Cu 9: Phng php dy hc: Nu v phn tch khi nim, u nhc im ca tng phng php v nhng yu cu khi s dng chng.

Nhng iu kin la chn v s dng c hiu qu cc phng php dy hc?

Posted by thienhaxanh2405 on 15th March and posted in Bi tp, Cu hi n tp 9.1.Khi nim phng php dy hc Thut ng phng php trong ting Hy Lp l Mthodos c ngha l con ng, cch thc hot ng nhm t c mc ch nht nh. V vy, phng php l h thng nhng hnh ng t gic, tun t nhm t c nhng kt qu ph hp vi mc ch nh. T khi nim trn ta thy phng php c cu trc phc tp, bao gm mc ch c ra, h thng nhng hnh ng (hot ng), nhng phng tin cn thit (phng tin vt cht, phng tin thc hnh, phng tin tr tu), qu trnh lm bin i i tng, kt qu s dng phng php (mc ch t c). Khi s dng ng phng php s dn n kt qu theo d nh. Nu mc ch khng t c th c ngha l phng php khng ph hp vi mc ch hoc n khng c s dng ng. Bt k phng php no, d l phng php nhn thc hay phng php thc hnh sn xut, thc hin c kt qu vo i tng no th cng phi bit c tnh cht ca i tng, tin trnh bin i ca n di tc ng ca phng php . Ngha l phi nhn thc nhng quy lut khch quan ca i tng m ch th nh tc ng vo th mi ra nhng bin php hoc h thng nhng thao tc cng vi nhng phng tin tng ng nhn thc v hnh ng thc tin. Vy th phng php dy hc c c trng g khc vi phng php ni chung? Cu trc ca n nh th no? Trong phng php dy hc, ch th tc ng ngi thy gio v i tng tc ng ca h l hc sinh. Cn hc sinh li l ch th tc ng ca mnh vo ni dung dy hc. V vy, ngi thy gio phi nm vng nhng quy lut khch quan chi phi tc ng ca mnh vo hc sinh v ni dung dy hc th mi ra nhng phng php tc ng ph hp. T c th nhn thy c trng ca phng php dy hc: ngi hc l i tng tc ng ca gio vin, ng thi l ch th, l nhn cch m hot ng ca h (tng ng vi s tc ng ca ngi gio vin) ph thuc vo hng th, nhu cu, ch ca h. Nu gio vin khng gy cho hc sinh c mc ch tng ng vi mc ch ca mnh th khng din ra hot ng dy v hot ng hc v phng php tc ng khng t c kt qu mong mun. V vy, cu trc ca phng php dy hc trc tin l mc ch ca ngi gio vin ra v tin hnh mt h thng hnh ng vi nhng phng tin m h c. Di tc ng ca ngi gio vin lm cho ngi hc ra mc ch ca mnh v thc hin h thng hnh ng vi phng tin m h c nhm lnh hi ni dung dy hc. Trn c s , ta c th hiu v phng php dy hc nh sau: Phng php dy hc l cch thc hnh ng c trnh t, phi hp tng tc vi nhau ca gio vin v ca hc sinh nhm t c mc ch dy hc.

Ni cch khc phng php dy hc l h thng nhng hnh ng c ch ch theo mt trnh t nht nh ca gio vin nhm t chc hot ng nhn thc v hot ng thc hnh ca hc sinh nhm m bo cho h lnh hi ni dung dy hc v chnh nh vy m t c mc ch dy hc. Phng php dy hc bao gm phng php dy v phng php hc vi s tng tc ln nhau, trong phng php dy ng vai tr ch o, cn phng php hc c tnh cht c lp tng i, chu s chi phi ca phng php dy, song n cng nh hng tr li phng php dy. Phng php dy hc l t hp nhng bin php vi t cch l nhng thnh phn cu trc ca n, song vic phn nh vy cng ch c tnh cht tng i. Chng hn ging gii l phng php dy hc trong tit hc lnh hi tri thc mi nhng li l mt bin php ca phng php cng tc trong phng th nghim. iu c ngha l trong nhng iu kin nht nh, chng c th chuyn ho ln nhau. 9.2.Cc phng php dy hc: 9.2.1.Phn nhm cc phng php dng li: 9.2.1.1.Phng php thuyt trnh: Phng php thuyt trnh l phng php dy hc bng li ni sinh ng ca gio vin trnh by mt ti liu mi hoc tng kt nhng tri thc m hc sinh thu lm c mt cch c h thng. Phng php thuyt trnh th hin di hnh thc ging gii, ging thut v din ging ph thng. + Ging thut l mt trong nhng phng php thuyt trnh, trong c yu t miu t, trn thut. Ging thut khng ch c s dng trong cc mn khoa hc x hi nhn vn m cn c nhng b mn khoa hc t nhin. N c s dng khi miu t nhng th nghim, hin tng hoc trnh by cuc i v s nghip ca nh bc hc li lc, nhng thnh tu ni ting trong khoa hc cng ngh Trong ging thut, gio vin c th trch nhng on vn, th ngn, nhng cu ni hay nhng on trch t cc tc phm vn hc, cc vn kin lch s lm cho bi ging thm sinh ng, din cm, giu hnh nh. Cng c th kt hp s dng cc phng tin trc quan, phng tin k thut dy hc minh ha cho vic trnh by ca mnh. Cng c th t ra nhng cu hi nhm thu ht s ch , nh hng s lng nghe hoc kch thch tnh tch cc cng nh kim tra hiu qu vic lnh hi tri thc ca hc sinh. + Ging gii l phng php dy hc bng vic dng nhng lun c, s liu chng minh mt s kin, hin tng, quy tc, nh l, nh lut, cng thc, nguyn tc trong cc mn hc. Ging gii cha ng cc yu t phn on, suy l nn c nhiu kh nng pht trin t duy logic ca hc sinh. Trong qu trnh dy hc, ging gii thng kt hp vi ging thut. + Din ging ph thng l mt trong nhng phng php thuyt trnh nhm trnh by mt vn hon chnh c tnh cht phc tp, tru tng v khi qut trong mt thi gian tng i di (30-35 pht v hn th), chng hn nh trnh by cc tro lu vn hc mt giai on no . Phng php ny i vi vic dy hc PTCS thng t dng so vi ging thut v ging gii. Khi dng, n thng kt hp vi hai phng php kia. * Cu trc ca phng php thuyt trnh: Khi dng phng php thuyt trnh trnh by vn no cng phi tri qua bn bc: t vn , pht biu vn , gii quyt vn v kt lun rt ra t vn . - t vn l bc u tin nhm thng bo vn di dng tng qut kch thch s ch ban u ca hc sinh.

- Pht biu vn l bc nu ln nhng cu hi c th nhm vch ra phm vi nhng vn cn phi xem xt. - Gii quyt vn : Bc ny c th tin hnh theo logic quy np hay logic din dch. + Logic quy np l con ng nhn thc t s kin, hin tng n ci chung, ci khi qut, t nhng trng hp c th n quy lut, khi nim, nguyn tc. Theo logic quy np c th c ba cch trnh by. l: Quy np phn tch tng vn t ra bc pht trin vn tng i c lp vi nhau. V vy c th gii quyt tng vn , rt ra kt lun ri chuyn sang gii quyt vn khc. Quy np pht trin: Nu vn c gii quyt theo li mc xch, ngha l gii quyt xong tng vn th nht th kt lun rt ra s li lm tin cho vic gii quyt vn tip theo. Trong vic chng minh cc bi ton hnh hc thng gp loi quy np ny. Quy np song song i chiu: Nu vn t ra phi gii quyt cha ng nhng mt tng phn, i lp. + Logic din dich l con ng nhn thc t nguyn l chung n ci c th. Theo logic din dich, bt u a ra cc kt lun s b khi qut, sau tin hnh gii quyt c th theo ba cch: phn tch tng phn, phn tch pht trin, phn tch so snh i chiu. - Kt lun: L bc kt thc vic trnh by vn . N l s kt tinh di dng xc tch, chnh xc nhng khi qut bn cht ca vn a ra xem xt. Cch t vn v cch pht biu vn c th tin hnh bng cch thng bo ti hin hoc c tnh vn . Cch gii quyt vn c th bng logic quy np hay logic din dch. iu chng t cu trc ca phng php thuyt trnh phn nh mt bn trong v mt bn ngoi ca phng php dy hc ni chung v phng php thuyt trnh ni ring. * u im v hn ch ca phng php thuyt trnh: Phng php thuyt trnh c nhng u im sau: - Cho php gio vin truyn t nhng ni dung l thuyt tng i kh, phc tp, cha ng nhiu thng tin m hc sinh t mnh khng d dng tm hiu c mt cch su sc. - Gip hc sinh nm c hnh mu v cch t duy logic, cch t v gii quyt vn khoa hc, cch s dng ngn ng din t nhng vn khoa hc mt cch chnh xc, r rng, xc tch thng qua cch trnh by ca gio vin. - To iu kin thun li gio vin tc ng mnh m n t tng, tnh cm ca hc sinh qua vic trnh by ti liu vi ging ni, c ch, iu b thch hp v din cm. - To iu kin pht trin nng lc ch v kch thch tnh tch cc t duy ca hc sinh, v c nh vy hc sinh mi hiu c li ging ca gio vin v mi ghi nh c bi hc. - Bng phng php thuyt trnh, gio vin c th truyn t mt khi lng tri thc kh ln cho nhiu hc sinh trong cng mt lc, v vy m bo tinh kinh t cao. Tuy nhin, phng php thuyt trnh cn c nhng hn ch, nu s dng khng ng c th: - Lm cho hc sinh th ng, ch s dng ch yu thnh gic cng vi t duy ti hin, do lm cho h chng mt mi.

- Lm cho hc sinh thiu tnh tch cc trong vic pht trin ngn ng ni. - Thiu iu kin cho php gio vin ch y n trnh nhn thc cng nh kim tra y s lnh hi tri thc ca tng hc sinh. * Nhng yu cu c bn khi s dng phng php thuyt trnh: Khi s dng phng php ny, gio vin cn: - Trnh by chnh xc cc hin tng,s kin, khi nim, nh lut, vch ra bn cht ca vn , ngha t tng, chnh tr ca ti liu hc tp. -Trnh by phi m bo tnh tun t logic, r rng, d hiu vi li ni gn, r, sng sa, giu hnh tng, chun xc, xc tch. - Trnh by phi thu ht v duy tr s ch , gy c hng th, hng dn t duy ca hc sinh thng qua ging ni, tc ni, m lng thay i thch hp, qua cc mu chuyn vui ng lc, qua cch t vn v gii quyt vn , kt hp li ni vi iu b, nt mt, bit a nhng li trch dn vo ng lc, ng ch. - Trnh by phi m bo cho hc sinh ghi chp c nhng vn c bn v qua m dy cho h bit cch va ghi va tp trung nghe ging. 9.2.1.2.Phng php vn p (m thoi): + nh ngha: Phng php vn p l phng php gio vin kho lo t h thng cu hi hc sinh tr li nhm gi m cho h sng t nhng vn mi; t khai ph nhng tri thc mi bng s ti hin nhng ti liu hc hoc t nhng kinh nghim tch lu c trong cuc sng, nhm gip hc sinh cng c, m rng, o su, tng kt, h thng ho nhng tri thc tip thu c v nhm mc ch kim tra, nh gi v gip hc sinh t kim tra, t nh gi vic lnh hi tri thc. + Phn loi: Tu theo c s phn loi , nn c nhng phng php vn p sau: - Da vo mc ch dy hc m phn ra vn p gi m, vn p cng c, vn p tng kt, vn p kim tra. Vn p gi m l phng php gio vin kho lo t cu hi hoc mt chui cu hi nhm dn dt hc sinh gii quyt mt cu hi c bn, t rt ra kt lun, nh vy m h lnh hi tri thc mi. Vn p cng c l phng php gio vin kho lo t ra mt cu hi hoc h thng cu hi nhm gip hc sinh cng c nhng tri thc c bn hoc gip h m rng, o su nhng tri thc thu lm c. Vn p tng kt l phng php vn p nhm gip hc sinh khi qut, h thng ho nhng tri thc sau khi hc mt s bi, mt chng, mt b mn nht nh. Vn p kim tra l phng php vn p nhm kim tra nhng tri thc hc, c cng c, khi qut, h thng ho. Qua cu tr li ca hc sinh m gio vin c th nh gi v h t kim tra, t nh gi nhng tri thc c lnh hi mt cch kp thi, nhanh gn. - Da vo tnh cht nhn thc ca hc sinh m phn ra vn p gii thch, minh ho, vn p ti hin, vn p tm ti pht hin. Vn p gii thch minh ho l phng php m gio vin dt ra nhng cu hi i hi hc sinh gii thch v nu ln dn chng minh ho, lm sng t cho s gii thch ca mnh. Trong cu tr li ca

hc sinh khng ch i hi nh li ni dung tri thc m phi c s cu trc li tri thc c s suy lun cn thit. Vn p ti hin l phng php gio vin t ra nhng cu hi i hi hc sinh phi nh li nhng tri thc hc v vn dng chng gii quyt nhng nhim v hc tp trong hon cnh bit. Vn p tm ti pht hin l phng php m gio vin t ra nhng cu hi c tnh cht vn gy cho hc sinh gp phi tnh hung c vn v qua h c nhu cu phi lnh hi tri thc mi gii quyt vn . + u im v hn ch ca phng php vn p: Nu vn dng kho lo phng php vn p s c tc dng quan trng sau: - iu khin c hiu qu hot ng t duy ca hc sinh, kch thch tnh tch cc hot ng nhn thc ca h. - Bi dng cho hc sinh nng lc din t bng li nhng vn khoa hc mt cch chnh xc, y , xc tch. - Gip gio vin thu c tn hiu ngc t hc sinh mt cch nhanh, gon, kp thi kp iu chnh hot ng ca mnh v ca hc sinh. ng thi qua m hc sinh cng thu c tn hiu ngc kp tji iu chnh hot ng nhn thc hc tp ca mnh. Ngoi ra, thng qua m gio vin c kh nng ch o hot ng nhn thc ca c lp v ca tng hc sinh. Song nu vn dng khng kho s d lm mt thi gian, nh hng n k hoch ln lp, bin vn p thnh cuc i thoi gia gio vin v mt vi hc sinh, khng thu ht ton lp tham gia vo hot ng chung. Nu cu hi t ra ch i hi nh li tri thc mt cch my mc th s lm nh hng n s pht trin t duy logic, t duy sng to ca hc sinh. + Nhng yu cu c bn trong vic s dng phng php vn p: pht huy mt mnh v hn ch mt yu ca phng php vn p th cn phi m bo nhng yu cu khi ra cu hi v vic vn dng phng php . S d nh vy l v trong phng php vn p, cu hi c ngha ht sc quan trng. Khng bin php no linh hot, uyn chuyn, d iu khin hot ng nhn thc ca hc sinh bng cch ra cu hi. +) Phn loi cu hi: Tu theo c s phn loi m c nhng loi cu hi sau: - Da theo ni dung, s din t ngn ng, s nhn ging, ngi ta phn ra cu hi n gin, cu hi phc tp. - Da theo mc ch dy hc c th phn ra cu hi nh hng, cu hi gi m, cu hi nhc nh. - Da theo chc nng c th phn ra cu hi phn tch tng hp, cu hi so snh, i chiu, cu hi h thng ho tri thc, cu hi i hi c th ho tri thc. - Da theo mc tnh cht hot dng nhn thc ca hc sinh c th phn ra cu hi i hi gii thch, minh ho, cu hi ti hin, cu hi c tnh vn . Cu hi ti hin l cu hi m cu tr li ch cn nh li nhng tri thc c lnh hi trc y. Cu hi c tnh vn l cu hi to cho hc sinh gp phi mt tnh hung c vn , ngha l gy nn trng thi tm l gia iu bit v iu cha bit, nhng mun bit. Cu tr li trong cu hi c tnh vn cha c trong cu tr li trc ca hc sinh, m i hi phi cn c tri thc mi. c tri thc , cn phi c hnh ng tr tu, c mt qu trnh t duy c ch ch nht nh.

Cu hi c tnh vn trong dy hc nu v gii quyt vn thng gi l vn . Vy vi nhng iu kin no th cu hi tr thnh c tnh vn ? l nhng iu kin sau: 1) Cu hi phi c mi lin h logic vi nhng khi nim lnh hi trc y v nhng tri thc phi trong tnh hung nht nh. 2) Cu hi phi cha ng mu thun nhn thc; cu hi phi gy ln s ngc nhin, iu nghch l khi i chiu iu bit t trc vi iu ang hc v cm thy khng tho mn vi tri thc, k nng, k xo trc y v xut hin nhu cu phi lnh hi tri thc mi gii quyt cu hi ang t ra. +) ngh thut t cu hi: Vic s dng phng php vn p ph thuc vo ngh thut t cu hi ca gio vin. Bit t cu hi v tng dn tnh phc tp, tnh kh khn ca cu tr li l mt ttrong nhng thi quen s phm quan trng v cn thit nht. Ngh thut t cu hi phi m bo nhng yu cu sau: - Trong tnh hung hc tp nht nh gio vin phi t cu hi nh th no i hi hc sinh phi tch cc ho ti liu lnh hi trc y, vch ra ngha c bn ca tri thc hc. - Cu hi khng n thun i hi hc sinh ti hin ti liu lnh hi m phi vn dng nhng tri thc nm trc y gii quyt vn mi. L tt nhin c nhng trng hp cu hi i hi ti hin trc tip ti liu khng ch ng lc m l cn thit. - Cu hi phi hng tr tu ca hc sinh vo mt bn cht ca nhng s vt, hin tng phi nghin cu, phi hnh thnh t duy bin chng cho h. - Cu hi phi t nh th no i hi hc sinh xem xt nhng s kin, hin tng trong mi lin h vi nhau, nhn nhn hin tng, s vt khng ch theo nhng thnh t, theo tng b phn m cn theo tnh chnh th ton vn ca chng. - Cu hi t ra phi theo nhng quy tc logic. - Vic biu t cu hi phi ph hp vi c im la tui, c im c nhn, trinh hiu bit v kinh nghim ca hc sinh. Khi lng nhng khi nim trong nhng cu hi ca gio vin khng c vt qu kh nng tm ra cu tr li ng ca hc sinh. - Cu hi phi c ni dung chnh xc, r rng, d hiu, thng nht, khng th c hai cu tr li u ng, v hnh thc phi gon gng, sng sa. +) Yu cu i vi vic vn dng phng php vn p: - Cn phi t cu hi cho ton lp ri mi ch nh hc sinh tr li. Khi mt hc sinh tr li xong, cn yu cu nhng hc sinh khc nhn xt, b sung, sa cha cu tr li nhm thu ht s ch lng nghe cu tr li ca bn vi tinh thn ph phn. Qua m kch thch hot ng chung ca c lp. - Khi hc sinh tr li, gio vin cn lng nghe. Nu cn thit t thm cu hi ph, cu hi gi m dn dt hc sinh tr li cu hi chnh. - Cn c thi bnh tnh khi hc sinh tr li sai hoc thiu chnh xc, trnh thi nn nng, vi vng ct ngang ca h khi khng tht cn thit. Ch un nn, b sung cu tr li ca hc sinh, gip h h thng ho li nhng tri thc thu c trong qu trnh vn p.

- Khng ch ch kt qu cu tr li ca hc sinh m c cch din t cu tr li ca h mt cch chnh xc, r rng, hp logic. l iu kin quan trng pht trin t duy logic ca h. - Cn ch s dng mi bin php nhm thc y hc sinh mnh dn nu thc mc v kho lo s dng thc mc to nn tnh hung c vn v thu ht ton lp tham gia tho lun, tranh lun gii quyt vn . Qua c th gp phn lp l hng, cha nhng sai lm hoc hiu cha chnh xc nhng ni dung hc tp ca hc sinh. 9.2.2.Phn nhm cc phng php dy hc trc quan: Phn nhm ny bao gm phng php trnh by trc quan v phng php quan st. 9.2.2.1.Phng php trnh by trc quan: L phng php s dng nhng phng tin trc quan, phng tin k thut dy hc trc, trong v sau khi nm ti liu mi trong khi n tp, cng c, h thng ho v kim tra tri thc, k nng, k xo. Phng php trnh by trc quan th hin di hai hnh thc minh ho v trnh by. Minh ho thng trng by nhng dng trc quan c tnh cht minh ho nh bn mu, biu , bc tranh, tranh chn dung cc nh khoa hc, hnh v trn bng Trnh by thng gn lin vi vic trnh by nhng th nghim, nhng thit b k thut, chiu phim n chiu, phim in nh, bng video. Trnh by th nghim l trnh by m hnh i din cho hin thc khch quan c la chn cn thn v mt s phm. N l c s, im xut pht trong qu trnh nhn thc hc tp ca hc sinh, l cu ni gia l thuyt v thc tin. Thng qua s trnh by th nghim ca gio vin m hc sinh khng ch lnh hi d dng tri thc m cn gip h hc tp c nhng ng tc mu mc ca gio vin, nh vy, d dng hnh thnh k nng, k xo biu din th nghim. Th nghim trng PT c th di dng do gio vin biu din v do hc sinh tin hnh trong khi hc bi mi ti lp hc luyn tp trong phng th nghim. 9.2.2.2. Phng php quan st: Quan st l s tri gic c ch ch, c k hoch to kh nng theo di tin trnh v s bin i din ra trong i tng quan st. Quan st l hnh thc cm tnh tch cc nhm thu nhp nhng s kin ,hnh thnh nhng biu tng ban u v i tng ca th gii xung quanh.Quan st gn cht vi t duy. Quan st c hc sinh s dng khi gio vin trnh by phng tin trc quan,phng tin dy hc hoc khi chnh hc sinh tin hnh lm vic trong phng th nghim. Phn loi: Cn c vo cch thc quan st c th phn ra quan st tip,quan st gin tip. - Cn c vo thi gian quan st c th phn ra quan st ngn hn, quan st di hn. - Cn c vo phm vi quan st c th phn ra quan st ton din, quan st kha cnh. - Cn c vo mc t chc quan st c th phn ra quan st t nhin v quan st c b tr, sp xp. * u im v hn ch ca nhm phng php dy hc trc quan:

Cc phng php dy hc trc quan nu c s dng kho lo s lm cho cc phng tin trc quan, phng tin k thut dy hc to nn ngun tri thc. Chc nng ca chng ch yu gn lin vi s khi qut nhng hin tng, s kin vi phng php nhn thc quy np. Chng cng l phng tin minh ho khng nh nhng kt lun c tnh suy din v cn l phng tin to nn nhng tnh hung vn v gii quyt vn . V vy phung php dy hc trc quan gp phn pht huy tnh tch cc nhn thc ca hc sinh. - Vi phng php dy hc trc quan s gip hc sinh huy ng s tham gia ca nhiu gic quan kt hp vi li ni s to iu kin d hiu, d nh v nh lu, lm pht trin nng lc ch , nng lc quan st, c t m khoa hc ca h. - Tuy vy, nu khng thc r phng tin trc quan ch l mt phng tin nhn thc m lm dng chng th d lm cho hc sinh phn tn ch , thiu tp trung vo nhng du hiu bn cht, thm ch cn lm hn ch s pht trin nng lc t duy tru tng ca tr. * Nhng yu cu c bn ca vic s dng phn nhm phng php dy hc trc quan: - La chn thn trng cc phng tin trc quan, phng tin k thut dy hc sao cho ph hp vi mc ch, yu cu ca tit hc. - Gii thch r mc ch trnh by nhng phng tin trc quan, phng tin k thut dy hc theo mt trnh t nht nh tu theo ni dung bi ging. - Cc phng tin cn chun b t m, chu o, tm mi bin php gii thch r rng nht nhng hin tng, din bin qu trnh v kt qu ca chng, nhng bin php hng dn hc sinh quan st pht hin nhanh nhng du hiu bn cht ca s vt, hin tng. - Cn tnh ton hp l s lng phng tin trc quan, phng tin k thut dy hc ph hp vi ni dung ca tit hc. Khng tham lam trnh by nhiu phng tin trnh ko di thi gian trnh by lm nh hng n hiu quae ca tit hc. - hc sinh quan st c hiu qu cn xc nh mc ch, yu cu, nhim v quan st, hng dn quan st, cch ghi chp nhng iu quan st c. Trn c s gip h rt ra nhng kt lun ng n, c tnh khi qut v biu t nhng kt lun di dng vn ni hoc vn vit mt cch r rng, chnh xc. - Bo m cho tt c hc sinh quan st s vt, hin tng r rng, y , nu c th th phn pht cc vt tht cho h. cc dng trc quan d quan st cn dng cc thit b c kch thc ln, b tr thit b ni cao, ch ti nh sng, ti nhng quy lut cm gic, tri gic. - Ch s dng nhng phng tin dy hc khi cn thit. Sau khi s dng xong nn ct ngay i trnh lm mt s tp trung ch ca hc sinh. - m bo pht trin nng lc quan st chnh xc ca hc sinh. - m bo phi hp li ni vi vic trnh by cc phng tin trc quan v phng tin k thut dy hc. C bn hnh thc phi hp nh sau: + Hnh thc phi hp th nht: Di s ch o bng li ca gio vin, hc sinh quan st trc tip cc s kin, hin tng. T , chnh h rt ra nhng thuc tnh, nhng mi quan h ca chng, nhng kt lun khng cn suy l. + Hnh thc phi hp th hai: Trn c s quan st cc i tng v da vo tri thc hc ca hc sinh, gio vin dn dt h bin lun, nu ra cc mi lin h gia nhng hin tng bng cc bin php quy np, t rt ra kt lun.

+ Hnh thc phi hp th ba l bin php minh ho i vi nhng hin tng n gin. Bng li ni gio vin thng bo trc nhng hin tng, s kin, kt lun ri sau trnh by phng tin trc quan nhm minh ho iu trnh by. Hnh thc ny ngc vi trng hp th nht. + Hnh thc phi hp th t l hnh thc c tnh cht suy din. Vi ni dung phi nghin cu phc tp th gio vin bng li ni m t din bin ca hin tng, kch thch hc sinh ti hin nhng tri thc hc c lin quan n hin tng gii thch hin tng . Tip , gio vin trnh by phng tin trc quan minh ho nhm khng nh nhng iu trnh by ca mnh. Hnh thc phi hp ny ngc vi hnh thc th hai. Hai hnh thc phi hp u i hi hc sinh phi tin hnh hot ng nhn thc tch cc hn hai hnh thc phi hp sau. Song phi cn c vo tnh cht ni dung, trnh tri thc v trnh pht trin ca hc sinh m la chn hnh thc no cho thch hp. 9.2.3.Phn nhm phng php dy hc thc hnh: Phn nhm phng php dy hc thc hnh bao gm phng php luyn tp, phng php n tp, phng php cng tc c lp. 9.2.3.1.Phung php luyn tp: + nh ngha: Luyn tp vi t cch l phng php dy hc l s ch dn ca gio vin, hc sinh lp i lp li nhiu ln nhng hnh ng nht nh trong nhng hon cnh khc nhau nhm hnh thnh v pht trin nhng k nng, k xo. Tt c cc mn hc u cn t chc luyn tp nhm hnh thnh cho hc sinh nhng hnh ng tr tu hoc hnh ng vn ng tng ng. l nhng k nng, k xo gii nhng bi ton cng mt loi nht nh v Ton, Vt l, Ho hc, lm cc bi tp v Ting Vit, Tp lm vn, k nng, k xo v th dc, Th thao, v lao ng Vic luyn tp khng ch hnh thnh v pht trin nhng k nng, k xo tng mn hc m cn nhng k nng, k xo chung nh k nng k xo t duy logic, t chc lao ng, hc tp mt cch khoa hc. + Phn loi luyn tp: Da trn c s dng th hin ca n ngi ta phn ra luyn tp ni, luyn tp vit, luyn tp lao ng. Theo mc tnh cht hot ng, ngi ta phn ra luyn tp c tnh cht ti hin, luyn tp c tnh cht sng to. + Nhng yu cu c bn vn dng phng php luyn tp: - Luyn tp phi nhm mc ch, yu cu nht nh. - Luyn tp phi tin hnh theo mt trnh t cht ch. Lc u n gin, c lm mu, c ch dn, sau tng dn tnh phc tp ca hnh ng v s t lc luyn tp. - Phi nm l thuyt ri mi luyn tp v qua luyn tp hiu su hn l thuyt. - Luyn tp phi m bo mc kh khn va sc i vi nhng hon cnh khc nhau v theo nhiu phng n. + Gii bi ton l hnh thc luyn tp ph bin trng PT: - Bi ton l h thng tin nht nh bao gm nhng iu kin v yu cu tri ngc nhau i hi phi gii quyt. V vy, bi ton l khi nim rt rng, n c th l mt cu hi, bi tp nhoc bi ton thng gp..

- Gii bi ton thc cht l khc phc s khng ph hp (mu thun) gia cc iu kin v yu cu ca bi ton, bin i chng cui cng dn ti s thng nht. - H thng bi ton cn xy dng theo nhng yu cu sau: H thng bi ton phi xy dng c tnh a cp: Da vo ni dung dy hc, trc ht phi lm cho hc sinh nm c cc kiu bi ton, cn xy dng cc bi ton t s ng n cc bi ton ngy cng phc tp hn, tng hp hn. H thng bi ton ca mn hc phi bao qut ht nhng tri thc c bn ca b mn, buc hc sinh khi gii h thng cc bi ton phi huy ng ton b nhng kin thc c bn ca ton b chng trnh theo nhiu phng n khc nhau v nhng kin thc lin mn. H thng bi ton ca b mn phi m bo tnh k tha lin tc. Bi ton trc chun b cho bi ton sau, bi ton sau b sung, o su cho bi ton trc, to thnh mt chui lin tc. H thng bi ton phi gn cht gia l lun v thc tin. N phi phn nh vai tr cu ni ca mnh gia l thuyt vi thc hnh, gia vic nm tri thc vi vic hnh thnh k nng gii quyt nhng vn nhn thc. H thng bi ton phi c tnh phn ho m bo tnh va sc i vi tng loi hc sinh. - Khi gii bi ton nh l mt hnh thc luyn tp cn ch n cc yu cu: Khng ch ch n kt qu bi gii m c bit coi trng rn luyn cho hc sinh phng php gii. Do cn: 1) Phi lm cho hc sinh pht hin ra c trng tng qut phng php gii bi ton. 2) Nm c cc bc ca qu trnh gii bi ton: Tm hiu iu kin gii ton, lp chng trnh gii, kim tra, nh gi vic gii. 3) Rn luyn cho hc sinh nhng k nng gii bi ton ni chung v nhng k nng tng ng vi tng bc ca qu trnh gii bi ton ni ring. 4) Sau khi gii bi ton i hi hc sinh phi trnh by tm tt cch gii, yu cu hc sinh t nh gi cch gii ca mnh v cc hc sinh khc nh gi cch gii . Thng qua m hnh thnh thi quen tm nhiu cch gii v chon c cch gii ti u cho bi ton . 9.2.3.2.Phng php n tp: + nh ngha: n tp l phng php dy hc gip hc sinh m ng, o su, khi qut ho, h thng ho tri thc hc, nm vng nhng k nng, k xo c hnh thnh, pht trin tr nh, t duy ca h. ng thi qua c th iu chnh, sa cha nhng sai lm trong h thng tri thc ca h. + Phn loi: Cn c vo chc nng n tp, ngi ta phn loi: - n tp bc u thng c s dng ngay sau khi lnh hi tri thc, k nng, k xo. n tp ny din ra thng ngy nhm cng c s b nhng tri thc, k nng, k xo va mi lnh hi. - n tp khi qut ho, h thng ho tri thc. n tp ny thng din ra sau khi hc xong mt chng, mt s chng, mt mn hc. Vic n tp ny nhm khi qut ho, h thng ho, o su, m rng tri thc, hon thin nhng k nng, k xo. N din ra trong qu trnh lnh hi tri thc mi, luyn tp, vn dng tri thc gii nhng bi ton, nhng vn thc t. + Nhng yu cu s dng phng php n tp: n tp t kt qu, cn:

- n tp phi c k hoch, c h thng v kp thi. - n tp phi bng nhiu hnh thc khc nhau. - n tp trc khi qun, n ri ra, n xen k tng mn. - n tp phi c tnh cht tch cc: n tp bng cch ti hin li, cu trc li tri thc gii quyt vn nhm lnh hi tri thc mi, c kh nng vn dng tri thc trong hon cnh bit v hon cnh cha bit. - Hc sinh cn phi lp s , bng nhm h thng ho nhng khi nim, nh lut v mi lin h gia chng, s pht trin nhng khi nim theo h thng nhng cu hi nht nh. 9.2.3.3.Phng php cng tc c lp: Phng php cng tc c lp l phng php hc sinh thc hin hot ng ca mnh di s iu khin gin tip ca gio vin theo nhim v hc tp do gio vin ra. Cng tc c lp ca hc sinh c thc hin di nhng dng rt khc nhau. Dng ph bin hn c trng trung hc c s l lm vic vi sch gio khoa; cc sch bo khc, v lm vic trong phng th nghim. + Phng php lm vic vi sch gio khoa v cc ti liu sch bo khc: - ngha ca sch bo, sch gio khoa v cc ti liu v khoa hc khc l ngun tri thc v tn v a dng, l phng tin quan trng nhn thc th gii xung quanh, v n phn nh nhng kinh nghim c loi ngi khi qut ho, h thng ho trong sut qu trnh pht trin lch s ca mnh. cc, nh trit hc, nh khoa hc t nhin ngi Php ni: c mt cun sch tt, khc no nh trao i kin vi cc nhn vt u t ca cc th k qua, v hn na, cuc trao i ny hon ton b ch v nhng con ngi u t ny ch thng bo cho chng ta nhng t tng cao qu ca mnh. Nhng mun cho sch v tr thnh phng tin c hiu qu, gip pht trin tr tu v lm phong ph tinh thn con ngi th cn phi bit c sch. Sch ch b ch cho nhng ngi no bit c n m thi. V vy phng php s dng sch gio khoa v cc ti liu sch bo khc c mt v tr quan trng khng ch trong vic lnh hi tri thc m cn lm cho hc sinh hnh thnh cch c sch. Nh m h c th tin hnh hc tp lin tc, hc tp sut i mt yu cu cp bch trc s bng n thng tin nh hin nay. Bn cht ca phng php s dng sch gio khoa v cc ti liu sch bo khc l ch trong qu trnh lm vic vi chng, hc sinh nm vng, o su, m rng tri thc ng thi hnh thnh nhng k nng, k xo c sch. + Nhng yu cu s dng phng php lm vic vi sch gio khoa v cc ti liu, sch bo khc: - Vic s dng sch ti lp: Khi chun b bi ging, gio vin cn xc nh ni dung no trong sch gio khoa hoc sch bo khc hc sinh c th t lc nghin cu lp. - Khi tin hnh bi hc, gio vin c trch nhim xem trong tng trng hp c th phi hng dn s dng sch gio khoa hoc cc sch bo khc ti lp cn theo trnh t no l hp l nht kch thch hot ng t duy tch cc ca hc sinh m khng dn ti ghi nh mt cch my mc. - Trc khi t chc cho hc sinh t nghin cu sch gio khoa v ti liu sch bo khc, gio vin cn tin hnh m thoi mt cch cn k, t m v ch hc tp, nu ln nhng vn c bn ca ti liu cn nghin cu v xc nh trnh t, phng php nghin cu theo trnh t .

- S dng vic nghin cu sch gio khoa v ti liu hc tp khc ti lp d bt k trng hp no cng khng chim ton b tit hc, cn phi phi hp vi cc phng php dy hc khc. - Sau khi t chc cho hc sinh t nghin cu ni dung no trong sch gio khoa hoc trong ti liu hc tp khc cn t ra cu hi v kch thch hc sinh tr li nhm bit c mc lnh hi ni dung v qua c bin php m rng hoc o su nhng kin thc hoc sa cha nhng iu m h cha hiu ng. - T hc vi sch gio khoa hoc cc ti liu hc tp khc ti lp c th s dng trong cc tit hc lnh hi kin thc mi v c trong tit hc cng c kin thc hc. + Vic s dng sch gio khoa v cc ti liu hc tp khc nh: Vic t nghin cu sch gio khoa v cc ti liu hc tp khc ti lp l bc chun b s b cho vic nghin cu su hn nhng ti liu hc tp khc nh qua cc sch bo v cc ti liu hc tp . i vi hc sinh trung hc ni chung, trong c hc sinh THCS, vic s dng sch gio khoa v cc ti liu hc tp khc nh c tm quan trng c bit v n gip cho h b sung, o su tri thc tip thu trong thi gian hn ch ti lp v rn luyn k nng, k xo, thi quen s dng sch. vic s dng sch gio khoa v cc ti liu hc tp khc c kt qu cn hnh thnh cho hc sinh mt s k nng, k xo sau: -K nng, k xo c. - K nng, k xo lp dn , xy dng cng. -K nng, k xo trch ghi. - K nng, k xo ghi tm tt. Nhng k nng, k xo ny c hnh thnh v hon thin dn trong qu trnh s dng sch gio khoa v cc ti liu hc tp khc ti lp v nh vi iu kin lp gio vin ra nhng yu cu phi thc hin nghim tc, c s kim tra cht ch vi nhng ch dn r rng, t m, c h thng v hc sinh tch cc, c gng hon thnh tt nhim v hc tp ra. Ngoi ra, s dng sch bo c hiu qa, gio vin cn hng dn hc sinh chn sch, lp th mc, thu thp ti liu theo mn hc, theo ch nht nh qua sch bo, khuyn khch h lp t sch c nhn v t t chc trao i sch bo v nhng thu hoch qua vic c sch bo vi nhau. + Phng php cng tc th nghim, cng tc thc hnh: Phng php cng tc th nghim l phng php thc hnh di s ch o ca gio vin, hc sinh s dng thit b v tin hnh th nghim nhm lm sng t, khng nh nhng vn l thuyt m gio vin trnh by, qua cng c, o su nhng tri thc m h lnh hi c hoc vn dng l lun nghin cu vn do thc tin ra. Thng qua cng tc ny m hnh thnh k nng, k xo lm cng tc th nghim. Phng php ny c s dng rng ri trong cc mn khoa hc t nhin v mn k thut. Phng php cng tc th nghim v cng tc thc hnh c s dng c hiu qu hn khi: - Nhng phng php khng n thun lp li mt cch n iu, m phi t nhiu ci bin, b sung nhng yu t sng to. Chng hn giao cho hc sinh thc hin nhng bi tp i hi so snh s liu thu c, nhng bi tp c tnh cht vn , bi tp c tnh cht tr chi. - Nhng hnh ng thc hnh phi c y c s v mt l thuyt.

- Vic cng c bng n tp ti hin ca cc ohng php cn phi kt hp vi vic cng c v so snh c tnh vn . Phng php ny c ngha rt ln, v thng qua s gip hc sinh nm vng tri thc, bin tri thc thnh nim tin, hnh thnh nhng k nng, k xo lm cng tc thc nghim khoa hc, k nng, k xo thc hin nhng hnh ng tr tu- lao ng, kch thch hng th hc tp b mn v bi dng nhng phm cht cn thit ca ngi lao ng mi nh c qua st, tnh chnh xc, tnh cn thn, tnh cn c, tit kim, t chc lao ng c khoa hc. Song vi phng php ny i hi phi c nhng phng th nghim, nhng c s thc hnh lao ng c trang b y v m bo an ton trong khi tin hnh cng tc th nghim v cng tc thc hnh. * Phng php dy hc quy np v suy din: Nhng phng php dy hc ny nhm vch ra logic vn ng ni dung hc tp. Nhng phng php dy hc ny l phng php t chc, thc hin hot ng nhn thc, hc tp ca hc sinh theo logic vn ng ca ni dung ti liu hc tp, t b phn, t ci ring n ci chung i vi phng php dy hc quy np v t ci chung n ci ring, ci b phn i vi phng php dy hc suy din. + Phng php dy hc quy np: L phng php gio vin t chc hot ng nhn thc- hc tp ca hc sinh thng qua vic trnh by nhng s kin, th nghim, nhng phng tin trc quan khc, t chc cho h thc hin nhng bi tp, t t chc cho hc sinh khi qut dn ti nh ngha nhng khi nim, hnh thnh nhng nh lut Vi phng php ny, gio bin cng c th t chc hot ng nhn thc- hc tp cho hc sinh bng cch ra nhng bi tp c tnh cht vn i hi h phi phn on t nhng lun im c tnh b phn n nhng lun im tng qut hn v n nhng kt lun. S dng phng php ny rt ph hp trong trng hp ti liu hc tp ch yu c tnh cht s kin hoc gn lin vi s hnh thnh nhng khi nim m ngha ca chng ch tr nn r rng trong tin trnh suy l quy np. Song im hn ch ca phng php ny l i hi nhiu thi gian hn trong vic nghin cu ti liu mi. N to kh nng pht trin t duy tru tng t hn v n da trn nhng ti liu c th, nhng s liu v nhng th nghim khc. + Phng php dy hc suy din: L phng php gio vin t chc hot ng nhn thc- hc tp cho hc sinh bng cch lc ug gip h tip nhn nhng lun im tng qut, cng thc, nh lut, sau t ci chung, ci khi qut xem xt nhng b phn, gii quyt nhng bi ton, nhim v c th. S dng phng php ny rt ph hp vi nhng ti liu hc tp c tnh cht l thuyt, khi gii quyt nhng nhim v i hi phi vch ra nhng h qu t mt vi lun im tng qut hn. Phng php ny to cho vic lnh hi ti liu nhanh hn, pht trin t duy tru tng c hiu qu hn. Trong khi ging dy nn kt hp hp l phng php ny vi phng php quy np, v nu thiu phng php quy np th khng th chun b cho hc sinh bc vo lao ng c kt qu, tin hnh nhng th nghim, nhng cng trnh nghin cu trong phng th nghim va sc vi hc sinh c. Khi s dng phng php quy np hoc suy din cng c th kt hp vi nhng phng php dy hc dng li, phng php trc quan hoc phng php thc hnh, cng nh vi phng php minh ho-

gii thch, phng php ti hin v phng php dy hc nu v gii quyt vn , nhng vi iu kin ni dung hc tp phi c vch ra theo lgic nht nh- theo quy np hay suy din. * Phng php gii thch minh ho: Phng php gii thch minh ho l phng php m chc nng ca n th hin ch gio vin thng bo cho hc sinh nhng thng tin c sn bng nhng phng tin khc nhau: ngn ng ni, ngn ng n lot, phng tin trc quan, phng tin k thut dy hc, trnh by nhng cch thc hot ng, cn hc sinh tip nhn, ghi nh nhng thng tin . Vi phng php ny nhng kinh nghim c h thng ho v khi qut ho ca nhn loi c truyn t mt cch tit kim hn c. Thiu phng php th khng th m bo cho hc sinh hnh ng mt cch c ch ch c, v c hnh ng ng bao gi hc sinh cng phi da vo nhng tri thc t thiu v mc ch, v trnh t, v i tng hot ng. Song phng php gii thch- minh ho khng lm cho hc sinh hnh thnh nhng k nng s dng nhng tri thc c thng tin. * Phng php dy hc ti hin: Phng php dy hc ti hin l phng php di s t chc ca gio vin nhm lm cho hc sinh tch cc tri gic, suy ngh ti hin li nhng tri thc c thng bo v nhng cch thc hnh ng c ch dn bng h thng nhng bi tp. Ti hin v lp li nhng cch thc hot ng theo nhng nhim v ca gio vin l nhim v ch yu ca phng php ny. nng cao hiu qu ca phng php ti hin ngi ta xy dng h thng nhng bi tp cng nh ti liu c tnh cht chng trnh ho nhm m bo mi lin h nguc v t kim tra. Algrit ho dy hc c vai tr nht nh khi thc hin phng php ny. Ngi ta nu cho hc sinh mt algrit, ngha l nhng quy tc v trnh t hnh ng m hc sinh thc hin chng th c th hc nhn bit c i tng (hin tng) v ng thi thc hin xc nh trnh t nhng hnh ng. Vic vn dng algrit trong dy hc l mt trong nhng hnh thc ra cho hc sinh nhng nh hng thc hin hot ng c chc nng r rng. Vic hc sinh s dng algrit no m h bit v nhim v ca gio vin l mt bin php ca phng php ti hin. Vic vn dng nhng ch dn c tnh cht garit trong dy hc rt c li, c bit khi cn phi hnh thnh nhng k xo bao gm nhng thao tc c chc nng r rng hoc khi cn phi ch cho hc sinh nhngc chng ngi, nhng phng n thng gp trn con ng thc hin hnh ng. Tu theo s tng khi lng tri thc ca hc sinh m c tn s s dng phng php minh ho- gii thch kt hp vi phng php ti hin. Song bt k phng n kt hp no gia hai phng php ny th phng php minh ho- gii thch, v nguyn tc u phi tin hnh trc phng php ti hin. Dy hc chng trnh ho l hnh thc v phng tin th hin c hai phng php trn. Vi dy hc chng trnh ha, hc sinh tip nhn mt phn thng tin nht nh, sau s dng thng tin xc nh phmh n ng trong s nhng phng n tr li cho cu hi t ra. t c iu , hc sinh phi thc r nhng du hiu ca hin tng c trnh by trong nhng li gii thch v sau phi nhn ra du hiu ph hp vi cu tr li. V vy, phng php ti hin c th c nhng hnh thc khc nhau v c thc hin bng nhng phng tin khc nhau. l nhng bi tp nghin cu nhng i tng t nhin, ti liu sch gio khoa v cc ti liu hc tp khc, nhng s luyn tp tr tu (phn tch, tng hp, so snh, suy l, phn loi). Nhng bi tp ny c th c tnh cht quy np, suy din, di s ch o trc tip ca gio vin hoc di dng cng tc c lp.

C hai phng php ny u lm phong ph tri thc, k nng, k xo, hnh thnh nhng thao tc t duy cho hc sinh, nhng cha lm pht trin nhng nng lc sng to ca h. l mt hn ch ca hai phng php trn. * Nhm phng php dy hc nu v gii quyt vn : Phng php dy hc nu v gii quyt vn l phng php da trn quy lut ca s lnh hi tri thc v cch thc hot ng mt cch sng to, c nhng nt c bn ca s tm ti khoa hc. Bn cht ca n l to nn mt chui nhng tnh hung vn v iu khin hc sinh gii quyt nhng vn . V vy m n m bo cho hc sinh lnh hi vng chc nhng c s khoa hc, pht trin nng lc t duy sng to v hnh thnh c s th gii quan khoa hc cho h. Tnh hung vn l trng thi tm l xut hin khi con ngi gp tnh hung kh khn phi gii quyt m bng tri thc c, bng cch thc bit khng th thc hin c, i hi phi lnh hi tri thc mi hoc cch thc hnh ng mi. Ni cch khc tnh hung vn l trng thi tm l khi con ngi gp phi mu thun gia iu bit v iu cha bit nhng mun bit. C th phn ra nhiu loi tnh hung vn , nhng tu chung c nhng loi tnh hung vn sau: Tnh hung nghch l l tnh hung vn mi thot nhn dng nh v l, khng ph hp vi l thuyt, quy lut c tha nhn. Tnh hung la chn l tnh hung vn xut hin khi ng trc mt s la ch rt kh khn gia hai hay nhiu phng n gii quyt. Tnh hung bc b l tnh hung i hi phi bc b mt lun im, kt lun sai lm. t c iu , hc sinh phi tm ra c ch yu, ch sai, ch thiu chnh xc ca lun im hoc kt lun v chng minh tnh cht sai lm ca chng. Tnh hung ti sao l tnh hung ph bin trong nghin cu khoa hc cng nh dy hc. Nhm dy hc nu gii quyt vn c nhng phng php sau: + Phng php trnh by c tnh vn : Bn cht ca vic trnh by c tnh vn chnh l ch gio vin t ra vn , t mnh gii quyt vn , nhng ng thi ch ra con ng mu thun thc s, va sc cho hc sinh, vch ra tin trnh suy ngh khi vn ng theo con ng gii quyt . Chc nng ca phng php ny l gio vin ch ra nhng hnh mu nhn thc v gii quyt mt cch khoa hc nhng vn , cn hc sinh kim tra tnh ng n ca s vn ng , theo di c suy ngh logic s vn ng khi nm vng giai on gii quyt nhng vn hon chnh. Vi phng php ny, gio vin c th s dng li ni, suy l logic, c bi kho, nhng dng trc quan, nhng phng tin k thut tu thuc ni dung, bng cch no v hot ng t chc no c nhn thc nh vo chng. Ngoi ra vic trnh by c tnh cht vn c th xy dng theo quy np hoc suy din cng t kt qu nh vy. + Phng php tm ti b phn hoc phng php ristc: Phng php tm ti b phn l phng php dy hc di s ch o ca gio vin nhm gip hc sinh t lc th hin tng phn, tng bc trong vic gii quyt mt vn t ra. Nh vy m dn dn gip cho hc sinh t lc gii quyt hon chnh mt vn . Vic thc hin phng php ny c th trong trng hp ny dy cho hc sinh nhn thy vn khi i hi h t ra nhng cu hi, trong trng hp khc i hi h t tm ra cch chng minh, trong

trng hp th ba i hi h t rt ra nhng kt lun t nhng s kin trnh by, trong trng hp th t i hi h nu ln gi thuyt Vic thc hin phng php ny c th theo cc phng n khc nhau. Phng n u tin l chia nh nhng nhim v hc tp phc tp thnh mt lot nhng nhim v nh va sc. Mi bi tp nh gip hc sinh tin gn ti vic gii quyt nhim v chnh mt cch d dng. Phng n th hai l trn c s xy dng mt lot nhng cu hi c lin h vi nhau m mi cu hi l mt bc dn ti gii quyt vn c bn.a s cc cu hi i hi hc sinh khng ch ti hin nhng tri thc ca mnh m cn phi tin hnh tm ti, suy ngh. Phng php ny s dng ch yu trong trng hp ni dung hc tp nhm hnh thnh khi nim, nh lut v l thuyt thuc lnh vc khoa hc tng ng, ch khng phi nhm thng bo nhng thng tin c tnh cht s kin, hoc khi ni dung ti liu qu phc tp i hi c s gii thch ca gio vin, cn vic tm ti c lp khng ph hp vi a s hc sinh. Phng php ny cng nh nhng phng php khc c th xy dng theo quy np hoc suy din, vi s kt hp tc ng ln nhau trc tip hay gin tip ca thy v tr. Trong bt k trng hp np, nu vn dng phng php ny cng nh phng php trnh by c tnh vn cng cn to nn tnh hung c vn t chc hot ng nhn thc ca hc sinh. So vi phng php dy hc ti hin, phng php tm ti b phn ni ring v phng php dy hc nu v gii quyt vn ni chung c mt hn ch, l phi ntn nhiu thi gian nghin cu ti liu hc tp. + Phng php c tnh cht nghin cu: Phng php c tnh cht nghin cu l phng php dy hc nh gio vin t chc hot ng tm ti sng to cho hc sinh nhm gii quyt nhng vn i vi h. Chc nng ca phng php ny l: 1) m bo vn dng sng to nhng tri thc. 2) Gip hc sinh nm vng nhng phng php nhn thc khoa hc trong qu trnh tm ti v vn dng nhng phng php . 3) Hnh thnh nng lc hot ng sng to cho hc sinh. 4) L iu kin thc hin nhu cu, hng th loi hot ng . Vi phng php c tnh cht nghin cu nhng nhim v ra rt khc nhau, chng c th l nhng bi tp gii quyt nhanh lp hoc nh, nhng nhim v i hi gii quyt trong c tit hc, nhng nhim v ra v nh i hi gii quyt trong mt tun, mt thng, thm ch c mt ma, tu theo vn phi nghin cu. Nhng bi tp nghin cu l nhng nhim v tm ti khng ln lm, song phi tri qua tt c hay phn ln cc giai on nghin cu. Vic gii quyt ton vn nhng nhim v l iu kin u tin ca phng php nghin cu. Nhng giai on l: 1) Quan st nghin cu nhng s kin, hin tng. 2) Lm sng t nhng hin tng phi nghin cu (t vn ). 3) ra gi thuyt.

4) Xy dng k hoch nghin cu. 5) Thc hin k hoch. 6) Din t cch gii, s gii thch. 7) Kim tra cch gii quyt. Rt ra nhng kt lun thc tin v vic vn dng tri thc thu c. Phng php c tnh cht nghin cu cng vn dng cc phng tin trc quan, cng tc trong phng th nghim, nhng tt c nhng phng tin c s dng khc vi phng php minh ho- gii thch v phng php ti hin. Trong nhng trng hp ny hc sinh tin hnh hot ng nhn thc sng to, hot ng ny khng trng vi hot ng khi lnh hi nhng tri thc c sn v ti hin nhng hnh mu hot ng cho sn. 9.2.4.Nhm phng php kim tra, nh gi, t kim tra, t nh gi: Kim tra, nh gi, t kim tra, t nh gi tri thc, k nng, k xo ca hc sinh l mt khu quan trng trong qu trnh dy hc. Phng php kim tra bao gm: Kim tra ming, kim tra vit, kim tra thc hnh. * Cc dng kim tra: trng trung hc thng s dng cc dng kim tra sau: - Kim tra thng ngy. - Kim tra nh k. Dng kim tra ny thng c thc hin sau khi hc xong mt chng, mt s chng. Do , khi lng tri thc, k nng, k xo trong ni dung kim tra kh ln v c tnh tng qut hn so vi kim tra thng ngy. - Kim tra tng kt: Dng kim tra ny c thc hin vo cui hc k, cui nm hc nhm nh gi kt qu chung nhng iu hc trong mt phn hoc ton b gio trnh. * Cc phng php kim tra: Cc dng kim tra trn c thc hin qua cc phng php kim tra sau: - Kim tra ming: Phng php kim tra ny khng ch s dng c khi hovj bi mi, m c trong v sau khi hc bi mi, khi n tp, khi m u cho cng tc thc hnh, cng tc th nghim. Kim tra ming c th dng li, c th kt hp trnh by dng trc quan vi li ni, i hi hc sinh ti hin tri thc bit gii thch mt hin tng, s kin hoc gii quyt mt vn trong hon cnh mi i hi phi t duy mt cch sng to. Kim tra ming c nhng u im v hn ch nh phng php vn p, v phng php vn p c th thc hin c chc nng kim tra. V vy vic s dng n cn theo nhng yu cu c bn ca phng php vn p. Trc khi cng b im (mt hnh thc nh gi), gio vin cn tng kt nhng u im v nhc im trong tri thc, k nng, k xo ca hc sinh c kim tra ( mt hnh thc nh gi khc). Vi nhng iu kin nh vy th kim tra v nh gi mi c ngha ng vin v gio dc. - Kim tra vit: Phng php ny c s dng c trc v sau khi hc mt tit hc, mt phn chng, mt chng, mt s chng hoc ton b mn hc.

Tu theo yu cu ca ni dung kim tra m thi gian dnh cho n cng khc nhau, trong khong 1015 pht, m cng c th trong c tit hc. Mt trong nhng hnh thc kim tra vit hin ang c s dng ngy cng nhiu, l hnh thc trc nghim. Vi hnh thc gip vin i hi in cc t thch hp vo cu hoc nu ln cu hi, cho cc phng n tr li v la chn phng n tr li ng. Kim tra vit c u th hn kim tra ming. C th l: C th kim tra ng thi tt c hc sinh ton lp trong mt thi gian nht nh; d dng thng nht yu cu kim tra, nh gi; gip hc sinh rn luyn cch din t ngh ca mnh bng ngn ng vit; cho php s dng tit kim thi gian hc tp. Tuy nhin, n cng c nhng hn ch, c th l: Kim tra vit thiu s tip xc sinh ng gia gio vin v hc sinh v diu c nh hng n ni dung cu tr li ca h. Khi kim tra vit cn ch n nhng yu cu sau: iu u tin l ra bi phi chnh xc, d hiu v hiu nh nhau vi mi ngi, va sc, ph hp vi thi gian lm bi, pht huy c tr thng minh ca hc sinh. t c iu cn din t cu hi r rng; chn t c ngha chnh xc; dng cu n gin; trnh t gy hiu lm; trnh nhng cu hi dp khun theo sch gio khoa, hoc nhng cu hi khng nh, nhng cu hi c tnh nh la hay ci by (nh cu hi tha gi thit). Trong khi tin hnh kim tra, to iu kin cho hc sinh bnh tnh, tp trung t tng, t gic lm bi y v cn thn. Thu bi ng gi quy nh. p n chm phi chnh xc, r rng, mi ngi hiu nh nhau thang im tng cu, tng ph hp vi ni dung phi tr li. Chm bi cn thn, c li nhn xt chnh xc, gon, r. Tr bi ng hn, c nhn xt chung i vi nhng kt qu, nhng sai lm ph bin chung ca c lp, nhng sai lm ln ca mt s ngi v hnh thc, phng php lm bi, phng php c o hay ca mt s c nhn, nhn xt c v thi lm bi. - Kim tra thc hnh: Phng php ny nhm kim tra k nng, k xo thc hnh nh o lng, th nghim, lao ng trn lp, trong phng th nghim, vn trng Vic kim tra k nng, k xo lao ng bng cc bi tp i hi hc sinh thc hin mt quy trnh cc thao tc, bin php nht nh. Nhng bi tp i hi phi gii thch v mt l thuyt li yu cu cc em tm ra cc bin php hoc phng php chng minh. Kim tra thc hnh c th tin hnh vi tng c nhn hoc tng nhm nu tng c nhn khng th tin hnh t kt qu chc chn. - Kim tra bng my: mt s nc hin nay ngi ta s dng phng php kim tra bng my v cht lng lnh hi tri thc, c bit l v mn Ton v khoa hc t nhin. Chng trnh kim tra c a vo my, hc sinh chn cu tr li bng s v n vo s tng ng trn my. Phng php ny m bo tnh khch quan cao, nhng n khng ch n c im tm l ca hc sinh, khng cho php kim tra c tnh logic, s biu t ngn ng v gip kp thi khi hc sinh gp kh khn. iu chng t rng ngay c trong kim tra cng cn phi kt hp cc phng php kim tra, c kim tra dng my v kim tra khng dng my v cht lng hc tp ca hc sinh.

- Phng php t kim tra, t nh gi: ngii hc thc r bn thn mnh phi t hc, hc tp lin tc, hc tp sut i, phi hnh thnh cho h thi quen t kim tra, t nh gi mc lnh hi ti liu hc tp, k nng, t lc pht hin nhng sai lm mc phi v vch ra cch khc phc nhng l hng trong s hiu bit ca mnh. l c im ch yu ca giai on hon thin vic kim tra hin nay trong nh trng PT. V vy, trong qu trnh kim tra bao gi cng gn cht s kim tra vi s t kim tra ca hc sinh, s nh gi vi s t nh gi. * nh gi v t nh gi tri thc, k nng, k xo: Kt qu kim tra vic lnh hi tri thc, k nng, k xo c th hin trong vic nh gi. nh gi l s biu th thi theo mt chun mc nht nh. Thng qua kt qu kim tra, ngi nh gi (gio vin) nu mt nhn xt tng hp, i khi bng li hoc bng li kt hp vi im s. V vy, hnh thc nh gi c th l nhn xt bng li, bng ch hoc bng im s. Khi nh gi tri thc, k nng, k xo phi can c c v mt s lng v cht lng ca kt qu hc tp ca hc sinh. Khi nh gi cn phi khuyn khch hc sinh t nh gi mnh v nh gi ln nhau. Trn c s , gio vin phi phn tch c th mt u v nhc im trong tri thc, k nng, k xo ca hc sinh; ng thi ch ra cch khc phc mt nhc v pht huy u im ca h. Vic nh gi phi ng n, phn nh khch quan cht lng tri thc, k nng, k xo ca hc sinh. Nu gio vin qu d di trong vic nh gi kt qu hc tp ca hc sinh s lm cho chnh h, cho nhng ngi lnh o nh trng, cha m hc sinh hiu khng ng v cht lng hc tp ca hc sinh. Ngoi ra tp th lp s c quan nim khng ng v nhng yu cu ca gio vin i vi cht lng tri thc, k nng, k xo. Mt khc, gio vin cng khng c kht khe, h thp im ca hc sinh. iu lm chi hc sinh chn nn v khng thch hc. Gio vin khng c th trong vic ng gi kt qu hc tp ca hc sinh, v mi s nh gi nh th s lm cho hc sinh lo lng, hi hp v li nhng n tng su sc trong tm hn h. V vy, ngi gio vin khng c s dng bin php nh gi nh mt phng tin rn e, trch pht v mt hnh vi no , hoc vi vng nhn xt, cho im thp cu tr li sai hoc khng tr li c khi cha r nguyn nhn v sao ngi hc sinh khng hon thnh c nhim v hc tp ca mnh. T s trnh by h thng cc phng php d hc trn, ta c th nhn thy l mt h thng phc hp v nhiu phng din, nhiu cp , do mc ch dy hc, do thnh phn ni dung dy hc v do cch lnh hi ni dung khng ng nht. Hn na cc phng php dy hc c thc hin bng nhng phng tin khc nhau: ngn t, trc quan, thc hnh v s kt hp khc nhau cc phng tin . Mi phng php li c th xy dng theo nhng cu trc logic khc nhau: quy np hoc suy din. ng thi mi phng php cng phn nh tnh cht tc ng ln nhau gia gio vin v hc sinh trc tip hoc gin tip v tnh cht hot ng nhn thc ca hc sinh. V vy, qu trnh dy hc hin i i hi phi vn dng tt c cc phng php dy hc. Vn l ch kt hp cc phng php nh th no v t trng nhng phng php i hi hot ng nhn thc ca tch cc ca hc sinh nh th no m bo tnh va sc i vi h. iu ph thuc vo trnh chuyn mn v ngh thut ca ngi thy. 9.2.5.Vic la chn, kt hp ti u cc phng php dy hc: Trong thc tin dy hc, bt k mt gi d no cng c s phi hp, kt hp mt vi phng php. Hn na, bn thn cc phng php dynhc u thm nhp vo nhau th hin tc ng gia gio vin v hc sinh. Cn nu khi ni vn dng phng php dy hc mt thi im no , c ngha l phng php dy hc chim u th nhm thc hin mt nhim v dy hc no , tuyt nhin khng c ngha l ch s dng mt phng php dy hc m khng kt hp vi cc phng php dy hc khc.

Gio vin l ngi thit k s phi hp cc phng php dy hc. Hiu qu ca vic dy hc ph thuc mt phn quan trng vo s kt hp . m bo tnh ti u trong vic kt hp, la chn cc phng php dy hc cn phi qun trit nhng tiu chun sau: + S ph hp cc nguyn tc vi phng php dy hc. + S ph hp cc nguyn tc vi nhim v dy hc c th. + S ph hp cc phng php vi ni dung dy hc ca mt mc, mt tit hc ca mn hc no . + S ph hp cc phng php vi kh nng hc tp ca hc sinh, vi c im ca tp th lp, + S ph hp ca cc phng php vi nhng iu kin, phng tin v thi gian dnh cho hc tp. + S ph hp cc phng php vi kh nng ngh nghip ca ngi gio vin. Trong nhng thp k gn y, cng vi s i mi ni dung dy hc, vn i mi phng php dy hc theo hng ly ngi hc lm trung tm cng c t ra. Bn cht ca s i l chuyn t phng php thng bo ti hin sang vic t chc, iu khin hot ng nhn thc, hc tp ca hc sinh nhm pht huy cao tnh tch cc, tnh c lp, sng to ca h, h t chim lnh tri thc, k nng, k xo. thc hin iu cn phi hp cc xu hng: tch cc ho, c bit ho, phn ho hot ng nhn thc- hc tp ca hc sinh v cng ngh ho qu trnh dy hc.