Professional Documents
Culture Documents
Mc tiu hc phn: Phng php nh lng trong qun l gip
cho hc vin hiu v
vn dng c cc phng php nh lng
trong vic ra cc quyt nh trong qun l bng vic ng dng
nhng m hnh v
cc cng c
ton hc. Ngoi ra cn cung cp
cho hc vin nhng k nng cn thit
thc hin cc phn tch
nh lng v nh gi
cc kt qu
t
phn tch nh lng.
Thm na mn hc cn gip hc vin gii quyt c cc bi
ton thc t
nh
cng c
My tnh
c c mt quyt nh tt
nht trong qun l.
Ni dung tm tt hc phn: Cung cp kin thc c bn v
phn
tch nh lng, ng dng phn tch hi qui trong cc nghin cu
nh lng, cng nhng kin thc c bn v
l thuyt ton ti u
p dng trong hot ng kinh doanh cng nh trong phn tch ra
quyt nh.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 3
Ni
dung
Ti
liu thamkho:
Anderson Sweeney Williams, Study guide for Quantitative
methods for business, Thomson South-Western 2001
Anderson Sweeney Williams, An introduction to Management
Science, Quantitative Approaches to Decision Making, Thomson
South-Western 2003
Frederick S.Hillier, Introduction to Operations Reasearch,
McGraw-Hill 2001
Damodar
N.Gujarati, Basic Econometrics, McGraw-Hill 2004
TS. Phm Cnh
Huy, Bi
ging
kinh
t
lng, Nh
xut bn
i
hc
Bch
khoa
H
Ni
2008
PGS. TS. Nguyn Hi
Thanh, Ton
ng
dng
(gio
trnh
sau
i
hc), Nh
xut bn
i hc s
phm
2005.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 4
Ni
dung
Gii thiu
chung
1
2
Phn
phi xc sut v thng
k
Phn
tch
hi
qui
3
4
Phng
php
d
bo
nh
lng
M
hnh
ton
kinh
t
v
phng
php
ti
u
5
6
Phn
tch
v
ra
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 5
Chng
1
GII THIU CHUNG
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 6
1.1. Phn
tch
nh
lng
v
ra
quyt
nh
Ra quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 7
1.1. Phn
tch
nh
lng
v
ra
quyt
nh
Tin trnh ra quyt
nh
c
th c m t
l
mt qui trnh gm 6 bc.
(1) Define the Problem (xc
nh
vn
)
(2) Enumerate the decision factors (Lit
k
cc
yu t nh
hng
n quyt
nh)
(3) Collect relevant information (Thu thp
thng
tin c
lin
quan)
(4) Identify the Solution (Quyt
nh
gii
php:
gm 3 bc nh
l
a ra nhiu phng
n
khc
nhau
la chn, so snh/nh
gi
cc
phng
n
v
la chn phng
n
tt nht)
(5) Develop and Implement the solution (T
chc
thc hin quyt
nh)
(6) Evaluate the results (nh
gi
kt qu
thc
hin quyt
nh)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 8
1.1. Phn
tch
nh
lng
v
ra
quyt
nh
L
thuyt
nh
lng
trong
qun tr c xy dng
da trn
nhn thc c
bn rng: "Qun tr
l
quyt
nh
(Management
is decision making) v
mun vic qun tr
c
hiu qu
th
cc
quyt
nh
phi
ng
n"
Ra quyt
nh
l
nhim v
quan
trng
ca nh qun tr, kinh
nghim, kh
nng
xt
on, c
sng
to cha th m bo c
c nhng
quyt
nh
ph
hp v ti
u nu thiu kh
nng
nh
lng.
Trong
khi
ra
quyt
nh, nh
qun tr
c
th
s
dng
nhiu
cng
c nh
lng
khc
nhau
vi s
tr
gip
ca
my
tnh.
Quan
im
phn
tch
nh
lng
trong
qun tr
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 9
1.1. Phn
tch
nh
lng
v
ra
quyt
nh
Chng
ta
c
th
m
t
qua s sau:
Quan
im
phn
tch
nh
lng
trong
qun tr
CC CNG C
V
L
THUYT KINH T
L
thuyt v
nhu
cu
L
thuyt v
doanh
nghip
L
thuyt sn xut
C
cu th
trng
Kinh
t
hc v
m
CC CNG C
V
KHOA
HC QUYT NH
Cc
phng
php
thng
k
D
bo
v
c lng
Ti
u
ha
Cc
cng
c
ra
quyt
nh
khoa
hc
khc
KINH T
QUN L
S
dng
cc
cng
c
v
l
thuyt kinh t
cng
phng
php
lun
khoa
hc
trong
vic
ra
quyt
nh
gii
quyt
cc
vn
kinh
doanh
v
phn
b
ngun lc
ti
u cho t
chc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 10
1.2. Nghin
cu
nh
lng
v
nh
tnh
Nghin
cu
nh
tnh (NCT) l
nhng
nghin
cu thu c
cc
kt qu
khng
s
dng
nhng
cng
c o lng, tnh
ton. Ni
mt cch c
th
hn
NCT l
nhng
nghin
cu tm bit nhng
c
im, tnh
cht ca
i tng
nghin
cu (TNC) cng
nh
nhng
yu t nh
hng
n
suy
ngh, hnh
vi
ca TNC trong
nhng
hon
cnh
c
th.
Nghin
cu
nh
lng (NCL) l
nhng
nghin
cu thu c cc kt qu
bng
vic s
dng
nhng
cng
c o lng, tnh
ton
vi nhng
con s
c
th.
Trong
khi
nghin
cu
nh
lng (NCL) i
tm
tr
li cho cu hi bao
nhiu, mc
no
(how many, how much) th NCT i
tm
tr
li
cho
cu
hi
ci
g
(what), nh
th
no
(how), ti
sao
(why).
mt
gc
no
chnh
mc
tiu
nghin
cu l c
s phn
bit nghin cu
nh
lng
v
nh
tnh. V
th
vic
pht
trin mc
tiu
ca mt cuc
nghin
cu l mt bc ht
sc
quan
trng.
Nghin
cu
nh
lng
v
nh
tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 11
1.2. Nghin
cu
nh
lng
v
nh
tnh
S
khc
nhau
c
bn gia NCL & NCT
NCT NCL
Dng
m
t, khm
ph, thm d Dng
khng
nh, suy
rng
v
d
bo
Ch
tiu, i tng
NC, mc
nghin
cu c th
cha r rng
Ch
tiu, i tng
NC, mc
nghin
cu
r
rng
Linh ng
trong hng
nghin
cu, khm
ph
cc
hng
nghin
cu cha bit
Yu
cu phi o lng
Ngi nghin cu l cng c
thu
thp
thng
tin Ngi
nghin
cu s
dng
cc
cng
c
nh
bn cu hi
thu
thp
thng
tin
Ngi
nghin
cu bit s
b
nhng
iu m h
mun nghin cu
Ngi
nghin
cu bit r rng nhng
iu m
h
mun nghin cu
Ch
quan: kin ca c nhn l quan trng, vd:
quan
st, phng
vn su
Khch
quan: o lng
v
phn
tch
qua iu
tra
Quy
np gi
thuyt Kim tra gi
thuyt
Kh khi qut ha Khi
qut
ha
T
ng, hnh
nh Con s, thng
k
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 12
1.3. Mc tiu ca
nghin
cu
nh
lng
Khng
nh, suy
rng
v
d
bo,
nhn dng
vn
,
Kim
nh
mt
l
thuyt hay mt gi
thit,
o lng
cc
con s, v
phn
tch
bng
cc
k
thut thng
k,
Lp k
hoch
sn xut
tnh
ton
la chn phng
n
ti
u (Quyt
nh
u t, la
chn
cc
phng
n
qui hoch)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 13
1.4. Phng
php
v
cc
bc tin hnh
Cc
phng
php
ton
ng
dng
trong
phn
tch
nh
lng
Cc
phng
php
Thng
k
ton M
hnh
ton Vn tr hc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 14
1.4. Phng
php
v
cc
bc tin hnh
Cc
phng
php
ton
ng
dng
trong
phn
tch
nh
lng
Thng
k
k
ton:
L
mt b
phn ca ton hc
ng
dng
dnh
cho
cc
phng
php
x
l
v
phn
tch
s
liu thng
k, m
cc
ng
dng
ch
yu ca
n
trong
qun
l
l
cc
phng
php
x
l
kim
tra
v
d on
(d on, iu tra chn mu,)
M
hnh
ton:
L
s
phn
nh
nhng
thuc tnh c
bn nht
nh
ca
cc
i tng
nghin
cu kinh t, l
cng
c
trng
cho
vic tru tng
ho
mt
cch
khoa
hc
cc
qu
trnh
v
hin
tng
kinh
t.
Khoa
hc kinh t
t
lu
bit s
dng
cc
m
hnh
kinh
t
lng
nh
m
hnh
hm
sn sut
Cobb
Douglas, m
hnh
cung
cu, gi
c
v.v...
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 15
1.4. Phng
php
v
cc
bc tin hnh
Cc
phng
php
ton
ng
dng
trong
phn
tch
nh
lng
Vn tr hc:
L
khoa
hc c mc
ch
nghin
cu
cc
phng
php
phn
tch
nhm chun b
cn c
chnh
xc
cho
cc
quyt
nh, i tng
ca n l h
thng, tc l tp hp
cc
phn t
v
h
thng cn c tc ng
qua li vi
nhau
nhm
t ti mt mc
tiu
nht
nh. Vn tr hc bao gm
nhiu
nhnh
khoa
hc
ng
dng
gp li: (1) L
thuyt ti
u (bao gm: quy
hoch
tuyn
tnh, quy
hoch
ng, quy
hoch
ngu
nhin, quy
hoch
nguyn,
quy
hoch
0
1, quy
hoch
a mc
tiu, l
thuyt tr chi...);
(2) L
thuyt
th
v
s mng
li; (3) L
thuyt d
tr
bo
qun; (4) L
thuyt tm kim;...
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 16
1.4. Phng
php
v
cc
bc tin hnh
Cc
phng php v m hnh c
bn:
Thng
k
m
t
Phng
php
Phn
tch
hi
qui,
Cc
phng
php
D
bo,
M
hnh
ton
(qui hoch
tuyn
tnh, qui hoch
nguyn, qui
hoch
phi tuyn),
M
hnh
mng,
Phn
tch
Markov,
Cc
phng
php
ton
ng
dng
trong
phn
tch
nh
lng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 17
1.4. Phng
php
v
cc
bc tin hnh
Cc
bc tin hnh phn tch nh
lng
Xc
nh
vn
Xc
nh
vn
Xy
dng
m
hnh
Xy
dng
m
hnh
Thu thp d
liu
Thu thp d
liu
Tnh
ton
Tnh
ton
Phn
tch
kt qu
Phn
tch
kt qu
p
dng
kt qu
p
dng
kt qu
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 18
EXCEL
SPSS
EVIEWS
LINDO, LINGO.
1.5. Cc
phn mm
ng
dng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 19
Chng
2
PHN PHI XC SUT
V
THNG K TON
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 20
Ni
dung
2.1. Bin ngu
nhin
2.2. o lng
s nh
tm
2.3. o lng
s
bin
thin
v
tng
quan
2.4. Phn
phi xc sut
2.5. c lng
thng
k
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 21
2.1. Bin ngu nhin
Mt bin ngu nhin l mt qui tc
hay mt hms gn
cc
gi
tr
bng
s
cho
nhng
kt qu
ca mt trc
nghim
ngu nhin."
Cc
bin ngu
nhin
thng
c k hiu bng
cc
ch
ln X,
Y, Z,
cn
cc
gi
tr
ca
chng
c k hiu bng
cc
ch
nh
x, y, z...
nh
ngha
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 22
2.1. Bin ngu nhin
Bin ngu nhin ri rc
(Discrete Random Variable)
Nu
gi
tr
ca bin ngu nhin X c th
lp
thnh
dy
ri rc cc
s
x
1
, x
2
, , x
n
(dy
hu hn hay v hn) th
X c gi l bin
ngu nhin ri rc.
Trc
nghim: thy
hai
xc
xc v tnh tng. Trc
nghim ngu
nhin
bao
gm vic thy xc xc ny. Nh nghin cu
tnh
xem
xut hin bao nhiu chm trn mt tng
xc
xc v tnh chng. Da
trn
trc nghim
ny
chng
ta
c
th
xc
nh
nhiu bin ngu
nhin.
Gi X
1
l
s
cc
chm th
hin trn xc xc th
nht. Nhng
kt
qu
c
th
c
ca bin ngu
nhin
X
1
ny
l
{ 1, 2, 3, 4, 5, 6 }.
Gi X
2
l
s
cc
chm th
hin trn xc xc th
hai. Nhng
kt qu
c
th
c
ca bin ngu nhin X
2
ny
l
{ 1, 2, 3, 4, 5, 6 }.
t X = X
1
+ X
2
. Nhng
kt qu
c
th
c
ca bin ngu
nhin
ny
l
{2, ..., 12}.
Phn
loi
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 23
2.1. Bin ngu nhin
Bin ngu nhin lin tc
(Continuous Random Variable)
Nu
gi
tr
ca bin ngu nhin X c th
lp
y ton b
khong
hu hn hay v hn (a,b) ca trc s
0x th
bin ngu nhin X c
gi l bin ngu nhin lin tc.
Nu
chng
ta
ngh
v
tip cn tn sut tng
i ti xc sut, v
chng
ta
tng
tng
vic la chn mt
quan
st
ngu nhin,
dng
nh
r
rng
l
xc
sut ca vic thu c
chnh
xc
mt gi
tr
nht
nh
phi
l
zero. Mt khc, nu
chng
ta
t vn
di
dng
khong, th
vic xc nh
xc
sut ny l n gin.
Hy
tng
tng
rng
ang
ma v rng
Anh/Ch t mt thc
o
trn
mt
t. Xc
sut
ht ma sau s
ri vo gia 0 v 10 cm l
g? Xc
sut
ht ma sau s
ri vo gia
10 v
20 cm l
g?
Chng ta c th
chia
thc
o ny thnh 10 bc vi khong
cch
l
10 cm mi bc. Xc
sut
mt ht ma ri vo bt c
khong
c
th
no
s
bng
1/k, trong
k l s
cc
khong
trong
thc.
Trong
trng
hp ny, vic
tnh
xc
sut
mt ht ma ri vo
mt khong
c
bt c di
c
th
no
th
tht l n gin.
Phn
loi
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 24
2.2. o lng
s nh
tm
nh
ngha: Cho
X l
1 bin ngu
nhin, gi
tr
trung
bnh
hay k
vng
ton
hc (gi tt l k
vng) ca X c k hiu l EX v c
tnh
theo
cng
thc:
Ch
: Nu mu ngu
nhin
cho
di dng
tn sut:
th
trung
bnh
mu
c tnh:
K
vng
ton
hc ca 1 bin ngu nhin (s
trung
bnh)
= =
x
x P x EX ) ( .
rc ri x Nu
dx x xf ) (
}
+
= =
tc n li x Nu
X X
1
X
2
X
3
... X
k
n
i
n
1
n
2
n
3
... n
k
1 1 2 2 3 3 1
1 2 3
1
...
...
k
i i
k k i
k
k
i
i
n X
n X n X n X n X
X
n n n n
n
=
=
+ + + +
= =
+ + + +
V
d
1: Cho
mu quan st (Xi) vi
i = 1, 2, ..., 10 ca LNN X l:
Khi
: Trung bnh mu ca LNN X l
K
vng
ton
hc ca 1 bin ngu nhin (s
trung
bnh)
X
i
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
n
i
3 7 5 6 5 8 4 2 6 4
3.1 7.2 5.3 6.4 5.5 8.6 4.7 2.8 6.9 4.10 273
5, 46
50 50
X
+ + + + + + + + +
= = =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 26
2.2. o lng
s nh
tm
V
d
2: Gi
s
X l
s
xe
my
n 1 ca hng ra xe vo chiu
th
7 hng
tun c bng
phn
b
xc
xut:
Tm
k
vng
EX ca bin ngu
nhin
X (s
xe
my
trung
bnh
ti trm ra xe vo chiu th
7).
Gii:
K
vng
ton
hc ca 1 bin ngu nhin (s
trung
bnh)
X 4 5 6 7 8 9
P(x)
12
1
12
1
4
1
4
1
6
1
6
1
12
89
6
1
. 9
6
1
. 8
4
1
7
4
1
. 6
12
1
. 5
12
1
. 4 = + + + + + = EX
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 27
2.2. o lng
s nh
tm
Cc
qui tc:
1.
E(X + Y) = E(X) + E(Y)
Suy
rng:
E(W + X + Y + Z)
= E(W) + E(X) + E(Y) + E(Z)
2.
E(bX) = bE(X)
V
d:
E(3X) = 3E(X)
3.
E(b) = b
K
vng
ton
hc ca 1 bin ngu nhin (s
trung
bnh)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 28
2.2. o lng
s nh
tm
S
trung
v
(Median)
S
trung
v
ca khi D
liu l s
m
phn
na
gi
tr
quan
st
c ca khi D
liu nh
hn n v phn na
gi
tr
quan
st
ln hn
n.
Gi n l s
gi
tr
quan
st
c (i vi bin ngu
nhin
ri rc)
Nu n l s
l
th
s
trung
v
l
s
c
th
t
(n+1)/2. N
chnh
l
s
c
v
tr
gia khi D
liu.
Nu n l s
chn th s
trung
v
l
trung
bnh
cng
ca hai s
c
th
t
n/2 v
n/2+1
S
yu v
(Mode)
S
yu v
ca khi D
liu l s
c
tn s
ln nht
S
trung
v, s
yu v
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 29
2.2. o lng
s nh
tm
Cho
khi d
kin: 0 1 0 2 5 2 5 2 3 3 5 6 4
Tm
s
trung
bnh, s
trung
v
v
s
yu v
ca khi D
liu.
Gii:
Ta c
bng
phn
phi tn s
:
S
trung
bnh
(Mean)
S
trung
v
(Median): C
mu
n = 13 l
=> (n+1)/2 = 7
0 0 1 2 2 2 3
3 4 5 5 5 6
S
trung
v
l
s
c
th
t
7, ngha l s
trung
v
l
3
S
yu v
l
2 v
5 c
tn s
ln nht l 3
V
d
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 30
2.3. o lng
s
bin
thin
v
tng
quan
Phng
sai:
nh
ngha: Nu X c k
vng
EX =
th
phng
sai
ca
X k
hiu l
2
hay DX c
tnh
theo
cng
thc:
Ch : Cn bc hai ca phng
sai,
gi l
lch
chun ca X
nh
l: Phng
sai
ca bin ngu
nhin
X cn c
tnh
theo
cng
thc: o
2
= E(X)
2
-
ngha: Phng
sai o s
phn
tn
ca
cc
gi
tr
ca
X quanh
k
vng
ca
n.
Phng
sai
mu
c tnh nh
sau:
Phng
sai
v
Covariance (hip phng
sai)
= =
x
x P x X E rc ri X nu ) ( ) ( ) (
2 2 2
o
tc n li X nu )dx x f x X E ( ) ( ) (
2 2 2
o = =
}
+
1 n
) X X (
S
n
1 i
2
i
2
X
=
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 31
2.3. o lng
s
bin
thin
v
tng
quan
VD: Cho
X l
s
xe
t c s
dng
vo
1 mc
ch
phc v o
to
ca 1 trng i hc. Gi
s
X c
phn
b:
Tm
EX v
DX
Gii:
= E(X) = 1. (0,3) + 2. (0,4) + 3. (0,3) = 2
Ch
: C
th
tnh
DX theo
cng
thc:
DX = EX
2
- (EX)
2
Phng
sai
v
Covariance (hip phng
sai)
X 1 2 3
P(x) 0,3 0,4 0,3
6 , 0 ) 3 , 0 ( ) 2 3 ( ) 4 , 0 ( ) 2 2 ( ) 3 , 0 ( ) 2 1 ( ) (
2 2 2
3
1
2
= + + = =
= i
Pi EX Xi DX
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 32
2.3. o lng
s
bin
thin
v
tng
quan
Hip phng
sai:
nh ngha: Cho (X, Y) l
2 bin ngu nhin, Covariance ca X
v Y c k hiu l
XY
v
tnh theo cng thc:
Nu EX =
X
, EY =
Y
, Covariance ca X v Y cn c th
tnh
theo
cng
thc:
o
XY
= E(XY) -
X
.
Y
i vi bin ngu
nhin
ri rc:
i vi bin ngu
nhin
lin
tc:
Phng
sai
v
Covariance (hip phng
sai)
)] )( [( EY Y EX X E
XY
= o
y x
y x y x
y x
y x Yf X y x f Y X Y X = =
) , ( ) , ( ) )( ( ) , cov(
y x y x
dxdy y x XYf dxdy y x f Y X Y X = =
} } } }
) , ( ) , ( ) )( ( ) , cov(
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 33
2.3. o lng
s
bin
thin
v
tng
quan
H
s
tng
quan:
kho st s
ph
thuc hay mc c lp ca
2 bin ngu
nhin
X, Y v
khc phc nhc
im ca hip phng
sai
l
ph
thuc vo n v o lng, ngi ta s
dng
h
s
tng
quan
c
nh
ngha nh
sau:
H
s
tng
quan
o lng
mi
quan
h
tuyn tnh gia hai bin.
s
nhn gi tr
nm gia
-1 v
1. Nu
= -1 th
mi
quan
h
l
nghch
bin
hon
ho, nu
= 1 th
mi quan h
l
ng
bin
hon
ho.
Phng
sai
v
Covariance (hip phng
sai)
1 0 s s
XY
Y X
XY
y x
xy
Y X
Y X
Y X
o o
o
=
o o
= =
) , cov(
) var( ) var(
) , cov(
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 34
2.3. o lng
s
bin
thin
v
tng
quan
Mt s
qui tc ca Phng
sai:
Qui tc 1:
Nu
Y
= V
+ W, Var(Y) = Var(V) + Var(W) + 2Cov(V, W)
Qui tc 2:
Nu
Y
= bZ, trong
b
l
hng
s, Var(Y) = b
2
Var(Z)
Qui tc 3:
Nu
Y
= b, trong
b
l
hng
s, Var(Y) = 0
Qui tc 4:
Nu
Y
= V
+ b, trong
b
l
hng
s, Var(Y) = Var(V)
Phng
sai
v
Covariance (hip phng
sai)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 35
2.3. o lng
s
bin
thin
v
tng
quan
Mt s
qui tc ca
Covariance:
Qui tc 1:
Nu
Y
= V
+ W, Cov(X, Y) = Cov(X, V) + Cov(X, W)
Qui tc 2:
Nu
Y
= bZ, trong
b
l
hng
s, Cov(X, Y) = Cov(X, bZ) =
bCov(X, Z)
Qui tc 3:
Nu
Y
= b, trong
b
l
hng
s, Cov(X, Y) = Cov(X, b) = 0
Phng
sai
v
Covariance (hip phng
sai)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 36
2.4. Phn
phi xc sut
Khi
nim
Mi bin ngu
nhin
to ra mt
phn
phi xc sut, phn
phi
ny
cha hu ht
cc
thng
tin quan
trng
v
bin ngu
nhin
.
Nu
X
l
mt bin ngu
nhin, phn
phi xc sut tng
ng
gn
cho
on [a, b] mt xc sut P[a
b], ngha l, xc sut m
bin
X
s
ly gi tr
trong
on [a, b].
Phn
phi xc sut ca bin
X
c
th c m t
bi
hm
phn
phi tch ly (cumulative distribution function) F(x) c
nh
ngha nh
sau:
F(x) = P [ X
x
]
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 37
2.4. Phn
phi xc sut
Mt
phn
phi
c gi l ri rc
nu
hm
phn
phi
tch
ly
ca n bao gm mt
dy
cc
bc nhy hu hn, ngha l n
sinh
ra
t
mt bin ngu
nhin
ri rc
X: mt bin ch
c
th
nhn
gi
tr
trong
mt tp hp hu hn hoc
m
c nht
nh. Mt
phn
phi
c gi l lin
tc
nu
hm
phn
phi
tch
ly ca n l hm lin tc, khi
n sinh ra t
mt bin ngu
nhin
X
m
P[X
= x
] = 0 vi mi
x
thuc
R. Phn
phi
lin
tc
cn
c
th c biu din bng
hm
mt
xc
sut nh
sau:
Khi
nim
}
= < <
b
a
f(x)dx b) x P(a
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 38
2.4. Phn
phi xc sut
Khi
nim-
v
d
phn
phi xc sut ri rc
Th
d
Trong
th
nghim thy
1 con xc
xc, ta
c:
P(X=1) = P(X=2) =
= P(X=6) = 1/6
=> Hm
xc
sut
l: PX(x) = P(X=x) = 1/6 vi
x =1, 2, 3, 4, 5, 6
1 2 3 4 5 6
Xanh
1
2 3 4 5 6 7
2
3 4 5 6 7 8
3
4 5 6 7 8 9
4
5 6 7 8 9 10
5
6 7 8 9 10 11
6
7
8
9
10
11
12
X f p
2
1
1/36
3
2
2/36
4
3
3/36
5
4
4/36
6
5
5/36
7
6
6/36
8
5
5/36
9
4
4/36
10
3
3/36
11
2
2/36
12
1
1/36
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 39
2.4. Phn
phi xc sut
Khi
nim-
v
d
phn
phi xc sut ri rc
Phn phi c th hin bng th. Trong v d ny n i xng,
xc sut xy ra cao nht i vi X bng 7.
6
__
36
5
__
36
4
__
36
3
__
36
2
__
36
2
__
36
3
__
36
5
__
36
4
__
36
Xc xut
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 X
1
36
1
36
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 40
2.4. Phn
phi xc sut
Khi
nim-
v
d
phn
phi xc sut
lin
tc
a b
x
f(x)
P a x b (
)
Phn
phi xc sut ca
X trong
khong
a, b
P a x b (
)
< <
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 41
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
1.
Uniform Distribution/ Phn
phi
u lin tc
2.
Normal Distribution/ Phn
phi chun
3.
z-Distribution/ Phn
phi chun ho
4.
t-Distribution/ Phn
phi T
5.
F-Distribution/ Phn
phi F
6.
Chi-Square Distribution/ Phn
phi
chi bnh
phng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 42
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
1.
Uniform Distribution/ Phn
phi
u lin tc
Phn phi u lin tc
l
mt phn phi m
xc sut xy ra
nh nhau cho mi kt cc ca bin ngu nhin lin tc. Phn
phi u lin tc i khi cn c gi l
phn phi hnh ch
nht
v
khi biu din bng hnh v
s
c
dng hnh ch
nht.
x
min
x
max
x
f(x)
Tng
xc
sut trong ton
b
min hnh ch
nht
bng
1.0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 43
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
1.
Uniform Distribution/ Phn
phi
u lin tc
Hm mt
xc sut
ca mt phn phi u lin tc c
dng:
Trong
: x l
bin ngu
nhin
lin
tc, a l
gi
tr
cc tiu, b l
gi
tr
cc
i.
Gi tr
k
vng
l: Phng
sai
l:
b hay x a x ; 0
b x a ;
a b
1
> <
s s
f(x) =
2
b a
+
=
12
a) - (b
2
2
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 44
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
1.
Uniform Distribution/ Phn
phi
u lin tc
V
d: Phn
phi xc sut
trong
khong
2
x
6:
2 6
.25
f(x) = = .25 vi 2
x
6
6 -
2
1
x
f(x)
4
2
6 2
2
b a
=
+
=
+
=
1.333
12
2) - (6
12
a) - (b
2 2
2
= = =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 45
2.4. Phn
phi xc sut
1.
Uniform Distribution/ Phn
phi
u lin tc
V
d: Lng
xng
bn
hng
ngy
mt ca hng ti thiu
l
2,000 lt
v
ti
a
l
5,000 lt, Tm
xc
sut
bn
trong
ngy
nm
trong
khong
2,500 n
3,000 lt.
C
ngha l: Tm P(2,500
X
3,000)
?
Gii:
=> Xc
sut
bn
mt
ngy
trong
khong
2,500 n
3,000 lt
l
17%
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
f(x)
x 5,000 2,000
1667 . 0
000 , 3
1
* ) 500 , 2 000 , 3 ( ) 000 , 3 500 , 2 ( = = s s X P
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 46
2.4. Phn
phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn
phi chun
Phn
phi chun, cn
gi
l
phn
phi
Gauss, l
mt
phn
phi
xc
sut cc k quan trng
trong
nhiu lnh
vc. N
l
h
phn
phi c dng
tng
qut
ging
nhau, ch
khc
tham
s
v
tr
(gi
tr
trung
bnh
) v
t
l
(phng
sai
2
).
Hm
phn
phi
c xc nh
nh
sau:
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
2 2
/2 ) (x
e
2
1
f(x)
o
=
Trong
:
e = 2.71828
= 3.14159
= gi
tr
k
vng
=
lch
chun
x = Gi
tr
bt k
ca bin,
< x <
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 47
2.4. Phn
phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn
phi chun
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
x
f(x)
Thay
i
, phn
phi s
dch
chuyn
sang phi hoc tri.
Thay
i
s
lm
tng
hoc
gim
rng
ca
phn
phi.
K
hiu phn phi chun ) N( ~ X
2
,
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 48
2.4. Phn
phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn
phi chun
Phn
phi chun c phng
sai
bng
nhau
nhng
k
vng
khc
nhau
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
-
-
10
10
0
0
20
20
x
x
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 49
2.4. Phn
phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn
phi chun
Phn
phi chun c phng
sai
khc
nhau
nhng
k
vng
bng
nhau
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
o
o
= 15
= 15
o
o
= 25
= 25
x
x
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 50
2.4. Phn
phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn
phi chun
Tnh
cht ca
phn
phi chun
Hm
mt
xc
sut ca
i xng
quanh
gi
tr
trung
bnh.
Xp x
68% din tch di
ng
phn
phi
(pdf-probability
density function) nm
trong
khong
, xp x
95% din
tch
nm di
ng
pdf
nm
trong
khong
2, v
xp x
99,7%
din tch nm di
ng
pdf
nm
trong
khong
3.
nh
l
gii hn trung tm 1: Mt kt hp tuyn tnh cc bin c
phn
phi chun,, trong
mt s iu kin xc nh
cng
l
mt
phn
phi chun. V
d
X
1
v
X
2
l
2 bin ngu
nhin
c
phn
phi chun th Y =aX
1
+bX
2
vi a v b l hng
s
c
phn
phi
Y~N[(a
1
+b
2
),(a
1
2
+b
2
2
)].
nh
l
gii hn trung tm 2: Di
iu kin xc nh, gi
tr
trung
bnh
mu ca cc mt bin ngu
nhin
s
gn nh
tun
theo
phn
phi chun.
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 51
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
3. z-Distribution/ Phn
phi chun ho
Phn
phi chun
ha
(standard normal distribution) l
phn
phi chun vi gi tr
trung
bnh
bng
0 v
phng
sai
bng
1.
Nu
t Z = (X-)/
th
ta
c
Z~N(0,1). Z gi l bin chun ho
v
N(0,1) c gi
l
phn
phi chun ho
1) N(0 ~ Z ,
X
Z
=
Z
f(Z)
0
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 52
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
4. Chi-Square Distribution/ Phn
phi chi-bnh phng
Gi
s
z
1
, z
2
, ... z
k
l
k bin ngu nhin c lp thng
k
v
c
phn
phi chun
ho. Ngi ta ni rng
tng
bnh
phng
ca
cc
bin ngu
nhin
s
tun
theo
phn
phi
Chi-bnh
phng
vi n l bc t
do. c k hiu l: (_
2
).
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 53
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
4. Chi-Square Distribution/ Phn
phi chi-bnh phng
Tnh
cht ca phn phi
Chi-bnh
phng.
Phn
phi
chi bnh
phng
bt
u t
gc ta
, lch
v
pha
bn
tri
v
c
ui
di
v
tn v
pha
phi. Khi
bc t
do tng
dn
th
phn
phi
_
2
tin gn
n
phn
phi chun.
= k v
2
= 2k
hay tng
ca hai bin c phn phi
_
2
cng
c
phn
phi
_
2
vi s
bc t
do bng
tng
cc
bc t
do.
2
2 k 1 k
2
2 k
2
1 k +
_ = _ + _
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 54
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
5. t-Distribution/ Phn
phi T
Nu
Z~N(0,1) v
_
2
c
phn
phi
Chi-bnh
phng
th
tun
theo
phn
phi
Student (phn
phi T) vi k bc t
do.
Phn
phi T c dng
nh
phn
phi chun
ho, phn
phi T c
ui
dy hn so
vi
phn
phi chun
ho, khi k tin n v hn
th
phn
phi T tin dn n
phn
phi chun
ho.
= 0 v
2
= k/(k-2) >1.
Khi bit mt bin ngu
nhin
no
tun
theo
phn
phi t,
chng
ta c
th
trnh
by
xc
sut nh
sau:
P(t(k,/2)
tk
t(k,1-/2))=1-
k /
Z
t
2
k
) k (
_
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 55
2.4. Phn
phi xc sut
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
5. t-Distribution/ Phn
phi T
Ph
Ph
n
n
ph
ph
i
i
chu
chu
n
n
ho
ho
Ph
Ph
n
n
ph
ph
i
i
t
t
(
(
b
b
c
c
t
t
do
do
b
b
ng
ng
20
20
)
)
Phn
Phn
ph
ph
i
i
t
t
(
(
b
b
c
c
t
t
do
do
b
b
ng
ng
10)
10)
0
0
z
z
,
,
t
t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 56
2.4. Phn
phi xc sut
6. F-Distribution/ Phn
phi F
Phn
phi
F, l
phn
phi ca t
l
gia hai bin ngu
nhin
c
phn
phi
chi-bnh
phng
Phn
phi F lch
v
bn
tri, khi
bc t
do k
1
v
k
2
ln, phn
phi F tin
n phn phi chun.
= k
2
/(k
2
-2) vi
iu kin k
2
>2
Lu : Khi
bc t
do
ln
th
cc
phn
phi
_
2
, phn
phi
T v
phn
phi
F tin
n phn phi chun. Cc
phn
phi
ny
c gi l phn phi c
lin
quan
n
phn
phi chun
Mt s
phn
phi xc sut thng
dng
2
2
2
1
2
1
) 2 , 1 (
k
k
F
k
k
k k
_
_
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 57
2.5. c lng
thng
k
c lng
c lng
(Estimator) v
hm c lng
L
bin ngu
nhin
hay
cc
tham
s
thng
k
ca mu c
dng
c lng
cc
tham
s
thng
k
cha bit ca tp hp
chnh.
c lng
ca tham s
thng
k
ca tp hp
chnh c k
hiu l
Da vo mu {x
1
,x
2
...,x
n
} ngi ta lp ra Hm:
= (x
1
,x
2
,....,x
n
) c lng
cho
. c gi l hm c
lng
ca
hay
gi tt l c lng
ca
.
ch
ph
thuc
vo
gi
tr
quan
st
x
1
, x
2
, ... ,x
n
ch
khng
ph
thuc
vo
cc
tham
s
cha bit
ca tp hp
chnh.
u
L
gi
tr
c
th
ca c lng
v c xem nh
gi
tr c
lng
ca tham s
thng
k
ca tp hp
chnh.
c lng
im
u
Tham s thng k v
tp hp chnh
(Population Parameter)
c lng (Estimation) Gi tr c lng
Estimate (Point
estimate)
S trung bnh
X
Phng sai
2
x
o
2
x
S
lch chun
x
S
x
T l p
f
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 59
2.5. c lng
thng
k
c lng
khng
chch:
c lng
c gi l c lng
khng
chch
ca tham s
thng
k
nu k
vng
ca l
E ( ) =
c lng
im
u
Th d
E( X ) = => X l c lng khng chch ca
E(
2
x
S ) =
2
x
o =>
2
x
S l c lng khng chch cu
2
x
o
E ( f
) = p => f
Gi
1
v
2
l
2 c lng
khng
chch
ca
da trn s
lng
ca mu quan st ging
nhau
1
c gi l hiu qu
hn
2
nu: Var
(
1
) < Var
(
2
)
Nu l c lng
khng
chch
ca
v
nu
khng
c
mt
c
lng
khng
chch no c phng
sai
nh
hn phng
sai
ca th
uc gi l c lng
tt nht
(Best Estimator) hay cn
gi l c
lng
khng
chch
c
phng
sai
nh
nht ca
(Minimum Variance
Unbiased Estimator of )
c lng
im
u
Hiu qu tng i =
)
(
)
(
1
2
u
u
Var
Var
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 61
2.5. c lng
thng
k
c lng
im
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 62
2.5. c lng
thng
k
a) c lng
khong
v
gi
tr c lng
khong
(Interval Estimator And Interval Estimate).
c lng
khong: c lng
khong
i vi tham s
thng
k
ca tp hp
chnh
l
mt
quy
tc da
trn
thng
tin ca mu
xc
nh
min
(Range)
hay khong
(Interval) m
tham
s hu nh
nm trong .
Ga
tr c lng
khong: l
gi
tr
c
th
ca min
hay khong
m
tham
s
nm
trong
.
b) Khong
tin cy v
tin cy
(Confidence Interval and Level of Confidence)
Gi
l
tham
s
thng
k
cha bit. Gi
s
da
trn
thng
tin ca mu ta c
th
xc
nh
c 2 bin ngu
nhin
A v
B sao
cho
P (A <
< B) = 1 -
o
vi 0 < o
< 1
Nu
gi
tr
c
th
ca bin ngu
nhin
A v
B l
a v
b th
khong
(a,b) t
a
n b c gi l khong
tin cy ca
vi xc sut l (1 - o)
Xc
sut (1 - o) c gi l
tin cy ca
khong.
Ghi
ch:
Trong
thc t,
tin cy (1-o) do nh
thng
k
chn
theo
yu
cu ca
mnh, thng
thng
tin cy
c chn
l
0,90; 0,95; 0,99...
o l
xc
sut sai lm khi chn khong
tin cy (a, b)
Khong
tin cy
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 63
2.5. c lng
thng
k
c) c lng
khong
cho
k
vng
tham
s trong
phn
phi
chun N(,
2
)
Cho
mu ngu
nhin
(X1, X2, ..., Xn) ca LNN X c
phn
phi
chun N(,
2
), khong
c lng
ca tham s
c tnh nh
sau:
Trng
hp
2
bit: Khong
c lng
ca tham s vi
tin cy 1 - o
l
Trong
: x
o
l
s c tra t
bng
phn
phi chun tc N(0, 1) sao
cho
F(x
o
) = 1 -
o /2 (s
dng
hm
MS-Excel: x
a
= NORMSINV(1 -
a/2)).
Khong
tin cy
X x X x
n n
o o
o o
< < +
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 64
2.5. c lng
thng
k
Trng
hp
2
cha bit: Khong
c lng
ca tham s vi
tin cy 1 - o
l
Trong
: nu n
30 th ta tra ging
x
o
trn; nu n < 30 th ta tra trong
bng
phn
phi
Student vi n - 1 bc t
do (bng
2 pha) v
mc ngha
o,
(s
dng
hm
MS-Excel: t
o
=
TINV(o , n -1))
Khong
tin cy
* *
( ) ( )
n n
S X S X
X t X t
n n
o o
< < +
*2 2
1
1
( ) ( )
1
n
n i
i
S X X X
n
=
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 65
2.5. c lng
thng
k
Bng
tra
phn
phi T
Khong
tin cy
Gii hn trn
df .25 .10
.05
1 1.000 3.078 6.314
2
0.817 1.886 2.920
3 0.765 1.638 2.353
t
0
2.920
t
Values
Khi: n = 3
df
= n
- 1 = 2
o
= .10
o/2 =.05
o/2 = .05
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 66
2.5. c lng
thng
k
Tng
hp
cc
phn
phi s
dng
trong
c lng
n
n
>
>
30 ?
30 ?
Bi
Bi
t
t
?
?
Phn
Phn
ph
ph
i
i
x
x
p
p
x
x
chu
chu
n
n
?
?
Bi
Bi
t
t
?
?
S
S
d
d
ng
ng
c
c
l
l
ng
ng
s
s
S
S
d
d
ng
ng
c
c
l
l
ng
ng
s
s
Tng
Tng
n
n
ln
ln
>
>
30
30
ng
ng
ng
ng
ng
ng
ng
ng
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
/2
x z
n
o
o
/2
x z
n
o
o
/2
s
x z
n
o
/2
s
x z
n
o
/2
s
x t
n
o
/2
s
x t
n
o
o
/2
x z
n
o
o
/2
x z
n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 67
2.5. c lng
thng
k
V
d
1: Tm
khong
c lng
ca k
vng
vi
tin cy 0,95 ca
LNN X c
phn
phi chun nu bit
trung
bnh
mu
l
14,
lch
bnh
phng
trung
bnh
l
5 v
kch
thc mu
l
25.
Gii:
Trng
hp ny cho bit
lch
bnh
phng
trung
bnh
l
5 tc l
bit phng
sai, ta
c:
Khong
tin cy-
V
d
0, 05 ( ) 1 0, 975 (0, 975) 1, 96
2
5 5
14 1, 96 14 1, 96
25 25
12, 4 15, 96
F x x NORMSINV
X x X x
n n
o o
o o
o
o
o o
= = = = =
< < + < < +
< <
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 68
2.5. c lng
thng
k
V
d
2: Tm
khong
c lng
ca k
vng
vi
tin cy 0,95 ca
LNN X c
phn
phi chun, kch
thc mu
l
25 v
gi
s
tm
c
trung
bnh
mu l 14, phng
sai
mu
iu chnh
l
9 .
Gii:
Trng
hp ny ch
bit phng
sai
mu
iu chnh
l
9 tc
l
khng
bit phng
sai, ta
c:
Khong
tin cy-
V
d
236 , 15 764 , 12
25
3
06 , 2 14
25
3
06 , 2 14
06 , 2 ) 24 , 05 , 0 ( ; 3 ) ( 9 ) ( ; 25 ; 05 , 0
* *
* 2 *
< <
+ < < < <
= = = = = =
o
o o
o
n
S
t X
n
S
t X
TINV t X S X S n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 69
2.5. c lng
thng
k
1.
im
trung
bnh
mn
ton
ca 100 th sinh d
thi
vo
HBK
l
6 vi
lch
mu
iu chnh
l
2,5. Hy
c lng
im
trung
bnh
mn
ton
ca ton th
th
sinh
vi
tin
cy
95%.
2.
Tui th
ca 1 loi
bng
n
c bit
theo
quy
lut chun vi
lch
chun
100 gi. Chn ngu
nhin
100 bng
th
nghim, thy
mi bng tui th
trung
bnh
l
1000 gi. Hy
c lng
tui th
trung
bnh
ca bng n
x
nghip A sn xut vi
tin
cy 95%.
3.
iu tra nng
sut
la
trn
din
tch
100ha
mt vng ta c bng
s
liu sau:
Nng sut (tn)
21 24 25 26 28 32 34
Din
tch
(ha)
10 20 30 15 10 10 5
Hy
c lng
nng
sut la trung bnh ca
vng
vi
tin
cy
95%.
Khong
tin cy-
Bi
tp
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 70
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Gi
thuyt thng k l
mt gi
s
hay mt pht biu c
th ng, c
th sai lin quan n tham
s, lut phn phi
hay tnh
cht ca bin
ngu
nhin. Khi thc hin kim nh, ngi ta thit lp cp gi
thit
thng k, Gi
thuyt khng v
gi
thuyt ngc li (gi
thit i).
Gi
thuyt khng: l
s
gi
s
m
chng ta mun kim nh
thng c k hiu l
H
0
.
Gi
thuyt ngc li: Vic bc b
gi
thuyt khng s
dn n
vic chp nhn gi
thuyt ngc li. Gi
thuyt ngc li
thng c k hiu l
H
1
.
V
d:
H
0
:
= 0.5
H
1
:
= 0.5
Nguyn
l
c
bn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 71
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Tt c
cc gi
tr
c
th
c
ca cc i lng thng k trong kim
nh c
th
chia lm 2 min: min bc b
v
min chp nhn.
Gi
tr chia i hai min c gi l
gi
tr
gii hn (Critical
value)
Min bc b
l
min cha cc gi
tr
lm cho gi
thuyt Ho b
bc b.
Min chp nhn l
min cha cc gi
tr
gip cho gi
thuyt Ho khng b
bc b.
Gi
thit khng v
gi
thit i c
th
l
gi
thit n hay gi
thit kp. Mt gi
thit c gi l n nu n a ra 1 gi
tr
c
th
cho tham s
(v
d
H
0
:|=0.5). Mt gi
thit c gi l
kp
nu n a ra mt khong gi
tr
ca phn b
xc sut (v
d
H
0
:
| > 0.5). Lin quan n vn
ny ngi ta c
kim nh hai
pha v
kim nh mt pha.
Nguyn
l
c
bn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 72
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Vic kim
nh
c thc hin
theo
cc
bc nh
sau:
B1: Lp 1 mu ngu
nhin
(X1, X2, X3, , Xn) cho
bnn
X.
B2: Tm
mt
hm
G = f((X1, X2, X3, , Xn, Z), sao
cho
lut
phn
b
ca hm G bit. (Z l
thng
s
lin
quan
n gi
thit
cn kim
nh).
B3: Tm
mt min Wo
sao
cho
xc
sut
gi
tr
ca hm G ri
vo
min ny ng
bng
o
vi 0<o<1 v
sao
cho
trong
mt php th
rt kh c th
thu
c
gi
tr
hm
G ri vo min
Wo.
B4: Ly mt mu c
th
(X1, X2, X3, , Xn) tnh
gi
tr
ca hm
G cho
mu ny: g
0
= G
0
(X1, X2, X3, , Xn)
Khi
c cc trng
hp:
TH1: g
0
thuc Wo => bc
b
gi
thit H
0
mc
ngha
o
TH2: g
0
khng
thuc Wo => khng
c
c
s
bc
b
gi
thit H
0
(chp nhn).
Nguyn
l
c
bn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 73
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Min bc b
v
min chp nhn H
0
Nguyn
l
c
bn
H
0
:
>
3.5
H
1
: < 3.5
0
0
0
H
0
: s
3.5
H
1
: > 3.5
H
0
: = 3.5
H
1
: =
3.5
o
o
o/2
Min bc b
Min chp nhn
Gi
tr
ti hn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 74
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Kim
nh
1 pha
cho
trung
bnh
ca tng
th
Gi nh:
Tng
th
c
phn
phi chun.
Gi
thit
khng
l
hoc
Phng
sai
bit (
2
bit)
Thng
k
kim
nh: s
dng
phn
phi Z
Cc
kim
nh
thng
dng
/
X
Z
n
o
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 75
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Kim
nh
1 pha
cho
trung
bnh
ca tng
th
Cc
kim
nh
thng
dng
Z
0
Bc
b
H
0
Z
0
Bc
b
H
0
H
0
: >
0
H
1
: <
0
H
0
: s
0
H
1
: >
0
o o
Min bc b Min chp nhn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 76
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Kim
nh
1 pha
cho
trung
bnh
ca tng
th: V
d
Cc
kim
nh
thng
dng
368 gm.
H
0
: s 368
H
1
: > 368
X
kim tra xem trng
lng
trung
bnh
ca hp ng
cc c
nhiu hn
368 grams hay
khng? Ngi ta ly mu
25
hp v thy rng
trng
lng
trung
bnh
bng
372.5. Cng
ty
xc
nh
lch
chun cho
php
l
= 15 grams. Hy
thc
hin kim
nh
vi
o
= 0.05
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 77
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Cc
kim
nh
thng
dng
Z 0
1.645
.05
Min
bc
b
1.50
X
368
X
=
372.5
0
: 368 H s
1
: 368 H >
Min chp nhn
1.50
X
Z
n
o
= =
Kt lun?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 78
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Cc
kim
nh
thng
dng
Kim
nh
2 pha
cho
trung
bnh
ca tng
th: V
d
368 gm.
X
H
0
: = 368
H
1
: =
368
kim tra xem trng
lng
trung
bnh
ca hp ng
cc c
bng
368 grams hay khng?
Ngi ta ly mu
25 hp v
thy rng
trng
lng
trung
bnh
bng
372.5. Cng
ty
xc
nh
lch
chun
cho
php
l
= 15 grams. Hy
thc hin
kim
nh
vi
o
= 0.05
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 79
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Cc
kim
nh
thng
dng
Z 0
1.96
.025
Reject
-1.96
.025
1.50
X
368
X
=
372.5
Reject
0
: 368 H =
1
: 368 H =
372.5 368
1.50
15
25
X
Z
n
o
= = =
Kt lun?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 80
2.6. Kim
nh
gi
thit thng
k
Cc
kim
nh
thng
dng
Trng
hp kim
nh
cho
trung
bnh
ca tng
th
khi
cha bit
phng
sai
(hay
lch
chun), ta
s
s
dng
thng
k
T.
Vic kim
nh
cho
phng
sai
ca tng
th
ta
s
s
dng
thng
k
_
2
v
thc hin tng
t.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 81
Chng
3
PHN TCH HI QUI
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 82
Ni
dung
3.1. Khi
nim
phn
tch
hi
qui
3.2. M
hnh
hi
qui n bin
3.3. M
hnh
hi
qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 83
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Phn
tch
hi
quy
l
tm
quan
h
ph
thuc ca mt bin, c
gi l bin ph
thuc vo mt hoc
nhiu bin
khc, c gi l
bin
c lp nhm mc
ch
c lng
hoc
tin
on
gi
tr
k
vng
ca bin ph
thuc
khi
bit trc gi tr
ca bin
c lp.
V
d: Khi
chng
ta
c
gng
gii
thch
chi tiu
dng
ca mi
ngi, chng ta c th
s
dng
cc
bin gii
thch
l
thu
nhp v
tui.
d on
kh
nng
mt hc sinh cui cp
trung
hc
ph
thng
vo
i hc, chng
ta
c
th
xem
xt
n
im
cc
bi
kim
tra, trnh
gio
dc ca
cha m
cng
nh
thu
nhp ca
gia
nh
anh
ta
Khi
nim phn tch hi
qui
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 84
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Hm
hi quy tng
th
(PRF):
E(Y/X=X
i
) = |
1
+ |
2
X
i vi mt quan st c
th
th
gi
tr
bin ph
thuc lch
khi k
vng
ton, vy:
Y
i
= |
1
+ |
2
X
i
+ u
i
Trong
:
|
1
v
|
2
l
cc
tham
s
ca m hnh
ui
l
Sai
s
ca hi
quy
hay cn
c gi l nhiu ngu
nhin. Nhiu
ngu
nhin
hnh
thnh
c
th
do: B
st
bin gii
thch, Sai
s
khi
o
lng
bin ph
thuc, Cc
tc
ng
khng
tin
on
c
hay Dng
hm
hi
quy
khng
ph
hp.
Hi
qui tng
th
v
hi
qui mu
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 85
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Hm
hi quy mu (SRF):
Trong
thc t
him
khi
chng
c
s
liu ca tng
th
m
ch
c
s
liu mu. Chng
ta
phi s
dng
d
liu mu
c
lng
hm
hi quy tng
th.
Hm
hi quy mu
c biu din:
Trong
:
l
c lng
ca gi tr
trung
bnh
ca Y i vi bin X bit
l
c lng
ca
l
c lng
ca
2
Hi
qui tng
th
v
hi
qui mu
i i
X Y
2 1
| + | =
Y
|
2
|
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 86
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Dng
Hm
Tuyn
tnh
:
Mt s
dng
hm
c
bn
trong
phn
tch
hi qui
u
im ca dng
hm
tuyn
tnh
l
tnh
n gin ca
n. Mi ln
X
tng
thm
mt
n v
th
Y
tng
thm
2
n v. Nhc
im ca
dng
hm
tuyn tnh cng
chnh
l
tnh
n gin ca
n, bt c
lc
no
tc
ng
ca
X
ph
thuc vo
cc
gi
tr
ca
X
hoc
Y, th
dng
hm
tuyn tnh khng th
l
dng
hm
ph
hp.
Dng
hm
ny
c
phng
trnh:
Y
i
=
1
+
2
X
i
+ u
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 87
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Dng
Hm
Bc hai :
Mt s
dng
hm
c
bn
trong
phn
tch
hi qui
Dng
hm
ny
c
phng
trnh:
Y
i
=
1
+
2
X
i
+
3
X
i
2
+ u
i
Khi
X
tng
thm
mt
n v
th
Y
tng
thm
2
+ 2
3
X
i
n v.
Nu
3
> 0, th
khi
X
tng
ln,
tc
ng
b
sung ca
X
n
Y
cng
tng
ln; nu
3
<0, th
khi
X
tng
ln, tc
ng
b
sung
ca
X
n
Y
gim xung. Nu
bn c ng
biu din
chi ph
th
chi ph
bin
(tc l s n v
m
C
tng
ln
khi
Q
tng
ln
thm
mt
n v) s
l
MC=
2
+ 2
3
Q
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 88
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Dng
Hm
Logart
:
Mt s
dng
hm
c
bn
trong
phn
tch
hi qui
Dng
hm
ny
c
phng
trnh:
lnY
i
=
1
+
2
lnX
i
+ u
i
Gii
thch
dng
hm
ny
l
nu
X
thay
i 1% th Y
s
thay
i
2
%; y
l
tnh
cht
c bit
ca quan h
logart.
Hm
Cobb-Douglas c
dng:
Y =
1
K
2
L
3
e
u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 89
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Dng
Hm
bn-lgart
(Semilog):
Mt s
dng
hm
c
bn
trong
phn
tch
hi qui
Dng
hm
ny
c
phng
trnh:
Y
i
=
1
+
2
lnX
i
+ u
i
Nu
X
tng
thm
1 n v
th
Y
tng
thm
[
2
*100] %. Mt s
ng
dng
hu
ch
cho
dng
hm
ny. V
d, quan
h
gia
tin lng
v
trnh
gio
dc.
Dng
hm
ny
c
phng
trnh:
lnY
i
=
1
+
2
X
i
+ u
i
Khi
X
tng
1%, th
Y
tng
[
2
/100] n v.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 90
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Dng
Hm
Nghch
o:
Mt s
dng
hm
c
bn
trong
phn
tch
hi qui
Dng
hm
ny
c
phng
trnh:
Y
i
=
1
+
2
(1/X
i
) + u
i
Dng
hm
nghch
o thng
c s
dng
khi
Y
v
X
u
dng
v
khi
ng
biu din
quan
h
gia
chng
dc
xung
(
1
>0 v
2
>0). Trong
trng
hp
ny, dng
hm
tuyn
tnh
khng
c tt bi
v
ng
biu din s
ct trc
ta
v
Y
s
tr
nn
m
i
vi
cc
gi
tr
X
ln.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 91
3.1. Khi
nim phn tch hi qui
Tng
qut
:
Mt s
dng
hm
c
bn
trong
phn
tch
hi qui
Ta cng
c
th
kt hp vi dng
hm
khc
nhau
trong
mt hi qui,
v
d:
Y
i
=
1
+
2
(1/X
2
) +
3
ln X
3
+
4
X
4
+
5
X
4
2
+ u
i
nu ta lm th, ta
thng
phi
c
cc
l
do tha
ng
ngh
rng
hnh
dng
ca quan h
gia
Y
v
X
2
l
khc
vi
cc
hnh
dng
ca
quan
h
gia
Y
v
X
3
, v
Y
v
X
4
.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 92
3.2. M
hnh
hi qui n
Phng
php
bnh
phng
nh
nht
y l
phng
php
c
a ra
bi
nh
ton
hc
c Carl
Friedrich Gauss, k
hiu
OLS (ordinary least squares). T
tng
ca phng
php
ny
l
cc tiu tng
bnh
phng
cc
phn d.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 93
3.2. M
hnh
hi qui n
OLS-
Hi
qui n
Hm
hi qui mu:
t
Ta thy rng
cc
tham
s
qui mu s
l
nghim ca h
thng
phng
trnh
sau
(1)
(2)
T
(1) =>
2
2 1
2
)
( ) (
i i
i
i i
i
x y y y L | | =
=
i i
x y
2 1
| | + =
= =
i
i 2 1 i
1
0 ) x
y ( 2
L
| |
| c
c
= =
i
i 2 1 i i
2
0 ) x
y ( x 2
L
| |
| c
c
0 x
n y 0 ) x
y (
i
i 2 1
i
i i 2 1 i
i
= =
| | | |
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 94
3.2. M
hnh
hi qui n
t
Do vy ta c th
vit: hay
T
(2) =>
Do vy:
OLS-
Hi
qui n
y n y
i
=
x n x
i
=
0
2 1
= x n n y n | | 0
2 1
= x y | |
=
i
i i i
x y x 0 )
(
2 1
| |
= +
= +
= +
i
i i i
i
i i i i i
i
i i i
x x n x y n y x
x x x x y y x
x x y y x
0
0
0 )
(
2
2
2
2
2
2 2
2 2
| |
| |
| |
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 95
3.2. M
hnh
hi qui n
Suy
ra:
l
cc
c lng
ca
|
1
v
|
2
c tnh bng
phng
php
bnh
phng
nh
nht-
c gi
l
cc
c lng
bnh
phng
nh
nht
OLS-
Hi
qui n
x
&
) x x (
) y y )( x x (
x n x
y x n y x
2 1
2
i
i i
2 2
i
i i
2
| | | =
2 1
| |
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 96
3.2. M
hnh
hi qui n
Cc
gi
thit
Phng php bnh phng nh
nht (OLS) l phng php rt ng tin cy
trong vic c lng cc tham s
ca m hnh, tuy nhin m hnh c lng
phi tho
mn cc
gi
thit. Khi tho
mn cc gi
thit, c lng bnh
phng nh
nht (OLS) l c lng tuyn tnh khng chch c
hiu qu
nht
trong cc c lng. V
th phng php OLS a ra c Lng Khng
chch Tuyn Tnh Tt Nht (BLUE).
Kt qu
ny c gi l
nh l
GaussMarkov, Cc gi
thit nh sau.
Gi
thit
1. E(u
i
) = 0
K
vng
ca
cc
yu t
ngu nhin u
i
bng
0
2. Var
(u
i
) = o
2
Phng
sai
bng
nhau
vi mi u
i
3. Cov
(u
i
,u
j
)=0
Khng
c
s
tng
quan
gia
cc
u
i
4. Cov
(u
i
,x
i
)=0
U v
X khng
tng
quan
vi
nhau
5. u
i
Phn
phi chun
OLS-
Hi
qui n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 97
3.2. M
hnh
hi qui n
Phng
sai
bng
nhau
OLS-
Hi
qui n
.
.
x
1
x
2
E(y|x) = |
1
+ |
2
x
y
f(y|x)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 98
3.2. M
hnh
hi qui n
Phng
sai
khng
bng
nhau
OLS-
Hi
qui n
.
x x
1
x
2
y
f(y|x)
x
3
.
.
E(y|x) = |
1
+ |
2
x
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 99
3.2. M
hnh
hi qui n
T
cng
thc xc nh
cc
tham
s
ca mu, ta
d
dng
tnh
c:
Trong
:
Trong
cc
cng
thc trn,
2
cha bit,
2
c
c lng
bng
c lng
khng
chch
ca n l:
N
chnh
l
lch
chun ca
cc
gi
tr
Y quanh
ng
hi
qui mu
chnh
xc
ca SRF
) (
) (
)
( se ;
) (
)
(
) (
)
( se ;
) (
)
(
2
2
2
1
2
2
2
1
2
2
2
2
2
i
i
i
i
i
i
i
u Var
x x n
x
x x n
x
Var
x x
x x
Var
=
o
o | o |
o
|
o
|
2
2
2
= o
n
e
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 100
3.2. M
hnh
hi qui n
c
th
bit m hnh gii thch c nh th
no hay bao nhiu
% bin ng ca bin ph
thuc, ngi ta s
dng R
2
Trong
:
TSS l
tng
bnh
phng
ca tt c
cc
sai
lch
gia cc gi tr
quan
st
Y
i
v
gi
tr
trung
bnh.
ESS: l
tng
bnh
phng
ca tt c
cc
sai
lch
gia cc gi tr
ca bin
ph
thuc Y nhn
c t
hm
hi
qui mu v gi tr
trung
bnh
ca
chng. Phn
ny
o
chnh
xc
ca
hm
hi qui
RSS: l
tng
bnh
phng
ca tt c
cc
sai
lch
gia cc gi tr
quan
st
Y v
cc
gi
tr
nhn
c t
hm
hi qui.
ph
hp ca m hnh
TSS TSS
R
y y
e
y y
y y
TSS TSS
i
i
i
i
RSS
1
ESS
) ( ) (
) (
RSS ESS
1
2
2
2
2
2
= =
= + =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 101
3.2. M
hnh
hi qui n
T
s
gia tng
bin thin c gii thch bi m hnh cho tng
bnh
phng
cn
c gii thch c gi l h
s
xc
nh, hay
l
tr
thng
k
good of fit. T nh
ngha R
2
chng
ta
thy R
2
o t
l
hay s
% ca ton b
sai
lch
Y vi gi tr
trung
bnh
c gii thch bng
m
hnh. Khi
ngi ta s
dng
R
2
o
s
ph
hp ca hm hi
qui; 0
R
2
1
R
2
cao ngha l
m hnh c lng c gii thch c mt mc
cao bin ng ca bin ph
thuc.
Nu R
2
bng 0. Ngha l
m hnh khng a ra thng tin no v
bin ph
thuc v
d on tt nht v
gi
tr
ca bin ph
thuc l
gi
tr
trung bnh ca n. Cc bin "gii thch" thc s khng a
ra c mt gii thch no.
ph
hp ca m hnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 102
3.2. M
hnh
hi qui n
Vi cc gi
thit cho
phn trc (OLS)-
u
i
c
phn b
N(0,
2
). Nu tho
mn th ngi ta suy ra:
Vi
tin cy 1-o, ta
c
c lng
2 pha
nh
sau:
c lng
khong
tin cy ca
cc
|
j
2 - T(n ~
)
(
)
*
)
, (
j
j j
j
j j
j j j
Se Se
E
T
Var N
|
| |
=
|
| |
=
| | = |
o
|
| |
o o
= s
s 1 )) 2 n ( t
)
( Se
) 2 n ( t ( P
2 /
j
j j
2 /
| | )
( Se ) 2 n ( t
);
( Se ) 2 n ( t
j 2 / j j 2 / j
| | | |
o o
+
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 103
3.2. M
hnh
hi qui n
c lng
2 pha:
c lng
khong
tin cy ca
cc
|
j
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 104
3.2. M
hnh
hi qui n
C
th a ra gi
thit no
i vi
j
, chng
hn
j
=
j
*
.
Nu gi
thit ny ng
th:
2) - T(n ~
)
( Se
T
j
j j
|
| |
=
Kim
nh
cho
cc
|
j
Loi gi
thit Gi
thit H
0
Gi
thit
i H
1
Min bc b
Hai
pha
j
=
j
*
j
j
*
t >t
/2
(n-2)
Pha
phi
j
j
*
j
>
j
*
t >t
(n-2)
Pha
tri
j
j
*
j
<
j
*
t <-t
(n-2)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 105
3.2. M
hnh
hi qui n
S
dng
p-value:
Kim
nh
cho
cc
|
j
o /2 =
.025
o /2 =
.025
0 0
T
o/2
= 1.96 T
o/2
= 1.96
T T
o /2 =
.025
o /2 =
.025
-T
o/2
= -1.96 -T
o/2
= -1.96
T = 2.74 T = 2.74 T = -2.74 T = -2.74
1/2
p-value
= .0031
1/2
p-value
= .0031
1/2
p-value
= .0031
1/2
p-value
= .0031
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 106
3.2. M
hnh
hi qui n
Intercept: Tung
gc
Coefficients : H
s
hi
quy
Standard Error : Sai
s
chun ca
c lng
h
s
t Stat : Tr
thng
k
t(n-2)
P-value : Gi
tr
p
Kt qu
hi
qui trn
Excel
SUMMARY OUTPUT
Regression Statistics
Multiple R 0.9901
R Square 0.9802
Adjusted R Square 0.9798
Standard Error 2.5471
Observations 51
ANOVA
df SS MS F Significance F
Regression 1 15750.3157 15750.3157 2427.7095 0.0000
Residual 49 317.8986 6.4877
Total 50 16068.2143
Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95%
Intercept 0.1765 0.4675 0.3775 0.7074 -0.7630 1.1160
income 0.1417 0.0029 49.2718 0.0000 0.1359 0.1474
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 107
3.2. M
hnh
hi qui n
C : Tung
gc; Coefficient : H
s
hi
quy
Std. Error : Sai
s
chun ca
c lng
h
s
t
Statistic : Tr
thng
k
t(n-k)
Prob: Gi
tr
p.
Bc
b
H
0
khi
/t-Statistic/ > t
o/2
hoc Prob < o.
Kt qu
hi
qui trn
Eviews
Dependent Variable: WAGE
Method: Least Squares
Included observations: 49
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 1120.247 241.4885 4.638923 0.0000
EDUC 112.4522 36.29650 3.098154 0.0033
R-squared 0.169590 Mean dependent var 1820.204
Adjusted R-squared 0.151922 S.D. dependent var 648.2687
S.E. of regression 596.9982 Akaike
info criterion 15.66167
Sum squared resid 16751120 Schwarz criterion 15.73888
Log likelihood -381.7108 F-statistic 9.598561
Durbin-Watson stat 1.582769 Prob(F-statistic) 0.003283
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 108
3.2. M
hnh
hi qui n
D
bo
gi
tr
trung
bnh
ca bin ph
thuc:
Gi
s
ta
bit rng
bin
c lp x v mt
gi
tr
x
0
no
m ta
cn
a ra cc kt lun v
gi
tr
trung
bnh
ca bin ph
thuc y,
th
ta
c:
E(ylx
0
)= E(
1
+
2
x
0
+ u
0
) =
1
+
2
x
0
Khi
ng
hi qui mu cho c lng
im E(ylx
0
):
0
l
c lng
khng
chch
c
phng
sai
nh
nht ca E(ylx
0
), tuy
nhin
0
vn
khc
gi
tr
thc ca n.
0
c
phn
b
chun vi k
vng
1
+
2
x
0
nn
D
bo
0 2 1 0
x
y
| | + =
2) - T(n ~
) y
( Se
) x ( y
T
0
0 2 1 0
| | +
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 109
3.2. M
hnh
hi qui n
D
bo
gi
tr
trung
bnh
ca bin ph
thuc:
Khong
tin cy 1-
ca E(y|x
0
):
Trong
:
D
bo
) y
( Se ) 2 n ( t y
) x y ( E ) y
( Se ) 2 n ( t y
1 )) y
( Se ) 2 n ( t x
x ) y
( Se ) 2 n ( t x
( P
0 2 / 0 0 0 2 / 0
0 2 / 0 2 1
0 2 1 0 2 / 0 2 1
+ s s
= + + s
+ s +
o o
o
o
o | |
| | | |
(
(
+ o =
2
2
0 2
0
) (
) ( 1
)
(
x x
x x
n
y Var
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 110
3.2. M
hnh
hi qui n
Bng
sau
y
cho
quan
st
theo
thi gian v
doanh
thu
bn
hng
hng
nm ca mt
cng
ty
(k
hiu
l
Y) v
chi ph
Marketing hng
nm
(k
hiu
l
X) tnh
theo
gi
c
nh
nm
1990 (n v: t ng) trong
thi k
t
1990-2001.
T
bng
trn
tnh
c:
c lng
m
hnh
Yi = |
1
+ |
2
X
i
+ u
i
Vi h
s
tin cy
l
95% hy
tm
khong
tin cy ca
cc
h
s
hi
qui.
Vi mc
ngha
5% hy
kim
nh
gi
thit
|
2
=0. T
kt qu
nhn
c
hy
nu
ngha v
mt kinh t
ca kt lun.
Hy tnh v gii
thch
ngha ca R
2
Hy
d
bo
doanh
thu
bn
hng
trung
bnh
nu
chi ph
Marketing l
50 t ng.
Bi
tp
Y 60.02 86.68 85.66 71.62 88.74 141.27 136.02 132.73 145.48 175.58 158.02 169.81
X 13.44 22.54 18.36 16.8 23.26 40.72 32.75 31.48 37.81 45.29 40.91 46.9
22 . 548 )
(
23 . 5077 ) (Y ) (X ; 63 . 17729 ) (Y ; 73 . 12924
36 . 1500 ) (X ; 63 . 1451 Y ; 26 . 370
2
i i
2
i
2
2
i i
=
= = =
= = =
i i
i
i
Y Y
Y X Y X
X X
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 111
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Chng
ta
nghin
cu m hnh hi
qui n. Trong
l
thuyt
cng
nh
trong
thc t, c
nhiu trng
hp m bin kinh t
cho
khng
th
gii thch bng
cc
m
hnh
hi
qui n nh
vy.
V
d:
Lng
cu ph
thuc
vo
gi, thu
nhp, gi
cc
hng
ho
khc
v.v. Nh
li l thuyt v
hnh
vi ngi
tiu
dng.
QD = f(P, I, Ps, Pc,Market
size, T (th
hiu))
Gi
nh
ph
thuc vo din tch nh, s
phng
ng
v
s
phng
tm
...
Chi tiu
ca h
gia
nh
v
thc phm ph
thuc
vo
qui m
h
gia
nh, thu
nhp, v
tr
a
l
. . .
T
l
t
vong
tr
em
ca quc gia ph
thuc vo thu nhp bnh
qun
u ngi, trnh
gio
dc . .
Gii thiu m hnh hi
qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 112
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Khi
chng
ta
c
tp hp d
liu v
mt bin kinh t
no
(bin
ny
c gi l bin ph
thuc) v
cc
nhn
t nh
hng
n
n
(cc
nhn
t nh
hng
ny
c gi
l
cc
bin gii thch)
th
vic xt n
cc
nh
hng
ring
bit (hoc
ng
thi) ca
nhiu
nhn
t n mt bin kinh t
c
th c gii thch bng
m
hnh
hi
qui bi.
Hm
hi qui bi tng
th
c
dng
y =
1
+
2
x
2
+
3
x
3
+ . . .
k
x
k
+ u
PRF
Trong
:
1
: l
h
s
t
do (h
s
chn)
j
: l
h
s
hi qui ring
u: sai
s
ngu
nhin
Gii thiu m hnh hi
qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 113
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Cc
gi
thit OLS cho m hnh hi
qui tuyn tnh n
c gii thch
trong
m
hnh
hi
qui bi:
1. E(u
i
) = 0
K
vng
ca cc yu t
ngu nhin u
i
bng
0
2. Var
(u
i
) = o
2
Phng
sai
bng
nhau
vi mi u
i
3. Cov
(u
i
,u
j
)=0
Khng
c
s
tng
quan
gia
cc
u
i
4. Cov
(u
i
,x
i
)=0
U v
X khng
tng
quan
vi nhau
5. u
i
Phn
phi chun
Gi
thit b
sung cho m hnh hi qui bi:
6. Gia cc x
2
, x
3
, ..x
k
khng c quan h
tuyn
tnh. Nu x
2
, x
3
, ..x
k
c
quan
h
tuyn
tnh
th
ngi
ta
ni
rng
c
hin tng
a cng
tuyn.
Hay khng
tn ti
0:
1
x
1i
+
2
x
2i
+
3
x
3i
+...+
k
x
ki
= 0
Gi
thit ca m hnh hi
qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 114
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Trong
thc t
chng
ta
thng
ch
c
d
liu t
mu. T
s
liu
mu
chng
ta
c lng
hi
quy
tng
th.
Hm
hi quy mu:
c lng
cc
tham
s
ca
m
hnh, chng
ta
s
dng
phng
php
bnh
phng
nh
nht-OLS (nh gii thiu
phn trc).
Cc
phn d c
nh
ngha ging
nh
trong
m
hnh
hi
qui
n:
c lng
cc
tham
s
ca m hnh hi
qui a bin
ki k i 3 3 i 2 2 1 i
x
... x
x
y
| | | | + + + + =
i i i
y
y e =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 115
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Chng
ta
c
thit lp
cc
iu kin bc nht
cho
php
tnh
ti
thiu ny nh
sau:
H
phng
trnh
m
chng
ta
c
c gi l h
phng
trnh
chun. Chng
ta
c
th
gii k phng
trnh
chun
ny
tm
k h
s
beta cha bit.
S
trnh
by
n gin nht ca li gii
ny
di dng
i s
ma trn. Tuy
nhin
s
dng
phn mm
EViews
hay cc
phn mm
phn
tch
d
liu khc
chng
ta
c
th
tm
d
dng
cc
h
s
hi qui.
c lng
cc
tham
s
ca m hnh hi
qui a bin
0 x )) x
... x
x
( y ( 2
e
. .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... ..........
0 x )) x
... x
x
( y ( 2
e
0 )) x
... x
x
( y ( 2
e
ki ki k i 3 3 i 2 2 1 i
k
2
i
i 2 ki k i 3 3 i 2 2 1 i
2
2
i
ki k i 3 3 i 2 2 1 i
1
2
i
= + + + + =
c
c
= + + + + =
c
c
= + + + + =
c
c
| | | |
|
| | | |
|
| | | |
|
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 116
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Trong
m
hnh
hi
qui hai
bin R
2
o
thch
hp ca hm hi
qui.
N
chnh
l
t
l
ca ton b
s
bin
i ca bin ph
thuc y do bin
gii
thch
x gy
ra. Trong
m
hnh
hi
qui bi t
l
ca ton b
s
khc
bit ca bin y do tt c
cc
bin X gy ra c gi l h
s
xc
nh
bi, k
hiu l R
2
:
0
R
2
1. Nu R
2
=1, c
ngha l ng
hi
qui gii
thch
100% thay
i ca y. Nu R
2
=0, c
ngha
l
m
hnh
khng
gii thch s
thay
i no ca y.
R
2
L
hm
khng
gim ca s
bin gii thch c trong m hnh, do
nu tng
s
bin gii
thch
c
trong
m
hnh
th
R
2
cng
tng. Vn
cn
t
ra
l
khi
no
cn
a thm bin gii thch mi
vo
trong
m
hnh?
H
s
xc
nh
bi R
2
v
h
s
xc
nh
bi
hiu chnh
=
2
2
2
) (
1
y y
e
R
i
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 117
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
ngn chn tnh trng c a thm bin vo m hnh nh
nu trn, mt php o khc v
mc
thch hp c s
dng
thng xuyn hn. Php o ny gi l
R
2
hiu chnh hoc R
2
hiu chnh theo bc t
do (kt qu
ny lun c in ra khi thc
hin hi qui bng nhng phn mm chuyn dng).
pht trin
php o ny, trc ht phi nh
l
R
2
o lng t
s
gia
phng sai ca Y c gii thch
bng m hnh; mt cch
tng ng, n
bng 1
tr i t
s
khng c gii thch do
phng sai ca sai s
Var(u). Ta c
th
biu din cng thc tnh
nh sau:
H
s
xc
nh
bi R
2
v
h
s
xc
nh
bi
hiu chnh
) (
) (
1
2
Y Var
u Var
R =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 118
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Chng ta bit rng mt c lng khng chch ca Var (u)
c tnh bng RSS/(n
k), v
mt c lng khng chch ca
Var (Y) c tnh bng TSS/(n
1). Thay vo phng trnh trn
ta c:
Qua thao
tc
hiu chnh
ny
th
ch
nhng
bin thc s
lm
tng
kh
nng
gii thch ca m hnh mi xng
ng
c
a vo
m
hnh
.
H
s
xc
nh
bi R
2
v
h
s
xc
nh
bi
hiu chnh
TSS
n
R
k n
n
k n TSS
n RSS
n TSS
k n RSS
R
) 1 (
1 ) 1 (
) (
) 1 (
1
) (
) 1 (
1
) 1 /(
) /(
1
2
2
2
o
=
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 119
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
c lng
2 pha, ta
tm
c t
/2
(n-k) tho
mn.
Do vy
khong
tin cy l:
Chng
ta
cng
c
th
kim
nh
gi
thit
j
=
j
*
, Thc hin
tng
t
nh
hi
qui n.
c lng
khong
tin cy v kim
nh
cho
|
j
o = s
|
| |
s
o o
1 )) (
)
) ( (
2 / 2 /
k n t
Se
k n t P
j
j j
| | )
( ) (
);
( ) (
2 / 2 / j j j j
Se k n t Se k n t | + | | |
o o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 120
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Trong m hnh hi qui a bin, gi
thit "khng" cho rng m hnh khng c
ngha c hiu l
tt c
cc h
s
hi qui ring (cc tham s
dc) u
bng khng.
ng dng kim nh Wald (thng c gi l
kim nh F)
c tin hnh c
th nh sau:
Bc 1 Gi
thuyt khng l
H
0
: |
2
= |
3
== |
k
= 0
Gi
thuyt ngc li
l
H
1
: c
t nht mt trong nhng gi
tr
khng bng khng.
Bc 2 Trc tin hi qui Y theo mt s
hng khng i v
X
2
,X
3
,..,X
k
,
sau
tnh tng bnh phng sai s
RSS
U
. K n tnh RSS
R
. Chng ta
nh ngha phn phi F l
t
s
ca hai bin ngu nhin phn phi chi
bnh phng c lp. iu ny cho ta tr
thng k:
Kim
nh
ngha ca hm hi
qui
| |
) , , ( ~
) /(
) /(
k n m k F
k n RSS
m k RSS RSS
F
U
U R
c
o
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 121
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
V
H
0
: |
2
= |
3
== |
k
= 0, d
dng thy rng tr
thng k kim
nh i vi gi
thit ny s
l:
Bc 3 T
s
liu trong bng F tng ng vi bc t
do k
1
cho t
s
v
n
k cho mu s, v
vi mc ngha cho trc , ta
c
F*(, k-1,n-k)
sao cho din tch bn phi ca F* l
.
Bc 4 Bc b
gi
thuyt khng
mc ngha a nu Fc > F*.
i vi phng php gi
tr
p, tnh gi
tr
p = P(F > Fc|H
0
) v
bc b
gi
thuyt khng nu gi
tr
p nh hn mc ngha.
Kim
nh
ngha ca hm hi
qui
| |
) , , ( ~
) /(
) 1 /(
) /(
) /(
k n m k F
k n RSS
k ESS
k n RSS
m k RSS RSS
F
U
U R
c
= o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 122
3.3. M
hnh
hi qui a bin (HQ bi)
Hy
gii
thch
du
m
anh/ch
mong
mun cho cc h
s
2
,
3
,
4
Gii
thch
ngha ca
cc
h
s
hi
quy.
Hy
cho
bit m hnh nhn hi
qui c
ngha vi
obng
5% hay khng
Bi
tp
SUMMARY OUTPUT
Regression Statistics
Multiple R 0.5676
R Square 0.3222
Adjusted R Square 0.2770
Standard Error 551.2095
Observations 49
ANOVA
df SS MS F Significance F
Regression 3 6499678.255 2166559 7.130784 0.000510121
Residual 45 13672433.7 303831.9
Total 48 20172111.96
Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95%
Intercept 632.244 423.379 1.493 0.142 -220.484 1484.972
EDUC 142.510 34.859 4.088 0.000 72.299 212.720
EXPER 43.225 14.304 3.022 0.004 14.417 72.034
AGE -1.913 8.394 -0.228 0.821 -18.819 14.992
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 123
Chng
4
PHNG PHP D
BO
NH LNG
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 124
4.1. Gii thiu
D
bo
theo
ting
Hy
Lp
l
Prognosis -
s
tin
on, s
thy trc.
D
bo
l
s
tin
on c cn c
khoa
hc, mang
tnh
cht xc sut v
mc
, ni
dung, cc
mi quan h, trng
thi, xu
hng
pht
trin ca
i tng
nghin
cu hoc v
cch
thc v thi hn
t
c cc mc
tiu
nht
nh
ra
trong
tng
lai.
Tin
on khoa hc: y
l
tin
on
da trn vic
phn
tch
mi quan
h
qua li gia cc i tng
trong
khun
kh
ca mt h
thng
l
lun
khoa
hc nht
nh. N
da trn vic
phn
tch
tnh
quy
lut
pht
trin
ca
i tng
d
bo
v
cc
iu kin ban u vi t
cch
nh
l
cc
gi
thit. Tin
on
khoa
hc l kt qu
ca s
kt hp gia nhng
phn
tch
nh
tnh
v
nhng
phn
tch
nh
lng
cc
qu
trnh
cn d
bo.
Khi
nim v vai tr ca d
bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 125
4.1. Gii thiu
D
bo
l
mt yu t
quan
trng
ca hu ht
cc
quyt
nh
kinh
doanh
v
lp k
hoch
kinh
t.
Cng
tc
d
bo
l
v
cng
quan
trng
bi l
n
cung
cp
cc
thng
tin cn thit nhm
pht
hin v b
tr
s
dng
cc
ngun
lc
trong
tng
lai
mt cch c cn c
thc t. Vi nhng
thng
tin m
d
bo
a
ra
cho
php
cc
nh
hoch
nh
chnh
sch
c
nhng
quyt
nh
v u t, cc
quyt
nh
v
sn xut, v
tit
kim
v
tiu
dng, cc
chnh
sch
ti
chnh, chnh
sch
kinh
t
v
v.
Hu nh
mi lnh
vc chc nng
ca
doanh
nghip
u s
dng
mt loi d
bo
no
, v
d:
Khi
nim v vai tr ca d
bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 126
4.1. Gii thiu
K
ton: d
bo
chi ph
v
doanh
thu
trong
k
hoch
np thu.
Phng
nhn
s: d
bo
nhu
cu tuyn dng
v
nhng
thay
i
trong
cng
s.
Chuyn
gia
ti
chnh: d
bo
ngn
lu.
Qun
c sn xut: d
bo
nhu
cu
nguyn
vt liu v tn
kho.
Gim
c
marketing: D
bo
doanh
s thit lp ngn sch cho
qung
co.
Khi
nim v vai tr ca d
bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 127
4.1. Gii thiu
Bc
1. Xc
nh
mc
ch
Bc
2. Xc
nh
khong
thi gian d
bo
Bc
3. Chn phng
php
d
bo
Bc
4. Thu thp
v
phn
tch
d
liu
Bc
5. Tin hnh d
bo
Bc
6. Kim chng
kt qu
v
rt
kinh
nghim
Qui trnh
d
bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 128
4.1. Gii thiu
Cc
phng
php
d
bo
-Bnh
qun
n gin
-Bnh
qun
di
ng
-San
bng
s
m
-Chui thi gian
-Phng
php
Box-
Jenkins
-Bnh
qun
n gin
-Bnh
qun
di
ng
-San
bng
s
m
-Chui thi gian
-Phng
php
Box-
Jenkins
PHNG PHP
D
BO
PHNG PHP
D
BO
PHNG PHP
NH TNH
PHNG PHP
NH TNH
PHNG PHP
NH LNG
PHNG PHP
NH LNG
Cc m hnh
nhn
qu
Cc m hnh
nhn
qu
Cc
m
hnh
chui
thi gian
Cc
m
hnh
chui
thi gian
-Ly kin ca
ban lnh
o
-Ly kin ca b
phn bn hng
-Phng
php
ly kin ca ngi
tiu
dng
-Phng
php
chuyn
gia
-Ly kin ca
ban lnh
o
-Ly kin ca b
phn
bn
hng
-Phng
php
ly kin ca ngi
tiu
dng
-Phng
php
chuyn
gia
-Hi
quy
-Phn
tch
tng
quan
-Hi
quy
-Phn
tch
tng
quan
Cc phng php d
bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 129
4.1. Gii thiu
Cc
phng
php
d
bo
nh
lng
da
vo
cc
s
liu thng
k
v
thng
qua cc
cng
thc ton hc
c thit lp
d
bo
cho
tng
lai. Khi
d
bo, nu
khng
xt
n
cc
nhn
t nh
hng
khc
c
th
dng
cc
phng
php
d
bo
theo
dy
s
thi
gian. Nu cn
nh
hng
ca
cc
nhn
t
khc
n
nhu
cu
c
th
dng
cc
m
hnh
nhn
qu
(hi
quy, tng
quan).
u
im ca d
bo
nh
lng:
Kt qu
d
bo
hon
ton
khch
quan
C
phng
php
o lng
chnh
xc
d
bo
t
tn thi gian
tm
ra
kt qu
d
bo
C
th
d
bo
im hay d
bo
khong
D
bo
nh
lng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 130
4.1. Gii thiu
Ty
vo
phng
php
d
bo
c chn:
Mt s
phng
php
ch
cn chui s
liu s c d
bo: nh
d
bo
th, phn
tch, san m, ARIMA
Cc
phng
php
hi
qui yu
cu phi c s
liu cho mi bin s
dng
trong
m
hnh
S
liu ni b
ca t
chc
S
liu
bn
ngoi
t
chc
Ngun d
liu
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 131
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Cc
hin tng
kinh
t
- x hi
lun
lun
bin
ng
qua thi
gian.
nghin
cu s
bin
ng
ny
ngi
ta
dng
phng
php
chui thi gian (dy s
thi
gian). Chui thi gian l dy
cc
tr
s
ca mt ch
tiu
no
c sp xp
theo
th
t
thi
gian.
Phng
php
d
bo theo dy s
thi gian c xy dng
trn
mt gi
thit v
s
tn ti v lu li
cc
nhn
t
quyt
nh
i
lng
d
bo
t
qu
kh n tng
lai. Trong
phng
php
ny
i lng
cn d
bo
c xc nh
trn
c
s
phn
tch
chui
cc
s
liu thng
k
c
trong
qu
kh
.
(vd.: s
liu v
nhu
cu sn phm, doanh
thu, li
nhun, chi ph,
nng
sut
hay ch
s
tiu
dng).
Khi
qut
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 132
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Mt s
tnh
cht ca chui thi gian
-
Tnh
xu
hng
(trend);
-
Tnh
thi v
(seasonality);
-
Tnh
chu
k
(cycles);
-
Nhng
bin
ng
ngu
nhin
(random variation).
Khi
qut
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 133
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Mt s
tnh
cht ca chui thi gian
Khi
qut
?
?
?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 134
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
trung
bnh
gin
n l phng
php
d
bo trn c
s
ly
trung
bnh
ca
cc
d
liu
qua, trong
cc
gi
tr
ca
cc
giai
on trc
u c trng
s
nh
nhau.
Ni
dung:
D
bo
gi
tr k
tip theo (t) s
bng
chnh
gi
tr
ca k
trc
(t-1).
Cng
thc: F
t
= D
t-1
(4-1)
Trong
:
F
t
- mc d
bo
k
t;
D
t-1
gi tr
thc t
ca k
t-1
u
im: n gin, c
th ng
dng
hiu qu
trong
trng
hp
chui
c
xu
hng
r
rng.
Nhc
im: Mc
chnh
xc
ca d
bo
thp.
Phng
php
d
bo
gin
n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 135
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
trung
bnh
gin
n
Cng
thc:
(4-2)
Trong
:
F
t
l
gi
tr
d
bo
cho
giai
on t;
D
i
l
gi
tr
thc t
ca giai on i;
n
s
giai
on thc t
dng
quan
st
(n=t-1).
u
im:
Chnh
xc
hn phng
php
gin
n
Ph
hp vi nhng
dng
yu
cu
u c xu hng
n
nh.
Nhc
im:
Phi lu tr
mt s
lng
d
liu kh ln.
,
1
1
n
D
F
t
i
i
t
=
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 136
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
V
d
1: Hy
d
bo
nhu
cu
thng
ti da trn mc bn hng
thc t
ca
cc
thng
trc:
Phng
php
trung
bnh
gin
n
Thng Mc bn thc t
(Dt) D
bo
(Ft)
1 100 --
2 110 F2=D2=100
3 120 F3=(D1+D2)/2=105
4 115 F4=110
5 F5=?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 137
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
trung
bnh
ng
(TB trt)
Trong
trng
hp khi c s
bin
ng, trong
thi gian gn nht c
nh
hng
nhiu nht
n kt qu
d
bo, thi gian cng xa th nh
hng
cng
nh
ta
dng
phng
php
trung
bnh
ng
s
thch
hp
hn.
D
bo
cho
giai
on tip theo da trn c
s
kt qu
trung
bnh
ca
cc
k
trc
thay i (trt) trong
mt gii hn thi gian nht
nh.
Cng
thc:
(4-3)
Trong
:
F
t
l
gi
tr
d
bo
cho
giai
on t;
D
t-i
l
gi
tr
thc t
ca giai on t-i;
n
s
giai
on quan st.
n
D
F
n
i
i t
t
=
=
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 138
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
trung
bnh
ng
(TB trt)
u
im: Cho
chnh
xc
tng
i, Rt
ngn s
liu lu tr
Nhc
im: Khng
cho
thy
c mi tng
quan
trong
cc
i
lng
ca
dng
yu
cu.
V
d
2: D
bo
nhu
cu cho cc thng ti bng
phng
php
trung
bnh
ng, vi n=3.
Thng Mc bn thc t
(Dt) D
bo
(Ft)
1 100
2 110
3 120
4 115 F4=(120 + 110 +100)/3
5 125 F5=(115 + 120 + 110)/3
6 F6=?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 139
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
trung
bnh
ng
c
trng
s
L
phng
php
trung
bnh
ng
c
tnh
n
nh
hng
ca tng
giai
on khc nhau n bin d
bo
thng
qua s
dng
trng
s
Cng
thc:
(4-4)
Trong
:
Dt-i
l
gi
tr
thc
giai
on t-i
t-i
l trng
s
ca giai on t-i vi
t-i
= 1 v
0
t-i
1.
u
im: Cho
kt qu
st
vi thc t
hn so vi pp tbd gin
n v c
s
dng
h
s.
Nhc
im:
D
bo
khng
bt kp xu hng
thay
i ca bin;
i
hi
ghi
chp
s
liu
chnh
xc
v
ln.
=
=
n
i
i t i t t
D F
1
o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 140
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
san bng
hm
s
m
Nhm khc phc nhc
im ca phng
php
trc, pp san
bng
m
cho
rng
d
bo
mi bng
d
bo
ca giai on trc
cng
vi t
l
chnh
lch
gia gi tr
thc v d
bo
ca giai
on
qua, c
iu chnh
cho
ph
hp.
Cng
thc:
(4-5)
Trong
:
F
t
D
bo
nhu
cu giai on t
F
t-1
- D
bo
nhu
cu giai on t-1
D
t-1
Nhu cu thc ca giai on t-1
- H
s
san bng
m
( ) ( )
1 1 1 1 1
1
+ = + =
t t t t t t
F D F D F F o o o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 141
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
san bng
hm
s
m
V
sao
li gi
l
pp san bng
hm
s
m?. Ta thy rng:
Nhn xt:
nh
hng
ca cc s
liu
trong
qu
kh i vi kt qu
d
bo
c
gi
tr
gim dn vi mt trng
s
nh
nhau
l
(1-) ->
-
c gi l h
s
san
bng
hm
s
m.
( )
( ) ( ) | |
( ) ( ) ( ) + + + + =
+ + =
+ =
4
3
3
2
2 1
2 2 1
1 1
1 1 1
1 1
1
t t t t t
t t t t
t t t
D D D D F
F D D F
F D F
o o o o o o o
o o o o
o o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 142
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
san bng
hm
s
m
Chn
nh
th
no?:
Ch
s th
hin
nhy cm ca sai s
d
bo, nn
ph
thuc
nhiu vo loi hnh sn phm
v
kinh
nghim ca ngi
kho st;
0 1, ngi ta thng
chn
[0.05-0.5];
ph
hp phi dng phng
php
th
nghim v chn
kt qu
c
sai
s
nh
nht.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 143
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
san bng
hm
s
m
V
d: D
bo
vi s
liu
trong
V
d
2
Thng
i
Nhu
cu
thc t
(Dt)
Nhu
cu d
bo
(Ft)
o
= 0.10 o
= 0.40
F
t,0.1
Sai
s F
t,0.4
Sai
s
1 100 - - - -
2 110
3 120
4 115
5 125
6
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 144
4.2. D
bo
da trn d
liu chui thi gian
Phng
php
san bng
hm
s
m
V
d: D
bo
vi s
liu
trong
V
d
2
Thng
i
Nhu
cu
thc t
(Dt)
Nhu
cu d
bo
(Ft)
o
= 0.10 o
= 0.40
F
t,0.1
Sai
s F
t,0.4
Sai
s
1 100 - - - -
2 110 100 10 100 10
3 120 101 19 104 16
4 115 102.9 12.1 110.4 4.6
5 125 104.11 20.89 112.24 12.76
6 106.20 117.34
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 145
4.3. D
bo
bng
phng
php
d
bo
nhn
qu
Khi
nim
L
phng
php
d
bo
da trn vic xc nh
mi quan h
gia
cc
i lng (bin), ri da vo
a ra
d
bo.
V
d: Doanh
thu
& chi ph; qung
co
& li nhun; gi
c
&
tin lng.
Ta s
tm
hiu hai phng
php
c
bn: hi
qui tuyn
tnh
v
phn tch
tng
quan.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 146
4.3. D
bo
bng
phng
php
d
bo
nhn
qu
Phn
tch
tng
quan
Phn
tch
tng
quan
nh
gi
mi
quan
h
gia
2 nhn
t. Gi
tr
cui
cng
(h
s
tng
quan) ch
ra liu c s
thay i ca
nhn
t
ny
s
dn n thay i
trong
nhn
t
kia
hay
khng.
Mt h
s
tng
quan
thp (v d: <0.10) ch
ra rng
mi quan h
gia
2 nhn
t
rt yu hoc
khng
tn ti. Mt h
s
tng
quan
cao
( gn bng
1 ) ch
ra rng
nhn
t
ph
thuc s
thay i
khi
nhn
t c lp
thay i.
V
d: Phn
tch
tng
quan
kh
hu
ch
trong
vic
nh
gi
mi
quan
h
gia 2 loi chng
khon. Thng
thng, mt mc
gi
an ton
dn
dt hoc d
bo
gi
c
ca mt loi chng
khon
khc. Hay, h
s
tng
quan
ca vng i nghch
vi
ng
la. iu
ny
c
ngha l
mt s
gia
tng
trong
ng
la thng
bo
trc mt s
gim gi
ca
vng.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 147
4.3. D
bo
bng
phng
php
d
bo
nhn
qu
Nu c s
liu v
hai
i lng
x, y.
nh
gi
mc
quan
h
gia hai i lng
ny, ngi ta s
dng
h
s
tng
quan
,
c tnh nh
sau:
Hoc
chng
ta cng
c
th
d
dng
tnh c
thng
qua
cng
c
Correlation
trong
Excel
Phn
tch
tng
quan
Y X
XY
i i
i i
xy
Y X
Y X
Y Y X X
Y Y X X
o o
o
=
=
) var( ) var(
) , cov(
) ( ) (
) )( (
2 2
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 148
4.3. D
bo
bng
phng
php
d
bo
nhn
qu
Biu din mi quan h
gia hai i lng
thng
qua phng
trnh
hi qui:
Y
i
= |
1
+ |
2
X
i
+ u
i
Chng
ta
s
dng
phng
php
bnh
phng
nh
nht-OLS
c lng
cc
tham
s
ca
m
hnh.
Da vo phng
trnh
hi qui
a ra d
bo.
Nhn xt, nh
gi
v
kt qu
d
bo
D
bo
bng
m
hnh
hi
qui
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 149
4.3. D
bo
bng
phng
php
d
bo
nhn
qu
D
bo
gi
tr
trung
bnh
ca bin ph
thuc:
Gi
s
ta
bit rng
bin
c lp x v mt
gi
tr
x
0
no
m ta
cn
a ra cc kt lun v
gi
tr
trung
bnh
ca bin ph
thuc y,
th
ta
c:
E(ylx
0
)= E(
1
+
2
x
0
+ u
0
) =
1
+
2
x
0
Khi
ng
hi qui mu cho c lng
im E(ylx
0
):
0
l
c lng
khng
chch
c
phng
sai
nh
nht ca E(ylx
0
), tuy
nhin
0
vn
khc
gi
tr
thc ca n.
0
c
phn
b
chun vi k
vng
1
+
2
x
0
nn
D
bo
bng
m
hnh
hi
qui
0 2 1 0
x
y
| | + =
2) - T(n ~
) y
( Se
) x ( y
T
0
0 2 1 0
| | +
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 150
4.3. D
bo
bng
phng
php
d
bo
nhn
qu
D
bo
gi
tr
trung
bnh
ca bin ph
thuc:
Khong
tin cy 1-
ca E(y|x
0
):
Trong
:
D
bo
bng
m
hnh
hi
qui
) y
( Se ) 2 n ( t y
) x y ( E ) y
( Se ) 2 n ( t y
1 )) y
( Se ) 2 n ( t x
x ) y
( Se ) 2 n ( t x
( P
0 2 / 0 0 0 2 / 0
0 2 / 0 2 1
0 2 1 0 2 / 0 2 1
+ s s
= + + s
+ s +
o o
o
o
o | |
| | | |
(
(
+ o =
2
2
0 2
0
) (
) ( 1
)
(
x x
x x
n
y Var
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 151
Chng
5
M HNH TON KINH T
V
PHNG PHP TI U
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 152
5.1. Tng
quan
M
hnh
kinh
t:
M
hnh
kinh
t
l
m
hnh
phn
nh
cc
i tng
trong
lnh
vc hot
ng
kinh
t.
xy
dng
m
hnh
kinh
t, chng
ta
cn
cn phi thu thp, x
l
cc
thng
tin v
nhng
kt qu
nghin
cu
lin
quan, cc
d
liu
c
cng
b
v
cc
kin thc ca
cc
ngnh
khoa
hc
khc.
Ngi ta thng
m
t
v
phn
tch
cc
hin tng, h
thng
kinh
t
x
hi di
ba
nhm
m
hnh
kinh
t
sau:
M
hnh
kinh
t
vi m
(Micro).
M
hnh
kinh
t
v
m
(Macro).
M
hnh
kinh
t
pht
trin.
Ngy
nay, cc
m
hnh
kinh
t c din
t
v
phn
tch
bng
ngn
ng,
t
duy
v
cng
c
ton
hc, mt khoa hc cht ch, chnh
xc
c
kh
nng
din t
v
phn
tch
mt cch y
, bn cht, khi
qut
nht s
vn
ng
v
pht
trin ca
cc
hin tng, h
thng
kinh
t
- x hi.
Khi
nim v
m
hnh
kinh
t
v
m
hnh
ton
kinh
t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 153
5.1. Tng
quan
M
hnh
ton
kinh
t:
M
hnh
ton
kinh
t
l
m
hnh
kinh
t c din
t bng
ngn
ng
ton
hc.
Bn cht ca
qu
trnh
m
hnh
ho
mt hin tng, mt h
thng
kinh
t
l
m
hnh
ho
qu
trnh
vn
ng
ca
n, ngha l xy
dng
phng
trnh
trng
thi
cho
n.
xy
dng
m
hnh
ton
hc ca mt hin tng, mt h
thng
kinh
t
c
th, ta
phi chn
cc
bin kinh t
cho
n,
l
cc
bin
iu khin, cc
bin ngu
nhin
(gi
chung
l
cc
bin
vo) v
cc
bin trng
thi, cc
bin ra
(kt qu
sn xut), sau
m t
quan
h
gia
cc
bin
bng
nhng
h
thc ton hc.
Khi
nim v
m
hnh
kinh
t
v
m
hnh
ton
kinh
t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 154
5.1. Tng
quan
Cu trc ca m hnh ton kinh t
thng
gm hai b
phn
chnh: cc
bin
v
cc
rng
buc nhm din t
cht ch, chnh
xc, y
hn cc hin tng
v
h
thng
kinh
t ang
nghin
cu, ngi ta a
thm
vo
m
hnh
phn gi
thit
v
ch
thch
hoc nhn xt.
a)
Cc
bin kinh t
ca
m
hnh: Cc
bin kinh t
l
cc
i lng
bin thin c trng
cho
cc
yu t
c
bn ca cc hin tng
kinh
t
v
h
thng
kinh
t
ta
cn nghin cu. Cc
bin kinh t
thay
i
gi
tr
trong
phm vi nht
nh. Tu
theo
mc
ch nghin cu
cng
nh
kh
nng
v
ngun d
liu
lin
quan, bin kinh t
trong
m
hnh
ton
kinh
t
thng
c
phn
ra
lm
ba
loi
Cc
bin
ngoi sinh (Bin gii thch, bin
c lp).
Cc
bin ni sinh (bin
c gii
thch, bin ph
thuc).
Cc
tham
s
(thng
s)
Cu trc ca m hnh ton kinh t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 155
5.1. Tng
quan
b)
Cc
rng
buc ca m hnh :
Cc
rng
buc ca m hnh l cc h
thc ton hc phn nh mi
quan
h
kinh
t, quan
h
hnh
vi, quan
h
c
hc, quan
h
k
thut, quan
h ng
nht,... gia
cc
yu t
kinh
t
trong
h
thng
kinh
t
hoc hin tng
kinh
t
m
ta
ng
nghin
cu.
Hnh
thc biu hin mi quan h
gia
cc
bin kinh t
l
cc
phng
trnh, bt phng
trnh. Ngoi
ra
cc
quan
h
kinh
t
cn
c biu hin bi cc h
thc ton hc khc. Cc phng
trnh
trong
m
hnh
gi l phng
trnh
cu trc. Phng
trnh
cu trc
dng
n gin l nhng
hm
s
(hm
sn xut, hm
kinh
t),
dng
phc tp hn l nhng
phng
trnh, h
phng
trnh
i s,
vi phn
hoc
sai
phn
Cu trc ca m hnh ton kinh t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 156
5.1. Tng
quan
Vic
m
hnh
ho
ton
hc
cc
hin tng
hoc mt h
thng
kinh
t
thng
c tin hnh theo bn bc sau.
Bc 1: Xy dng
m
hnh
nh
tnh
cho
i tng
kinh
t
cn
nghin
cu, ngha l xc nh
cc
yu t
c
ngha quan trng
nht v xc lp
cc
qui lut m cc yu t
kinh
t
phi
tun
theo.
Ni
cch
khc
l
pht
biu m hnh bng
li, bng
biu
cng
cc
iu kin kinh t, k
thut, x
hi, t
nhin
v
cc
mc
tiu
cn
t
c.
Bc 2: Xy dng
m
hnh
ton
hc cho i tng
kinh
t
cn
nghin
cu, ngha l din t
li di dng
ngn
ng
ton
hc cho
m
hnh
nh
tnh, bao
gm xc nh
bin kinh t
v
cc
rng
buc
ca
cc
bin kinh t.
Xy
dng
m
hnh
ton
kinh
t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 157
5.1. Tng
quan
Bc 3; S
dng
cc
cng
c
ton
hc
kho
st
v
gii quyt
m
hnh
ton
hc
xc lp
bc 2. Cn c
vo m hnh xy
dng, la chn hoc xy dng
phng
php
gii cho ph hp.
Tip
c
th
ho
phng
php
bng
cc
thut ton ti
u v th
nghim gii
bi
ton
trn
my
tnh
in t.
Bc 4: Da
vo
cc
s
liu thu thp
c, m
phng
trn
my
tnh
cc
tnh
hung
trong
qu
kh
v
hin ti, d on
v
kim
nh
s
ph
hp ca m hnh i vi l lun v thc tin.
Xy
dng
m
hnh
ton
kinh
t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 158
5.1. Tng
quan
Sau
khi
xy dng
v
hiu chnh
m
hnh
ph
hp vi hin
tng
v
qu
trnh
kinh
t, ta
c
th
s
dng
m
hnh
phn
tch
ng
thi
v
hnh
vi ca
i tng
kinh
t
t la chn
gii php tt nht
cho
qu
trnh
qun l iu khin kinh t.
S
dng
m
hnh
kinh
t
Vi m
(Micro).
Ngi ta s
dng
m
hnh
kinh
t
Vi m
phn
tch
cch
ng
x, hnh
vi ca cc ch
th
kinh
t
khi
h
theo
ui mc
ch
ca
mnh, nh
hnh
vi sn xut
v
hnh
vi tiu
dng, phn
tch
mi
quan
h
gia sn xut
v
tiu
dng, phn
tch
cn
bng
th
trng.
Phn
tch
hnh
vi sn xut.
Phn
tch
tnh
hung
ti
u v
mt kinh t
ca sn xut.
Phn
tch
hnh
vi tiu
dng.
Phn
tch
quan
h
gia cung v cu.
Phn
tch
cn
bng
th
trng.
S
dng
m
hnh
ton
kinh
t
trong
nghin
cu la chn gii
php
ti
u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 159
5.1. Tng
quan
S
dng
m
hnh
kinh
t
V
m
(Macro).
M
hnh
kinh
t
v
m
phn
tch
mi quan h
gia cc bin s
kinh
t
tng
qut
(bin gp) c trng
cho
hot
ng
V
m
ca
nn kinh t. Trong
kinh
t
th
trng
ngi ta quan tm n ba
khu
vc: Th
trng
hng
ho
-
dch
v, th
trng
tin t
v
th
trng
lao
ng.
Phn
tch
tng
cung
v
tng
cu.
Phn
tch
s
tc
ng
ca
u t i vi tng
sn phm ca nn
kinh
t
quc
dn.
Phn
tch
vai
tr
ca
nh
nc
trong
qu
trnh
iu tit kinh t
th
trng.
Nghin
cu s
tng trng
ca cc ch
tiu
kinh
t
quan
trng.
S
dng
m
hnh
ton
kinh
t
trong
nghin
cu la chn gii
php
ti
u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 160
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Php
th o
hm
bc nht
(first derivative test -
hay iu kin
bc nht
) dng
xc
nh
cc
im cc tr
ca mt
hm
(Xem
hnh
bn). dy/dx
= y= f(x0) = 0 ti
im cc
i hoc cc tiu
v
x
0
gi l cc tr
ca
hm. Gm 3 bc: (1) tm
o
hm, (2)
t biu thc bng
0 v
(3) tm
gi
tr
ca
x.
o hm bc 2 c c t
vic p dng
quy
tc
vi phn
cho
o
hm
bc nht ch
khng
phi
i vi hm ban u. Kt qu
vi
phn
o hm bc nht cho ta o hm bc
2, c
dng
d
2
y/dx
2
=
y= f(x).
V
d
1:
Gi
s
y
= f(x) = 3x
2
. Th, dy/dx
= f(x)
= 6x.
6x l
kt qu
ca
o hm bc nht. o hm bc 2 l d
2
y/dx
2
=
y= f(x) =
6.
Cc tr
ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 161
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
IMCC
I V CC TIU
Hm
y = f(x) t cc
i ti
im x = x
0
no
nu f(x
0
) = 0 v
f(x
0
) m.
Tng
t
nh
vy, f(x) t cc tiu ti mt
im x
0
no
nu
f(x
0
) = 0 v
f(x
0
) dng.
Nu c
hm
bc nht v hm bc 2 u bng
0 th
ta
ch
c
mt
im un ch
khng c gi tr
cc
i hoc cc tiu, tc
l
f(x
0
) = 0 v
f(x
0
) = 0. Mt v d
v
hm
khng
c
im cc
i
v
cc tiu l y = f(x) = x
3
.
Cc tr
ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 162
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
V
d
2:
Cng
ty
cung
cp dch
v
lau
dn
Peruvian l
nh
phn
phi ch
yu
cht ty ra quan trng
cho
nhng
ngi qut dn khp min nam
nc M. Cht ty ra
ny
dng
to ra lp bo v
bn
ngoi
cho
cc
hm lm lnh
sut ma h c
m
cao. Peruvian cung
cp cht
ty trong nhng
chic xe tc, v mi
khch
hng
phi mua t nht
100-
gallon (1 gallon = 3.78 lt
M). Gi
tin mi
gallon l
$12. Khch
hng
mua
khi lng
ln hn 100 gallon s c chit khu $0.05
mi
gallon. Phn trm chit khu ny ch
p
dng
cho
nhng
lng
hng ln hn mc ti thiu; 100 gallon u tin vn
c
gi
l
$12 mi
gallon bt k
tng
s gallon c
mua
l
bao
nhiu
i na.
Hy
xc
nh
lng
bn
cho
mi
khch
hng
t
doanh
thu
cc
i,
tnh
doanh
thu
cc
i trn mi
khch
hng.
Cc tr
ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 163
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
V
d
2:
Gii:
Hm
ton
hc sau y
v
tng
doanh
thu
t
mi
khch
hng
l:
TR =
$12(100) +
[$12
$0.05(x
100)] (x
100) =
=
500 +
22x
0.05x
2
o hm ca dng
hm
s
ny
l: dTR/dx=
22
0.10x
Ta cho
o hm bc nht bng
0 v
tm
c
gi
tr
x, nh
sau:
22
0.10x =
0; =>
0.10x = 22; => x
=
220.
Do d
2
TR/dx
2
= -0.1. V
o hm bc
2 m, gi
tr
cc tr
ca hm
(x*=220) l
gi
tr
cc
i.
Thay
x bi
x* = 220 trong
hm
gc
chng
ta
c
doanh
thu
cc
i
nh
sau:
500 +
22(220)
0.05(220)
2
=
=
500 +
4,840
0.05(48,400) =
$1,920
Cc tr
ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 164
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
V
d
3:
Mc tiu ca mt hng l ti
a ha li nhun.
tm
ra
sn lng
u ra c th
ti
a ha li nhun, chng
ta
nn
dng
php
tnh
vi
phn. Gi
s
ta
c
hm
tng
doanh
thu
(TR) v
tng
chi ph
(TC) sau
y:
TR(Q) = $1,000Q -
$5Q
2
v
TC(Q) = $20,000 + $200Q.
Khi
Hm li nhun (t) l:
t
(Q) = TR(Q) -TC(Q) = $1,000Q -
$5Q
2
-
($20,000 + $200Q)
= $1,000Q -
$5Q
2
-
$20,000 -$200Q = -$20,000 + $800Q -
$5Q
2
Ly
dt/dQ
= 0 => dt/dQ
= $800 -
$10Q = 0; Q* = 80 n v
Gi
tr o hm bc 2 ca hm li
nhun l
d
2
t/dQ
2
= -10 < 0, cho
bit
Q* = 80 l
im ti
a ha li nhun.
Cc tr
ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 165
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Nhiu
hm
c
cha nhiu bin
c lp phc tp. Khi
nim
ti
u ha
nhiu bin
(multivariate optimization) v
qu
trnh
ti
u
ha
cho
ng
thc vi
nhiu bin
quyt
nh
l
rt hu ch.
thc hin, chng
ta
phi tin hnh vi phn
ring.
Cc
quy
tc vi phn ring l ging
nhau
vi
iu kin
cc
bin
c lp
khng
tham
gia
vo
php
vi phn
c xem nh
l
nhng
hng
s.
o hm ring v ti
u
ho
nhiu bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 166
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
V
d
4:
minh
ha
cho
hm
tng
doanh
thu
l
TR
=
2x
2
y
2
z.,
trong
x = chi ph
qung
co
trong
giai
on trc, y = chi ph
i li
cho
nhn
vin
kinh
doanh, v
z = l
s
hng
ha
m
i
th
cnh
tranh
bn
thi
im hin ti. Gi
thit rng
ban qun
l
cn bit gii hn ti
a
m
doanh
thu
thu
c t
x c
th t
ti
(chi ph
qung
co
trong
giai
on trc). Quy
trnh
tm
gi
tr
cc
i nh
sau:
Vi phn
ring
tng
ng
vi bin ca thu nhp
Ly
o
hm
ring
bng
0 v
tm
bin
thu
nhp
Xc
nh
gi
tr
hm
gc ti
gi
tr
ny
tm
cc tr
o hm ring v ti
u
ho
nhiu bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 167
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Xem
y v
z l
hng
s, h
s y
ca x
2
l
2y
2
z. o
hm
ring
tng
ng
vi x, bin s
ca thu nhp
trong
v
d
ny
l:
cTR/cx
= 4xy
2
z.
Ly
o
hm
ring
bng
0 v
tm
c x nh
sau:
4y
2
zx
=
0
x
=
0.
Do hm doanh thu t cc tr
khi
x = 0.
o
hm
ring
bc 2 c xc nh
nh
sau: c
2
TR/
cx
2
= 4y
2
z. V
o hm ring bc 2 l dng
nn
gi
tr
cc tr
ca hm l cc
tiu.
(Cn nh
rng
qu
trnh
vi phn
coi
y v
z l
hng
s, v
vy
khng c kt lun g v nh
hng
ca nhng
thay
i trong cc
bin s i vi
hm
doanh
thu)
o hm ring v ti
u
ho
nhiu bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 168
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Nhiu hng phi
i mt vi nhng
hn ch
trong
cc
phng
n
quyt
nh. Chng
hn nh
hn ch
v
ngun lc (nh
tin, thit b,
nng
lc sn xut, nguyn
liu v nhn s) sn c i vi hng. Ti
u ha b
rng
buc
(Constrained optimization) l
ti
a
ha
li nhun
km
theo
nhng
hn ch
trong
s
sn c v
ngun lc, hoc ti thiu
ha
chi ph
km
nhng
yu
cu ti thiu cn
c tha mn. Nhng
k
thut nh
quy
hoch
tuyn tnh c dng cho mc
ch
ny.
Vn
chung
l
tm
ra
im cc tr
ca
hm
f(x,y) tng
ng
vi cc
ng
thc dng: g(x,y) = 0
Khi
cc
rng
buc di dng
ng
thc, ta
dng
cc
phng
php
ti
u ha c in
tm
phng
n
ti
u. Hai
phng
php
thng
dng
l: (1) Phng
php
th
v
(2) Phng
php
nhn
t
Lagrange.
Ti
u
ho
b
rng
buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 169
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Phng
php
th:
Dng
phng
php
th
khi
hm
mc tiu ch
ph
thuc vo mt
biu thc rng buc tng
i
n gin. Bng
cch
th, chng
ta
gim
c mc
rc ri ca hm mc
tiu. Phng
php
ny
gm 2 bc: (1) tm
ra
c mt
trong
nhiu bin quyt
nh
tha
mn
nht sau
(2) thay
gi
tr
ca bin ny vo hm mc tiu.
Qu
trnh
ny
chuyn t
hm
ban u sang hm ti
u ha khng
b
rng
buc
p
dng
c
php
tnh
vi phn
c p dng
nhm tm ra phng
n
ti
u.
Hn ch
ca phng
php
th l n ch
thc hin
c khi ch
c
mt rng buc v ch
c
th
gii ra mt bin. T
2 iu kin tr
ln
v/hoc c cu trc rng buc phc tp th s
dng
phng
php
nhn
t
Lagrange.
Ti
u
ho
b
rng
buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 170
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Phng
php
th:
V
d
5:
Gi
s
mt hng sn xut vi
2 dy
chuyn lp rp
t ng
v
hot
ng
vi hm tng
chi ph
c
dng
TC(x, y)
= 3x
2
+ 6y
2
-
xy, trong
x = sn lng
u ra ca dy
chuyn th
nht v y = sn lng
u ra ca
dy
chuyn th
hai. Cc
nh
qun l cn phi
quyt
nh
phng
php
kt
hp
x v
y sao
cho
tn
t
chi ph
nht, vi
iu kin rng
tng
u ra phi
l
20 n v.
Vn
ti
u
ha
vi
iu kin rng buc
trn
c
th c
gii quyt nh
sau:
Ti thiu
ha
TC(x, y) =3x
2
+ 6y
2
xy
Rng
buc: x + y = 20
Ti
u
ho
b
rng
buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 171
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Phng
php
th:
Gii:
Gii biu thc rng buc
tm
x, c
x = 20
y v
th
vo
hm
mc
tiu. TC(x, y) = T(y) = 3(20 -
y)
2
+ 6y
2
- (20 - y)y
= 3(400 -40y + y
2
) + 6y
2
-20y +y
2
= 1,200-120y+3y
2
+ 6y
2
-
20y +y
2
= 1,200 -
140y + 10y
2
Ly
o hm ca hm th gin lc
v
cho
n
bng
0, ta
c:
dTC/dy = -140 + 20y = 0; y = 7 n v.
Th
ngc tr
li
vo x: x = 20 - y = 20 - 7 = 13 n v.
Do vy
x = 13 v
y = 7 l
phng
n
ti
u cho
vn
ti
thiu
ha
chi
ph
b
rng
buc.
Ti
u
ho
b
rng
buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 172
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Phng
php
nhn
t
Lagrange:
Mt phng
php
gii quyt
cc
vn
ti
u ha b
rng
buc
m
trong
c rng buc
i vi hm mc tiu ban u (lm
cho
hm
mc
tiu
bng
0 khi
tha mn). Hm mc
tiu
mi
thm
rng
buc
c gi l hm
Lagrange, s
to ra mt
bi
ton
ti
u
ha
khng
b
rng
buc c cu trc nh
sau:
L(x, y, ) = f(x, y) + g(x, y)
H
s
ca
ng
thc rng buc
g(x,y),
(c l lamda), gi l
nhn
t
Lagrange. V
ng
thc rng buc bng
0 nn
khi
thm
g(x, y) vo
hm
mc
tiu
f(x, y) khng
lm
thay
i
gi
tr
ca
hm.
Bin gi
ny
cho
bit s
thay
i cn
bin
trong
gi
tr
ca hm
mc tiu c c t
s
thay
i ca mt n v
trong
gi
tr
ca
rng
buc. S
dng
phng
php
Lagrange
khi
(1) khng
dng
c phng
php
th
v
(2) khi
c
nhiu rng buc.
Ti
u
ho
b
rng
buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 173
5.2. Ton
cao
cp v mt s ng
dng
Phng
php
nhn
t
Lagrange:
T
v
d
5,
ta
c
rng
buc
x + y = 20. Trc ht, cn bin
i
sao
cho
ng
thc c mt v
bng
0, g(x, y) = 0.
Khi
x + y = 20 c
dng
20 -
x
y = 0.
Tip
theo, chng
ta
xc
nh
bin gi
v
xy
dng
Hm
Lagrange
(L):
L(x, y, ) = TC(x, y) + g(x, y) = 3x
2
+ 6y
2
- xy + (20 -
x -
y)
V
L(x, y, ) l
mt hm vi 3 bin quyt
nh
nn
ti thiu ha
hm
ny
cn:
Vi phn
ring
theo
mi bin
Cho
cc
biu thc
o
hm
ring
bng
0
Gii cc ng
thc
tm
cc
gi
tr
x, y v
.
Ti
u
ho
b
rng
buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 174
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Quy
hoch
tuyn
tnh
(Linear programming -
LP) l
mt thut
ton
nhm
tm
ra
phng
n
ti
u (hoc k
hoch
ti
u) t
v
s
cc
phng
n
quyt
nh. Phng
n
ti
u l phng
n
tha mn c
cc
mc
tiu
ra
ca mt
hng, ph
thuc vo
cc
hn ch
v
cc
rng
buc. Quyt
nh
ti
u mang li hiu
qu
cao
nht, li
gp
(Contribution Margin-CM) cao
nht, hay
doanh
thu, hay chi ph
thp nht. M
hnh
LP gm 2 thnh phn:
Hm
mc
tiu:
Xc
nh
mc tiu c
th
phi
t ti.
Cc
rng
buc:
Cc
rng
buc di dng
cc
hn ch
v
s
sn c
ca ngun lc hay tho
mn cc yu cu ti thiu. Nh
tn
gi
quy
hoch
tuyn tnh, c
hm
mc
tiu
v
cc
rng
buc phi di
dng
tuyn
tnh.
Gii thiu
qui hoch
tuyn tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 175
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
LP c
nhiu ng dng. Bao gm:
La chn kt hp
u
vo
c
chi ph
thp nht cho sn phm sn
xut ra.
Xc
nh
ngn
sch
ti
u.
Quyt
nh
danh
mc
u t
ti
u
(hay phn
b
ti
sn).
Phn
b
ngn
sch
qung
co
cho
cc
phng
tin
thng
tin.
Quyt
nh
phng
thc vn chuyn c chi ph thp nht.
Kt hp
kh
t.
Phn
b
nhn
lc ti
u.
La chn v
tr
t nh xng
ph
hp nht.
Gii thiu
qui hoch
tuyn tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 176
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
V
d
6:
Cng
ty
sn xut
ni tht Omni sn xut 2 sn phm: bn
v
gh. C
2
sn phm cn thi gian c x
l
trong
2 b
phn: B
phn mc v b
phn sn. D
liu v
hai
sn phm ny nh
sau.
Rng
buc b
sung: Sn xut
khng
qu
450 gh
v
t
nht
100 bn
Cng
ty
mun
tm
c
cch
kt hp 2 loi sn phm
ny
sao
cho
c
li
nht.
Gii thiu
qui hoch
tuyn tnh
X
l Bn
(Chic)
Gh
(Chic)
S
gi
sn c Hiu qu $7 $5
Phn mc 3 hrs 4 hrs 2400
Phn sn 2 hrs 1 hr 1000
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 177
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
V
d
6:
Bc 1: Xc
nh
cc
bin quyt
nh
nh
sau:
x
1
= S
lng bn
x
2
= S
lng gh
Bc 2: Hm
mc
tiu
ti
a
ho
hiu qu
(Z) c biu din
di
y:
Z = 7x
1
+ 5x
2
Sau
lp cng thc cc rng buc nh
l
cc
bt
ng
thc:
3x
1
+ 4x
2
<
2400 (Rng
buc cng on mc)
2x
1
+ 1x
2
<
1000 (Rng
buc cng on sn)
x
1
100; x
2
<
450
Thm
vo
, n trong bt k
cng
thc LP no phi c iu kin
lm
cho
x
1
v
x
2
khng
m, tc l: x
1
, x
2
>
0 .
Gii thiu
qui hoch
tuyn tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 178
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Cc
phng
php
tnh
ton
C
nhiu phng
php
tnh
ton
LP bao
gm:
Phng
php
n hnh
Phng
php
th
Phng
php
n hnh l phng
php
c s
dng
gii bi
ton
LP. N
l
mt thut
ton, mt phng
php
tnh
ton
lp
i
lp li, t
phng
n
ny
ti phng
n
khc
cho
n
khi
t
c li gii tt nht. Mc d vy, hin nay vi s
tr
gip
ca
rt nhiu phn mm
ng
dng
(k
c
Excel), chng
ta
d
dng
tm
c phng
n
ti
u
m
khng
cn phi gii bng
tay
nh
trc.
Phng
php
th
d
s
dng
hn nhng
ch i vi
cc
trng
hp
LP c
2 bin
quyt
nh.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 179
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Cc
phng
php
tnh
ton-
Phng
php
th
Phng
php
th
gm cc bc sau y:
Bc 1: a bt
ng
thc v
dng
ng
thc.
Bc 2: Minh
ha bng
th
cc
ng
thc.
minh
ha:
t mt bin bng
0 v
tm
gi
tr
bin cn li v ni 2 gi tr
trn
th,
nh
du
cc
im trn 2 trc v kt ni vi
nhau
thnh
1 ng
thng.
Bc 3: Xc
nh
phn tha mn ca
cc
ng
thc bng
cch
nh
bng. Lp li cc bc t
1-3 i vi mi rng buc.
Bc 4: Sau
ht, xc
nh
tp phng
n
tc l nh
du
cc
vng
cha cc phng
n
tho
mn
tt c
cc
rng
buc.
Bc 5: Gii
ng
thi cc rng buc (th
hin di dng
cc
ng
thc)
tm
ra
im cn bin.
Bc 6: Xc
nh
hiu qu
hoc li gp ti tt c
cc
nh
trong
min
kh
thi.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 180
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Cc
phng
php
tnh
ton-
Phng
php
th
CH
:
Tp phng
n
l
nhng
gi
tr
ca bin quyt
nh
tho
mn
ng
thi cc rng buc. Chng
c
tm
thy
pha
trn
v
bn
trong
min kh
thi. Phng
php
th
da vo 2 c
im quan trng
ca LP:
1. Phng
n
ti
u nm
ng
bin
ca
vng
kh
thi, c
ngha l c th
b
qua cc
im
bn
trong
vng
kh
thi
(rt
nhiu
im) khi
tm
kim phng
n
ti
u.
2. Phng
n
ti
u nm
1 trong
cc
nh
ca min ti
u
(cc
phng
n
kh
thi
c
bn)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 181
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Cc
phng
php
tnh
ton-
Phng
php
th
Gii:
ng
gii hn
cng
on mc:
3X
1
+ 4X
2
= 2400
Chn:
(X
1
= 0, X
2
= 600)
(X
1
= 800, X
2
= 0)
0
800 X1
X2
600
0
Kh
thi
< 2400 hrs
Khng
kh
thi
> 2400 hrs
3
X
1
+
4
X
2
=
2
4
0
0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 182
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Cc
phng
php
tnh
ton-
Phng
php
th
Gii:
ng
gii hn
cng
on sn:
2X
1
+ 1X
2
= 1000
Chn:
(X
1
= 0, X
2
= 1000)
(X
1
= 500, X
2
= 0)
0
500
800 X
1
X
2
1000
600
0
2
X
1
+
1
X
2
=
1
0
0
0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 183
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Cc
phng
php
tnh
ton-
Phng
php
th
Gii:
0 100
500
800 X
1
X
2
1000
600
450
0
ng
ti
a gh
X
2
= 450
ng
ti thiu
bn
X
1
= 100
Vng
kh
thi
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 184
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Cc
phng
php
tnh
ton-
Phng
php
th
Gii:
0 100 200 300 400 500 X
1
X
2
500
400
300
200
100
0
ng
hm
mc tiu
7X
1
+ 5X
2
= Li
nhun
7
X
1
+
5
X
2
=
$
2
,
1
0
0
7
X
1
+
5
X
2
=
$
4
,
0
4
0
im ti
u
(X
1
= 320, X
2
= 360)
7
X
1
+
5
X
2
=
$
2
,
8
0
0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 185
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
Phn
tch
nhy l nghin cu s
thay
i ca nhng
h
s
trong
bi
ton
qui hoch
tuyn
tnh
nh
hng
n phng
n
ti
u.
Dng
phn
tch
nhy, chng
ta
c
th
tr
li nhng
cu
hi
sau:
H
s
trong
hm
mc tiu thay i s nh
hng
nh
th
no
n
phng
n
ti
u?
Gi
tr
ca v
phi ca
cc
rng
buc thay i s nh
hng
nh
th
no
n phng
n
ti
u?
Trong
ngun lc sn xut, nhn
t
no quan trng
hn?.
Phn
tch
nhy thng
c gi l phn tch hu ti
u. Phn
tch
nhy rt
quan
trng
trong
vic
ra
quyt
nh
v
cc
bi
ton
tn ti trong mi trng
thay
i. Phn
tch
nhy
cung
cp nhng
thng
tin cn thit
ng
vi nhng
thay
i
.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 186
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
Chng
ta
c
th
thc hin phn tch
nhy bng
phng
php
th
hay bng
bng
n
hnh. Theo hng
ng
dng, chng
ta
khng
i
su
vo
phn
tch
bng
bng
n
hnh, chng
ta
s
thc hin qua Excel solver.
Nhm trin
khai
tng
thc hin
phn
tch
nhy, chng
ta
xem
xt
bi
ton
ti
u nh
sau: Cng
ty
Galaxy sn xut 2 loi
sn phm
l
SD v
ZD. Nguyn
liu s
dng
l
1 loi nha
c
bit.
nh
mc
chi ph
nguyn
liu v nhn cng cho vic sn xut 2
sn phm nh
sau:
SD cn 2 cn nha v 3 pht gi
cng
lao
ng.
ZD cn 1 cn nha v 4 pht gi
cng
lao
ng.
Trong
gii hn v
ngun lc
l: 1000 cn
nha
v
40 gi
lm
vic mi tun.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 187
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
Yu
cu t
b
phn
Marketing:
Tng
s
lng
sn xut
khng
qu
700 t.
S
lng
SD khng
vt
qu
s
lng
ZD l
350 t.
D
kin: Li
nhun thu c
l
$8/ t
SD, $5/ t
ZD.
K
hoch
sn xut hin ti l:
SD
= 450 t
ZD
= 100 t
Li nhun
= $4100/ tun
8(450) + 5(100)
Ban gim
c
ang
tm
kim phng
n
sn xut
nhm gia tng
li
nhun
cho
Cng
ty
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 188
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
Bin
quyt
nh
:
:
X
1
= S
lng
sn xut sn phm
SD (t/tun)
X
2
= S
lng
sn xut sn phm
ZD (t/tun) .
Hm
mc
tiu: Ti
a
ho
li
nhun/ tun
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 189
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
Max 8X
1
+ 5X
2
(Li
nhun tun)
Cc
rng
buc
2X
1
+ 1X
2
s
1000 (Nha)
3X
1
+ 4X
2
s
2400 (Thi gian sn xut)
X
1
+ X
2
s
700 (Tng
s
lng
sn xut)
X
1
- X
2
s
350 (Mix)
X
j
> = 0, j = 1,2 (Khng
m)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 190
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Gi
Gi
i
i
b
b
ng
ng
th
th
S
dng
th m
t
cc
rng
buc, hm
mc
tiu
v
min
kh
thi.
Rng buc khng m
X
2
X
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 191
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Gi
Gi
i
i
b
b
ng
ng
th
th
Min kh
thi:
1000
500
Kh
thi
X
2
Khng
kh
thi
Thi gian
3X
1
+4X
2
s2400
Rng
buc tng
sn xut:
X
1
+X
2
s700 (khng
d)
500
700
Rng
buc v
nha
2X
1
+X
2
s
1000
X
1
700
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 192
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Gi
Gi
i
i
b
b
ng
ng
th
th
Min kh
thi:
1000
500
Kh
thi
X
2
Khng
kh
thi
Thi gian
3X
1
+4X
2
s
2400
Rng
buc tng
sn xut:
X
1
+X
2
s
700 (khng
d)
500
700
Rng
buc mix:
X
1
-X
2
s350
Rng
buc v
nha
2X
1
+X
2
s
1000
X
1
700
im
bn
trong. im trn ng
bin. im
giao
nhau
(cc tr).
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 193
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Gi
Gi
i
i
b
b
ng
ng
th
th
Phng
n
ti
u:
Bt
u t im li nhun bt k, v
d
= $2,000...
Sau
tng
dn li nhun, nu c th...
...v
tip tc
n khi gp vng khng kh
thi
LN =$4360
500
700
1000
500
X
2
X
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 194
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Phn
Phn
t
t
ch
ch
nh
nh
y
y
Phn
tch
nhy
cc
h
s
ca hm mc tiu:
500
1000
500 800
X
2
X
1
M
a
x
8
X
1
+
5
X
2
M
a
x
4
X
1
+
5
X
2
M
a
x
3
.
7
5
X
1
+
5
X
2
M
a
x
2
X
1
+
5
X
2
Phng
n
ti
u s
khng
thay
i khi H
s
hm
mc tiu
nm
trong
Min ti
u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 195
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Phn
Phn
t
t
ch
ch
nh
nh
y
y
Phn
tch
nhy
cc
h
s
ca hm mc tiu:
Min ti
u
: [3.75, 10]
500
1000
400 600 800
X
2
X
1
M
a
x
8
X
1
+
5
X
2
M
a
x
3
.
7
5
X
1 +
5
X
2
M
a
x
1
0
X
1
+
5
X
2
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 196
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Phn
Phn
t
t
ch
ch
nh
nh
y
y
Gi
m/
Shadow Prices
Shadow Prices:
Gi
s
khng
c
nhng
thay
i no ca
cc
thng
s u vo, gi tr
thay
i ca hm mc
tiu
khi
gia
tng
mt
n v
(pha
phi) ca
rng
buc
c gi l gi m"
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 197
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
ng
ng
d
d
ng
ng
m
m
h
h
nh
nh
qui
qui
ho
ho
ch
ch
tuy
tuy
n
n
t
t
nh
nh
-
-
Phn
Phn
t
t
ch
ch
nh
nh
y
y
Gi
m/
Shadow Prices
Shadow Prices: M
t
bng
th
1000
500
X
2
X
1
500
2
X
1
+
1
x
2
<
=
1
0
0
0
Khi
gia
tng
v
phi ca
rng
buc lng
nha.
Rng
buc
thi gian
Sn xut
Maximum profit = $4360
2
X
1
+
1
x
2
<
=
1
0
0
1
Maximum profit = $4363.4
Gi
m/ Shadow price =
4363.40 4360.00 = 3.40
R
n
g
b
u
c
v
n
h
a
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 198
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
S
S
d
d
ng
ng
Excel Solver
Excel Solver
t
t
m
m
phng
phng
n
n
t
t
i
i
u
u
Excel: Galaxy.xls
Chn
Solver, ta
thy xut hin hp thoi
198
Equal To:
Set Target cell
$D$6
y
l
cha
gi
tr
hm
mc tiu
By Changing cells
Vng
cha bin
Quyt
nh
$B$4:$C$4
$D$7:$D$10 $F$7:$F$10
Nhp vo cc
Rng
buc.
Chn
add a vo cc rng buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 199
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
S
S
d
d
ng
ng
Excel Solver
Excel Solver
t
t
m
m
phng
phng
n
n
t
t
i
i
u
u
Excel: Galaxy.xls
Chn
Solver, ta
thy xut hin hp thoi
199
Equal To:
Set Target cell
$D$6
y
l
cha
gi
tr
hm
mc tiu
By Changing cells
Vng
cha bin
Quyt
nh
$B$4:$C$4
Chn
Options
V
chn
Linear
Programming
&
Non-negative.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 200
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
S
S
d
d
ng
ng
Excel Solver
Excel Solver
t
t
m
m
phng
phng
n
n
t
t
i
i
u
u
Excel: Galaxy.xls
Chn
Solver, ta
thy xut hin hp thoi
Equal To:
$D$7:$D$10<=$F$7:$F$10
By Changing cells
$B$4:$C$4
Set Target cell
$D$6
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 201
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
S
S
d
d
ng
ng
Excel Solver
Excel Solver
t
t
m
m
phng
phng
n
n
t
t
i
i
u
u
Excel: Galaxy.xls
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
SD ZD
T 320 360
Tng Gii hn
LN/Profit 8 5 4360
Nha 2 1 1000 <= 1000
Thi gian 3 4 2400 <= 2400
Tng 1 1 680 <= 700
Mix 1 -1 -40 <= 350
CNG TY GALAXY
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 202
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
S
S
d
d
ng
ng
Excel Solver
Excel Solver
t
t
m
m
phng
phng
n
n
t
t
i
i
u
u
Excel: Galaxy.xls
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
SD ZD
T 320 360
Tng Gii hn
LN/Profit 8 5 4360
Nha 2 1 1000 <= 1000
Thi gian 3 4 2400 <= 2400
Tng 1 1 680 <= 700
Mix 1 -1 -40 <= 350
CNG TY GALAXY
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 203
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
S
S
d
d
ng
ng
Excel Solver
Excel Solver
t
t
m
m
phng
phng
n
n
t
t
i
i
u
u
Excel Solver
Excel Solver
Answer Report
Answer Report
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
Microsoft Excel 11.0 Answer Report
Worksheet: [Galaxy Alt.xls]Alt
Report Created: 7/28/2009 3:07:40 PM
Target Cell (Max)
Cell Name Original Value Final Value
$D$6 LN/Profit Tng 4360 4360
Adjustable Cells
Cell Name Original Value Final Value
$B$4 T SD 320 320
$C$4 T ZD 360 360
Constraints
Cell Name Cell Value Formula Status Slack
$D$7 Nha Tng 1000 $D$7<=$F$7 Binding 0
$D$8 Thi gian Tng 2400 $D$8<=$F$8 Binding 0
$D$9 Sn xut Tng 680 $D$9<=$F$9 Not Binding 20
$D$10 Mix Tng -40 $D$10<=$F$10 Not Binding 390
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 204
5.3. M
hnh
qui hoch
tuyn tnh
S
S
d
d
ng
ng
Excel Solver
Excel Solver
t
t
m
m
phng
phng
n
n
t
t
i
i
u
u
Excel Solver
Excel Solver
Sensitivity Report
Sensitivity Report
Phn
tch
nhy
cho
bi
ton
quy
hoch
v
ng
dng
Solver
Microsoft Excel 11.0 Sensitivity Report
Worksheet: [Galaxy Alt.xls]Alt
Report Created: 7/28/2009 3:07:40 PM
Adjustable Cells
Final Reduced Objective Allowable Allowable
Cell Name Value Cost Coefficient Increase Decrease
$B$4 T SD 320 0 8 2 4.25
$C$4 T ZD 360 0 5 5.666666667 1
Constraints
Final Shadow Constraint Allowable Allowable
Cell Name Value Price R.H. Side Increase Decrease
$D$7 Nha Tng 1000 3.4 1000 100 400
$D$8 Thi gian Tng 2400 0.4 2400 100 650
$D$9 Sn xut Tng 680 0 700 1E+30 20
$D$10 Mix Tng -40 0 350 1E+30 390
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 205
Chng
6
PHN TCH RA QUYT NH
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 206
6.1. Gii thiu
Ra quyt
nh
l
mt qu trnh la chn c thc gia hai hoc
nhiu phng
n
chn ra mt phng
n
v
phng
n
ny
s
to ra c mt kt qu
mong
mun
trong
cc
iu kin rng
buc
bit.
Lu rng, nu ch
c
mt gii php
gii quyt vn
th
khng
phi
l
bi
ton
ra
quyt
nh. V
cng
cn lu rng,
phng
n
Khng
lm
g
c cng
l
mt phng
n, i
khi
li l phng
n
c chn
Khi
nim v
ra
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 207
6.1. Gii thiu
Theo tnh
cht ca vn
, c
th
chia
quyt
nh
lm
ba
loi:
Ra quyt
nh
trong
iu kin chc chn
(certainty): Khi
ra
quyt
nh, bit chc chn trng
thi
no
s
xy ra , do s
d
dng
v
nhanh
chng
ra
quyt
nh.
Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro (risk): Khi ra quyt
nh
bit
c xc sut xy ra ca mi trng
thi.
Ra quyt
nh
trong
iu kin
khng
chc chn
(uncertainty):
Khi
ra
quyt
nh, khng
bit
c xc sut xy ra ca mi trng
thi
hoc
khng
bit
c
cc
d
liu
lin
quan
n
cc
vn
cn
gii
quyt.
Cc
loi
ra
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 208
6.1. Gii thiu
Qu
trnh
ra
quyt
nh
thng
c tin hnh theo su bc:
Bc 1: Xc nh
r
vn
cn gii quyt.
Bc 2: Lit k tt c
cc
phng
n
c
th
c.
Bc 3: Nhn
ra
cc
tnh
hung
hay cc
trng
thi.
Bc 4: c lng
tt c
li ch v chi ph cho mi phng
n
ng
vi mi trng
thi.
Bc 5: La chn mt m hnh ton hc
trong
PP nh
lng
tm
li gii ti
u.
Bc 6: p dng
m
hnh
tm
li gii v da vo
ra
quyt
nh
.
Cc
bc ca
qu
trnh
ra
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 209
6.1. Gii thiu
ng
A l
Gim
c ca cng ty X mun
ra
quyt
nh
v
mt
vn
sn xut, ng
ln lt thc hin su bc nh
sau:
Bc 1: ng A nu vn
c
nn
sn xut mt sn phm mi
tham
gia
th
trng
hay khng?
Bc 2: ng A cho rng
c
3 phng
n
sn xut l:
Phng
n
1: lp 1 nh my c qui m ln
sn xut sn phm.
Phng
n
2: lp
1 nh
my
c
qui m
nh sn xut sn phm.
Phng
n
3: khng
lm
g
c.
Bc 3: ng A cho rng
c
2 tnh
hung
ca th
trng
s
xy ra
l:
Th
trng
tt.
Th
trng
xu.
V
d
bi
ton
ra
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 210
6.1. Gii thiu
Bc 4: ng
A c lng
li
nhun ca cc phng
n
ng
vi
cc
tnh
hung:
Bc 5 v 6: Chn mt m hnh ton hc trong phng
php
nh
lng
tc
dng
vo
bi
ton
ny. Vic chn la m hnh c
da vo s
hiu bit, vo
thng
tin t
hay nhiu v
kh
nng
xut
hin cc trng
thi
ca h
thng.
V
d
bi
ton
ra
quyt
nh
Trng thi
Phng n
Th trng Tt Th trng Xu
Nh my ln
Nh my nh
Khng lm g
200.000
100.000
0
- 180.000
- 20.000
0
Bng
6.1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 211
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
Khi
nim
Khi
ra
quyt
nh
trong
iu kin ri
ro, ta
bit
c xc sut
xy ra ca mi trng
thi. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri
ro, ta
thng
s
dng
cc
tiu
chun sau:
Cc
i
gi
tr
k
vng
c tnh bng
tin
EMV (Expected
Moneytary
Value), hay;
Cc tiu thit hi k
vng
EOL (Expected Opportunity Loss).
xc
nh
cc
tiu
chun trn ngi ta c th
s
dng
phng
php
lp bng
quyt
nh
hoc
cy
quyt
nh.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 212
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
M
hnh
Max EMV(i):
Trong
m
hnh
ny, chng
ta
s
chn phng
n
i c
gi
tr
k
vng
tnh
bng
tin ln nht. EMV (i): gi
tr
k
vng
tnh
bng
tin ca phng
n
i.
Trong
:
P(S
j
): xc
sut
trng
thi
j xut hin.
P
ij
: l
li
nhun/chi ph
ca phng
n
i ng
vi trng
thi
j.
i = 1 n n v j = 1 n m.
Phng
php
lp bng
quyt
nh
=
=
m
j
ij j
xP S P i EMV
1
) ( ) (
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 213
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
M
hnh
Max EMV(i):
V
d: Tr
li
bi
ton
ca
ng
gim
c A ca
cng
ty
X vi gi
s
rng
th
trng
xu cng
nh
th
trng
tt
u c xc sut nh
nhau
v
bng
0.5. Suy
ra
ta
c
bng
kt qu
tng
ng:
Ra quyt
nh:
EMV (i) > 0 => phng
n
c
li
Max EMV (i) =EMV (i=2) = 40.000 => Chn phng
n
nh
my
nh.
Phng
php
lp bng
quyt
nh
Trng thi j
Phng n i
Th trng tt
(j = 1)
Th trng
xu (j = 2)
EMV(i)
Nh my ln (i=1) 200.000 -180.000 10.000
Nh my nh (i=2) 100.000 -20.000 40.000
Khng lm g (i=3) 0 0 0
Xc sut cc trng thi P(Sj) 0,5 0,5
Bng
6.2
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 214
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
M
hnh
Min EOL(i) (Expeded
Opportunity Loss, Thit hi c
hi k
vng):
OL
ij
l
thit hi c
hi ca phng
n
i ng
vi trng
thi
j c
nh
ngha nh
sau:
OL
ij
= MaxP
ij
-
P
ij
y
cng
chnh
l
s
tin ta b
thit hi
khi
ta
khng
chn
c
phng
n
ti
u m phi chn phng
n
i.
V
d:
T
bng
6.2 ta
c:
OL
11
= 200.000 -
200.000
= 0
OL
12
= 0
-
(-180.000)
= 180.000
OL
21
= 200.000 -
100.000
= 100.000
OL
22
= 0 -
(-20.000)
= 20.000
OL
31
= 200.000 -
0
= 200.000
OL
22
= 0 -
0
= 0
Phng
php
lp bng
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 215
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
M
hnh
Min EOL(i) (Expeded
Opportunity Loss, Thit hi c
hi k
vng):
V
d:
Do ta c bng
trng
thi:
Thit hi c
hi k
vng
EOL(i) (Expected Opportunity loss):
Phng
php
lp bng
quyt
nh
Trng thi
Phng n
Th trng Tt Th trng Xu
Nh my ln
Nh my nh
Khng lm g
Xc sut ca cc trng thi
0
100.000
200.000
0,5
180.000
20.000
0
0,5
=
=
m
j
ij j
xOL S P i EOL
1
) ( ) (
Bng
6.3
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 216
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
M
hnh
Min EOL(i) (Expeded
Opportunity Loss, Thit hi c
hi k
vng):
V
d:
T
bng
trng
thi, ta
tnh
c:
EOL (ln) = 0.5 x 0
+ 0 .5 x 180.000 = 90.000
EOL (nh) = 0.5 x 100.000 + 0.5 x 20.000 = 60.000
EOL (khng) = 0.5 x 200.000 + 0.5 x 0
= 100.000
Ra quyt
nh
theo
tiu
chun
Min EOL (i)
Min EOL (i) = Min (90.000, 60.000, 100.000) = 60.000
=> Chn phng
n
nh
my
nh
Phng
php
lp bng
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 217
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
C
rt
nhiu
bi
ton
m
i
n quyt
nh
cui
cng
phi
qua
mt lot
cc
quyt
nh
lin
kt vi
nhau. Mt phn tch gi tr
mong
i c th
d
dng
c m
rng
p
dng
cho
nhng
bi
ton
phc tp dng
ny, phng
php
ny
c gi l Phn
tch
cy
quyt
nh.
Logic v
nguyn
l
ca phng
php
ny
vn ging
nh
trong
phn tch gi tr
d
tnh
nhng
cc
bi
ton
th
phc tp hn.
Phng
php
cy
quyt
nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 218
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
Phng
php
cy
quyt
nh
1
1
.2
.4
.4
.4
.2
.4
.4
.2
.4
d
1
d
2
d
3
s
1
s
1
s
1
s
2
s
3
s
2
s
2
s
3
s
3
Kt cc
10,000
15,000
14,000
8,000
18,000
12,000
6,000
16,000
21,000
2
2
3
3
4
4
V
d
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 219
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
Phng
php
cy
quyt
nh
V
d
3
3
d
1
d
2
d
3
EMV = .4(10,000) + .2(15,000) + .4(14,000)
= $12,600
EMV = .4(8,000) + .2(18,000) + .4(12,000)
= $11,600
EMV = .4(6,000) + .2(16,000) + .4(21,000)
= $14,000
Model A
Model B
Model C
2
2
1
1
4
4
La chn m hnh c EMV ln nht l m hnh C
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 220
6.2. Ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro
Phng
php
cy
quyt
nh
V
d:
A B C D E F
1
2
3 M hnh EMV Quyt nh
5 d1 = Model A 10,000 15,000 14,000 12600
6 d2 = Model B 8,000 18,000 12,000 11600
7 d3 = Model C 6,000 16,000 21,000 14000 d3 = Model C
8 Xc sut 0.4 0.2 0.4
9 14000
Cc kh nng
Maximum Expected Value
BNG KT Qu
A B C D E F
1
2
3 M hnh EMV Quyt nh
5 d1 = Model A 10,000 15,000 14,000 =$B$8*B5+$C$8*C5+$D$8*D5 =IF(E5=$E$9,A5,"")
6 d2 = Model B 8,000 18,000 12,000 =$B$8*B6+$C$8*C6+$D$8*D6 =IF(E6=$E$9,A6,"")
7 d3 = Model C 6,000 16,000 21,000 =$B$8*B7+$C$8*C7+$D$8*D7 =IF(E7=$E$9,A7,"")
8 Xc sut 0.4 0.2 0.4
9 =MAX(E5:E7)
Cc kh nng
Maximum Expected Value
BNG PHN TCH
A B C D E F
1
2
3 M hnh EMV Quyt nh
5 d1 = Model A 10,000 15,000 14,000 =$B$8*B5+$C$8*C5+$D$8*D5 =IF(E5=$E$9,A5,"")
6 d2 = Model B 8,000 18,000 12,000 =$B$8*B6+$C$8*C6+$D$8*D6 =IF(E6=$E$9,A6,"")
7 d3 = Model C 6,000 16,000 21,000 =$B$8*B7+$C$8*C7+$D$8*D7 =IF(E7=$E$9,A7,"")
8 Xc sut 0.4 0.2 0.4
9 =MAX(E5:E7)
Cc kh nng
Maximum Expected Value
BNG PHN TCH
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 221
6.3. Quyt
nh
trong
iu kin
khng
chc chn
Trong
iu kin
khng
chc chn, ta
khng
bit
c xc sut
xut hin ca mi trng
thi
hoc
cc
d
kin
lin
quan
n bi
ton
khng
c
sn. Trong
trng
hp
ny
ta
c
th
dng
mt
trong
5 m
hnh
sau:
Maximax
Maximin
ng
u ngu
nhin
(Equally -likely)
Tiu
chun hin thc
hay tiu
chun Hurwiez
Minimax
Ghi
ch:
Bn m hnh u
c tnh t
bng
6.1
M
hnh
cui
cng
c tnh t
bng
6.3
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 222
6.3. Quyt
nh
trong
iu kin
khng
chc chn
Tm
phng
n
i ng
vi Max ca
max, ngha l tm gi tr
ln
nht
trong
bng
quyt
nh
Trong
m
hnh
ny
ta
tm
li
nhun ti
a c th
c
c bt
chp ri
ro, v
vy tiu chun
ny
cn
c gi l tiu chun lc
quan
(optimistic decision criterion).
V
d:
T
bng
6.1 ta
c
= 200.000
Ra quyt
nh: chn phng
n
nh
my
ln
M
hnh
Maximax
) (
ij
j i
P Max Max
) (
ij
j i
P Max Max
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 223
6.3. Quyt
nh
trong
iu kin
khng
chc chn
Chn phng
n
i ng
vi Max ca Min
Ngha
l
tm
Min trong
hng
i, sau
ly Max nhng
gi
tr
Min
va tm c. Cch
lm
ny
phn
nh
tinh
thn bi quan, cn gi
l
quyt
nh
bi quan
(pessimistic decision).
V
d:
T
bng
6.1 ta
c
= 0
Ra quyt
nh: khng
lm
g
c
M
hnh
Maximin
) (
ij
j i
P Min Max
) (
ij
j i
P Min Max
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 224
6.3. Quyt
nh
trong
iu kin
khng
chc chn
Trong
m
hnh
ny, ta
xem
mi trng
thi
u
ng
u ngu
nhin, ngha
l
xem
cc
trng
thi
u c xc sut xut hin bng
nhau. Trong
trng
hp ny ta tm phng
n
i ng
vi:
Ngha l tm phng
n
lm
cc
i
gi
tr
trung
bnh
cc
li
nhun ca tng
phng
n.
V
d:
T
bng
6.1 ta
c:
Ra quyt
nh: Chn phng
n
xy
nh
my
nh
M
hnh
ng
u ngu
nhin
|
|
|
|
|
.
|
\
|
=
thai trang So
P
Max
m
j
ij
i
1
) 0 ; 000 . 40 ; 000 . 10 (
2
) 0 0
;
2
) 000 . 20 ( 000 . 100
;
2
) 000 . 180 ( 000 . 200
i
i
Max
Max
|
.
|
\
|
+ + +
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 225
6.3. Quyt
nh
trong
iu kin
khng
chc chn
y
l
m
hnh
dung ha
gia
tiu
chun lc
quan
v
tiu
chun
bi quan. Bng
cch
chn mt h
s
o
(0< o
<1). Sau
chn
phng
n
i ng
vi h
s
a sao
cho:
Min P
ij
: gi
tr
nh
nht
hng
th
i
Max P
ij
: gi
tr
ln nht
hng
th
i
H
s
o
: 0 < o
<1
o = 1: Ngi
quyt
nh
lc
quan
v
tng
lai
o = 0: Ngi
quyt
nh
bi quan
v
tng
lai
Phng
php
ny
c
dng
mm do hn, gip
cho
ngi
ra
quyt
nh
a
c cm
xc
c
nhn
v
th
trng
vo
m
hnh.
M
hnh
Hurwitz -
cn
c gi
l
m
hnh
trung
bnh
c
trng
s
] ) 1 ( [
ij
j
ij
j i
P Min P Max Max o + o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 226
6.3. Quyt
nh
trong
iu kin
khng
chc chn
Ta tm
phng
n
ng
vi:
Tm
Max theo
phng
n
i ngha l tm gi tr
ln nht trong cc
ct
j tnh
theo
tng
hng
OL
ij
: thit hi c
hi ca phng
n
i ng
vi trng
thi
j c
tnh
nh
trong m hnh ra quyt
nh
trong
iu kin ri ro.
Trong m hnh ny ta tm phng
n
lm
cc tiu c
hi thit
hi cc
i.
V
d
:
p dng bng 6.3 ta c:
Min [Max OL
ij
]= Min [180.000 , 100.000 , 200.000 ]= 100.000
Ra quyt
nh: Chn phng
n
nh
my
c
qui m
nh.
M
hnh
Minimax
) (
ij
j i
OL Max Min
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 227
6.4. Quyt
nh
khi
xt
n
hu ch (
tho
dng)
V
d:
Chn
1 trong
2 phng
n
u t
sau:
A : Chc chn thu c
$30000
B : 70% kh
nng
thu
c
$60000, 30% kh
nng
thua
l
$10000
(-
$10000).
?
Dng
tiu
chun EMV
nh
gi
la chn?
Thc t
la chn?
Khi
nim
hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 228
6.4. Quyt
nh
khi
xt
n
hu ch (
tho
dng)
hu ch l
o mc
u tin ca ngi ra quyt
nh
i vi
li nhun.
L
thuyt
hu
ch
l
l
thuyt nghin cu
cch
kt hp mc
u tin v may ri ca ngi ra quyt
nh
i vi
cc
yu
t
khc
trong
qu
trnh
ra
quyt
nh.
hu ch c
c
tnh
nh
sau:
Kt qu
tt nht s
c
hu ch l 1
=> U (tt nht) = 1
Kt qu
xu nht s
c
hu ch l 0
=> U (xu nht) = 0
Kt qu
khc
s
c
hu ch e
(0,1)
=> 0 < U(khc) < 1
Khi
nim
hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 229
6.4. Quyt
nh
khi
xt
n
hu ch (
tho
dng)
Vn
t ra 1: La chn phng
n
no?
A : Chc chn thu c
$30000
B : 70% kh
nng
thu
c
$60000, 30% kh
nng
thua
l
$10000 (-
$10000).
Kh
nng
la chn: 30% kh
nng
l
$10 000 l
qu
cao, quyt
nh
chn phng
n
chc chn.
Vn
t ra 2: La chn phng
n
no?
A : Chc chn thu c
$30000
B : 90% kh
nng
thu
c
$60000, 10% kh
nng
thua
l
$10000 (-
$10000).
Kh
nng
la chn: C
hi
c
c
$60000 l
kh
cao,
quyt
nh
chn
phng
n
c
$60000.
Vn
t ra 3: La chn phng
n
no?
A : Chc chn thu c
$30000
B : 85% kh
nng
thu
c
$60000, 15% kh
nng
thua
l
$10000 (-
$10000).
Kh
nng
la chn: 2 phng
n
ny
thy rng
tng
ng
nhau, chn phng
n
no
cng
c.
Khi
nim
hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 230
6.4. Quyt
nh
khi
xt
n
hu ch (
tho
dng)
Khi
ta thy rng:
30000 ~ {(0.85, 60000), (1-0.85, -10000) }
~ {(0.85, 60000), (0.15, -10000) }
hu ch ca
30000 c xc nh
nh
sau:
u($30 000) = 0.85u($60 000) + 0.15u(
$10 000) = 0.85.
Ghi
ch: im 85% c gi l im
khng
khc
bit.
Khi
nim
hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 231
6.4. Quyt
nh
khi
xt
n
hu ch (
tho
dng)
Tng
t, gi
s:
Vn
t ra: La chn phng
n
no?
A : Chc chn thu c
$11000
B : 60% kh
nng
thu
c
$60000, 40% kh
nng
thua
l
$10000
(-
$10000).
Kh
nng
la chn: 2 phng
n
ny
thy rng
tng
ng
nhau,
chn phng
n
no
cng
c.
Khi
:
11000 ~ {(0.6, 60000), (1-0.6, -10000) }
~ {(0.6, 60000), (0.4, -10000) }
Do :
u($11 000) = 0.6u($60 000) + 0.4u(
$10 000) = 0.6.
Khi
nim
hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 232
6.4. Quyt
nh
khi
xt
n
hu ch (
tho
dng)
Khi
nim
hu ch
hu ch
1.00
0.00
60000 30000
U(30000)=0.85
U(60000)=1.00
U(11000)=0.60
11000
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 233
6.4. Quyt
nh
khi
xt
n
hu ch (
tho
dng)
Khi
nim
hu ch
hu ch
1.00
0.00
Min Max
U =1.00
R
i
s
k
N
e
u
t
r
a
l
/
k
h
n
g
c
t
h
i
n
l
c
h
v
i
r
o
Risk Seeking/
thch
ri ro
ng
hu
ch/ Utility curve: Risk Neutral, Averse, Seeking
Risk Averse/
trnh
ri ro
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy
234