Cc nhn t nh hng n chi tiu cng 1.

S pht trin v vai tr ca chnh ph trong nn kinh t

-

Gnh vc thm nhim v mi

S d chi tiu cng c s tng ln nhanh chng l v vai tr ca chnh ph ngy cng c m rng. S m rng ny l do chnh ph phi gnh vc thm nhng nhim v mi. Tht l kh tin rng khu vc t nhn s cung cp nhng hng ha cng cho x hi vi c ch ngi hng t do khng phi tr tin. Thm vo , s pht trin ca nn kinh t s c nhu cu mi xut hin m khu va t s khng tham gia v khng c li hoc khng ngun lc thc hin hot ng sn xut. V vy, chnh ph cn c s can thip v tham gia sn xut nhng loi hng ha . C th ni rng Vit Nam c mt nn ti chnh cng khng lnh mnh. Chnh v th, vn chi tiu khng ng ch ; s dng ti chnh khng ng mc tiu, khng ng ngun; tnh trng bi chi, lng ph v tht thot din ra mt cch ph bin. Cui nm 2008, Kim ton Nh nc (KTNN) cng b nhng con s... git mnh. B NNPTNT phn nh thiu ti sn, t, my mc... ln ti gn 10 t ng. Ti 8 b, ngnh, a phng, qua kim ton pht hin s ti sn mua sai ch , sai mc ch... ln ti 95 t ng. Trong chi u t nm 2007, KTNN nhn nh: Hu ht cc d n u sai st, trong ph bin l nghim thu khng ng thc t, sai ch . S tin... sai st ny ln ti 723,8 t ng. Cn trong chi thng xuyn, c ti 16/29 tnh c kim ton (hn 50%) chi h tr, chi thng xuyn khng ng ch , khng thuc nhim v chi vi s tin hn 800 t ng... Tng s tin chi tiu cng m KTNN kin ngh x l ln ti hn 13.000 t ng - tng ng thu ngn sch ca 13 tnh, thnh ph. Tng chi ngn sch nh nc nm 2008 tng 22,3% so vi nm 2007 v bng 118,9% d ton nm. Trong , chi u t pht trin v chi thng xuyn vt d ton tng ng mc 118,3% v 113,3%. (trch bo lao ng) - X hi ha cc ri ro S gia tng chi tiu cng cn bt ngun t s thay i phong tc v t tng m cc nh kinh t gi l s x hi ha cc ri ro. ng l ra mi c nhn trong x hi phi c gng i ph vi mi ri ro bng cch phng nga, lo xa ca ring mnh, nhng do khng kh nng hoc khng nhn thc c y trch nhim, nn dn dn ngi ta chuyn sang vai nh nc. Ngha l chnh ph phi ng ra bo him, ph cp lng v ti phn phi cc gnh nng cho ton th x hi m bo mc sng ti thiu ca mi cng dn. V d nh vic chi tiu

cng c dng tr lng cho cng chc nh nc. Hin nay, tuy khu vc nh nc c lng tng i thp hn khu vc t nhn nhng cng chim n 40% tng thu nhn sch nh nc. Hay nh vic chnh ph bo tr cho tp on Vinashin th n khi tp on lm n tht thot, n 80000 t ng th chnh ph buc phi ra tay cu gip trnh vic ph sn. Do dn ti chi tiu cng tng ln. 2. S thay i quan nim tng qut v ti chnh cng - Do nhng thay i ca nn kinh t th trng trong tng giai on. S gia tng chi tiu cng c nh hng n s ti phn phi ngun lc gia khu vc cng v khu va t. L thuyt kinh t hc hin i cho rng nn kinh t mun pht trin n nh cn c s phi hp gia bn tay chnh ph v bn tay th trng trong qu trnh ti phn phi thu nhp. iu c ngha l, quy m chi tiu cng nn c s gii hn nht nh. Nhng gii hn quy m no th cho n nay cc nh kinh t cng cha a ra cu tr li chnh xc. Thay vo cc nh kinh t thng nu ra s gii hn chi tiu cng trn cc kha cnh: trong chi tiu cng c mt khon chi cn phi c tit kim v hn ch nh chi ph hnh chnh thun ty hoc nhng hot ng ca khu vc cng m s qun l khng hiu qu so vi hot ng ca khu vc t tng ng th nhng hot ng ny nn chuyn giao cho khu vc t. Bn cnh h cho rng s gii hn chi tiu cng cn linh hot theo chu k kinh t. Khi nn kinh t b suy thoi, cn tng chi tiu thc y kinh t pht trin; ngc li nn kinh t trong giai on hng thnh th cn phi ct gim quy m chi tiu cng. V d nh vic nn kinh t Vit Nam trong nhng nm gn y ang bc vo thi k kh khn, lm pht cao. Theo b ny, tng vn u t ton x hi nm 2011 c t
khong 870 nghn t ng, bng khong 34,7% GDP. Trong s , vn Ngn sch Nh nc (NSNN) v tri phiu chnh ph c t 220 nghn t ng, vn tn dng u t Nh nc c t 50 nghn t ng. Tng s vn ct gim, iu chuyn l 81.500 t ng, trong ngun vn ngn sch nh nc, tri phiu Chnh ph (TPCP) v x s kin thit ct gim, iu chuyn khong 9.452 t ng. S vn ct gim nu trn c iu chuyn cho cc d n hon thnh, cp bch cn y nhanh tin . Nh vic ct gim, iu chuyn, s d n hon thnh trong nm 2011 tng thm 1.053 d n. Tnh chung c nm 2011 c khong 4.400 d n hon thnh, a vo s dng. B K hoch v u t nhn nh, vn u t ton x hi gim nhiu so vi nm trc l do thc hin ch trng ch ng ct gim vn u t ca nh nc kim ch lm pht; mt khc cc doanh nghip gp nhiu kh khn, hiu qu kinh doanh thp nn gim u t hoc tm cch bo ton vn ch thi c.

Tuy nhin, ti k hp Quc hi va qua, Uy ban Ti chnh - Ngn sch nhn nhn khc: Chi u t phat trin vn vt d toan va tng 15,1% (23.000 ty ng) la mc tng kha cao, nu t trong bi canh ang thc hin chinh sach tai khoa tht cht, giam u t cng th vic tng chi ni trn l cha hp l. Ti hi ngh ang din ra, B K hoch v u t cho rng thc hin nghim tc ch trng tit kim chi tiu, ct gim 10% chi thng xuyn (tr cc khon lng v c tnh cht lng) vi tng s tin ct gim 3.857,7 t ng. Tuy nhin, v im ny Uy ban Ti chnh - Ngn sch nhn nhn, mc d ngh quyt 11 ca Chnh ph tp trung vao vic ct gim chi tiu cng, tit kim thm 10% chi thng xuyn, nhng tng s chi ngn sch vn vt d ton 9,7%. y la mc tng kha ln.

Cc nhn t nh hng ti chi tiu cng cng A. V pha cung hng ha cng cng 1. Bn thn ca chnh ph: S m rng hay thu hp s qun l ca chnh ph trong nn kinh t nh hng trc tip ti chi tiu trong khu vc cng. Khi x hi cng pht trin, cng nghip ha khng ngng gia tng th h thng cc mi quan h x hi, thng mi, php l trong nn kinh t ngy cng tr nn phc tp. Chnh ph s c mt v th mnh hn thit lp v vn hnh cc t chc gii quyt cc mi quan h phc tp . iu dn n s tng nhanh chi tiu cho khu vc cng cng cho lut php v duy tr trt t, cho giao thng v lin lc. 2. Chi ph cung cp hng ha cng cng: c nhng loi hng ha m chi ph cung cp ra n qu ln v gp nhiu ri ro v thi gian thu hi vn l rt ln khng th cung cp c nhn c m phi cung cp cng cng, do chi tiu cho khu vc cng cng tng theo. B. V pha cu hng ha cng cng 3. Thay i dn s: tc tng dn s thay i s nh hng n c cu dn s theo tui v nh hng ti cc khon chi tiu cho gio dc v y t. T s thay i dn s quyt nh n s thay i trong t trng chi tiu cng. Khi dn s

tng nhanh buc chnh ph phi xem xt vn m thm trng hc v u t thm c s vt cht p ng cho vic ging dy. Khi mt quc gia c c cu dn s gi th h phi ch nhiu ti vn y t, chm sc sc khe cho ngi gi. 4. Thay i cng ngh: cng vi s pht trin ca khoa hc cng ngh to ra nhiu loi hng ha hin i, t nhu cu v s thay i trong chi tiu cng gia tng ph hp vi s pht trin ny. V d nh s pht trin mnh ca cng nghip sn xut t to ra nhu cu rt ln v giao thng, h thng ng x c cht lng tt, rng ri, dn n chi tiu ca chnh ph cho ng x gia tng. 5. Thu nhp bnh qun theo u ngi: khi thu nhp bnh qun u ngi gia tng, xt trong khu vc cng, nhn chung tiu dng ca x hi cho nhng hng ha cng cng thit yu c th gim xung, cn tiu dng cho nhng hng ha cng cng cao cp nh cng vin, khu vui chi gi tr, gio dc cht lng cao s khng ngng gia tng. iu ny c th khng ng vi nhng quc gia pht trin v khi thu nhp tng h s tm n nhng hng ha c nhn cht lng cao. Nhng i v mt nc ang pht trin nh nc ta th vn ni trn vn ng. c bit khi thu nhp tng nhanh th cht lng gio dc ngy cng c quan tm, chi tiu cho gio dc s tng nhanh.
Theo bo co chi tiu cng, Vit Nam, u t bng ngun ngn sch nh nc ngy cng tng, hin ti chim khong 40% tng chi ngn sch nh nc. Do vy qun l u t cng l c bit quan trng. Trong , cc a phng c vai tr ngy cng ln trong chi tiu cng. T ch chi tiu khin s a phng t cn i c ngn sch hin tng t 5 ln 15 tnh thnh. Bo co chi tiu ca Chnh ph cng cho thy, t l chi cho gio dc, khoa hc cng ngh v giao thng l nhng ngnh c t l u t tng cao nht trong nhng nm gn y. Ngun chi cho gio dc v o to tng t 14% (nm 1997) ln 16,7% (nm 2003), khoa hc cng ngh tng t 1,3% ln 2,2 %, giao thng tng t 9,7% ln 13%. Tuy nhin, cc chuyn gia cng khuyn co nn p dng vic hc c ngy trn din rng, gim hc ph cho cc i tng c min gim, nng cao trnh gio vin cc a phng ngho nht v nng lng cho gio vin.

Lm pht thc s ang tr thnh mi quan tm hng u ca Chnh ph, doanh nghip v ngi dn. Theo s liu ca Tng cc Thng k, tnh n thng 4/2011, ch s gi tiu dng (CPI) ca Vit Nam tng ti 9,64%, cao hn mc tiu kim ch 7% m Quc hi thng qua u nm.

Lm pht ang tr thnh mi lo ngi ca ton x hi.

Nhn din v tnh hnh ny, ti bui giao lu trc tuyn mi y vi ch : Lm pht 2011: Nhn din v gii php, chuyn gia kinh t Hunh Th Du (thuc Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright) cho rng, trong thi gian qua, lm pht ca Vit Nam lun cao hn mt cch bt thng so vi cc nc trong khu vc. Trong khi cc nc ny nhn chung mc lm pht lun thp hn mc tng trng GDP (c th l hu ht u di 5%) t nm 2004 n nay, th lm pht Vit Nam lun cao hn tng trng GDP. ng Du ch ra rng, nguyn nhn c bn ca lm pht Vit Nam chnh l yu t tin t. Ni mt cch khc ngun vn khng c s dng hiu qu do: u t cng qu mc; s thin lch trong vic phn b vn khu vc doanh nghip; v cui cng l vic theo ui chnh sch n nh t gi ng tin trong bi cnh lm pht lun tng cao lm gim sc cnh tranh ca cc doanh nghip Vit Nam. Khng th ph nhn s cn thit ca u t cng song nh nc ch nn tham gia vo nhng lnh vc em li li ch ln cho c nn kinh t m t nhn khng c ng c lm hoc lm khng c hiu qu. Nhng trn thc t, nh nc tham gia qu nhiu vo cc hot ng kinh t v nhiu khi cn cnh tranh v chn ln khu vc t nhn. - ng Du nhn nh. Cng lin quan n u t cng, chuyn gia kinh t Nguyn nh Cung - Ph vin trng Vin Nghin cu v Qun l kinh t Trung ng b sung thm: Lm pht ca Vit Nam bt ngun t

m hnh tng trng v cch thc m chng ta s dng t c mc ch tng trng. Tng trng ca chng ta cho n nay ch yu vn da vo m rng u t, nhng u t nhn chung li km hiu qu, nht l u t nh nc. Hin tng la chn ngc khi li sut cao Theo nhn nh ca ng Du, li sut cao l kt qu ca lm pht cao v vic tht cht tin t ca Ngn Hng Nh nc. Li sut cao, u t s gim do vy s gim p lc tng gi trong trc mt. Tuy nhin, khi u t gim s dn n tng trng gim l tc ng trc tip ca li sut cao. y c mt vn cn quan tm l hin tng la chn ngc v ri ro o c (tm l li) khi li sut b y ln cao. Theo ng Du, khi li sut cao, nhng hot ng kinh doanh thng thng vi sut sinh li km, ri ro va phi khng th i vay c v sut sinh li khng b p c chi ph li vay. Ch nhng khon i vay c ri ro cao km vi sut sinh li cao mi c th vay c. Hin tng ny gi l la chn ngc. Hn th, i vi nhng ngi i vay, do li sut cao, c th b p c chi ph li vay nn ngi ta c xu hng u t vo cc hot ng kinh doanh ri ro cao hn mong c c mt sut sinh li tng ng. Nu vng xoy trn c tip tc th cui cng hu ht cc khon vay u l nhng khon vay c ri ro hay khng tr c n cao. Hu qu l n xu ngn hng cao v n mt lc no cc ngn hng c th mt thanh khon ko theo ton h thng sp do hiu ng dy chuyn. Do vy, song song vi vic ci thin mi trng kinh doanh th vic duy tr mc tng gi hay lm pht thp l vn ct li i vi mt nn kinh t v l mt trong nhng nhim v u tin hng u ca chnh ph. Theo ng Nguyn nh Cung, trong nm nay, nu Chnh ph kin tr tht cht ti kha v tin t th nguyn nhn cu ko (do m rng chnh sch ti kha v tin t) lm pht s dn c loi tr. Tuy vy, nu khng khi ng trn thc t qu trnh ti c cu kinh t, chuyn i m hnh tng trng da ch yu vo nng cao nng sut, hiu qu v nng lc cnh tranh ca nn kinh t th nguyn nhn su xa ca lm pht vn cn nguyn, v nguy c lm pht do cu ko s quay tr li.