LIN H GIA TRC TM V TM NG TRN NGOI TIP TAM GIC

( ng Hi Giang GV: THCS Th Trn Cm Xuyn H Tnh )

Tnh cht sau y v trc tm v tm ng trn ngoi tip tam gic c rt nhiu ng dng trong vic gii cc bi tp hnh hc.
Tnh cht: Khong cch t mt nh ti trc tm ca mt tam gic bng hai ln khong cch t tm ng trn ngoi tip tam gic n cnh ni hai nh cn li(*) A Chng minh:+) Xt trng hp ABC c 3 gc nhn ( cc trng hp khc tng t ). D Gi H l trc tm, O l tm ng trn ngoi tip v I l hnh O chiu ca O trn BC. V ng knh BD, suy ra: BAD = BCD = 90o H DA // CH v DC // AH; suy ra AHCD l hnh bnh hnh C AH = CD (1). B I Tam gic BCD c OI l ng trung bnh CD = 2.OI (2). T (1) v (2) suy ra AH = 2.OI (pcm). Bi tp p dng: Bi 1: Cho tam gic nhn ABC ni tip ng trn (O;R). Gi M, N, P ln lt l trung im ca cc cnh BC, AC, AB. Chng minh rng cc ng thng d 1 qua M song song vi OA; d2 qua N song song vi OB; d3 qua P song song vi OC cng i qua mt A im. Gi : Theo tnh cht (*) th AH = 2.OM ( H l trc tm I ) li c d1 song song OA nn d dng nhn thy d1 i qua trung N im I ca AH. T ta chng minh c OMHI l hnh bnh P O hnh d1 i qua trung im E ca OH. Tng t th d2 v d3 H E cng i qua im E. C Bi 2: Cho tam gic nhn ABC c trc tm l H. Chng minhB M D rng 9 im gm chn ba ng cao; trung im ba cnh v trung im cc on HA, HB, HC cng nm trn mt ng trn. (h.2) Gi : V ng trn (O;R) ngoi tip ABC. Gi D l d1 chn ng cao v t A; I v M th t l trung im ca AH v BC; IM ct OH ti E (h.2). T tnh cht (*) suy ra c AOMI v IOMH l cc hnh bnh hnh. 1 1 1 1 T ta c: EI = EM = ED = MI = OA = R D, M, I ( E; R ). Chng minh tng 2 2 2 2 1 t th 6 im cn li cng thuc ng trn ( E; R ). B 2 Bi 3: Cho tam gic nhn ABC ni tip ng trn (O;R) c cc ng cao AN v CK ( N BC; K AB ). ng trn qua ba M J im B, K, N ct ng trn (O;R) ti im th hai l M. Gi I l N trung im ca AC. Chng minh IM MB. O Gi : Ta nhn thy ng trn ngoi tip BKN nhn K H BH lm ng knh ( vi H l trc tm ca ABC ) nn MH C MB. Do chng minh IM MB ta ch cn chng minh M, A I H, I thng hng. Mt khc t tnh cht (*) suy ra OIHJ l hnh bnh hnh ( vi J l tm ng trn ngoi tip BKN ) nn IH // OJ. Nh vy ta ch cn chng minh MH // OJ. chng minh MH // OJ ta lm nh sau: Do JB = JM v OB = OM JO l trung trc ca MB; suy ra JO MB. Mt khc MH MB ( v M thuc ng trn ng knh BH ). T suy ra: MH // OJ. Bi 4: Cho t gic ABCD ni tip (O;R). Gi H1, H2, H3, H4 th t l trc tm ca cc tam gic ACD, BCD, ABD, ABC. Chng minh rng:

a) BH1, AH2, CH3, DH4 ng qui. b) T gic H1H2H3H4 l t gic ni tip.

H3 A I H1 O C H2 a D H4

O1 B

Hng dn: a) Gi a l khong cch t O ti CD. T tnh cht (*) suy ra AH1 = BH2 = 2a.T gic AH1 H2B c AH1 = BH2 v AH1 // BH2 (cng vung gc vi CD ) AH1 H2B l hnh bnh hnh. Chng minh tng t th CH2H3A, H1DBH4 cng l cc hnh bnh hnh. T suy ra BH1, AH2, CH3, DH4 ng qui ti trung im I ca mi ng. b) Ly O1 i xng vi O qua I; suy ra DOH4O1 l hnh bnh hnh O1H4 = OD = R. Chng minh tng t ta c O1H3 = OC = R; O1H2 = OA = R; O1H1 = OB = R. Suy ra H1H2H3H4 ni tip ng trn (O1; R).
M

O'

Bi 5: Cho ng trn (O;R) v im P c nh nm ngoi ng trn. V tip tuyn PA v ct tuyn PBC (A, B, C nm trn (O;R)).Chng minh rng khi ct A tuyn PBC thay i th trc tm H ca ABC chy P trn mt ng c nh. K Gi : Khi BC l ng knh th H A; khi R H AC l ng knh th H B Q ( hnh v ). T ta B O d on trc tm H chy trn cung trn i qua A, H, Q N Q v ta c li gii s b nh sau: I Gi I l hnh chiu ca O trn BC; K l trung D im ca AH. Ly O/ i xng vi O qua trung im C ca PA suy ra O/ c nh v AOPO/ l hnh bnh hnh (1). T tnh cht (*) suy ra AOIK l hnh bnh hnh (2). T (1) v (2) ta suy ra c PIKO/ l hnh bnh hnh. Suy ra O/K // PI m PI AH nn O/K AH O/H = O/A ( khng i v O/ v A c nh). H (O/;O/A) c nh. Khi I A th H M; I D th H N (AM = AN = 2R). Vy H MN c nh (pcm ). Bi tp t luyn: Bi 1: Chng minh rng: Trc tm, trng tm v tm ng trn ngoi tip ca mt tam gic cng nm trn mt ng thng. Bi 2: Tam gic nhn ABC c trc tm H c nh; cn ba nh A, B, C chy trn ng trn (O;R) c nh. Tm qu tch chn cc ng cao ca ABC. Bi 3: Cho hai im H, G nm trong cng mt na mt phng b l ng thng d ( H, G khng thuc d ). Dng tam gic ABC sao cho H l trc tm; G l trng tm v cnh BC nm trn ng thng d. ..