Professional Documents
Culture Documents
Vin Quy hoch Thu li min Nam Ch nhim: Nguyn Ngc Anh Thi gian thc hin: 18 thng (9/2009-3/2011) ng bng sng Cu Long (BSCL) thuc lnh th Vit Nam v nm trong lu vc sng Mekong. Sng Mekong di 4.200 km, chy qua 6 nc l Trung Quc, Myanmar, Thi Lan, Lo, Campuchia v Vit Nam, c din tch lu vc 795.000 km2, trong vng Chu th 49.367 km2. BSCL l phn cui cng ca Chu th sng Mekong, bao gm 13 tnh/thnh l Long An, Tin Giang, ng Thp, Vnh Long, Tr Vinh, Hu Giang, Sc Trng, Bn Tre, An Giang, Kin Giang, Bc Liu, C Mau v T.P Cn Th, vi tng din tch t nhin khong 3,96 triu ha, chim 79% din tch ton Chu th v bng 5% din tch ton lu vc sng Mekong. BSCL c v tr rt quan trng trong pht trin kinh t-x hi ca c nc. Vi tim nng nng nghip to ln, trong nhng nm qua, BSCL lun ng gp trn 50% tng sn lng lng thc, quyt nh thc hin thnh cng chin lc an ninh lng thc Quc gia v chim ch o trong xut khu go (hn 90%), t 2005 n nay mi nm trung bnh 4,5-6,0 triu tn. ng thi, BSCL cng cung cp khong 70% lng tri cy, trn 40% sn lng thu sn nh bt v trn 74,6% sn lng thu sn nui trng ca c nc. Ni bt ln nht trong kt qu tng trng ca vng phi k n sn lng la t 2005 n nay lun t trn 18,0 triu tn. Trong 20 nm tr li y, c trung bnh 5 nm BSCL li tng thm khong 2,5 triu tn hay trung bnh mi nm tng thm 500 ngn tn. Nm 2010 c t trn 21 triu tn. Tng sn lng hi sn nm 2008 t trn 2 triu tn, trong sn lng nui trng t trn 1,42 triu tn, c bit sn lng c da trn tng nhanh trong my nm va qua. Kim ngch xut khu ton vng nm 2008 t 4,176 t USD, trong thy sn chim 65% sn lng v 90% sn lng xut khu c nc. Gi tr cng nghip nm 2007 trn a bn t trn 85.820 t ng. Cng, nng nghip, xut khu pht trin a c cu kinh t chuyn dch theo hng tch cc, gim nng nghip, tng cng nghip v dch v, vi t l nm 2008 vi nng-lm-ng nghip l 45,9%; cng nghip-xy dng 21,3%; thng mi-dch v 32,8%. c bit khi nhn li kt qu ch s nng lc cnh tranh cp tnh (PCI) cc nm gn y, vng BSCL c nh gi kh lc quan. Tm quan trng ca BSCL i vi c nc c th hin nh hng to ln ca vng trong cn cn pht trin chung, trong , sn lng lng thc khng ch lun chim hn 50% sn lng ton quc, m cn nh vo s n nh nn c t trng an ninh lng thc cao hn hn so vi 2 vng ng bng sng Hng v Duyn hi min Trung. Tuy nm h lu chu th sng Mekong, tha hng nhiu thun li t v tr a l, ngun nc phong ph v c iu tit t nhin bi Bin H, b bin v vng bin rng ln vi nhiu ti nguyn, t ai bng phng, mu m v c ph sa bi p hng nm, thy sn di do vi nhiu ging loi..., song BSCL cng phi lun i
1
mt vi khng t kh khn v hn ch trong iu kin t nhin, vi nhng tc ng khng nh v khn lng t cc hot ng thng lu, v hn c l vi cc mu thun gia tng trng kinh t v bo v mi trng ngay chnh ng bng ny. Trong tin trnh pht trin kinh t-x hi BSCL, nhng hn ch v iu kin t nhin l ro cn khng nh, nu khng mun ni l cc k to ln, c bit i vi sn xut nng nghip v sinh hot ca ngi dn. Nhng hn ch chnh ca iu kin t nhin l (a) nh hng ca l trn din tch 1,9 triu ha vng u ngun; (b) mn xm nhp trn din tch khong 1,2-1,6 triu ha vng ven bin, ng vi mn 4g/l; (c) t phn v s lan truyn nc chua trn din tch khong 1,2 triu ha nhng vng thp trng; (d) thiu nc ngt cho sn xut v sinh hot trn din tch khong 2,1 triu ha nhng vng xa sng, gn bin; v (e) xi l b sng, b bin xy ra nhiu ni v ngy cng nghim trng, cng vi nn chy rng thng xy ra, nhim ngun nc ngy cng nghim trng p ng vi nhu cu pht trin ca BSCL, trong hn 30 nm qua, nhiu cng trnh thy li c xut v xy dng, n nay din tch nh hng mn ch cn khong di 500.000 ha v din tch nh hng chua phn gim n mc ti thiu ch cn di 100.000 ha. c bit, t 1996, sau khi c Quyt nh 99-TTg v pht trin thy li kt hp vi giao thng v dn c, ph duyt quy hoch kim sot v s dng nc l ca Th tng Chnh ph nm 1998, cng vi Quyt nh 84/TTg v danh mc u t thu li trong giai on 2005-2015, m u cho hng lot cng trnh thu li ra i, l ng lc v n by quan trng cho vng BSCL c c hi v iu kin pht trin nhanh chng hn. Chnh nh s pht trin thy li mang tnh chin lc y, cng vi ng dng nhng tin b k thut v ng lc pht trin khc, BSCL a sn lng la t 4,5 triu tn nm 1976 ln 18,3 triu tn nm 2004, 19,2 triu tn nm 2007 v 21,3 triu tn nm 2010, to nhng bc nhy vt mang tm vc lch s. Song, vi nhng bin ng thin nhin v th trng trong nhng nm qua, cng vi vic chuyn i c cu sn xut vi quy m ln v rng khp t nm 2001 n nay, v ang t ra nhiu vn cho cng tc pht trin thy li. Nhng vn khng ch l nhng bi ton t ring ngnh thy li, nh kim sot l, cp nc, tiu nc, kim sot mn, phng chng xi l b... m cn l s phi hp gii bi ton a mc tiu vi thy li phc v cho pht trin nng nghip, dn c, giao thng, cp nc sinh hot, cng nghip... v c bit l phc v pht trin thy sn (mn, l). Thm vo , trong nhng nm gn y, bin i kh hu ngy cng th hin r nt v din bin phc tp, c bit l trn 2 yu t dng chy t thng lu v nc bin dng. Nu nh tc ng ca BKH ln gi tr trung bnh xy ra t t, phi mt hng chc nm, th tc ng ln cc gi tr cc tr xy ra nhanh v ngy cng khc lit hn. Trong 10 nm qua, BSCL xut hin 3 nm l ln lin tip l 2000, 2001 v 2002 (trong l nm 2000 c xem l l lch s); 8 nm lin c l di trung bnh v nh (trong c l nm 2008 v 2010 l 2 nm l nh lch s); 8 nm lin dng chy kit di trung bnh (trong nm 2004, 2008 v 2010 l nhng nm thp hn c, gy hn hn nghim trng v xm nhp mn su); bo ln b vo 2 nm 1997 (Linda) v 2006 (Durian); xi l b sng, b bin xy ra nhiu ni vi s ln tng hn (trn sng Tin cc nm 2001, 2002, 2004, 2005, sng Hu cc nm 2009, 2010 v ven bin C Mau 2 nm gn y); chy rng xy ra vo nm 2002 Vn Quc gia U Minh Thng; t lc xut hin ngy cng nhiu v ngun nc ngy cng b nhim.
2
Do vy, p ng vi nhu cu pht trin kinh t-x hi trong giai on 20102020/2030 v tm nhn n 2050, c bit l ng ph ch ng v hiu qu vi cc tc ng t BKH, nc bin dng v pht trin ca cc nc thng lu, trong c pht trin thu in, B Nng nghip v Pht trin nng thn giao Vin Quy hoch Thu li min Nam thc hin D n Quy hoch thu li tng hp ng bng sng Cu Long trong iu kin bin i kh hu, nc bin dng, c thc hin trong 22 thng, t thng 9/2009 n thng 6/2011. B Nng nghip v Pht trin nng thn l mt trong cc B sm xy dng chng trnh thch ng vi BKH-nc bin dng ln ngun nc, ngp lt, hn hn, sn xut nng nghip v an ninh lng thc v hin ang tch cc thc hin cc quy hoch thu li thch ng vi bin i kh hu, nc bin dng cho 3 vng BSCL, ng bng sng Hng v Duyn hi min Trung. Quy hoch tng th thy li BSCL trong iu kin BKH, NBD l mt d n ln v phc tp, c v quy m phi hp (a ngnh), tri rng theo khng gian (ton BSCL) v nhn v tng lai (d bo n 2020/2030 v tm nhn n 2050), trong khi cc ngnh khc hoc cha quy hoch n 2020, hoc cha quy hoch ng ph vi BKH, NBD v li phi thc hin trong thi gian ngn. V th, trong qu trnh thc hin, Vin tin hnh nhiu cuc hi tho vi 13 tnh/thnh BSCL v tt c cc ngnh lin quan, cng nh mi cc chuyn gia trong v ngoi ngnh tham d ly kin ng gp cho quy hoch ny. I. PHM VI QUY HOCH ng bng sng Cu Long bao gm 13 tnh, thnh ph l Long An, Tin Giang, ng Thp, Vnh Long, Tr Vinh, Hu Giang, Sc Trng, Bn Tre, An Giang, Kin Giang, Bc Liu, C Mau v thnh ph Cn Th, vi tng din tch t nhin khong 3,96 triu ha, dn s khong 18 triu ngi. II. QUAN IM - Xut pht t thc t ng bng sng Cu Long trong iu kin bin i ngy cng bt li ca thi tit, kh hu, thu vn; ph hp vi qu trnh chuyn i c cu sn xut nng nghip (cy trng, vt nui) ca nhn dn cc tnh vng ng bng sng Cu Long, gp phn m bo an ninh lng thc quc gia; nng cao gi tr sn xut hng ho trn mt n v din tch. - iu chnh b sung quy hoch thu li trn c s k tha, cp nht, b sung, iu chnh Quy hoch thu li ng bng sng Cu Long c ph duyt theo Quyt nh s 84/2006/Q-TTg ngy 19/4/2006 ca Th tng Chnh ph; ph hp vi quy hoch pht trin kinh t - x hi, quy hoch pht trin ngnh, lnh vc thuc ng bng sng Cu Long. - iu chnh quy hoch thu li gp phn bo v, pht trin ti nguyn nc, ti nguyn t vng BSCL; kt hp hi ho gii php cng trnh v phi cng trnh, nht l cc gii php v qun l, khai thc cng trnh thu li; tn dng hiu qu cc li ch do thin nhin mang li (l mang ph sa, ngun li thu sn, v sinh ng rung, sinh thi mn v nui trng thu sn...); hn ch tc hi do nc gy ra, nht l hn hn, l lt, xm nhp mn, cc tc hi do bin i kh hu, nc bin dng; bo v mi trng sinh thi v pht trin bn vng.
3
- u tin iu chnh, b sung danh mc cng trnh nhm khp kn, hon thin cc h thng thy li ln trong vng c xut trong Quyt nh 84/2006/Q-TTg nhm pht huy hiu qu ca cc cng trnh; cc cng trnh pht huy hiu ch tng hp, phc v a mc tiu; cc cng trnh, h thng c nng lc ng ph vi bin i kh hu, nc bin dng; m bo cc tiu ch v kinh t, k thut, x hi v mi trng. - Cc phng n quy hoch pht trin thu li tuy c la chn nhng vn l nhng phng n m c th iu chnh, thay i khi cn thit. Mi cng trnh, h thng cng trnh xut cng u p ng cc tiu ch v kinh t, k thut, x hi v mi trng. - Huy ng mi ngun lc t ngn sch Nh nc, cc ngun vn hp php khc trong nc v ngoi nc, ng gp ca ngi dn vng hng li u t xy dng cng trnh theo Quy hoch. III. MC TIU QUY HOCH 3.1 Mc tiu chung - iu chnh, b sung quy hoch nhm hon thin h thng thu li, phc v sn xut nng nghip trong tnh hnh mi, ch ng thch ng trong iu kin bin i kh hu, nc bin dng; gp phn pht trin kinh t - x hi, bo v mi trng sinh thi v pht trin bn vng; - Cn c ni Quy hoch ny, cc ngnh, cc cp xy dng, iu chnh, b sung quy hoch cho ph hp vi nh hng pht trin chung ca BSCL ni ring v lu vc sng M Cng ni chung; - iu chnh, b sung cc chng trnh, d n u tin u t xy dng cc cng trnh thu li v k hoch thc hin hng nm giai on 2010-2020; sau nm 2020 v nh hng n nm 2050; - xut, kin ngh cc vn cn tn ti, tip tc nghin cu b sung quy hoch nht l trong iu kin s dng nc thng lu sng M Cng, tnh hnh bin i kh hu v nc bin dng trong tng lai. 3.2 Mc tiu c th - Pht trin thu li gp phn m bo an ton dn sinh, sn xut, c s h tng cho khong 32 triu dn BSCL (c tnh n nm 2050), trong khong 20 triu dn vng ngp l v 12 triu dn vng ven bin; - Hon thin h thng thu li gp phn m bo an ninh lng thc Quc gia; ch ng cp nc, tiu thot nc, kim sot l, kim sot mn n nh cho 1,781 triu ha t la vng BSCL; ch ng ngun nc m bo lch thi v v qu trnh chuyn i c cu cy trng, vt nui (tp trung vo v 3 trong nm); xut gii php cung cp nc ngt, nc mn n nh v bn vng cho khong 0,7 triu ha din tch nui trng thu sn nc l v nc ngt; - Hon chnh h thng bin, bao ngn mn ven bin v dc sng, cng vi h thng cng iu tit nhm ngn mn, gi ngt phc v sn xut nng nghip theo hng gia tng gi tr v li nhun trn mt n v din tch, khai thc tt nht ba th mnh: Sn xut la; Nui trng thu sn; Trng v ch bin cc loi rau, qu v thc phm em li hiu qu cao;
4
- Gp phn phc v n nh xy dng nng thn mi, nng cao i sng ca ngi dn nhm n nh chnh tr, bo m quc phng-an ninh trong vng; - Ch ng cc gii php ng ph vi tc ng ca bin i kh hu, nc bin dng, xm nhp mn, dng chy kit thng lu; - xut gii php phng chng xi l, bi lng v bo v ngun nc, gim thiu nhim mi trng sinh thi; - Kt hp hi ha gia gii php cng trnh v phi cng trnh, ng thi vi vic tng cng v thc hin tt cng tc phng, chng v gim nh thin tai, thch ng vi bin i kh hu-nc bin dng. IV. NHIM V CH YU CA QUY HOCH - Phi hp vi cc ngnh, cc a phng cp nht, b sung quy hoch pht trin trn c s tip tc trin khai cc cng trnh theo Quyt nh 84/2006/Q-TTg. - iu chnh, b sung quy hoch thu li BSCL trong iu kin BKH-NBD ph hp vi Chng trnh mc tiu Quc gia ng ph vi bin i kh hu. - Trn c s nh hng Chin lc pht trin thy li, Chin lc phng trnh v gim nh thin tai, trin khai hon thin, khp kn h thng thu li xut trong Quy hoch pht huy nhim v thit k. iu chnh mc tiu, nhim v ca cc cng trnh xut p ng yu cu trong tnh hnh mi. Xy dng mi cc cng trnh phc v a mc tiu ng ph vi BKH-NBD. V. TNH HNH U T V PHT TRIN THU LI BSCL
Theo vng thy li, cc cng trnh c phn ra TM 27 cng trnh, TGLX 16 cng trnh, BCM 27 cng trnh v vng gia ST-SH 9 cng trnh. Theo cp qun l, c 14 cng trnh/h thng cng trnh do B NN&PTNT qun l v 65 cng trnh/h thng cng trnh c giao cho a phng qun l. Theo n v qun l ngun vn, vn do Trung ng qun l chim khong 33% v vn do cc tnh qun l 67%. Cc cng trnh trong Q 84/TTg ca Th tng Chnh ph c chia theo cp qun l gm hai nhm: (i) Nhm do B NN&PTNT qun l gm cc cng trnh lin vng, lin tnh vi 14/79 cng trnh; (ii) Nhm phn cp cho a phng qun l nm trong phm vi tng tnh gm 55/79 cng trnh. 5.2 Thnh tu pht trin thu li BSCL a. Nhng thnh tu t c: Cng vi cc cng trnh thu li c hnh thnh qua hng trm nm, trong hn 30 nm u t, xy dng gn y, vi s vn u t ln n hng chc ngn t ng, huy ng c t Trung ng, a phng v ngi dn, BSCL hnh thnh mt h thng cng trnh thy li kh hon chnh, tng bc p ng yu cu pht trin kinh t-x hi ca ton ng bng. - V ti, khong trn 1,4 triu ha (trn 90% din tch v ng-Xun v H-Thu) c ch ng ti bng h thng knh, cng cc cp, k c nhng vng c kh khn v ngun nc nh T gic H Tin, Nam Mng Tht, Qun L-Phng Hip, ven bin ng, bin Ty, vng phn nng trung tm TM, TGLX Mt s ni do cha ch ng c ngun cp ngt t sng chnh nhng cng hnh thnh h thng b bao, cng bng, thm ch cng c quy m kh ln tr, gi nc ma, to iu kin ko di thi gian c ngt t 6-7 thng trc y ln 9-10 thng, thm ch hn 11 thng trong nm. - V kim sot l, ngay t nhng nm u Thp nin 90 ca Th k 20, ng trc yu cu tng v, m bo sn xut v H-Thu, ngi dn vng ngp lt BSCL trin khai dng b bao kim sot l u v (thng Tm), mang li hiu qu thit thc cho vng ngp l. n nay, tuy vic pht trin h thng b bao kim sot l u v, k c nhiu ni chuyn sang hnh thc kim sot l c nm ngay trong vng ngp trung bnh (t 1,5-2,5 m) l t pht, khng theo quy hoch, song, cng vi h thng kim sot l do Nh nc u t, trong c bo v cc khu dn c tp trung, th phi thy rng, kim sot l BSCL l hng i ng n, t nhng thnh qu ng k, gip n nh v pht trin kinh t-x hi ni chung v sn sut nng nghip ni ring trong vng ngp lt. Cng vi h thng cc cm dn c c xy dng theo chng trnh dn c vng ngp l, h thng giao thng kt hp thy li kt ni cc khu dn c vi h thng giao thng lin huyn, lin tnh v quc gia, to thnh a bn sinh sng vng chc, an ton v ch ng trong vng ngp l. - V tiu nc, do cn nhiu vng trng thp, vng nh hng l ln, nn hin h thng tiu thot nc ch c th phc v tt cho khong 80% din tch sn xut nng nghip vi mc tiu sn xut n nh 2 v la ng-Xun v H-Thu. Nhng nm ma ln, l rt mun thng gy kh khn cho sn xut BSCL v thi v do cha p ng tt kh nng tiu thot nc ma, nc l. - V h thng bin, ca sng, vng ven bin v ca sng BSCL tng bc hnh thnh h thng ngn mn, kim sot triu cng, sng cao v ang nng dn ln kh nng chng chi vi nc dng do bo. Nhiu tuyn pht huy tt hiu qu
6
trong kim sot mn v phng trnh thin tai, nh cc tuyn bin Tin Giang, Tr Vinh, Sc Trng, Bc Liu, Kin Giang Cc tnh Bn Tre, C Mau, tuy h thng bin cha khp kn nhng tng on tuyn cng pht huy tc dng tch cc trong bo v sn xut nng nghip. - V ci to v pht trin vng t phn, nh h thng thy li, mc d c lc, c ni, do pht trin knh v cng vng phn gy nn nhng tc ng tiu cc ln cht lng nc trong vng v ln cn, song, sau nhiu nm pht trin, n nay, c bn chung ta hiu v lm ch c vng t phn, bin nhng vng t phn rng ln TM, TGLX v BCM thnh nhng vng sn xut la n nh 2-3 v. Hin ch cn mt t t phn nng vng rn phn TM (Bc ng-Bo Bo), BCM (Hng Dn, Phc Long) nhng cng c s dng trng trm v cy cng nghip. - V kt hp giao thng-thy li-dn c, nh thc hin Quyt nh 99/Q-TTg, hu ht cng trnh thy li xy dng trong thi gian sau ny tt c cc vng u c s kt hp kh tt gia no vt, nng cp knh, xy dng b bao vi giao thng nng thn, giao thng lin huyn, b tr a bn dn c, c bit vng ngp lt. - V chng xi l b bin, xi l, bi lng sng, knh, trong nhng nm qua c nhiu cng trnh k c xy dng, vic no vt ca sng, dc knh cng c thc hin, mang li hiu qu nht nh trong bo v cc khu dn c, cc cng trnh ven bin, ven sng, m bo kh nng cp nc, thot l ca ton h thng - V phng chng chy rng, nh h thng bao, cng iu tit nc v h thng trm bm, cc Vn Quc gia U Minh Thng, Trm Chim, U Minh H, cc khu Bo tn thin nhin Xo Qut, Lung Ngc Hong, Tr S c bo v kh tt qua nhng nm gn y. b. Nhng tn ti trong qun l quy hoch v pht trin thu li BSCL: - Trong vng ngp l trung bnh, theo quy hoch l ch sn xut 2 v la (ngXun, H-Thu), ln b bao bo v v H-Thu khi gp l sm (l thng 8). Song trong nhng nm qua, din tch bao kim sot l c nm sn xut 3 v pht trin nhanh (thm v Thu-ng), c bit 2 tnh An Giang v ng Thp, tc ng n nhiu mt v dng chy l, nc ngm v mi trng. - vng ven bin, nhng ni trc y ch lm mt v Ma, nay nh c nc ngt (tr trong ng hay chuyn t sng vo) tng ln 2 v kh n nh (ng-Xun v H-Thu) trong nhiu nm qua. Tuy nhin, vi nm tr li y, nhiu chn rung c ngi dn sn xut 3 v (thm v Xun-H), khin vic cp nc cho vng ven bin gp rt nhiu kh khn, km n nh. - Nhiu hng mc cng trnh c thay i quy m, chc nng v nhim v trong qu trnh chun b u t. Cc h thng cng trnh v nhiu cng trnh cha c u t xy dng ng b. - Mt s h thng cng trnh c xy dng kh hon chnh nhng vic qun l vn hnh h thng cha c ch trng. - Nhiu cng trnh, h thng cng trnh cha thch ng vi iu kin BKH, NBD trong 20-30 nm ti v xa hn, n nm 2050. VI. KCH BN BIN I KH HU-NC BIN DNG 6.1 Din bin kh tng-thu vn BSCL nhng nm gn y
7
Trong cc thp nin gn y, BSCL v ang gnh chu nhng tc ng kh mnh m do bin i kh hu, nc bin dng gy nn, trong l c nhng bin ng ngy cng ln gia nm l ln v l nh, bo nhiu v mnh hn, hn hn nghim trng hn, chy rng, st l b sng, t lc, triu cng... xut hin ngy cng nguy him hn. Ch tnh trong 10 nm qua, BSCL c: - 3 nm lin tip t 2000-2002 c l ln, trong nm 2000 l l ln lch s. Trong dy ti liu mc nc nhiu nm ti Tn Chu v Chu c t 1924 n nay, 3 nm l ln lin tip, trong c l nm 2000 l iu kh c bit, do trc cng c nhng nhm nm l ln nh vy nhng khng ln bng. Ti Tn Chu, nh l nm 2000 (5,06 m) ch ng th 2 sau l 1961 (5,12 m), trong khi tng lng t n 430 t m3, ln hn l 1961 chng 15 t m3. - 7 nm lin tip, t 2003 n 2009, BSCL c l di trung bnh, trong ti Tn Chu nm 2006 c mc nc 4,00 m v nm 2008 ch t 3,65 m, thuc nm cc nh trong 70 gn y. L dng chnh nh, tng lng nhn chung ch t 80-90% tng lng trung bnh, ko theo mc nc l trong ni ng cng rt thp, mt vi nm hu nh ni ng i l (cc nm 2003, 2008 v 2009, tng lng l ch t di 70% tng lng l trung bnh). - 2 ln c bo ln b v nh hng n BSCL l bo Linda nm 1997 v bo Durian nm 2006. Theo thng k, trong hn 100 nm qua, BSCL hng chu 3 trn bo b trc tip, trong c trn bo nm 1904, cch bo Linda 93 nm, trong khi bo Durian ch cch bo Linda 9 nm. - 8 nm lin BSCL gp hn, c bit hn kt hp dng chy kit trn sng Mekong v xm nhp mn su vo nm 2004 v 2008. Din bin hn-mn u nm 2010 cng cho thy c xu th gn vi nm 2004. - T lc xut hin nhiu v gy hu qu nghim trng. - Chy rng xy ra nhiu ni, c bit t chy rng Vn Quc gia U Minh Thng vo nm 2002 m nh hng ca n n nay vn cha c khc phc. - St l b bin, b sng xy ra vi s ln, s v tr v cng cao, nh st l ven bin Tin Giang, Sc Trng, Bc Liu v gn y l bin pha Ty ca tnh C Mau. St l b sng, knh cng xy ra vi cng sut cao, nh hng nht nh n n nh kinh t-x hi ca nhiu a phng, nh st l b sng Tin ti Tn Chu, Hng Ng, Sa c, Vnh Long st l trn Hu ti Chu c v trn QL91 thi gian gn y - Nc bin c xu th ngy cng dng cao, theo nh gi ca B Ti nguyn v Mi trng, ti Vng Tu (bin ng), mc nc bin trung bnh 50 nm qua tng khong 12 cm. Triu cng trn nn nc bin dng ngy cng uy hip nghim trng cc vng t thp, k c cc thnh ph ven bin nh hng triu nh Cn Th, C Mau, Vnh Long 6.2 Kch bn bin i dng chy thng lu Tng hp cc nghin cu, nh gi ca cc t chc quc t, cn nhc cc kt qu chnh thc ca Ban Th k MRC c cng b gn y nht (thng 9/2009 v thng 4/2010), cn bng cc tc ng do bin i kh hu, pht trin h cha v gia tng cp nc tt c cc nc thng lu, kch bn chung cho dng chy n Kratie cho cc giai on nh Bng 01.
8
Bng 01: Kch bn bin i dng chy n Kratie theo cc ngun khc nhau (%)
Giai on 2020 2030 Dng chy ma l (%) +5 +10 Dng chy ma kit* (%) -5 -10 (*) so snh, tnh ton thm kch bn kit nm 2050 gim -30%. 2050 +15 -15/-20
6.3 Kch bn nc bin dng Theo Bo co ca B Ti nguyn v Mi trng cng b thng 6/2009, vi kch bn pht thi trung bnh B2, mc nc bin vng BSCL s c s gia tng theo tng giai on trong Bng 02. Bng 02: Kch bn mc nc bin dng trung bnh v mc nc nh triu tng ng
Giai on Nm 2020 Nm 2030 Nm 2050 Trung bnh nh triu Trung bnh nh triu Trung bnh nh triu Mc nc nh triu 12 14-18 17 22-25 30 38-42 bin ng (cm) Mc nc nh triu 12 12-15 17 17-22 30 30-26 bin Ty (cm)
Hnh 01: Nhng vn ca BSCL hin nay 6.4 Hnh nh BSCL n nm 2050 di tc ng ca BKH-NBD 6.4.1 Tc ng n xm nhp mn Kt qu tnh ton xm nhp mn hin trng v nm 2050 cho thy:
o o
o oCao Lnh
oTn An o o o
o oCao Lnh
oTn An o
o oM Tho o oVnh Long oBn Tre o o oCn Th oTr Vinh o BIEN TAY
o oRch GI
o oRch GI
BIEN TAY
Hnh 01: Xm nhp mn BSCL Bng 04: Tng hp din tch xm nhp mn Max cc thng 2-4 vi mn 1 v 4 g/l
Smax (g/l) Thng II Tng DT (ha) DT >1g/l (ha) So vi tng DT (%) DT >4g/l (ha) So vi tng DT (%) Hin trng Thng III Thng IV Thng II Nm 2050 Thng III Thng IV
3.820.000 3.820.000 3.820.000 3.820.000 3.820.000 3.820.000 2.220.360 2.169.623 2.341.420 2.367.212 2.394.547 2.508.006 58,12 43,06 56,80 41,70 61,29 47,48 61,97 47,48 62,68 49,34 65,65 52,85 10 1.645.080 1.592.898 1.813.826 1.813.601 1.884.688 2.018.822
Bng 05: Khong cch xm nhp mn (>4g/l) gia tng gia cc kch bn gim dng chy kit so vi hin trng khi nc bin dng 30 cm (n v: km)
Sng Tin Hu Gim lu lng thng lu ti Kratie -15% -20% -30% 19,9 25,7 29,9 14,4 16,8 21,6
Bng 06: Thay i din tch xm nhp mn >4 g/l gia cc kch bn gim dng chy kit so vi Hin trng khi nc bin dng 30 cm (n v: 1.000 ha)
Din tch > 4g/l Tng DT Hin trng 1.691 3.820 Gim lu lng thng lu ti Kratie -15% -20% -30% Tng Tng Tng Tng Tng Tng 1.987 +296 2.072 +381 2.146 +455 3.820 7,7% 3.820 10,0% 3.820 11,9%
Hnh 02: Ranh gii xm nhp mn n 2050 vi cc kch bn gim dng chy kit thng lu khc nhau
- i vi ranh mn cao nht: + mn 1 g/l: Trn sng Tin qua TP. Vnh Long 11 km (cao hn hin nay 27 km) v trn sng Hu qua TP. Cn Th 5 km (cao hn hin nay 20 km). + mn 4 g/l: Trn sng Tin qua TP. M Tho 17 km (cao hn hin nay 20 km) v trn sng Hu ngang TP. Cn Th (cao hn hin nay 15 km). - i vi din tch nh hng mn ln nht: + mn >1 g/l: Din tch nh hng mn chim 66,6% (tng 386.600 ha so vi hin nay, tng ng 10,1% din tch). + mn >4 g/l: Din tch nh hng mn chim 52,4% (tng 311.652 ha so vi hin nay, tng ng 8,2% din tch). - i vi sn xut nng nghip: Khong 4/5 din tch vng BCM (tr Ty sng Hu), ton b cc D n G Cng, Bo nh, Bc Bn Tre, M Cy, Nam Mng Tht, Tip Nht,... b mn trn 4 g/l bao bc v xm nhp. - i vi cp nc dn sinh: Ngoi cc th Bn Lc, Tn An, Bn Tre, Tr Vinh, Sc Trng, Bc Liu, C Mau, Rch Gi, H Tin, thm M Tho, Vnh Long v Cn Th b mn. 6.4.2 Tc ng n ngp lt ng vi l thng lu tng 15% n nm 2050, kt qu m phng thu lc cho thy, do l tng 15%, mc nc l tu tng vng c th tng 30-40 cm. Do mc nc bin dng, mc nc trong ng bng c th tng 12-17 cm. Tng hp tc ng bi 2 yu t trn, mc nc ngp lt BSCL n nm 2050 c th gia tng t 50-60 cm. iu ny dn n: - i vi din tch ngp lt: + ngp >0,5 m: Din tch ngp ln n 3.197.473 ha (chim 83,7% din tch ton ng bng), tng 407.827 ha so vi hin trng (tng ng 10,6% din tch). + ngp >1,0 m: Din tch ngp ln n 2.463.555 ha (chim 64,5% din tch ton ng bng), tng 660.636 ha so vi hin trng (tng ng 17,3% din tch). - i vi mc ngp lt: + Sn xut nng nghip: Cc vng nh hng l mnh nh TM, TGLX v GSTSH mc ngp l s nghim trng hn, nh hng n SXNN s ln hn. + th: Ngoi cc th nh Chu c, Long Xuyn, Cao Lnh thng xuyn nh hng bi ngp l, s c thm Sa c, Vnh Long, Tn An, M Tho, Cn Th, V Thanh, Sc Trng, Rh Gi v H Tin b ngp trn 1,0 m, trong nghim trng nht l 2 thnh ph Cn Th v Vnh Long. + Thot nc: Trong ma l, vic thot nc ca cc thi rt kh khn, nay do BKH-NBD, vic thot nc cng kh khn hn. Cc th gm M Tho, Bn Tre, Tr Vinh, Bc Liu, C Mau vic tiu thot nc s v cng kh khn v chc chn phi nh n s h tr ca tiu ng lc. - i vi thi gian ngp (xt vi mc ngp >0,5 m): + u l (thng VIII): Din tch ngp ln n 2.861.633 ha (chim 74,9% din tch ton ng bng), tng 863.148 ha so vi hin nay (tng ng 22,6% din tch). + Cui l (thng XI): Din tch ngp vn cn 2.711.685 ha (chim 71,0% di tch ton ng bng), tng 678.180 ha so vi hin nay (tng ng 17,8% din tch). - i vi din bin l: + L xut hin sm hn t 0,5-1,0 thng.
12
+ L rt s chm hn hn t 0,7-1,2 thng. + Nh vy, thi gian ngp l hin nay ko di t 2-5 thng s tng ln t 5-7 thng.
6.5 Nhng tc ng khc t BKH v pht trin thng lu n 2050 - Mt khi h thng h cha thng lu BSCL c hon thnh, tc ng ca chng n BSCL l cc k to ln, c nhng tc ng tch cc v tc ng tiu cc. Nhng tc ng tch cc nh iu ho dng chy l-kit i vi nm trung bnh lm gim l v tng kit xung h lu c th c ghi nhn, song cn nhiu vn cng cn c nh gi k hn. Song, nhng tc ng tiu cc th hnh nh l kh r rng v c th nhn bit ngay, l: - Bin l vo BSCL t l trung bnh thnh l nh, l nh thnh khng l. BSCL l ng bng tn ti v pht trin nh l. Nu khng c l, nhp sng ca BSCL ny b o ln v s ny sinh nhiu vn v mi trng v dng chy ma kit. Trong khi , vi nhng trn l ln (nh l 1961, 1978, 2000) th hu nh h thng h cha khng ct c l m cn lm cho l ln hn. iu ny dn n l hng nm BSCL ngy cng c s chnh lch nhiu hn, l ln cng ln hn v l nh cng nh hn. Hu qu l BSCL phi i mt vi cc ma l rt khc xa nhau, chnh lch mc nc hng nm ngy cng ln hn, khin gia tng xi l v mt n nh lng sng. - Gim ph sa: Theo nh gi ca MRC, lng ph sa, c bit l ph sa y (ch yu l ct xy dng) xung BSCL s gim dn v t mc gim ln nht l khong 40% so vi hin nay do h thng h cha thng lu, t nht l trong khong 50 nm n, sau c th n nh v tng tr li. Gim ph sa ko theo gim cht lng bi b ng rung v gia tng xi l lng sng, b bin, c bit l lm gim mc tin ra bin ca mi C Mau nh hin nay.
13
- Gim l u v (thng VIII): L u v (thng VIII) nu ln s nh hng n thu hoch v H-Thu, song nu nh hoc bin mt th v cng nguy hi, c bit n hm lng ph sa (v 60-70% lng ph sa trong nm tp trung vo 3 thng u ma l), cht hu c cho ng rung, thc n cho thu sn, ngun ging v s trng thnh thu sn t nhin.Ngoi ra, nc l v sau thng VIII s l nc l trong hn nn kh nng o xi cng mnh hn. - Suy gim cht lng nc: Theo nh gi ca MRC, cht lng nc ca h lu Mekong, c bit vng chu th s c xu th gim, r rt nht l t sau nm 2030. - Suy gim din tch t ngp nc: BSCL tuy din tch t ngp nc t nhin hin khng cn nhiu, ngoi rng ngp mn ven bin cn mt s Vn Quc gia nh U Minh Thng, U Minh H, Trm Chim v Khu Bo tn t nhin nh Lung Ngc Hong, Lng Sen, Tr S, song u c a tr cao v mt bo tn a dng sinh hc. H thng h cha thng lu s tc ng nht nh n din tch (lm gim 640 ha) v cht lng cc vng t ngp nc BSCL. - Gia tng nhng vn nng v mi trng: Do s tc ng n dng chy v cht lng nc theo xu th gia tng cc tr, s vn hnh ca h thng h cha thng lu cng s gy nn v lm tng thm nhng vn nng v mi trng, c bit vn xuyn bin gii. - Suy gim nhng loi di c: Cc p trn dng chnh, cho d c x l c ng cho c i, cng s gy nhng tc ng tiu cc ln cc loi di c, c bit cc loi di c t thng xung h lu v ngc li trong nm, trong , nhng loi c c kch thc ln (nh c vc, c h...). - Giao thng thy: Giao thng thu c l l ngnh b nh hng ln nht bi s xy dng v vn hnh ca h thng h cha thng lu. Mc d c th b tr u thuyn, nhng s lu thng ca tu thuyn c nhng nh hng khng nh. Ngoi ra, cn l tc ng ca vn hnh h cha, trong c s ng, m t ngt cc turbine pht in v trn x l. 6.6 Cc tc ng tiu cc ln vng BSCL do BKH-NBD n 2050 - Hng nghn nm qua, BSCL c c nh dng nc ca sng Mekong v bi p dn t ph sa sng, bi vy m hng nm u ln ra bin t nhiu. t lin ngy cng m rng (xu th bi nhiu hn xu th xi, din tch bi nhiu hn din tch xi), dng sng ngy cng tin ra bin. Tuy nhin, do p lc gim dng chy l v dng chy trung bnh hng nm (l dng chy to lng), lng ph sa t thng lu v nc bin dng, khin xu th ny b chn li v c nguy c din bin theo chiu ngc li. Nhng thay i v mc nc bin, v xi l gia tng, v mn xm nhp su hn trong thi gian gn y cho thy t lin v bin BSCL ang trong xu th tranh chp gay gt, ang trong mt cn bng ng m c th b ph v bt k lc no, nu c s thng th ca bn kia. - Do NBD lm gia tng bin triu (t 3,5-4,0 m hin nay ln 4,0-4,5 m trong tng lai), khin tng nguy c xi l b sng, b bin. - H thng bin hin nay c cao trnh cn thp so vi yu cu (3,5-3,8 m ven bin ng v 2,2-2,4 m ven bin Ty) nn u c th b ngp do NBD. V th phi c xem xt nng ln thm t 0,6-1,2 m bin ng v 0,4-0,6 m bin Ty t nay n 2050. - BSCL hin nay c khong 6,5 triu ngi sng vng ven bin. n nm 2050,
14
theo d bo, con s ny s l khong 11,5 triu ngi. Khi NBD cng vi BKH v pht trin thng lu s dn n nguy c ngi dn vng ven bin khng c nc sinh hot. - Theo quy hoch pht trin cng nghip, vng ven bin s hnh thnh nhiu khu v cm cng nghip m hu ht l cng nghip dng nhiu nc. BKH v NBD s lm cho vng ven bin khng kh nng cp nc t ngun nc mt cho cc khu cng nghip ny. - Hin vng ven bin c nhiu d n kim sot mn phc v sn xut, nh G Cng, Bo nh, Bc Bn Tre, Nam Mng Tht, Ba Rinh-Tm Lim, Tip Nht, QLPH. Cc d n ngn mn ny s khng th nc sn xut 2 v nu mn xm nhp su hn do thiu nc ngt t thng lu v NBD. - Mt s th gn bin hin nay nh G Cng, M Tho, Bn Tre, Tr Vinh, Sc Trng, Bc Liu, C Mau, Rch Gi, H Tin s b nh hng mn cn phi di chuyn v tr ngun cp ln thng lu. Vic cp nc cho cc th trn, khu dn c ven bin s ngy cng kh khn v tn km hn. - Do BKH BSCL, hn trn 7 ngy, 10 ngy ngay trong ma ma, c bit hn B Chng s gia tng khong 1,5 ln do ma ma n mun v tng s ngy ma trong nm gim. - Do l nhng nm l ln c xu th ln hn v ma l ko di hn, dn n cc vng ngp su hin nay (khong 900.000 ha) c nguy c khng thi gian gieo trng hai v. - Nhiu tuyn giao thng, c bit cc tuyn giao thng vng ngp trung bnh v su vng ngp l s c nguy c b ngp t 0,2-0,5 m (ngp y cn hiu theo ngha rng hn l phi nng mc nc thit k hin nay ln). - Cng do l ln tng, cc nn v tuyn dn c c xy dng theo quyt nh ca Chnh ph trong Chng trnh cm tuyn dn c vng l cng s c nguy c b ngp. - Thm nhiu th trn, th x v thnh ph 13 tnh BSCL b ngp nc. - Nn cc khu cng nghip vng ngp l cng c nguy c b ngp t 0,2-0,5 m. - Nc bin dng s khin kh nng thot l t ni ng ra sng chnh, t TM sang Vm C Ty v c bit t vng TGLX ra bin Ty gim do chn triu tng cao hn. 6.7 Tc ng tch cc c th c ln vng BSCL do BKH-NBD n 2050 BKH, c bit l NBD, ngoi nhng tc ng tiu cc nh phn tch trn y, cn c nhng tc ng mang tnh tch cc v trong quy hoch ny cn nhn bit li dng trit chng. Nhng mt tch cc c nhn bit gm: - Nh NBD s lm nng cao u nc trn h thng sng knh, tng kh nng ti t chy vng ven sng v ca sng (nh cc tnh Bn Tre, Tr Vinh, Vnh Long...). - Do tc ng ca NBD s nh hng mnh hn trn dng chnh (rng nn kh nng truyn triu mnh hn), v th, ngun nc ngt c xu th chuyn nhiu hn sang hai pha Bc v Nam ca BSCL, bao gm cc h thng sng Ci Ln-Ci B v sng Vm C. - Cng nh tng u nc nn nu c ngun ngt n nh v di do, kh nng chuyn nc vo ni ng s c gia tng ng k. - Do mc nc bin trung bnh gia tng nn c th ko theo tc ng lm gia tng mc nc ngm.
15
- Tng kh nng tng tc sng-bin, to iu kin tt hn cho a dng sinh hc vng ca sng. - Thun li hn trong tip nhn nc mn-l t bin. - Giao thng thy thun tin hn..
Hnh 04: S quy hoch tng th thu li BSCL trong iu kin BKH-NBD VII. CC GII PHP QUY HOCH THY LI 7.1 Nhng tin chnh cho quy hoch thu li 7.1.1 Xu th pht trin nng nghip BSCL - Nng nghip vn s l ngnh quan trng i vi s n nh v pht trin BSCL trong tng lai; la vn s l cy trng chnh v ch o trong nhiu nm n. - Thy sn l mt trong hai ngnh chnh c li th cnh tranh v gi tr xut khu cao BSCL. - Pht trin cy n tri, cy cng nghip, rau mu theo hng a dng ha nng nghip. - n nh din tch la khong 1,781 triu ha, sn lng 21-22 triu tn, xut khu t 4,5-5,0 triu tn. - Chuyn dch c cu theo hng sn xut la chuyn canh, hng n xut khu, pht huy li th sn xut la v 3, thy sn nc ngt, nc mn theo hng chuyn canh v sinh thi, chuyn cy n tri, cy cng nghip v pht trin a dng.
16
7.1.2 Xu th pht trin kinh t-x hi - Quan im pht trin kinh t-x hi BSCL l t s pht trin ca vng trong bi cnh pht trin tng lai quc t, quc gia; Pht trin bn vng v hi ha v kinh t, an sinh x hi, xa i gim ngho, an ninh quc phng v bo v mi trng; Pht trin c cu kinh t hp l, khai thc ti nguyn c trng cho pht trin tng tiu vng; Pht trin c trng im, trng tm, xy dng kt cu h tng khung ng b, pht trin mnh v kinh t v n nh chnh tr; ng lc chnh pht trin vng l kinh t nnglm-thy sn v kinh t ca khu. - V pht trin kinh t, phn u t tc tng trng kinh t 7,1%/ nm giai on 2011-2015 v 8,2%/nm giai on 2016-2020. n 2020, t trng nng-lm-ng nghip trong GDP ca vng cn khong 30,9%, cng nghip, xy dng tng ln 35,1% v khu vc dch v l 34%. GDP bnh qun u ngi n nm 2020 khong 55,6 triu ng tng ng vi 2.700-2.800 USD. Kim ngch xut khu bnh qun u ngi n nm 2020 t khong 1.200 USD. Gp phn quan trng vo m bo an ninh quc gia v gi vng mc xut khu vo khong 4-5 triu tn go/nm. - V pht trin x hi v bo v mi trng, t l tng dn s bnh qun thi k 20112015 tng khong 0,8%/nm, thi k 2016-2020 tng khong 0,85%/nm. n nm 2020, dn s ca vng t mc 18,8 triu ngi (nm 2050 c tnh 31-32 triu ngi). T l th ha ca vng tng ln nhanh hn, t khong 34,2% vo nm 2020. Phn u n nm 2020 a gio dc, o to v dy ngh bng v vt cc ch s pht trin ca cc ngnh hc, bc hc bnh qun chung ca c nc. n nm 2020, gim t l tht nghip lao ng khu vc thnh th cn khong 3,5-4%, ng thi tng t l s dng thi gian lao ng nng thn ln 88-90% t ng lc lng lao ng trong cc ngnh kinh t. Phn u a t l lao ng qua o to ca n nm 2020 khong 60% (trong o to ngh l 55%). Gim t l h ngho bnh qun 2-2,5%/nm. Nng nhanh t l s dng nc hp v sinh; ch n vng kh khn v nc. n nm 2020 v c bn 100% dn s c s dng nc hp v sinh. Thu gom v x l cht thi c ch trng. - V quc phng-an ninh, u t hon chnh h thng giao thng ra bin gii, h thng n trm bin phng v cc khu vc phng th, cc khu dn c v h tng kinh t-x hi gn vi quc phng bo v bin gii, hi o, vng ng bo dn tc Khmer. y mnh cng tc gio dc vn ng qun chng chp hnh lut php, hn ch tai nn giao thng, gio dc np sng vn ho mi, chng m tn d oan. 7.1.3 Pht trin bn vng ng bng sng Cu Long - Pht trin nng nghip, thy sn BSCL trn c s dng chy kit sng M Cng v xm nhp mn. Xm nhp mn l hin tng phc tp vng sng nh hng triu. Bi ton xm nhp mn trc y lun gn vi khai thc v s dng dng chy kit c thng lu Mekong v BSCL, nay li thm tc ng ca nc bin dng nn cng phc tp. Qun l dng chy kit c xem l chin lc quan trng nht. m bo an ninh dng chy kit l yu t sng cn i vi s pht trin n nh v bn vng ca BSCL trong tng lai. - pht trin v pht trin bn vng, kim sot l c xem l hng i tt yu vng ngp lt BSCL. Tuy nhin, cn lu nhng vn v chuyn i sn xut linh hot vng khng kim sot l li dng ti a ngun li t l; Tc ng tng h ca kim sot l n dng chy kit v xm nhp mn; Hiu qu v h qu ca bo v
17
sn xut la 3 v trong vng ngp l; Tc ng ca kim sot l mc cao n cc h sinh thi vng l; Tc ng ca kim sot l n n nh lng sng, knh, ca sng v b bin; Tn dng ngun nc l pht trin nng nghip/thy sn, v sinh ng rung, khng lm gim li ch t cc trn l trung bnh v l nh; Tc ng gim l t h thng h cha thng lu n l v dng chy kit. 7.2 nh hng tng th pht trin thu li BSCL ng ph BKH-NBD n nm 2020 v tm nhn n 2050 ng ph ch ng v hiu qu vi BKH-NBD cng nh cc tc ng thng lu M Cng, pht trin thu li BSCL s theo nh hng tng th nh sau: - Hon chnh v tng bc nng cao h thng bin- ca sng t cao trnh chng mc nc dng do bo v triu cng ng vi BKH-NBD: + T nay n 2020/2030: Hon chnh tuyn v nng cp ton tuyn t cao trnh ng vi NBD 12 cm (nm 2020) v 17 cm (nm 2030). + T 2030-2050: Nng cp n cao trnh tng ng vi NBD 30 cm n nm 2050. + Xem xt kt hp vi ng giao thng ven bin. - Hon chnh v tng bc nng cao h thng sng Tin-sng Hu vi h thng cng kim sot mn vng ca sng v kim sot l, ly nc ti ma kit vng ngp l. - Tng bc xy dng v hnh thnh h thng cng trnh ti mt s ca sng ln c hiu qu trong vic ngn mn, tr ngt v m bo thot l, bao gm: + Cc cng Ci Ln, Ci B r v kinh t v hiu qu u t. + Xem xt theo th t u tin cc cng Vm C, Hm Lung, C Chin v Cung Hu. 7.3 Gii php pht trin thu li BSCL ng ph vi BKH-NBD n nm 2020 v tm nhn 2050 7.3.1 Gii php tng th - Tip tc xy dng v nng cp cc cm tuyn dn c v bo v cc th trn, th x, thnh ph trong vng ngp do l v NBD. - Thc hin Quyt nh s 667/Q-TTg ngy 27/5/2009 ca Th tng Chnh ph ph duyt Chng trnh cng c, nng cp h thng bin t Qung Ngi n Kin Giang (trong c cc tnh BSCL); kt hp tuyn bin vng BSCL vi ng giao thng ven bin. - Kt hp cht ch cc cng trnh thy li, giao thng, dn c trong tng th pht trin c s h tng chung nhm t c hiu qu cao trong u t. - Xem xt cc tuyn giao thng nng thn khi xy dng m hnh nng thn mi trong vng ngp theo cao trnh mi, ng thi m bo kh nng thot l. - Nng cp v xy dng mi sng (khong 742 km) theo cao trnh thch hp. - Hn ch l trn t bin gii vo BSCL bng hng thot l ra bin Ty (vng T gic Long Xuyn), sang sng Vm C v qua sng Tin (vng ng Thp Mi). Tn dng kh nng tr l, chm l bng cc h thng knh trc ct ngang vng l to nn, nht l cho vng ng Thp Mi trong iu kin l nh v trung bnh.
18
- Nng cp v lm mi cc trc thot l, dn nc, tiu nc cho cc vng T gic Long Xuyn, T sng Tin, gia sng Tin-sng Hu, Bn o C Mau, nht l cc vng ven bin. - Xem xt kh nng tr nc trn cc sng ln v trn h thng knh rch m bo ngun nc ngt cp cho ton vng n nh v bn vng. - Nng cao cc gii php phi cng trnh ng ph vi BKH nh chuyn i cy trng, vt nui, ti tit kim nc, lai to ging la chu mn, chu hn, chu ngp, thc hin tt cng tc d bo, cnh bo kh tng, thu vn 7.3.2 Gii php cho vng T sng Tin (ng Thp Mi v ng Vm C ng) a. Cp nc v kim sot mn: - Tng kh nng cp nc t sng Tin sang sng Vm C Ty bng vic no vt, m rng (theo giai on) cc knh trc tip nc qua ng Thp Mi nh S H-Ci C, Tn Thnh-L Gch, Hng Ng, An Phong-M Ha-Bc ng, ng Tin-Lagrange, Nguyn Vn Tip. Tn dng ti a ngun nc ngt cung cp t h Du Ting qua sng Vm C ng. Ch ng tr nc, kim sot mn trn Vm C bng cng trnh. - Lm cng ngn mn trn cc ca knh dc sng Tin khi mn ln cao (trong trng hp khng c cng trnh m bo gi ngt trn sng chnh), kt hp chuyn nc ngt t cng Vm C bng xiphng qua cc trc giao thng thy cp nc cho cc d n Bo nh v G Cng, song song vi ngn l, triu cng dc sng. b. Kim sot l, triu do nc bin dng: - Phi hp cng trnh tr ngt v ngn mn trn sng Vm C gii quyt ngp l, triu bng cch tng kh nng thot l qua cng v ngn nh triu cng. - i vi trung tm ng Thp Mi, cc phng n tr l, chm l theo bc thang kt hp vi cc tuyn v hnh lang thot l c thc hin trong giai on trc mt v s c nghin cu, b sung cng trnh khi c iu kin. Khi c cng trn sng Vm C s tng kh nng tr ngt, hn ch xm nhp mn v tng kh nng thot l. - Tip tc hon chnh h thng ven bin khp kn t ca Tiu n cng trnh trn sng Vm C. - Do din bin l kh phc tp trong thi gian gn y, h thng cng kim sot l trn knh Tn Thnh-L Gch c xut trong quy hoch l BSCL v trong Quyt nh 84/2006/Q-TTg tm thi cha xem xt. c. H thng cng trnh: - Cm cng trnh thot l ven bin gii: Thc hin theo Quyt nh 84/2006/Q-TTg ca Th tng Chnh ph, tr 11 cng trn knh Tn Thnh-L Gch v 3 cng ven sng Tin. - Cm knh thot l ra sng Tin: + 5 knh thot l trc tip t tuyn kim sot l knh Tn Thnh-L Gch l knh 2/9, Khng Chin, Bnh Thnh, Thng Nht-c Vng Thng, Ph Hip-c Vm H. + 21 knh thot l vng Nam knh Nguyn Vn Tip. - Cm knh thot l, dn nc t sng Tin sang sng Vm C Ty:
19
+ Thc hin theo Quyt nh 84/2006/Q-TTg ca Th tng Chnh ph (cc knh ng Tin-Lagrange, An Phong-M Ha- Bc ng, Nguyn Vn Tip). + Knh tip nc Bnh Phan- G Cng. + Xiphng tip nc qua knh Ch Go. - Ch trng cc cng trnh thu li phc v nui trng thu sn. - Cng trn sng Vm C. 7.3.3 Gii php cho vng gia sng Tin, sng Hu a. Cp nc v kim sot mn: - y l vng thun li v cp nc vi ngun nc ngt t sng Tin - sng Hu, tr mt s vng cn kh khn thuc 2 tnh Bn Tre, Tr Vinh v cn c gii php cng trnh vi quy m ln. - Gii php c bn ng ph vi BKH-NBD cho vng ny v BSCL l tc ng ln 3 ca Hm Lung, C Chin v Cung Hu bng cc cng ca sng. - Ti vng ny ang thc hin D n Bc Bn Tre. Quan im chung l tip tc thc hin cc hng mc ca D n theo phn k u t, trin khai trc cc hng mc r v k thut m bo khng mu thun vi lu di. Xem xt u t sm mt s cng, ven sng Tin (do mn trn sng Tin xm nhp su trong nhng nm va qua). b. V kim sot l, triu cng: - Kt hp ln dc sng Tin, sng Hu, m bo tn sut thit k i vi mc nc l kt hp nc bin dng. - Sm no vt, m rng cc knh ni sng Tin - sng Hu tng kh nng chuyn ti nc t sng Tin sang sng Hu, ng thi tiu nc chua phn, tiu thot cho cc khu vc b ngp ng lu ngy. - Xem xt quy m cc cng trnh trn cc ca Hm Lung, C Chin v Cung Hu m bo thot l (k c l tng do BKH n 2050, thm ch 2100). - Di ven bin tip tc hon chnh h thng bin, sng nhm khp kn v kt ni t ca i n ca nh An. c. H thng cng trnh: - Cm cng trnh trn knh Vnh An: u t nng cp b bao, cng bng phc v sn xut theo hng thch nghi. - Cm cng trnh Bc Ci Tu Thng (gm Bc Vm Nao v Nam Vm Nao): Tin hnh ln kim sot l c nm theo hnh thc bao nh, vi kch thc bao t 500 2.000 ha. - Cm cng trnh thot l, cp nc, tiu nc sng Tin-sng Hu gm mt s knh chnh: Knh Mng Khai, Knh Cn Th-Huyn Hm, Knh Nha Mn-T Ti, Knh Xo Mt-Ci Vn, Knh X Tu-Sc Tro - Cm cng trnh Nam Mng Tht: + Cng Tr n, Tch Qui (Rch Bng Ln), M Vn, Rm Sc (ven sng Hu). + Knh tip nc Long H-Vng Lim-Thng Nht-Knh 3/2, X Tu-Tr Ngoa-La Ban.
20
+ Knh My Php-Ng Hu. - Cm cng trnh Ba Lai (Bc Bn Tre), bao gm mt s cng trnh chnh: + Cng An Ha. + Cc cng ven sng Ca i t cng An Ha ra bin (3 cng: Vnh Thi, Ging Rng, Ci Ngang). + Cc cng ven h lu cng Hm Lung ra bin (5 cng: Ph M, Hng An, Hng Nhn, Sn c 2, An Thi). + 8 cng Bc knh Bn Tre-An Ha. + Knh tip nc thng Ba Lai, Ging Trm. - Cm Hng M (Nam Bn Tre): + Knh tip nc Ging ng Keo-Hng M. + Cng ven sng C Chin (G Cc). + 8 cng ven sng Hm Lung (Lm ng, Tn Thun, Tn Ph, Phc Khnh, Ph ng, Tn Ph ng, Ph Khnh, Vnh in). - Cc cng trnh thu li phc v nui trng thu sn. - Cng trn sng Hm Lung, C Chin v Cung Hu. 7.3.4 Gii php cho vng T gic Long Xuyn a. Cp nc v kim sot mn: - Cng nh vng kp gia sng Tin-sng Hu, vng ny c bn c u t tng i hon chnh v thu li; Mn nh hng khng ln; Cp nc khng qu kh khn do th nc kh thun li t sng Hu ra bin Ty. - u t xy dng 8 cng dc sng Hu v m rng mt s knh trc tng kh nng chuyn nc vo ni ng v tng ngun nc ngt cho nui trng thu sn di ven bin. - Xy dng 5 cng T Xng, Tam Bn, T La, Cu s 1, Rch Gi. b. V kim sot l, triu cng: - Kt hp v cng dc sng Hu cng 2 cng Tr S, Tha La hin nay to h thng kim sot l cho ton vng. - Ven bin Ty, hin c h thng v cng kim sot mn v triu cng kt hp thot l. Xem xt vic m rng cc cng ven bin v khu din cc cu qua QL80 t Rch Gi i H Tin m bo kh nng thot l, k c l gia tng do BKH. Nng cp ven bin cao trnh ng vi nc bin dng. c. H thng cng trnh: - Cm cng trnh kim sot l ven bin gii: + Hon thnh tuyn kim sot l t Tnh Bin n H Giang. + Hon thnh 8 cng kim sot l u cc knh t T6 n H Giang. + Cng m Chch. - Cm cng trnh kim sot mn ven bin: + Xy dng 5 cng T Xng, Tam Bn, T La, Cu s 1, Rch Gi. + Nng cp 74 km tuyn bin Ty.
21
- Cm cng trnh thot l ra bin Ty: Hon chnh cc knh trc thot l ra bin Ty. - Cm cng trnh kim sot l ven sng Hu: Hon chnh 8 cng ven sng Hu theo Quyt nh 84/2006/Q-TTg ca Th tng Chnh ph. - Cc cng trnh thu li phc v nui trng thu sn. 7.3.5 Gii php cho vng Bn o C Mau a. Cp nc v kim sot mn: - y l vng kh khn v ngun nc, nht l vng ven bin v trung tm Qun L Phng Hip (ngoi tr vng Ty sng Hu). - Gii php cp nc ngt c bn cho vng ny l m rng, no vt cc knh trc ni t sng Hu vo su trong ni ng. - Xy dng 2 cng Ci Ln-Ci B nhm ngn mn t bin Ty, tng kh nng chuyn nc cho vng Nam Bn o C Mau, c bit 3 vng U Minh Thng, U Minh H v Nam Qun L-Phng Hip l nhng vng hin rt kh khn v ngun nc, ch sn xut c 2 v bp bnh do ch m bo nc ngt t 9 - 10 thng. - i vi xm nhp mn v nc bin dng t ca sng Hu, do khi xy dng cc cng Hm Lung, C Chin v Cung Hu, nc ngt sang sng Hu kh n nh, k c trong trng hp nc bin dng 30 cm v dng chy kit thng lu gim, do vy, v c bn khng tc ng g thm trn sng ny. - Trong vng hin ang thc hin d n phn ranh mn ngt. Tuy nhin vic nui trng thu sn trong vng xa b bin trn 20 km l khng thc s bn vng, do vy, va cp ngt cho vng ven bin v ly mn vo ni ng, cn nghin cu gii php chuyn nc bng xiphng qua cc trc knh ln nu cn thit. b. V kim sot l, triu cng: - Kt hp ln v lm cng dc sng Hu, c bit vng ca sng. - Dc tuyn l Ci Sn, tip tc ng khng kim sot l do l vng T gic Long Xuyn s c kim sot kh tt sau khi c thm 8 cng ven sng Hu. - Tip tc nng cp v hon chnh h thng bin. - Cc ca M Thanh, Gnh Ho, By Hp, ng c... cn ng, cn xy dng cc tuyn sng cao trnh ngn nh triu khi c NBD v mc nc dng do bo. c. H thng cng trnh: - Cm cng trnh Ci Ln-Ci B: + Cng Ci Ln, Ci B; cng, u thuyn Xo R. + 2 cng thng lu Ci Ln (Xo R 1, Xo R 2). + 9 knh tip nc KH1, KH3, Tht Nt, KH5, KH6, KH7, Mn-X No, knh Gia. - Cm cng trnh ven bin Ty: Thc hin theo Quyt nh 84/2006/Q-TTg ca Th tng Chnh ph. - Cm cng trnh vng Qun L-Phng Hip: + H thng cng Nam knh Chc Bng. + H thng phn ranh mn, ngt vng Qun L-Phng Hip.
22
- Cm cng trnh tip nc vng Bn o C Mau: Knh Nng Mau; knh Cn Th Phng Hip-Sc Trng; knh Sc Trng-Bc Liu v knh Lai Hiu. - Cm cng trnh cng ven sng Hu: + 7 cng kt hp kim sot mn xm nhp t ca Trn (Rch Saintard, Rch Mp, M Hi, Rch Vp, Ci Trm, Ci Cau, Ci Cn). + kim sot mn t ca Trn n Ph Thnh. - Cng trnh thu li phc v nui trng thu sn.
Hnh 05: Quy hoch tng th thu li BSCL trong iu kin BKH-NBD Phng n chn VIII QUY TRNH VN HNH H THNG THY LI TRONG IU KIN BKH-NBD 8.1 Vn hnh h thng trong ma kh
23
Vo ma kh (t u thng 12 nm trc n cui thng 4 nm sau) cc cm cng trnh vn hnh theo nguyn tc sau: - Cc cng ven bin cc vng TM, TGLX, BCM v GSTSH ng ngn mn v tr ngt. Cc cng ch m khi c yu cu tiu nc nhim trong ni ng. - Khi cha c cng ngn ca sng ln, cc cng dc ven sng Vm C, sng Tin v sng Hu vn hnh theo tnh hnh thc t xm nhp mn, ranh mn 4 g/l ln n u th ng cng n . - Cc cng ven bin vng QLPH thuc tnh Bc Liu v C Mau vn hnh ch ng ly nc mn NTTS. - Sau khi c cc cng ca sng Vm C, Hm Lung, C Chin v Cung Hu th cc cng ng trong ma kh tr ngt, cc cng ch m khi c yu cu x nhim trong khu vc. Tuy nhin, ngay c trong ma kh th: + Tt c cc cng u c thit k bng hoc gn bng rng hin ti ca sng nhng m bo khu din thot l thit k v tng do BKH. + Hng nm, h thng cng c vn hnh da vo d bo din bin ma l v ma kit: o Khong thng VI/VII, cng s c m thot l v v sinh mi trng. Bnh thng ng li vo thng XII/I. o Ma kh, nu d bo hn di cho thy: Dng chy kit ln (tn sut P <30%): Cng m hon ton. Dng chy kit trung bnh (tn sut 60%>P%>30%): Cng ng 1-3 thng. Dng chy kit thp (tn sut 90%>P>60%): Cng ng 3-5 thng. Dng chy kit cc thp (tn sut P>90%): Cng ng 5-7 thng. Nu vn hnh nh trn th hu nh cng rt t nh hng n mi trng. + Cc ca Hm Lung, C Chin v Cung Hu khng nm trong tuyn giao thng thy ca MRC v khng phi l tuyn chnh ca BSCL nn vn hnh cng khng nh hng nhiu n giao thng thu. - Cng ty Khai thc cng trnh thu li ca cc tnh Long An, Tin Giang, Bn Tre, Tr Vinh, Sc Trng, Bc Liu, C Mau v Kin Giang t chc theo di din bin mn thng xuyn dc cc sng chnh ng cng khi mn ln n 4%o. 8.2 Vn hnh h thng trong ma ma a. Vo ma ma (t u thng 5 n cui thng 11) i vi nhng nm l trung bnh v l ln, cc cng dc sng Tin v sng Vm C, cc cng dc sng Hu v p cao su Tr S-Tha La) ng n ngy 15/8 ngn l bo v la H-Thu, m t ngy 15/815/11 thot l, t sau ngy 15/11 tip tc ng ngn l tiu vi phc v gieo x la ng-Xun. b. Cc cng vng Bc Vm Nao m khi mc nc l ti Tn Chu thp hn cao trnh 3,5 m ch ng ly nc vo khu d n. Cc cng ng gn hon ton khi mc nc ti Tn Chu cao hn cao trnh 3,5 m nhm chng ng ngp trong khu d n, ch m mt phn nh nhm duy tr dng chy qua khu d n.
24
c. Cc cng ca sng ln m hon ton thot l. IX. KINH PH THC HIN QUY HOCH 9.1 Phn theo hng mc cng trnh
TT 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 2 3 D ton xy lp Thy li 158.797 Theo 84/TTg v b sung 22.435 bin 16.852 sng 6.966 Knh tip nc, h cha 2.733 Cng trnh kim sot l 10.966 Cc cng ln 35.078 Thu nng ni ng 63.767 Giao thng kt hp thu li 88.859 Chng ngp th, khu dn c 26.528 TNG CNG 274.183 Hng mc cng trnh
n v: T ng
c tnh kinh ph thc hin Chi ph n b D Tng vn khc GPMB phng u t 47.639 79.398 15.881 301.735 6.731 11.218 2.245 42.648 5.056 8.426 1.685 32.019 2.090 3.483 697 13.235 820 1.367 273 5.193 3.290 5.483 1.097 20.836 10.523 17.539 3.508 66.647 19.130 31.883 6.377 121.157 26.658 44.429 8.886 168.831 7.958 13.264 2.653 50.403 82.255 137.092 27.419 520.969
n v: T ng
9.3 Phn k u t - Phn theo vng (cng trnh thu li, tr phn ni ng):
TT 1 2 3 4 5 Vng T sng Tin Gia sng Tin, sng Hu T gic Long Xuyn Bn o C Mau Hi o Tng 2011 2015 13.712 10.234 3.533 12.635 844 40.958 2016 2020 14.933 11.001 4.218 8.260 380 38.792 2021 2030 1.267 33.759 3.111 12.691 0 50.828
n v: T ng
+ Thy nng ni ng: 121.157 t ng, do nhn dn v a phng cng lm. + Chng ngp th v khu dn c: 50.403 t ng, do B Xy dng ch tr. + Giao thng kt hp bin, nng nn giao thng: 168.831 t ng, do B Giao thng vn ti ch tr. - Phn theo hng mc cng trnh:
n v: T ng
25
Hng mc Thy li Theo 84/TTg v b sung bin sng Knh tip nc, h cha Kim sot l Cng ln ca sng Thu nng ni ng Giao thng kt hp Chng ngp, dn c Tng cng
2011 2015 50.307 20.933 7.700 3.770 2.112 8.720 1.000 6.072 0 25.642 75.949
2016 2020 67.121 13.984 3.300 3.928 1.392 7.855 14.775 21.887 71.729 18.411 146.259
2021 2030 77.467 6.007 8.565 4.728 1.074 2.087 23.940 31.066 83.715 6.350 171.531
2031 2050 106.842 1.724 12.454 810 615 2.174 26.933 62.132 13.387 0 124.340
Tng 301.735 42.648 32.019 13.235 5.193 20.836 66.647 121.157 168.831 50.403 520.969
X. TRNH T THC HIN QUY HOCH V NGUN VN U T 10.1 Trnh t thc hin Quy hoch Cn c ni dung quy hoch v kh nng ngn sch, cn i ngn sch Nh nc hng nm theo quy nh ca lut ngn sch Nh nc sp xp th t u tin, bo m u t ng b v c hiu qu, c th theo trnh t u tin sau: - Cc cng trnh d dang theo Quyt nh 84/2006/Q-TTg m bo ng b, khp kn h thng sm hon thnh a vo s dng pht trin hiu qu, tp trung cc h thng thy li ln trong vng ( Mn-X No, Qun L-Phng Hip, Nam Mng Tht...). Thc hin chng trnh bin t Qung Ngi n Kin Giang theo Quyt nh s 667Q-TTg ca Th tng Chnh ph trong c cc tnh BSCL. - Cc cng trnh phc v a mc tiu, c kh nng ng ph vi BKH-NBD; cc cng trnh cp bch v cc cng trnh c hiu qu cao nhm phc v cc chng trnh trng im v pht trin kinh t -x hi ca vng. - Cc cng trnh bo v dn c vng ngp l, cc cng trnh ng giao thng huyt mch kt hp gia giao thng v thy li. - Cc cng trnh thu li phc v nui trng thu sn v bo v vng cy n tri, cng trnh phn ranh mn - ngt. - Cc cng trnh kim sot l trn bin gii, nht l vng TM v TGLX. - Cc knh trc ti, tiu, ci to t v hon thin phn ni ng. - Cc cng trnh thu li ln trn dng chnh. 10.2 Ngun vn u t - Tng vn u t thc hin Quy hoch giai on 2011-2015 khong 76.000 t ng, trong cc hng mc thu li khong 50.000 t ng (gi qu IV nm 2010). - Tng vn u t thc hin Quy hoch giai on 2016-2020 khong 146.000 t ng, trong cc hng mc thu li khong 67.000 t ng. - Tng vn u t thc hin Quy hoch giai on sau nm 2020 khong 296.000 t ng, trong cc hng mc thu li khong 184.000 t ng.
26
- Vn thc hin hoch c cn i t vn ngn sch nh nc hng nm (ngn sch trung ng v ngn sch a phng, vn tri phiu Chnh ph, vn ODA), ng gp ca ngi dn vng hng li v cc ngun vn hp php khc.
27