You are on page 1of 234

Phng php nh lng trong qun l- TS.

Phm Cnh Huy


1
Phng

php

nh

lng

trong

qun l
TS. Phm Cnh

Huy
Khoa

Kinh

t

v

qun l HBKHN
Bi

ging
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 2
Ni

dung


Mc tiu hc phn: Phng php nh lng trong qun l gip
cho hc vin hiu v

vn dng c cc phng php nh lng
trong vic ra cc quyt nh trong qun l bng vic ng dng
nhng m hnh v

cc cng c

ton hc. Ngoi ra cn cung cp
cho hc vin nhng k nng cn thit

thc hin cc phn tch
nh lng v nh gi

cc kt qu

t

phn tch nh lng.
Thm na mn hc cn gip hc vin gii quyt c cc bi
ton thc t

nh

cng c

My tnh


c c mt quyt nh tt
nht trong qun l.


Ni dung tm tt hc phn: Cung cp kin thc c bn v

phn
tch nh lng, ng dng phn tch hi qui trong cc nghin cu
nh lng, cng nhng kin thc c bn v

l thuyt ton ti u
p dng trong hot ng kinh doanh cng nh trong phn tch ra
quyt nh.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 3
Ni

dung
Ti

liu thamkho:


Anderson Sweeney Williams, Study guide for Quantitative
methods for business, Thomson South-Western 2001


Anderson Sweeney Williams, An introduction to Management
Science, Quantitative Approaches to Decision Making, Thomson
South-Western 2003


Frederick S.Hillier, Introduction to Operations Reasearch,
McGraw-Hill 2001


Damodar

N.Gujarati, Basic Econometrics, McGraw-Hill 2004


TS. Phm Cnh

Huy, Bi

ging

kinh

t

lng, Nh

xut bn

i

hc

Bch

khoa

H

Ni

2008


PGS. TS. Nguyn Hi

Thanh, Ton

ng

dng

(gio

trnh

sau

i

hc), Nh

xut bn

i hc s

phm

2005.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 4
Ni

dung
Gii thiu

chung
1
2
Phn

phi xc sut v thng

k
Phn

tch

hi

qui
3
4
Phng

php

d

bo

nh

lng
M

hnh

ton

kinh

t

v

phng

php

ti

u
5
6
Phn

tch

v

ra

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 5
Chng

1
GII THIU CHUNG
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 6
1.1. Phn

tch

nh

lng

v

ra

quyt

nh
Ra quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 7
1.1. Phn

tch

nh

lng

v

ra

quyt

nh
Tin trnh ra quyt

nh

c

th c m t

l

mt qui trnh gm 6 bc.
(1) Define the Problem (xc

nh

vn

)
(2) Enumerate the decision factors (Lit

k

cc

yu t nh

hng

n quyt

nh)
(3) Collect relevant information (Thu thp

thng

tin c

lin

quan)
(4) Identify the Solution (Quyt

nh

gii

php:
gm 3 bc nh

l

a ra nhiu phng

n

khc

nhau


la chn, so snh/nh

gi

cc

phng

n

v

la chn phng

n

tt nht)
(5) Develop and Implement the solution (T

chc

thc hin quyt

nh)
(6) Evaluate the results (nh

gi

kt qu

thc

hin quyt

nh)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 8
1.1. Phn

tch

nh

lng

v

ra

quyt

nh


L

thuyt

nh

lng

trong

qun tr c xy dng

da trn

nhn thc c

bn rng: "Qun tr

l

quyt

nh


(Management
is decision making) v

mun vic qun tr

c

hiu qu

th

cc

quyt

nh

phi

ng

n"


Ra quyt

nh

l

nhim v

quan

trng

ca nh qun tr, kinh

nghim, kh

nng

xt

on, c

sng

to cha th m bo c

c nhng

quyt

nh

ph

hp v ti

u nu thiu kh

nng

nh

lng.


Trong

khi

ra

quyt

nh, nh

qun tr

c

th

s

dng

nhiu

cng

c nh

lng

khc

nhau

vi s

tr

gip

ca

my

tnh.
Quan

im

phn

tch

nh

lng

trong

qun tr
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 9
1.1. Phn

tch

nh

lng

v

ra

quyt

nh


Chng

ta

c

th

m

t

qua s sau:
Quan

im

phn

tch

nh

lng

trong

qun tr
CC CNG C

V

L
THUYT KINH T
L

thuyt v

nhu

cu
L

thuyt v

doanh

nghip
L

thuyt sn xut
C

cu th

trng
Kinh

t

hc v

m
CC CNG C

V

KHOA
HC QUYT NH
Cc

phng

php

thng

k
D

bo

v

c lng
Ti

u

ha
Cc

cng

c

ra

quyt

nh
khoa

hc

khc
KINH T

QUN L
S

dng

cc

cng

c

v

l
thuyt kinh t

cng

phng
php

lun

khoa

hc
trong

vic

ra

quyt

nh

gii

quyt

cc

vn


kinh
doanh

v

phn

b

ngun lc
ti

u cho t

chc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 10
1.2. Nghin

cu

nh

lng

v

nh

tnh


Nghin

cu

nh

tnh (NCT) l

nhng

nghin

cu thu c

cc

kt qu

khng

s

dng

nhng

cng

c o lng, tnh

ton. Ni

mt cch c

th

hn
NCT l

nhng

nghin

cu tm bit nhng

c

im, tnh

cht ca

i tng

nghin

cu (TNC) cng

nh

nhng

yu t nh

hng

n

suy

ngh, hnh

vi
ca TNC trong

nhng

hon

cnh

c

th.


Nghin

cu

nh

lng (NCL) l

nhng

nghin

cu thu c cc kt qu

bng

vic s

dng

nhng

cng

c o lng, tnh

ton

vi nhng

con s

c

th.


Trong

khi

nghin

cu

nh

lng (NCL) i

tm

tr

li cho cu hi bao

nhiu, mc

no

(how many, how much) th NCT i

tm

tr

li

cho

cu

hi

ci

g

(what), nh

th

no

(how), ti

sao

(why).

mt

gc


no

chnh

mc

tiu

nghin

cu l c

s phn

bit nghin cu

nh

lng

v

nh

tnh. V

th

vic

pht

trin mc

tiu

ca mt cuc

nghin

cu l mt bc ht

sc

quan

trng.
Nghin

cu

nh

lng

v

nh

tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 11
1.2. Nghin

cu

nh

lng

v

nh

tnh
S

khc

nhau

c

bn gia NCL & NCT
NCT NCL
Dng


m

t, khm

ph, thm d Dng


khng

nh, suy

rng

v

d

bo
Ch

tiu, i tng

NC, mc


nghin

cu c th

cha r rng
Ch

tiu, i tng

NC, mc


nghin

cu


r

rng
Linh ng

trong hng

nghin

cu, khm

ph

cc
hng

nghin

cu cha bit
Yu

cu phi o lng
Ngi nghin cu l cng c

thu

thp

thng

tin Ngi

nghin

cu s

dng

cc

cng

c

nh

bn cu hi


thu

thp

thng

tin
Ngi

nghin

cu bit s

b

nhng

iu m h

mun nghin cu
Ngi

nghin

cu bit r rng nhng

iu m

h

mun nghin cu
Ch

quan: kin ca c nhn l quan trng, vd:
quan

st, phng

vn su
Khch

quan: o lng

v

phn

tch

qua iu

tra
Quy

np gi

thuyt Kim tra gi

thuyt
Kh khi qut ha Khi

qut

ha
T

ng, hnh

nh Con s, thng

k
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 12
1.3. Mc tiu ca

nghin

cu

nh

lng


Khng

nh, suy

rng

v

d

bo,


nhn dng

vn

,


Kim

nh

mt

l

thuyt hay mt gi

thit,


o lng

cc

con s, v

phn

tch

bng

cc

k

thut thng

k,


Lp k

hoch

sn xut


tnh

ton

la chn phng

n

ti

u (Quyt

nh

u t, la

chn

cc

phng

n

qui hoch)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 13
1.4. Phng

php

v

cc

bc tin hnh
Cc

phng

php

ton

ng

dng

trong

phn

tch

nh

lng
Cc

phng

php
Thng

k

ton M

hnh

ton Vn tr hc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 14
1.4. Phng

php

v

cc

bc tin hnh
Cc

phng

php

ton

ng

dng

trong

phn

tch

nh

lng


Thng

k

k

ton:

L

mt b

phn ca ton hc

ng

dng

dnh

cho

cc

phng

php

x

l

v

phn

tch

s

liu thng

k, m

cc

ng

dng

ch

yu ca

n

trong

qun

l

l

cc

phng

php

x

l

kim

tra

v

d on

(d on, iu tra chn mu,)


M

hnh

ton:

L

s

phn

nh

nhng

thuc tnh c

bn nht

nh

ca

cc

i tng

nghin

cu kinh t, l

cng

c

trng

cho

vic tru tng

ho

mt

cch

khoa

hc

cc

qu

trnh

v

hin

tng

kinh

t.
Khoa

hc kinh t

t

lu

bit s

dng

cc

m

hnh

kinh

t

lng

nh

m

hnh

hm

sn sut

Cobb

Douglas, m

hnh

cung

cu, gi

c

v.v...
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 15
1.4. Phng

php

v

cc

bc tin hnh
Cc

phng

php

ton

ng

dng

trong

phn

tch

nh

lng


Vn tr hc:

L

khoa

hc c mc

ch

nghin

cu

cc

phng

php

phn

tch

nhm chun b

cn c

chnh

xc

cho

cc

quyt

nh, i tng

ca n l h

thng, tc l tp hp

cc

phn t

v

h

thng cn c tc ng

qua li vi

nhau

nhm

t ti mt mc

tiu

nht

nh. Vn tr hc bao gm

nhiu

nhnh

khoa

hc

ng

dng

gp li: (1) L

thuyt ti

u (bao gm: quy

hoch

tuyn

tnh, quy

hoch

ng, quy

hoch

ngu

nhin, quy

hoch

nguyn,
quy

hoch

0

1, quy

hoch

a mc

tiu, l

thuyt tr chi...);
(2) L

thuyt


th

v

s mng

li; (3) L

thuyt d

tr

bo

qun; (4) L

thuyt tm kim;...
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 16
1.4. Phng

php

v

cc

bc tin hnh
Cc

phng php v m hnh c

bn:


Thng

k

m

t


Phng

php

Phn

tch

hi

qui,


Cc

phng

php

D

bo,


M

hnh

ton

(qui hoch

tuyn

tnh, qui hoch

nguyn, qui
hoch

phi tuyn),


M

hnh

mng,


Phn

tch

Markov,
Cc

phng

php

ton

ng

dng

trong

phn

tch

nh

lng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 17
1.4. Phng

php

v

cc

bc tin hnh
Cc

bc tin hnh phn tch nh

lng
Xc

nh

vn

Xc

nh

vn

Xy

dng

m

hnh
Xy

dng

m

hnh
Thu thp d

liu
Thu thp d

liu
Tnh

ton
Tnh

ton
Phn

tch

kt qu
Phn

tch

kt qu
p

dng

kt qu
p

dng

kt qu
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 18


EXCEL


SPSS


EVIEWS


LINDO, LINGO.
1.5. Cc

phn mm

ng

dng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 19
Chng

2
PHN PHI XC SUT
V

THNG K TON
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 20
Ni

dung
2.1. Bin ngu

nhin
2.2. o lng

s nh

tm
2.3. o lng

s

bin

thin

v

tng

quan
2.4. Phn

phi xc sut
2.5. c lng

thng

k
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 21
2.1. Bin ngu nhin


Mt bin ngu nhin l mt qui tc

hay mt hms gn

cc

gi

tr

bng

s

cho

nhng

kt qu

ca mt trc

nghim

ngu nhin."


Cc

bin ngu

nhin

thng

c k hiu bng

cc

ch

ln X,
Y, Z,

cn

cc

gi

tr

ca

chng

c k hiu bng

cc

ch

nh

x, y, z...
nh

ngha
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 22
2.1. Bin ngu nhin


Bin ngu nhin ri rc

(Discrete Random Variable)


Nu

gi

tr

ca bin ngu nhin X c th

lp

thnh

dy

ri rc cc

s

x
1

, x
2

, , x
n

(dy

hu hn hay v hn) th

X c gi l bin

ngu nhin ri rc.


Trc

nghim: thy

hai

xc

xc v tnh tng. Trc

nghim ngu

nhin

bao

gm vic thy xc xc ny. Nh nghin cu

tnh

xem

xut hin bao nhiu chm trn mt tng

xc

xc v tnh chng. Da

trn

trc nghim

ny

chng

ta

c

th

xc

nh

nhiu bin ngu

nhin.


Gi X
1

l

s

cc

chm th

hin trn xc xc th

nht. Nhng

kt

qu

c

th

c

ca bin ngu

nhin

X
1

ny

l

{ 1, 2, 3, 4, 5, 6 }.


Gi X
2

l

s

cc

chm th

hin trn xc xc th

hai. Nhng

kt qu

c

th

c

ca bin ngu nhin X
2

ny

l

{ 1, 2, 3, 4, 5, 6 }.


t X = X
1

+ X
2

. Nhng

kt qu

c

th

c

ca bin ngu

nhin

ny

l

{2, ..., 12}.
Phn

loi
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 23
2.1. Bin ngu nhin


Bin ngu nhin lin tc

(Continuous Random Variable)


Nu

gi

tr

ca bin ngu nhin X c th

lp

y ton b

khong

hu hn hay v hn (a,b) ca trc s

0x th

bin ngu nhin X c

gi l bin ngu nhin lin tc.


Nu

chng

ta

ngh

v

tip cn tn sut tng

i ti xc sut, v

chng

ta

tng

tng

vic la chn mt

quan

st

ngu nhin,
dng

nh

r

rng

l

xc

sut ca vic thu c

chnh

xc

mt gi

tr

nht

nh

phi

l

zero. Mt khc, nu

chng

ta

t vn


di

dng

khong, th

vic xc nh

xc

sut ny l n gin.


Hy

tng

tng

rng

ang

ma v rng

Anh/Ch t mt thc

o

trn

mt

t. Xc

sut


ht ma sau s

ri vo gia 0 v 10 cm l

g? Xc

sut


ht ma sau s

ri vo gia

10 v

20 cm l

g?


Chng ta c th

chia

thc

o ny thnh 10 bc vi khong

cch

l

10 cm mi bc. Xc

sut


mt ht ma ri vo bt c

khong

c

th

no

s

bng

1/k, trong

k l s

cc

khong

trong

thc.
Trong

trng

hp ny, vic

tnh

xc

sut


mt ht ma ri vo

mt khong

c

bt c di

c

th

no

th

tht l n gin.
Phn

loi
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 24
2.2. o lng

s nh

tm


nh

ngha: Cho

X l

1 bin ngu

nhin, gi

tr

trung

bnh

hay k

vng

ton

hc (gi tt l k

vng) ca X c k hiu l EX v c

tnh

theo

cng

thc:


Ch

: Nu mu ngu

nhin

cho

di dng

tn sut:
th

trung

bnh

mu

c tnh:
K

vng

ton

hc ca 1 bin ngu nhin (s

trung

bnh)

= =
x
x P x EX ) ( .
rc ri x Nu
dx x xf ) (
}
+

= =
tc n li x Nu
X X
1
X
2
X
3
... X
k
n
i
n
1
n
2
n
3
... n
k
1 1 2 2 3 3 1
1 2 3
1
...
...
k
i i
k k i
k
k
i
i
n X
n X n X n X n X
X
n n n n
n
=
=
+ + + +
= =
+ + + +

Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 25


2.2. o lng

s nh

tm


V

d

1: Cho

mu quan st (Xi) vi

i = 1, 2, ..., 10 ca LNN X l:


Khi

: Trung bnh mu ca LNN X l
K

vng

ton

hc ca 1 bin ngu nhin (s

trung

bnh)
X
i
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
n
i
3 7 5 6 5 8 4 2 6 4
3.1 7.2 5.3 6.4 5.5 8.6 4.7 2.8 6.9 4.10 273
5, 46
50 50
X
+ + + + + + + + +
= = =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 26
2.2. o lng

s nh

tm


V

d

2: Gi

s

X l

s

xe

my

n 1 ca hng ra xe vo chiu

th

7 hng

tun c bng

phn

b

xc

xut:
Tm

k

vng

EX ca bin ngu

nhin

X (s

xe

my

trung

bnh

ti trm ra xe vo chiu th

7).
Gii:
K

vng

ton

hc ca 1 bin ngu nhin (s

trung

bnh)
X 4 5 6 7 8 9
P(x)
12
1

12
1

4
1

4
1

6
1

6
1


12
89
6
1
. 9
6
1
. 8
4
1
7
4
1
. 6
12
1
. 5
12
1
. 4 = + + + + + = EX
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 27
2.2. o lng

s nh

tm


Cc

qui tc:
1.

E(X + Y) = E(X) + E(Y)
Suy

rng:
E(W + X + Y + Z)

= E(W) + E(X) + E(Y) + E(Z)
2.

E(bX) = bE(X)
V

d:

E(3X) = 3E(X)
3.

E(b) = b
K

vng

ton

hc ca 1 bin ngu nhin (s

trung

bnh)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 28
2.2. o lng

s nh

tm


S

trung

v

(Median)
S

trung

v

ca khi D

liu l s

m

phn

na

gi

tr

quan

st

c ca khi D

liu nh

hn n v phn na

gi

tr

quan

st

ln hn

n.
Gi n l s

gi

tr

quan

st

c (i vi bin ngu

nhin

ri rc)


Nu n l s

l

th

s

trung

v

l

s

c

th

t

(n+1)/2. N

chnh

l

s

c

v

tr


gia khi D

liu.


Nu n l s

chn th s

trung

v

l

trung

bnh

cng

ca hai s

c

th

t

n/2 v

n/2+1


S

yu v

(Mode)
S

yu v

ca khi D

liu l s

c

tn s

ln nht
S

trung

v, s

yu v
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 29
2.2. o lng

s nh

tm


Cho

khi d

kin: 0 1 0 2 5 2 5 2 3 3 5 6 4
Tm

s

trung

bnh, s

trung

v

v

s

yu v

ca khi D

liu.


Gii:
Ta c

bng

phn

phi tn s

:


S

trung

bnh

(Mean)


S

trung

v

(Median): C

mu

n = 13 l

=> (n+1)/2 = 7
0 0 1 2 2 2 3

3 4 5 5 5 6
S

trung

v

l

s

c

th

t

7, ngha l s

trung

v

l

3


S

yu v

l

2 v

5 c

tn s

ln nht l 3
V

d
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 30
2.3. o lng

s

bin

thin

v

tng

quan
Phng

sai:


nh

ngha: Nu X c k

vng

EX =

th

phng

sai

ca

X k

hiu l
2

hay DX c

tnh

theo

cng

thc:


Ch : Cn bc hai ca phng

sai,

gi l

lch

chun ca X


nh

l: Phng

sai

ca bin ngu

nhin

X cn c

tnh

theo

cng

thc: o
2

= E(X)
2

-


ngha: Phng

sai o s

phn

tn

ca

cc

gi

tr

ca

X quanh

k

vng

ca

n.


Phng

sai

mu

c tnh nh

sau:
Phng

sai

v

Covariance (hip phng

sai)

= =
x
x P x X E rc ri X nu ) ( ) ( ) (
2 2 2
o
tc n li X nu )dx x f x X E ( ) ( ) (
2 2 2
o = =
}

+

1 n
) X X (
S
n
1 i
2
i
2
X

=

=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 31
2.3. o lng

s

bin

thin

v

tng

quan


VD: Cho

X l

s

xe

t c s

dng

vo

1 mc

ch

phc v o

to

ca 1 trng i hc. Gi

s

X c

phn

b:
Tm

EX v

DX
Gii:

= E(X) = 1. (0,3) + 2. (0,4) + 3. (0,3) = 2


Ch

: C

th

tnh

DX theo

cng

thc:

DX = EX
2

- (EX)
2
Phng

sai

v

Covariance (hip phng

sai)
X 1 2 3
P(x) 0,3 0,4 0,3

6 , 0 ) 3 , 0 ( ) 2 3 ( ) 4 , 0 ( ) 2 2 ( ) 3 , 0 ( ) 2 1 ( ) (
2 2 2
3
1
2
= + + = =

= i
Pi EX Xi DX
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 32
2.3. o lng

s

bin

thin

v

tng

quan
Hip phng

sai:


nh ngha: Cho (X, Y) l

2 bin ngu nhin, Covariance ca X
v Y c k hiu l

XY

v

tnh theo cng thc:


Nu EX =
X

, EY =
Y

, Covariance ca X v Y cn c th

tnh

theo

cng

thc:

o
XY

= E(XY) -

X

.
Y


i vi bin ngu

nhin

ri rc:


i vi bin ngu

nhin

lin

tc:
Phng

sai

v

Covariance (hip phng

sai)
)] )( [( EY Y EX X E
XY
= o
y x
y x y x
y x
y x Yf X y x f Y X Y X = =

) , ( ) , ( ) )( ( ) , cov(
y x y x
dxdy y x XYf dxdy y x f Y X Y X = =
} } } }


) , ( ) , ( ) )( ( ) , cov(
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 33
2.3. o lng

s

bin

thin

v

tng

quan
H

s

tng

quan:


kho st s

ph

thuc hay mc c lp ca

2 bin ngu

nhin

X, Y v

khc phc nhc

im ca hip phng

sai

l

ph

thuc vo n v o lng, ngi ta s

dng

h

s

tng

quan

c

nh

ngha nh

sau:


H

s

tng

quan

o lng

mi

quan

h

tuyn tnh gia hai bin.


s

nhn gi tr

nm gia

-1 v

1. Nu


= -1 th

mi

quan

h

l

nghch

bin

hon

ho, nu


= 1 th

mi quan h

l

ng

bin

hon

ho.
Phng

sai

v

Covariance (hip phng

sai)
1 0 s s
XY

Y X
XY
y x
xy
Y X
Y X
Y X
o o
o
=
o o
= =
) , cov(
) var( ) var(
) , cov(
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 34
2.3. o lng

s

bin

thin

v

tng

quan
Mt s

qui tc ca Phng

sai:


Qui tc 1:
Nu

Y

= V

+ W, Var(Y) = Var(V) + Var(W) + 2Cov(V, W)


Qui tc 2:
Nu

Y

= bZ, trong


b

l

hng

s, Var(Y) = b
2
Var(Z)


Qui tc 3:
Nu

Y

= b, trong


b

l

hng

s, Var(Y) = 0


Qui tc 4:
Nu

Y

= V

+ b, trong


b

l

hng

s, Var(Y) = Var(V)
Phng

sai

v

Covariance (hip phng

sai)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 35
2.3. o lng

s

bin

thin

v

tng

quan
Mt s

qui tc ca

Covariance:


Qui tc 1:
Nu

Y

= V

+ W, Cov(X, Y) = Cov(X, V) + Cov(X, W)


Qui tc 2:
Nu

Y

= bZ, trong


b

l

hng

s, Cov(X, Y) = Cov(X, bZ) =
bCov(X, Z)


Qui tc 3:
Nu

Y

= b, trong


b

l

hng

s, Cov(X, Y) = Cov(X, b) = 0
Phng

sai

v

Covariance (hip phng

sai)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 36
2.4. Phn

phi xc sut
Khi

nim


Mi bin ngu

nhin

to ra mt

phn

phi xc sut, phn

phi

ny

cha hu ht

cc

thng

tin quan

trng

v

bin ngu

nhin

.
Nu

X

l

mt bin ngu

nhin, phn

phi xc sut tng

ng

gn

cho

on [a, b] mt xc sut P[a


b], ngha l, xc sut m

bin

X

s

ly gi tr

trong

on [a, b].


Phn

phi xc sut ca bin

X

c

th c m t

bi

hm

phn

phi tch ly (cumulative distribution function) F(x) c

nh

ngha nh

sau:
F(x) = P [ X


x

]
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 37
2.4. Phn

phi xc sut


Mt

phn

phi

c gi l ri rc

nu

hm

phn

phi

tch

ly

ca n bao gm mt

dy

cc

bc nhy hu hn, ngha l n

sinh

ra

t

mt bin ngu

nhin

ri rc

X: mt bin ch

c

th

nhn

gi

tr

trong

mt tp hp hu hn hoc

m

c nht

nh. Mt

phn

phi

c gi l lin

tc

nu

hm

phn

phi

tch

ly ca n l hm lin tc, khi

n sinh ra t

mt bin ngu

nhin

X

m

P[X

= x

] = 0 vi mi

x

thuc

R. Phn

phi

lin

tc

cn

c

th c biu din bng

hm

mt


xc

sut nh

sau:
Khi

nim
}
= < <
b
a
f(x)dx b) x P(a
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 38
2.4. Phn

phi xc sut
Khi

nim-

v

d

phn

phi xc sut ri rc
Th

d
Trong

th

nghim thy

1 con xc

xc, ta

c:
P(X=1) = P(X=2) =

= P(X=6) = 1/6
=> Hm

xc

sut

l: PX(x) = P(X=x) = 1/6 vi

x =1, 2, 3, 4, 5, 6


1 2 3 4 5 6
Xanh
1

2 3 4 5 6 7
2

3 4 5 6 7 8
3

4 5 6 7 8 9
4

5 6 7 8 9 10
5

6 7 8 9 10 11
6

7

8

9

10

11

12
X f p
2

1

1/36
3

2

2/36
4

3

3/36
5

4

4/36
6

5

5/36
7

6

6/36
8

5

5/36
9

4

4/36
10

3

3/36
11

2

2/36
12

1

1/36
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 39
2.4. Phn

phi xc sut
Khi

nim-

v

d

phn

phi xc sut ri rc
Phn phi c th hin bng th. Trong v d ny n i xng,
xc sut xy ra cao nht i vi X bng 7.
6
__
36
5
__
36
4
__
36
3
__
36
2
__
36
2
__
36
3
__
36
5
__
36
4
__
36
Xc xut
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 X
1
36
1
36
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 40
2.4. Phn

phi xc sut
Khi

nim-

v

d

phn

phi xc sut

lin

tc
a b
x
f(x)
P a x b (
)

Phn

phi xc sut ca

X trong

khong

a, b

P a x b (
)
< <
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 41
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
1.

Uniform Distribution/ Phn

phi

u lin tc
2.

Normal Distribution/ Phn

phi chun
3.

z-Distribution/ Phn

phi chun ho
4.

t-Distribution/ Phn

phi T
5.

F-Distribution/ Phn

phi F
6.

Chi-Square Distribution/ Phn

phi

chi bnh

phng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 42
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
1.

Uniform Distribution/ Phn

phi

u lin tc


Phn phi u lin tc

l

mt phn phi m

xc sut xy ra
nh nhau cho mi kt cc ca bin ngu nhin lin tc. Phn
phi u lin tc i khi cn c gi l

phn phi hnh ch

nht

v

khi biu din bng hnh v

s

c

dng hnh ch

nht.
x
min
x
max
x
f(x)
Tng

xc

sut trong ton

b

min hnh ch

nht

bng

1.0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 43
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
1.

Uniform Distribution/ Phn

phi

u lin tc


Hm mt

xc sut

ca mt phn phi u lin tc c

dng:
Trong

: x l

bin ngu

nhin

lin

tc, a l

gi

tr

cc tiu, b l

gi

tr

cc

i.
Gi tr

k

vng

l: Phng

sai

l:
b hay x a x ; 0
b x a ;
a b
1
> <
s s

f(x) =
2
b a

+
=
12
a) - (b

2
2
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 44
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
1.

Uniform Distribution/ Phn

phi

u lin tc


V

d: Phn

phi xc sut

trong

khong

2

x

6:
2 6
.25
f(x) = = .25 vi 2

x

6
6 -

2
1
x
f(x)
4
2
6 2
2
b a
=
+
=
+
=
1.333
12
2) - (6
12
a) - (b

2 2
2
= = =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 45
2.4. Phn

phi xc sut
1.

Uniform Distribution/ Phn

phi

u lin tc


V

d: Lng

xng

bn

hng

ngy


mt ca hng ti thiu

l

2,000 lt

v

ti

a

l

5,000 lt, Tm

xc

sut

bn

trong

ngy

nm

trong

khong

2,500 n

3,000 lt.
C

ngha l: Tm P(2,500

X

3,000)

?


Gii:
=> Xc

sut

bn

mt

ngy

trong

khong

2,500 n

3,000 lt

l

17%
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
f(x)
x 5,000 2,000
1667 . 0
000 , 3
1
* ) 500 , 2 000 , 3 ( ) 000 , 3 500 , 2 ( = = s s X P
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 46
2.4. Phn

phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn

phi chun


Phn

phi chun, cn

gi

l

phn

phi

Gauss, l

mt

phn

phi

xc

sut cc k quan trng

trong

nhiu lnh

vc. N

l

h

phn

phi c dng

tng

qut

ging

nhau, ch

khc

tham

s

v

tr

(gi

tr

trung

bnh

) v

t

l

(phng

sai

2
).


Hm

phn

phi

c xc nh

nh

sau:
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
2 2
/2 ) (x
e
2
1
f(x)

o
=
Trong

:


e = 2.71828


= 3.14159


= gi

tr

k

vng


=

lch

chun


x = Gi

tr

bt k

ca bin,

< x <
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 47
2.4. Phn

phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn

phi chun
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
x
f(x)

Thay

i

, phn

phi s

dch

chuyn

sang phi hoc tri.
Thay

i


s

lm

tng

hoc

gim


rng

ca

phn

phi.
K

hiu phn phi chun ) N( ~ X
2
,
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 48
2.4. Phn

phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn

phi chun
Phn

phi chun c phng

sai

bng

nhau

nhng

k

vng

khc

nhau
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
-
-
10
10
0
0
20
20
x
x
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 49
2.4. Phn

phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn

phi chun
Phn

phi chun c phng

sai

khc

nhau

nhng

k

vng

bng

nhau
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
o
o
= 15
= 15
o
o
= 25
= 25
x
x
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 50
2.4. Phn

phi xc sut
2. Normal Distribution/ Phn

phi chun


Tnh

cht ca

phn

phi chun


Hm

mt


xc

sut ca

i xng

quanh

gi

tr

trung

bnh.


Xp x

68% din tch di

ng

phn

phi

(pdf-probability
density function) nm

trong

khong

, xp x

95% din

tch

nm di

ng

pdf

nm

trong

khong

2, v

xp x

99,7%
din tch nm di

ng

pdf

nm

trong

khong

3.


nh

l

gii hn trung tm 1: Mt kt hp tuyn tnh cc bin c

phn

phi chun,, trong

mt s iu kin xc nh

cng

l

mt

phn

phi chun. V

d

X
1

v

X
2

l

2 bin ngu

nhin

c

phn

phi chun th Y =aX
1

+bX
2

vi a v b l hng

s

c

phn

phi

Y~N[(a
1

+b
2

),(a
1
2
+b
2
2
)].


nh

l

gii hn trung tm 2: Di

iu kin xc nh, gi

tr

trung

bnh

mu ca cc mt bin ngu

nhin

s

gn nh

tun

theo

phn

phi chun.
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 51
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
3. z-Distribution/ Phn

phi chun ho


Phn

phi chun

ha

(standard normal distribution) l

phn

phi chun vi gi tr

trung

bnh

bng

0 v

phng

sai

bng

1.
Nu

t Z = (X-)/

th

ta

c

Z~N(0,1). Z gi l bin chun ho

v

N(0,1) c gi

l

phn

phi chun ho
1) N(0 ~ Z ,

X
Z

=
Z
f(Z)
0
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 52
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
4. Chi-Square Distribution/ Phn

phi chi-bnh phng


Gi

s

z
1

, z
2

, ... z
k

l

k bin ngu nhin c lp thng

k

v

c

phn

phi chun

ho. Ngi ta ni rng

tng

bnh

phng

ca

cc

bin ngu

nhin

s

tun

theo

phn

phi

Chi-bnh

phng

vi n l bc t

do. c k hiu l: (_
2
).
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 53
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
4. Chi-Square Distribution/ Phn

phi chi-bnh phng


Tnh

cht ca phn phi

Chi-bnh

phng.


Phn

phi

chi bnh

phng

bt

u t

gc ta

, lch

v

pha

bn

tri

v

c

ui

di

v

tn v

pha

phi. Khi

bc t

do tng

dn

th

phn

phi

_
2

tin gn

n

phn

phi chun.


= k v

2

= 2k


hay tng

ca hai bin c phn phi

_
2

cng

c

phn

phi

_
2

vi s

bc t

do bng

tng

cc

bc t
do.
2
2 k 1 k
2
2 k
2
1 k +
_ = _ + _
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 54
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
5. t-Distribution/ Phn

phi T


Nu

Z~N(0,1) v

_
2

c

phn

phi

Chi-bnh

phng

th
tun

theo

phn

phi

Student (phn

phi T) vi k bc t

do.


Phn

phi T c dng

nh

phn

phi chun

ho, phn

phi T c

ui

dy hn so

vi

phn

phi chun

ho, khi k tin n v hn

th

phn

phi T tin dn n

phn

phi chun

ho.


= 0 v

2

= k/(k-2) >1.


Khi bit mt bin ngu

nhin

no


tun

theo

phn

phi t,


chng

ta c

th

trnh

by

xc

sut nh

sau:
P(t(k,/2)

tk


t(k,1-/2))=1-

k /
Z
t
2
k
) k (
_
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 55
2.4. Phn

phi xc sut
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
5. t-Distribution/ Phn

phi T
Ph
Ph
n
n

ph
ph

i
i
chu
chu

n
n

ho
ho

Ph
Ph
n
n

ph
ph

i
i

t
t
(
(
b
b

c
c

t
t


do
do
b
b

ng
ng

20
20
)
)
Phn
Phn

ph
ph

i
i

t
t
(
(
b
b

c
c

t
t


do
do
b
b

ng
ng

10)
10)
0
0
z
z
,
,
t
t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 56
2.4. Phn

phi xc sut
6. F-Distribution/ Phn

phi F


Phn

phi

F, l

phn

phi ca t

l

gia hai bin ngu

nhin

c

phn

phi

chi-bnh

phng


Phn

phi F lch

v

bn

tri, khi

bc t

do k
1

v

k
2


ln, phn

phi F tin

n phn phi chun.


= k
2

/(k
2

-2) vi

iu kin k
2

>2


Lu : Khi

bc t

do

ln

th

cc

phn

phi

_
2
, phn

phi

T v

phn

phi

F tin

n phn phi chun. Cc

phn

phi

ny

c gi l phn phi c

lin

quan

n

phn

phi chun
Mt s

phn

phi xc sut thng

dng
2
2
2
1
2
1
) 2 , 1 (
k
k
F
k
k
k k
_
_
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 57
2.5. c lng

thng

k
c lng
c lng

(Estimator) v

hm c lng


L

bin ngu

nhin

hay

cc

tham

s

thng

k

ca mu c

dng
c lng

cc

tham

s

thng

k

cha bit ca tp hp

chnh.


c lng

ca tham s

thng

k


ca tp hp

chnh c k

hiu l


Da vo mu {x
1

,x
2

...,x
n

} ngi ta lp ra Hm:
= (x
1

,x
2

,....,x
n

) c lng

cho

. c gi l hm c
lng

ca


hay

gi tt l c lng

ca

.


ch

ph

thuc

vo

gi

tr

quan

st

x
1

, x
2

, ... ,x
n

ch

khng

ph

thuc

vo

cc

tham

s

cha bit


ca tp hp

chnh.
u

Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 58


2.5. c lng

thng

k
Gi

tr c lng

(Estimate) hay

cn

gi l gi tr c lng im


L

gi

tr

c

th

ca c lng

v c xem nh

gi

tr c
lng

ca tham s

thng

k


ca tp hp

chnh.
c lng

im
u

Tham s thng k v
tp hp chnh
(Population Parameter)
c lng (Estimation) Gi tr c lng
Estimate (Point
estimate)
S trung bnh
X
Phng sai
2
x
o
2
x
S
lch chun

x

S
x

T l p
f



Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 59
2.5. c lng

thng

k
c lng

khng

chch:


c lng

c gi l c lng

khng

chch

ca tham s

thng

k


nu k

vng

ca l
E ( ) =
c lng

im
u


Th d
E( X ) = => X l c lng khng chch ca
E(
2
x
S ) =
2
x
o =>
2
x
S l c lng khng chch cu
2
x
o
E ( f

) = p => f

l c lng khng chch ca p


Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 60
2.5. c lng

thng

k
c lng

hiu qu

tt nht:


Gi

1

v

2

l

2 c lng

khng

chch

ca


da trn s

lng

ca mu quan st ging

nhau
1

c gi l hiu qu

hn

2

nu: Var

(
1

) < Var

(
2

)


Nu l c lng

khng

chch

ca


v

nu

khng

c

mt

c

lng

khng

chch no c phng

sai

nh

hn phng

sai

ca th

uc gi l c lng

tt nht

(Best Estimator) hay cn

gi l c

lng

khng

chch

c

phng

sai

nh

nht ca


(Minimum Variance
Unbiased Estimator of )
c lng

im
u

Hiu qu tng i =
)

(
)

(
1
2
u
u
Var
Var

Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 61
2.5. c lng

thng

k
c lng

im
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 62
2.5. c lng

thng

k
a) c lng

khong

v

gi

tr c lng

khong
(Interval Estimator And Interval Estimate).


c lng

khong: c lng

khong

i vi tham s

thng

k

ca tp hp

chnh


l

mt

quy

tc da

trn

thng

tin ca mu


xc

nh

min

(Range)
hay khong

(Interval) m

tham

s hu nh

nm trong .


Ga

tr c lng

khong: l

gi

tr

c

th

ca min

hay khong

m

tham

s

nm

trong

.
b) Khong

tin cy v

tin cy

(Confidence Interval and Level of Confidence)


Gi


l

tham

s

thng

k

cha bit. Gi

s

da

trn

thng

tin ca mu ta c

th

xc

nh

c 2 bin ngu

nhin

A v

B sao

cho
P (A <

< B) = 1 -

o

vi 0 < o

< 1


Nu

gi

tr

c

th

ca bin ngu

nhin

A v

B l

a v

b th

khong

(a,b) t

a
n b c gi l khong

tin cy ca


vi xc sut l (1 - o)


Xc

sut (1 - o) c gi l

tin cy ca

khong.


Ghi

ch:


Trong

thc t,

tin cy (1-o) do nh

thng

k

chn

theo

yu

cu ca

mnh, thng

thng


tin cy

c chn

l

0,90; 0,95; 0,99...


o l

xc

sut sai lm khi chn khong

tin cy (a, b)
Khong

tin cy
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 63
2.5. c lng

thng

k
c) c lng

khong

cho

k

vng

tham

s trong

phn

phi

chun N(,
2
)
Cho

mu ngu

nhin

(X1, X2, ..., Xn) ca LNN X c

phn

phi

chun N(,
2
), khong

c lng

ca tham s


c tnh nh

sau:


Trng

hp

2

bit: Khong

c lng

ca tham s vi


tin cy 1 - o

l
Trong

: x
o

l

s c tra t

bng

phn

phi chun tc N(0, 1) sao

cho

F(x
o

) = 1 -

o /2 (s

dng

hm

MS-Excel: x
a

= NORMSINV(1 -

a/2)).
Khong

tin cy
X x X x
n n
o o
o o
< < +
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 64
2.5. c lng

thng

k


Trng

hp

2

cha bit: Khong

c lng

ca tham s vi


tin cy 1 - o

l
Trong

: nu n

30 th ta tra ging

x
o


trn; nu n < 30 th ta tra trong

bng

phn

phi

Student vi n - 1 bc t

do (bng

2 pha) v

mc ngha

o,
(s

dng

hm

MS-Excel: t
o

=

TINV(o , n -1))
Khong

tin cy
* *
( ) ( )
n n
S X S X
X t X t
n n
o o
< < +
*2 2
1
1
( ) ( )
1
n
n i
i
S X X X
n
=
=


Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 65
2.5. c lng

thng

k


Bng

tra

phn

phi T
Khong

tin cy
Gii hn trn
df .25 .10
.05
1 1.000 3.078 6.314
2
0.817 1.886 2.920
3 0.765 1.638 2.353
t
0
2.920
t

Values
Khi: n = 3
df

= n

- 1 = 2
o

= .10

o/2 =.05
o/2 = .05
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 66
2.5. c lng

thng

k
Tng

hp

cc

phn

phi s

dng

trong

c lng
n
n
>
>

30 ?
30 ?
Bi
Bi

t
t


?
?
Phn
Phn

ph
ph

i
i
x
x

p
p

x
x

chu
chu

n
n
?
?
Bi
Bi

t
t


?
?
S
S


d
d

ng
ng

c
c

l
l

ng
ng

s
s
S
S


d
d

ng
ng

c
c

l
l

ng
ng

s
s
Tng
Tng

n
n
ln
ln

>
>

30
30

ng
ng

ng
ng

ng
ng

ng
ng
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
Sai
/2
x z
n
o
o

/2
x z
n
o
o

/2
s
x z
n
o

/2
s
x z
n
o

/2
s
x t
n
o

/2
s
x t
n
o
o

/2
x z
n
o
o

/2
x z
n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 67
2.5. c lng

thng

k


V

d

1: Tm

khong

c lng

ca k

vng


vi


tin cy 0,95 ca
LNN X c

phn

phi chun nu bit

trung

bnh

mu

l

14,

lch

bnh

phng

trung

bnh

l

5 v

kch

thc mu

l

25.
Gii:
Trng

hp ny cho bit


lch

bnh

phng

trung

bnh

l

5 tc l

bit phng

sai, ta

c:
Khong

tin cy-

V

d
0, 05 ( ) 1 0, 975 (0, 975) 1, 96
2
5 5
14 1, 96 14 1, 96
25 25
12, 4 15, 96
F x x NORMSINV
X x X x
n n
o o
o o
o
o
o o

= = = = =
< < + < < +
< <
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 68
2.5. c lng

thng

k


V

d

2: Tm

khong

c lng

ca k

vng


vi


tin cy 0,95 ca
LNN X c

phn

phi chun, kch

thc mu

l

25 v

gi

s

tm

c

trung

bnh

mu l 14, phng

sai

mu

iu chnh

l

9 .
Gii:
Trng

hp ny ch

bit phng

sai

mu

iu chnh

l

9 tc

l

khng

bit phng

sai, ta

c:
Khong

tin cy-

V

d
236 , 15 764 , 12
25
3
06 , 2 14
25
3
06 , 2 14
06 , 2 ) 24 , 05 , 0 ( ; 3 ) ( 9 ) ( ; 25 ; 05 , 0
* *
* 2 *
< <
+ < < < <
= = = = = =


o
o o
o
n
S
t X
n
S
t X
TINV t X S X S n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 69
2.5. c lng

thng

k
1.

im

trung

bnh

mn

ton

ca 100 th sinh d

thi

vo

HBK

l

6 vi


lch

mu

iu chnh

l

2,5. Hy

c lng

im

trung

bnh

mn

ton

ca ton th

th

sinh

vi


tin

cy

95%.
2.

Tui th

ca 1 loi

bng

n

c bit

theo

quy

lut chun vi


lch

chun

100 gi. Chn ngu

nhin

100 bng


th

nghim, thy

mi bng tui th

trung

bnh

l

1000 gi. Hy

c lng

tui th

trung

bnh

ca bng n

x

nghip A sn xut vi


tin

cy 95%.
3.

iu tra nng

sut

la

trn

din

tch

100ha

mt vng ta c bng

s

liu sau:
Nng sut (tn)

21 24 25 26 28 32 34
Din

tch

(ha)

10 20 30 15 10 10 5
Hy

c lng

nng

sut la trung bnh ca

vng

vi


tin

cy

95%.
Khong

tin cy-

Bi

tp
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 70
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k


Gi

thuyt thng k l

mt gi

s

hay mt pht biu c

th ng, c
th sai lin quan n tham

s, lut phn phi

hay tnh

cht ca bin
ngu

nhin. Khi thc hin kim nh, ngi ta thit lp cp gi

thit
thng k, Gi

thuyt khng v

gi

thuyt ngc li (gi

thit i).


Gi

thuyt khng: l

s

gi

s

m

chng ta mun kim nh
thng c k hiu l

H
0

.


Gi

thuyt ngc li: Vic bc b

gi

thuyt khng s

dn n
vic chp nhn gi

thuyt ngc li. Gi

thuyt ngc li
thng c k hiu l

H
1

.
V

d:
H
0

:

= 0.5
H
1

:

= 0.5
Nguyn

l

c

bn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 71
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k


Tt c

cc gi

tr

c

th

c

ca cc i lng thng k trong kim
nh c

th

chia lm 2 min: min bc b

v

min chp nhn.

Gi

tr chia i hai min c gi l

gi

tr

gii hn (Critical
value)


Min bc b

l

min cha cc gi

tr

lm cho gi

thuyt Ho b

bc b.


Min chp nhn l

min cha cc gi

tr

gip cho gi

thuyt Ho khng b

bc b.


Gi

thit khng v

gi

thit i c

th

l

gi

thit n hay gi

thit kp. Mt gi

thit c gi l n nu n a ra 1 gi

tr

c

th

cho tham s

(v

d

H
0

:|=0.5). Mt gi

thit c gi l

kp
nu n a ra mt khong gi

tr

ca phn b

xc sut (v

d

H
0

:
| > 0.5). Lin quan n vn

ny ngi ta c

kim nh hai
pha v

kim nh mt pha.
Nguyn

l

c

bn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 72
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k


Vic kim

nh

c thc hin

theo

cc

bc nh

sau:


B1: Lp 1 mu ngu

nhin

(X1, X2, X3, , Xn) cho

bnn

X.


B2: Tm

mt

hm

G = f((X1, X2, X3, , Xn, Z), sao

cho

lut

phn

b

ca hm G bit. (Z l

thng

s

lin

quan

n gi

thit

cn kim

nh).


B3: Tm

mt min Wo

sao

cho

xc

sut


gi

tr

ca hm G ri

vo

min ny ng

bng

o

vi 0<o<1 v


sao

cho

trong

mt php th

rt kh c th

thu

c

gi

tr

hm

G ri vo min

Wo.


B4: Ly mt mu c

th

(X1, X2, X3, , Xn) tnh

gi

tr

ca hm

G cho

mu ny: g
0

= G
0

(X1, X2, X3, , Xn)


Khi

c cc trng

hp:


TH1: g
0

thuc Wo => bc

b

gi

thit H
0


mc

ngha

o


TH2: g
0

khng

thuc Wo => khng

c

c

s

bc

b

gi

thit H
0

(chp nhn).
Nguyn

l

c

bn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 73
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k


Min bc b

v

min chp nhn H
0
Nguyn

l

c

bn
H
0

:

>

3.5
H
1

: < 3.5
0
0
0
H
0

: s

3.5
H
1

: > 3.5
H
0

: = 3.5
H
1

: =

3.5
o
o
o/2
Min bc b
Min chp nhn
Gi

tr

ti hn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 74
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k


Kim

nh

1 pha

cho

trung

bnh

ca tng

th


Gi nh:


Tng

th

c

phn

phi chun.


Gi

thit

khng

l


hoc


Phng

sai

bit (
2

bit)


Thng

k

kim

nh: s

dng

phn

phi Z
Cc

kim

nh

thng

dng
/
X
Z
n

o

=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 75
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k


Kim

nh

1 pha

cho

trung

bnh

ca tng

th
Cc

kim

nh

thng

dng
Z
0
Bc

b

H
0
Z
0
Bc

b

H
0
H
0

: >
0

H
1

: <
0
H
0

: s
0

H
1

: >
0
o o
Min bc b Min chp nhn
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 76
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k


Kim

nh

1 pha

cho

trung

bnh

ca tng

th: V

d
Cc

kim

nh

thng

dng
368 gm.
H
0

: s 368
H
1

: > 368
X


kim tra xem trng

lng

trung

bnh

ca hp ng

cc c

nhiu hn

368 grams hay
khng? Ngi ta ly mu

25
hp v thy rng

trng

lng

trung

bnh

bng

372.5. Cng

ty

xc

nh


lch

chun cho

php

l


= 15 grams. Hy

thc

hin kim

nh

vi

o

= 0.05
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 77
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k
Cc

kim

nh

thng

dng
Z 0
1.645
.05
Min

bc

b
1.50
X
368
X
=
372.5
0
: 368 H s
1
: 368 H >
Min chp nhn
1.50
X
Z
n

o

= =
Kt lun?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 78
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k
Cc

kim

nh

thng

dng


Kim

nh

2 pha

cho

trung

bnh

ca tng

th: V

d
368 gm.
X
H
0

: = 368
H
1

: =

368


kim tra xem trng

lng

trung

bnh

ca hp ng

cc c

bng

368 grams hay khng?
Ngi ta ly mu

25 hp v

thy rng

trng

lng

trung

bnh

bng

372.5. Cng

ty

xc

nh


lch

chun

cho

php

l


= 15 grams. Hy

thc hin

kim

nh

vi

o

= 0.05
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 79
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k
Cc

kim

nh

thng

dng
Z 0
1.96
.025
Reject
-1.96
.025
1.50
X
368
X
=
372.5
Reject
0
: 368 H =
1
: 368 H =
372.5 368
1.50
15
25
X
Z
n

o

= = =
Kt lun?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 80
2.6. Kim

nh

gi

thit thng

k
Cc

kim

nh

thng

dng


Trng

hp kim

nh

cho

trung

bnh

ca tng

th

khi

cha bit

phng

sai

(hay

lch

chun), ta

s

s

dng

thng

k

T.


Vic kim

nh

cho

phng

sai

ca tng

th

ta

s

s

dng

thng

k

_
2

v

thc hin tng

t.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 81
Chng

3
PHN TCH HI QUI
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 82
Ni

dung
3.1. Khi

nim

phn

tch

hi

qui
3.2. M

hnh

hi

qui n bin
3.3. M

hnh

hi

qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 83
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Phn

tch

hi

quy

l

tm

quan

h

ph

thuc ca mt bin, c

gi l bin ph

thuc vo mt hoc

nhiu bin

khc, c gi l

bin

c lp nhm mc

ch

c lng

hoc

tin

on

gi

tr

k

vng

ca bin ph

thuc

khi

bit trc gi tr

ca bin

c lp.


V

d: Khi

chng

ta

c

gng

gii

thch

chi tiu

dng

ca mi

ngi, chng ta c th

s

dng

cc

bin gii

thch

l

thu

nhp v


tui.

d on

kh

nng

mt hc sinh cui cp

trung

hc

ph

thng

vo

i hc, chng

ta

c

th

xem

xt

n

im

cc

bi

kim

tra, trnh


gio

dc ca

cha m

cng

nh

thu

nhp ca

gia

nh

anh

ta
Khi

nim phn tch hi

qui
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 84
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Hm

hi quy tng

th

(PRF):


E(Y/X=X
i

) = |
1

+ |
2

X


i vi mt quan st c

th

th

gi

tr

bin ph

thuc lch

khi k

vng

ton, vy:
Y
i

= |
1

+ |
2

X
i

+ u
i
Trong

:


|
1

v

|
2

l

cc

tham

s

ca m hnh


ui

l

Sai

s

ca hi

quy

hay cn

c gi l nhiu ngu

nhin. Nhiu

ngu

nhin

hnh

thnh

c

th

do: B

st

bin gii

thch, Sai

s

khi

o

lng

bin ph

thuc, Cc

tc

ng

khng

tin

on

c

hay Dng

hm

hi

quy

khng

ph

hp.
Hi

qui tng

th

v

hi

qui mu
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 85
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Hm

hi quy mu (SRF):


Trong

thc t

him

khi

chng

c

s

liu ca tng

th

m

ch

c

s

liu mu. Chng

ta

phi s

dng

d

liu mu


c

lng

hm

hi quy tng

th.


Hm

hi quy mu

c biu din:
Trong

:


l

c lng

ca gi tr

trung

bnh

ca Y i vi bin X bit


l

c lng

ca


l

c lng

ca

2
Hi

qui tng

th

v

hi

qui mu
i i
X Y
2 1

| + | =
Y

|
2

|
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 86
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Dng

Hm

Tuyn

tnh

:
Mt s

dng

hm

c

bn

trong

phn

tch

hi qui
u

im ca dng

hm

tuyn

tnh

l

tnh

n gin ca

n. Mi ln

X

tng

thm

mt

n v

th

Y

tng

thm

2

n v. Nhc

im ca

dng

hm

tuyn tnh cng

chnh

l

tnh

n gin ca

n, bt c

lc

no

tc

ng

ca

X

ph

thuc vo

cc

gi

tr

ca

X

hoc

Y, th

dng

hm

tuyn tnh khng th

l

dng

hm

ph

hp.
Dng

hm

ny

c

phng

trnh:
Y
i

=
1

+
2

X
i

+ u
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 87
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Dng

Hm

Bc hai :
Mt s

dng

hm

c

bn

trong

phn

tch

hi qui
Dng

hm

ny

c

phng

trnh:
Y
i

=
1

+
2

X
i

+
3

X
i
2

+ u
i
Khi

X

tng

thm

mt

n v

th

Y

tng

thm

2

+ 2
3

X
i

n v.
Nu

3

> 0, th

khi

X

tng

ln,
tc

ng

b

sung ca

X

n

Y

cng

tng

ln; nu

3

<0, th

khi

X

tng

ln, tc

ng

b

sung
ca

X

n

Y

gim xung. Nu

bn c ng

biu din

chi ph

th

chi ph

bin

(tc l s n v

m

C

tng

ln

khi

Q

tng

ln

thm

mt

n v) s

l

MC=
2

+ 2
3

Q
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 88
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Dng

Hm

Logart

:
Mt s

dng

hm

c

bn

trong

phn

tch

hi qui
Dng

hm

ny

c

phng

trnh:
lnY
i

=
1

+
2

lnX
i

+ u
i
Gii

thch

dng

hm

ny

l

nu

X

thay

i 1% th Y

s

thay

i

2

%; y

l

tnh

cht

c bit

ca quan h

logart.
Hm

Cobb-Douglas c

dng:
Y =
1

K
2

L
3
e
u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 89
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Dng

Hm

bn-lgart

(Semilog):
Mt s

dng

hm

c

bn

trong

phn

tch

hi qui
Dng

hm

ny

c

phng

trnh:
Y
i

=
1

+
2

lnX
i

+ u
i
Nu

X

tng

thm

1 n v

th

Y

tng

thm

[
2

*100] %. Mt s

ng

dng

hu

ch

cho

dng

hm

ny. V

d, quan

h

gia

tin lng

v

trnh


gio

dc.
Dng

hm

ny

c

phng

trnh:
lnY
i

=
1

+
2

X
i

+ u
i
Khi

X

tng

1%, th

Y

tng

[
2

/100] n v.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 90
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Dng

Hm

Nghch

o:
Mt s

dng

hm

c

bn

trong

phn

tch

hi qui
Dng

hm

ny

c

phng

trnh:
Y
i

=
1

+
2

(1/X
i

) + u
i
Dng

hm

nghch

o thng

c s

dng

khi

Y

v

X

u

dng

v

khi

ng

biu din

quan

h

gia

chng

dc

xung

(
1

>0 v

2

>0). Trong

trng

hp

ny, dng

hm

tuyn

tnh

khng

c tt bi

v

ng

biu din s

ct trc

ta


v

Y

s

tr

nn

m

i

vi

cc

gi

tr

X


ln.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 91
3.1. Khi

nim phn tch hi qui


Tng

qut

:
Mt s

dng

hm

c

bn

trong

phn

tch

hi qui
Ta cng

c

th

kt hp vi dng

hm

khc

nhau

trong

mt hi qui,


v

d:
Y
i

=
1

+
2

(1/X
2

) +
3

ln X
3

+
4

X
4

+
5

X
4
2

+ u
i
nu ta lm th, ta

thng

phi

c

cc

l

do tha

ng


ngh

rng

hnh

dng

ca quan h

gia

Y

v

X
2

l

khc

vi

cc

hnh

dng

ca

quan

h

gia

Y

v

X
3

, v

Y

v

X
4

.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 92
3.2. M

hnh

hi qui n
Phng

php

bnh

phng

nh

nht


y l

phng

php

c

a ra

bi

nh

ton

hc

c Carl
Friedrich Gauss, k

hiu

OLS (ordinary least squares). T

tng
ca phng

php

ny

l

cc tiu tng

bnh

phng

cc

phn d.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 93
3.2. M

hnh

hi qui n
OLS-

Hi

qui n


Hm

hi qui mu:
t
Ta thy rng

cc

tham

s

qui mu s

l

nghim ca h

thng

phng

trnh

sau
(1)
(2)
T

(1) =>
2
2 1
2
)

( ) (
i i
i
i i
i
x y y y L | | =

=

i i
x y
2 1

| | + =

= =
i
i 2 1 i
1
0 ) x

y ( 2

L
| |
| c
c

= =
i
i 2 1 i i
2
0 ) x

y ( x 2

L
| |
| c
c
0 x

n y 0 ) x

y (
i
i 2 1
i
i i 2 1 i
i
= =

| | | |
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 94
3.2. M

hnh

hi qui n


t
Do vy ta c th

vit: hay
T

(2) =>
Do vy:
OLS-

Hi

qui n
y n y
i
=

x n x
i
=

0

2 1
= x n n y n | | 0

2 1
= x y | |

=
i
i i i
x y x 0 )

(
2 1
| |

= +
= +
= +
i
i i i
i
i i i i i
i
i i i
x x n x y n y x
x x x x y y x
x x y y x
0

0

0 )

(
2
2
2
2
2
2 2
2 2
| |
| |
| |
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 95
3.2. M

hnh

hi qui n


Suy

ra:


l

cc

c lng

ca

|
1

v

|
2

c tnh bng

phng

php

bnh

phng

nh

nht-

c gi

l

cc

c lng

bnh

phng

nh

nht
OLS-

Hi

qui n
x

&
) x x (
) y y )( x x (
x n x
y x n y x

2 1
2
i
i i
2 2
i
i i
2
| | | =

2 1

| |
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 96
3.2. M

hnh

hi qui n
Cc

gi

thit


Phng php bnh phng nh

nht (OLS) l phng php rt ng tin cy
trong vic c lng cc tham s

ca m hnh, tuy nhin m hnh c lng
phi tho

mn cc

gi

thit. Khi tho

mn cc gi

thit, c lng bnh
phng nh

nht (OLS) l c lng tuyn tnh khng chch c

hiu qu

nht
trong cc c lng. V

th phng php OLS a ra c Lng Khng
chch Tuyn Tnh Tt Nht (BLUE).

Kt qu

ny c gi l

nh l
GaussMarkov, Cc gi

thit nh sau.


Gi

thit
1. E(u
i

) = 0

K

vng

ca

cc

yu t

ngu nhin u
i

bng

0
2. Var

(u
i

) = o
2

Phng

sai

bng

nhau

vi mi u
i
3. Cov

(u
i

,u
j

)=0

Khng

c

s

tng

quan

gia

cc

u
i
4. Cov

(u
i

,x
i

)=0

U v

X khng

tng

quan

vi

nhau
5. u
i

Phn

phi chun
OLS-

Hi

qui n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 97
3.2. M

hnh

hi qui n
Phng

sai

bng

nhau
OLS-

Hi

qui n
.
.
x
1
x
2
E(y|x) = |
1
+ |
2
x
y
f(y|x)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 98
3.2. M

hnh

hi qui n
Phng

sai

khng

bng

nhau
OLS-

Hi

qui n
.
x x
1
x
2
y
f(y|x)
x
3
.
.
E(y|x) = |
1
+ |
2
x
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 99
3.2. M

hnh

hi qui n


T

cng

thc xc nh

cc

tham

s

ca mu, ta

d

dng

tnh

c:


Trong

:


Trong

cc

cng

thc trn,
2

cha bit,
2

c
c lng

bng

c lng

khng

chch

ca n l:
N

chnh

l


lch

chun ca

cc

gi

tr

Y quanh

ng

hi

qui mu


chnh

xc

ca SRF
) (

) (
)

( se ;
) (
)

(
) (
)

( se ;
) (
)

(
2
2
2
1
2
2
2
1
2
2
2
2
2
i
i
i
i
i
i
i
u Var
x x n
x
x x n
x
Var
x x
x x
Var
=

o
o | o |
o
|
o
|
2
2
2

= o

n
e
i

Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 100
3.2. M

hnh

hi qui n


c

th

bit m hnh gii thch c nh th

no hay bao nhiu
% bin ng ca bin ph

thuc, ngi ta s

dng R
2
Trong

:


TSS l

tng

bnh

phng

ca tt c

cc

sai

lch

gia cc gi tr

quan

st

Y
i

v

gi

tr

trung

bnh.


ESS: l

tng

bnh

phng

ca tt c

cc

sai

lch

gia cc gi tr

ca bin

ph

thuc Y nhn

c t

hm

hi

qui mu v gi tr

trung

bnh

ca

chng. Phn

ny

o


chnh

xc

ca

hm

hi qui


RSS: l

tng

bnh

phng

ca tt c

cc

sai

lch

gia cc gi tr

quan

st

Y v

cc

gi

tr

nhn

c t

hm

hi qui.


ph

hp ca m hnh
TSS TSS
R
y y
e
y y
y y
TSS TSS
i
i
i
i
RSS
1
ESS
) ( ) (
) (
RSS ESS
1
2
2
2
2
2
= =

= + =


Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 101
3.2. M

hnh

hi qui n


T

s

gia tng

bin thin c gii thch bi m hnh cho tng

bnh

phng

cn

c gii thch c gi l h

s

xc

nh, hay
l

tr

thng

k

good of fit. T nh

ngha R
2

chng

ta

thy R
2

o t

l

hay s

% ca ton b

sai

lch

Y vi gi tr

trung

bnh

c gii thch bng

m

hnh. Khi

ngi ta s

dng

R
2


o

s

ph

hp ca hm hi

qui; 0

R
2

1


R
2

cao ngha l

m hnh c lng c gii thch c mt mc


cao bin ng ca bin ph

thuc.


Nu R
2

bng 0. Ngha l

m hnh khng a ra thng tin no v

bin ph

thuc v

d on tt nht v

gi

tr

ca bin ph

thuc l

gi

tr

trung bnh ca n. Cc bin "gii thch" thc s khng a
ra c mt gii thch no.


ph

hp ca m hnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 102
3.2. M

hnh

hi qui n


Vi cc gi

thit cho

phn trc (OLS)-

u
i

c

phn b

N(0,
2
). Nu tho

mn th ngi ta suy ra:


Vi


tin cy 1-o, ta

c

c lng

2 pha

nh

sau:
c lng

khong

tin cy ca

cc

|
j
2 - T(n ~
)

(
)

*
)

, (

j
j j
j
j j
j j j
Se Se
E
T
Var N
|
| |
=
|
| |
=
| | = |
o
|
| |
o o
= s

s 1 )) 2 n ( t
)

( Se

) 2 n ( t ( P
2 /
j
j j
2 /
| | )

( Se ) 2 n ( t

);

( Se ) 2 n ( t

j 2 / j j 2 / j
| | | |
o o
+
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 103
3.2. M

hnh

hi qui n


c lng

2 pha:
c lng

khong

tin cy ca

cc

|
j
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 104
3.2. M

hnh

hi qui n


C

th a ra gi

thit no

i vi

j

, chng

hn

j

=
j
*
.
Nu gi

thit ny ng

th:
2) - T(n ~
)

( Se

T
j
j j
|
| |
=
Kim

nh

cho

cc

|
j
Loi gi

thit Gi

thit H
0
Gi

thit

i H
1
Min bc b
Hai

pha
j

=
j
*

j


j
*
t >t
/2
(n-2)
Pha

phi
j


j
*

j

>
j
*
t >t


(n-2)
Pha

tri
j


j
*

j

<
j
*
t <-t


(n-2)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 105
3.2. M

hnh

hi qui n


S

dng

p-value:
Kim

nh

cho

cc

|
j
o /2 =
.025
o /2 =
.025
0 0
T
o/2
= 1.96 T
o/2
= 1.96
T T
o /2 =
.025
o /2 =
.025
-T
o/2
= -1.96 -T
o/2
= -1.96
T = 2.74 T = 2.74 T = -2.74 T = -2.74
1/2
p-value
= .0031
1/2
p-value
= .0031
1/2
p-value
= .0031
1/2
p-value
= .0031
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 106
3.2. M

hnh

hi qui n


Intercept: Tung


gc


Coefficients : H

s

hi

quy


Standard Error : Sai

s

chun ca

c lng

h

s


t Stat : Tr

thng

k

t(n-2)


P-value : Gi

tr

p
Kt qu

hi

qui trn

Excel
SUMMARY OUTPUT
Regression Statistics
Multiple R 0.9901
R Square 0.9802
Adjusted R Square 0.9798
Standard Error 2.5471
Observations 51
ANOVA
df SS MS F Significance F
Regression 1 15750.3157 15750.3157 2427.7095 0.0000
Residual 49 317.8986 6.4877
Total 50 16068.2143
Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95%
Intercept 0.1765 0.4675 0.3775 0.7074 -0.7630 1.1160
income 0.1417 0.0029 49.2718 0.0000 0.1359 0.1474
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 107
3.2. M

hnh

hi qui n


C : Tung


gc; Coefficient : H

s

hi

quy


Std. Error : Sai

s

chun ca

c lng

h

s


t

Statistic : Tr

thng

k

t(n-k)


Prob: Gi

tr

p.

Bc

b

H
0

khi

/t-Statistic/ > t
o/2

hoc Prob < o.
Kt qu

hi

qui trn

Eviews
Dependent Variable: WAGE
Method: Least Squares
Included observations: 49
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 1120.247 241.4885 4.638923 0.0000
EDUC 112.4522 36.29650 3.098154 0.0033
R-squared 0.169590 Mean dependent var 1820.204
Adjusted R-squared 0.151922 S.D. dependent var 648.2687
S.E. of regression 596.9982 Akaike

info criterion 15.66167
Sum squared resid 16751120 Schwarz criterion 15.73888
Log likelihood -381.7108 F-statistic 9.598561
Durbin-Watson stat 1.582769 Prob(F-statistic) 0.003283
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 108
3.2. M

hnh

hi qui n


D

bo

gi

tr

trung

bnh

ca bin ph

thuc:


Gi

s

ta

bit rng

bin

c lp x v mt

gi

tr

x
0

no

m ta

cn

a ra cc kt lun v

gi

tr

trung

bnh

ca bin ph

thuc y,
th

ta

c:
E(ylx
0

)= E(
1

+
2

x
0

+ u
0

) =
1

+
2

x
0


Khi


ng

hi qui mu cho c lng

im E(ylx
0

):

0

l

c lng

khng

chch

c

phng

sai

nh

nht ca E(ylx
0

), tuy

nhin

0

vn

khc

gi

tr

thc ca n.

0

c

phn

b

chun vi k

vng

1

+
2

x
0

nn
D

bo
0 2 1 0
x

y

| | + =
2) - T(n ~
) y

( Se
) x ( y

T
0
0 2 1 0
| | +
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 109
3.2. M

hnh

hi qui n


D

bo

gi

tr

trung

bnh

ca bin ph

thuc:


Khong

tin cy 1-

ca E(y|x
0

):


Trong

:
D

bo
) y

( Se ) 2 n ( t y

) x y ( E ) y

( Se ) 2 n ( t y

1 )) y

( Se ) 2 n ( t x


x ) y

( Se ) 2 n ( t x

( P
0 2 / 0 0 0 2 / 0
0 2 / 0 2 1
0 2 1 0 2 / 0 2 1
+ s s
= + + s
+ s +
o o
o
o
o | |
| | | |
(
(

+ o =

2
2
0 2
0
) (
) ( 1
)

(
x x
x x
n
y Var
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 110
3.2. M

hnh

hi qui n


Bng

sau

y

cho

quan

st

theo

thi gian v

doanh

thu

bn

hng

hng

nm ca mt

cng

ty

(k

hiu

l

Y) v

chi ph

Marketing hng

nm

(k

hiu

l

X) tnh

theo

gi

c

nh

nm

1990 (n v: t ng) trong

thi k

t

1990-2001.


T

bng

trn

tnh

c:


c lng

m

hnh

Yi = |
1

+ |
2

X
i

+ u
i


Vi h

s

tin cy

l

95% hy

tm

khong

tin cy ca

cc

h

s

hi

qui.


Vi mc

ngha

5% hy

kim

nh

gi

thit

|
2

=0. T

kt qu

nhn

c

hy

nu

ngha v

mt kinh t

ca kt lun.


Hy tnh v gii

thch

ngha ca R
2


Hy

d

bo

doanh

thu

bn

hng

trung

bnh

nu

chi ph

Marketing l

50 t ng.
Bi

tp
Y 60.02 86.68 85.66 71.62 88.74 141.27 136.02 132.73 145.48 175.58 158.02 169.81
X 13.44 22.54 18.36 16.8 23.26 40.72 32.75 31.48 37.81 45.29 40.91 46.9

22 . 548 )

(
23 . 5077 ) (Y ) (X ; 63 . 17729 ) (Y ; 73 . 12924
36 . 1500 ) (X ; 63 . 1451 Y ; 26 . 370
2
i i
2
i
2
2
i i
=
= = =
= = =



i i
i
i
Y Y
Y X Y X
X X
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 111
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Chng

ta


nghin

cu m hnh hi

qui n. Trong

l

thuyt

cng

nh

trong

thc t, c

nhiu trng

hp m bin kinh t

cho

khng

th

gii thch bng

cc

m

hnh

hi

qui n nh

vy.
V

d:


Lng

cu ph

thuc

vo

gi, thu

nhp, gi

cc

hng

ho

khc

v.v. Nh

li l thuyt v

hnh

vi ngi

tiu

dng.
QD = f(P, I, Ps, Pc,Market

size, T (th

hiu))


Gi

nh


ph

thuc vo din tch nh, s

phng

ng

v

s

phng

tm

...


Chi tiu

ca h

gia

nh

v

thc phm ph

thuc

vo

qui m

h

gia

nh, thu

nhp, v

tr

a

l

. . .


T

l

t

vong

tr

em

ca quc gia ph

thuc vo thu nhp bnh

qun

u ngi, trnh


gio

dc . .
Gii thiu m hnh hi

qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 112
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Khi

chng

ta

c

tp hp d

liu v

mt bin kinh t

no

(bin

ny

c gi l bin ph

thuc) v

cc

nhn

t nh

hng

n

n

(cc

nhn

t nh

hng

ny

c gi

l

cc

bin gii thch)
th

vic xt n

cc

nh

hng

ring

bit (hoc

ng

thi) ca

nhiu

nhn

t n mt bin kinh t

c

th c gii thch bng

m

hnh

hi

qui bi.


Hm

hi qui bi tng

th

c

dng
y =
1

+
2

x
2

+
3

x
3

+ . . .
k

x
k

+ u

PRF
Trong

:

1

: l

h

s

t

do (h

s

chn)

j

: l

h

s

hi qui ring
u: sai

s

ngu

nhin
Gii thiu m hnh hi

qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 113
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Cc

gi

thit OLS cho m hnh hi

qui tuyn tnh n

c gii thch

trong

m

hnh

hi

qui bi:
1. E(u
i

) = 0

K

vng

ca cc yu t

ngu nhin u
i

bng

0
2. Var

(u
i

) = o
2

Phng

sai

bng

nhau

vi mi u
i
3. Cov

(u
i

,u
j

)=0

Khng

c

s

tng

quan

gia

cc

u
i
4. Cov

(u
i

,x
i

)=0

U v

X khng

tng

quan

vi nhau
5. u
i

Phn

phi chun
Gi

thit b

sung cho m hnh hi qui bi:
6. Gia cc x
2

, x
3

, ..x
k

khng c quan h

tuyn

tnh. Nu x
2

, x
3

, ..x
k

c

quan

h

tuyn

tnh

th

ngi

ta

ni

rng

c

hin tng

a cng

tuyn.
Hay khng

tn ti


0:
1

x
1i

+
2

x
2i

+
3

x
3i

+...+
k

x
ki

= 0
Gi

thit ca m hnh hi

qui a bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 114
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Trong

thc t

chng

ta

thng

ch

c

d

liu t

mu. T

s

liu

mu

chng

ta

c lng

hi

quy

tng

th.


Hm

hi quy mu:


c lng

cc

tham

s

ca

m

hnh, chng

ta

s

dng

phng

php

bnh

phng

nh

nht-OLS (nh gii thiu

phn trc).


Cc

phn d c

nh

ngha ging

nh

trong

m

hnh

hi

qui
n:
c lng

cc

tham

s

ca m hnh hi

qui a bin
ki k i 3 3 i 2 2 1 i
x

... x

x

y

| | | | + + + + =
i i i
y

y e =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 115
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Chng

ta

c

thit lp

cc

iu kin bc nht

cho

php

tnh

ti

thiu ny nh

sau:


H

phng

trnh

m

chng

ta

c

c gi l h

phng

trnh

chun. Chng

ta

c

th

gii k phng

trnh

chun

ny


tm

k h

s

beta cha bit.


S

trnh

by

n gin nht ca li gii

ny


di dng

i s

ma trn. Tuy

nhin

s

dng

phn mm

EViews

hay cc

phn mm

phn

tch

d

liu khc

chng

ta

c

th

tm

d

dng

cc

h

s

hi qui.
c lng

cc

tham

s

ca m hnh hi

qui a bin
0 x )) x

... x

x

( y ( 2

e
. .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... .......... ..........
0 x )) x

... x

x

( y ( 2

e
0 )) x

... x

x

( y ( 2

e
ki ki k i 3 3 i 2 2 1 i
k
2
i
i 2 ki k i 3 3 i 2 2 1 i
2
2
i
ki k i 3 3 i 2 2 1 i
1
2
i
= + + + + =
c
c
= + + + + =
c
c
= + + + + =
c
c

| | | |
|
| | | |
|
| | | |
|
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 116
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Trong

m

hnh

hi

qui hai

bin R
2

o


thch

hp ca hm hi

qui.
N

chnh

l

t

l

ca ton b

s

bin

i ca bin ph

thuc y do bin

gii

thch

x gy

ra. Trong

m

hnh

hi

qui bi t

l

ca ton b

s

khc

bit ca bin y do tt c

cc

bin X gy ra c gi l h

s

xc

nh

bi, k

hiu l R
2
:


0

R
2
1. Nu R
2

=1, c

ngha l ng

hi

qui gii

thch

100% thay

i ca y. Nu R
2

=0, c

ngha

l

m

hnh

khng

gii thch s

thay

i no ca y.


R
2

L

hm

khng

gim ca s

bin gii thch c trong m hnh, do

nu tng

s

bin gii

thch

c

trong

m

hnh

th

R
2

cng

tng. Vn


cn

t

ra

l

khi

no

cn

a thm bin gii thch mi

vo

trong

m

hnh?
H

s

xc

nh

bi R
2

v

h

s

xc

nh

bi

hiu chnh

=
2
2
2
) (
1
y y
e
R
i
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 117
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


ngn chn tnh trng c a thm bin vo m hnh nh
nu trn, mt php o khc v

mc

thch hp c s

dng
thng xuyn hn. Php o ny gi l

R
2

hiu chnh hoc R
2

hiu chnh theo bc t

do (kt qu

ny lun c in ra khi thc
hin hi qui bng nhng phn mm chuyn dng).

pht trin
php o ny, trc ht phi nh

l

R
2
o lng t

s

gia
phng sai ca Y c gii thch

bng m hnh; mt cch
tng ng, n

bng 1

tr i t

s

khng c gii thch do
phng sai ca sai s

Var(u). Ta c

th

biu din cng thc tnh
nh sau:
H

s

xc

nh

bi R
2

v

h

s

xc

nh

bi

hiu chnh
) (
) (
1
2
Y Var
u Var
R =
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 118
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Chng ta bit rng mt c lng khng chch ca Var (u)
c tnh bng RSS/(n

k), v

mt c lng khng chch ca
Var (Y) c tnh bng TSS/(n

1). Thay vo phng trnh trn
ta c:


Qua thao

tc

hiu chnh

ny

th

ch

nhng

bin thc s

lm

tng

kh

nng

gii thch ca m hnh mi xng

ng

c

a vo

m

hnh

.
H

s

xc

nh

bi R
2

v

h

s

xc

nh

bi

hiu chnh
TSS
n
R
k n
n
k n TSS
n RSS
n TSS
k n RSS
R
) 1 (

1 ) 1 (
) (
) 1 (
1
) (
) 1 (
1
) 1 /(
) /(
1
2
2
2
o
=

=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 119
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


c lng

2 pha, ta

tm

c t
/2

(n-k) tho

mn.


Do vy

khong

tin cy l:


Chng

ta

cng

c

th

kim

nh

gi

thit

j

=
j
*
, Thc hin

tng

t

nh

hi

qui n.
c lng

khong

tin cy v kim

nh

cho

|
j
o = s
|
| |
s
o o
1 )) (
)

) ( (
2 / 2 /
k n t
Se
k n t P
j
j j
| | )

( ) (

);

( ) (

2 / 2 / j j j j
Se k n t Se k n t | + | | |
o o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 120
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Trong m hnh hi qui a bin, gi

thit "khng" cho rng m hnh khng c

ngha c hiu l

tt c

cc h

s

hi qui ring (cc tham s

dc) u
bng khng.

ng dng kim nh Wald (thng c gi l

kim nh F)
c tin hnh c

th nh sau:


Bc 1 Gi

thuyt khng l

H
0

: |
2

= |
3

== |
k

= 0
Gi

thuyt ngc li

l

H
1

: c

t nht mt trong nhng gi

tr

khng bng khng.


Bc 2 Trc tin hi qui Y theo mt s

hng khng i v

X
2

,X
3

,..,X
k

,
sau

tnh tng bnh phng sai s

RSS
U

. K n tnh RSS
R

. Chng ta
nh ngha phn phi F l

t

s

ca hai bin ngu nhin phn phi chi
bnh phng c lp. iu ny cho ta tr

thng k:
Kim

nh

ngha ca hm hi

qui
| |
) , , ( ~
) /(
) /(
k n m k F
k n RSS
m k RSS RSS
F
U
U R
c
o


=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 121
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


V

H
0

: |
2

= |
3

== |
k

= 0, d

dng thy rng tr

thng k kim
nh i vi gi

thit ny s

l:


Bc 3 T

s

liu trong bng F tng ng vi bc t

do k

1
cho t

s

v

n

k cho mu s, v

vi mc ngha cho trc , ta
c

F*(, k-1,n-k)

sao cho din tch bn phi ca F* l

.


Bc 4 Bc b

gi

thuyt khng

mc ngha a nu Fc > F*.
i vi phng php gi

tr

p, tnh gi

tr

p = P(F > Fc|H
0

) v

bc b

gi

thuyt khng nu gi

tr

p nh hn mc ngha.
Kim

nh

ngha ca hm hi

qui
| |
) , , ( ~
) /(
) 1 /(
) /(
) /(
k n m k F
k n RSS
k ESS
k n RSS
m k RSS RSS
F
U
U R
c


= o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 122
3.3. M

hnh

hi qui a bin (HQ bi)


Hy

gii

thch

du

m

anh/ch

mong

mun cho cc h

s
2

,
3

,
4


Gii

thch

ngha ca

cc

h

s

hi

quy.


Hy

cho

bit m hnh nhn hi

qui c

ngha vi

obng

5% hay khng
Bi

tp
SUMMARY OUTPUT
Regression Statistics
Multiple R 0.5676
R Square 0.3222
Adjusted R Square 0.2770
Standard Error 551.2095
Observations 49
ANOVA
df SS MS F Significance F
Regression 3 6499678.255 2166559 7.130784 0.000510121
Residual 45 13672433.7 303831.9
Total 48 20172111.96
Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95%
Intercept 632.244 423.379 1.493 0.142 -220.484 1484.972
EDUC 142.510 34.859 4.088 0.000 72.299 212.720
EXPER 43.225 14.304 3.022 0.004 14.417 72.034
AGE -1.913 8.394 -0.228 0.821 -18.819 14.992
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 123
Chng

4
PHNG PHP D

BO
NH LNG
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 124
4.1. Gii thiu


D

bo

theo

ting

Hy

Lp

l

Prognosis -

s

tin

on, s

thy trc.


D

bo

l

s

tin

on c cn c

khoa

hc, mang

tnh

cht xc sut v

mc

, ni

dung, cc

mi quan h, trng

thi, xu

hng

pht

trin ca

i tng

nghin

cu hoc v

cch

thc v thi hn

t

c cc mc

tiu

nht

nh


ra

trong

tng

lai.


Tin

on khoa hc: y

l

tin

on

da trn vic

phn

tch

mi quan

h

qua li gia cc i tng

trong

khun

kh

ca mt h

thng

l

lun

khoa

hc nht

nh. N

da trn vic

phn

tch

tnh

quy

lut

pht

trin

ca

i tng

d

bo

v

cc

iu kin ban u vi t

cch

nh

l

cc

gi

thit. Tin

on

khoa

hc l kt qu

ca s

kt hp gia nhng

phn

tch

nh

tnh

v

nhng

phn

tch

nh

lng

cc

qu

trnh

cn d

bo.
Khi

nim v vai tr ca d

bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 125
4.1. Gii thiu


D

bo

l

mt yu t

quan

trng

ca hu ht

cc

quyt

nh

kinh

doanh

v

lp k

hoch

kinh

t.


Cng

tc

d

bo

l

v

cng

quan

trng

bi l

n

cung

cp

cc

thng

tin cn thit nhm

pht

hin v b

tr

s

dng

cc

ngun

lc

trong

tng

lai

mt cch c cn c

thc t. Vi nhng

thng

tin m

d

bo

a

ra

cho

php

cc

nh

hoch

nh

chnh

sch

c

nhng

quyt

nh

v u t, cc

quyt

nh

v

sn xut, v

tit

kim

v

tiu

dng, cc

chnh

sch

ti

chnh, chnh

sch

kinh

t

v

v.


Hu nh

mi lnh

vc chc nng

ca

doanh

nghip

u s

dng

mt loi d

bo

no

, v

d:
Khi

nim v vai tr ca d

bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 126
4.1. Gii thiu


K

ton: d

bo

chi ph

v

doanh

thu

trong

k

hoch

np thu.


Phng

nhn

s: d

bo

nhu

cu tuyn dng

v

nhng

thay

i

trong

cng

s.


Chuyn

gia

ti

chnh: d

bo

ngn

lu.


Qun

c sn xut: d

bo

nhu

cu

nguyn

vt liu v tn

kho.


Gim

c

marketing: D

bo

doanh

s thit lp ngn sch cho

qung

co.
Khi

nim v vai tr ca d

bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 127
4.1. Gii thiu


Bc

1. Xc

nh

mc

ch


Bc

2. Xc

nh

khong

thi gian d

bo


Bc

3. Chn phng

php

d

bo


Bc

4. Thu thp

v

phn

tch

d

liu


Bc

5. Tin hnh d

bo


Bc

6. Kim chng

kt qu

v

rt

kinh

nghim
Qui trnh

d

bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 128
4.1. Gii thiu
Cc

phng

php

d

bo
-Bnh

qun

n gin
-Bnh

qun

di

ng
-San

bng

s

m
-Chui thi gian
-Phng

php

Box-

Jenkins
-Bnh

qun

n gin
-Bnh

qun

di

ng
-San

bng

s

m
-Chui thi gian
-Phng

php

Box-

Jenkins
PHNG PHP
D

BO
PHNG PHP
D

BO
PHNG PHP
NH TNH
PHNG PHP
NH TNH
PHNG PHP
NH LNG
PHNG PHP
NH LNG
Cc m hnh
nhn

qu

Cc m hnh
nhn

qu
Cc

m

hnh

chui

thi gian

Cc

m

hnh

chui

thi gian
-Ly kin ca

ban lnh

o
-Ly kin ca b

phn bn hng
-Phng

php

ly kin ca ngi

tiu

dng

-Phng

php

chuyn

gia
-Ly kin ca

ban lnh

o
-Ly kin ca b

phn

bn

hng
-Phng

php

ly kin ca ngi

tiu

dng
-Phng

php

chuyn

gia
-Hi

quy
-Phn

tch

tng

quan
-Hi

quy
-Phn

tch

tng

quan
Cc phng php d

bo
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 129
4.1. Gii thiu


Cc

phng

php

d

bo

nh

lng

da

vo

cc

s

liu thng

k

v

thng

qua cc

cng

thc ton hc

c thit lp


d

bo

cho

tng

lai. Khi

d

bo, nu

khng

xt

n

cc

nhn

t nh

hng

khc

c

th

dng

cc

phng

php

d

bo

theo

dy

s

thi

gian. Nu cn

nh

hng

ca

cc

nhn

t

khc

n

nhu

cu

c

th

dng

cc

m

hnh

nhn

qu

(hi

quy, tng

quan).


u

im ca d

bo

nh

lng:


Kt qu

d

bo

hon

ton

khch

quan


C

phng

php

o lng


chnh

xc

d

bo


t

tn thi gian

tm

ra

kt qu

d

bo


C

th

d

bo

im hay d

bo

khong
D

bo

nh

lng
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 130
4.1. Gii thiu


Ty

vo

phng

php

d

bo

c chn:


Mt s

phng

php

ch

cn chui s

liu s c d

bo: nh

d

bo

th, phn

tch, san m, ARIMA


Cc

phng

php

hi

qui yu

cu phi c s

liu cho mi bin s

dng

trong

m

hnh


S

liu ni b

ca t

chc


S

liu

bn

ngoi

t

chc
Ngun d

liu
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 131
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian


Cc

hin tng

kinh

t

- x hi

lun

lun

bin

ng

qua thi

gian.

nghin

cu s

bin

ng

ny

ngi

ta

dng

phng

php

chui thi gian (dy s

thi

gian). Chui thi gian l dy

cc

tr

s

ca mt ch

tiu

no


c sp xp

theo

th

t

thi

gian.


Phng

php

d

bo theo dy s

thi gian c xy dng

trn

mt gi

thit v

s

tn ti v lu li

cc

nhn

t

quyt

nh

i

lng

d

bo

t

qu

kh n tng

lai. Trong

phng

php

ny

i lng

cn d

bo

c xc nh

trn

c

s

phn

tch

chui

cc

s

liu thng

k

c

trong

qu

kh

.


(vd.: s

liu v

nhu

cu sn phm, doanh

thu, li

nhun, chi ph,
nng

sut

hay ch

s

tiu

dng).
Khi

qut
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 132
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian


Mt s

tnh

cht ca chui thi gian
-

Tnh

xu

hng

(trend);
-

Tnh

thi v

(seasonality);
-

Tnh

chu

k

(cycles);
-

Nhng

bin

ng

ngu

nhin

(random variation).
Khi

qut
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 133
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian


Mt s

tnh

cht ca chui thi gian
Khi

qut
?
?
?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 134
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian


Phng

php

trung

bnh

gin

n l phng

php

d

bo trn c

s

ly

trung

bnh

ca

cc

d

liu


qua, trong


cc

gi

tr

ca

cc

giai

on trc

u c trng

s

nh

nhau.


Ni

dung:


D

bo

gi

tr k

tip theo (t) s

bng

chnh

gi

tr

ca k

trc

(t-1).


Cng

thc: F
t
= D
t-1

(4-1)


Trong

:


F
t
- mc d

bo


k

t;


D
t-1

gi tr

thc t

ca k

t-1


u

im: n gin, c

th ng

dng

hiu qu

trong

trng

hp

chui

c

xu

hng

r

rng.


Nhc

im: Mc


chnh

xc

ca d

bo

thp.
Phng

php

d

bo

gin

n
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 135
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

trung

bnh

gin

n


Cng

thc:
(4-2)


Trong

:


F
t


l

gi

tr

d

bo

cho

giai

on t;


D
i

l

gi

tr

thc t

ca giai on i;


n

s

giai

on thc t

dng


quan

st

(n=t-1).


u

im:


Chnh

xc

hn phng

php

gin

n


Ph

hp vi nhng

dng

yu

cu

u c xu hng

n

nh.


Nhc

im:


Phi lu tr

mt s

lng

d

liu kh ln.
,
1
1
n
D
F
t
i
i
t

=
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 136
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian


V

d

1: Hy

d

bo

nhu

cu

thng

ti da trn mc bn hng

thc t

ca

cc

thng

trc:
Phng

php

trung

bnh

gin

n
Thng Mc bn thc t

(Dt) D

bo

(Ft)
1 100 --
2 110 F2=D2=100
3 120 F3=(D1+D2)/2=105
4 115 F4=110
5 F5=?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 137
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

trung

bnh

ng

(TB trt)


Trong

trng

hp khi c s

bin

ng, trong

thi gian gn nht c

nh

hng

nhiu nht

n kt qu

d

bo, thi gian cng xa th nh

hng

cng

nh

ta

dng

phng

php

trung

bnh

ng

s

thch

hp

hn.


D

bo

cho

giai

on tip theo da trn c

s

kt qu

trung

bnh

ca

cc

k

trc

thay i (trt) trong

mt gii hn thi gian nht

nh.


Cng

thc:
(4-3)


Trong

:


F
t


l

gi

tr

d

bo

cho

giai

on t;


D
t-i


l

gi

tr

thc t

ca giai on t-i;


n

s

giai

on quan st.
n
D
F
n
i
i t
t

=

=
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 138
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

trung

bnh

ng

(TB trt)


u

im: Cho


chnh

xc

tng

i, Rt

ngn s

liu lu tr


Nhc

im: Khng

cho

thy

c mi tng

quan

trong

cc

i

lng

ca

dng

yu

cu.


V

d

2: D

bo

nhu

cu cho cc thng ti bng

phng

php

trung

bnh

ng, vi n=3.
Thng Mc bn thc t

(Dt) D

bo

(Ft)
1 100
2 110
3 120
4 115 F4=(120 + 110 +100)/3
5 125 F5=(115 + 120 + 110)/3
6 F6=?
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 139
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

trung

bnh

ng

c

trng

s


L

phng

php

trung

bnh

ng

c

tnh

n

nh

hng

ca tng

giai

on khc nhau n bin d

bo

thng

qua s

dng

trng

s


Cng

thc:
(4-4)


Trong

:


Dt-i


l

gi

tr

thc


giai

on t-i

t-i

l trng

s

ca giai on t-i vi


t-i

= 1 v

0
t-i

1.


u

im: Cho

kt qu

st

vi thc t

hn so vi pp tbd gin

n v c

s

dng

h

s.


Nhc

im:


D

bo

khng

bt kp xu hng

thay

i ca bin;


i

hi

ghi

chp

s

liu

chnh

xc

v


ln.

=

=
n
i
i t i t t
D F
1
o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 140
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

san bng

hm

s

m


Nhm khc phc nhc

im ca phng

php

trc, pp san
bng

m

cho

rng

d

bo

mi bng

d

bo

ca giai on trc

cng

vi t

l

chnh

lch

gia gi tr

thc v d

bo

ca giai

on


qua, c

iu chnh

cho

ph

hp.


Cng

thc:
(4-5)


Trong

:


F
t
D

bo

nhu

cu giai on t


F
t-1
- D

bo

nhu

cu giai on t-1


D
t-1
Nhu cu thc ca giai on t-1


- H

s

san bng

m
( ) ( )
1 1 1 1 1
1

+ = + =
t t t t t t
F D F D F F o o o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 141
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

san bng

hm

s

m


V

sao

li gi

l

pp san bng

hm

s

m?. Ta thy rng:
Nhn xt:


nh

hng

ca cc s

liu

trong

qu

kh i vi kt qu

d

bo

c

gi

tr

gim dn vi mt trng

s

nh

nhau

l

(1-) ->

-

c gi l h

s

san
bng

hm

s

m.
( )
( ) ( ) | |
( ) ( ) ( ) + + + + =
+ + =
+ =



4
3
3
2
2 1
2 2 1
1 1
1 1 1
1 1
1
t t t t t
t t t t
t t t
D D D D F
F D D F
F D F
o o o o o o o
o o o o
o o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 142
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

san bng

hm

s

m


Chn


nh

th

no?:


Ch

s th

hin


nhy cm ca sai s

d

bo, nn

ph

thuc

nhiu vo loi hnh sn phm

v

kinh

nghim ca ngi

kho st;


0 1, ngi ta thng

chn


[0.05-0.5];


ph

hp phi dng phng

php

th

nghim v chn

kt qu

c

sai

s

nh

nht.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 143
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

san bng

hm

s

m


V

d: D

bo

vi s

liu

trong

V

d

2
Thng
i
Nhu

cu

thc t

(Dt)
Nhu

cu d

bo

(Ft)
o

= 0.10 o

= 0.40
F
t,0.1
Sai

s F
t,0.4
Sai

s
1 100 - - - -
2 110
3 120
4 115
5 125
6
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 144
4.2. D

bo

da trn d

liu chui thi gian
Phng

php

san bng

hm

s

m


V

d: D

bo

vi s

liu

trong

V

d

2
Thng
i
Nhu

cu

thc t

(Dt)
Nhu

cu d

bo

(Ft)
o

= 0.10 o

= 0.40
F
t,0.1
Sai

s F
t,0.4
Sai

s
1 100 - - - -
2 110 100 10 100 10
3 120 101 19 104 16
4 115 102.9 12.1 110.4 4.6
5 125 104.11 20.89 112.24 12.76
6 106.20 117.34
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 145
4.3. D

bo

bng

phng

php

d

bo

nhn

qu
Khi

nim


L

phng

php

d

bo

da trn vic xc nh

mi quan h

gia

cc

i lng (bin), ri da vo


a ra

d

bo.


V

d: Doanh

thu

& chi ph; qung

co

& li nhun; gi

c

&
tin lng.


Ta s

tm

hiu hai phng

php

c

bn: hi

qui tuyn

tnh

v

phn tch

tng

quan.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 146
4.3. D

bo

bng

phng

php

d

bo

nhn

qu
Phn

tch

tng

quan


Phn

tch

tng

quan

nh

gi

mi

quan

h

gia

2 nhn

t. Gi

tr

cui

cng

(h

s

tng

quan) ch

ra liu c s

thay i ca

nhn

t

ny

s

dn n thay i

trong

nhn

t

kia

hay

khng.


Mt h

s

tng

quan

thp (v d: <0.10) ch

ra rng

mi quan h

gia

2 nhn

t

rt yu hoc

khng

tn ti. Mt h

s

tng

quan

cao

( gn bng

1 ) ch

ra rng

nhn

t

ph

thuc s

thay i

khi
nhn

t c lp

thay i.


V

d: Phn

tch

tng

quan

kh

hu

ch

trong

vic

nh

gi

mi

quan

h

gia 2 loi chng

khon. Thng

thng, mt mc

gi

an ton

dn

dt hoc d

bo

gi

c

ca mt loi chng

khon

khc. Hay, h

s

tng

quan

ca vng i nghch

vi

ng

la. iu

ny

c

ngha l

mt s

gia

tng

trong

ng

la thng

bo

trc mt s

gim gi

ca

vng.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 147
4.3. D

bo

bng

phng

php

d

bo

nhn

qu


Nu c s

liu v

hai

i lng

x, y.

nh

gi

mc


quan

h

gia hai i lng

ny, ngi ta s

dng

h

s

tng

quan

,
c tnh nh

sau:


Hoc

chng

ta cng

c

th

d

dng

tnh c

thng

qua

cng

c

Correlation

trong

Excel
Phn

tch

tng

quan
Y X
XY
i i
i i
xy
Y X
Y X
Y Y X X
Y Y X X
o o
o
=


=

) var( ) var(
) , cov(
) ( ) (
) )( (
2 2
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 148
4.3. D

bo

bng

phng

php

d

bo

nhn

qu


Biu din mi quan h

gia hai i lng

thng

qua phng

trnh

hi qui:
Y
i

= |
1

+ |
2

X
i

+ u
i


Chng

ta

s

dng

phng

php

bnh

phng

nh

nht-OLS

c lng

cc

tham

s

ca

m

hnh.


Da vo phng

trnh

hi qui

a ra d

bo.


Nhn xt, nh

gi

v

kt qu

d

bo
D

bo

bng

m

hnh

hi

qui
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 149
4.3. D

bo

bng

phng

php

d

bo

nhn

qu


D

bo

gi

tr

trung

bnh

ca bin ph

thuc:


Gi

s

ta

bit rng

bin

c lp x v mt

gi

tr

x
0

no

m ta

cn

a ra cc kt lun v

gi

tr

trung

bnh

ca bin ph

thuc y,
th

ta

c:
E(ylx
0

)= E(
1

+
2

x
0

+ u
0

) =
1

+
2

x
0


Khi


ng

hi qui mu cho c lng

im E(ylx
0

):

0

l

c lng

khng

chch

c

phng

sai

nh

nht ca E(ylx
0

), tuy

nhin

0

vn

khc

gi

tr

thc ca n.

0

c

phn

b

chun vi k

vng

1

+
2

x
0

nn
D

bo

bng

m

hnh

hi

qui
0 2 1 0
x

y

| | + =
2) - T(n ~
) y

( Se
) x ( y

T
0
0 2 1 0
| | +
=
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 150
4.3. D

bo

bng

phng

php

d

bo

nhn

qu


D

bo

gi

tr

trung

bnh

ca bin ph

thuc:


Khong

tin cy 1-

ca E(y|x
0

):


Trong

:
D

bo

bng

m

hnh

hi

qui
) y

( Se ) 2 n ( t y

) x y ( E ) y

( Se ) 2 n ( t y

1 )) y

( Se ) 2 n ( t x


x ) y

( Se ) 2 n ( t x

( P
0 2 / 0 0 0 2 / 0
0 2 / 0 2 1
0 2 1 0 2 / 0 2 1
+ s s
= + + s
+ s +
o o
o
o
o | |
| | | |
(
(

+ o =

2
2
0 2
0
) (
) ( 1
)

(
x x
x x
n
y Var
i
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 151
Chng

5
M HNH TON KINH T

V
PHNG PHP TI U
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 152
5.1. Tng

quan


M

hnh

kinh

t:


M

hnh

kinh

t

l

m

hnh

phn

nh

cc

i tng

trong

lnh

vc hot

ng

kinh

t.


xy

dng

m

hnh

kinh

t, chng

ta

cn

cn phi thu thp, x

l

cc

thng

tin v

nhng

kt qu

nghin

cu

lin

quan, cc

d

liu


c

cng

b

v

cc

kin thc ca

cc

ngnh

khoa

hc

khc.


Ngi ta thng

m

t

v

phn

tch

cc

hin tng, h

thng

kinh

t

x

hi di

ba

nhm

m

hnh

kinh

t

sau:


M

hnh

kinh

t

vi m

(Micro).


M

hnh

kinh

t

v

m

(Macro).


M

hnh

kinh

t

pht

trin.


Ngy

nay, cc

m

hnh

kinh

t c din

t

v

phn

tch

bng

ngn

ng,
t

duy

v

cng

c

ton

hc, mt khoa hc cht ch, chnh

xc

c

kh

nng

din t

v

phn

tch

mt cch y

, bn cht, khi

qut

nht s

vn

ng

v

pht

trin ca

cc

hin tng, h

thng

kinh

t

- x hi.
Khi

nim v

m

hnh

kinh

t

v

m

hnh

ton

kinh

t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 153
5.1. Tng

quan


M

hnh

ton

kinh

t:


M

hnh

ton

kinh

t

l

m

hnh

kinh

t c din

t bng

ngn

ng

ton

hc.


Bn cht ca

qu

trnh

m

hnh

ho

mt hin tng, mt h

thng

kinh

t

l

m

hnh

ho

qu

trnh

vn

ng

ca

n, ngha l xy

dng

phng

trnh

trng

thi

cho

n.

xy

dng

m

hnh

ton

hc ca mt hin tng, mt h

thng

kinh

t

c

th, ta

phi chn

cc

bin kinh t

cho

n,

l

cc

bin

iu khin, cc

bin ngu

nhin

(gi

chung

l

cc

bin

vo) v

cc

bin trng

thi, cc

bin ra

(kt qu

sn xut), sau

m t

quan

h

gia

cc

bin

bng

nhng

h

thc ton hc.
Khi

nim v

m

hnh

kinh

t

v

m

hnh

ton

kinh

t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 154
5.1. Tng

quan


Cu trc ca m hnh ton kinh t

thng

gm hai b

phn

chnh: cc

bin

v

cc

rng

buc nhm din t

cht ch, chnh

xc, y


hn cc hin tng

v

h

thng

kinh

t ang

nghin

cu, ngi ta a

thm

vo

m

hnh

phn gi

thit

v

ch

thch

hoc nhn xt.
a)

Cc

bin kinh t

ca

m

hnh: Cc

bin kinh t

l

cc

i lng

bin thin c trng

cho

cc

yu t

c

bn ca cc hin tng

kinh

t

v

h

thng

kinh

t

ta

cn nghin cu. Cc

bin kinh t

thay

i

gi

tr

trong

phm vi nht

nh. Tu

theo

mc

ch nghin cu

cng

nh

kh

nng

v

ngun d

liu

lin

quan, bin kinh t

trong

m

hnh

ton

kinh

t

thng

c

phn

ra

lm

ba

loi


Cc

bin

ngoi sinh (Bin gii thch, bin

c lp).


Cc

bin ni sinh (bin

c gii

thch, bin ph

thuc).


Cc

tham

s

(thng

s)
Cu trc ca m hnh ton kinh t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 155
5.1. Tng

quan
b)

Cc

rng

buc ca m hnh :


Cc

rng

buc ca m hnh l cc h

thc ton hc phn nh mi

quan

h

kinh

t, quan

h

hnh

vi, quan

h

c

hc, quan

h

k

thut, quan

h ng

nht,... gia

cc

yu t

kinh

t

trong

h

thng

kinh

t

hoc hin tng

kinh

t

m

ta

ng

nghin

cu.


Hnh

thc biu hin mi quan h

gia

cc

bin kinh t

l

cc

phng

trnh, bt phng

trnh. Ngoi

ra

cc

quan

h

kinh

t

cn

c biu hin bi cc h

thc ton hc khc. Cc phng

trnh

trong

m

hnh

gi l phng

trnh

cu trc. Phng

trnh

cu trc


dng

n gin l nhng

hm

s

(hm

sn xut, hm

kinh

t),

dng

phc tp hn l nhng

phng

trnh, h

phng

trnh

i s,
vi phn

hoc

sai

phn
Cu trc ca m hnh ton kinh t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 156
5.1. Tng

quan


Vic

m

hnh

ho

ton

hc

cc

hin tng

hoc mt h

thng

kinh

t

thng

c tin hnh theo bn bc sau.


Bc 1: Xy dng

m

hnh

nh

tnh

cho

i tng

kinh

t

cn

nghin

cu, ngha l xc nh

cc

yu t

c

ngha quan trng

nht v xc lp

cc

qui lut m cc yu t

kinh

t

phi

tun

theo.
Ni

cch

khc

l

pht

biu m hnh bng

li, bng

biu


cng

cc

iu kin kinh t, k

thut, x

hi, t

nhin

v

cc

mc

tiu

cn

t

c.


Bc 2: Xy dng

m

hnh

ton

hc cho i tng

kinh

t

cn

nghin

cu, ngha l din t

li di dng

ngn

ng

ton

hc cho

m

hnh

nh

tnh, bao

gm xc nh

bin kinh t

v

cc

rng

buc

ca

cc

bin kinh t.
Xy

dng

m

hnh

ton

kinh

t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 157
5.1. Tng

quan


Bc 3; S

dng

cc

cng

c

ton

hc


kho

st

v

gii quyt

m

hnh

ton

hc

xc lp


bc 2. Cn c

vo m hnh xy

dng, la chn hoc xy dng

phng

php

gii cho ph hp.
Tip

c

th

ho

phng

php

bng

cc

thut ton ti

u v th

nghim gii

bi

ton

trn

my

tnh

in t.


Bc 4: Da

vo

cc

s

liu thu thp

c, m

phng

trn

my

tnh

cc

tnh

hung

trong

qu

kh

v

hin ti, d on

v

kim

nh

s

ph

hp ca m hnh i vi l lun v thc tin.
Xy

dng

m

hnh

ton

kinh

t
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 158
5.1. Tng

quan
Sau

khi

xy dng

v

hiu chnh

m

hnh

ph

hp vi hin

tng

v

qu

trnh

kinh

t, ta

c

th

s

dng

m

hnh


phn

tch

ng

thi

v

hnh

vi ca

i tng

kinh

t

t la chn

gii php tt nht

cho

qu

trnh

qun l iu khin kinh t.


S

dng

m

hnh

kinh

t

Vi m

(Micro).


Ngi ta s

dng

m

hnh

kinh

t

Vi m


phn

tch

cch

ng

x, hnh

vi ca cc ch

th

kinh

t

khi

h

theo

ui mc

ch

ca

mnh, nh

hnh

vi sn xut

v

hnh

vi tiu

dng, phn

tch

mi

quan

h

gia sn xut

v

tiu

dng, phn

tch

cn

bng

th

trng.


Phn

tch

hnh

vi sn xut.


Phn

tch

tnh

hung

ti

u v

mt kinh t

ca sn xut.


Phn

tch

hnh

vi tiu

dng.


Phn

tch

quan

h

gia cung v cu.


Phn

tch

cn

bng

th

trng.
S

dng

m

hnh

ton

kinh

t

trong

nghin

cu la chn gii

php

ti

u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 159
5.1. Tng

quan


S

dng

m

hnh

kinh

t

V

m

(Macro).


M

hnh

kinh

t

v

m

phn

tch

mi quan h

gia cc bin s

kinh

t

tng

qut

(bin gp) c trng

cho

hot

ng

V

m

ca

nn kinh t. Trong

kinh

t

th

trng

ngi ta quan tm n ba

khu

vc: Th

trng

hng

ho

-

dch

v, th

trng

tin t

v

th

trng

lao

ng.


Phn

tch

tng

cung

v

tng

cu.


Phn

tch

s

tc

ng

ca

u t i vi tng

sn phm ca nn

kinh

t

quc

dn.


Phn

tch

vai

tr

ca

nh

nc

trong

qu

trnh

iu tit kinh t

th

trng.


Nghin

cu s

tng trng

ca cc ch

tiu

kinh

t

quan

trng.
S

dng

m

hnh

ton

kinh

t

trong

nghin

cu la chn gii

php

ti

u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 160
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Php

th o

hm

bc nht

(first derivative test -

hay iu kin

bc nht

) dng


xc

nh

cc

im cc tr

ca mt

hm

(Xem

hnh

bn). dy/dx

= y= f(x0) = 0 ti

im cc

i hoc cc tiu

v

x
0

gi l cc tr

ca

hm. Gm 3 bc: (1) tm

o

hm, (2)
t biu thc bng

0 v

(3) tm

gi

tr

ca

x.


o hm bc 2 c c t

vic p dng

quy

tc

vi phn

cho

o

hm

bc nht ch

khng

phi

i vi hm ban u. Kt qu

vi
phn

o hm bc nht cho ta o hm bc

2, c

dng

d
2
y/dx
2

=
y= f(x).


V

d

1:


Gi

s

y

= f(x) = 3x
2
. Th, dy/dx

= f(x)

= 6x.


6x l

kt qu

ca

o hm bc nht. o hm bc 2 l d
2
y/dx
2

=
y= f(x) =

6.
Cc tr

ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 161
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


IMCC

I V CC TIU


Hm

y = f(x) t cc

i ti

im x = x
0

no

nu f(x
0

) = 0 v

f(x
0

) m.


Tng

t

nh

vy, f(x) t cc tiu ti mt

im x
0

no

nu

f(x
0

) = 0 v

f(x
0

) dng.


Nu c

hm

bc nht v hm bc 2 u bng

0 th

ta

ch

c

mt

im un ch

khng c gi tr

cc

i hoc cc tiu, tc

l

f(x
0

) = 0 v

f(x
0

) = 0. Mt v d

v

hm

khng

c

im cc

i

v

cc tiu l y = f(x) = x
3
.
Cc tr

ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 162
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng
V

d

2:


Cng

ty

cung

cp dch

v

lau

dn

Peruvian l

nh

phn

phi ch

yu

cht ty ra quan trng

cho

nhng

ngi qut dn khp min nam

nc M. Cht ty ra

ny

dng


to ra lp bo v

bn

ngoi

cho

cc

hm lm lnh

sut ma h c

m

cao. Peruvian cung

cp cht

ty trong nhng

chic xe tc, v mi

khch

hng

phi mua t nht

100-

gallon (1 gallon = 3.78 lt

M). Gi

tin mi

gallon l

$12. Khch

hng

mua

khi lng

ln hn 100 gallon s c chit khu $0.05

mi

gallon. Phn trm chit khu ny ch

p

dng

cho

nhng

lng
hng ln hn mc ti thiu; 100 gallon u tin vn

c

gi

l

$12 mi

gallon bt k

tng

s gallon c

mua

l

bao

nhiu

i na.


Hy

xc

nh

lng

bn

cho

mi

khch

hng


t

doanh

thu

cc

i,
tnh

doanh

thu

cc

i trn mi

khch

hng.
Cc tr

ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 163
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng
V

d

2:


Gii:


Hm

ton

hc sau y

v

tng

doanh

thu

t

mi

khch

hng

l:
TR =

$12(100) +

[$12

$0.05(x


100)] (x


100) =
=

500 +

22x


0.05x
2


o hm ca dng

hm

s

ny

l: dTR/dx=

22

0.10x


Ta cho

o hm bc nht bng

0 v

tm

c

gi

tr

x, nh

sau:
22

0.10x =

0; =>

0.10x = 22; => x

=

220.


Do d
2
TR/dx
2

= -0.1. V

o hm bc

2 m, gi

tr

cc tr

ca hm

(x*=220) l

gi

tr

cc

i.


Thay

x bi

x* = 220 trong

hm

gc

chng

ta

c

doanh

thu

cc

i

nh

sau:

500 +

22(220)

0.05(220)
2
=
=

500 +

4,840

0.05(48,400) =

$1,920
Cc tr

ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 164
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng
V

d

3:


Mc tiu ca mt hng l ti

a ha li nhun.

tm

ra

sn lng

u ra c th

ti

a ha li nhun, chng

ta

nn

dng

php

tnh

vi
phn. Gi

s

ta

c

hm

tng

doanh

thu

(TR) v

tng

chi ph

(TC) sau

y:
TR(Q) = $1,000Q -

$5Q
2

v

TC(Q) = $20,000 + $200Q.


Khi

Hm li nhun (t) l:
t

(Q) = TR(Q) -TC(Q) = $1,000Q -

$5Q
2

-

($20,000 + $200Q)
= $1,000Q -

$5Q
2

-

$20,000 -$200Q = -$20,000 + $800Q -

$5Q
2


Ly

dt/dQ

= 0 => dt/dQ

= $800 -

$10Q = 0; Q* = 80 n v


Gi

tr o hm bc 2 ca hm li

nhun l
d
2
t/dQ
2

= -10 < 0, cho

bit

Q* = 80 l

im ti

a ha li nhun.
Cc tr

ca mt hm s
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 165
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Nhiu

hm

c

cha nhiu bin

c lp phc tp. Khi

nim

ti

u ha

nhiu bin

(multivariate optimization) v

qu

trnh

ti

u
ha

cho

ng

thc vi

nhiu bin

quyt

nh

l

rt hu ch.


thc hin, chng

ta

phi tin hnh vi phn

ring.


Cc

quy

tc vi phn ring l ging

nhau

vi

iu kin

cc

bin

c lp

khng

tham

gia

vo

php

vi phn

c xem nh

l

nhng

hng

s.
o hm ring v ti

u

ho

nhiu bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 166
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


V

d

4:


minh

ha

cho

hm

tng

doanh

thu

l

TR

=

2x
2
y
2
z.,
trong


x = chi ph

qung

co

trong

giai

on trc, y = chi ph

i li

cho

nhn

vin

kinh

doanh, v

z = l

s

hng

ha

m

i

th

cnh

tranh

bn


thi

im hin ti. Gi

thit rng

ban qun

l

cn bit gii hn ti

a

m

doanh

thu

thu

c t

x c

th t

ti

(chi ph

qung

co

trong

giai

on trc). Quy

trnh

tm

gi

tr

cc

i nh

sau:


Vi phn

ring

tng

ng

vi bin ca thu nhp


Ly

o

hm

ring

bng

0 v

tm

bin

thu

nhp


Xc

nh

gi

tr

hm

gc ti

gi

tr

ny


tm

cc tr
o hm ring v ti

u

ho

nhiu bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 167
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Xem

y v

z l

hng

s, h

s y


ca x
2

l

2y
2
z. o

hm

ring

tng

ng

vi x, bin s

ca thu nhp

trong

v

d

ny

l:
cTR/cx

= 4xy
2
z.


Ly

o

hm

ring

bng

0 v

tm

c x nh

sau:
4y
2
zx

=

0
x

=

0.


Do hm doanh thu t cc tr

khi

x = 0.


o

hm

ring

bc 2 c xc nh

nh

sau: c
2
TR/

cx
2

= 4y
2
z. V

o hm ring bc 2 l dng

nn

gi

tr

cc tr

ca hm l cc

tiu.
(Cn nh

rng

qu

trnh

vi phn

coi

y v

z l

hng

s, v

vy

khng c kt lun g v nh

hng

ca nhng

thay

i trong cc

bin s i vi

hm

doanh

thu)
o hm ring v ti

u

ho

nhiu bin
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 168
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Nhiu hng phi

i mt vi nhng

hn ch

trong

cc

phng

n

quyt

nh. Chng

hn nh

hn ch

v

ngun lc (nh

tin, thit b,
nng

lc sn xut, nguyn

liu v nhn s) sn c i vi hng. Ti

u ha b

rng

buc

(Constrained optimization) l

ti

a

ha

li nhun

km

theo

nhng

hn ch

trong

s

sn c v

ngun lc, hoc ti thiu

ha

chi ph

km

nhng

yu

cu ti thiu cn

c tha mn. Nhng

k

thut nh

quy

hoch

tuyn tnh c dng cho mc

ch

ny.


Vn


chung

l

tm

ra

im cc tr

ca

hm

f(x,y) tng

ng

vi cc

ng

thc dng: g(x,y) = 0


Khi

cc

rng

buc di dng

ng

thc, ta

dng

cc

phng

php

ti

u ha c in


tm

phng

n

ti

u. Hai

phng

php

thng

dng

l: (1) Phng

php

th

v

(2) Phng

php

nhn

t

Lagrange.
Ti

u

ho

b

rng

buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 169
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Phng

php

th:


Dng

phng

php

th

khi

hm

mc tiu ch

ph

thuc vo mt

biu thc rng buc tng

i

n gin. Bng

cch

th, chng

ta

gim

c mc


rc ri ca hm mc

tiu. Phng

php

ny

gm 2 bc: (1) tm

ra

c mt

trong

nhiu bin quyt

nh

tha

mn

nht sau

(2) thay

gi

tr

ca bin ny vo hm mc tiu.
Qu

trnh

ny

chuyn t

hm

ban u sang hm ti

u ha khng

b

rng

buc


p

dng

c

php

tnh

vi phn

c p dng

nhm tm ra phng

n

ti

u.


Hn ch

ca phng

php

th l n ch

thc hin

c khi ch

c

mt rng buc v ch

c

th

gii ra mt bin. T

2 iu kin tr

ln

v/hoc c cu trc rng buc phc tp th s

dng

phng
php

nhn

t

Lagrange.
Ti

u

ho

b

rng

buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 170
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Phng

php

th:


V

d

5:

Gi

s

mt hng sn xut vi

2 dy

chuyn lp rp

t ng

v

hot

ng

vi hm tng

chi ph

c

dng

TC(x, y)
= 3x
2

+ 6y
2

-

xy, trong


x = sn lng

u ra ca dy

chuyn th

nht v y = sn lng

u ra ca

dy

chuyn th

hai. Cc

nh

qun l cn phi

quyt

nh

phng

php

kt

hp

x v

y sao

cho

tn

t

chi ph

nht, vi

iu kin rng

tng

u ra phi

l

20 n v.


Vn


ti

u

ha

vi

iu kin rng buc


trn

c

th c

gii quyt nh

sau:


Ti thiu

ha

TC(x, y) =3x
2

+ 6y
2

xy


Rng

buc: x + y = 20
Ti

u

ho

b

rng

buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 171
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Phng

php

th:
Gii:


Gii biu thc rng buc


tm

x, c

x = 20

y v

th

vo

hm

mc

tiu. TC(x, y) = T(y) = 3(20 -

y)
2

+ 6y
2

- (20 - y)y

= 3(400 -40y + y
2
) + 6y
2

-20y +y
2
= 1,200-120y+3y
2
+ 6y
2

-

20y +y
2

= 1,200 -

140y + 10y
2


Ly

o hm ca hm th gin lc

v

cho

n

bng

0, ta

c:
dTC/dy = -140 + 20y = 0; y = 7 n v.
Th

ngc tr

li

vo x: x = 20 - y = 20 - 7 = 13 n v.


Do vy

x = 13 v

y = 7 l

phng

n

ti

u cho

vn


ti

thiu

ha

chi

ph

b

rng

buc.
Ti

u

ho

b

rng

buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 172
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Phng

php

nhn

t

Lagrange:


Mt phng

php


gii quyt

cc

vn


ti

u ha b

rng

buc

m

trong

c rng buc

i vi hm mc tiu ban u (lm

cho

hm

mc

tiu

bng

0 khi

tha mn). Hm mc

tiu

mi


thm

rng

buc

c gi l hm

Lagrange, s

to ra mt

bi

ton

ti

u

ha

khng

b

rng

buc c cu trc nh

sau:
L(x, y, ) = f(x, y) + g(x, y)


H

s

ca

ng

thc rng buc

g(x,y),

(c l lamda), gi l

nhn

t

Lagrange. V

ng

thc rng buc bng

0 nn

khi

thm

g(x, y) vo

hm

mc

tiu

f(x, y) khng

lm

thay

i

gi

tr

ca

hm.


Bin gi

ny

cho

bit s

thay

i cn

bin

trong

gi

tr

ca hm

mc tiu c c t

s

thay

i ca mt n v

trong

gi

tr

ca

rng

buc. S

dng

phng

php

Lagrange

khi

(1) khng

dng

c phng

php

th

v

(2) khi

c

nhiu rng buc.
Ti

u

ho

b

rng

buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 173
5.2. Ton

cao

cp v mt s ng

dng


Phng

php

nhn

t

Lagrange:


T

v

d

5,

ta

c

rng

buc

x + y = 20. Trc ht, cn bin

i

sao

cho

ng

thc c mt v

bng

0, g(x, y) = 0.
Khi


x + y = 20 c

dng

20 -

x

y = 0.


Tip

theo, chng

ta

xc

nh

bin gi


v

xy

dng

Hm

Lagrange

(L):
L(x, y, ) = TC(x, y) + g(x, y) = 3x
2

+ 6y
2

- xy + (20 -

x -

y)


V

L(x, y, ) l

mt hm vi 3 bin quyt

nh

nn


ti thiu ha

hm

ny

cn:


Vi phn

ring

theo

mi bin


Cho

cc

biu thc

o

hm

ring

bng

0


Gii cc ng

thc


tm

cc

gi

tr

x, y v

.
Ti

u

ho

b

rng

buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 174
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh


Quy

hoch

tuyn

tnh

(Linear programming -

LP) l

mt thut

ton

nhm

tm

ra

phng

n

ti

u (hoc k

hoch

ti

u) t

v

s

cc

phng

n

quyt

nh. Phng

n

ti

u l phng

n

tha mn c

cc

mc

tiu


ra

ca mt

hng, ph

thuc vo

cc

hn ch

v

cc

rng

buc. Quyt

nh

ti

u mang li hiu

qu

cao

nht, li

gp

(Contribution Margin-CM) cao

nht, hay
doanh

thu, hay chi ph

thp nht. M

hnh

LP gm 2 thnh phn:


Hm

mc

tiu:

Xc

nh

mc tiu c

th

phi

t ti.


Cc

rng

buc:

Cc

rng

buc di dng

cc

hn ch

v

s

sn c

ca ngun lc hay tho

mn cc yu cu ti thiu. Nh

tn

gi

quy

hoch

tuyn tnh, c

hm

mc

tiu

v

cc

rng

buc phi di

dng

tuyn

tnh.
Gii thiu

qui hoch

tuyn tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 175
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh


LP c

nhiu ng dng. Bao gm:


La chn kt hp

u

vo

c

chi ph

thp nht cho sn phm sn

xut ra.


Xc

nh

ngn

sch

ti

u.


Quyt

nh

danh

mc

u t

ti

u

(hay phn

b

ti

sn).


Phn

b

ngn

sch

qung

co

cho

cc

phng

tin

thng

tin.


Quyt

nh

phng

thc vn chuyn c chi ph thp nht.


Kt hp

kh

t.


Phn

b

nhn

lc ti

u.


La chn v

tr

t nh xng

ph

hp nht.
Gii thiu

qui hoch

tuyn tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 176
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
V

d

6:


Cng

ty

sn xut


ni tht Omni sn xut 2 sn phm: bn

v

gh. C

2
sn phm cn thi gian c x

l

trong

2 b

phn: B

phn mc v b

phn sn. D

liu v

hai

sn phm ny nh

sau.


Rng

buc b

sung: Sn xut

khng

qu

450 gh

v

t

nht

100 bn


Cng

ty

mun

tm

c

cch

kt hp 2 loi sn phm

ny

sao

cho

c

li

nht.
Gii thiu

qui hoch

tuyn tnh
X

l Bn
(Chic)
Gh
(Chic)
S

gi
sn c Hiu qu $7 $5
Phn mc 3 hrs 4 hrs 2400
Phn sn 2 hrs 1 hr 1000
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 177
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
V

d

6:


Bc 1: Xc

nh

cc

bin quyt

nh

nh

sau:
x
1

= S

lng bn
x
2

= S

lng gh


Bc 2: Hm

mc

tiu


ti

a

ho

hiu qu

(Z) c biu din

di

y:
Z = 7x
1

+ 5x
2
Sau

lp cng thc cc rng buc nh

l

cc

bt

ng

thc:
3x
1

+ 4x
2

<

2400 (Rng

buc cng on mc)
2x
1

+ 1x
2

<

1000 (Rng

buc cng on sn)
x
1


100; x
2

<

450
Thm

vo

, n trong bt k

cng

thc LP no phi c iu kin


lm

cho

x
1

v

x
2

khng

m, tc l: x
1

, x
2

>

0 .
Gii thiu

qui hoch

tuyn tnh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 178
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Cc

phng

php

tnh

ton


C

nhiu phng

php


tnh

ton

LP bao

gm:


Phng

php

n hnh


Phng

php


th


Phng

php

n hnh l phng

php

c s

dng

gii bi

ton

LP. N

l

mt thut

ton, mt phng

php

tnh

ton

lp

i

lp li, t

phng

n

ny

ti phng

n

khc

cho

n

khi

t

c li gii tt nht. Mc d vy, hin nay vi s

tr

gip

ca

rt nhiu phn mm

ng

dng

(k

c

Excel), chng

ta

d

dng

tm

c phng

n

ti

u

m

khng

cn phi gii bng

tay

nh

trc.


Phng

php


th

d

s

dng

hn nhng

ch i vi

cc

trng

hp

LP c

2 bin

quyt

nh.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 179
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Cc

phng

php

tnh

ton-

Phng

php


th
Phng

php


th

gm cc bc sau y:


Bc 1: a bt

ng

thc v

dng

ng

thc.


Bc 2: Minh

ha bng


th

cc

ng

thc.

minh

ha:


t mt bin bng

0 v

tm

gi

tr

bin cn li v ni 2 gi tr

trn


th,


nh

du

cc

im trn 2 trc v kt ni vi

nhau

thnh

1 ng

thng.


Bc 3: Xc

nh

phn tha mn ca

cc

ng

thc bng

cch

nh

bng. Lp li cc bc t

1-3 i vi mi rng buc.


Bc 4: Sau

ht, xc

nh

tp phng

n

tc l nh

du

cc

vng

cha cc phng

n

tho

mn

tt c

cc

rng

buc.


Bc 5: Gii

ng

thi cc rng buc (th

hin di dng

cc

ng

thc)

tm

ra

im cn bin.


Bc 6: Xc

nh

hiu qu

hoc li gp ti tt c

cc

nh

trong

min

kh

thi.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 180
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Cc

phng

php

tnh

ton-

Phng

php


th
CH

:
Tp phng

n

l

nhng

gi

tr

ca bin quyt

nh

tho

mn

ng

thi cc rng buc. Chng

c

tm

thy

pha

trn

v

bn

trong

min kh

thi. Phng

php


th

da vo 2 c

im quan trng

ca LP:
1. Phng

n

ti

u nm

ng

bin

ca

vng

kh

thi, c

ngha l c th

b

qua cc

im

bn

trong

vng

kh

thi

(rt

nhiu

im) khi

tm

kim phng

n

ti

u.
2. Phng

n

ti

u nm


1 trong

cc

nh

ca min ti

u

(cc

phng

n

kh

thi

c

bn)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 181
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Cc

phng

php

tnh

ton-

Phng

php


th
Gii:
ng

gii hn
cng

on mc:
3X
1

+ 4X
2

= 2400
Chn:
(X
1

= 0, X
2

= 600)
(X
1

= 800, X
2

= 0)
0

800 X1
X2
600
0
Kh

thi
< 2400 hrs
Khng

kh

thi
> 2400 hrs
3
X
1
+

4
X
2
=

2
4
0
0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 182
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Cc

phng

php

tnh

ton-

Phng

php


th
Gii:
ng

gii hn
cng

on sn:
2X
1

+ 1X
2

= 1000
Chn:
(X
1

= 0, X
2

= 1000)
(X
1

= 500, X
2

= 0)
0

500

800 X
1
X
2
1000
600
0
2
X
1
+

1
X
2
=

1
0
0
0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 183
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Cc

phng

php

tnh

ton-

Phng

php


th
Gii:
0 100

500

800 X
1
X
2
1000
600
450
0
ng

ti

a gh
X
2

= 450
ng

ti thiu

bn
X
1

= 100
Vng
kh

thi
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 184
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Cc

phng

php

tnh

ton-

Phng

php


th
Gii:
0 100 200 300 400 500 X
1
X
2
500
400
300
200
100
0
ng

hm

mc tiu
7X
1

+ 5X
2

= Li

nhun
7
X
1
+

5
X
2
=

$
2
,
1
0
0
7
X
1
+

5
X
2
=

$
4
,
0
4
0
im ti

u
(X
1

= 320, X
2

= 360)
7
X
1
+

5
X
2
=

$
2
,
8
0
0
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 185
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver


Phn

tch


nhy l nghin cu s

thay

i ca nhng

h

s

trong

bi

ton

qui hoch

tuyn

tnh

nh

hng

n phng

n

ti

u.


Dng

phn

tch


nhy, chng

ta

c

th

tr

li nhng

cu

hi

sau:


H

s

trong

hm

mc tiu thay i s nh

hng

nh

th

no

n

phng

n

ti

u?


Gi

tr

ca v

phi ca

cc

rng

buc thay i s nh

hng

nh

th

no

n phng

n

ti

u?


Trong

ngun lc sn xut, nhn

t

no quan trng

hn?.


Phn

tch


nhy thng

c gi l phn tch hu ti

u. Phn

tch


nhy rt

quan

trng

trong

vic

ra

quyt

nh

v

cc

bi

ton

tn ti trong mi trng

thay

i. Phn

tch


nhy

cung

cp nhng

thng

tin cn thit

ng

vi nhng

thay

i

.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 186
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver


Chng

ta

c

th

thc hin phn tch

nhy bng

phng

php


th

hay bng

bng

n

hnh. Theo hng

ng

dng, chng

ta

khng

i

su

vo

phn

tch

bng

bng

n

hnh, chng

ta

s

thc hin qua Excel solver.


Nhm trin

khai

tng

thc hin

phn

tch


nhy, chng

ta

xem

xt

bi

ton

ti

u nh

sau: Cng

ty

Galaxy sn xut 2 loi

sn phm

l

SD v

ZD. Nguyn

liu s

dng

l

1 loi nha

c

bit.


nh

mc

chi ph

nguyn

liu v nhn cng cho vic sn xut 2


sn phm nh

sau:


SD cn 2 cn nha v 3 pht gi

cng

lao

ng.


ZD cn 1 cn nha v 4 pht gi

cng

lao

ng.


Trong

gii hn v

ngun lc

l: 1000 cn

nha

v

40 gi

lm

vic mi tun.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 187
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver


Yu

cu t

b

phn

Marketing:


Tng

s

lng

sn xut

khng

qu

700 t.


S

lng

SD khng

vt

qu

s

lng

ZD l

350 t.


D

kin: Li

nhun thu c

l

$8/ t

SD, $5/ t

ZD.


K

hoch

sn xut hin ti l:


SD

= 450 t


ZD

= 100 t


Li nhun

= $4100/ tun
8(450) + 5(100)
Ban gim

c

ang

tm

kim phng

n

sn xut

nhm gia tng

li

nhun

cho

Cng

ty
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 188
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh


Bin

quyt

nh
:
:


X
1

= S

lng

sn xut sn phm

SD (t/tun)


X
2

= S

lng

sn xut sn phm

ZD (t/tun) .


Hm

mc

tiu: Ti

a

ho

li

nhun/ tun
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 189
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
Max 8X
1

+ 5X
2

(Li

nhun tun)
Cc

rng

buc
2X
1

+ 1X
2

s

1000 (Nha)
3X
1

+ 4X
2

s

2400 (Thi gian sn xut)
X
1

+ X
2

s

700 (Tng

s

lng

sn xut)
X
1

- X
2

s

350 (Mix)
X
j

> = 0, j = 1,2 (Khng

m)
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 190
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Gi
Gi

i
i

b
b

ng
ng


th
th


S

dng


th m

t

cc

rng

buc, hm

mc

tiu

v

min

kh

thi.
Rng buc khng m
X
2
X
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 191
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Gi
Gi

i
i

b
b

ng
ng


th
th


Min kh

thi:
1000
500
Kh

thi
X
2
Khng

kh

thi
Thi gian
3X
1
+4X
2
s2400
Rng

buc tng

sn xut:
X
1
+X
2
s700 (khng

d)
500
700
Rng

buc v

nha
2X
1
+X
2
s

1000
X
1
700
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 192
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Gi
Gi

i
i

b
b

ng
ng


th
th


Min kh

thi:
1000
500
Kh

thi
X
2
Khng

kh

thi
Thi gian
3X
1
+4X
2
s

2400
Rng

buc tng

sn xut:
X
1
+X
2
s

700 (khng

d)
500
700
Rng

buc mix:
X
1
-X
2
s350
Rng

buc v

nha
2X
1
+X
2
s

1000
X
1
700
im

bn

trong. im trn ng

bin. im

giao

nhau

(cc tr).
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 193
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Gi
Gi

i
i

b
b

ng
ng


th
th


Phng

n

ti

u:
Bt

u t im li nhun bt k, v

d

= $2,000...
Sau

tng

dn li nhun, nu c th...
...v

tip tc

n khi gp vng khng kh

thi
LN =$4360
500
700
1000
500
X
2
X
1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 194
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Phn
Phn

t
t

ch
ch


nh
nh

y
y


Phn

tch


nhy

cc

h

s

ca hm mc tiu:
500
1000
500 800
X
2
X
1
M
a
x

8
X
1
+

5
X
2
M
a
x

4
X
1
+

5
X
2
M
a
x

3
.
7
5
X
1
+

5
X
2
M
a
x

2
X
1
+

5
X
2
Phng

n

ti

u s

khng

thay

i khi H

s

hm

mc tiu

nm

trong

Min ti

u
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 195
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Phn
Phn

t
t

ch
ch


nh
nh

y
y


Phn

tch


nhy

cc

h

s

ca hm mc tiu:
Min ti

u

: [3.75, 10]
500
1000
400 600 800
X
2
X
1
M
a
x
8
X
1
+

5
X
2
M
a
x

3
.
7
5
X
1 +

5
X
2
M
a
x

1
0
X
1
+

5
X
2
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 196
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Phn
Phn

t
t

ch
ch


nh
nh

y
y


Gi

m/
Shadow Prices
Shadow Prices:
Gi

s

khng

c

nhng

thay

i no ca

cc

thng

s u vo, gi tr

thay

i ca hm mc

tiu

khi

gia

tng

mt

n v

(pha

phi) ca

rng

buc

c gi l gi m"
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 197
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver

ng
ng

d
d

ng
ng

m
m

h
h

nh
nh

qui
qui
ho
ho

ch
ch

tuy
tuy

n
n

t
t

nh
nh
-
-

Phn
Phn

t
t

ch
ch


nh
nh

y
y


Gi

m/
Shadow Prices
Shadow Prices: M

t

bng


th
1000
500
X
2
X
1
500
2
X
1
+

1
x
2
<
=
1
0
0
0
Khi

gia

tng

v

phi ca

rng

buc lng

nha.
Rng

buc
thi gian
Sn xut
Maximum profit = $4360
2
X
1
+

1
x
2
<
=
1
0
0
1
Maximum profit = $4363.4
Gi

m/ Shadow price =
4363.40 4360.00 = 3.40
R

n
g
b
u

c
v

n
h

a
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 198
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver
S
S


d
d

ng
ng

Excel Solver
Excel Solver
t
t

m
m

phng
phng

n
n

t
t

i
i

u
u


Excel: Galaxy.xls


Chn

Solver, ta

thy xut hin hp thoi
198
Equal To:
Set Target cell
$D$6
y

l

cha
gi

tr

hm

mc tiu
By Changing cells
Vng

cha bin
Quyt

nh
$B$4:$C$4
$D$7:$D$10 $F$7:$F$10
Nhp vo cc
Rng

buc.
Chn

add a vo cc rng buc
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 199
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver
S
S


d
d

ng
ng

Excel Solver
Excel Solver
t
t

m
m

phng
phng

n
n

t
t

i
i

u
u


Excel: Galaxy.xls


Chn

Solver, ta

thy xut hin hp thoi
199
Equal To:
Set Target cell
$D$6
y

l

cha
gi

tr

hm

mc tiu
By Changing cells
Vng

cha bin
Quyt

nh
$B$4:$C$4
Chn

Options
V

chn

Linear
Programming

&

Non-negative.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 200
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver
S
S


d
d

ng
ng

Excel Solver
Excel Solver
t
t

m
m

phng
phng

n
n

t
t

i
i

u
u


Excel: Galaxy.xls


Chn

Solver, ta

thy xut hin hp thoi
Equal To:
$D$7:$D$10<=$F$7:$F$10
By Changing cells
$B$4:$C$4
Set Target cell
$D$6
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 201
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
S
S


d
d

ng
ng

Excel Solver
Excel Solver
t
t

m
m

phng
phng

n
n

t
t

i
i

u
u


Excel: Galaxy.xls
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver
SD ZD
T 320 360
Tng Gii hn
LN/Profit 8 5 4360
Nha 2 1 1000 <= 1000
Thi gian 3 4 2400 <= 2400
Tng 1 1 680 <= 700
Mix 1 -1 -40 <= 350
CNG TY GALAXY
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 202
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
S
S


d
d

ng
ng

Excel Solver
Excel Solver
t
t

m
m

phng
phng

n
n

t
t

i
i

u
u


Excel: Galaxy.xls
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver
SD ZD
T 320 360
Tng Gii hn
LN/Profit 8 5 4360
Nha 2 1 1000 <= 1000
Thi gian 3 4 2400 <= 2400
Tng 1 1 680 <= 700
Mix 1 -1 -40 <= 350
CNG TY GALAXY
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 203
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
S
S


d
d

ng
ng

Excel Solver
Excel Solver
t
t

m
m

phng
phng

n
n

t
t

i
i

u
u


Excel Solver
Excel Solver

Answer Report
Answer Report
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver
Microsoft Excel 11.0 Answer Report
Worksheet: [Galaxy Alt.xls]Alt
Report Created: 7/28/2009 3:07:40 PM
Target Cell (Max)
Cell Name Original Value Final Value
$D$6 LN/Profit Tng 4360 4360
Adjustable Cells
Cell Name Original Value Final Value
$B$4 T SD 320 320
$C$4 T ZD 360 360
Constraints
Cell Name Cell Value Formula Status Slack
$D$7 Nha Tng 1000 $D$7<=$F$7 Binding 0
$D$8 Thi gian Tng 2400 $D$8<=$F$8 Binding 0
$D$9 Sn xut Tng 680 $D$9<=$F$9 Not Binding 20
$D$10 Mix Tng -40 $D$10<=$F$10 Not Binding 390
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 204
5.3. M

hnh

qui hoch

tuyn tnh
S
S


d
d

ng
ng

Excel Solver
Excel Solver
t
t

m
m

phng
phng

n
n

t
t

i
i

u
u


Excel Solver
Excel Solver

Sensitivity Report
Sensitivity Report
Phn

tch


nhy

cho

bi

ton

quy

hoch

v

ng

dng

Solver
Microsoft Excel 11.0 Sensitivity Report
Worksheet: [Galaxy Alt.xls]Alt
Report Created: 7/28/2009 3:07:40 PM
Adjustable Cells
Final Reduced Objective Allowable Allowable
Cell Name Value Cost Coefficient Increase Decrease
$B$4 T SD 320 0 8 2 4.25
$C$4 T ZD 360 0 5 5.666666667 1
Constraints
Final Shadow Constraint Allowable Allowable
Cell Name Value Price R.H. Side Increase Decrease
$D$7 Nha Tng 1000 3.4 1000 100 400
$D$8 Thi gian Tng 2400 0.4 2400 100 650
$D$9 Sn xut Tng 680 0 700 1E+30 20
$D$10 Mix Tng -40 0 350 1E+30 390
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 205
Chng

6
PHN TCH RA QUYT NH
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 206
6.1. Gii thiu


Ra quyt

nh

l

mt qu trnh la chn c thc gia hai hoc

nhiu phng

n


chn ra mt phng

n

v

phng

n

ny

s

to ra c mt kt qu

mong

mun

trong

cc

iu kin rng

buc

bit.


Lu rng, nu ch

c

mt gii php

gii quyt vn


th

khng

phi

l

bi

ton

ra

quyt

nh. V

cng

cn lu rng,
phng

n

Khng

lm

g

c cng

l

mt phng

n, i

khi


li l phng

n

c chn
Khi

nim v

ra

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 207
6.1. Gii thiu


Theo tnh

cht ca vn

, c

th

chia

quyt

nh

lm

ba

loi:


Ra quyt

nh

trong

iu kin chc chn

(certainty): Khi

ra

quyt

nh, bit chc chn trng

thi

no

s

xy ra , do s

d

dng

v

nhanh

chng

ra

quyt

nh.


Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro (risk): Khi ra quyt

nh


bit

c xc sut xy ra ca mi trng

thi.


Ra quyt

nh

trong

iu kin

khng

chc chn

(uncertainty):
Khi

ra

quyt

nh, khng

bit

c xc sut xy ra ca mi trng

thi

hoc

khng

bit

c

cc

d

liu

lin

quan

n

cc

vn


cn

gii

quyt.
Cc

loi

ra

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 208
6.1. Gii thiu


Qu

trnh

ra

quyt

nh

thng

c tin hnh theo su bc:


Bc 1: Xc nh

r

vn


cn gii quyt.


Bc 2: Lit k tt c

cc

phng

n

c

th

c.


Bc 3: Nhn

ra

cc

tnh

hung

hay cc

trng

thi.


Bc 4: c lng

tt c

li ch v chi ph cho mi phng

n

ng

vi mi trng

thi.


Bc 5: La chn mt m hnh ton hc

trong

PP nh

lng


tm

li gii ti

u.


Bc 6: p dng

m

hnh


tm

li gii v da vo


ra

quyt

nh

.
Cc

bc ca

qu

trnh

ra

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 209
6.1. Gii thiu


ng

A l

Gim

c ca cng ty X mun

ra

quyt

nh

v

mt

vn


sn xut, ng

ln lt thc hin su bc nh

sau:


Bc 1: ng A nu vn


c

nn

sn xut mt sn phm mi


tham

gia

th

trng

hay khng?


Bc 2: ng A cho rng

c

3 phng

n

sn xut l:


Phng

n

1: lp 1 nh my c qui m ln


sn xut sn phm.


Phng

n

2: lp

1 nh

my

c

qui m

nh sn xut sn phm.


Phng

n

3: khng

lm

g

c.


Bc 3: ng A cho rng

c

2 tnh

hung

ca th

trng

s

xy ra

l:


Th

trng

tt.


Th

trng

xu.
V

d

bi

ton

ra

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 210
6.1. Gii thiu


Bc 4: ng

A c lng

li

nhun ca cc phng

n

ng

vi

cc

tnh

hung:


Bc 5 v 6: Chn mt m hnh ton hc trong phng

php

nh

lng


tc

dng

vo

bi

ton

ny. Vic chn la m hnh c

da vo s

hiu bit, vo

thng

tin t

hay nhiu v

kh

nng

xut

hin cc trng

thi

ca h

thng.
V

d

bi

ton

ra

quyt

nh
Trng thi
Phng n
Th trng Tt Th trng Xu
Nh my ln
Nh my nh
Khng lm g
200.000
100.000
0
- 180.000
- 20.000
0

Bng

6.1
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 211
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro
Khi

nim


Khi

ra

quyt

nh

trong

iu kin ri

ro, ta

bit

c xc sut

xy ra ca mi trng

thi. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri

ro, ta

thng

s

dng

cc

tiu

chun sau:


Cc

i

gi

tr

k

vng

c tnh bng

tin

EMV (Expected
Moneytary

Value), hay;


Cc tiu thit hi k

vng

EOL (Expected Opportunity Loss).


xc

nh

cc

tiu

chun trn ngi ta c th

s

dng

phng

php

lp bng

quyt

nh

hoc

cy

quyt

nh.
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 212
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro


M

hnh

Max EMV(i):


Trong

m

hnh

ny, chng

ta

s

chn phng

n

i c

gi

tr

k

vng

tnh

bng

tin ln nht. EMV (i): gi

tr

k

vng

tnh

bng

tin ca phng

n

i.


Trong

:


P(S
j

): xc

sut


trng

thi

j xut hin.


P
ij

: l

li

nhun/chi ph

ca phng

n

i ng

vi trng

thi

j.


i = 1 n n v j = 1 n m.
Phng

php

lp bng

quyt

nh

=
=
m
j
ij j
xP S P i EMV
1
) ( ) (
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 213
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro


M

hnh

Max EMV(i):


V

d: Tr

li

bi

ton

ca

ng

gim

c A ca

cng

ty

X vi gi

s

rng

th

trng

xu cng

nh

th

trng

tt

u c xc sut nh

nhau

v

bng

0.5. Suy

ra

ta

c

bng

kt qu

tng

ng:


Ra quyt

nh:


EMV (i) > 0 => phng

n

c

li


Max EMV (i) =EMV (i=2) = 40.000 => Chn phng

n

nh

my

nh.
Phng

php

lp bng

quyt

nh
Trng thi j

Phng n i
Th trng tt
(j = 1)
Th trng
xu (j = 2)


EMV(i)
Nh my ln (i=1) 200.000 -180.000 10.000
Nh my nh (i=2) 100.000 -20.000 40.000
Khng lm g (i=3) 0 0 0
Xc sut cc trng thi P(Sj) 0,5 0,5


Bng

6.2
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 214
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro


M

hnh

Min EOL(i) (Expeded

Opportunity Loss, Thit hi c

hi k

vng):


OL
ij

l

thit hi c

hi ca phng

n

i ng

vi trng

thi

j c

nh

ngha nh

sau:
OL
ij

= MaxP
ij

-

P
ij


y

cng

chnh

l

s

tin ta b

thit hi

khi

ta

khng

chn

c

phng

n

ti

u m phi chn phng

n

i.


V

d:

T

bng

6.2 ta

c:


OL
11

= 200.000 -

200.000

= 0


OL
12

= 0

-

(-180.000)

= 180.000


OL
21

= 200.000 -

100.000

= 100.000


OL
22

= 0 -

(-20.000)

= 20.000


OL
31

= 200.000 -

0

= 200.000


OL
22

= 0 -

0

= 0
Phng

php

lp bng

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 215
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro


M

hnh

Min EOL(i) (Expeded

Opportunity Loss, Thit hi c

hi k

vng):


V

d:

Do ta c bng

trng

thi:


Thit hi c

hi k

vng

EOL(i) (Expected Opportunity loss):
Phng

php

lp bng

quyt

nh
Trng thi
Phng n
Th trng Tt Th trng Xu
Nh my ln

Nh my nh

Khng lm g

Xc sut ca cc trng thi

0

100.000

200.000

0,5

180.000

20.000

0

0,5

=
=
m
j
ij j
xOL S P i EOL
1
) ( ) (
Bng

6.3
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 216
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro


M

hnh

Min EOL(i) (Expeded

Opportunity Loss, Thit hi c

hi k

vng):


V

d:

T

bng

trng

thi, ta

tnh

c:


EOL (ln) = 0.5 x 0

+ 0 .5 x 180.000 = 90.000


EOL (nh) = 0.5 x 100.000 + 0.5 x 20.000 = 60.000


EOL (khng) = 0.5 x 200.000 + 0.5 x 0

= 100.000


Ra quyt

nh

theo

tiu

chun

Min EOL (i)


Min EOL (i) = Min (90.000, 60.000, 100.000) = 60.000


=> Chn phng

n

nh

my

nh
Phng

php

lp bng

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 217
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro


C

rt

nhiu

bi

ton

m


i

n quyt

nh

cui

cng

phi

qua
mt lot

cc

quyt

nh

lin

kt vi

nhau. Mt phn tch gi tr

mong

i c th

d

dng

c m

rng


p

dng

cho

nhng

bi

ton

phc tp dng

ny, phng

php

ny

c gi l Phn

tch

cy

quyt

nh.


Logic v

nguyn

l

ca phng

php

ny

vn ging

nh

trong

phn tch gi tr

d

tnh

nhng

cc

bi

ton

th

phc tp hn.
Phng

php

cy

quyt

nh
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 218
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro
Phng

php

cy

quyt

nh
1
1
.2
.4
.4
.4
.2
.4
.4
.2
.4
d
1
d
2
d
3
s
1
s
1
s
1
s
2
s
3
s
2
s
2
s
3
s
3
Kt cc
10,000
15,000
14,000
8,000
18,000
12,000
6,000
16,000
21,000
2
2
3
3
4
4
V

d
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 219
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro
Phng

php

cy

quyt

nh
V

d
3
3
d
1
d
2
d
3
EMV = .4(10,000) + .2(15,000) + .4(14,000)
= $12,600
EMV = .4(8,000) + .2(18,000) + .4(12,000)
= $11,600
EMV = .4(6,000) + .2(16,000) + .4(21,000)
= $14,000
Model A
Model B
Model C
2
2
1
1
4
4
La chn m hnh c EMV ln nht l m hnh C
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 220
6.2. Ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro
Phng

php

cy

quyt

nh
V

d:
A B C D E F
1
2
3 M hnh EMV Quyt nh
5 d1 = Model A 10,000 15,000 14,000 12600
6 d2 = Model B 8,000 18,000 12,000 11600
7 d3 = Model C 6,000 16,000 21,000 14000 d3 = Model C
8 Xc sut 0.4 0.2 0.4
9 14000
Cc kh nng
Maximum Expected Value
BNG KT Qu
A B C D E F
1
2
3 M hnh EMV Quyt nh
5 d1 = Model A 10,000 15,000 14,000 =$B$8*B5+$C$8*C5+$D$8*D5 =IF(E5=$E$9,A5,"")
6 d2 = Model B 8,000 18,000 12,000 =$B$8*B6+$C$8*C6+$D$8*D6 =IF(E6=$E$9,A6,"")
7 d3 = Model C 6,000 16,000 21,000 =$B$8*B7+$C$8*C7+$D$8*D7 =IF(E7=$E$9,A7,"")
8 Xc sut 0.4 0.2 0.4
9 =MAX(E5:E7)
Cc kh nng
Maximum Expected Value
BNG PHN TCH
A B C D E F
1
2
3 M hnh EMV Quyt nh
5 d1 = Model A 10,000 15,000 14,000 =$B$8*B5+$C$8*C5+$D$8*D5 =IF(E5=$E$9,A5,"")
6 d2 = Model B 8,000 18,000 12,000 =$B$8*B6+$C$8*C6+$D$8*D6 =IF(E6=$E$9,A6,"")
7 d3 = Model C 6,000 16,000 21,000 =$B$8*B7+$C$8*C7+$D$8*D7 =IF(E7=$E$9,A7,"")
8 Xc sut 0.4 0.2 0.4
9 =MAX(E5:E7)
Cc kh nng
Maximum Expected Value
BNG PHN TCH
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 221
6.3. Quyt

nh

trong

iu kin

khng

chc chn


Trong

iu kin

khng

chc chn, ta

khng

bit

c xc sut

xut hin ca mi trng

thi

hoc

cc

d

kin

lin

quan

n bi

ton

khng

c

sn. Trong

trng

hp

ny

ta

c

th

dng

mt

trong

5 m

hnh

sau:


Maximax


Maximin


ng

u ngu

nhin

(Equally -likely)


Tiu

chun hin thc

hay tiu

chun Hurwiez


Minimax


Ghi

ch:


Bn m hnh u

c tnh t

bng

6.1


M

hnh

cui

cng

c tnh t

bng

6.3
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 222
6.3. Quyt

nh

trong

iu kin

khng

chc chn


Tm

phng

n

i ng

vi Max ca

max, ngha l tm gi tr

ln

nht

trong

bng

quyt

nh


Trong

m

hnh

ny

ta

tm

li

nhun ti

a c th

c

c bt

chp ri

ro, v

vy tiu chun

ny

cn

c gi l tiu chun lc

quan

(optimistic decision criterion).


V

d:


T

bng

6.1 ta

c

= 200.000


Ra quyt

nh: chn phng

n

nh

my

ln
M

hnh

Maximax
) (
ij
j i
P Max Max
) (
ij
j i
P Max Max
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 223
6.3. Quyt

nh

trong

iu kin

khng

chc chn


Chn phng

n

i ng

vi Max ca Min


Ngha

l

tm

Min trong

hng

i, sau

ly Max nhng

gi

tr

Min
va tm c. Cch

lm

ny

phn

nh

tinh

thn bi quan, cn gi

l

quyt

nh

bi quan

(pessimistic decision).


V

d:


T

bng

6.1 ta

c

= 0


Ra quyt

nh: khng

lm

g

c
M

hnh

Maximin
) (
ij
j i
P Min Max
) (
ij
j i
P Min Max
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 224
6.3. Quyt

nh

trong

iu kin

khng

chc chn


Trong

m

hnh

ny, ta

xem

mi trng

thi

u

ng

u ngu

nhin, ngha

l

xem

cc

trng

thi

u c xc sut xut hin bng

nhau. Trong

trng

hp ny ta tm phng

n

i ng

vi:


Ngha l tm phng

n

lm

cc

i

gi

tr

trung

bnh

cc

li

nhun ca tng

phng

n.


V

d:


T

bng

6.1 ta

c:


Ra quyt

nh: Chn phng

n

xy

nh

my

nh
M

hnh

ng

u ngu

nhin
|
|
|
|
|
.
|

\
|

=
thai trang So
P
Max
m
j
ij
i
1
) 0 ; 000 . 40 ; 000 . 10 (
2
) 0 0
;
2
) 000 . 20 ( 000 . 100
;
2
) 000 . 180 ( 000 . 200
i
i
Max
Max
|
.
|

\
|
+ + +
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 225
6.3. Quyt

nh

trong

iu kin

khng

chc chn


y

l

m

hnh

dung ha

gia

tiu

chun lc

quan

v

tiu

chun

bi quan. Bng

cch

chn mt h

s

o

(0< o

<1). Sau

chn
phng

n

i ng

vi h

s

a sao

cho:


Min P
ij

: gi

tr

nh

nht


hng

th

i


Max P
ij

: gi

tr

ln nht


hng

th

i


H

s

o

: 0 < o

<1


o = 1: Ngi

quyt

nh

lc

quan

v

tng

lai


o = 0: Ngi

quyt

nh

bi quan

v

tng

lai


Phng

php

ny

c

dng

mm do hn, gip

cho

ngi

ra

quyt

nh

a

c cm

xc

c

nhn

v

th

trng

vo

m

hnh.
M

hnh

Hurwitz -

cn

c gi

l

m

hnh

trung

bnh

c

trng

s
] ) 1 ( [
ij
j
ij
j i
P Min P Max Max o + o
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 226
6.3. Quyt

nh

trong

iu kin

khng

chc chn


Ta tm

phng

n

ng

vi:


Tm

Max theo

phng

n

i ngha l tm gi tr

ln nht trong cc

ct

j tnh

theo

tng

hng


OL
ij

: thit hi c

hi ca phng

n

i ng

vi trng

thi

j c

tnh

nh

trong m hnh ra quyt

nh

trong

iu kin ri ro.


Trong m hnh ny ta tm phng

n


lm

cc tiu c

hi thit

hi cc

i.


V

d

:

p dng bng 6.3 ta c:


Min [Max OL
ij

]= Min [180.000 , 100.000 , 200.000 ]= 100.000


Ra quyt

nh: Chn phng

n

nh

my

c

qui m

nh.
M

hnh

Minimax
) (
ij
j i
OL Max Min
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 227
6.4. Quyt

nh

khi

xt

n


hu ch (

tho

dng)
V

d:


Chn

1 trong

2 phng

n

u t

sau:


A : Chc chn thu c

$30000


B : 70% kh

nng

thu

c

$60000, 30% kh

nng

thua

l

$10000
(-

$10000).
?


Dng

tiu

chun EMV

nh

gi

la chn?


Thc t

la chn?
Khi

nim


hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 228
6.4. Quyt

nh

khi

xt

n


hu ch (

tho

dng)


hu ch l

o mc

u tin ca ngi ra quyt

nh

i vi

li nhun.


L

thuyt


hu

ch

l

l

thuyt nghin cu

cch

kt hp mc


u tin v may ri ca ngi ra quyt

nh

i vi

cc

yu

t

khc

trong

qu

trnh

ra

quyt

nh.


hu ch c

c

tnh

nh

sau:


Kt qu

tt nht s

c


hu ch l 1

=> U (tt nht) = 1


Kt qu

xu nht s

c


hu ch l 0

=> U (xu nht) = 0


Kt qu

khc

s

c


hu ch e

(0,1)

=> 0 < U(khc) < 1
Khi

nim


hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 229
6.4. Quyt

nh

khi

xt

n


hu ch (

tho

dng)


Vn


t ra 1: La chn phng

n

no?


A : Chc chn thu c

$30000


B : 70% kh

nng

thu

c

$60000, 30% kh

nng

thua

l

$10000 (-

$10000).


Kh

nng

la chn: 30% kh

nng

l

$10 000 l

qu

cao, quyt

nh

chn phng

n

chc chn.


Vn


t ra 2: La chn phng

n

no?


A : Chc chn thu c

$30000


B : 90% kh

nng

thu

c

$60000, 10% kh

nng

thua

l

$10000 (-

$10000).


Kh

nng

la chn: C

hi


c

c

$60000 l

kh

cao,

quyt

nh

chn

phng

n

c

$60000.


Vn


t ra 3: La chn phng

n

no?


A : Chc chn thu c

$30000


B : 85% kh

nng

thu

c

$60000, 15% kh

nng

thua

l

$10000 (-

$10000).


Kh

nng

la chn: 2 phng

n

ny

thy rng

tng

ng

nhau, chn phng

n

no

cng

c.
Khi

nim


hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 230
6.4. Quyt

nh

khi

xt

n


hu ch (

tho

dng)


Khi

ta thy rng:
30000 ~ {(0.85, 60000), (1-0.85, -10000) }
~ {(0.85, 60000), (0.15, -10000) }


hu ch ca

30000 c xc nh

nh

sau:


u($30 000) = 0.85u($60 000) + 0.15u(

$10 000) = 0.85.


Ghi

ch: im 85% c gi l im

khng

khc

bit.
Khi

nim


hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 231
6.4. Quyt

nh

khi

xt

n


hu ch (

tho

dng)


Tng

t, gi

s:


Vn


t ra: La chn phng

n

no?


A : Chc chn thu c

$11000


B : 60% kh

nng

thu

c

$60000, 40% kh

nng

thua

l

$10000
(-

$10000).


Kh

nng

la chn: 2 phng

n

ny

thy rng

tng

ng

nhau,
chn phng

n

no

cng

c.


Khi

:
11000 ~ {(0.6, 60000), (1-0.6, -10000) }
~ {(0.6, 60000), (0.4, -10000) }


Do :

u($11 000) = 0.6u($60 000) + 0.4u(

$10 000) = 0.6.
Khi

nim


hu ch
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 232
6.4. Quyt

nh

khi

xt

n


hu ch (

tho

dng)
Khi

nim


hu ch


hu ch
1.00
0.00
60000 30000
U(30000)=0.85
U(60000)=1.00
U(11000)=0.60
11000
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy 233
6.4. Quyt

nh

khi

xt

n


hu ch (

tho

dng)
Khi

nim


hu ch


hu ch
1.00
0.00
Min Max
U =1.00
R
i
s
k

N
e
u
t
r
a
l
/

k
h

n
g
c

t
h
i

n
l

c
h
v

i
r
o
Risk Seeking/
thch

ri ro
ng


hu

ch/ Utility curve: Risk Neutral, Averse, Seeking
Risk Averse/
trnh

ri ro
Phng php nh lng trong qun l- TS. Phm Cnh Huy
234

You might also like