Y BAN GIM ST TI CHNH QUC GIA

***

BO CO TRIN VNG KINH T VIT NAM 2012-2013

H Ni, nm 2011

Ch o thc hin: TS. V Vit Ngon, Ch tch y ban Gim st Ti chnh Quc gia Phi hp ch o: TS. L Xun Ngha, Ph Ch tch y ban Gim st Ti chnh Quc gia TS. H Huy Tun, Ph Ch tch y ban Gim st Ti chnh Quc gia C vn: TS. L c Thy, Nguyn Thng c NHNN Vit Nam, Nguyn Ch tch UBGSTCQG ng Trng nh Tuyn, Nguyn B trng B Thng mi GS-TSKH. Nguyn Quang Thi, Ph Ch tch kim Tng th k Hi Khoa hc Kinh t Vit Nam Chuyn gia c lp Bi Trinh TS. V Quang ng Bnh lun: TS. V Thnh T Anh TS. Nguyn c Thnh Chuyn gia thc hin: Chuyn gia c lp Bi Trinh TS. V Quang ng ThS. Bi Huy Th ng Vng Anh ThS. Bi Quc Dng ThS. Nguyn Mnh H ThS. Nguyn B Khang ThS. Dng Th M Linh Hong Th M V Th Minh Thu ThS. ng Thy Trang L Th Ngc T ThS. Phng Th Thu Hin Vn

LI CM N
Ban lnh o UBGSTCQG xin gi li cm n chn thnh nht n cc chuyn gia kinh t: TS. L c Thy, Nguyn Thng c NHNN Vit Nam, Nguyn Ch tch UBGSTCQG; ng Trng nh Tuyn, Nguyn B trng B Thng mi; GS-TSKH. Nguyn Quang Thi, Ph Ch tch kim Tng th k Hi Khoa hc Kinh t Vit Nam; Chuyn gia c lp Bi Trinh; TS. V Quang ng - nhng ngi ng h sng kin lp Bo co Trin vng kinh t Vit Nam 2012-2013; ng thi c nhng tng quan trng trong vic hnh thnh t tng ch o ca bo co. Cc chuyn gia Bi Trinh v V Quang ng cn ng thi trc tip tham gia phn quan trng ca bo co, l tnh ton nh lng c tnh sn lng tim nng ca Vit Nam cng nh phn tch nh lng tc ng ca vic iu chnh gi mt s mt hng c bn n CPI; hiu ng lan ta ca mt s ngnh, lnh vc Nhm nghin cu cng xin gi li cm n chn thnh n TS. V Thnh T Anh, TS. Nguyn c Thnh dnh thi gian c v c nhng nhn xt qu bu gip cho Nhm nghin cu c cch nhn ton din hn v c th hn v mt s lnh vc trng yu. hon thnh bo co ny, Nhm nghin cu tham kho nhiu t liu, bo co, bi vit nghin cu ca cc c quan, cc chuyn gia trong v ngoi nc. l nhng ng gp khng nh trong vic lm cho bo co c phong ph v t liu cng nh gc nhn phn tch. Cui cng, Ban lnh o UBGSTCQG cng Nhm nghin cu cm n v nh gi cao tinh thn n lc, khc phc kh khn ca cc chuyn gia ca UBGSTCQG, nhng ngi dnh nhiu tm tr, thi gian trc tip trin khai thc hin lp bo co. H Ni, thng 12 nm 2011 Thay mt Ban lnh o UBGSTCQG v Nhm nghin cu

TS. V Vit Ngon

LI NI U
Sau 25 nm i mi, kinh t Vit Nam t c nhng thnh tu y n tng, t mt quc gia ngho vi mc thu nhp bnh qun u ngi 180 USD v siu lm pht ln ti trn 700% tr thnh mt quc gia c thu nhp trung bnh; i u trong vic gim t l h ngho v l mt trong s t nhng quc gia ang pht trin t nhiu Mc tiu Thin nin k trc thi hn. Tuy nhin, nhng nm gn y, kinh t Vit Nam i mt vi nhiu bt n: lm pht, nhp siu, n cng, bi chi ngn sch tng cao; tc tng trng kinh t c xu hng chm li. Trong bi cnh nh vy, hai vn ln ang c t ra cho cc nh hoch nh chnh sch cng nh cc nh nghin cu: Th nht, kinh t Vit Nam ang chng kin mt thc t l hiu sut u t gim st v chi ph trung gian tng cao, c phn nh r qua ch s ICOR tng t mc bnh qun 4,89 trong giai on 2000-2005 ln 7,17 trong giai on 2006-2010. Vi mc ch duy tr tc tng trng cao, chnh sch tin t v chnh sch ti kha c ni lng. Tc tng tng phng tin thanh ton v tn dng trong giai on 2006-2010 tng nhanh hn giai on 2000-2005; bi chi ngn sch cng vt trn 5% GDP. H qu l nn kinh t tr nn qu nng (tc tng trng sn lng thc t vt qu sn lng tim nng) v v th lm pht gia tng, cc cn i v m b ph v. nh gi, o lng sn lng tim nng lm c s xc nh mc tiu tng trng kinh t hp l trong nhng nm ti y tr thnh mt yu cu khng th thiu trong vic hoch nh v iu hnh chnh sch kinh t v m. Th hai, tin trnh phc hi kinh t th gii sau cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu 2008-2009 ang b e da nghim trng. Cc quc gia chu u ang c nguy c b nhn chm trong cuc i khng hong n cng v khu vc ng tin chung chu u c nguy c b tan v; kinh t M ang phi vt ln vi nn tht nghip v tnh trng suy gim lng tin ca th trng vo hiu lc chnh sch. Ngoi ra, tnh trng mt cn i trn bnh din ton cu cng nh bt n v an ninh, chnh tr khu vc Trung ng v Bc Phi cng lm cho kinh t th gii thm nhiu kh khn. Kinh t Vit Nam chc chn s chu tc ng khng nh t nhng bt n ca kinh t th gii.

L c quan c giao chc nng gim st th trng ti chnh (ngn hng, chng khon, bo him), gip Th tng Chnh ph thc hin gim st chung th trng ti chnh, iu phi chnh sch kinh t v m, UBGSTCQG tin hnh nghin cu, xy dng Bo co Trin vng kinh t Vit Nam 2012-2013. Bn cnh vic em li mt ci nhn tng quan v tnh hnh kinh t Vit Nam giai on va qua, Bo co tp trung phn tch, c tnh sn lng tim nng cng nh d bo trin vng kinh t th gii v mc nh hng n kinh t Vit Nam, trn c s khuyn ngh nhng chnh sch, gii php nhm thc hin mc tiu n nh kinh t v m, kim ch lm pht, duy tr tng trng hp l v m bo an sinh x hi. Mt s pht hin quan trng v nhng khuyn ngh chnh sch ch yu nu trong bo co c UBGSTCQG tng hp trnh Chnh ph. y l ln u tin UBGSTCQG lp bo co nh gi trin vng kinh t Vit Nam v c thc hin trong iu kin khng t kh khn do hn ch v ngun d liu, v ngun nhn lc, v gii hn thi gian, do vy bo co khng trnh khi khim khuyt v chc chn cn nhiu hn ch. UBGSTCQG v Nhm nghin cu hy vng bo co ny l mt ti liu tham kho hu ch cho cc c quan hoch nh, iu hnh chnh sch cng nh cc nh nghin cu, cc nh ch ti chnh, cc doanh nghip quan tm n tnh hnh v trin vng kinh t ca Vit Nam. UBGSTCQG v Nhm nghin cu mong nhn c gp ca cc chuyn gia, cc nh kinh t cng nh cc c quan UBGSTCQG v Nhm nghin cu c nhng bo co cht lng hn trong tng lai. H Ni, thng 12 nm 2011 Ch tch y ban Gim st Ti chnh Quc gia

TS. V Vit Ngon

DANH MC CC T VIT TT
CAR CNH, HH CPI CSTK CSTT CTCK EU FDI FII GDP GO GTGD HP filter ICOR IIP IMF KLGD LC LDR LNH M2 NHTM NHTW NSNN REER RER T l an ton vn ti thiu Cng nghip ha, hin i ha Ch s gi tiu dng Chnh sch ti kha Chnh sch tin t Cng ty chng khon Lin minh chu u Vn u t trc tip nc ngoi Vn u t gin tip Tng sn phm quc ni Tng sn lng Gi tr giao dch Phng php lc Hodrick-Prescott H s tng vn - sn lng Ch s pht trin cng nghip Qu Tin t Quc t Khi lng giao dch Th tn dng T l cho vay/huy ng vn Lin ngn hng Tng phng tin thanh ton Ngn hng thng mi Ngn hng trung ng Ngn sch nh nc T gi thc a phng T gi thc song phng

SBV SUT TCTD TCTK TFP TTCK UBGSTCQG USD VA VND WB WTO XNK

Ngn hng Nh nc Vit Nam Bng Ngun v S dng T chc tn dng Tng cc Thng k Nng sut nhn t tng hp Th trng chng khon y ban Gim st Ti chnh Quc gia ng la M Gi tr gia tng Vit Nam ng Ngn hng Th gii T chc Thng mi Th gii Xut nhp khu

PHN I: TNG QUAN KINH T VIT NAM

I. Tng trng 1. Tng trng kinh t Tc tng tng sn phm trong nc (GDP) bnh qun thi k 2006-2010 t 7,02%/nm. Trong 3 khu vc, khu vc nng nghip tng trung bnh 3,5%/nm; khu vc cng nghip v khu vc dch v u tng trung bnh trn 7,5%/nm. Kt qu trn a GDP nm 2010 (gi so snh) cao gp 2 ln so vi nm 2000; GDP nm 2010 (gi thc t) t trn 101 t USD; GDP bnh qun u ngi c t 1.160 USD, vt mc tiu k hoch v a Vit Nam tr thnh nc ang pht trin c mc thu nhp trung bnh. c tnh GDP nm 2011 t xp x 119 t USD v GDP bnh qun u ngi s tng ln mc xp x 1.300 USD. Tuy nhin, tc tng trng kinh t giai on 2006 n nay thp hn kh nhiu so vi mc bnh qun 7,38%/nm giai on 2000-2005 v c xu hng gim dn: t mc bnh qun 8,34%/nm giai on 2006-2007 xung mc 6,14%/nm giai on 2008-2010 v t 5,89% nm 2011. Hnh 1: Tc tng trng GDP 2000-2011 n v: %
9.00% 8.50% 8.00% 7.79% 7.50% 7.00% 6.50% 6.00% 5.50% 5.00% 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 5.89% 5.32% 6.79% 6.89% 7.08% 6.31% 7.34% 6.78% 8.44% 8.23% 8.46%

Tc tng GDP

Ngun: TCTK. 1

2. u t v Thng mi 2.1. u t 2.1.1. Tng vn u t v c cu u t Trong giai on 2006 n nay, mc d nn kinh t gp nhiu kh khn nhng Vit Nam tip tc huy ng c lng vn u t ln, gp phn vo vic duy tr tc tng trng mc kh cao. Theo s liu ca TCTK, vn u t ton x hi c xu hng tng nhanh qua cc nm. Nm 2011, tng vn u t ton x hi t 877,9 nghn t ng, tng gp 2,2 ln so vi nm 2006 (398,9 nghn t ng)1. Vi tc tng cao nh vy, t l vn u t/GDP tip tc duy tr mc cao (trn 40%) trong c giai on 2006-2010; tuy nhin, cng vi s gim tc u t theo tinh thn Ngh quyt 11 v gim tng cu nhm kim sot lm pht, t l ny gim mnh xung cn 34,6% nm 2011. Hnh 2: T l vn u t ton x hi/GDP giai on 2006-2011 n v: %
48 46 44 42.7 42 40 38 36 34 2006 2007 2008 2009 2010 34.6 2011 41.5 41.9 41.5 46.5

Vn u t ton x hi/GDP

Ngun: TCTK. V t trng, mc d c xu hng gim nhng khu vc kinh t nh nc vn chim t trng ln trong tng vn u t ton x hi (t mc trung bnh 54,1% trong giai on 20002005 xung 39,1% trong giai on 2006-2010; nm 2011 t trng ny l 38,9%). ng ch , t trng ca khu vc kinh t ngoi nh nc cng c xu hng gim qua cc nm (t mc
1

Nu loi tr yu t gi, vn u t x hi nm 2010 tng 49% so vi nm 2006.

38,1% nm 2006 xung cn 36,1% nm 2010 v 35,2% nm 2011); trong khi , t trng ca khu vc c vn u t nc ngoi li c xu hng tng (t mc 16,2% nm 2006 ln mc 25,9% nm 2011). Hnh 3: T trng u t ca cc khu vc kinh t trong tng u t ton x hi giai on 2006-2011 n v: %
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 16.2

24.3

30.9

25.6

25.8

25.9

38.1 38.5 35.2 33.9 36.1 35.2

45.7

37.2

33.9

40.5

38.1

38.9

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Khu vc c vn u t trc tip nc ngoi Khu vc nh nc

Khu vc ngoi nh nc

Ngun: Tnh ton t s liu ca TCTK. 2.1.2. Mi quan h gia tit kim v u t S-I Trong nhng nm gn y, mt cn i gia tit kim v u t ngy cng trm trng. Trong giai on 2007-2009, mc chnh lch ln n trn 10% GDP, cao hn rt nhiu so vi giai on t 2002-20062. L do l trong khi t l tit kim kh n nh, u t li c xu hng tng nhanh. Bn cnh , nu trc nm 2007, phn ln thm ht tit kim ca khu vc cng (Sg-Ig) c ti tr bi thng d tit kim ca khu vc t nhn (Sp-Ip) th t nm 2007 tr i, c khu vc t nhn cng chu thm ht tit kim, ko theo chnh lch S-I ca c nn kinh t tng nhanh3. Phn thiu ht ny phi da vo ngun bn ngoi b p, nhng ngun ny l khng vng chc. Do lin tc cn ti tr t bn ngoi nn n quc gia (mi ngun) cng
2 3

Nguyn Quang Thi (2010) Chuyn s 2/2011. Hi Khoa hc kinh t Vit Nam. Nguyn c Thnh (2011) Bo co Nn kinh t trc ng ba ng.

nh n cng (c trong v ngoi nc) tng ln nhanh chng; ng thi, thm ht ti khon vng lai cng tng mnh4. Hnh 4: Tit kim - u t v nhp iu ca nn kinh t giai on 2005-20105 n v: % GDP
50.00 40.00 30.00 20.00 10.00 0.00 -10.00 -20.00 2006 2007 2008 2009 2010

Tch ly ni b S

T l u t I

Chnh lch S-I

Chnh lch xut nhp khu

Ngun: Tnh ton t s liu ca Nin gim thng k 2010 (trang 140). 2.1.3. Hiu qu u t Trong giai on 2006 n nay, nhn chung hiu qu u t ca nn kinh t c xu hng gim, th hin qua: (i) h s ICOR lin tc tng (ngoi tr nm 2011); (ii) chi ph trung gian tng nhanh; (iii) ng gp ca nhn t lao ng v TFP vo tng trng kinh t t mc thp. C th: - Trong giai o n 200 -2010, t l tng vn u t ton x hi/GDP lun mc cao, trong khi tc tng trng kinh t thc ch t trung bnh khong 7%/nm khin cho h s ICOR trung bnh giai o n tng cao, ln mc 7,17 cao hn h nhi u so

Bn cht ca thm ht vng lai (v thm ht thng mi) bt ngun t cu trc kinh t, trong ct li l s mt cn i gia tit kim v u t: CAB = S-I = (Sp-Ip) + (Sg-Ig). 5 S= GDP + thu nhp ti sn rng t nc ngoi + thu nhp chuyn giao rng + thu trc thu (C + G). Tuy nhin, do hn ch v ngun s liu, Nhm nghin cu tnh ton s b nh sau: S ~ GDP C.
4

vi ICOR ca giai o n 2000-20056 v ICOR ca cc nc ang pht trin khc7). c bit vo nm 2009, ch s ny ln ti mc 13,51, bo ng v hiu qu u t b st gim mt cch nghim trng, dn n nhiu h ly tiu cc i vi nn kinh t. Hnh 5: Tc tng GDP thc t v h s ICOR giai on 2006-2010 n v: %, ln.
15 13 11 9 7 5 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Tc tng GDP thc t

ICOR

Ngun: GSO, UBGSTCQG. - Trong giai on 2006-2010, trong khi tng gi tr sn xut tng trung bnh khong 11%/nm th tc tng gi tr gia tng ch vo khong 6%. i u ny cho thy chi ph trung gian ang tng ln nhanh chng v hiu qu sn xut, inh doanh ang gim st. Hnh 6: Tc tng Tng sn lng (GO) v Gi tr gia tng (VA) ca nn kinh t giai on 2001-2010 n v: %

ICOR c tnh theo cng thc: ICOR = /GDP, trong k l tch ly vn (capital stock). Tuy nhin, do hn ch v s liu khu hao nn Nhm nghin cu tnh ton theo cng thc ICOR = (I/GDP)/GDP. Theo cch tnh ny, h s ICOR bnh qun ca giai on 2000-2005 l 4,89 (tnh theo gi so snh nm 1994).
6

C th, h s ICOR ca cc nc (cng giai on pht trin vi Vit Nam) nh sau: Malaixia trung bnh di 5 trong giai on 2001-2008; Innxia trung bnh l 4,4 trong giai on 2001-2008; Thi Lan trung bnh l 4,8 trong giai on 2001-2008. (Ngun; Fukumari Kimura, Soji Samikawa, 4/2009).
7

- Trong giai on 2006-2011, theo nhiu nghin cu, n n kinh t Vit Nam ch yu vn tng trng da vo vn u t (ng gp ca nhn t vn chim trn 50%, thm ch gn 60%); trong khi ng gp ca nhn t lao ng v TFP8 cn thp (tng ng di 20% v 30%)9. ng ch , phn ng gp ca nhn t lao ng v TFP li c xu hng gim dn. Theo , m hnh tng trng hin nay l tng trng theo chi u rng (da trn s m rng ngun vn u t), cha ch trng n tng trng theo chiu su (tng trng da trn vic ci thin nng sut, cht lng, nng lc cnh tranh). Hnh 7: ng g p ca cc nhn t vn, lao ng v TFP vo tng trng kinh t Vit Nam giai on 2000-2005 v 2006-2010 n v: %
80 70 60 50 40 30 20 10 0

Giai on 2000-2005 Vn (K) lao ng (L)

Giai on 2006-2010 Nng sut nhn t tng hp (TFP)

Ngun: Bi Trinh (2011). 2.2. Thng mi 2.2.1. Tng quan hot ng xut nhp khu a) Xut khu Thi k 2006 n nay, hot ng xut nhp khu t c nhng bc tin mnh, mt phn nh vo vic Vit Nam hi nhp ngy cng su rng vo th trng quc t10.
Nng sut nhn t tng hp th hin s pht trin ca khoa hc, cng ngh, tng nng sut lao ng Theo tnh ton ca tc gi Bi Trinh, trong giai on 2000-2005, mc ng gp ca lao ng v TFP vo tng trng GDP tng ng l 21,28% v 26,64%; trong giai on 2006-2010, mc ng gp ca lao ng v TFP vo tng trng GDP gim kh mnh, tng ng l 15,62% v 7,53%. 10 Thng 1/2007, Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin ca WTO.
8 9

Trong giai on 2006-2010, kim ngch xut khu hng ha trung bnh t 56 t USD/nm, bng 2,5 ln con s ca thi k 2001-2005; tc tng kim ngch xut khu bnh qun t 17,2%/nm. Nm 2011, kim ngch xut khu tng 33,3%, ln mc 96,26 t USD. Nhiu mt hng xut khu ca Vit Nam c kim ngch xut khu ln: t 4 mt hng c kim ngch xut khu trn 3 t USD nm 2006 tng ln 8 mt hng nm 2010. m ca nn kinh t trong giai on ny c xu hng tng, t l tng kim ngch xut nhp khu/GDP nm 2010 mc 155,4% v c t 169,8% vo nm 2011. b) Nhp khu Thi k 2006 n nay, kim ngch nhp khu c tc tng cao, c bit trong hai nm u sau khi Vit Nam tr thnh thnh vin ca WTO: bnh qun t 68,5 t USD/nm, bng 2,6 ln con s ca thi k 5 nm trc v tng bnh qun 18%/nm. Nm 2011, kim ngch nhp khu t 105,77 t USD, tng 25% so vi nm 2010. Nhp siu giai on 2006-2010 tng mnh, bnh qun t 12,5 t USD/nm, bng 3,3 ln con s 3,8 t USD ca thi k 5 nm trc. T l nhp siu/xut khu tng nhanh, t mc 17,3% ca thi k 2001-2005 ln mc 22,3% giai on 2006-2010; tuy nhin, t l ny gim mnh trong nm 2011, t 9,9%. Hnh 8: Kim ngch xut khu, nhp khu v nhp iu giai on 2006-2011 n v: triu USD
120000.0 100000.0 80000.0 60000.0 40000.0 20000.0 0.0 2006 -20000.0 2007 2008 2009 2010 2011

Xut khu

Nhp khu

Nhp siu

Ngun: Tnh ton t s liu ca TCTK.

2.2.2. Nghin cu ch s lan ta v mt s gi chnh sch Nh trn nu, nhp siu c xu hng tng nhanh c v khi lng v tc . Theo nhiu nghin cu, c nhiu nguyn nhn gy ra tnh trng ny: tiu dng trong nc tng nhanh, kh nng sn xut v xut khu cn hn ch, nng lc cnh tranh ca hng xut khu cn yu, Vit Nam cn nhp khu nhiu my mc thit b, xng du Tuy nhin, i su chi tit v lng ha xem ngnh, lnh vc no ch yu gy ra nhp siu, cn tnh ton ch s lan to v inh t v ch s ch thch nhp hu trn c s phn tch cu trc ca nn kinh t thng qua bng Cn i lin ngnh (bng I/O) (xem Ph lc 3). Kt qu tnh ton cho thy, trong s 16 nhm ngnh chnh, ch c 2 nhm ngnh c ch s lan to v kinh t cao hn 1 v ch s kch thch nhp khu nh hn 1 (nhm ngnh nng nghip v nhm ngnh cng nghip ch bin sn phm t nng nghip). Hu ht cc ngnh ch bin ch to u c ch s kch thch nhp khu rt cao, cho thy cc ngnh ny cng pht trin th cng kch thch mnh nhp khu. Nguyn nhn ca tnh trng nhp siu khng phi do nhu cu tiu dng cui cng v nhu cu tiu dng cui cng hng nhp khu ch chim cha ti 10% trong tng s nhp khu; chnh nhu cu hng ha cho sn xut mi l nguyn nhn chnh gy nhp siu. Nn cng nghip ch bin ch to ca Vit Nam cn nhiu hn ch, cng nghip ph tr km pht trin, sn xut ch yu mang tnh gia cng nn to ra s pht trin nhanh v s lng trong khi cht lng t c s ci thin. Hu ht my mc, nguyn vt liu chnh u phi nhp khu. Hiu qu sn xut ngy cng gim st, th hin vic t l chi ph trung gian trn gi tr sn xut lin tc tng ln. T nhng phn tch trn, c th thy, rt cn c s thay i v chnh sch thng m i, v d: cn hng u t vo nhng ngnh c h s lan to kinh t cao v ch s kch thch nhp khu thp pht huy li th (v d nhm ngnh nng nghip v cng nghip ch bin sn phm t nng nghip); ng thi, c ng vi bin php tng xut khu gim nhp siu, cn nghin cu nhng bin php mang tnh di h n nh: tng hiu qu u t, tng nng lc c nh tranh, c bit l tng cng pht trin cng nghip ph tr tng gi tr gia tng sn xut trong nc II. Lm pht Trong giai on 2006 n nay, lm pht ca Vit Nam nhn chung u mc 2 con s (ngoi tr nm 2009) vi mc tng trung bnh l 11,5%/nm, cao gp hn 2 ln mc tng 5,2%/nm ca giai on 2001-2005. Nhn vo th c th thy, lm pht trong vng hn 10 nm tr li y phn chia thnh hai giai on kh r nt.

Trong sut thi gian qua, lm pht l vn dai dng v gy tn thng nhiu nht ti kinh t Vit Nam khi thng xuyn cao hn, ko di lu hn v dao ng mnh hn so vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Hnh 9: Tc tng ch s gi tiu dng CPI ca Vit Nam giai on 2001 n nay n v: %
25

20

19.87 18.13

15 12.75 10 9.67 8.71 6.57 5 0.79 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 4.04 3.01 0 6.52 11.75

Ch s gi tiu dng CPI

Ngun: TCTK. Qua nghin cu ca UBGSTCQG, c th thy, lm pht cao trong thi gian l kt qu ca nhiu nguyn nhn, bao gm: + L m pht nhp khu: Do l nn kinh t c m ln11 nn nhng c sc gi quc t, c bit l gi nhin liu v lng thc-thc phm, gp phn lm tng CPI ca Vit Nam. Tuy nhin, nh hng ca gi th gii n gi c trong nc l c mc v cha phi l nhn t quyt nh lm CPI tng cao. Bng chng l nhiu quc gia trong khu vc cng chu chung tc ng ca gi c quc t nhng mc lm pht thp hn nhiu so vi Vit Nam12. +L m pht chi ph y: lm pht trong nc chu s tc ng ca chi ph y bao gm c vic iu chnh t gi (theo tnh ton ca UBGSTCQG, vic iu chnh tng t
T l kim ngch XNK/GDP ln n mc 170%; t l kim ngch nhp khu/GDP mc 89%. Trong giai on 2007-2010, t l lm pht bnh qun ca Trung Quc vo khong 3,32%/nm; Thi Lan 3,2%/nm; Malaixia 2,4%/nm; Innxia 6,5%/nm; Philipin 4,8%/nm (ngun: WB).
11 12

gi 9,3% vo thng 2/2011 c th khin CPI nm 2011 tng thm 1,2%.), iu chnh lng v iu chnh gi mt s mt hng c bn (theo tnh ton ca UBGSTCQG, vic iu chnh gi in u nm 2011 (18%) c th khin CPI nm 2011 tng thm 0,75%; gi xng tng thm 20% khin CPI nm 2011 tng thm khong 0,5%.). Nhng nh hng ca chi ph y vng 1 n lm pht ch mc nht nh, cha phi l yu t quyt nh lm lm pht tng cao. + L m pht cu ko: lm pht cu ko Vit Nam biu hin vic tng cu tng qu nhanh, th hin qua hai kha cnh: (i) Tng phng tin thanh ton13 (M2) lun duy tr tc tng cao (M2 tng 22,8%/nm giai on 2000-2005 v 29,5%/nm giai on 2006-2010), khin su ti chnh (tnh bng t s M2/GDP) tng vt t mc 97,6% nm 2006 ln ti mc 133,8% nm 2010. Trong giai on 2007-2010, M2 tng 2 ln, trong khi GDP danh ngha tng 1,73 ln v GDP thc t ch tng 1,2 ln; (ii) sn lng thc t trong nhng nm gn y tng qu cao so vi ti m nng14, t gy ra l m pht. + Mt s yu t c th hc: (i) Tnh trng pht trin qu nng ca th trng bt ng sn, th trng chng khon, tnh trng la ha, vng ha nghim trng khin mt lng vn ln ca x hi khng c u t trc tip cho sn xut; (ii) K vng lm pht cao hn nhiu so vi cc nc trong khu vc, to thnh lm pht tm l. Tm l i, hiu qu u t gim st, h s ICOR tng cao, do duy tr tc tng trng kinh t buc phi gia tng u t dn ti tng tng cu, c biu hin qua vic m rng M2 v tn dng qu mc, vt qu kh nng hp th vn ca nn kinh t, nht l sau khi thc hin gi kch cu. y chnh l nguyn nhn su xa v ch yu gy ra lm pht Vit Nam. Yu t tm l ca ngi dn do nhiu nguyn nhn tr thnh cht xc tc rt mnh lm gia tng mc lm pht mi khi c mt tc nhn d nh hay ln (v d iu chnh gi, iu chnh lng). III. Chnh sch ti kha v n cng Quy m thu - chi ngn sch nh nc (NSNN) tng nhanh qua cc nm. Tnh trung bnh, thu NSNN giai on 2006-2010 tng ng 27,2% GDP, cao hn con s 24,6% GDP giai on 2001-2005; chi NSNN tng ng 36,3% GDP, cao hn con s

Tng phng tin thanh ton (M2) l bin s c s quan h cht ch vi tng cu trong nn kinh t, thng c s dng nh gi bin ng tng cu ca nn kinh t. 14 Theo mt s nghin cu gn y, sn lng thc t ca Vit Nam t nm 2007 vt qu sn lng tim nng t 0,5-1,5 im%.
13

10

32,6% GDP giai on 2001-2005. Ring nm 2011, thu NSNN tng ng 26,6% GDP, chi NSNN tng ng 31,4% GDP, bi chi tng ng 4,9% GDP. Hnh 10: Quy m Thu - Chi NSNN giai on 2001-2005 v 2006-2010 n v: % GDP
40 35 30 25 20 15 10 5 0 2001-2005 2006-2010 24.6 32.6 27.2 36.3

Quy m thu

Quy m chi

Ngun: B Ti chnh. Trong thi gian qua, chnh sch ti kha (CSTK) c m rng ng k, th hin vic tng vn u t t NSNN giai on 2006-2010 cao gp 2,3 ln so vi giai on 2001-2005. Nm 2011, tng vn u t t NSNN tng 6,7% so vi nm 2010. u im ca CSTK trong giai on qua l linh hot chuyn hng chnh sch nhm i ph vi tc ng t cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu. Vic thc thi CSTK ni lng, c bit trong giai on khng hong kinh t ti chnh ton cu15, tc ng tch cc ti duy tr tc tng trng v gip Vit Nam sm thot khi suy thoi16. Tuy nhin, vic m rng CSTK nhanh cng gp phn khin lm pht tng cao tr li v lm bi chi ngn sch, n cng tng nhanh17. D n nc ngoi chim 30% trong c cu n cng v d n ni a phn ln l tri phiu chnh ph do cc NHTM nm gi, v vy bin ng t gi ca nhng ng tin c t trng ln trong c cu n nc ngoi cng nh s n nh v hiu qu ca h thng ngn hng c tc ng ln n tnh an ton ca n cng.
Gi kch thch kinh t, bao gm gi u t cng, gi chnh sch thu v gi an sinh x hi vi tng gi tr ln ti trn 100 nghn t ng. 16 Tc tng trng GDP giai on 2006-2010 t 7,02%/nm. Nm 2009, tc tng trng GDP gim xung cn 5,32%, tuy nhin Vit Nam l 1 trong 12 nc c tc tng trng dng trong bi cnh khng hong c nh gi l ti t nht trong lch s. 17 Bi chi ngn sch tng ln mc 5,6% GDP giai on 2006-201017 so vi 4,9% GDP giai on 20012005, trong khi n cng tng t mc 33,8% GDP nm 2007 ln 57,3% nm 2010, tng 23,5 im%. Trong nm 2011, n cng gim xung mc 54,6% GDP do khon chi tr n tng 15.000 t ng so vi d ton.
15

11

Bn cnh , vic thc thi chnh sch thi gian qua c mt s hn ch: (i) mc huy ng cho NSNN cao (mc huy ng NSNN thc hin 27,2% GDP, cao hn n 4 im% so vi mc k hoch 23% GDP) trong iu kin nn kinh t kh khn lm tng thm gnh nng ca cc doanh nghip; (ii) NSNN thm ht cao v lin tc trong nhiu nm c b p mt phn bng vic pht hnh tri phiu lm tng M2. Trong nhng nm gn y, c bit trong giai on 2009-2010, nhm ngn chn suy gim kinh t do nh hng ca cuc suy thoi kinh t ton cu, Vit Nam thc hin chng trnh kch cu, nng tng u t ln rt cao18. b p thm ht ngn sch v c ngun u t pht trin, Chnh ph pht hnh tri phiu ng thi bo lnh cho 2 ngn hng chnh sch v Tng cng ty u t pht trin ng cao tc pht hnh tri phiu vi s lng kh ln19. Vic pht hnh tri phiu ny nu bn cho cng chng (h gia nh v doanh nghip) th khng tc ng lm thay i M2. Nhng thc t s tri phiu ny hu ht bn cho cc t chc tn dng v cc t chc tn dng s dng chit khu hoc bn cho NHNN qua nghip v th trng m, theo tr thnh mt nhn t lm tng M2. Ni cch khc, vic pht hnh tri phiu chnh ph c tin t ha. Hnh 11: N cng, n nc ngoi, n cng nc ngoi 2006 2010 n v: % GDP
60 50 40 30 20 2007 2008 2009 2010

N cng

N nc ngoi

N cng nc ngoi

Ngun: B Ti chnh.

Vn u t ca nh nc (bao gm c u t pht trin t NSNN v pht hnh tri phiu chnh ph) giai on 2006-2010 t 832 nghn t ng, gp 2,72 ln so vi giai on 2000-2005 (304,8 nghn t ng). 19 Nm 2006: 72.232 t ng; nm 2007: 107.733 t ng; nm 2008: 77.824 t ng; nm 2009: 77.608 t ng; nm 2010: 145.617 t ng.
18

12

IV. Th trng ti chnh 1. Th trng chng khon Trong nhng nm 2006-2007, th trng chng khon Vit Nam pht trin kh mnh. C hai ch s VnIndex v HnxIndex u t nh vo u nm 2007 vi cc mc ln lt l 1.158,3 im v 459,4 im. Giai on tip theo, do chu nh hng t khng hong kinh t th gii cng nh nhng bt n t kinh t v m trong nc, th trng i xung mnh trong nm 2008 v na u nm 2009. Nhng du hiu phc hi c xc lp vo na cui ca nm 2009 vi mc tng kh c v ch s cng nh khi lng giao dch, nhng sau th trng tr li vi s ging co vi xu th gim trong sut nm 2010 v gim mnh trong 2011. Nhng im ng ch ca th trng chng khon nm 2011 bao gm: - Th trng chng khon st gim m nh, thm ch thit lp mc y lch s mi. Tnh chung c nm 2011, ch s VnIndex v HnxIndex gim ln lt 27,6% (t mc 485,97 im xung cn 351,6 im) v 49,9% (t mc 113,4 im xung cn 56,8 im) so vi u nm. Nu loi tr tc ng ca cc c phiu ln b thao tng gi (BVH, MSN, VIC, VNM, VPL) th ch s VnIndex ang xp x mc y 235,5 ca thng 2/2009. Gi tr vn ha ca th trng chng khon ch cn tng ng hn 20% GDP. - Thanh khon th trng thp hn nhi u so vi nm trc (KLGD v GTGD st gim), c th: tnh n 12/2011, KLGD bnh qun phin nm 2011 ca c hai sn HSX v HNX ch l 59,7 triu c phiu, gim 27,5% so vi nm 2010; GTGD bnh qun phin tnh n 12/2011 l 798,3 t ng, gim 64,7% so vi nm 2010. - Nhi u cng ty chng khon (CTCK) thua l v thm ch c mt s cng ty lm vo tnh tr ng mt thanh khon20. Tnh n 9/2011, 65 CTCK thua l v 71 CTCK c l ly k. - Nh u t nc ngoi trong thi gian gn y hu nh hng quan tm n TTCK Vit Nam khi duy tr trng thi bn rng lin tip k t thng 8/2011 n nay (tr thng 11) vi tng gi tr bn rng ln n hn 2.000 t ng; c bit c phin giao dch khi ngoi bn rng mc k lc 710 t ng. C th thy, nu kinh t v m khng to c lc y v nu khng c chnh sch h tr th trng chng khon cng nh cc bin php cng c lng tin ca nh u t th

Ch trong vng hn 1 thng k t 1/11 n 5/12/2011, CTCK SME hai ln lm vo tnh trng thiu ht thanh khon; CTCK Trng An cng b mt kh nng thanh ton vi gi tr giao dch 7 t ng.
20

13

nm 2012 th trng c th tip tc st gim v nh vy s lm tng ri ro cho ln h thng ngn hng, th trng ngoi hi v gia tng p lc mt gi VN.

Hnh 12: Ch s VnIndex, HnxIndex v khi lng giao dch giai on giai on 2006 n nay n v: im; triu c phiu/phin
1400 1200 1000 800 600 400 200 0 04-01-06 04-01-07 04-01-08 04-01-09 04-01-10 04-01-11 160000000 140000000 120000000 100000000 80000000 60000000 40000000 20000000 0

Khi lng giao dch

VNIndex

500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 04-01-06

120000000 100000000 80000000 60000000 40000000 20000000 0 04-01-07 04-01-08 04-01-09 04-01-10 04-01-11

Khi lng giao dch

HNX Index

14

2. Th trng tin t: khu vc ngn hng yu i sau nhiu nm tng trng nng CSTT trong giai on 2006-2010 c s m rng kh nhanh, c th: tng phng tin thanh ton (M2) tng bnh qun 30,2%/nm, cao hn mc tng bnh qun 23,2%/nm giai on 2001-2005; tn dng cho nn kinh t tng bnh qun 33,2%/nm, cao hn mc tng bnh qun 26,1%/nm ca giai on 2001-2005. Theo , t l M2/GDP tng t mc 0,97 ln nm 2006 ln n 1,34 ln nm 2010 - mc cao so vi cc nc trong khu vc; t l tn dng/GDP tng t 0,71 ln nm 2006 ln mc 1,16 ln nm 2010. Vic m rng qu nhanh CSTT trong hi tng trng kinh t hng tng xng c xem l mt trong nhng nguyn nhn dn n l m pht Vit Nam. Tuy nhin, trong nm 2011, CSTT tht cht t ngt: mc tng M2 v tn dng ca c nm 2011 c t tng ng di 10% v 12-13%, ch bng 1/3 so vi mc tng trung bnh ca cc nm trc. C th thy, y l mc tht cht cha tng c t trc ti nay, thp hn ng k so vi mc tng nh hng nu trong Ngh quyt 11 nhm hng ti gim tng cu21. iu ny gp phn ng k vo vic ko lm pht (theo thng) gim tng i nhanh trong na cui nm 2011, t gp phn tng gi tr VN v gim sc p ln t gi hi oi. Tuy nhin, c phanh gp ny cng to ra nhiu ri ro cho h thng ti chnh ngn hng v nn kinh t, c th: cc doanh nghip gp nhiu kh khn; thanh khon ca cc NHTM v cc t chc kinh t b thch thc nghim trng; th trng bt ng sn v chng khon b nh tr. Bng 1: Tc tng cung tin v tn dng giai on 2006-2011 n v: % Nm 2006 2007 2008 Tc tng M2 32,0 41,2 20,3 Tc tng tn dng 24,8 48,9 23,4 M2/GDP danh ngha (ln) 0,97 1,16 1,08 Tn dng/GDP danh ngha (ln) 0,71 0,90 0,86 Ngun: UBGSTCQG. 2009 27,5 37,5 1,23 1,06 2010 29,8 31,2 1,34 1,16 c 2011 ~ 10% 12-13% 1,15 1,02

Thanh khon ca h thng ngn hng ngy cng ti m n nhi u ri ro hn, biu hin qua vic th trng LNH thi gian qua c nhng bin ng ln. Gn y, th trng LNH chng kin s ri lon cha tng c khi nim tin st gim nghim trng. Ln u tin trong lch s h thng ngn hng Vit Nam, vay trn th trng II phi c th chp v
Theo Ngh quyt 11, cn bo m tc tng trng tn dng nm 2011 di 20%, tng phng tin thanh ton khong 15-16%.
21

15

iu ng quan ngi l t l n xu trn th trng ny vn tip tc tng nhanh. H qu l hin tng chim dng vn ln nhau gia cc ngn hng din ra kh ph bin, ko theo hin tng cng thng thanh khon (ban u ch din ra mt s ngn hng nh nay lan ra ton h thng ngn hng); ng thi cng thng thanh khon t ch ch din ra vi k hn di nay din ra i vi tt c cc k hn, k c k hn ngn. Thanh khon cng thng, n xu (c th trng 1 v th trng 2) tng cao lm li sut huy ng v cho vay khng th h c mc d lm pht ang c xu hng gim kh nhanh. p lc thanh khon cng c th c nhn nhn da vo vic ch tiu cho vay/huy ng (LDR) ang c xu hng tng cao. p lc thanh khon mt mt y mt bng li sut tng cao do cc NHTM cnh tranh huy ng tin gi, mt khc gy nhiu ri ro cho h thng ngn hng khi CSTT c tht cht kim ch lm pht. V nguyn nhn, c th thy, vic tn dng lun tng nhanh hn M2 cng gp phn lm tng p lc ln thanh khon ca h thng. Bng 2: T l cho vay/huy ng (LDR) giai on 2008-2011 n v: % Nm LDR 2008 0,95 2009 1,01 2010 1,01 c 2011 1,02-1,03

Ngun: UBGSTCQG. Cht lng ti sn ca h thng ngn hng ngy mt xu hn do h qu tng trng tn dng qu cao trong nhng nm qua trong khi nng lc qun l ri ro thp v nhng bt cp trong iu hnh CSTT, li sut ca c quan qun l nh nc. C th l n xu ca ton h thng ngn hng tnh n ht qu II/2011tng nhanh ln mc 71,6 nghn t ng (tng hn 20 nghn t ng so vi cui nm 2010 v tng 45,1% so vi cng k nm trc) v gn y tng ln mc 85 nghn t ng. Tc tng trung bnh ca n xu trong 6 thng u nm 2011 l 7,3%/thng, cao gp i mc bnh qun thng ca nm 2010. N xu tng nhanh trong khi tn dng tng thp cho thy cht lng tn dng ang suy gim v phn nh nhng kh khn ca doanh nghip trong nm 2011, lm tng ri ro tn dng cho h thng ngn hng. T l n xu/tng d n cng tng mnh, ln mc 2,88% vo thng 6/2011 v gn y tng mnh ln mc 3,39% (cao hn 1,2 im% so vi cui nm 2010). Cc nhm n xu u c xu hng tng mnh, c bit t trng ca n nhm 5 (n c kh nng mt vn) trong tng n xu tng ln trn 50%, cho thy n xu c xu hng ngy cng xu hn. N xu tng ln trong khi s d d phng ri ro tn dng khng tng tng xng

16

ang tim n nhiu ri ro: t l s d d phng ri ro tn dng/n xu c xu hng gim, t mc 81,1% cui nm 2010 xung ch cn 67,1% tnh n ht thng 6/2011. C th thy, y l h qu ca nhng ri ro cho gia th trng tin t v cc th trng chng khon v bt ng sn: (1) Trong mt thi gian di, cc CTCK tin hnh huy ng vn di nhiu hnh thc, khng loi tr vay vn ngn hng22, sau cho nh u t chng khon vay li thng qua cc nghip v nh repo, margin Do th trng suy gim nhanh, trong khi cc cng ty chng khon cn thiu kinh nghim trong qun tr ri ro nn nhiu khon vay ca cc nh u t tr thnh nhng khon n khng th chi tr; (2) Lnh vc bt ng sn c mt giai on bng n, thu ht mt ngun lc tn dng, u t rt ln; tuy nhin, do gi c gim mnh, cc doanh nghip khng th bn hng thu hi vn v tr n ngn hng cng nh tin hnh cc d n u t dang d. Nhng bt cp k trn gp phn khng nh vo vic lm tng n ng, n xu ca h thng ngn hng. Cng vi trin vng kh m m ca hai th trng ny, d bo n xu ca h thng ngn hng s tip tc tng ln trong thi gian ti. T l an ton vn ti thiu c xu hng gim m nh. T l an ton vn ti thiu (CAR) ton h thng t 11,97% trong thng 6/2011 (thp hn 0,16 im% so vi thng 12/2010) do cht lng ti sn c suy gim. S lng cc ngn hng khng p ng c CAR theo quy nh tng ng k. Theo s liu tnh ton ca UBGSTCQG, tnh n ngy 31/6/2011 ch c 2/47 ngn hng khng t t l ny nhng n ht qu III/2011, con s ny l 17/42 ngn hng. 3. Th trng ngoi hi v vng T gi danh ngha VND/USD c xu hng ngy cng tng cao, c bit trong nhng nm cui ca giai on 2006 n nay. Trong nm 2010, th trng ngoi hi din bin kh phc tp. T gi bn ra ti cc NHTM lin tc kch trn ngay t u nm v sc p t gi ch ni lng (di mc trn) i cht trong giai on t gia thng 4 n u thng 7. Trong nm 2010, NHNN cng 2 ln iu chnh t gi vi mc tng 5,5%. Mc d vy, nhng ln iu chnh ny vn khng gii ta c tm l th trng, do vo u thng 2/2011, NHNN phi tip tc iu chnh vi bin ln (ti 9,3%). K t n nay, th trng ngoi hi kh n nh, t gi th trng t do ko v st, thm ch c thi im cn thp hn so vi t gi nim yt ca cc NHTM. Bn cnh , nm 2011, nh kim sot nhp siu kh tt (nhp siu c nm t 9,51 t USD, tng ng 9,9% kim ngch xut khu) nn cn cn thanh ton c thng d 2,5 t USD sau mt s nm thm ht, v vy phn no gim bt cng thng t gi. Tuy nhin,
22

Nhiu cng ty chng khon l cc cng ty con ca cc ngn hng.

17

tnh n nh ca t gi cha bn vng, mt phn do Vit Nam tip tc nhp siu mc kh cao, cn cn vn v ti chnh thng d ch yu nh ngun vn ngn hn (FII, vay LC ca doanh nghip) l ngun vn c tnh bt n cao; mt khc, t gi chu nh hng ng k ca hot ng kinh doanh, xut nhp khu vng23, trong khi gi vng quc t bin ng kh nhiu. Hp 1. T gi thc ong phng vi USD v t gi thc a phng Do mc chnh lch ln v lm pht gia M v Vit Nam tip tc gia tng trong nm 2011 khin t gi danh ngha song phng (NER) tip tc xu hng tng cao (149) v khong cch gia NER v t gi thc song phng (RER) ngy cng dong rng (t mc xp x 44 trong nm 2009 ln n 60 trong nm 2011). Theo tnh ton ca UBGSTCQG, tnh n thng 9/2011, ch s t gi thc song phng (RER) gia VN v USD t 78,8, tc l VN ang c nh gi cao hn 21,2% so vi USD. Tuy nhin, do trn th trng quc t ng USD trong nhng nm gn y li b mt gi so vi hu ht cc ng tin ln trn th gii (trong c cc i tc thng mi ln ca Vit Nam)24, nn nu tnh t gi thc a phng (REER), khong cch nh gi cao ca VND c thu hp. Xu hng i ln ngy cng mnh ca NEER (t gi danh ngha a phng) (tng t mc 134 trong nm 2009 ln mc 180 trong nm 2011) cho thy s mt gi ngy cng ln ca VN, sc cnh tranh ca hng Vit Nam so vi cc i tc thng mi ln ang gim st nhiu. Tuy nhin, nu tnh NEER c hiu chnh theo chnh lch lm pht (REER), tnh n ht thng 9/2011, REER t xp x 95, tc l c nh gi cao hn gi tr thc ch l 5%. Nh vy, nu so snh vi mt r tin t cc nc i tc thng mi ln th gi tr VND ang v kh st gi tr thc. Th trng vng thi gian qua cng c nhiu bin ng, mt mt do chu nh hng ca bin ng gi vng th gii, mt mt do hot ng u c, lm gi cng nh tnh hnh vng ha cn kh nng n trong nn kinh t. Vic gi vng trong nc lin tc bin ng, thm ch c thi im chnh lch vi gi vng th gii ln n 3-4 triu ng/lng, ang gy rt nhiu kh khn cho cng tc qun l, iu hnh CSTT ca Nh nc. Nghin cu ca UBGSTCQG cho thy, bin ng gi vng c th dn n nhiu nguy c, bao gm:
Lt li d liu lch s nhng cn sc vng t nm 2009 n nay c th thy bt c mt t st gi vng no cng ko theo s ln gi mnh m ca ng USD trn th trng t do. kim tra mi quan h gia vng v t gi, UBGSTCQG thc hin m hnh hi quy t gi t do theo gi vng trong giai on t thng 1/2009 -7/2011 v thy rng: trong iu kin cc yu t khc khng i, nu gi vng tng 100 nghn ng/lng c th ko theo t gi t do tng thm khong 9,5 ng. 24 Trong nm 2010, ng JPY tng 12,9% so vi USD, SGD tng 10,3%, THB tng 7,7%. Trong nm 2011, ng JPY tng 5,2% so vi USD, ng NDT tng 4,7%...
23

18

tng p lc t gi; lm tng nhp siu v tc ng tiu cc ln cn cn thanh ton tng th25; tng sc p lm pht, c bit l lm pht tm l; nh hng tiu cc n th trng chng khon v bt ng sn. Tm l i: - V m hnh tng trng, tng trng ca kinh t Vit Nam ch yu ph thuc vo vn u t v ngun nhn lc t o to, cha pht huy c nhng nhn t tng trng theo chiu su; trong khi , hiu qu u t cn thp. - Nhiu mt cn i v m cn tn ti, gy sc p v cn tr vic t c tc tng trng cao v bn vng (mt cn i tit kim v u t, nhp siu ln, lm pht cao, bi chi ngn sch ln). Trong khi , d a CSTK v CSTT hin cn rt hn hp do phi i mt vi chnh nhng bt n kinh t v m ny, c bit l vn lm pht cao v lin tc. - Th trng ti chnh ang i mt vi nguy c ri ro ln: TTCK st gim nghim trng; h thng ngn hng i mt vi ri ro thanh khon v n xu tng cao; nhng ri ro cho trong h thng ti chnh.

Theo s liu thng k, 95% lng vng tiu th ti Vit Nam c nhp khu trong vng nhp lu c tnh ln n 20-40 tn/nm, tng ng 1,2 t USD 2,4 t USD. (Ngun: Reuters, SBV)
25

19

PHN II: PHN TCH TRIN VNG KINH T VIT NAM

I. Phn tch nh tnh 1. Trin vng kinh t th gii Kinh t th gii nm 2011 i mt vi nhiu kh khn v tim n nhiu ri ro. Tng trng ti mt s quc gia st gim mnh, t l tht nghip lun cao26. Khng hong n cng ngy cng nghim trng tc ng n tt c cc nc trong khu vc EU, lan sang c khu vc ngn hng, nh hng tiu cc n hot ng thng mi v u t quc t. So snh vi thi im trc khng hong nm 2008, nhng yu t c bn ca kinh t th gii (tht nghip, n cng, sn xut, cu tiu dng, h thng ngn hng) th hin s yu km v kh khn hn, nguy c suy thoi b y ln cao27. Mc d kh nng kinh t th gii nm 2012 s gim su nh trong qu I/2009 l khng ln song nhng kh khn kinh t ton cu c d bo s cn ko di qua nm 2012, cc t chc quc t u h mc d bo tng trng kinh t ca cc khu vc v th gii so vi nm 201128. Trin vng kinh t th gii nm 2013 d bo s tt hn cht t so vi nm 2012. Chu c bit l cc nc mi ni) lun c xem l ng lc pht trin kinh t th gii trong thi gian qua cng ang phi hng chu nhng tc ng tiu cc ca kinh t ton cu: sc p lm pht trong nm 2012 c d bo s gim mnh nhng tc tng trng ca khu vc k c n , Trung Quc29 s suy gim ng k; thng mi v u t t cc nn kinh t pht trin vo khu vc ny s gim. Trong bi cnh , nhi u nc c s chuyn hng chnh sch, gim bt mc tht ch t v chun b phng n ni lng chnh sch nu cn thit30. Lnh vc thng mi v u t quc t cng chu nh hng tiu cc t khng hong ti chnh 2008-2009 v khng hong n cng. Thng mi quc t d bo ch tng
26 27

T l tht nghip ca M trn 9% v ca Chu u ln mc k lc 10,2% trong thng 9. Nguy c suy thoi kinh t M c Bloomberg d bo ln n 50% vo trung tun thng 11. 28 IMF h d bo tng trng kinh t th gii v cc nc ang pht trin nm 2012 xung ln lt l 4,01% v 6,44% so vi mc 4,3% v 6,7% a ra trc . Ngn hng Th gii (WB) h d bo tng trng ca kinh t th gii v cc nc ang pht trin trong nm 2012 xung mc ln lt l 3,6% v 6,3%. 29 WB d bo tng trng GDP 2012 ca Trung Quc s gim xung 8,4% so vi 9,1% ca nm 2011. 30 Ngy 25/11, Ngn hng Trung ng Trung Quc h t l d tr bt buc 0,5 im%, xung cn 16% i vi hn 20 ngn hng nng thn. NHTW Indonesia cng gim li sut t 6,5% xung mc k lc 6% khi CPI thng 10 gim xung cn 4,42%.Philippines thc y gi kch thch ti chnh mi h tr tng trng kinh t.

20

7,5% (v khi lng) trong nm 2011, thp hn nhiu so vi mc tng 12,8% ca nm 2010; nm 2012-2013 d bo ch tng khong 6%/nm31. Vn FDI 2011 c t trn 1.500 t USD; nm 2012-2013 s tip tc tng ln; tuy nhin tc tng gim mnh32; ng thi, vn FDI c xu hng vo cc nc pht trin nhiu hn33. Vn u t gin tip chy vo cc nn kinh t ang ni, c bit l chu , d bo s gim do chu nh hng ca khng hong n cng chu u (do khng hong, cc nc chu u ang tin hnh ti c cu: gim t l n by ti chnh (deleverage), yu cu tng vn m bo an ton, gim tn dng). iu ny c th dn n h qu li sut vay vn cao hn. Theo d bo ca UBGSTCQG, gi hng ha (khng tnh du m) th gii nm 2012 c xu hng gim (mc gim c th ln n 10%; trong khi nm 2011, mc tng gi ln n hn 20%) (xem Bng 3). Tuy nhin, vi c cu c th hng xut khu ca Vit Nam, UBGSTCQG c tnh gi hng xut khu ca Vit Nam ch gim nh mc 4% so vi mc gi 2011. Ring mt hng du th, d bo gi s t bin ng so vi nm 2011 (d bo khong 95-105 USD/thng) do chu tc ng ca cc yu t sau: (i) mc d kinh t th gii 2012 nhiu kh nng tng chm hn 2011 lm gim nhu cu tiu th du la nhng lng tn kho th gii ang mc thp nn nhu cu tng lng tn kho s gia tng. Thm vo , nhu cu tiu th ti mt s nn kinh t thuc BRICS v mt s khu vc khc d bo s tip tc tng, b p s st gim nhu cu tiu th ti cc nc pht trin do kinh t gp kh khn; (ii) cc hng sn xut du la gp kh khn khi khai thc thm nhng m du mi, theo nh hng ti ngun cung; (iii) bt n chnh tr ti Trung ng v Bc Phi tip tc din ra. Nhn chung, gi hng ha th gii gim s gp phn gim mnh sc p lm pht: CPI ti cc nc pht trin d bo ch tng khong 1,5% trong nm 2012, thp hn nhiu so vi mc tng 2,6% nm 2011; CPI ti cc nc ang pht trin nm 2012 d bo tng cha ti 6%, thp hn mc tng 7,5% ca nm 2011. Bng 3: D bo gi hng ha th gii 2012 (% gim so vi nm 2011) Loi hng ha EIU Nng lng -8,6% Hng ha phi nng lng -11,4%
31 32

WB -8,09% -9,93%

Ngun: Bo co World Economic Outlook thng 9/2011, IMF. Tc tng vn FDI ton cu nm 2012 v 2013 d bo t ln lt 10,6% v 11,2%, thp hn nhiu so vi mc tng 22,5% ca nm 2011. (Ngun: UNCTAD). 33 T trng vn FDI vo cc nc pht trin d bo tng t 48,4% nm 2010 ln n gn 55% nm 2013. (Ngun: UNCTAD).

21

Nng sn -11,6% -11,41% Nguyn liu th -11,1% -5,64% Kim loi v khong sn -2,6% -7,07% Ghi ch: s d bo ca WB c cng b vo thng 11/2011; s liu ca EIU c tnh vo thng 12/2011. Ngun: WB, EIU. Da trn cc d bo ca cc chuyn gia v cc t chc quc t, cng vi nhng phn tch trn, UBGSTCQG a ra mt s d bo v kinh t th gii nm 2012 theo 3 kch bn34 (xem Bng 9). Do l n n inh t nh c m ln, tng trng kinh t Vit Nam nm 2012 c d bo s chu nhng tc ng bt li khng nh ca inh t hu vc v th gii thng qua knh xut nhp hu cng nh nh u t (u t gin tip v u t trc tip). 2. Nhng nhn t tc ng n kinh t Vit Nam nm 2012-2013 2.1. Nhng nhn t nh hng n tng trng Kinh t Vit Nam nm 2012 c d bo tip tc phi i mt vi nhiu kh khn, thch thc ln, c th: u t v sn xut V u t, trong nm 2012, t l tng vn u t ton x hi/GDP theo k hoch s gim ng k t mc 34,6% nm 2011 xung cn 33,5 33,9% nm 2012. CSTT v CSTK tht cht35 trong nm 2011 khng ch lm pht s gy tc ng ph, nh hng n tng trng trong nm 2012. Th trng chng khon v bt ng sn suy gim mnh cng c nhng tc ng lan ta bt li ti u t. Vn FDI vo Vit Nam d bo c th ch bng hoc thp hn nm 201136 do kinh t th gii gp kh khn, vn FDI ton cu v FDI chy vo cc nc ang pht trin c xu hng gim. Nh vy, t l vn u t/GDP nm 2012 s thp hn rt nhiu so vi mc bnh qun trn 40% ca giai on 5 nm 2006-2010. Nm 2013, t l vn u t/GDP d bo s cao hn so vi nm 2012, t khong 34-35%. V sn xut, sn xut ca cc doanh nghip ang gp rt nhiu kh khn v s nh hng nhiu n vic tng sn lng trong 6 thng u nm 2012. Ch s pht trin cng
Kch bn kinh t th gii c xy dng trn c s so snh kh nng tng trng trong 2012 so vi nm 2011. 35 Nm 2011 mc tng cung tin v tn dng c t tng ng 10% v t 12-13%, thp hn rt nhiu so vi mc tiu ra l 15-16% cho M2 v di 20% cho tn dng. 36 Thu ht vn u t trc tip nc ngoi (FDI) nm 2011 t 14,7 t USD, bng 74% so vi nm 2010.
34

22

nghip (IIP) bnh qun thng lin tc gim t thng 2/2011 n nay v hin ch cn xp x 7% so vi mc 10% u nm. Tnh chung c nm, gi tr sn xut cng nghip c ch tng 6,8%, thp hn 2,5 im% so vi mc tng ca nm 2010 v c bit thp hn 0,3 im% so vi mc tng ca nm 2009 - nm kinh t Vit Nam chu tc ng mnh ca suy thoi kinh t th gii. Ch s tn kho tng mnh ln mc cao k lc 23% trong thng 12, a tn kho trung bnh t thng 2-12/2011 tng 16% so vi cng k nm trc, h qu l ln u tin trn th trng chng khon chng kin hng lot doanh nghip nim yt phi chp nhn bn tho c phiu qu vi gi r hn t 35%-65% gi mua nhm b p tnh trng thiu ht vn duy tr hot ng. Tiu dng: Cu tiu dng ni a nm 2011 b nh hng nng n bi lm pht vi mc tng thp hn nhiu so vi mc tng ca nm trc. Tng mc hng ha bn l v doanh thu dch v tiu dng nm 2011 c tnh t 2.004,4 nghn t ng, tng 24,2% so vi nm trc, nhng nu loi tr yu t gi th ch tng 4,7%, thp hn rt nhiu so vi cc mc tng tng ng 24,5% v 14% ca nm 2010. Trong nm 2012 v 2013 mc nh hng ny s gim bt nh kt qu ca vic kim sot lm pht v mt phn nh vic tng lng. Song mc tng tiu dng d bo cng ch mc va phi. Xut khu: trong nm 2012, theo k hoch xut khu ch tng 13%, thp hn nhiu so vi nm 2011. Xut khu trong nm 2012 s b nh hng bi s st gim nhu cu nhp khu ca cc th trng xut khu chnh ca Vit Nam (M, EU); tng trng thng mi ton cu d bo gim t mc 7,8% nm 2011 xung mc 5,8% nm 2012 (theo IMF). Thm vo , gi hng ha quc t - yu t h tr mnh tng trng xut khu ca nm 2011 - d bo s gim ng k so vi nm 2011. Tuy nhin, theo tnh ton ca UBGSTCQG, do c cu hng xut khu ca Vit Nam ch yu l hng nng sn, tiu dng thit yu v khai khong nn tc ng ca vic gi th gii gim n kim ngch xut khu cng s t hn so vi cc nn kinh t khc. Th trng ti chnh nhiu bt n s gy nh hng khng nh cho hot ng sn xut, kinh doanh v u t. Th trng ti n t, ngn hng i m t vi nhi u ri ro v bt n37, ri ro thanh khon v ri ro n xu tng cao. Li sut cho vay mc d c xu hng gim nhng vn cn mc cao38 v cha c du hiu gim trong thi gian ti.

37

T chc xp hng tn nhim S&P xp hng ng ni t di hn v ngn hn Vit Nam mc BB- v B

23

Th trng chng khon, th trng bt ng sn st gim. Lng tin ca cc nh u t st gim gy nhiu tr ngi cho cc doanh nghip trong vic huy ng vn trn th trng chng khon. Nhiu d n bt ng sn nh tr v thiu vn, khng tiu th c v gi th trng gim mnh, kh nng thanh ton ca doanh nghip bt ng sn suy gim lm gia tng n xu trong h thng ngn hng. Th trng vng v ngo i hi bin ng mnh gy hiu ng lm pht k vng, gy kh khn khng nh cho vic thc thi chnh sch tin t vi mc tiu kim ch lm pht, n nh t gi, tng d tr ngoi hi. Tnh hnh trn y s nh hng ng k ti tng trng trong 6 thng u nm 2012. Tng trng 6 thng cui nm 2012 s ph thuc vo vic iu chnh chnh sch ca Chnh ph cui nm 2011 v u nm 2012. 2.2. Lm pht Do kt qu thc hin Ngh quyt 11 trong nm 2011 v nh hng tip tc tht cht chnh sch (tng trng tn dng c nm 2012 khong 15-17%), tc ng ca yu t cu ko n lm pht c xu hng gim dn v n nh trong nm 2012; nh , trin vng lm pht nm 2012 c d bo kh quan. Bn cnh , nhng nhn t bn ngoi nh gi hng ha th gii gim (do nhu cu hng ha nguyn vt liu th suy gim trc nguy c suy thoi kinh t cao) cng tc ng tch cc n vic kim sot lm pht ca Vit Nam. Tuy nhin, tng lng v tng gi mt s mt hng c bn nh in39, than l nhn t tc ng tiu cc n lm pht nm 2012. Nu cng tc qun l th trng v iu hnh chnh sch c thc hin hp l s khng gy hiu ng lm pht k vng. Theo tnh ton ca UBGSTCQG, CPI 2 qu u nm 2012 - khng tnh ti yu t thi v (thi im Tt Nguyn n) v vi gi nh khng c iu chnh v gi c mt hng c bn v t gi - s dao ng trong khong 3-4%. Nu iu chnh gi in 20% trong nm 2012 c th khin CPI nm 2012 tng thm 1,43%40. T nhng phn tch trn, UBGSTCQG cho rng p lc lm pht nm 2012 s gim ng k so vi nm 2011 do c hai yu t cu ko ln chi ph y u cho thy nhng tn hiu tch cc hn. D bo tc tng CPI nm 2012 dao ng quanh
(thng 8/2011); ngy 9/11, t chc ny iu chnh nh gi mc ri ro trong h thng ngn hng (BICRA) ca Vit Nam t nhm 9 ln nhm 10, l mc ri ro cao nht nh Hy Lp; thng 10/2011, Fitch xp hng n di hn v ngn hn mc B+ v B. 38 Hin li sut cho vay ngoi nhm u i vn mc trn 20%/nm. 39 B trng B Ti chnh d kin mc tng c th trn 10%. 40 Tc ng tng gi trc tip l 0,54% v tc ng gin tip l 0,89%.

24

mc 9-10%. Nu gi c quc t gim su hn, CPI ca Vit Nam c th kim sot mc 89%. Nm 2013, p lc lm pht d bo tip tc gim, dao ng quanh mc 6-7%. 2.3. Cn cn thanh ton v t gi Din bin t gi trong thi gian ti s chu tc ng ca cc nhn t sau: - Nhng nhn t thun li: (i) Nhp siu trong thi gian ti d kin s tip tc c kim sot tt do: tip tc thc hin CSTT v CSTK cht ch gim tng cu, ko theo lm gim nhp khu; gi th gii c xu hng gim (c bit l cc mt hng my mc thit b v kim loi, trong khi gi ca nhiu mt hng xut khu ca Vit Nam gim khng nhiu do trong c cu xut khu ca nc ta, nhiu mt hng xut khu l nhng mt hng tiu dng thit yu) s l nhn t tch cc trong vic kim sot nhp siu. D bo cn cn thanh ton tng th ca Vit Nam tip tc c ci thin, theo s gim sc p ln t gi; (ii) Do phi tip tc thc hin mc tiu n nh kinh t v m v kim ch lm pht, d bo t gi trong thi gian ti s khng c bc iu chnh qu mnh v theo nh gi ca UBGSTCQG, nh hng ca t gi n lm pht Vit Nam l rt ln (xem thm mc II. Lm pht trong Phn I. Tng quan kinh t Vit Nam); (iii) Vi c th c cu xut khu ca Vit Nam, c khng t mt hng khng nhy cm vi t gi (v d du th) hoc mc nhy cm khng ln do xut khu cc mt hng ph thuc nhiu vo nhp khu (v d hng gia cng may mc, da giy) hoc kh m rng quy m, tng cng sut sn xut, vic ph gi ng Vit Nam ch c tc ng mc hn ch ti vic khuyn khch xut khu v kim sot nhp khu; (iv) T gi thc a phng ca VND so vi 19 ng tin ca cc quc gia i tc thng mi hng u ca Vit Nam hin ang kh cn bng so vi thi im nm 2000. - Nhng nhn t khng thun: (i) Tuy mc tiu ca Chnh ph trong nm 2012 l ko lm pht xung 1 con s, nhng nu so snh tng quan vi cc nc khc trong khu vc v trn th gii, lm pht ca Vit Nam vn mc rt cao. iu ny gy p lc lm mt gi ng ni t; (ii) Vn khng hong n cng ca chu u cng nhng hu qu ca n khin ng USD c kh nng tng gi tng i so vi cc ng tin mnh khc. iu ny ng ngha vi vic VND b ln gi so vi cc ng tin khc do VND gn cht vi USD; (iii) S ci thin ca cn cn thanh ton quc t c nh gi l cha bn vng khi cn ph thuc khng t vo ngun vn ngn hn t bn ngoi. Mt im ng lu l vn u t gin tip (FII) s o chiu rt nhanh mt khi chnh lch li sut (USD v VND) gim xung. 25

Vi nhng nhn nh nh trn, UBGSTCQG d bo t gi trong nm 2012 tip tc thc hin theo hng linh hot c kim sot. Tuy nhin, trong trung hn, t gi hi oi nhiu kh nng s chu nhiu sc p, theo cn c nhng chnh sch hp l, kp thi nhm gim bt tc ng ca sc p ln t gi. II. nh gi da trn phng php nh lng (Sn lng tim nng) Sn lng tim nng l sn lng gi thuyt m nn kinh t s to ra nu tt c ngun lc ca nn kinh t c s dng, do khi tng sn phm trong nc ln hn so vi mc sn lng tim nng th s xut hin p lc gia tng lm pht bi khi cc doanh nghip hot ng vt qu gii hn nng lc sn xut hay ni cch khc nn kinh t tng trng qu nng. Trong bo co phn tch v lm pht41, UBGSTCQG ch ra mt trong nhng nguyn nhn c bn gy ra l m pht cao cho Vit Nam l do tng trng kinh t trong thi gian qua b y ln qu cao so vi nng lc vn c, ko theo cc ngun lc bao gm: u t cng, tn dng, cung tin b huy ng qu mc to ra phn tng trng vt trn kh nng . H qu l trong thi gian qua, lm pht Vit Nam thng xuyn mc cao v rt d tn thng trc bin ng ca nn kinh t th gii. V vy, vi mc tiu a mc l m pht 2012 gim m nh xung di 10% so vi mc 18,13% trong nm 2011, cc ch tiu tng trng trong kch bn kinh t Vit Nam nm 2012 s c UBGSTCQG xy dng xoay quanh mc sn lng ti m nng ca n n kinh t. Hin ti c rt nhiu phng php tip cn c lng sn lng tim nng nh phng php da vo m hnh t hi quy vc t c cu trc (VAR cu trc), phng php da vo hm sn xut, ... Da vo c im ca nn kinh t Vit Nam v s liu kinh t hin c, UBGSTCQG s dng 04 phng php c lng sn lng tim nng l: phng php lc d liu (HP filter), phng php hm sn xut (Cobb-Dousglas), phng php SUT v phng php s dng h s ICOR.

41

Bo co trnh Chnh ph thng 9/2011: Lm pht Vit Nam: Nguyn nhn v Gii php.

26

2.1. Phng php lc d liu (HP filter): Theo phng php ny, GDP gm 2 thnh phn: 1 thnh phn mang tnh xu hng (trend component), 1 thnh phn mang tnh chu k (cyclical component) v phng php lc Hodrick-Prescott (H-P) c s dng loi b thnh phn chu k ly thnh phn xu hng lm sn lng tim nng. Phng php lc d liu c thc hin da trn phng trnh sau: Ln(GDPt) = Filter_Ln(GDPt) + Error_Ln(GDPt) Trong : GDP l tng sn phm quc ni tnh theo gi thc t; Ln(GDP) l logarithm t nhin ca GDP.

Kt qu c lng GDP tim nng theo phng php lc H-P nh sau: 2011 Tng trng GDP tim nng, HP filtered, AR(1) 5.5718% 2012 5,4485% 2013 5,3186%

2.2. Phng php hm sn xut (Cobb-Dousglas): Phng php ny c lng sn lng tim nng da trn hm sn xut CobbDousglas di dng hm logarit: Ln(Yt) = alpha*Ln(Kt) + beta*Ln(Lt) + C*t + error Trong Y(t) l sn lng tim nng; K(t) l vn42 ; L(t) l lao ng43;

c lng tng trng tim nng ca GDP, nhm nghin cu ca UBGSTCQG a ra mc tng trng d kin ca K v L da theo ba kch bn kinh t: tt nht, trung bnh v xu nht vi ba gi nh nh sau: (i) Kinh t tt nht, tng trng
D liu v vn thc K c tnh theo cng thc ngoi suy do nh nghin cu Bi Trinh cung cp. D liu v lao ng L c tng cc thng k phi hp vi B lao ng thng binh v x hi cung cp.
42 43

27

tt t nm 2011: L tng n nh qua cc nm, kinh t th gii n nh v Vit Nam chn ng c s suy gim hiu qu u t; (ii): Kinh t Vit Nam n nh t nm 2011: L tng n nh nhng u t tip tc khng hiu qu: kinh t th gii n nh, nhng Vit Nam tip tc chng kin hiu qu u t tip tc gim; (iii): Kinh t Vit Nam khng n nh v kinh t th gii khng n nh: L tip tc suy gim v K tip tc suy gim. Vi ba kch bn ny, tng trng K v L trong hm sn xut th hin trong bng sau: Bng 4: Tng trng ca K v L qua ba kch bn kinh t Tng trng GDP tim nng. Hm sn xut Nm Kch bn tt nht K 2011 2012 2013 11% 11% 11% L 2.3% 2.4% 2.5% Kch bn va phi K 11% 10% 9% L 2.3% 2.3% 2.3% Kch bn t nht K 10% 10% 9% L 2.2% 2.1% 2.0%

Nh vy, vi ba kch bn kinh t cc kt qu d tnh sn lng tim nng theo phng php hm sn xut c c tnh nh sau: Bng 5: D tnh tng trng sn lng tim nng Nm 2011 2012 2013 Tng trng GDP tim nng. Hm sn xut Kch bn tt 5.8979% 6.0595% 6.2209% Kch bn va 5.8979% 5.7126% 5.5255% Kch bn xu 5.5508% 5.3889% 5.0399%

2.3. Phng php SUT Supply and Use Tables) Theo phng php ny, GDP tim nng c tnh ton vi quan h Leontief m rng, da vo phng php bin i ca Gauss-Fourier- Jordan, tng gi tr tng thm (GVA) tim nng t pha cung c xc nh nh sau:

28

( Trong , t: (I-A)-1 = ( A=( F=( X= ( ) ) )

)x(

)=( )

(1)

B l ma trn chi ph trung gian trc tip (intermediate cost) C ma trn sn xut (ngun) Y l ma trn s dng cui cng, bao gm tiu dng cui cng, u t/tch lu v xut khu. X l vc t gi tr sn xut theo cc loi gi tng ng.

v: vc t h s ca gi tr gia tng Khi , GDP tim nng s c c lng tu theo mc thay i ca cc nhn t trong s dng cui cng da theo phng trnh sau: (GVA) = v. (I-A)-1.F Vi gi thuyt rng ton b s tin u t n c vi sn xut v to ra GDP tng ng vi tim nng ca vn, GDP tim nng c c lng theo phng php SUT cho mt s kt qu sau: Bng 6: Tng trng sn lng tim nng theo phng php SUT 2011 Kch bn tt Kch bn va Kch bn xu 5,89% 2012 6%-6,2% 4%-4,5% 3%-3,5% 6,5-7% 2013

29

2. . Phng php s dng h s ICOR (Incremental Capital-Output Ratio) c dng nh gi hiu qu u t. H s ICOR thp s cho thy u t c hiu qu cao v ngc li. Ngoi ngha c s dng nh gi v hiu qu u t, ICOR cn c dng nh gi v kt qu u t cng nh xy dng k hoch u t. Phng php tnh ICOR rt a dng v cho nhiu kt qu khng ging nhau vi cch tnh v d liu khc nhau. Tuy nhin, do hn ch v mt s liu, ICOR trong phn ny s c thc hin theo cch tnh n gin v ph hp vi kh nng tip cn d liu: ICOR = Trong : l t l phn trm vn u t so vi tng sn phm trong nc; l tc tng tng sn phm trong nc; Tnh ton da trn gi nh ICOR ca nm 2012 tng ng vi ICOR bnh qun giai on 2009-2010, (khong 12.1)* Bng 7: ICOR theo tng khu vc kinh t giai on 2000 2010 (theo gi so snh 1994) 2005 Ton x hi Khu vc kinh t NN Khu vc kinh t ngoi NN Khu vc kinh t FDI 6.48 9.74 4.13 5.73 2006 6.98 2007 7.88 2008 2009 2010 2012* 12.1 20.65 5.26 4.31 5.65 4.47 5.24 5.64 4.88 25.07 10.62 21.52 31.62 18.53

10.96 13.51 10.70

12.03 12.44 16.32 22.24 19.07

Ngun : Tnh ton ca UBGSTCQG. Bng 8: ICOR ton x hi theo cc giai on Giai on 2000-2005 ICOR ton x hi (theo gi so snh 1994) 4.89

30

2005 - 2010 2006 - 2010 2007 - 2011

6.70 7.17 7.06 Ngun : Tnh ton ca Bi Trinh

Kt qu c lng GDP tim nng theo phng php dng ICOR nh au: Phng php s dng ICOR 2011 5,7% 2012 5,6% 2013 6,2%

Nh vy vi kt qu t 4 phng php c lng sn lng tim nng trn c th a ra nhn xt sau: sn lng tim nng ca Vit Nam trong nm 2012 dao ng trong khong 5-6% ty thuc vo cc tham s gi nh cho 2012. Trn c s , UBGSTCQG c tnh sn lng tim nng cho nm 2012 v 2013 theo 3 kch bn nh sau: Phng php tnh Lc H-P Kch bn tt Hm sn xut (CobbDousglas) Kch bn va Kch bn xu Kch bn tt SUT Kch bn va Kch bn xu S dng ICOR Kch bn tt xut ca U ban Kch bn va Kch bn xu 5,89%* 5,7% 5,89%* 2011 5,5718% 5,8979% 5,8979% 5,5508% 2012 5,4485% 6,0595% 5,7126% 5,3889% 6%-6,2% 4%-4,5% 3%-3,5% 5,6% 6%-6,5% 5,5%-6% 5%-5,5% 6%-6,5% 6,2% 6,5%-7% 2013 5,3186% 6,2209% 5,5255% 5,0399%

*: s liu tng trng GDP chnh thc ca Tng cc Thng k

31

PHN III. KCH BN TNG TRNG KINH T VIT NAM 2012-2013

I. D bo kinh t Vit Nam nm 2012 UBGSTCQG d bo kinh t Vit Nam nm 2012-2013 da trn nhng phn tch v tnh hnh kinh t v m thi gian qua, nh gi nhng nhn t nh hng n tng trng v lm pht trong thi gian ti. Kinh t th gii ang v tip tc c nhiu bin ng bt trc kh lng, do vy, UBGSTCQG d bo trin vng kinh t Vit Nam trong nm 2012 vi 3 kch bn trn c s d bo nhng tnh hung c th pht sinh ca kinh t th gii. Tuy nhin, trong nhng tnh hung khc nhau, chnh sch v m s c nhng thay i nht nh i ph vi nhng bin ng t bn ngoi, qua s gim bt tc ng nh hng, duy tr s n nh kinh t. Trong kch bn tt, tng trng GDP th gii nm 2012 c th t mc tng ng 2011 hoc thp hn khng ng k, d bo mc t 3,2-4%; tng trng thng mi ton cu (v lng) t t 5,7-7,5% (bng hoc thp hn mc tng 7,5% ca nm 2011). Trong kch bn trung bnh, kinh t th gii nm 2012 d bo t mc tng 2,43,2%, thp hn ng k so vi nm 2011; tc tng trng thng mi d bo t t 3,5-5,7%, gim t 2-4 im% so vi mc tng ca nm 2011. Trong kch bn xu, tng trng kinh t th gii nm 2012 s mc di 2,4%, gim trn 1,5 im% so vi mc tng ca nm 2011; tng trng thng mi d bo t di 3,5%, gim trn 4 im% so vi mc tng ca nm 2011. Trin vng kinh t Vit Nam 2012 c d bo s c mt s nt ch o nh sau: Nhng bt n v m t cui nm 2010 v nhng tc ng ph ca vic tht cht chnh sch tin t, chnh sch ti kha tip tc c nhng nh hng xu n nn kinh t trong qu I v II, nhng vi mc gim dn nh hiu ng ca vic iu chnh chnh sch v m c trin khai t cui qu I/2011. Cc doanh nghip d bo s cn khng t kh khn trong nhng thng u nm 2012, v cc th trng bt ng sn, chng khon tip tc trm lng trong nhng qu u nm. D bo nn kinh t s c du hiu kh hn vo na sau ca 2012 nh hiu ng ca vic ci thin n nh kinh t v m. Lm pht d bo s c kim sot kh tt (di 10%) cng vi t l nhp siu c kim ch (di 10% kim ngch xut khu) to iu kin gim sc p t gi, cn bng cung cu ngoi t trn th trng ngoi hi. UBGSTCQG d bo t gi VND s c iu chnh trong khong 5-6%. y s l nhng kt qu tch cc chnh yu ca kinh t 2012. Qua , th trng ti chnh s c thm lc y vo cui nm 2012. 32

 Th trng tin t - ngn hng s tip tc i mt vi nhng kh khn v thanh khon v n xu trong sut nhng thng u nm 2012. Thanh khon l thch thc ln nht ca h thng ngn hng. Nu vn thanh khon sm c gii quyt, li sut ngn hng s gim c khong 4% (Li sut tin gi k hn 1 nm khong 11% v li sut cho vay dao ng khong 14%). Do thng mi ton cu c d bo gim v khi lng v gi c, nn k hoch tng kim ngch xut khu 12-13% ca Vit Nam s l thch thc khng nh. Tuy nhin, nh hng ca thng mi th gii s tc ng n c xut khu v nhp khu; ng thi chnh sch kim sot nhp khu ca Vit Nam tip tc c duy tr trong nm 2012 nn xut khu rng ca Vit Nam d bo s tip tc c ci thin. Nh vy, nhp siu d bo s mc di 10% kim ngch xut khu. a Kch bn tt Vi tnh hnh kinh t th gii kh quan, nn kinh t ca cc th trng xut khu truyn thng ca Vit Nam nh M, Nht Bn d bo duy tr c mc tng trng nh 2011 v c du hiu phc hi, kinh t khu vc EU s khng qu mc bi quan. Nh , kim ngch xut khu ca Vit Nam d bo tng t 12-13%; trong khi kim ngch nhp khu d bo tng 13-14%; t l nhp siu/xut khu d bo t 11-12% vo nm 2012, tng so vi t l 9,9% nm 2011. Khi nn kinh t ton cu duy tr c mc tng trng, ngun vn u t FDI vo Vit Nam c d bo duy tr mc tng ng nm 2011. Vn FDI d kin chim khong 23% tng mc u t ton x hi, tng ng khong 230 nghn t ng. Tng hp cc yu t cu phn GDP nh tiu dng ni a, xut nhp khu v u t, vi gi nh cc nhn t khc khng i, tnh ton cho thy vi tng mc u t ton x hi tng ng 33,5-33,9% GDP (mc k hoch c ph chun), tng trng GDP ca Vit Nam nm 2012 c th t t 6-6,3% nu hiu sut u t ca nn kinh t c s ci thin ng k. Nu khng c s thay i v cng ngh tng nng sut, hiu qu th cn tng t trng vn u t ca khu vc kinh t dn doanh t 35,2% nm 2011 ln khong 43% tng vn u t ton x hi nm 2012 v gim t l u t khu vc kinh t nh nc t mc 38,9% nm 2011 xung cn 34% tng vn u t ton x hi vo nm 2012. Vi tc tng trng GDP t 6-6,3%, lm pht duy tr mc 8-10% v mc bi chi ngn sch c thng qua cho nm 2012 mc 4,8% GDP, theo tnh ton ca UBGSTCQG, n cng Vit Nam nm 2012 d kin t mc 58,2-58,8% GDP.

33

Tuy nhin, theo nh gi ca UBGSTCQG, i u chnh c cu u t nh nu trn l mt thch thc rt ln v l do sau: tng t trng u t ca khu vc dn doanh t 35,2% ca nm 2011 ln ti 43% tng u t ton x hi vo nm 2012, theo tnh ton ca UBGSTCQG, tng trng tn dng cn t trn 25%, cao hn nhiu so vi nh mc tng tn dng t 15-17% kim sot lm pht t 8-10%; trong khi , m bo an sinh x hi v to nn tng cho pht trin kinh t giai on sau, Vit Nam cn tip tc quan tm u t h tng c s, c bit l khu vc nng thn, vng su, vng xa. V vy, kh c th gim t trng u t ca khu vc kinh t nh nc t mc 38,9% tng u t ton x hi nm 2011 xung ch cn 34% ngay trong nm 2012. Nh vy, trong i u kin cha t o c bc t ph cng ngh tng nng sut, hiu qu u t inh t, nu nm 2012 khng c nhng t bin v ngun huy ng vn sn xut (thng qua ngun huy ng vn khc ngoi knh tn dng, vn t c ca doanh nghip) th kh nng tng trng GDP mc 6-6,3% l h t c.

b Kch bn trung bnh Do tc ng ca nn kinh t th gii (sn lng gim khong 1% v thng mi gim khong 3-4% so vi 2011), tc tng trng xut, nhp khu ca Vit Nam nm 2012 d bo t tng ng 8-9% v 7-8%, t l nhp siu/xut khu theo d bo t t 7-8%. Lng FDI vo Vit Nam d bo s thp hn mt cht so vi kch bn trc, chim t 22-22,5% tng mc u t ton x hi. M hnh tnh ton ca UBGSTCQG cho thy, vi tng vn u t, tc tng thng mi nh trn, vi c cu u t khu vc kinh t nh nc chim 36,5-37% v khu vc kinh t dn doanh chim 40,5-41% tng u t ton x hi, tng trng GDP ca Vit Nam nm 2012 c th t t 5,6-5,9%. Theo UBGSTCQG, y l kch bn c nhiu kh nng nht v cc ch s, cc cn i cng mang tnh kh thi nht; mc tng trng ny cng tng i st vi mc sn lng tim nng hin ti ca Vit Nam. M hnh tnh ton v quan h gia tng trng GDP, bi chi ngn sch v n cng cho kt qu: vi t l bi chi ngn sch mc 4,8% GDP, n cng Vit Nam nm 2012 s t mc 58,8-59,2% GDP.

34

c Kch bn xu Trong trng hp xu nht, kinh t th gii c kh nng ri vo suy thoi v t mc tng trng di 2,4%, thng mi th gii tng mc di 3% v khi lng v gi c c th gim su hn mc d bo 10%. iu ny s tc ng mnh n tng trng kinh t cng nh tc tng trng xut khu ca Vit Nam. D bo trong trng hp ny, kim ngch xut khu ch tng t 5-6% so vi nm 2011. V nhp khu, nhiu kh nng Chnh ph s phi iu chnh chnh sch v m, tng u t nhm h tr doanh nghip, ngn chn suy gim kinh t nn chnh sch c phn ni lng hn v v th nhp khu d bo tng 5-6%, theo t l nhp siu/xut khu vo khong 9-10%. Ngun vn FDI vo Vit Nam c t khong 10 t USD (tng ng khong 21% tng vn u t ton x hi). Lm pht d bo s gim cn 8-9%. Suy thoi kinh t th gii c th khuch i nhng im yu ni ti ca nn kinh t Vit Nam (nh tng xy ra trong cuc khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu nm 2008-2009). Bi vy, khi kh nng ny xy ra, cn duy tr u t ca khu vc kinh t nh nc nhm m bo tc tng trng cho nn kinh t, gim ti a nhng tc ng tiu cc t bn ngoi. T trng u t ca khu vc kinh t nh nc cn duy tr mc tng ng nm 2011 (38,9%), t trng u t ca khu vc kinh t dn doanh khong 40%. Vi nhng gi nh nh trn, tnh ton ca UBGSTCQG cho thy, tng trng GDP ca Vit Nam ch t t 5,2-5,5%. Kt hp vi t l bi chi ngn sch ca nm 2012 c thng qua l 4,8% GDP, tnh ton ca UBGSTCQG cho thy, n cng ca Vit Nam nm 2012 s mc 59,860,4% GDP. Theo U GSTC G, trng hp inh t th gii di n bin bt li v tht s ri vo suy thoi tng trng thp hn nhi u so vi mc 2,4%) s nh hng rt ln n tng trng inh t Vit Nam hng ch nm 2012 m c trong nhng nm tip theo. Theo , cng nh nhi u nc trn th gii, Vit Nam cn c bin php ch ng i ph vi nguy c ny, c th: thay i nh hng chnh sch theo hng linh ho t hn nhm ngn ch n suy gim kinh t, tng cng h tr doanh nghip, tng an sinh x hi; nghin cu h nng trin hai gi ch thch inh t vi nhng tnh ton l ng v quy m, li u lng, i tng th hng trn c s r t inh nghim vic thc hin gi ch cu nhm i ph vi suy thoi nm 2008-2009).

35

II. D bo kinh t Vit Nam 2013 Nm 2013, kinh t th gii d bo s bt kh khn hn so vi nm 2012, xut khu ca Vit Nam c kh nng t mc tng cao hn so vi nm 2012 (t 15-17%); trong khi , nhp khu tip tc chu tc ng ca vic kim sot tng cu v kim sot nhp siu nn s c mc tng khim tn hn. Bn cnh , lng vn FDI vo Vit Nam d bo s tng cng vi xu hng tng ca lung vn FDI chy vo cc nn kinh t ang pht trin v s khi phc nim tin ca cc nh u t vo trin vng kinh t v m ca Vit Nam. Trong nc, chng trnh n nh ha nn kinh t theo tinh thn Ngh quyt 11 vi mc tiu n nh kinh t v m, kim sot lm pht c thc hin trong sut 2011 v 2012 s to nn tng kinh t vng chc hn cho nm 2013. Ngoi ra, cc hot ng ti c cu nn kinh t s t c mt s kt qu ban u: Lm pht c kim sot tt hn v d bo s mc 6-7%; cc doanh nghip bt kh khn v tm li c ng lc pht trin; th trng bt ng sn, th trng ti chnh s c du hiu khi sc, nh s to nn tng vng chc hn cho tng trng. Theo tnh ton ca UBGSTCQG, tng trng kinh t nm 2013 d bo cao hn nm 2012, c th t t 6-6,5%.

36

Bng 9: D bo trin vng kinh t th gii v mt s ch tiu kinh t v m Vit Nam giai on 2012-2013 Trin vng kinh t nm 2012 Ch tiu 2011
44

Kch bn tt Th gii

Kch bn trung bnh

Kch bn xu

Trin vng kinh t nm 201345

Tc tng trng kinh t ton cu IMF WB c nc pht trin c nc ang pht trin Tc tng trng thng miton cu lng) c nc pht trin c nc ang pht trin Tc tng trng GDP %) Tc tng lm pht %) Kim ngch xut khu (t USD, %) Kim ngch nhp khu (t USD, %) T l Nhp siu/xut khu

4% 3,6% 1,6% 6,4% 7,5% 5,89 18,13 96,26 (33,3%) 105,77 (25%) 9,9%

3,2-4% 2,0-2,5% 5 -6% 5,7%-7,5% 4-5% 7-8% Vit Nam 6-6,346 9-10 12-13%

2,4-3,2% 1-2% 4-5% 3,5-5,7% 3-4% 6-7% 5,6-5,9 9-10 8-9%

Di 2,4% Di 1% Di 4% Di 3,5% Di 3% Di 6% 5,2-5,5 8-9 5-6%

3,6% 2,6% 6,3% 7,7% 6-6,5 6-7 15-17%

13-14% 11-12%

7-8% 7-8%

5-6% 9-10%

12-14% 6-8%

Ngun: D bo ca cc t chc quc t v UBGSTCQG.

D bo ca IMF (thng 9/2011). Theo d bo ca EIU, kinh t th gii nm 2011 c tng trng 3,6% (d bo thng 9/2011); theo Goldman Sachs, kinh t th gii c tng 3,8% (d bo thng 10/2011). Tuy nhin, thun tin cho vic tnh ton v theo di, UBGSTCQG s dng s c tnh 2011 ca IMF. 45 D bo kinh t th gii nm 2013 ca Ngn hng Th gii ti bo co World Economic Prospect 6/2011. 46 Kch bn tt l kch bn t c hu ht cc ch tiu c Quc hi ph duyt.
44

37

PHN IV. KHUYN NGH CHNH SCH Trong bi cnh kinh t trong v ngoi nc nm 2012 c nhiu kh khn hn nm 2011, rt cn c nhng thay i v mt chnh sch nhm thay i kt cu kinh t, tng hiu qu u t v to nn tng tng trng bn vng hn. UBGSTCQG kin ngh p dng cc gii php sau: 1. Tip tc mc tiu n nh kinh t v m, kim ch lm pht, m bo an sinh x hi. Tip tc thc hin CSTT, CSTK cht ch nhng vi mc linh hat ph hp vi tn hiu ca th trng Vic thc hin nghim tc Ngh quyt 11 em li nhng thnh tu bc u quan trng; tuy nhin, nhng du hiu n nh kinh t v m vn cha r nt (lm pht thng 12/2011 tip tc tng tc sau khi c kim ch tng di 0,5% trong 2 thng lin tip). Bn cnh , dp Tt Nguyn n s lm tng yu t ma v, kt hp vi vic gi in tng 5% trong thi gian va qua s c tc ng bt li n lm pht, c th l lm pht thng 1/2011, v vy, rt cn nghim chnh thc hin nhng nh hng nhm kim sot tng cu, t kim sot lm pht ngay t nhng thng u ca nm 2012, gp phn vo vic thc hin mc tiu kim sot lm pht mc 1 con s nh Chnh ph t ra. y cng l iu kin gim li sut, t gim kh khn cho doanh nghip v thc y tng trng kinh t. Vic kim ch tng cu cn tip tc c thc hin thng qua vic kim sot tc tng cung tin v tn dng, ng thi thc thi CSTK mt cch cht ch. Theo tnh ton ca UBGSTCQG, m bo mc tiu lm pht t 8-10%, cn kim sot cung tin v tn dng mc tng 15-17% trong nm 2012. 2. iu chnh c cu u t theo ngnh, thnh phn kinh t to hiu ng tng trng kinh t cao hn Trong bi cnh sc p lm pht Vit Nam gim, kinh t th gii d bo gim st trong nm 2012, chnh sch ca Vit Nam xt v trung hn cn tip tc cht ch thc hin mc tiu n nh kinh t v m, tuy nhin trong mt thi gian ngn, do cha th c nhng thay i ln v nng sut lao ng, v hiu qu u t ca nn kinh t nn nu tng mc u t gim mnh th kh c th t c mc tiu tng trng kinh t ra. V vy, trong nm 2012, chnh sch v u t cn linh hot hn v cn gim bt mc cht ch so vi nm 2011. ng thi, tng mc u t x hi/GDP khng nn thp hn nm 2011.

38

Tuy nhin, do tng u t ton x hi/GDP c duy tr mc thp nhm kim sot lm pht, cn c bin php tng hiu qu u t, trc ht thng qua vic y nhanh qu trnh iu chnh c cu u t theo ngnh v thnh phn kinh t. - i u chnh c cu u t theo ngnh: da trn c s kt qu nghin cu tc ng lan ta ca cc ngnh kinh t, cn dnh u tin cho pht trin nhng ngnh c ch s lan ta kinh t cao47 trong khi ch s kch thch nhp khu thp48 (nh ngnh nng nghip, khai khong v cng nghip ch bin thc phm), nhng ngnh c hiu sut u t cao. Theo , cn c chnh sch u i cho nhng nhm ngnh ny. Ngoi ra, cn nghin cu pht trin nhng ngnh cng nghip ph tr gim thiu nhp khu v tng gi tr gia tng trong nc. Tuy nhin, v di hn vn cn tp trung u t pht trin nhng ngnh cng nghip mi nhn, cng ngh cao hng ti mc tiu CNH, HH. - i u chnh c cu u t theo thnh phn kinh t: cn nh hng khu vc kinh t no c hiu qu cao hn s c tp trung ngun lc u t nhiu hn, theo cn tng dn t trng u t cho khu vc t nhn, trong khi phn u gim dn t trng u t ca khu vc kinh t nh nc49. iu ny l ph hp vi nh hng pht trin kinh t th trng, gip nhanh chng ci thin ch s ICOR trong ngn hn v gp phn tng trng kinh t trong di hn. Tuy nhin, theo nh nhng phn tch trn, vic dch chuyn mnh t trng u t gia cc khu vc l khng th thc hin c trong thi gian ngn, cn c nhng bc chuyn hp l, trnh gy ra cc c sc bt li. V d, vic ct gim u t cng trong giai on ny ch nn tp trung vo ct gim u t cho doanh nghip nh nc, y mnh gim st cht ch tnh trng u t ngoi ngnh thiu hiu qu, hay ct gim u t vo nhng cng trnh khng mang tnh trng im v cha cn thit. Tuy nhin, vn cn cung cp vn u t cho nhng cng trnh thit yu, cng trnh sp hon thnh v s sm a vo s dng 3. V chnh sch tin t - Nhn t quan trng hng u gip cho kinh t Vit Nam thot khi h hn trong nm 2012 l gim li sut ph hp vi i u kin thc ti n. Mt bng li sut nm 2012 cn gim t 4-5 im% so vi hin nay50. t c mc ch ny, trc mt cn tp trung gii quyt bi ton thanh khon. Trong tnh hnh hin nay, vic tng thanh khon
S pht trin ca ngnh ny s tc ng tch cc n s pht trin cc ngnh, lnh vc kinh t khc (h s lan ta kinh t ln hn 1). 48 S pht trin ca ngnh ny s khng kch thch nhiu n nhp khu (h s lan ta nh hn 1). 49 Do khu vc kinh t t nhn c h s ICOR thp hn nhiu so vi khu vc nh nc, cho thy hiu qu u t cao hn. 50 Mc gim li sut nh trn c th gip nn kinh t gim chi ph sn xut u vo v gi thnh khong 100.000 t ng.
47

39

cho h thng mt cch hp l, ch yu tp trung cho vic iu ha, gii quyt nhng kh khn v vn kh dng ng thi kim sot cht ch tn dng cho u t v tiu dng (nhng nhn t gy ra lm pht) trong phm vi mc tiu s khng gy hiu ng lm pht. Nhm gp phn ci thin thanh khon, rt cn c nhng chnh sch thch hp iu tit th trng lin ngn hng, a th trng ny hot ng tr li theo chiu hng tt ln, khi phc li lng tin ca cc TCTD v khai thng ngun vn trn th trng ny, t y nhanh tc lu chuyn vn trong h thng ngn hng. Thc hin CSTT ch t ch nhng c s i u tit hp l (mc tng tn dng nm 2012 t 15-17%): c nh hng tp trung tn dng i vi cc ngnh cn u tin (nng nghip, ch bin nng sn, sn xut xut khu); ng thi cn xem xt ni lng cc gii hn v tn dng tiu dng v mt s phn khc ca th trng bt ng sn; c bit quan tm i tng doanh nghip nh v va. - D bo trong nm 2012, t gi ch bin ng trong khong 5-6%. Tuy nhin, cn lu mt s vn sau: (i) t gi ca Vit Nam vn chu nh hng ng k ca vic sn xut, kinh doanh, xut nhp khu vng; theo , kim sot tt t gi phi c gii php qun l c hiu qu th trng vng; (ii) do lm pht lin tc duy tr mc cao trong thi gian di nn nu ch iu chnh gim gi VN mc thp s tip tc duy tr tnh trng VN c nh gi cao (overvalued), t to sc p ln t gi trong di hn. 4. V chnh sch ti kha Vic tip tc thc hin CSTK tht ch t l cn thit trong nm 2012 nhm gim bi chi ngn sch nh nc xung mc 4,8% GDP51. Tuy nhin, CSTK cn linh hot, phi hp ng b vi CSTT v chnh sch thu ht vn FDI. D a ca CSTT52rt hp xt trn c hai phng din l li sut v hn mc tn dng nn khng th tng mnh u t ca khu vc t nhn; trong khi vn FDI d bo khng tng so vi nm 201153, do vy nu u t cng gim qu nhiu s kh m bo duy tr tng vn u t pht trin ton x hi nh mc tiu ra. Do , ct gim u t cng khng nn tin hnh i tr m cn tip tc trin khai nhng d n cn thit, d kin hon thnh v a vo s dng trong nm 2012. T gc doanh nghip, vic phn u tng thu gim bi chi cho ngn sch54 cng s gy kh
Tng thu cn i NSNN nm 2012 d ton 762.900 t ng, tng chi cn i NSNN d ton 903.100 t ng, bi chi NSNN khong 140.200 t ng, tng ng 4,8% GDP. 52 Tng trng tn dng nm 2012 t 15 17%. 53 Ngun vn FDI gii ngn nm 2012 d kin vo khong 10-11 t USD, bng hoc thp hn con s FDI nm 2011. 54 D ton Ngn sch nh nc nm 2012.
51

40

khn cho doanh nghip. V vy, trong thi gian ti, cn iu chnh gim dn mc thu thu nhp doanh nghip to iu kin cho doanh nghip u t v pht trin sn xut kinh doanh. 5. Pht trin th trng vn Ngun vn u t ca khu vc dn doanh hin nay ch yu l vay ngn hng (chim trn 80%), do vy nu tng trng tn dng b gii hn mc 15-17% th khng th tng t trng u t ca khu vc ngoi nh nc ln mc nh mong mun. Bi vy pht trin th trng vn to iu kin cho doanh nghip huy ng ngun lc x hi cho sn xut, kinh doanh l gii php va mang tnh cp thit va mang tnh lu di. UBGSTCQG khuyn ngh xy dng mt h thng cc bin php khuyn khch v to iu kin cho doanh nghip pht hnh tri phiu, c phiu huy ng vn trn th trng vn ngay trong nm 2012, c th: - i vi th trng chng khon, m rng room mua c phn ca nh u t nc ngoi i vi khu vc doanh nghip; y mnh vic bn c phn ca Nh nc ti cc doanh nghip khng thit yu; thc hin nhanh vic c phn ha cc doanh nghip nh nc k c cc doanh nghip ln nhm tng tnh thanh khon trn th trng. - i vi th trng tri phiu, cn hnh thnh th trng tri phiu chnh ph hon chnh v cu trc, vn hnh theo cc thng l quc t tt nht; th trng th cp a dng v c tnh thanh khon cao; th trng phi sinh nng ng. i vi th trng tri phiu doanh nghip, cn c s nh gi, h tr ca cc t chc xp hng tn dng c uy tn v c quy nh cng b thng tin minh bch theo chun mc quc t nh u t yn tm ti tr vn, cho vay v tin cy v kh nng thanh ton n ca bn i vay. 6. Khi phc cc th trng ti sn Nghin cu cc bin php khi phc s pht trin ca th trng chng khon v th trng bt ng sn, c th: - i vi th trng chng khon, thc hin cc bin php nh cp phn trn. - i vi th trng bt ng sn, cn c gii php khai thng vic tiu th hng ha: khuyn khch vic mua nh ti nhiu phn khc th trng bng cch tng cng cho vay hoc cho vay u i (nh thu nhp thp, nh cho cng nhn, nhn vin); khng hn ch tn dng i vi nhng cng trnh, d n cp thit, c ngha x hi; tuy nhin, i km l tng cng kim tra, gim st nhm m bo tnh cp thit, kh nng thanh ton, s tun th quy hoch xy dng trnh hin tng u c, lm gi vn cha ng nhiu ri ro nh thi gian va qua.

41

7. Nghi n cu phng n kch thch kinh t trong trng hp kinh t th gii ri vo khng hong Trong trng hp kinh t th gii ri vo khng hong (tng t nh nm 2008), c th xem xt thc hin CSTT v CSTK ni lng hn so vi k hoch (c th chp nhn mc bi chi khong 5% GDP). Trn c s tnh ton chi tit quy m hp l ca gi kch thch kinh t, c th p dng mt s phng thc kch cu nh: c bin php gim mt bng li sut t 6-8 im% so vi hin nay; min, gim thu thu nhp doanh nghip doanh nghip tch ly vn, kch thch u t; cho vay u i (nng nghip, nng thn, xut khu); tng chi an sinh x hi (y t, gio dc - o to, nng cao cht lng lao ng, tr cp tht nghip)

42

Ph lc 1: Nghin cu v ch s lan ta55 S dng bng cn i lin ngnh (I/O) nm 2007 do Tng cc Thng k cng b, tc gi tnh ton ch s lan ta v kinh t v ch s kch thch nhp khu cho cc nhm ngnh (Bng 1 ch ra ch s lan to v ch s kch thch nhp khu cho 16 ngnh gp). Kt qu ch ra ch c 2 nhm ngnh c ch s lan to v kinh t cao hn 1 v ch s kch thch nhp khu ln hn 1 l nhm ngnh nng nghip v nhm ngnh cng nghip ch bin sn phm t nng nghip p ng yu cu ny. Hu ht cc ngnh ch bin ch to c ch s kch thch nhp khu rt cao. iu ny cho thy cc ngnh ny cng pht trin cng kch thch nhp khu mnh m. Nhm ngnh dch v c ch s kch thch nhp khu thp v ch s lan to v kinh t cng thp. Mt nghin cu ca trng i hc Kinh t thuc i hc quc gia H ni chng minh rng nu tng cng hiu qu sn xut v chuyn dch c cu xut khu 20% t khu vc cng nghip sang khu vc dch v, th ch s lan to v kinh t s cao hn mc bnh qun chung (>1) v c cu dch v lc s t khong 50% GDP. iu ny t ra cu hi phi chng c cu kinh t vi u tin th t cng nghip, dch v v nng nghip l mt c cu kinh t sai lm? Bng 1. Ch s lan to v kinh t v ch s kch thch nhp khu Ch lan to v kinh t Nng nghip Thu sn Lm nghip Khai khong khai thc Cng nghip ch bin thc phm Cng nghip ch bin hng tiu dng Cng nghip ch bin nguyn vt liu My mc thit b in Xy dng Thung nghip Vn ti Bu in v thng tin lin lc Ti chnh, ngn hng, bo him
55

Ch kch thch nhp khu 0.9643 1.0276 0.9959 1.0039 0.9564 1.3754 1.3595 1.3279 0.9011 1.2884 0.9406 1.1619 0.9090 0.8853

1.0293 1.3505 0.8934 0.7774 1.4492 1.2093 1.2644 1.2475 0.7220 1.1949 0.7303 1.0476 0.7748 0.7577

Tc gi GS.TSKH. Nguyn Quang Thi v Bi Trinh.

43

Dch v c nhn khc Qun l Nh nc

0.8133 0.7384

0.9959 0.9169

Ghi ch: gch chn: Tt; in nghing: Khng tt. Ngun: Tnh ton ca tc gi. Hnh 2 cho thy trong giai on t 1989 n nay ch s lan to nhp khu tng t 1,26 1,34. iu ny c ngha trong giai on trc khi tng 1 n v nhu cu trong nc s lan to n nhp khu 1,26 ng, n nay nh hng ny tng ln 1,34 ng chi mt n v tng ln ca nhu cu trong nc. Hnh 2. Ch s lan to nhp khu bnh qun cho mt n v nhu cu cui cng trong nc giai on 1989 - 2007
1.36 1.34 1.32 1.3 1.28 1.26 1.24 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Kt qu trong Hnh 3 cho thy c cu v nhu cu nhp khu gia cc yu t ca cu sn phm sn xut trong nc thay i r rt. Nu trong giai on trc tiu dng sn phm sn xut trong nc kch thch nhp khu nhiu nht th trong giai on hin nay tch lu ti sn t sn phm sn xut trong nc kch thch nhp khu nhiu nht; nu tch lu tng thm 1 n v sn phm s kch thch n nhp khu 1,69 n v sn phm. iu ny c th thy cng u t khng hiu qu th cng kch thch nhp khu mnh. Nhiu nghin cu v hiu qu u t thng qua h s ICOR cho thy hiu qu u t trong giai on hin nay l kh thp. Nh vy c th thy trong giai on hin nay hiu qu u t thp l mt trong nhng nguyn nhn gy nn nhp siu cao. Ngoi ra khi tng 1 n v sn phm xut khu s lan to n nhp khu 1,5 n v nhp khu, ch s ny tng ln rt ln so vi giai on trc (17%). Trong khi tiu dng cui cng sn phm sn xut trong nc lan to n nhp khu gim so vi giai on trc: nu trong 10 nm trc tiu dng sn phm trong nc lan to n nhp khu l 1,4 th trong giai on hin nay gim xung cn 1,26. Qua y c th thy mt s cc chi ph 44

u vo khi sn xut sn phm trong nc c thay th nhp khu bng cc sn phm sn xut trong nc. iu ny cn cho thy tc tng v cc ch s kch thch nhp khu ca xut khu v tch lu sn phm sn xut trong nc tng ln rt n tng. Tt c nhng lp lun trn cho thy chng ta cn cn nhc hn khi ni Ph gi ng Vit Nam kch thch xut khu v hn ch nhp khu. Trong mt s trng hp iu ny ch c li cho nc khc v trong mt s ngnh thc cht l xut khu h nc khc56. Hnh 3. Nhp khu lan to bi cc nhn t ca nhu cu ni a
2 1.5 1 0.5 0 1989 1996 2000 2007

Tiu dng ni a

Tch lu ni a

Export (Ed)

Hnh 4 cho thy hu ht xut khu ca nhm ngnh cng nghip ch bin ch to kch thch nhp khu mnh m; ch s kch thch nhp khu ln nht l xut khu sn phm ca cng nghip ch bin nguyn vt liu, tip n l xut khu sn phm ca cng nghip ch bin vt phm tiu dng v cng nghip ch bin my mc thit b. Xut khu dch v vn ti cng kch thch nhp khu dch v vn ti mnh m. Hnh 4. Ch s lan to nhp khu gy nn bi xut khu
2.5 2 1.5 1 0.5 0

T s liu ca Tng cc Thng k cho thy c cu nhp siu trong 10 nm qua mc nhp siu t Trung Quc tng rt m nh. Nu nm 2000 nhp siu t Trung Quc chim khong 10% trong tng nhp siu, th n nm 2009 c tnh con s ny ln n gn 90%.
56

4. Food, 5. Other 6. Industrial 7. Capital goods 8. Wholesale 9. Transport 10. Post and 11. Finance, 12. Other

1. Agricultural 2. Fishery

Power of dispersion on import induced by export

45

Ph lc 2: c lng cu tin (M2)

S dng s liu nm t 1998-2011, tin hnh hi quy tuyn tnh M2 theo GDP danh ngha (GDPn) trong giai on 1998-2011, ta c kt qu sau: M2 = 1 + 2GDPn + 3(GDPn-974266)*D2006 + D2007 + D2008 + D2009 + Ut57
Dependent Variable: M2 Method: Least Squares Date: 11/22/11 Time: 08:38 Sample (adjusted): 1999 2011 Included observations: 13 after adjustments Convergence achieved after 8 iterations Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob. 0.0002 0.0000 0.0000 0.0021 0.0002 0.0376 0.0795 1107501. 929477.8 23.09369 23.39789 23.03116 1.533378

C -348048.6 GDPN 1.315921 (GDPN-974266)*D2006 0.388119 D2007 112529.8 D2008 -200774.3 D2009 -57171.82 AR(1) 0.670614 R-squared Adjusted R-squared S.E. of regression Sum squared resid Log likelihood F-statistic Prob(F-statistic) Inverted AR Roots 0.999732 0.999465 21504.98 2.77E+09 -143.1090 3735.199 0.000000 .67

41749.80 -8.336534 0.023251 56.59671 0.022018 17.62752 21833.83 5.153919 24423.70 -8.220469 21510.83 -2.657816 0.318005 2.108816 Mean dependent var S.D. dependent var Akaike info criterion Schwarz criterion Hannan-Quinn criter. Durbin-Watson stat

Cc kim nh cho thy, mc d vn cn khim khuyt nhng m hnh c tin cy kh cao. Trong qu kh, cc gi tr d bo kh st vi gi tr thc t, theo c th p dng m hnh trn d bo trong ngn hn. Nm 2012-2013, vi tc tng trng d kin t 6-6,5% v lm pht mc tiu t 8-10% th tc tng trng M2 d bo t 15-17%/nm.

D2006 l bin gi, nhn gi tr 1 trong giai on 2007-2010 v gi tr 0 trong cc giai on cn li. D2007, D2008, D2009 l cc bin gi phn nh c sc trong giai on 2007-2009.
57

46