TS. Cao c gic (Ch bin) ThS.

H Thanh Thu

Thit k bi ging

Nh xut bn H Ni 1

Li ni u
h tr cho vic dy hc mn Ho hc 12 theo chng trnh sch gio khoa (SGK) mi p dng t nm hc 2008 2009, chng ti bin son cun Thit k bi ging Ho hc 12 tp 1, 2. Sch gii thiu cch thit k bi ging theo tinh thn i mi phng php dy hc nhm pht huy tnh tch cc nhn thc ca hc sinh (HS). V ni dung: Sch bm st ni dung SGK Ho hc 12 theo chng trnh chun ca B Gio dc v o to ban hnh. mi tit dy u ch r mc tiu v kin thc, k nng, thi , cc cng vic cn chun b ca gio vin (GV) v hc sinh (HS), cc phng tin tr ging cn thit nhm m bo cht lng tng bi, tng tit ln lp. Ngoi ra sch cn m rng, b sung thm mt s ni dung lin quan n bi ging bng nhiu hot ng nhm cung cp thm t liu cc thy, c gio tham kho, vn dng tu theo i tng v mc ch dy hc. V phng php dy hc: Sch c trin khai theo hng tch cc ho hot ng ca HS, ly c s ca mi hot ng l nhng vic lm ca HS di s hng dn, gi m ca thy, c gio. Sch cng a ra nhiu hnh thc hot ng hp dn, ph hp vi c trng mn hc nh: th nghim, quan st vt tht hay m hnh, tho lun, thc hnh,... nhm pht huy tnh c lp, t gic ca HS. c bit sch rt ch trng ti khu thc hnh trong bi hc, ng thi cng ch r tng hot ng c th ca GV v HS trong mt tin trnh DY HC, coi y l hai hot ng cng nhau trong c HS v GV u l ch th. Chng ti hi vng cun sch ny s l ti liu tham kho hu ch, gp phn h tr cc thy, c gio ang trc tip ging dy mn Ho hc 12 trong vic nng cao cht lng bi ging ca mnh. Rt mong nhn c kin ng gp ca cc thy, c gio v bn c gn xa cun sch c hon thin hn. CC TC GI

N TP U NM
A. MC TIU BI HC 1. Kin thc n tp h thng ho kin thc v: S in li, khi nim axitbaz, pH ca dung dch v phn ng trao i ion trong dung dch in li, nhm nitphotpho, nhm cacbonsilic. Cc khi nim: Cht hu c, cng thc v cu trc phn t, danh php cc hp cht hu c, cc loi phn ng hu c c bn (phn ng th, phn ng cng, phn ng tch...), ng ng, ng phn cu to v ng phn lp th. Hiu c mi quan h gia cu to ca hp cht hu c vi nhng tnh cht vt l, tnh cht ho hc. Khc su c nhng tnh cht vt l, tnh cht ho hc, bit nhng ng dng v phng php iu ch cc loi hp cht hu c trong chng trnh ho hc lp 11. Khc su nhng quy tc, quy lut trong ha hu c nh: Quy tc Mc-cpnhi-cp, quy tc th vo nhn thm, quy tc tch Zai-xep... chun b kin thc nghin cu cc hp cht hu c phc tp hn (ha hc 12). 2. K nng Rn luyn k nng da vo cu to ca cht suy ra tnh cht v ng dng ca cht v ngc li t tnh cht ca cht d on cu to ca cc cht. Bit vn dng l thuyt ho hc gii quyt mt s vn n gin trong i sng, trong sn xut. Pht trin k nng t hc, bit lp bng tng kt kin thc, bit cch tm tt cc ni dung chnh trong bi, tng chng. Rn luyn k nng gii bi tp xc nh cng thc phn t ca hp cht. 3. Tnh cm, thi Thng qua vic rn luyn t duy bin chng trong vic xt mi quan h nhn qu gia cu to v tnh cht ca cht, lm cho HS hng th hc tp v yu thch mn ha hc hn. Rn thi lm vic khoa hc, nghim tc.

B. CHUN B CA GV V HS GV: My tnh, my chiu, h thng bi tp v cc cu hi gi . HS: n tp cc kin thc thng qua hot ng gii bi tp. C. TIN TRNH DY HC GV t chc cc nhm HS tho lun cc ni dung cn n tp lp 11 di dng cc bi tp trc nghim khch quan. Hot ng 1 S IN LI 1. Cho 2 dung dch HCl v CH3COOH c cng nng CM. So snh pH ca 2 dung dch nhn thy: B. HCl > CH3COOH A. HCl < CH3COOH C. bng nhau D. khng so snh c p n A 2. Cho 9,6 gam Cu v 100ml dung dch hn hp HNO3 1,5M v HCl 2M th sinh ra V lt NO (ktc). Gi tr ca V l A. 1,97 lt B. 2,24 lt C. 2,68 lt D. 4,48 lt p n B 3. Khng nh no sau y l ng? A. Cht in ly l cht tan c trong nc B. in li cng ln th hng s cn bng K cng tng v cht in li cng mnh C. in li cng ln khi dung dch cht in li cng long D. Trong dung dch cht in li ch tn ti cc ion p n C 4. Cht phi thm vo dung dch nc lm pH thay i t 12 xung 10 l A. Nc ct B. Natri hiroxit C. Hiro clorua D. Natri axetat p n C 5. Khi c cn hoc pha long dung dch: A. Nng mol cc cht t l thun vi th tch B. Nng mol cc cht t l nghch vi th tch C. Khi lng cht tan v khi lng dung dch khng thay i D. Nng cc cht khng thay i p n B 5

6. i vi dung dch axit yu HNO2 0,1M nu b qua s in li ca nc th nh gi no sau y l ng? A. pH > 1,0 B. pH =1,0 + C. [H ] > [NO2 ] D. [H+] < [NO2] p n A 7. in li ca axit yu tng theo pha long dung dch. Khi gi tr hng s phn li axit Ka thay i nh th no? A. Tng B. Gim C. Khng i D. Khng xc nh p n C 8. in li ca CH3COOH s thay i nh th no khi nh vi git dung dch NaOH vo dung dch axit axetic? A. Tng B. Gim C. Khng i D. Khng xc nh p n A 9. Trn V1 lt dung dch HCl (pH = 5) vi V2 lt dung dch NaOH (pH = 9) thu c dung dch c pH = 8. T l V1/V2 l A. 1/3 B. 3/1 C. 9/11 D. 11/9 p n C 10. Xc nh pH ca dung dch CH3COOH 0,01M? A. pH = 2,0 B. pH > 2,0 C. pH < 2,0

D. Khng xc nh

p n B 11. C cc dung dch in li mnh cng nng mol: NaHCO3, NaOH, Na2CO3, Ba(OH)2. Hy sp xp cc dung dch theo chiu pH ca dung dch tng dn? A. NaHCO3 < NaOH < Ba(OH)2 < Na2CO3 B. NaHCO3 < Na2CO3 < Ba(OH)2 < NaOH C. NaHCO3 < Na2CO3 < NaOH = Ba(OH)2 D. NaHCO3 < Na2CO3 < NaOH < Ba(OH)2 p n D 12. C bao nhiu gam KClO3 tch ra khi dung dch khi lm lnh 350 gam dung dch KClO3 bo ha 80oC xung 20oC? Bit tan ca KClO3 80oC v 20oC ln lt l 40g/100g nc v 8g/100g nc. A. 95 gam B. 80 gam C. 60 gam D. 115 gam p n B 6

13. Mui no sau y b thy phn? B. Ba(NO3)2 A. NH4Cl

C. CaCl2

D. MgSO4

p n A 14. Cht no sau y l lng tnh? A. NaHSO4, Na2CO3, CH3COONa B. NaHSO4, NaHCO3,NaHS C. NaHCO3, (NH4)2CO3, CH3COONH4 D. Zn(OH)2, Al2O3, Al p n C 15. Mt dung dch c cha cc ion: Na+: 0,1 mol; K+: 0,05 mol; Ba2+: 0,05 mol; Cl: 0,1 mol; NO3: x mol. Khi lng mui c trong dung dch X l: A. 23,95 gam B. 18,25 gam C. 42,00 gam D. 36,25 gam p n A 16. bo qun dung dch mui Fe2(SO4)3 trnh b thy phn, ngi ta thng thm vo vi git: A. Dung dch NaOH C. Dung dch NH3 B. Dung dch BaCl2 D. Dung dch H2SO4

p n D 17. Dung dch in li dn c in l do: A. S chuyn dch ca cc electron B. S chuyn dch ca cc cation C. S chuyn dch ca cc phn t ha tan D. S chuyn dch ca cc ion p n D 18. Phn ng no sau y to ra c kt ta? B. Fe2(SO4)3 + KI A. FeSO4 + KMnO4 + H2SO4 D. Fe(NO3)3 + KOH C. Fe(NO3)3 + Fe p n D 19. Trn 100 ml dung dch c pH = 1 gm HCl v HNO3 vi 100 ml dung dch NaOH nng a (mol/l) thu c 200 ml dung dch c pH = 12. Gi tr ca a l A. 0,15 B. 0,30 C. 0,03 D. 0,12 p n D 7

20. Nhng cht no sau y c th tn ti ng thi trong mt dung dch B. Ba2+, Cl, K+, NO3, SO42 A. Al3+, Na+, K+, Cl, CO32 D. Na+, NH4+, Ca2+, NO3, Cl C. Na+, Cl, H+, NO3, CO32 p n D Hot ng 2 NIT PHOTPHO 1. Cu hnh electron lp ngoi cng ca cc nguyn t nhm VA c biu din tng qut l B. ns2np3 A. ns2np4 C. (n 1)d10 ns2np3 D. (n 1)d10 np5 p n B 2. Trong nhm Nit (VA), khi i t nit n bitmut, pht biu no sau y ng? A. m in ca cc nguyn t tng dn B. Bn knh nguyn t ca cc nguyn t gim dn C. Bitmut th hin tnh kim loi tri hn tnh phi kim D. Asen th hin tnh kim loi tri hn tnh phi kim p n C 3. Trong cng nghip kh nit c sn xut theo phng php no sau y? A. Chng ct phn on khng kh lng B. Nhit phn dung dch NH4NO2 bo ha C. Dng photpho t chy oxi khng kh D. Cho khng kh i qua bt ng nung nng p n A 4. nhit cao (1000oC), N2 tc dng vi Al (dng bt) to thnh hp cht X. Cng thc ng ca X l: A. Al2N3 p n C 5. Thnh phn chnh c cha P ca qung Apatit l A. Ca3(PO4)2 p n A 8 B. NH4H2PO4 C. Ca(H2PO4)2 D. CaHPO4 B. Al3N2 C. AlN D. Al5N3

6. Cho phng trnh ho hc ca phn ng tng hp amoniac

t , xt N2 (k) + 3H2 (k) 2NH3 (k)
0

Khi tng nng ca hiro ln 2 ln, tc phn ng thun A. tng ln 8 ln C. tng ln 2 ln p n A 7. Hp th x mol NO2 vo dung dch cha x mol NaOH th dung dch thu c c A. pH = 7 p n B 8. Khi thc hin phn ng t chy NH3 trong O2 c mt xc tc Pt 850 900oC, phn ng no sau y xy ra? A. 4NH3 + 3O2 2N2 + 6H2O B. 4NH3 + 4O2 2NO + N2 + 6H2O C. 4NH3 + 5O2 4NO + 6H2O D. 2NH3 + 2O2 N2O + 3H2O p n C 9. Tng h s (cc s nguyn, ti gin) ca tt c cc cht trong phng trnh phn ng gia Cu vi dung dch HNO3 c, nng l A. 10 p n A 10. Kim loi Cu tan c trong dung dch no sau y? A. dung dch NH3 C. dung dch KNO3 + NH3 p n D 11. Khi nh t t dung dch NH3 n d vo dung dch CuSO4 th sn phm c mu xanh thm ca: A. Cu(OH)2 C. [Cu(NH3)4](OH)2 p n D 9 B. [Cu(NH3)4]SO4 D. [Cu(NH3)4]2+ B. dung dch KNO3 D. dung dch KNO3 + HCl B. 9 C. 8 D. 11 B. pH > 7 C. pH < 7 D. pH = 0 B. tng ln 6 ln D. gim i 2 ln

12. Cho kh NH3 vo nc dung dch thu c l: A. NH4OH C. NH4OH, NH3 p n B 13. iu ch HNO3 trong phng th nghim, cc ha cht cn s dng l: A. Dung dch NaNO3 v dung dch H2SO4 c B. Tinh th NaNO3 v dung dch H2SO4 c C. Dung dch NaNO3 v dung dch HCl c D. Tinh th NaNO3 v dung dch HCl c p n B 14. nhn bit ion PO43 trong dung dch mui, ngi ta thng dng thuc th AgNO3 bi v: A. Phn ng to kh mu nu B. Phn ng to dung dch c mu vng C. Phn ng to kt ta c mu vng D. Phn ng to kh khng mu ha nu trong khng kh p n C 15. C 4 dung dch ring bit AlCl3, ZnCl2, FeCl3, CuCl2. Nu thm dung dch KOH d ri thm tip dung dch NH3 d vo 4 dung dch trn th s cht kt ta thu c l A. 4 p n D 16. Nung mt khi lng Cu(NO3)2 sau mt thi gian dng li, lm ngui, ri cn thy khi lng gim 0,54 gam. Vy khi lng Cu(NO3)2 b nhit phn l A. 0,54 gam p n C 17. Khi lm th nghim vi photpho trng cn ch no sau y A. Cm P trng bng tay c eo gng B. Trnh cho P trng tip xc vi nc C. C th P trng ngoi khng kh B. 0,74 gam C. 0,94 gam D. 0,47 gam B. 3 C. 2 D. 1 B. NH4+,NH3, OH D. NH4+,NH4OH, OH

10

D. Dng cp gp nhanh mu P trng ra khi l v ngm ngay vo chu ng nc khi cha dng n p n D 18. Phn ng nhit phn khng ng l
t A. 2KNO3 2KNO2 + O2
0

t B. NH4NO2 N2 + 2H2O

t C. NH4Cl NH3 + HCl

t D. NaHCO3 NaOH + CO2

p n D 19. Cho 0,1 mol P2O5 vo dung dch cha 0,35 mol KOH. Dung dch thu c c cc cht: A. K3PO4, K2HPO4 C. K3PO4, KOH B. K2HPO4, KH2PO4 D. H3PO4, KH2PO4

p n B 20. Nhit phn hon ton 34,65 gam hn hp gm KNO3 v Cu(NO3)2, thu c hn hp kh X (t khi ca X so vi kh hiro bng 18,8). Khi lng Cu(NO3)2 trong hn hp ban u l A. 20,50 gam p n C Hot ng 3 CACBON SILIC 1. S oxi ha cao nht ca silic th hin hp cht no sau y? A. SiO B. SiO2 C. SiH4 D. Mg2Si4 p n B 2. Dung dch A lm qu tm ng mu xanh, dung dch B khng lm i mu qu tm. Trn A v B thy xut hin kt ta. Hai dung dch A v B c th l A. NaOH v K2SO4 B. NaOH v FeCl3 D. Na2CO3 v KNO3 C. K2CO3 v Ba(NO3)3 p n C 3. Na2CO3 ln tp cht NaHCO3. Dng cch no sau y loi b tp cht thu c Na2CO3 tinh khit? A. Ha tan vo nc ri lc B. Cho tc dng vi NaOH C. Cho tc dng vi HCl D. Nung n khi lng khng i p n D 11 B. 11,28 gam C. 9,40 gam D. 8,60 gam

4. Kh no sau y gy cm gic chng mt, bun nn khi s dng bp than ni thiu khng kh? A. CO p n A 5. thu c CO2 tinh khit t phn ng CaCO3 vi dung dch HCl ngi ta cho sn phm kh i qua ln lt cc bnh no sau y? A. NaOH v H2SO4 c C. H2SO4 c v NaHCO3 B. H2SO4 c v NaOH D. NaHCO3 v H2SO4 c B. CO2 C. SO2 D. H2S

p n D 6. Loi than no sau y c dng ch to thit b lc nc, lc kh? A. Than ch B. Than cc C. Than hot tnh D. Than p n C 7. Phn ng no sau y sai? A. SiO2 + 4HF SiF4 + 2H2O
t C. SiO2 + 2C
0

B. SiO2 + 4HCl SiCl4 + 2H2O

t D. SiO2 + 4Mg Si + 2MgO
0

Si + 2CO

p n B 8. Cho lung kh CO i qua ng ng 14,4 gam FeO nung nng. Sau phn ng thy khi lng trong ng s l 12 gam. Phn trm FeO b kh l A. 80% B. 60% C. 55% D. 75% p n D 9. Nung 19,0 gam hn hp X gm NaHCO3, Na2CO3 ti khi lng khng i thu c 15,9 gam cht rn. S mol mi mui trong X l A. 0,1 mol NaHCO3 v 0,2 mol Na2CO3 B. 0,1 mol NaHCO3 v 0,1 mol Na2CO3 C. 0,2 mol NaHCO3 v 0,1 mol Na2CO3 D. 0,2 mol NaHCO3 v 0,2 mol Na2CO3 p n B 10. Mt loi vi cha 80% CaCO3 cn li l tp cht tr. Nung m gam mt thi gian thu c cht rn nng 0,78m gam. Hiu sut phn hy CaCO3 l A. 78% B. 37,8% C. 75,9% D. 62,5% p n D 12

11. Nghin thy tinh thng thnh bt, ri cho vo nc ct c vi git phenolphtalein, th nc s c A. Mu tm p n C 12. Mt loi thy tinh c thnh phn: 70,559% SiO2; 10,980% CaO; 18,340% K2O. Cng thc ha hc ca thy tinh ny di dng oxit l A. K2O.2CaO.6SiO2 p n D 13. Phn ng no sau y dng gii thch hin tng to thnh thch nh trong cc hang ng t nhin? A. CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O B. K2O.CaO.5SiO2 C. K2O.CaO.4SiO2 D. K2O.CaO.6SiO2 B. Mu xanh C. Mu hng D. Mu

B. CaO + CO2 CaCO3

t C. Ca(HCO3)2 CaCO3 + CO2 + H2O
0

D. CaCO3 + CO2 + H2O Ca(HCO3)2

p n D 14. Kh hon ton 24 gam hn hp CuO v Fe2O3 c t l mol 1:1 cn 8,96 lt CO(ktc). Phn trm khi lng ca CuO v Fe2O3 trong hn hp ln lt l A. 33,33% v 66,67% C. 25,33% v 74,67% B. 66,67%v 33,33% D. 74,67% v 25,33%

p n A 15. Cho hn hp NaHCO3, CaCO3 tc dng ht dung dch HCl d. Kh thu c cho tc dng ht vi dung dch Ba(OH)2 d thu c 1,97 gam kt ta. S mol ca hn hp hai mui l A. 0,10 mol B. 0,01 mol C. 0,05 mol D. 0,5 mol p n B 16. Ha tan hon ton 4 gam hn hp MCO3 v RCO3 vo dung dch HCl thy thot ra V lt kh (ktc). Dung dch thu c em c cn thu c 5,1 gam mui khan. V c gi tr l A. 1,12 lt B. 2,24 lt C. 3,36 lt D. 4,48 lt p n B 13

17. Tc nhn ch yu gy ma axit l A. SO2 v NO2 C. CO v CH4 p n A 18. Phn ng no sau y khng xy ra? A. CO2 + dung dch Na2CO3 C. CO2 + CaCO3 + H2O p n D 19. Rt t t nc vo cc cho sn m gam Na2CO3.10H2O cho 250 ml. Khuy u cho mui tan ht thu c dung dch c nng 0,1M. Gi tr m l A. 6,51gam p n B 20. Cho vo ng nghim 12ml dung dch Na2SiO3 c. Sc kh CO2 vo tn y ng nghim thy kt ta H2SiO3 xut hin: A. Dng tinh th C. Dng v nh hnh p n B Hot ng 4 I CNG V HO HC HU C 1. Hp cht no sau y l hp cht hu c? A. CH3CN p n A 2. Hp cht Z c cng thc n gin nht l CH3O v c t khi so vi hiro bng 31,0. Cng thc phn t ca Z l A. CH3O p n B 3. Cht no sau y ch c lin kt n? A. CH4 p n A 4. ng phn l nhng cht: A. C cng phn t khi 14 B. C2H4 C. C6H6 D. CH3COOH B. C2H6O2 C. C2H6O D. C3H9O3 B. CaC2 C.NaN D. HCN B. Dng keo D. Dng lng khng tan B. 7,15 gam C. 8,15 gam D. 9,15 gam B. CO2 + C D. CO2 + BaSO4 + H2O B. CH4 v NH3 D. CO v CO2

B. C cng cng thc phn t C. C thnh phn phn t hn km nhau mt s nhm CH2 D. C cu to ha hc ging nhau p n B 5. imetylxiclopropan c bao nhiu ng phn mch vng? A. 2 p n A 6. Hp cht C4H8 c bao nhiu ng phn? A. 2 p n D 7. Oxi ha hon ton m gam mt cht hu c A bng CuO v cho hp th ton b sn phm kh v hi vo mt bnh c cha 0,5 lt dung dch Ca(OH)2 0,1M th thy khi lng bnh tng ln 3,72 gam, c 4 gam kt ta v khi lng CuO gim 1,92 gam. Gi tr m l A. 1,5 gam p n B 8. Kt lun no sau y l ng? A. Phn ng ca cc cht hu c thng xy ra rt nhanh B. Phn ng ca cc cht hu c thng xy ra rt chm v theo nhiu hng khc nhau C. Phn ng ca cc cht hu c thng xy ra rt chm v ch theo mt hng xc nh D. Phn ng ca cc cht hu c thng xy ra nhanh v khng theo mt hng xc nh p n B 9. Du m l mt hn hp nhiu hirocacbon. c sn phm nh xng, du ha, mazut,... trong nh my lc du s dng phng php tch no? A. Chng ct thng C. Chng ct p sut thp p n B 15 B. Chng ct phn on D. Chng ct li cun hi nc B. 1,8 gam C. 3,6 gam D. 3,0 gam B. 3 C. 5 D. 6 B. 3 C. 4 D. 5

10. Phng php chng ct phn on dng tch cc cht? A. C tan trong nc khc nhau B. C khi lng mol khc nhau C. C nhit si xp x nhau D. C nhit si cch nhau p n D 11. Phn t no sau y c cc nguyn t cacbon nm trn cng mt ng thng A. Propan p n D 12. Kiu lai ha no ng cho cacbon ca hp cht sau A. CH 2 = C = CH 2
sp 2
sp 2 sp 2

B. Butan

C. Propen

D. Propin

B. CH 2 = C = CH 2
D. CH 2 = C = CH 2
sp 2

sp

sp

sp

C. CH 2 = C = CH 2
p n C

sp 2

sp

sp 2

sp 2

sp

13. Khi cho brom tc dng vi mt hirocacbon thu c mt sn phm cha brom c t khi hi so vi khng kh bng 5,207. Cng thc phn t ca hirocacbon l:
A. C5H12 B. C5H10 C. C5H8 D. C6H12

p n A 14. t chy hon ton 4,48 lt (ktc) CH4 sau dn ton b sn phm chy vo bnh ng nc vi trong d th khi lng dung dch trong bnh:
A. Tng 6 gam C. Tng 4 gam B. Gim 4 gam D. Gim 6 gam

p n B 15. t chy hon ton 0,09 gam hp cht cha C, H, O cho 0,132 gam CO2 v 0,054 gam H2O. T khi hi ca cht ny so vi hiro bng 30. Cng thc phn t ca hp cht l
A. C3H8O B. C2H4O2 C. C2H6O D. C4H8O2

p n B 16

16. Cht no sau y c nhit si thp nht?

A. pentan B. isopentan C. neopentan D. xiclopentan

p n C 17. Phn ng clo ha metan c mt nh sng xy ra theo c ch no?

A. C ch th gc C. C ch th nucleophin B. C ch cng hp D. C ch th electrophin

p n A 18. Butan C4H10 c th c cc dng ng phn no sau y? A. ng phn cu to v nhm chc B. ng phn cu to v mch cacbon C. ng phn cu to v v tr nhm chc
D. ng phn hnh hc

p n B 19. Phn ng ca tertbutylbromua vi H2O chy theo c ch no, bit mt s d liu thc nghim sau y: (CH3)3CBr + H2O (CH3)3COH + HBr
Th nghim 1 2 3 A. SN1 [(CH3)3CBr] 0,01 0,02 0,02 B. SN2 [H2O] 0,01 0,01 0,02 C. E1 Tc tng i 1 2 2 D. E2

p n A 20. Nguyn t cacbon trong phn t cht no sau y lai ha sp2 ?

A. Metan B. Axetilen C. Etilen D. Etan

p n C Hot ng 5 HIROCACBON NO 1. Khi brom ha mt ankan ch thu c mt dn xut monobrom duy nht c t khi hi i vi hiro l 75,5. Tn ca ankan l B. 2,2imetylpropan A. 2,2,3trimetylpentan D. isopentan C. 3,3imetylhecxan p n B
17

2. Khi crackinh hon ton mt th tch ankan X thu c ba th tch hn hp Y (cc th tch kh o cng iu kin nhit v p sut); t khi ca Y so vi H2 bng 12. Cng thc phn t ca X l
A. C5H12 B. C3H8 C. C4H10 D. C6H14

p n A 3. Cho isopentan tc dng vi Cl2 theo t l s mol 1: 1, s sn phm monoclo ti a thu c l

A. 2 B. 4 C. 3 D. 5

p n B 4. Hirocacbon mch h X trong phn t ch cha lin kt v c hai nguyn t cacbon bc ba trong mt phn t. t chy hon ton 1 th tch X sinh ra 6 th tch CO2 ( cng iu kin nhit , p sut). Khi cho X tc dng vi Cl2 (theo t l s mol 1: 1), s dn xut monoclo ti a sinh ra l
A. 3 B. 4 C. 2 D. 5

p n C 5. Cng thc n gin nht ca mt hirocacbon l CnH2n+2. Hirocacbon thuc dy ng ng ca

A. anken B. ankin C. ankaien D. ankan

p n D 6. t chy hon ton mt hirocacbon X thu c 0,11 mol CO2 v 0,132 mol H2O. Khi X tc dng vi kh clo (theo t l s mol 1:1) thu c mt sn phm hu c duy nht. Tn gi ca X l
A. 2metylbutan C. 2,2imetylpropan B. 2metylpropan D. etan

p n C 7. Khi cho ankan X (trong phn t c phn trm khi lng cacbon bng 83,72%) tc dng vi clo theo t l s mol 1:1 (trong iu kin chiu sng) ch thu c 2 dn xut monoclo ng phn ca nhau. Tn ca X l
A. 3metylpentan B. butan C. 2,3imetylbutan D. 2metylpropan

p n C

18

8. t chy hon ton mt th tch kh thin nhin gm metan, etan, propan bng oxi khng kh (trong khng kh, oxi chim 20% th tch), thu c 7,84 lt kh CO2 ( ktc) v 9,9 gam nc. Th tch khng kh ( ktc) nh nht cn dng t chy hon ton lng kh thin nhin trn l
A. 84,0 lt B. 78,4 lt C. 56,0 lt D. 70,0 lt

p n D 9. t chy hon ton hn hp hai hirocacbon ng ng thu c 7,84 lt CO2 (ktc) v 8,1 gam H2O. Tng s mol hai hirocacbon em t l A. 0,1 mol B. 0,05 mol C. 0,2 mol D. 0,15 mol p n A 10. Crackinh 20 lt butan thu c 36 lt hn hp kh gm C4H10, C2H4, C2H6, C3H6, CH4 (cc kh o cng iu kin) theo 2 phng trnh ha hc C4H10 C2H4 + C2H6
C4H10 CH4 + C3H6 Hiu sut qu trnh crac kinh l: A. 60% B. 70% C. 80% D. 90%

p n C 11. Hirocacbon X tc dng vi dung dch brom thu c 1,3ibrombutan. X l: B. but2en A. but1en D. metyl xiclopropan C. 2metyl propen p n D 12. t chy hon ton 0,02 mol ankan A trong kh clo va . Sp phm chy sc qua dung dch AgNO3 d thy to thnh 22,96 gam kt ta trng. Cng thc phn t ca A l: B. C3H8 C. C2H6 D. C4H10 A. CH4 p n B 13. t chy hon ton hirocacbon X bng mt lng oxi va . Sn phm kh v hi c dn qua bnh ng H2SO4 c th th tch gim hn mt na. X thuc dy ng ng no?
A. Ankan B. Anken C. Xicloankan D. Ankin

p n A
19

14. Hp cht 2,3imetylbutan khi phn ng vi clo (nh sng) theo t l mol 1:1 thu c bao nhiu sn phm monoclo?
A.1 B. 2 C. 3 D. 4

p n B 15. Cho cc pht biu sau:

a) Cc nguyn t cacbon trong phn t butan nm trn mt ng thng b) Trong phn ng th ca metan vi clo, sn phm to ra c c etan c) Phn t xiclopropan d tham gia phn ng th hn l phn ng cng d) C dng xen k ca etan bn hn cu dng che khut ca n. C bao nhiu pht biu ng? A.1 B. 2 C. 3 D. 4

p n B 16. Khi clo ha hon ton mt ancol A thu c dn xut B cha clo. Bit MB MA = 207. A l ankan no sau y? B. C2H6 C. C3H8 D. C4H10 A. CH4 p n B 17. Crackinh 560 lt C4H10 (ktc) xy ra cc phn ng C4H10 CH4 + C3H6 C4H10 C2H6 + C2H4
C4H10 H2 + C4H8

(1) (2) (3)

Thu c 1010 lt (ktc) hn hp kh X. Th tch C4H10 (ktc) cha phn ng l A. 110 lt B. 55 lt C. 165 lt D. 80 lt

p n A 18. Trong s cc xicloankan c s cacbon t C5 n C8, vng no l bn nht? A. Xiclopentan B. Xiclohexan C. Xicloheptan D. xiclooctan p n B 19. Trong phn ng clo ha CH4 bng Cl2 (as), phn ng no sau y l phn ng tt mch?
A. CH4 + Cl CH 3 + HCl
as B. Cl2 Cl + Cl

C. CH3 + Cl2 CH3Cl + Cl

p n D
20

D. CH3 + CH3 C2H6

20. Cho bit nhit si ca cc dn xut clometan thay i nh th no?

A. CCl4 > CHCl3 > CH2Cl2 > CH3Cl B. CHCl3 > CCl4 > CH2Cl2 > CH3Cl C. CHCl3 > CH2Cl2> CH3Cl > CCl4 D. CCl4 > CHCl3 > CH3Cl > CH2Cl2
p n A Hot ng 6 HIROCACBON KHNG NO 1. Hirat ha 2 anken ch to thnh 2 ancol. Hai anken l

A. 2metylpropen v but1en C. propen v but2en

p n D

B. eten v but1en D. eten v but2en

2. Hn hp gm hirocacbon X v oxi c t l s mol tng ng l 1:10. t chy hon ton hn hp trn thu c hn hp kh Y. Cho Y qua dung dch H2SO4 c, thu c hn hp kh Z c t khi i vi hiro bng 19. Cng thc phn t ca X l

A. C3H4
p n C

B. C3H6

C. C4H8

D. C3H8

3. Dn V lt ( ktc) hn hp X gm axetilen v hiro i qua ng s ng bt niken nung nng, thu c kh Y. Dn Y vo lng d AgNO3 trong dung dch NH3 thu c 12 gam kt ta. Kh i ra khi dung dch phn ng va vi 16 gam brom v cn li kh Z. t chy hon ton kh Z thu c 2,24 lt kh CO2 ( ktc) v 4,5 gam nc. Gi tr ca V bng

A. 5,60
p n C

B. 13,44

C. 11,2

D. 8,96

4. Hn hp X c t khi so vi H2 l 21,2 gm propan, propen v propin. Khi t chy hon ton 0,1 mol X, tng khi lng ca CO2 v H2O thu c l

A. 20,40 gam

B. 18,96 gam

C. 16,80 gam

D. 18,60 gam

p n B 5. un nng hn hp kh gm 0,06 mol C2H2 v 0,04 mol H2 vi xc tc Ni, sau mt thi gian thu c hn hp kh Y. Dn ton b hn hp Y li t t qua

21

bnh ng dung dch brom (d) th cn li 0,448 lt hn hp kh Z ( ktc) c t khi so vi O2 l 0,5. Khi lng bnh dung dch brom tng l A. 1,20 gam B. 1,04 gam C. 1,64 gam D. 1,32 gam
p n C 6. Ba hirocacbon X, Y, Z l ng ng k tip, khi lng phn t ca Z bng 2 ln khi lng phn t ca X. Cc cht X, Y, Z thuc dy ng ng A. ankan B. ankaien C. anken D. ankin p n C 7. t chy hon ton 20,0 ml hn hp X gm C3H6, CH4, CO (th tch CO gp hai ln th tch CH4), thu c 24,0 ml CO2 (cc th tch kh o cng iu kin nhit v p sut). T khi ca X so vi kh hiro l:

A. 25,8 B. 12,9 C. 22,2 D. 11,1 p n B 8. t chy hon ton hn hp M gm mt ankan X v mt ankin Y, thu c s mol CO2 bng s mol H2O. Thnh phn phn trm s mol ca X v Y trong hn hp M ln lt l A. 35% v 65% B. 75% v 25% C. 20% v 80% D. 50% v 50% p n D 9. Cho cc cht xiclopropan, xiclobutan, 2metylpropen, but1en, cisbut2en, but1in. Nhng cht no sau khi b kh ha hon ton bi H2 cho cng mt sn phm A. but1en, but1in B. xiclobutan, cisbut2en, 2metylpropen, but1en, but1in C. cisbut2en, 2metylpropen, but1en D. xiclobutan, cisbut2en, but1en, but1in p n C 10. un hn hp gm 0,1 mol C2H2 v 0,1 mol H2 vi cht xc tc thch hp thu c hn hp X t hon ton X thu c: A. 0,2 mol CO2 v 0,2 mol H2O B. 0,1 mol CO2 v 0,1 mol H2O C. 0,15 mol CO2 v 0,15 mol H2O D. 0,2 mol CO2 v 0,3 mol H2O p n A 22

11. Mt hn hp gm C2H2 v H2 c V = 13,44 lt (ktc). Cho hn hp i qua Ni nung nng, phn ng hon ton cho ra hn hp Y gm ankan v H2 d. VY = 8,96 lt (ktc). Xc nh th tch C2H2 (V1) v H2(V2) trong hn hp

A. V1=4,48 lt, V2=8,96 lt C. V1=2,24 lt, V2=11,2 lt

B. V1=1,12 lt, V2=12,32 lt D. V1=11,2 lt, V2=2,24 lt

p n C 12. Cho hn hp X gm 0,02 mol C2H2 v 0,03mol H2 i qua bt Ni, to. Dn sn phm t t qua dung dch brom d, c 0,02 mol hn hp kh Z i ra khi bnh. T khi ca Z i vi hidro bng 4,5. Khi lng bnh brom tng: A. 0,4 gam B. 0,58 gam C. 0,62 gam D. 0,76 gam p n A 13. Cho hn hp propen v but2en tc dng vi H2O c xc tc th s ancol to ra l: A. 2 B. 4 C. 3 D. 5 p n C 14. t chy hon ton 3 ankin A. B. C thu c 3,36 lt CO2 (ktc) v 1,8 gam H2O. Vy tng s mol ca 3 ankin l:

A. 0,15
p n D

B. 0,25

C. 0,08

D. 0,05

15. Kt lun no sau y l ng?

A. Ankin v anken ch c ng phn lin kt bi B. Ankin c ng phn hnh hc C. Ankin khng c ng phn mch cacbon D. Ankaien c th c ng phn hnh hc nh anken
p n D 16. Hp cht X mch h c cng thc phn t C4H8 khi tc dng vi HBr cho mt sn phm duy nht. Cng thc cu to ca X l

A. CH2=CHCH2CH3 C. CH2=CH(CH3)2
p n B

B. CH3CH=CHCH3 C. CH3CH=CH(CH3)2

17. nh ngha no sau y l ng: Ankaien l hp cht

A. c cu to gm hai lin kt i 23

B. hirocacbon mch h c hai lin kt i lin hp C. hirocacbon mch h c hai lin kt i trong phn t D. hirocacbon c cng thc chung l CnH2n2
p n C 18. Khi cho C2H4 li qua dung dch KMnO4 long, ngui th thu c sn phm hu c no?

A. HO CH2CH2OH C. HOOC COOH

p n A

B. HOCCHO D. KOOCCOOK

19. Quy tc Mac-cp-nhi-cp p dng cho trng hp no sau y?

A. Phn ng cng ca Br2 vi anken i xng B. Phn ng cng ca Br2 vi anken bt i xng C. Phn ng cng ca HCl vi anken i xng D. Phn ng cng ca HCl vi anken bt i xng
p n D 20. t chy mt lt hirocacbon X cn 6 lt O2 to ra 4 lt kh CO2. Nu em trng hp tt c cc ng phn mch h ca X th s loi polime thu c l:

A. 2
p n C

B. 3

C. 4

D. 5

Hot ng 7 HIROCACBON THM, NGUN HIROCACBON THIN NHIN, H THNG HO V HIROCACBON 1. S ng phn hirocacbon thm ng vi cng thc phn t C8H10 l

A. 4
p n A

B. 3

C. 2

D. 5

2. Mt polime c khi lng phn t 208000 .v.C do 2000 mt xch lin kt vi nhau. Bit polime ch c hai nguyn t l C v H, vy monome to ra polime l

A. propilen
p n C

B. stiren

C. buta1,3ien D. etilen

24

3. T l th tch CO2 v hi nc (c gi tr l T) bin i nh th no khi t chy hirocacbon l ng ng ca benzen?

A. 1 < T < 2
4.

B. 1 T < 2

C. 1 < T 3

D. 1 < T 2

5.

6.

7.

8.

p n D Cht khng tc dng vi dung dch KMnO4 un nng: C. SO2 D. Toluen A. Benzen B. C2H4 p n A t chy hon ton hn hp hai hirocacbon l ng ng ca nhau, thu c 4,4 gam CO2 v 2,16 gam H2O. Dy ng ng ca hirocacbon l: A. Ankan B. Anken C. Ankin D. Aren p n A Trong cc cht: CH2=CH2, CH CCH3, CH2=CHC CH, CH2=CHCH=CH2, CH3C CCH3, benzen, toluen. S cht tc dng vi Ag2O/NH3 l: A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 p n B Trong cc cht C6H5OH, C6H5COOH, C6H6, C6H5CH3 cht kh th brom nht l: B. C6H5COOH C. C6H6 D. C6H5CH3 A. C6H5OH p n B Trong phn ng ankyl ha benzen di y c th nhn c sn phm l cht no?
0

AlCl3 ,t C6H6 + R Cl ? A. Monoankyl benzen. B. iankyl benzen. C. Triankyl benzen. D. C A, B, C. p n D 9. Cc cp cht sau c quan h vi nhau nh th no? (1) C6H6 v C6H5CH3 (2) C6H6 v C6H5NO2 (3) o CH3C6H4CH3 v m CH3C6H4CH3 A. 1 ng ng; 2 ng phn; 3 dn xut. B. 1 ng ng; 2 dn xut; 3 ng phn. C. 1 ng phn; 2 ng ng; 3 dn xut. D. 1 dn xut; 2 ng ng; 3 ng phn. p n B

25

10. Hp cht thm A c cng thc phn t l C8H10. Cho A tc dng vi dung dch KMnO4 to ra mt axit c cu to i xng. A c tn gi nh th no?

A. Etylbenzen. C. m metyltoluen.
p n D

B. o metyltoluen. D.p metyltoluen.

11. Clo ha toluen bng clo c mt nh sng thu c sn phm no di y?

A. Benzylclorua. C. m clo toluen.

p n A

B. o clotoluen. D. p clotoluen

12. Sn phm chnh ca phn ng hiro ha benzen bng H2, xc tc Ni di p sut 10 atm, 1500oC l cht no sau y?

A. Xiclohexadien 1,3. C. Xiclohexan.

p n C

B. Xiclohexen. D. Hexan.

13. iu ch mclonitrobenzen t benzen ta thc hin nh sau:

A. Halogen ha benzen ri nitro ha sn phm. B. Nitro ha benzen ri clo ha sn phm. C. Nitro ha benzen ri hiro ha sn phm. D. Clo ha benzen ri nitro ha sn phm.
p n B 14. Thuc th no sau y c th dng nhn bit benzen, toluen, stiren ng trong ba bnh mt nhn.

A. Dung dch brom C. Dung dch KMnO4

p n C

B. Dung dch AgNO3/NH3 D. Dung dch HNO3

15. Hirocacbon X th lng c phn trm khi lng H xp x 7,7%. X tc dng c vi dung dch brom. Cht no sau y l cng thc phn t ca cht X?

A. Axetilen C. Benzen
p n D

B. Vinylaxetylen D. Stiren

26

16. Thnh phn chnh ca kh thin nhin l:

A. CO
p n D

B. H2

C. C2H6

D. CH4

17. Trong sn phm thu c khi chng ct than c hp cht hirocacbon A l cht rn d bay hi, t khi ca A so vi oxi bng 4, A khng lm mt mu dung dch nc Br2 nhng c th tham gia phn ng cng H2 to thnh hp cht no A l

A. Toluen
p n C

B. Etylbenzen C. Naphtalen

D. Stiren

18. Chn cu ng trong cc cu sau:

A. Nh my "lc du" l nh my ch lc b cc tp cht c trong du m. B. Nh my "lc du" l nh my ch sn xut xng du C. Nh my "lc du" l nh my ch bin du m thnh cc sn phm khc nhau D. Sn phm ca nh my "lc du" u l cht lng
p n C 19. Khi un nng benzen vi hiro d c Ni hay Pt th thu c sn phm hu c c cng thc phn t l:

A. C6H6
p n C

B. C6H8

C. C6H12

D. C6H14

20. Trong cng thc cu to ca stiren th cc nguyn t C trng thi lai ha l

A. sp
p n B

B. sp2

C. sp3

D. sp2 v sp3

Hot ng 8 DN XUT HALOGENANCOL PHENOL 1. X l mt ancol no, mch h. t chy hon ton 0,05 mol X cn 5,6 gam oxi, thu c hi nc v 6,6 gam CO2. Cng thc ca X l

A. C3H5(OH)3
p n A

B. C3H7OH

C. C3H6(OH)2

D. C2H4(OH)2

2. Dy gm cc cht u phn ng vi phenol l:

A. dung dch NaCl, dung dch NaOH, kim loi Na 27

B. nc brom, anhirit axetic, dung dch NaOH C. nc brom, anehit axetic, dung dch NaOH D. nc brom, axit axetic, dung dch NaOH
p n B 3. S cht ng vi cng thc phn t C7H8O (l dn xut ca benzen) u tc dng c vi dung dch NaOH l:

A. 4
p n B

B. 3

C. 1

D. 2

4. Cho cc cht sau: phenol, etanol, axit axetic, natri phenolat, natri hiroxit. S cp cht tc dng c vi nhau l

A. 1
p n D

B. 3

C. 2

D. 4

5. C bao nhiu ancol bc 2, no, n chc, mch h l ng phn cu to ca nhau m phn t ca chng c phn trm khi lng cacbon bng 68,18%?

A. 3
p n A

B. 4

C. 5

D. 2

6. t chy hon ton mt ancol X thu c CO2 v H2O c t l s mol tng ng l 3: 4. Th tch kh oxi cn dng t chy X bng 1,5 ln th tch kh CO2 thu c ( cng iu kin). Cng thc phn t ca X l

A. C3H8O
p n A

B. C3H8O3

C. C3H8O2

D. C3H4O

7. Cho cc cht c cng thc cu to nh sau: HOCH2CH2OH (X);

HOCH2CH2CH2OH HOCH2CHOHCH2OH (R); CH3CH2OCH2CH3 CH3CHOHCH2OH A. X, Y, Z, T

p n D

(Y); (Z); (T). D. X, Z, T

Nhng cht tc dng c vi Cu(OH)2 to thnh dung dch mu xanh lam l B. X, Y, R, T C. Z, R, T

28

8. Khi thc hin phn ng tch nc i vi ancol X, ch thu c mt anken duy nht. Oxi ho hon ton mt lng cht X thu c 5,6 lt CO2 ( ktc) v 5,4 gam nc. C bao nhiu cng thc cu to ph hp vi X? A. 4 B. 2 C. 3 D. 5 p n A 9. Khi tch nc t ancol 3metylbutan2ol, sn phm chnh thu c l B. 2metylbut2en A. 2metylbut3en D. 3metylbut1en C. 3metylbut2en p n B 10. Cho s chuyn ho sau:
+ HCl du 0 2 0 Toluen X Y Z Trong X, Y, Z u l hn hp ca cc cht hu c. Z c thnh phn chnh gm A. mmetylphenol v ometylphenol B. benzyl bromua v obromtoluen C. obromtoluen v pbromtoluen D. ometylphenol v pmetylphenol p n D 11. un nng hn hp gm hai ancol n chc, mch h, k tip nhau trong dy ng ng vi H2SO4 c 140oC. Sau khi cc phn ng kt thc, thu c 6 gam hn hp gm ba ete v 1,8 gam nc. Cng thc phn t ca hai ancol trn l B. C2H5OH v C3H7OH A. CH3OH v C2H5OH D. C3H7OH v C4H9OH C. C3H5OH v C4H7OH p n A 12. Khi un nng hn hp ancol gm CH3OH v C2H5OH (xc tc H2SO4 c, 140oC) th s ete thu c ti a l A. 1 B. 3 C. 4 D. 2 p n B 13. Khi phn tch thnh phn mt ancol n chc X th thu c kt qu: tng khi lng ca cacbon v hiro gp 3,625 ln khi lng oxi. S ng phn ancol ng vi cng thc phn t ca X l

+ Br (1 :1), Fe, t

+ NaOH du, t

A. 2
p n C

B. 3

C. 4

D. 1

29

14. t chy hon ton mt ancol a chc, mch h X, thu c H2O v CO2 vi t l s mol tng ng l 3:2. Cng thc phn t ca X l

A. C2H6O2
p n A

B. C2H6O

C. C4H10O2

D. C3H8O2

15. nh hng ca nhm OH n gc C6H5 trong phn t phenol th hin qua phn ng gia phenol vi

A. dung dch NaOH

B. Na kim loi

D. H2 (Ni, nung nng) C. nc Br2 p n C 16. un nng mt ancol n chc X vi dung dch H2SO4 c trong iu kin nhit thch hp sinh ra cht hu c Y, t khi hi ca X so vi Y l 1,6428. Cng thc phn t ca X l A. C3H8O B. C2H6O C. CH4O D. C4H8O p n B 17. Vi cng thc phn t C7H8O c bao nhiu cht l dn xut benzen khi tc dng vi Na cho kh H2 bay ra? A. 4 cht B. 3 cht C. 2 cht D. 1 cht p n A 18. Cht hu c X l dn xut benzen c cng thc phn t C8H10O. X khng tc dng vi NaOH nhng phn ng c vi Na. C bao nhiu cng thc cu to tha mn iu kin ca X A. 5 B. 6 C. 3 D. 4 p n A 19. un nng m gam ancol X vi hn hp (ly d) NaBr v H2SO4 c, thu c 24,6 gam cht Y. Hiu sut phn ng t 60%. Kt qu phn tch cht Y cha 29,27%C, 5,69%H v 65,04%Br. Cng thc phn t ca X v gi tr m l A. C2H6O v 16 gam B. C4H8O v 32 gam C. C4H10O v 24 gam D. C3H8O v 20 gam p n D 20. Trong s cc ng phn ca penten c ti a bao nhiu ng phn hp nc c xc tc ph hp to thnh c ancol bc 3 A. 3 B. 2 C. 1 D. 4 p n B 30

Hot ng 9 ANEHITXETONAXIT CACBOXYLIC 1. trung ha 6,72 gam mt axit cacboxylic Y (no, n chc), cn dng 200 gam dung dch NaOH 2,24%. Cng thc ca Y l B. HCOOH C. C3H7COOH D. CH3COOH A. C2H5COOH p n D 2. Hn hp X gm axit HCOOH v axit CH3COOH (t l mol 1:1). Ly 5,3 gam hn hp X tc dng vi 5,75 gam C2H5OH (c xc tc H2SO4 c) thu c m gam hn hp este (hiu sut ca cc phn ng este ho u bng 80%). Gi tr ca m l A. 16,20 B. 6,48 C. 8,10 D. 10,12 p n B 3. Cho 0,1 mol anehit X tc dng vi lng d AgNO3 trong dung dch NH3, un nng thu c 43,2 gam Ag. Hiro ho X thu c Y, bit 0,1 mol Y phn ng va vi 4,6 gam Na. Cng thc cu to thu gn ca X l B. HCHO C. CH3CH(OH)CHO D. OHCCHO A. CH3CHO p n D 4. Cho 2,9 gam mt anehit phn ng hon ton vi lng d AgNO3 trong dung dch NH3 thu c 21,6 gam Ag. Cng thc cu to thu gn ca anehit l D. OHCCHO A. HCHO B. CH2=CHCHO C. CH3CHO p n D 5. Trong cng nghip, axeton c iu ch t

A. propan1ol
p n B

B. cumen

C. propan2ol

D. xiclopropan

6. Cho m gam hn hp X gm hai ancol no, n chc, k tip nhau trong dy ng ng tc dng vi CuO (d) nung nng, thu c mt hn hp rn Z v mt hn hp hi Y (c t khi hi so vi H2 l 13,75). Cho ton b Y phn ng vi mt lng d AgNO3 trong dung dch NH3 un nng, sinh ra 64,8 gam Ag. Gi tr ca m l

A. 9,2
p n A

B. 7,8

C. 7,4

D. 8,8

7. Dy gm cc cht c xp theo chiu nhit si tng dn t tri sang phi l:

31

A. CH3CHO, C2H5OH, C2H6, CH3COOH B. CH3COOH, C2H6, CH3CHO, C2H5OH C. C2H6, C2H5OH, CH3CHO, CH3COOH D. C2H6, CH3CHO, C2H5OH, CH3COOH
p n D 8. Cho 3,6 gam anehit n chc X phn ng hon ton vi mt lng d AgNO3 trong dung dch NH3 un nng, thu c m gam Ag. Ho tan hon ton m gam Ag bng dung dch HNO3 c, sinh ra 2,24 lt NO2 (sn phm kh duy nht, ktc). Cng thc ca X l

A. C3H7CHO
p n A

B. C4H9CHO

C. HCHO

D. C2H5CHO

9. Trung ho 5,48 gam hn hp gm axit axetic, phenol v axit benzoic, cn dng 600 ml dung dch NaOH 0,1M. C cn dung dch sau phn ng, thu c hn hp cht rn khan c khi lng l

A. 4,90 gam.

B. 6,84 gam

C. 8,64 gam

D. 6,80 gam

p n D 10. Oxi ho ancol n chc X bng CuO (un nng), sinh ra mt sn phm hu c duy nht l xeton Y (t khi hi ca Y so vi kh hiro bng 29). Cng thc cu to ca X l B. CH3CH2CH2OH A. CH3CHOHCH3 D. CH3COCH3 C. CH3CH2CHOHCH3 p n A 11. t chy hon ton mt anehit X, thu c s mol CO2 bng s mol H2O. Nu cho X tc dng vi lng d AgNO3 trong dung dch NH3, sinh ra s mol Ag gp bn ln s mol X phn ng. Cng thc ca X l C. CH3CHO D. C2H5CHO A. HCHO B. (CHO)2 p n A 12. Cho 5,76 gam axit hu c X n chc, mch h tc dng ht vi CaCO3 thu c 7,28 gam mui ca axit hu c. Cng thc cu to thu gn ca X l B. CH3COOH A. CH2=CHCOOH D. CH3CH2COOH C. HCCCOOH p n A

32

13. S ng phn xeton ng vi cng thc phn t C5H10O l

A. 3
p n A

B. 5

C. 6

D. 4

14. Cho cc cht sau: CH3CH2CHO (1), CH2=CHCHO (2), (CH3)2CHCHO (3), CH2=CHCH2OH (4) Nhng cht phn ng hon ton vi lng d H2 (Ni, to) cng to ra mt sn phm l:

A. (1), (2), (3) C. (2), (3), (4)

p n B

B. (1), (2), (4) D. (1), (3), (4)

15. Cho hn hp gm 0,1 mol HCHO v 0,1 mol HCOOH tc dng vi lng d AgNO3 trong dung dch NH3, un nng. Sau khi cc phn ng xy ra hon ton, khi lng Ag to thnh l

A. 21,6 gam
p n D

B. 10,8 gam

C. 43,2 gam

D. 64,8 gam

16. Axit cacboxylic no, mch h X c cng thc thc nghim (C3H4O3)n, vy cng thc phn t ca X l

A. C6H8O6
p n A

B. C3H4O3

C. C12H16O12

D. C9H12O9

17. Cho 3,6 gam axit cacboxylic no, n chc X tc dng hon ton vi 500 ml dung dch gm KOH 0,12M v NaOH 0,12M. C cn dung dch thu c 8,28 gam hn hp cht rn khan. Cng thc phn t ca X l

A. C2H5COOH
p n B

B. CH3COOH

C. HCOOH

D. C3H7COOH

18. Oxi ho 1,2 gam CH3OH bng CuO nung nng, sau mt thi gian thu c hn hp sn phm X (gm HCHO, H2O v CH3OH d). Cho ton b X tc dng vi lng d AgNO3 trong dung dch NH3, c 12,96 gam Ag. Hiu sut ca phn ng oxi ho CH3OH l

A. 76,6%
p n B

B. 80,0%

C. 65,5%

D. 70,4%

19. Cu no sau y khng ng v anehit?

A. Cc anehit iu kin thng l nhng cht lng B. Va c tnh oxi ha va c tnh kh trong cc phn ng ha hc 33

C. To "lin kt H" vi nc nn cc anehit c s nguyn t cacbon t tan c trong nc D. Dung dch cha khong 40% CH2O trong nc gi l fomon hay fomalin
p n A 20. Tch nc t ancol c cng thc phn t C4H10O c 2 anken (khng k ng phn hnh hc). Cho hi ancol ny qua CuO t nng thu c sn phm hu c chnh l

A. Mt xeton B. Mt anehit C. Hn hp mt axeton v mt anehit D. Mt axit

p n A

34

Chng 1. ESTE LIPIT

Bi 1. ESTE
A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit:

Khi nim, cng thc chung ca dy ng ng este, bit phn loi v gi tn mt s este n gin. Cu to, phn ng thy phn este, phn ng gc hirocacbon, iu ch v mt s ng dng ca este. Tnh cht vt l ca este.
HS hiu:

Mi lin h gia cu to este v sn phm ca phn ng thy phn este. Nguyn nhn gy ra phn ng gc hirocacbon. Ti sao este c nhit si thp hn axit v ancol tng ng.
2. K nng

T cng thc bit gi tn v ngc li t gi tn vit c cng thc nhng este n gin. Vit phng trnh ho hc minh ho tnh cht ho hc ca este. Gii thnh tho cc bi tp v este.
3. Tnh cm, thi

Este v sn phm trng hp c nhiu ng dng trong i sng sn xut v vy gip HS thy c tm quan trng ca vic nghin cu este t to cho HS nim hng th trong hc tp, tm ti sng to chim lnh tri thc.
B. CHUN B CA GV V HS

GV My tnh, my chiu cc phiu hc tp. Ho cht: Nc ct, H2SO4 long, dung dch NaOH.
Etyl axetat, mt t m ln. 35

 Dng c: ng nghim.
Kp ng nghim, n cn. B gi th nghim.

HS xem trc bi este.

C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. KHI NIM, DANH PHP Cch 1

GV yu cu HS so snh cng thc cu HS tho lun v nhn xt: to ca 2 cht sau: Ging nhau u c nhm

R C OH O
(1)

R C OR' O
(2)

R C O O

Khc nhau: Cht (1) c nhm OH l GV gii thiu cho HS bit cht (2) axit, cht (2) c nhm OR' c gi l este v yu cu HS nu khi HS tho lun cho kt qu: Este l hp nim este. cht thu c khi thay th nhm OH nhm cacbonyl bng nhm OR' th c este
Cch 2

HS tho lun CH3COOH (1) + C2H5OH H 2SO4 c CH3COOC2H5 (2) + H2O

GV yu cu HS vit phn ng este ha v hng dn HS so snh cht axit v sn phm este ha.

GV: T cng thc cu to ca etyl Sn phm ca phn ng l este. Cht axetat yu cu HS nu khi nim v (1) v (2) ging nhau u c nhm cacboxyl nhng cht (2) c thm nhm este. GV yu cu HS vit cng thc tng C2H5 qut ca este no n chc, mch h v HS nhn xt: Khi thay th nhm OH este khng no c mt lin kt i C=C nhm cacboxyl ca axit cacboxylic bng nhm OR th c este. trong phn t.

36

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV b sung cho HS cng thc tng HS tho lun v a ra kt qu: qut ca este CnH2n+22a2k2xO2x CnH2nO2 (n 2) Trong n: s nguyn t C CnH2n2O2 (n 3). a: s vng trong este k: s lin kt gia 2 nguyn t C x: s nhm chc este GV chiu bi tp sau ln mn hnh cho HS tho lun Cho cc hp cht sau: CH3COOCH3 (1), HOOCCH3 (2), (3), C2H3COOH (4), HCOOCH3 (5), C2H3OCOCH3 (6). C2H5OCOH HS tho lun. Nhng hp cht este l Chn p n D. A. (1),(2),(3),(5),(6) B. (1),(6) C. (1),(3),(4),(5),(6) D. (1),(3),(5),(6) GV yu cu HS vit cc ng phn cu HS tho lun cho kt qu: to ca este c cng thc C3H6O2, C H O HCOOCH2CH3 3 6 2 C4H8O2. CH3COOCH3 C4H8O2 HCOOCH2CH2CH3 HCOOCH(CH3)2 CH3COOCH2CH3 CH3CH2COOCH3 HS tho lun. GV nhn xt, chnh sa, b sung v yu cu HS vit cc este mch h c cng thc C4H6O2. HCOOCH=CHCH3 HCOOCH2CH=CH2 HCOOC=CH2 CH3 37

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

CH3COOCH=CH2 CH2=CH2COOCH3 GV gii thiu mt s este v cch gi HS tho lun, phn tch cu to este tn RCOOR'gm c: metyl axetat HCOOCH3 gc axit R CH3COOC2H5 CH3COOCH=CH2 etyl axetat vinyl axetat
gc hirocacbon R'. nhm COO (cacboxyl). GV yu cu HS tho lun v rt ra quy HS lng nghe v ghi bi. tc gi tn este.

GV yu cu HS gi tn cc este c cng HS tho lun v a ra quy tc. thc phn t l C3H6O2, C4H8O2. Tn este: tn gc hirocacbon R' + tn anion gc axit + ui at HS: Vit ng phn v gi tn C3H6O2: HCOOCH2CH3 CH3COOCH3 GV b sung cch gi tn ca mt s C4H8O2: este khc nh: HCOOCH2CH2CH3 (HCOO)2C2H4 etylen ifomiat HCOOCH(CH3)2 (COOC2H5)2 ietyl oxalat CH3COOCH2CH3 HCOOCH2CH=CH2 anlyl fomiat CH3CH2COOCH3 CH2=CH2COOCH3 metyl acrylat GV chiu bi tp ln mn hnh cho HS HS tho lun: tho lun: Este c tn benzyl axetat c cng thc Chn p n D. no trong cc este sau: A. HCOOC6H5 B. C6H5COOCH3 C. CH3COOCH2C6H5 D. CH3COOC6H5 38 etyl fomiat metyl axetat propyl fomiat isopropyl fomiat etyl axetat metyl propionat.

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2 II. TNH CHT VT L Cch 1: C lm th nghim.

HS quan st v nhn xt:

L cht lng khng mu. C mi thm c trng.

GV: Cho HS quan st mt mu du chui (isoamyl axetat) sau ha tan vo nc. Yu cu HS nhn xt v tnh cht vt l.

HS nhn xt: khi ha tan vo nc th c hin tng to thnh dung dch c s phn lp este pha trn este t tan trong nc, nh hn nc.

GV gii thiu nhit si ca mt s HS quan st, tho lun, nhn xt: cht: Axit, ancol c nhit si cao hn este, o c khi lng phn t xp x nhau. CH3COOH(118 C), C2H5OH(78,3oC), HCOOCH3(31,2oC), CH3COOCH3(57,1oC) Gii thch:
Ancol v axit c nhit si cao v c lin kt hiro bn.

Este c nhit si thp v khng c Yu cu nhn xt v gii thch v nhit lin kt hiro. si. Trong cc este th este c khi lng cng ln, nhit si cng cao.

GV nhn xt v b sung tnh cht vt l HS: lng nghe, h thng li tnh cht vt l v ghi bi. ca este:
Este thng l nhng cht lng nh hn nc, t tan trong nc. C kh nng ha tan nhiu cht hu c khc. Este c mi thm ca hoa, tri cy (chui, l, to...) Este c nhit si thp hn cc ancol, axit c khi lng xp x do khng c lin kt hiro.

39

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Cch 2. Khng lm th nghim

GV cho HS nghin cu SGK v nhn HS nghin cu SGK v nhn xt Este l cht lng khng mu, c mi xt v tnh cht vt l ca este thm ca tri cy Trng thi, mu sc, mi...
tan, khi lng ring. Nhit si. C mi thm c trng, a s este t tan trong nc, nh hn nc, tan tt trong dung mi hu c. Nhit si ca cc este thp hn so vi axit v ancol c phn t khi xp x nhau.
Hot ng 3 III. TNH CHT HA HC

GV yu cu HS vit phn ng este ha HS: Vit phng trnh ha hc H 2SO 4 c gia axit axetic v etanol CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O GV t vn : Mun chuyn dch cn HS tho lun v a ra nhn xt. bng theo chiu thy phn este ta nn Thm este. lm nh th no? Thm nc.
Gim nng ancol v este.

GV dn dt HS: Nu cho este vo nc HS nhn xt: V y l phn ng thun trong mi trng axit th phn ng thy nghch nn este b thy phn xy ra phn nh th no? cho v d. khng hon ton.
CH3COOC2H5 + H2O

CH3COOH + C2H5OH GV: Vy c cch no khc lm cho HS nhn xt: Phi "trit tiu" ht mt phn ng xy ra hon ton. trong hai cht l axit hay ancol. GV dn dt: "trit tiu" ht axit sinh HS tho lun: trit tiu ht axit nn ra ta dng ha cht g, c mi trng dng mt baz mnh c mi trng nh th no? kim.

40

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV yu cu HS: Vit phng trnh ha HS vit phng trnh ha hc hc thy phn etyl axetat trong dung CH3COOC2H5 + NaOH dch NaOH v nhn xt v c im CH3COONa + C2H5OH phn ng thy phn ny. y l phn ng xy ra hon ton (mt chiu, khng thun nghch). GV hng dn HS kt lun vn : HS kt lun vn :
C bao nhiu dng phn ng thy Thy phn este trong mi trng axit phn este? l phn ng thun nghch, xy ra khng hon ton. c im ca mi dng?

Thy phn este trong mi trng

baz l phn ng mt chiu, xy ra hon ton.

GV b sung: Phn ng thy phn trong HS vit phn ng este ha. mi trng kim cn gi l phn ng RCOOR'+NaOHRCOONa+R'OH x phng ha. Sn phm l mui v ancol GV t vn : Sn phm x phng ha HS tho lun v vit phng trnh ha gm nhng cht g? hc GV yu cu HS hon thnh phn ng CH3COOCH=CH2 + NaOH x phng ca: CH3COONa + CH3CHO CH3COOCH=CH2 + NaOH CH3COOC(CH3)=CH2 + NaOH CH3COOC(CH3)=CH2 + NaOH CH3COONa + CH3COCH3 GV hng dn HS kt lun vn . HS kt lun: Ty thuc vo cu to ca este m sn phm thy phn c th l ancol, anehit, xeton, axit v mui. HS lng nghe, ghi bi.

GV b sung: ngoi phn ng thy phn

Este ca axit fomic c kh nng tham gia phn ng trng bc. Este khng no c phn ng lm mt mu dung dch brom, cng H2, phn ng trng hp...

41

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV yu cu HS mi trng hp cho 1 HS: Phng trnh ha hc v d. HCOOR' + Ag2O CO2 + R'OH + 2Ag CH3COOCH=CH2 + Br2 CH3COOCHBrCH2Br nCH3COOCH=CH2 [ CH CH2 ]n GV kt lun: Ngoi phn ng thy phn este cn c phn ng ca gc HS ghi bi hirocacbon.
Hot ng 4 IV. IU CH

OCOCH3

GV m thoi dn dt HS vit tip v HS tho lun v hon thnh phng phi ca phng trnh, cng vi iu trnh ha hc. kin sao cho phn ng c hiu sut cao. CH3COOH + C3H7OH CH3COOH + C3H7OH GV cng c: Este c iu ch bng cch un nng axit v ancol tng ng c mt H2SO4 c. CH3COOC3H7 + H2O

GV yu cu HS iu ch este c cng HS tho lun, phn tch thc sau: CH3COOCH=CH2 Khng th dng phn ng CH3COOH tc dng vi CH2=CHOH v ancol khng bn chuyn thnh anehit
Vy phi i t mt cht khc l C2H2

Phng trnh ha hc CH3COOH + CHCH CH3COOCH=CH2 (Theo c ch cng HX vo hiro cacbon khng no). 42

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV gii thiu: C th dng phng HS ghi bi. php ny iu ch mt s este khc nh: CH3COOH + CH2=CH2 GV b sung ngoi 2 phng php trn iu ch mt s este khc nh CH3COOC6H5 ngi ta i t anehit axetic (axit tch nc): (CH3CO)2O (CH3CO)2O + C6H5OH CH3COOC6H5 + CH3COOH
Hot ng 5 V. NG DNG Cch 1:

GV yu cu HS nghin cu SGK v HS nghin cu SGK v nhn xt: nhn xt v ng dng ca este. Lm dung mi.
Lm cht do PVA, thy tinh hu c. Hng liu.
Cch 2: GV yu cu

HS1: Este l cht lng khng mu, t HS1: H thng li tnh cht vt l, ha tan trong nc, nh hn nc c th ha tan cc cht khc. hc ca este
Este c mi thm c trng. Este c phn ng thy phn, phn ng gc hirocacbon.

HS2: T tnh cht HS1 va trnh by. HS2: Este lm dung mi hu c Hy nu ng dng ca este. tch chit hp cht hu c, pha sn.
Ch to hng liu trong cng nghip thc phm.

GV chiu mt on phim hoc tranh Sn xut polime. nh su tm v ng dng este cho HS quan st, cng c b sung cc ng dng v este (Hoc cho HS quan st hnh 1.3 SGK). 43

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 6 CNG C BI BI TP V NH

GV chiu cc bi tp sau cho HS quan HS quan st v tr li. st cng c kin thc va hc.
1. X phng ho hn hp gm p n C. CH3COOCH3 v CH3COOC2H5 thu c sn phm gm:

A. Hai mui v hai ancol B. Hai mui v mt ancol C. Mt mui v hai ancol D. Mt mui v mt ancol
2. Cho 4,4g este n chc no E tc p n A. dng ht vi dung dch NaOH ta thu c 4,8g mui natri. Cng thc cu to ca E c th l

A. CH3COOCH3 B. C2H5COOCH3 C. CH3COOC2H5 D. HCOOC2H5

3. S ng phn l este c kh nng p n B. tham gia phn ng trng bc ng vi cng thc phn t C4H8O2 l

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

4. Cho 6g mt este ca axit cacboxylic p n B. no n chc v ancol no n chc phn ng ht vi 100ml dung dch NaOH 1M. Tn gi ca este l

A. etyl axetat C. metyl axetat

B. metyl fomiat D. propyl fomiat

Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5, 6. SGK.

44

D. HNG DN GII BI TP SGK 1. A. S

B. S. V phn t este khng c anion RCOO D. E. S

C.
2. Chn p n C. 3. Chn p n C. 4. Chn p n A.

Phng trnh ha hc
t RCOOR' + NaOH RCOONa + R'OH
0

Z c t khi hi so vi H2 bng 23 MZ = 46 (g/mol). Z l C2H5OH. Vy Y l CH3COONa

5. Phn ng thy phn ca este trong mi trng axit: to ra axit v ancol. Phn ng thun nghch.

Trong mi trng baz: to ra mui ca axit v ancol. Phn ng khng thun nghch
6. Chn p n A.

Cng thc phn t ca X l: C3H6O2 Chn p n B. Cng thc cu to: CH3COOCH3 Khi lng mui Z: CH3COONa: 8,2 g

Bi 2. LIPIT
A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit:

Khi nim v lipit, cch phn loi lipit v cht bo. Tnh cht v ng dng ca cht bo.
HS hiu: Nguyn nhn to nn tnh cht ca cht bo. HS vn dng: Vit c mt s phng trnh ho hc ca cc phn ng lin quan n cht bo.

45

2. K nng

Quan st c th nghim, m hnh phn t rt ra nhn xt v cu to ca cht bo. Vn dng mi quan h "cu to tnh cht", vit cc phng trnh ha hc minh ha tnh cht este cho cht bo.
3. Tnh cm, thi

Bit qu trng v s dng hp l cc ngun cht bo trong t nhin.

B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu cc phiu hc tp. Ho cht: + M ln, du n, sp ong,

+ Dung dch NaOH, nc ct, etanol.

Dng c th nghim: Gi th nghim, ng nghim, n cn HS: n tp kin thc l thuyt, phng php gii bi tp v este v xem trc bi lipitcht bo.
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 KIM TRA BI C

GV Chiu cc bi tp ln mn hnh v gi 2 HS ln bng. HS1: ng vi cng thc phn t HS1: p n D C4H6O2 c bao nhiu ng phn este mch h? A. 3 B. 4 C. 2 D. 5 HS2: Hp cht X n chc c cng HS2: p n C thc n gin nht l CH2O. X tc dng c vi NaOH, nhng khng tc dng c vi Na. Cng thc cu to ca X l A. CH3COOH C. HCOOCH3 46 B. CH3COOCH3 D. OHCCH2OH

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2 I. KHI NIM GV chiu ln mn hnh on phim hay HS quan st tho lun. hnh nh ca du n,m ln, sp ong.. Gii thiu cho HS bit chng u l lipit. Hng dn v yu cu HS nu khi nim v lipit. Lipit l nhng hp cht hu c c trong

t bo sng, khng tan trong nc, tan nhiu trong dung mi hu c khng phn cc GV chiu ln mn hnh cng thc ca HS quan st. sp: CH3(CH2)14COOCH2(CH2)28CH3 steroit: O RCO Yu cu HS nhn xt v cu to ca HS nhn xt: Lipit l cc este c cu lipit. to phc tp.
Hot ng 3 II. CHT BO

1. KHI NIM GV chuyn tip: sau y ta ch xt v cht bo. GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt: cu Cht bo l trieste ca glixerol v axit Nu khi nim v cht bo bo gi chung l triglixerit hay triaxyl Th no l axit bo? Cho v d? glixerol. 47

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Cng thc chung ca cht bo.

Axit bo l axit n chc c mch C di khng phn nhnh.

V d: CH3(CH2)16COOH axit stearic CH3(CH2)14COOH axit panmitic

Cis: CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH

axit oleic
Cng thc cu to chung

R1COOCH2 R2COOCH R3COOCH2 V d: (C17H35COO)3C3H5 tristearin (C15H31COO)3C3H5 tripanmitin GV nhn xt v b sung:

Axit bo l axit n chc c s C chn t 1224 nguyn t C, khng

phn nhnh.

Cht bo c nhiu trong m ng vt,

du thc vt v sp.

GV yu cu HS phn bit du m bi HS tho lun v nhn xt: trn my v du m (lipit). Du m (lipit) l cc este.
Du m bi trn my l cc hirocacbon.
Hot ng 4 2. TNH CHT VT L

GV lm th nghim cho HS quan st:

HS quan st v nhn xt:

ng nghim th nht ng mt t m M ng vt l cht rn. ln, ng nghim th hai ng mt t Du thc vt l cht lng. 48

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

du n v ha tan vo nc. Yu cu C 2 u nh hn nc (v ni ln trn). HS quan st v nhn xt. GV tip tc lm th nghim: cho vo 2 ng nghim trn mt t benzen v lc k, yu cu HS nhn xt v rt ra kt lun. GV b sung cho HS:
Du thc vt c cu to ch yu t este ca glixerol v axit bo khng no. M ng vt c cu to ch yu t este ca glixerol v axit bo no. S d m ng vt c nhit nng chy cao hn du thc vt v axit bo no c nhit si cao hn axit bo khng no. Cht bo thng c nhit si cao, ng dng chin rn...
Hot ng 5 3. TNH CHT HA HC

HS nhn xt: Du v m tan tt trong benzen. Kt lun: Cht bo tan tt trong dung mi hu c. HS ghi bi.

GV: Trn c s cu to ca este yu HS tho lun v nhn xt. cu HS d on tnh cht ha hc ca Cht bo l este nn c phn ng cht bo. thy phn trong mi trng axit, mi trng kim v phn ng gc hirocacbon.
a) Phn ng thy phn

GV lm th nghim un 1 mu m HS vit phng trnh ha hc (tristearin) trong dung dch H2SO4 (C17H35COO)3C3H5 + 3H2O long sau ngui. Yu cu HS vit 3C17H35COOH + C3H5(OH)3 phng trnh ha hc xy ra. 49

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

b) Phn ng x phng ha

GV lm th nghim un du thc vt HS quan st v nu hin tng: trong dung dch NaOH yu cu HS: Thy cht bo tan dn. Ban u thy Quan st. lp du phn lp ni ln pha trn sau tan dn. Nu hin tng.
Vit phng trnh ha hc xy ra.

Phng trnh ha hc: (C15H33COO)3C3H5 + NaOH 3C17H35COONa + C3H5(OH)3

GV yu cu HS: So snh 2 kiu phn HS tho lun v nhn xt: ng thy phn trn. Ging nhau:
u l phn ng thy phn cht bo To ra glixerol.
Khc nhau:

Phn ng x phng l phn ng mt chiu. Phn ng thy phn trong mi trng axit l phn ng thun nghch. Phn ng x phng cho sn phm l mui hoc hn hp mui ca axit cacboxylic.

GV ghi nhn v b sung cho HS sau HS lng nghe v ghi bi. gii thiu v: Cc mui RCOONa gi l x phng v c tc dng ty ra. Ch s axit ca cht bo l s mg KOH cn trung ha lng axit bo t do trong 1 gam cht bo (v cht bo lun b thy phn mt phn to axit bo t do). Ch s x phng ha l s mg KOH cn x phng ha hon ton 1 gam cht bo. 50

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

c) Phn ng cng hiro ca cht bo lng Cch 1:

GV gii thiu cho HS bit cht bo lng HS vit phng trnh ha hc. (cht bo c gc axit khng no) c phn (C17H33COO)3C3H5 + 3H2 ng cng H2. Yu cu HS vit phng (C17H35COO)3C3H5 trnh ha hc.
Cch 2: GV nu phng trnh ha hc khuyt (C17H33COO)3C3H5 + ?

HS tho lun v gii quyt vn :

(C17H35COO)3C3H5 HS nu vn : C g khc nhau gia thnh phn phn t ca 2 cht trn? Cht cn thit trong du hi v gii thch ti sao li dng cht . iu kin phn ng.
Hai cht trong phng trnh c s H gc axit khc nhau. C th dng H2 trong du chm hi v (C17H33COO)3C3H5 c lin kt i C=C trong gc axit. Phn ng cng hiro cn xc tc Ni, to un nng v p sut cao.

GV nhn xt v b sung cht bo c HS nghe ging v ghi bi. cha cc gc axit bo khng no tc dng vi H2 nhit v p sut cao c Ni xc tc. Khi hiro cng vo ni i C=C. GV yu cu HS nghin cu SGK v HS nghin cu SGK v nhn xt: lm r cc vn . ng dng ca phn ng hiro ha. ng dng chuyn cht bo lng sang cht bo rn. V sao du m lu ngy thng c V lin kt i C=C b oxi khng kh mi kh chu. oxi ha thnh anehit c mi kh chu.

51

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 6 4. NG DNG

GV cho HS nghin cu SGK v yu cu HS nghin cu SGK v nhn xt ng HS nu cc ng dng chnh ca cht dng ca cht bo. bo. L thc n quan trng, b sung cht dinh dng cung cp nng lng cht bo cha s dng tch ly trong cc m m. L nguyn liu tng hp mt s cht cn thit cho c th Trong cng nghip dng iu ch x phng v glixerol GV su tm mt s tranh nh, mu vt Ngoi ra cn sn xut mt s thc chiu ln mn hnh HS h thng li phm khc nh m si, hp...Du m sau khi rn dng ti ch nhin cc ng dng ca cht bo. liu.
Hot ng 7 CNG C BI BI TP V NH GV nhc li cc ni dung chnh gip HS cng c bi: Khi nim lipt, cht bo. Tnh cht ha hc ca cht bo l phn ng thy phn trong axit, phn ng x phng ha, phn ng cng hiro ca cht bo cha no. ng dng ca cht bo: l thc n quan trng, l nguyn liu sn xut x phng, gilxerol,... Cn phn bit du bi trn my v du m (lipit). GV pht cc phiu hc tp sau cho HS HS tho lun tho lun, cng c bi. Phiu 1. Cho 0,0125 mol este n chc p n A M vi dung dch KOH d thu c 1,4 gam mui. T khi ca M i vi CO2 bng 2. M c cng thc cu to l A. C2H5COOCH3 B. CH3COOC2H5 C. HCOOC3H7 D. C2H3COOCH3

52

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Phiu 2. Nhng hp cht trong dy sau p n D thuc loi este:

A. Xng, du nhn bi trn my, du n. B. Du lc, du da, du c. C. Du m, hc n, du da. D. M ng vt, du thc vt, mazut.
Phiu 3. x phng ha hon 1,51 gam mt cht bo cn dng 45ml dung p n D dch KOH 0,1 M. Ch s x phng ha cht bo l: A. 151 B. 167

C. 126

D. 252

Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5 (SGK) D. HNG DN GII BI TP SGK 2. Chn p n C 3. (C17H31COO)xC3H5(C17H29COO)y x + y = 3 v c ng phn v tr. 4. mKOH = 0,003.0,1.56 = 0,0168 (g) hay 16,8 (mg). 16,8.1 =6 Ch s axit = 2,8 5. Khi lng KOH trung ha axit:
0,007 g nKOH =

0, 007 = 0,125.103 (mol) . 56

Khi lng C17H35COO trong 1 g cht bo: 0,125.103 284 = 35,5.103 (g)

S mol tristearoylglixerol trong 1g cht bo 1 35,5.103 =1, 0837.103 (mol) 890 nKOH = 3 1, 0837.103 (mol)

mKOH = 3 1, 0837.103 56 1000 =182 (mg) Ch s x phng ha: 182 + 7 = 189 53

E. T LIU THAM KHO 1. Qua phn tch thnh phn ca cc cht bo, ngi ta tm thy hn 50 axit bo khc nhau. Cc axit ny thng c cu to mch h v s cacbon chn, khong t 1224, nhng cc axit bo trong t bo c s nguyn t cacbon ph bin t 1620. Mt s axit bo thng gp: a) Cc axit cha 16 nguyn t cacbon Axit panmitic: CH3(CH2)14COOH, c m ng vt, du c Axit panmitooleic: CH3(CH2)5CH=CH(CH2)7COOH, c trong du thc vt, trong m ng vt. b) Cc axit cha 18 nguyn t cacbon Axit oleic: CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH, c trong m ln, du oliu. Axit stearic: CH3(CH2)16COOH, c trong trong m ng vt, ca cao. Axit linoleic: CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH, c trong u nnh, du lanh. Axit linolenic: CH3CH2CH=CHCH2CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH, c trong du ht gai, du lanh. Axit eleo stearic: CH3(CH2)3CH=CHCH=CHCH=CH(CH2)7COOH. c) Cc axit cha 20 nguyn t cacbon Axit arachiic: CH3(CH2)18COOH, c trong du lc.

Axit arachionic: CH3(CH2)4(CH=CHCH2)4CH2CH2COOH c trong du lc. Axit ecozenic: CH3(CH2)9CH=CH(CH2)7COOH.

2. Cc ch s c trng ca axit bo a) Ch s axit: l s mg KOH cn trung ha axit bo t do c trong 1 gam cht bo. b) Ch s x phng ha: l s mg KOH cn x phng ha hon ton 1 gam cht bo (bao gm c trung ha ht cc axit bo t do c trong 1gam cht bo ). c) Ch s iot: l s gam iot c th cng vo lin kt bi trong mch cacbon ca 100 gam cht bo. d) Ch s este: l s mg KOH cn x phng ha cc glixerit c trong 1 gam cht bo. Ch s ny l hiu ca ch s x phng ha v ch s axit.

54

Bi 3. KHI NIM V X PHNG V CHT TY RA TNG HP

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit:

Khi nim v x phng, cht ty ra tng hp. Thnh phn, cu to v tnh cht ca x phng v cht ty ra tng hp. Phng php iu ch x phng v cht ty ra trong cng nghip.
HS hiu: Nguyn nhn to nn c tnh ty ra ca x phng v cht ty ra tng hp. HS vn dng: Kin thc v x phng trong vic git ra hng ngy. 2. K nng

Quan st m hnh, phn tch v tng hp kin thc gii quyt vn m

GV t ra.

Vn dng c ch hot ng ca cht git ra gii thch kh nng lm sch x phng v cht ty ra tng hp. S dng hp l x phng v cht git ra tng hp.
3. Tnh cm, thi

C thc s dng hp l c hiu qu x phng v cht git ra tng hp. Bo v ti nguyn mi trng.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. M hnh phn t C17H35COONa. Ho cht: CH3COONa, du ha, x phng, bt git (cht git ra
tng hp)

HS: Xem trc bi khi nim v x phng v cht ty ra tng hp.

55

C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 KIM TRA BI C

GV chiu ni dung bi tp ln mn hnh HS chun b bi. yu cu 2 HS ln bng trnh by, cc HS khc chun b nhn xt v b sung. HS1: Trong cht bo khng tinh khit HS1: S mol KOH cn trung ha thng ln mt lng nh axit mono axit t do trong 1 gam cht bo cacboxylic t do. Tnh lng NaOH 7 1 n= . = 1, 25.104 mol cn trung ha 2 gam cht bo c ch 56 1000 s axit bng 7? nKOH = nNaOH = 1,25.10 4

mNaOH = 5mg trung ha axit t do trong 2 gam cht bo cn 10 mg NaOH.

HS2: Bng phng php ha hc, hy HS2: Cho vo NaOH un si cht phn bit du m bi trn my v du no khng si l du m bi trn my thc vt (triolein), m ng vt (hirocacbon no). (tristearin)

Hai cht cn li cho I2 vo un nh, cht lm nht mu I2 th l triolein cn li l tristearin.

Hot ng 2 I. X PHNG 1. KHI NIM

GV t vn : Trong cuc sng ra, HS tho lun a ra nhn xt: git sch cc vt bn ngi ta thng X phng dng nhng ha cht no? Bt git (om, v dn,...) Thuc ty Gia-ven Chanh, xng, cn...
56

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV chuyn tip: Thng thng ta hay HS nghin cu SGK v nhn xt: s dng x phng v bt git. Vy x X phng l hn hp cc mui Na phng l g, c thnh phn nh th no? hoc K ca axit bo c thm ph gia. GV cho HS nghin cu SGK v gii Thnh phn x phng gm: quyt cc vn trn. + Ch yu l mui Na ca axit panmitic hoc axit stearic. + Cht n l cht dit khun, cht ty mi, cht to hng,...
Hot ng 3 2. PHNG PHP SN XUT

GV: Da vo kin thc hc sn HS: sn xut c x phng ta un xut c x phng ta lm nh th no. cht bo vi dung dch kim d nh NaOH, KOH... Vit phng trnh ha hc minh ha? (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 GV yu cu HS: trnh by phng php HS tho lun thnh phn sn phm: tch ly x phng. X phng. Glixerol. NaOH d. Cho mui n (NaCl) vo hn hp th x phng (mui ca axit bo) ni ln c tch ra ri trn vi ph gia th c x phng GV gii thiu: ngy nay x phng c sn xut t ankan (sn phm du m) theo s :
Na 2CO3 O2 ,xt ankan axit bo x phng.

HS: Vit phng trnh ha hc

R1CH2CH2R1 + 3O2 2R1COOH

+ 2H2O Yu cu HS ly v d minh ha cho s 2RCOOH + Na2CO3 2RCOONa + . CO2 + H2O 57

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 4 II. CHT GIT RA TNG HP 1. KHI NIM GV cho HS nghin cu SGK v t vn HS nghin cu SGK v nhn xt: : Cht git ra tng hp l g? Ti Cht git ra tng hp l nhng cht sao li dng cht git ra thay x c tnh nng git ra nh x phng phng? nhng khng phi x phng. To ra cht ty ra tng hp p ng nhu cu a dng ca i sng. GV b sung: Nguyn nhn chnh sn xut bt git HS lng nghe v ghi bi. ra tng hp l khc phc nhc im ca x phng, lm mt tc dng trong nc cng (s nghin cu sau). Bt git tng hp c thnh phn l mui ca:

+ Natri ankylsunfat ROSO3Na + Natri ankylsunfonat RSO3Na + Natri ankylbenzensunfonat RC6H4SO3Na Trong R l gc ankyl cha t 1018 nguyn t C
Hot ng 5 2. PHNG PHP SN XUT

GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt: cu HS nhn xt v: Nguyn liu t du m. Nguyn liu sn xut. S S . Du m axit oexylbenzensunfonic natri oexylbenzensunfonat. Cho v d minh ha. V d: CH3(CH2)11C6H4SO3H+Na2CO3 CH3(CH2)11C6H4SO3Na+NaHCO3 58

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 6 III. TC DNG TY RA CA X PHNG V CHT GIT RA TNG HP

GV t vn : x phng c c im, HS tho lun v gii quyt vn . cu to nh th no m c tc dng git X phng c cu to gm c gc axit ra. bo R v c nhm COONa. GV hng dn HS gii quyt vn : HS quan st v nhn xt: CH3COOH + Lm cc th nghim Ly mt t CH3COOH ha tan vo nc. yu cu HS nhn xt v tan GV b sung: CH3COOH tan c nhm HS quan st: nhn thy du ha khng COONa a nc (tan tt trong nc) tan trong nc ni ln pha trn. ging metanol, axit axetic... Ly mt t du ha (thnh phn l hirocacbon ) cho vo nc yu cu HS quan st v nhn xt v tan. GV b sung: v du ha k nc th khng tan trong nc m tan tt trong cc dung mi k nc nh benzen, du m... GV yu cu HS lin h v tnh tan gia HS nhn xt x phng c hai nhm: CH3COONa v du ha vi x phng. Nhm COONa a nc tan tt trong nc. Nhm R (gc axit bo) k nc t tan trong nc. GV chiu ln mn hnh cu to ca x GV chiu ln mn hnh cu to ca x phng. Yu cu HS nhn xt. phng. Yu cu HS nhn xt. O C .. () (+) O : Na .. 59 tan tt trong nc.

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

HS quan st v nhn xt: X phng c cu trc lng cc mt phn a nc, mt phn k nc. GV chiu tip ln mn hnh (hnh 1.8 HS quan st, tho lun v kt lun vn SGK) yu cu HS trnh by c ch git Nhm R khng a nc thm nhp vo ra ca x phng. vt du bn, nhm COO Na+ a nc li ko cht bn v phn t nc. Kt qu vt du b phn chia thnh cc ht rt nh c gi cht bi cc phn t x phng, khng bm vo vt rn na m b phn tn trong nc, ri b ra tri i. GV: Khi git ra c phn ng ha hc HS nhn xt: Khng c phn ng ha hc xy ra m git ra da trn c ch xy ra hay khng? Ti sao? k nc v a nc tch cht bn ra. GV b sung: HS nghe ging v ghi bi. X phng b mt tc dng trong nc cng (nc cha nhiu ion Ca2+, Mg2+ ) do c phn ng ha hc. C17H35COO+Ca2+(C17H35COO)2Ca Canxi stearat Bt git tng hp cng c c ch git ra nh x phng nhng khng b mt tc dng git ra trong nc cng.
Hot ng 7 CNG C BI BI TP V NH

GV chiu cc cu hi sau ln mn hnh HS tho lun: HS cng c kin thc hc:

1. Trnh by c ch hot ng ca cht git ra

60

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

2. Trong cc cht sau, cht no khng HS: p n C c tc dng git ra

A. Natri stearat B. Kali oleat C. Nc Gia-ven D. Natri oexylbenzensunfonat

3. tng kh nng git ra trong thc HS: p n D t, ngi ta thng thm cht no

A. Nc Gia-ven C. Baz

B. Axit D. Enzim

4. git sch o, ngi ta thng HS: p n B git theo cch

A. Cho trc tip x phng ln kh khong 1020 pht sau x bng nc B. Ha tan x phng vo nc ngm qun o vo mt thi gian sau gi nhiu ln vi nc D. Ha tan x phng vo nc, cho qun o vo v k ri em phi C. Cho x phng vo nc giaven sau cho trc tip ln vt bn, ngm khong 30 pht ri x sch bng nc
Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5 (SGK) D. HNG DN GII BI TP SGK 2. A. B. S C. D. 3. a) Phng trnh ha hc (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 (1) (C15H31COO)3C3H5 + 3NaOH 3C15H31COONa + C3H5(OH)3 (2) (C17H33COO)3C3H5 + 3NaOH 3C17H33COONa + C3H5(OH)3 (3)

61

4.

5.

200000 = 224, 72 (mol) 890 500000 S mol tristearoylglixerol = = 565, 61(mol) 884 300000 S mol tristearoylglixerol = = 372, 21(mol) 806 Theo (1), khi lng natri stearat: 224,72.3.306 = 206292,96 (g) Theo (2), khi lng natri oleat: 565,61.3.304 = 515836,32 (g) Theo (3), khi lng natri panmitat: 372,21.278.3 = 310423 (g) Tng khi lng mui thu c = 1032552,42 (g) V hiu sut ca c qu trnh bng 90% Khi lng mui thu c l 929297,18 (g) X phng ch thun li khi s dng trong nc mm. Cht git ra tng hp dng c ngay c trong nc cng. Vic khai thc cc ngun du, m ng, thc vt sn xut x phng dn n s mt cn bng sinh thi, gy bt li cho mi trng. Phng trnh ha hc (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH 3 C17H35COONa + C3H5(OH)3 890 kg 918 kg x kg 720 kg x = 698,04 kg tristearin 698, 04 Khi lng cht bo = .100 = 784,3(kg) 89 b) S mol tristearoylglixerol =

Bi 4. LUYN TP: ESTE V CHT BO

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS cng c kin thc v: Cu to, phn loi, tnh cht v este v lipit. Cch cch gi tn, vit ng phn ca este v cht bo. HS hiu: Mi lin quan gia cu trc, tnh cht c trng v phng php iu ch ca este v cht bo.

62

2. K nng Gii thnh tho bi tp v este v cht bo. Bit phn bit este vi cc cht hc.

Vn dng kin thc hc vit ng cc dng phn ng thy phn ca este v cht bo.
B. CHUN B CA GV V HS GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp.

H thng bi tp n tp, h thng tnh cht ha hc ca este. HS: n tp bi este, lipit v xem trc bi luyn tp.
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. KIN THC CN NM VNG 1. KHI NIM

GV chia HS theo nhm (4 nhm) v HS tho lun v a ra kt qu: giao cc ni dung luyn tp. GV yu cu HS nhm 1 nu khi nim este, cng thc este no n chc mch h, este khng no c 1 lin kt C=C n chc. c im cu to ca este? HS nhm 1 tho lun. Khi thay th nhm OH trong phn t axit cacbo xylic bng nhm OR ta c hp cht este Cng thc este no n chc mch h CnH2nO2(n 2) Cng thc este khng no c 1 ni i C=C n chc mch h CnH2n2O2(n 3) c im cu to: c nhm COOR vi R l gc hirocacbon GV yu cu HS nhm 2 nu khi HS: Cht bo l trieste ca axit bo c mch cacbon di vi glixerol nim cht bo, axit bo? Cho v d? Axit bo l axit c s C chn, c t 1224 nguyn t cacbon, mch khng phn nhnh 63

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

V d: C17H35COOH, C17H33COOH, C15H31COOH, C17H31COOH,...

Hot ng 2 2. TNH CHT HA HC GV yu cu HS nhm 3 nu tnh cht HS: tho lun ha hc ca este v cht bo Este ni chung v cht bo ni ring: Phn ng thy phn trong mi trng axit

RCOOR'+H2O RCOOH+R'OH Phn ng x phng ha RCOOR'+NaOH RCOONa +R'OH V d: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH C17H35COONa + C3H5(OH)3 CH3COOCH3 + NaOH CH3COONa + CH3OH + Phn ng gc hirocacbon (C17H33COO)3C3H5 + 3H2 (C17H35COO)3C3H5 Phn ng cng H2, cng Br2, trng hp ca este khng no. GV yu cu HS nhm 4 hon thnh s phn ng sau y Axit
1 4 2 3 6 5 7

Mui
8 11 12

Este
9 10

Ancol

Anehit

64

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

HS nhm 4 tho lun a ra kt qu cc phng trnh ha hc

men C2H5OH + O2 CH3COOH + H2O 2, 7. CH3COOC2H5 + NaOH CH3COONa + C2H5OH

1.

H 2SO4 c, t 3, 4. CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O

5. 6. 8. 9. 10. 11. 12.

H+ CH3COOC2H5 + H2O CH3COOH + C2H5OH

CH3COOH + NaOH CH3COONa + H2O CH3COOCH=CH2 + NaOH CH3COONa + CH3CHO

Ni, t CH3CHO + H2 C2H5OH t C2H5OH + CuO CH3CHO + H2O + Cu t CH3CHO + 2Cu(OH)2 + NaOH CH3COONa + Cu2O + 3H2O Mn , t 2CH3CHO + O2 2CH3COOH
2+ o o o o

Hot ng 3 II. BI TP

GV nhn xt kt qu trnh by ca cc HS lng nghe, t b sung cc kin thc nhm, b sung kin thc cho HS t h cn thiu. thng ha v chng este lipit. GV chiu cc bi tp sau ln mn hnh HS cc nhm tho lun cho kt qu. cho HS tho lun. 1. So snh cht bo v este v: Thnh 1. Thnh phn ca este u gm c cc phn nguyn t, c im cu to nguyn t C, H, O Cht bo l este ca axit bo v gixerol phn t v tnh cht ha hc. nn c 3 nhm CO Este c mt hay nhiu nhm CO lin kt gc OR 2. Khi un hn hp 2 axit cacboxylic 2. C th thu c 6 trieste l: vi glixerol (axit H2SO4 lm xc tc) c th thu c my trieste? Vit cng thc cu to ca cc cht ny R1COOCH2 R1COOCH R1COOCH2 R2COOCH2 R2COOCH R2COOCH2 65

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

R1COOCH2 R2COOCH R2COOCH2 R1COOCH2 R2COOCH R1COOCH2

3. Khi thy phn (xc tc axit) mt 3. Chn p n B este thu c glixerol v hn hp axit stearic C17H35COOH v axit panmitic C15H31COOH theo t l 2:1. Este c th c cng thc cu to no sau y

R2COOCH2 R1COOCH R1COOCH2 R2COOCH2 R1COOCH R2COOCH2

A.

C17H35COOCH2 C17H35COOCH C17H35COOCH2

B.

C17H35COOCH2 C17H31COOCH C17H35COOCH2

C.

C17H35COOCH2 C17H33COOCH C15H31COOCH2

D.

C17H35COOCH2 C15H31COOCH C15H31COOCH2

66

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

4. Lm bay hi 7,4 gam mt este A 4. no, n chc thu c mt th tch a) Cng thc phn t ca A l C3H6O2 hi bng th tch ca 3,2 gam oxi b) Cng thc cu to ca A l cng iu kin nhit , p sut. HCOOC2H5 etyl fomiat a) Tm cng thc phn t ca A.

b) Thc hin x phng ha 7,4 gam A vi dung dch NaOH n khi phn ng hon ton thu c 6,8 gam mui. Tm cng thc cu to v gi tn A.
5. Khi thy phn a gam mt este X 5. n C3H5 (OH)3 = 0,01 mol thu c 0,92 gam glixerol, 3,02 gam 3, 02 = 0, 01 mol natri linoleat C17H31COONa v m n C17 H31COOH = 302 gam mui natri oleat C17H33COONa. n C17 H33COOH = 0, 02 mol Tnh gi tr ca a v m. Vit cng thc m = 0,02.304=6,08 gam cu to c th c ca X.

X l: C17H31COOC3H5(C17H33COO)2 nX = nglixerol = 0,01 mol a = 0,01.882 = 8,82 gam

6. Thy phn hon ton 8,8 gam este 6. Chn p n C n chc, mch h X vi 100ml dung dch KOH 1M(va ) thu c 4,6 gam mt ancol Y. Tn gi ca X l

A. etyl axetat C. etyl axetat

B. etyl propionat D. propyl axetat

7. t chy hon ton 3,7 g mt este 7. Chn p n B n chc X thu c 3,36 lt CO2 (ktc)

V 2,7 gam nc. Cng thc phn t ca X l A. C2H4O2 C. C4H8O2 B. C3H6O2 D. C5H8O2 67

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

8. 10,4 gam hn hp X gm axit 8. Chn p n B axetic v etyl axetat tc dng va vi 150ml dung dch NaOH 4%. Phn trm khi lng ca etyl axetat trong hn hp bng

A. 22% C. 59,7%

B. 40,3% D. 88%

GV chiu h thng bi tp sau cho HS luyn tp thm: 1. un nng 18g axit axetic vi 9,2g ancol etylic c mt H2SO4 c c xc tc. Sau phn ng thu c 12,32g este. Hiu sut ca phn ng l A. 35,42 % B. 46,67% C. 70,00% D. 92,35% p n C 2. t chy hon ton 0,11g este th thu c 0,22g CO2 v 0,09g H2O. S ng phn ca cht ny l A. 3 B. 4 C, 5 D. 6 p n B 3. t chy hon ton 5,6 lt (ktc) hn hp hi hai este no, mch h, n chc l ng ng lin tip thu c 19,72 lt kh CO2 (ktc). X phng ho hon ton cng lng este trn bng dung dch NaOH to ra 17g mt mui duy nht. Cng thc ca hai este l A. HCOOC2H5 v HCOOC3H7 B. CH3COOCH3 v CH3COOC2H5 C. HCOOC3H7 v HCOOC4H9 D. CH3COOC2H5 v CH3COOC2H5 p n A 4. Hp cht thm A c cng thc phn t C8H8O2. Khi phn ng vi dung dch NaOH thu c hai mui. S ng phn cu to ca A ph hp vi gi thit trn l A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 p n C 5. Cho 0,1mol este A tc dng va vi dung dch cha 0,2 mol NaOH thu c hn hp hai mui ca hai axit hu c u n chc v 6,2g mt ancol B.

68

Vy cng thc ca B l A. C2H4(OH)2 C. CH3CH2CH2OH

B. CH2(CH2OH)2 D. CH3CH2CHOHCH2OH

p n A 6. Chia m (gam) mt este X thnh hai phn bng nhau. Phn mt b t chy hon ton thu c 4,48 l kh CO2 (ktc) v 3,6g H2O. Phn hai tc dng va vi 100ml dung dch NaOH 0,5M. Gi tr ca m l A. 2,2g B. 6,4g C. 4,4g D. 8,8g p n D 7. S ng phn l este c kh nng tham gia phn ng trng bc ng vi cng thc phn t C4H8O2 l A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 p n B 8. t chy hon ton 1 g mt este X n chc, mch h, c mt ni i C=C thu c 1,12 lt kh CO2 (ktc) v 0,72g H2O. Cng thc phn t ca X l A. C4H8O2 B. C5H10O2 C. C4H6O2 D. C5H8O2 p n D 9. tng hiu sut phn ng este ho cn: A.Tng nng mt trong cc cht ban u. B. Dng cht xc tc H2SO4 c.

C. Tch bt este ra khi hn hp sn phm. D. Tt c cc yu t trn. p n D

10. Lm bay hi 10,2 g mt este A p sut p1 thu c mt th tch hi bng th tch ca 6,4 g kh O2 cng nhit , p sut p2 (bit p2=2p1). Cng thc phn t ca A l

A. C3H6O2
p n D

B. C2H4O2

C. C3H2O4

D. C5H10O2

11. X phng ho ho hon ton 89g cht bo X bng dung dch NaOH thu c 9,2g glixerol. S gam x phng thu c l

A. 91,8g
p n A

B. 83,8g

C. 79,8g

D. 98,2g

69

12. Thu phn hon ton 0,1mol este (RCOO)3R' bng dung dch NaOH thu c 28,2g mui v 9,2 gam ancol. Cng thc phn t ca este l A. (C2H5COO)3C3H5 B. (C2H3COO)3C3H5

C. (C2H3COO)3C4H7 D. (C3H7COO)3C3H5 p n B 13. Cho 4,4g cht X (C4H8O2) tc dng vi mt lng dung dch NaOH va c m1 gam ancol v m2 gam mui. Bit s nguyn t cacbon trong phn t ancol v phn t mui bng nhau. Gi tr ca m1, m2 l A. 2,3g v 4,1g B. 4,1g v 2,4g C. 4,2g v 2,3g D. 4,1g v 2,3g p n D 14. Cho 0,15mol hn hp hai este n chc phn ng va vi 0,25mol NaOH v to thnh hn hp hai mui v mt ancol c khi lng tng ng l 21,8g v 2,3g. Hai mui l A. CH3COOC6H5 v CH3COOC2H5 B. CH3COOC6H5 v CH3COOCH3 C. HCOOC6H5 v HCOOC2H5 D. HCOOC6H5 v CH3COOCH3 p n C
15. Este X n chc cha ti a 4 nguyn t cacbon trong phn t. Thu phn hon ton X thu c Y, Z bit rng Y, Z u c phn ng trng bc. Cng thc cu to ca X c th l

A. CH3COOCH=CH2 C. HCOOCH=CH2
p n C

B. HCOOC2H5 D. HCOOCH2CH=CH2

16. Este X n chc cha ti a 5 nguyn t cacbon trong phn t. Thu phn hon ton X thu c Y, Z bit rng Y, Z u c phn ng trng bc. C bao nhiu ng phn ph hp vi cu to ca X? A. 2 B. 3 C.4 D.5 p n C 17. X phng ho este A n chc no ch thu c mt cht hu c B duy nht cha natri. C cn, sau thm vi ti xt ri nung nhit cao c mt

70

ancol C v mt mui v c. t chy hon ton ancol ny c CO2 v hi nc theo t l 2:3. Cng thc phn t este l A. C3H4O2 B. C2H4O2 C. C4H6O2 D. C3H6O2
p n A 18. Cho este X c cng thc cu to thu gn CH3COOCH=CH2. iu khng nh no sau y l sai: A. X l este cha no n chc

B. X c iu ch t phn ng gia ancol v axit tng ng C. X c th lm mt mu nc brom D. X phng ho cho sn phm l mui v anehit p n B 19. iu ch este phenylaxetat ngi ta cho phenol tc dng vi cht no sau y? A. CH3COOH B. CH3CHO C. CH3COONa D. (CH3CO)2O p n D 20. Cho 7,4g este X no, n chc phn ng vi lng d dung dch AgNO3/NH3 thu c 21,6g kt ta. Cng thc phn t ca este l A. HCOOCH3 B. CH3COOC2H5 C. HCOOC2H5 D. CH3COOC2H3 p n C

71

Chng 2. CACBOHIRAT
Bi 5. GLUCOZ
A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit:

Cng thc phn t, c im cu to, ng phn ca glucoz. Tnh cht cc nhm chc ca glucoz gii thch cc hin tng ha hc. S chuyn ha gia hai ng phn: glucoz v fructoz.
HS hiu:

Tnh cht cc nhm chc trong phn t glucoz v fructoz, vn dng tnh cht gii thch tnh cht ha hc ca glucoz v fructoz. Phng php iu ch, ng dng ca glucoz v fructoz.
2. K nng

Khai thc mi quan h gia cu trc phn t v tnh cht ha hc. Rn luyn k nng quan st, phn tch cc kt qu th nghim. Gii cc bi tp c lin quan n hp cht glucoz, fructoz.
3. Tnh cm, thi

Vai tr quan trng ca glucoz v fructoz trong i sng v sn xut t to hng th cho HS mun nghin cu, tm ti v hp cht glucoz, fructoz.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. Cc m hnh phn t glucoz, fructoz, hnh v, tranh nh c lin quan n bi hc (nu c) Ho cht: Glucoz, dung dch CuSO4, dung dch NaOH. dung dch AgNO3, dung dch NH3 Dng c: ng nghim, cp ng nghim, b gi th nghim. HS: n tp kin thc v anehit, ancol v xem trc bi glucoz.

72

C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 KHI QUT CHUNG V CACBOHIRAT

GV gii thiu cho HS v cacbohirat HS lng nghe v ghi bi. l: nhng hp cht hu c phc tp, thng c cng thc phn t chung l Cn(H2O)m Gm: Monosaccarit: glucoz, fructoz isaccrit: saccaroz, mantoz Polisaccarit: xenluloz, tinh bt
Hot ng 2 I. TNH CHT VT L V TRNG THI T NHIN

GV lm th nghim: ha tan glucoz trong nc v th mt s tnh cht yu cu HS nhn xt v tnh cht vt l.

HS quan st v nhn xt:

Glucoz l cht rn, dng tinh th, khng mu, c v ngt khng bng ng saccaroz, tan tt trong nc to GV b sung: glucoz c 2 nhit dung dch khng mu. nng chy khc nhau glucoz c 2 dng tn ti tonc =116oC(dng ), tonc =150oC(dng )

GV yu cu HS nghin cu SGK v HS nghin cu SGK v nhn xt: nhn xt v trng thi t nhin ca Glucoz c trong hu ht cc b glucoz. phn ca cy: l, hoa, qu, r...
Trong mu ngi c mt lng nh glucoz hu nh khng i(0,1%) Trong mt ong glucoz chim khong 30%.

73

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 3 II. CU TO PHN T

GV gii thiu glucoz c cng thc HS nghin cu SGK v nhn xt: phn t l C6H12O6,... Cn tin hnh cc th nghim Yu cu HS nghin cu SGK v gii Cho glucoz vo dung dch AgNO3 quyt cc vn sau: trong NH3 un nng thy Ag xut hin
xc inh cng thc cu to ca chng t glucoz c nhm CHO glucoz cn tin hnh nhng th Cho glucoz tc dng vi Cu(OH)2 nghim no? cho dung dch mu xanh lam. Chng t Kt qu thu c qua tng th glucoz co nhiu nhm OH v tr k nhau. nghim Rt ra kt lun v cu to ca Kh ha hon ton glucoz cho glucoz hexan chng t c 6 nguyn t C trong glucoz to thnh mt mch khng Vit cng thc cu to. nhnh. (GV hng dn, iu khin HS xc

nh cu to ca glucoz).

Glucoz tc dng vi (CH3CO)2O d to ra este cha 5 gc CH3COO chng t phn t c 5 nhm OH

T cc d kin trn chng t glucoz c cu to. CH2 CH CH CH CH CHO OH OH OH OH OH GV b sung: trong thc t glucoz ch HS lng nghe v ghi bi. yu tn ti dng mch vng (chim 99,1% l dng mch h). Trong mch vng c 2 dng khc nhau: glucoz, glucoz. GV chiu ln mn hnh cng thc cu HS quan st. to ca glucoz (hnh 2.2 SGK) ln mn hnh

74

Hot ng ca GV CH2OH CH2OH

Hot ng ca HS

H HO OH H

O H
H OH

OH OH HO H

H H

O OH H H
OH

glucoz

glucoz

Gii thiu cho HS v dng glucoz, glucoz

Hot ng 4 III. TNH CHT HO HC

GV yu cu HS thit lp mi lin h HS tho lun v nhn xt: gia cu to v tnh cht ca glucoz. Glucoz c 1 nhm CHO nn c tnh cht ca anehit(c phn ng cng H2, trng gng, cng dung dch brom).
Glucoz c nhiu nhm OH k nhau nn c tnh cht ca ancol a chc (tc dng vi Na, vi axit, vi Cu(OH)2). 1. TNH CHT CA ANCOL A THC
a) Tc dng vi Cu(OH)2 GV lm th nghim: Cho vo ng nghim vi git dung dch CuSO4 0,5%, 1 ml dung dch NaOH 10%. Sau khi phn ng xy gn b phn dung dch sau thm 2ml dung dch glucoz 1% lc nh ng nghim. Yu cu HS: Quan st. Nu hin tng. Gii thch. Vit phng trnh ha hc.

HS quan st th nghim Hin tng: + Cho NaOH vo dung dch CuSO4 thy c kt ta xanh xut hin. + Cho glucoz vo th Cu(OH)2 tan to thnh dung dch mu xanh lam. Gii thch: nhit thng vi Cu(OH)2 cho phc ng tng t glixerol Phng trnh ha hc 2C6H12O6 + Cu(OH)2 (C6H11O6)2Cu + 2H2O 75

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

b) Phn ng to este

GV gii thiu cho HS bit glucoz c HS vit phng trnh ha hc th to este cha 5 gc axit axetic bng C6H12O6 + 5(CH3CO)2O cch cho glucoz tc dng vi C6H7O(OCOCH3)5 + 5CH3COOH (CH3CO)2O c mt piridin. Yu cu HS vit phng trnh ha hc.
Hot ng 5 2. TNH CHT CA ANEHIT N CHC a) Oxi ha glucoz

GV lm th nghim: Cho vo ng nghim 1 ml dung dch AgNO3 1% sau nh t t dung dch NH3 5% v lc u n khi thu c dung dch trong sut

HS quan st v nhn xt:

Hin tng:

Khi cho dung dch NH3 vo dung dch AgNO3 ban u xut hin kt ta sau kt ta tan dn.

Thm tip 1 ml dung dch glucoz un Khi cho glucoz vo v un nng th nng nh ng nghim. Yu cu HS: trn thnh ng nghim xut hin mt Quan st. lp Ag sng nh gng.
Nu hin tng Gii thch Vit phng trnh ha hc. Gii thch:

Ag+ kt ta v tan trong dung dch NH3 do to phc tan [Ag(NH3)2]OH. phc [Ag(NH3)2]OH oxi ha glucoz thnh amonigluconat tan vo dung dch v gii phng Ag kim loi bm trn thnh ng nghim.
Phng trnh ha hc

C5H6(OH)5CHO
t0

2[Ag(NH3)2]OH 3NH3 + H2O

C5H6(OH)5COONH4 + 2Ag +
amonigluconat

GV: lm th nghim cho vo ng HS quan st v nhn xt: nghim vi git dung dch CuSO4 Hin tng 76

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

0,5%, 1 ml dung dch NaOH 10%. Sau khi phn ng xy gn b phn dung dch sau thm 2ml dung dch glucoz 1% lc nh ng nghim. Thm tip 1 ml dung dch glucoz un nng nh ng nghim. Yu cu HS:
Quan st. Nu hin tng. Gii thch. Vit phng trnh ha hc.

Khi cho dung dch NaOH vo dung dch CuSO4 xut hin kt ta xanh. Khi cho glucoz vo v un nng th trong dung dch xut hin kt ta gch.
Gii thch

Khi cho dung dch NaOH vo dung dch CuSO4 xut hin kt ta xanh v to ra Cu(OH)2. Khi cho glucoz vo v un nng th Cu2+ oxi ha glucoz to thnh Cu+ (Cu2O) mu gch.
Phng trnh ha hc

2NaOH+CuSO4Cu(OH)2+Na2SO4 C5H6(OH)5CHO+Cu(OH)2 + NaOH

t C5H6(OH)5COONa + Cu2O ( gch)
0

+ 2H2O

GV b sung: Ngoi hai phn ng oxi ha glucoz trn th brom cng c th oxi ha glucoz theo phng trnh ha hc: C5H6(OH)5CHO + Br2 + H2O C5H6(OH)5COOH + 2HBr
b) Kh glucoz

GV gii thiu glucoz c mt nhm HS vit phng trnh ha hc. Ni,t 0 CHO nn c th tham gia phn ng CH OH[CHOH]CHO+H 2 2 cng hiro ging anehit to ra sobitol. CH2OH[CHOH]4CH2OH Yu cu HS vit phng trnh ha hc. sobitol

77

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 6

3. PHN NG LN MEN GV yu cu HS trnh by cc phng HS tho lun php iu ch ancol etylic. Ancol etylic c iu ch t:
Hirat ha etilen. Thy phn dn xut halogen. Hiro ha CH3CHO. Thy phn este. Ln men glucoz.

Vit phng trnh ha hc iu ch HS vit phng trnh ha hc: ancol t glucoz. men C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 GV gii thiu: HS lng nghe. Khi c mt mt loi vi khun c bit gi l saccharomyces cerevisae th glucoz s ln men to thnh CO2 v etanol. Thc cht qu trnh ln men l mt chui nhiu phn ng phc tp ni tip nhau nh tc dng xc tc ca men zimaza c trong c th con men. GV b sung: Ngoi phn ng ln men to thnh ancol th glucoz cn c phn ng ln men lactic c phng trnh ha hc. men lactic C6H12O6 2CH3CH(OH)COOH Hot ng 7 IV. IU CH V NG DNG 1. IU CH GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt: cu: Trong cng nghip glucoz c iu ch t tinh bt, xenluloz. 78

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Trong cng nghip glucoz c Xc tc cho phn ng l dung dch iu ch t nhng nguyn liu no? HCl hoc enzim. Xc tc cho phn ng. Vit phng trnh ha hc. Phng trnh ha hc
enzim (C6H10O5)n + nH2O

nC6H12O6 GV b sung:
Trong t nhin cy xanh tng hp glucoz t CO2 v H2O nh tc dng ca dip lc theo phng trnh ha hc

6CO2 + 6H2O + 673 kcal C6H12O6 + 6O2

Ngoi ra glucoz cn c tng hp t HCHO theo phng trnh ha hc:
Ca(OH)2 6HCHO C6H12O6

Hot ng 8

2. NG DNG GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt cu HS nu cc ng dng ca glucoz. Glucoz l cht dinh dng quan trng.
Trong y hc glucoz c dng lm thuc tng lc cho ngi gi, tr em v ngi m. Trong cng nghip c dng trng gng, trng rut phch. iu ch ancol etylic

GV nhn xt v b sung: glucoz v khng c nn c dng trng gng, trng rut phch (anehit thng rt c c hi cho con ngi).

79

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 9 V. FRUCTOZ

GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt: cu Cng thc phn t C6H12O6 l ng Cng thc phn t. phn ca glucoz.
c im cng thc cu to. Tnh cht vt l, trng thi t nhin. Cng thc cu to

Dng h CH2 CH CH CH C CH2 OH OH OH OH O OH Dng vng: c 2 dng l dng v dng

c im cu to dng h l

+ Mch C khng phn nhnh + C 5 nhm OH + C mt nhm xeton

Tnh cht vt l, trng thi t nhin

+ Fructoz l cht rn kt tinh d tan trong nc, c v ngt hn ng ma. + Fructoz c nhiu trong qu ngt, c bit l trong mt ong c khong 40% fructoz. GV: T cng thc cu to ca fructoz HS tho lun v nhn xt: yu cu HS d on tnh cht ha hc Fructoz c nhiu nhm OH nn c ca fructoz. tnh cht ca ancol a chc. + Tc dng vi Cu(OH)2 to phc. + Tc dng vi (CH3CO)2O.
Fructoz c nhm xeton nn c phn ng cng H2.

GV t vn : C mt nhm xeton HS tho lun, gii quyt vn : (th khng c phn ng trng bc) 80

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

nhng trong thc t th fructoz c Do c phn ng trng gng, kh phn ng trng bc, kh Cu(OH)2. Cu(OH)2 th trong dung dch phi c hp cht c nhm CHO.
Fructoz khng c nhm CHO. fructoz phi chuyn thnh hp cht c nhmCHO.

GV b sung: Trong mi trng OH th tn ti cn bng fructoz glucoz nn c

HS ghi bi.

th xem trong mi trng OH (NH3, NaOH) th fructoz c phn ng vi AgNO3/NH3, Cu(OH)2/NaOH. GV yu cu HS nhn bit glucoz, HS tho lun v nhn xt fructoz. Nu dng AgNO3/NH3, Cu(OH)2/OH Th khng th nhn bit v mi trng OH Phi dng cht khng c mi trng baz m ch phn ng vi 1 trong 2 cht cho hin tng c th nhn bit c. Vy dng dung dch Br2 ch c glucoz phn ng c.
Hot ng 10 CNG C BI V BI TP V NH

GV nhc li cc ni dung c bn cn HS lng nghe v h thng li cc kin thc hc. nh gip HS cng c kin thc:
Cu to dng mch h ca glucoz, fructoz. Tnh cht vt l ca glucoz, fructoz.

+ Glucoz c tnh cht ca ancol a chc to phc vi Cu(OH)2, to este 5 nhm chc. 81

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

+ Glucoz c tnh cht ca anehit(tc dng vi H2, trng bc, kh Cu(OH)2, cng dung dch Br2). + Fructoz l ng phn ca glucoz. C th chuyn thnh glucoz trong mi trng OH. GV chiu cc bi tp sau ln mn hnh HS quan st v tho lun cho HS tho lun
1. Dung dch c dng lm thuc tng p n B lc trong y hc l

A. Saccaroz C. Fructoz

B. Glucoz D. Mantoz

2. Mt loi tinh bt c khi lng mol p n B phn t l 29160 vc. S mt xch (C6H10O5) c trong phn t tinh bt l

A. 162

B. 180

C.126 D. 108

3. iu ch 45 gam axit lactic t p n B tinh bt qua con ng ln men lactic, hiu sut thy phn tinh bt v ln men

lactic tng ng l 90% v 80%. Khi lng tinh bt cn dng l A. 50g C. 56g B. 56,25g D. 62,5g

4. C 4 cht: Axit axetic, glixerol, p n B ancol etylic, glucoz. Ch dng mt thuc th no sau y c th phn bit c 4 cht trn?

A. Qu tm C. CuO 82

B. CaCO3 D.Cu(OH)2 /OH

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV nhn xt kt qa trnh by ca HS V giao bi tp v nh.

Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5, 6. (SGK) D. HNG DN GII BI TP TRONG SGK 1. 2. 5.

Chn p n A Chn p n A Nhn bit cc hp cht trong dy sau: a).

Cht cn tm

3,4. Tham kho kin thc trong SGK

Thuc th Qu tm Cu(OH)2 lc nh Cu(OH)2 trong mi trng OH v un nng

Glucoz Khng i mu dd xanh lam gch

Glixerol Khng i mu dd xanh lam Khng c kt ta

Etanol Khng i mu Khng tan

Axit axetic

b).
Cht cn tm Thuc th Cu(OH)2 lc nh Cu(OH)2 trong mi trng OH v un nng Fructoz dd xanh lam gch (nhn ra fructoz) Glixerol dd xanh lam ____ Etanol

c).
Cht cn tm Thuc th Qu tm Cu(OH)2 lc nh Cu(OH)2 trong mi trng OH v un nng Glucoz Khng i mu dd xanh lam gch Glixerol Khng i mu dd xanh lam ____ Etanol Khng i mu __ Axit axetic

Ghi ch: () khng c hin tng g; (x) cht nhn c.

83

6.

nglucoz =

36 = 0, 2mol 180
0

Phng trnh ha hc:

t C5H6(OH)5CHO + 2[Ag(NH3)2]OH C5H6(OH)5COONH4

+ 2Ag + 3NH3 + H2O

E. T LIU THAM KHO 1. Qua phn tch nh tnh v nh lng, ngi ta xc nh c cng thc phn t ca glucoz l C6H12O6. Mun thit lp cng thc cu to ca glucoz phi xc nh s c mt ca cc nhm chc v mch cacbon nh th no da vo cc th nghim sau y:

Th nghim (1): Khi cho glucoz tc dng vi HI v photpho thu c hexan phn t glucoz c 6 nguyn t cacbon, mch h v khng phn nhnh. Th nghim (2): Khi cho glucoz tc dng vi hiroxylamin cho oxim v tc dng vi phenylhirazin cho hirazon phn t glucoz c nhm chc cacbonyl (>C=O). Th nghim (3): Cho glucoz tc dng vi nc brom thu c axit gluconic (C5H1105)COOH, mt axit monocacboxylic. T th nghim (2) v (3) glucoz c nhm chc anehit (CH=O) Th nghim (4): Khi cho glucoz thc hin phn ng este ha vi anehit axetic hay axetyl clorua thu c pentaOaxetylglucoz glucoz c 5 nhm OH. Th nghim (5): Khi oxi ha glucoz bng HNO3 thu c axit icacboxylic glucoz c cha c hai nhm chc CHO v CH2OH.

S xc nh cu to glucoz:

84

CHO CHOCOCH3 CHOCOCH3 CHOCOCH3 CHOCOCH3 CH2OCOCH3 PentanOaxetyl glucoz CH3 CH2 CH2 CH2 CH2 CH3 HI P () CHO CHOH CHOH CHOH CHOH CH2OH Glucoz H2NOH (CH3CO)2O C6H5NHNH2

CH=NNHC6H5 CHOH CHOH CHOH CHOH CH2OH Phenyl hirazon CH=NOH CHOH CHOH CHOH CHOH CH2OH

Hexan
COOH CHOH CHOH CHOH CHOH CH2OH Br2 H2O

Oxim ca glucoz
COOH CHOH HNO3 CHOH CHOH CHOH COOH

Axit gluconic

Axit glucaric

Ngoi nhng phn ng trn xc nh cu to ha hc ca glucoz, ngi ta c th dng mt s phn ng khc. Chng hn, chng minh glucoz c cu to mch thng c th cho glucoz tc dng vi HCN, tip theo l thy phn v cui cng cho tc dng vi HI, un nng thu c heptanoic. Hoc chng minh trong phn t glucoz c 5 nhm OH, ngi ta thc hin phn ng kh bng Na/Hg, H+ thu c sobitol, sau axetyl ha bng (CH3CO)2O thu c hexa axetat,...
2. Cu trc dng mch h ca cc monoz (monosaccarit) khng gii thch c nhng hin tng v cc hin tng ca n sau y:

85

 Thc nghim xc lp c cu to ha hc ca Dglucoz l mt pentahiroxi anehit. Mc d c nhm chc anehit nhng Dglucoz li khng tham gia phn ng cng NaHSO3 v khng lm hng thuc th Ship. Khi cho Dglucoz un nng vi ancol metylic c hiro clorua khan (HCl) lm xc tc th ch c mt nhm OH c metyl ha to ra sn phm metyl glucozit c tnh cht tng t axetal. Metyl glucozit l mt ete, khng cho phn ng ca nhm anehit nhng d b thy phn trong dung dch axit cho li hai sn phm u. Nu tip tc cho metyl glucozit tc dng vi metyl ioua CH3I v hiroxit bc th 4 nhm OH cn li c metyl ha cho sn phm l tetrametyl glucozit. Khi cho thy phn sn phm ny bng axit v c long, ch c 1 nhm CH3 lc u tch ra thnh ancol metylic, cn 4 nhm CH3 metyl ha sau vn tn ti cho sn phm l tetrametyl glucoz, c tnh cht c trng ca mt nhm anehit nh glucoz. Nh vy, D(+)glucoz c mt nhm OH c bit khc vi 4 nhm OH cn li. Ngi ta gi nhm OH c bit ny l OH hemiaxetal. D(+)glucoz c hin tng quay h bin (hay s i quay). Khi ha tan D(+)glucoz tinh th, c nhit nng chy 146oC vo nc th nng sut quay cc lc u ca dung dch l +112o, nhng gim dn xung cn +52,7o. Mt khc, nu ha tan D(+)glucoz tinh th, c im nng chy 150oC vo nc c nng sut quay cc ca dung dch lc u l +19o, dn dn tng ln +52,7o.

Anohexoz dng mch h c 16 ng phn quang hc, cn xetohexoz c 8 ng phn quang hc, nhng thc t s ng phn quang hc ca chng l rt nhiu. Tt c cc mu thun trn ch c th c gii p trn c s cu trc dng vng ca Dglucoz.

3. Cu hnh dng vng ca monoz

Dng vng ca Dglucoz

S vng ha ca Dglucoz xy ra do s tng tc ca nhm cacbonyl (C1) vi nhm OH C4 hoc C5 tng t s hnh thnh hemiaxetal khi cho anehit tc dng vi ancol: .. CH + ROH COR
+

OR

ROH

O
hemiaxetal

OH

H2O

CH
OR

axetal

86

Dng gh c th c hai cu dng: dng C1 v dng 1C. Dng C1 l dng c nguyn t cacbon s 1 hng xung pha di, cn dng 1C l dng c nguyn t cacbon s 1 hng ln trn (ging xiclohexan).
4

O O
4 1

(Dng C1)

(Dng 1C)

Trong phn t Dglucoz cha ng thi hai nhm anehit v OH s to ra axetal vng. CH=O H HO H H OH H OH OH CH2OH
Dng anehit ca D(+)glucoz

H C OH H OH HO H O OH H H CH2OH
Dng vng hemiaxetal ca D(+)glucoz

ng phn anome

Cc cp ng phn ia tng ng ca cc monoz ch khc nhau cu hnh ca cacbon s 1 (C1) gi l cc ng phn anome. Dng vng hemiaxetal c cacbon th nht (C1) tr thnh bt i, nn to ra hai ng phn lp th ch khc nhau cu hnh cacbon s 1 (C1). chnh l ng phn v ca D(+)glucoz. Hai ng phn v D(+)glucoz khng phi l i quang ca nhau, n l hai ng phn ia v gi l ng phn anome. Hai ng phn v D(+)glucoz c th chuyn ha ln nhau trong dung dch. Hin tng quay h bin l do s d dng m v ng vng ca dng hemiaxetal ca D(+)glucoz. S metyl ha bng ancol metylic khi c mt hiro clorua khan hnh thnh hai dng ng phn v metyl glucozit l do nhm OH hemiaxetal linh ng hn cc nhm OH khc trong phn t v d metoxi ha hn. Cc metyl glucozit c th coi nh tng ng vi axetal hon ton. Cc metyl glucozit khng c hin tng quay h bin, khng c tnh kh nh Dglucoz. Chng 87

kh bn trong dung dch nc cng nh dung dch baz. Chng ch b thy phn trong dung dch axit khi un nng v ti to cc dng hemiaxetal ban u. Cc monoz khc tng t D(+)glucoz cng tn ti di cc dng ng phn anome, cho quay h bin v tham gia phn ng metyl ha nh cho glicozit ring. Nhm OH ca cacbon s 4 hoc s 5 tng tc vi nhm cacboxyl (cacbon s 1) to vng 5 hoc 6 cnh. Dng cng thc Tollens v Haworth biu din chng. Nu to ra hemiaxetal ca cacbon s 4 ta c vng furanoz, nu cacbon s 5 ta c vng piranoz:
Cng thc Haworth
5 4

Cng thc Tollens

Cng thc Haworth

CH2OH

HO
1

1 2

O OH OH
2

HO

OH
3

HO

4 OH 5 6 CH2OH

OH

1 2

HO

OH OH

4 OH 5 6 CH2OH

CH2OH 5 O 4 OH 1 HO 3 2 OH OH Dglucopiranoz

Dglucopiranoz HO CHO OH OH OH CH2OH Dglucoz

1

6CH

2OH

5CHOH

HO OH
1 2

1 4 3

O 4 OH
3

HO

OH O

HO

6 CH2OH OH Dglucofuranoz

CHOH 5

4 5 CHOH 6CH OH
2

OH OH O

6CH 5

2OH

2OH OH Dglucofuranoz 3

CHOH O 4 OH

Nm 1985, Tollens, Fischer v Tanret ngh cu trc dng vng ca Dglucoz. Theo , Dglucoz c cu to vng hai dng ng phn lp th khc nhau v cu hnh cacbon s 1. l hai ng phn anome v m ta gi l cng thc Tollens nh trn. Theo cng thc Haworth, monoz c biu

88

th bng mt hnh 6 cnh (hoc 5 cnh) nm trn mt phng vung gc vi mt phng giy v mt nguyn t oxi nm pha sau. Cc xetohexoz cng c cu trc dng vng nh vy. Chng hn vi fructoz: HOCH2 O CH2OH HOCH2COH 5 HO 3 HO 2 O 4 6 5 OH 3OH 4 HOCH2 OH Dfructofuranoz
HO OH OH CH2OH
6 1 1 2

HOCCH2OH HOCH2 O OH 5 HO 3 HO 2 O 4 CH OH 6 5 OH 4 3 1 2 HOCH2 OH D fructofuranoz

2 1

CH2OH C=O

6 5

HO 4 OH

O CH2OH HO 2 3 OH

Dfrucoz

6 5

HO

OH

O OH HO 2 CH 3 1 2OH

Dfructopiranoz D fructopiranoz Dfructoz cng c Dfructopiranoz v Dfructofuranoz, nhng dng vng 5 cnh loi Dfructofuranoz ph bin hn. Khi khp vng th cacbon s 2 tr nn bt i nn ton b vng c 4C*. Cc monoz tn ti dng vng l ch yu, cn dng mch h c nng qu nh. Th d, Dglucoz dng mch h (dng anehit) chim t l nh hn 0,5%. Chnh v vy, mc d c nhm chc anehit nhng Dglucoz khng cho phn ng vi thuc th ship v phn ng cng bisunfit (NaHCO3). Dglucoz tn ti dng vng no l ch yu (piranz hay furanoz)? Haworth xc nh ln ca vng Dglucoz theo s sau (ng l ging vin i hc Tng hp Birmingham, Vng quc Anh, c gii thng Nobel v cng trnh xc nh ln ca vng glucoz): Trc ht, ly D(+)glucoz cho metyl ha t tc nhn metyl ha nh (CH3OH + HCl khan) n tc nhn metyl ha mnh (CH3)2SO4 + NaOH hay CH3I + AgOH. Sau , ly sn phm cho thy phn v tc dng tip vi axit HNO3. Cui cng so snh sn phm v mt hot ng quang hc. Qu trnh xc nh theo s sau: 89

HO

CH2OH O CHOH OH

OH OH CH2OH D(+) glucoz

CH3OH HCl khan

HO

CHO OH CH2OH O HO OH CH2OH O HO OH

CHOH OH

OH Dglucopiranoz CH2OH O CHOCH OH

CHOCH

HO

NaOH (CH3)2SO4

OH MetlyDglucopiran CH2OCH3 O OCH3 CHOCH3

OH MetlyDglucofuran CH2OCH3 O CH3O OCH3 CHOCH

CH3O

OCH3 Tetra metyl

H3O

OCH3 Tetra metyl

metlyDglucopirano CH2OCH3 CH2OCH3 CH OH O OCH3 CHO OCH3 CHOH CH3O CH3O OCH3 OCH3
Gy mch C5C6

CH3O

metlyDglucofurano CH2OCH3 CH2OCH3 CHOCH3 O OCH3 CHOH OCH3

Gy mch C4C5

CHO OCH3

CHO OCH3

HNO3

OCH3 COOH Axit 2,3,4 trimetoxiglutaric (I khng quang hot)

CH3O

COOH OCH3 CH3O

COOH OCH3

COOH Axit imetoxisucxinic (II quang hot)

Thc t thu c sn phm (I) v mt lng nh (II) nn Dglucoz tn ti dng vng piranoz l ch yu. 90

Bi 6. SACCAROZ, TINH BT V XENLULOZ

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit:

Cu to v nhng tnh cht in hnh ca saccaroz, tinh bt v xenluloz. Tnh cht vt l, trng thi t nhin v ng dng cc hp cht trn. Bit so snh cu to tnh cht ca xenluloz v tinh bt. S chuyn ha v s to thnh tinh bt trong c th.
HS hiu: Mi quan h gia cu to v tnh cht ca cc hp cht. 2. K nng

So snh nhn dng saccaroz, tinh bt v xenluloz. Quan st, phn tch cc hin tng th nghim. Vit phng trnh ha hc minh hc cho tnh cht ha hc cc hp cht trn. Gii bi tp v saccaroz, tinh bt v xenluloz. Nhn bit h tinh bt bng it v ngc li.
3. Tnh cm, thi

HS nhn thc c tm quan trng ca saccaroz, tinh bt v xenluloz trong cuc sng.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu, cc s hnh v, tranh nh c lin quan. Dng c: ng nghim, ng nh git. Ho cht: Dung dch I2, cc mu saccaroz, tinh bt, xenluloz, CaO.2H2O, nc ct... HS: n tp kin thc l thuyt, phng php gii bi tp v glucoz v xem trc bi saccaroz, tinh bt, xenluloz.

91

C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 KIM TRA BI C

GV chiu ni dung cc bi tp ln mn HS chun b bi. hnh yu cu hai HS ln bng trnh by, cc HS khc chun b nhn xt v b sung. HS1: Khi lng glucoz dng iu ch 5 lit ancol etylic vi hiu sut 80% (khi lng ring ca ancol etylic l 0,8 g/ml) l A. 2,504kg C. 2,003 kg B. 3,130 kg D. 3,507 kg HS1 ln bng trnh by. 32 m C2H5OH = 5.1000. .0,8 = 1280g 100 1280 = 27,82mol n C2H5OH = 46 27,82 100 = 3130g mglucoz = .180. 2 80 hay 3,130 kg p n B HS2: Trong cng nghip ch to rut HS2: Chn p n D phch, ngi ta thc hin phn ng ho hc no sau y? A. Cho axetilen tc dng vi dung dch AgNO3/NH3 B. Cho axit fomic tc dng vi dung dch AgNO3/NH3 C. Cho anehit fomic tc dng vi dung dch AgNO3/NH3 D. Cho glucoz tc dng vi dung dch AgNO3/NH3
I. SACCAROZ

GV gii thiu: saccaroz c cng thc phn t C12H22O11 l loi ng ph bin nht trong nhiu loi thc vt.

92

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2

1. TNH CHT VT L GV cho HS quan st mt mu ng knh trng lm th nghim ha tan vo nc nhit thng v un nng. Yu cu HS nhn xt v:
Trng thi. Kh nng ha tan. Hin tng khi un chy saccaroz.

HS quan st v nhn xt
Saccaroz l cht rn kt tinh, khng mu, khng mi, c v ngt. Tan tt trong nc, tan tng khi nhit tng. Khi un nng saccaroz chy, un lu s chuyn: mu nu mu en.

GV b sung: Saccaroz c nhiu dng sn phm nh ng phn, ng knh, ng ct...

Hot ng 3 2. CU TRC PHN T GV cho HS nghin cu SGK v yu cu HS nghin cu SGK v nhn xt cn HS nhn xt: Bng nhng thc nghim tin hnh cc th nghim. no cn tin hnh xc nh cu to Cho Cu(OH)2 vo dung dch ca saccaroz. saccaroz thy Cu(OH)2 tan to thnh dung dch xanh lam chng t saccaroz c nhiu nhm OH Dung dch saccaroz khng phn ng trng bc, khng b oxi ha bi dung dch brom chng t saccaroz khng c nhm CHO. un nng dung dch saccaroz c mt axit v c ta c glucoz v fructoz Saccaroz c cu to t 1 gc fructoz v 1 gc glucoz. GV chiu cng thc cu to ca HS quan st v tho lun: Kt lun v saccaroz ln mn hnh, yu cu HS saccaroz phn tch kt lun v cu to ca L mt i saccarit. saccaroz. C nhiu nhm OH.

93

Hot ng ca GV
CH2OH O OH OH CH2OH

Hot ng ca HS

Khng c nhm CHO.

CH2OH O

O
OH HO OH

Gm gc glucoz v fructoz lin kt vi nhau qua nguyn t oxi.

GV b sung: Bng cc d liu thc nghim khc cho php xc nh c trong phn t saccaroz gc glucoz v fructoz lin kt vi nhau qua nguyn t oxi.
Hot ng 4 3. TNH CHT HA HC

GV yu cu HS d on tnh cht ha HS nhn xt: hc ca saccaroz. Saccaroz c nhiu nhm OH k nhau nn c kh nng ha tan Cu(OH)2.
Saccaroz khng c nhm CHO nn khng c phn ng trng bc kh Cu(OH)2. Saccaroz l isaccarit nn c phn ng thy phn to ra monosaccarit.

GV nhn xt v b sung: Ngoi cc phn ng trn saccaroz c th to kt ta vi vi sa.

GV biu din th nghim cho Cu(OH)2 (c iu ch t CuSO4 v NaOH) vo dung dch saccaroz lc nh, yu cu HS quan st v nhn xt: HS: Quan st. Hin tng:Cu(OH)2 b ha tan trong Nu hin tng. dung dch saccaroz cho dung dch c Kt lun. mu xanh lam.
Phng trnh ha hc

94

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

2C12H22O11 + Cu(OH)2 (C12H22O11)2Cu + 2H2O

Kt lun: Saccaroz c nhiu nhm OH k nhau.
b) Phn ng thy phn

GV lm th nghim:

HS quan st v nhn xt:

Cho mt t dung dch saccaroz vo 2 Hin tng: ng nghim. + ng 1 khng c hin tng nn Thm vi git H2SO4 vo ng nghim khng c phn ng trng bc. th 2 v un nng nh. + ng 2 xut hin mt lp bc bm Cho khong 35 git dung dch trn thnh ng nghim. AgNO3/NH3 vo 2 ng nghim un Kt lun: Vy trong mi trng axit nng, yu cu HS: saccaroz bin i thnh cht c Quan st. Nu hin tng. Kt lun.

nhm CHO.

GV hng dn HS: khi un saccaroz HS vit phng trnh phn ng. axit vi H2SO4 long th saccaroz thy C12H22O11 + H2O C6H12O6 phn thnh glucoz v fructoz. Yu + C6H12O6 cu HS vit phng trnh ha hc. saccaroz glucoz fructoz
t C5H11O5CHO +Ag2O
0

C5H11O5COOH + 2Ag GV gii thiu:

Trong cng nghip ngi ta cn dng saccaroz trng rut phch theo phng php trn. C th dng enzim thy phn saccaroz thay cho axit H2SO4 long. Kt lun: trong mi trng axit th saccaroz b thy phn thnh glucoz v fructoz.

95

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 5 4. SN XUT V NG DNG a) Sn xut

GV gii thiu saccaroz c nhiu trong HS quan st v nhn xt: c ci ng, cy tht nt, cy ma. GV chiu s sn xut saccaroz t cy ma vit nam ln mn hnh cho HS quan st (c th treo tranh nh v).
Cy ma (1) p (ngm, chit)

C 5 giai on chnh trong qu trnh sn xut saccaroz.

Nc ma (1215% ng) (2) + vi sa, lc b tp cht

1. p ma (ngm hoc chit). 2. Lc b tp cht. 3. Tinh ch ng. 4. Kh mu. 5. C c kt tinh ng.

Dd ng ln canxi saccarat (3) + CO2 lc b CaCO3

Dung dch ng c mu (4) + SO2 ty mu

Dung dch ng khng mu (5) ng knh C c kt tinh, lc Nc r ng

Ancol

Yu cu HS nhn xt
Cc giai on sn xut. Nhng giai on no c phn ng ha hc.

HS: C 3 giai on c phn ng ha hc xy ra: Lc b tp cht.

Tinh ch ng. Kh mu.

96

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Vit cc phn ng ha hc ca giai Phng trnh ha hc: on 2, 3. C12H12O11 + CaO.2H2O GV hng dn HS vit cc phng C12H22O11CaO.2H2O trnh ha hc v gii thiu qu trnh sn canxi saccarat xut ma, tc dng ca mi giai on. C12H22O11CaO.2H2O + CO2 GV b sung: Nc r ng dng C12H12O11 + CaCO3 + 2H2O sn xut etanol.
b) ng dng

GV cho HS nghin cu SGK v nhn HS nghin cu SGK v nhn xt v xt cc ng dng ca saccaroz saccaroz:
L thc phm quan trng. L nguyn liu cho cng nghip (lm bnh ko). Lm trong cng nghip dc phm Nguyn liu trong k thut trng gng v rut phch.
Hot ng 6 II. TINH BT 1. TNH CHT VT L GV cho HS quan st mt mu tinh bt HS quan st v nhn xt: (bt go, bt m,...) lm cc th nghim: Tinh bt l: Cho 1 t tinh bt vo nc lnh, vo Cht rn v nh hnh. nc nng, lc nh. C mu trng, khng mi, khng v. Cho HS quan st mu, mi v... Khng tan trong nc lnh. Yu cu HS nhn xt v tnh cht vt l Trong nc nng tinh bt trng ca tinh bt. phng ln to dung dch keo.

GV nhn xt v b sung:
Trong nc nng ht tinh bt s ngm nc trng ln thnh dung dch keo gi l h tinh bt (c ng dng lm keo gin giy).

97

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Tinh bt c nhiu trong cc loi cy

"ng cc" nh la go, ng, khoai, sn, m... 2. CU TRC PHN T GV cho HS nghin cu SGK v yu cu HS nghin cu SGK tho lun v nhn xt: HS nhn xt v:
Cng thc phn t. Cu to mi mt xch. Cng thc phn t (C6H12O5)n. Cu to mi mt xch l cc C bao nhiu dng lin kt gia cc glucoz.

mt xch.
c im cu to ca amiloz. c im cu to ca amilopectin. Tinh bt c to ra nh qu trnh

Cc glucoz lin kt vi nhau theo

2 dng l mch khng phn nhnh l amiloz, dng mch phn nhnh l amilopectin.
c im cu to ca amiloz l cc glucoz lin kt vi nhau bng lin kt 1,4glucozit thnh mch di, xon

no?

li, khng phn nhnh, c phn t khi ln khong 200000u.

c im cu to ca amilopectin c mch phn nhnh do cc glucoz to nn, mi on mch gm 2030 mt

xch cc glucoz. Amilopectin c khi lng phn t rt ln khong 10000002000000u. GV b sung: Amilopectin c khi lng Tinh bt to ra t qu trnh quang phn t rt ln nn khng tan trong hp. H 2 O, as nc v cc dung mi khc. CO2 + C6H12O6 (glucoz)
Cht dip lc

(C6H12O5)n (tinh bt)

98

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 7 3. TNH CHT HA HC a) Phn ng thy phn

GV yu cu HS nghin cu SGK v cho HS nghin cu SGK v nhn xt: bit:

iu kin phn ng thy phn. Vit phng trnh ha hc. iu kin phn ng thy phn l khi c axit v c xc tc v un nng nh. Phng trnh ha hc
+

GV b sung:

H Trong c th ngi v ng vt tinh (C6H12O5)n+nH2O nC6H12O6 bt b thy phn nh cc enzim. Tinh bt glucoz Tinh bt khng c phn ng trng bc nhng khi un nng trong axit c phn ng trng bc (tng t saccaroz) v to ra glucoz.

b) Phn ng mu vi Iot

GV lm th nghim:

HS quan st v nhn xt:

Cho mt t bt I2 vo dung dch h tinh Hin tng: bt, sau un nng v ngui. Yu Dung dch xut hin mu xanh tm. cu HS quan st v nu hin tng. Khi un nng mu xanh tm bin mt.
ngui xut hin mu tr li.

GV nu vn : Ti sao khi un nng li HS tho lun gii thch. mt mu, liu c phi iot b thng Do tinh bt c cu to mch dng hoa? xon c l rng hp th cho mu xanh lc. GV iu khin HS gii quyt vn . GV gii thiu phn ng ny c dng Khi un nng th hp cht bc iot nhn bit tinh bt v ngc li. khng bn nhit cao nn b mt mu, khi ngui th xut hin mu tr li.

99

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 8 4. NG DNG

GV cho HS nghin cu SGK v cho HS nghin cu SGK v nhn xt bit: ng dng ca tinh bt Cc ng dng ca tinh bt + Cht dinh dng quan trng
S chuyn ha ca tinh bt trong c + Nguyn liu sn xut bnh ko th. glucoz, h dn...

+ S chuyn ha ca tinh bt trong c th ngi (c th m t theo s ) Tinh bt glucoz: c hp th vo thnh rut i nui c th, mt phn glucoz i v gan c chuyn thnh glicogen (nh enzim) d tr cho c th.
Hot ng 9 II. XENLULOZ 1. TNH CHT VT L V TRNG THI T NHIN

GV cho HS quan st mt mu bng v HS quan st v nhn xt. gii thiu bng c thnh phn chnh l Xenluloz l: xenluloz. Sau lm th nghim ha Cht rn dng si. tan xenluloz vo:
Nc ( nng v lnh). Benzen. Nc Svayde (Cu(OH)2 trong amoniac). Mu trng. Khng c mi v. Khng tan trong nc, benzen...

GV cho HS nghin cu SGK v yu cu Tan c trong dung dch Svayde. HS nu trng thi t nhin ca HS nghin cu SGK v nhn xt. xenluloz. Xenluloz l thnh phn chnh to ra lp mng t bo thc vt, b khung ca cy ci. Xenluloz c trong cy bng, ay, gai, tre, ma, g...

100

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV gii thiu cho HS: Xenluloz c nhiu trong bng (9598%), ay, gai, ma (5080%), g (4050%). 2. CU TRC PHN T GV cho HS nghin cu k SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt: cu HS cho bit: Xenluloz: Cu trc phn t xenluloz. + C cng thc phn t (C6H10O5)n
So snh cu trc phn t ca xenluloz + c cu to t cc gc glucoz, v tinh bt. lin kt vi nhau thnh phn t c khi lng phn t rt ln khong 2000000u.

Nhiu mch xenluloz ghp li vi nhau to thnh si xenluloz.

So snh cu to xenluloz v tinh bt.
Ging nhau: u c cu to t cc gc xenluloz.

Cc gc glucoz to thnh mch c khi lng phn t rt ln.

Khc nhau: Xenluloz c cu to t gc glucoz to thnh mch khng phn nhnh.

GV chiu cng thc ca on xenluloz:

CH2OH H O OH OH

HS quan st v nhn xt. Mi mt xch c 3 nhm OH t do nn (C6H10O5)n = [C6H7O2(OH)3]n

O n

Yu cu HS quan st vit cng thc phn t thu gn. 101

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 10 3. TNH CHT HA HC a) Phn ng thy phn

GV biu din th nghim:

HS quan st, tho lun v nhn xt.

Cho bng nn vo dung dch H2SO4 Hin tng: 70% un nng. Bng nn tan trong H2SO4 c. Trung ha dung dch thu c vi Khi cho dung dch AgNO3 trong NH3 dung dch NaOH 10%. vo dung dch trung ha un nng Cho dung dch thu c vi dung dch th Ag trng xut hin bm trn thnh ng nghim. AgNO3/NH3 un nng nh.

Yu cu HS quan st.
Nu hin tng xy ra. Gii thch. Vit phng trnh ha hc.

Gii thch:

Do xenluloz b thy phn trong dung dch H2SO4 70% to thnh glucoz cho phn ng trng bc.
Phng trnh ha hc

(C6H10O5)n + H2O nC6H12O6 xenluloz glucoz

0

H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + 2H2O

t C5H11O5CHO + Ag2O

C5H11O5COOH + 2Ag GV b sung:

S d dng H2SO4 70% m khng dng H2SO4 long v H2SO4 70% c kh nng ha tan xenluloz. Trong t nhin phn ng thy phn cng xy ra ng vt n c, cng nh ng vt nh hn nh "mi n g" nh enzim xenluloza to thnh glucoz.

HS lng nghe.

102

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

b) Phn ng este ha vi axit nitric

GV cho HS bit cc nhm OH trong HS vit phng trnh ha hc. xenluloz c kh nng tham gia phn [C6H7O2(OH)3]n +3nHNO3 ng vi axit HNO3 c c H2SO4 c [C6H7O2(ONO2)3]n + 3nH2O xc tc tng t ancol a chc. Yu cu Xenluloz trinitrat HS vit phng trnh ha hc. Gi tn HS vit phng trnh ha hc. sn phm. GV gii thiu xenluloz c th phn [C6H7O2(OH)3]n + 2nHNO3 ng vi HNO3 t l 1:2 to ra xenluloz initrat. Yu cu HS vit phng trnh phn ng ha hc. GV b sung:
Xenluloz trinitrat v xenluloz initrat c dng lm thuc sng khng khi. Xenluloz cn c th phn ng vi anhirit axetic (CH3CO)2O theo phng trnh phn ng sau:

[C6H7O2(OH)(ONO2)2]n + 2nH2O Xenluloz initrat HS lng nghe v ghi bi.

[C6H7O2(OH)3]n + 3n(CH3CO)2O [C6H7O2(OCOCH3)3]n+3nCH3COOH Xenluloz triaxetat [C6H7O2(OH)3]n + 2n(CH3CO)2O [C6H7O2(OCOCH3)2]n+2nCH3COOH Xenluloz iaxetat Sn phm ca 2 phn ng trn c dng lm t axetat, ch to phim nh.
Hot ng 11 4. NG DNG

GV cho HS nghin cu SGK v yu cu HS nghin cu SGK v nhn xt. HS cho bit cc ng dng chnh ca Xenluloz c cc ng dng: xenluloz.

103

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Lm nguyn liu trc tip nh: dng c gia nh, ko si dt vi... Lm nguyn liu cho cng nghip giy. Lm nguyn liu sn xut t visco, t axetat, ch to thuc sng khng khi v ch to phim nh.

GV chiu cc on pham hoc tranh nh ln mn hnh cho HS. Cng c li cc ng dng ca xenluloz.

Hot ng 12 CNG C BI BI TP V NH

GV nhc li cc ni dung chnh hc gip HS cng c bi a) Saccaroz:

Cng thc phn t C12H12O11.
Cu

to gm 1 gc glucoz v 1 gc fructoz.

Saccaroz c tnh cht ca ancol a chc v phn ng thy phn (to ra glucoz v fructoz).

b) Tinh bt:
Cng thc phn t (C6H10O5)n. Cu to gm cc gc glucoz lin kt vi nhau. C 2 dng amiloz v amilopectin.

Tinh bt c tnh cht: + B thy phn thnh glucoz. + Phn ng mu vi iot to thnh dung dch c mu xanh tm. c) Xenluloz:
Cng thc phn t (C6H10O5)n hay [C6H7O2(OH)3]n. Cu to t cc gc glucoz. L thnh phn chnh to nn mng t bo thc vt.

104

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Tnh cht ha hc.

+ Phn ng thy phn to glucoz. + Phn ng vi HNO3 c c H2SO4 c xc tc. + Phn ng vi (CH3CO)2O to thnh t axetat. GV pht cc phiu hc tp HS tr li cng c kin thc hc:
Phiu 1. Sp xp cc cht sau theo th t ngt tng dn:

Glucoz (1), fructoz (2), saccaroz (3), saccarin (4). A. (1) < (3) < (2) < (4) B. (2) < (1) < (3) < (4) C. (1) < (2) < (4) < (3) D. (4) < (2) < (3) < (1) HS tho lun chn p n A Phiu 2. Khng nh no sau y l khng ng? A. Kh NH3 d b ho lng v tan nhiu trong nc hn kh CO2 B. Hu ht cc kim loi trng thi rn C. Glucoz v fructoz u c kh nng tham gia phn ng trng bc D. Glucoz v fructoz u c phn ng thu phn trong mi trng axit HS tho lun chn p n D
Phiu 3. Dy cc cht no sau y u c phn ng thu phn trong mi trng axit?

A. Tinh bt, xenluloz, polivinylclorua B. Tinh bt, xenluloz, protein, saccaroz, cht bo C. Tinh bt, xenluloz, protein, saccaroz, glucoz D. Tinh bt, xenluloz, protein, saccaroz, polietilen HS tho lun chn p n B
Phiu 4. un nng dung dch cha 18(g) glucoz vi AgNO3 phn ng trong dung dch NH3 (hiu sut 100%). Tnh khi lng Ag tch ra?

A. 5,4 gam C. 16,2 gam

B. 10,8 gam D. 21,6 gam

HS tho lun chn p n D

Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK)

105

D. HNG DN GII BI TP SGK 1. 3. 4.

Chn p n B b) S c) S d) Tham kho mt s ni dung kin thc trong SGK Tnh cht ha hc ging nhau ca saccaroz, tinh bt v xenluloz: u c phn ng thy phn to ra monosaccarit Phng trnh ha hc
H ,t C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6 H ,t (C6H10O5)n + nH2O nC6H12O6 H ,t [(C6H7O2(OH)3]n + nH2O nC6H12O6
+ + +

2. a) S

(1) (2) (3)

5.

b) Phng trnh ha hc
H ,t (C6H10O5)n + nH2O nC6H12O6
+ 0

C5H11O5CH=O + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O C5H11O5COONH4

+ 2Ag + 2NH4NO3 c) Phng trnh ha hc

H 2SO 4 , t [(C6H7O2(OH)3]n + 3nHONO2 (c) [(C6H7O2(ONO2)3]n
0

+ 3nH2O
6.

n C12H 22O11 =

100 = a (mol) . Phng trnh ha hc 342

+ 0

H ,t C12H22O11 + H2O C6H12O6 + C6H12O6

(1)

a mol a mol

a mol

a mol

OH CH2OH[CHOH]3 COCH2OH CH2OH[CHOH]4 CHO (2)

a mol + 2Ag + 2NH4NO3 (3)

C5H11O5CH=O + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O C5H11O5COONH4

4a mol 4.100 Theo Phng trnh 1, 2 v 3 m AgNO3 = .170 = 198,83(g) 342 4.100 m Ag = .108 = 126,31(g) 342 106

2a mol

4a mol

Bi 7. LUYN TP: CU TO V TNH CHT CA CACBOHIRAT

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS cng c kin thc v:

Cu to ca cc loi cacbohirat in hnh. Cc tnh cht ha hc c trng ca cc loi hp cht cacbohirat v mi quan h gia cc loi hp cht .
HS hiu: Mi lin quan gia cu trc phn t, tnh cht ha hc ca cc hp cht cacbohirat tiu biu. 2. K nng

Gii thnh tho bi tp v cacbohirat. Bc u rn luyn cho HS phng php t duy tru tng, t cu to phc tp ca cc hp cht cacbohirat, c bit l cc nhm chc suy ra tnh cht ha hc hoc thng qua bi tp luyn tp. Vn dng kin thc hc vit ng cc dng phn ng thy phn ca saccaroz, xenluloz, tinh bt. Lp bng tng kt chng.
B. CHUN B CA GV V HS

GV My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. H thng bi tp n tp, bng h thng tnh cht ha hc ca cacbohirat. HS n tp cc bi trong chng cacbohirat v xem trc bi luyn tp.
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

I. KIN THC CN NM VNG

GV chia HS thnh 4 nhm v giao HS chun b kin thc v chng nhim vu luyn tp cho cc nhm: cacbohirat:

107

Hot ng 1

GV chiu bng sau ln mn hnh yu cu HS nhm 1 in thng tin vo ch trng ca bng:

Bng 1 Hp cht cacbohirat Cng thc phn t tnh cht vt l

Mono saccarit i saccarit Poli saccarit

Glucoz Fructoz Saccaroz Tinh bt Xenluloz

HS nhm 1 tho lun di s iu khin ca GV cho kt qu nh sau:

Hp cht cacbohirat Cng thc phn t tnh cht vt l

Glucoz Mono saccarit Fructoz

Cng thc phn t: C6H12O6 Tnh cht vt l: l cht rn tinh th, khng mu, d tan trong nc, c v ngt nh. Cng thc phn t: C6H12O6 Tnh cht vt l: l cht kt tinh khng mu, d tan trong nc, c v ngt hn ng ma Cng thc phn t: C12H22O11 Tnh cht vt l: l cht kt tinh khng mu, d tan trong nc, c v ngt, tan tng theo nhit . Cng thc phn t: (C6H10O5)n Tnh cht vt l: l cht rn v nh hnh, mu trng, khng tan trong nc lnh. Trong nc nng trng ln thnh h tinh bt. Cng thc phn t: (C6H10O5)n hoc [C6H7O2(OH)3]n Tnh cht vt l: l cht rn dng si mu trng, khng c mi v, khng tan trong nc v cc dung mi hu c thng thng.

i saccarit

Saccaroz

Tinh bt Poli saccarit Xenluloz

108

Hot ng 2

GV chiu bng sau ln mn hnh yu cu HS nhm 2 in thng tin vo ch trng ca bng:

Bng 2 Hp cht cacbohirat c im cu to

Mono saccarit i saccarit Poli saccarit

Glucoz Fructoz Saccaroz Tinh bt Xenluloz

HS nhm 2 tho lun di s iu khin ca GV cho kt qu nh sau:

Hp cht cacbohirat c im cu to

Glucoz

Glucoz c dng mch h l mono anehit v poli ancol c dng: CH2OH[CHOH]4CHO Ngoi dng mch h trn th glucoz c hai dng mch vng l glucoz v glucoz c cu to nh sau:
CH2OH O H H HO OH H OH H H OH CH2OH O OH H HO OH H H H H OH

Mono saccarit Fructoz

glucoz

glucoz

Gia cc dng c th chuyn ha ln nhau. Fructoz c dng mch h l mono anehit v poli ancol c dng: CH2OH[CHOH]3COCH2OH Ngoi ra fructoz cn c dng mch vng l vng 5 hoc 6 cnh (dng 5 cnh c ng phn v ) Gia glucoz v fructoz c s chuyn ha ln
OH nhau: glucoz fructoz

109

i saccarit

Saccaroz

Saccaroz c cu to bi 2 gc glucoz v frucoz lin kt vi nhau qua cu ni oxi c dng C6H11O5OC6H11O5 phn t khng c nhm CHO nhng c nhiu nhm OH Tinh bt c cu to t cc gc glucoz lin kt vi nhau to thnh mch xon l xo, c hai dng cu to l: amiloz c cu to khng phn nhnh v amiopectin c cu to phn nhnh. Phn t khng c nhm CHO Xenluloz c cu to t cc gc glucoz to thnh mch ko di gi l mch xenluloz, trong phn t khng c nhm CHO, mi mt xch c 3 nhm OH
Hot ng 3

Tinh bt Poli saccarit

Xenluloz

GV chiu bng sau ln mn hnh yu cu HS nhm 3 in thng tin vo ch trng ca bng:

Bng 3 Hp cht cacbohirat T cu to d on tnh cht ha hc

Mono saccarit i saccarit Poli saccarit

Glucoz Fructoz Saccaroz Tinh bt Xenluloz

HS nhm 3 tho lun di s iu khin ca GV cho kt qu nh sau:

Hp cht cacbohirat T cu to d on tnh cht ha hc

Mono saccarit

Glucoz

C nhiu nhm OH k nhau nn c phn ng vi Cu(OH)2 to phc mu xanh thm, phn ng vi (CH3CO)2O to este c 5 nhm chc. C mt nhm CHO nn c phn ng:

+ Vi dung dch AgNO3/NH3 khi un nng Ag + Vi Cu(OH)2 khi un nng Cu2O ( gch). 110

Hp cht cacbohirat

T cu to d on tnh cht ha hc

+ Vi dung dch Br2 (brom nht mu). + Cng H2 c Ni xc tc sobitol.

Phn ng ln men.

Fructoz

C nhiu nhm OH k nhau nn c phn ng vi Cu(OH)2 to phc mu xanh thm, phn ng vi (CH3CO)2O to este c 5 nhm chc. C mt nhm xeton nn c phn ng cng H2 c Ni xc tc sobitol. Nhng trong mi trng OH th fructoz c th chuyn thnh glucoz nn frutoz c phn ng trng bc v kh Cu(OH)2, khng c phn ng vi dung dch brom.

i saccarit

Saccaroz

C nhiu nhm OH k nhau nn c phn ng vi Cu(OH)2 to phc mu xanh thm. L i saccarit nn c phn ng thy phn.

Poli saccarit

Tinh bt Xenluloz

L poli saccarit nn c phn ng thy phn. Phn ng mu vi iot. L poli saccarit nn c phn ng thy phn. C 3 nhm OH nn phn ng c vi HNO3 c c H2SO4 c xc tc, vi (CH3CO)2O to t axetat
Hot ng 4

GV giao cho nhm 4 tho lun cc ni dung sau: a) Nhng saccarit no c phn ng ca chc poli ancol vit phng trnh ha hc. Nhng saccarit no c phn ng ca chc anehit vit phng trnh ha hc.

b) Nhng saccarit no c phn ng thy phn vit phng trnh ha hc. c) d) Glucoz c phn ng ln men vit phng trnh ha hc. HS nhm 4 tho lun v nhn xt: a)
Glucoz, fructoz, saccaroz, xenlulozo c phn ng ca chc poli ancol.

111

 Phng trnh ha hc. Glucoz, fuctoz, saccaroz c phn ng vi Cu(OH)2 cho hp cht tan c mu xanh lam. 2C6H12O6 + Cu(OH)2 (C6H11O6)2Cu + 2H2O 2C12H22O11 + Cu(OH)2 (C12H21O11)2Cu + 2H2O

Xenlulozo tc dng vi HNO3 c c H2SO4 c xc tc [C6H7O2(OH)3]n + 3nHNO3 [C6H7O2(ONO2)3]n + 3nH2O b) Saccaroz, tinh bt, xenluloz c phn ng thy phn nh xc tc ca axit hay ca men Phng trnh ha hc: C6H11O5O C6H11O5 + H2O C6H12O6 + C6H12O6 Saccaroz glucoz fructoz glucoz (C6H12O6)n + nH2O n C6H12O6 tinh bt hay xenluloz c) Phng trnh ha hc CH2OH[CHOH]4CHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O CH2OH[CHOH]4COONH4 + NH4NO3 + 2Ag d) Glucoz c phn ng ln men
enzim C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2

Glucoz c phn ng ca chc anehit.

men lactic C6H12O6 2CH3CH(OH)COOH

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 5 II. BI TP

GV chiu bi tp 1 trong SGK ln HS tho lun: mn hnh cho HS tho lun

1. phn bit cc dung dch glucoz, saccaroz v anehit axetic c th dng dy cht no sau y lm thuc th? 1. Chn p n A.

V cho Cu(OH)2 vo nhit thng th glucoz, saccaroz chuyn thnh phc c mu xanh lam, nhn ra anehit axetic. Sau

112

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

A. Cu(OH)2 v AgNO3/NH3 B. Nc brom v NaOH C. HNO3 v AgNO3/NH3 D. AgNO3/NH3 v NaOH GV chiu bi tp 2 trong SGK ln mn hnh cho HS tho lun.
2. Khi t chy hon ton mt hp cht hu c thu c hn hp kh CO2 v hi nc c t l mol 1:1. Cht ny c th ln men ru. Cht l cht no trong cc cht sau?

cho AgNO3/NH3 un nng th glucoz cho phn ng trng bc nhn ra glucoz.

2. Chn p n B

Ch c Axit axetic, glucoz, fructoz t cho CO2 v hi nc c t l mol 1:1 m glucoz ln men thnh ru nn chn B Phng trnh ha hc C6H12O6+6O2 6CO2+6H2O (1) n CO2 : n H 2O = 1:1
mem C6H12O6 2C2H5OH+2CO2 (2)

A. Axit axetic B. Glucoz C. Saccaroz D. Fructoz

GV chiu bi tp 4 trong SGK ln HS tho lun cho kt qu mn hnh cho HS tho lun. 4. T 1 tn bt sn cha 20% tp 4. mtinh bt = 1000.80 = 800 (kg) 100 cht tr c th sn xut c bao nhiu kg glucoz, nu hiu sut ca Phng trnh ha hc H + ,t 0 qu trnh sn xut l 75%. (C6H10O5)n+nH2O nC6H12O6 162n kg 800 kg GV chiu bi tp 5 trong SGK ln mn hnh cho HS tho lun.
5. Tnh khi lng glucoz to thnh 5. a) khi thy phn: mtinh bt c trong 1kg go = a) 1 kg bt go c 80% tinh bt cn 1.80 = 0,8 (kg) = li l tp cht tr. 100

180n kg 888,89 kg

113

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

b) 1 kg mn ca c 50% xenluloz, Phng trnh ha hc: H + ,t 0 cn li l tp cht tr. (C6H10O5)n+nH2O nC6H12O6 c) 1 kg saccaroz. 162n kg 180n kg Gi thit rng cc phn ng xy ra 0,80 kg x hon ton. 0,8.180n x= = 0,8889 (kg) 162n 1.50 b) mxenluloz = = 0,5 (kg) 100 Phng trnh ha hc
H ,t (C6H10O5)n+nH2O nC6H12O6
+

162n kg

180n kg

0,50 kg y 0,5.180n y= = 0,556 (kg) 162n c) Phng trnh ha hc

H C12H22O11+H2O C6H12O6+C6H12O6
+

Glucoz 342 kg 1 kg GV chiu bi tp 6 trong SGK ln mn hnh cho HS tho lun. 6. t chy hon ton 16,2 gam mt cacbohirat X thu c 13,44 lt kh CO2 (ktc) v 9,0 gam nc. a) Tm cng thc n gin nht ca X. X thuc loi cacbohirat no hc? b) un 16,2 gam X trong dung dch axit thu c dung dch Y. Cho Y tc dng vi lng d dung dch 114

fructoz 180 kg 180 z= = 0,5263 (kg) 342

HS tho lun
6. a) Phng trnh ha hc X + O2 CO2 + mH2O 13, 44.12 = 7, 2 (g) mC = 22, 4 9.2 = 1 (g) mH = 18 mO = 16,2 7,2 1 = 8 (g) X: CxHyOz (x, y, z N)

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

7, 2 1 8 AgNO3/NH3 thu c bao nhiu gam x: y: z = : : = 6: 10: 5 Ag. Gi s hiu sut ca qu trnh 12 1 16 bng 80%. Cng thc n gin nht l C6H10O5 cng thc phn t (C6H10O5)n X l polisaccarit b) Phng trnh ha hc
H ,t (C6H10O5)n + nH2O nC6H12O6 1 mol n mol 16, 2 0,1 mol mol 162n C5H11O5CH=O + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O C5H11O5COONH4 + 2Ag + 2NH4NO3 Theo phng trnh ta c: nAg = 0,2 mol v hiu sut l 80% 0, 2.108.80 mAg = = 17, 28 (g) 100 GV chiu thm cc bi tp sau cho HS tho lun HS tho lun.
+

1. Xenluloz iaxetat (X) c dng sn xut phim nh hoc t axetat. Cng thc n gin nht (cng thc thc nghim) ca X l A. C3H4O2 B. C10H14O7
C. C12H14O7

1. Cng thc ca xenluloz iaxetat [C6H7O2OH(OCOCH3)2]n hay

(C10H14O7)n vy cng thc thc nghim l C10H14O7 Chn p n B

D. C12H14O5 2. Cht no sau y khng th iu ch trc tip t glucoz? 2. Chn p n D A. Ancol etylic B. Sobitol C. Axit lactic D. Axit axetic

3. Cho m gam hn hp glucoz,

115

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

mantoz tc dng hon ton vi dung dch AgNO3/NH3 thu c 32,4 gam Ag. Cho m gam hn hp Glucoz, mantoz vo dung dch H2SO4 long n khi thu phn hon ton. Trung ho ht axit sau cho sn phm tc dng hon ton vi dung dch AgNO3/NH3 thu c 45,36 gam Ag. Khi lng Glucoz trong m gam hn hp l A. 10,8 gam B. 14,58 gam C. 16,2gam D. 20,52gam

3. Phn t glucoz hay mantoz u c phn ng vi dung dch AgNO3/ NH3 cho ra 2 phn t Ag. Mantoz thu phn cho 2 glucoz. Gi x, y l s mol ca glucoz v x + y = 0,15 x = 0, 09 mantoz x + 2y = 0, 21 y = 0, 06
mglucoz = 0,09.180 = 16,2 g p n C Chn

4. Phn ng tng hp glucoz trong cy xanh cn c cung cp nng lng: 4. Nng lng c dng tng hp glucoz ca 100 l xanh l 6CO2 + 6H2O + 673kcal 20 C6H12O6 + 6O2 Q = 84,125. = 16,825 kcal 100 Khi lng Glucoz sn sinh c
ca 100 l xanh trong thi gian 3 gi l (bit trong thi gian y 100 l hp th mt nng lng l 84,125 kcal nhng ch c 20% nng lng c s dng vo phn ng tng hp glucoz) A. 22,5gam B. 4,5 gam C. 112,5 gam D. 9,3 gam

Phn ng tng hp Glucoz trong cy xanh cn c cung cp nng lng:

6CO2+6H2O+673kcal C6H12O6 + 6O2 ta c 673kcal tng hp c 1 mol glucoz vy 16,825 kcal tng hp c 0,025 mol glucoz (4,5 gam) Chn p n B

5. Th tch dung dch HNO3 63 % (D = 1,52 g/ml) cn dng tc dng vi lng d xenluloz to 297 gam xenluloz trinitrat l A. 243,90 ml B. 300,0 ml C. 189,0 ml D. 197,4 ml

5. Phng trnh ha hc: [C6H7O2(OH)3]n + 3nHNO3 [C6H7O2(ONO2)3]n + 3n H2O Th tch dung dch HNO3 l 100 1 V = 3.63. . = 197,4 ml 63 1,52 Chn p n D

116

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

6. Gia saccaroz v glucoz c c 6. Chn p n D im g ging nhau?

A. u c ly t c ci ng B. u c trong bit dc "huyt thanh ngt" C. u b oxi ho bi [Ag(NH3)2]OH D. u ho tan c Cu(OH)2 nhit thng GV yu cu HS v nh lm thm cc bi tp sau: 1. Cc kh to ra trong th nghim phn ng gia saccaroz vi H2SO4 m c bao gm: A. CO2 v SO2 B. CO2 v H2S C. CO2 v SO3 D. SO2 v H2S

2.

p n A Hp cht A l cht bt mu trng khng tan trong nc, trng ln trong nc nng to thnh h. Sn phm cui cng ca qu trnh thu phn l cht B. Di tc dng ca enzim ca vi khun axit lactic, cht B to nn cht C c hai loi nhm chc ho hc. Cht C c th c to nn khi sa b chua. Xc nh hp cht A? A. Saccaroz B. Tinh bt C. Xenluloz D. Mantoz p n B Cht no sau y khng tham gia phn ng vi dung dch NaHSO3 bo ho? A. Anehit axetic B. imetylxeton C. Glucoz D. Phenol p n D Trong dung dch nc glucoz tn ti ch yu dng: A. Mch vng 6 cnh B. Mch vng 5 cnh C. Mch vng 4 cnh D. Mch h p n A
117

3.

4.

5.

nhit thng, cht no sau y tn ti trng thi lng? A. Glucoz B. Fructoz C. Axit oleic D. Tinh bt

6.

p n C Kh CO2 chim 0,03% th tch khng kh. Th tch khng kh (ktc) cung cp CO2 cho phn ng quang hp to ra 18g glucoz l A. 4,032 lt B. 134,4 lt C. 448lt D. 44800 lt p n D Ln men 100 gam glucoz vi hiu sut 72% hp th ton b kh CO2 vo dung dch Ca(OH)2 thu c 2m gam kt ta. un nng nc lc sau khi tch kt ta thu c thm m gam kt ta. Gi tr m l A. 40 gam B. 20 gam C. 60 gam D. 80 gam p n B Nhn nh no sau y khng ng: A. Nhai k vi ht go sng c v ngt B. Ming cm chy vng y ni ngt hn cm pha trn
C. Glucoz khng c tnh kh D. Iot lm xanh h tinh bt

7.

8.

9.

p n C Trong cc cht sau: glucoz, saccaroz, xenluloz, anehit axetic. Cht no c hm lng cacbon thp nht?
A. Glucoz C. Xenluloz B. Saccaroz D. Anehit axetic

p n A 10. Khi lng glucoz dng iu ch 5 lit ancol etylic vi hiu sut 80% (khi lng ring ca ancol etylic l 0,8 g/ml) l A. 2,504kg B. 3,130 kg C. 2,003 kg D. 3,507 kg p n B 11. Tinh bt v xenluloz khc nhau ch:
A. c trng ca phn ng thu phn B. tan trong nc C. V thnh phn phn t D. V cu trc mch phn t

p n D
118

12. Cp dung dch no sau y c kh nng ha tan c Cu(OH)2 ?

A. Glucoz v ancol etylic C. Axit axetic v saccaroz B. Anehit axetic v glixerol D. Glixerol v propan1,3iol

p n C 13. C cc cp dung dch sau:

(1) Glucoz v glixerol (3) Saccaroz v mantoz A. 2 B. 3 (2) Glucoz v anehit axetic (4) Mantoz v fructoz C. 4 D. 5

Ch dng Cu(OH)2 c th phn bit c ti a bao nhiu cp cht trn ?

p n B

Bi 8. THC HNH: IU CH, TNH CHT HA HC CA ESTE V CACBOHIRAT

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc Cng c: Bit c mc ch, cch tin hnh, quan st v gii thch mt s th nghim c th.

iu ch etyl axetat. Phn ng x phng ha. Phn ng ca glucoz vi dung dch Cu(OH)2.
2. K nng

S dng dng c, ho cht tin hnh an ton, thnh cng cc th nghim. Nh git, lc, gn lc, un nng... Quan st, m t hin tng, gii thch v vit cc phng trnh ho hc. Vit tng trnh th nghim.
3. Tnh cm, thi

Bit cch iu ch t s dng hp l ho cht lng nh. Thng qua hot ng th nghim to nn hng th khi hc b mn ho hc.
119

B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu cc phiu hc tp.

Ho cht

Axit axetic. Dung dch CuSO4 C khoai lang. Nc ct. I 2. Dung dch NaCl Dung dch glucoz

Ancol etylic. Dung dch NaOH 10%. Dung dch NaOH 40%. M

Dng c:

ng nghim, n cn. ng ht nh git. Nt cao su c lp ng thu tinh vut nhn. B gi th nghim.

HS: n tp tnh cht ca cc cht trong chng estelipit v cacbohirat. Xem trc bi thc hnh
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. NI DUNG TH NGHIM V CCH TIN HNH TH NGHIM 1: IU CH ETYL AXETAT

GV chia lp hc thnh cc nhm mi nhm 4 n 5 HS. GV yu cu HS nu cc phng php HS tho lun v nhn xt iu ch este, c im ca phn ng. Este c iu ch bng cch un nng axit v ancol tng ng c mt H2SO4 c. y l phn ng thun nghch xy ra khng hon ton, cn un nng phn ng xy ra nhanh hn.

Cho axit hu c cng hirocacbon khng no (cn axit v c xc tc).

120

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Cho ancol tc dng vi anhirit axit (axit tch nc) phn ng xy ra c hiu sut cao hn so vi phn ng este gia ancol v axit tng ng.
GV hng dn cc nhm tin hnh th HS nghin cu SGK. nghim nh SGK trnh by:

Bc 1: GV yu cu HS chun b cc HS chun b ho cht gm: ho cht v dng c cn thit. Ancol etanol khan.

H2SO4 c. Axit axetic nguyn cht. Dung dch NaCl bo ha.

Dng c gm: ng nghim, ng ht nh git, n cn, cp ng nghim. GV hng dn cc nhm tin hnh th HS nghin cu SGK. nghim nh SGK trnh by:

Bc 2 GV yu cu HS:

HS tin hnh th nghim:

+ Nh vo ng nghim 5 git C2H5OH, 5 git CH3COOH nguyn cht v 12 git Nu hin tng. H2SO4 c h nng ng nghim trn Gii thch. Vit phng trnh ho hc minh ngn la n cn khong 56 pht. + Lm lnh ng nghim bng cch ho. GV hng dn HS tin hnh th nhng ng nghim vo cc nc lnh. nghim v gii thch. + Nh thm khong 5 10 git NaCl bo ha.

Tin hnh th nghim nh SGK.

Hin tng: khi nh NaCl bo ha vo thy c lp este khng mu c mi thm ni ln trn hn hp phn ng. Gii thch: khi cho ancol v axit axetic vi H2SO4 un nng th to ra etyl axetat nh hn nc, khng tan trong NaCl bo
121

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

ha nn ni ln pha trn v c mi thm c trng.

Phng trnh ho hc.

H 2SO 4 , t CH3COOH + C2H5OH
o

CH3COOC2H5+ H2O etylaxetat GV lu cho HS: khng nn cho qu nhiu H2SO4 c v khi un nng n c th oxi ha axit v ancol thnh cc sn phm khc. Cn h nng phn ng xy ra nhanh hn v phn ng este xy ra rt chm, nu nhit thng th khong 16 nm th phn ng mi t ti trng thi cn bng v hiu sut ca phn ng trn l khong 66%.

Hot ng 2 TH NGHIM 2: PHN NG X PHNG HA

GV yu cu HS nu tnh cht ha hc HS tho lun v nhn xt: ca cht bo. Cht bo l este nn c phn ng:

Thy phn trong mi trng axit (xy ra khng hon ton). Thy phn trong mi trng (phn ng x phng ha) phn ng ny xy ra hon ton. Phn ng hiro ha cht bo khng no.
GV hng dn cc nhm tin hnh th HS nghin cu SGK. nghim nh SGK trnh by:

Bc 1: GV yu cu HS chun b cc HS chun b ho cht gm: ho cht v dng c cn thit. 1 gam cht bo.

Dung dch NaOH 40%.

122

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Dung dch NaCl bo ha. Nc ct.

Dng c cn gm: 1 bt s, n cn, gi 3 chn, a thy tinh, ng ht nh git

Bc 2: GV yu cu HS:

HS tin hnh th nghim:

Cho vo bt s nh khong 1 gam m v 23 ml dung dch NaOH 40%. un si Nu hin tng. nh v dng a thy tinh khuy u lin Gii thch. tc, thnh thong cho thm t nc ct Vit phng trnh ho hc minh th tch dung dch phn ng khng i ho. trong khong 810 pht. Rt thm GV hng dn HS tin hnh th 45ml NaCl bo ha nng, khuy nh v nghim v gii thch. ngui.

Tin hnh th nghim nh SGK.

Hin tng: c lp cht rn mu trng nh ni ln trn mt bt s. Gii thch: phn ng to ra mui natri ca axit bo khng tan c trong NaCl bo ha nn ni ln pha trn. Phng trnh ha hc: GV lu HS: cn phi dng a thy t0 tinh khuy u, v thm nc th phn (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH ng mi thc hin c 3 C17H35COONa + C3H5(OH)3
Hot ng 3 TH NGHIM 3: PHN NG CA GLUCOZ VI Cu(OH)2
GV yu cu HS nu cu to v tnh HS tho lun v nhn xt. cht ha hc ca glucoz. Glucoz c cu tao mch h: CH2OH[CHOH]4CHO gm c 1 nhm CHO v 5 nhm OH k nhau. Glucoz c tnh cht ca anehit v ca GV hng dn cc nhm tin hnh th poli ancol. nghim nh SGK trnh by: HS nghin cu SGK. 123

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Bc 1: GV yu cu HS chun b cc HS chun b ho cht gm: ho cht v dng c cn thit. Dung dch glucoz 1%.

Dung dch NaOH 10%. Dung dch CuSO4 5%.

Dng c cn gm: ng nghim, n cn, ng ht nh git, cp ng nghim.

Bc 2 GV yu cu HS:

HS tin hnh th nghim:

+ Cho 5 git dung dch CuSO4 5% v khong 1ml dung dch NaOH 10% lc Nu hin tng. nh v gn b lp dung dch gi li kt Gii thch. ta Cu(OH)2. cho vo 2ml dung dch Vit phng trnh ho hc minh glucoz 1% lc nh. ho. + un nng ng nghim. GV hng dn HS tin hnh th nghim v gii thch.

Tin hnh th nghim nh SGK.

Hin tng, gii thch: ban u Cu(OH)2 tan to thnh dung dch ng nht c mu xanh lam do glucoz to phc vi Cu(OH)2.
Khi un nng thy to thnh kt ta gch v glucoz kh Cu(OH)2 Cu2O

Phng trnh ha hc:

CuSO4 + 2NaOH Cu(OH)2 + NaCl 2C6H12O6+ Cu(OH)2 (C6H11O6)2Cu + 2H2O CH2OH[CHOH]4CHO + 2Cu(OH)2 + NaOH CH2OH[CHOH]4COONa + GV lu HS: cn quan st k hin tng ca cc giai on gii thch cho ng. 124 Cu2O + 3H2O

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 4 TH NGHIM 4: PHN NG CA H TINH BT VI I2

GV yu cu HS nu tnh cht ha hc HS tho lun v nhn xt: ca tinh bt Tinh bt c phn ng thy phn thnh glucoz v phn ng mu vi I2.

Bc 1: GV hng dn v yu cu HS HS chun b ho cht gm: chun b cc ho cht v dng c cn Dung dch iot. thit. 1 qu chui xanh.

1 qu chui chn.
Dng c cn gm: ng ht nh git, dao ct chui, dng c p chui ly nc.

Bc 2 GV yu cu HS:

HS tin hnh th nghim + Ct hai ming chui xanh v chui chn

Tin hnh th nghim. Nu hin tng. Gii thch.

+ p 2 ming chui ly phn nc cho GV hng dn HS tin hnh th vo hai ng nghim. + Nh vi git I2 ln 2 ng nghim ng nghim v gii thch. nc p chui . + un nng ng nghim cha nc p chui xanh v ngui

Hin tng: ng nghim ng nc p chui xanh chuyn thnh mu tm.

ng nghim ng nc p chui chn thy khng i mu. un nng ng nghim cha nc p chui xanh th thy mu xanh tm bin mt v ngui thy mu tm xanh xut hin tr li.

Gii thch: ming chui xanh c nhiu tinh bt phn ng mu vi I2 di dng hp cht bc khi un nng hp cht bc
125

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

km bn ngui ti to hp cht bc nn xut hin mu tr li.

Nc p chui chn khng cn tinh bt na m b chuyn thnh cc dng ng

Hot ng 5 CNG VIC SAU BUI THC HNH
GV nhn xt v bui thc hnh v HS thu dn, v sinh phng th nghim hng dn HS thu dn ho cht, ra cn thn, an ton. ng nghim v dng c th nghim, v sinh phng th nghim. GV yu cu HS lm tng trnh theo HS lm tng trnh theo mu sau y: mu:
Ngy............thng..........nm............. H v tn:.......................................... Lp:................................................. T th nghim:..................................... Tng trnh ho hc bi s:...................... Tn bi:............................................. Gii thch vit phng trnh phn ng

Tn th nghim

Phng php tin hnh

Hin tng quan st

126

Chng 3. AMIN, AMINO AXIT V PROTEIN

Bi 9. AMIN
A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit: nh ngha, cng thc chung, c im cu to danh php ca cc amin in hnh. Tnh cht vt l: Quy lut bin i tan, nhit si ca cc amin. Tnh cht ho hc: Tnh baz ca amin, phn ng th nhn benzen ca anilin. HS hiu: Nguyn nhn gy ra tnh baz cho cc amin, ti sao anilin khng lm qu, phenolphtalein i mu? 2. K nng Nhn dng cc hp cht amin. Vit chnh xc cc phng trnh ha hc. Quan st, phn tch cc th nghim chng minh ca amin. So snh lc baz gia cc amin vi nhau v vi NH3. 3. Tnh cm, thi Hiu c cch gii quyt mu thun gia cu to v tnh cht ho hc ca ca amin to nn s hng th khi gii quyt vn mi. Thy c tm quan trng cc amin trong i sng v sn xut gy hng th cho HS khi hc bi ny. B. CHUN B CA GV V HS GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. Ho cht: NH3, anilin, metyl amin, nc ct, qu tm, nc brom.

Dng c: ng nghim, cp ng nghim, b gi th nghim. HS: Xem trc bi amin.

127

C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. KHI NIM, PHN LOI V DANH PHP 1. KHI NIM, PHN LOI
GV chiu ln mn hnh cc cng thc HS quan st, tho lun: NH3, CH3NH2, CH3NHCH3, (CH3)3N So snh Yu cu HS: So snh cu to ca NH3 + Ging nhau: u c N3(ha tr III). vi cc cht cn li. Bit cc cht l + Khc nhau: NH c hiro lin kt vi 3 amin t nu khi nim amin? N, cc cht khc c gc hirocacbon lin kt vi N ca NH3.

Khi nim: Khi thay th nguyn t H trong phn t NH3 bng gc hiro cacbon ta thu c amin.
GV yu cu HS: Lp dy ng ng ca HS tho lun: amin no n chc, mch h. T cng thc amin n gin nht CH5N ng ng c dng CH5(CH2)kN Ck+1H2k+5N t k+1 = n CnH2n+3N (n 1) HS: Cng thc l CnH2n5N (n 6) GV: Tng t vit cng thc tng qut HS tho lun: ca cc amin l ng ng ca C6H7N. ancol etylic GV yu cu HS: Vit ng phn v gi CH3CH2OH tn cc cht c cng thc phn t CH3OCH3 imetyl ete C2H6O. HS tho lun: C4H9N l amin no mch h, n chc. GV gii thiu tng t C2H6O th amin CH3CH2CH2CH2NH2 cng c cc ng phn v tr nhm N. CH3CH2NHCH2CH3 Yu cu HS: Vit tn cc amin c cng CH3CH2CH2NHCH3 thc C4H9N. CH CH(CH )CH NH
3 3 2 2

(1) (2) (3) (4) (5)

GV gii thiu cho HS bit cc cht c CH CH(CH )NHCH 3 3 3 cng thc 128

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

(1), (4), (7) l amin bc I (2), (3), (5) l amin bc II (6) l amin bc III GV yu cu: Nu khi nim bc amin.

CH3CH2N(CH3)2 (CH3)3CNH2 HS tho lun:

(6) (7)

GV lu : Cn phn bit bc amin v Bc amin l s nguyn t H trong phn t NH3 b thay th. bc ancol. GV: T nhng ng phn vit th amin c nhng dng ng phn no? HS: tho lun v nhn xt. Amin c cc loi ng phn:

V tr nhm chc. Bc amin.

GV cho HS nghin cu SGK v t vn HS tho lun v nhn xt amin phn tr li cc cu hi. lm 2 loi thng dng l:

C th chia amin thnh nhng loi Theo gc hirocacbon no? Cho v d minh ha. + amin bo: CH3NH2, C2H5NH2...
+ amin thm: C6H5NH2, CH3C6H4NH2

Theo bc amin
+ amin bc mt: CH3NH2, C6H5NH2 + amin bc hai: CH3NHC6H5 + amin bc ba: (CH3)3N CH3NHCH3,

Hot ng 2 2. DANH PHP

GV chiu ln bng 3.1(SGK) ln mn HS quan st,tho lun a ra nhn xt C 2 cch gi tn. hnh cho HS quan st v yu cu:

C bao nhiu cch gi tn?

+ Tn gcchc: c cu trc Tn amin = Ank + yl + amin

129

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Nu quy tc gi tn amin? Gi tn cc amin sau y?

CH3CH(CH3)CH2NH2 (CH3)3CNH2 CH3NHC2H5

+ Tn thay th: c cu trc Tn amin = Ankan + v tr + amin + Tn thng thng ch p dng cho mt s amin. V d: C6H5NH2 anilin

oCH3C6H5NH2
GV b sung: Nu c nhiu nhm chc HS tho lun: imetylamin: CH3NHCH3 amin th thm cc tip u ng i, tri... V d: NH2(CH2)6NH2 hexametyleniamin Phenylamin: C6H5NH2 Benzylamin: C6H5CH2NH2

GV chiu ln mn hnh bi tp ln mn Hexan1,6iamin: NH2(CH2)6NH2 hnh cho HS tho lun NH2 ometylpheylamin Vit tn cc amin c tn sau y: CH3 imetylamin, phenylamin, benzylamin, hexan1,6iamin, ometylpheylamin Etylmetylamin: C2H5NHCH3 etylmetylamin.

Hot ng 3 II. TNH CHT VT L

GV cho HS nghin cu SGK v yu cu HS: Nghin cu SGK v nhn xt. HS nhn xt v: Trng thi Trng thi ( nhit thng). Metylamin, imetylamin, trimetylamin, etylamin l cht kh c mu khai kh Trng thi, mu sc, kh nng ha tan chu. Cc amin khc l cht lng hoc rn. ca anilin.

S bin thin v tan.

Gii thch ti sao anilin lu ngy L cc hp cht khng mu, 4 amin u u tan tt trong nc, th t cc trong khng kh th c mu en. amin c tan gim theo chiu tng phn t khi.

130

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Anilin l cht lng khng mu si 184oC, t tan trong nc, tan nhiu trong dung mi hu c. lu anilin ngoi khng kh th c mu en do anilin b oxi khng kh oxi ha.
GV nhn xt v b sung: tt c cc amin HS quan st u c nh nicotin, anilin... GV chiu ln mn hnh bng sau
Cht tos C2H5OH 78,3oC C2H5NH2 16,6oC C3H8 42oC

v t vn : Ti sao amin v ancol c phn t khi xp x nhau m nhit si chnh lch nhau rt ln. GV hng dn HS gii quyt vn HS tho lun v nhn xt.

So snh thnh phn cu to ca 3 cht u c phn t khi xp x nhau. trn. Khc nhau l do: Yu t no nh hng n nhit C3H8 gm c C,H khng c nhm chc si. C2H5OH c nhm chc hiroxyl. Ti sao ancol c nhit si cao nht. C2H5NH2 c nhm chc amin. Nhm chc nh hng ti nhit si Ancol c nhm OH phn cc nn c lin kt hiro.
GV: Vy amin c lin kt hiro hay HS: Theo khi nim v lin kt hiro khng? Nu c hy so snh lin kt th amin c lin kt hiro. hiro ca ancol v amin. Lin kt NH km phn cc hn lin kt OH nn lin kt hiro ca amin yu hn lin kt hiro ca ancol. 131

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV yu cu HS kt lun vn .

HS kt lun vn : Amin c lin kt hiro yu hn ancol nn c nhit si thp hn ancol v ankan.

Hot ng 4 III. CU TO PHN T V TNH CHT HO HC 1. CU TO PHN T Cch 1:

GV yu cu HS ln bng vit cng thc HS ln bng vit cng thc cu to cu to v nu c im cu trc ca NH3. phn t NH3. ..
N H H H

NH3 c cu to dng hnh thp 1 nh l N v 3 nh cn li l H, trn nguyn t N cn c 1 cp electron t do (cha lin kt). HS ln bng vit cng thc cu to GV gii thiu cho HS bit: Amin c cu to ging vi NH3. Yu cu mt HS ln bng vit cu to ca metylamin, imetylamin, trimetylamin, anilin
N CH3 H

..
H

..
N
CH3 CH3 H

metylamin
N

..

imetylamin
N H H

..

CH3 CH3 CH3

C6H5

trimetylamin GV yu cu HS d on tnh cht ha HS tho lun v nhn xt: hc ca amin. 132

anilin

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Amin c cu to tng t amoniac

Tnh baz. Tnh kh. Tnh cht ca gc hirocacbon.

Cch 2:
HS quan st (nghin cu SGK) GV chiu hnh 3.2 SGK ln mn hnh Cu to ca amin tng t NH3. (hoc cho HS nghin cu SGK) yu cu Tnh cht ca amin tng t NH3. HS nhn xt v: + Tnh baz. Cu to ca NH3 v cc amin. + Tnh cht ca gc hirocacbon. D on tnh cht ha hc ca amin. + Tnh kh.

Hot ng 5 2. TNH CHT HA HC a) Tnh baz

GV lm th nghim. Nhng giy qu vo cc dung dch sau: metylamin, amoniac, anilin. Yu cu HS quan st, nu hin tng v gii thch. HS quan st

Hin tng:
+ ng ng dung dch metyl amin, amoniac qu tm chuyn thnh mu xanh + ng ng anilin qu tm khng i mu

GV iu khin, hng dn HS gii Gii thch: thch. Metyl amin v nhiu amin khc khi tan vo nc phn ng vi nc tng t NH3 sinh ra ion OH.

NH3 + H2O [NH4]+ + OH CH3NH2 + H2O [CH3NH3]+

+ OH V vy CH3NH2, NH3 lm qu tm ha xanh. 133

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV b sung: Anilin v cc amin thm HS ghi bi. phn ng rt km vi nc v tnh baz ca anilin rt yu (yu hn CH3NH2, NH3) nn khng lm qu tm i mu phenolptalein GV tip tuc lm th nghim: Nh vi git dung dch vo 2 ng nghim. ng nghim 1: ng nc ct ng nghim 2: ng dung dch HCl. Yu cu HS: HS quan st v nhn xt:

ng 1 thy anilin hu nh khng tan, lng xung y ng nghim. ng 2 thy anilin tan.
Gii thch: + Anilin hu nh khng tc dng vi nc nn anilin hu nh khng tan, n to vn c ri lng xung y + Anilin tan c trong HCl do c phn ng to ra hp cht tan trong nc C6H5NH2 + HCl [C6H5NH3]+Cl Phenylamoni clorua

Quan st. Nu hin tng. Gii thch.

GV t vn : Ti sao amin bo(ankyl HS tho lun gii quyt vn di s amin) li c tnh baz mnh hn anilin? iu khin ca GV GV iu khin hng dn HS gii quyt Cu to ca NH3 vn . ..
N H H H

Cu to ca NH3 gii thch ti sao li NH3 cn c mt cp electron t do nn c tnh baz ? c kh nng nhn proton (H+) c tnh baz.

134

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

So snh cp electron t do trong NH3 So snh NH3 v CH3NH2 v trong ankyl amin (VD: metyl amin). So snh cp electron t do trong NH3 v trong anilin.
H

..

..
N
H

N H H

CH3 H

Do c gc ankyl(CH3) c hiu ng y electron ln N lm cho mt electron t do trn nguyn t N tng d cho cp electron t do ny (d cng H+) hn nn c tnh baz mnh hn NH3.

Tng t vi NH3 v C6H5NH2 th nhm C6H5 c hiu ng ht electron ca nhm NH2 lm gim mt electron ca nguyn t N so vi mt electron trong NH3.

..
N H H H H

..
N H C6H5

lm gim kh nng nhn H+ tnh baz ca anilin nh hn ca NH3

GV yu cu HS kt lun vn . HS: Tnh baz ca anilin c th mnh hn hay yu hn NH3 ty thuc vo gc hirocacbon lin kt vi nit

GV chiu bi tp sau ln mn hnh cho HS tho lun: HS tho lun Chn p n C. Sp xp cc cht sau theo th t lc baz tng dn NH3, CH3NH2, (CH3)2NH, CH2=CHNH2. A. CH2=CHNH2, CH3NH2, NH3, (CH3)2NH 135

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

B. NH3, CH3NH2, CH2=CHNH2, (CH3)2NH C. CH2=CHNH2, NH3, CH3NH2, (CH3)2NH D. (CH3)2NH, CH3NH2, CH2=CHNH2, NH3 GV: Tng t NH3 hy vit phng HS tho lun vit phng trnh ha hc trnh ha hc ca metylamin vi dung 3CH3NH2 + 3H2O + FeCl3 dch FeCl3. 3CH NH Cl + Fe(OH)
3 3 3

GV yu cu HS: Vit phng trnh ha HS: Phng trnh ha hc hc chy tng qut ca dy ng ng 6n + 3 O2 2CnH2n+3N + metylamin 2 2nCO2 + (2n + 3)H2O + N2

Hot ng 6 b) Phn ng th nhn thm ca anilin

GV lm th nghim: Cho vi git dung dch Br2 vo 2 ng nghim: ng 1 l dung dch metyl amin, ng 2 l dung dch anilin ri lc nh. Yu cu HS: HS quan st

Hin tng: ng nghim ng dung dch anilin xut hin kt ta trng. Gii thch: Tng t vi phenol th nhm NH2 y electron vo nhn thm lm giu electron ti cc v tr orthopara nn d dng thay th nguyn t hiro bng nguyn t brom to ra 2,4,6tribrom anilin Phng trnh ha hc
NH2 + 3Br2 Br Br NH2 Br + 3HBr

Quan st Nu hin tng Gii thch Vit phng trnh ha hc

(trng)

136

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Metyl amin khng c hin tng trn.

GV b sung phn ng ny nhn bit HS tho lun. anilin. Nhm NH2 y electron vo nhn GV yu cu HS: Chng minh s nh benzen lm tng mt electron trn hng qua li gia gc phenyl vi nhm nguyn t C ti cc v tr orthopara chc amin. d tham gia phn ng th brom.

Nhm C6H5 ht electron ca nhm NH2 lm cho cp electron t do ca N b gi cht hn lm gim tnh baz.
GV gii thiu cho HS bit cc amin c HS lng nghe v ghi bi. ng dng:

Amin c dng trong tng hp hu c. c bit l cc iamin dng tng hp polime.

V d: Anilin l nguyn liu trong cng nghip phm nhum, polime, dc phm...

iu ch amin c nhiu cch nh:

+ Thay th nguyn t H trong phn t HS hon thnh cc s . amoniac theo s . + CH3I + CH3I NH3 CH3NH2 CH3I + NH3 CH3NH2 + HI
Hi Hi

(CH3)2NH
Hi

+ CH3I

(CH3)3N

CH3I + CH3NH2 (CH3)2NH + HI CH3I + (CH3)2NH (CH3)3N + HI C6H5NO2 + 7HCld +3Fe C6H5NH3Cl + 3FeCl2 + 2H2O

+ Kh hp cht nitro
+[ H ]( Fe + HCl ) C6H5NO2 C6H5NH3Cl

C6H5NH2

+ NaOH

GV yu cu HS hon thnh cc s trn.

137

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 7 CNG C BI V BI TP V NH
GV nhc li cc ni dung chnh hc. HS lng nghe v h thng kin thc Yu cu HS lu cc im chnh sau: hc.

Khi nim amin. Bc amin (phn bit vi bc ancol). Danh php amin. Tnh cht vt l. Tnh cht ca amin l tnh baz (so snh tnh baz ca cc amin vi NH3), phn ng th ca cc anilin. ng dng ca amin.
GV chiu cc bi tp sau ln mn hnh cho HS cng c.

1. C bao nhiu ng phn l amin bc p n A hai trong cng thc C4H9N

A. 3 B. 2 C. 1 D. 4

2. S amin thm c cng thc phn t l p n C C7H9N l

A. 2 B. 4 C. 5 D. 7

3. Sp xp cc amin sau theo tnh baz p n B tng dn

pCH3C6H4NH2 pNO2C6H4NH2 138 (1), (2),

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

C6H5NH2 A. (1), (2), (3), (4) B. (2), (3), (1), (4) C. (4), (2), (3), (1) D. (2), (4), (3), (1)

(3),

nC6H13NH2 (4)

4. trung ha 25 gam dung dch ca p n C mt amin n chc X nng 12,4% cn dng 100ml dung dch HCl 1M. Cng thc phn t ca X l
A. C3H5N B. C3H7N C. CH5N D. C2H7N

Bi tp v nh 1, 2, 3, 4, 5, 6. (SGK) D. HNG DN GII BI TP TRONG SGK 1. 2. 3.

Chn p n C Chn p n D Vit cc ng phn amin a) C3H9N: CH3 CH2 CH2 NH2 Amin bc mt CH3 CH2 NH CH3 Amin bc hai b) C7H9N
CH2NH2 NH2 CH3 CH3 CH3 NH2 NH2 NHCH3

CH3 CH NH CH3 amin bc mt CH3 CH3 N CH3 amin bc hai

139

4. Cc s tch
a)
CH4, CH3NH2
+ dd HCl d (1)

CH4

dd CH3NH3+Cl, HCl d

CH3NH2

dd NaCl

b)
OH NH2

+ dd NaOH lc u, chit

C6H5ONa, NaOH d
+ Sc CO2 d

C6H6, C6H5NH2
+ dd HCl lc u, chit

C6H5OH

dd NaHCO3

C6H6

C6H5NH3Cl, HCl d
+ dd NaOH d

C6H5NH2

NaCl

5.

a) Dng dung dch axit b) Dng gim kh mi tanh

140

6.

M C6 H2Br3 NH 2 = 330 g

a) Phng trnh ha hc C6H5NH2 + 3Br2 C6H2Br3NH2 + 3HBr 3 mol 0,04 mol

Vdd Br2 3%

330gam 4,4 gam 0, 04.160.100 = = 164,1 (ml) 3.1,3

b) Phng trnh ha hc C6H5NH2 + 3Br2 C6H2Br3NH2 + 3HBr 1 mol 330gam 0,02 mol 6,6 gam m C6 H5 NH 2 = 0,02.93 = 1,86 gam

Bi 10. AMINO AXIT

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit: Khi nim, ng dng v vai tr amino axit. Da vo c im cu to suy ra amino axit va c tnh axit va c tnh baz. Bit nh ngha, iu kin monome ca phn ng trng ngng. HS hiu: Cu trc phn t v tnh cht ha hc c bn ca cc amino axit. 2. K nng Nhn bit v gi tn amino axit. Vit cc phng trnh ha hc ca amino axit. Quan st, gii thch cc th nghim chng minh. 3. Tnh cm, thi
Amino axit c tm quan trng trong vic tng hp ra protein, quyt nh s sng, khi nm cc tnh cht c bn ca n (nh ngha, danh php v cc tnh cht c trng ca n) s to hng th cho HS khi nghin cu bi ny. 141

Mi quan h gia hp cht c hai nhm chc (axit v baz) i lp nhau li tn ti trong mt hp cht. S c nhng tnh cht mi kch thch s t m ca HS tham gia khm ph.

B. CHUN B CA GV V HS GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. Hnh nh, tranh v lin quan bi hc.. Ho cht: Qu tm, glyxin, axit glutamic, lysin. Dng c: ng nghim, cp ng nghim. HS: n tp kin thc l thuyt, phng php gii bi tp v amin v xem trc bi amino axit. C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 KIM TRA BI C

GV chiu ni dung bi tp ln mn hnh HS chun b bi. yu cu 2 HS ln bng trnh by, cc HS khc chun b nhn xt v b sung. 1. trung ha 25 gam dung dch ca mt amin n chc X nng 12,4% cn dng 100ml dung dch HCl 1M. Cng thc phn t ca X l HS1: A. C3H5N B. C3H7N mamin = 3,1g nHCl = namin = 0,1 C. CH5N D. C2H7N Mamin = 31 p n C HS2 chn p n B 2. Cu no di y khng ng? A. Cc amin u c tnh baz B. Tnh amin ca tt c cc baz u mnh hn NH3 C. Anilin c tnh baz yu hn NH3 D. Tt c cc amin n chc u cha mt s l nguyn t H trong phn t.

142

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2 I. KHI NIM

GV chiu ln mn hnh ca cc amino HS quan st, tho lun v nhn xt: axit. NH2CH2COOH CH3CHCOOH NH2 HOCOCH2CH2CHCOOH NH2 Yu cu HS nu: Amino axit l hp cht hu c tp chc m phn t cha ng thi nhm amino (NH2) v nhm cacboxyl (COOH). Cng thc tng qut l: (NH2)xR(COOH)y (x, y 1) R l gc hirocacbon HS quan st, tho lun GV chiu ln bng hnh 3.2 yu cu HS C 3 cch gi tn amino axit nhn xt: + Tn thay th: C cu trc C bao nhiu cch gi tn amino axit. axit + v tr + amino + tn axit VD: C H 2 C OOH
2 1

Khi nim amino axit. Cng thc tng qut.

axit2amino etanoic

NH2

Quy tc gi tn ca mi cch. Cho v d.

CH3 CH CH COOH CH3 NH2 Axit2amino3metylbutanoic + Tn bn h thng Xt v tr tng i ca nhm amino trong mch cacbon.
143

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

C C C C C C COOH

Quy tc gi tn
Axit + ch ci v tr + amino + tn axit V d: CH2 COOH axit aminoaxetic NH2 CH3 CH2 COOH NH2 axit aminopropionic HOOCCH2CH2CHCOOH NH2 Axit aminoglutamic GV b sung: Tn thng thng khng theo quy tc, + Tn thay th th tn axit c gi gi theo bng tn ring. theo tn thay th. HS lng nghe v ghi bi. + Tn bn h thng th axit gi theo tn thng thng. GV yu cu HS nm vng cng thc cu to, cc cch gi tn ca amino axit thng gp nh: NH2CH2COOH axit aminoaxetic CH3CHCOOH NH2 axit aminopropionic NH2(CH2)5COOH axit aminocaproic HCOOCH2CH2CHCOOH NH2 axit aminoglutamic 144

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 3 II. CU TO PHN T V TNH CHT HA HC 1. CU TO PHN T

GV: Vit cng thc cu to ca

HS tho lun v nhn xt.

NH2CH2COOH ln bng yu cu HS NH2CH2COOH nhn xt c im cu to. C 1 nhm NH2 c tnh baz.

C 1 nhm COOH c tnh axit. hp cht va c nhm axit (tnh axit), va c nhm baz (tnh baz) s tng tc vi nhau.
GV hng dn HS nhn xt

c im nhm COOH. c im nhm NH2. S tng tc gia 2 nhm.

HS tho lun v nhn xt: Nhm COOH cho proton cn nhm NH2 nhn proton ca nhm COOH

NH2CH2COOH
NH2CH2COO + H+

GV yu cu HS d on tnh cht vt l NH2CH2COO + H+ ca amino axit. GV nhn xt v b sung: HS tho lun

NH3+CH2COO

Amino axit khng bay hi nng chy, Do cc amino axit l nhng hp cht ion lng cc iu kin thng l phn hy nhit tng i cao. cht rn kt tinh, d tan trong nc c Khng tan trong dung mi khng nhit nng chy cao (tnh cht ca phn cc nh du ha, benzen, ete...m hp cht ion). tan tt trong nc. HS lng nghe v ghi bi Amino axit thng c v ngt (m chnh).
Hot ng 4 2. TNH CHT HO HC

GV yu cu HS d on tnh cht ha HS tho lun v nhn xt: hc ca amino axit. 145

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

C nhm NH2 c tnh cht ca mt baz C nhm COOH c tnh cht ca mt axit amino axit c tnh lng tnh.
a) Tnh cht lng tnh

GV yu cu HS vit phng trnh ha HS tho lun v nhn xt: hc ca glyxin vi HCl, NaOH v rt ra Phng trnh ha hc tnh cht chung ca amino axit. NH2CH2COOH + HCl ClNH3CH2COOH NH2CH2COOH + NaOH NH2CH2COONa + H2O

Kt lun:
+ Amino axit c nhm NH2 nn phn ng c vi axit v c mnh to mui. + C nhm COOH nn phn ng c vi baz v c to ra mui v nc.
b) Tnh cht baz ca amino axit

GV lm th nghim nhng mu giy qu vo dung dch glyxin, axit glutamic, lysin. Yu cu HS quan st nu hin tng v gii thch.

HS quan st, tho lun v gii thch

Hin tng:
+ ng ng dung dch glyxin qu tm khng i mu. + ng ng dung dch axit glutamic qu tm ha . + ng ng dung dch lysin qu tm ha xanh

Gii thch: NH2CH2COOH NH3+CH2COO

Khng to ra H+ hay OH nn qu khng i mu

146

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

H2NC3H5(COOH)2

OOCC3H5COO + H+
+

NH3

To ra H lm qu i mu. GV nhn xt b sung amino axit c Tng t glysin to ra OH lm qu cng thc (NH2)xR(COOH)y ha xanh. Nu x = y qu tm khng i mu. Nu x > y qu tm khng ha xanh. Nu x < y qu tm khng ha .
Hot ng 5 c) Phn ng ring ca nhmCOOH: phn ng este ha

GV yu cu HS vit phn ng este ha HS vit phng trnh ha hc. gia glyxin vi etanol. H2NCH2COOH + C2H5OH NH2CH2COOC2H5 + H2O GV nhn xt v b sung: Thc ra este c hnh thnh di dng mui ClNH3+CH2COOC2H5 Mun thu c este th: ClNH3+CH2COOC2H5 + NaOHva NH2CH2COOC2H5+NaCl + H2O HS vit phng trnh ha hc Ngoi ra amino axit cn c th tc CH CHCOOH + HONO 3 dng vi HNO2 th amino axit c NH2 chuyn thnh hiroxi axit. Yu cu HS CH3CHCOOH + N2 + H2O vit phng trnh ha hc. OH Phn ng ny c dng nh lng nhm amin trong amino axit cng nh trong protein. GV b sung: HS lng nghe v ghi bi.

147

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV gii thiu cho HS: Ngoi cc tnh HS ghi bi. cht ca cc amino axit cn to vi ion ng vo mt s kim loi khc nhng mui ni phc mu t tan, rt bn.
Hot ng 6 d) Phn ng trng ngng GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK, tho lun v nhn cu HS: xt

Khi nim phn ng trng ngng. iu kin cc amino axit thc hin

Phn ng trng ngng l qu trnh nhiu phn t nh (monome) kt hp

phn ng trng ngng. vi nhau to thnh phn t ln (polime) Vit phng trnh ha hc phn ng ng thi gii phng nhng phn t nh nh H2O. trng ngng amino caproic.

c im phn ng trng ngng amino iu kin cc amino axit thc hin axit. phn ng trng ngng l c t 2 nhm chc tr ln c kh nng phn ng. Phng trnh ha hc
t nH2N(CH2)5COOH axit amino caproic (NH(CH2)5CO)n + nH2O Policaproamit c im phn ng trng ngng amino axit l nhm OH ca nhm COOH ca phn t ny kt hp cng H cha nhm NH2 ca phn t kia thnh H2O v sinh ra polime.
0

Hot ng 7 III. NG DNG GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt cu HS nu nhng ng dng c bn ca Amino axit thin nhin l c s kin amino axit. to protein ca c th sng.

148

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Mt s amino axit c dng ph bin trong i sng nh mui mono soium glutamat (m chnh hay bt ngt) dng lm gia v thc n, axit glutamic l thuc b tr thn kinh, methionin l thuc b gan... Axit amino caproic, axit amino enantoic l nguyn liu sn xut t nilon.
GV nhn xt v gii thiu cho HS cng thc cu to m chnh (hay bt ngt). HOOCCH2CH2CHCOONa NH2
Hot ng 8 CNG C BI BI TP V NH

GV nhc li cc ni dung chnh hoc HS h thng li kin thc hc. gip HS cng c bi. Cng thc ca amino axit c nhm NH2 v nhm COOH. Amino axit c tnh cht lng tnh, tnh axit baz. Khi nim v phn ng trng ngng. ng dng quan trng ca amino axit i vi con ngi.
Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK) D. HNG DN GII BI TP SGK 1. 2. 3.

Chn p n C Chn p n D Gi cng thc ca aminoaxit X l CxHyOzNt (x, y, z, t N) %mO = 100% (%mC + %mH + %mN) = 35,96% 40, 45 7,86 15, 73 35,96 = 3 : 7 :1: 2 x:y:z:t = : : : 12 1 14 16 149

 Cng thc n gin: C3H7NO2

Cng thc phn t: C3H7NO2 Cng thc cu to H2N CH COOH CH3
4.

alanin

Vit phng trnh ha hc a) CH3 CH COOH + NaOH CH3 CH COONa + H 2O NH2 COOH c) CH3CHCOOH + CH3OH NH2 NH2 COOH
HCl bo ha
2

b) 2CH3 CH NH2 + H2SO4 CH3 CH NH3 SO4

CH3CHCOOCH3 + H2O NH2

5. 6.

Vit cc phng trnh ha hc ca phn ng trng ngng

trng ngung nH2N [CH2]6 COOH [ HN(CH2)6CO ]n + n H2O

MA = 44,5.2 = 89 (g/mol) Phng trnh ha hc A + O2 CO2 + H2O + N2 8,9 g 13,2 g 6,3 g 11,2 lt (ktc) 11, 2.28 13, 2.12 6,3.2 mC = = 1, 4 (g) = 3, 6 (g) mH = = 0, 7 (g) mN = 22, 4 44 18 mO = 8,9 (3,6 + 0,7 + 1,4) = 3,2(g) Cng thc phn t ca A l CxHyOzNt (x, y, z, t N) 3, 6 0, 7 3, 2 1, 4 = 0,3 : 0, 7 : 0, 2 : 0,1 = 3 : 7 : 2 :1 x:y:z:t = : : : 12 1 16 14

Cng thc n gin: C3H7O2N

Cng thc phn t: (C3H7O2N)n M (C3H7O2 N)n = 89 (g/mol) n = 1. Vy cng thc phn t l C3H7O2N Cng thc cu to: O H2N CH2 C O CH3 H2N CH2 COOH 150 (A) (B)

Bi 11. PEPTIT V PROTEIN

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit: Peptit, protein, enzim, axit nucleic l g v vai tr ca chng trong c th sinh vt. S lc v cu trc v tnh cht ca protein. HS hiu: Tnh cht ca lin kt peptit km bn trong mi trng axit hay baz. 2. K nng

Nhn dng mch peptit. Gi tn peptit. Vit cc phng trnh ha hc ca protit v protein. Gii cc bi tp ha hc phn peptit, protein.
3. Tnh cm, thi

Qua ni dung bi, HS thy khoa hc c th khm ph c nhng hp cht cu to nn c th sng v th gii xung quanh, cng c cho HS nim tin vo khoa hc.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. H thng cu hi cho bi dy. Hnh v, tranh nh lin quan n bi hc. HS: n tp kin thc l thuyt, phng php gii bi tp v (amino axit) v xem trc bi (peptit v protein).
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 KIM TRA BI C

GV chiu ni dung bi tp ln mn HS chun b bi. hnh yu cu 2 HS ln bng trnh by, 151

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

cc HS khc chun b nhn xt v b sung. HS1: Cho s : C8H15O4N + 2NaOH HS1 ln bng trnh by: C5H7O4NNa2 c mch C khng phn nhnh, nhm NH2 ti v tr . Vy cng C5H7O4NNa2 + CH4O + C2H6O thc cu to l Bit C5H7O4NNa2 c mch cacbon NaOCOCH2CH2CHCOONa khng phn nhnh, c NH2 ti NH2 C th C8H15O4N c s cng thc cu C8H5O4N c th l: to ph hp l CH3OCOCH2CH2CHCOOC2H5 A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 NH2 NH2 Chn p n B. HS2: Cho 0,01 mol amino axit A tc dng va vi 100 ml dung dch HCl 0,2M. C cn dung dch sau phn ng c 2,18 gam mui. Khi lng mol ca A l A. 109 gam. C. 147 gam. B. 218 gam. D. 145gam HS2 nhn xt: 0,01mol amino axit tc dung va 0,02 mol HCl to ra 0,01 mol mui amino axit c hai nhm NH2 2,18 = 218 vy Mmui = 0, 01 Mamino axit = 218 36,5.2 = 145 (1) C2H5OCOCH2CH2CHCOOCH3 (2)

GV nhn xt bi lm ca 2 HS v Chn p n D chuyn tip bi: protein l thnh phn chnh ca c th ng vt l c s ca s sng...Protit c cu to bi cc chui polipeptit vy chng c cu to nh th no ta s nghin cu trong bi sau.

152

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2 I. PEPTIT 1. KHI NIM

GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt: cu HS nu: Peptit l loi hp cht cha t 250 gc amino axit lin kt vi nhau bng Khi nim peptit. lin kt peptit. Khi nim lin kt peptit.

Lin kt peptit l lin kt CONH gia hai n v amino axit. Nhm CONH gia hai n v amino axit gi l nhm peptit.
GV chiu cng thc sau ln mn hnh HS quan st, tho lun v nhn xt yu cu HS ch ra u l lin kt peptit? Lin kt peptit ...NHCHCONHCHCONH R1 R2 ...NHCHCONHCHCONH R1 R2

CH2CHCO...
R3

CH2CHCO...
R3

GV thng bo cho HS: phn t peptit HS lng nghe. hp thnh t cc amino axit bng lin kt peptit theo mt trt t nht nh.

Amino axit u N cn nhm NH2. Amino axit u C cn nhm COOH.

Yu cu HS ch ra amino axit u N, u C trong cc peptit sau y: NH2CHCONHCHCOOH R1 R3 R2 R4 HOOCCHNHCOCHNH2

HS quan st tho lun v nhn xt.

Amino axit u N Amino axit u C

NH2CHCONHCHCOOH R1 R2 153

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV gii thiu: phn t peptit cha Amino axit u C Amino axit u N 2,3,4.. amino axit c gi l i, HOOCCHNHCOCHNH2 tri, tetra peptit...nhng phn t peptit R4 R3 c nhiu hn 10 amino axit gi l polipeptit. HS lng nghe, ghi bi GV yu cu HS vit cng thc v gi HS vit cng thc v gi tn amino axit tn thng mt s amino axit n CH2COOH CH3CHCOOH gin. NH2 NH2
Glyxin Alanin

NH2[CH2]4CHCOOH Lysin NH2 GV thng bo ngi ta thng biu HS nu v d: AlaGly, GlyAlaLys... din cu to cc peptit bng cch ghp t tn vit tt cc amino axit theo trt t ca chng. Yu cu HS cho v d.
Hot ng 3 2. TNH CHT HA HC

GV thng bo cho HS peptit c hai phn ng c trng l phn ng thy phn v phn ng mu biure. GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v vit phng cu HS vit phng trnh ha hc trnh thy phn thy phn cc peptit sau: NH2CHCONHCHCOOH + H2O NH2CHCONHCHCOOH R2 R1 R1 R2 NH2CHCONHCHCONHCH NH CHCOOH + NH CHCOOH 2 2 1 R2 R3 R1 R R2
H hoc OH
+

COOH

154

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

NH2CHCONHCHCONHCH R1 R2 R3

COOH + + 2H2O
GV b sung: NH2CHCOOH + NH2CHCOOH R1 R2 + NH2CHCOOH R3
H + hoc OH

Ngoi ra peptit cn b thy phn khi c enzim xc tc. Khi thy phn peptit thng cho nhiu sn phm nh: amino axit, i peptit, tri peptit,....
GV lm th nghim: Cho 1 2 ml dung dch peptit vo ng nghim ng Cu(OH)2 mi iu ch sau lc nh. Yu cu HS quan st, nu hin tng, gii thch.

HS quan st v nhn xt.

Hin tng: Cu(OH)2 tan cho dung dch mu tm c trng.

Gii thch: Do peptit c nhm CONH phn ng vi Cu(OH)2 cho GV hng dn HS nghin cu SGK hp cht mu tm c trng. gii thch hin tng.

GV b sung: phn ng ny gi l phn ng mu biure, c dng nhn bit hp cht c 2 lin kt peptit tr ln..
Hot ng 4 II. PROTEIN 1. KHI NIM

GV cho HS nghin cu SGK v cho HS cho HS nghin cu SGK v nhn xt: bit: Protein l nhng polipeptit cao phn t Khi nim protein. c khi lng t vi chc nghn n vi triu. Cch phn loi protein.

Protein c phn lm 2 loi.

+ Protein n gin l protein c cu 155

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

to t cc amino axit nh: abumin ca lng trng trng, fibroin ca t tm... + Protein phc tp l protein c to thnh t protein n gin vi cc thnh phn "phi protein". Nh nucleoprotein, lipoprotein... 2. CU TO PHN T GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt. cu HS nhn xt v cu to ca Protein c cu to tng t peptit (nhiu protein. lin kt peptit) nhng phc tp hn GV chiu hnh 3.4 SGK cho HS quan nhiu. Thng cu to t 50 gc st v cu to ca phn t insulin amino axit tr ln. (hoc cho HS quan st trc tip SGK).
Hot ng 5 3. TNH CHT a) Tnh cht vt l

GV lm th nghim: Dng ng nh git cho vo ng nghim 1 ml lng trng trng, sau cho thm 23 ml nc ct, lc nh ng nghim. un si ng nghim trn n cn Yu cu HS nhn xt v tnh cht vt l ca protein. GV gii thch hin tng protein ng t l do cu trc ca protein b thay i khi un nng.
b) Tnh cht ha hc

HS quan st v nhn xt: Protein tan trong nc to thnh dung dch keo. Khi un nng lng trng trng b ng t.

GV yu cu HS d on tnh cht ha HS tho lun v nhn xt. hc ca protein. Protein c cu to tng t peptit nn c cc phn ng

156

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Phn ng thy phn khi c xc tc axit, baz, enzim. Phn ng mu biure.

GV nhn xt v b sung:

Phn ng mu biure dng nhn bit protein. Protein c phn ng vi dung dch HNO3 c cho kt ta mu vng ( l phn ng nitro ha vo vng benzen c trong gc amino axit ).
4. VAI TR CA PROTEIN I VI S SNG GV cho HS nghin cu SGK t HS nghin cu SGK v nhn xt. nu tm quan trng ca protein i Protein to ra nhn t bo v nguyn vi s sng. sinh cht l thnh phn chnh ca t bo vy protein l c s to nn s sng, c protein mi c s sng.

Protein l thc n quan trng v n b sung protein cho c th, mt phn khc oxi ha cung cp nng lng cho hot ng ca c th.
Hot ng 6 III. KHI NIM V ENZIM V AXIT NUCLEIC 1. ENZIM a) Khi nim

GV cho HS nghin cu SGK t HS nghin cu SGK v nhn xt. nu khi nim enzim Enzim l nhng cht hu ht c bn cht protein, c kh nng xc tc cho cc qu trnh ha hc, c bit trong c th sinh vt.

157

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Enzim l cht xc tc sinh hc c trong mi t bo sng Tn ca enzim = tn ca phn ng hay tn cht phn ng + aza V d: enzim amilaza....
b) c im xc tc ca enzim GV gii thiu cho HS bit c im HS lng nghe v ghi bi. xc tc ca enzim.

Hot ng xc tc ca enzim c tnh chn lc rt cao (mi enzim ch xc tc cho mt chuyn ha nht nh). Tc phn ng nh xc tc enzim rt ln (thng gp 1091011 ln xc tc ha hc)
Hot ng 7 2. AXIT NUCLEIC a) Khi nim

GV gi mt HS c phn khi nim HS c phn khi nim axit nucleic cc axit nucleic trong SGK. HS khc lng nghe. GV tm tt khi nim axit nucleic:

Axit nucleic l polieste ca axit photphoric v pentoz (mono saccarit c 5 C) mi pentoz li lin kt vi 1
nguyn t N to thnh cc hp cht d vng (k hiu l A, X, G, T, U).

Axit nucleic l thnh phn quan trng nht ca nhn t bo. Axit nucleic l polime c tnh axit Axit nucleic c 2 dng l: ADN v ARN.

158

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

b) Vai tr GV yu cu mt HS c phn vai tr HS1 c phn vai tr ca axit nucleic ca axit nucleic sau mt HS khc ln trong SGK. bng tm tt vai tr ca axit nucleic. HS2 trnh by vai tr ca axit nucleic:

Tng hp protein, s chuyn cc thng tin di truyn. AND cha cc thng tin di truyn, m ha cho hot ng sinh trng v pht trin ca c th sng. ARN tham gia vo qu trnh gii m thng tin di truyn.
Hot ng 8 CNG C BI BI TP V NH

GV pht cc phiu hc tp HS tr HS tho lun: li cng c kin thc hc:

Phiu 1. tng hp cc protein t Chn p n B cc amino axit, ngi ta dng phn ng: A. Trng hp B. Trng ngng

C. Trung ho

D. Este ho Chn p n D

Phiu 2. Cho polime

[ NH(CH2)5CO ]n tc dng vi dung dch NaOH trong iu kin thch hp. Sn phm thu c l A. NH3, Na2CO3 B. NH3 v C5H11COONa C. C5H11COONa D. NH2(CH2)5COONa 159

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Phiu 3. Thu phn mt on peptit Chn p n D c to ra t cc amino axit A, B, C,

D, E c cu to l ADCBE. Hi thu c ti a bao nhiu hp cht c lin kt peptit? A. 4 B. 5 C. 8 D. 9

Phiu 4. S lng ipeptit c th to Chn p n C thnh t hai amino axit alanin v glyxin l

A. 2

B. 3 C. 4

D. 5

Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK) D. HNG DN GII BI TP SGK 1. 2.

Hp cht thuc loi ipeptit: chn p n B Cho Cu(OH)2 nhit thng th etanol khng hin tng, lng trng trng cho phc mu tm (phn ng mu biure), glucoz v glixerol cho phc mu ca ancol a chc vi Cu(OH)2. Cho Cu(OH)2 trong mi trng kim un nng cht cho kt ta gch l glucoz cn li l glixerol

3.

Vit cng thc cu to v gi tn cc tripeptit c th hnh thnh t glyxin, alanin, phenylalanin H2NCH2COOH CH3CHCOOH NH2 H2NCH2CONHCHCONHCHCOOH CH3 NH2 NH2 CH2C6H5 CH2C6H5 AlaGlyPhe AlaPhe Gly CH2C6H5 CH3CHCONHCH2CONHCHCOOH CH3CHCONHCHCONHCH2COOH C6H5CH2CHCOOH NH GlyAlaPhe

160

H2NCH2CONHCHCONHCHCOOH CH2C6H5 CH2C6H5 CH2C6H5

4. 5. 6.

GlyPhe Ala PheGlyAla Phe Ala Gly

CH3 CH3

H2NCHCONHCH2CONHCHCOOH H2NCHCONHCHCONHCH2COOH CH3 Tham kho kin thc SGK 56.100 Mhemoglobin = =14000 0, 4

170 = 1,91 (mol) 89 50000.170 Khi lng alanin trong 1 mol A l: = 17000 (g) 500 17000 nalanin c trong 1 mol A = = 191 (mol) S mt xch alanin 89 nalanin c trong 500 g A = = nalanin = 191 (mt xch)

E. T LIU THAM KHO

Phng php xc nh trt t sp xp cc gc amino axit trong mch peptit:

1. Xc nh amino axit " u N" a) Phng php Sanger (Anh, 1958)

Cho peptit tc dng vi 2,4initro florobenzen, nhm amino ca amino axit "u N" sau khi phn ng to thnh dn xut 2,4initrophenyl ca peptit, em thy phn trong dung dch axit, thu c hn hp cc amino axit v dn xut 2,4initrophenyl ca amino axit "u N". Dng phng php sc k nhn bit, t suy ra gc amino axit "u N".
O 2N NO2 O 2N NO2 F + H2NCHCONHCHCO.... R2 R1 HNCHCONHCHCO.... R1 R2
HF

Dung dch HCl t

o

161

O 2N NO2

HNCHCOOH R1

+ H3 N CHCOO R2

Axit N(2,4initrophenyl) amino

b) Phng php Edman (Thy in, 1950) Theo phng php ny, ngi ta cho peptit tc dng vi phenyl isothioxianat (C6H5N=C=S), nhm amino ca gc amino axit "u N" sau phn ng thu c dn xut phenyl isothiocacbamoyl peptit. Sau cho dn xut ny tc dng vi HCl trong dung mi nitrometan s thu c sn phm do s phn ct lin kt pettit sau gc amino axit "u N", to thnh phenyl thiohiantoin v peptit ngn hn. Tch ly amino axit v phn tch bng phng php sc k.
C6H5N=C=S + H2NCHCONHCHCONHCHCO

R1
Phenyl isothioxinat

R2
peptit

R3
HCl CH3NO2

C6H5NHCHNCHCONHCHCONHCHCO
S R1 R2 R3
Phenyl isothiocacbamoyl

C6H5N C = S CO NH CH

+ H2NCHCONHCHCO

R2

R3

R1 Peptit phenylthiohiantion

peptit ngn hn

Sn phm phenyl thiohiantoin c nhn bit bng phng php sc k. Phng php ny phn tch c nhiu peptit nh mioglobin c ti 60 amino axit
c) Phng php thy phn khng hon ton bng enzim aminopeptitaza Enzim aminopeptitaza xc tc cho phn ng thy phn to ra amino axit "u N" v phn t peptit nh hn
a min opeptitdaza H2 N CHCONHCHCONHCHCO... + H2O

R1

R2
+

R3 H3 N CHCOO + H3 N CHCONHCHCO R1 R2 R3
+

162

2. Xc nh amino axit "ui C"

Phng php ny da trn s thy phn peptit nh cht xc tc l enzim cacboxipeptitaza. y l loi enzim xc tc, phn ct chn lc lin kt amit ca amino axit cui cng c nhm COO t do. V d:
cacboxipeptitdaza ... NHCHCONHCHCONHCHCOO

R1

R2

R3
+

... NHCHCONHCHCOO + H3 N CHCOO R2 R3 R1

Amino axit thu c em phn tch bng phng php sc k. Aminoaxit ny chnh l amino axit "ui C". Tuy nhin phng php ny cn li hn ch l enzim cacboxipeptitaza khng tch c amino axit "ui C"ca prolin ra khi mch peptit
3. Thy phn tng phn mch peptit

to thnh tng on peptit ngn, ngi ta thng dng cc enzim tripsin, chimotripsin v pepsin xc tc cho s phn ct peptit nhng v tr xc nh. Chng hn, enzim tripsin phn ct lin kt khi nhm cacboxyl l ca lysin hay argimin, cn enzim chimotripsin xc tc thy phn phenylalanin, tryptophan, tyrosin, leuxin, axit aspactic v axit glutamic, ngha l loi enzim pepsin phn ct c tnh chn lc km hn. em phn tch cc on peptit ngn bng phng php sc k, ri sau xc nh trt t sp xp cc gc amino axit trong mi on peptit theo cc phng php trnh by trn. Ngoi ra c th dng bromxian (BrCN) phn ct mch peptit sau gc methionin:
BrCN ... HNCHCONHCHCONH CHCO NHCHCO...

R1 R1

CH2CH2SCH3 R2 CH2 CH2

O

R3 R3

H2NCHCONHCHCO
homoserinlacton

+ H2NCHCONHCHCO...+ CH3SCN R2

Nh vy, nu dng xc tc khc nhau phn ct mt s thu c nhng on peptit khc nhau.

163

V d: Ala Gly Tyr Trp Ser Lys Gly Leu Met Glu Glu

Aminopeptitaza

Tripsin

BrCN

Chimotripsin

Cacboxipeptitaza

Khi bit c trt t sp xp ca cc gc amino axit trong tng on peptit ngn, ta c th thit lp c ton b phn t peptit.

Bi 12. LUYN TP: CU TO V TNH CHT CA AMIN, AMINO AXIT V PROTEIN

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS cng c kin thc v: Cng thc cu to tng qut v tnh cht ha hc c bn ca amin, amino axit, protein. Cc cch gi tn, vit ng phn ca amin, amino axit.

So snh, cng c kin thc v cu to v tnh cht ca amin, amino axit, protein.
2. K nng Gii thnh tho bi tp v amin, amino axit, protein.

Lp bng tng kt cc chng. Vit cc phng trnh ha hc tng qut cho cc hp cht: Amin, amino axit, protein. Vit phng trnh ha hc gii thch tnh cht ca amin, amino axit, protein.
3. Thi , tnh cm HS nm c tm quan trng ca cc hp cht: amin, amino axit v protein cng vi tm kin thc v amin, amino axit v protein c hiu k (cu to v tnh cht ca hp cht...) s to hng th cho HS khi hc bi luyn tp ny.

164

B. CHUN B CA GV V HS

GV My tnh, my chiu. H thng bi tp n tp, bng h thng tnh cht ha hc ca amin, amino axit, protein. HS n tp amin, amino axit, protein v xem trc bi luyn tp.
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

GV chia HS thnh 45 nhm v giao HS chun b kin thc luyn tp cc ni dung luyn tp cho HS
Hot ng 1 I. KIN THC CN NM VNG

GV Chiu bng sau ln mn hnh (hoc treo bng chun b sn) yu cu HS nhm 1 tho lun v in cc thng tin vo bng.
Bng 1 Cht Vn Cng thc chung Tnh cht ha hc + HCl + NaOH + ROH/ kh HCl + Br2/H2O + Trng ngng + Phn ng biure Ankyl amin Amin bc mt Anilin

HS nhm 1 tho lun di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu.

165

Cht Vn Cng thc chung Ankyl amin

Amin bc mt Anilin CnH2n+1NH2 C6H5NH2 Tnh cht ha hc To mui theo phn ng: To mui theo phn ng: CnH2n+1NH2+HClCnH2n+1NH3Cl C6H5NH2+ HCl C6H5NH3Cl Khng tc dng vi ROH nhng Khng tc dng vi ROH c th phn ng vi HCl to mui nhng c th phn ng vi HCl to mui Phn ng to kt ta C6H5NH2 + 3Br2 HBr + C6H2Br3NH2 Qu ha xanh Qu khng i mu

+ HCl + NaOH + ROH/ kh HCl

+ Br2/H2O + Trng ngng + Phn ng biure + Cu(OH)2 + Qu tm

Hot ng 2

GV Chiu bng sau ln mn hnh (hoc treo bng chun b sn) yu cu HS nhm 2 tho lun v in cc thng tin vo bng.
Bng 2 Cht Amino axit Cng thc chung + HCl + NaOH + ROH/ kh HCl + Br2/H2O + Trng ngng + Phn ng biure + Cu(OH)2 Tnh cht ha hc Protein

166

HS nhm 1 tho lun di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu.

Cht Amino axit Cng thc chung + dung dch HCl RCHCOOH NH2 Phn ng to mui NH2CH2COOH + HCl ClNH3CH2COOH + dung dch NaOH Phn ng to mui NH2CH2COOH + NaOH NH2CH2COONa + H2O + ROH/ kh HCl To este Phn ng to mui hoc thy phn khi un nng.
1

Tnh cht ha hc Protein ...NHCHCONHCHCO... R R

2

Phn ng to mui hoc thy phn khi un nng.

NH2CH2COOH + ROH
NH2CH2COOR + H2O + Br2/H2O + Trng ngng C phn ng trng ngng n NH2CH2COOH [ NHCH2COO ]n + nH2O + Phn ng biure
xt, t 0

C phn ng mu

GV yu cu HS nhm 3,4 cng chun b ni dung nh nhm 1,2 nhn xt b sung bi lm ca bn.
Hot ng 3 II. BI TP
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

GV chiu bi tp 1 trong SGK ln HS tho lun v a ra kt qu: mn hnh cho HS tho lun.
1. Dung dch cht no di y 1. Chn p n C lm i mu qu tm thnh xanh?

A. C6H5NH2 167

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

B. H2NCH2COOH C. CH3CH2CH2NH2 D. H2NCHCOOH CH2CH2COOH GV chiu bi tp 2 trong SGK ln mn hnh cho HS tho lun.
2. Cht no sau y khng c phn 2. Chn p n C ng vi C2H5NH2 trong H2O?

A. HCl C. NaOH

B. H2SO4 D. Qu tm

GV chiu bi tp 3 trong SGK ln mn hnh cho HS tho lun.

3. Vit cc phng trnh ha hc 3. Phng trnh ha hc: ca phn ng gia tirozin: a) HOC6H4CH2CH(NH2)COOH+HCl HOC6H4CH2CH(NH2)COOH HOC6H4CH2CH(NH3Cl)COOH

vi cc ha cht sau: a) HCl b) NaOH c) Nc brom d) CH3OH/HCl (hi bo ha)

b) HOC6H4CH2CH(NH2)COOH+2Br2 HOC6H2Br2CH2CH(NH2)COOH + 2HBr c) HOC6H4CH2CH(NH2)COOH+2NaOH NaOC6H4CH2CH(NH2)COONa + 2H2O d) HOC6H4CH2CH(NH2)COOH+CH3OH

KCl k HOC6H4CH2CH(NH2)COOCH3

+ H2O

GV chiu bi tp thm cc bi tp sau ln mn hnh cho HS tho lun.

1. Hp cht hu c X l este to 1. HS tho lun cho kt qu: bi axit glutamic (axit amino 1 mol X lun phn ng ht vi 2 mol glutaric) v mt ancol bc nht. 37,8 phn ng ht vi 37,8 gam X cn NaOH MX = 0, 2 = 189 400 ml dung dch NaOH 1M. gi s este c dng:

168

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Cng thc cu to thu gn ca X R1OOCCH2CH2CHCOOR2 l NH2 A. C2H3(NH2)(COOCH2CH3)2

B.C3H5(NH2)(COOCH2CH2CH3)2 C.C3H5(NH2)(COOH)(COOCH2CH2CH3)

R1 + R2 = 44 ch c R1 l H v R2 l CH3CH2CH2 l ph hp. p n C

D.C3H5NH2(COOH)COOCH(CH3)2
2. Hp cht no sau y khng 2. Chn p n D phi l hp cht lng tnh ?

A. Amoni axetic B. Axit glutamic C. Alanin D. Anilin

3. CH3CH(NH2)COOH ln lt 3. Chn p n D tc dng vi cc dung dch cha C 5 cht phn ng c tr NaCl cc cht sau: HCl, NaOH, NaCl, NH3, CH3OH, NH2CH2COOH. S phn ng c th xy ra l

A. 3

B. 4

C. 5

D. 6

4. t chy ht a mol mt amino 4. Chn p n A axit X c 2a mol CO2 v 0,5a 1mol X to ra 2a CO2 X c 2 nguyn t C mol N2. X l 1mol X to ra 0,5 a mol N2 X c 1 A. NH2CH2COOH. nguyn t N vy ch c p n A. B. X cha 2 nhm COOH trong phn t.

C. NH2CH2CH2COOH. D. X cha 2 nhm NH2 trong phn t.

5. Hp cht hu c A c cng thc phn t C3H9O2N. Cho A phn ng vi dung dch NaOH un nh, thu c mui B v kh C lm 5. Chn p n A

Mui B tc dng vi NaOH cho CH4 vy A ch c th l CH3COONa v A n chc cng thc ca A l: CH3COONH3CH3 169

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

xanh qu tm m. Nung B vi NaOH rn thu c mt hirocacbon n gin nht. Xc nh cng thc cu to ca A ? A. CH3COONH3CH3 B. CH3CH2COONH4 C. HCOONH3CH2CH3 D. HCOONH2(CH3)2
6. Cho 44,1 gam axit glutamic tc dng vi 9,2 gam ancol etylic sau phn ng ch thu c mt sn phm X cha mt nhm chc este. Tch X em phn ng hon ton vi NaOH th thy cn 200ml NaOH 0,8M. Vy hiu sut phn ng este ho l 6. Phn ng este ha

HOCOC3H5(NH2)COOH + C2H5OH HOCOC3H5(NH2)COOC2H5 + H2O

Phn ng vi NaOH HOCOC3H5(NH2)COOC2H5 + 2NaOH NH2C3H5 (COONa)2 + C2H5OH + H2O Hiu sut phn ng este ha tnh theo etanol (cht thiu). 0, 08 H= .100 = 40% p n A 0, 2

A. 40,0% C. 80,0%

B. 32,0% D. 53,3%

Hot ng 3 CNG C V BI TP V NH

GV nhc li cc ni dung chnh cp trong bi luyn tp:

Cng thc ca amin, amino axit, protein. Tnh cht ho hc ca amin, amino axit, protein. S ging nhau v khc nhau v tnh cht gia amin, amino axit v protein. Cc dng bi tp c bn.
GV yu cu HS v nh lm thm cc bi tp sau:
3.1. C cc dung dch sau:

C6H5NH3Cl, H2NCH2CH2CH(NH2)COOH, ClH3NCH2COOH, HOOCCH2CH2CH(NH2)COOH, H2NCH2COONa. 170

S lng cc dung dch c pH < 7 l A. 2

p n B 3.2. Cho amino axit CH3CH(NH2)COOH. Cht ny c th phn ng c vi cht no sau y?

B. 3

C. 5

D. 4

A. (CH3CO)2O
p n D

B. AgNO3/NH3 C. Ba(OH)2

D. C A, B, C

3.3. T 18 kg glyxin NH2CH2COOH ta c th tng hp c protein vi hiu sut 76% th khi lng protein thu c l

A. 16,38 kg.
p n B

B. 10,40 kg.

C. 18,00 kg.

D. 13,68 kg.

3.4. Cho 17,4 gam hn hp 2 amin n chc bc I c t khi so vi khng kh bng 2. Tc dng vi dung dch FeCl3 d thu c kt ta, em nung kt ta n khi lng khng i c m gam cht rn. Gi tr ca m l

A. 16,0 gam
p n D

B. 10,7 gam

C. 24,0 gam

D. 8,0 gam

3.5. Cho dung dch sau: C6H5NH2 (X1); CH3NH2 (X2); H2NCH2COOH (X3); HOOCCH2CH2CH(NH2)COOH (X4); H2N(CH2)4CH(NH2)COOH (X5).

Nhng dung dch lm qu tm chuyn thnh mu xanh l A. X1, X2

p n C 3.6. Hp cht hu c X l este to bi axit glutamic (axit amino glutaric) v mt ancol bc nht. phn ng ht vi 37,8 gam X cn 400 ml dung dch NaOH 1M. Cng thc cu to thu gn ca X l

B. X3, X4

C. X2, X5

D. X1, X2, X3, X4, X5

A. C2H3(NH2)(COOCH2 CH3)2 B. C3H5(NH2)(COOCH2 CH2 CH3)2 C. C3H5(NH2)(COOH)(COOCH2 CH2 CH3) D. C3H5NH2(COOH)COOCH(CH3)2

p n C

171

3.7. chng minh amino axit l hp cht lng tnh ta c th dng phn ng ca cht ny vi

A. Dung dch KOH v dung dch HCl B. Dung dch KOH v CuO C. Dung dch HCl v dung dch Na2SO4 D. Dung dch NaOH v dung dch NH3
p n A 3.8. Thu phn mt on peptit c to ra t cc amino axit A, B, C, D, E c cu to l ADCBE. Hi thu c ti a bao nhiu hp cht c lin kt peptit ?

A. 4
p n D

B. 5

C. 8

D. 9

3.9. Mt trong nhng im khc nhau ca protit so vi lipit v glucoz l

A. Protit lun cha nit B. Protit c khi lng phn t ln hn C. Protit lun cha chc hiroxyl D. Protit lun l cht hu c no
p n A 3.10. Thu phn mt on peptit c to ra t cc amino axit A, B, C, D, E c cu to l ADCBE. Hi thu c ti a bao nhiu ipeptit?

A. 4
p n A

B. 6

C. 8

D. 10

3.11. CH3CH(NH2)COOH ln lt tc dng vi cc dung dch cha cc cht sau: HCl, NaOH, NaCl, NH3, CH3OH, NH2CH2COOH. S phn ng c th xy ra l

A. 3.
p n C

B. 4.

C. 5.

D. 6.

3.12. Mt loi protit X c cha 4 nguyn t S trong phn t. Bit trong X, S chim 0,32% theo khi lng, khi lng phn t ca X l

A. 5.104
p n B

B. 4.104

C. 3.104

D. 2.104

172

3.13. Cho glyxin tc dng vi dung dch HCl, trong dung dch thu c c mt nhng cation hu c no?

A. H 3 N CH 2 COO Cl C. H 3 N CH 2 CH 2 COOH
p n D
+

B. H 3 N CH(CH 3 ) COOH D. H 3 N CH 2 COOH

+

3.14. em trng ngng hn hp gm 22,5 gam glyxin v 44,5 gam alanin thu c m gam protein vi hiu sut mi phn ng l 80%. Vy m c gi tr l:

A. 42,08 gam
p n A

B. 38,40gam

C. 49,20gam

D. 52,60 gam

3.15. C 3 cht lng benzen, anilin, stiren, ng ring bit trong 3 l mt nhn. Thuc th phn bit 3 cht lng trn l

A. Dung dch NaOH C. Dung dch phenolphtalein

p n D

B. Giy qu tm D. Nc brom

3.16. Cho m gam hn hp X gm NH3, CH5N, C2H7N bit s mol NH3 bng s mol C2H7N em t chy hon ton thu c 20,16 lit CO2(ktc) v x mol H2O. Vy gi tr ca m v x l

A. 13,95g v 16,20g B. 40,50g v 27,90g

p n D

C. 16,20g v 13,95g D. 27,90g v 40,50g

3.17. Thy phn hon ton 1mol peptit X c cc amino axit A, B, C, D, E mi loi 1mol. Nu thy phn tng phn X c cc ipeptit v tripeptit AD, DC, BE, DCB. Trnh t cc amino axit trong X l

A. BCDEA
p n C

B. DEBCA

C. ADCBE

D. EBACD

173

Chng 4. POLIME V VT LIU POLIME

Bi 13. I CNG V POLIME
A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit:

Bit khi nim chung v polime: nh ngha, phn loi, cu trc, tnh cht.. Cc phng php iu ch polime.
HS hiu: Phn ng trng hp, trng ngng v nhn dng c monome tng hp polime. 2. K nng

Phn loi, gi tn cc polime. So snh phn ng trng hp vi phn ng trng ngng. Vit cc phng trnh ha hc tng hp ra polime.
3. Tnh cm, thi

Thy c tm quan trng ca hp cht polime trong i sng, sn xut v phng php tng hp ra chng, t hng th tm hiu v polime.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. Bng tng kt, s , hnh v lin quan n bi hc. HS: Xem trc bi polime.
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. KHI NIM

GV chiu ln mn hnh cng thc HS quan st v cho bit. cu to ca mt s polime: Polietilen 174 [ CH2CH2 ]n

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Polime l nhng hp cht c khi lng Caosu buna [ CH2CH=CHCH2 ]n phn t rt ln do nhiu n v c s lin Yu cu HS quan st v nu khi kt vi nhau to thnh. Mt xch l n v c s lin kt vi nim: nhau to thnh polime. Polime. Mt xch. H s trng hp.

Nilon6

[ NH(CH2)5CO ]n

H s n gi l h s trng hp hay polime ha.

GV cho HS nghin cu SGK yu HS nghin cu SGK v nhn xt. cu nhn xt v Cu trc tn polime Cch gi tn polime. Tn polime = poli + tn monome

Cch phn loi polime. Cho cc v d minh ha.

V d: [ CH2CH2 ]n

Polietilen

Nu monome c tn gm 2 cm t tr ln c t trong du ngoc n. V d: [ CH2CHCl ]n Poli(vinyl clorua) Mt s polime c gi theo tn thng thng nh: [ CF2CF2 ]n (C6H10O5)n Teflon Xenluloz

[ NH(CH2)5CO ]n Nilon6

Phn loi polime da vo ngun gc:

+ Polime tng hp (do con ngi tng hp) v d: polietilen, poli(vinyl clorua)... + Polime thin nhin (c sn trong t nhin) v d: xenluloz, tinh bt... + Polime bn tng hp (polime thin nhin do con ngi ci bin mt phn) V d: t visco, t axetat...

175

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2 II. C IM CU TRC

GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt cu HS cho bit c im cu trc Polime c cc kiu mch polime. Mch khng nhnh: nh PE, PVC...

Mch phn nhnh nh: Amilopectin. Mch khng gian nh: cao su bunaS, nha bakelit.
GV nhn xt v b sung: Phn ln polime n gin c cu trc mch khng phn nhnh. Cu trc ca polime nh hng tnh cht vt l ca polime: nh cao su lu ha (mch khng gian) c tnh n hi tt, bn... hn cao su cha lu ha. (GV c th gii thiu thm v cu trc iu ha v khng iu ha ca polime)
III. TNH CHT VT L

GV t vn : cc polime l nguyn liu ch to cao su, t, cht do...xung quanh ta rt nhiu. yu cu HS lin h thc t v tm hiu SGK cho bit nhng tnh cht vt l ca polime.

HS lin h thc t v tn hiu SGK tho lun v nhn xt:

Polime hu ht l cht rn (v c khi lng phn t ln, lc lin kt phn t ln). Khng bay hi, khng c nhit nng chy xc nh (nng chy mt khong nhit kh rng)
Polime chy ra cho dung dch nht. ngui s rn li gi l cht nhit do, mt

176

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

s polime khng nng chy khi un nng m b phn hy gi l cht nhit rn.

a s polime khng tan trong nc trong cc dung mi thng thng. Nhiu polime c tnh n hi hoc tnh do hoc c th ko di thnh si. Mt s polime c tnh cch in, cch nhit hoc bn dn.
Hot ng 3 IV. TNH CHT HO HC

GV yu cu HS d on tnh cht HS tho lun v nhn xt ha hc ca polime. Polime c nhiu phn ng nh: phn ng GV nhn xt v b sung: Polime c cng, phn ng thy phn, phn ng oxi nhiu tnh cht ha hc nhng c th ha kh, phn ng lu ha... chia lm 3 kiu chnh.

Phn ng phn ct mch polime. Phn ng gi nguyn mch polime. Phn ng tng mch polime.
a) Phn ng phn ct mch polime

GV gii thiu cho HS: Cc polime HS vit phng trnh ha hc. H+ nh tinh bt, xenluloz, protein... b (C H O ) + nH O nC H O 6 10 5 n 2 6 12 6 ct mch trong mi trng axit. Poli H+ stiren, cao su isopren b nhit phn... [ NH(CH2)5CO ]n + nH2O nNH2(CH2)5COOH yu cu HS vit cc phng trnh t0 ha hc. [ CHCH2 ]n n C6H5CH=CH2 GV b sung: Phn ng ct mch xy C H 6 5 ra qua nhiu giai on, cui cng to ra monome gi l phn ng gii trng hp (hay phn ng epolime ho). 177

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

b) Phn ng gi nguyn mch polime

GV gii thiu: Ty vo cu trc ca polime m c cc phn ng gi nguyn mch khc nhau nh: Poli(vinyl clorua) b thy phn thnh poliancol, clo ha to thnh t clorin, cao su buna c phn ng cng HCl... yu cu HS vit cc phng trnh ha hc minh ha.
c) Phn ng tng mch polime

HS vit phng trnh ha hc [ CH2CHCl ]n + nNaOH [ CH2CHOH ]n + n NaCl (C2H3Cl)n+aCl2 C2nH3naCln+a+aHCl

xt [ CH2CH = CHCH2 ]n + nHCl

[ CH2CH2CH(Cl)CH2 ]n

GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK. cu HS cho v d v phn ng tng V d tng mch nha rezol rezit mch, c im ca phn ng. OH
CH2 CH2OH + CH2 OH OH CH2 CH2 CH2 n
n

to

+ nH2O

OH

c im phn ng: Khi c nhit , xc tc, p sut thch hp cc polime c th ni vi nhau to thnh polime c cu trc khng gian.
Hot ng 4 V. PHNG PHP IU CH

GV yu cu HS nu cc phn ng c HS tho lun v nhn xt: th iu ch c polime. Polime c th iu ch bng phn ng:

Trng hp.
178

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Trng ngng. Ci bin t mt polime khc...

GV nhn xt: Nu i t monome th thng c 2 phn ng l trng hp v trng ngng. 1. PHN NG TRNG HP GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK sau tho lun cho kt qu cu

Cho mt s v d v phn ng V d mt s phn ng trng hp. t 0 ,xt trng hp. nCH2=CH [ CH2CH ]n nh ngha phn ng trng hp. Cl Cl iu kin ca monome tham gia t 0 ,xt nCH2=CH2 [ CH2CH2 ]n trng hp.
Na nCH2=CHCH=CH2

[ CH2CH=CHCH2 ]n
t ,xt nCH2 CH2 [ CH2CH2O ]n
0

GV nhn xt v b sung:

Phn ng trng hp l qu trnh kt hp nhiu phn t nh ging nhau hay tng t nhau thnh phn t ln.

iu kin cn ca monome l phi c iu kin ca monome phi c lin kt bi hoc vng km bn. lin kt bi tr nhng lin kt bi bn nh benzen, naphtalen...

Nu polime c to ra t hn hp cc monome c gi l phn ng ng trng hp. V d: Cao su bunaS c to ra t phn ng ng trng hp gia buta1,3ien vi stiren.
179

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

2. PHN NG TRNG NGNG GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK sau tho lun cho cu kt qu

Cho mt s v d v phn ng V d phn ng trng ngng: t0 trng ngng. nH2N(CH2)5COOH nh ngha phn ng trng ngng. [ NH(CH2)5CO ]n + nH2O iu kin ca monome tham gia trng ngng. nHOOCC H COOH+nHOCH CH OH
6 4 2 2

[ OCC6H4COOCH2CH2O ]n
+2nH2O

Phn ng trng ngng l qu trnh kt hp nhiu phn t nh thnh phn t ln ng thi gii phng nhng phn t nh khc (H2O). iu kin ca monome phi c t hai nhm chc tr ln, c kh nng tham gia phn ng.
GV nhn xt v b sung: Nu polime c to ra t hn hp cc monome c gi l phn ng ng trng ngng. V d: Nilon6,6 c to t phn ng ng trng ngng hexametylen iamin vi axit aipic.
Hot ng 5 VI. NG DNG

GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK nhn xt. cu HS nu ng dng ca polime. Polime c nhiu ng dng nh lm vt liu polime phc v cho i sng v sn xut: Cht do, t si, cao su, keo dn... 180

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV chiu mt s hnh nh v ng dng ca polime cho HS hiu c ng dng ca polime i vi i sng con ngi.
Hot ng 6 CNG C BI BI TP V NH GV pht cc phiu hc tp sau HS tho lun: HS tho lun cng c kin thc hc: Phiu 1. So snh phn ng trng hp v phn ng trng ngng. Phiu 2. Poli (etyl acrylat) c Chn p n A iu ch bng cch trng hp monome no sau y

A. CH2=CHCOOCH2CH3 B. CH2=CHOOCCH3 C. CH3COOCH=CHCH3 D. CH2=CHCH2OOCH

Phiu 3. Nhn xt no sau y ng Chn p n A khi tng hp t capron (nilon6) Cch 1. T m gam aminocaproic vi hiu sut 100% Cch 2. T m gam caprolactam vi hiu sut 86,26% A. Khi lng t capron hai cch l nh nhau B. Khi lng t capron thu cch mt ln hn cch hai

C. Khi lng t capron thu cch hai ln hn cch mt D. Khng th so snh c v phn ng tng hp l khc nhau 181

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Phiu 4. Clo ho PVC c mt loi Chn p n C t clorin cha 63,96% clo. Trung bnh 1 phn t Cl2 tc dng c vi: A. 2 mt xch PVC B. 1 mt xch PVC C. 3 mt xch PVC

D. 4 mt xch PVC
Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK) D. HNG DN GII BI TP SGK 1. 2. 3. Phn ng trng hp Phn ng trng ngng
0

Chn p n B Chn p n C

Th d

t ,xt t nCH2=CH ( CH2CH )n nH2N(CH2)5COOH

Cl nh ngha

Cl

( NH(CH2)5C )n + nH2O O

L qu trnh kt hp nhiu phn t L qu trnh kt hp nhiu phn nh ging nhau hay tng t nhau t nh thnh phn t ln ng thnh phn t ln. thi gii phng nhng phn t nh khc (H2O). Monome phi c lin kt bi hoc Monome phi c t hai nhm vng km bn. chc tr ln c kh nng tham gia phn ng.
0

iu kin

4.

a)

t ,xt nCH2=CH ( CH2CH )n

Phn ng trng hp

CH3 b)
0

CH3 Cl Policloropren Phn ng trng hp

t ,xt ( CH2=C CH=CH2 )n ( CH2 C =CH CH2 )n

Cl

182

c)

t ,xt nCH2 = C CH = CH2

( CH2 C = CH CH2 )n CH3

Cl Poliisopren Phn ng trng hp

t d) nHOCH2CH2OH + NHOOCC6H4COOH

( COC6H4COOCH2CH2O )n +2nH2O Poli(etylen terephtalat) Phn ng trng ngng e)

5.
t ,xt nH2N(CH2)10COOH ( NH(CH2)10CO )n + nH2O
0

Phn ng trng ngng S tng hp

CH2=CH2 H+

CH2CH3

CHCH3 Cl
Trng hp

CH=CH

6. Tnh h s polime ha ca cc polime 420000 n= = 15000 ( CH2CH2 )n 28 250000 ( CH2CHCl )n n= = 4000 62,5

( CH CH2 )n C6H5

(C6H7O2(OH)3)n n =
E. T LIU THAM KHO

1620000 = 10000 162

Mt s yu t nh hng n phn ng trng hp v quan h gia cu to monome vi kh nng trng hp ca n

1. nh hng ca nhit

Nghin cu ng hc ca qu trnh trng hp gc cho thy rng: Khi tng nhit s lm tng tc tt c cc phn ng ha hc k c tc ca cc phn ng c s trong c 3 giai on trng hp (khi mo, pht trin mch, tt mch). 183

Vic tng tc hnh thnh trung tm hot ng (giai on khi mo) v tc pht trin mnh lm tng tc chung ca qu trnh chuyn ha monome thnh polime, nhng ng thi cng lm tng tc tt mch, c tc dng lm chm qu trnh chuyn ha ny, rt ngn mch phn ng v do lm gim h s trng hp, tc lm gim phn t khi trung bnh ca polime to thnh.
2. nh hng ca nng v cht khi mo

Nu tng nng ca cht khi mo, s gc t do to thnh khi phn hy tng ln, dn ti lm tng s trung tm hot ng v v vy tc trng hp chung cng tng, phn t khi ca polime to thnh gim tng t nh khi tng nhit . Tc ca phn ng trng hp cng ph thuc vo bn cht ca cht khi mo. Chng hn, stiren hay acrilonitrin khi trng hp vi benzoyl peroxit khi mo th tc phn ng trng hp tng, cn khi dng cht khi mo iazoaminobenzen trong cng iu kin th tc phn ng li gim.
3. nh hng ca nng monome

Khi tin hnh trng hp trong dung mi, tc trng hp chung v phn t khi ca polime to thnh tng theo nng monome.
4. nh hng ca p sut

p sut vi khong vi atm v ngay c hng chc atm thc t khng nh hng n qu trnh trng hp. p sut cao v siu cao (30007000 atm hoc hn na) lm tng kh nhiu tc ca phn ng trng hp. Chng hn, qu trnh trng hp metyl metacrylat khi c mt oxi ca khng kh 100oC v p sut kh quyn ko di ti 6 gi nhng di p sut 3000 atm th ch cn 1 gi.
5. nh hng ca cu to monome ti kh nng trng hp ca n

ng hc trng hp ca cc monome khc nhau ph thuc vo cu to ca chng. Tc trng hp ca anken v ankaien ph thuc ch yu vo phn cc ca monome. Khi tng tc phn cc ca monome s lm tng kh nng phn ng ca n v do lm tng tc khi mo trng hp. Chng hn, etilen v buta1,3ien u c momen lng cc gn bng 0 nn kh trng hp, thc t chng trng hp c l do b phn cc nh nh hng ca dung mi, cht khi mo.

184

Dn xut th ca cc hirocacbon khng no c nhm ht hay y electron u lm tng phn cc phn t nn ni chung u d trng hp theo c c ch gc v c ch ion. Dn xut th cng i xng, trng hp cng kh, v ngc li cng bt i xng cng d trng hp. Ngoi ra, cc gc t do to thnh t monome phn cc do lin hp li lun km hot ng. iu ny c gii thch l hot tnh ca gc t do gy nn do s c mt ca electron c thn khi electron khng cp i ny lin hp vi cc lin kt khc, m my electron gim i v hot tnh ca gc b gim. V vy, cc gc t do hot ng nht c to thnh t monome khng b hot ha bi hiu ng lin hp. Hiu ng lin hp trong monome cng nh, kh nng phn ng ca gc to thnh t monome cng cao. Chng hn, monome vinyl axetat t hot ng, hiu ng lin hp ca n gn bng 0, s cho gc t do rt hot ng.

R + CH2=CH

R CH 2 C H
OCOCH3
R CH 2 C H

OCOCH3

Tri li, monome stiren hot ng li cho gc khng hot ng v

R + CH2=CH

Ngoi ra, cu to ca monome khng nhng nh hng n kh nng trng hp ca chng v do n tc phn ng m cn nh hng n cu to mnh phn t polime. V d: Khi trng hp stiren, cc phn t ca n c th kt hp vi nhau v tr, (u ui): ... CH2 CH CH2 CH CH2 CH CH2 CH CH2 CH...

hoc (u u) ... CH2 CH CH CH2 CH2 CH CH CH2 CH2 CH...

185

Nu kt hp theo kiu th phn t hot ng ban u (ion hoc gc) phi nh vo C :

R + CH2=CH

R CH 2 C H

K+ + CH2=CH

K CH 2 C H

(I)

A + CH2=CH

A CH 2 C H

thu c polime kiu cn c s kt hp ca gc hoc ion vo C :

R + CH=CH2
R CH C H 2

K+ + CH=CH2

K CH C H 2

(II)

A + CH=CH2

A CH C H 2

So snh cu to ca cc gc v ion to thnh (I v II), ta thy rng nu kt hp vo C c li v mt nng lng v y l cc gc v ion t hot ng c to thnh do s lin hp vi vng benzen (trng hp I). Trong nhng gc v ion nhn c bng cch kt hp vo C , khng c s lin hp vi electron c thn ca gc t do cng nh vi cacbocaction hoc cacbanion (trng hp II). V vy, phn ng pht trin mnh trong trng hp gc, trng hp cation v anion to thnh polime s chim u th. Mt s dn xut ca anken cha nhng nguyn t hoc nhm th c th tch ln, ngoi yu t nhit ng cn ch yu l yu t n ng khng gian lm

186

gim kh nng tham gia phn ng trng hp, thm ch c cht khng th trng hp c nh 1,1iphenyletilen (C6H5)2C=CH2, tri v tetraphenyletilen, vinylien bromua CH2=CBr2, vinylien ioua CH2=CI2, ngoi tr CF2=CF2 tham gia trng hp c v nguyn t flo c th tch nh gn ging vi nguyn t hiro.

Bi 14. VT LIU POLIME

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS bit:

Khi nim v mt s vt liu: Cht do, t, cao su, keo dn. Thnh phn, tnh cht v ng dng ca chng. S lc v cu trc v tnh cht ca protein.
2. K nng

So snh cc loi vt liu. Vit cc phng trnh ha hc ca phn ng tng hp ra mt s polime dng lm cht do, cao su v t tng hp. Gii cc bi tp ha hc phn polime.
3. Tnh cm, thi

GV truyn t HS thy nhng u im v tm quan trng ca cc vt liu polime trong i sng v sn xut, t to cho HS hng th v lng say m hc bi ny.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. Cc mu polime (thc nha...), cao su, keo dn, n cn. Cc tranh nh, hnh v, t liu c lin quan n bi hc. HS: n tp kin thc l thuyt, phng php gii bi tp v polime v xem trc bi vt liu polime.
187

C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 KIM TRA BI C GV chiu ni dung bi tp ln mn HS chun b bi. hnh yu cu 2 HS ln bng trnh by, cc HS khc chun b nhn xt v b sung. HS1: Nhn xt v tnh cht vt l chung ca polime no di y khng HS1: Chn p n B ng ?

A. Hu ht l nhng cht rn, khng bay hi B. Hu ht polime u ng thi c tnh do, tnh n hi v c th ko thnh si dai, bn C. a s nng chy mt khong nhit rng, hoc khng nng chy m b phn hu khi un nng D. a s khng tan trong cc dung mi thng thng, mt s tan trong dung mi thch hp to dung dch nht HS2: Mnh no sau y khng HS2: Chn p n D ng A. H s polime ha cng ln th khi lng polome cng ln B. Nhiu polime c iu ch bng phn ng trng hp, trng ngng, ng trng hp hay ng trng ngng. C. Ty phn ng m mch polilme c th b thay i D. Ty thuc vo iu kin phn ng m tt c cc cht n chc cng c th trng hp thnh polime. 188

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2 I. CHT DO

1. KHI NIM V CHT DO V VT LIU COMPOZIT GV nu vn hin nay do tc dng ca mi trng xung quanh(khng kh, nc, kh thi... ) kim loi v hp kim b n mn rt nhiu, trong khi khong sn khai thc ngy cng cn kit. V vy vic tm ra ngun vt liu mi l rt cn thit. Mt trong cc gii php l iu ch vt liu polime. GV lm th nghim: HS quan st, tho lun v nhn xt.

H nng mt chic thc nha trn Chic thc b mm ra v bin dng khi ngn la n cn, sau un cong v un nng khi ngui th cng li. Dy ngui. thp b cong khng t thng li c.
Tnh do l tnh b bin dng khi chu nhit, p lc bn ngoi v vn gi yu cu HS nhn xt v cho bit tnh nguyn trng thi bin dng khi thi do l g? tc dng. GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v cho bit: cu HS cho bit: Cht do l nhng vt liu polime c

Un cong mt dy thp thng.

nh ngha cht do. Thnh phn ca cht do. Vt liu compozit. Thnh phn ca vt liu compozit.

tnh do.

Thnh phn ca cht do gm:

+ Polime (thnh phn chnh). + Cht ha do ( tng tnh do). + Cht n ( tng khi lng cht do). + Cht ph gia nh: cht mu, cht ha rn, cht n nh...

Vt liu compozit l vt liu hn hp gm t nht hai thnh phn phn tn vo nhau m khng tan vo nhau.
189

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Vt liu compozit c bn, chu nhit,... tng so vi cc polime thnh phm.

Thnh phn ca vt liu compozit l Cht nn (polime) v cht n ngoi ra cn c cc ph gia khc.
+ Cht nn c th l nha nhit do hay nha nhit rn. + Cht n c th l si (bng, ay, poliamit, aming...) hoc bt (silicat, bt nh CaCO3, bt tan.....).
Hot ng 3 2. MT S POLIME DNG LM CHT DO

GV gii thiu c rt nhiu polime c tnh do sau y chng ta s xt mt s polime thng gp. GV chia HS thnh 4 nhm, sau cho HS chia nhm v nghin cu SGK. HS nghin cu SGK vit phng trnh ha hc, nu tnh cht v ng dng ca polime. GV hng dn HS cc nhm tho lun.
a) Polietilen (PE)

GV yu cu HS nhm 1 vit phng HS nhm 1 tho lun v cho kt qu. trnh ha hc tng hp polietilen, nu Phng trnh ha hc tnh cht l ha v ng dng ca t 0 ,xt nCH2=CH2 [ CH2CH2 ]n polietilen.
etilen polietilen (PE)

Polietilen l cht do mm, nng chy trn 110oC, c tnh tng i tr ca ankan mch khng phn nhnh. ng dng lm mng mng, vt liu cch in, bnh cha...
190

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

b) Poli (vinyl clorua) (PVC)

GV yu cu HS nhm 2 vit phng HS nhm 2 tho lun v cho kt qu. trnh ha hc tng hp poli(vinyl Phng trnh ha hc clorua), nu tnh cht l ha v ng t 0 ,xt nCH2=CH [ CH2CH ]n dng ca poli(vinyl clorua). Cl Cl vinyl clorua poli(vinyl clorua), PVC

Poli(vinyl clorua) l cht rn v nh hnh cch in tt, bn vi axit. ng dng lm vt liu cch in, ng dn nc, vi che ma v da gi.
c) Poli (metyl metacrylat)

GV yu cu HS nhm 3 vit phng HS nhm 3 tho lun v cho kt qu. trnh ha hc tng hp poli(metyl Phng trnh ha hc metacrylat), nu tnh cht l ha v CH3 CH3 ng dng ca poli(metyl metacrylat). 0 t ,xt nCH2 = C CH2 = C COOCH3
metyl metacrylat

COOCH3 n
poli(metyl metacrylat)

Poli(metyl metacrylat) l cht rn trong sut c kh nng cho nh sng truyn qua tt (90%), n cng v rt bn nhit. ng dng ch to thy tinh hu c plexiglat (lm knh, xng, rng gi...).
d) Poli (phenolfomanehit) (PPF)

GV yu cu HS nhm 4 vit phng HS nhm 4 tho lun v cho kt qu. trnh ha hc tng hp poli Phng trnh ha hc (phenolfomanehit) (dng mch OH OH + khng nhnh), nu tnh cht l ha v CH2 + nH2O n +nCH2=O H ng dng ca poli (phenolfomanehit). n GV lu HS nhm 4 phn ng tng hp poli(phenolfomanehit) c th
Nha novolac

191

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

to ra 3 dng: Nha novolac, nha Nha novolac l cht rn, d nng chy, d tan trong mt s dung mi hu rezol, nha rezit. nha rezol c to ra trong mi c. trng kim (OH), un nng (140oC) ng dng dng sn xut bt p, nha rezol thu c nha rezit. sn. GV nhn xt kt qu ca 4 nhm v HS lng nghe gii thiu thm mt s polime dng l cht do:

Poli(vinyl axetat) (PVA). Polipropilen (PP). Polistiren (PS).

Yu cu HS vit cc phn ng tng HS tho lun vit phng trnh ha hp. hc
t ,xt CH3COOCH=CH2 [CH2CH ]n
0

OCOCH3
t ,xt CH2=CHCH3 [ CH2 CH ]n
0

CH3 CH2=CHC6H5 [ CH2 CH ]n C6H5

Hot ng 4 II. T 1. KHI NIM
t 0 ,xt

GV cho HS quan st mt s mu t HS quan st, nghin cu SGK v nhn nh si bng, si len yu cu HS kt xt. hp vi tm hiu SGK, hy cho bit: T l nhng vt liu polime hnh si Khi nim t. di v mnh vi bn nht nh.

c im cu to. Yu cu k thut ca t.

c im cu to: Nhng phn t polime khng phn nhnh, xp song song vi nhau to thnh t.

192

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Yu cu k thut ca t l tng i rn, tng i bn vi nhit v vi cc dung mi thng thng; mm, dai, khng c v c kh nng nhum mu.
2. PHN LOI GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt. cu HS nhn xt v: Da vo ngun gc phn loi t. C s phn loi t. T c chia lm hai loi:

Cch phn loi, cho v d.

+ T t nhin (c sn trong t nhin) nh: Bng, len, t tm,... + T ha hc (ch to bng phng php ha hc), t ha hc c chia lm hai loi
T tng hp (ch to t polime tng hp) nh t poli amit, t vinylic th... T bn tng hp hay t nhn to (xut pht t polime thin nhin nhng c ch bin thm bng phng php ha hc) nh t visco, t xenluloz axetat...

GV chiu bi tp sau ln mn hnh cho HS quan st v nhn xt HS tho lun. iu no sau y khng ng? A. T tm, bng, len l polime thin nhin. B. T visco, t axetat l t tng hp. C. Cht do l nhng vt liu b bin dng di tc dng ca nhit v p sut m vn gi nguyn bin dng khi thi tc dng. D. Nilon6,6 v t capron l poliamit. p n B

193

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 5 3. MT S LOI T TNG HP THNG GP a) T nilon6,6

GV cho HS c SGK, sau yu cu HS nghin cu SGK v nhn xt HS: Phng trnh ha hc Vit phng trnh ha hc ca phn nNH2[CH2]6NH2 + ng tng hp nilon6,6. nHOCO[CH ] COOH

Nu c im ca loi t ny. Nu ng dng ca nilon6,6.

2 4

( NH[CH2]6NHCO[CH2]4CO )n + 2nH2O

c im nilon6,6 c tnh dai bn mm mi, ng mt, t thm nc nhng km bm trong mi trng axit hay baz. Nilon6,6 c dng dt vi may mc, vi lt sm lp xe, dt bt tt, lm dy cp, dy d...
b) T nitron (hay olon)

GV cho HS c SGK, sau yu cu HS nghin cu SGK v nhn xt HS: Phng trnh ha hc t 0 ,xt Vit phng trnh ha hc ca phn nCH =CH [ CH CH ] 2 2 n ng tng hp nitron. CN CN Nu c im ca loi t ny. acrilonnitrin poliacrilonnitrin Nu ng dng ca nitron. T nitron dai bn vi nhit gi nhit tt.

T nitron c dng bn thnh si "len" an o rt.

c) Mt s t khc

GV gii thiu thm cng thc mt s HS nghe ging, ghi bi. loi t khc. HS tho lun vit phng trnh ha hc 194

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS
0

t T capron(t nilon6) c iu nH2N(CH2)5COOH ch t caprolactam hoc axit amino [ NH(CH2)5CO ]n + nH2O caproic. Nilon6 T enang (nilon7) c tng hp t0 nH2N(CH2)6COOH t axit amino enantoic. [ NH(CH2)6CO ]n + nH2O Cc loi t khc nh t kevlaz, t

este c nhiu ng dng... Yu cu HS vit cc phng trnh ha hc tng hp t nilon6, nilon7...

Nilon7 nHOOCC6H4COOH + nHOCH2CH2OH [ OCC6H4COOCH2CH2O ]n+2n H2O Poli este

Hot ng 6 III. CAO SU 1. KHI NIM GV cho HS quan st mt mu dy cao HS quan st v nhn xt. su, ko dy cao su, sau th ra yu Tnh n hi l tnh b bin dng khi cu HS kt hp vi kin thc SGK chu lc tc dng bn ngoi v tr li nhn xt: dng ban u khi lc thi tc dng. Tnh n hi. Cao su l loi vt liu polime c tnh nh ngha cao su n hi. Hot ng 7 2. PHN LOI GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt. cu HS nu Cao su c phn loi da vo ngun C s phn loi cao su. gc ca cao su. Cch phn loi. Cao su c phn lm cao su thin nhin v cao su tng hp. a) Cao su thin nhin GV gii thiu cao su thin nhin c trong cy hevea brasiliensis c ngun gc t Nam M c trng nhiu nc ta.

195

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Cu to:

GV thng bo cho HS: khi un nng HS nghe ging, tho lun v nhn xt. cao su thin nhin ti 250300oC th Cao su thin nhin l polime ca thu c isopren yu cu HS d on isopren. cu to ca cao su thin nhin. [ CH C = CHCH ]
2 2 n

CH3
Tnh cht v ng dng:

GV lm mt s th nghim th tnh HS quan st v nhn xt cht vt l ca cao su, yu cu HS Cao su thin nhin c tnh n hi, nhn xt v tnh cht vt l ca cao su. khng dn nhit, khng thm kh v nc; khng tan trong nc, etanol... tan c trong xng, benzen. GV yu cu HS d on tnh cht ha HS tho lun v nhn xt. hc ca cao su thin nhin. Do c lin kt i trong phn t cao su thin nhin c th tham gia phn ng cng H2, HCl, Cl2... GV b sung: c bit cao su c th cng c vi S to thnh cao su lu ha c tnh n hi, chu nhit, lu mn, kh tan... hn cao su thng do to ra cc cu ni SS gia cc phn t cao su. GV chiu hnh 4.3 SGK ln mn hnh (hoc c th cho HS xem trc tip SGK) yu cu HS nhn xt cu trc ca cao su th v cao su lu ha? b) Cao su tng hp GV gii thiu cao su tng hp l loi vt liu polime tng t cao su thin nhin thng c iu ch t ankaien bng phn ng trng hp. 196 HS nghe ging, ghi bi. HS quan st v nhn xt. Cao su th c cu to mch khng phn nhnh. Cao su lu ha c cu to mch mng khng gian.

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

C nhiu loi cao su tng hp trong c mt s loi thng dng thng gp trong cuc sng. nh cao su buna, cao su cloropren, cao su bunaN, cao su bunaS. Cao su buna: GV yu cu HS vit phng trnh ha HS tho lun vit phng trnh ha hc. Na hc tng hp cao su buna. nCH2=CHCH=CH2 GV gii thiu cho HS: [ CH2CH =CHCH2 ]n Xc tc thng dng l Na kim loi. Cao su buna Cao su buna c tnh n hi, bn km cao su t nhin. Phn ng tng hp cao su buna t buta1,3ien thng cho nhiu sn phm khc nhau. Cao su bunaS v bunaN: GV yu cu HS vit phng trnh ha HS vit phng trnh ha hc. hc tng hp cao su bunaN v cao su bunaS. Nu c im cc loi cao su ny.

Cao su bunaS
nCH2=CHCH=CH2 + n C6H5CH=CH2
t0, xt

( CH2CH=CHCH2CHCH2 )n C6H5

Cao su bunaN
nCH2=CHCH=CH2 + n CH2=CHCN
t0, xt

( CH2CH=CHCH2CHCH2 )n CN

c im ca cao su bunaS c tnh n hi cao, cao su bunaN c tnh chng du cao.

197

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV gii thiu cho HS: Cao su HS lng nghe, ghi bi cloropren c tng hp t cloropren theo phng trnh ha hc sau nCH2=CCH=CH2 Cl [ CH2 C=CHCH2 ]n Cl Cao su cloropren
Hot ng 8 IV. KEO DN TNG HP

1. KHI NIM GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt. Keo dn l loi vt liu c kh nng cu HS nu: kt dnh hai mnh vt liu rn ging nh ngha keo dn tng hp. nhau hoc khc nhau m khng lm bin Bn cht keo dn. i bn cht ca cc vt liu c kt dnh. Bn cht keo dn l c th to ra lp mng ht sc mng bn chc gia hai mnh vt liu. 2. MT S KEO DN TNG HP THNG DNG a) Nha v sm GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt. cu HS nu Nha v sm l dung dch c ca cao su trong dung mi hu c. nh ngha nha v sm. Cch v: Lm sch ch cn dn, bi Cch v sm trong thc t. nha vo v cho dung mi bay hi i sau dn li. b) Keo dn epoxit GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt. cu HS nu c im ca keo dn Keo dn epoxit lm t polime c nhm epoxi CH2=CH epoxit. O 198

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Khi cn dng cho thm cht ng rn to ra polime mng li c bn v kt dnh cao.

c) Keo dn urefomanehit GV cho HS nghin cu SGK v yu HS nghin cu SGK v nhn xt. cu HS: Vit phng trnh ha hc tng hp Phng trnh ha hc keo dn urefomanehit. t 0 ,xt nNH2CONH2 + nCH2=O Nu c im ca keo dn ny. [ NHCONHCH2 ]n + n H2O

c im keo dn: Khi dng keo phi thm cht ng rn loi axit to polime mng li, rn li. Keo bn vi du m v mt s dung mi thng dng.
Hot ng 9 CNG C BI BI TP V NH GV pht cc phiu hc tp HS tr HS tho lun: li cng c kin thc hc: Phiu 1. Cao su sng (hay cao su th) l A. Cao su thin nhin B. Cao su cha lu ha C. Cao su tng hp D. Cao su lu ha p n A Phiu 2. Nu nhng im ging nhau v khc nhau chnh gia cht do, t v cao su ? Phiu 3. T metan vit cc phng trnh ha hc iu ch poli(vinyl clorua), cao su buna, vinyl axetat (cc cht v c v iu kin coi nh c ). Phiu 4. Polime no sau y c tn gi "t nilon" hay "olon" c dng dt may qun o m? A. Poli(metylmetacrylat) B. Poliacrilonitrin C. Poli(vinylclorua) D. Poli(phenolfomanehit) p n B Bi tp v nh: 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK)

199

D. HNG DN GII BI TP SGK 1. 2. 3. 4.

Chn p n B Chn p n D Tham kho ni dung kin thc SGK a) CH2=CH2

Cl2

CH2=CHCl
xt, t0 HCl OH/ROH t
0

xt, p, t0

( CH2=CH )n Cl

CH2 = CH2 Cl Cl

CH CH

H2O Hg
2+

CH3CHO

t0, [O] Mn2+

CH3COOH
+ C2H2 xt: Zn(CH3COO)2

( CH = CH2 )n OOCCH3

xt, p, t0

CH3COOCH=CH2

b) CH3CH2CH2CH3

6000C, Cr2O3, Al2O3 Na t0, p cao

CH2=CHCH=CH2 + 2H2 ( CH2CH=CHCH2 )n

CHCH3 1700C OH
H2SO4

CH2CH3

Cl2, as

CHCH3 Cl

NaOH, t0

CH=CH

n CH2=CHCH=CH2 + nC6H5CH=CH2

Na t0, xt

( CH2CH=CHCH2CHCH2 )n C6H5

5.

( NH[CH2]6NHCO[CH2]4CO )n 30000 = 132 (mt xch) nmt xch = 226 ( CH2 C = CH CH2 )n CH3 105000 = 1544 (mt xch) nmt xch = 68

6.

Gi s mt xch isopren c cha mt cu i sunfua SS l n. 64.100 = 2 n = 46 (mt xch) isopren Theo bi ra ta c: 68n + 64 2

200

Bi 15. LUYN TP: POLIME V VT LIU POLIME

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc

Cng c hiu bit v cc phng php iu ch polime. Cng c kin thc v cu to mch polime. Cng c mi quan h gia cu trc vi tnh cht ha hc ca polime.
2. K nng

So snh hai phn ng trng hp v trng ngng iu ch polime. Gi tn polime. Vit cc phng trnh ha hc ca polime. Gii cc bi tp ha hc phn polime.
3. Tnh cm, thi

HS khng nh tm quan trng ca hp cht polime trong cuc sng, sn xut v bit p dng s hiu bit v polime trong thc t.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu, cc phiu hc tp. H thng cc cu hi n tp. HS: n tp kin thc l thuyt, phng php gii bi tp v polime v vt liu polime.
C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. KIN THC CN NH 1. KHI NIM

GV chia HS theo nhm (4 nhm) v HS chun b kin thc luyn tp. giao cc ni dung luyn tp. HS nhm 1 tho lun di s hng GV yu cu HS nhm 1 nu: dn, iu khin ca GV cho kt qu. 201

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Khi nim polime. Cu to mch ca polime.

Polime l nhng hp cht c khi lng phn t rt ln do nhiu n v c s lin kt vi nhau to thnh.
V d: [ CH2CH2 ]n + Mt xch l n v c s lin kt vi nhau to thnh polime. + H s n gi l h s trng hp hay polime ha.

Cu to ca mch polime c 3 kiu:

+ Mch khng nhnh. v d PE, PVC, PVA,... + Mch c nhnh. V d aminlopectin trong tinh bt... + Mch mng khng gian. V d cao su lu ha, nha rezit...
Hot ng 2 GV yu cu HS nhm 2 nu: HS nhm 2 tho lun di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu. Khi nim cc vt liu polime. Cht do l nhng vt liu polime c Cho v d minh ha tnh do. (Tnh do l tnh b bin dng khi chu nhit, p lc bn ngoi v vn gi nguyn trng thi bin dng khi thi tc dng). V d: Nha PE, nha PVC... T l nhng vt liu polime hnh si di v mnh vi bn nht nh. c im cu to t l nhng phn t polime khng phn nhnh, xp song song vi nhau. V d: t nilon6,6, t nitron... Cao su l loi vt liu polime c tnh n hi. (tnh n hi l tnh b bin

202

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

dng khi chu lc tc dng bn ngoi v tr li dng ban u khi lc thi tc dng). V d: Cao su thin nhin, cao su buna... Keo dn l loi vt liu c kh nng kt dnh hai mnh vt liu rn ging nhau hoc khc nhau m khng lm bin i bn cht ca cc vt liu c kt dnh. V d: Keo v sm, keo epoxit...
Hot ng 3

GV chiu bng trng thng tin. Yu cu nhm 3 in thng tin ct phn ng trng hp, nhm 4 in thng tin vo ct phn ng trng ngng.
Bng 1
So snh nh ngha V d Qu trnh Sn phm iu kin ca monome Trng hp Trng ngng

HS nhm 3, 4 tho lun di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu. Sau GV chiu bng y cho HS h thng v tin so snh hai phn ng trng hp v trng ngng.
So snh nh ngha Trng hp Trng ngng

L qu trnh kt hp nhiu phn t L qu trnh kt hp nhiu phn nh ging nhau hay tng t nhau t nh thnh phn t ln ng thnh phn t ln. thi gii phng nhng phn t nh khc (H2O).

203

So snh V d

Trng hp
t ,xt nCH2=CH2 [ CH2CH2 ]n
0

Trng ngng nH2N(CH2)5COOH [ NH(CH2)5CO ]n + nH2O

t0

Qu trnh Sn phm iu kin ca monome

Monome Polime Polime trng hp.

Monome Polime + H2O Polime trng ngng.

Monome phi c lin kt bi hoc Monome phi c t hai nhm vng km bn. chc tr ln c kh nng tham gia phn ng.

GV nhc li cc ni dung l thuyt cn nh cho HS h thng

Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 4 II. BI TP

GV chiu cc bi tp sau ln mn hnh HS cc nhm tho lun cho kt qu. cho HS tho lun
1. Pht biu no sau y khng ng? 1. Chn p n B

A. Polime l nhng hp cht c phn t khi ln do nhiu mt xch lin kt li vi nhau to nn. B. Nhng phn t nh c lin kt i hoc vng km bn c gi l monome. C. H s n mt xch trong cng thc polime gi l h s trng hp. D. Polime tng hp c to thnh nh phn ng trng hp hoc phn ng trng ngng.
2. Nhm vt liu no c ch to t 2. Chn p n B polime thin nhin.

204

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

A. T visco, t tm, cao su buna, keo dn g. B. T visco, t tm, phim nh. C. Cao su isopren, t visco, nilon6, keo dn g. D. Nha bakelit, t tm, t axetat.
3. Trnh by cc phng php phn bit 3. C hai trng hp (a), (b), ly mt t cc mu vt liu sau: mu t, nu c mi kht l da tht hoc t tm. a) PVC(lm da gi) v da tht.

b) T tm v t axetat.
4. a) Vit cc phng trnh ha hc ca 4. a) Phng trnh ha hc trng hp phn ng iu ch cc cht theo s ( CH CH2 )n nC6H5CH=CH2 sau C6H5 Stiren polistiren (1) Axit aminoenantoic polienantamit t 0 ,xt nH2N(CH2)6COOH b) iu ch 1 tn mi loi polime ( NH(CH2)6CO )n + nH2O (2) trn cn bao nhiu tn monome mi loi, bit rng hiu sut ca c 2 qu b) Theo (1), mun iu ch 1 tn 1.100 trnh iu ch trn l 90%. polistiren cn = 1,11 tn stiren 90

Theo (2), 145 tn H2N(CH2)6COOH iu ch 127 tn polime 145 mamino axit = = 1,14 tn V H = 90% 127 1,14 mamino axit thc t = .100 = 1, 27 tn 90
5. Poli(vinyl axetat) l polime c 5. Chn p n D iu ch t sn phm trng hp monome no sau y:

A. CH2=CHCOOCH3 B. CH2=CHCOOH 205

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

C. CH2=CHCOOC2H5 D. CH2=CHOCOCH3
6. Trong s cc polime sau: (1) t tm, 6. Chn p n C (2) si bng, (3) si len, (4) t enang, (5) t visco, (6) t nilon, (7) t axetat. Loi t no c cng ngun gc xenluloz?

A. (1), (2), (6) C. (2), (5), (7)

B. (2), (3), (7) D. (5), (6), (7)

7. Thu tinh hu c l sn phm trng 7. Chn p n C hp ca monome:

A. Etyl acrylat B. Metyl acrylat C. Metyl metacrylat D. Etyl metacrylat GV yu cu HS v nh l thm cc bi tp sau y
1.

PVC c iu ch t kh thin nhin theo s sau: CH4 C2H2 CH2 = CHCl PVC. Nu hiu sut ton b qu trnh iu ch l 20% th th tch kh thin nhin (ktc) cn ly iu ch 1 tn PVC l (xem kh thin nhin cha 100% metan v th tch): A. 1792 m3.
p n C

B. 2915 m3.

C. 3584 m3.

D. 896 m3.

2.

T nilon 6,6 c iu ch t cht no sau y bng phng php trng ngng: A. Hexametyleniamin v axit terephtalic. B. Axit aipic v hexametyleniamin. C. Axit aminocaproic. D. Glixin v alanin.
p n B

206

3.

Ch ra pht biu sai: A. T bn tng hp hay t nhn to (xut pht t polime thin nhin nhng c ch bin thm bng phng php ho hc) nh t visco, t xenluloz, t capron,... B. T tng hp (ch to t cc loi polime tng hp) nh nilon 6,6, t lapsan, t nitron,... C. T t nhin (sn c trong t nhin) nh bng, len, t tm. D. Polime dng sn xut t phi c mch cacbon khng nhnh, xp song song, khng c, c kh nng nhum mu, mm dai.
p n A

4.

Chn pht biu ng: (1) Polistiren dng mch thng. (2) Khi trng hp stiren nu c thm mt t ivinylbenzen th sn phm c c cu mng khng gian. (3) T l ivinylbenzen: stiren cng ln th polime thu c cng cng. A. (1)
p n D

B. (2)

C. (3)

D. (1), (2), (3)

5.

Hirocacbon X c cng thc phn t C4H6, X c dng iu ch cao su nhn to. X l A. buta1,2ien C. buta1,3ien
p n C

B. but2in D. but1in

6.

Trong th chin th II ngi ta phi iu ch cao su buna t tinh bt theo s sau:

Tinh bt Glucoz Ancol etylic Buta1,3ien Caosu buna

T 10 tn khoai cha 80% tinh bt iu ch c bao nhiu tn caosu buna? (Bit hiu sut ca c qu trnh l 60%) A. 3,1 tn
p n D 7.

B. 2,0 tn

C. 2,5 tn

D. 1,6 tn

Nhng polime no sau y c th c iu ch bng phng php trng hp: PVC, Nilon6,6, t capron, thy tinh hu c, t axetat, caosu Buna, PE

207

A. PVC, thy tinh hu c, caosu Buna, PE B. PVC, t capron, thy tinh hu c, caosu Buna, PE C. PVC,, t axetat, caosu Buna, PE D. Nilon6,6, t capron, t axetat, caosu Buna
8. p n B Phn ng no cho di y l phn ng m mch ca polime b ct ra: A. Cao su isopren + HCl

B. PVC + Cl2 t clorin C. poli (vinyl axetat) + NaOH d

OH D. t capron + H2O

9.

p n D Dy polime no sau y khng th trc tip iu ch bng phng php trng hp: A. Cao su buna, cao su isopren, cao su cloropren, cao su bunaS.

B. PE, PVC, thy tinh hu c, poli stiren, t capron. C. Nilon6,6, t axetat, t tm, tinh bt, poli(vinyl ancol) D. PVA, t capron, cao su bunaN, polipropilen.
p n C 10. Khi trng hp buta1,3ien (xc tc, p, to) th khng th sinh ra cht no di y?

A. [ CH2CH = CHCH2 ]n

B. [ CH2 CH ]n CH = CH2

C.

CH = CH2

D.

CH = CH2

p n C 11. Cho s :

(X) (Y) poli (vinyl ancol) Cc cht X,Y trong s trn khng th l A. CH CH, CH2=CHOH. B. CH2=CHCl, Poli (vinylclorua)
p n A

C. CH3COOCH=CH2, poli (vinylaxetat) D. B v C

208

12. Trong s cc polime sau: t nhn, xenluloz, si capron, nha phenolfomanehit, poliisopren, len lng cu, poli (vinyl axetat). S cht khng bn, b ct mch polime khi tip xc vi dung dch kim l

A. 3
p n B

B. 4

C. 5

D. 2

13. Trong cc polime c cng s mt xch sau y, polime no c khi lng phn t ln nht?

A. Poli (vinyl axetat) C. Thu tinh hu c

p n B

B. T capron D. Polistiren

14. T xenluloz v cc cht xc tc cn thit c th iu ch c loi t no?

A. T nilon
p n B

B. T axetat

C. T capron

D. T enang

15. Poli (metyl metacrylat) l sn phm trng hp ca monome:

A. CH2=CHCl. C. CH2=C(CH3)COOCH3.
p n C

B. CH2=CHCOOCH3. D. CH2=C(CH3)COOC2H5.

Bi 16. THC HNH: MT S TNH CHT CA PROTEIN V VT LIU POLIME

A. MC TIU BI HC 1. Kin thc

Bit c mc ch, cch tin hnh, quan st v gii thch mt s th nghim c th.

S ng t ca protit khi un nng. Phn ng mu ca buire. Tnh cht ca vi vt liu polime khi un nng. Phn ng ca vi vt liu polime vi kim.
209

2. K nng

S dng dng c, ho cht tin hnh an ton, thnh cng cc th nghim. un nng, lc nh, h nh cc vt liu trn ngn la,... Quan st, m t hin tng, vn dng l thuyt gii thch cc hin tng v vit cc phng trnh ho hc. Vit tng trnh th nghim.
3. Tnh cm, thi

Bit cch iu ch t s dng hp l ho cht lng nh. Thng qua hot ng th nghim to nn hng th khi hc b mn ho hc.
B. CHUN B CA GV V HS

GV: My tnh, my chiu h thng cc cu hi hng dn HS thc hnh.

Ho cht: Lng trng trng.

Xenluloz( si bng). Dung dch CuSO4 Dung dch NaOH 10%. Cc mu nha PVC (ng dn nc) Mu mng polime (PE), si len... Nc ct. Dung dch NaOH 40%. Dung dch AgNO3 Dung dch NH3. Dung dch HNO3.
Dng c: ng nghim, n cn.

ng ht nh git. Nt cao su c lp ng thu tinh vut nhn. B gi th nghim. HS: n tp tnh cht ca cc cht trong chng Aminamino axitprotein v chng Polime v vt liu polime. Xem trc bi thc hnh.
210

C. TIN TRNH DY HC
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 I. NI DUNG TH NGHIM V CCH TIN HNH CNG VIC U BUI THC HNH

GV chia lp hc thnh cc nhm mi nhm 4 n 5 HS. GV nu mc tiu, yu cu, nhn HS theo di v lng nghe mnh cc lu trong bui thc hnh, yu cu an ton khi un nng, lm vic vi axit, xt... GV hng dn HS mt s thao tc th nghim nh kp st, kp cc mu polime v h trn ngn la n cn, cch quan st hin tng, sau mi t cc vt liu.
Hot ng 2 TH NGHIM 1: S NG T PROTEIN KHI UN NNG

GV yu cu HS nu cc tnh cht HS tho lun v nhn xt: Protein c cc ha hc ca protein. tnh cht sau

B ng t khi un nng. B thy phn nh xc tc axit, baz hoc enzim. Phn ng mu biure.
GV yu cu HS chun b cc dng HS chun b ha cht: Lng trng trng, nc ct. c v ha cht cho th nghim. Dng c: ng nghim, ng ht, cp ng nghim, n cn. GV hng dn HS tin hnh th HS nghin cu SGK v tin hnh th nghim: nghim nh SGK v yu cu: Dng ng nh git cho vo ng nghim 1 Quan st. ml lng trng trng, sau cho thm 23 211

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Nu hin tng. Gii thch.

ml nc ct, lc nh ng nghim to ra dung dch protein. un si ng nghim trn n cn

Hin tng: Dung dch protein c dn sau ng li thnh tng mng bm vo thnh ng nghim. Gii thch: V thnh phn chnh ca lng trng trng l protein nn d b ng t khi un nng.

HS tin hnh th nghim kim tra: GV nhn xt v b sung: Ngoi ra protein cn b kt ta (ng t) trong axit, baz, mt s mui yu cu HS tin hnh th nghim kim tra Cho dung dch H2SO4 vo ng nghim cha dung dch protein lc nh thy protetin b kt ta mt phn nh khi b un nng.

Hot ng 3 TH NGHIM 2: PHN NG MU BIURE

GV yu cu HS chun b dng c, HS chun b dng c ha cht cho th ha cht cho th nghim phn ng nghim. mu biure Ha cht: Lng trng trng, nc ct. dung dch NaOH, dung dch CuSO4. Dng c: ng nghim, ng ht, cp ng nghim. GV hng dn HS tin hnh th HS tin hnh th nghim di s hng nghim nh SGK v yu cu: dn ca GV: Quan st. Dng ng nh git cho vo ng nghim

Nu hin tng. Gii thch.

0,5 ml lng trng trng, sau cho thm 12 ml nc ct, lc nh ng nghim to ra dung dch protein. Cho tip 12 ml dung dch NaOH 30%(c), 12 git CuSO4 2% ri lc ng nghim.

212

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hin tng: Dung dch xut hin mu tm c trng.

GV hng dn HS gii thch.

Gii thch: Do to ra Cu(OH)2 theo phng trnh ha hc

2NaOH + CuSO4 Na2SO4 + Cu(OH)2 Phn ng gia Cu(OH)2 vi cc nhm GV b sung: Phn ng ny dng peptit CONH to ra sn phm mu tm. nhn bit protein.
Hot ng 4 TH NGHIM 3: TNH CHT CA MT VI VT LIU POLIME KHI UN NNG

GV yu cu HS nu tnh cht vt l HS tho lun v nhn xt: ca polime. Polime l nhng cht

trng thi rn. Khng bay hi. Khng c nhit nng chy xc nh. Khi nng chy a s polime cho cht lng nht. Mt s polime khng nng chy m b phn hy gi l cht nhit rn. a s polime khng tan trong cc dung mi thng thng. Polime c th c tnh do hoc tnh n GV chuyn tip sau y chng ta s nghin cu tnh cht ca polime khi hi hoc ko di thnh si... un nng.
GV yu cu HS chun b dng c, HS chun b ha cht: Mu PVC, mu PE, ha cht cho th nghim un nng mt t si bng. polime. Dng c: kp st, n cn. HS tin hnh th nghim: Dng cp st cp cc vt liu (PVC, PE, xenluloz) h 213

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV hng dn HS tin hnh th chng trn ngn la n cn. Sau t nghim un nng cc vt liu chy chng polime v yu cu: Hin tng khi h nng cc vt liu: Quan st. + PVC, PE b bin dng, sau mm ra

Nu hin tng. Gii thch.

khi h nng. + Xenluloz khng b bin dng nhng thy mt phn chuyn sang mu vng nht.
Gii thch: Polime PVC, PE l cht nhit do nn c th b nng chy.

Xenluloz l cht nhit rn nn khng b GV iu khin, hng dn HS gii nng chy m b phn hy bi nhit to thch hin tng. ra cacbon nn c mu vng nht.
Hin tng: Khi t chy cc vt liu:

+ Xenluloz chy mnh kh thot ra khng c mi. + PVC b chy ra trc khi chy cho nhiu khi en, kh thot ra cho mi xc kh chu. + PE b chy ra thnh cht lng mi chy cho kh khng mi c mt t khi en.
Gii thch:

+ Xenluloz l cacbohirat nn chy mnh cho kh CO2 v hi nc nn khng c mi. (C6H10O5)n + 6nO2 6nCO2 + 5nH2O + PVC chy theo phng trnh ha hc (C2H3Cl)n+5/2nO22nCO2+nH2O+nHCl Phn ng cho kh c mi nh HCl, Cl2.... + PE chy cho kh khng mi v ch to ra CO2 v hi nc. (C2H4)n + 3nO2 2nCO2 + 2nH2O 214

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 5 TH NGHIM 4: PHN NG CA VT LIU POLIME VI KIM GV yu cu HS nu tnh cht ha HS tho lun v nhn xt polime c: hc ca polime. Phn ng ct mch polime. Phn ng tng mch polime. Phn ng gi nguyn mch polime. Phn ng ny ty thuc vo cu trc ca polime m c cc phn ng nh phn ng cng, oxi ha... GV yu cu HS chun b dng c, HS chun b ha cht: Bt PE, PVC c ha cht cho th nghim un nng ca t ng nha PE, ng nc PVC ra. Mt nhm si bng, si len (c th thay polime. bng lng ng vt ct nh), dung dch NaOH 10%, dung dch HNO3, dung dch AgNO3 1%, dung dch CuSO4 2%. Dng c: Cc ng nghim c nh s, n cn, cp ng nghim, ng ht nh git, b gi th nghim.

GV hng dn HS tin hnh th nghim cho cc vt liu polime tc dng vi dung dch kim v yu cu: Quan st. Nu hin tng. Gii thch.

HS tin hnh th nghim di s hng dn ca GV: Cho ln lt vo 4 ng nghim mt mu bt PE, bt PVC, mu len (lng ng vt) nhm bng (xenluloz). Cho thm vo mi ng nghim 2 ml dung dch NaOH 10%. un ng nghim n si, ngui. Gn ly lp nc lc sang cc ng nghim tng ng 1.1, 1.2, 1.3, 1.4 ta c cc dung dch nc lc. axit ha dung dch 1.1 v 1,2 bng HNO3 20%, ri nh thm vi git AgNO3 1% thy ng nghim 1.2 c kt ta trng xut hin. ng 1.1 khng c hin tng. Cho vo ng 1.3 v 1.4 vi git CuSO4 2% un nng n si th ng 1.3 c xut hin 215

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

mu tm c trng, ng nghim 1.4 khng c hin tng. Gii thch: ng 1.2 c cc phng trnh ha hc. (C2H3Cl)n + nNaOH (C2H3OH)n + nNaCl NaOH d + HNO3 NaNO3 + H2O AgNO3 + NaCl AgCl + NaNO3 ng 1.3 th protein b thy phn to cc aminoaxit, ipeptit, tri peptit... c phn ng mu vi Cu(OH)2 to ra t phn ng. 2NaOH d + CuSO4 Cu(OH)2 + Na2SO4
Hot ng 6 CNG VIC SAU BUI THC HNH GV nhn xt v bui thc hnh v HS thu dn, v sinh phng th nghim cn hng dn HS thu dn ho cht, ra thn, an ton. ng nghim v dng c th nghim, v sinh phng th nghim. GV yu cu HS lm tng trnh theo HS lm tng trnh theo mu sau y: mu:
Ngy............thng..........nm............. H v tn:.......................................... Lp:................................................. T th nghim:..................................... Tng trnh ho hc bi s:...................... Tn bi:............................................. Tn th nghim Phng php tin hnh Hin tng quan st Gii thch vit phng trnh phn ng

216

N TP HC K I
A. MC TIU BI HC 1. Kin thc n tp h thng ho kin thc cc chng v ha hc hu c (Este Lipit, Cacbohirat, Amin Amino axit Protein, polime v vt liu polime) c th l:

Cc khi nim, cch vit ng phn, danh php c th ca cc loi hp cht. Nhng tnh cht vt l, tnh cht ha hc c bn ca c trng ca nhng nhm hp cht hu c. Nhng ng dng ca cc cht xut pht t tnh cht ha hc, tnh cht vt l c th.
2. K nng Bit lp k hoch gii mt bi ton ho hc.

Pht trin k nng da vo cu to ca cht suy ra tnh cht v ng dng ca cht. Bit lm vic vi cc ti liu tham kho, ti liu gio khoa nh: Tm tt ni dung, phn tch ni dung, kt lun vn .
3. Tnh cm, thi Cung cp cho HS nhiu kin thc gn vi i sng gip cho HS hng th, ham thch hc tp b mn ho hc. B. CHUN B CA GV V HS GV: My tnh, my chiu, lp bng h thng kin thc ca cc chng H thng bi tp n tp cho tng chng

HS: n tp lp bng cc kin thc ca cc chng ha hu c.

C. TIN TRNH DY HC

GV t chc iu khin cc nhm HS tho lun cc ni dung n tp, cng c h thng ha kin thc Gii bi tp rn luyn kh nng vn dng kin thc.
Hot ng ca GV Hot ng ca HS

Hot ng 1 ESTE LIPIT

GV chia HS thnh 4 nhm v giao cc HS chun b kin thc luyn tp ni dung luyn tp cho cc nhm. 217

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

GV treo bng 1 trng cc thng tin yu cu HS nhm 1 tho lun in cc thng tin vo bng
Bng 1 ESTE Khi nim Tnh cht ha hc ng dng LIPIT CHT BO

HS nhm 1 tho lun v in thng tin vo bng di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu
ESTE Khi nim Khi thay nhm OH nhm cacboxyl ca axit cacboxylic bng nhm OR th c este Cng thc chung: RCOOR' LIPIT CHT BO Lipit l nhng hp cht hu c c trong t bo sng, khng ha tan trong nc, tan nhiu trong dung mi hu c khng phn cc. Lipit l cc este phc tp Cht bo l trieste ca glixerol vi axit bo (axit bo l axit n chc c mch C di, khng phn nhnh) Tnh cht ha hc Phn ng thy phn, xc tc Phn ng thy phn axit Phn ng x phng ha Phn ng gc hiro cacbon Phn ng cng hiro ca cht bo khng no lng + Phn ng cng + Phn ng trng hp Dung mi Nguyn liu sn xut polime Nguyn liu cho cng nghip thc phm L thc n quan trng Nguyn liu dng sn xut x phng v glixerol Nguyn liu cho cng nghip thc phm

ng dng

218

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 2 CACBOHIRAT

GV treo bng 2 trng cc thng tin yu cu HS nhm 1 tho lun in cc thng tin vo bng
Bng 2 Glucoz CTPT CTCT thu gn Tnh cht ha hc ng dng Saccaroz Tinh bt Xenluloz

HS nhm 2 tho lun v in thng tin vo bng di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu
Glucoz CTPT CTCT thu gn C6H12O6 CH2OH[CHOH]4CHO Glucoz l mono anehit v poli ancol Saccaroz C12H22O11 C6H11O5 O C6H11O5 Saccaroz c nhiu nhmOH, khng c nhm CHO C phn ng thy phn nh xc tc H+ hay enzim C phn ng ca chc poli ancol( phn ng vi Cu(OH)2 cho hp cht tan mu xanh) C phn ng thy phn nh xc tc H+ hay enzim Tinh bt (C6H10O5)n Xenluloz (C6H10O5)n [C6H7O2(OH)3]n

Tnh cht ha hc

C phn ng ca chc anehit (trng bc) C phn ng ca chc poliancol ( phn ng vi Cu(OH)2 cho hp cht tan mu xanh) C phn ng ln men ru to C2H5OH

C phn ng thy phn nh xc tc H+ hay enzim

C phn ng C phn ng vi iot to ca chc poli ancol hp cht c mu xanh tm C phn ng vi axit HNO3

219

Glucoz ng dng l cht dinh dng quan trng, thuc tng lc trong y hc trong cng nghip dc dng d trng gng, L sn phm trung gian trong sn xut ancol

Saccaroz L thc n trong i sng Nguyn liu cho cng nghip thc phm trng gng, phch nguyn liu cho cng nghip dc

Tinh bt L thc n trong i sng nguyn liu sn xut ancol, glucoz

Xenluloz vt liu xy dng, dng gia nh nguyn liu sn xut t si, phim, thuc sng...

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 3 AMIN AMINO AXIT PROTEIN

GV treo bng 3 trng cc thng tin yu cu HS nhm 3 tho lun in cc thng tin vo bng
Bng 3 Amin Khi nim Cng thc phn t Tnh cht ha hc ng dng Amino Peptit v protein

HS nhm 2 tho lun v in thng tin vo bng di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu

220

Amin Khi nim Amin l hp cht hu c c th coi nh c to nn khi thay th mt hay nhiu nguyn t H trong phn t NH3 bng gc hirocacbon

Amino Amino axit l hp cht hu c tp chc, phn t cha ng thi nhm amino NH2 v nhm cacboxyl COOH

Peptit v protein Peptit l hp cht cha t 250 gc amino axit lin kt vi nhau bi cc lin kt peptit C N O H Protein l loi polipeptit cao phn t c phn t khi t vi chc nghn n vi triu

Cng thc CH3NH2 phn t CH3NH2CH3 N(CH3)3 C6H5NH2 anilin Tnh cht Tnh baz ha hc NH3 + H2O RNH2 + HCl

H2NCH2COOH Glyxin CH3CHCOOH NH2 Tnh cht lng tnh H2NCH2COOH + HCl

Phn ng thy phn Phn ng mu biure

[NH4]+ + OH ClH3NCH2COOH RNH3+Cl H2NCH2COOH +NaOH H2NCH2COONa+H2O Phn ng este ha Phn ng trng ngng ng dng

Nguyn liu tng L c s kin to nn L thc n v cng quan trng protein ca c th sng. hp polime L enzim trong Anilin l nguyn liu Lm gia v, thuc. trong cng nghip Nguyn liu tng hp cc phn ng ha hc, qu trnh sinh phm nhum. polime. trng ca ng, thc vt.

221

Hot ng ca GV

Hot ng ca HS

Hot ng 4 POLIME V VT LIU POLIME

GV treo bng 4 trng cc thng tin yu cu HS nhm 4 tho lun in cc thng tin vo bng. GV lu HS nu khi nim ca cc phng php iu ch polime v vt liu polime.
Bng 4
Polime Khi nim Tnh cht ha hc iu ch Vt liu Polime

HS nhm 4 tho lun v in thng tin vo bng di s hng dn, iu khin ca GV cho kt qu
Polime Khi nim Polime hay hp cht cao phn t l nhng hp cht c phn t khi ln do nhiu n v c s gi l mt xch lin kt vi nhau to nn C phn ng phn ct mch, gi nguyn mch v pht trin mch Phn ng trng hp: l qu trnh kt hp nhiu phn t nh (monome) ging nhau hoc tng t nhau thnh phn t ln (polime) Phn ng trng ngng: l qu trnh kt hp nhiu phn t nh Vt liu Polime A. Cht do l nhng vt liu polime c tnh do. Mt s cht polime dng lm cht do 1. Polietilen (PE)
xt, t nCH2=CH2 ( CH2CH2 )n
0

Tnh cht ha hc iu ch

2. Poli (vinyl clorua) (PVC)

nCH2=CH ( CH2CH )n
Cl Cl

xt, t 0

222

Polime (monome) thnh phn t ln (polime) ng thi gii phng nhng phn t nh khc (nh H2O)

Vt liu Polime 3. Poli (metyl metacrylat) CH3

xt, t
0

CH3

nCH2=C ( CH2C )n COOH COOH B. T l nhng polime hnh si di v mnh vi bn nht nh. 1. T nilon6,6 [ NH[CH2]6NHCO[CH2]4CO]n 2. T nitron

nCH2=CH ( CH2CH )n
CN CN C. Cao su l loi vt liu polime c tnh n hi. 1. Cao su t nhin ( CH2C =CHCH2 )n CH3 2. Cao su tng hp ( CH2CH=CHCH2 )n D. Keo dn l loi vt liu c kh nng kt dnh hai mnh vt liu rn khc nhau. 1. Keo dn epoxit 2. Keo dn urefomanehit

xt, t 0

GV Nhn xt kt qu trnh by kin thc ca tng nhm, sau chiu cc bng tng kt kin thc ln mn hnh cho HS b sung h thng li nhng kin thc cn thiu. GV chun b h thng cc bi tp cho cc chng cho HS n tp(1).

( ) Xem thm: Cao C Gic. Cc dng thi trc nghim ho hc, Nxb Gio dc 2006.

223

Chng I ESTE LIPIT

1.1. t chy hon ton m(g) hn hp 3 este thu c 8,8g CO2 v 2,7g H2O, bit trong 3 este th oxi chim 25% v khi lng. Khi lng 3 este em t l

A. 2,7g
p n B

B. 3,6g

C. 6,3g

D. 7,2g

1.2. Cho glixerol tc dng vi axit axetic c H2SO4 xc tc th tc thu c ti a bao nhiu hp cht c cha nhm chc este ?

A. 1
p n D

B. 3

C. 4

D. 5

1.3. Este X c cc c im sau:

t chy hon ton X to thnh CO2 v H2O c s mol bng nhau Thu phn X trong mi trng axit c cht Y (tham gia phn ng trng bc ) v cht Z (c s nguyn t cacbon bng mt na s nguyn t cacbon trong X).
Pht biu khng ng l A. Cht X thuc loi este no, n chc B. Cht Y tan v hn trong nc C. un Z vi dung dch H2SO4 c 170oC thu c anken D. t chy hon ton 1 mol X sinh ra sn phm gm 2 mol CO2 v 2 mol H2 O
p n C 1.4. Cho etaniol tc dng vi axit fomic v axit axetic thu c ti a bao nhiu hp cht c cha nhm chc este ?

A. 2
p n C

B. 4

C. 5

D. 6

1.5. Cho phn ng x phng ho sau:

(C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 Trong cc cht trn cht no c coi l x phng 224

A. C3H5(OH)3
p n C 1.6. Ch s axit ca cht bo l

B. NaOH

C. C17H35COONa D. (C17H35COO)3C3H5

A. S mg KOH cn thu phn 1g cht bo B. S mg KOH cn trung ho lng axit t do trong 1g cht bo C. S mg K cn phn ng vi lng axit d trong cht bo D. S gam NaOH cn thu phn hon ton lng cht bo
p n B 1.7. Hiro ho hon ton m(g) triolein (glixerol trioleat) th thu c 89g tristearin (glixerol tristearat). Gi tr m l

A. 84,8g
p n B

B. 88,4g

C. 48,8g

D. 88,9g

1.8. Cho s chuyn ho sau:

C3H4O2 + NaOH X + Y X + H2SO4 long Z + T Bit Y v Z u c phn ng trng bc. Hai cht Y, Z tng ng l A. HCOONa, CH3CHO. C. HCHO, HCOOH.
p n D 1.9. Cho hai hp cht hu c X, Y cha cc nguyn t C, H, O khi lng phn t u bng 74 bit X tc dng c vi Na, c X v Y u tc dng c vi dung dch NaOH v dung dch AgNO3 trong NH3. Vy X, Y c th l

B. HCHO, CH3CHO. D. CH3CHO, HCOOH.

A. C4H9OH v HCOOC2H5 C. OHCCOOH v C2H5COOH

p n D

B. CH3COOCH3 v HOC2H4CHO D. OHCCOOH v HCOOC2H5

1.10. Cng thc tng qut ca este khng no c mt lin kt i C=C, hai chc, mch h c dng

A. CnH2nO4 (n > 3) C. CnH2n2O2 (n > 3)

p n D

B. CnH2n2O4 (n > 4) D. CnH2n4O4 (n > 4)

225

1.11. X l hn hp 2 este mch h ca cng 1 ancol no, n chc v 2 axit no, n chc ng ng k tip. t chy hon ton 0,1 mol X cn 6,16 lt O2 (ktc). un nng 0,1 mol X vi 50g dung dch NaOH 20% n phn ng hon ton, ri c cn dung dch sau phn ng c m gam cht rn. Gi tr m l

A. 7,5 gam
p n C

B. 37,5 gam

C. 13,5 gam

D.15,0 gam

1.12. Trong cc loi hp cht c tnh ty ra sau y, loi hp cht no cha thnh phn x phng l ch yu

A. Bt git OMO C. Nc ra chn

p n B

B. Bnh x phng tm D. Nc Gia-ven

1.13. Thnh phn chnh ca bt git tng hp l

A. C12H25 C6H4SO3Na C. C12H25C6H4 SO3H

p n A

B. C17H35COONa D. (C17H35COO)3C3H5

1.14. Hiro ho cht bo triolein glixerol (H=80%). Sau thu phn hon ton bng NaOH va th thu c bao nhiu loi x phng?

A. 1
p n B

B. 2

C. 3

D. 4

1.15. Nhn xt no sau y l sai ?

A. X phng l sn phm ca phn ng x phng ho B. Khng nn dng x phng git ra trong nc cng C. Cht ty ra tng hp c th git ra c trong nc cng D. C th dng x phng git bn v du m bi trn my
p n A 1.16. Cn bao nhiu tn cht bo cha 85% tristearin sn xut c 1,5 tn x phng cha 85% natri stearat (v khi lng). Bit hiu sut thu phn l 85%

A. 1,500 tn
p n C

B. 1,454 tn

C. 1,710 tn

D. 2,012 tn

226

1.17. Du m (cht bo) lu ngy b i thiu l do

A. Cht bo va ra B. Cht bo b oxi ho chm trong khng kh to thnh anehit c mi C. Cht bo b thu phn vi nc trong khng kh D. Cht bo b oxi v nit khng kh chuyn thnh amino axit c mi kh chu.
p n B 1.18. X phng ha hon ton 1 mol este X thu c 1 mol mui v x (x 2) mol ancol. Vy este X c to thnh t:

A. Axit n chc v ancol n chc B. Axit a chc v ancol n chc C. Axit a chc v ancol a chc D. A xit n chc v ancol a chc
p n B 1.19. Pht biu no sau y khng ng ?

A. M ng vt ch yu cu thnh t cc axit bo, no, tn ti trng thi rn B. Du thc vt ch yu cha cc axit bo khng no, tn ti trng thi lng C. Lipit l nhng hp cht este ca glixerol v cc axit bo D. Cht bo nh hn nc v khng tan trong nc
p n C 1.20. Cho 32,7 gam cht hu c X ch cha mt loi nhm chc tc dng vi 1,5 lt dung dch NaOH 0,5 M thu c 36,9 gam mui v 0,15 mol ancol. Lng NaOH d c th trung ha ht 0,5 lt dung dch HCl 0,6 M. Cng thc cu to thu gn ca X l

A. CH3COOC2H5 C. (CH3COO)3C3H5
p n C

B. (CH3COO)2C2H4 D. C3H5(COOCH3)3

1.21. Trn 13,6 gam phenyl axetat vi 250 ml dung dch NaOH 1M. Sau khi phn ng xy ra hon ton c cn dung dch sau phn ng thu c m gam cht rn khan. Gi tr ca m l

A. 8,2
p n D

B. 10,2

C. 19,8

D. 21,8

227

1.22. Mun phn bit du nht bi trn my vi du thc vt, ngi ta xut 3 cch:

1. un nng vi dung dch NaOH, ngui cho sn phm tc dng vi Cu(OH)2 thy chuyn sang dung dch mu xanh thm l du thc vt. 2. Cht no tan trong dung dch HCl l du nht. 3. Cho v nc cht no nh ni trn b mt l du thc vt. Phng n ng l A. 1, 2 v 3
p n B 1.23. X l este ca mt axit hu c n chc v ancol n chc. thu phn hon ton 7,04 gam cht X ngi ta dng 100 ml dung dch NaOH 1M, lng NaOH ny ly d 25% so vi lng NaOH cn dng cho phn ng. S cng thc cu to tho mn ca X l

B. Ch c 1

C. 1 v 2

D. 2 v 3

A. 2
p n C

B. 3

C. 4

D. 5

1.24. Hn hp X gm 2 este n chc mch h l ng phn ca nhau. Cho m gam X tc dng va vi 100ml NaOH 1M thu c mt mui ca axit cacboxylic v hn hp 2 ancol. Mt khc nu t chy hon m gam X th thu c 8,96 gam CO2 v 7,2 gam. Cng thc cu to thu gn ca 2 este l

A. CH3COOCH2CH2CH3 v CH3COOCH(CH3)2 B. HCOOCH(CH3)2 v HCOOCH2CH2CH3 C. CH3COOCH2CH2CH2CH3 v CH3COOCH(CH3)CH2CH3 D. CH3COOCH(CH3)C2H5 v CH3COOCH(C2H5)2

p n B 1.25. Khng nh no sau y khng ng ?

A. CH3COOCH = CH2 cng dy ng ng vi CH2 = CHCOOCH3 B. CH3CH2COOCH=CH2 tc dng c vi dung dch NaOH thu c anehit v mui C. CH3COOCH = CH2 tc dng c vi dung dch Br2. D. CH3COOCH = CH2 c th trng hp to polime.
p n A

228

1.26. Ln lt cho cc cht: Vinyl axetat; 2,2iclopropan; phenyl axetat v 1,1,1tricloetan tc dng hon ton vi dung dch NaOH d. Trng hp no sau y phng trnh ha hc khng vit ng ?

A. CH3COOCH = CH2 + NaOH CH3COONa + CH3CHO B. CH3CCl2CH3 + 2NaOH CH3COCH3 + 2NaCl + H2O C. CH3COOC6H5 + NaOH CH3COONa + C6H5OH D. CH3CCl3 + 4NaOH CH3COONa + 3NaCl + 2H2O
p n C 1.27. Thy phn este X trong mi trng axit thu c hai cht hu c A v B. Oxi ha A to ra sn phm l cht B. Cht X khng th l

A. Etyl axetat C. Vinyl axetat

p n D

B. Etilenglicol oxalat D. Isopropyl propionat

1.28. Hn hp X gm axit HCOOH v axit CH3COOH (t l mol 1:1). Ly 5,3 gam hn hp X tc dng vi 5,75 gam C2H5OH (c xc tc H2SO4 c) thu c m gam hn hp este (hiu sut ca cc phn ng este ho u bng 80%). Gi tr ca m l

A. 8,10
p n C

B. 16,20

C. 6,48

D. 10,12

1.29. Thu phn hon ton 444 gam mt lipit thu c 46 gam glixerol v hai loi axit bo. Hai loi axit bo l

A. C17H31COOH v C17H33COOH C. C17H33COOH v C17H35COOH

p n C

B. C15H31COOH v C17H35COOH D. C17H33COOH v C15H31COOH

1.30. X phng ha 8,8 gam etyl axetat bng 200 ml dung dch NaOH 0,2M. Sau khi phn ng xy ra hon ton, c cn dung dch thu c cht rn khan c khi lng l

A. 3,28 gam
p n A

B. 8,56 gam

C. 8,2 gam

D. 10,4 gam

229

Chng II CACBOHIRAT
2.1. Nhn nh no sau y khng ng:

A. Nhai k vi ht go sng c v ngt B. Ming cm chy vng y ni ngt hn cm pha trn C. Glucoz khng c tnh kh D. Iot lm xanh h tinh bt
p n C 2.2. Trong cc cht sau: glucoz, saccaroz, xenluloz, anehit axetic. Cht no c hm lng cacbon thp nht?

A. Glucoz C. Xenluloz
p n A 2.3. Nhn xt no sau y khng ng?

B. Saccaroz D. Anehit axetic

A. Nh dung dch iot vo h tinh bt thy c mu xanh, em un nng thy mt mu, ngui li xut hin mu xanh B. Trong nhiu loi ht cy ci thng c nhiu tinh bt C. Nh dung dch iot vo mt lt chui xanh thy mu ming chui chuyn t trng sang xanh nhng nu nh vo lt chui chn th khng c hin tng g D. Cho axit nitric m c vo dung dch lng trng trng v un nng thy xut hin mu vng, cn cho ng(II) hiroxit vo dung dch lng trng trng th khng thy c hin tng g
p n D 2.4. Tinh bt v xenluloz khc nhau ch:

A. c trng ca phn ng thu phn B. tan trong nc C.V thnh phn phn t D. V cu trc mch phn t
p n D

230

2.5. Trong cc pht biu sau lin quan n Cacbohirat:

1. Khc vi glucoz (cha nhm anehit), fructoz (cha nhm xeton) khng cho phn ng trng bc 2. Saccaroz l isaccarit ca glucoz nn saccaroz cng tham gia phn ng trng bc nh glucoz 3. Tinh bt cha nhiu nhm OH nn tan nhiu trong nc 4. Mantoz l ng phn ca saccaroz, mantoz c tham gia phn ng trng bc v phn ng kh Cu(OH)2 Chn phn ng sai: A. Ch c (1) v (2) C. Ch c (4)
p n D 2.6. D kin thc nghim no sau y khng dng chng minh cu to ca glucoz dng mch h?

B. C (1), (2), (3), (4) u sai D. Ch c (1), (2) v (3)

A. Kh hon ton glucoz cho hexan B. Glucoz c phn ng trng bc C. Khi c xc tc enzim, dung dch glucoz ln men thnh ancol etylic D. Glucoz to este cha 5 gc CH3COO
p n C 2.7. D kin thc nghim no sau y dng chng minh cu to ca glucoz dng mch vng?

A. Kh hon ton glucoz cho hexan B. Glucoz c phn ng trng bc C. Glucoz c hai nhit nng chy khc nhau D. Glucoz tc dng vi Cu(OH)2 cho dung dch xanh lam
p n C 2.8. Cp dung dch no sau y c kh nng ha tan c Cu(OH)2 ?

A. Glucoz v ancol etylic C. Axit axetic v saccaroz

p n C

B. Anehit axetic v glixerol D. Glixerol v propan1,3iol

231

2.9. C cc cp dung dch sau:

(1) Glucoz v glixerol (3) Saccaroz v mantoz A. 2

p n B 2.10. Saccaroz v glucoz u c

(2) Glucoz v anehit axetic (4) Mantoz v fructoz C. 4 D. 5

Ch dng Cu(OH)2 c th phn bit c ti a bao nhiu cp cht trn ? B. 3

A. Phn ng vi AgNO3 trong dung dch NH3, un nng B. Phn ng vi dung dch NaCl C. Phn ng vi Cu(OH)2 nhit thng to thnh dung dch xanh lam D. Phn ng thy phn trong mi trng axit
p n C 2.11. Cho cc cht: anehit fomic, axit axetic, glucoz. Pht biu no sau y khng ng khi ni v cc cht ny?

A. Khi t chy hon ton cng khi lng cc cht cho cng khi lng CO2 v H2O B. C 3 cht u c kh nng phn ng c vi Cu(OH)2 C. C 3 cht u c kh nng phn ng cng hp vi H2, xc tc Ni, to D. u c cng cng thc n gin nn c cng thnh phn % cc nguyn t C, H, O
p n C 2.12. Dy gm cc dung dch u tc dng c vi Cu(OH)2 l

A. Glucoz, glixerol, mantoz, natri axetat B. Glucoz, glixerol, mantoz, axit axetic C. Glucoz, glixerol, anehit fomic, natri axetat D. Glucoz, glixerol, mantoz, ancol etylic
p n B 2.13. C th dng Cu(OH)2 phn bit c cc cht trong nhm

A. C3H5(OH)3, C2H4(OH)2 C. CH3COOH, C2H3COOH

p n B

B. C3H7OH, CH3CHO D.C3H5(OH)3, C12H22O11(saccaroz)

232

2.14. Cho 5 kg glucoz (cha 20% tp cht) ln men. Bit rng khi lng ancol b hao ht l 10% v khi lng ring ca ancol nguyn cht l 0,8(g/ml). Th tch dung dch ancol 40o thu c l

A. 2,30 lt
p n B

B. 5,75 lt

C. 63,88 lt

D. 11,50 lt

2.15. Cho 360 gam glucoz ln men to thnh ancol etylic, kh sinh ra c dn vo nc vi trong d thu c m gam kt ta. Bit hiu sut ca qu trnh ln men t 80%. gi tr ca m l

A. 400
p n B

B. 320

C. 200

D. 160

2.16. Th tch dung dch HNO3 63 % (D = 1,52 g/ml) cn dng tc dng vi lng d xenluloz to 297 gam xenluloz trinitrat l

A. 243,90 ml
p n D

B. 300,0 ml

C. 189,0 ml

D. 197,4 ml

2.17. Mt mu tinh bt c M = 5.105 u. Thy phn hon ton 1 mol tinh bt th s mol glucoz thu c l

A. 2778
p n C

B. 4200

C. 3086

D. 3510

2.18. Tinh bt, xenluloz, saccaroz, mantoz u c kh nng tham gia phn ng

A. Ho tan Cu(OH)2 C. Trng ngng

p n B

B. Thy phn D. Trng bc.

2.19. Saccaroz l mt isaccarit c cu to bi: A. 1 gc glucoz v 1 gc fructoz

B. 1 gc glucoz v 1 gc fructoz C. 1 gc glucoz v 1 gc fructoz D. 1 gc glucoz v 1 gc fructoz

p n A 2.20. Chia m gam glucoz thnh 2 phn bng nhau:

Phn 1. em thc hin phn ng trng bc thu c 27 gam Ag Phn 2. Cho ln men thu c V ml ru (d = 0,8g/ml)
233

Gi s phn ng xy ra hon ton th V c gi tr l A. 12,375 ml

p n C 2.21. Saccarit no sau y khng b thu phn ?

B. 13,375 ml

C. 14,375 ml

D. 24,735 ml

A. Glucoz
p n A

B. Saccaroz

C. Mantoz

D. Tinh bt.

2.22. phn bit glucoz v fructoz, ta c th dng thuc th l

A. Nc vi trong C. AgNO3/NH3
p n B

B. Nc brom D. dung dch NaOH.

2.23. Cho m gam tinh bt ln men sn xut ancol etylic, ton b lng CO2 sinh ra cho i qua dung dch Ca(OH)2 thu c 200 gam kt ta, un nng dung dch nc lc thu c thm 200 gam kt ta. Bit hiu sut mi giai on ln men l 75%. Khi lng m dng l

A. 860 gam
p n D

B. 880 gam

C. 869 gam

D. 864 gam

2.24. Phn ng no sau y khng dng chng minh c im cu to phn t glucoz?

A. Phn ng vi NaOH chng minh phn t c nhm OH B. Ho tan Cu(OH)2 chng minh phn t c nhiu nhm OH k nhau C. Phn ng vi 5 phn t CH3COOH chng minh c 5 nhm OH D. Phn ng vi Ag2O trong NH3 chng minh phn t c nhm CHO
p n A 2.25: Mun xt nghim s c mt ca ng trong nc tiu khng th dng nc thuc th no sau y?

A. Thuc th Fehlinh ( phc Cu2+ vi ion tactarat ) B. Thuc th tolen ( phc Ag+ vi NH3 ) C. Cu(OH)2 D. Dung dch vi sa
p n A

234

2.26: Chn pht biu ng v Cacbohirat:

A. Cacbohirat l mt loi hirocacbon B. Cacbohirat l hp cht tp chc c cha nhiu nhm OH v c nhm >CO trong phn t C. Cacbohirat l hp cht a chc c cha nhiu nhm OH v c nhm >CO trong phn t D. Cacbohirat l hp cht c cng thc chung l Cn(H2O)n
p n B 2.27. Cho cc dung dch khng mu: HCOOH, CH3COOH, Glucoz(C6H12O6), glixerol, C2H5OH, CH3CHO. Dng nhng cp cht no c th nhn bit c c 6 cht?

A. Cu(OH)2, qu tm, AgNO3 trong dung dch NH3 B. Qu tm, NaOH v AgNO3 trong dung dch NH3 C. Cu(OH)2, AgNO3 trong dung dch NH3 v NaOH D. Qu tm, AgNO3 trong dung dch NH3 v H2SO4
p n A 2.28. Cho m gam hn hp glucoz, mantoz tc dng hon ton vi dung dch AgNO3/NH3 thu c 32,4 gam Ag. Cho m gam hn hp Glucoz, mantoz vo dung dch H2SO4 long n khi thu phn hon ton. Trung ho ht axit sau cho sn phm tc dng hon ton vi dung dch AgNO3/NH3 thu c 45,36 gam Ag. Khi lng Glucoz trong m gam hn hp l

A. 10,8 gam
p n C

B. 14,58 gam

C. 16,2gam

D. 20,52gam

2.29: Khi lng glucoz dng iu ch 5 lit ancol etylic vi hiu sut 80% (khi lng ring ca ancol etylic l 0,8 g/ml) l

A. 2,504kg
p n B

B. 3,130 kg

C. 2,003 kg

D. 3,507 kg

2.30. Xenluloz iaxetat (X) c dng sn xut phim nh hoc t axetat. Cng thc n gin nht (cng thc thc nghim) ca X l

A. C3H4O2
p n B

B. C10H14O7

C. C12H14O7

D. C12H14O5

235

Chng III AMINAMINO AXITPROTEIN

3.1. Cng thc no di y l cng thc chung ca dy ng ng amin thm (cha mt vng benzen), n chc, bc nht?

A. CnH2n 7NH2 (n 6) C. C6H5NHCnH2n + 1(n 1)

p n A

B. CnH2n + 1NH2 (n 6) D. CnH2n 3NHCnH2n 4 (n 3)

3.2. Phn tch nh lng hp cht hu c X ta thy t l khi lng gia 4 nguyn t C, H, O, N l mC: mH: mO: mN = 4,8: 1: 6,4: 2,8. T khi hi ca X so vi He bng 18,75. Cng thc phn t ca X l

A. C2H5O2N.
p n A

B. C3H7O2N.

C. C4H10O4N2.

D. C2H8O2N2

3.3. Ly 9,1 gam hp cht A c cng thc phn t l C3H9O2N tc dng vi dung dch NaOH d, un nng, c 2,24 lt (o ktc) kh B thot ra lm xanh giy qu tm m. t chy ht 1/2 lng kh B ni trn, thu c 4,4 gam CO2. Cng thc cu to ca A v B l

A. HCOONH3C2H5; C2H5NH2 C. HCOONH3C2H3; C2H3NH2

p n A

B. CH3COONH3CH3; CH3NH2 D. CH2=CHCOONH4; NH3

3.4. Cho cc dung dch ca cc hp cht sau:

NH2CH2COOH (1); ClH3NCH2COOH (2); NH2CH2COONa (3); NH2(CH2)2CH(NH2)COOH (4); HOOC(CH2)2CH(NH2)COOH (5). Cc dung dch lm qu tm ho l A. (1), (3)
p n C 3.5. Cho hn hp hai amino axit u cha 1 nhm amino v 1 nhm cacboxyl vo 440 ml dung dch HCl 1M c dung dch X. tc dng ht vi dung dch X cn 840 ml dung dch NaOH 1M. Vy khi to thnh dung dch X th

B. (3), (4)

C. (2), (5)

D. (1), (4).

A. Amino axit v HCl cng ht C. D HCl

p n C

B. D amino axit D. Khng xc nh c

236

3.6. Dy cht no sau y c xp theo chiu tng dn bc ca amin?

A. CH3CH2NHCH3, CH3NH2, (CH3)2NCH2CH3 B. C2H5NH2, (CH3)2CHNH2, (CH3)3CNH2 C. CH3NH2, CH3CH2NHCH3, (CH3)2NCH2CH3 D. CH3NH2, (CH3)2NCH2CH3, CH3CH2NHCH3
p n C
+ CH3I + HCl 3.7. Cho s phn ng: CH3NH2 A B

Cc cht A, B trong s trn ln lt l A. (CH3)2NH, CH3CH2NH3Cl C. C2H5NH2, C2H5NH3Cl

p n B 3.8. Cc cht sau c sp xp theo th t tnh baz tng dn:

B. (CH3)2NH, (CH3)2NH2Cl D. (CH3)2NH, CH3NH3Cl

A. C6H5NH2, NH3, CH3NH2, C2H5NH2, CH3NHCH3 B. CH3NH2, C6H5NH2, NH3, C2H5NH2 C. NH3, C6H5NH2, CH3NH2, CH3NHCH3 D. NH3, C2H5NH2, CH3NHC2H5, CH3NHCH3
p n A 3.9. Hp cht X lng tnh c cng thc phn t l C3H9O2N. Cho X tc dng vi dung dch NaOH th thu c etyl amin. Cng thc cu to ca X l

A. CH3COONH3CH3 C. HCOONH2(CH3)2
p n B

B. HCOONH3C2H5 D. C2H5COONH4

3.10. S ng phn amin bc 2 c cng thc phn t C4H11N l

A. 2
p n B

B. 3

C. 4

D. 5.

3.11. Hp cht X c cng thc phn t l C9H17O4N, c cu to i xng. Hp cht Y c cng thc phn t l C5H7O4NNa2 c s chuyn ho:

+ dung dch NaOH

+ dung dch HCl

C5H10O4NCl

Cng thc cu to ca X l A. C2H5OOCCH2CH(NH2)CH2COOC2H5 237

B. CH3COOCH2CH(NH2)CH2OOCC3H7 C. CH3COOCH2CH2CH(NH2)CH2CH2OOCCH3 D C2H5OOCCH2CH2CH(NH2)COOC2H5

p n A 3.12. t chy hon ton m gam mt amin n chc thu c 0,2 mol CO2 v 0,35 mol H2O. Cng thc phn t ca amin l

A. C4H7N
p n B

B. C2H7N

C. C4H14N

D. C2H5N

3.13. tng hp cc protein t cc amino axit, ngi ta dng phn ng:

A. Trng hp C. Trung ho
p n B

B. Trng ngng D. Este ho

3.14. Dy gm cc cht u c kh nng lm i mu qu tm l

A. C6H5OH, C2H5NH2,CH3COOH B. CH3NH2, C2H5NH2, CH3COOH C. C6H5NH2 v CH3NH2, C2H5NH2 D. (C6H5)2NH, (CH3)2NH, NH2CH2COOH
p n B 3.15. Hp cht hu c A cha cc nguyn t C,H,O,N trong N chim 15,73 % v khi lng. Cht A tc dng c vi NaOH v HCl v u theo t l 1:1 v s mol. Cht A c sn trong thin nhin v tn ti trng thi rn. Cng thc cu to ca A c th l

A. NH2CH2CH2COOH C. HCOOCH2CH2NH2
p n A 3.16. Cho s bin ho A C 2H 2
B

B. CH2=CHCOONH4 D. NH2CH2COOCH3

C 6 H 5NH 2

Cc cht A, B, D ln lt l A. C6H6, C6H5NO2, C6H5NH3Cl C. C6H12, C6H6, C6H5NO2

p n A

B. C6H6, C6H5Cl, C6H5NO2 D. C6H6, C6H5NO2, C6H4(NO2)2

238

3.17. Cho cc hp cht hu c: phenyl metyl ete, toluen, anilin, phenol. Trong s cc cht cho, nhng cht c th lm mt mu dung dch brom l

A. Toluen, anilin, phenol B. Phenyl metyl ete, toluen, anilin, phenol C. Phenyl metyl ete, anilin, phenol D. Phenyl metyl ete, toluen, phenol
p n A 3.18. Hy sp xp cc cht sau y theo trt t tng dn tnh baz: NH3, CH3NH2, C6H5NH2; (CH3)2NH v (C6H5)2NH:

A. (C6H5)2NH, NH3, C6H5NH2, (CH3)2NH, CH3NH2 B. (C6H5)2NH, C6H5NH2, NH3, CH3NH2, (CH3)2NH C. (CH3)2NH, CH3NH2, NH3, C6H5NH2, (C6H5)2NH D. NH3, CH3NH2, C6H5NH2, (CH3)2NH, (C6H5)2NH
p n B 3.19. Hp cht no sau y khng phi l amino axit ?

A. NH2CH2COOH C. CH3NHCH2COOH

B. HOOCCH2CHNH2COOH D. CH3CH2CONH2

p n D 3.20. Cho X l mt amino axit. Khi cho 0,01mol X tc dng vi HCl th dng ht 80ml dung dch HCl 0,125M v thu c 1,835gam mui khan. Cn khi cho 0,01mol X tc dng vi dung dch NaOH th cn dng 25gam NaOH 3,2%. Cng thc cu to ca X l A. NH2C3H6COOH B. ClNH3C3H3(COOH)2

C. NH2C3H5(COOH)2.

D. (NH2)2C3H5COOH

p n C 3.21. C th tch ring cc cht t hn hp lng gm benzen v anilin bng nhng cht no?

A. Dung dch NaOH, dung dch brom B. Dung dch HCl, dung dch NaOH C. H2O, dung dch brom D. Dung dch NaCl, dung dch brom
p n B

239

3.22. phn bit cc dung dch glucoz, glixerol, anehit axetic, ancol etylic v lng trng trng ta dng: D. HNO3 A. NaOH B. AgNO3/NH3 C. Cu(OH)2 p n C 3.23. Trong cc cht: metyl benzoat, natri phenolat, ancol benzylic, phenyl amoni clorua, glixerin, protein. S cht tc dng c vi dung dch NaOH l A. 3 B. 2 C. 5 D. 4 p n A 3.24. Trong cc cht: pNO2C6H4NH2; pCH3OC6H4NH2; pNH2C6H4CHO; C6H5NH2. Cht c tnh baz mnh nht l A. pNO2C6H4NH2 B. pCH3OC6H4NH2 C. pNH2C6H4CHO D. C6H5NH2 p n B 3.25. C4H11N c s ng phn amin bc 1 l A. 2 B. 3 C. 4 D. 5 p n C 3.26. Cho 14,7 gam mt amino axit X (c 1 nhm NH2) tc dng vi NaOH d thu c 19,1 gam mui. Mt khc cng lng amino axit trn phn ng vi HCl d to 18,35 gam mui. Cng thc cu to ca X c th l A. NH2CH2COOH B. CH3CH(NH2)COOH C. NH2(CH2)6 COOH D. HOOCCH2CH2CH(NH2)COOH p n D 3.27. Trong cc cht: C6H5NH2, CH3CH2NHCH3, CH3CH2CH2NH2, CH3NH2 cht c tnh baz mnh nht l A. C6H5NH2 B. CH3NH2 C. CH3CH2NHCH3 D. CH3CH2CH2NH2 p n C 3.28. Cho s C8H15O4N + 2NaOH C5H7O4NNa2 + CH4O + C2H6O
Bit C5H7O4NNa2 c mch cacbon khng phn nhnh, c NH2 ti C th C8H15O4N c s cng thc cu to ph hp l A. 1 B. 2 C. 3 D. 4

p n B

240

3.29. Hp cht hu c c cng thc phn t C3H9O2N. S ng phn c tnh cht lng tnh (va tc dng vi dung dch NaOH v dung dch HCl) l

A. 1
p n D

B. 2

C. 3

D. 4

3.30. t chy hon ton 10,4 gam hai amin no, n chc, ng ng lin tip nhau, thu c 11,2 lt kh CO2 (ktc). Hai amin c cng thc phn t l

A. CH4N v C2H7N C. C2H7N v C3H7N

p n D

B. C2H5N v C3H9N. D. C2H7N v C3H9N

Chng IV POLIME V VT LIU POLIME

4.1. Khi nim ng v polime l

A. Polime l hp cht c to thnh t cc phn t ln B Polime l hp cht c to thnh t cc phn t c phn t khi nh hn C. Polime l sn phm duy nht ca phn trng hp hoc trng ngng D. Polime l hp cht cao phn t gm n mt xch to thnh
p n D 4.2. Trong cc cht sau y cht no khng phi l polime

A. Tri stearat glixerol C. Cao su

B. Nha bakelit D. Tinh bt

p n A 4.3. Cht no di y khng th tham gia phn ng trng hp

A. Propilen

B. Stiren

C. Propin

D. Toluen

p n D 4.4. Sn phm ( C2H4OCOC6H4CO )n c to thnh t phn ng no sau y A. C2H5OH + HOOCC6H4COOH B. C2H5COOH + HOC6H4OH C. CH2=CHCOOH + HOOCC6H4COOH D. HOC2H4OH + HOOCC6H4COOH p n D

241

4.5. Cht c cng thc cu to sau c to thnh t phn ng

( CH2 CH=CHCH2CH2CH )n C 6 H5 A. CH3CH=CHCH3 v CH2=CHC6H5 B. CH2=CH2 v CH2=CHCH2CH2C6H5 C. CH2=CHCH3 v CH2=CHCH2C6H5 D. CH2=CHCH=CH2 v CH2=CHC6H5
p n D 4.6. T nilon6 thuc loi t thuc loi t no sau y

A. T nhn to

B. T t nhin

C. T poliamit

D. T polieste

p n C 4.7. Xenluloz triaxetat c xem l A. Cht do B. T tng hp C. T nhn to

D. T poliamit

p n C 4.8. Khi lng ca mt on mch t nilon6,6 l 27346 u v ca mt on mch t capron l 17176 u. S lng mt xch trong on mch nilon6,6 v capron nu trn ln lt l B. 113 v 114 C. 121 v 152 D. 121 v 114 A. 113 v 152 p n C 4.9. Khi trng ngng a gam axit aminoaxetic vi hiu sut 80%, ngoi aminoaxit d ngi ta cn thu c m gam polime v 2,88 gam nc. Gi tr ca m l A. 7,296 gam B. 11,40 gam C. 11,12 gam D. 9,120 gam p n D 4.10. T 15kg metyl metacrylat c th iu ch c bao nhiu gam thu tinh hu c c hiu sut 90%? A. 13500n (kg) B. 13500 g C. 150n (kg) D. 13,5 (kg) p n B 4.11. Khi t chy polime X ch thu c kh CO2 v hi nc vi t l s mol tng ng l 1: 1. X l polime no di y ? A. Polipropilen B. Tinh bt C. Polivinyl clorua (PVC) D. Polistiren (PS) p n A

242

4.12. Polime c trng hp t etilen. Hi 280g polietilen c trng hp t ti thiu bao nhiu phn t etilen? A. 3,01.1024 B. 6,02.1024 C. 6,02.1023 D. 10 p n B 4.13. t chy hon ton mt lng polietilen, sn phm chy cho i qua bnh ng dung dch Ca(OH)2 d thy xut hin 10 gam kt ta. Khi lng bnh thay i nh th no?

A. Tng 4,4g

B. Tng 6,2g

C. Gim 3,8g

D. Gim 5,6g

p n B 4.14. Cho sn phm khi trng hp 1 mol etilen iu kin thch hp tc dng va 16g Brom. Hiu sut phn ng trng hp v khi lng PE thu c l

A. 80%; 22,4 g

B. 90%; 25,2 g C. 20%; 25,2 g

D. 10%; 28 g

p n B 4.15. Tin hnh phn ng trng hp 5,2 gam stiren, sau phn ng ta thm 400 ml dung dch nc brom 0,125M, khuy u cho phn ng hon ton thy d 0,04 mol Br2. Khi lng polime sinh ra l

A. 4,16 gam.

B. 5,20 gam.

C. 1,02 gam.

D. 2,08 gam.

p n A 4.16. Mt loi polime c cu to khng phn nhnh nh sau CH2CH2 CH2CH2 CH2CH2 CH2CH2

Cng thc mt mt xch ca polime ny l A. CH2 B. CH2CH2CH2 C. CH2CH2 D. CH2CH2CH2CH2

p n C 4.17. Polime X c phn t khi l 280000 v h s trng hp n=10000. Vy X l B. ( CF2CF2 )n A. ( CH2CH2 )n C. ( CH2CH(Cl) )n D. ( CH2CH(CH3) )n p n A 4.18: Qua nghin cu thc nghim cho thy cao su thin nhin l polime ca monome A. buta1,3ien v stiren B. 2metylbuta1,3ien C. buta1,3ien D. buta1,2ien p n B

243

4.19. Ch r monome ca sn phm trng hp c tn gi poli propilen (P.P)

A. ( CH2CH2 )n C. CH2=CH2
p n D

B. CH2=CHCH3 D. ( CH2CH(CH3) )n

4.20: C 2,62g cao su bunaS phn ng va ht vi 1,6 gam brom trong CCl4. Hi t l s mt xch butaien v stiren trong cao su bunaS l bao nhiu ?

A. 2/3
p n C

B. 1/3

C. 1/2

D. 3/5

4.21. Sn phm trng hp ca buta1,3ien vi CH2=CHCN c tn gi thng thng:

A. Cao su C. Cao su buna N

p n C

B. Cao su buna D. Cao su buna S

4.22. Gii trng hp polime ( CH2CH(CH3)CH(C6H5)CH2 )n ta s c monome no sau y ?

A. 2metyl3phenylbut2en C. Propilen v stiren

p n C

B. 2metyl3phenylbutan D. Isopren v toluen

4.23. Dng poli(vinylaxetat) c th lm c vt liu no sau y?

A. Cht do
p n A

B. Polime

C. T

D. Cao su

4.24. Nhn xt v tnh cht vt l chung ca polime no di y khng ng ?

A. Hu ht l nhng cht rn, khng bay hi B. Hu ht polime u ng thi c tnh do, tnh n hi v c th ko thnh si dai, bn. C. a s nng chy mt khong nhit rng, hoc khng nng chy m b phn hu khi un nng D. a s khng tan trong cc dung mi thng thng, mt s tan trong dung mi thch hp to dung dch nht
p n B

244

4.25. Hai cht no di y tham gia phn ng trng ngng vi nhau to t nilon 6,6

A. Axit aipic v etylen glicol B. Axit picric v hexametyleniamin C. Axit aipic v hexametyleniamin D. Axit glutamic v hexaetyleniamin
p n C 4.26. Polime no sau y c tn gi "t nilon" hay "olon" c dng dt may qun o m?

A. Poli(metyl metacrylat) C. Poli(vinyl clorua)

p n B

B. Poliacrilonitrin D. Poli(phenolfomanehit)

4.27. Poli (vinyl axetat) l polime c iu ch t sn phm trng hp monome no sau y:

A. CH2=CHCOOCH3 C. CH2=CHCOOC2H5
p n D

B. CH2=CHCOOH D. CH2=CHOCOCH3

4.28. Trong s cc polime tng hp sau y: nha PVC (1), caosu isopren (2), nha bakelit (3), thu tinh hu c (4), t nilon6,6 (5). Cc polime l sn phm trng ngng gm:

A. (1) v (5).
p n D

B. (1) v (2)

C. (3) v (4)

D. (3) v (5).

4.29. git o bng len lng cu cn dng loi x phng c tnh cht no sau y ? A. X phng c tnh baz B. X phng c tnh axit C. X phng trung tnh D. Loi no cng c p n C 4.30. Khi un nng, cc phn t alanin (axit aminopropionic) c th to sn phm no sau y: B. [ HNCH(NH2)CO ]n A. [ HNCH2CO ]n C. [ HNCH(CH3)CO ]n D. [ HNCH(COOH)CH2 ]n p n C

245

MC LC
LI NI U .........................................................................................................2 N TP U NM ................................................................................................4 Chng 1. ESTE LIPIT....................................................................................35 Bi 1. ESTE .....................................................................................35 Bi 2. LIPIT ......................................................................................45 Bi 3. KHI NIM V X PHNG V CHT TY RA TNG HP .55 Bi 4. LUYN TP: ESTE V CHT BO ......................................62 Chng 2. CACBOHIRAT................................................................................72 Bi 5. GLUCOZ .............................................................................72 Bi 6. SACCAROZ, TINH BT V XENLULOZ ........................91 Bi 7. LUYN TP: CU TO V TNH CHT CA CACBOHIRAT ..........................................................107 Bi 8. THC HNH: IU CH, TNH CHT HA HC CA ESTE V CACBOHIRAT ..........................................119 Chng 3. AMIN, AMINO AXIT V PROTEIN .................................................127 Bi 9. AMIN ...................................................................................127 Bi 10. AMINO AXIT........................................................................141 Bi 11. PEPTIT V PROTEIN.........................................................151 Bi 12. LUYN TP: CU TO V TNH CHT CA AMIN, AMINO AXIT V PROTEIN.................................................164 Chng 4. POLIME V VT LIU POLIME.....................................................174 Bi 13. I CNG V POLIME...................................................174 Bi 14. VT LIU POLIME..............................................................187 Bi 15. LUYN TP: POLIME V VT LIU POLIME ...................201 Bi 16. THC HNH: MT S TNH CHT CA PROTEIN V VT LIU POLIME........................................................209 N TP HC K I............................................................................217

246

Thit k bi ging

HO HC 12 Tp mt
ts. CAO C GIC (Ch bin)

Nh xut bn H ni

Chu trch nhim xut bn: Nguyn khc Onh Bin tp: Phm quc tun V ba: nguyn tun Trnh by: thi sn - sn lm Sa bn in: phm quc tun

In 2000 cun, kh 17 x 24 cm, ti Cng ty C phn in 15. Giy php xut bn s: 217 2008/CXB/100 p TK 05/HN. In xong v np lu chiu nm 2008.

247