VAI TR C A NH N C TRONG N N KINH T TH TR NG NH H NG X H I CH NGH A VI T NAM HI N NAY GS.TS.

PH M NG C QUANG H c vi n Chnh tr Hnh chnh Qu c gia H Ch Minh Pht huy vai tr c a Nh n c trong n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a n c ta hi n nay chnh l cch thi t th c gp ph n b o m cng b ng x h i, v s pht tri n dn ch , v n minh c a t n c, song v n gi cb ns c chnh tr x h i c a dn t c trong th i k h i nh p ton c u. Pht tri n n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a l m t trong nh ng v n c n b n c a tri t l pht tri n Vi t Nam hi n nay. Khng ph i n khi kh ng ho ng ti n t xu t pht t M n m 2008 gy nh h ng lan t a ra h u kh p th gi i nh hi n nay, cng nh ng gi i php c b n m cc n c ang s d ng v i hy v ng ng n ng a nh ng k t c c bi th m v m t kinh t x h i do kh ng ho ng gy ra, chng ta m i th y tnh phi l c a ci g i l th tr ng t do, bn tay v hnh. T r t s m, chng ta kh ng nh, n n kinh t m chng ta ang xy d ng ph i c s qu n l c a Nh n c. Kin tr t t ng , t i i h i X, ng ta nh n m nh s c n thi t ph i b o m vai tr qu n l, i u ti t n n kinh t c a Nh n c php quy n x h i ch ngh a(1). Vi t Nam hi n nay, vai tr c a Nh n c i v i kinh t khng ch xu t pht t yu c u ph bi n c a qu trnh pht tri n kinh t th tr ng, m cn xu t pht t tnh c th c a n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a. Bi vi t ny ch t p trung vo kha c nh th hai v a nu. Th tr ng, kinh t th tr ng l m t ki u quan h gi a ng i v i ng i trong s n xu t, trao i v tiu dng, nn mang m d u n c a quan h x h i, c a th ch chnh tr m n n kinh t t n t i. V i m c ng k , s pht tri n kinh t th tr ng Vi t Nam hi n nay b chi ph i v nh m ph c v cho nh h ng x h i ch ngh a. ng nhin, nhn t su xa b o m nh h ng chnh tr i v i kinh t l ng l i, quan i m, t t ng ch oc a ng C ng s n c m quy n. Song, ng l i, quan i m, t t ng ch o c a ng bi n thnh hi n th c v n ng c a n n kinh t , chng ph i c th ch ha thnh h th ng php lu t, ch ng trnh, k ho ch pht tri n kinh t x h i v c tri n khai b ng Nh n c, thng qua Nh n c, d i s qu n l c a Nh n c do ng lnh o. Xt t gic , Nh n c c tc ng tr c ti p nh t t i vi c nh h ng s v n ng c a kinh t th tr ng. Php lu t, ch ng trnh, k ho ch pht tri n kinh t x h i c a Nh n c ch ng, khi chng ph n nh chnh xc yu c u pht tri n khch quan c a th tr ng, l y quy lu t th tr ng lm c s . Xt m t ny, chng mang tnh khch quan. Nh ng chng l i l s th ch ha, c th ha m c tiu chnh tr c a ng, nn c ng c m t ch quan. Trong qu trnh pht tri n n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a, nh h ng ch quan ( ch c a ng, c a Nh n c v nhn dn ta) l ch , cng v i vi c b o m l i ch h p l c a doanh nhn, th vi c u tin b o v l i ch h p php, chnh ng c a ng i lao ng l m t v n c tnh nguyn t c. Nh n c c c ch , chnh sch b o m s u tin , th hi n c ba l nh v c kinh t c b n sau: Trn l nh v c s h u: S t n t i c a ba ch s h u (s h u ton dn, s h u t p th , s h u t nhn), ba hnh th c s h u (hnh th c s h u nh n c, hnh th c s h u t p th , hnh th c s h u t nhn) l m t i h i khch quan c a n n kinh t th tr ng

Vi t Nam hi n nay. Nh n c thng qua h th ng chnh sch, php lu t, n b y kinh t nh h ng, lm cho kinh t nh n c t ng b c v n ln n m vai tr ch o, kinh t nh n c cng kinh t t p th t o thnh n n t ng c a n n kinh t qu c dn. Trn l nh v c qu n l: Nh n c xy d ng c ch , chnh sch t o i u ki n thu n l i cho ng i lao ng tr c ti p hay thng qua cc khu trung gian nh t nh tham gia qu trnh ho ch nh, t ch c, gim st, ki m tra vi c th c hi n cc k ho ch pht tri n c a doanh nghi p. Trn l nh v c phn ph i: Nh n c v a thng qua h th ng chnh sch kinh t do mnh ho ch nh, v a s d ng cc ngu n l c tr c ti p l b ph n kinh t nh n c nh h ng, can thi p vo l nh v c phn ph i v phn ph i l i theo h ng u tin phn ph i theo lao ng v qua phc l i x h i; k t h p t ng tr ng kinh t v i th c hi n cng b ng x h i; ho ch nh cc chnh sch xa i, gi m ngho, n n p ngh a c bi t, trong s pht tri n kinh t th tr ng n c ta, Nh n c c vai tr to l n trong vi c b o m s n nh v m cho pht tri n v t ng tr ng kinh t . n nh y th hi n s cn i, hi ha cc quan h nhu c u, l i ch gi a ng i v ng i, t o ra s ng thu n x h i trong hnh ng v m c tiu pht tri n c a t n c. Tnh ng n, h p l v k p th i c a vi c ho ch nh v n ng l c t ch c th c hi n cc chnh sch pht tri n v m do Nh n c m nhi m l i u ki n tin quy t nh t hnh thnh s ng thu n . L nh ng cng c t o ra s ng thu n x h i, t m c n nh x h i cho pht tri n v t ng tr ng kinh t , cc chnh sch, php lu t c a Nh n c, m t m t, ph i ph n nh ng nh ng nhu c u chung c a x h i, c a m i ch th kinh t ; m t khc, ph i tn tr ng tnh a d ng v nhu c u, l i ch c th c a cc ch th . Nh n c ta c ng c vai tr to l n trong vi c b o m gia t ng phc l i x h i, b i m c tiu c n b n c a n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a Vi t Nam l gp ph n th c hi n dn giu, n c m nh, x h i cng b ng, dn ch , v n minh. C chnh sch x h i h p l; b o m phc l i ngy m t gia t ng nh hi u qu tc ng c a chnh sch kinh t ti n b do Nh n c ho ch nh v t ch c th c hi n b ng nh ng n l c c a nhi u ch th kinh t khc nhau l nhn t c vai tr quy t nh trong v n ny. Cng b ng x h i l m t ng l c c a s pht tri n x h i ni chung, c a s pht tri n v t ng tr ng kinh t b n v ng ni ring. M t trong nh ng m c tiu c a qu trnh pht tri n n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a m Nh n c h ng t i l xa b tnh tr ng vi ph m cng b ng x h i. y l m t nhi m v lu di. n c ta hi n nay, cng b ng x h i trn l nh v c kinh t c bi u hi n khng ch ch lao ng ngang nhau th c h ng th ngang nhau, m cn ch c ng hi n ng gp c v v t ch t l n tinh th n trong qu kh c ng nh trong hi n t i ngang nhau cho s pht tri n t n c th c h ng ngang nhau. T , vi c b o m yu c u th c hi n ti n b , cng b ng x h i c th hi n y ngay trong t ng b c v t ng chnh sch pht tri n kinh t l m t nhi m v c b n c a Nh n c ta trong vi c th c hi n ch c n ng pht tri n, t ng tr ng kinh t trong n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a. Nh n c ch ng tham gia kinh t th tr ng nh m b o h cho hnh th c t ch c s n xu t ch a ng cc y u t c a quan h s n xu t x h i ch ngh a v t o i u ki n cho chng pht huy u th c a mnh; t o v th cho kinh t nh n c c s c m nh nh h ng

xy d ng m hnh kinh t cho php gi i phng con ng i; ng n ch n cc xu h ng pht tri n kinh t khng c l i cho qu ng i ng i lao ng. th c hi n cc m c tiu , i u quan tr ng nh t l Nh n c t o l p khung kh php l cho ho t ng s n xu t kinh doanh di n ra hi u qu . Ch duy nh t nh n c c c ch c n ng ny. H chu n php lu t kinh t c a nh n c cng c xy d ng ng b , ng n, nh t qun v k p th i bao nhiu, cng c tc ng tch c c t i s v n hnh c a n n kinh t b y nhiu. Song, t n, php lu t kinh t khng gy ra nh ng bi n i trong hi n th c kinh t . cho cc lu t kinh t tr thnh tc nhn kch thch pht tri n kinh t , chng ph i c a vo v n hnh. Nh n c chnh l thi t ch ch y u m ng nhi m v ny. N ng l c i u hnh kinh t b ng php lu t l m t th c o nh gi s tr ng thnh v vai tr c a nh n c trong kinh t . Vai tr c a nh n c i v i s pht tri n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a c ng th hi n vi c nh n c gp ph n c l c vo vi c t o mi tr ng cho th tr ng pht tri n, nh t o l p k t c u h t ng kinh t cho s n xu t, l u thng hng ha; t o l p s phn cng lao ng theo ngnh, ngh , vng kinh t qua vi c nh n c ti n hnh quy ho ch pht tri n kinh t theo l i th t ng vng, ngnh v nhu c u chung c a x h i L ch th tr c ti p s h u ho c qu n l, khai thc nh ng c quan truy n thng m nh nh t c a qu c gia, nh n c gp ph n cung c p thng tin th tr ng cho cc ch th kinh t cc ch th ny ch ng l a ch n ph ng n s n xu t kinh doanh, i tc kinh t , th i i m th c hi n cc giao d ch kinh t , cch th c s n xu t kinh doanh c hi u qu nh t trong i u ki n c th c a mnh Mu n s n xu t ph i c an ton v mi tr ng x h i, mi tr ng kinh doanh, mi tr ng an ninh tr t t , an ton trong quan h gi a ng i v ng i, gi a doanh nghi p v cc c quan cng quy n Ngoi nh ng n l c c a nh n c trong s ng tnh c a nhn dn, khng l c l ng no khc c th t o l p c nh ng yu c u an ton nh v y. Trong xu th ton c u ha hi n nay, s giao l u kinh t , h i nh p kinh t qu c t c a m i qu c gia ch c hi u qu cao, khi c tc nhn kh i th y t pha nh n c, c h tr c l c t pha nh n c. B ng chnh sch h i nh p ng n v n ng l c t ch c th c hi n c hi u qu chnh sch , nh n c gp ph n kh i u v c tc ng tch c c vo qu trnh thi t l p quan h qu c t . i di n cho t n c tham gia vo cc qu trnh so n th o v thng qua chu n m c lu t php kinh t , cc hi p nh kinh t , cc ngh nh th , Nh n c ta gp ph n t o cho ch th kinh t c a t n c v tr c l i trong quan h kinh t qu c t . S ki n m phn gia nh p T ch c Th ng m i th gi i (WTO) thnh cng l ch ng minh r r t cho i u ny. Nh n c ta l ch th chnh c a n n gio d c o t o. B ng h th ng chnh sch gio d c, o t o c a mnh, c th c hi n qua h th ng gio d c o t o do Nh n c th ng nh t qu n l, d t n t i d i nhi u lo i hnh khc nhau (cng l p, ngoi cng l p, lin doanh, lin k t trong n c v v i n c ngoi), Nh n c cung c p ngu n lao ng chnh, c ch t l ng cho s n xu t kinh doanh, cung c p cn b qu n tr doanh nghi p cho m i thnh ph n, m i lo i hnh kinh t . Qua , Nh n c ta c tc ng r t m nh v tr c ti p t i vi c nng cao n ng l c s n xu t, nng cao hi u qu qu n l n n kinh t , nng cao hi u qu c a kinh t th tr ng ni chung.

Cng v i tc ng c a h th ng lu t kinh t v s u t tr c ti p vo kinh t , Nh n c cn nh h ng n n kinh t qua cc cng c gin ti p l chnh sch kinh t , nh chnh sch ti chnh ti n t , chnh sch u t , chnh sch thu nh p v vi c lm Vi c nh n m nh vai tr c a Nh n c trong vi c nh h ng s pht tri n c a n n kinh t th tr ng n c ta khng mu thu n v i v n c tnh nguyn t c: s v n hnh c a n n kinh t th tr ng no c ng tr c h t v ch y u do cc quy lu t th tr ng quy t nh. Song, quy lu t kinh t th tr ng l i thu c l nh v c quy lu t x h i. Tnh khch quan c a n c th hi n v th c hi n thng qua ho t ng c th c c a con ng i. D a trn vi c nh n th c ng n nh ng yu c u c a cc quy lu t trong n n kinh t th tr ng, Nh n c c th ha nh ng yu c u thnh lu t, chnh sch, k ho ch pht tri n kinh t x h i, xc nh ng b c i hi n th c ha chng. y l nhn t c tc ng tr c ti p thc y n n kinh t th tr ng v n ng ph h p v i quy lu t n i t i c a n. y c s th ng nh t gi a khch quan v ch quan. Song, s th ng nh t ch c c, khi l i ch chn chnh m nh n c theo u i ph h p v i quy lu t pht tri n khch quan c a x h i ni chung, c a kinh t th tr ng ni ring; ch th nh n c c n ng l c tr tu t m n m b t, v n d ng yu c u c a cc quy lu t kinh t vo vi c ho ch nh cc chnh sch pht tri n. Trong i u ki n c th Vi t Nam hi n nay, xt v b n ch t, Nh n c ta l nh n c c a dn, do dn, v dn, l y l i ch c a dn t c p ng ng nhu c u pht tri n khch quan c a x h i lm m c tiu ho t ng c a mnh. Nh n c ta l y h t t ng cch m ng v khoa h c (ch ngh a Mc L-nin, t t ng H Ch Minh) lm m t trong nh ng c s xu t pht quan tr ng ho ch nh chi n l c pht tri n kinh t . l hai nhn t b o m c s th ng nh t gi a tnh khch quan c a qu trnh pht tri n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a v vi c pht huy vai tr c a nh n c x h i ch ngh a v i t cch l m t nhn t ch quan tc ng tch c c t i s pht tri n c a n n kinh t . Th c ti n pht tri n n n kinh t th tr ng h n 20 n m i m i cho th y, Nh n c ta c nhi u tc ng tch c c trong vi c b o m nh h ng x h i ch ngh a trong qu trnh pht tri n n n kinh t ny. Vi c t ng b c hon thi n h th ng chnh sch v ch s h u v c c u thnh ph n kinh t gp ph n thc y chuy n d ch theo h ng t o ng l c v i u ki n thu n l i h n cho khai thc cc ti m n ng trong v ngoi n c pht tri n kinh t - x h i. Nh , t c t ng tr ng kinh t , nhn chung, khng ng ng c nng cao: th i k 1986 1990, t ng tr ng GDP bnh qun t 4,5%/n m; 1996 2000: 7%/n m; 2001 2005: 7,5%/n m; n m 2007 t 8,48%. N m 2008, d ph i i m t v i khng t kh kh n, nh ng Vi t Nam v n t m c t ng tr ng GDP l 6,23%. gp ph n gi v ng c l p t ch trong pht tri n kinh t , t c c l p t ch trn con ng pht tri n t n c ni chung, Nh n c c nhi u chnh sch pht huy vai tr cc nhn t n i l c, coi tr ng tch l y t n i b n n kinh t . Trong n ng l c n i sinh, chng ta coi tr ng tr c h t nhn t con ng i. Do v y, Nh n c c nhi u chnh sch v gio d c o t o nng cao ch t l ng ngu n nhn l c. S lao ng t t nghi p ph thng trung h c t 13,5% n m 1996 t ng ln 19,7% n m 2005. N m 1996 m i c 12,31% l c l ng lao ng c o t o, n nay, t l ny t 31%. V n l c nng cao tch l y t n i b n n kinh t : n m 1990, t l tch l y so v i GDP m i t 2,9%, n m 2004 l 35,15% v nh ng n m g n y u c xu h ng t ng ln

Nh n c c ng c nhi u chnh sch khai thc ngo i l c, bi n ngo i l c thnh n i l c cho s pht tri n. Bi u hi n r nh t l Nh n c hon thi n Lu t u t , thu ht c nhi u v n ODA, FDI, T n m 1988 n h t n m 2006, c h n 8.000 d n u t FDI v i t ng v n ng k 74 t USD. N m 2006, khu v c FDI ng gp g n 30% cho t ng tr ng kinh t ; xu t kh u c a khu v c ny chi m kho ng 50% t ng kim ng ch xu t kh u c a c n c; cung c p vi c lm cho kho ng 50 v n ng i v vi c lm gin ti p cho 2,5 tri u ng i; o t o c 8.000 cn b qu n l, 30.000 cn b k thu t. N m 2007, ngu n v n ODA t cc n c, cc t ch c ti chnh qu c t c p cho Vi t Nam t h n 40 t USD, trong , 80% l ngu n v n vay u i. N m 2008, d kinh t th gi i suy thoi, nh ng ngu n u t n c ngoi vo Vi t Nam l i t ng k l c: v n ng k 64 t USD, trong cc d n m i chi m 60,2 t USD. M t tiu ch quan tr ng nh gi tnh nh h ng x h i ch ngh a c a n n kinh t l h ng s pht tri n c a n vo vi c nng cao i s ng c a nhn dn. Nhn l i h n 20 n m i m i, thu nh p c a nhn dn c b c c i thi n ng k . N m 1995, GDP bnh qun u ng i m i t 289 USD; n m 2005: 639 USD; n m 2007: 835 USD. N m 2008, GDP bnh qun theo u ng i t trn 1.000 USD. V i m c thu nh p ny, Vi t Nam v t qua ng ng n c thu nh p th p(2) Vai tr c a Nh n c ta i v i kinh t cng b c l r nt trong ban hnh, th c thi cc chnh sch kh c ph c tnh tr ng suy gi m kinh t g n y. Trn c s tin nh nh ng di n bi n x u c th x y ra, Nh n c a ra 8 nhm gi i php c p bch, v b ng vi c t ch c th c hi n c hi u qu cc gi i php , Nh n c gp ph n tch c c vo vi c ki m ch l m pht, ch s gi tiu dng khng ng ng gi m: thng 9-2008 t ng 0,18%, thng 10 gi m 0,19%, thng 11 gi m 0,76%, thng 12 gi m 0,68%. Kinh t v m n nh: thu chi ngn sch c cn i; t ng thu ngn sch nh n c v t m c d ton c n m, t ng 26,3% so v i n m 2007. Kim ng ch xu t kh u t 62,9 t USD, v t k ho ch ra; kim ng ch nh p kh u t 80,4 t USD, t ng 28% so v i n m 2007. Nh ng thnh t u ny c vai tr to l n trong vi c gi v ng n nh x h i, t o mi tr ng thu n l i cho t ng tr ng kinh t . Tuy nhin, vi c pht huy vai tr c a Nh n c i v i s pht tri n n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a n c ta hi n nay c ng cn nh ng h n ch ng k : th ch kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a cn ch a c xy d ng ng b , v n hnh sun s ; qu n l nh n c v kinh t cn nhi u b t c p; ch a c gi i php mang t m t ph kinh t nh n c th c s hon thnh t t ch c n ng ch o trong n n kinh t ; kinh t t p th cn r t y u km; n ng l c c nh tranh c a n n kinh t th p; ch a gi i quy t t t m i quan h gi a t ng tr ng kinh t v b o v mi tr ng nng cao h n n a hi u qu , hi u l c tc ng c a Nh n c t i pht tri n n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a Vi t Nam hi n nay, Nh n c c n s m hon thi n th ch c a n n kinh t th tr ng, c bi t l hon thi n h th ng php lu t v s h u. H th ng lu t ny ph i kh ng nh v b o v s t n t i khch quan, lu di tnh a d ng c a cc hnh th c s h u; b o v cc quy n v l i ch h p php c a cc ch s h u. C n xc nh r, nhi m v quan tr ng hng u c a Nh n c ta l cung c p mi tr ng php l tin c y cho cc ch th kinh t pht huy t i a n ng l c c a h .

Cng v i v n then ch t trn, c n ti p t c phn nh r ch ri ch c n ng qu n l hnh chnh nh n c i v i kinh t v qu n l s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p; Nh n c c n lm t t ch c n ng h tr cho ton x h i s n xu t hng ha cng c ng nh t ; c bi t l k t c u h t ng kinh t v x h i nng cao n ng l c c a b my qu n l nh n c v kinh t , c n c i cch th ch xy d ng chnh sch, tch c c u tranh ch ng cc hnh vi c on, chuyn quy n, t quan liu, tham nh ng trong b my nh n c. Vi c gi i quy t c hi u qu nh ng v n v a c tnh c p bch, v a c tnh lu di s nng cao h n n a hi u qu tc ng c a Nh n c t i s pht tri n n n kinh t th tr ng nh h ng x h i ch ngh a n c ta trong th i k cng nghi p ha, hi n i ha t n c v h i nh p ton c u hi n nay./. Khai niem tai chinh cong Khi ni m ti chnh cng kh ph c t p v c bn n d i nhi u gic , t khoa h c kinh t , chnh tr v php l. Theo L nh Chn, ti chnh cng c phn bi t v i ti chnh c a cc t ch c, c nhn (cn g i l ti chnh t ) hai ph ng di n sau y: - Th nh t, m c ch c a ti chnh cng l duy tr ho t ng c a b my nh n c m nhi m hi u qu cc ch c n ng c a nh n c i v i x h i. Khc v i ti chnh t c m c ch l i nhu n ho c tho mn nhu c u c nhn, m c ch c a ti chnh cng l nh m m b o s t n t i v ng ch c c a qu c gia v ph ng di n chnh tr , pht tri n kinh t v nng cao phc l i x h i cho cng dn c a mnh. - Th hai, ti chnh cng ch y u c th c hi n thng qua c ch quy n l c nh n c m khng ph i l c ch tho thu n. Cc quy t nh v thu thu hay phn b ngn sch u c th c hi n d i hnh th c quy t nh c a c quan nh n c c th m quy n. (L nh Chn, Ti chnh cng, T sch i h c Si gn, 1975) Bn c nh nh ng c tr ng trn, ti chnh cng v ti chnh t cn khc bi t nh ng i m sau y: i v i ti chnh cng, ngu n v n ch y u m nh n c c c l t s ng gp khng hon tr c a c nhn, t ch c trong x h i d i hnh th c thu v cc hnh th c khc, v sau , ngu n v n ny c phn b l i (ti phn ph i) cho x h i. i v i ti chnh t , ngu n v n ch y u c c t thu nh p v vi c phn b l i c ng h n ch h n. - Ho t ng ti chnh cng ph i tun th ch t ch nguyn t c cng khai minh b ch do lin quan n t t c cc t ch c, c nhn trong x h i, trong khi , ho t ng ti chnh t nguyn t c ny tuy c ng c th hi n nh ng r rng v i yu c u th p h n. - Ho t ng ti chnh cng ph i th hi n nguyn t c dn ch trong ho t ng c a nh n c, m , m c tham gia v th h ng c a cng dn trong ho t ng ti chnh nh n c h u nh khng ph thu c vo kh n ng ng gp c a b n thn h , trong khi nguyn t c ny d ng nh r t h n ch i v i ho t ng ti chnh t . D i kha c nh h c thu t, khi ni m ti chnh cng cn dng ch ngnh khoa h c nghin c u v ho t ng ti chnh c a nh n c. Theo Philip E. Taylor, ti chnh cng bn v ti chnh c a ton th qu c dn coi nh m t nhm c t ch c d i hnh th c nh ch l Chnh ph . (Philip E. Taylor, Ti chnh cng, Trung tm nghin c u Vi t nam xu t b n, 1963).

Th i gian g n y, vai tr x h i c a nh n c ngy cng m r ng, do , khi ni m ti chnh cng ang c nh ng thay i nh t nh. Nhi u tc gi cho r ng, ti chnh cng l ti chnh cng c ng, bao g m ti chnh nh n c v cc qu cng khc do nh n c qu n l nh Qu b o hi m x h i, Qu b o hi m y t , v.v.. NGN SCH NH N C - Ngn sch l g? Vai tr c a n? - Qu trnh t o l p NSNN. - Nh n c s d ng NSNN nh th no? - Nh n c qu n l NSNN ra sao? I- NH NG V N CHUNG V NGN SCH NH N C 1. Khi ni m Ngn sch nh n c a) Vi nt s l c v ngu n g c ra i v pht tri n c a Ngn sch nh n c Ngn sch nh n c (NSNN) l ph m tr kinh t v l ph m tr l ch s . L ch s pht tri n c a x h i loi ng i ch ng minh r ng, Ngn sch nh n c ra i l m t t t y u khch quan, g n li n v i s ra i, t n t i c a Nh n c v n n kinh t hng ho- ti n t . Trong tc ph m "Ngu n g c c a gia nh, c a ch t h u v c a Nh n c", ngghen ch ra r ng: Nh n c ra i trong cu c u tranh c a x h i c giai c p, n l s n ph m c a u tranh giai c p. Nh n c xu t hi n v i t cch l c quan c quy n l c cng c ng duy tr v pht tri n x h i. th c hi n ch c n ng , Nh n c ph i c ngu n l c ti chnh. B ng quy n l c cng c ng, Nh n c n nh cc th thu , b t cng dn ph i ng gp l p ra qu ti n t ring c - qu NSNN - chi tiu cho b my nh n c, qun i, c nh st... Nh ng d n d n nh ng tham v ng v lnh th , v ch quy n a n nh ng cu c chi n tranh xm l c lm cho b my th ng tr , qun i ngy m t l n. Thu khng m b o c nhu c u chi tiu bu c Nh n c ph i vay n b ng cch pht hnh cng tri b p s thi u h t c a NSNN. Nh v y, qua vi c phn tch ni trn c a ng- ghen chng ta c th th y r ng: s ra i c a NSNN lun g n li n v i s ra i v pht tri n c a Nh n c. B n ch t c a Nh n c quy t nh b n ch t giai c p c a NSNN. - D i ch chi m h u n l v ch phong ki n, ngu n thu c a NSNN ch y u d a trn s ng gp b t bu c c a dn chng hnh thnh qu NSNN v qu ny dng chi tiu cho nh vua, qun i, b my cng quy n cai tr x h i. Ng i dn c h ng r t t cc phc l i cng c ng t NSNN. - Khi giai c p t s n ln n m chnh quy n, giai o n u h ch tr ng xy d ng m t Nh n c khng can thi p vo ho t ng c a cc l c l ng kinh t trn th tr ng. Nh n c ch n thu n m nh n nhi m v gi gn an ninh, qu c phng. NSNN lc ny ch ng vai tr l m t qu ti n t c a nh n c duy tr ho t ng c a b my nh n c. B c vo nh ng n m 1929-1933, n n kinh t c a cc n c t b n lm vo kh ng ho ng nghim tr ng. a n n kinh t thot kh i kh ng ho ng, Nh n c ph i can thi p vo n n kinh t b ng cch l p ra cc ch ng trnh chi tiu l n v th c hi n ti phn ph i l i thu nh p x h i thng qua cc cng c ti chnh. Trong s cc cng c th NSNN l

cng c quan tr ng, s c bn nh n c th c hi n i u ch nh n n kinh t v nng cao phc l i cng c ng cho ng i dn. - i v i Nh n c trong th i i h i nh p qu c t hi n nay, c nh ng v n mang tnh ton c u m khu v c t nhn khng th gi i quy t c (ch ng h n v n b o v mi tr ng, sinh thi, thin tai, vi c ch ng kh ng b ,...) do v y nh n c ph i ng ra gi i quy t cc v n . Trong th i k ny NSNN c thm nhi m v m b o ngu n ti chnh cho nh ng ho t ng i ngo i ni trn c a nh n c. Nh v y cng v i vi c m r ng cc ch c n ng, nhi m v c a Nh n c v s pht tri n c a cc quan h hng ho- ti n t , cc hnh th c thu, chi c a NSNN ngy cng pht tri n phong ph h n v NSNN tr thnh m t cng c quan tr ng c a Nh n c trong vi c m b o chi tiu cho nh n c v tc ng n i s ng x h i cho t n c. V y th c ch t NSNN l g? b) Khi ni m NSNN Cho n nay, thu t ng "Ngn sch nh n c" c s d ng r ng ri trong i s ng kinh t , x h i m i qu c gia. Th nh ng ng i ta v n ch a c s nh t tr v NSNN l g? C nhi u ki n khc nhau v khi ni m NSNN, tu theo quan i m c a ng i nh ngh a thu c cc tr ng phi kinh t khc nhau, ho c tu theo m c ch nghin c u khc nhau. - Theo quan i m c a cc nh nghin c u kinh t c i n, th: Ngn sch nh n c l m t v n ki n ti chnh, m t cc kho n thu, chi c a Chnh ph , c thi t l p hng n m. - Cc nh kinh t h c hi n i c ng a ra nhi u nh ngh a khc nhau v NSNN. Ch ng h n: + Theo cc nh kinh t ph ng Ty, NSNN l qu ti n t t p trung c a Nh n c, l k ho ch ti chnh c b n c a Nh n c. + Cc nh kinh t Trung Qu c cho r ng, NSNN l k ho ch thu, chi ti chnh hng n m c a Nh n c c xt duy t theo trnh t php lu t quy nh. + Cc nh kinh t Nga c ng cho r ng, NSNN l b ng li t k cc kho n thu, chi b ng ti n trong m t giai o n nh t nh c a Nh n c. Chng ta c th th y, quan i m c a cc nh kinh t Nga v Trung Qu c kh g n g i v i quan i m c a cc nh kinh t c i n. - Lu t Ngn sch nh n c c Qu c h i n c C ng ho XHCN Vi t Nam Kho IX, k h p th 9 thng qua ngy 20/3/1996 c ng c ghi: Ngn sch nh n c l ton b cc kho n thu, chi c a Nh n c trong d ton c c quan Nh n c c th m quy n quy t nh v c th c hi n trong m t n m m b o th c hi n cc ch c n ng v nhi m v c a Nh n c. Cc ki n trn xu t pht t cch ti p c n v n khc nhau v c nhn t h p l song ch a y . B i chng m i ch m t hnh th c bi u hi n bn ngoi c a NSNN, m ch a ph n nh c n i dung kinh t bn trong- m t b n ch t c a NSNN. Khi ni m NSNN l m t khi ni m tr u t ng, nh ng n u xem xt gic ho t ng ti chnh th NSNN l i l m t ho t ng ti chnh c th c a Nh n c. Do v y, khi ni m NSNN ph i th hi n c m t b n ch t, t c l n i dung kinh t - x h i ch a ng bn trong c a NSNN, mu n v y NSNN ph i c xem xt trn cc gic khc nhau: - Xt v hnh th c: NSNN l m t b n d ton thu v chi do Chnh ph l p ra, trnh Qu c h i ph chu n v giao cho Chnh ph t ch c th c hi n.

- Xt v th c th : NSNN bao g m nh ng ngu n thu c th , nh ng kho n chi c th v c nh l ng. Cc ngu n thu u c n p vo m t qu ti n t - qu NSNN - v cc kho n chi u c xu t ra t qu ti n t y. Thu v chi qu ny c quan h rng bu c v i nhau g i l cn i cn i thu- chi NSNN, l m t cn i l n trong n n kinh t th tr ng v c Nh n c quan tm c bi t. V l c th kh ng nh NSNN l m t qu ti n t l n c a Nh n c. - Xt trong t ng th m t h th ng ti chnh th ng nh t: NSNN l khu ch o trong h th ng ti chnh qu c gia. - Xt v cc n i dung kinh t ch a ng trong NSNN: Quan st cc ho t ng ngn sch ta th y: cc kho n thu - lu ng nh p qu NSNN, cc kho n chi - xu t qu NSNN chnh l qu trnh hnh thnh v s d ng qu ti n t c a Nh n c. Trong qu trnh xu t hi n hng lo t cc quan h ti chnh gi a m t bn l Nh n c v i m t bn l cc ch th phn ph i trong qu trnh phn ph i cc ngu n ti chnh .C th : Quan h ti chnh gi a Nh n c v i dn c , th hi n: dn c n p cc th thu cho nh n c v nh n c chi cc kho n h tr cho dn c nh cc kho n tr c p x h i, y t , gio d c, tr c p xo i gi m ngho.v.v. Quan h  ti chnh gi a Nh n c v i khu v c doanh nghi p, th hi n: doanh nghi p n p thu cho nh n c v nh n c chi h tr v n u t , tr c p xu t kh u cho doanh nghi p. Quan h ti chnh gi a Nh n c v i cc t  ch c x h i, th hi n nh n c chi h tr cho ho t ng c a cc t ch c x h i c khuy n khch. Quan h ti chnh gi a Nh n c v i cc Nh n c khc v v i cc t ch c qu c t , th hi n: quan h vay n , vi n tr , h p tc kinh t gi a cc nh n c v i nhau ho c gi a nh n c v i cc t ch c phi chnh ph .v.v. Nh v y, ng sau hnh th c bi u hi n bn ngoi c a NSNN l m t qu ti n t c a Nh n c v i cc kho n thu, chi c a n th NSNN l i ph n nh cc quan h kinh t g n v i m t ch th c bi t l Nh n c trong qu trnh phn ph i cc ngu n ti chnh qu c gia nh m t o l p v s d ng qu ti n t t p trung c a Nh n c gi i quy t cc nhi m v kinh t , x h i. Nh ng quan h thu n p v c p pht qua qu NSNN l nh ng quan h c xc nh tr c, c nh l ng v Nh n c s d ng chng i u ti t v m n n kinh t . T s phn tch trn, ta c th a ra khi ni m NSNN nh sau: NSNN l m t khu c a h th ng ti chnh qu c gia, n ph n nh quan h kinh t pht sinh g n li n v i qu trnh t o l p, phn ph i v s d ng qu ti n t t p trung c a Nh n c khi Nh n c tham gia phn ph i cc ngu n ti chnh qu c gia nh m th c hi n cc ch c n ng c a Nh n c trn c s lu t nh. 2. c i m c a Ngn sch nh n c T vi c phn tch ngu n g c ra i v khi ni m c a NSNN, chng ta rt ra m t s c i m c b n c a NSNN: Th nh t, vi c t o l p v s d ng qu NSNN lun g n v i quy n l c c a Nh n c v c Nh n c ti n hnh trn c s lu t nh. c i m ny th hi n tnh php l t i cao c a NSNN. Vi c ban hnh, s a i, b sung hay bi b m t kho n thu, chi no c a NSNN c ng ch c m t c quan quy n l c cao

nh t c a Nh n c - Qu c h i quy t nh. M t khc tnh quy n l c c a Nh n c i v i NSNN cn th hi n ch Chnh ph khng th th c hi n thu, chi NS m t cch tu ti n m ph i d a trn c s php l c xc nh trong cc v n b n php lu t do c quan quy n l c c a Nh n c ban hnh. B i v: - Qu trnh t o l p qu NSNN (thu NSNN) chnh l qu trnh phn ph i l i l i ch kinh t gi a Nh n c v cc ch th tham gia phn ph i, trong Nh n c i u ti t m t ph n l i ch kinh t t cc ch th tham gia phn ph i l cc t ch c v c nhn trong x h i. Tuy nhin, trong th c t khng ph i t t c cc t ch c, c nhn trong x h i u s n sng chia s l i ch c a mnh cho Nh n c. Do v y, i u ti t c m t ph n thu nh p c a x h i nh m t o l p c qu NSNN th Nh n c ph i dng quy n l c c a mnh bu c cc t ch c, c nhn trong x h i ng gp. - Qu trnh s d ng qu NSNN (chi NSNN) c ng chnh l qu trnh phn ph i l i ch nh m th c hi n cc ch c n ng, nhi m v c a Nh n c. Qu trnh ny tc ng n l i ch kinh t c a cc ch th m i l nh v c kinh t -x h i do v y m b o tnh th ng nh t, k c ng trong i s ng kinh t x h i Nh n c hon thnh ch c n ng c a mnh th cc kho n chi NSNN ph i c th hi n b ng quy n l c c a Nh n c t c l lu t php. Th hai, NSNN lun g n ch t v i s h u Nh n c, nh m th c hi n cc ch c n ng c a Nh n c, lun ch a ng l i ch chung, l i ch cng c ng. Nh ph n trn phn tch, ho t ng NSNN c bi u hi n c th b ng cc ho t ng thu v chi, trong : - Thu NSNN chnh l qu trnh t o l p v s d ng qu ti n t c bi t- qu ny thu c s h u c a Nh n c. - Chi NSNN, chnh l vi c s d ng qu ny chi tiu cho nh ng ho t ng c a b my qu n l hnh chnh, qu c phng, an ninh, chi cho xy d ng v pht tri n c s h t ng, cc v n v phc l i cng c ng, v s nghi p x h i tr c m t v lu di. T t c nh ng kho n chi ni trn nh m th c hi n cc ch c n ng, nhi m v c a nh n c. K t qu c a cc kho n chi ni trn khng ngoi m c ch m b o cho m t x h i n nh, n n kinh t t ng tr ng b n v ng v phc l i cng c ng c nng cao. Do v y ho t ng c a NSNN lun ch a ng l i ch cng c ng, l i ch chung ton x h i. Th ba, ho t ng thu, chi NSNN c th c hi n theo nguyn t c khng hon tr tr c ti p l ch y u. Tnh ch t khng hon tr tr c ti p c a ho t ng thu, chi NSNN c th hi n trn cc kha c nh sau: M t l: S chuy n giao thu nh p c a x h i vo qu NSNN ch y u thng qua hnh th c thu . l hnh th c thu- n p b t bu c, khng mang tnh hon tr tr c ti p. C ngh a l m c thu nh p m ng i n p chuy n giao cho Nh n c khng hon ton d a trn m c l i ch m ng i n p thu th a h ng t nh ng d ch v v hng ho cng c ng do Nh n c cung c p. Ng c l i, ng i n p thu c ng khng c quy n i h i Nh n c cung c p hng ho, d ch v cng c ng tr c ti p cho mnh m i n p thu cho Nh n c; Hai l: M i ng i dn s nh n c m t ph n cc hng ho, d ch v cng c ng m Nh n c cung c p cho c c ng ng. Ph n gi tr m ng i c h ng th khng

nh t thi t t ng ng v i kho n ng gp m h n p vo NSNN. Ngoi ba c i m nu trn, NSNN c ng c nh ng c i m nh cc qu ti n t khc (th hi n tnh m c ch v tnh v n ng th ng xuyn). Tuy nhin, nt ring bi t c a NSNN v i t cch l m t qu ti n t t p trung c a Nh n c l n c chia thnh nhi u qu nh , c tc d ng ring v ch sau NSNN m i c chi dng cho nh ng m c ch nh t nh nh tr c. Nghin c u nh ng c i m c a NSNN khng nh ng cho php tm c ph ng th c v ph ng php qu n l NSNN hi u qu h n, m cn gip ta nh n th c v pht huy t t h n vai tr c a Ngn sch nh n c. 3. Vai tr c a NSNN NSNN c vai tr r t quan tr ng trong ton b ho t ng kinh t - x h i, an ninh qu c phng v i ngo i c a t n c. Tuy nhin, vai tr c a NSNN bao gi c ng g n li n v i vai tr c a Nh n c trong t ng th i k nh t nh. Trong n n kinh t th tr ng, vai tr c a NSNN c th xem xt trn m t s m t sau y: 3.1. NSNN l cng c ti chnh quan tr ng nh t cung ng ngu n ti chnh cho ho t ng c a b my nh n c. S ho t ng c a nh n c trong cc l nh v c chnh tr , kinh t , x h i lun i h i ph i c cc ngu n ti chnh chi tiu cho nh ng m c ch xc nh. Cc nhu c u chi tiu c a nh n c c th a mn t cc ngu n thu b ng hnh th c thu v thu ngoi thu . y l vai tr l ch s c a NSNN, c xu t pht t tnh n i t i c a ph m tr ti chnh m trong b t k ch x h i v c ch kinh t no, NSNN u ph i th c hi n v pht huy. pht huy vai tr c a NSNN trong qu trnh phn ph i, huy ng cc ngu n ti chnh c a x h i cho nh n c c n thi t ph i xc nh: - M c ng vin cc ngu n ti chnh t nv c s hnh thnh ngu n thu c a nh n c. - Cc cng c kinh t c s d ng t o ngu n thu cho nh n c v th c hi n cc kho n chi c a nh n c. -T l ng vin (t su t thu) c a nh n c trn GDP. [Theo th ng k c a th gi i, m c ng vin GDP vo NSNN cc n c pht tri n th ng kho ng trn 30%, v cc n c ang pht tri n kho ng t 14% n 17% (khng tnh t i cc kho n khng ph i l thu , ph, l ph nh cc ngu n thu t bn ti nguyn thin nhin c bi t l d u thl th khng ti t o l i c trong t ng lai) T l ng vin GDP vo ngn sch quy t nh qui m qu NSNN. 30 n c c a n n kinh t pht tri n (ngu n kinh t ti chnh th gi i 1970-2000 c a Vi n nghin c u ti chnh), t l ng vin GDP vo ngn sch chnh quy n trung ng bnh qun trong giai o n 1971-2000 l 29.92 %GDP. C ng cng giai o n trn, i v i 13 n c c a n n kinh t khu v c EURO l 32,23%GDP ; c a nhm G7 l 25,74%GDP (trong duy ch c Nh t l d i 15% GDP do n c ny phn c p m nh ngn sch cho chnh quy n a ph ng); Nhm 33 n c xu t kh u d i kh giai o n 2000-2005 l 37,45 % GDP ( Viet Nam 23,72% GDP). Cc n c ASEAN giai o n 1971-2000 (tr ti tr ) l 18,93% GDP (Vi t Nam 20,25 % GDP) !

V yt l ng vin GDP vo ngn sch Vi t Nam bao nhiu s l h p l ? Vi t Nam l n c c GDP th p v i n n kinh t v thu ngn sch ph thu c m t ph n quan tr ng vo khai thc xu t kh u d u th v ti nguyn khong s n th, h n th n a l i l n c vay n thu n v i t l n Chnh ph t ng i cao. T ng thu v vi n tr c a VN qua cc n m 2004, 2005, 2006 l n l t l 26,7% GDP; 25,9% GDP; 24,5% GDP trong thu thu nh p doanh nghi p chi m t tr ng t ng i l n (h n 8%GDP) ti p n l thu VAT. Trong khi thu NSTW (tr vi n tr ) t ng ng n m l 17,4% GDP ; 16,9% GDP; 16% GDP. ( ngu n IMF thng 11 n m 2006). Qua phn tch v nh n nh c a cc chuyn gia, t l ng vin h p l GDP vo ngn sch chnh quy n TW c a Vi t Nam hi n nay m c 16% GDP l hon ton h p l. Bn c nh t l ng vin GDP v NSNN ni chung m c 24% GDP hi n nay c ng h p l (theo t tr ng thu NSTW chi m 2/3 NSNN nh m c phn c p thu NSNN hi n nay). Mu n duy tr m c phn c p nh hi n nay v i t l ng vin GDP vo ngn sch chnh quy n TW c a VN m c 18% GDP th c n 27% GDP cho NSNN - m c ny b t h p l so v i trnh v ngu n l c pht tri n kinh t VN hi n nay v trong t ng lai g n. Ph n gi m thu t d u kh v thu XNK c a NSTW c b p b ng thu tr c thu, c bi t l t thu TNDN, (Cu h i thm: trong khi m c thu t d u th v n c tnh chung l t ng thu c a NSNN ph c v cho chi tiu chung c a Chnh ph , n u tch ring ra thnh m t qu ring thi m c ng vin c a Vi t Nam trong t ng lai t i y s ph i c b vo b i kho n thu no th cho kho n thu t d u th c bc tch ring. V v i m c tiu pht tri n b n v ng th trong tr ng h p bc tch y b n c ki n s d ng qu thu t d u th vo vi c g?) 3.2. NSNN l cng c thc y s chuy n d ch c c u kinh t , m b o cho n n kinh t t ng tr ng n nh v b n v ng. Thng qua cc kho n chi kinh t v chi u t xy d ng cc cng trnh k t c u h t ng kinh t , pht tri n nh ng ngnh m i nh n c kh n ng c nh tranh trn th tr ng; y m nh s n xu t cc m t hng thu c th m nh xu t kh u..., Chnh ph c th t o i u ki n v h ng ngu n v n u t c a cc doanh nghi p vo nh ng l nh v c, nh ng vng c n thi t hnh thnh c c u kinh t m i c ng nh t o ra mi tr ng thu n l i cho s n xu t kinh doanh. Cc kho n chi ny c a NSNN khng thu h i tr c ti p, nh ng hi u qu c a n l i c tnh b ng s t ng tr ng c a GDP, s phn b chung h p l c a n n kinh t ho c b ng cc ch tiu khc nh t o ra kh n ng t ng t c l u chuy n hng ho v d ch v ... Thng qua thu ngn sch m ch y u l thu c ng gp ph n nh h ng pht tri n s n xu t. Vi c t ra cc lo i thu v i thu su t u i, cc quy nh mi n, gi m thu ... c tc d ng kch thch m nh m i v i cc doanh nghi p. M t chnh sch thu c l i s thu ht c doanh nghi p b v n u t vo n i c n thi t, ng c l i, m t chnh sch thu kh t khe s gi m b t lu ng di chuy n v n vo n i c n h n ch s n xu t kinh doanh. R rng l chnh sch thu, chnh sch chi ngn sch g n li n v i chnh sch pht tri n kinh t - x h i v ph c v tr c ti p cho chnh sch ny c a Nh n c. 3.3. NSNN l cng c i u ti t th tr ng, bnh n gi c v ki m ch l m pht

Trong n n kinh t th tr ng, quy lu t cung c u chi ph i n gi c th tr ng r t m nh m . M i s bi n ng c a gi c trn th tr ng u c nguyn nhn t s m t cn i gi a cung v c u. n nh gi c , chnh ph c th thng qua cng c NSNN tc ng vo cung ho c c u hng ho trn th tr ng. S tc ng ny c th c th c hi n theo hai h ng: thu v chi NSNN. C th : (i) Thng qua i u ch nh chnh sch thu NSNN: B ng vi c i u ch nh c c u h th ng thu , thu su t, chnh sch mi n gi m thu h p l.v.v. Chnh ph c ng c th tc ng vo t ng cung ho c t ng c u gp ph n n nh gi c trn th tr ng. V d : khi gi c hng ho ln cao, c nguy c tr thnh l m pht, nh n c c th i u ch nh t ng thu thu nh p c nhn gi m c u, mi n, gi m thu cho cc doanh nghi p s n xu t.v.v. nng cung t thc y cn b ng cung c u, n nh gi c , h n ch l m pht x y ra (ii) Thng qua chnh sch chi tiu c a Nh n c (chi NSNN). B ng ngu n c p pht c a chi tiu NS hng n m cc qu d tr c a Nh n c (b ng ti n, b ng ngo i t , cc lo i hng ho, v t t chi n l c...) c hnh thnh. Thng qua cc qu ny, Chnh ph th c hi n i u ti t th tr ng bnh n gi c . M t cch t ng qut, c ch i u ti t l: + Khi gi c c a m t lo i hng ho no ln cao, km hm v ch ng u c , Chnh ph a d tr hng ho ra th tr ng t ng cung, trn c s s bnh n c gi c v h n ch kh n ng t ng gi ng lo t, gy nguy c l m pht chung cho n n kinh t . + Cn khi gi c m t lo i hng ho no b gi m m nh, c kh n ng gy thi t h i cho ng i s n xu t v t o ra xu h ng di chuy n v n sang l nh v c khc, Chnh ph s b ti n mua cc hng ho theo m t gi nh t nh m b o quy n l i cho ng i s n xu t. - Trong tr ng h p x y ra l m pht, Chnh ph c ng c th s d ng NSNN kh ng ch v y li l m pht m t cch hi u qu b ng cc bi n php nh m nng cung v gi m b t c u, l: + Th t ch t chi tiu c a NSNN, nh t l cc kho n chi cho tiu dng; + T ng thu tiu dng, gi m thu thu nh p. 3.4. Ngn sch l cng c h u hi u c a Nh n c i u ch nh trong l nh v c thu nh p, th c hi n cng b ng x h i M t mu thu n gay g t ang n y sinh trong th i i hi n nay l mu thu n gi a tnh nhn o x h i m m i nh n c v m i c nhn c n v n t i v quy lu t kh t khe c a n n kinh t th tr ng xung quanh v n thu nh p, l s chnh l ch qu l n v thu nh p gi a ng i giu v ng i ngho. V n t ra l ph i c m t chnh sch phn ph i h p l thu nh p c a ton x h i. Chnh sch ph i v a khuy n khch s t ng tr ng, l i v a m b o tnh cng b ng x h i m t cch h p l. B ng vi c s d ng cng c NSNN, c th l chnh sch thu v chnh sch chi tiu ngn sch, Chnh ph lm gi m b t s chnh l ch qu l n v thu nh p gi a ng i giu v ng i ngho nh m n nh i s ng c a cc t ng l p dn c trong ph m vi c n c. Hay ni cch khc, vai tr quan tr ng c a NSNN trong i u ch nh phn ph i thu nh p c th hi n trn ph m vi r ng l n c hai m t ho t ng thu v chi NSNN.

Cu4 V tr c a khu NSNN trong h th ng ti chnh - H th ng ti chnh l t ng th th ng nh t c a cc khu ti chnh v khaai ti chnh ny c m i quan h m t thi t v i nhau trong qu trnh t o l p phn ph i v s d ng cc qu ti n t c a cc ch th khc nhau trong x h i. - Khaai ti chnh l thu t ng c dung ch t ng nhm quan h ti chnh c cng tnh ch t c i m pht sinh trong t ng l nh v c c a i s ng x h i. - Quan h ti chnh l nh ng quan h pht sinh gi a cc ch th trong vi c t o l p phn ph i v s d ng cc qu ti n t . Cc khu ti chnh c a vn( t o l p, phn ph i v s d ng nh m t c m c ch ra): Khu ngn sch nh n c. khu ti chnh doanh nghi p. khu ngn sch h gia nh v t ch c phi kinh doanh(ch nh m th a mn nhu c u c a cc thnh vin). Khu tn d ng( nh m th a mn v v n). khaai b o hi m( nh m kh c ph c kh kh n c a nh ng ng i b r i ro). Doanh nghi p c l i s ng thu cho nh n c, nh n c s chi ti n mua c phi u, doanh nghi p tr l ng cho nhn vin t o nn qu h gia nh, h gia nh c th g i tu n t i ngn hng, mua b o hi m cho hnh ha. - Ngn sch nh n c ng v tr qyan tr ng trung tm chi ph i ton b h th ng ti chnh, s l n m nh c a ngn sch nh n c s gip cho h th ng ti chnh v ng m nh v ng c l i. ngn sch nh n c d i do s a vo xy d ng h t ng, t o i u ki n cho doanh nghi p pht tri n, gp ph n t ng thu nh p cho h i gia nh. Cu 6. Php lu t ngn sch nh n c l t ng h p cc qui ph m php lu t do c quan nh n c c th m quy n ban hnh nh m i u ch nh cc quan h x h i pht sinh trong qu trnh t o l p, phn ph i v s d ng qu ngn sch nh n c c ng nh cc quan h x h i pht sinh trong qu trnh t o l p,ph chu n ch p hnh v quy t ton ngn sch nh n c. H th ng ti chnh bao g m cc quan h ti chnh c i u ch nh b i cc quy ph m php lu t : lu t ti chnh l bao trm ton b 5 khu ti chnh: - Php lu t ngn sch nh n c ch l m t b phn c a lu t ti chnh. - S d ng cc ph ng php i u ch nh c a lu t ti chnh( m nh l nh v t gic) - Php lu t ngn sch nh n c cn c g i l php lu t taiof chnh cng/ Phn bi t lu t ngn sch nh n c ngn sch nh n c N i dung: lu t ngn sch nh n c l t ng h p cch quy ph m php lu t Hnh th c:lu t ngn sch nh n c Th i gian: lu di, khng xc nh c c th M c ch: s d ng 1cach c hi u qu ngn sch nh n c, ngn sch nh n c bao g m tat c cc kho n thu chi, ngh quy t c a qu c h i, 1 n m, s d ng ngn sch nh n c ng ch c n ng nhi m v . Cu 5. Vai tr c a nh n c trong lichx v c ti chnh cng

Tr l i cho cu h i ny tr c tin chng ta s tr l i cho v n nh n c b ng cch no tc ng n h th ng ti chnh?, l thng qua cc b ph n c a h th ng ti chnh: - Th tr ng ti chnh - Cc nh ch ti chnh trung gian - C s h t ng php l k thu t - Cc t ch c gim st v i u hnh h th ng ti chnh Nh n c c vai tr to l n trong vi c b o m s n nh v m cho pht tri n v t ng tr ng kt. Tnh ng n, h p l v kiph th i c a vi c ho ch nh v n ng l c tt ch c th c hi n cc chnh sch pht tri n v m do nh n c m nhi m l i u ki n tin quy t nh t hnh thnh s ng thu n . Nh n c t o l p khung kh p hp l cho ho t ng