PHNG PHP I NG TI KHON 1. Khi qut v phng php i ng ti khon 1.1.

Khi nim v cc yu t cu thnh i tng ch yu ca hch ton k ton l vn kinh doanh vi tnh a dng, tnh hai mt, tnh vn ng. Chng t k ton l mt phng php thng tin v kim tra cc nghip v phn nh s vn ng ca i tng . Tuy nhin cc nghip v kinh doanh c rt nhiu, li din ra lin tc thi gian v a im khc nhau Do s lng chng t thng rt ln v khc nhau nhiu c v thi gian a im, c i tng, ni dung, tnh cht ca nghip v . Trong khi , qun l kinh t lun lun cn nhng thng tin tng hp v ti sn, v ngun huy ng ti sn, v tnh hnh v kt qu kinh doanh theo tng loi hng ha, tng n v. Hn na, mi nghip v kinh doanh thng phn nh mi lin h gia cc mt, cc loi ti sn, ngun vn, trong khi chng t ch c th chp li nguyn hnh nghip v, t n khng phn nh c mi lin h tt yu gia cc mt, cc hin tng. Vn phn nh s vn ng ca i tng hch ton theo tng loi i tng ti sn, tng loi ngun vn, tng loi hot ng i hi hch ton k ton phi c phng php thch ng. Phng php lun duy vt bin chng vch ra quy lut v s vn ng v bin i ca vt cht, ca hin tng v cc mi lin h gia cc s vt, hin tng, gia cc b phn trong n v hch ton, gia cc mt i lp ca s vt, gia ci chung v ci ring Trn c s phng php lun bin chng v xut pht t c im i tng ca mnh, hch ton k ton xy dng phng php phn nh s vn ng ca i tng hch ton l i ng ti khon vi hai yu t cu thnh l: cc quan h i ng k ton vi ti khon k ton.

i ng ti khon l phng php thng tin v kim tra qu trnh vn ng ca mi la ti sn, ngun vn v qu trnh kinh doanh theo mi quan h bin chng c phn nh trong mi nghip v kinh t pht sinh. 1.2. V tr, tc dng ca phng php i ng ti khon Xt trn gc phng php hch ton k ton, i ng ti khon l phng php ni lin vic lp chng t v khi qut ha tnh hnh kinh t bng Bng cn i k ton v cc bo co k ton. Phng php i ng ti khon l s phn nh c phn loi cc nghip v kinh t pht sinh theo i tng ring bit ca hch ton k ton trn h thng ti khon, bng vic tch ly c h thng cc thng tin k ton trn h thng ti khon, k ton mi c th phn nh i tng ca mnh bng phng php Tng hp cn i. Hch ton k ton bng phng php i ng c tc dng to ln khng ch cho qun l ti sn, vt t, tin vn, cc quan h kinh t ti chnh ny sinh, m cn l bc thc hin nghip v c bn khng th thiu trc khi lp cc bo co k ton bng phng php tng hp v cn i. 2. Ti khon k ton 2.1. Khi nim v c trng c bn v ni dung, kt cu ti khon H thng k ton thng bao gm vic ghi chp tch bit i vi cc loi ti sn, ngun hnh thnh ca ti sn v cc qu trnh kinh doanh qu trnh tun hon ca ti sn. V d, mt bn ghi chp ring cho mc tin mt, th hin tt c cc ln tng v gim tin mt qua nhiu nghip v thanh ton thu hoc tr bng tin mt. Nhng bn ghi chp tng t c lp cho mi loi ti sn v nguonf hnh thnh ca ti sn c gi l ti khon. Ti khon l cch thc phn loi, h thng ha cc nghip v k ton pht sinh ring bit theo tng i tng ghi ca hch ton k ton ( ti sn, ngun vn v cc qu trnh kinh doanh) nhm phc v cho yu cu qun l ca

cc loi ch th qun l khc nhau. Di dng n gin nht, mt ti khon ch gm 3 yu t: 1) Tn, bao gm tn ca ti sn, ngun hnh thnh ti sn nht nh; 2) Bn tri gi l bn N 3) Bn phi gi l bn C Dng ti khong ny c gi l ti khon ch T. Tn ti khon Bn n Bn c Trong kt cu ca ti khon t N v C ch n gin l cc thut ng phn bit ni dung ghi chp hai bn ca mt ti khon, mang tnh cht quy c chung. 2.2. Nguyn l kt cu ti khon c bn Trn c s kt cu chung ca ti khon v c im ca i tng hch ton k ton; c th thit k kt cu v ni dung phn nh cc loi ti khon c bn lm c s cho vic xy dng quy trnh hch ton mt cch khoa hc. C th, vic thit k ti khon phi da trn mt s c s sau: Mt l, phi xut pht t ni dung v c im ca i tng hch ton k ton. Hai l, phi p ng nhu cu thng tin cho qun l, tin li cho vic hch ton hng ngy cng nh quyt ton nh k, sao cho s lng ti khon t nht c th cung cp nhiu thng tin thit thc nht cho qun l kinh doanh. V ni dung i tng hch ton k ton bao gm cc b phn c bn sau: - Ti sn kinh doanh - Ngun hnh thnh ti sn kinh doanh - Cc quy trnh kinh doanh V cc c im cn ch c 4 mt:
3

- Tnh a dng; - Tnh 2 mt; - Tnh vn ng; - Tnh cn bng; C th l: - Phi c nhng loi ti khon khc nhau phn nh c tnh a dng ca ti sn, ngun hnh thnh ca ti sn. - Phi th hin c tnh hai mt: i lp v thng nht gia ti sn v ngun hnh thnh ca ti sn, thu v chi. - Phi m bo phn nh c tnh lin hon (tnh vn ng) ca cc ti sn trong qu trnh kinh doanh ch yu. ng thi p ng nhu cu thng tin cho qun l, cn c nhng phng hng khc nhau trong thit k ti khon nh: - Xy dng cc ti khon iu chnh cho c loi ti khon c bn nu trn vi nguyn tc c bn l ti khon iu chnh c kt cu ngc li vi kt cu ca ti khon c bn. - T chc nhiu h thng ti khon song song p ng nhu cu khc nhau v qun l cng mt i tng hch ton. Trn c s nu trn c th hnh thnh nhng nguyn tc c bn trong thit k cc ti khon k ton nh: + Phi c nhiu loi ti khon c bn phn nh ti sn, ngun hnh thnh ti sn cng cc loi ti khon iu chnh cho ti khon c bn. ng thi c th c nhiu phn h ti khon khc nhau phn nh nhng i tng c nhiu loi nhu cu thng tin khc nhau. + Kt cu ca loi ti khon ti sn phi ngc vi kt cu loi ti khon ngun hnh thnh ti sn, kt cu ca loi ti khon iu chnh phi ngc vi kt cu ca ti khon c bn.
4

+ S tng trong k ( cn gi l s pht sinh tng) phi phn nh cng mt bn vi s d u k. T s pht sinh gim c phn nh bn cn li ca ti khon. Cc nguyn tc thit k ti khon nu trn c tnh thng l quc t. Da vo cc nguyn tc , kt cu ti khon c quy v hai loi c bn sau: Ti khon ti sn S d u k Pht sinh tng Cng PS tng S d cui k Pht sinh gim Cng PS gim Ti khon ngun hnh thnh ti sn" S d u k Pht sinh tng Cng PS tng Pht sinh gim Cng PS gim S d cui k

Cch tnh s d cui k ca cc loi ti khon: S d cui k= S d u k+ S pht sinh tng S pht sinh gim. 3. Quan h i ng v phng php ghi s kp 3.1. Cc quan h i ng ti khon Quan h i ng ti khon c rt nhiu, song c th quy v 4 loi sau: Loi 1: Tng ti sn ny, gim ti sn khc. Vd: dng tin mt hay tin gi ngn hng mua hng ha. Dng vt cht ca ti sn bin i t dng tin t sang dng hng ha. Loi nghip v ny lin quan trc tip n dng vt cht ca ti sn v ch xy ra trong phm vi quan h ni b n v hch ton. Loi 2: Tng ngun hnh thnh ti sn ny, gim ngun hnh thnh ti sn khc.

Vd: Trch li nhun lp qu doanh nghip. Loi nghip v ny khng lin quan n dng vt cht ca ti sn nhng ch r s thay i phm vi s dng hay ngun huy ng ti sn. Loai 3: Tng ti sn tng ngun hnh thnh ti sn. Vd: nhn ti sn t cc c ng hoc Nh nc cp thm. Loi nghip v ny phn nh quy m ti sn tng c v vt cht (vn) v ngun huy ng v thng c quan h vi bn ngoi. Loi 4: Gim ti sn gim ngun hnh thnh ti sn Vd: dng tin gi ngn hng tr n ngi bn. Loi nghip v ny thng tng t nh loi 3 nhn c xu hng bin ng ngc li. Bn loi quan h i ng c biu hin nh sau: 1
Ti sn Ti sn

3
Ngun hnh thnh ti sn

4 2
Ngun hnh thnh ti sn

Trong s trn loi nghip v (1) biu hin hng bin ng ca ti sn; loi nghip v (2) biu hin ngun hnh thnh ti sn; loi nghip v (3) phn nh quan h tng ng gia ti sn v ngun hnh thnh ti sn theo hng tng; loi nghip v (4) biu hin quan h gia ti sn v ngun hnh thnh ti sn theo hng gim. 3.2. Phng php ghi s kp Cc quan h i ng phi c phn nh trn ti khon k ton theo nguyn tc ghi s kp. Ghi s kp l phng php phn nh cc nghip v pht sinh ln ti khon k ton theo quan h i ng vn c bng cch: ghi t nht 2 ln cng

mt lng tin pht sinh ln t nht hai ti khon k ton c quan h i ng vi nhau. Theo nguyn tc chung, ghi s kp thc cht l ghi N vo ti khon ny, ng thi ghi C vo ti khon khc theo mt quan h i ng ti khon vi cng mt s tin bng nhau. Vd: n v mua 500.000 vt liu nhp kho, thanh ton qua ngn hng. Nhng nh khon ch lin quan n 2 ti khon gi l nh khon n gin. Nhng nh khon lin quan n 3 ti khon tr ln gi l nh khon phc tp. Vd: Xut vt liu cho SXKD 3.000.000, trong cho ch to sn phm 2.300.000 v cho qun l doanh nghip l 700.000, nghip v ny c nh khon. N TK chi ph NVL trc tip: 2.300.000 N Tk chi ph NVL qun l DN: 700.000 C TK Nguyn vt liu: 3.000.000 nh khon phc tp c th chia thnh cc nh khon gin n. nh khon phc tp c hnh thnh do bn thn nghip v kinh t pht sinh c tnh phc tp. Trong cng tc k ton khng c gp nhiu nh khon gin n thnh mt nh khon phc tp, gy kh khn cho cng tc kim tra, i chiu ti liu. Sau khi thc hin nh khon cc nghip v m ti khon ghi cc nh khon. Khng phn bit nh khon gin n hay phc tp, mi nh khon phi c thc hin bng mt ln ghi trn ti khon gi l bt ton T nhng iu trnh by trn c th rt ra nhng kt lun c tnh nguyn tc sau: - Bn cht ca ghi s kp l ghi mi quan h gia cc hin tng kinh t bng cch ghi N ln ti khon ny v ghi C ti khon khc c lin quan.
7

- Tng s pht inh bn N ca cc ti khon lun lun bng tng s pht sinh bn C ca ti khon c quan h i ng vi nhau.

Ti sn A Bn n (1) Bn c (4) Ngun hnh thnh X Bn n (4) Bn c (2)

Ti sn B Bn n (3) Bn c (1)

Ngun hnh thnh Y Bn n (2) Bn c (3)

Trn thc t cng tc k ton tin cho vic phn nh cc quan h i ng, ngi ta thit k cc mu s ti khon thch hp vi tng loi hnh doanh nghip. Trong trng hp doanh nghip c quy m khng ln, nhu cu chi tit ha v ti sn khng nhiu nn s lng ti khon cng khng ln, cc ti khon s c m trn mt vi trang s. Trong trng hp doanh nghip c quy m ln, lng ti sn nhiu v c i hi phi chi tit thnh nhiu ti khon phn nh s vn ng thng xuyn ca ti sn, ngi ta tch ring s ci thnh 2 s: s bn N v s bn C, trong mi ti khon c m trn mt trang s.

Cui k kinh doanh (thng, qu, nm) sau khi cng dn s pht sinh bn N v bn C ca cc ti khon da vo tnh cn i gia 2 mt (ti sn v ngun hnh thnh) c th lp bng i chiu s pht sinh ( bng cn i ti khon) kim tra kt qu ghi s v tng hp. Trong bng cn i ti khong lun th hin tnh cn i gia s d u k bn N v C, cn i gia tng s pht sinh bn C v tng s pht sinh bn N v cn i gia s d cui k bn N v C. 4. Ti khon tng hp v ti khon phn tch Qun l kinh t trn quy m ton n v trc ht yu cu hch ton k ton cung cp nhng thng tin chung, c ni dung tng hp v i tng hch ton. Loi ch tiu c ni dung nh th cn cn thit cho vic t chc thng tin kinh t cc cp qun l n v, ngnh v nn kinh t quc dn. Nhng ch tiu ny do cc ti khon tng hp cung cp nh: Ti khon ti sn c nh, nguyn vt liu Ti khon tng hp l cn c ch yu lp bng cn i k ton, v bng bo co k ton ny c nhim v cung cp tnh hnh v nhiu mt ca x nghip v do vy, phi gii hn nhng ch tiu chung. Tuy vy, qun l kinh t - nht l khu qun l nghip v li oi fhoir nhng ch tiu c mc chi tit hn, nh tnh hnh d tr v tng loi nguyn vt liu, phn theo chng loi v quy cch, tnh hnh thnh ton vi ngn sch v tng ch tiu: li, thu, chnh lch khng c nhng ti liu c ni dung t m nh th s khng ti liu lp k hoch v nhiu mt cng tc n v v khng ti liu nh gi tnh hnh c su sc. Do vy, cng vi ti khon tng hp phi c c ti khon phn tch, nhm cung cp nhng ch tiu chi tit b sung cho ch tiu tng hp. Ti khon tng hp v ti khon phn tch u gn vi i tng hch ton k ton: ti khon tng hp tp hp nhiu loi ti sn hoc qu trnh kinh
9

t c phm vi s dng hoc ni dung ging nhau; nh cc loi nguyn vt liu chnh, ph c tp hp trong mt ti khon nguyn vt liu. Ti khon phn tch, ngc li, phn chia i tng hch ton k ton thnh nhiu b phn nh phn nh nh nguyn vt liu c chia thnh nguyn vt liu chnh, ph, nhin liu, bao b trong mi nhm, i tng hch ton k ton li c chia chi tit ha nh vt liu l thp li c phn nh theo lo thp trn, thp tm vi cc quy cch khc nhau. Trong thc t ti khon phn tch c tn gi l ti khon theo ni dung phn nh ca mi loi tiu khon, c th phn chi tit thnh ti khon phn tch cp 1, ti khon phn tch cp 2. Thc cht ca vic quy nh ti khon tng hp v ti khon phn tch cc cp l s phn t i tng hch ton k ton, phc v yu cu qun l kinh t. Ti khon tng hp v ti khon phn tch c mi quan h mt thit vi nhau khng nhng v ni dung phn nh m c v kt cu ghi chp. V ni dung phn nh, ti khon phn tch c ni dung phn nh ca ti khon tng hp. Do mi quan h , kt cu ca ti khon phn tch cng ging kt cu ca ti khon tng hp. V tr ca s d u k, ca s d cui k, ca s pht sinh tng, s pht sinh gim ca hai loi ti khon ny ging nhau. C c im ny l do vic ghi chp trn ti khon tng hp v ti khon phn tch c tin hnh ng thi song song: mt khi ghi nghip v kinh t vo ti khon tng hp, th ng thi phi ghi chp nghip v kinh t vo ti khon phn tch, gia ti khon tng hp v ti khon phn tch khng c quan h ghi chp i ng vi nhau; ch c th ghi bt ton kp theo quan h i ng gia cc khon phn tch ca mt ti khon tng hp. Trong thc t, ngi lm cng tc k ton da vo c im ny kim tra tnh chnh xc ca vic ghi chp s sch k ton.
10

Tuy vy, gia ti khon tng hp v ti khon phn tch cng c nhng im khc nhau. ti khon tng hp, viecj ghi chp c thc hin vi mt thc o duy nht: gi tr. ti khon phn tch, vic ghi chp c thc hin khng ch bng thc o gi tr, m c th cn dng n cc loi thc o khc nh thc o hin vt b sung. Ngoi ra ti khon phn tch cn c th c cc iu kin ghi chp khc lm r tnh hnh ca i tng hch ton k ton. Tm tt ni dung chng: 1. S cn thit phi hnh thnh phng php i ng ti khon. 2. Cc loi ti khon k ton v nguyn tc kt cu ca cc loi ti khon k ton. 3. Cc quan h i ng ti khon v ghi s kp.

11

1. Khi nim v vai tr ca phng php i ng ti khon * Khi nim: Phng php i ng ti khon l phng php phn nh s bin ng ca ti sn, ngun vn v cc qu trnh hot ng c th hin trong mi nghip v kinh t pht sinh. Phng php ny c cu thnh bi 2 yu t: ti khon k ton v cc quan h i ng ti khon. * Vai tr: Phng php i ng ti khon c vai tr quan trng trong vic qun l ti sn ca n v v l cng vic khng th thiu trc khi lp h thng bo co ti chnh. 2. Ti khon k ton 2.1. Khi nim v kt cu c bn ca ti khon k ton Ti khon k ton l cng c, phng tin k ton phn nh, theo di s bin ng ca i tng k ton (ti sn, ngun vn, doanh thu v chi ph), mi mt i tng c theo di trn mt ti khon.
12

Kt cu c bn ca mt ti khon nh sau: Tn ti khon Bn n Bn c - Tn ti khon: l tn ca i tng k ton c ti khon phn nh - Bn tri ca ti khon gi l bn N - Bn phi ca ti khon gi l bn C Vic phn chia ny ch mang tnh quy c ghi chp khng bao hm ngha v mt kinh t. 2.2. Nguyn tc thit k ti khon k ton Ti khon k ton l phng tin phn nh s bin ng ca i tng k ton, mooit i tng c phn nh trn mt ti khon. i tng k ton ca mt n v k ton mang tnh a dng, phong ph do mt n v k ton phi s dng nhiu loi ti khon. Vic xy dng nguyn l kt cu chung ca ti khon s to c s cho vic thit k ch ghi chp trn cc loi ti khon k ton ch yu. Nguyn l kt cu ti khon k ton gm: - Phi c nhiu loi ti khon c bn phn nh ti sn, ngun vn cng nh phi c cc ti khon iu chnh cho cc ti khon c bn. - Kt cu ca ti khon phn nh ti sn phi ngc vi kt cu ca ti khon phn nh ngun vn v kt cu ca ti khon iu chnh phi ngc vi kt cu ca ti khon c bn m n iu chnh. - S pht sinh tng c phn nh cng bn vi s d u k, s pht sinh gim c phn nh bn cn li ca ti khon k ton y. 2.3. Nguyn tc ghi chp vo ti khon k ton ch yu Vic ghi chp vo ti khon phn nh ti sn, ngun vn, doanh thu, chi ph v xc nh kt qu c minh ha nh sau: Ti khon ti sn S d u k
13

Pht sinh tng Cng PS tng S d cui k

Pht sinh gim Cng PS gim Ti khon ngun hnh thnh ti sn" S d u k Pht sinh tng Cng PS tng Pht sinh gim Cng PS gim S d cui k

Ti khon chi ph Chi ph pht sinh trong k Cng PS N - Ghi gim CP - Kt chuyn CP Cng PS C

Ti khon doanh thu - Ghi gim chi ph - Kt chuyn doanh thu thun Cng PS N Doanh thu pht sinh trong k Cng PS C

Ti khon xc nh kt qu - Kt chuyn chi ph - Kt chuyn li Cng PS N - Kt chuyn doanh thu thun - Kt chuyn l Cng PS C

S d cui k trn mt ti khon c xc nh thoe cng thc sau: S d cui k = S d u k + Tng pht sinh tng Tng pht sinh gim * Cc quan h i ng ti khon: Quan h i ng ti khon l mi quan h gia ti sn v ngun vn, gia cc loi ti sn vi nhau v gia cc loi ngun vn vi nhau trong cc nghip v kinh t pht sinh v c nh hng n phng trnh k ton. Do tnh

14

cn bng gia ti sn v ngn vn trong n v k ton nn bt k nghip v kinh t no u c th thuc 1 trong 4 loi quan h i ng sau: Loi 1 : Tng ti sn ny gim ti sn khc. Quan h ny ch xy ra trong ni b n v k ton. Trong quan h ny, tng quy m ti sn ca n v k ton khng thay i, khi quan h ny pht sinh ch lm thay i c cu ti sn. Quan h ny thng pht sinh trong cc nghip v: mua ti sn bng tin, thu hi cc khon n phi thu bng tin, u t ti chnh bng tin, dng tin cho vay, chi ph pht sinh bng ti sn. VD: xut qu tin mt mua nguyn vt liu nhp kho tr gi 10 triu ng. Trong nghip v ny, ti sn tin mt gim 10 triu ng cn ti sn nguyn vt liu tng 10 triu ng. Loi 2: Tng ngun vn ny gim ngun vn khc Cc nghip v kinh t pht sinh thuc loi qua h i ng ny khng lm thay i quy m ngun vn cng nh ti sn m ch lm thay i c cu ngun vn ca n v. Quan h ny thng pht sinh trong cc loi nghip v: pht sinh n mi thanh ton n c, s dng li nhun trch lp qu ca n v. VD: trch lp qu u t pht trin: ngun vn li nhun cha phn phi gim trong khi ngun vn qu u t pht trin li trng ln, tng ngun vn khng thay i. Loi 3: Tng ti sn tng ngun vn Quy m ti sn v ngun vn tng cng mt lng bng nhau sau nghip v kinh t pht sinh. Quan h ny thng pht sinh trong cc loi nghip v: nhn vn u t ca ch s hu, mua chu ti sn, mua ti sn bng tin vay, pht sinh chi ph bng vay hay n, doanh thu pht sinh bng tin hay khon phi thu.

15

Vd: mua nguyn vt liu 10 triu ng nhp kho nhng cha tr tin cho ngi bn: Ti sn nguyn vt liu tng, ng thi ngun vn phi tr nh cung cp cng tng ln mt lng tng ng. Loi 4: Gim ti sn gim ngun vn Quy m ti sn v ngun vn gim cng mt lng bng nhau sau nghip v kinh t pht sinh. Quan h ny thng pht sinh trong cc loi nghip v: thanh ton vay, n bng tin, hon tr vn cho ch s hu. Vd: Thanh ton n cho ngi bn bng tin mt. Trong trng hp ny, ti sn tin mt gim ng thi ngun vn phi tr nh cung cp cng gim mt lng tng ng. Qua cc v d trn c th nhn thy rng: Nhng nghip v kinh t pht sinh lin quan n s bin ng trong ni b ti sn hoc ni b ngun vn th chng phi l quan h ngc chiu v kt qu khng lm thay i quy m ti sn ca n v k ton. Ngc li, nhng nghip v kinh t pht sinh lin quan n s bin ng trong c ti sn ln ngun vn th chng phi l quan h cng chiu v kt qu hoc lm tng hoc lm gim quy m ti sn ca n v. 3. Phng php ghi s kp ( ghi kp vo ti khon) 3.1. Khi nim Phng php ghi s kp hay ghi kp trn ti khon l phng php phn nh cc nghip v kinh t pht sinh ln ti khon k ton theo cc quan h i ng bng cch ghi t nht 2 ln vi cng 1 s tin pht sinh ln t nht 2 ti khon k ton c quan h i ng nhau. Thc cht l ghi N ti khon ny v ghi C ti khon khc c quan h i ng vi n vi cng mt s tin. Vd: Doanh nghip gi 500 tin mt vo ti khon m ti ngn hng. Nghip v ny lin quan n s bin ng ca tin mt v tin gi ngn hng theo chiu hng tng tin gi v gim tin mt. Tin mt v tin gi u l ti sn, m ti khon ti sn tng c ghi bn N, gim c ghi bn C, do
16

nghip v c ghi N ti khon tin gi ngn hng v ghi C ti khon tin mt. Vd: n v vay ngn hn ngn hng tr n ngi bn 100 triu. Nghip v ny lin quan n s bin ng ca hai ngun l vay ngn hn v phi tr ngi bn, trong vay ngn hn tng v tr ngi bn gim. Ti khon ngun vn tng c ghi bn C, gim c ghi bn N nn nghip v ny c ghi N TK phi tr ngi bn v ghi c Tk vay ngn hn. 3.2. nh khon k ton nh khon k ton l vic xc nh mt nghip v kinh t phtas sinh c ghi N v ghi C vo nhng ti hon k ton no vi s tin c th l bao nhiu. Nh vy nh khon k ton l cng vic trung gian c th c thc hin trc khi ghi s k ton nhm trnh sai st v to iu kin thun li cho vic phn cng lao ng k ton. nh khon k ton bao gm 2 loi l nh khon gin n v nh khon phc tp. nh khon n gin l nhng nh khon ch lin quan n 2 ti khon k ton. Cn nh khon phc tp l nhng nh khon lin quan n t nht t 3 ti khon k ton tr ln. 3.3. Nguyn t nh khon (nguyn tc ghi s kp) Vic ghi s kp cn quan trit cc nguyn tc sau: - Xc nh ti khon ghi n trc ti khon ghi c - Tng s tin ghi vo ti khon bn N ca cc ti khon phi bng tng s tin ghi vo bn C ca cc ti khon trong cng 1 nh khon. - Mt nh khon phc tp c th tch thnh nhiu nh khon n gin nhng khng c gp cc nh khon n gin thnh 1 nh khon phc tp. Quy trnh nh khon: - Xc nh i tng k ton xut hin trong mi nghip v kinh t ph sinh c phn nh trn chng t.
17

- Xc nh tnh cht tng, gim ca tng i tng. - Xc nh cc ti khon k ton s s dng. - Xc nh ti khon v s tin ghi N, ghi C. Vd: Doanh nghip mua nguyn vt liu nhp kho cha thanh ton cho ngi bn theo gi ha n GTGT c c thu GTGT 10% l 286.000. Nghip v ny c nh khon nh sau: N TK nguyn vt liu N TK thu GTGT c khu tr C TK phi tr ngi bn 260.000 20.000 286.000

4. Bng cn i ti khon ( bng cn i s pht sinh) Cui mi k k ton, tng hp s liu v kim tra kt qu ghi s k ton, k ton tin hnh lp Bng cn i ti khon theo nguyn tc sau: - Tng s d N u k (cui k) ca cc ti khon = Tng s d C u k ( cui k) ca cc ti khon. - Tng s pht sinh N ca cc ti khon = Tng s pht sinh C ca cc ti khon. Bng cn i ti khon Thng n nm N TT Tn (s hiu) ti S d u k khon N Tng cng Xxx C Xxx N Yyy C Yyy N Zzz C Zzz S pht sinh S d cui k

Nu s liu trn bng cn i ti khon khng bng nhau chc chn c th kt lun rng s liu k ton khng chnh xc. Tuy nhin trong trng hp s liu trn bng cn i ti khon bng nhau th cng khng chc chn khng nh c rng s liu k ton c x l hon ton chnh xc.
18

. Ti khon k ton - Mc ch: Trang b cho sinh vin kin thc v ti khon k ton, ni dung, kt cu ca ti khon cng nh cc nguyn tc thit k v ghi chp vo ti khon - phng tin x l thng tin ca k ton. - Yu cu: Sau khi hc sinh vin nm c ni dung , kt cu ca ti khon k ton, nguyn tc ghi chp vo ti khon ch yu v cc quan h i ng ti khon c bn, t vn dng kin thc hc vo bi tp thc t. Ging bi mi: Thi gian: 36 pht. - dng v phng tin dy hc: gio n, cng chi tit bi ging, cng chi tit mn hc, gio trnh, ti liu tham kho, phn, bng - Ni dung, phng php: TT 5.2 5.2.1 5.2.1.1 5.2.1.2 Ni dung ging dy Ti khon k ton. Khi nim v kt cu ca ti khon. Khi nim Kt cu: - Kt cu chung ca ti khon: Tn ti khon
19

Thi gian

Phng php thc hin

7p

Thuyt trnh,

phn tch Bn N Bn C

5.2.2

Nguyn tc thit k ti khon k ton. - Phi c nhiu ti khon c bn v cc ti khon iu chnh cho ti khon c bn. - Kt cu ca ti khon vn phi ngc vi ti khon ngun vn. Kt cu ca ti khon iu chnh phi ngc vi ti khon c bn m n iu chnh. - S pht sinh tng c phn nh cng bn vi s d u k, s pht sinh gim c phn nh bn cn li ca ti khon k ton. Nguyn tc ghi chp vo ti khon k ton ch yu: Ti khon ti sn: N TK "Ti sn" C 5p Thuyt trnh

5.2.3 5.2.3.1

S d u k Pht sinh tng Tng PS tng S d cui k 12p 5.2.3.2 Ti khon ngun vn: Pht sinh gim Tng PS gim Phn tch, pht vn

20

TK "Ngun vn" k C S d u Pht sinh tng Tng PS tng S d cui k

Pht sinh gim Tng PS gim

5.2.3.3

Ti khon qu trnh kinh doanh: N TK "QTKD" C

- Chi ph pht sinh - Chi ph < Thu nhp - X l thu nhp

- Thu nhp pht sinh - Chi ph > Thu nhp - X l chi ph

Tng PS gim

Tng PS tng

- Cng thc tnh s d cui k ca ti khon: S d cui k = ca TK S d u k ca TK S PS tng trong k S PS gim trong k

21

5.2.4 a b c d e f g h

Quan h i ng ti khon k ton. Loi 1: Tng ti sn ny - Gim ti sn khc. Loi 2: Tng ngun vn ny - Gim ngun vn khc. Loi 3: Tng ti sn - Tng ngun vn. Loi 4: Gim ti sn - Gim ngun vn. Loi 5: Vn gim - Pht sinh chi ph. Loi 6: Ngun vn tng - Pht sinh chi ph. Loi 7: Vn tng - Pht sinh thu nhp. Loi 8: Ngun vn gim - Pht sinh thu nhp. Thi gian: 03 pht Phng Thi gian php thc hin 12p Thuyt trnh, v d minh ha

IV. Tng kt bi:

TT

Ni dung

Nhc li cc phn trng tm ca bi ging, yu cu sinh vin nm vng: - Ni dung, kt cu chung ca ti khon v kt cu ca 03 p tng loi ti khon c th. - Cc quan h i ng c bn. V. Cu hi, bi tp: Thi gian: 02 pht. Phng TT Ni dung Thi gian 2p php thc hin Thng bo, nu
22

Thuyt trnh

Trnh by cc quan h i ng ti khon? Mi quan h 1 cho mt v d c th?

cu hi

23