CHNG 1. NGUYN LIU SN XUT NG I.1.

GII THIU S LC V MA: Cy ma thuc h ha tho, ging sacarum, c chia lm 3 nhm chnh: - Nhm Sacarum officinarum: l ging thng gp v bao gm phn ln cc chng ang trng ph bin trn th gii. - Nhm Sacarum violaceum: L mu tm, cy ngn v khng tr c - Nhm Sacarum simense: Cy nh cng, thn mu vng nu nht, trng t lu Trung Quc. Nhng ging ma nc ngoi c trng ph bin Vit Nam: - POJ: 3016, 2878, 2725, 2883 - CO: 209, 132, 419, 715, 775 - CP: 3479 Ngoi ra chng ta lai to c mt s ging ma cho nng sut cao nh: - Vit ng 54/143: hm lng ng 13,5-14,5%, loi chn sm - VN 65-71: namg8 sut 70-90 tn/ha - VN65-48: nng sut 50-95 tn/ha Cy ma thuc loi r chm, c hnh tr ng hoc hi cong, ty theo ging m thn ma c mu sc khc nhau nh vng nht, mu tm m. V ma c mt lp phn trng bao bc. Thn ma chia lm nhiu dng, mi dng ma di khong 0,05-0,304m. Gia 2 dng ma l t ma, dng ma bao gm ai sinh trng, ai r, ai phn mm v so l. L mc t chn t ma( di ai r) thnh hng so le hoc theo ng vng trn thn cy ma l c mu xanh. Ty theo ging ma, l c chiu di, chiu rng khc nhau. Nc ta hin nay, vic thu hoch ma vn cn bng phng php th cng, dng dao cht st gc v b ngn. Sau thu hoch hm lng ng gim nhanh, do ma cn c vn chuyn ngay v nh my v tin hnh p cng sm cng tt. hn ch tn tht ng sau khi thu hoch, c th p dng cc bin php sau: 1

- Cht ma khi tri rt hoc hi rt - Khi cht cho ma ng theo chiu ca lung, cc cy ma gi ln nhau ( ngn cy ny ph trn gc cy kia) - Cht ma thnh ng c th gim s phn gii ng - Dng l ma thm nc che trong lc vn chuyn, v c th dng nc ti phun vo ma. I.2. THNH PHN HA HC CA MA MA NC X CHT KHNG NG NG SACCAROSE

CK HU C NG KH CK CHA N ACIDE HU C CHT MU CHT BO(SP)

CK V C SiO2,K2O,Na2O, CaO, MgO

CHNG 2. QUY TRNH CNG NGH SN XUT NG II.1 QUY TRNH CNG NGH TNG QUT Ma X l s b Ly nc ma B

Lm sch C c Kt tinh ng

Bn lc

Ly tm

Mt r

Sy Lm ngui, ng bao

ng thnh phm II.2. X L S B MA II.2.1. MC CH: Lp ma vo my p n nh, khng b trt, nghn trc Nng cao mt ma trn bng chuyn tng nng sut p T bo ma b ph v: tng kh nng trch nc ma Ma phn b u khp din tch trc p: lp ma dy ln, lc nn p tng tng hiu sut p II.2.2. QUY TRNH X L S B MA CU CN SAN BNG BM CHT NH TI P II.3. TRCH NC MA II.3.1. MC CH: Nhm ly kit lng ng trong cy ma. Ch tiu quan trng ca cng on ny l nng sut trch v hiu sut trch. C 2 phng php ly nc ma: 3

 Phng php p Phng php khuch tn( thc cht l p kt hp khuch tn) II.3.2. PHNG PHP P p kh: p ma khng cho nc vo (khng thm thu), sn phm thu c l nc ma nguyn. Phng php ny hiu sut ly ng thp, t t 92-95%, nhng thun li cho qu trnh bc hi. N ch p dng cc xe nc ma, l ma th cng, hoc trong nh my nhng vo u v sn xut v nhng lc mun kim tra my p. p ut: p ma c cho nc sch thm thu vo b. Gm 3 phng php nh: p thm thu n; c cho nc thm thu vo b nhng khng cho nc ma long hon lu v gin p. p thm thu kp: c cho nc thm thu v c hon lu nc ma long v gin p. p thm thu kt hp: phng php ny p dng cc nh my c s b my p t 5 b tr ln, dng cho cc nh my mun nng cng sut p. S dng thm thu bng 2 vng thm thu kp. Cc yu t nh hng n nng sut v hiu sut p X l ma trc khi p S lng trc p: s lng trc p nhiu ng ngha vi ma c p nhiu ln do hiu sut p ma tng. Tc quay ca trc p: vi chiu dy lp ma nht nh nu ta tng tc quay ca trc p th hiu sut p s gim. Tuy nhin s thay i ny l rt nh nu ta s dng tc trc quay di 5 vng/pht. p lc trc nh: khi p lc trc nh tng, kh nng ly nc ma tng. Thm thu: c tc dng ln n hiu sut p, nu lng nc thm thu tng th hiu sut p tng. Hm lng x trong ma: phn x nhiu th nng sut p nh. X cng hay mm, x nt ca ma sau khi x l s b s nh hng n vic ma vo ming p, nu ma vo my p d dng th nng sut p tng v ngc li. Tc v kch thc trc p: nng sut t l thun vi tc quay v kch thc trc p.

 Rng trc p: rng trc p lm tng din tch p ca trc, hnh dng ca rng c nh hng n vic ko ma vo my p t lm tng nng sut. Thm thu: khi dng nc thm thu nhiu lm cho b trng ln, kh vo ming p, nng sut p gim. II.3.3. PHNG PHP KHUCH TN C 2 h khuch tn ng ch yu l khuch tn ma v khuch tn b. Khuch tn ma: ma c x l s b, sau ton b lng ma i vo thit b khuch tn. Khuch tn b: ma sau khi x l c qua my p ly 60-70% ng trong ma, phn cn li trong b i vo thit b khuch tn. Nh , thi gian khuch tn c rt ngn, tng hiu sut trch v hn ch s chuyn ha ng saccharose. II.4. LM SCH NC MA II.4.1. MC CH Loi tp cht c hc Loi cht khng ng, lm tng tinh khit ca nc ma hn hp. Trung ha nc ma hn hp trnh mt ng. II.4.2. CC PHNG PHP LM SCH NC MA II.4.2.1. PHNG PHP VI c im: Tc nhn lm sch chnh v duy nht l vi ng sn phm l ng th u im: Quy trnh n gin, my mc thit b t cng nhn khng cn trnh cao phng php duy nht c th sn xut th cng. Tiu hao ha cht thp. Nhc im: Hiu qu lm sch thp. Cc phng php vi: Vi ha lnh( vi- nhit) 5

 Vi ha nng( nhit-vi) Vi ha phn on Vi ha lnh Phng php ny cho sa vi vo nc ma, nng ph nc ma t (5,0-5,5) ln (7,0-7,2) ri mi gia nhit ln 102- 1050C nhm gim s chuyn ha ng. Vi ha nng Nc ma hn hp (pH= 5,0-5,5) gia nhit ln 102-1050C ri mi cho sa vi vo nng pH ln (7,0-7,2) kt ta. i vi phng php vi- nhit ng saccharose t b chuyn ha do nc ma c trung ha trc khi x l nhit, tuy nhin lng kt ta v keo t t. Ngc li phng php nhit- vi, lng keo t, kt ta thu c nhiu nhng nc ma b gia nhit trong iu kin pH thp nn ng saccharose b chuyn ha nhiu hn. Vi ha phn on Phng php ny, pH v nhit nc ma nng ln t t, xen k nhau. Cng on gia vi 1 nng pH nc ma ln (6,0-6,5) nhm gim s chuyn ha ng do pH thp trc cng on gia nhit 1. ng thi gia vi s b to nhiu ion Ca2+. Gia nhit 1: nng nhit dung dch ln 90-100oC tng tc phn ng keo t, kt ta. Ngay sau gia vi ln 2 nng pH dung dch ln 7,2-7,5, pH ny xy ra hng lot phn ng keo t, kt ta. Gia nhit 2; nng nhit dung dch ln 103- 105 0C tip to kt ta v gim nht dung dch, tng tc lng. II.4.2.2. PHNG PHP SUNFIT HA. c im: Tc nhn lm sch chnh l kh SO2, tc nhn ph l vi. ng sn phm l ng RS u im: Cht lng tt hn ng th Nhc im: 6

 Qu trnh phc tp, my mc thit b nhiu cn cng nhn trnh cao phng php sn xut cng nghip. Tiu hao ha cht ln ng b tr mu trong thi gian bo qun ng cn nhiu trong thit b truyn nhit. Cc phng php sulfite ha: Phng php sulfite ha acid Nc ma hn hp c gia vi s b n pH 6,2-6,6 v nhit 50-600C. Sau , SO2 c xng vo e gim pH xung 3,4-4,0. ng thi, SO2 phn ng vi Ca2+ to ra mui CaSO3. thi gian xng SO2 rt ngn, v ngay sau to kt ta sa vi c cho vo mt mt to thm mui CaSO 3, ng thi trung ha dch ng, trnh s chuyn hoa 1ng trong iu kin nhit cao v pH thp. Phng php sulfite ha kim nh: Nc ma hn hp c gia nhit ln 70-750C, v thm sa vi vo nng pH ln 8-8,3 to nhiu Ca2+. Sau tin hnh xng SO2 lm gim pH n 6,0-6,5. Trong iu kin nhit cao v Ca2+ hnh thnh trc, phn ng to kt ta CaSO3 xy ra nhanh v mnh m. Nc ma sau khi xng SO2 s c trung ha bng sa vi nhm to thm keo ngng kt v thm kt ta CaSO3. Phng php sulfite ha trung tnh II.4.2.3. PHNG PHP CARBONATE HA c im: Tc nhn lm sch chnh l CO2 Tc nhn lm sch ph l tc nhn ty mu: than hot tnh, ct trao i ion. u im: ng sn phm l RE Nhc im: S dng km theo SO2 tn ha cht ng b tr mu trong qu trnh bo qun, ng cn thit b. Cc phng php carbonate ha: 7

 Phng php carbonate ha 1 ln Phng php carbonate ha ch trung gian Phng php carbonate ha thng thng Phng php carbonate ha kt hp ct trao i ion II.4.2.4. PHNG PHP PHOSPHATE HA c im: Tc nhn lm sch chnh l P2O5, H3PO4, khng c tc nhn lm sch ph ng sn phm l RE u im: Quy trnh n gin Tiu hao ha cht thp ng khng b tr mu, ng cn thit b. Nhc im: Lu li ion P trong sn phm. II.5. LNG L qu trnh c hc phn ring mt hn hp khng ng nht bng trng lc hoc bng li tm. Nhm mc ch phn bit nc ma trong v kt ta nng cao cht lng sn phm.

II.6. LC BN Nhm mc ch tn thu lng ng st trong bn. Thng thng ngi ta thng s dng thit lc khung bn hoc thit b lc chn khng thng quay. II.7. BC HI NC MA II.7.1. MC CH Bc hi nc ma c nng ban u( 13-150Bx) n nng mt ch khong (60-650Bx) Nu c c nc ma ti nng qu cao(> 700Bx) s xut hin cc tinh th ng li (trong ng ng v bm), tng nht gy kh khn cho qu trnh lc. II.7.2. CC PHNG PHP BC HI Phng php bc hi chn khng: h c c lm vic trong iu kin chn khng. 8

u im: nhit si ca dung dch ng thp nn trnh c hin tng phn hy v chuyn ha ng, cht lng mt ch tt, thao tc d dng. Khuyt im: nhit hi th thp. B tr thit b phc tp, cn c thit b ngng t thc hin iu kin chn khng. Phng php bc hi p lc: h c c lm vic trong iu kin p lc. u im: vic s dng hi trit hn, nhit hi th cc h c c cao nn c th gim din tch truyn nhit ca thit b. Khuyt im: mu sc dch nc ma sm, pH h thp, ng kh b phn hy, to caramen,... Phng php bc hi p lc chn khng: i vi phng php ny l kt hp c bc hi chn khng v bc hi p lc xen k gia cc h. u khuyt im ca phng php ny l tng 2 phng php trn. II.7.3. CC BIN I CA DUNG DCH NG TRONG QU TRNH BC HI Chuyn ha saccharose Phn hy sacchrose Phn hy ng kh Phn hy cht khng ng To cn ng trn b mt truyn nhit To cht mu do nhit cao II.8. KT TINH NG L qu trnh tch cht rn ha tan trong dung dch da trn s chuyn i trng thi ca cht tan t ha tan sang qu bo ha. Chuyn ng saccharose t trng thi lng sang trng thi rn. S kt tinh ng trong qu trnh nu gm 2 giai on: Giai on 1: s xut hin mm tinh th Giai on 2: s hnh thnh tinh th. Trng thi qu bo ha ca ng sccharose c th chia thnh 3 vng: o Vng n nh (= 1,10-1,15) 9

Nu trong dung dch c sn tinh th th tinh th s ln ln ch khng xut hin tinh th mi. o Vng trung gian (= 1,20-1,25) Nu dung dch c sn tinh th th tinh th s ln ln ng thi xut hin thm tinh th mi. o Vng bin ng (>=1,13) Ti vng ny tinh th t nhin xut hin lin tc ng thi ln ln nhng rt chm. Phng php nu ng Phng php nu gin on: gm 4 giai on o C c u: 55-650Bx,=1,1-1,15 o To mm tinh th: S dng 1 trong cc phng php to mm tinh th ng vi s lng thch hp. Cc phng php: T nhin: =1,4 Kch thch: =1,2-1,3 Tinh chng: =1,1 Phn ct ng h

o Nui tinh th: khng ch =1,05-1,1 o C c cui: A: 92-930Bx B: 94-960Bx Phng php nu lin tc Thc cht l cc giai on nu ng c tin hnh cng lc trong thit b nu lin tc. thng l ni ng nm ngang c chia ra lm nhiu ngn, nhiu bung. Cc yu t nh hng n qu trnh kt tinh ng trong ni nu: qu bo ha Nhit tinh khit dung dch S khuy trn 10

Cc bin i ha hc xy ra trong qu trnh nu: Chuyn ha ng saccharose Phn hy ng saccharose v ng kh To mu Cc cht khng ng: tan khng tan, kt ta, kt tinh, phn hy. Qu trnh bi tinh Mc ch ca qu trnh bi tinh l tip tc kt tinh ng Nguyn l: h nhit ng non, gim ha tan ca saccharose xut hin trng thi qu bo ha ng kt tinh Nhng yu t nh hng n qu trnh bi tinh: nht ng non: nht cng cao qu trnh kt tinh chm S khuy trn: 0,36-10 vng/pht Tc h nhit ca ng non:trung bnh 1-1,50C/h Thi gian bi tinh. II.9. LY TM Mc ch: nhm tch tinh th ng ra khi mt Nguyn l: dng lc ly tm tc ng vo khi ng non theo phng vung gc vi trc quay Cc yu t nh hng: Nhit ng non: caoly tm d nht ng non: ph thuc nhit v nng cng thp cng tt C ht ng trong mt ci: ht phi u Vn tc ly tm: ln th s phn mt d dng II.10. SY NG Mc ch: nhm tch lp nc trn b mt ht ng, tng thi gian bo qun v to bng sng cho thnh phm. CHNG 3: KT LUN 11

 ng l mt thc n rt quan trng cho s sng ca con ngi cng nh tinh bt, protein, cht bo, mui v c. L nguyn liu cho cc nghnh ch bin thc phm v cc nghnh khc. L cht iu v cho ba n hng ngy. L cht cung cp nng lng cho c th. B ma t l thay du, dng lm vn p, lm bt giy, than hot tnh hoc l nguyn liu ca cng nghip cht do, si tng hp. Mt r l nguyn liu sn xut cn ru hoc s dng lm mi trng sn xut men bnh m v cc loi men thc phm,. Cn b bn dng sn xut phn bn cho ma, c ph, cao su t hiu qu cao. V vy sn xut ng l mt nghnh cng nghip thc phm rt cn c coi trng v pht trin.

12

TI LIU THAM KHO 1. Gio trnh cng ngh sn xut ng ma- Trn Mnh Hng-NXB Nng nghip H Ni- Nm 2000 2. Phn tch v qun l ha hc ma ng- Bi Quang Vinh- NXB Nng nghip- Nm 1999 3. Tch mt, lm kh, ng gi v vn chuyn ng- Bi L Thin, Phm Lng Tu,- NXB Nng Nghip HN- 1996.

13