VNH3.TB10.

341 QU TRNH TH HA SI GN - THNH PH H CH MINH T NM 1860 N NM 2008 V NHNG KT QU TC NG N S PHT TRIN KINH T X HI CA THNH PH Nguyn c Ha Trng i hc Si Gn t vn Trong lch s, do v tr a kinh t cc k thun li v pht trin giao thng, kinh t nn qu trnh th ha Si Gn din ra tng i sm v rt nhanh chng. Thnh ph H Ch Minh l thnh ph ln nht Vit Nam, c lch s hnh thnh, pht trin cn rt tr, song hin nay l khu vc c nn kinh t nng ng nht c nc. Thnh ph H Ch Minh va l trung tm vn ha ln ng thi l trung tm kinh t hng u ca c nc. Ch vi s dn khong 8,5 triu ngi (theo thng k nm 2007), nhng thnh ph np ngn sch gn 70.000 t ng (chim 1/3 tng thu ngn sch), GDP chim ti 20% v kim ngch xut khu chim hn 1/3 tng kim ngch ca c nc. nh gi ng v tr trng yu ca Thnh ph i vi t nc, chnh ph Vit Nam ra mc tiu a thnh ph H Ch Minh tr thnh thnh ph cng nghip c cng ngh cao ca vng kinh t trng im pha Nam v ca Vit Nam vo nm 2015 - 2017 (1). Nhn t gc lch s - vn ha, qu trnh th ha Si Gn - thnh ph H Ch Minh c nhng nt c trng ring gm nhiu yu t phc hp v kinh t, chnh tr, x hi, vn ha. Bi vit cp n vn th ha Si Gn - Thnh ph H Ch Minh, cho thy th ha l mt qu trnh tt yu, c nhng tc ng ln lao n s pht trin kinh t x hi ca thnh ph. Qua nghin cu qu trnh th ha ca thnh ph t nm 1860 n nay, ngi vit rt quan tm v c xut nh lin quan n vic khc phc v gii quyt nhng vn tn ti xy dng thnh ph H Ch Minh tr thnh mt th vn minh hin i trong th k XXI. 1.Qu trnh th ha Si Gn - Thnh ph H Ch Minh t nm 1860 n nm 2008

 th ha l qu trnh tt yu ca cc quc gia gn vi qu trnh pht trin kinh t cng thng nghip. th ha l mt qu trnh chuyn t hot ng nng nghip phn tn sang hot ng phi nng nghip tp trung trn a bn nht nh. y l hin tng kinh t x hi phc tp, n din ra trn mt khng gian rng ln v trong khong thi gian lu di chuyn bin cc x hi nng nghip - nng dn - nng thn sang cc x hi th - cng nghip v th dn (2). th ha cn l qu trnh tp trung dn c ngy cng ng vo cc th v nng cao vai tr thnh th i vi s pht trin ca x hi (3). Vi v tr c bit thun li cho pht trin kinh t, nht l kinh t cng thng nghip, qu trnh th ha vng t Si Gn xa c nhng iu kin xut hin kh sm. 1.1. S lc lch s hnh thnh v pht trin ca vng t Si Gn xa Thnh ph H Ch Minh - vi tn gi quen thuc t xa l Si Gn, l mt vng t sm hnh thnh v pht trin. Thnh ph c hnh thnh trn ln ranh gii gia hai vng ph sa c v mi ni t Ty Ninh xung thnh ph v t thnh ph xung Long in (B Ra - Vng Tu). Thnh ph H Ch Minh thuc vng ng Nam B cn k mt thit vi ba vng Ty Nguyn, duyn hi Nam Trung B v ng bng sng Cu Long. Thnh ph hin nay c din tch khong 2.095 km2, chim 0,76% din tch ton quc, nm ta a l 10010 - 10038 v Bc n 106022 - 106054 kinh ng. Thnh ph H Ch Minh gm 24 qun, huyn vi 317 phng x chia ra 19 qun th ni thnh vi 254 phng rng 494 km2 v 5 huyn nng thn ngoi thnh vi 63 x rng 1.601 km2 . Thnh ph H Ch Minh c hnh dng nh chim i bng tung cnh ra bin ng, thn hnh t ng Th c ti ty Bnh Chnh rng 47 km, hai cnh t bc C Chi ti nam Cn Gi di 102 km (4). Nm trong vnh ai kh hu nhit i m, cng ging nh cc tnh Nam B khc, thnh ph khng c bn ma xun, h, thu, ng r rt, ch c hai ma ma, nng ring bit, vi thi tit iu ha, nng m, to mi trng thun li cho cy ci pht trin ti tt. C dn thnh ph vo khong hn 8,5 triu ngi (2008), thuc nhiu thnh phn dn tc khc nhau, ngoi ngi Vit cn c ngi Hoa, Kh - me, n, M, S - ting v c mt s ngoi kiu, vi mt dn s khong 4.057,3 ngi /km (5). Vo nhng th k u cng nguyn, vng Si Gn thuc lnh th vng quc c Ph Nam. n th k th VII, Ph Nam suy yu v b Chn Lp thn tnh, Si Gn tr thnh vng t ph thuc lng lo Chn Lp gm hai khu vc Kampong Krbei (tc Bn Ngh ni thnh Si Gn ngy nay) v Brai Nokor (nay l Si Gn - Ch Ln). Trong Gia nh thnh thng ch, Trnh Hoi c cng ni Gia nh l t thuc Chn Lp xa, tn gi Si
2

Gn xut pht t tn Brai Nokor, ngha l rng cy gn, ngi Hoa phin m thnh Si Cn, ngi Vit c thnh Si Gn. Ni b Chn Lp c chin tranh lin min v do ngi Kh - me c thi quen sinh sng cc ro rung cao, nn phn ln vng Nam B vn c nhiu m ly, sng rch b b thnh hoang ph v gn nh vng t v ch. Nm 1620, cha Nguyn Phc Nguyn g cng cha Ngc Vn cho vua Chn Lp Chey Chetha II (1618 - 1686) v ng cho lp hai n thu thu Si Gn l Kas Brobei v Brai Nokor (1623). Cc nh nghin cu cho rng n Kas Krobei c ngha l Bn Ngh hay Bn Tru gn ct c Th Ng trn b sng Si Gn. n thu thu Brai Nokor c l t trn b rch Bn Ngh hay knh Tu H. Vic cha Nguyn Phc Nguyn t cc c s kinh t to ra iu kin thun li cho c dn Vit v c ngi Hoa vo lp nghip vng t Si Gn. Vo nm 1679, mt s quan li c di triu Minh nh Dng Ngn ch, Hong Tin, Trn Thng Xuyn, Trn An Bnh khng chu thun phc nh Thanh em 3.000 qun cng gia nh trn 50 chic thuyn sang xin thn phc cha Nguyn. Cha Nguyn Phc Tn phong cho h quan chc v cho php cc nhm ngi Hoa vo lm n sinh sng rng khp vng t Nam B xa. S ngi Hoa sm tr thnh cng dn t Vit, gp phn cng vi ngi Vit khai ph vng t Si Gn. Nhm Dng Ngn ch theo ca Tiu, ca i vo nh c M Tho. Cn nhm Trn Thng Xuyn theo ca Cn Gi, Soi Rp vo sng ng Nai, ti c lao Ph lp nghip. u nm 1679, Si Gn c chn lm ni tr ng cho cc c quan cng quyn bn chnh thc ca nh Nguyn. Nm 1698, cha Nguyn c thng sut Nguyn Hu Cnh vo Nam kinh lc. Nguyn Hu Cnh ly t Nng Ni lm ph Gia nh, lp x ng Nai lm huyn Phc Long, dng dinh Trn Bin, lp x Si Gn lm huyn Tn Bnh, dng dinh Phin Trn; mi dinh t chc lu th, cai b v k lc cai tr (6). Ranh gii gia hai huyn Phc Long (ng Nai) v Tn Bnh (Si Gn) l sng Si Gn. Hu ngn thuc huyn Tn Bnh, t ngn thuc huyn Phc Long. Nm 1698 tr thnh mc nh du hnh thnh Si Gn, v t mi c ph s Gia nh, huyn s Tn Bnh thuc ph Gia nh, x Si Gn t lc mi chnh thc l t Vit Nam. Th ph Gia nh t Bn Ngh v ph th Bn Ngh (hay cn gi l ph th Bn Thnh) xa nm tri trn b sng Si Gn v ng Nguyn Hu ngy nay. T nm 1698, Si Gn tr thnh tr s quan trng nht cho vng t mi pha nam. Vo nm 1771 din ra giao tranh ln gia Ty Sn v qun Nguyn vng t ng Nai; c lao Ph b tn ph nn ngi Hoa (vn nm vai tr kinh t trng yu y) b
3

chy xung Gia nh, ti lp c nghip dc theo knh Bn Ngh t khu vc Ch C Si Gn ngy nay n khu vc Ch Ln c ngang Xm Ci (khu vc bu in Qun 5 ngy nay). Ph th Si Gn xa, nay l Ch Ln thuc Qun 5. Nhiu ngi cho rng a danh Ch Ln c l c pht m theo ting Kh - me Cn Ch c ngha l ci cn ch hay x, loi vt dng an bng tre phc v ngy ma hay sn bt thy hi sn. Nam B nht l Si Gn, Ch Ln ngy nay vn cn thng dng nhiu vt dng an lt bng tre, trong c cn x - c ngun gc t ch Cn Ch. Ngi Vit ch ghi nhn ch Ch c thnh Ch. Ngi ta gi Ch Ln Si Cn c l l phn bit vi Ch Nh Bn Ngh. Si Gn vn pht trin khng ngng, k c trong giai on tranh chp gia Nguyn nh v Ty Sn. Khng phi Ty Sn khng nhn thc rng chim Si Gn s lm ch c vng t pha Nam, nhng do Nguyn Hu bn chinh chin trong Nam ngoi Bc, Nguyn L li khng nng lc qun l t Gia nh, nn th lc Nguyn nh dn dn phc hi. Sau khi ly li Gia nh (nm 1788), Nguyn nh thy cc ly t cha vng chc bo v Gia nh, nn nm 1790, ng ta sai Trn Vn Hc cng mt s ngi Php xy dng thnh Gia nh theo kiu cng s Vauban. Theo nh nghin cu Nguyn nh u, v tr thnh Gia nh nm trn vng t tip gip gia bn ng L Thnh Tn Tn c Thng, inh Tin Hong - Nguyn nh Chiu - Nam K Khi Ngha ngy nay. T th k XVII tr i, Si Gn dn dn tr thnh trung tm hnh chnh quan trng v l u mi trung tm, ph ch ca mt vng t ai rng ln, vi s dn hn 4 vn h. Trn vng t mi ny, v mun nhanh chng khai thc t ai, la go, cha Nguyn ban hnh c ch qun l kh mm do: cho c dn t do khai ph v chim hu rung t, cho mua bn n t v khuyn khch pht trin thng mi. Chnh sch kinh t x hi kh thong v linh hot ca nh Nguyn gp phn y mnh cng cuc khn hoang lp p v bin la go thnh hng ha thng phm quan trng vng Gia nh xa. Do vy, vic xut hin th trng la go Gia nh kh sm, kh ln, tp np, t ra l t gia th k XVIII (7). Gia nh khng ch tr thnh va la quan trng hng u i vi vng t pha nam m cn i vi c nc. Cc hot ng nng nghip truyn thng to iu kin cho kinh t cng thng nghip pht trin, thay i b mt vng t mi . Do y, Si Gn tr nn thnh ph hay thnh th rt sm v lun pht trin cng vi ton vng t min Nam. 1.2. Qu trnh th ha Si Gn di thi Php thuc (1860 - 1945)
4

Sau khi nh chim thnh Gia nh (1859), Php i tn thnh ph Ch Ln (khu vc qun 5) v ph th Bn Ngh (hay khu vc ph th Bn Thnh) l thnh ph Si Gn. Thnh Gia nh (tc thnh Phng) Php cng gi l thnh Si Gn. T 1860, Php xc tin xy dng, khai thc Si Gn phc v cho nui dng chin tranh xm lc, nn vic xy ct Si Gn c nhng thay i mnh m. Ngy 22 thng 2 nm 1860, Php cho m hi cng Si Gn n thng thuyn ca Php v cc nc Chu u v xut cng la go, nng sn Nam K (8). Thc dn Php bt u xy dng khu hnh chnh trung tm, cng hng lot cc cng trnh giao thng, dinh th, nh th cng cc c s h tng, lm thay i nhanh chng b mt ca th Si Gn. Si Gn di thi Php thuc l mt th thng cng ni ting vng ng Nam v ng Bc . Si Gn tr thnh mt trong nhng thng cng hng u trong cc quc gia thuc a ca Php. Ngy 15 - 3 - 1874, tng thng Php k sc lnh thnh lp thnh ph Si Gn. u th k XX, Ch Ln sp nhp vo thnh ph Si Gn v Si Gn tr thnh th ln nht x ng Dng thuc Php. Php cho xy dng hng lot cc cng trnh h tng Si Gn phc v cho vic cai tr v khai thc thuc a, nn tin trnh th ha thnh ph Si Gn din ra kh mau chng. S quy hoch th Si Gn c trung t cng binh Php l Coffyn v trn c s ca Ngh nh do Charner phc ha ngy 11 - 2 1861. Phc ny gm nhiu khu hnh chnh, thng mi, nh cng chc Php, tri lnh v.v dnh cho s dn l 500.000 ngi. n ca Coffyn b coi l ht sc vin vng v b ngi Php bc b, v h cho rng khng bao gi Si Gn c s dn (c Nam B lc ch c gn 1 triu dn). Coffyn ng, nhng c l ng cng cha hnh dung ht qu trnh th ha Si Gn sau ny li din ra rt nhanh chng. im khi u ca qu trnh th ha Si Gn l vic xy dng ph Catinat v mt h thng nh th Cng gio khu vc ngi Vit v ngi Hoa. T nm 1905 cho n nm 1935, th hi cng Si Gn c xy dng v hon chnh, cu trc th Si Gn khng khc nhiu lm so vi nm 1954 sau ny. Cho n nm 1905, ph x v khu vc th, cc cng th, ng i ca th Si Gn c phn b th, khang trang cn hn c mt s th khc ng Nam nh Singapour, Kualampur, Bng Cc v.v... th trung tm Si Gn c tp trung chnh trang, xy ct nhiu cc khu vc qun 1 v mt phn t ca qun 3 ngy nay (9). cc vng ln cn hai khu vc trn tc th ha cng din ra mnh m. Sut hn 80 nm di thi thuc Php, Si Gn l thnh ph ng hng u ng Dng v c mnh danh l Hn ngc Vin ng. N l th ph ca x Nam K thuc
5

a Php, tr thnh th kinh t ca Lin bang ng Dng (10) v l u cu giao thng vi th trng Hng Kng v Singapour thuc Anh. Vo nm 1929, Si Gn - Ch Ln c hn ba trm ngn dn v dn s ca n t ti 498.000 ngi vo nm 1943 (11). Hng vn nng dn t cc vng nng thn v Si Gn, lm thu trong cc nh my ca Php, lm cho dn s thnh ph Si Gn tng ln nhanh chng. 1.3. Qu trnh th ha Si Gn thi k M tin hnh chin tranh Vit Nam (1954 1975) Do tc ng ca thc dn mi ca M, tin trnh th ha Si Gn trong thi k 1954 - 1975 c bc pht trin mau chng, nhng cng to ra s ln xn lm o ln cu trc x hi (12), c bit l gia tng dng ngi nhp c. min Nam, t nm 1955 cho n nm 1960, M v chnh quyn Si Gn ra sc cng bc dn nhp c cng gio (khong 1 triu ng bo cng gio min Bc di c vo Nam) lp ra nhng vnh ai dn c bo v an ninh t xa cho Si Gn v cc cn c qun s. Khong thi gian t nm 1960 cho n u nm 1965, chnh quyn Si Gn xc tin thc hin th ha cng bc to ra mt s tng vt c dn cc th min Nam, nht l thnh ph Si Gn - Ch Ln. T l dn s th min Nam nm 1960 t 10% so vi tng s dn tng ln 30% nm 1965 (13). Do chnh sch khng b v n p, chin dch bnh nh nng thn, tt nc bt c ca M v chnh quyn Si Gn, hng triu nng dn min Nam buc phi ri b lng qu, vo sng trong cc p chin lc hoc tr thnh ngi t nn v ko vo cc thnh ph. Qu trnh th ha cng bc Si Gn din ra ro rit di tc ng ca chin tranh xm lc, c bit l khi qun M nhy vo min Nam (8 - 3 - 1965). Cc chin dch khai quang ca M t 1961 n 1972, c bit l chng trnh s dng cht c ho hc cha dioxin trt h lng thc (Denial Food Programs) lm nh hng nghim trng n sn xut nng nghip v i sng nng thn min Nam Vit Nam ni c ti 80% dn s l nng dn. N to nn qu trnh th ha cng bc lm xo trn v gy ra nhng tc hi ton din i vi mi trng v kinh t x hi min Nam Vit Nam. Ngoi khi lng ln bom n di xung min Nam (vt xa chin tranh th gii ln th hai), M v qun i Si Gn cn dng cht c lm tri l cy y nng dn vo cc tri tp trung. Mt b phn quan trng ca nng dn b y ra khi rung t canh tc, vn l ngun sng c bn ca mt x hi nng nghip. c tnh d dt nht cho rng 1965 1968, c t nht 3 triu nng dn b y khi lng qu, b p buc vo sng trong cc tri tp trung, hoc h tr thnh dn t nn vo sng lang thang trong cc th ln, ch yu l Si
6

Gn. Hu ht 3 triu ngi t nn (ch tnh t 1965 - 1969) l nng dn m nh ca rung vn ca h b bom n v cht c ho hc hu hoi sch ct ngun tip t cho Vit cng. Ngi nng dn b y vo nhng tri t nn th vi km gai ro quanh, thc cht l mt tri tp trung v l dng nh t tr hnh. Mi ngi t nn l nn nhn ca s ngc i v ti sn ca h u b hu dit, mi lin h gia h v t tin (m m cha ng) b xm phm. th ho cng bc to nn mt dn c Si Gn gia tng nhanh chng. Trong cc tri tp trung, nhng khu t nn vi din tch thng t 2 - 4 km2 m phi cha t 1,5 vn n 3 vn ngi. Cc hc gi M n min Nam nhn xt rng nhng ngi t nn Si Gn u mn mi v th cht, suy sp v tinh thn trong cc tri tp trung, l li do chnh ngi M gy ra (14). Nhng ngi dn ngho thnh th phi sng chen chc nhau trong nhng cn h cht hp, vi h thng x l cht thi th v nh ca ngi lao ng l rt lc hu nh chung c n Quang gm 850 cn h trn khu vc t rng 2,39 ha hay chung c Bn C vi 1.260 h/3,62ha (15). Do ch cht chi, ngi t nn chui rc thiu oxy th, li thm kh thi ca nhiu xe c lu thng, cho nn khng kh trong cc tri t nn b nhim rt nng. Tnh trng n chen chc ti t v thiu v sinh mt cch kinh khng nh n i, thiu nc ung v tm ra, thiu thuc men khi au m, lm cho ngi dn b cng p vo y i n ch cht dn, cht mn. Sau tt Mu Thn cc tri t nn Si Gn ng nght ngi, ngi t nn sng hon ton da vo vin tr ca M. l dp M v chnh quyn Si Gn m ra chin dch tuyn truyn chnh tr rm r, vu co cch mng to ra ci gi l dng ngi t nn cng sn. Trong cc thnh th v cc khu dn dn, bnh lao, bnh phong v cc bnh hoa liu tr thnh ph bin. Si Gn c 15.000 ngi mc bnh phong i lang thang trn ng ph (16). Nm 1971, Jean Mayer c vn c bit v dinh dng ca Nixon cnh bo rng: chnh s thiu n ti nhiu vng min Nam Vit Nam v nhng chng bnh nguy him nh ph thng, thiu mu v lao s gia tng, nu nh chng trnh hu dit thc phm bng cht c ho hc vn tip tc. Mt khi vo tri tp trung, mc sng ngi nng dn gim i mt hai phn ba, cn mt mt v tm l th khng sao k xit. Kt qu l th ho mt x hi nng thn mt cch cha tng thy trong th k ny (17). Nn tht nghip v mi loi t nn x hi trn lan trong nhng ngi t nn. Si Gn, Hoa kiu chim khong 1/6 dn c th, nm c quyn hu ht cc hot ng kinh t quan trng, nhng ngi ti sau may mn lm ch c th lm nhng cng vic tp dch hoc lao ng thu mn th cng theo thi v.
7

Nm 1960, 20 % dn min Nam sng trong cc vng th; t l ln 26 phn trm nm 1964, 36% nm 1968, nm 1971 cn tng cao hn na, mt tc tng gp nm ln so vi tt c cc nc km pht trin trong cng thp k. Do kt qu ca qu trnh th ha cng bc ny, dn s th min Nam Vit Nam tng ln nhanh chng. Vo u nhng nm 1970 dn s Si Gn tng ln ti 3.000.000 ngi (gp 10 ln trc y) (18). Dn c tng rt nhanh ngoi thnh Si Gn, nhng ni thnh t l tng khng ln so vi cc th khc nh Cn Th, Nng, Bin Ho, Hu v.v... n nm 1971 s dn Si Gn chim 43 % ton b s dn th min Nam, nhng nu khng tnh vng ngoi , th t l l 1/5. Nhn chung, s pht trin dn s th Si Gn ch yu l nguyn nhn chin tranh, cn l do kinh t th rt ph, vo nm 1971, 3/4 nhng ngi dn th Si Gn khng phi sinh ra y (19). Ln sng nng dn lin tc trn vo Si Gn, lm cho dn s ca thnh ph tng gp 3 ln, n nm 1969 l 12.740 ngi trn mt dm vung, bin Si Gn tr thnh mt trong nhng thnh ph c mt dn s cao nht th gii (20). Dn t nn tng vt cc tri tp trung v th gy ra nhng v nn tng o c v bng hoi i sng x hi min Nam Vit Nam, d vo u nm 1969 con s ngi t nn tt xung cn 50% so vi trc y. Ngy15/9/1971 tng gim c y t Si Gn th nhn bnh hoa liu ang trn lan khp thnh th v vng nng thn do chnh quyn Si Gn kim sot (21). Hin tng thng thy l tr con nh giy, con gi bn bar hoc mt s lm im, nhiu b gi mi 13, 14 tui sa vo mi dm, cng mc bnh ny. Qu trnh th ho cng bc ph hoi nhng yu t vn ho truyn thng thn qu v ra bao t nn x hi. Tuy nhin, nh vo vin tr ca qun i M t vo min Nam, b mt ca thnh ph Si Gn bin i nhanh chng. Nhiu cao c khch sn, vn phng sang trng nhm p ng nhu cu nh ngh ngi, gii tr cho i qun vin chinh ng o. Do nhu cu phc v chin tranh xm lc, Si Gn - Gia nh ngy cng c m rng. M tng cng u t xy dng c s h tng, xa l, nhng cng trnh kin trc v cc khu cn c qun s khng l. Cng vic chnh trang th Si Gn c y mnh, sn bay c m rng v xy dng mi, khch sn ti tn, nh cao tng, v trng, casino, nh hng snack bar, i l m rng, cc dch v hin i, mt s x nghip ti tn ra i, xe t con thng hng cng xe jeep qun s i li ngy cng nhiu trn ng ph Si Gn. B mt phn vinh ca th Si Gn ch l bn ngoi, song v thc cht s pht trin ca th Si Gn trong giai on 1954 - 1975 vn mang tnh chp v, khng th pht trin ng b theo chnh
8

th v b cc thng nht. Gio s Mc ng cho rng trc nm 1975, Si Gn ch yu vn l mt trung tm quyn lc chnh tr, khng ging vi cc thnh ph cng nghip ca cc nc t bn pht trin (22). th Si Gn giai on ny pht trin theo qui lut ca mt x hi tiu th hin i va mang tnh l thuc v kinh t vi nc ngoi, li va c s chi phi ca cc hot ng qun s phc v chin tranh xm lc do M iu khin. 1.4. Qu trnh th ha Si Gn - Thnh ph H Ch Minh t 1975 n 2008 Ngy 30 - 4 - 1975, vi s ton thng ca chin dch H Ch Minh, min Nam hon ton gii phng, t nc Vit Nam thng nht. Cui thng 6 u thng 7 - 1976, Quc hi kha VI hp k hp u tin ti H Ni, quyt nh i tn Si Gn l thnh ph H Ch Minh. Qu trnh th ha thnh ph H Ch Minh tri qua nhiu thay i qua giai on 1975 - 1985 v t 1986 n nay (23). - Giai on 1976 - 1985: thnh ph ch trng phc hi kinh t sau chin tranh, cha c cng trnh xy ct g ln. Nm 1982 vi s gip ca Lin X, Vin Quy hoch bc u trin khai phng hng ci to v xy dng thnh ph H Ch Minh, d cha c ph duyt. n nm 1985, Trung ng xc nh thnh ph H Ch Minh l mt trung tm kinh t ln, mt trung tm giao dch quc t v du lch ca c nc c v tr quan trng ch sau th H Ni. Giai on ny, lng ngi nhp c ch yu t cc tnh pha Bc (40,8%) (24), i b phn l ngi min Nam tp kt tr v cng gia nh v nhng ngi min Bc c phn cng vo cng tc thnh ph H Ch Minh. - Giai on t 1986 n nay: thnh ph bc vo giai on i mi, dng ngi nhp c vo thnh ph trong giai on ny t ng bng sng Cu Long, khu 4 v duyn hi min Trung vo lm n sinh sng. Trong nhng nm 1991 - 1994 khi c nc bc u thot khi cuc khng hong kinh t - x hi, bc u phc hi kinh t th sc p v dn nhp c vo thnh ph li cng mnh m hn. Bng 1: Thng k s dn nhp c vo thnh ph qua cc giai on (n v tnh: ngi) Giai on 1976 - 1980 1981 - 1985 1986 - 1990 1986 - 1990 S ngi nhp c 82.989 125.847 178.916 202.129 Trung bnh hng nm 20.747 25.169 44.729 50.532

Ngun: L Vn Nm (2002), Di dn nng thn - th v s pht trin th bn vng nghin cu trng hp thnh ph H Ch Minh, Pht trin th bn vng, Nxb Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2002, tr. 198, 650 trang. Trong s gia tng dn s nhanh chng ca thnh ph H Ch Minh, con s gia tng c hc ng gp mt phn quan trng. Dn c v thnh ph H Ch Minh v y d kim tin v c vic lm, c mc sng tt hn nhiu so vi nng thn. Thnh ph H Ch Minh tr thnh mt cc thu ht mnh lung ngi t cc ni v tm vic lm v c ng. Bn cnh ngi Vit, cng ng ngi Hoa gm hn 600.000 ngi ng gp khng nh cho s pht trin ca thnh ph (25). 2. Nhng tc ng nh hng ca qu trnh th ha n s pht trin ca Si Gn Thnh ph H Ch Minh 2.1. Nhng tc ng nh hng ca th ha n s pht trin kinh t Cng nh thi Php thuc, th ha Si Gn (1954 - 1975) tip tc l mt tin trnh cng bc, l thuc, do b buc phi th ha gn lin vi tnh trng di dn t trc khi c quy hoch th v xy dng pht trin h tng. V phng din kinh t, i sng ca th Si Gn v cc th min Nam Vit Nam hon ton tu thuc vo vic ko di chin tranh xm lc ca M. V khch quan, vin tr M vo v s tiu dng ca qun i vin chinh M c kch thch mt s ngnh dch v, kinh t min Nam pht trin. Cc ngnh dch v, ngn hng, xy dng, cu ng, cng nghip thc phm, ung, hp, thuc l, in, nha do, giy pht trin kh mnh Si Gn v cc khu th ln cn. Vo nhng nm 1970 - 1973, nhm thc hin chin lc Vit Nam ha chin tranh, pht trin kinh t min Nam, M v chnh quyn Si Gn m rng cho t bn nc ngoi u t vo min Nam. Trong nhng nm ny, khu cng nghip Si Gn - Bin Ha hnh thnh, tp trung hn 80% nng lc sn xut cng nghip ca c min Nam, vi my mc trang thit b kh hin i. n giai on ny, hin tng nhp c vo Si Gn - Gia nh vn tip tc din ra, nhng khng cn gay gt nh trc y. Nm 1974, Si Gn - Gia nh c khong 38.000 c s cng nghip, tiu th cng nghip. th Si Gn Gia nh trong thi k 1954 - 1975 tn ti v pht trin theo nh hng phc v cho chin tranh, thnh trung tm chnh tr, kinh t ca khu vc l thuc vo M, tr thnh hu phng vng chc v ngun nhn lc ch yu phc v cho cuc chin tranh xm lc (26). Tri qua mt thi k di kh khn (1975 - 1986), nh s nng ng v nhng c ch chnh sch hp l Thnh ph H Ch Minh c s pht trin mnh m v kinh t, tin trnh
10

 th ho tip tc y mnh theo tng trng, khi sc ca kinh t. Kinh t thnh ph H Ch Minh c s chuyn dch mnh m v c cu, thnh ph tr thnh trung tm xut nhp khu ln nht c nc. Kim ngch xut khu ca thnh ph ngy cng chim t trng ln trong tng kim ngch xut khu ca t nc. Nm 2005, kim ngch xut khu trn a bn t 12,4 t USD, tng 21,6% so vi nm 2004. C s vt cht ngnh thng mi c tng cng vi khong 400 ch bn l, 81 siu th, 18 trung tm thng mi, 3 ch u mi. Khu vc dch v tng trng vt k hoch, p ng ngy cng tt hn nhu cu sn xut - kinh doanh v phc v i sng dn c. Gi tr gia tng cc ngnh dch v tng 12,2% so vi nm 2004 (27). Nm 2005, c cu kinh t ca thnh ph vi cc ngnh nng nghip - cng nghip - dch v nh sau: - Nng nghip (khu vc I): 1,2% - Cng nghip (khu vc II): 48,2% - Dch v (khu vc III): 50,6% (28). V tr cng nghip ca thnh ph so vi c nc khng ngng tng ln: 1980 chim 21,6%; 1985: 23,0%; 1990:25,8%; 1995:28,5 %; 1999: 29,6% (29). Thnh ph H Ch Minh l thnh ph ng dn nht Vit Nam v l mt trong nhng th ln trong khu vc ng Nam v th gii. Theo Tin s Tn N Qunh Trm (mt ngi kh am hiu v th ha Thnh ph H Ch Minh), Thnh ph H Ch Minh vt qua ngng ca th siu hng v ang c khuynh hng tr thnh thnh ph cc ln (mega city) (30). Thnh ph hin c 3 khu ch xut, 12 khu cng nghip, 1 khu cng ngh cao v cng vin phn mm Quang Trung . Ngi ta d kin n nm 2010 dn s ca Thnh ph s ng mc 7,5 - 8 triu ngi, tuy nhin dn s ca Thnh ph thc t vt qua con s 8,5 triu ngi vo nm 2007 (31). Cc nh thit k cho bit s xy dng thnh ph H Ch Minh thnh mt th a trung tm, vi nm phn khu chnh, vt qua b bn kia sng Si Gn. Trong , s c hai khu th xy mi hon ton trn nn t nng nghip hin nay - khang trang p nh khu Ph M Hng. Ngoi ra, s cn chn khu th v tinh kt hp vi cc khu cng nghip mi - xut hin nh nhng cm cng nghip c dn c, ri rc cc huyn ngoi thnh; mt s cm s ko di v tip gip vi cc tnh ln cn (32). Bc vo nm 2007 - 2008, Thnh ph H Ch Minh l ni din ra cc hot ng kinh t din ra si ng nht c nc. C thnh ph nh mt cng trng ln, cc cao c v cc khu cng nghip, khu dn c cao cp c xy dng vi tc chng mt. Trong 6 thng u nm 2008, Thnh ph H Ch Minh thu ht c hn 7,1 t USD vn u t trc tip ca nc
11

ngoi; cc ngnh dch v, sn xut cng nghip v nng nghip u tng trng rt kh quan. Theo bo co ca U ban Nhn dn Thnh ph H Ch Minh, trong 6 thng u nm 2008, tng sn phm ni a (GDP) trn a bn thnh ph tng 10,5% so nm 2007 (33). C th ni thnh ph l ht nhn trong vng kinh t trng im pha Nam v trung tm i vi vng ng Nam B. Vi mc ng gp GDP l 66,1% trong vng v t mc 30% trong tng GDP ca c khu vc Nam B. Nhn t gc pht trin kinh t, th ha l mt xu hng tt yu ca s pht trin. Ngy nay, ha nhp vo nn kinh t th gii, nhu cu c cu li nn kinh t, tin hnh cng nghip ha, hin i ha t nc - ng ngha vi thc y qu trnh th ha. Cng vi qu trnh thc hin chnh sch i mi kinh t cng vi qu trnh th ha, thnh ph H Ch Minh dn u c nc v tng trng kinh t. Tng kim ngch xut nhp khu thc hin ti Hi quan Thnh ph trong nm 2007 t 38,47 t USD (34). Do tc pht trin nhanh chng v kinh t ca thnh ph H Ch Minh trong nhng nm qua, cc x nghip, cc c s sn xut gia tng, mc sng ca ngi dn thnh ph tr nn tt hn nhiu so vi trc. Nhu cu tiu dng ca c dn th thng ln, a dng v c xu hng i mi nhanh. Do mng li dch v, nh cc siu th nh hng ngy cng pht trin nhanh hn. Cc ngnh dch v pht trin mnh, gp phn lm thay i c cu ngnh ngh gia cc khu vc: nng nghip - cng nghip - dch v. Tnh hnh to nhu cu nhn cng ln, thu ht mnh lung ngi t cc ni v tm vic lm. nng thn nht l min Trung v c min Ty, mc thu nhp thp, tnh trng d tha lao ng l ph bin. Do , s lao ng d tha trong nng thn tm n th mong tm vic lm hoc tm vic lm c thu nhp cao hn qu nh. V khch quan, th ha phn no gip gii quyt nn tht nghip. th ha i hi bin i nhanh chng cc hot ng ngh nghip ca tng lp c dn th. Cc hot ng sn xut cng nghip v dch v, thng mi ngy cng i hi ngi lao ng phi c trnh hc vn, k nng ngh nghip nu h mun nng cao thu nhp. Trnh hc vn, nng lc chuyn mn ca i ng lao ng tng ln, ngun cht xm phong ph gp phn thc y tng trng kinh t ca thnh ph. Tuy nhin, do lng dn nhp c v thnh ph l mt con s khng l v ngy mt tng ln nn hin nay thnh ph ang phi i u vi nn tht nghip, nhng vn v gii quyt vic lm. Mt nghch l ang din ra ti thnh ph H Ch Minh cng nh cc th khc : th ha cng nhanh th s lng ngi tht nghip cng nhiu. Tnh trng ngi tha vic thiu vn lun tn ti. T l tht nghip thnh ph H Ch Minh dao
12

ng t 9 - 19% (35). Thiu vic lm, nhiu ngi phi lm tm nhng cng vic bn thi gian ch c hi tm vic lm chnh thc, gy lng ph ngun nhn lc. S phn b cc c s h tng kinh t ca thnh ph cng cha hp l. th ha cng vi vic xy dng cc c s h tng phc v pht trin cng nghip (nhng khng ch trng x l cht thi) lm cho mi trng thnh ph H Ch Minh b nhim nng. Mi ngy thnh ph H Ch Minh c gn 4000 m3 rc thi. Bnh qun nc sinh hot thnh ph H Ch Minh cha ti 100 lt/ ngi/ ngy, khng t ngi dng nc ngm cha cc cht rt c hi (khu Bnh Hng Ha, G Vp v.v...). nhim khng kh c khng kim sot c. thnh ph H Ch Minh, ting n v khng kh bi gy nhim n mc bo ng, c ni 24/24 gi ting n, vt qu kh nng cho php gp 2 ln (mc chu ng ca con ngi l 60 dB). Nhng nhn t trn tc ng rt xu n sc khe, tui th ca con ngi. Pht trin th v bo v mi trng sinh thi l hai qu trnh khng th tch ri nhau. th ha ang thu hp dn mt bng, dn dn ph v c cu sn xut truyn thng ca cc lng ngh, nh trng hp ca lng hoa qun ven G Vp. Lng hoa cung cp n 1/3 nhu cu hoa ca thnh ph H Ch Minh. Cn st t lan n G Vp vo khong nm 1995 lm nhp mua bn t (t canh tc b bin thnh t th c) si ng hn ln, lm din tch lng hoa mau chng b co hp li. gi li lng hoa, Thnh ph H Ch Minh v qun G Vp c ch trng quy hoch mt khu trung tm vn hoa vi din tch 20 ha, nhng d n ny khng ng vng trc s tn cng ca cn lc chuyn nhng t. Lng hoa king G Vp ang teo dn (36), t canh tc b mua bn bt hp php, ko theo nhiu quan chc ra vnh mng nga. S tn ti ca nhiu lng ngh th cng ti thnh ph H Ch Minh ang ng trc sc p rt ln ca qu trnh th ha, c nguy c thu hp hoc bin mt. Nu khng c nhng gii php tng th, th Thnh ph H Ch Minh c th dn n s mt mt cc gi tr vn ha truyn thng cng vi nn tht nghip gia tng. 2.2. Nhng tc ng nh hng ca th ha n s pht trin vn ha - x hi th ha v kha cnh vn ha l qu trnh chuyn i vn ha nng thn thnh vn ha th. Tri qua qu trnh lch s hnh thnh v pht trin, qua nhng bin ng ca th ha, vn ha cng chu nh hng, bin i. Vn ha Si Gn l s kt hp ca nhiu nhn t hn hp ca vn ha c dn Vit 3 min: Bc, Trung, Nam. Ngoi ra, vn ha Hn vng Nam sng Dng T, c bit l vn ha Hn 3 tnh Phc Kin, Qung ng, Qung Ty min Nam Trung Quc thng qua nhng dn nhp c lu i to nn mt nn tng ca vn ha Si Gn trn nhiu bnh din khc nhau (37).
13

Si Gn di thi Php thuc chu nh hng ca nn vn ha Php a phng, c bit l min Nam nc Php. Ngi Php khi xy dng cc cng trnh kin trc Si Gn b nguyn si ngh thut kin trc Php v chu u vo (38). Cc cng trnh kin trc mi l, khc hn kin trc truyn thng Vit Nam, xut hin sm nht Si Gn c th k n nh: Nh th ln (nay l nh th c B), ph Ton Quyn (nay l Hi trng Thng Nht), Ta n, dinh X Ty (nay l U ban nhn dn), cc bit th, khu c x v chung c mang nt vn ha phng Ty (c x Les Terrasses Fleuries, Largnre)Vn ha tnh l ca Php theo gt chn qun vin chinh tn ti trong vng ph ch Bn Ngh - Sagun (tc Ch Ln ngy nay). Si Gn khi y l mt thnh ph vi nhng i l rm mt bng cy v nhng ngi nh ln c xy dng theo kiu tn c in, nhng khu c x thong mt. Si Gn cng l ni du nhp th vui nng cao cm gic, to ra nhiu suy ngh bng cch ht thuc phin - th tiu khin ng thi ca mt vi nhm tr thc. Si Gn l ni ca nhng ngi giu c, thng lu lng Ty trng v dn Ty da vng (tc ngi Vit ly quc tch Php), h sng theo vn ha, phong cch ngi dn tnh l min Nam nc Php v hng ti kiu sng thi thng ca gii thng lu Paris lc by gi. Vn ha th Si Gn trong lch s t na cui th k XIX cho n nm 1945 l mt nn vn ha th phng Nam ca tc ngi Vit c xy dng theo mtp kin trc tn c in chu u v ha nhp phn no vi vn ha Hn v vn ha Php. Vn ha th Si Gn va mang tnh chung ca vn ha th Vit Nam, va mang tnh ring ca th Si Gn (39). Khi M xm lc min Nam Vit Nam, chim ng cc th, th nhiu th nh Si Gn, M Tho, Bin Ha, Nng v.v n r nhng hot ng dch v p ng nhu cu ca i qun xm lc. y, mt li sng theo kiu lnh M nhm y mnh nhp vn ha tiu th c hnh thnh. Nhiu cao c khch sn, vn phng sang trng nhm p ng nhu cu nh ngh ngi, gii tr cho s quan, binh lnh M v Si Gn. Cng vic chnh trang th c y mnh, sn bay c m rng v xy dng mi, khch sn ti tn, nh cao tng, v trng, casino, nh hng snack - bar, i l m rng, cc dch v hin i, mt s x nghip ti tn ra i, xe t con thng hng cng xe jeep qun s i li ngy cng nhiu trn ng ph Si Gn. C th k n mt s cng trnh tiu biu nh: Khch sn Rex, khch sn Palace vi y tin nghi hin i l ni tr ng dnh cho s quan M thu. Tuy nhin, trong khong thi gian t nm 1954 - 1975, do chnh sch tt nc bt c, bnh nh nng thn ca M, lng dn nhp c vo Si Gn
14

ngy cng ng, hu qu l Si Gn b bin thnh mt thnh ph pht trin hn n, x b, thiu s quy hoch chung thng nht: Nhng khu nh chut, nhng khu dn c ngho nn, nh trn knh rch mc trn lan iu li rt nhiu tr ngi m cho n nay vic khc phc n vn cn rt kh khn. Thng ngh s M Fullbright i Nam Vit Nam (1966) v ni rng: M bin Si Gn thnh mt nh cha khng l. Mt nm sau, bo Php vit: Si Gn ngp nga trong mt ln sng bn dm, tham v nn ch en rt gh tm, khng th tng tng ni. Nn du ng, ht chch thuc phin, vn ha i try lan trn. l mt th v kh ca M ngy nhm ph hoi tinh thn chin u ca nhn dn ta, tiu hy tm hn ca th h thanh nin, n l k m lnh nh thu cho M (40). Khi ngi dn qu chy v th, th cc yu t truyn thng gn vi i sng lng x cng mt theo. Nn vn ho c truyn ca ngi Vit Nam b hu dit ngay ti cc th (41) v thay th vo mt trt t x hi hon ton sng ph thuc vo ngi M. Thanh nin xa ri vn ho truyn thng, b chi phi bi cc yu t vn ho lai cng, thc dng. Bn cnh m mu thm c tch c dn khi cch mng, M mun to min Nam Vit Nam thnh mt x hi tiu th, hon ton ph thuc vo vin tr M v phc v cho chin tranh xm lc ca M. Qu trnh th ho t 1954 n 1975 gy nn s phn ha su sc v vn ho x hi min Nam Vit Nam. Ngy cng c nhiu ngi giu ln nhanh chng, nh vo cc hot ng dch v cho b my chin tranh xm lc. S nhng ngi t nn chy trn khi cc vng b pho binh v my bay M bn ph v phun ri cht c ha hc dt vo Si Gn ngy cng gia tng. Sau khi cuc khng chin chng M cu nc kt thc hon ton thng li, thnh ph Si Gn c i tn thnh thnh ph H Ch Minh. Cng vi qu trnh pht trin khng ngng, hi nhp, giao lu, qu trnh th ha cng vi vn ha thnh ph c nhng thay i mnh m. V kin trc xy dng nh ca, do tc ng ca th ha nh hng r rt ln s s dng vt liu xy ct nh. Nhng vt liu cng nghip nh tn, b tng, thp, st, thy tinh thay th dn cho nhng vt liu nh tre, g, l da. Kiu dng nh cng a dng, do nh hng mnh ca th ha, nht l ven cc con ng ln, trc giao thng xut hin nhng cn nh ng, mi bng hoc mt mi theo kiu ph th. Xu hng ca cc gia nh hin nay l sng theo kiu gia nh nh, mt th h, ch khng cn l kiu i gia nh tam i ng ng hay t i ng ng nh ngy xa.

15

Ngy nay, Thnh ph H Ch Minh cng nh H Ni, trang phc hin i tr nn quen thuc trong i sng. Chic o di truyn thng vn gi v tr c tn, nhng cc trang phc khc nh vy, o m, qun short, jean, o pull vn c a chung do tnh cht n gin, gn gng, tin li ca n. Trong vn ha m thc ca c dn Si Gn cng c nhiu s thay i. Thnh ph H Ch Minh ni ting vi nhng nh hng sang trng vi cc mn n Vit Nam. Bn cnh nhng mn n ngoi nhp, cc mn n c truyn vn c lu gi, a chung. Mn n truyn thng vo nhng ngy l tt phi l tht kho, canh chua. Tp tc ny khng thay i, c lu gi cho n ngy nay. Nhng thc n ch bin sn nh: m n lin, ph n lin, hp, thc phm ng lnh, mn n nhanh ngy cng ginh c nhiu s la chn do tnh tin li, thch hp vi nhp sng nng ng ca thnh ph. Li sng, c x ca con ngi sinh sng trong cc th cng khc xa vi cuc sng thn qu. Ngoi mi quan h gia nh, xm ging, c dn th cn c nhiu quan h giao tip n danh, ngu nhin v giao tip cng cng hn(36). Cch c x ca c dn th vn ha, lch s hn, tuy nhin li mang tnh khch so. nh hng ca th ha cn th hin c l ci thnh ph H Ch Minh. ng mai, b mi mt i vai tr quyt nh ca mnh trong vic tc thnh i la. Lc l khng cn na, cc l c gin lc i nhiu (ngay c trong cng ng ngi Hoa). Trang phc ca c du khng ch l o di m l vy m kiu. Ch r cng bn theo Ty. Khch mi cng n mc theo kiu th. Hu ht cc m ci Thnh ph u s dng dch v cho thu bn gh, chn da, nu nng. Thnh phn khch mi cng c chn la k hn, ch nhng ngi thn tnh mi c mi (42). th ha to nn nhng tc ng to ln n mi mt i sng vn ha - x hi ca c dn Si Gn - Thnh ph H Ch Minh. th ha lm s chuyn ha cc cm c dn nng thn thot ly nng nghip theo hng pht trin trnh dn tr, khoa hc k thut, hnh thnh cc ngnh ngh mi xy dng np sng vn minh th (43). Qu trnh cng nghip ho thnh ph H Ch Minh lm cho khi lng xy dng cc cng trnh th tng ln mau chng. Cc khu chung c, cao c vn phng, khu th mi, khch sn, cc khu ch, siu th, trung tm mua sm v cc khu ch xut nhanh chng mc ln. ng ph ng c, nhn nhp. Mt mt c ngha ln trong mi quan h gia th ha v pht trin nng thn l vn th ha nng thn. Ch trng in, ng, trng, trm cho nng thn ang to ra c s h tng cho vic nng cao cuc sng ca ngi dn. Khi cht lng cuc sng vng nng thn c nng ln, cc c s h tng kinh t c xy dng, pht trin th s gim c lung
16

dn nhp c vo thnh ph, gp phn gii quyt tnh trng thiu vic lm cho lc lng lao ng nng thn. Khi cht lng cuc sng ca c dn th c nng cao, ngi ta c nhu cu dch v bo v sc khe, nhng tin nghi gii tr phc hi v ti to sc lao ng. Nhu cu gii tr ca ngi dn Thnh ph sau nhng gi lm vic cng thng ngy cng ln. Cc khu vui chi ti thnh ph H Ch Minh nh: m Sen, Sui Tin, Wonderland, Tho Cm Vin, Vn Thnh, Sui Tin v.vcc dch v chm sc sc khe, thm m ang thc s tr thnh nhng a im khng th thiu c trong i sng hng ngy, gip con ngi th gin u c, nng cao sc khe th cht cng nh tinh thn. Ngi dn xy ct nhiu hn, tiu dng nhiu hn, cn cc dch v a dng hn. Mun nng cao cht lng cuc sng, cn phi gia tng ngun thu nhp. Xut pht t nhu cu mun nng cao ngun thu nhp cho bn thn, mt ngh nghip y trin vng, tng lai vng chc, nn phn ng thanh nin thnh ph rt n lc hc tp, hc hi, phn u, thng xuyn cp nht, tip cn cng ngh thng tin. Con ngi c x vi nhau vn minh, lch s, bit tn trng kin cng ng, tp th. th ha to nn nhng tc ng rt tch cc, c bit i vi gii tr, th h tng lai sau ny ca thnh ph H Ch Minh. Tuy nhin, chng ta cng phi nhn thy rng mu thun gia vn ha kiu thc dn h (Si Gn nm kh lu di s thng tr ca ch ngha thc dn c v ch ngha thc dn mi) v truyn thng vn ha bn sc Vit Nam, cng to ra s pht trin thiu ng b, bo th, lc hu ca vn ha th thnh ph H Ch Minh hin nay. S tp trung dn c trong th n mc qu ti so vi nhu cu pht trin ca cng nghip, dch v v c s h tng gy nn tnh trng kh khn trong vic gii quyt nh . Khu vc ni thnh tr nn cht chi hn, nh ca c xy dng chen chc nhau, din tch bnh qun trn mi u ngi rt thp, cc cng trnh v sinh, cng rnh khng tha mn cho nhu cu sng ca tng cn h, xut hin cc khu nh chut. Bn cnh , ngi ng c bt hp php cng xy dng nh ca tm b, tri php dc theo cc knh rch, cc vng t ngoi thnh lm tng thm s hn n trong kin trc th. Ngoi ng ph th mt xe c lu thng dy c. Tnh trng kt xe, tc nghn giao thng xy ra thng xuyn, thi gian tc nghn ko di hn, tai nn giao thng vn tip tc gia tng. Sng trong mt th vi nhiu p lc, s mt nhc v th xc, cng thng v tinh thn, p lc cng vic eo ui mi vi ngi dn thnh th, theo thng k, trong 9 thng u nm 1996 c 390 ca t t thnh ph H Ch Minh (44). cc thnh ph ln nh thnh ph H Ch Minh, chuyn dn phng thc kiu i gia nh theo huyt thng sang cn h tiu gia nh c lp ca hai v
17

chng. Li sng th lm thay i mt cch su sc truyn thng ca dn tc bt u t n v c s ca cng ng ngi Vit l gia nh thnh ph (45). Nhng tp tc, nhng gi tr vn ha c truyn khng ph hp vi x hi mi b ph v. iu ng bn l cc hot ng m tn d oan vn cn tc ng, nh hng n b phn khng nh c dn thnh ph. D dn tr v i sng vn ho ca ngi dn thnh ph H Ch Minh c nng cao ng k, nhng cc hot ng ba ngi, bi ton, ng ct vn cn trn lan, kh kim sot trong cc dp l hi cc c s vn ha, tn gio ln ca thnh ph. Trong qu trnh hi nhp, giao lu, li sng hin i, cc chng trnh ngho nn v vn ha v vic khng lu gi cch n mc truyn thng dn dn xm nhp vo gii tr. Ngy nay, gii tr khng th hnh dung c cy la c hnh dng nh th no, cnh con tru i trc, ci cy i sau ra sao, mi nh tranh, ng rung l g.Tnh trng tht nghip, mong mun thch nghi vi cuc sng mi th, mong c mt cuc sng khm kh hn, ngi ta buc phi tm mi cch kim ra tin. Bn cnh nhng ngi lm n lng thin, mt s nh dn thn vo nhng vic khng lnh mnh nh bun bn ma ty, bun lu, bia m, mi dm, cp git, la o, git ngi. T nn x hi lan trn. Theo thng k, ti thnh ph H Ch Minh, ch trong vng hai thng 8 v 9 nm 1996 xy ra 21 v git ngi, trong 4 v l git ngi cp ca, t u nm 1996, bnh qun mi thng bt c t 15 - 20 v vn chuyn, tng tr, bun bn v s dng ma ty, cui thng 10 nm 1996, pht hin 95 v bun heroin. Cn sm c bin php khc phc nhng hn ch do th ha mang li xy dng thnh ph H Ch Minh tr thnh mt thnh ph hin i, nng ng, nhng vn bo lu c cc gi tr vn ha c truyn, xng ng l mt trong nhng trung tm vn ha ln ca t nc. Kt lun Qu trnh th ha t nm 1860 n nay c nhng tc ng nh hng rt ln n s pht trin kinh t, vn ha x hi ca Si Gn - Thnh ph H Ch Minh. th ha l mt qu trnh tt yu, gp phn to ra s pht trin vt bc v kinh t x hi ca thnh ph, nn rt cn c chnh sch quy hoch tng th. Cc yu t ca th ha nhiu khi khng tng thch vi nhau. Dn s tng 10% th h tng phi tng 5%. V khng c quy hoch tng th nn thnh ph H Ch Minh rt thng xuyn xy ra tnh trng st ln, kt xe, ngp nc. Phn lung giao thng khng da trn c s khoa hc. Nhiu qun, huyn phn lung mang tnh cht cm tnh, khng tham kho kin cc nh chuyn mn, nn tnh trng tai nn giao thng ngy mt tng ln, gy lng ph ngun lc quc gia. Thm ch, c
18

kin cho rng thnh ph H Ch Minh ang b ln pha ng. th ho thnh ph H Ch Minh gp phn to ra tng trng nhanh v kinh t, nhng cng ang t ra nhng vn nan gii cho cc nh hoch nh chnh sch, nht l tng trng kinh t ca thnh ph c biu hin chm li, ch s gi tiu dng tng cao, cng tc qun l th cn yu, ci cch hnh chnh cn chm. Nm 2008, nn o ng trn lan thnh ph H Ch Minh gy ra kt xe d di, lm thit hi thi gian, gi tr vt cht rt ln, l cha k nhim mi trng nng do nn n tc giao thng trn din rng. th ha to ra tng trng mnh m v kinh t, nhng cht lng cuc sng ca c dn thnh ph H Ch Minh cha c ch trng thch ng. Vn pht trin th thnh ph H Ch Minh phi gn lin vi mc tiu nng cao cht lng cuc sng cho con ngi, m bo s pht trin y v th cht v tinh thn, hn ch s phn cc giu ngho trong x hi. Nhn dn thnh ph ang trng ch nhng gii php cho pht trin th thnh ph H Ch Minh trong k hp sp ti ca Hi ng Nhn dn thnh ph. TI LIU THAM KHO
1. Thnh ph H Ch Minh, http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch%C3% AD_Minh

2. nh Quang (ch bin), V qu trnh th ha trn th gii v nc ta hin nay, i sng vn ha th v khu cng nghip Vit Nam, Nh xut bn Vn ha Thng tin, H Ni, 2005, tr.17, 252 tr. 3. Nguyn Th Hng Trang, Tng quan v th ha v qu trnh th ha qun 2 trc nm 1997, Qu trnh th ha qun 2 thnh ph H Ch Minh (1997 2005), Lun vn Thc s Lch s , HSP Thnh ph H Ch Minh, 2006, tr. 18, 160 tr. 4. Nguyn nh u (2007), Din tch thnh ph H Ch Minh rng bao nhiu?, a l Gia nh - Si Gn - thnh ph H Ch Minh, NXB Tng hp thnh ph H Ch Minh, Vn ha Si Gn, 2007, tr.16, 225 tr. 5. http://www.hochiminhcity.gov.vn/ 6. Trnh Hoi c, Gia nh thnh thng ch, Ti bn 1998, NXB Gio Dc, H Ni 1998, 785 tr.
19

7. Nguyn nh u, Si Gn pht trin trong thi cc cha Nguyn v Ty Sn, t 1698 n 1801, a ch vn ha thnh ph H Ch Minh - Tp I, NXB Thnh ph H Ch Minh, 1998, tr. 221, 676 tr. 8. Nguyn c Ha, Thng cng Si Gn 1860 - 1975, Lun n Thc s Khoa hc Lch s, i hc Tng hp Tp.HCM, 1998, tr.12, 188 tr. 9. Mc ng, Vit Nam v vn th ha trong lch s, Dn tc hc - th v vn th ha (An Introduction to unbananthropology and urbanization), NXB Tr, Thnh ph H Ch Minh, 2002, tr. 54 - 55, 246 tr. 10. Phm c Thnh, th ha v mi trng nhn vn ng Nam , Mi trng nhn vn v th ha ti Vit Nam, ng Nam v Nht Bn, NXB Thnh ph H Ch Minh, 1997, tr. 297, 477 tr. 11. Trnh Duy Lun, Qu trnh th ha, X hi hc th, NXB Khoa hc X hi, H Ni, 2004, tr. 75, 239 tr. 12. L Quang Hu, Vi nt v qu trnh th ha cng bc Si Gn thi k 1954 1975, Pht trin th bn vng, NXB Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2002, tr. 584, 650 tr. 13. Trn Vn Giu (ch bin), Si Gn di ch thc dn Php (1859 - 1945), a ch vn ha thnh ph H Ch Minh - Tp I, NXB Thnh ph H Ch Minh, 1998, tr.344, 676 tr. 14. y Ban cc hc gi Hoa K nghin cu v cc vn chu , ng Dng mu la, Ngi dch Trng Sn, c lp, (445), 14/7/1971, tr.2. 15. Theo i cng lch s Vit Nam tp 3, Si Gn di thi M Ngu, http://www.hochiminhcity.gov.vn/left/gioi_thieu/lich_su_van_hoa/lich_su/tp_chung_ nhan_cua_dong_chay_ls/khang_chien_chong_my/sai_gon_duoi_thoi_my_nguy 16. y ban iu tra ti c chin tranh (1972), Tp ti liu v vic quc M s dng cht c ho hc v tc dng ph hoi cu cht c i vi mi trng Vit Nam, Phng: y ban iu tra ti c chin tranh quc M, Mc lc H s s 102, Trung tm lu tr Quc gia III, tr. 7 - 28. 17. y Ban cc hc gi Hoa K nghin cu v cc vn chu , ng Dng mu la, Ngi dch Trng Sn, c lp, (449), 18/7/1971, tr.2. 18. Trnh Duy Lun, Qu trnh th ha, X hi hc th, NXB Khoa hc X hi, H Ni, 2004, sd tr. 75, 239 tr.
20

19. Gabrien Kolko, Gii phu mt cuc chin tranh, NXB Qun i nhn dn, H ni, 1991, tr. 208 - 209, 290 tr. 20. Mc ng (2002), Vit Nam v vn th ha trong lch s, Dn tc hc - th v vn th ha (An Introduction to unbananthropology and urbanization), NXB Tr, Thnh ph H Ch Minh, 2002, sdtr. 69, 246 tr. 21. Francois Sully, South Vietnams Urban Revolution, News Week, Jan, (20), 1969, p.32. 22. Mc ng, Vn i ngho v vt ngho trong qu trnh th ha (trng hp nghin cu 3 a im dn c ca thnh ph H Ch Minh), Vn gim ngho trong qu trnh th ha thnh ph H Ch Minh, NXB Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2001, tr. 247, 645 tr. 23. L Vn Nm (2002), Di dn nng thn - th v s pht trin th bn vng nghin cu trng hp thnh ph H Ch Minh, Pht trin th bn vng, NXB Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2002, tr. 198, 650 tr. 24. Nguyn ng Sn, Mi trng nhn vn v pht trin th, Mi trng nhn vn v th ha ti Vit Nam, ng Nam v Nht Bn, NXB Thnh ph H Ch Minh, 1997, tr. 298, 477 tr. 25. Thnh ph H Ch Minh, http://vi.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_H%E1%BB%93_Ch %C3%AD_Minh 26. L Quang Hu, Vi nt v qu trnh th ha cng bc Si Gn thi k 1954 1975, Pht trin th bn vng, NXB Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2002, sdtr. 590 - 593, 650 tr. 27. Thnh ph H Ch Minh Trung tm kinh t ca c nc http://www.hochiminhcity.gov.vn/left/gioi_thieu/gioi_thieu_chung/kinh_te_thuong_ mai?left_menu=1 28. Tnh hnh pht trin nng thn thnh ph H Ch Minh giai on 2000 - 2005 (24/07/2006) www.chicucptnthcm.com/chinhsach/Tinh%20hinh%20PTNT%20TPHCM%202001 - 2005.doc

21

29. nh Quang (ch bin), V qu trnh th ha trn th gii v nc ta hin nay, i sng vn ha th v khu cng nghip Vit Nam, NXB Vn ha thng tin, H Ni, 2005, tr.31, 252 tr. 30. Tn N Qunh Trn (2002), Vn pht trin th bn vng, Pht trin th bn vng, NXB Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2002, tr. 19, 650 tr. 31. http://www.hochiminhcity.gov.vn/ 32. Mt s mc tiu pht trin kinh t - x hi ch yu giai on 2006 - 2010 http://www.hochiminhcity.gov.vn/left/gioi_thieu/gioi_thieu_chung/ban_chua_biet/di en_mao_thanh_pho_ho_chi_minh_nam_2000?left_menu=1 33. http://www.tapchicongsan.org.vn/details.asp?Object=311040122&news_ID=2752 943 34. http://www.kenhdoanhnghiep.vn/cms/detail.php?id=24473 35. Trn Ngc Hin, Trn Vn Ch (ch bin), th ha trong giai on hin nay Nhng vn l thuyt v kinh nghim, th ha v chnh sch pht trin th trong cng nghip ha, hin i ha Vit Nam, NXB Chnh tr Quc gia, H Ni, 1998, tr. 146 - 147, 235 tr. 36. Tn N Qunh Trn, Lng ngh th cng truyn thng ti thnh ph H Ch Minh i din vi th ha, Pht trin th bn vng, NXB Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2002, tr. 428 - 429, 650 tr. 37. Mc ng (2002), Vit Nam v vn th ha trong lch s, Dn tc hc - th v vn th ha (An Introduction to unbananthropology and urbanization), NXB Tr, Thnh ph H Ch Minh, 2002, sdtr. 60, 246 tr. 38. Nguyn Hu Thi, V nh Dip, Tng quan v kin trc thnh ph H Ch Minh, a ch vn ha thnh ph H Ch Minh - Tp III, NXB Thnh ph H Ch Minh, Thnh ph H Ch Minh, 1990, tr 420, 457 tr. 39. Mc ng, Vit Nam v vn th ha trong lch s, Dn tc hc - th v vn th ha (An Introduction to unbananthropology and urbanization), NXB Tr, Thnh ph H Ch Minh, 2002, sdtr. 58 - 60, 246 tr. 40. Trn Vn Giu (ch bin), Si Gn trong 21 nm khng chin chng M (thng 7 1954 - thng 4 - 1975), a ch vn ha thnh ph H Ch Minh - Tp I, NXB Thnh ph H Ch Minh, 1998, sdtr. 479 - 481, 676 tr.

22

41. Nam Chinh, 14 triu dn Vit Nam trc him ha cu v kh ha hc v vi trng, Tin Sng, (283), 19/8/1970, tr.2. 42. Tn N Qunh Trn, Hn l truyn thng trong mi trng th ha ti vng ven thnh ph H Ch Minh, Mi trng nhn vn v th ha ti Vit Nam, ng Nam v Nht Bn, NXB Thnh ph H Ch Minh, 1997, tr. 455 - 458, 477 tr. 43. Bang, My kin v mi quan h gia th ha bn vng v pht trin nng thn Vit Nam t kinh nghim lch s, Pht trin th bn vng, NXB Khoa hc X hi, Thnh ph H Ch Minh, 2002, 650 tr. 44. Nguyn Vn Ti, th ha v vn hi chng th (trng hp thnh ph H Ch Minh), Mi trng nhn vn v th ha ti Vit Nam, ng Nam v Nht Bn, NXB Thnh ph H Ch Minh, Thnh ph H Ch Minh, 1997, tr. 338, 477 tr. 45. Phan Huy Xu (1997), Vi kin v mi trng nhn vn v th Vit Nam, Mi trng nhn vn v th ha ti Vit Nam, ng Nam v Nht Bn, NXB Thnh ph H Ch Minh, Thnh ph H Ch Minh, 1997, tr.72, 477 trang.

23