t nh. Li ni vang ln t tn y lng khi ng ci nhn xung ci c th gi l vc thm ca lng ng. Sau ng ng ln, i bch b trong phng thi, ng ngh n vic na. Quyt nh ri m! Nhng trong lng vn khng thy vui. Tri li na. Ngi ta khng sao ngn tr c tr li vi mt ngh, cng nh khng sao ngn

sng b lui ra ri li x tr vo b. Vi ngi thy th, l thy triu. Vi k c ti, l lng hi hn. Cha khuy ng linh hn con ngi cng nh lm cho i dng ni sng vy. Ch mt lt sau, d c sc qun i, ng li phi tr li vi cuc i thoi au kh lc trc, mnh ni ri mnh li nghe. Ni ln nhng iu mnh khng mun ni ti, ri phi nghe nhng iu mnh khng mun vo tai. nh cho mt sc g huyn b n li cun v ra lnh: Ngh i! nh n ra lnh cho mt k c ti trc y khc trc y hai nghn nm! i i. Trc khi k tip xin nhn mnh mt nhn xt cn thit mi ngi hiu y cu chuyn. Loi ngi bit suy ngh, ai cng tng tri qua nhng pht mnh ni vi mnh. Ngn ng tht khng bao gi huyn diu tuyt vi, bng khi bn trong con ngi, n nh con thoi chuyn t tr tu n lng tm ri t lng tm quay v vi tr tu. Nhng ch ng ni, ng ku ln thng gp trong chng ny, chnh phi hiu theo ngha y. Ngi ta t ni vi mnh, t bo vi mnh, t ku ln vi mnh. Tht l m : ci g trong ta cng ni, ch ming l khng. Nhng s im lng chung quanh khng h lc no b ngt qung. Bao nhiu hin thc ca tm hn, khng trng thy, khng s m c, nhng vn l nhng hin thc. ng hi mnh suy tnh n u ri. ng t vn xem quyt nh nh th, th ri ra sao? ng t th, cng vic xp t nh th l bt nhn. Ci li mc cho cng vic xy ra, phi yn cho Cha nh ot l mt li r rng gh tm. C mc cho s mnh v ngi i nhm ln, khng ngn cn n li, yn lng ph ha vi n, khng lm g c, tc l mnh lm tt c y! l mt vic gian gio n mt nht! l mt ti c khn nn, hn h, him c, ng khinh, ng tm! Sut tm nm, ln ny l ln u con ngi ng thng y mi li tht ci v cay ng ca mt ngh xu v ca mt hnh ng xu. ng kinh tm, khc nh n i. ng tip tc t vn. ng nghim khc t hi mnh nh ni g vi cu mc ch t? ng nhn rng i mnh c mt mc ch thc, nhng mc ch g? Giu tn giu tui ? Che mt bn cnh st ? Chng l lm nhng vic nh mnh lm, l ch v mt iu nh mn nh th? Th khng cn mc ch no khc, cao c, chn chnh na sao? Cu vt ly linh hn, ch khng phi th xc. Tr li thnh ngi ngay thng v nhn t. Thnh con ngi chnh trc! c phi l iu mnh c mong v l iu c nht mnh c mong khng? c phi l iu ng gim mc khuyn bo khng? on tuyt vi d vng ? Tri i! C on tuyt u, th l ni li y, bng mt hnh ng khn nn y! Th l tr li thnh mt thng n cp ng khinh ght nht! Mnh n cp ci sinh mnh ca ngi ta, c cuc i, c s yn n, c ci ch ng ca ngi ta di nh sng mt tri! Mnh thnh mt tn st nhn! Khng phi git bng gm ao, m git bng tinh thn mt con ngi khn nn. Buc ngi ta phi chu mt ci cht th thm, ci

cht dn cht mn, cht khng m khng m, ngay gia cnh thanh thin bch nht, tc l cnh t ngc. Tri li, ra th i, cu cho ngi ta khi ci tai ch b lm ln gh gm, ly li ci tn c, theo ngha v m tr li thng kh sai Ging VanGing, y mi thc l hon thnh ci vic ti to v vnh vin thot khi chn a ngc l ni m mnh mi va bc chn ra khi. Vo t li, trng th nh l sa tr vo a ngc, nhng thc t th thot khi! Phi lm nh th mi ng! Nu khng th bao nhiu iu lm u coi nh khng c. C s nghip trc thnh v ch, c cuc i hi li u b i, mnh ch cn t bo mnh mt li: ch g? ng thy hnh nh c ng gim mc trc mt. ng gim mc mt, nn nay li hin ra r rt. ng ang nhn m m v bo rng ng th trng Malen c ting l o c, t ra li tht l b i, cn tn t Ging VanGing th s li trong sch, ng qu bit bao. Ngi i ch trng thy ci mt n ca ta, nhng ng gim mc th nom thy r c mt tht. Ngi i ch nom thy cuc sng bn ngoi ca ta, nhng ng gim mc th trng sut n c lng tm. Th th phi i Art, gii thot cho Ging VanGing gi kia v t gic tn Ging VanGing tht! Than i! l s hy sinh cao c nht, mt cuc chin thng thng tm nht, ci bc sau cng kh khn nht. Nhng cn phi bc qua ci bc y. au n thay l s mnh! Mun thnh ngi trong sch trc mt Cha, li phi chu lm k nhc trc mt ngi i! Dt khot ri, phi theo con ng y! Phi lm bn phn ca mnh. Phi cu ngi y. ng cao ging ni to cu y m khng bit. ng gi s sch ra, kim sot li v sp xp cho gn gh. ng ly b vn t mn n ca nhng ngi bun bn nh tng thiu nm vo la. ng vit mt bc th, nim phong li v ngoi phong b: Gi ng Lapht ch ngn hng ph Actoa, Paris. ng m ngn bn giy ly ra mt ci v ng mt t giy bc v t thng hnh ng va dng i bu c trong nm y. Ai trng thy ng lm cc vic y m nt mt khng thi trm ngm t l, chc tha hiu trong bng ng ang suy ngh nhiu lm. Chc chc, thy mi ng hi mp my; c lc ng li ngc nhn chm ch vo mt ch no trn vch, dng nh c ci g phi hi han, phi lm cho sng t. Vit xong mt bc th, ng b c th v v vo ti o ri li ng dy i bch b. Dng suy ngh ca ng khng h chch hng. ng vn thy rt r bn phn ca ng c vit thnh ch sng, ang rc chi trc mt; nhn n u cng thy dng ch y: - i ngay! n m khai i! Th i! Trc nay c hai ngh coi nh hai nguyn tc chi phi cuc i ng: ct giu h tn v tu dng tm tnh. Ln ny l u tin ng thy hai ngh

y ca quy nh nhng hnh bng xng bng tht v hin ra khc nhau rnh rt, cch bit hn nhau. Mt trong hon ton ng, cn kia th c th tr thnh xu; ny l v tha, n l c nhn! y l v ng loi, l v bn thn; ci ny bt ngun t nh sng, ci kia bc ra t bng en. Hai lc lng y tranh chp nhau v ng l ngi chng kin. ng suy ngh chng no th n li ln ln chng y v by gi th n to nh ni; mt bn l n thn, mt bn l n khng l, hai bn qun nhau trong ngi ng, trong ci ci v bin v tn, ln ln va nh sng va bng ti nh trn y ni. Ngi ng hong ht nhng ng c cm tng nh pha ngh ng thng th v ng ang i n mt bc quyt nh cho lng tm v cho s phn na y. Trc kia ng gim mc m u cho ng giai on u ca cuc i mi, n nay th lo Sngmachi ny li nh du cho giai on th hai. Cn khng hong to ln qua, trn th thch gian nan li n. Cn st trong ngi mt lc ngui ngui, nay dn dn tr li. Mun nghn ngh thong qua u nhng ch lm cho ng vng tm thm trong quyt nh ca mnh. ng t bo: Mnh xt vic qu nng vi, ci lo Sngmachi y, xt cho cng cng chng c g ng , v tht ra lo c n trm tht. Ri ng li t tr li: V th lo ta c trm to i na th cng ch mt thng t. T n kh sai cn xa bit my. Vi li bit u y? Lo c n trm tht khng? C g lm bng? Ci tn Ging VanGing lm cht lo, hnh nh ngi ta chng cn cn bng chng g na. Cc v chng l ca nh vua chng hay lm nh th l g? Lo ta vn l t kh sai, th nht nh lo ta c n trm. Lc khc ng li ngh rng, sau khi ng ra t th, rt c th ngi ta s chiu c n hnh vi dng cm ca ng, xt n cuc i lng thin ca ng trong by nm qua v cng lao ca ng ng gp cho x s lu nay, m tha bng cho ng. Nhng gi thit y tan mau nh khi. ng mm ci chua cht m nh ra rng ng cp ng ho ca b Giecve l mc vo ti ti phm, vic ny nht nh s b li ra v nh th, ng theo hnh lut, ng s b khp vo ti kh sai chung thn. ng xua tan mi th o tng kia i. Tch mnh dn ra khi cuc i thp hn v i tm cho mnh s an i v sc mnh mt ni khc. Nht nh ta phi lm theo bn phn ta, ng t bo: Lm xong bn phn chc g kh hn l trn trnh khng lm? Nu ng c mc k v ng c Mngtri, th uy tn ca ng, ting tm ca ng, nhng cng hin ca ng cho x hi, lng thng ngi, c tnh gn gi mi ngi, cuc sng

trong sch, thm ch s giu c ca ng, ri lng knh yu, trng vng ca mi ngi, tt c nhng ci dng nh pha trn ti c. V nhng th cao qu kia m ln ci vt gh tm ny th mi v s ra lm sao na! Tri li, nu ng dm hy sinh, th d thn c lao t, xing xch, ngi c phi kh sai tp dch, chng bao gi c ngh ngi m lun lun b qu pht, d n th i na th trong mi bc gian trun y vn bt ln mt nh sng thn tin! Nhng cui cng ng li t nh rng s vic hnh nh phi th, s phn ca ng trn tri nh sn, ng khng c quyn xo trn mi th trn cao sp t, m ch c php la chn m thi: hoc bn ngoi o c m bn trong nhc nh hoc bn trong cao qu m bn ngoi nhc nh. Dn vt mi vi bao ngh bi thm, lng can m ca ng vn vng vng, nhng tr c ng cm thy mt mi. Bt gic ng bt u ngh n nhng iu khc, nhng iu khng dnh dng g n vic kia. Mch hai bn thi dng p d di. ng vn i i li li khng ngng. ng h im mi hai gi pha th snh, ri pha nh th. ng tn mn m theo tng ting hai ci ng h hai ni ri li so snh ting chung vi nhau. ng sc nh my hm trc ng thy mt ca hng st mt ci chung c trn c ci tn: Angtoan Anhbanh Rmanhvin. ng thy lnh, bn n bn l nhm mt t la, nhng qun khng ngh n vic ng ca s li. Mt lc lu, ng thy u c mnh tr li m mm. Phi c gng ht sc mi nh ra c mnh ngh nhng g trc lc chung ng h nh mi hai ting. Cui cng ng nh ra c v t nh: phi, lc ny ta quyt nh em ta ra t co m. Bng ng sc ngh n Phngtin. nh! Cn ngi n b ti nghip ny na! n y mt cn khng hong khc li n ra. Phngtin bng nhin hin ra trong tm tr nh em n mt tia sng bt ng. Mi vt xung quanh hnh nh khng cn ci cnh sc nh trc na. ng ku ln: , m sao t ny n gi ta ch ngh n mnh ta? Ta ch tnh ton n nhng iu va ta thi! Hoc l c yn lng, hoc l ra t th, - n np cho yn thn hay l cu vt ly linh hn, - lm mt ng th trng ng khinh m c tn trng hay l mt thng t kh sai nhc m li ng knh, vn l chuyn ca ta, lun lun l ca ta, c mt mnh ta! Nhng tri i! ch l chuyn ch k! Hnh thc ny hay hnh thc khc i na, cng ch l ch k. Sao ta khng ngh n ngi khc mt t? Ngh n ngi khc l iu thin u tin. No, th xt li xem. ring ta ra, qun hn ta i, th ri s

ra sao? Ta m ra t th nh! Th h bt ta, h th tn Sngmachi ra, h a ta i y, vy l phi ri. Ri sao na? y s xy ra nhng vic g? , y c c mt vng, mt thnh ph, nhng xng may, mt nn cng nghip, c bao nhiu l th thuyn, n ng, n b, ngi gi, tr con, nhng ngi tht ng thng! Ta xy dng nn tt c, ta nui sng cho tt c, ch no c khi ta trn mi nh l do chnh tay ta em ci cho m t, em tht cho m nu; nh ta c s no m, c s giao lu, c tin ca; trc ta, no c g u; ta phc hng li; lm sng li; lm cho sm ut, lm cho phn thnh, lm cho nhn nhp, lm cho giu c c mt x; ta m thiu i l thiu c mt linh hn. Ta m ct ta i th s cht ht thy Li cn ngi n b kia chu bao ni au kh, c bao iu ng qu trong bc sa ng! Cuc i au kh ca ch u do ta v tnh gy ra c. Li cn a b m ta nh tm v, ta ha hn vi m n na! i vi ch, ta li khng c cht g n b hay sao? Ta m khng cn y na th ri s ra sao? Ngi m tt cht. a con ri ra sao th ra. y, nu ta i t th, th ri s nh th y. Hay l ta ng i th ti na? Xem no, hay l ng i? T hi xong cu y, ng ngng li nh c mt cht rt r, run s. Nhng pht y ch thong qua. ng li bnh tnh t tr li: - c, lo ta i t kh sai, iu c tht, nhng c sao u, lo ta n trm kia m! Ta c c tnh ni lo khng n trm th lo cng n trm ri! Cn ta, ta y ta tip tc cng vic ca ta. Mi nm na ta s c mi triu, ta s em mi triu y ri ra khp x. Ta chng gi g cho ta c, c tin hay khng c tin, iu y c h g? C phi v ta m ta lm vic u? Khi y mi ngi c cng sung tc ln, cc ng nghip bng dy v kch thch nhau, cng xng nh my ng ln, mi gia nh, hng trm, hng nghn gia nh c sung sng; dn chng trong vng ng ln, nhng ch ny mi l tri ca t in, s c lng xm mc ln, nhng ch nay cn hoang vu s c tri t in xut hin. By gi i ngho khng cn na v cng vi i ngho cng mt lun nhng t nn try lc, im, trm cp, git ngi, tt c nhng tt xu, thi h, tt c nhng ti c! y, c mt vng s tr nn giu c v lng thin! V ngi m ti nghip y c iu kin nui con mnh. ka, ta in, ta qu v l, ti sao li ni n chuyn i t th? Tht y, phi suy ngh cho k, ch c hp tp. Qui nh! Ch v ta mun lm mt k v nhn, mt ngi ngha kh tr tung thi! Ch v mun trnh hnh pht cho mt tn trm cp vu v, chc l ngc nghch na, - hnh pht c l hi qu ng, tuy v cn bn l ng, - m li cho c mt x phi iu tn! cho mt ngi n b ng thng phi cht phng

bnh! Mt a nh phi cht ng cht ch nh ch cht. A, tht l tn nhn! M khng c thy mt con! Con khng c bit c m! Nh th ch v mt thng lu manh gi ng i y, khng v ti n trm to ny th ri cng v ti khc! Tht l nhng t tng o c ho, i g ti cho k phm ti hy sinh nhng ngi v ti! M lo th cn sng c vi nm na l cng v c vo t th cng chng kh hn chui rc tp nh nt. Hy sinh tt c nhn dn mt vng, bao nhiu ngi m, bao nhiu ngi v, bao nhiu tr con, i cu mt lo gi lang thang. C con Cdt ti nghip ch cn trng mong c ta, chc l lc ny n ang rt tm ngi ci x lu ca v chng Tnci. L ny cng l ch cht y! Nh th l ta trn nhim v i vi nhng con ngi kh s y! Ta li n t i th ? Sao ta li nh lm ci vic kh di th? C cho l xu xa hn i! Th d coi l mt iu bt nhn, m lng tm ta ri y s trch mng. V li ch ca k khc, m ch mnh mnh, chu trch mng, ch mnh mnh chu lm iu xu xa thit ring cho linh hn mnh, th nh th mi gi l bc i, mi gi l o c ch. ng li ng ln, i i li li. Ln ny ng thy nh c tha mn. Tm kim cng phi i su vo lng t, cng nh tm chn l phi i su vo ngh. Dng nh ng i vo nhng tng su nh vy v sau mt thi gian kh lu m mm nhng ni ti nht , ng tm ra c mt trong nhng ht kim cng y, mt trong nhng chn l y v ng ang gi trong tay, ngm ngha, sung sng n la mt. Phi - ng ngh - nh th mi phi. Ta i ng ng, ta phi nm c cch gii quyt. Mi s ri ra cng phi c mt ch m da ch. Ta quyt nh ri. C mc! Khng lung lay na, khng li na. l v li ch ca mi ngi, khng phi li ch ca ring ta. Hin nay ta l ng Malen, ta c gi l Malen. Cn a no l Ging VanGing th mc xc n. Ging VanGing khng phi l ta na. Ta khng bit hn l ai, hn ta l g ta cng khng hiu na. By gi ai l Ging VanGing th k y c m lo liu ly, chng can cp g n ta. Ci tn y by gi nh l mt nh mnh, n ang pht ph trong m ti, n c dng li v ging xung u ai cng thy k n! ng soi mt vo ci gng con trn l si v ni: T ra quyt nh xong thc nh c mnh! By gi ta thy khc hn lc ny. ng i dm bc na ri ng sng li: - Thi, ta quyt th d c sao i na cng khng nn tr tr lm g. Cn nhiu dy nh gia ta vi ci tn Ging VanGing ny y. Phi ct t n i! Ngay trong phng ny c my vt c th buc ti ta, c nhng th v tri c th ln ting lm chng chng li ta. Thi dt khot phi th tiu tt c.

ng lc ti ly bc tin, m ra ly chic cha kha con. ng tra vo mt ci kha b t l m ln vo gia nhng nt v ti sm ph ln mt git dn tng. Mt khong trng trong tng hin ra. l mt th t gi n vo mt bn l gc tng, mt bn l l si. Trong lng t giu my ci qun o rch, ci o bnh t c v cy gy to hai u bt st. Ai c thy Ging VanGing hi thng 10 nm 1915 khi i qua inh s nhn ra c ngay nhng c nt ti tn . ng gi g nhng vt y. Cng nh gi gn c i n nn bng bc lun nh n ngy mnh bt u lm li cuc i mnh. Song ng li giu nhng th mang t nh t ra, cn i n ca ng gim mc th ng em by gia nh. ng nhn trm ra ca, s ca ci then m vn cn c th m c. Ri khng thm lic nhn n nhng th vt m bao lu nay ng bt chp c nguy him gi gn mt cch thnh knh, ng vi vng hp tp m c ng qun o, ba l, gy gc kia vt c vo ng la. ng khp ci t gi li. c cn mt hn k cn mt cng v ch, v trong y khng cn g na ng cng c y mt ci bn vo gc tng che ch y i. My pht sau, nh la bp bng chiu sng c gian phng v bc tng trc mt. Tt c u bt la. Cy gy n lch tch v bn tn ra n tn gia phng. Ci ba l ng qun o rch chy thnh tro, l mt ci g sang sng, ci xung th c th thy r l mt ng ho. Chc l ng bn mi xu n cp ca thng b Giecve. Nhng ng khng nhn ch la chy, m c i bch b u u. Bng ng thy i chn n c nh la lm le sng trn l si. - Ka, du vt Ging VanGing hy cn rnh rnh ci ny y, phi hy nt i ch. ng bn cm ly i chn n. ng la hy cn lm cho n mm i, d nn thnh mt cc khng cn phn bit c hnh th g na. ng ci xung si mt lc, thy m p d chu. ng ni: - La m qu! Ri ly mt cy n ci than. Ch mt pht na thi l hai cy nn s nm gia ng la. Lc y ng nghe hnh nh trong mnh c ting gi: - Ging VanGing! Ging VanGing! ng rn c ngi, hong ht nh ang nghe mt ci g gh gm. Ting gi tip: - , phi y, lm nt i! lm th lm cho trt! Hy nhng cy n ny i! Th tiu vt nim ny i! Qun ng gim mc i! Qun ht i! Mc xc thng Sngmachi cho n cht! H! Gii y. My t khen my i! Th l gii quyt ri, nht nh ri, xong ri. Th l ngi y, ng gi y s b bt,

b kt n thay cho my v s phi mang kip sng y nhc v khng khip. M ng ta c hiu u ui ra lm sao u, c l ng ta cng chng lm g nn ti; ng ta ch b oan. Chnh ci tn my lm nn tai v. Chnh ci tn ny tru ln ngi ta nh mt ti li nng n. c y. Cn my th my c yn m lm ngi lng thin. C vn lm ng th trng ng knh trng, trng nom nhng tr m ci. C sng sung sng o c cho mi ngi ca ngi. Trong khi y, trong khi y my sng vui ti v nh sng th c k phi mc o t, phi eo tn my trong cnh nhc, phi mang xing cho my chn ngc hnh! ! Tht kho xp t y. khn nn! M hi chy t c trn. ng ging mt ng ngc nhn i n. Nhng ting ni bn trong vn cha dt. N tip tc: - Ging VanGing! Sao y, chung quanh my s c bao nhiu ting ni lm m ln, ku to ln ca tng cng c ca my. Nhng c mt ting ni khng ai nghe thy c, n s nguyn ra my trong bng ti. My nghe y, khn kip! Bao nhiu li ca tng y cha ln n tri ri rng ht, ch li nguyn ra kia s ln c ti tai Cha. Ting ni y t trong y lng tm m ra. Ban u cn nh, nhng dn dn r ln v gh rn nh vng vng ngay bn tai. Hnh nh n thot khi ngi ng v by gi ng nghe n t bn ngoi ni li. Cu sau cng nghe r mn mt, khin ng s hi ng ngc nhn quanh phng v qut hi: - C ai y khng? Ri ng bt ci, ci ci ngy ng ca a ngc: - Mnh r kh! C ai vo y c na. C ngi tht y, nhng l ngi m con mt trn khng th nhn thy c. ng t i n ln l si. ng tr li iu bch b u u v bun thm khin cho con ngi ang ng bn trong ng b kinh ng v chong tnh dy. ng thy va d chu va c g say say. Hnh nh vo nhng lc bi ri nht ngi ta li mun c ng nhiu may ra trong khi i li c th tm thy mt li khuyn rn, mch bo trong nhng g mnh gp. ng i i li li nh th mt hi v khng bit mnh suy ngh n u. ng ln lt c hai quyt nh khc nhau, nhng by gi th ng m s c hai. Bi v ci no xem ra cng chng hay ho g i vi ng. Tri i! Sao m tr tru! Sao li sinh ra ci chuyn loSngmachi ny! Cha nh cho theo mt con ng i ti tt lnh, nay bng dng cng trn con ng y li b x xung vc!

C lc ng th nhn v tng lai. T th, t np mnh, tri i! Mt nim chn nn mnh mng nh chim ly tm hn ng. Bit bao nhiu iu ng phi t b, bit bao nhiu iu ng phi nhn li! ng phi t gi cuc sng tt lnh, trong sch, ti sng bit bao! T gi lun c t do, vinh d, c lng tn knh ca mi ngi! ng s khng cn c i do ngoi ng, s khng cn c nghe chim ht u xun, s khng cn c dp c cho tin tr, ng s khng cn c dp c trng thy nhng cp mt du dng nhn ng vi lng bit n v thng mn. ng s ri khi ngi nh do ng dng ln, ri khi cn phng ny, cn phng nh hp ny! Sao lc ny ci g cng ng yu! ng cng s khng cn c c nhng cun sch ny, ng cng s khng cn c ngi vit ci bn con bng g xu ny! B gc cng, ngi gip vic duy nht ca ng, mi sng s khng cn mang c ph cho ng na. Thay vo tt c nhng ci ny, tri t i! L nh giam, l gng xing, l o t, l x lim, l phn g, tt c nhng th gh ngi m ng tng c nm mi v! Li vo lc tui cao v lc ng c a v nh hin nay! Gi nh cn tr th li l mt nh! ng ny, c tui, m bt k ai cng gi thng n thng kia, lc no cng b cai t lc sot c, nh p c, ri phi x chn vo giy anh, sng sng chiu chiu phi cha chn cho th st nn chic ba t vo xing kim tra, phi ci u chu ng nhng cp mt t m ca nhng ngi xa l, lng nghe bn lnh ngc ch mnh m ni: Tn chnh ci tn Ging VanGing gh gm tng lm th trng Mngtri!. Ri chiu n, c ngi r ri, m hi nh nhi, chic m xanh tr xung tn mt, tng cp mt cng bn t li leo ln chic thang dy ca ci nh lao bng bnh trn mt nc, di ln roi ca tn cai ngc! Tri i l kh! C th no s mnh li c c nh mt sinh vt c tr tu v tai qui nh lng d con ngi! ng vng vy ht cch nhng khng sao thot khi ci song quan lun su di s ngh ngi hoc li thin ng nhng tr thnh qu d! Hoc bc xung a ngc nhng li tr nn thin thn! Bit lm th no, h tri! Bit lm th no? Cn giy v au kh, vt v bao nhiu ng mi thot khi, li mt ln na n n ko n. Mi ngh li ri tinh ln. Trong lng nh tht vng nn tr c nh thng tht, khng cn suy ngh g c na. Ci tn Rmanhvinh cng hai cu th trong mt bi ht nghe t ngy no li vng vng bn tai. Trong tr ng Rmanhvinh l mt khu rng nh gn Paris, trai gi yu nhau n hi hoa vo bui u xun. ng lo o thn th cng nh c trong u c. ng bc chch chong nh a tr c th cho i mt mnh.

C lc ng c sc cng mt mi, ly li ci sng sut ca mnh. Mt ln sau cng, ng c t li v gii quyt dt khot vn lm ng mt mi n gn nh kit sc. C nn i t th khng? C nn yn lng ngm ming khng? ng cng khng phn bit c ci g r rng c. Nhng l l thong qua trong c t ny n gi u thnh m o, lung linh v ln lt tan dn i nh my khi. Song ng cm thy d mnh c quyt nh b no i na th trong ngi mnh cng c ci g s cht i, nht nh l th, khng cch no trnh c. Mnh ang sa vo huyt, ci bn tri hay bn phi g cng th. Mnh ang hp hi y, khng bit l hnh phc ca mnh hay o c ca mnh hp hi. Tri! Th l tt c bao nhiu bn khon lng l u a li chim ly tm hn ng. T chp ti n gi chng thy ng tin c cht no. y, con ngi khn kh y tm hn mnh vt v trong kinh hong nh vy . Mi tm th k trc con ngi bt hnh ny, ng thn b hin thn ca tt c nhng thanh cao v au kh ca nhn loi cng tri qua mt cn dn vt. Trong khi cc rng liu run ry trc gi ca v bin ph phng, ngi cng c lc ngp ngng kh lu, a tay gt ci cc ng s trn y bng ti v m en trong nhng ci thm su y tinh t.

IV NHNG HNH THI CA KH AU TRONG GIC NG

Chung ng h nh thc ba gi. Tnh ra ng i li mi trong phng nh th nm ting ng h, khng h ngh. By gi ng mi ngi phch xung gh. ng thip i v chim bao. Gic m ny cng nh phn ln cc gic m khc ch c ci g au xt v ri ro dnh lu n tnh cnh thc ti, nhng n li cho ng mt n tng tht su xa. Sau ny ng phi ghi li l v th. Nhng d gic chim bao y nh th no, cu chuyn m nay ca ng cng s khng y nu ta b qua khng nhc n gic chim bao y. Chng qua cng l cu chuyn bng lng ca mt tm hn ang au m. y l mt trong nhng giy t t tay ng vit m nay cn gi c. Chng ti

ngh cn lc sao ra y mt cch y . Bi y ghi nh sau. Ngoi ba c my ch: Gic chim bao ca ta m hm y. Ta ang i gia mt vng nng thn. Mt vng ng ni bun v chng c mu xanh ca cy c. Ta cng khng c cm gi l sng hay ang m. Ta th thn do chi vi em ta, a em trai ca thi th di, lu nay ta khng bao gi ngh n v ta cng bng qun, hu nh khng cn nh n na. Chng ti ni chuyn vi nhau. Chng ti cng gp nhiu k qua ng. Chng ti ni chuyn v mt c lng ging ngy xa. T ngy c ra cnh ng, c thng ca s m rng trong khi lm vic. Chng ti ni chuyn vi nhau nhng hi thy lnh lnh v ci ca s m toang y. Trn cnh ng chng c mt bng cy. Mt ngi n ng i ngang gn chng ti. Hn ta trn trung, ton thn xm nh tro, ci mt con nga mu t. Trn u hn chng c si tc no, ch thy c ci s v cc mch mu xanh. Trn tay hn cm mt ci que mm nh mt cnh nho nhng nng nh thi st. Hn ci nga i qua, chng ni vi chng ti mt li no. Em ta bo: Chng mnh i vo con ng trng ny i. Trc mt chng ti l mt li i tht su xung, chng bi b, ru rc g. y ci g cng xam xm mu t, c nn tri cng vy. i c vi bc, ta hi th chng c ting tr li. Ra em ta bin u mt. Ta i vo mt lng trc mt. Ta c cm tng l lng Rmanhvin (ti sao l Rmanhvin) (Ngoc n ny l t tay Ging VanGing ghi ch thch nguyn bn). Con ng u tin ta bc chn n tht vng v. Ta r qua mt con ng na. Ch ng ba hai ng gp nhau, mt ngi n ng ang ng st b tng. Ta hi: y l x g? y l u th ny? Ngi y khng p. Ta trng thy mt ngi nh ca m, ta bc vo. Cn phng u tin vng v. Ta i vo cn th hai. ng sau cnh ca, mt ngi n ng ang ng st vch. Ta hi: y l nh ai? y l u th ny? Ngi y khng p. Quanh nh c vn. Ta ri ngi nh i thng ra vn. Vn vng v. Mt ngi n ng ang ng sau gc cy u tin. Ta hi: vn g th ny? y l u th ny? Ngi y khng p. Ta i vn v trong lng v bng nhin nhn ra y li l mt thnh ph. Ph x u vng ngt. Ca ng u m toang. Chng c bng mt sinh vt no i trn ng ph, qua li trong nh, do chi cc vn, nhng ng sau mi gc tng, mi cnh ca, mi gc cy li c mt ngi lng thinh ng . V mi lc cng ch thy c mt ngi. H lng l nhn ta i qua. Ta ri khi thnh ph, bc i trn cnh ng. Mt chc sau quay li thy mt m ng ngi i theo sau ta. Ta nhn ra l nhng ngi ta gp trong ph. Trn u h trng rt l. H khng ra v g vi

v nhng h i nhanh hn ta. Bc chn h im lm v khng mt ting ng. Trong chc lt m ngi y bt kp ta v bao quanh ly ta. Ngi no ngi ny gng mt u mt mu t. By gi, ngi u tin ta gp v hi ng khi vo trong ph, mi ln ting hi ta: Anh i u? Anh khng bit l anh cht lu ri sao? Ta h mm nh ni th cht thy xung quanh ta chng cn ai na. Lc tnh dy, ng thy trong mnh lnh ngt. Mt lung gi lnh nh gi sm thi vo y quanh i cnh ca b ng. La trong l si tt ngm t bao gi. Ngn nn chy gn tn. Bn ngoi hy cn ti en nh mc. ng ng dy i ra pha ca s. Trn tri vn khng c sao. T trn ca s ng trng thy c di sn v ng ph. C ting g bng nhin lp cp trn mt t khin ng ch nhn xung. ng trng thy hai ngi sao ang lp le trong bng ti mt cch k d. Lc y tm thn ng cn ng bng hong cha tnh hn gic m. ng t nh: - Ka, tri khng sao. By gi li c sao di t. Pht long chong y tan ngay. Mt ting ng nh ting ng ban ny lm ng tnh hn. ng nhn k v nhn ra hai ngi sao y l i n xe; mt c xe nga nh khng mui, mt con nga trng. Ting lp cp ng nghe ban ny chnh l ting chn nga trn ng lt . - Xe no th nh? Ai m n y sm th? Lc y c ting g kh ca bung. ng run t u n chn v ht: - Ai y? C ting tr li: - Tha ng, ti y. ng nhn ra ting b gc cng. - Ch ci g th? - Tha ng sp nm gi ri. - Th vic g n ti? - Tha ng c xe ri. - Xe no? - Bm xe nga. - Xe nga no? - Th ng khng cho gi mt ci xe nga ? - Khng. - Sao anh nh xe li bo n gi ng th trng? - Anh nh xe no? - Anh nh xe nh ng Xcphle. - ng Xcphle? Ci tn y lm ng git mnh nh c tia chp le ngay trc mt.

- A, phi ng Xcphle. Gi b gc cng nhn thy ng lc y, chc m phi hong kinh. Lng yn mt lc lu. ng trn trn nhn ngn nn v ly ngn tay v nhng git sp nng bng chy xung chung quanh. B gi vn ng i. M mnh bo hi li: - Bm, th ti phi tr li ngi ta nh th no? - Bo l c ri, ti xung ngay.

V GY CHC BNH XE
Thu y cng vic bu chnh t Art i Mngtri Xuya Me cn dng loi xe th nho nh thi ch. l nhng chic xe nga nh, hai bnh, trong lt da vng, di c l xo ng, hai ch ngi, mt cho nhn vin bu chnh, mt cho hnh khch. Bnh xe trang b nhng moa- di thn tht rt ng s lm cho cc loi xe khe phi trnh xa. Loi xe ny hin nay bn c cn thy dng. Th t giy m vo mt ci thng bu dc di gn cht vo sau xe. Thng sn mu en, cn xe th mu vng. Ngy nay, chng c g ging loi xe y. Hnh th n c ci g k d, g g, nht l lc ng xa trng n i qua v b trn ng ci chn tri, th ht nh con mi, thn hnh ng trc c mt t m ko theo ng sau mt ci mng to tng. Tuy th tc ca n cng kh nhanh. m no cng th, chuyn xe th Art i chuyn xe t Paris n mi khi hnh vo khong mt gi sng th ch gn nm gi sng n Mngtri Xuya Me. m hm y, ci xe th t Htanh xui Mngtri, lc qua ch r u ph tin vo trong tnh, li m phi mt c xe nh khng mui c mt con nga bch ko ang i ngc tr li. Trn c xe nh c mt ngi ngi khoc chic o ti. Bnh xe ca chic xe nh b hc kh mnh. Ngi ti xe nh tht ngi kia dng li, song y khng nghe thy, c phng nhanh. - Nh anh ny i u m vi n th nh? Con ngi vi vng chnh l ngi m ta va thy qun qui mt cch ng thng trn kia. ng y i u th? Chnh ng cng khng bit. Sao li vi vng th? Cng khng bit nt. ng c nhm ng trc i ba. i u? Chc l i Art. Hay l i ni khc cng nn. C lc ng cm thy nh th v rng mnh. ng i vo m ti, nh vo mt hang su. C ci g n y, n li cun. Tm trng ng lc y ra sao, khng ai ni c nhng ri ai cng s hiu c. Trong i

ngi ta, ai m chng c mt ln vo qua ci hang ti tm ca huyn b? Tht ra ng cha gii quyt g, cha nh ot g, m cng cha quyt nh g, cha lm g c. Cha c mt mnh lnh lng tm no cho tht dt khot. Cha bao gi nh lc ny ng li thy mnh hon ton ging lc u, lc cha bc vo suy ngh. Ti sao ng li i Art? ng nh li nhng li ng t nh lc i thu xe ca lo Xcphle: - Chuyn ny i kt qu th no mc d, nhng c trng tn mt, nghe tn tai, c t mnh xt on vic mnh, cng chng c hi g. Bit r ci g xy ra, vn l cn thn hn. Khng c quan st v nghin cu th quyt nh th no c. - xa thy ci g cng cho l tri ni c c. Rt cc lc thy thng cha Sngmachi cng l tung khn nn thi, th lng tm s nh nhm i, ng s mc n i t thay mnh. Tht ra s c c Giave v nhng tn Brv, Snii,Cspay, nhng t kh sai c quen bit trc, nhng by gi chc hn l khng th nhn ra ng c na. Ch kho ln thn! Thng Giave by gi th u cn dm nghi ng ng na. Mi s on phng chng li cng c inh ninh. Vy th cn ngi g na. Chc chn y l mt bc khng may, nhng ri ng s vt qua. Cui cng d c xu xa n u i na, i ng ng cng ang nm trong tay, ng ang lm ch. V ng bm rit ly ny. Thc ra trong thm tm, ng ngh gi ng i Art th hn, tuy vy ng vn c i. Va suy ngh, ng va ra roi. Con nga vn chy u nc kiu, mi gi ng hai dm ri. Xe cng tin, ng cng thy lng mnh nh c g li li. Tri hng sng th ng ra n ngoi ng rng. Th x Mngtri Xuya Me tt sau lng. ng nhn chn tri trng dn ra. ng nhn nhng chng trng thy g, mi hnh dng lnh lo ca bui sm ma ng ang hin ra trc mt. Sng sm cng nh chiu hm vn c nhng bng k d ca n. ng khng trng thy, cng chng hay bit g, nhng nhng hnh cy, bng ni thm en kia nh thm vo ngi ng lm cho tnh trng hn lon c lit trong tm hn ng cng thm no n, rng rn. Mi ln xe i qua gn mt ngi nh ch v hai bn ng, ng li t bo mnh: Trng th m c ngi ang ng! Ting v nga i nc kiu, ting nhc nga, ting xe rt di mt ng, ha thnh mt th m thanh du du, u u. Ngi vui nghe cng hay hay, nhng k bun li thy v cng o no. Sng r th n Htanh. ng dng li trc mt qun cm cho nga ngh ly hi v mua la cho nga n. Con nga y, c nh li lo Xcphle l mt ging nga nh x Bulne, u ln, bng to, c nh, nhng c ci c n, hng rng, i nh v gn guc, chn chc nch; ging nga ny trng th xu dng, nhng dai sc v khng bnh tt. i mt

lo hai gi nhng nm dm m mng khng c mt git m hi. ng khng xung xe. Ngi bi nga qun hng mang la cho nga n bng dng ci xung ngm chic bnh xe bn tri: - i xa m xe th ny, h ng? ng ang m mng ngh u u, ch hi: - Sao vy? - ng t xa n ? - Cch y nm dm. - Ch! - Ti sao anh li: ch? Ngi bi nga li ci xung, lng yn mt lc, nhn k chic bnh xe ri ngng u ln: - Bnh nh th ny th i nm dm th c th c, ch c th ny m i na th chc khng n mt phn t dm na u. ng vi nhy xung t: - Anh bo sao? - Ti bo rng ng i nhng nm dm c m c ngi ln nga khng ln xung ci h su no bn ng ci, th l chuyn l tht. Ny, ng nhn xem. Qu tht bnh xe b h nng. Ci xe th va vo lm nt hai ci cm xe v toc mt ci trc, khin ci anh c u trc long c ra. - y c th cha xe no khng anh? - Tha ng, c ch. - Nh anh i gi gip cho mt t. - ng y ngay kia, cch my bc thi. Ny bc Bucgaya! Bc Bucgaya, th cha xe ang ng ngay trc ca hng. Bc n xem ci bnh xe ri nhn mt li nh mt nh gii phu nhn mt ci chn gy. - Bc c th cha ngay ci bnh xe ny c khng? - Tha, c. - Bao gi th xong li i c? - n mai. - n mai? - Phi mt ngy thng tht mi xong. ng vi lm hay sao? - Vi lm. C g cng mt gi na ti phi i ngay. - Tha ng, khng th c u. - ng ly bao nhiu ti cng tr. - Bao nhiu cng chu. - Nu th th hai gi vy. - Ni ngy hm nay th khng c. Phi thay hai ci nan v ci trc. Th no

cng phi n mai ng mi i c. - Vic ca ti khng th ch n mai c. Hay l ng cha na. Thay ci bnh xe y i c c khng? - Thay th no? - Bc lm ngh cha xe phi khng? - Tha ng, hn th. - Th bc khng c ci bnh xe no li cho ti c ? Thay bnh khc i c ngay. - Mt ci bnh xe d tr? - Phi. - Lm g c bnh xe lm sn cho ci xe ca ng. Bnh xe phi c i. Ngu nhin th lm g c hai chic bng y nhau c. - Nu vy th bn cho ti c i vy. - Tha ng, c phi bnh xe no cng va vi trc no u. - C lp th xem. - Tha, v ch. Ti ch bn c bnh xe b thi. y l mt ni qu ma ng . - Bc c c xe nga no cho thu khng? Ch nhn qua, bc th cha xe cng bit l xe cho thu. Bc nhn vai: - Xe ngi ta cho thu m ng lm nh th ? C xe ti cng khng cho ng thu u. - Th th bn vy. - Ni th, ch ti cng khng c. - Sao! Khng c c n ci xe tp tng ? Xe no ti i cng c, y ng coi. - y l ni qu ma. Trong chi nh ti cng c mt c xe song m c, ca mt ng t sn ngoi tnh gi gi h m chng bao gi ng ta dng n. Ti cng mun cho ng thu, c thit hi g n ti u! Nhng ng cho ngi c xe trng thy. V li l mt c xe song m, phi ng hai nga. - Ti ly nga trm. - ng i u? - i Art. - V ng mun ti ni ni hm nay sao? - Chnh th. - i bng nga trm? - Ch sao. - Bn gi sng mi ti ni cng c ch? - Nht nh khng c. - V rng cn phi ni ng bit l h ly nga trm... ng c giy thng hnh khng? - C.

- Th ny nh, c i bng nga trm i na, sng mai ng mi n Art. y l con ng i tt. Trong cc trm ci g cng thiu thn, nga c ngoi ng. V ang ma dng cy ln cn nhiu nga, nn u cng em ra dng ht, c nga trm cng th. n mi trm ng phi ch t nht l ba ting ng h. M nga ch i bc mt v ng lm ch ln dc qu. - Thi, ti ci nga vy. Tho h ti c xe. Quanh y hn l c th mua c mt c yn. - Yn th c. Nhng con nga ny c chu cho ci khng? - nh, bc nhc ti mi nh ra. N khng chu ci tht. - Lm th no? - Nhng c th thu c mt con nga khc lng ch? - Mt con nga i mt mch n Art! - Phi. - Cn mt con nga nh th th vng ny khng c u. Nu c th ng phi mua ch ngi ta bit ng l ai m cho thu. Nhng lm g c m mua vi thu; ng tr n nm trm phrng, mt nghn cng khng c u. - Lm th no by gi? - Ti bo tht nh! Tt hn ht l ti cha cho ng ci bnh xe v mai ng hy i. - Mai th chm mt. - Ch! - Ch khng cn chuyn xe th i Art ? Lc no n qua y? - Ti mai. Hai chuyn xe th u chy ban m c, chuyn xui cng nh chuyn ngc. - Th no? - Cha mt ci bnh xe m phi nhng mt ngy ? - Mt ngy m phi lm ct lc c y. - Nu hai ngi th sao? - C mi ngi cng th thi. - Hay l ly dy thng m buc nan hoa li. - Nan hoa th c, Nhng trc xe th sao? Cn ci vnh bnh cng chng ra sao na. - Trong lng cn c ai cho thu xe khng? Anh bi nga v bc th cha xe lc u mt lt: - Khng.