NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

M CL C
M C L C ............................................................................................................. 1 M U ............................................................................................................... 2 I. C S NGHIN C U T BO G C ........................................................... 3 1.1. L ch s nghin c u ................................................................................... 3 1.2. Tnh hnh nghin c u t bo g c da hi n nay ............................................ 3 1.3. Cc ph ng php i u tr b ng hi n nay .................................................. 3 II. T NG QUAN V N ................................................................................ 5 2.1. i c ng v da ........................................................................................ 5 2.1.1. Gi i thi u .............................................................................................. 5 2.1.2. L p bi u b ............................................................................................ 6 2.1.3. L p trung b.........................................................................................15 2.1.4. Mng c b n ........................................................................................15 2.1.5. S phn b m ch v th n kinh ..............................................................15 2.1.6. C u trc ph trn da.............................................................................16 2.2. T bo g c ...............................................................................................18 2.2.1.Khi ni m ..............................................................................................18 2.2.2. Phn lo i t bo g c theo kh n ng bi t ha ........................................19 2.2.3. Phn lo i t bo g c d a vo v tr thu nh n t bo g c .......................20 2.3. Bi t ha t bo .........................................................................................21 2.3. C ch bi t ha c a t bo g c bi u b .....................................................23 2.3.1. C ch bi t ha c a t bo g c bi u b .................................................23 2.3.2. Cc y u t nh h ng ...........................................................................24 III. TNH HNH NGHIN C U V TRI N V NG ........................................28 3.1. Tnh hnh nghin c u trn th gi i ...........................................................28 3.1.1. Vi c nui c y nguyn bo s i, nguyn bo s ng bi u b.......................28 3.1.2. Cng ngh s d ng t bo g c..............................................................30 3.1.3. Theo nghin c u m i nh t c a cc nh khoa h c .................................31 3.1.4. Ph ng php tr li u t bo g c ...........................................................31 3.2. Tnh hnh nghin c u trong n c.............................................................31 3.2.1. Cng ngh nui c y t bo da hi n nay ................................................32 3.2.2. Cng ngh nui c y nguyn bo s i trong i u tr b ng .......................33 3.2.3. Cng ngh nui c y t bo s ng da t thn trong i u tr b ng...........37 3.2.4. S d ng t bo g c trong cng ngh nui c y t bo ............................39 3.3.Tri n v ng ng d ng c a t bo g c .........................................................39 K T LU N ..........................................................................................................41 PH L C .............................................................................................................42 TI LI U THAM KH O .....................................................................................44 SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 1

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

Nhi u n m tr l i y, cng ngh nui c y t bo g c c nhi u b tri n m nh m v mang l i k t qu to l n trong nhi u l nh v c, sinh h c. M t trong nh ng thnh t u ph i ni bo da v t bo g c

c pht

c bi t trong y

n cc ng d ng c a nui c y t

i u tr b ng. Hi n nay, trn th gi i c nhi u cng trnh

nghin c u khoa h c tm ki m cc ngu n t bo g c t i u v kh n ng ng d ng c a t bo g c trong cu c s ng. M t trong cc ng d ng l n trong i u tr b ng l t o ra cc v t li u sinh h c nh tr s o cho ng lm l p mng che ph t m th i hay t o cc mng ng do b ng, ib c c u s ng v bi u b nhn t o. Cc nghin c u m i gp ph n i u tr cc t n th b ng... Nh thnh t u c a cng ngh m i, nhi u b nh nhn gp ph n c i thi n ch t l ng cu c s ng cho b nh nhn b b ng.

i b b ng, nui c y v c y ghp t bo g c da cho ng

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG I. C S NGHIN C U T BO G C

1.1. L ch s nghin c u N m 1800: pht hi n r ng m t s t bo c th t o ra cc t bo khc N m 1956: cc nh khoa h c trn th gi i c nh ng thnh cng trong nghin c u c y truy n cc t bo x cng. N m 1978, Marvin Karasek tm th y s lin quan gi a t bo s ng v nguyn bo s i trong qu trnh nui c y. N m 1980, Marvin Karasek thnh cng khi c y 1cm2 dy r n, sau m t th i gian nui c y trn, ng t 3m2 bi u b. V i nh ng c ng hi n c a mnh v b ng s ki n i h c Wusconsin c xem l ng t c a k thu t nui c y t bo s ng. ng. u tin

N m 1968: Marvin Karasek th c hi n nui v bi t ha t bo c a da th thnh

Thng 11/2007: James Thomson v Junying Yu thu c T n nay, t bo g c ngy cng ch a b ng.

Madison (M ) cng b k t qu nghin c u ti t o t bo da thnh t bo g c. c ng d ng r ng ri trong y h c nh t l c y ghp t bo g c da

1.2. Tnh hnh nghin c u t bo g c da hi n nay Trn th gi i ang pht tri n cng ngh t o t bo m m t cc t bo tr thnh ph c v cho nhi u m c ch.

ng

Vi t Nam hi n ang c 3 ng d ng l n c a t bo g c trong i u tr b ng v cc v t th ng mn tnh; trong th m m ; trong ch nh hnh,

1.3. Cc ph ng php i u tr b ng hi n nay Cc bc s l y ph n da lnh c a ng i b ng php ny g i l ghp da t thn. Dng da trung b da heo SVTH: ng lo i nh da c a ng ghp ln.

ghp ln n i b b ng, ph

ng ch,

i thn b nh nhn ho c da d lo i nh

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG Hi n nay, Vi n B ng ang p d ng ph lo i t bo c tc d ng ti t o da, ng php nui c y nguyn bo s i,

i u tr cho cc b nh nhn b b ng n ng.

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG II. T NG QUAN V N 2.1. ic ng v da ng nhi u nh t c th ng i.

2.1.1. Gi i thi u Da l m t trong cc c quan l n nh t v ho t ch c (tuy n ti t, lng, mng, cc th quan). i v i ng dy nh t i Vi t tr

G m ba l p c u trc chnh l: l p bi u b, l p trung b, l p h b,

da cn c cc t

ng thnh th di n tch b m t da trung bnh chi m vng mi m t 0,3 mm, ng c a cc y u t khc

kho ng 15 - 17% tr ng l

ng ton c th . Da c chi u dy kho ng 0,07 - 2,5mm, c gi i thch b i cc tc

vng tay, bn chn l t 3 - 4 mm v m ng nh t ng vo t ng vng ring r trn c th .

mi. Da dy m ng khc nhau nhau c a mi tr

Da l c quan c a h bi ti t, cc tc nhn khng c l i c a mi tr th khng

c bao b c quanh c th , che ch c th kh i ng bn ngoi i v i c th , gi nhi t p. c i ch t, c m nh n nhi t

i. Da c ch c n ng chnh trong i u ha trao

, ch c n ng c m gic, t ng h p vitamin B, D v c vai tr lm

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

2.1.2. L p bi u b Bi u b l l p ngoi cng c a da, ti p xc tr c ti p v i mi tr l hng ro

ng ngoi. V

u tin b o v c th , m ng v chia thnh n m l p nh : l p y, l p c nui d ng nh c ch khu ch tn cc ch t

s i, l p h t, l p bng, l p s ng. Trong bi u b khng c cc m ch mu v m ch b ch huy t i n hnh. Bi u b dinh d ng t m lin k t qua mng y.

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

Xen gi cc l p t bo bi u m c cc u mt t n cng th n kinh tr n, bao quanh. Chng chia khng c v

nhnh nh chia nh ch y lu n trong cc kho ng gian bo v ti p xc v i cc t bo bi u b. M t s u mt th n kinh ng vai c m gic ny khi ti p xc v i t bo bi t ha thnh t bo c m gic ph da. tr nh m t th th ti p xc c m gic c a

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG a. L p y L p y c t i b i m t t bo kh i vung hay tr th p, n m trn y thay th d n cho mng, c kh n ng phn chia lin t c v di chuy n ra b m t cc t bo gi bn trong bong ra, l cc t bo s ng. Ch y u l p y c ch a kho ng 10% l t bo s ng, 50% cc t bo khc ang th i i m giao th i c a sinh tr ng, 40% cn l i l cc t bo h uk c a gi m phn. Nh ng t bo c a l p y c g n k t trn mng c b n nh cc

phn t dnh fibronectindo nguyn bo s i c a trung k ti t ra. Ngoi ra n m r i rc trong l p y cn c m t s lo i t bo khc: h c t bo, t bo Langerhans v Merkel.

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG b. L p s i L ps i t ng i trn l p y, l t p h p c a 5 - 20 t ng t bo a di n lin k t ch t ch v i nhau nh cc c u n i lin bo phn nhnh, ch t ch . Cc t bo ny c tr ng b i hnh a di n v nhn hnh c u. trn l p s i. Cc t bo ny s n sng chuy n c. L p h t L p h t bao g m t 3 - 5 l p t bo a di n d p, thnh d ng t bo s ng ha. L p h t g m cc t bo hnh thoi, trong t bo th h t keratohyalin b t mu baz kh d. L p bng L p bng n m pha trn l p h t l m t l p m ng v c s bi n i su s c v b n ch t c a cc t bo c a l p. T bo tr nn di h n, d t h n, nhn v t t c cc bo quan bi n m t d n do b phn gi i. Ni chung, chng thoi ha khng cn hnh d ng t bo. e. L p s ng trn b m t bi u b, t bo bi n thnh nh ng l s ng m ng, trong bo t ch a r t nhi u s ng nh m ng n c n s thot h i n b t l i khc t ngoi mi tr ng xm nh p vo c th . S ng c, cch nhi t v nh ng nhn t i m i hon ton c a ng n i n khi r ng thnh v y vo t bo sao chp ng. m. ng c ch a r t nhi u cc ch a nhi u h t s c t v nhn, chng t ch t theo chu trnh

l p bi u b tnh t khi s n sinh ra m t t bo g c m i

kho ng 45 - 75 ngy. Tuy nhin qu trnh ny cn ph thu c vo mi tr t i c a m c thu n l i hay khng bao g m cc tn hi u ti p xc v di chuy n cng nh ng nhn t ha h c c a cc nhn t t ng tr

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

f. Cc t bo thu c l p bi u b T bo s ng L nh ng t bo c ngu n g c t ngo i phi b v phn b kh p bi u b (chi m 95% t ng s t bo c a l p bi u b) v c ng c ho t pha trn b bong ra, nh ln trn c a cc t bo th T bo melanin L cc t bo d ng ui gai ch a cc s c t melanin c mu nu en th y trong da, m t, tc. Phn t melanin thnh nn mu s c da, h p thu n ng l UV. T bo Langerhans SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 10 c tm c hnh thnh khi acid amin b oxy ha. ng UV v b o v da trnh tc h i c a tia l p bi u b lun ng phn bo. Trong qu trnh bi t ha nh ng t bo ny di chuy n ln pha trn thay cho cc t bo c thay m i. Qu trnh di chuy n ng x y ra kho ng 25 - 50 ngy.

Chi m t l nh kho ng 2% s t bo c a l p bi u b. T bo melanin gip hnh

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG C ngu n g c t t y x ng, theo mu xm nh p vo da. Chng chi m t l 2 n h th ng mi n d ch c a

- 8% cc t bo bi u b. Nh ng t bo ny lin quan b, kch thch gy nn p ng nhu c u mi n d ch. T bo Merkel L nh ng t bo th n kinh n i ti t, chi m m t l

bi u b. Chng pht hi n v x l, trnh di n khng nguyn l xm nh p vo bi u

ng nh kho ng 1% trong l p u cu i

y bi u b, lin k t v i nhau b ng c u n i gian bo. Chng ti p xc v i

dy th n kinh v c ch c n ng nh m t th c m th c h c. Ngoi ra, cn m t s t bo khc trong bi u b nh : t bo b ch c u trung tnh, t bo b ch c u a acid, h ng c u, L nh ng lo i s xu t hi n v t ng ln trong tr g. Hnh thi i n hnh c a cc t bo bi u b Bi u b c c u trc lt t ng c t o b i nhi u l p t bo, l p trn cng c i n hnh. hnh d t a di n, y c th coi l lo i bi u m b o v ng h p b nh l.

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

11

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

Bi u m tr t ng c l p t bo trn cng trn hnh tr , lo i m ny c t. Lo i bi u m vung t ng c l p t bo n m trn cng c hnh vung, cc t bo ny ch a r t nhi u s c t . h. M t s c u trc Do c bi t c a cc t bo bi u b c bi t, v th khi quan st d i c i m ti p xc v i b m t ngoi, lun c m t m t t do, t bo bi u b

ni chung v t bo da c m t s c u trc lin k t gian bo.

knh hi n vi quang h c, mng c a cc t bo n m st nhau, khng ch a cc kho ng Nh ng kho ng gian bo (c khi r ng t i 20 - 30mm) th ng cl p y

b i glycocalyx c b n ch t glycoprotein t o thnh c u trc l p d i b t. L p ny c SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 12

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG vai tr r t quan tr ng trong vi c g n k t cc t bo bi u m v i nhau, ng n ch n s ng m c a cc ch t d ch khng c n thi t, nh ng l i r t linh c n. Vng dnh n m st bn d l p trong tr nn bo. i d i b t do l p bo t ng c a t bo ti p gip v i c, k t h p v i cc s i nh t o thnh m t vnh lin t c quanh t ng trong qu trnh m bo v mi n d ch t nhin c ng nh vi c l u chuy n cc ch t m c th hay t bo

Th lin k t d c bi t

i knh hi n vi, quan st th y chng

c t o thnh hai m nh

i di n c a hai m ng bo t

ng thu c hai t bo n m c nh nhau. T i i n t th p. T v tr th lin ng xung quanh.

kho ng gian bo r ng ra v ch a m t ch t c m t k t, cc s i s ng t a u ra cc vng bo t

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

13

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

Th lin k t Khe lin k t cn g p nhi u lo i t bo khc: c tr n, c tim, m th n kinh,... n v k t n i hnh ng n i Kho ng gian bo h p l i ch kho ng 2mm, c nh ng kch th c nh (d

xuyn ngang hai mng t bo c nh nhau. Lng ng cho php cc ion, phn t c i 1000 Da) di chuy n t t bo ny qua t bo khc. y chnh l synap i n, c s c u trc truy n thng tin gi a hai t bo bi u b.

Khe lin k t SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 14

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG S phn c c c a t bo t c bi u hi n r t r cc t bo bi u m: ph n bo i nhn. S phn c c ny c lin

ng pha trn hon ton khc v i ph n pha d M t t do c a cc t bo bi u b th

quan m t thi t t i cc ch c n ng c a t bo bi u b. ng t o cc kha (gi ng nh bn ch i) t ng di n tch ti p xc v gi a cc kha l nh ng x actin. 2.1.3. L p trung b Trung b l m lin k t v ng ch c bao g m cc ch t n n, cc t bo lin k t, cc s i n h i, nang lng, m ch mu s i th n kinh v cc th quan. B dy c a l p trung b pht tri n ty t ng vng, n i dy nh t c th ln t i 2mm. Trung b c chia lm hai l p tuy nhin ranh gi i khng r rng.

2.1.4. Mng c b n L ranh gi i ch n i gi a trung b v bi u b, n u cc t bo bi u b bn trn v trung b bn d i. N c c u trc m x lin k t, c ch c n ng ng n c n s ng phn t l n h n 40 KDa nh ng v n cho php t thot cc phn t c tr ng l

bo Langerhans, t bo Merkel, cc t bo lympho v cc h c t bo i qua chng. Mng c b n g m b n l p l: l p n n c a t bo g c, l p l trong su t, l p l dy v l p l d i. b n g m cc ch t: khng nguyn Bullous Thnh ph n c a mng c Collagen IV v VII. 2.1.5. S phn b m ch v th n kinh Nh ng tiu ng m ch dinh d ng cho da tr gi a l p nh v l p l tr ng. S phn b th n kinh

pemphigoid (l m t glyprotein 200.000 Da), Laminin (glyprotein 1x10 Da),

n t hai m r i m ch, m t khu

i, m r i cn l i n m gi a trung b v h b. da r t a d ng nh m ti p nh n cc kch thch c a mi

c tnh, m i cm da ch a t i 70 cm m ch mu, 55 cm dy th n kinh, 100

tuy n m hi, 15 tuy n nh n, 230 th quan c m gic v m t s tuy n d ch. SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 15

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG Ngoi ra trong l p da, cc u mt th n kinh trn n ti p xc v i cc t bo

bi u m c ng nh cc tuy n ph thu c da, quanh cc nang lng. 2.1.6. C u trc ph trn da Lng Lng ph trn ton b c th , chng c tc d ng nh m t gic quan ph , b o v i u ha thn nhi t, gip d thot m hi. Lng c pht tri n t cc t bo b s ng ha v chi u di t nhin bi n 0,005 - 0,6 mm ty theo t ng vng. C u t o chung, lng g m r lng n m d l thn lng v ng n lng. Trn ti t di n c t ngang, ph n ngoi cng m ng bao b c g i l mng lng, ti p ngay Mng y l c u trc ha s ng c a ph n th tay, ngn chn. Ch c n ng ch y u c a mng l Mng c ph n thn l ra ngoi v ph n r mng c m t ph n rnh ha c g i l l p s ng d Quan st pha tr ha ch a hon ton. Cc tuy n c a da C ba tuy n: SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 16 mng ti p xc v i t da h n. c c a l p s ng trn mng c hnh bn nguy t mu tr ng m l s s ng c, l n i ang trong giai o n s ng ha. Cc ch m tr ng l m ng b n m m t mu c a cc ngn b o v ngn. n su trong l p da. Gi a da v r n l v lng, n i ch a cc phn t s c t melanin, trong cng l t y lng b s ng ha d n t hnh lng t i ng n lng. i da v c bao b i bao chn lng. T i y, lng phnh ra g i l hnh lng, n i c c tr n v n lng bm vo. Ph n trn ng t vi mm t i hng mt (tc), ti t di n t

c g i l l p s ng trn mng v m t vng da b s ng i mng. Hai bn g c a mng l l p s ng quanh

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG - Tuy n nh n: g i l tuy n b lng th m i v ch ng th m n d vo nang tuy n (tr cc khu v c khng c m, m m c. i cu n l i thnh bi n m r t su ph n da mi

tr c ti p ra da), s n ph m c a tuy n ny gip da lun c c nh ng l i thot h i n

- Tuy n m hi: c c u trc ng, ph n d tuy n, m t cao nh t

i da, ph n trn n i ra b m t da. Trn ton b di n tch da c kho ng 200 tri u cc lng bn tay, bn chn v h c nch.

khng c tuy n m hi. Tuy n m hi cn l n i c tr ch y u c a cc vi sinh v t s ng c ng sinh. Vi c ti t m hi lin quan ho t ng m nh, b nh l... l n i u ha thn nhi t. Bnh th ng m hi ti t ng nng b c, lin t c nh ng t, trung bnh m t ngy kho ng n a lt. Khi mi tr ng m hi ti t t ng ln m t l c u kho ng 5 - 6 lt m t ngy. - Tuy n s a g m m t i tuy n tr ng i. N c th c ng c, chng c ngu n g c bi t ha t ng sinh d c c a con tuy n m hi. Tuy n ny c lin quan m t thi t t i cc ho t

ng l n theo nghin

c coi nh m t b ph n sinh d c ngoi c a c th .

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

17

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

C th con ng

c c u t o t t bo, trong c th c kho ng 100.000 t t i c kh n ng k di u l c tr ng cho kh n ng trn l t

bo v i trn 200 lo i t bo khc nhau. C th con ng s ti t o, ti sinh c a nhi u lo i t bo, m d ng. bo g c. 2.2. T bo g c

2.2.1.Khi ni m T bo g c l nh ng t bo khng chuyn bi t ho c ch a phn ha trong m s ng, chng c kh n ng tr thnh cc t bo chuyn ha v i cc ch c n ng sinh l. T bo g c c kh n ng t lm m i, phn chia khng gi i h n, t khu ch kh n ng bi t ha. i v

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

18

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

Chng c u t o nn 5 nhm m chnh trong c th con ng m lin k t, mu, m th n kinh, c . D a trn gc division), c 3 nhm t bo bi t ho (types of differentiated cells):

i, g m: bi u m,

phn chia t bo (cell

- Nhm m t g m: t bo l ng knh m t, t bo th n kinh, t bo c tim. - Nhm hai g m: nguyn bo s i c a da, t bo c tr n, t bo n i m c thu c h m ch mu, t bo bi u m c a a s cc n i t ng nh gan, t y, th n, ph i, tuy n ti n li t, tuy n v. - Nhm ba g m: cc t bo bi u b, cc t bo bi u m ng tiu ha. 2.2.2. Phn lo i t bo g c theo kh n ng bi t ha T bo g c a n ng (totipotent) l: t bo g c c kh n ng pht tri n v phn ha thnh m i lo i t bo khc, ph thu c vo i u ki n pht tri n c a t bo v nh h s m ng c a i u ki n mi tr ng. T bo g c ton n ng g m: cc h p t sau khi th tinh, m t s t bo phi ng v t v nhi u lo i t bo th c v t. T bo g c ton n ng c th pht tri n thnh m t c th hon ch nh.

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

19

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG T bo g c a n ng (pluripotent, multipotential): th h k ti p c t o thnh

t t bo g c ton n ng. T bo g c a n ng c th bi t ha v pht tri n thnh nhi u lo i t bo khc ngoi t bo ton n ng (totipotent). T bo g c a n ng l nh ng t bo g c bi t ha thnh h u h t cc m trong c th , cc t bo g c a n ng thu nh n t phi s m, g i l t bo g c pluripoten. T bo g c a n ng thu nh n t t bo tr T bo g c ng thnh n n ng c g i l t bo g c multipotent. nh ng (unipotent): y l nh ng t bo g c c th ng (oligopotent) nh : t bo g c bi u m

sinh ra m t lo i t bo. T g c bi t ha hnh thnh hai hay nhi u lo i t bo cng nhm g i l t bo g c n n ng a h bi t ha hnh thnh vi lo i t bo bi u m khc nhau. 2.2.3. Phn lo i t bo g c d a vo v tr thu nh n t bo g c D a vo v tr thu nh n t bo g c t cc m, c quan c a c th c th chia thnh nhi u lo i t bo g c khc nhau nh : T bo g c phi thu nh n t cc nt phi T bo g c tr tr ng thnh ng thnh. T bo g c tr ng thnh c th t giai o n u pht tri n phi. c thu nh n t cc m ho c c quan trong c th i m i ho c bi t ha thnh cc ng thnh.

lo i t bo khc. T bo g c da c th thu nh n t t bo g c tr

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

20

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

2.3. Bi t ha t bo Bi t ha t bo g c: l qu trnh bi n ph thu c vo b n ch t c a t bo g c, tc v i u ki n pht tri n c a t bo.

i t t bo g c khng c ch c n ng ng c a cc y u t thng tin n t bo

chuyn bi t thnh t bo chuyn ha. Kh n ng bi t ha c a cc lo i t bo g c

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

21

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

T bo g c ng

Phi thai

Thai nhi

Tr s sinh

Ng

il n

M m phi

Soma

Hemopoietic Trung m

Gan

Bi u b (da)

Th n kinh

M t

Ru t

Tuy n t y

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

22

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG 2.3. C ch bi t ha c a t bo g c bi u b Da l hng ro ch c ch n u tin b o v c th kh i m t n t n th t ng v s xm nhi m.

c, ng n ch n cc c v lun

p ng nh ng yu c u ny, da c m t qu

trnh bi t ha kh ph c t p, lm cho da tr ln dai ch c, khng th m n i m i.

T bo s ng ng m t vai tr kh quan tr ng trong qu trnh ny.V bi t ha l qu trnh ng vai tr ch ch t trong qu trnh t t bo s ng g c i vo m t chu trnh bi t ha cng c th . 2.3.1. C ch bi t ha c a t bo g c bi u b i m i c a da. l p y cc c g i l chu trnh bi t ha cu i

t o thnh cc t bo ch t ha s ng, hnh thnh m t l p mng s ng b o v

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

23

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG V tr c a cc t bo s ng trong qu trnh bi t ha Nh bi t bi u b:

trn, bi u b g m 5 l p. Cc t bo g c v cc t bo s ng c n khi cc t bo i l p y nhi u ln, l p y

kh n ng t ng sinh r t m nh ch c trong l p su nh t c a bi u b (l l p y). Cc t bo g c bm ch t vo mng n n. Cho m t s t bo b t kho ng th i gian l 25 - 50 ngy. S thay S chuy n u di chuy n kh i l p ny ln b m t da. V chng m t m t u tin l cc t bo

ng ng s n xu t ch t s ng 5 - 14 ngy sau khi tch kh i mng n n. i trong bi u hi n gen xu t hi n khi t bo s ng t l p h t i ln u t ng h p protein filaggrin v loicrin. Cc t bo s ng khi bi u b, l p l i v l p s i v chng b t

trong l p s i cu i cng suy y u i v ho t ha gen transglutaminase s i ch t i, th cc v y hay b x ng t bo ch a y ch t s ng do chng

chng xc tc cc lin k t cho c a protein mng cho t i khi cc t bo s ng protein lin k t. Xc c a cc t bo ch t t o thnh m t m ng b o v mng t o thnh cc l p v y v d b trc ra. 2.3.2. Cc y u t nh h ng a. nh h ng c a mi tr Cc ch t dinh d ha t bo tr ng c ch t dinh d ng , ch t ng, n ng

l p s ng, sau

ng

n bi t ha t bo ,... nh h ng r r t n bi t cc mi

c, p su t, nhi t CO2, v nhi t

ng v t. V d , nui c y cc t bo g c phi (ES) chu t

khc nhau, c th t o nn ng v mi tr ng quy t

cc lo i t bo khc nhau. Trong nui c y m th c v t, i u ki n ch t dinh d nh qu trinh t o calus Kh n ng bi t ha v ti sinh c a da, ph thu c vo n ng c hi u. b.Tc ng c a tn hi u t bo n qu trnh bi t ha m t lo i protein

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

24

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG Bi t ha t bo c vai tr quan tr ng trong qu trnh hnh thnh v pht tri n c a m i sinh v t, t h p t n c th tr ng thnh. Trong qu trnh bi t ha hnh ng. thnh cc m v h c quan c a c th , m i l p t bo c a phi s m c cc qu trnh bi t ha khc nhau, ch u nh h ng c a nhi u lo i tc nhn mi tr

M i t bo c kh n ng ti p nh n v x l nhi u lo i thng tin t mi tr nh hm l ng cc ch t dinh d ng, hm l ng oxy, nhi t

ng

, p su t Trong

qu trnh bi t ha c a nhi u lo i t bo khc nhau, tn hi u t bo gi vai tr v cng quan tr ng. T m t lo i t bo g c a n ng hnh thnh nn nhi u lo i t bo g c khc nhau nh tc i b m t t bo, thay ng c a cc lo i tn hi u t bo (signal) khc nhau. T bo ng khc nhau nh c ch hay ho t ha gen, thay u c c ch ti p i ho t ha enzyme,... M i lo i t bo tr l i tn hi u b ng nhi u con

nh n tn hi u, truy n tn hi u v tr l i tn hi u khc nhau, lm cho t m t lo i t bo g c c th bi t ha cc lo i t bo khc nhau.

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

25

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

Qu trnh bi t ha c a t bo g c t o da ph thu c vo s tc ch nh c a hng lo t tn hi u t bo. Cc tn hi u t bo khc nhau tc bo g c t o da d n khc nhau. c. Vai tr c a gen trong qu trnh bi t ha

ng v i u ng vo t

n cc qu trnh bi t ha khc nhau, hnh thnh cc lo i t bo

Bi t ha t bo l qu trnh t t y u trong qu trnh pht sinh v pht tri n c a m i c th s ng. Bi t ha t bo gip m t h p t sau th tinh phn ha thnh nhi u l p t bo phi, t ngh a quy t bi t ha thnh nhi u lo i m, c quan trong m i c th . ng c a t ng lo i gen c nghin c u nh h n qu trnh bi t ha c a y . ng c a Hormone, cc c Trong qu trnh bi t ha c a m i lo i t bo, vai tr c a cc gen bi t ha c nh. C ch tc nhi u lo i t bo khc nhau cn ch a y u t t ng tr

d. C ch bi t ha t bo cn ch u m t s ng v vai tr c a ion Ca2+ c nui c y tn mi tr - Khi t bo s ng trng v tuy n n t ng tr s ng ng SVTH: ng m i

ng khng c huy t thanh

b sung Hormone nh insulin v protein EGF. EGF l protein c b t, DGF c th thc da c ng nh

c s n xu t t t

y s t ng sinh t bo v kch thch s

b m t ru t v mng s ng. Trn mng c a t bo

i ch a receptor c a insulin, trong su t s pht tri n c a t bo receptor Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 26

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG lm t ng kh n ng t ng sinh c a t bo. Hydrocorticone v cc hormon khc c ng nh h nh h ng ng. ng t i s bi t ha v t ng tr ng c a th bo s ng, i u ion n kch th c qu n th t bo, n u thi u kch th c c a qu n th b

- Ion canxi (Ca2+) nh h i n ng

mu n i u ch nh qu trnh t ng sinh v phn t ng c a t bo s ng ta c th thay ion Ca2+ ngo i bo trong nui c y m invitro. y c th coi l s ng nh trong c u trc bi u b, c s chnh l ch n ng y s t ng sinh, n ng ch nh sinh l bnh th ion Ca2+ th p thc bo s ng.

Ca2+ r rng gi a nh ng t bo c a l p y so v i nh ng t bo

l p trn. N ng

cao lm gi m s bi t ha c a t

Trong nui c y invitro, l 0,03 0,1mM. Trong mi tr kho ng 0,03 0,1mM.

ng t bo t ng nhanh khi n ng ng DMEM, l

Ca2+ kho ng Ca2+

ng t bo t ng khi n ng

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

27

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG III. TNH HNH NGHIN C U V TRI N V NG Hi n nay, vi c nghin c u ng d ng t bo g c r t ph bi n trong nhi u l nh v c, c bi t l y sinh h c i u tr c r t nhi u b nh nguy hi m (v d nh ch a tr cc b nh lin quan n tim m ch, th n kinh, ung th , b ng,).

3.1. Tnh hnh nghin c u trn th gi i Hng lo t k thu t tin ti n trong i u tr b ng nh ghp da (ghp da s m, ghp da ng lo i, ghp da m nh siu nh ,), siu l c mu lin t c, k thu t nano, nui c y nguyn bo s i, nui c y nguyn bo s ng, nui c y t bo g c, s d ng v t da siu m ng c n i m ch vi ph u,... 3.1.1. Vi c nui c y nguyn bo s i, nguyn bo s ng bi u b c th c hi n t n m u th k XX, v i vi c s d ng cc mi tr ng nui c y khc nhau. D i y l m t s mi tr ng c s d ng trong nui c y t bo s ng - Mi tr ngu n dinh d ho t ng c huy t thanh: ng v t th ng c b sung vo mi tr ng nui c y nh m t ng; ng v ng cho t bo pht tri n. Trong mi tr ng nui c y, huy t thanh Huy t thanh

ng nh m t ch t

m pH; cung c p hormon v cc nhn t t ng tr

protein; ch t dinh d N ng

ng; ch t c ch cc protease;c n cho s t ng tr ng c b sung vo mi tr

duy tr ch c n ng cho t bo sau ny. huy t thanh th ng nui c y t bo t o nn s ng l 5%, 10%, 20%. Tuy nhin, huy t thanh khng khng ph i l nguyn li u t t nh t m t mi tr d b bi n nhi t SVTH: ng t i u cho s t ng tr nh khng th xc ng v bi u hi n ch c n ng c a t bo. Do ta

c ngu n g c t nhin c a huy t thanh; huy t thanh l i r t

i thnh ph n v d b nhi m cc tc nhn vi n m, virus,; m t vi

nhn t trong huy t thanh (nh HDL, LDL,) khng b n khi b o qu n lu di th p. M t khc huy t thanh cn kch thch s bi t ha c a nh ng t bo Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 28

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG ti n t i tr ng thi khng phn bo nguyn nhi m lm cho nh ng t bo ny khng duy tr nh m t dng t bo b t t [25]. - Feeder nguyn bo s i: Ph ng php ny u tin c m t b i Rheinwald v Green (1975), d a trn s nui c y ng th i t bo s ng v i nguyn bo b chi u x . Nguyn bo s i c nui trong mi tr ng DMEM (Dulbeccos

chu t c a dng t bo 3T3 l y t kh i u c a chu t nh t b chi u x li u cao. Nguyn bo s i chu t Modified Eagles medium) c n ng m tl ng ph h p t bo glucose cao, b sung 10% FBS, Penicillin m Bicarbonate sodium 1N v i cc t bo ny khng t ng ng c a t bo s ng). Khi c s d ng nh ng DMEM (c

Streptomycin (100 UI/ml 100 g/ml), dung d ch c chi u x (m c ch trong

sinh nh ng v n ti t ra m t s ch t gip cho s t ng tr nh ng t bo ny t o Mi tr n ng 3:1. c 50% m t m t gi th tr c ti p cho cho vi c nui c y t bo s ng.

a nui c y th

ng nui c y t bo s ng l h n h p gi a mi tr

glucose cao) v mi tr

ng Hams F12 (c b sung 10% FBS) v i t l l

V i ti n b k thu t m hi n nay, cc nh khoa h c t o ra nhi u lo i mng nhn t o, bn nhn t o b ng collagen, polymer, t o i u ki n t t cho s t ng tr - Mi tr Mi tr ph c ng khng huy t thanh: ng nui c y khng s d ng huy t thanh v cc l p nng . i v c ch t l ng l n s l a v vi l ng cc thnh ph n c b n ng,) nn c n ph i b sung EGF, insulin, transferrin, 29 kh c ng c huy t s d ng nh m t l p nng , ng cho t bo s ng[18].

c m t s h n ch c a vi c nui c y t bo s ng trong mi tr M t khc, do s thay

thanh hay l p nng

(nh cc acid amin, vitamin, nguyn t vo mi tr SVTH:

ng cc thnh ph n khc (nh

hydrocortisone, d ch trch tuy n yn b BFE). Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG Tuy nhin mi tr ng nui c y ny c nh ng h n ch nh : s l ng ny t h n so v i mi tr ng l n c y ng c b

chuy n sau khi nui s c p trong mi tr

sung huy t thanh, vi c b sung cc ch t c n cho s t ng sinh c a t bo (nh BPE,) c ng g p kh kh n (nh ngu n cung c p hi m, d b nhi m khu n, gi thnh cao v t bi t l khng xc nh c ngu n g c ). ng nui c y chuyn bi t t bo ng c b n nui c y t ng MCDB 151, MCDB 153, MCDB Hi n nay trn th tr ng c nhi u mi tr

s ng khng b sung huy t thanh nh mi tr 154, Epilife, Trong , mi tr Trong mi tr di v c th t o bo s ng v nh ng t bo bi u b khc.

ng Epilife l mi tr

ng Epilife, t bo s ng t ng sinh m nh, kho ng th i gian s ng c 45 60 th h [19].

3.1.2. Cng ngh s d ng t bo g c Hi n nay, cc s n ph m thay th da c ch a t bo g c khng ch t m th i ng n ch n s m t n hi u qu s a ch a th th c c a c th v nhi m trng do vi khu n, m cn t yu c u. Gip t i u qu trnh ch a lnh v t th t c ng do b ng

c ng nh cc yu c u. Tr li u t bo g c c th nng cao ch t l ng c a da v ph n ph c a n. Cc ngu n chnh c a cc t bo g c c th sinh cho cc t bo da b t n th g c tr ng thnh. c s d ng

ng ch a lnh v t

ng b ng, lm gi m s hnh thnh cc v t s o v thi t l p l i ch c n ng bnh s a ch a v ti

ng l nh ng t bo g c phi (ESCs) v cc t bo ng nghi p s n xu t thnh cng t bo i l n, cc t bo soma c a ng c bi t (MSC) ang i khc v

Trong n m 2007, Yamanaka v cc g c ton n ng t nguyn bo s i da ng c nh ng tr c i mt ng thnh, cc t bo g c trung m

ng t nh ESCs. Khuy n khch vi c s d ng t bo g c c hi n th c ha c phn l p t t y x ng v cc m khc, ch ng 30

trong i u tr b ng. MSC c th SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG h n nh m m , mu dy r n v t bo da. Cc t bo g c t mu dy r n c th bi t ha thnh keratinocytes, t bo g c-m (ADSCs) c th thc nguyn bo s i da v ti bi u m c a v t th Hi n nay, c m t s ph ng php treo t bo (http://www.latimes.com), t m di ng da[1]. s d ng t bo g c, bao g m c tim ng ho c da m thi t k . y s pht tri n

3.1.3. Theo nghin c u m i nh t c a cc nh khoa h c thu c Trung tm i u tr b ng, i h c qu c gia Utah (M ) v a hon thnh th nghi m li u php i u tr phun t bo g c vo v tr v t th ng c c b c a b nh nhn. Li u php i u tr trn c t o ra b ng cch k t h p gi a ti u c u khng c kh n ng lm ng mu b nh nhn b ng v i t bo g c ch a canxi v thrombin. c c y ghp. Th nghi m cho th y ngoi vi c i u tr v t b ng c c b , li u php trn cn c th gip c i thi n qu trnh lm lnh da Li u php i u tr phun t bo g c vo v t b ng c c b c a b nh nhn khng nh ng i u tr hi u qu v t b ng c c b , m cn c ngh a quan tr ng ng d ng trong cc lo i hnh ph u thu t c y ghp khc[2]. 3.1.4. Ph ng php tr li u t bo g c c l m t ph ng php t i u trong i u tr b ng hay khng? M t khc, s b t n nh trong i u ki n v mi tr ng nui c y d n n s suy thoi v c u trc v cc m. C ch l m t b n l n gi i quy t tr c khi t bo g c i u khi n qu trnh lo ha t bo g c v n c n ph i i v i cc nh khoa h c. Hi n nay cn r t nhi u v n c p d ng r ng ri trong th c t .

3.2. Tnh hnh nghin c u trong n c Trong vi c i u tr b ng di n r ng ph bi n hi n nay ang nhi u b nh vi n trong c n h n ch , th ph ng php tr li u t bo l m t gi i php kh thi.

c p d ng m t vi b nh

c l k thu t s d ng ngu n da ghp t thn nh ng r t

vi n chuyn khoa b ng ang p d ng k thu t tin ti n nh nui v c y ghp

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

31

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG nguyn bo s i, t bo s ng, trong i u tr t n th gia Vi t Nam). 3.2.1. Cng ngh nui c y t bo da hi n nay Cc t bo da (t bo s ng, nguyn bo s i ) sau khi c a vo mi tr ng nui c y trn cc nhau ty t ng lo i t bo) t m t s t bo ban ln v lin k t v i nhau ny cc t bo r t mong manh, d v , d nui c y trn lm sng th nhi m khu n v ch t l v t th ng l i ch a ng do b ng (Vi n b ng Qu c

c tch t m u da s

a nui c y, sau m t th i gian (khc u, cc t bo s pht tri n, nhn a cc mng t bo

t o nn cc mng t bo nui c y. Do s lin k t gi a t rch, h n n a vi c

ghp ln n n v t b ng r t kh kh n, nn t l thnh cng khi ghp cc mng ng khng cao. Cc mng ny r t d b tiu h y do c th i u ki n ghp). i l n trong ng li n s o c ng h n ch . M t khc vi c ph i h p gi a i u ki n ghp, v ng c l i khi v t th ng

nui c y v lm sng c ng nhi u b t c p (v d khi t bo da c th ghp ghp th cc t bo ch a kh c ph c nh ng nh tu i hay m t c n thi t ho c qu gi

c i m trn hi n nay c nh ng thay

cng ngh nui c y t bo da, l vi c tm ra cc gi mi tr ng nui c y, trn a nui c y n thu n th ng

cho t bo pht tri n, i ta c y cc t bo trn ny ph i i ta m b o l c ng

nhn ln trn trong qu trnh nui c y. Thay v ch nui c y cc t bo trong m t lo i mng n n nh m t gi th s d ng trn . Khi m t p ln v t th cho t bo. Cc gi

ng v cho php cc t bo pht tri n bnh th a c t m gi ghp ln v t th

v tu i c a t bo ph h p ghp, ng

ny cng v i cc t bo trn th i b c

ng, v t b ng. Nh pht minh ng t m c nh ng

ny cng v i vi c s d ng cc mng sinh h c, cc v t li u che ph v t th chu n b n n ghp m t l thnh cng v gi thnh i u tr t ph. Cc gi ng

c s d ng l cc mng collagen, m t s mng t ng

h p, bn t ng h p s d ng trong i u tr v t th SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

32

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG Cc nh khoa h c thnh cng trong cng ngh nui c y nguyn bo s i da ng lo i i u tr v t th ng, v t b ng. B ng vi c s d ng t m TegadermR (m t ng) ng t lm gi ng cho t bo t o ra cc t m ng s n ph m t ng t c a cc lo i i u tr v t th ng thng th

nguyn bo s i nui c y c ch t l M tb

trung tm trn th gi i nh ng gi thnh ch th p b ng 1/4. c ti n trong cng ngh nui c y, l cng ngh nui c y t bo i u tr b ng n ng v cc tr i. Thay v s d ng ng h p ch n th ng m t da l n. c ti n trong cng ngh nui c y, vi c s d ng cc s n ph m n thu n cc mng nguyn bo i ta k t h p vi c ng th ngy nay ng s ng da t thn Khng ch c cc b

nui c y c ng c nhi u thay nui c y t bo s ng

s i, t bo s ng nui c y ghp ln v t th

t o l p bi u b ln ch t n n trung b l l p nguyn bo s i

nui c y l cng ngh da nhn t o do k t h p l p bi u b nui c y v i m t mng collagen, mng silicon hay m t lo i mng t ng h p khc. 3.2.2. Cng ngh nui c y nguyn bo s i trong i u tr b ng

Nguyn bo s i i 400 l n.

c phng

Nguyn bo s i l lo i t bo c a trung b nui c y i u tr v t th c y l thc t ng tr SVTH: nn c th s d ng nguyn bo s i da y th i gian li n v t th

c s d ng r ng ri nh t trong

ng, v t b ng. V tnh sinh mi n d ch th i ghp th p cho ng lo i. Tc d ng c a nguyn bo s i nui ng b ng nng (do n cung c p m t s y u t

ng nh TGF-b, PDGF, KGF). Trn v t b ng su, n c tc d ng lm li n Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 33

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG v t b ng h p, c i thi n ch t l nui c y, c i thi n ch t l elastin, fibronetin ng n n ghp cho vi c ghp da hay ghp t bo s ng

ng li n s o,(do nguyn bo s i t o ra cc thnh ph n t trn gip t ng nhanh qu trnh c chnh sau:

m gian bo lm n n cho qu trnh bi u m ha v cung c p cc s i laminin, t bo bi u m bm v tr ng) i cho m u da i tnh nguy n, m nh kh e khng m c cc b nh i cng tr cng t t. c xt nghi m ton b lo i tr cc b nh l ni bi u m ha che ph v t th

K thu t nui c y nguyn bo s i g m cc b B c 1: Ch n, sng l c ng cl y nh ng ng u M u da ly nhi m qua Nh ng ng trn. B c 2: L y m u da v b o qu n m u da Vng d ki n l y m u da

ng mu v cc b nh m n tnh khc. Ng

i cho m u da

c v sinh s ch s , st trng tr

c khi l y. M u ng l y

da l y c ton l p bi u b, trung b, h b, kch th trong i st n p b n. Sau khi l y m u da b o qu n B

c kho ng 1 - 1,5cm2, th

c b o qu n trong ng nghi m ch a

5ml dung d ch DMEM (Dulbecos Modiffied Eage Media) ch a 1% khng sinh, 40C trong vng 8h, sau chuy n m u da v lab nui c y. c 3: X l m u da c c t l c h t m sau ngm vo c n 70% th tch trong

Cc m u da th c 0,1mm. B

vng 30 giy, l y ra r a s ch 3 l n b ng PBS r i c t nh thnh cc m u da kch c 4: C y m u da c c y trong chai nui c y v i m t m t m u da 0,1mm cho t vo t ng nui c y nguyn bo s i vo chai r i

Cc m u da

di n tch 2,5cm2. Cho mi tr tr

m 370C v i 95% th tch kh tr i v 5% th tch CO2. Ti n hnh b sung mi ng nui c y sau 24h v sau 48h ti p theo. Thay mi tr ng sau 4 ngy, theo 34

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG di t bo m c v di c ra kh i m u da. Khi nguyn bo s i pht tri n v nhn ln t > 50% di n tch che ph B y chai nui c y th ti n hnh tch t bo. c 5: Tch nguyn bo s i t chai nui c y vo t

L y b m u da v r a t bo PBS (phosphate Buffered Salines), thm dung d ch c 0,05% trypsin v 0,35mM EDTA trong PBS r i m 370 trong 5 pht. Sau ki m tra m c bo co trn th cho thm mi tr hnh ly tm v i t c ny B c t bo tch kh i y chai, khi cc t

ng nui c y vo v l y h n d ch nui c y ti n 5 103 t bo/cm2. a nui c y s c c y chuy n

1200v/pht, sau b d ch n i v thu l y t bo. Cc t bo

a vo chai nui c y v i m t c 6: Nhn r ng nguyn bo s i

Sau m t th i gian cc t bo nhn ln trong sang cc chai khc v i m t nhn r ng trong mi tr ch t ch tnh tr ng nhi m, m t nui c y cho t bo sau 3 - 4 ngy. B th c 7: Thu ho ch nguyn bo s i

5000 t bo/cm2, quy trnh c y chuy n c n theo di t bo, pH mi tr t trong t ng. Cc t bo nui c y v m CO2, c n thay mi tr ng

ng nui c y v

L a ch n th h t bo t P5-P10, cc t bo ph i s ng v pht tri n bnh ng. Ki m tra vi khu n v n m tr c 8: Chu n b gi t bo ng l TegadermR. Gi v u gi t vo . c c t trn c khi thu ho ch. Ti n hnh thu t bo t chai nui c y b ng cch dng trypsin v ly tm. B Gi c di n tch cho mi tr B t bo c th l collagen, cc mng sinh h c hay t ng h p. T i vi n a nui c y (75cm2) kh trng gi ng nui c y vo sao cho lng ng p a nui c y, sau

b ng s d ng t m v t li u i u tr v t th

c 9: C y t bo ln gi

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

35

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG m t bo v tnh m t ln gi chu n b . t t bo r i dn a nui c y c gi u h n d ch t bo v a thu ng nui c y cho 5ml. trong mi tr ng c

v t bo vo t nui c y 370C

c 5% CO2 trong kho ng 1h r i b sung mi tr B

c 10: Theo di v nh gi t m t bo nui c y t bo l n v khng c tnh tr ng nhi m khu n, ng, v t b ng

Cc nguyn bo s i s nhn ln v pht tri n trn gi nui c y. Theo di m t c chu n b . Thng th ng th i gian t khi l y m u da nhi m n m th ti n hnh ghp t m t bo nui c y ln v t th

n khi c th ghp t m nguyn

bo s i nui c y ln v t b ng kho ng 2 tu n[7].

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

36

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG 3.2.3. Cng ngh nui c y t bo s ng da t thn trong i u tr b ng T bo s ng c ng l lo i t bo c s d ng nhi u trong i u tr v t th

ng,

v t b ng su di n r ng (do thi u ngu n da ghp t thn) v ph c v nhi u nghin c u khc. T bo s ng l t bo thu c bi u b c tnh sinh mi n d ch th i ghp cho nn ph i s d ng t bo c a da t thn.

M t m t b nh nhn

c i u tr b ng ghp t bo s ng t thn nui c y.

Hi n nay, c th thu nh n t bo s ng t nhi u ngu n t bo khc nhau (v d t m nh da, vng t bo vo ph B B B B SVTH: chn lng, vng ph ng c a nang lng,). c c th thay i ty thu c ng nui t bo s ng): i cho m u da K thu t nui c y t bo s ng bi u b (m t s b ng php v mi tr c 1: Ch n, sng l c ng c 3: X l m u da c 4: Tch bi u b n 37

c 2: L y m u da v b o qu n m u da

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG M t s ph b n: + M u sinh thi t da kho ng 5cm2 r a trong dung d ch mu i v 370C trong 10 pht [9]. + M u da t trong dung d ch Dipase, 2 80C trong 18h. Tch bi u b ra kh i trung b cho vo ng ly tm ch a 2 ml Trypsin-EDTA (0,25% - 0,02 mM) 370C trong 10 - 12 pht. + B d ng m u da trong dung d ch Trypsin EDTA (0,25% - 0,02%) t l 1:4 c 5: Nhn r ng t bo s ng bi u b. ng. Ban u mi tr ng cs cc y nui c y s c p v th c p t bo s ng trn l p nng n khi chng c 20 - 50 th h [4]. kh c ph c m t s h n ch c a cc ng nui c y khng ng nui t bo (hay c , nh s d ng mi tr nguyn bo s i c 40C trong kho ng 16 20h [10]. B ng cch nui t bo s ng trong mi tr b sung huy t thanh chuy n cho mi tr b ng Dispase 370C trong 30 40 pht, sau chuy n bi u b vo dung d ch Trypsin v ng php ph bi n tch bi u b ra kh i trung b v thu t bo bi u

ng v t. Trong h th ng ny, t bo s ng c th

Tuy nhin, hi n nay c nh ng c i ti n ng nui c y s d ng tr huy t thanh ho c c b sung nhn t t th c v t. Ngoi ra c th cn m t s b s ng, nh : chu n b l p nng gi

c khc ty thu c vo mi tr

nguyn bo s i, c y t bo ln l p nng

), theo di v nh gi t m t bo nui c y. Cng ngh nui c y t bo s ng kh ph c t p, m t trong nh ng ng d ng c u s ng nh ng b nh nhn b ng su di n c nui c y trong mi tr ng c

quan tr ng c a n l gp ph n i u tr tch l n thi u ngu n da ghp t thn. Tuy nhin, tr

c y cc t bo bi u m

huy t thanh, c n c chi ph r t cao, quy trnh nui c y ph c t p. V th , cc bc s Vi n b ng Qu c gia th nghi m ph SVTH: ng php phn l p v nui c y t bo s ng 38 Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG trong mi tr c y ph ng khng huy t thanh v i m c tiu t o t m t bo s ng t thn nui y l bi n php n gi n, r ti n h n r t nhi u so v i

i u tr b ng. ng php khc.

3.2.4. S d ng t bo g c trong cng ngh nui c y t bo ng d ng trong i u tr b ng T bo g c (stem cell) c nh c n nhi u trong nh ng n m g n y. Cng ngh t bo g c ngy cng c nhi u ng d ng trong y h c, nh t o ra cc v t li u che ph , v t li u thay th da khi da b t n th s i h c qu c gia Singapore, l ng i c ng l n. Vi c s d ng t

bo g c t dy r n tr s sinh (b n quy n c a PGS.TS. Phan Ton Th ng v c ng u tin trn th gi i tm ra cng ngh ng d ng c a trn l nh ng t bo ng trong tch t bo g c t cu ng dy r n) m ra m t tri n v ng to l n v cng ngh nui c y t bo. Khc v i cc t bo ni

bi t ha cao, t bo g c (m m) dy r n tr s sinh l nh ng t bo bi t ha th p, kh n ng sinh s n pht tri n m nh, th i gian nui c y nhanh, c th ch vi c thu nh n s n ph m tr s sinh ng nhi u giai o n, nhi u th i k khc nhau. Do kh i u tr v t b ng (t bo s ng, ang h p tc v i PGS.TS tri n khai k thu t ny.

n ng thnh cng s cao h n khi p d ng trn lm sng. T cc t bo g c dy r n i ta c th t o ra cc s n ph m ng nghi p Singapore nguyn bo s i), Hi n nay, Vi n b ng qu c gia Nguy n Ton Th ng v cc

3.3. Tri n v ng ng d ng c a t bo g c Hi n nay trn th gi i ang c nhi u cng trnh nghin c u v tm ki m, t o ra t bo g c t cc ngu n t bo t i u v kh n ng ng d ng c a t bo g c trong i u tr v th m m . Li u php i u tr t bo g c l m t cng c h p d n tr li u i u tr nhi u b nh nan y trong t ng lai. c thnh l p thu c cc n Vi t Nam, hi n c 4 ngn hng t bo g c

v : B nh vi n Qun y 103, Cng ty c ph n Mekophar, Cng ty c ph n Ng c SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 39

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG Tm, B nh vi n Truy n mu v Huy t h c TP. H Ch Minh. Ngn hng t bo g c MekoStem m i c thnh l p v l ngn hng u tin trn th gi i l u tr hai lo i t bo g c cng m t lc, l t bo g c t mu v mng dy r n. Ngn hng cung c p cc d ch v v thu th p, phn tch, x l tch t bo, b o qu n cc lo i t bo g c t mu v mng dy r n cho c ng s p t i cng ngh t bo g c ng v c nhn. Ti m n ng pht tri n cng ngh t bo g c r t l n. Hy v ng trong nh ng n m c ng d ng ph bi n h n n a.

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

40

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

K T LU N
Thu nh n cao. c nguyn b o s i, t bo s ng, t bo g c da t t bo da. Vi c ng d ng cng ngh t bo g c trong i u tr b ng cho t l thnh cng

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

41

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

PH L C
[1] http://www.medscape.com/ [2] http://www.thaythuocvietnam.vn/ [3] H Th Thanh H ng (2005), Tch v nui bi u b da quy lu n t t nghi p da quy u ng i h c Khoa h c T nhin. ng i h c Khoa h c T nhin. u ng i, Kha

[4] Nguy n Phan Xun L (2006), Thi t l p quy trnh nui nguyn bo s i t i, Lu n v n th c s Tr [5] Phan Kim Ng c (2002), Gio trnh th c t p c s Cng ngh sinh h c ng v t. NXB [6] ng i h c Qu c gia Thnh ph H Ch Minh. i h c Khoa h c T nhin. L u Hoi Ni m (2003), Thi t l p quy trnh tch v nui c y t bo da

i, Kha lu n c nhn khoa h c

[9] Abd el-A iz Hanafy A.Ahmad, M.D., Mostafa Hemieda, M.D.; Hassan A Badran, M.D.; F.R.C.S and Ikram I.Seif, MD Culture allogenic keratinocyte grafts in the treatment of burn: Preliminary Report The Department of Plastic and Reconstructive surgery, Faculty of medicine, Ain Shams University. [10] Bruce Wilson DDW Epidermal Grow Facture Enemas for Left Side Ulcerative Colitis ATLANTA, GA May 21, 2001. [11] Alfredo Gragnani; Jeffrey R. Morgan; Lydia Masako Ferreira (2001) Experimental model of culture kerratinocyte Animals of Burns and Fire Disaster vol.XIV n.2 USA and Brazil. [18] Mr Jerry G Johnson Essentials of human anatomy and physiology, Chapter 6 Skin and the integmentary. [19] Taylor JR, Lockwood AP, Taylor AJ The prepuce: specialized mucosa of the penis and its loss to circumcision British Journal of Urology (1996), 77, 291 295. [20] National Organization of Circumcision Information Resource Centers. SVTH: Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan 42

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG [25] [31] Hume WJ. Keratinocyte proliferative hierarchies confer protective Morris RJ, Fischer SM, Slaga TJ. Evidence that a slowly cycling

mechanisms in surface epithelia. Br J Dermatol. 1985; 112 : 493 502. [PubMed] subpopulation of adult murine epidermal cells retains carcinogen. Cancer Res. 1986; 46 : 3061 3066. [PubMed].

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

43

NG D NG C A T BO G C DA TRONG CH A B NG

TI LI U THAM KH O

1. 2.

PGS.TS. Khu t H u Thanh. 2008. Sinh h c t bo. Nh xu t b n khoa h c k thu t. T p ch ho t ng khoa h c

M t s trang web: http://fbm.com.vn/ http://www.medscape.com/ http://tailieu.vn/ http://www.thaythuocvietnam.vn/ http://thuviensinhhoc.com/ http://sinhhocvietnam.com/ http://vietbao.vn/ http://vi.wikipedia.org/wiki/Da/

SVTH:

Nguy n Th Xun H - Nguy n Th Hi n - L u Th Lan

44