Professional Documents
Culture Documents
LI NI U
Ngy nay php tnh vi tch phn chim mt v tr ht sc quan trng trong Ton hc,
tch phn c ng dng rng ri nh tnh din tch hnh phng, th tch khi trn xoay,
n cn l i tng nghin cu ca gii tch, l nn tng cho l thuyt hm, l thuyt
phng trnh vi phn, phng trnh o hm ring...Ngoi ra php tnh tch phn cn c
ng dng rng ri trong Xc sut, Thng k, Vt l, C hc, Thin vn hc, y hc...
Php tnh tch phn c bt u gii thiu cho cc em hc sinh lp 12, tip theo
c ph bin trong tt c cc trng i hc cho khi sinh vin nm th nht v nm th
hai trong chng trnh hc i cng. Hn na trong cc k thi Tt nghip THPT v k
thi Tuyn sinh i hc php tnh tch phn hu nh lun c trong cc thi mn Ton ca
khi A, khi B v c khi D. Bn cnh , php tnh tch phn cng l mt trong nhng
ni dung thi tuyn sinh u vo h Thc s v nghin cu sinh.
Vi tm quan trng ca php tnh tch phn, chnh v th m ti vit mt s kinh
nghim ging dy tnh tch phn ca khi 12 vi chuyn TNH TCH PHN
Trang 1
MC LC
Li ni u
Mc lc
I.
Nguyn hm:
I.1.
nh ngha nguyn hm
I.2.
nh l
I.3.
I.4.
II.
Tch phn:
II.3
Bi tp ngh 1
10
II.4
13
14
Bi tp ngh s 2
14
Bi tp ngh s 3
15
16
16
Bi tp ngh s 5
21
22
22
10
23
28
29
30
Ph lc
36
Trang 2
I. NGUYN HM:
I.1. NH NGHA NGUYN HM:
Hm s F(x) c gi l nguyn hm ca hm s f(x) trn (a;b) nu vi mi
x(a;b):
F(x) = f(x)
VD1: a) Hm s F(x) = x3 l nguyn hm ca hm s f(x) = 3x2 trn R
b) Hm s F(x) = lnx l nguyn hm ca hm s f(x) =
1
trn (0;+)
x
I.2. NH L:
Nu F(x) l mt nguyn hm ca hm s f(x) trn (a;b) th:
a) Vi mi hng s C, F(x) + C cng l mt nguyn hm ca f(x) trn khong .
b) Ngc li, mi nguyn hm ca hm s f(x) trn khong (a;b) u c th vit
di dng F(x) + C vi C l mt hng s.
Theo nh l trn, tm tt c cc nguyn hm ca hm s f(x) th ch cn tm mt
nguyn hm no ca n ri cng vo n mt hng s C.
Tp hp cc nguyn hm ca hm s f(x) gi l h nguyn hm ca hm s f(x) v
c k hiu: f(x)dx (hay cn gi l tch phn bt nh)
Vy:
f(x)dx = F(x)+C
VD2: a) 2xdx = x 2 + C
b) sinxdx = - cosx + C
c)
cos x dx = tgx +C
2
'
( f(x)dx ) = f(x)
2) a.f(x)dx = a f(x)dx
(a 0 )
(5x
-6x 2 + 8x )dx = x 5 - 2x 3 + 4x 2 +C
Trang 3
BNG CC NGUYN HM C BN
NGUYN HM CC HM S CP THNG GP
1/ du = u + C
1/ dx = x + C
2/ x dx =
3/
x +1
+C
+1
dx
= ln x + C
x
2/ u du =
( -1)
3/
(x 0)
4/ e x dx = e x + C
5/ a x dx =
NGUYN HM CC HM S HP
u +1
+C
+1
( -1)
du
= ln u + C (u = u(x) 0)
u
4/ eu du = eu + C
ax
+C
lna
( 0 < a 1)
5/ au du =
au
+C
lna
( 0 < a 1)
6/ cosx dx = sinx + C
6/ cosu du = sinu + C
7/ sinx dx = -cosx + C
7/ sinu du = - cosu + C
dx
du
= (1+ tg2u ) du = tgu + C (u + k )
cos2u
2
du
9/
= (1+ cotg2u ) du = -cotgu + C (u k )
sin2u
8/
1
dx = 2 x + C
x
2/ ( ax + b ) dx =
1/ a m . a n = a m+n
(x 0)
1 ( ax + b )
+1
a
+1
+ C (a 0)
2/
am
1
= a m-n ; n = a -n
n
a
a
3/
1
1
3/
dx = ln ax + b + C (a 0)
ax + b
a
1 ax +b
ax+b
4/ e
dx = e
+ C (a 0)
a
a kx
+ C ( 0 k R, 0 < a 1)
5/ a kx dx =
k.lna
1
6/ cos ( ax + b ) dx = sin ( ax + b ) + C (a 0)
a
1
7 / sin ( ax + b ) dx = - cos ( ax + b ) + C (a 0)
a
8 / tgx dx = - ln cosx + C (x
+ k )
9/ cotgx dx = ln sinx + C (x k )
a = am ;
n
m
an = a m
1/ sin2 x =
1
(1- cos2x )
2
2/ cos2 x =
1
(1+cos2x )
2
1
cos ( a - b ) + cos ( a +b )
2
1
2/ sina.sinb = cos ( a - b ) - cos ( a + b )
2
1
3/ sina.cosb = sin ( a - b ) + sin ( a + b )
2
1/ cosa.cosb =
Trang 4
1/
f (x )dx
=0
a
a
2/
f (x )dx = f (x )dx
b
b
3/
a
b
a
b
4/
a
b
a
b
5/
(k 0)
a
c
a
b
vi c(a;b)
c
b
6 / Nu f (x ) 0, x [a;b ] th f (x )dx 0 .
a
b
-1
-1
4 2
= (x 3 -3x 2 + 4x - 2ln |x |- ) = 4 - 2ln2
x 1
2
x 2 -5x +3
3) I =
dx
x +1
0
Nhn xt: Cu 3 trn ta cng cha p dng ngay c cc cng thc trong bng
nguyn hm, trc ht phn tch phn s trong du tch phn (ly t chia mu) ri p dng
tnh cht 4 v s dng cng thc 1/, 2/ trong bng nguyn hm v cng thc 3/ b sung.
2 2
2
x -5x +3
9
dx = x 6 +
I=
dx
x
+1
x
+1
0
0
x2
2
= -6x +9ln | x +1 | = 2 -12 +9ln3 = 9ln3 -10
2
0
1
Nhn xt: Cu 4: biu thc trong du tch phn c dng tch ta cng cha p dng
ngay c cc cng thc trong bng nguyn hm, trc ht nhn phn phi rt gn ri p
dng tnh cht 4 v s dng cng thc 1/, 2/, 5/ trong bng nguyn hm.
2 5x
1 4
I = e (2xe +5 e -e ) dx = (2x +5 -1 ) dx = x +
-x =
ln5 0 ln5
0
0
1
-x
x -x
-x
2
5) I = (4cosx +2sinx - 2 )dx =(4sinx - 2cosx - 2tgx) 4 = 2 2 - 2 - 2+2 = 2
cos x
0
0
Nhn xt: Cu 5 trn ta ch cn p dng tnh cht 4 v s dng cng thc 6/, 7/ v 8/
trong bng nguyn hm.
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
Trang 6
= - 2 -3 + 2 = -1- 2
Nhn xt: Cu 6 trn ta cng ch cn p dng tnh cht 4 v s dng cng thc 6/ ,
7/ trong bng nguyn hm phn cc cng thc b sung.
12
7) I =
sin
(2x -
)dx
4
0
Nhn xt: Cu 7 hc sinh c th sai v s dng nhm cng thc 2/ trong bng bng
I=
12
sin
(2x -
)dx =
1
2
12
12
1
1
1 1
= x + cos4x 12 = + cos
2
4
2 12 4
3
0
1
1
1
- 2 0 + 4 cos0 = 24 - 16
16
8/ I =
cos6x.cos2xdx
0
Nhn xt: cu 8: biu thc trong du tch phn c dng tch ta cng cha p dng
ngay c cc cng thc trong bng nguyn hm, trc ht phi bin i lng gic bin
i tch thnh tng ri p dng tnh cht 4 v s dng cng thc 6/ trong bng nguyn hm
phn cc cng thc b sung.
16
16
1
I = cos6x.cos2xdx =
2
0
=
1 1
1
0 (cos8x +cos4x )dx = 2 8 sin8x + 4 sin4x
16
0
1 1
1 1
1
2 1
1
1 1
1+ 2
=
sin + sin sin 0 + sin 0 = +
2 8
2 4
4 2 8
4
8 16
2 8
9) I =
-1dx
-2
Nhn xt: Cu 9 biu thc trong du tch phn c cha gi tr tuyt i, ta hng
hc sinh kh du gi tr tuyt i bng cch xt du biu thc x2 1 trn [-2;2] v kt hp
vi tnh cht 5/ ca tch phn kh gi tr tuyt i.
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
Trang 7
I=
-1
2
-1dx =
-2
(x
-1 )dx ( x 2 - 1 ) dx + ( x 2 -1 )dx
-2
-1
x
-1 x
1 x
2
= -x -x + -x = 5
3
-2 3
-1 3
1
3
3x +9
dx
x - 4x -5
2
Nhn xt: Cu 10 trn ta khng thc hin php chia a thc c nh cu 2 v 3,
mt khc biu thc di mu phn tch c thnh (x -5)(x +1) nn ta tch biu thc
3x+9
A
B
4
1
=
+
=
trong du tch phn nh sau: 2
(phng php h s
x - 4x -5 x -5 x+1 x -5 x+1
bt nh)
3
3
3
3x +9
1
4
I= 2
dx =
dx
=
4ln
|
x
-5
|-ln
|x
+1
|
(
)
2
x - 4x -5
x -5 x +1
2
2
10) I =
Ch 2: tnh I =
a'x +b'
dx
ax 2 +bx + c
4
27
(b 2 - 4ac 0) ta lm nh sau:
b 2
)
2a
b
ba'
ba'
)+b' b' a'
dx
dx
2a
2a dx =
2a
+
b
b
a x+ b
a
a(x + )2
(x + )2
2a
2a
2a
a'(x +
Trang 8
Ch 3:
TH1: tnh I =
P(x)
dx ta lm nh sau:
(x -a1 )(x -a2 )...(x -an )
P(x)
A1
A2
An
=
+
+...+
(x -a1 )(x -a2 )...(x -an ) (x -a1 ) (x -a2 )
(x -an )
TH2: tnh I =
P(x)
dx ta lm nh sau:
(x -a1 ) (x -a2 )k ...(x - an )r
m
A1
A2
Am
P(x)
=
+
+ ...+
+ ...
m
m -1
k
r
(x - a 1 )
(x - a 2 )
(x - a m )
(x -a1 ) (x -a2 ) ...(x -an )
P(x)
dx vi P(x) v Q(x) l hai a thc:
TH3: tnh I =
Q(x)
m
1) I = (x x + 2x 3 +1)dx
0
2x 2 x + x 3 x - 3x + 1
dx
2
x
1
2) =
3) I =
5) I =
x 3 -3x 2 -5x +3
dx
-1
x -2
4) I =
(x
+ x - 3 ) dx
2
-2
12
6) I =
4sinx.sin2x.sin3xdx
0
16
7) I =
cos
2xdx
8) I =
+ 2x -3 dx
-2
0
4
dx
9) I = 2
x -5x +6
1
2
10) I =
0
dx
x +1+ x
x + 2x +6
11) I =
dx
(x -1)(x - 2)(x - 4)
x 2 +1
12) I =
dx
(x -1)3 (x +3)
xdx
13) I = 4
x -6x 2 +5
x 7 dx
14) I =
(1+ x 4 )2
Trang 9
f(x)dx
ch ph thuc vo hm s f(x),
2
2
dx
2 -x2
Phn tch: Biu thc trong du tch phn c cha cn bc hai, ta khng kh cn
bng php bin i bnh phng hai v c, ta th tm cch bin i a cn bc hai v
2
2
dng A 2 , khi ta s lin tng ngay n cng thc: 1-sin x = cos x = cosx , do :
t x = 2sint dx = 2costdt , t - ;
2 2
i cn:
x=
2
2
2sint =
t =
2
2
6
x =0
I=
0
2sint = 0 t = 0
6
2cost.dt 6 2cost.dt
6
=
= dt = t =
( v t 0; cost > 0 )
2
2
6
6
2 -2sin t 0 2(1-sin t) 0
0
c kt qu I =
dx
. Hc sinh lm tng t v
2 -x2
1
khng xc nh khi x= 2 .
2-x2
Trang 10
6
2
2) I =
3 - x 2 dx
t x = 3 sint dx = 3 costdt , t - ;
2 2
i cn:
x=
6
6
3sint =
t =
2
2
4
x =0
I =
0
2sint = 0 t = 0
34
3
1
3 1
4
3 -3sin t . 3cost.dt = 3cos t.dt = (1+cos2t ).dt = t+ sin2t = +
20
2 2
24 2
0
4
a) Khi gp dng
a 2 - x 2 dx hay
dx
(a > 0)
a2 - x 2
t x = a.sint dx = a.cost.dt , t - ;
2 2
2
2
2
2
2
( bin i a cn bc hai v dng A 2 , tc l: a -a sin x = a cos x =a. cosx )
x = t = - ;
2 2
i cn:
x = t = - ;
2 2
a - x dx =
2
'
'
'
'
hay
'
'
dx
a.costdt
=
= dt
a 2 - x 2 ' a 2 -a 2sin 2 t '
b) Khi gp dng
a 2 -u 2(x)dx hay
dx
(a > 0)
a 2 - u 2(x)
Trang 11
6
2
2+
-x 2 + 4x -1 dx . Ta c: I =
6
2
3 - (x -2 ) dx
2
t x - 2 = 3 sint dx = 3 cost.dt , t - ;
2 2
i cn:
x = 2+
6
2
sint =
t =
2
2
4
x = 2 sint = 0 t = 0
I=
3 4
3
1
3 1
+
2 4 2
dx
dx
2+x 2
i cn:
x =0
I=
0
2tgt = 0 t = 0
2.(1+tg 2t )dt 4 2
2 4
2
= dt =
t =
2
2+2tg t
2
8
0 2
dx
(a > 0)
+x2
Nhn xt: a2 + x2 = 0 v nghim nn ta khng phn tch biu thc trong du tch
phn c nh ch 2 v ch 3.
2
t x = a.tgt dx = a. (1+ tg t ) dt , t - ;
c) Khi gp dng
2 2
Trang 12
x = t = - ;
2 2
x = t = - ;
i cn:
2 2
dx
x -2x+3
2
Ta c: I =
1+ 2
dx
dx
=
2
2
x -2x+3
1 2+ ( x -1)
t x -1= 2tgt dx = 2. (1+tg 2t )dt , t - ;
2 2
i cn:
x = 1+ 2 tgt = 1 t =
x = 1 tgt = 0
I=
0
t = 0
2.(1+tg 2t )dt 4 2
2
= dt =
t
2
2+2tg t
2
2
0
2
8
Vy:
dx
(a > 0)
+u 2 (x )
Vi tam thc bc hai a 2 +u 2 (x ) v nghim th
d) Khi gp dng
t u(x) = a.tgt u'(x)dx = a.(1+tg 2t )dt , t - ;
2 2
x = t = - ;
i cn:
2
x = t = 2
;
2
Trang 13
3. u() = a, u() = b.
th
f(x)dx = f [u(t)]u'(t).dt
a
= G( ) -G ( )
3) I =
0
3
2
5) I =
x
3 + 2x - x 2
dx
4) I =
x2 - 1
dx
x
1
1
x +1
dx
x(2 - x)
dx
0 x + x +1
6) I =
Hng dn: Cu 4: t x =
1
sint
Cu 5: t x = 2sin 2t
4
sin x
1) I =
dx
2) I = ln(1+ tgx)dx
4
4
sin
x
+
cos
x
0
0
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
2
Trang 14
Gii
VT =
f (sinx )dx
t x =
i cn x = 0 t =
;x=
- t dx = -dt .
t =0
0
0
sin 4x
dx
4
4
0 sin x + cos x
2
1) I =
t x =
- t dx = -dt .
i cn x = 0 t =
sin 4(
I= -
sin 4(
;x=
t =0
- t)
2
cos t
cos 4x
dt
=
dx
4
4
4
4
0 sin t + cos t
0 sin x + cos x
2
- t)+ cos 4(
dt =
- t)
2
sin x
cos x
dx
+
dx
=
sin 4x + cos 4x
sin 4x + cos 4x
dx = 2 I = 4 .
0
0
0
4
2I =
2) I = ln(1+ tgx)dx
0
t x = - t dx = -dt
4
i cn x = 0 t =
;x=
t =0
4
1-tgt
)dt = [ln2 -ln(1+tgt)]dt = ln2. dt - I
I = - ln[1+tg( -t)]dt = ln(1+
4
1+tgt
0
0
0
0
2I =
ln2
4
I =
.ln2
8
Trang 15
1)
n
n
sin xdx = cos xdx
HD: t x =
-t .
2) Cho I =
f(x)dx . CMR:
-a
a
b) I = 0 nu f(x) l hm s l.
b
b
f(x)
dx = f(x)dx .
3) Chng minh rng: Nu f(x) l hm s chn th x
-b a + 1
0
2
2x 2 + 1
p dng: Tnh I = x
dx .
-2 2 + 1
20
p dng: Tnh I =
f(sinx)dx (HD: t x = - t )
xsinx
4+ sin 2 x dx .
2
2
0
2
x2
1- x 2
dx
c) I = x 2 4 - x 2 dx
(H TCKT 1997)
(H T.Li 1997)
d) I = x 2 a 2 - x 2 dx (H SPHN 2000)
1- x
1
2
-1
dx
g) I =
(H Y HP 2000)
3
2
2 3
0
a
e) I =
(1- x ) dx
b) I =
dx
(1+ x )
2 2
(H TCKT 2000)
f) I =
0
(H N.Ng 2001)
h) I =
dx
(H T.Li 2000)
x + 4x 2 +3
4
x
2
3
dx
x 2 -1
(H BKHN 1995)
t: u = u(x) du = u'(x)dx
i cn:
x = b u2 = u(b)
x = a u1 = u(a)
u2
I = f (u )du
u1
Trang 16
dx
hay (1 + tg2x)dx th ta th t u = tgx.
2
cos x
7.
dx
hay (1 + cotg2x)dx th ta th t u = cotgx.
2
sin x
8.
dx
v cha lnx th ta th t u = lnx.
x
3
5 2
1. a) I = (x +1) x dx
0
3
2
2
t: u = x +1 du = 3x dx x dx =
du
3
i cn:
x
I = u5
1
du 1 2 5
u6 2 2 6 16 7
= u du =
=
=
3 31
18 1 18 18 2
b) I = (1+sinx )3 .cosx.dx
(Tng t)
2. a) I = 4+3x 2 .12x.dx
0
t: u = 4+3x 2 u 2 = 4+3x 2
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
Trang 17
i cn:
x
I = u.4u.du = 4u 2 .du =
2
4u 3
3
=
2
b) I = 1+2x 2 .x 3 .dx
t u = 1+2x 2 u 2 = 1+2x 2 x 2 =
2udu = 4xdx xdx =
1
udu
...
2
x2
dx
1+7x 3
c) I = 3
0
u2 -1
2
t u 3 = 3 1+7x 3 u 3 = 1+7x 3
3u 2du = 21x 2dx x 2dx =
u 2du
7
i cn:
x
u
2
2
2
2 2
u
1
1u
du = udu =
7u
71
14
1
I =
3.a) I =
x3
=
1
2 2 12 3
=
14 14 14
1
x 2 .x
dx
x 2 +1
0
dx
Ta c: I =
x 2 +1
t u = x 2 + 1 x 2 = u - 1
du
du = 2xdx xdx =
2
i cn:
0
2
u -1
12
1
1
1
du = 1- du = (u -ln |u |) = (2 -ln2 -1 ) = (1-ln2 )
2u
2 1 u
2
2
1
1
I=
2
b) I =
1
x2
dx
x 3 +2
(HD: t u = x 3 +2 )
Trang 18
4
4.a) I = sin x.cosx.dx
t: u = sinx du = cosx.dx
i cn:
x
6
1
2
1
2
u5
I = u du =
5
0
4
1
2
1
160
sinx
dx
1+3cosx
0
2
b) I =
(HD: t u = 1+3cosx )
c) I = 1+3sinx.cosxdx
(HD: t u = 1+3sinx )
sin2x +sinx
dx
1+3cosx
0
2
5.a) I =
( H khi A 2005)
2
sinx (2cosx +1 )
2sinxcosx +sinx
Ta c I =
dx =
dx
1+3cosx
1+3cosx
0
0
2
u2 -1
3
-2udu
3
i cn:
x
u
u -1
-2udu
+1
2
3
3 dx = 2
I =
2
(2u
9
+ 1 )du
2 2 2.2 3
2 2u 3
2.13 34
+
u
=
+
2
-1 =
9 3
3
1 9 3
27
Trang 19
sin2x +sinx
dx
1+3cosx
0
2
5.a) I =
( H khi A 2005)
2
sinx (2cosx +1 )
2sinxcosx +sinx
dx =
dx
1+3cosx
1+3cosx
0
0
2
Ta c I =
t u = 1+3cosx cosx =
u -1
3
du = -3sinxdx sinxdx =
-du
3
i cn:
x
-du
u -1
+1
2
1 4 (2u+1 )
3
3
I =
du =
du
1
4
4
1
1 1 12
1 4
14
2
2
+
=
2
u
u
+
2
u
u
u
+
u
=
9 1
u 9 1
1
9 3
1 32
4 34
=
+4- -2 =
9 3
3 27
Nhn xt: R rng cch gii 2 t u bng biu thc trong cn thy phc tp hn so
vi cch 1.
sin2x.cosx
dx
1+cosx
0
2
b) I =
6.a) I =
0
(tgx +1 ) dx
(H khi B 2005)
cos x
t: u = tgx +1 du =
i cn:
dx
cos 2 x
u3 2 8 1 7
= - =
3 1 3 3 3
I = u 2du =
1
Trang 20
tg 2 x - 3tgx +1
dx
cos 2 x
0
b) I =
(HD: t u = tgx )
ecotgx
7.a) I = sin 2 x dx
t: u = cotgx du =
i cn:
x
u
-dx
sin 2x
I = - e udu = e udu = e u = e - 1
b) I =
3cotgx +1
dx
sin 2 x
p
4
e3
8.a) I =
(HD: t u = 3cotgx +1 )
1+lnx.dx
x
dx
x
i cn:
x
e3
I = u.2udu = 2 u 2du =
1
2u 3
3
=
1
2.2 3 2.13 14
=
3
3
3
e7
lnx.3 1+lnx
dx
x
1
b) I =
dx
x
i cn:
x
e7
u7 u 4 2
27 2 4 300
- = 3 - =
7
7 4 1
7 4
Trang 21
b) I = 1+ 2x .x .dx
2
c) I =
x2
3
p
2
p
4
sinx
dx
1+3cosx
0
e) I = sin 4x.cosx.dx
d) I =
f) I = cos5 x.dx
h) I =
i) I = (1+sin2x )3 .cos2x.dx
1+3sinx .cosxdx
p
2
e tgx + 1
l) I =
dx
cos 2 x
0
4
sin2x
k) I =
dx
1+cos 2 x
0
dx
1+ 26x 3
x2
b) I =
x3 + 2
dx (TNTHPT Nm 95-96)
c) I =
2
x + 2.x .dx (TNTHPT Nm 96-97) d) I = cos 4x.dx (TNTHPT Nm 98-99)
2
sin2x +sinx
dx
1+3cosx
0
2
a) I =
(H khi A 2005)
sin2x.cosx
dx
1+cosx
0
2
b) I =
(H khi B 2005)
(H khi D 2005)
sin2x
dx
cos x + 4sin 2 x
0
ln5
dx
e) I = x
e +2e -x -3
ln3
2
d) I =
(H khi A 2006)
(H khi B 2006)
f) I = (x -2)e 2xdx
(H khi D 2006)
a) I =
dx
3
2x +1
b) = x x +1.dx
0
dx
0 1+ x +1
c) I =
Trang 22
2sin2x +3sinx
d) I =
dx
6cosx - 2
0
e7
e4
h) I =
1+e x
1
5
4
x +1
.dx
x -1
i) I =
x.lnx.ln(lnx) dx
5
3
ln5
l) I =
1+lnx .dx
x.lnx
f) I =
e -1
dx
k) I =
e3
1
e) I = 3
dx
1 x 1+lnx
e7
lnx.3 1+lnx
g) I =
dx
x
1
(x +1)
x
dx (HD: t = xe )
x
x(1+
xe
)
0
m) I =
e x -1 dx
x 3dx
1) I =
(H T.Mi 1997);
1+ x 2
sin 3 x
dx (H QGHN 1997);
1+cos 2 x
0
3) I =
xdx
(HQGTPHCM 1998)
2x +1
4) I =
7) I = 3
0
x +1
dx (H GTVT 1998);
3x +1
dx
e +1
0
8) I =
(H QGHN 1998)
sin2x
dx (HQGTPHCM 1998)
1+cos 4x
0
10) I =
sin 4x
dx (H GTVT 1999)
sin 4x +cos 4x
0
2
0
1
dx
(H Con 2000);
2x
e +3
0
13) I =
14) I =
ln2
e 2xdx
e x +1
(H BKHN 2000)
sin4x
dx
dx (H CTh 2000); 16) I =
4
4
3
sin x +cos x
1 x ( x +1 )
0
15) I =
(H NNghip 2000)
sin x
dx (H Hu 2000);
6
cos x + sin 6 x
0
17) I =
18) I =
0
cosx
dx (HNN1-KB 01)
sinx + cosx
dx
4
1 x ( x +1 )
19) I =
(H Aninh 2001)
x7
dx (CSPNtrang 2002)
1+ x 8 - 2x 4
2
23) I =
0
2 3
25) I =
1- 2sin 2 x
dx (HC khi B 2003)
1+ sin2x
0
dx
x x2 + 4
Trang 23
II.5. TCH PHN BNG PHNG PHP TCH PHN TNG PHN:
nh l: Nu u(x) v v(x) l hai hm s c o hm lin tc trn on [a;b] th:
hay
hay
u(x).v'(x)dx = [u(x).v(x)]
u(x).dv = [u(x).v(x)]
v(x).u'(x).dx
a
v(x).du
a
Bc 1: Bin i I = f ( x ) dx = f1 ( x ) f2 ( x ) dx
u = f1 ( x )
du = df1 ( x )
Bc 2: t
v = f2 ( x ) dx (v l mt nguyn hm ca f2(x) )
dv = f2 ( x ) dx
b
Bc 3: Tnh I = u.v a
v.du
a
vdu
a
phi d xc nh hn
udv
a
nx
nx
dv = sin(nx)dx hay cos(nx)dx hay e dx hay a dx
dv = P(x)dx
x
x
x
x
Dng 3: a sin(nx)dx hay e cos(nx)dx hay a cos(nx)dx hay a cos(nx)dx th
phi s dng tch phn tng phn n hai ln.
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
Trang 24
1. I = (3x -1)cos3xdx
0
u = 3x -1
t:
dv = cos3xdx
du = 3dx
1
v = sin3x
3
3
2
I = 1 (3x -1)sin3x - sin3xdx = 0+ 1 cos3x = 3
3
3
0
0
0
3
dx
u = ln(x +1)
du =
x
+1
t:
dv
=(2x
+1)dx
2
v = x + x = x(x + 1)
1
x2
1
1
= 2ln2 - = - +ln4
2 0
2
2
2
2x
3. I = ( 4x - 2x - 1 )e dx (H GTVT 2004)
0
du = (8x - 2)dx
u = 4x 2 - 2x -1
t:
1
2x
v = e2x
dv = e dx
2
1 1
1
1
I = (4x 2 - 2x -1). e 2x - (4x - 1) e 2xdx = A -
2
2
0 0
1
2
1
2
A = (4x 2 - 2x -1). e 2x = e 2 +
du = 4dx
u = 4x -1
t:
1
2x
v = e2x
dv = e dx
2
= (4x - 1)e dx
2x
1
( 4x -1 ) e 2x
2
1
2
3
1
2e 2x dx = e 2 + -e 2x
2
2
0
0
1
3
= e2 +
2
2
I = A - = -1
Nhn xt: V d trn l dng 1 ca tch phn tng phn P ( x ) .enxdx do hng
hc sinh t u = P(x) nhng do P(x) l tam thc bc hai nn ta tnh tch phn tng phn
hai ln. T rt ra nhn xt chung cho hc sinh: Nu P(x) l a thc bc k th tnh tch
phn tng phn k ln.
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
Trang 25
4
x
2
4. I = 4e cos xdx
0
Nhn xt: Dng 3 ca tch phn tng phn l tch phn c dng
e sin(nx)dx
x
nhng biu thc trong du tch phn ca v d trn cha cos 2 x do h bc ta s a tch
phn v ng dng 3.
Ta c:
x 4
I1 = 2e dx = 2e
x
= 2e 4 -2
I2 = 2excos2x.dx
0
du = -2.sin2xdx
u = cos2x
t:
x
v = 2e x
dv = 2e dx
I2 = 2e cos2x
x
+ 4e x sin2xdx = -2 +
0
= 4e x sin2xdx
0
du = 2.cos2xdx
u = sin2x
t:
x
v = 4ex
dv = 4e dx
B = 4e sin2x
x
8e cos2xdx = 4e 4 4 I2
x
I2 = -2 + B = -2 + 4e 4 4I2
1
5 I2 = -2 + 4e I2 = -2 + 4e 4
5
4
14 4 12
1
4
I = I1 + I2 = 2e -2+ -2 + 4e = e
5
5
5
4
Nhn xt: v d trn hc sinh phi tnh tch phn tng phn hai ln, trong khi tnh
ln hai biu thc xut hin tch phn I cn tnh ban u nn ta cn gi dng trn l
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
Trang 26
4
x
dx . T suy ra: B = x.tg 2xdx (H NN Khi B 2000)
5. A =
2
cos x
0
0
u = x
du = dx
t
dx
v = tgx
dv = cos 2 x
+ ln cosx
4
0
A = x.tgx
4
- tgxdx = + d(cosx)
4 0 cosx
0
- ln2
4 2
4
1
1
2
1
dx - xdx = - ln2 B = x.tg xdx = x.(
-1)dx = x.
cos 2 x
4 2
32
cos 2x
0
0
0
0
2
2
6. I = ln ( x - x )dx (HC Khi D 2004)
2
du =
u = ln(x 2 - x)
x2 - x
t:
dv = dx
v = x - 1
(nguyn hm v = x + c nn thay c = -1 kh mu s)
3 3
2x - 1
2
I = (x -1).ln(x - x) -
dx = 2ln6 -2ln2 +1 = 2ln3 + 1
x
2 2
Nhn xt: Trong dng bi tp tch phn tng phn c cha ln(u(x)) thng xut hin
phn s nn rn luyn cho hc sinh kho lo kt hp thm tnh cht ca nguyn hm
f(x)dx = F(x)+C vi C l mt hng s thch hp ta c th n gin c phn
s cho bc tnh tch phn tip theo n gin hn.
4
7. I =
Trang 27
t
v = sinx
dv = cosx.dx
I = 3x sinx
2
3 2
6xsinx dx =
I1
4
0
2
I1 = 6xsinx dx
0
u = 6x
du = 6dx
t
dv = sinxdx
v = -cosx
I1 = 6x.cosx
+ 6cosx dx = 6x.sinx
0
I=
= 3
3
3
+ I1 =
3
4
4
2
Nhn xt: Qua v d trn, tnh tch phn i khi hc sinh phi p dng c hai
phng php i bin s loi 2 v tch phn tng phn.
V d tng t: (phi hp hai phng php)
2
a) I =
sin
e4
x dx
b) I = x.ln(1+ x 2 )dx
d) I = ecosx sin2x.dx
0
e) I =
ln tgx
cos 2 x dx
c) I =
cos lnx
dx
x
f) I = e x dx
0
BI TP NGH 6:
1. Tnh cc tch phn sau:
Trang 28
-x
xe dx
a) I =
c) I = (2x 2 -4)sin2xdx
b) I = (12x - 2)cos2xdx
f) I =
xdx
sin x
2
i) I = 2xln2(x -1)dx
d) I =
lnx
e) I = 2 dx (H Hu 1998)
x
1
ln ( x +1 )
2
g) I =
dx (H Con 2000) h) I = xlg xdx (H Y Dc 2001)
2
x
1
1
10
i) I =
0
x 2 +1
lnxdx (HC D b 2-2003); l) I = x e2x + 3 x +1 dx (HC D.b 2003)
x
1
-1
k) I =
III. Kim tra kt qu ca mt bi gii tnh tch phn bng my tnh CASIO fx570-MS
Trong mt s trng hp mt s bi tch phn phc tp gii c kt qu
nhng cha nh gi c chnh xc ca kt qu l ng hay sai, khi ta c th
s dng my tnh cm tay CASIO fx-570MS kim tra kt qu. V d vi thi
sin2x +sinx
dx ta s dng my tnh nh sau:
1+3cosx
0
2
Khi A nm 2005 I =
Trang 29
dx
sin
ALPHA
ALPHA
(
SHIFT
cos
sin
ALPHA
Cu 1: 2x +1 dx c gi tr bng:
0
A. 2
B. 0
C. -2
D. 3
C. -1
D.
Cu 2: x 2 -1 dx c gi tr bng:
0
A. 1
B. 0
1
2
3
4
dx
3 - 2sin x
2
B. 0
4
3
4
C. 0
3
4
dx
3 - 2sin x
2
dx
2
3 - 2sin x
4
1
D.
4
3
4
dx
3 - 2sin x
2
Cu 4:
lnx
dx c gi tr bng:
x
1
A. 1
1
B. 0
C. -1
D. e
Cu 5: ( x + 2 ) dx c gi tr bng:
4
Trang 30
Cu 6: e sinxcosx dx c gi tr bng:
0
A. e - 1
B. 0
C. e
D. 1 - e
C. 1
D. 2
A. 3
1
Cu 8:
B.
5
3
dx
c gi tr bng:
+ x +1
A.
3
9
B.
C.
9 3
D.
3
3
Cu 9:
x - x -1
A. ln
2
3
B. ln
3
2
C. ln
4
9
D. ln
9
4
( 4x + 2 )dx c gi tr bng:
2
1
Cu 10:
x + x +1
A. 3ln2
1
Cu 11:
dx
x 2 + 2x + 2
-1
A. ln (2 + 5 )
2
Cu 11:
dx
-3x 2 +6x +1
A.
2
Cu 12:
3
3
B. 2ln3
C. ln4
D. ln6
C. ln ( 2 + 5 )
D. ln ( 5 - 2 )
c gi tr bng:
B. ln ( 2 +5 )
c gi tr bng:
B.
3
9
C.
3
12
D.
3
15
( 4x +6 )dx c gi tr bng:
2
x - 2x +3
A. 4ln (2 + 3 )
B. 6ln (2 + 3 )
C. 8ln (2 + 3 )
D. 10ln (2 + 3 )
2 2
Cu 13:
x x 2 +1 dx c gi tr bng:
Trang 31
Cu 14:
x
2
A.
1
Cu 15:
dx
c gi tr bng:
x 2 -3
B.
2
dx
A. ln 2
2
Cu 16:
C.
3
12
D.
3
36
c gi tr bng:
x 2 +1
B. ln2
dx
cosx +1
C. ln ( 2 +1 )
D. ln ( 2 + 2 )
C. 2
D. 3
C. 2
D. 3
C. 1 -ln2
D. 1+ln2
c gi tr bng:
A. 0
Cu 17:
B. 1
dx
sinx +1
c gi tr bng:
A. 0
Cu 18:
B. 1
dx
sinx - 2cosx - 2
c gi tr bng:
B. ln2
A. -ln2
2
sinx -cosx
Cu 19:
dx c gi tr bng:
sinx +cosx
0
A. 1+
Cu 20:
B. -1+
4
cosx
11 -7sinx -cos x dx
2
C. 1 -
D. -1-
c gi tr bng:
1
3
A. - ln
5
8
1
3
B. - ln5
1
3
C. ln
8
5
1
3
D. ln
5
8
Cu 21:
x +cosx
4 - sin x dx
2
c gi tr bng:
A.
1
ln3
8
1
6
B. ln3
1
4
C. ln3
1
2
D. ln3
Cu 22: ln
dx c gi tr bng:
1+cosx
0
1+ sinx
Trang 32
3
A.
B.
C. 0
2
2
D. 1
Cu 23:
sin4x
sin x +cos x dx
4
c gi tr bng:
A. -ln2
B. -ln2
C. -ln3
D. -ln3
-
f(x) dx
c gi tr
bng:
16
35
A.
B.
32
35
C.
24
35
D.
12
35
-
Cu 25: Cho hm s f(x) lin tc trn R v tha 3 f(-x) + f(x) = cos x.sin x .
f(x) dx
gi tr bng:
A. -
1
4
B. -
1
2
1
4
C. 0
D.
C. 2
D. 3
C. 14
D.
Cu 26: x 2 - x dx c gi tr bng:
0
A. 0
B. 1
Cu 27: x 3 - 2x 2 - x + 2 dx c gi tr bng:
-1
9
4
A.
B.
37
12
41
12
Cu 28:
-3x + 2 dx c gi tr bng:
-3
A.
59
2
B.
Cu 29:
5 - 4cos x - 4sinx dx
A. -2 3 - 2 -
2
59
C. -
59
2
D. -
2
59
2
2
c gi tr bng: 5 - 4cos 2 x - 4sinx dx = 2sinx -1 dx
0
0
B. 2 3 - 2 -
C. 2 3 + 2 -
D. 2 3 + 2 +
Trang 33
A. 2 3 - 2 +
(2
A. 2 +
Cu 32:
C. 2 3 - 2 +
D. 2 3 - 2 -
- 4 dx c gi tr bng:
-1
B. 2 3 - 2 -
Cu 31:
1
ln2
dx
1+ 1- x
B. 3 +
1
ln2
C. 4+
1
ln2
D. 5 +
1
ln2
c gi tr bng:
-1
B. 2ln2
A. ln2
C. 3ln2
D. 4ln2
C. 2
D. 3
C. 9
D. 11
Cu 33:
( x - x -1 )dx
c gi tr bng:
-1
A. 0
B. 1
Cu 34:
( 1- x - 1+ x )dx
c gi tr bng:
A. 5
B. 7
A.
e 2 +1
2
B.
e 2 +1
4
C.
e 2 +1
1
D.
e 2 +1
3
A.
B.
+2
C.
-2
+1
D.
-1
A. 7
B. 5
C. 3
D. 1
A. - e 2 +1
5
B. - e 2 +1
5
C.
2 2
e +1
5
D.
1 2
e +1
5
Trang 34
A.
1
(e + 2 )
5
B.
1
(e - 2 )
5
C.
1
2 e +1 )
(
5
D.
1
2 e -1 )
(
5
C.
3e 2 -5
2
D.
5 -3e 2
2
C.
1
(e - 1)
2
D.
1
(-e +1 )
2
Cu 40: e 2x (x - 2 ) dx c gi tr bng:
0
A.
5 -3e 2
4
B.
3e 2 -5
4
ex
A.
1
( e +1 )
2
B.
1
( e +1 )
2
A.
e
Cu 43: e x
0
B. e
1+ x 2
(1+ x )
A. 0
e
Cu 45: e x
0
A.
D.
(cos1-sin1)e+1
2
1+ sinx
dx c gi tr bng:
1+cosx
A. e 2
Cu 44: e x
C.
(1+ x )
e-2
2
D. e2
C. e
D. 2
dx c gi tr bng:
B. 1
x
C. e 2
dx c gi tr bng:
B.
e+ 2
2
C.
e -1
2
D.
e+1
2
Trang 35
Trang 36
Trang 37
NHN XT
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Trng THPT Nam H Bin Ha ng Nai
Trang 38
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Trang 39
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Trang 40