Professional Documents
Culture Documents
CHUYN
HM S M V LGART
BI QU
HM S M V LOGART
BI QU
MC LC
1 Kin thc c bn
1.1 Lu tha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.1 Lu tha vi s m nguyn . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.2 Cn bc n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.3 Lu tha vi s m hu t . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.4 Lu tha vi s m v t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.5 Cc tnh cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2 Hm s lu tha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.1 nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2 Tp xc nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3 o hm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.4 Tnh cht ca hm s lu tha y = x trn khong (0; +)
1.2.5 th . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3 Lgarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1 nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2 Cc tnh cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.3 Cc quy tc tnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.4 Lgarit thp phn, lgarit t nhin . . . . . . . . . . . . . .
1.4 Hm s m, hm s lgarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.1 Hm s m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.2 Hm s lgarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5 Phng trnh m, phng trnh lgarit . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.1 Phng trnh m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.2 Phng trnh lgarit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.3 H phng trnh m v lgarit . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.4 Bt phng trnh m v lgarit . . . . . . . . . . . . . . . .
2 Cc
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
4
5
5
5
5
5
6
6
6
6
7
7
7
7
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
8
11
13
19
22
23
34
35
37
43
46
HM S M V LOGART
BI QU
1 KIN THC C BN
1.1 LU THA
1.1.1
Lu tha vi s m nguyn
nh ngha
Lu tha vi s m nguyn dng:
Cho a l mt s thc, n l mt s nguyn dng. Lu tha bc n ca a, k hiu l an , c
xc nh nh sau
an = a.a.
. . . .a} a R, n N ,
| {z
n tha s
trong a gi l c s, n gi l s m.
Cn bc n
b nu
an = b.
Khi n l, b R th tn ti duy nht
Khi n chn th
b;
vi b < 0: khng tn ti cn bc n ca b;
vi b = 0: c mt cn l n 0 = 0;
Lu tha vi s m hu t
m
m
Cho s thc a v s hu t r = , trong m Z, b N v
l phn s ti gin. Khi , nu
n
n
n
am c ngha th
m
ar = a n = n am .
1.1.4
Lu tha vi s m v t
a = lim arn .
n+
HM S M V LOGART
1.1.5
BI QU
Cc tnh cht
a
b
a a
;
= a ;
b a
1.2 HM S LU THA
1.2.1
nh ngha
Hm s y = x , vi R, c gi l hm s lu tha.
1.2.2
Tp xc nh
o hm
Hm s y = x ( R) c o hm vi mi x > 0 v (x )0 = x1 .
i vi hm s hp y = u , u = u(x), ta c (u )0 = u1 u0 .
1.2.4
HM S M V LOGART
1.2.5
BI QU
th
0<<1
1
=1
<0
1.3 LGARIT
1.3.1
nh ngha
Cc tnh cht
Vi a > 0, a 6= 1, b > 0, R ta c
loga 1 = 0; loga a = 1;
aloga b = b; loga (a ) = .
1.3.3
Cc quy tc tnh
Vi a, b1 , b2 > 0, a 6= 1, ta c
loga (b1 b2 ) = loga b1 + loga b2 ;
b1
loga
= loga b1 loga b2 .
b2
Ch . Ta c loga (b1 b2 ) = loga |b1 | + loga |b2 |, nu b1 , b2 < 0.
5
HM S M V LOGART
BI QU
Vi a, b > 0, a 6= 1, , R, n N , ta c
1
= loga b;
b
loga b = loga b; loga b2 = 2. loga |b|;
1
n
loga b = loga b.
n
loga
Vi a, b, c > 0, a 6= 1, c 6= 1, ta c
logc b
1
; loga b =
(b 6= 1); loga b = 0 (b = 1);
logc a
logb a
1
loga b = loga b ( 6= 0).
loga b =
1.3.4
1.4 HM S M, HM S LGARIT
1.4.1
Hm s m
Hm s y = ax (a > 0, a 6= 1) c gi l hm s m c s a.
Hm s y = ax c o hm ti mi x v (ax )0 = ax ln a. c bit, (ex )0 = ex .
Cc tnh cht
a) Tp xc nh ca hm s m l R.
b) Khi a > 1 hm s lun ng bin.
Khi 0 < a < 1 hm s lun nghch bin.
c) th c tim cn ngang l Ox v lun i qua cc im (0; 1), (1; a) v nm pha trn
trc honh.
1.4.2
Hm s lgarit
HM S M V LOGART
BI QU
Phng trnh m
1.5.4
HM S M V LOGART
BI QU
trong a > 0, a 6= 1.
gii bt phng trnh lgarit c bn, ta s dng tnh cht ca hm s lgarit. Chng hn gii
bt phng trnh loga x > b, ta lm nh sau:
Vi a > 1, ta c loga x > b loga x > loga ab x > ab ;
Vi 0 < a < 1, ta c loga x > b loga x > loga ab 0 < x < ab .
(0,
125)
b)
B
=
6
+
(0,
2)
r;
5+3
5( 51)
2
.a
b b2
a
1
1
2
2
;
d) D = a b
(a, b > 0).
+
c) C =
: b 2b
a
a
(a2 21 )2 2+1
Li gii. Ta c
2
1 2 3
2
23 3 = 53 22 = 121.
a) A =
5
1 43 4
b) B = 62 +
= 62 + 53 = 161.
5
a8
a 5+3 .a5 5
a 5+3+5 5
a 5+3 .a 5( 51)
=
= a.
=
=
c) C =
a81
a7
(a2 21 )2 2+1
a(2 2)2 12
d) Ta c
r
r
r
1
2 h
1 2
b b2
b b 2 i
D = a 2 b 2 : b 2b
= ( a b) : b 1 2
+
+
a
a
a
a
2
( a b)
= ( a b)2 : b 1 ba =
a b 2
b.
a
2
a
( a b)
2 = .
=
b
( a b)
b.
a
V d 2.2. So snh cc cp s sau
3
a) 4 6 v
5;
103
c)
v 1;
5
b)
10 v
d) e
3+1
30;
v e 7 .
HM S M V LOGART
BI QU
12
4
12
6 = 63 = 216;
12
3
12
5 = 54 = 625.
6
6
10 = 103 = 1000;
6
3
6
30 = 302 = 900.
103
= 5 3 .
5
5
10 3
.
Li c 0 < < 5 nn 0 < < 1 v 10 > 3, do
<
5
5
5
3
M
> 0 nn
5
10
103
= 5 3 < 1.
5
5
d) So snh 3 + 1 v 7, ta c
( 3 + 1)2 ( 7)2 = 3 + 1 + 2 3 7 = 2 3 3.
Hn na
Do
3+1>
7, m e > 1 nn e
3+1
> e 7.
a2 a2 a 2
a) A = 1 1
2;
3 , vi a = 3
a2 a 2 a2
2
2
1
3
b) B = ( 3 a + b) a 3 + b 3 (ab) 3 , vi a = 7 2, b = 2 + 3.
Li gii. a) Rt gn A, ta c
A=
Do
a2+2 a2+
1
a2+
1
2
3
2
3
a2+2
a3 a
= a.
1 a2
A = ( 3 2) = 3 2 .
9
HM S M V LOGART
BI QU
b) Rt gn B, ta c
1
1 2
1 1
1 2
1 3
1 3
1
= a 3 + b 3 = a + b.
B = a3 + b3 ) a3 a3 b3 + b3
Do
Bi tp tng t.
B = (7
2) + ( 2 + 3) = 10.
123+ 5
;
b) B =
42+ 5 .31+ 5
c) C = 491+
72
.712 2 .
p s. a) A = 16; b) B = 36; c) C =
48
.
7
a) A = 3 a 3 a a, (a > 0);
s r
7 a 5 b
, (a, b 6= 0);
b) B =
b a
1
1
2
2
2
c) C = a 3 + a 3 .a 3 . a 3 a 3 ;
11
Hng dn. a) A = a 3 .a 9 .a 6 = a 18 ;
a 71 a 1
a 71 351
a 354
a 17 b 351
35
.
=
.
=
=
;
b
a
b
b
b
b
i
h 2
1 2
2
2
2
4
2
c) C = a 3 . a 3 a 3
= a 3 . a 3 a 3 = a2 1;
b) B =
d) Ta c
= 1 + (a 1)(a + a + 1)(a a + 1)
1
1 12
a) A = a 3 .a 4 . a5 vi a = 3, 14;
10
HM S M V LOGART
b) B =
1
4
5
4
a4 a4
a a
1
2
1
2
BI QU
b2
b +b
1
2
vi a = 3
2, b =
2 2.
p s. a) A = a = 3, 14; b) B = a + b = 1.
Bi tp 2.4. So snh cc cp s
1 83
10 v 20;
b)
v 1;
1
1 3,14
e1 1,4
c)
v
; d)
v 2 .
8
8
15
15
Hng dn. a) 3 10 = 105 > 203 = 5 20.
a)
1 83
1
b) V < 1 v 8 3 < 0 nn
> 1.
e
e
1 1 3,14
1
<
.
c) V < 1 v > 3, 14 nn
8
8
8
1 1,4
1
> 2.
d) V < 1 v 1, 4 < 2 nn
2.2 BI TP V HM S LU THA
Bi tp v hm s lu tha bao gm cc dng nh tm tp xc nh, tnh o hm, kho st v
th ca hm s lu tha, so snh cc s da vo tnh n iu ca hm s lu tha. Sau y
l cc v d.
V d 2.4. Tm tp xc nh v tnh o hm ca cc hm s
a) y = (x3 8) 3 ;
b) y = (x2 + x 6)
1
3
11
HM S M V LOGART
BI QU
4
3
a) 0, 3 ; 0, 30,5; 0, 3 3 ; 0, 33,15 ;
b)
1
; .
2 ; 1, 8 ;
2
2
> 0, 5 nn th t tng dn l
3
2
0, 33,15; 0, 3 ; 0, 3 3 ; 0, 30,5.
b) V s m > 0 nn hm s lu tha y = x lun ng bin. Mt khc
1
< 2 < 1, 8 < ,
2
nn th t tng dn l
1
; 2 ; 1, 8 ; .
2
Bi tp tng t.
Bi tp 2.5. Tm tp xc nh v tnh o hm ca cc hm s
1
a) y = (x2 3x 4) 4 ;
c) y = (3x2 1)2 ;
b) y = (2
x2 ) 5 ;
3
d) y = 1 x.
b) y = |x5 |.
2
3
2
3
; 1, 3
2
3
2
3
1 2
3
e
b) 52 ; 50,7; 5 3 ;
1 2,2
5
HM S M V LOGART
BI QU
2.3 BI TP V LGARIT
Bi tp v lgarit bao gm cc dng nh tnh ton cc biu thc lgarit, so snh cc biu thc
cha lgarit, chng minh cc ng thc v bt ng thc m, lgarit,... gii cc bi tp ny,
chng ta ch cn s dng cc qui tc tnh ton ca lgarit.
V d 2.6. Tnh ton cc biu thc
1
a) A = log 1 5 4 5; b) B = 9 2 log3 22 log27 3 ;
25
1
c) C = log3 log2 8; d) D = 2 log 1 6 log 1 400 + 3 log 1 3 45.
3
3
3
2
1 5
5
5
Li gii. a) A = log52 5 4 = . . log5 5 = .
2 4
8
1
2
.
=
333
3
2
4
3
1
3
D = log 1 62 log 1 400 2 + log 1 ( 45)3
3
4
log2 16
=
.
log2 6
1 = log2 3
x = log12 27 =
log2 27
3 log2 3
=
.
log2 12
2 + log2 3
Mt khc
13
HM S M V LOGART
Do log2 3 =
b) Ta c
BI QU
4(3 x)
2x
v suy ra A =
.
3x
3+x
B=
lg 10 + lg 3
1+a
1 + lg 3
lg 30
=
=
.
=
10
lg 125
3(1 lg 2)
3(1 b)
3 lg
2
c) Ta c
C = log6 5 + log6 7 =
1
1
+
.
1
1
1
1
+
+
log2 5 log3 5
log2 7 log3 7
1
log3 5,
3
Vy
C=
1
1
3(ac + b)
.
+
=
1
1
1
c
1+c
+
+
3ac 3a
3b 3b
d) iu kin a > 0, a
6= 1, b > 0.
3
3
3 1
b
b
1
= a 2 ; = a 3 2 = a 3
a
a
T ta tnh c
A = loga a
= loga (a )
3
3
3
=
3
3
1
2
(vi =
3
1).
2
V d 2.8. Tnh
1
1
1
a) A =
+
++
vi x = 2007!;
log2 x log3 x
log2007 x
b) B = lg tan 10 + lg tan 20 + + lg tan 890 .
Li gii. a) S dng cng thc
1
= loga b, hn na x = 2007! > 1 nn ta c
logb a
HM S M V LOGART
BI QU
b) Nhn thy
lg tan 10 + lg tan 890 = lg(tan 10 . tan 890 ) = lg 1 = 0.
Tng t, ta c
lg tan 20 + lg tan 880 = 0;
...
lg tan 440 + lg tan 460 = 0;
lg tan 450 = lg 1 = 0.
Do
B = (lg tan 10 + lg tan 890 ) + (lg tan 20 + lg tan 880 ) + + lg tan 450 = 0.
Nhn xt. y l bi tp khng kh, nhng khi gii phi s dng k nng bin i, do c th
kch thch c s t duy, sng to ca hc sinh.
V d 2.9. (Chng minh ng thc lgarit)
a) Cho cc s dng a, b tho mn a2 + 4b2 = 12ab. Chng minh rng
1
lg(a + 2b) 2 lg 2 = (lg a + lg b);
2
1
1
lg(ab)
2
1
lg(a + 2b) 2 lg 2 = (lg a + lg b).
2
1
a = 10 1lg b lg a =
1
1
1
lg b = 1
.
1 lg b
lg a
1
. Do
1 lg c
1
1
=
lg a
1 lg c
lg a
1
1 lg c =
=1+
lg a 1
lg a 1
1
lg c =
.
1 lg a
1
T suy ra c = 10 1lg a .
15
HM S M V LOGART
BI QU
V d 2.10. So snh
a) log3 2 v log2 3;
b) log2 3 v
log3 11;
1
5+ 7
lg 5 + lg 7
c) + lg 3 v lg 19 lg 2; d) lg
v
.
2
2
2
Nhn xt. Thng thng, so snh cc lgarit, chng ta so snh chng vi mt s nguyn no
.
Li gii. a) Ta c
log3 2 < log3 3 = 1 = log2 2 < log2 3.
b) Ta c
log2 3 < log2 4 = 2 = log3 9 < log3 11.
c) a v cng mt lgarit c s 10, ta c
1
1
+ lg 3 = lg 10 + lg 3 = lg 3 10;
2
2
19
lg 19 lg 2 = lg .
2
19
Ta so snh hai s 3 10 v
. Ta c
2
361
19 2
360
,
<
=
(3 10)2 = 9.10 = 90 =
4
4
2
19
1
v vy 3 10 < . T suy ra
+ lg 3 < lg 19 lg 2.
2
2
d) Ta c
1
lg 5 + lg 7
2
= lg(5 7) = lg 5 7.
2
p
5+ 7
. Ta c
Ta i so snh hai s 5 7 v
2
q
2
5 7 = 5 7;
5 + 7 2 32 + 107
5
7.
=8+
=
2
4
2
Xt hiu
256 175
5
16 5 7
5
75 7= 8
7=
=
> 0.
8+
2
2
2
2
5+ 7 p
5
> 5 7, v
7 > 5 7. Do
Suy ra 8 +
2
2
lg 5 + lg 7
5+ 7
>
.
lg
2
2
HM S M V LOGART
BI QU
5
a) Khng dng my tnh, chng minh rng 2 < log2 3 + log3 2 < ;
2
r
ln a + ln b
a+b
ln
;
b) Cho a 1, b 1. Chng minh rng
2
2
c) Chng minh rng log2006 2007 > log2007 2008. Hy pht biu v chng minh bi ton tng
qut?
Li gii. a) p dng bt ng thc Cauchy cho cc s dng, ta c
p
1
5
5
log2 3 +
<0
2
log2 3 2
2
2 log2 3 5 log2 3 + 2 < 0
(2 log2 3 1)(log2 3 2) < 0.
()
ln a + ln b 2 ln a. ln b.
Suy ra
Mt khc
2(ln a + ln b) ln a + ln b + 2 ln a. ln b = ( ln a + ln b)2 .
1
a+b
a+b
ab ln
(ln a + ln b).
2
2
2
r
1
ln a + ln b
a+b
a+b
2
( ln a + ln b) hay
ln
.
T ta c ln
2
4
2
2
c) Ta chng minh bi ton tng qut
logn (n + 1) > logn+1 (n + 2), n > 1.
Tht vy, t (n + 1)2 = n(n + 2) + 1 > n(n + 2) > 1 suy ra
1
logn+1 n(n + 2) < 1
2
logn+1 n + logn+1 (n + 2) < 2.
17
HM S M V LOGART
BI QU
Bi tp tng t.
Bi tp 2.8. Tnh gi tr cc biu thc
3
b) B = ( 3 9) 5 log5 3 ;
p
d) D = lg log 13 5 a a.
1
a) A = log 1 5. log25 ;
3
27
p
c) C = loga a2 . 4 a3 5 a;
14
3
p s. a) A = ; b) B = 5 25; c) C = ; d) D = lg 9 1.
2
5
Bi tp 2.9. Tnh
a) A = log25 15 theo a = log3 15;
b) B = log 3 7
121
theo a = log49 11, b = log2 7;
8
b
d) D = logab bit loga b = 5.
a
a
9
2ac + 1
11 3 5
p s. a) A =
; b) B = 12a ; c) C =
; d) D =
.
2(a 1)
b
abc + 2c + 1
4
Bi tp 2.10. (Chng minh cc ng thc c iu kin)
a) Cho cc s dng a, b, c (c 6= 1). Chng minh rng alogc b = blogc a ;
b) Cho a = log12 18, b = log24 54. Chng minh rng ab + 5(a b) = 1;
c) Cho cc s dng a, b tho mn a2 + b2 = 7ab. Chng minh rng
log7
a+b
1
= (log7 a + log7 b);
3
2
lg a + lg b
2a + 3b
=
.
4
2
18
HM S M V LOGART
BI QU
x
= ax = alogc b .
2a 1
3b 1
; log2 3 =
.
2a
3b
b
a + b 2
c) T gi thit suy ra
= ab. Ly lgarit c s 7 hai v, ta c iu phi chng minh.
3
2a + 3b
= ab. Lgarit hai v vi c s 10.
d) T gi thit suy ra
4
Bi tp 2.11. So snh
a) log3 5 v log7 4;
b) log0,3 2 v log5 3;
1 log6 2 21 log6 5
1 log6 2 12 log6 5
6
1 log6 2log6 5
= (6 )
5
= =
2
r
3
125
< 3 18.
8
2.4 BI TP V HM S M, HM S LGARIT
Cc dng bi tp c bn, bao gm tm tp xc nh, v th ca hm s m, hm s lgarit,
tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s m v hm s lgarit da vo tnh n iu ca
chng.
V d 2.12. Tm tp xc nh ca cc hm s
a) y = log3 (x2 2x);
b) y =
q
log 1 (x 3) 1.
3
(
x > 3,
x 3 > 0,
1
x = 3
log 1 (x 3) 1 0
3
3
10 i
.
Vy tp xc nh ca hm s l D = 3;
3
19
3<x
10
.
3
HM S M V LOGART
BI QU
V d 2.13. V th cc hm s
a) y = 2, 5x ;
c) y = lg x;
b) y = 0, 5x ;
d) y = log 1 x.
y = 2, 5x
2, 5
1
y = 0, 5x
0, 5
1
y = lg x
x
O
10
1
3
1
d) Hm s y = log 1 x l hm s lgarit c c s l < 1 nn lun nghch bin. th hm s i
1
; 1 (hnh v trn).
qua cc im (1; 0),
4x
V d 2.14. Cho f (x) = x
, tnh
4 +2
2
2006
1
+f
++f
.
S=f
2007
2007
2007
Li gii. Ta c nhn xt rng nu a + b = 1 th
4a
4b
4a (4a + 2) + 4b (4b + 2)
+
=
4a + 2 4b + 2
(4a + 2)(4b + 2)
2.4a + 2.4b + 8
4a+b + 2.4a + 4a+b + 2.4b
=
= 1.
=
4a+b + 2.4a + 2.4b + 4
2.4a + 2.4b + 8
f (a) + f (b) =
20
HM S M V LOGART
BI QU
p dng kt qu trn ta c
h 1
2006 i h 2
2005 i
h 1003
1004 i
S= f
+f
+ f
+f
++ f
+f
.
2007
2007
2007
2007
2007
2007
Vy
S = |1 + 1 +{z + 1} = 1003.
1003 s hng
Bi tp tng t.
Bi tp 2.12. Tm tp xc nh ca cc hm s
x4
;
b) y = log (2x 2);
a) y = log0,3
x+4
s
q
log0,5 (x 1)
p s. a) D = (; 4) (4; +);
( b) D = (1; +);
x2 3x + 2 0,
c) Hm s xc nh khi v ch khi 2
x 1 x 2.
x 3x + 2 + 4 x 1
Tp xc nh l D = (; 1] [2; +).
d) Hm s xc nh khi v ch khi
|x
3|
|8
x|
0,
(x 3)2 (8 x)2 ,
x 1 > 0,
x > 1,
11
x .
2
log0,5 (x 1) 0,
x 1 1,
x 2x 8 > 0
x < 2 x > 4
h 11
Tp xc nh l D =
; + .
2
Bi tp 2.13. Hnh di y l th ca 4 hm s
y = log2 x; y = log 1 x;
e
y=
log
x; y = log 1 x.
3
C2
x
O
C4
C3
21
HM S M V LOGART
BI QU
Bi tp 2.14. T th hm s y = 3x , hy v th cc hm s
a) y = 3x 2; b) y = 3x + 3;
c) y = |3x 2|; d) y = 2 3x .
Hng dn. a) th hm s y = 3x 2 nhn c t th hm s y = 3x bng php tnh tin
song song vi trc tung xung di 2 n v.
b) Tng t cu a).
(
3x 2, khi 3x 2 0
c) Ta c y = |3x 2| =
3x + 2, khi 3x 2 < 0.
Do th hm s y = |3x 2| bao gm:
Phn th ca hm s y = 3x 2 ng vi 3x 2 0 (nm pha trn trc honh);
Phn th ca hm s y = 3x 2 ng vi 3x 2 < 0 ly i xng qua trc honh.
d) Ta c y = 2 3x = (3x 2), do , th ca hm s y = 2 3x i xng vi th ca hm
s y = 3x 2 qua trc honh.
HM S M V LOGART
BI QU
a v cng mt c s;
t n ph;
2 4x+5
b) 1, 55x7 =
= 9;
2 x+1
d) 0, 125.42x3
;
3
3
2 x
=
.
8
2 4x+5
= 32 x2 4x + 5 = 2 x = 1 x = 3.
Vy 1; 3 l nghim
ca phng trnh cho.
2 3 1
= 1, 51 nn phng trnh cho c dng
b) Ta c =
3
2
1, 55x7 = 1, 5x1 .
2 .2
Do
4x6
20
.
33
= 2
5
2
x
hay 24x9 = 2 2 x .
5
3
4x 9 = x x = 9 x = 6.
2
2
23
HM S M V LOGART
BI QU
logc b
.
logc a
x3 =
11
;
2
1
1
11
log2 x + log2 x = 11
log2 x = 11.
2
3
6
Do log2 x = 6 v x = 26 = 64.
Vy phng trnh c nghim duy nht x = 64.
c) iu kin x > 0. a v cng c s 5, ta c
log5 x3 + 3 log25 x + log125
x3 =
3
11
11
3 log5 x + 3 log52 x + log5 32 x 2 =
2
2
1
3 2
11
3 log5 x + 3. log5 x + . log5 x =
2
2 3
2
11
11
log5 x =
2
2
log5 x = 1 x = 51 = 5 (tho mn).
HM S M V LOGART
BI QU
3
3
+ log3 2 log20 2 > + 0 1 > 0. Do t phng trnh trn ta phi c log2 x = 0 hay
2
2
x = 20 = 1.
Vy x = 1 l nghim duy nht ca phng trnh.
Ch . Khi gii phng trnh lgarit, ta phi t iu kin phng trnh c ngha.
Ta c
Bi tp tng t.
Bi tp 2.16. Gii cc phng trnh m sau
4 3
2x2 +2
2 +x+1
a) 7x1 = 2x ;
b) 8 3 x
c) 0, 752x3
1 5x
= 1
;
3
= 4x
log2 7
.
1 + log2 7
1
b) Ly lgarit c s 2 c hai v. p s. x = 2; x = .
2
3 1
4
c) Vit 0, 75 = ; 1 = . p s. x = 2.
4 3
3
d) Phng trnh tng ng vi 5.5x 5x = 2.2x + 23 .2x . p s. x = 1.
Bi tp 2.17. Gii cc phng trnh lgarit sau
4
3
a) ln(x
+ 1) + ln x + 3 = ln(x + 7); b) lg x + lg 4x = 2 + lg x ;
lg( x + 1 + 1)
c)
= 3;
d) log4 log2 x + log2 log4 x = 2.
lg 3 x 40
b) t n ph
i vi mt s phng trnh phc tp hn, chng ta khng th s dng cch a v cng mt c
s nh trn. Khi , chng ta c th t n ph c phng trnh hoc h phng trnh i
s thng thng.
Ch . Khi t n ph, ta nn tm iu kin ca n ph (tu thuc vo iu kin ca n cn
tm).
V d 2.17. Gii cc phng trnh m sau
a) 22x+1 2x+3 = 64;
1
1
1
c) 6.4 x 13.6 x + 6.9 x = 0;
b) e2x 4e2x = 3;
d) 8x + 18x = 2.27x .
HM S M V LOGART
BI QU
4
= 3 hay t2 3t 4 = 0.
t
3 x1
2
6
= 0 hay 6t2 13t + 6 = 0.
t
2
3
Phng trnh bc hai trn c hai nghim dng t = ; t = .
2
3
3 x1
3
3
1
Vi t = th
= = 1 x = 1.
2
2 1
2
x
3x
2
2
1
Vi t = th
= = 1 x = 1.
3
2
3
x
Phng trnh c hai nghim x = 1; x = 1.
d) Phng trnh cho tng ng vi
23x + 2x .32x = 2.32x
t t =
2 x
3
2 2x
3
2 x
3
2 = 0.
1 2 7
Do t2 + t + 2 = t +
+ > 0 nn t 1 = 0 hay t = 1. T suy ra
2
4
2 x
2 0
=1=
x = 0.
3
3
Vy phng trnh c nghim duy nht x = 0.
V d 2.18. Gii cc phng trnh lgarit sau
1
1
+
= 1; b) ln3 x + 2 ln x = 2 ln x;
4 + log3 x 2 log3 x
p
p
9
2 2
d) log2 |x| 4 log4 |x| 5 = 0.
c) xlg x 3 lg x 2 = 102 lg x ;
a)
26
1
ln 4.
2
HM S M V LOGART
BI QU
x > 0,
Li gii. a) iu kin 4 + log2 x 6= 0,
2 log2 x 6= 0.
t t = log2 x th iu kin ca t l t 6= 4, t 6= 2 v phng trnh tr thnh
1
1
+
= 1 2 t + 4 + t = (4 + t)(2 t)
4+t 2t
t2 + 3t 2 = 0 t = 1 t = 2 (tho mn).
1
Vi t = 1 th log2 x = 1 x = 21 = ;
2
1
2
Vi t = 2 th log2 x = 2 x = 2 = .
4
1
1
Vy phng trnh cho c nghim x = , x = .
2
4
b) iu kin x > 0, t t = lg x (t R), phng trnh tr thnh
t3 2t2 t + 2 = 0 (t 1)(t + 1)(t 2) = 0.
Do t nhn cc gi tr l 1; 1 hoc 2.
Vi t = 1 th lg x = 1 x = 101 = 10;
Vi t = 1 th lg x = 1 x = 101 =
Vi t = 2 th lg x = 2 x = 102 = 100.
1
;
10
1
, x = 100.
10
c) iu kin x > 0. Phng trnh cho tng ng vi
xlg
x2 3 lg x 29
= (10lg x )2 = x2
9
lg2 x2 3 lg x = 2 8 lg2 x 6 lg x 5 = 0.
2
t t = lg x (t R) th phng trnh tr thnh
5
1
8t2 6t 5 = 0 hay t = t = .
2
4
1
1
1
th lg x = x = ;
2
2
10
5
5
4
Vi t = th lg x = x = 105 .
4
4
1
4
Phng trnh cho c 2 nghim l x = v x = 105 .
10
(
x 6= 0,
|x| 1. Phng trnh cho tng ng vi
d) iu kin
log2 |x| 0
Vi t =
p
1
log2 |x| 4 log22 |x| 5 = 0 log2 |x| 4
2
1
2
27
1
log2 |x| 5 = 0.
2
HM S M V LOGART
t t =
BI QU
1
log2 |x| (t 0) th phng trnh tr thnh
2
t2 4t 5 = 0 hay t = 1 t = 5.
1
log2 |x| = 25 log2 |x| = 50 |x| = 250 (tho mn).
2
l nghim ca phng trnh.
Do t 0 nn t = 5. Suy ra
Vy x = 250
Nhn xt. Ta s t n ph khi gp nhng bi ton (tng i phc tp) c c s ging nhau
hoc c c s lin quan nhau bng cc ly tha. Khng phi bi ton no ta cng t n ph c
ngay. Chng hn nh khi gii phng trnh
(2 3)x + (2 + 3)x = 14
3)x th
3=
1
= (2 + 3)1 ,
2+ 3
1
= (2 + 3)x . Tng t nh vy i vi phng trnh
t
(log22+7 x)2 log227 x = 2.
1
= (2 2 7)1 .
2 2+ 7=
2 2 7
Thm ch, mt s phng trnh cn "kh nhn" ra hn! Chng hn khi gii phng trnh
(3 + 2 2)x = ( 2 1)x + 3
1
1
+ 3 hay 4t3 3t = .
2t
2
1
).
= cos = 4 cos3 3 cos . p s. x = log2+1 2 cos
2
3
9
9
9
Bn cnh , cng c nhng bi ton m chng ta phi t nhiu hn mt n ph. Khi phng
trnh cho c a v mt h phng trnh i s. V d sau y s minh chng cho nhn nh
ny.
(Ch rng
a) 22x 2x + 6 = 6;
p
p
b) 3 + log2 (x2 4x + 5) + 2 5 log2 (x2 4x + 5).
28
HM S M V LOGART
BI QU
Li gii. a) t u= 2x (u > 0)
trnh tr thnh u2 u + 6 = 6.
th phng
Tip tc t v = u + 6 (v > 6) th v 2 = u + 6 v ta c h phng trnh i xng
(
u2 = v + 6,
v 2 = u + 6.
Tr v vi v ta c
2
u v = (u v) (u v)(u + v + 1) = 0
Vi u = v ta c u = u + 6
2
u = 3
u = 2
uv
= 0,
u + v + 1 = 0.
2x = 3 x = log2 3;
1 + 21
u =
2
Vi u + v + 1 = 0 ta c u2 + u 5 = 0
1 21
u =
(loi)
2
1 21
1 21
x
2 =
x = log2
.
2
2
1 21
Vy phng trnh c hai nghim l x = 8; x = log2
.
2
b) iu kin
x 4x + 5 > 0,
5 log2 (x2 4x + 5) 0
(
p
u = 3 + log2 (x2 4x + 5)
p
t
(u, v 0). Khi ta c h phng trnh
v = 5 log2 (x2 4x + 5)
(loi)
(
u + 2v = 6,
u2 + v 2 = 8.
u = 2 ,
5
hoc
14
v = .
5
71
2
v tm c 4 nghim ca
T suy ra log2 (x 4x + 5) = 1 hoc log2 (x2 4x + 5) =
25
phng trnh.
(
u = 2,
Gii ra ta c
v = 2;
HM S M V LOGART
BI QU
()
t2 + (x 1)t + 2x 6 = 0.
t = 3 x.
1
Vi t = 2 th log2 x = 2 x = ;
4
Vi t = 3 x th log2 x = 3 x (). Nhn thy v tri l hm ng bin, v phi l hm nghch
bin v x = 2 l mt nghim ca phng trnh (). Do phng trnh () c nghim duy nht
x = 2.
1
Vy phng trnh cho c hai nghim x = , x = 2.
4
30
HM S M V LOGART
BI QU
Bi tp tng t.
Bi tp 2.18. Gii cc phng trnh m
2
a) 101+x 101x
= 99;
x1
x1
c) 3.2 x1 8.2 2 + 4;
b) 8.3 x+ x + 9 x+1 = 9 x ;
d) ( 5 3)x + ( 10 3)x10 84 = 0.
x+1
1
c) t t = 2 2 (t , x 0). p s. x = 9.
2
x
d) t t = 3 10 . p s. x = 20.
Bi tp 2.19. Gii cc phng trnh lgarit sau
2
7
2 lg x
= lg x +
;
b) logx 2 log4 x + = 0;
lg x 1
lg x 1
6
c) x(lg 5 1) = lg(2x + 1) lg 6; d) lg2x 64 + logx2 16 = 3.
a)
1
.
Hng dn. a) t t = lg x. p s. x =
100
1
.
b) t t = log2 x. p s. x = 8, x =
3
4
1
c) Vit lg 5 1 = lg . t t = 2x . p s. x = 1.
2
1
.
d) t t = log2 x. p s. x = 4, x =
3
2
Bi tp 2.20. Gii cc phng trnh
3)x
2 +
2 2x+1
+ (2
3)x
2 2x1
5)x + ( 2 + 5)x = 2;
2
;
2 3
d) 3 log743 (x 5) + 2 log243+7 (x 5) + 1 = 0.
21
2
. Chia c hai v
=
Hng dn. a) T (5 21)(5 + 21) = 52 21 = 4 suy ra
2
5 21
5 21 x
x
(t > 0). p s. x = 0, x = log 521 7.
cho 2 , t t =
2
x22 2x
1
3)
3)
b) t t = (2
+
(t
(2
+
).
p
s.
x
=
0,
x
=
2.
p
x
c) t t = ( 2 + 5) . p s. x = 0.
p
d) t t = log43+7 (x 5). p s. x = 12 + 4 3; x = 5 + 4 3 + 7.
5+
8
2x1 + 1
2x
18
= x1
;
x
2 +2
2
+ 2x+1 + 2
31
HM S M V LOGART
BI QU
, khi ta c
uv = 2x1 + 21x + 2 = u + v
v a v h hai n u, v. (
p s. x = 1, x = 4.
u = log2 (x2 x),
v vit
b) iu kin x > 1. t
v = log2 x
log2 [x(x 1)2 ] = log2
(x2 x)2
= 2u v.
x
1
1 5
p s. x = 2 2 , x = 1, x = .
2
Bi tp 2.22. Gii cc phng trnh
a) 9x + 2(x 2).3x + 2x 5 = 0;
b) lg2 (x2 + 1) + (x2 5) lg(x2 + 1) 5x2 = 0;
c) (x + 2) log23 (x + 1) + 4(x + 1) log3 (x + 1) 16 = 0;
d) 4x2 + 3
.x + 31+
= 2.3
.x2 + 2x + 6.
80
p s. a) x = 1; b) x = 99999, x = 0; c) x = 2, x = ;
81
trong a > 0, a 6= 1.
V d 2.21. Gii cc phng trnh
32
HM S M V LOGART
BI QU
a) 3x .2x = 1;
x+17
x+5
c) 32 x7 = 0, 25.125 x3 ;
b) 23 = 32 ;
d) 2x+2 .3x = 4x .5x1 .
x+17
25. x7 = 22 .53. x3 2
7x+11
x7
3 x
2
=5
3x+51
x3
= log2 3.
Ly lgarit c s 2 hai v ta c
7x + 11
3x + 51
=
log2 5
x
7
x
3
(
x 6= 7, x 6= 3,
5 + 15 log2 5 0
.
x=
7 3 log2 5
lg 2x+2 + lg 3x = lg 4x + lg 5x1
(x + 2) lg 2 + x lg 3 = x lg 4 + (x 1) lg 5
x(lg 4 + lg 5 lg 3 lg 2) = 2 lg 2 + lg 5
4.5
lg 20
x. lg
= lg(22 .5) x =
.
10
3.2
lg
3
Vy nghim ca phng trnh l x =
lg 20
.
10
lg
3
33
HM S M V LOGART
BI QU
10
a) logx 2 = 0, 01;
b) logx2 (2x) = 3.
10
= x0,01 2 10 = x 100 .
1
1 100
= 210 =
x = 2 10
1
.
1024
Bi tp tng t.
Bi tp 2.23. Gii cc phng trnh
a) xlg 9 + 9lg x = 6;
2
3
c) x3 lg x 3 lg x = 100 3 10;
b) x lg x = 10x ;
2
d) 6x .7x1 = 8x .9x1 .
Phng php th
Phng php gii. V th ca cc hm s trong phng trnh cn gii trn cng mt h trc
ta . Sau tm giao im ca chng v bin lun, kt lun nghim ca phng trnh l honh
ca cc giao im .
1 x
1
=x .
V d 2.23. Gii phng trnh
2
12 x
1
Li gii. V th hm s y =
v ng thng y = x trn cng mt h trc ta
2
2
Oxy. Ta thy chng ct nhau ti im duy nht
c
honh
x
=
1. Th li ta thy gi tr ny
1 x
1
tho mn phng trnh cho. Mt khc, y =
l hm s nghch bin, y = x l hm s
2
2
ng bin nn phng trnh cho c nghim duy nht l x = 1.
34
HM S M V LOGART
BI QU
y
1
2
y =x
1
y=
1
2
O
1 x
2
Bi tp tng t.
Bi tp 2.24. Gii cc phng trnh sau bng th
a)
1 x
3
3
;
x
b) log4 x =
1
;
x
c) 16x = log 1 x.
2
b) 2x+1 4x = x 1.
4 x
5
3 x
4 x
5
= 1.
3 4 x 4
+
ln < 0, x.
5
5
5
5
5
5
Do f (x) ng bin trn R. Mt khc f (2) = 1. Do x = 2 l nghim duy nht ca phng
Xt f (x) =
3 x
3 x
. Ta c f 0 (x) =
ln
35
HM S M V LOGART
BI QU
trnh.
b) Phng trnh tng ng vi
2x (2 2x ) = x 1.
b) log 1 (x + 2) = 2x 1.
2
Bi tp tng t.
Bi tp 2.25. Gii cc phng trnh sau
a) 2x + 3x + 5x = 10x ; b) 3x + 4x + 12x = 13x ;
18
c) ln(x 2) = 3 x;
d) log0,4 (3 x) =
x.
5
p s. a) x = 1; b) x = 2; c) x = 3; d) x =
13
.
5
x
Bi tp 2.26. Gii phng
trnh x = 2 2 .
xx > ( 2)x > ( 2) 2 .
3
Bi tp 2.27. Gii phng trnh 5x + 4x = (2x + 3x + 1).
2
Hng dn. Bin i phng trnh v dng
x
5
+1
3
4
x x x = .
1
2
3
2
+
+
4
4
4
36
HM S M V LOGART
BI QU
x
5
5
+1> +1=
Nhn thy x = 1 l nghim. Nu x > 1 th
4
4
x x x
2
3
1 2 3
1
+
+
< + +
4
4
4
4 4 4
Suy ra V T >
2.5.4
9
, v
4
6
= .
4
3
= V P , phng trnh v nghim. Tng t khi x < 1. p s. x = 1.
2
Bn cnh cc cch gii phng trnh truyn thng, chng ta cn c rt nhiu cch gii c o
khc. Trong phn ny chng ti xin gii thiu mt s phng php khc, l: bin thin hng
s, s dng nh l Lagrange, nh l Rolle, phng php nh gi v phng php hm s.
a) Phng php bin thin hng s
Trong phng php ny, ta i vai tr ca n cn tm vi hng s: coi hng s l n v n l hng
s.
V d 2.26. Gii phng trnh
42x + 23x+1 + 2x+3 16 = 0.
t4 + 2t3 + 8t 16 = 0.
42 2t.4 (t4 + 2t3 ) = 0.
Do
4 = t2 + 2t
u = t + t(t + 1)
(loi)
t = 1 5
t = 1 + 5 (tho mn)
Bi tp tng t.
1+ 13
u = t2 2t,
x = 10 2
v
1 13
u =
t2 t
x = 10 2
37
HM S M V LOGART
BI QU
=
+ k
cos = 0
(k Z).
2
cos = 1
=
k2
Th li ta thy cc gi tr ny u tho mn.
HM S M V LOGART
BI QU
Bi tp tng t.
Bi tp 2.29. Gii cc phng trnh
a) 3x + 5x = 2.4x ;
b) 6x + 2x = 5x + 3x .
a b
+ + c = 0. Chng minh rng phng trnh
3 2
a.22x + b.2x + c = 0
lun c nghim.
b
a
Hng dn. t t = 2x (t > 0), xt hm s F (t) = t3 + t2 + ct kh vi lin tc trn (0; +) v
3
2
a b
F (1) F (0) = + + c = 0. Theo nh l Lagrange th tn ti t nht mt s k (0; 1) sao cho
3 2
F 0 (k) = ak 2 + bk + c = 0. Do x = log2 k l nghim ca phng trnh cho.
Bi tp 2.31. Cho
b
c
a
+
+
= 0. Chng minh rng phng trnh
2008 2007 2006
a lg2 x + b lg x + c = 0
c) Phng php nh gi
V d 2.29. Gii phng trnh
2
3sin
+ 3cos
= 2x + 22 + 2.
3sin
+ 31sin
= 2x + 22 + 2
x
x
32 sin x + 3
4 = 22. 2 + 22. 2 2
2x
sin
3
2
2
sin2 x
x
x
(3
1)(3sin x 3)
= 22 2 2
.
2
3sin x
2
V (
0 sin2 x 1 nn 1 3sin x 3. Suy ra V T 0 V P v phng trnh trn tng ng vi
2
2
(3sin x 1)(3sin x 3) = 0,
h
x
x
2 2 2 2 = 0.
T phng trnh th hai, d dng suy ra x = 0 (tha mn). Vy x = 0 l nghim duy nht ca
phng trnh cho.
39
HM S M V LOGART
BI QU
Bi tp tng t.
Bi tp 2.32. Gii phng trnh log2 x + log3 (x + 1) = log4 (x + 2) + log5 (x + 3).
Hng dn. iu kin x > 0. Nhn thy x = 2 l nghim. Nu x > 2 th
x+2
x+1
x+3
x
>
> 1;
>
> 1.
2
4
3
5
Suy ra
x
x+2
x+2
> log2
> log4
hay log2 x > log4 (x + 2);
2
4
4
x+3
x+3
x+1
> log3
> log5
hay log3 (x + 1) > log5 (x + 3).
log3
3
5
5
log2
x+2
x+1
x+3
x
<
< 1; 0 <
<
< 1.
2
4
3
5
Suy ra
x+2
x+2
x
< log2
< log4
hay log2 x < log4 (x + 2);
2
4
4
x+1
x+3
x+3
log3
< log3
< log5
hay log3 (x + 1) < log5 (x + 3).
3
5
5
log2
HM S M V LOGART
BI QU
1x2
x2
12x
x2
1 1
.
2 x
x2 2x
2
1 1
1 2x 1 x2
.
=
=1 =2
x2
x2
x2
x
2 x
2x
1
x
1
2 x2 2 x2 =
2
x2
x2
12x
1x2
1 1 x2
1 1 2x
2
x
x2
=
2
.
2
+ .
+ .
2
2 x
2 x2
Mt khc f (t) = 2t +
suy ra
t
l hm s ng bin trn R, do t
2
1 x2
1 2x
f
=f
x2
x2
1 x2
1 2x
=
.
2
x
x2
T d dng tm c x = 2 l nghim duy nht ca phng trnh.
V d 2.32. Gii phng trnh
5x2 = 5x
2 x1
+ (x 1)2 .
2 x1
5x1 + 5(x 1) = 5x
41
+ x2 x
2 x
+ 5(x2 x).
HM S M V LOGART
BI QU
do
x 1 = x2 x.
Bi tp tng t.
18x + 32x 12x 16x
5
=
.
x
27x + 36xx + 48x + 64
2x
4x
5
2
=
, hay
Hng dn. Vit phng trnh v dng x
x
x
x
3 +4
9 + 16
2x
2x
5
22x
5
+
=
+
.
3 x + 4x x
32x + 42x 2x
2t
5
Xt hm s f (t) = t
+ lun ng bin. p s. Phng trnh v nghim.
t
3 +4
t
Bi tp 2.35. Gii phng trnh
22 + 32 + 2x = 2x+1 + 3x+1 + x + 1.
Xt hm s f (t) = 2t + 3t + t (t R).
Bi tp 2.37. Gii phng trnh 2x2 6x + 2 = log2
2x + 1
.
(x 1)2
1
, x 6= 1. Vit phng trnh v dng
2
2(x 1)2 + log2 [2(x 1)2 ] = (2x + 1) + log2 (2x + 1).
3 7
Xt hm s f (t) = t + log2 t (t > 0). p s. x =
.
2
2x2 + 1
3 x +2
y
=
log
(2x),
2
2 = 2x,
x = log2 (2y), 2x = 2y,
x, y 2
x, y 2.
2
HM S M V LOGART
BI QU
a) 3x +2x15 > 1;
c) log 1 (x2 + 2x 8) 4;
2
b) ( 5 + 2)x+1 ( 5 2)x3 ;
d) log3 log 1 (x2 1) < 1.
2
2 +2x15
Vy tp nghim ca
bt phng
trnh l D = (; 5) (3; +).
b) Nhn xt rng 5 2 = ( 5 + 2)1 , do bt phng trnh c th vit thnh
V c s
1
nh hn 1 nn bt phng trnh trn tng ng vi h
2
(
(
x < 4 x > 2
x2 + 2x 8 > 0
6 x < 4
2
2 < x 4.
6 x 4
x + 2x 8 16
3
9
2 > x2 > 2 > |x| > (tha mn).
8
2 2
3 3
Vy tp nghim ca bt phng trnh l D = 2; ; 2 .
2 2
2 2
V d 2.34. (t n ph)
Gii cc bt phng trnh sau
43
HM S M V LOGART
BI QU
4x
< 4;
4x 3x
d) 2 log32 x + 5 log22 x + log2 x 2 0.
a) 0, 4x 2, 5x+1 > 1, 5;
b)
1
= 0, 41 nn bt phng trnh c th vit li thnh
0, 4
0, 4x 2, 5.0, 4x 1, 5 > 0.
t 1, 5t 2, 5 > 0
t < 1 (loi)
t > 2, 5.
1
t
3 x
4
1
3 x < 4.
4
3
hoc t > 1. T suy ra x > 1 hoc x < 0.
4
c) t t = lg x, x > 0, ta c
1
lg x <
1
x<
Do ta c
10
lg x > 2
x > 10 2 .
2t3 + 5t2 + t 2 0
hay
(t + 2)(2t2 + t 1) 0.
1
Bt phng trnh ny c nghim 2 t 1 hoc t .
2
1
1
Suy ra x hoc x 2.
4
2
V d 2.35. (M ha hoc lgarit ha)
Gii cc bt phng trnh
a) xlog2 x < 32;
b) (x2 + x + 1)x < 1;
c) log 1 x + log4 x 1; d) logx (5x2 8x + 3) > 2.
5
44
HM S M V LOGART
BI QU
lg(x2 + x + 1) < 0
(
x lg(x2 + x + 1) < 0
x < 0,
lg(x2 + x + 1) > 0.
lg 5 lg 4
lg x lg x
1
. lg x 1.
+
1
lg 4
lg 5. lg 4
lg
5
lg 5. lg 4
T suy ra x 10 lg 5lg 4 .
d) Bt phng trnh tng ng vi
(
x > 1,
5x2 8x + 3 > x2
hoc
(
0 < x < 1,
5x2 8x + 3 < x2 .
1
3
3
H th nht cho nghim x > ; h th hai cho nghim < x < .
2
2
5
V d 2.36. (S dng tnh cht ca hm s m, hm s lgarit)
Gii cc bt phng trnh
1 x
1 x
1 x
a)
+2
+3
< 1;
6
3
2
Vy tp nghim
ca bt phng trnh l D = (2; +).
b) t t = x2 5x + 5 (t 0), bt phng trnh tr thnh
Xt f (t) = log2 (t + 1) + log3 (t2 + 2) trn [0; +). Do t 0 nn log2 (t + 1) v log3 (t2 + 2) u l
cc hm s ng bin, do f (t) ng bin trn [0; +).
Li c f (1) = 2, t suy ra t 1. Gii ra ra c
5+ 5
5 5
hoc
x 4.
1x
2
2
45
HM S M V LOGART
BI QU
Bi tp tng t.
Bi tp 2.40. Gii cc bt phng trnh
2
6x6
b) ( 2 + 1) x+1 ( 2 1)x ;
d) ln |x 2| + ln |x + 4| 3 ln 2.
Hng dn. a) Ch rng 5M < 1 M < 0 v log3 N < 0 0 < N < 1. p s. x > 0.
b) p s. Tp nghim D = (1; 2] [3; +).
11
.
c) p s. Tp nghim D = (; 1) 2;
5
b) q
8lg x 19.2lg x 6.4lg x + 24 > 0;
b) x 2
2;
a) x lg x > 10.x4 ;
lg2 x+lg x4
c) x
> 10000; d) logx2 (3 2x) > 1.
1
Hng dn. M ha hoc lgarit ha. p s. a) 0 < x < 1; b) x = ;
2
1
1
<x<
x > 100; d) 3 < x < 1.
c)
100
10
Bi tp 2.43. Gii cc bt phng trnh
a) 3
x+4
+2
2x+4
> 13;
b) log2
x + 1 + log3
3x + 9 > 1.
HM S M V LOGART
BI QU
V d 2.37. (Rt n)
Gii cc h phng trnh
x y = 2,
a)
1
3x2 +y = ;
9
(
x + y = 30,
c)
ln x + ln y = 3 ln 6;
(
2x .3y = 12,
b)
3x .2y = 18;
x2 = y 4 ,
x
d)
log2 = logy x.
y
2 +x2
= 32 .
logy xy = logx y,
b)
2x + 2y = 3;
(
x + 2 lg y = 3
d)
x 3 lg y 2 = 1.
47
HM S M V LOGART
Li gii. a) t
u = 9sin x
v = 92 cot x
BI QU
u + v = 2,
u.v = 3.
y = + 2k
6
sin y = 1
9sin y = 3
5
2
y=
+ 2k (k, l Z).
cot x = 0
6
92 cot x = 1
x = + l
2
log x + 1 = 2 ,
1 log (xy) = log y,
y
y
x
logy x
2
x
2 x + 2y = 3
y
2 + 2 = 3.
3
Vi x = y, th vo phng trnh th hai ta c x = log2 .
2
1
Vi x = 2 , th vo phng trnh th hai ta c
y
1
2y + 2 y2 = 3 (y > 0, y 6= 1).
(
(
u = 2,
u + 2v = 3,
2v = 3 u
1
v = .
u2 6v = 1
u2 + 3u 10 = 0
2
T tnh c x = 4, y = 10.
48
1
.
y2
HM S M V LOGART
BI QU
V d 2.39. (S dng hm s)
Gii cc h phng trnh
(
2x + 2x = 3 + y,
a)
2y + 2y = 3 + x;
log2 x + 3 = 1 + log3 y,
b)
log2 y + 3 = 1 + log3 x.
2(1+log3 x)
= 4.2
log3 x2
= 4.2
log3 2. log2 x2
log3 2
log2 x2
= 4. 2
()
Bi tp tng t.
Bi tp 2.45. Gii cc h phng trnh
( y
8x . 2 = 22x+1 ,
a)
3x .27y = 9y1 ;
(
(x + y)x = (x y)y ,
c)
log2 x log2 y = 1;
(
23x .4y = 8,
b)
lg(11 x) lg(y + 100) = 1;
(
3x .2y = 972,
d)
log3 (x y) = 2.
49
HM S M V LOGART
BI QU
2 1
; .
9 9
d) Th x = y + 3 t phng trnh th hai vo phng trnh th nht. p s. (5; 2).
c) Th x = 2y t phng trnh th hai vo phng trnh th nht. p s.
Bi tp 2.46. Gii cc h phng trnh
1
1
= (x + y) xy ,
a) 2 3
yx
= 48;
( (x + y).2
xy = 40,
c)
xlg y = 4;
y 1 52 logx y = x 25 ,
b)
3y
1 + logx 1
= logx 4;
x
(
3lg x = 4lg y ,
d)
(4x)lg 4 = (3y)lg 3 .
n5 + n
n=0
50