ti: Tuy n ch n v l u tr m t s gi ng n m Linh Chi cho n ng su t t t ng Nai I. II. III.

M c tiu nghin c u: T ng quan v n m Linh chi:

t nh

N m Linh Chi (qu th ) cy n m g m 2 ph n cu ng n m v m n m (ph n phi n i i n v i m n m). Cu ng n m di ho c ng n hay khng cu ng, nh bn c hnh tr ng knh 0,5-3cm. Cu ng n m c ng, t phn nhnh, i khi c u n khc cong queo. L p v cu ng mu , nu , nu en, bng, khng c lng, ph su t ln m t tn n m. M n m (tai n m) ho g , xo trn, khi non c hnh tr ng, l n d n c hnh qu t, hnh b u d c ho c th n. Trn m t m c vn g ch ng tm mu s c t vng chanh- vng ngh - vng nu vng cam nu nu tm, nh n, c ph b i l p s c t bng nh lng vecni. M n m c ng knh 2-15cm, dy 0,8-1,2cm, ph n nh cu ng th ng g ln ho c h i lm. M t d i ph ng, mu tr ng ho c vng, c nhi u l li ti, l n i hnh thnh v phng thch bo t n m. Bo t n m d ng tr ng c t v i hai l p v , gi a hai l p v c nhi u gai nh n n i t trong ra ngoi

Chu trnh pht tri n c a n m linh chi Khi n m n tu i tr ng thnh th pht tn bo t t phi n c mu nu s m.

C u t o n m linh chi

a. Cc y u t sinh thi Y ut Giai o n Nui t K t h ch Nhi t pH nh sng Ra qu th Nui t Qu th Nui t m Qu th Thch h p 28 32oC 25 27oC 27-28oC 5,0-6,0 500-1200 lux 40-60% 70-90% Nguyn li u Khng kh Ch thch

Thnh ph n ha h c c a n m linh chi g m c : - Nh ng h p ch t a ng ( 45% s l ng ): beta-D-glucane, arabinogalactane; ganoderane A,B et C ; - Triterpene : acide ganoderic A,B,C,D,F,H, K,M,R,S, v Y ; - Ganodermadiol, phn sinh c a acide lanostaoic. - Esteroides : Ganodosterone. - Acide bo ch a b o ha : Acide olique ch a r t nhi u ch t alcalodes. - Ch t m protide : Ling Zhi-8; glycoproteine ( lactine ) - Khong ch t ( minraux ) : germanium, calcium, K, Fe, Mg, Mn, Zn, Ca, Be, Cu, Ag, Al, Na, v.v - Nh ng ch t khc : manitole, trechalose, adenine, uracine, lysine, acide stearic ( b ch l p toan l lo i m b o ha ), t t c r t nhi u acide amine. - Nh ng ch t h p ch t a ng c tr ng l ng phn t cao c a n m Linh Chi, lm t ng s mi n nhi m c a c th , ch ng l i ch ng ung th ( b ng cch t ng c ng s n xu t ch t cytocine b i i th c bo ( macrophages ) v h ch d ch bo ( lymphocytes ) v lm t ng l ng interleucine ( IL ) 1 beta, IL-2, v IL-6, l nh ng y u t lm ho i t bo ung th alpha v pht ti t t bo interpheron gamma.

- Ch t interpheron alpha v gamma ch t ch ng ch ng siu vi trng, ch ng c nhi m v gi m ng trong mu, v v y chng c tc d ng gi m ph n ng ph c a ch t thu c khc . - V ph n ch t triterpene c a ch t Linh Chi c tc d ng ch ng vim s ng, gi m l ng m trong mu, h huy t p v b o v gan. (Tc d ng ny c ch t ganodosterone c ng c ) : Ng i ta ki m ch ng cho th y Linh Chi c d ng ch ng s gan, lm gi m ch t collagne trong gan, i u ha ho t ng t bo gan, gi m thi u l ng : - Aspartate transsaminase ( AST ), Alanine transaminase ( ALT ), GOT, Lactodeshidrogenase ( LDH ), Phosphatase alcaline v l ng m t ton ph n bilirubine totale ). Ch ng ch ng d ng nh tc ng c a acide ganoderique v acide olique. H n n a ng i ta cn m t hi u qu ch ng s ha ng c a tuy n mu ( plaquettes ) v lm th gi n b p c . THNH PH N CC CH T HO T TNH C A LINH CHI

NHM CH T Alcaloid Polysacharid

HO T CH T *** b-D-glucan Ganodosporeic A,B,C,D-6

HO T TNH Tr Tim Ch ng ung th , t ng tnh mi n d ch,h ng huy t, t ng t ng h p protein, t ng chuy n ha acid nucleic Gi i c gan c ch sinh t ng h p cholesterol c ch gi i phng Histamin H huy t p, c ch ACE Ch ng kh i u B o v gan

Steriod

Ganodosteron Lanosporeic acid A Lonosterol Ganodermic acid mf, TO Ganodemic acid R,S Ganodemic acid B,D,F,H,K,S,Y

Triterpenoid

Ganodemadiol Ganosporelacton A,B Lucidon A Lucidol Nucleosid Adenosid d n xu t c ch k t dnh ti u c u,th gin c ,Gi m au Ch ng d ng ph r ng, i u ha mi n d ch c ch gi i phng Histamin

Protein

Lingzhi-8

Acid bo

Oleic acid

Ph

ng php nghin c u: 1. 2. 3. 4. Thu th p cc gi ng n m linh chi t i t nh ng Nai Tuy n ch n m t s gi ng n m linh chi t t Tr ng n m L u tr gi ng

1. Thu th p cc gi ng n m linh chi t i t nh

ng Nai

i n cc c s tr ng n m linh chi t nh N nh : Xun nh (huy n Xun L c), Xun B o (huy n C m M ), Sng Tr u (huy n Tr ng Bom) v th x Long Khnh thu th p cc gi ng n m . 2. Tuy n ch n m t s gi ng n m linh chi t t D a vo cc tiu ch ch n 1 s gi ng n m t t nh :

Gi ng ph i m b o: Thu n nh t (khng l n cc gi ng khc) - Khng c m m b nh (nhi m t p, su b nh) - Hi u qu kinh t (n ng su t, kh n ng khng b nh, gi tr th ng ph m) 3. K thu t tr ng n m Nguyn li u v ph ng php x l nguyn li u: Nguyn li u ch y u c a Linh Chi l mn c a kh ho c t i c a cc lo i g m m, khng c tinh d u hay c t . Ngoi ra cn c th tr ng Linh Chi t nguyn li u l thn g m m, cc cy thu c thu c h thn th o. Bng nt, c nt... Mn c a c a cc lo i g m m Cc ph gia khc (b t nh ,...) Ti nilon ch u nhi t. N c s ch (n c sinh ho t n, u ng hng ngy). Mn c a c t o m v gi ng nh ph n x l mn c a tr ng m c nh . Sau ph i tr n thm v i cc ph gia ng vo ti nilon theo kch th c sao cho kh i l ng m i ti t 1,1-1,4kg r i a vo thanh trng. Ph ng php 1: nhi t 100OC c n h p cch thu ko di trong kho ng th i gian 10-12 gi . Ph ng php 2: trong th i gian 90-120 pht tathanh trng b ng n i p su t (Autoclave) duy tr nhi t 119-126OC. Ph ng php c y gi ng: chu n b Phng c y: phng c y gi ng ph i s ch s , thng thong v c thanh trng k b ng b t l u hu nh. D ng c c y gi ng: que c y, n c n,c n st trng, panh k p, bn c y... nh

y y y y y

y y

y y y y y

y y

Nguyn li u: c thanh trng b ng c n, ngu i. Gi ng: s d ng hai lo i gi ng ch y u l trn h t v trn que g . Gi ng t t ph i ng tu i, khng m c b nh n m m c, n m d i hay l vi khu n... C y gi ng: Ph ng php 1:c y gi ng trn que g + Khi c y gi ng c n t ti nguyn li u st n c n vo ti gi ng,ti p theo g p t ng que ti gi ng c y vo ti nguyn li u + V i ph ng php ny c n t o l ti nguyn li u c ng knh 1,7-2cm v su 15-18cm. Ph ng php 2: + i v i gi ng Linh Chi c y trn h t, c n ph i dng que c y k u nh gi ng cho u trn b m t ti nguyn li u trnh gi p nt gi ng. + L ng gi ng: 10-15gam gi ng cho 1 ti nguyn li u (1 ti gi ng 300 gam c y cho 25-30 ti nguyn li u). Ch : Ph i th ng xuyn v sinh s ch s phng c y gi ng. Dng c n lau mi ng chai gi ng tr c khi c y gi ng gip lo i b l p mng trn b m t nh ng khng c h t gi ng b nt Gi ng c y ph i m b n ng tu i. Chai gi ng lun lun t n m ngang trong qu trnh c y gi ng. Sau khi c y gi ng y nt bng l i v v n chuy n ti vo khu v c m. Ph ng php m ti: Chu n b khu v c m: Nh m ti chu n ph i m b o cc yu c u v nhi t 20-30OC, v mt 75% n 85%, nh sng y u, thng thong v s ch s m ti: - Nh m c chu n b xong th chuy n t ng l p v t nh nhng trn cc gin gi ho c x p thnh lu ng Gi a cc gin lu ng c l i i thong, kho ng cch gi a cc ti 2-3cm. - Trong th i gian m khng c t i n c, v tr c a n m khng c d ch chuy n nhi u n i. - Khi s i n m ang pht tri n n u th y c ti b nhi m c n ph i lo i b ngay kh i khu v c m gi ng r i tm nguyn nhn kh c ph c: Ti b nhi m b m t ph n l n do thao tc c y v phng gi ng b nhi m. Ti b nhi m t ng ph n hay ton b c th do b th ng ho c h p v trng ch a t yu c u. Nh tr ng n m linh chi: Nh tr ng n m ph i m b o s ch s , thng thong, ch ng m a d t v ch ng c cc i u ki n sinh thi nh sau: Kn gi

y y y

nh sng c chia u t m i pha, ph h p nh t v i nh sng c sch m khng kh t t 80-90%. Nhi t thch h p n m m c dao ng t 22OC n 28OC. Trong nh tr ng n m di n tch s d ng t ng ln khi l p thm h th ng gin gi Trong qu trnh ch m sc, thu hi linh chi c 2 ph ng php sau: Ph ng php ph t + t c ph nh t ph n m m . + Cch ph t: khi s i n m n kn kho ng ti, nt bng c g b , bung mi ng ti gi ng, cu i cng ph ln trn b m t m t l p t c chi u dy 2-3cm. + Ch m sc sau khi ph t: C n ph i t i (t i phun s ng) r t c n th n khng t qu kh c ng nh qu t b i v: t kh n m khng th m c c nh ng t i nhi u, n c th m xu ng n n c ch t s gy nhi m b nh, nh h ng khng t t n qu trnh hnh thnh qu th n m. T lc ph t n 10 ngy sau trong nh c n duy tr m khng kh t 80-90% b ng cch t i n c th ng xuyn trn n n nh. Khi qu th b t u nh ln trn m t l p t ph c n duy tr m lin t c nh trn cho n th i i m thu hi c. tu i thu ho ch n m ko di kho ng 65-70 ngy. Ty theo i u ki n th i ti t trong ngy ta duy tr m trong phng v t i phun s ng nh tr c ti p trn b m t t ph sao cho h p l. Th ng mc a t tr ng n m t ng t m c a t tr ng rau l t i 1-3 l n trong ngy. Vi c ch m sc nh trn ko di lin t c cho t i khi n m n tu i thu hi khi th y vi n mu tr ng trn m n m khng cn n a. Ph ng php ko ph t R ch ti v t i n c: Khi s i n m n kn ti (kho ng 25-30 ngy) th ta c th r ch ti. C n r ch 2 v t su vo trong ti 0,2-0,5cm, i x ng trn b m t ti n m. kho ng cch t n m l 2-3cm n m ra khng ch m vo nhau. C n ti n hnh t i n c trn n n nh t 7 n 10 ngy u , m b o m 8090%, thng thong v a ph i. Khi qu th n m b t u m c ln t cc v t r ch ho c qua nt bng th ngoi vi c t o m khng kh, c th t i phun s ng nh vo ti n m t 1-3 l n m i ngy (tu theo i u ki n th i ti t). Ch ch m sc c duy tr lin t c v thu hi c khi nhn th y vi n tr ng trn vnh m qu th khng cn n a. Thu hi m c a n m kh d i 13%, v i t l 3kg t i cho 1 kg kh. Qu th n m sau khi thu hi c v sinh s ch s ,n m c ph i kh ho c s y nhi t 40OC - 45OC 1 t n nguyn li u t i thu c 18 n 30kg n m kh,t c l c 6 9% qu n m tuoi t ng ng kho ng 1,8 3% n m kh.

y y

y y

Dng ko ho c dao s c c t chn n m st b m t ti. t 1 v a thu ho ch xong s ti n hnh ch m sc nh lc ban M t s hi n t ng th ng g p khi tr ng:

u k p thu

t 2.

TT Hi n t

ng

Nguyn nhn - Gi ng thoi ha - Nhi t khng thch h p (qu cao hay qu th p) - Thi u m

Kh c ph c

- Thay gi ng khc - Theo di nhi t , duy tr nhi t thch h p - Gi m b ng cch phun s ng u n - C t b t, ch 1 tai n m pht tri n. - B sung dinh d ng ho c k t thc qu trnh thu ho ch - Thng kh - Cung c p nh sng cho n m pht tri n.

- T m c u nh ng khng ra n m

- Thi u

thong kh

- Nhi u tai n m cng xu t hi n v c nh tranh nhau. - Dinh d ng gi m qua - Qu th k t n nh ng qu trnh thu hi nhi u khng l n, ch t non l n - Cu ng n m di v nh , m n m khng pht tri n - Nh tr ng b ng p (d CO2) - Thi u sng - Nhi m n m m c -N ct cao - m 4 - Tai n m d d ng (d ng bng c i) - Nhi t i b phn qu qu th p thay i t

- Kh trng l i tr i - X l n c

ng t

4.L u tr gi ng c 3 ph ng php t n tr gi ng (gi gi ng v b o qu n gi ng) chnh:

- Ph ng php th nh t, c th gi gi ng trong ng nghi m, a petri... trong phng th nghi m i u ki n bnh th ng (nhi t phng nh ng khng qu cao ho c khng qu th p), c 2 - 3 thng c y l i m t l n. Gi gi ng theo ki u ny t n cng c y v t n nguyn li u. - Ph ng php th 2 l gi ng vo t l nh, nhi t th p (10oC). B ng cch ny c th gi gi ng trong th i gian 6 thng ho c 1 n m, th m ch c th t i 3 - 4 n m m i ph i c y l i, s i n m ph c h i v n sinh tr ng bnh th ng.