CHNG 7 CHI PH S DNG VN TRONG DOANH NGHIP

7.1 CHI PH S DNG VN TRONG DOANH NGHIP: Vn bng tin l mt trong nhng nhn t cn thit doanh nghip tin hnh qu trnh sn xut-kinh doanh, v cng nh nhng nhn t khc, mun s dng vn doanh nghip phi tn chi ph. Chi ph s dng vn l mt khi nim ti chnh rt quan trng v mc tiu ch yu ca doanh nghip l ti a ha gi tr doanh nghip hay ni cch khc l ti a ha gi tr ti sn ca cc c ng. thc hin mc ch ny, doanh nghip phi chn nhng d n u t c t sut li nhun cao hn chi ph s dng vn ph hp cho tng d n.V l do , ta c th xem chi ph s dng vn tng ng cho tng d n l mt ro cn trong qu trnh hoch nh ngn sch vn u t. Mt d n mun c chp nhn phi to ra t sut sinh li cao hn t sut ro cn. Chi ph s dng vn c s dng ch yu cho vic thit lp ngn sch vn u t. Ngoi ra n cn c dng cho nhng mc ch khc nh xc nh gi tr kinh t tng thm ca doanh nghip (EVA - Economic value added), quyt nh thu hay mua ti sn. y c mt s im cn lu : Nhng m hnh, cng thc s dng tnh ton chi ph s dng vn trong phn ny tng t nh nhng m hnh cng thc trin khai phn nh gi c phiu, tri phiu, v nhng nhn t tc ng n li sut yu cu ca nh u t i vi tri phiu, c phiu ca mt doanh nghip cng chnh l nhng nhn t tc ng n chi ph s dng vn ca doanh nghip ny. Chi ph s dng vn ca mt d n ph thuc vo ri ro ca chnh d n . V vy, c th ni chi ph s dng vn ph thuc ch yu vo cch s dng ngn qu ch khng phi cch huy ng ngn qu. Sau y, chng ta s i vo phn tch chi ph s dng cc ngun vn thnh phn trong doanh nghip. 7.1.1. Chi ph s dng vn c phn: 7.1.1.1. Chi ph s dng vn c phn thng: Khi nim: Chi ph s dng vn c phn thng l li sut yu cu ca c ng c phiu thng i vi doanh nghip. Tnh ton chi ph s dng vn c phn thng:

Mt s phng php thng c s dng tnh ton chi ph s dng vn c phn thng nh sau: Phng php m hnh nh gi tng trng u: y l phng php n gin nht tnh ton chi ph s dng vn c phn thng. S dng m hnh nh gi tng trng u c trin khai trong phn nh gi c phiu. Trong m hnh ny, c tc c gi nh tng trng u mi nm vi gia tc l g. Gi P0 l gi tr hin ti ca c phiu thng, ta c cng thc nh sau: (CT 7_1) Trong : D0: C tc va c chia D1: C tc d kin cui nm 1 RE: Li sut yu cu i vi c phiu thng g : Tc tng trng u mi nm ca c tc T cng thc trn, ta c th vit li nh sau: (CT.7_2) V RE l li sut yu cu ca cc nh u t i vi c phiu, nn cng l chi ph s dng vn i vi c phiu thng. Qua cng thc 7_2, thy rng chi ph s dng vn c phn thng (RE) c tnh bng cch chia c tc d kin nm 1 (D1) cho gi tr hin ti ca c phiu thng (P0), sau cng vi t l tng trng u ca c tc (g). V d: Cng ty c phn A va chia c tc 5USD cho mi c phiu thng. Gi mua, bn mi c phiu hin nay l 60USD. D an tc tng trng c tc cng ty l u vnh vin vi gia tc g = 5% u mi nm. Tnh chi ph s dng vn c phn thng ca cng ty trong nm th 1. Gii: Trc tin ta tnh c tc nm 1: D1 = D0 x (1+g) = 5 x (1+0,05) = 5,25 Sau , p dng cng thc 62_2, ta c: Vy chi ph s dng vn c phn thng ca cng ty A hin nay l 13,75%. i vi cc cng ty c phn i chng thng xuyn chi tr c tc th d dng xc nh cc s liu cn thit v D0 v P0, nhng s kh khn trong vic tnh tc tng trng g

thch hp. Trong trng hp tc tng trng ca thu nhp trn mi c phiu v tc tng trng ca c tc trong qu kh tng i n nh, ta c th s dng nhng s liu ny d on tc tng trng g. V d: Trong giai on t nm 2000 n nm 2005, ta c s liu v vic chia c tc ca cng ty X nh sau: VT: USD Nm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 C tc 1,1 1,18 1,26 1,34 1,44 1,54 Yu cu: tnh tc tng trng bnh qun nm ca c tc cng ty X. Gii: S dng m hnh tng trng u tnh tc tng trng g ca c tc cng ty X, ta c: D2000 x (1+g)5 = D2005 = 1,54 Hay 1,1 x FVIF(g,5) = 1,54 Tra bng tha s li sut FVIF(r,n), ta tnh c tc tng trng bnh qun hng nm g tng ng 7%. Do vy g = 7% s dng d on tc tng trng c tc ca cng ty X Tuy nhin vic s dng s liu qu kh i vi c tc chia d on tc tng trng g c nhng u v nhc im sau: u: - Phng php ny n gin, d s dng. Nhc: - Kh p dng i vi cc doanh nghip khng chia c tc thng xuyn. - Vi gi nh tc tng trng g u v vnh vin, m hnh ny ch p dng i vi cc doanh nghip tng i ph hp vi gi nh v khng th p dng cho nhng doanh nghip ang c tc tng trng cao. - Ngoi ra, phng php ny khng xem xt r rng n cc ri ro, v khng tnh n mc chc chn khi tnh ton tc tng trng g, nn khng c s iu chnh trc tip i vi ri ro. Nu khng s dng c s liu qu kh ca doanh nghip cho vic tnh ton, ta c th cn c vo s liu phn tch ca cc cng ty phn tch chng khon v tc tng trng

g, bnh qun chng li c g p dng vo cng thc 62_2. Phng php m hnh nh gi ti sn vn (CAPM-Capital asset pricing model): Mt phng php khc tnh chi ph s dng vn c phn thng l s dng m hnh nh gi ti sn vn (CAPM) nh sau (CT.6_3) Trong : - Rf: Li sut khng ri ro - RM: Li sut ca danh mc th trng - : H s b-ta ca c phiu cng ty Qua cng thc trn, ta nhn thy chi ph s dng vn c phn thng ca doanh nghip chnh l li sut yu cu ca c ng i vi c phiu doanh nghip, bao gm: li sut khng ri ro (Rf) cng vi phn b p cho nhng ri ro c th xy ra khng th a dng ha (RM Rf) x . V d: Hin nay, li sut khng ri ro Rf = 6%, li sut danh mc th trng RM=10%, h s bta ca cng ty A l = 1,94. Yu cu: tnh chi ph s dng vn c phn thng ca cng ty A. Gii: p dng cng thc 62_3, ta tnh c chi ph s dng vn c phn thng ca cng ty A: RE = Rf + (RM Rf) x = 6% + (10%-6%) x 1,94 = 13,75% Phng php m hnh nh gi ti sn vn (CAPM) c nhng u v nhc im sau: u: - Chi ph s dng vn c phn c iu chnh theo ri ro ca c ng khi u t vo c phiu cng ty. - M hnh CAPM c th p dng cho mi cng ty nu ta c y cc thng s RM, Rf, nn c s dng rng ri hn so vi m hnh c tc tng trng u. Nhc: - Kh tnh ton chnh xc nhng thng s cn thit p dng trong cng thc CT.7_3 v: + Hin ang c nhng kin khc nhau v vic s dng li sut ca tri phiu ngn hn

hay di hn lm li sut khng ri ro (Rf). + Cc nh u t kh c tnh c h s b-ta ( ) d on cho c phiu cng ty. - S dng m hnh CAPM rt kh khn khi tnh chi ph s dng vn c phn thng mi pht hnh, do nhng bin ng v gi, chi ph pht hnh pht sinh i hi mt s iu chnh. Trong khi dng thc m hnh CAPM khng bao gm P0, gi th trng ca c phiu. - Mt nhc im khc l nu nh u t khng a dng ha danh mc u t, h phi gnh chu ton b ri ro (total risk) ch khng phi ch ri ro th trng (market risk) ca c phiu, trong khi h s b-ta ( ) khng o lng ht ri ro ca doanh nghip. Do vy m hnh CAPM s phn nh li sut yu cu ca c ng thp hn thc t. Ch : Trong thc t, cc doanh nghip thng dng c hai phng php nh gi tng trng u v CAPM tnh chi ph s dng vn c phn thng (RE). Nu sai bit gia hai phng php khng ln, mt php tnh bnh qun s c thc hin v kt qu sau cng s c s dng. V d: Cng ty ABC c h s b-ta l 1,2. Phn b ri ro th trng (RM-Rf) bng 6%, li sut khng ri ro Rf = 6%. Nm trc, cng ty chia c tc l 3,8USD cho mi c phiu thng, c tc c d on tng trng u vnh vin vi gia tc g = 5%. Gi tr th trng hin ti ca c phiu l P0 = 50USD. Theo m hnh CAPM, ta tnh c RE nh sau: RE = Rf + (RM Rf) x = 6% + 6% x 1,2 = 13,20% Theo m hnh nh gi tng trng u, ta tnh c RE nh sau:

Vi D1 = D0 x (1+g) = 3,8 x (1 + 5%) RE c tnh bng hai phng php khng khc bit nhiu. Do vy, ta c th bnh qun chng v ta c REbq ca cng ty ABC nh sau: REbq = Phng php li sut tri phiu cng phn b ri ro: Trong thc t, nu tin cy ca cc thng tin khng p dng m hnh c tc tng

trng u hay CAPM, cc nh phn tch ti chnh thng thc hin mt phng php n gin l cng phn b ri ro thch hp vo chi ph s dng n di hn (tri phiu) tnh chi ph s dng vn c phn, thng t 3%-5% , v cc c ng lun phi chu ri ro cao hn cc tri ch (ngi nm gi tri phiu). 7.1.1.2 Chi ph s dng li nhun gi li: Li nhun gi li (retained earning) cng l mt hnh thc ti tr vn c phn thng. Tuy doanh nghip khng tn cc chi ph trc tip khi s dng li nhun gi li, nhng chng ta phi thy r tt c li nhun doanh nghip to ra sau khi thanh ton li vay v c tc u i, s thuc v nhng c ng thng. Doanh nghip c th chi tr ton b phn li nhun ny cho c ng di hnh thc c tc hay gi chng li tng vn cho hot ng sn xut kinh doanh. Nu li nhun gi li c s dng cho vic ti u t, chi ph c hi s pht sinh v cc c ng s mt i thu nhp, do nu h c chia c tc, h c th u t vo cc c phiu khc, tri phiu hay bt ng sn, V vy, ch s dng ngun ti tr t li nhun gi li khi doanh nghip c th to c mt t sut sinh li trn ngun vn ny ti thiu bng vi li sut c ng c th kim c thng qua vic t u t vi nhng ri ro tng t. V vy, ta c th xem li nhun gi li nh l phn tng thm ca ngun vn c phn thng. Ta c th p dng cng thc (7_2) hay cng thc (7_3) tnh chi ph s dng vn ca li nhun gi li:

Hay RR = RE = Rf + (RM Rf) x Trong : RR: Chi ph s dng vn ca li nhun gi li. 7.1.1.3 Chi ph s dng vn c phn thng mi pht hnh (Rn): Khi li nhun gi li khng p ng cho nhu cu u t, doanh nghip thng huy ng nhng ngun vn bn ngoi thng qua vic pht hnh cc loi chng khon, trong bao gm c c phiu thng. Trong qu trnh pht hnh c phiu thng, doanh nghip thng nhn c s tr gip ca mt t chc bo lnh pht hnh (c th l ngn hng) thit lp cc iu khon, nh gi v bn c phiu mi pht hnh. Do vy, doanh nghip phi tr cc khon chi ph . y l chi ph pht hnh. ng thi, c phiu mi pht hnh thng c bn vi gi

thp hn gi th trng hin ti. Nhng loi chi ph k trn lm chi ph s dng vn c phn thng mi pht hnh (Rn) lun cao hn chi ph s dng vn c phn thng hin hu (RE). S dng m hnh nh gi tng trng u tnh (Rn), ta c: (CT.7_4) Trong : Nn : Doanh thu thun pht hnh c phiu thng, l s tin doanh nghip thc s nhn c t vic pht hnh c phiu mi. V d: Do nhu cu m rng sn xut, cng ty A phi pht hnh thm c phiu thng. Ngn hng H nhn tr gip trong qu trnh pht hnh. D on c phiu mi ca cng ty c bn vi gi 57USD (gi th trng hin ti l P0=60USD), chi ph pht hnh l 2USD/c phiu. C tc ca cng ty c d on l tng trng u vnh vin vi t l g = 5%/nm, c tc va chia D0 =5USD. Yu cu: tnh chi ph s dng vn i vi c phn thng mi pht hnh. Gii: Ta c tng chi ph tnh cho mi c phiu thng mi pht hnh l 5USD, bao gm chi ph bn c phiu di gi th trng hin ti l 3USD v chi ph pht hnh l 2USD. Doanh thu pht hnh thun l: 60USD 5USD = 55USD p dng cng thc CT.62_4, vi D1 = D0 x (1+g) = 5,25USD v g = 5%, ta c: Chi ph pht hnh lm gia tng chi ph s dng vn c phn thng. Do vy, cc doanh nghip c nhiu c hi u t tt lun mun s dng li nhun gi li mc cao nht. iu ny nh hng n chnh sch chi tr c tc ca doanh nghip. 7.1.1.4 Chi ph s dng vn c phn u i (RP): Vic xc nh chi ph s dng vn c phn u i kh n gin. Ta bit c tc c phn u i c n nh trc, c u n chi tr mi k v c tnh vnh vin. Chi ph s dng vn c phn u i (RP) c tnh bng cng thc sau: (CT.7_5) Trong :

DP: C tc c phn u i PP: Gi th trng hin ti ca c phn u i Khc vi li vay, c tc c phn u i khng c tnh gim tr thu. Do khng pht sinh khon tit kim thu t vic s dng vn c phn u i v cng khng cn s iu chnh sau thu. V d: Hin nay gi th trng mt c phiu c phn u i cng ty A l 98USD. c tc c nh hng nm l 10USD cho mi c phiu. Yu cu: Tnh chi ph s dng vn c phn u i ca cng ty A. Gii: p dng cng thc CT.7_5, ta tnh c chi ph s dng vn c phn u i ca cng ty A nh sau: Trong trng hp pht hnh mi c phiu u i, vic iu chnh i vi (RP) cng thc hin tng t nh vic pht hnh mi c phn thng, ta c: (CT.7_6) Trong : NP: Doanh thu thun pht hnh c phiu u i. V d: Do nhu cu v vn, cng ty A d nh pht hnh thm c phiu u i. Ngn hng H tr gip cng ty trong vic pht hnh d on mi c phiu bn c vi gi 98USD tng ng vi gi th trng hin ti. Chi ph pht hnh mi c phiu l 5USD Yu cu: tnh chi ph s dng vn ca c phn u i mi pht hnh. Gii: p dng cng thc CT.7_6, ta tnh c chi ph s dng vn c phn u i ca cng ty A nh sau:

7.1.2. Chi ph s dng vn vay: - Chi ph s dng vn vay di hn o lng chi ph hin ti ca doanh nghip phi tr cho vic vay n ti tr cc d n. - Hnh thc vay di hn doanh nghip thng s dng l pht hnh cc loi tri phiu, vay trc tip t cc ngn hng hay cc nh ch ti chnh khc.

 Chi ph s dng vn vay trc thu (RD): Chi ph s dng vn vay trc thu c xc nh d dng hn nhiu so vi vic xc nh chi ph s dng vn c phn thng v ta c th quan st v tnh ton c t cc thng tin thu thp trn th trng ti chnh. T cng thc tnh gi tr tri phiu, ta c th c tnh c chi ph s dng vn ca tri phiu ( cp phn trc). V d: Cng ty c phn A, cch y 8 nm pht hnh tri phiu vi mnh gi l Par = 1.000USD, vi thi gian o hn l 20 nm, li sut 7%/nm. Gi th trng hin ti ca tri phiu l 920USD. Yu cu: tnh chi ph s dng vn vay ca cng ty A. Gii: Gi th trng hin ti ca tri phiu l PV0=920USD, thp hn mnh gi. Do vy, li sut yu cu ca nh u t i vi tri phiu chc chn cao hn li sut hng nm ca tri phiu l 7% (li hng nm I=70USD), thi gian o hn cn li ca tri phiu l n=12 nm, p dng cng thc tnh gi tr tri phiu ( cp phn trc), ta c phng trnh tnh gi tr tri phiu: PV0 = I x PVIFA(RD, n) + Par x PVIF(RD,n) , th vo ta c c: 920 = 70 x PVIFA(RD, 12) + 1.000 x PVIF(RD, 12) tnh chi ph s dng vn vay (RD), ta p dng phng php d nghim nh sau: Phng php d nghim: Cng thc chung: Trong R0 (trong v d ny l RD) l li sut theo yu cu cn tm, do ta cho trc mc li sut gi nh R1 v R2, sao cho PV1>PV0 v PV2<PV0. Chn R1=8%, tra bng tnh gi tr tng lai ca mt dng tin u v mt khon tin, ta c: PVIFA(8%,12) = 7,5361 V PVIF(8%,12) = 0,3971 Th vo phng trnh tnh gi tr tri phiu, ta c: PV1 = 70 x 7,5361 + 1.000 x 0,3971 = 924,63USD Tip tc chn R2=9%, tra bng tnh gi tr tng lai ca mt dng tin u v mt khon tin, ta c: PVIFA(9%,12) = 7,1607

V PVIF(9%,12) = 0,3555 Th vo phng trnh tnh gi tr tri phiu, ta c: PV2 = 70 x 7,1607 + 1.000 x 0,3555 = 856,75USD Ta c PV2<PV0<PV1 (856,74USD<920USD<924,62USD), tha iu kin ca cng thc d nghim, th vo ta tnh c nh sau: Ta tm c RD = 8,07%. y chnh l chi ph s dng vn vay di hn trc thu ca cng ty A. Ngoi ra, ta c th p dng cng thc gn ng tnh RD nh sau: (CT.7_7) Trong : I: Li vay hng nm Par: Mnh gi ca tri phiu P0: Gi th trng hin ti ca tri phiu. n: Thi gian o hn cn li ca tri phiu. Tr li v d trn, ta p dng cng thc CT.62_7, ta c: S khc bit gia hai phng php l 0,08% (8,07%-7,99%). Tuy nhin phng php u tin chnh xc hn phng php th hai. Chi ph s dng vn vay sau thu ( ): Chi ph s dng vn vay sau thu c s dng tnh chi ph s dng vn bnh qun c trng s ca doanh nghip. Chi ph s dng vn vay sau thu c tnh bng cch ly li sut vn vay tr cho t l tit kim t thu (tax savings) do li vay c a vo chi ph trc thu, ta c: (CT.7_8) Trong : T: Thu sut thu thu nhp doanh nghip. Tr li v d trn, li sut tin vay ca cng ty A l 8,07%, nu thu sut thu thu nhp doanh nghip T = 30%, ta tnh c chi ph s dng vn vay sau thu ca cng ty nh sau:

Ch :

Vic dng chi ph s dng vn vay sau thu tnh chi ph s dng vn bnh qun v gi tr c phiu thng ca doanh nghip ph thuc vo cc dng tin sau thu. Do li vay l chi ph hp l c khu tr khi tnh thu thu nhp doanh nghip, khon tit kim thu sinh ra lm gim chi ph s dng vn vay. Ngoi ra, vic iu chnh chi ph s dng vn vay trc thu tr thnh chi ph s dng vn vay sau thu to s so snh ph hp vi nhng dng tin sau thu. Mt im nhn quan trng, cn phi nhc li l Chi ph s dng vn vay l li sut doanh nghip tr cho cc khon vay mi. Chi ph vn c s dng ch yu cho qu trnh hoch nh ngn sch vn u t. V d: chi ph s dng vn ti tr cho h thng thit b mi doanh nghip c k hoch mua c t sut sinh li cao hn chi ph s dng vn cn thit mua thit b hay khng? R rng, li sut vn vay trong qu kh khng ph hp cho nhng quyt nh nh th. 7.2 CHI PH S DNG VN BNH QUN C TRNG S (WACC): Sau khi tnh chi ph s dng cho tng ngun ti tr ring bit, chng ta cn phi xc nh chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC- Weighted average cost of capital). Chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC) l chi ph bnh qun gia quyn ca tt c cc ngun vn di hn doanh nghip ang s dng. Chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC) c tnh bng cch nhn chi ph s dng vn ca tng ngun ti tr vi t trng ca n trong cu trc vn. (CT.7_9) Trong WD, WP, WE l t trng n di hn, vn c phn u i v vn c phn thng trong cu trc vn ca doanh nghip. Ch : C mt s im quan trng cn lu cng thc CT.7_9 - Tng trng s cc ngun vn thnh phn bng 1. - Chi ph s dng vn vay l chi ph sau thu. - T trng ngun vn c phn thng s c nhn vi chi ph s dng li nhun gi li (RR) hay chi ph s dng c phn thng mi pht hnh (RN). V d: Trong phn trc, ta tnh c chi ph s dng vn ca tng ngun vn thnh phn ca cng ty c phn A nh sau: - Chi ph s dng vn vay di hn ( ) = 5,65%

- Chi ph s dng vn c phn u i (RP) = 10,20% - Chi ph s dng vn li nhun gi li (RR) = 13,75% - Chi ph s dng vn c phn thng mi pht hnh (RN) = 14,55% T trng hin ti cc ngun vn trong cu trc vn ca cng ty nh sau: Ngun T trng (%) Vay di hn 30 C phn u i 20 C phn thng 50 Gi nh rng y cng chnh l cu trc vn mc tiu ca cng ty, v nhu cu v vn c phn thng c p ng t li nhun gi li. Yu cu: tnh chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC) ca cng ty A. Gii: p dng cng thc CT.7_9, ta tnh chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC) ca cng ty A nh sau: WACC = (0,3 x 5,65%) + (0,2 x 10,20%) + (0,5 x 13,75%) = 10,61% Chi ph s dng vn bnh qun WACC=10,61%, cng ty A ch chp nhn nhng d n c t sut sinh li ln hn hay bng 10,61% trong iu kin l mc ri ro ca cng ty khng i v ri ro d n tng ng vi ri ro bnh qun ca cng ty. Nh th, ta c th xem chi ph s dng vn bnh qun c trng s l t sut sinh li ti thiu doanh nghip phi t c trong qu trnh hot ng gi tr c phn thng khng b gim. WACC thng c s dng cho cc mc ch sau: [1] Lm c s tnh chi ph s dng vn cho d n trong qu trnh hoch nh ngn sch vn u t. Nu d n c mc ri ro tng ng vi hot ng hin ti ca doanh nghip, WACC s c dng lm li sut chit khu cc dng tin ca d n. Nu d n c mc ri ro cao hn hay thp hn so vi hot ng hin ti ca doanh nghip, WACC s c iu chnh cho ph hp vi ri ro ca d n. [2] WACC c dng tnh gi tr kinh t tng thm (EVA). Qua , nh gi hiu qu qun l ca doanh nghip trong mt nm nht nh. (Cch tnh EVA c cp trong phn ph lc) Gi tr s sch v gi th trng:

T trng cc ngun vn thnh phn c th c tnh trn gi tr s sch k ton hay cn c trn gi tr th trng ca tng loi chng khon doanh nghip pht hnh. V mt l thuyt, t trng cc ngun vn c xc nh trn c s gi tr th trng v cc l do sau: - Gi tr th trng tim cn vi gi tr thc s m cc nh u t nhn c khi bn chng khon. - Chi ph s dng cc ngun vn thnh phn c tnh da trn gi tr th trng, do dng gi tr th trng tnh t trng cc ngun vn l hp l. - Cc dng tin pht sinh t vic u t di hn u c c on trong nhng iu kin hin ti cng nh tng lai ca th trng. Nhng nhn t tc ng n chi ph s dng vn: Chi ph s dng vn ca doanh nghip chu tc ng ca nhiu nhn t, trong c nhng nhn t nm ngoi tm kim sot ca doanh nghip, nhng cng c nhng nhn t chu tc ng do chnh sch u t hay chnh sch ti chnh ca doanh nghip. Sau y, ta tm hiu tng nhm nhn t v tc ng ca chng n chi ph s dng vn. Nhm nhn t nm ngoi tm kim sot ca doanh nghip: - Nhn t li sut: Nu li sut chung ca nn kinh t tng, chi ph s dng vn cng tng v doanh nghip phi tr cho cc nh u t tri phiu li sut cao hn. ng thi li sut yu cu ca cc c ng i vi c phiu ca doanh nghip (c phiu thng ln c phiu u i) cng tng. Ngc li, khi li sut chung ca nn kinh t gim th chi ph s dng vn ca doanh nghip cng gim. - Nhn t thu sut: Thu sut cng tc ng mnh n chi ph s dng vn ca doanh nghip v n c dng tnh chi ph s dng vn bnh qun c trng s ca doanh nghip (WACC). Ngoi ra, nu thu sut ca phn li trn vn (li thu c do c phiu tng gi) gim so vi thu sut ca cc khon thu nhp bnh thng khc, cng lm chi ph s dng vn c phn gim xung v khi c phiu tr nn hp dn cc nh u t hn. Nhng nhn t doanh nghip c th kim sot: Mt doanh nghip c th s dng nhng chnh sch v cu trc vn, chnh sch c tc, chnh sch u t tc ng ln chi ph s dng vn. - Chnh sch v cu trc vn:

Doanh nghip c th thay i cu trc vn v s thay i ny s nh hng chi ph s dng vn ca doanh nghip. Nu doanh nghip quyt nh s dng nhiu n v t vn c phn hn trc, chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC) s gim v chi ph s dng vn vay sau thu lun lun thp hn chi ph s dng vn c phn. Tuy nhin khi s dng nhiu n hn trong cu trc vn, ri ro n vi ngi cung cp tn dng v c ng u tng ln, dn n vic tng chi ph s dng cc ngun vn thnh phn ny. V vy, doanh nghip phi tm c mt cu trc vn ti u ti thiu ha chi ph s dng vn. - Chnh sch c tc: Doanh nghip c th tng vn c phn bng li nhun gi li hay pht hnh thm c phiu. Do tn ti chi ph pht hnh nn chi ph s dng vn c phn mi pht hnh lun lun cao hn chi ph s dng li nhun gi li. Cc doanh nghip c nhiu c hi u t thng c chnh sch chi tr c tc thp v dng li nhun gi li tng vn c phn v chnh sch c tc tc ng trc tip n mc li nhun gi li, nn cng tc ng n chi ph s dng vn ca doanh nghip. Khi doanh nghip thay i chnh sch v u t, chi ph s dng vn ca doanh nghip cng chu tc ng mnh v chi ph s dng vn phi ph hp vi mc ri ro trong hot ng ca doanh nghip. 7.3 CHI PH S DNG VN BIN T : Chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC) l thng tin rt quan trng trong tin trnh hoch nh vn u t. Tuy nhin, ch ph s dng vn v thu nhp ca d n chu tc ng bi quy m nhng ngun ti tr v quy m u t thc hin. y, chng ta s tip cn nhng khi nim l Chi ph s dng vn bin t v Danh mc c hi u t. Qua , cc quyt nh u t v ti tr s c thc hin cng mt lc. 7.3.1 Chi ph s dng vn bin t (MCC-Maginal cost of capital): Chi ph s dng vn bin t (MCC) l chi ph huy ng thm 1ng vn khi quy m ngn sch cho u t gia tng. Ni cch khc, chi ph s dng vn bin t l chi ph s dng vn bnh qun cho mi ng vn tng thm. Cc nh qun tr ti chnh quan tm n chi ph s dng vn bin t v n thch hp vi nhng quyt nh hin ti. Chi ph s dng vn bin t ca doanh nghip c th thay i v cc l do sau: - Vic huy ng vn vay mi vi chi ph cao hn chi ph s dng vn vay trong hin ti. - Huy ng vn c phn bng cch pht hnh thm c phiu v li nhun gi li khng

p ng nhu cu u t. im gy (BP Breaking point): tnh chi ph s dng vn bin t, trc ht ta phi xc nh im gy ca tng ngun ti tr. im gy phn nh mc ca tng ngun ti tr mi no m ti chi ph ca mt ngun vn thnh phn s tng thm. im gy c tnh bng cng thc sau: (CT.7_10) Trong : BPj: im gy ca ngun ti tr th j AFj: Ngn qu c th huy ng c t ngun ti tr th j vi mt chi ph nh sn. Wj: T trng ngun vn th j trong cu trc vn ca doanh nghip. V d: Cng ty A trong cc v d trn ang xem xt mt s c hi u t. Li nhun gi li ca cng ty l 500.000USD (RR = 13,75%). Nu quy m vn u t qu ln, doanh nghip phi pht hnh thm c phiu thng (RN = 14,55%). ng thi, doanh nghip d on ch c th huy ng vn vay di hn thm 600.000USD vi chi ph s dng vn nh c (RD* = 5,65%), nu vt qu mc ny, chi ph s dng vn sau thu s l 8%. Doanh nghip vn gi nguyn cu trc vn (N di hn: 0,3; Vn c phn u i:0,2; Vn c phn thng:0,5). Yu cu: Xc nh im gy cho vn vay di hn v vn c phn thng. Gii: T nhng thng tin trn, p dng cng thc CT62_10, tnh ton c hai im gy cho vn vay di hn v vn c phn thng nh sau: BPvn c phn thng BPvay di hn T hai im gy va c tnh, c th tnh c chi ph s dng vn bin t ca cng ty A ph hp vi nhng ngun ti tr mi. Trc tin, ta tnh chi ph s dng vn bnh qun cho tng ngun ti tr mi t im 0 cho n im gy th nht. Sau , thc hin tng t t im gy th nht n im gy th hai v tip tc nu c thm im gy mi chng hn nu chi ph s dng vn c phn u i ca doanh nghip tng ta cng c thm im gy. Bng 7.1 s tm tt cch tnh chi ph s dng vn bnh qun c trng s ca cng ty A

vi nhng quy m u t v ti tr mi

Bng 7.1: CHI PH S DNG VN BNH QUN C TRNG S THEO TNG MC TI TR MI CA CNG TY A Quy m ca tng ngun ti tr Ngun ti tr T trng Chi ph s dng vn Chi ph s dng vn theo t trng (1) (2) (3) (4) (5)=(3) x (4) 0 1.000.000 N di hn C phn u i C phn thng 0,30 0,20 0,50 5,65% 10,20% 13,75% 1,70% 2,04% 6,87% WACC = 10,61% 1.000.000 n 2.000.000 N di hn C phn u i C phn thng 0,30 0,20 0,50 5,65% 10,20% 14,55% 1,70% 2,04% 7,28% WACC = 11,02%

2.000.000 tr ln N di hn

C phn u i C phn thng 0,30 0,20 0,50 8,00% 10,20% 14,55% 2,40% 2,04% 7,28% WACC = 11,72% Nhn vo s liu trn bng 7.1, ta c th nhn nh nh sau: - Nu nhu cu ti tr mi ca cng ty A thp hn 1.000.000USD, chi ph s dng vn bnh qun c trng s ca cng ty vn l 10,61%. - Nu nhu cu ti tr mi ca cng ty nm trong mc 1.000.000USD n 2.000.000USD, cng ty phi pht hnh thm c phn thng. Do chi ph s dng vn c phn thng tng ln (RN=14,55%), nn chi ph s dng vn bnh qun c trng s l 11,02%. - Nu nhu cu ti tr vt qua mc 2.000.000USD, cng ty phi huy ng c vic pht hnh c phn thng (vi RN=14,55%) v vay di hn mi (vi RD*=8%). Do vy, chi ph s dng vn bnh qun c trng s ca cng ty l 11,72%. Hnh 6.1: TH CHI PH S DNG VN BIN T CNG TY A Li sut %

14

13

12 11,72%

(MCC) 11 11,02% 10,61% 10

0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 Quy m d n (1.000USD) 7.3.2 Danh mc c hi u t (IOS - Investment opportunity schedules): Mt doanh nghip thng c nhng c hi u t khc nhau v quy m u t, ri ro cng nh t sut sinh li. n gin, ta gi nh ri ro ca cc d n u tng ng vi mc ri ro hin ti ca doanh nghip. Danh mc c hi u t l tin trnh sp xp cc c hi u t theo th t gim dn ca t sut ni hon (IRR) ca cc d n. Khi tng vn u t ly k tng ln th t sut ni hon ca cc d n s gim. lm r vn ta s dng v d sau minh ha. V d: Cng ty A hin ang c mt danh mc cc c hi u t c biu th bng 6.2 nh sau: BNG 7.2: DANH MC CC D N U T CA CNG TY A VT: USD C hi u t Sut ni hon (IRR) Vn u t Vn u t ly k A 16% 450.000 450.000 B 15% 500.000 950.000 C 14,5% 800.000 1.750.000 D 13% 600.000 2.350.000 E 10% 300.000 2.650.000 T th trn hnh 7.1 v s liu trn bng 7.2, ta xy dng c mt th (hnh 7.2) kt hp hai ng: [1] ng danh mc c hi u t IOS v [2] ng chi ph s dng

vn bin t MCC ca cng ty. Hnh 7.2: TH KT HP CHI PH S DNG VN BIN T V DANH MC C HI U T CA CNG TY A

Qua hnh 7.2, nhn thy rng cng ty nn chp nhn tt c cc d n c t sut ni hon (IRR) ln hn chi ph s dng vn bin t ca ngun ti tr mi. Qua th trn hnh 7.2, ta thy rng trong khi t sut ni hon gim dn do chp nhn thm nhiu d n th chi ph s dng vn bin t s tng. Do , cng ty nn chp nhn tt c cc d n m tng vn u t ly k c t sut ni hon bin t bng vi chi ph s dng vn bin t. Phng php ny ph hp vi mc tiu ti a ha gi tr hin ti thun (NPV) v cc l do sau: - i vi cc d n bnh thng, NPV ca d n s dng khi IRR ln hn chi ph s dng vn bnh qun c trng s (WACC). - NPV ca d n cng ln khi s chnh lch gia IRR d n v WACC d n cng ln. V vy, tiu ch chp nhn d n khi u bng nhng d n c chnh lch gia IRR v WACC ln nht, sau gim dn cho n d n c IRR bng WACC s to ra tng NPV ln nht cho cc d n u t c lp. Mt im cn ch trn hnh 7.2, ni giao nhau ca hai ng IOS v MCC l im X, biu thi! quy m vn u t tt nht ca cng ty (2.350.000USD) trong danh mc c hi u t hin c. Tuy nhin, cc doanh nghip thng hot ng trong tnh trng b gii hn v ngn sch, do trong thc t thng tn ti mt khong cch gia quy m vn u t ti u theo l thuyt vi mc u t thc t ca doanh nghip.