M U Trong lch s dng nc v gi nc ca dn tc ta, Cch mng Thng Tm l mt trong nhng trang s v vang nht, chi li nht, l mt trong

nhng bc ngot v i nht. Cch mng Thng Tm p tan ch pht xt Nht trong 5 nm, p tan ch thng tr ca thc dn Php trong 87 nm, lt ch phong kin my nghn nm, a dn tc Vit Nam bc vo k nguyn mi, k nguyn c lp t do, nhn dn lm ch t nc. Ln u tin trong lch s, nhn dn ta t ngi n l tr thnh ngi lm ch t nc, lm ch vn mnh ca mnh. ng ta t mt ng hot ng khng hp php tr thnh mt ng lnh o chnh quyn trong c nc. y l mt cuc i i ca nhn dn ta trong lch s. Cch mng Thng Tm sng to ra nhng kinh nghim qu bu ng gp vo kho tng l lun cch mng dn tc, dn ch, mt nc thuc a, na phong kin, to ra th v lc mi cho hai cuc khng chin chng Php v chng M sau ny. Mt trong nhng kinh nghim qu bu cho n nay vn cn nguyn gi tr l vn thi c v vic ch o nm bt thi c kp thi ca ng. hiu r thm bi hc kinh nghim qu bu trn, chng ta nghin cu ti tiu lun Vn thi c v vic ch o nm bt thi c ca ng trong Cch mng Thng Tm nm 1945.

NI DUNG 1. HON CNH LCH S TRC CCH MNG THNG TM NM 1945 1.1. Tnh hnh th gii v trong nc 1.1.1. Tnh hnh th gii Ngy 1-9-1939, pht xt c tn cng Ba Lan. Chin tranh th gii th II bng n. T thng 4-1940 n u nm 1941, pht xt c chim v t ch thng tr ln hu ht cc nc Ty u v ng u t bn ch ngha. Nht Bn m rng chim ng Trung Quc, tin xung ng Nam . Ngy 22-6-1941, qun pht xt c tn cng Lin X. Ngy 8-12-1941, Nht bt ng tin cng cng Trn Chu qun o Hawoai (M), chin tranh lan sang chu -Thi Bnh Dng. T khi pht xt c tn cng Lin X, tnh cht chin tranh quc chuyn thnh cuc chin tranh gia cc lc lng dn ch do Lin X lm tr ct vi cc lc lng pht xt do c cm u. 1.1.2. Tnh hnh trong nc Chin tranh th gii th hai nh hng mnh m v trc tip n nc ta. Chnh ph phn ng Php thi hnh mt lot cc bin php n p lc lng dn ch trong nc v phong tro cch mng thuc a. ng Dng, thc dn Php thng tay n p phong tro cch mng ca nhn dn ta, tp trung lc lng nh vo ng Cng sn ng Dng. Thc hin chnh sch kinh t ch huy tng cng v vt sc ngi, sc ca phc v chin tranh, bt lnh sang Php lm bia n. Li dng s tht th ca Php ng Dng, thng 9-1940 Nht Bn cho qun xm lc ng Dng, Php nhanh chng u hng v dng ng Dng cho Nht. Chu cnh mt c hai trng i sng ca nhn dn Vit Nam lm vo cnh ngt ngt v chnh tr, bn cng v kinh t. Mu thun gia dn tc Vit Nam vi Php, Nht v tay sai phn ng ngy cng tr nn gay gt hn bao gi ht.
2

1.2. Nhn nh v ch trng ca ng Do sm d bo c chin tranh th gii th hai s n ra nn ng ta khng b bt ng v cuc chin tranh ny. Trong thi k 1936-1939, ng c mt s ch trng, hot ng thch hp khi chin tranh bng n. Hi ngh Ban Chp Hnh Trung ng ng ln th 8 (t ngy 10 n ngy 19 thng 5-1941) khng nh nhim v ch yu trc mt ca cch mng l gii phng dn tc. Trn c s nhn nh kh nng din bin ca Chin tranh th gii ln th hai v cn c vo tnh hnh c th trong nc, Ban Chp Hnh Trung ng ng quyt nh chuyn hng ch o chin lc nh sau: Mt l, t nhim v gii phng dn tc ln hng u. Tm gc khu hiu nh a ch, chia rung t cho dn cy thay bng khu hiu tch thu rung t ca quc v Vit gian chia cho dn cy ngho chia li rung t cho cng bng, gim t, gim tc. Hai l, gii quyt vn dn tc trong khun kh tng nc ng Dng. Vit Nam, Trung ng ng quyt nh thnh lp Mt trn Vit Nam c lp ng minh (Vit Minh) thu ht mi ngi dn yu nc khng phn bit thnh phn, la tui, on kt bn nhau ng cu T quc, cu ging ni. Ba l, quyt nh phi xc tin ngay cng tc khi ngha v trang, coi y l nhim v trng tm ca ng trong giai on hin ti. khi ngha v trang i n thng li cn phi pht trin lc lng cch mng, tin hnh xy dng cn c a cch mng. Ch trng cng tc o to cn b, nng cao nng lc t chc v lnh o ca ng, y mnh cng tc vn ng qun chng. 2. TNG KHI NGHA GINH CHNH QUYN, CCH MNG THNG TM THNH CNG 2.1. Pht ng Cao tro khng Nht cu nc v y mnh khi ngha tng phn u nm 1945, Chin tranh th gii th hai i vo giai on kt thc. Qun ng minh chun b tin vo ng Nam . Pht xt Nht lm
3

vo tnh trng nguy khn. Ngy 9-3-1945, Nht n sng lt Php trn ton ci ng Dng, Php chng c rt yu t v nhanh chng u hng. Ngy 12-3-1945, Ban Thng v Trung ng ra Ch th Nht Php bn nhau v hnh ng ca chng ta. Ni dung ch yu ca Ch th : Ch th nhn nh Nht o chnh Php s to ra mt cuc khng hong chnh tr su sc, nhng iu kin khi ngha cha thc s chn mui, tuy nhin n s lm cho nhng iu kin tng khi ngha mau chng chn mui. Ch th xc nh k th l Nht, a ra khu hiu nh ui pht xt Nht. ng thi ch trng pht ng cao tro khng Nht cu nc lm tin cho khi ngha. Phng chm u tranh l pht ng chin tranh du kch, gii phng tng vng, m rng cn c a Ch th cng d bo thi c ca cch mng: Qun ng minh vo ng Dng nh Nht, qun Nht ko ra mt trn ngn cn qun ng minh pha sau s h; Cch mng Nht bng n, chnh quyn cch mng ca nhn dn Nht c thnh lp hoc Nht b mt nc nh Php nm 1940 v qun i vin chinh Nht mt tinh thn. Cao tro khng Nht cu nc thu c nhng kt qu quan trng, l tin trc tip a ti thng li ca tng khi ngha ginh chnh quyn thng 8-1945. T gia thng 3-1945 tr i, Cao tro khng Nht cu nc din ra rt si ni, mnh m v phong ph v ni dung, hnh thc. Thng 3/1945 t chnh tr nh giam Ba T khi ngha, i du kch Ba T ra i. y l lc lng v trang cch mng u tin do ng t chc v lnh o min Trung. ch o phong tro, Hi ngh qun s cch mng Bc K c triu tp (5/1945) quy nh thng nht cc lc lng v trang, pht trin lc lng bn v trang. ng thi, y mnh chin tranh du kch, xy dng
4

7 chin khu trong c nc: Trn Hng o, L Li, Hong Hoa Thm, Quang Trung Bc K; Trng Trc, Phan nh Phng Trung K; Nguyn Tri Phng Nam K. Thng 5/1945, H Ch Minh v Tn Tro, Tuyn Quang. Ngy 4/6/1945 theo ch th ca Ngi Khu gii phng c thnh lp gm Cao-Bc-LngThi-Tuyn-H v mt s vng ph cn. Khu gii phng tr thnh cn c a chnh ca cch mng c nc v l hnh nh thu nh ca nc Vit Nam mi. ng Bng Bc B v Bc Trung B, phong tro ph kho thc gii quyt nn i li cun hng triu qun chng tham gia bin thnh cuc khi ngha tng phn din ra nhiu a phng. Trong thi gian ngn, ng ng vin c hng triu qun chng tin ln trn tuyn cch mng. 2.2. Tng khi ngha ginh chnh quyn trong c nc, Cch mng Thng Tm thnh cng Chin tranh th gii th hai kt thc, thng li thuc v phe ng minh, pht xt c u hng ng minh khng iu kin (9-5-1945), pht xt Nht i gn n ch tht bi hon ton, chnh ph thn Nht Trn Trng Kim hoang mang cc . Tnh th cch mng trc tip xut hin. Qun i cc nc quc vi danh ngha ng minh chun b vo ng Dng tc v kh qun Nht. Vn ginh chnh quyn c t ra nh mt cuc chy ua nc rt vi qun ng minh. Ngy 13-8-1945, Hi ngh ton quc ca ng Cng sn ng Dng hp ti Tn Tro. Hi ngh nhn nh iu kin khi ngha chn mui, ng ch trng lnh o ton dn tng khi ngha ginh chnh quyn trc khi qun ng minh vo ng Dng. Hi ngh cng quyt nh nhng vn quan trng v chnh sch i ni, i ngoi sau khi ginh chnh quyn. Ngy 16-8-1945, i hi Quc dn hp ti Tn Tro, tn thnh quyt nh tng khi ngha ca ng Cng sn ng Dng, lp U ban dn tc gii
5

phng do H ch Minh lm Ch tch. Ngay sau i hi Quc dn, H Ch Minh gi th ku gi ng bo c nc: gi quyt nh vn mnh dn tc ta n. Ton quc ng bo hy ng ln em sc ta m t gii phng cho ta. Di s lnh o ca ng, hn 20 triu nhn dn ta nht t vng dy khi ngha ginh chnh quyn. T ngy 14-8-1945, Gii phng qun tin cng cc n Nht Cao Bng, Bc Cn, Thi Nguyn, Tuyn Quang, Yn Bi. Ngy 18-8-1945, nhn dn cc tnh Bc Giang, Hi Dng, Phc Yn, Thi Bnh, Thanh Ho, H Tnh, Qung Nam v Khnh Ha ginh chnh quyn tnh l. Ngy 19-8-1945, ginh chnh quyn Th H Ni. Ngy 23-81945, khi ngha ginh chnh quyn Hu. Ngy 25-8-1945 qun Nht Si Gn tht th. Ngy 28-8-1945, ta ginh chnh quyn trong c nc. U ban dn tc gii phng tuyn b t ci t thnh Chnh ph Lm thi nc Vit Nam dn ch cng ho. Ch trong vng 15 ngy (t 14 n 28-8-1945) cuc Tng khi ngha thnh cng trn c nc, chnh quyn v tay nhn dn. Ngy 30-8-1945 vua Bo i thoi v v giao np n, kim, o bo cho i din Chnh ph Lm thi nc Vit Nam dn ch cng ho. Ngy 2-9-1945, ti qung trng Ba nh, H Ch Minh thay mt Chnh ph Lm thi c Tuyn ngn c lp, tuyn b vi nhn dn ta v th gii s ra i ca nc Vit Nam dn ch cng ha c lp, t do v khng nh quyt tm st ton th dn tc Vit Nam quyt em tt c tinh thn v lc lng, tnh mng v ca ci gi vng quyn t do, c lp y. 3. KT QU, NGHA, NGUYN NHN THNG LI V BI HC KINH NGHIM CA CCH MNG THNG TM NM 1945 3.1. Kt qu v ngha ca Cch mng Thng Tm Thng li ca Cch mng Thng Tm p tan xing xch n l ca ch ngha quc trong hn 80 nm, chm dt s tn ti ca ch phong kin my nghn nm v ch thng tr ca pht xt Nht. Nh nc Vit Nam
6

Dn ch Cng ho ra i, nhn dn Vit Nam t thn phn n l tr thnh ngi t do, ngi lm ch vn mnh ca mnh. ng Cng sn ng Dng t ch phi hot ng b mt khng hp php tr thnh mt ng cm quyn v hot ng cng khai. Thng li ca Cch mng Thng Tm nng cao lng t ho dn tc, li nhng bi hc kinh nghim qu cho phong tro u tranh ginh c lp v ch quyn. Cch mng Thng Tm thng li chc thng mt khu quan trng trong h thng thuc a ca ch ngha quc, m u thi k sp v tan r ca ch ngha thc dn c. Chng minh cho tnh ng n ca ch ngha Mc-Lnin v nhng sng to ca H Ch Minh v cch mng gii phng dn tc thuc a. Ch tch H Ch Minh ni: Chng nhng giai cp lao ng v nhn dn Vit Nam ta c th t ho, m giai cp lao ng v nhng dn tc b p bc ni khc cng c th t ho rng: ln ny l ln u tin trong lch s cch mng ca cc dn tc thuc a v na thuc a, mt ng mi 15 tui lnh o cch mng thnh cng, nm chnh quyn ton quc. 3.2. Nguyn nhn thng li ca Cch mng Thng Tm Th nht, k th trc tip ca nhn dn ta l pht xt Nht b Lin X v qun ng minh nh bi, qun i Nht ng Dng mt ht tinh thn chin u, Chnh ph Trn Trng Kim ru r. ng Cng sn ng Dng chp thi c pht ng tng khi ngha ginh thng li mau chng, t mu. Th hai, c s lnh o sng sut v ng n ca ng ta, ca H Ch Minh vi ng li cch mng ng n, dy kinh nghim, on kt, thng nht, nm bt ng thi c, kin quyt, khn kho. Th ba, dn tc ta c truyn thng yu nc, anh hng bt khut, on kt v thng nht trong Mt trn Vit Minh.
7

Th t, qun chng c qu trnh chun b u tranh lu di (15 nm), c tp dt qua ba cao tro cch mng rng ln, to thnh lc lng chnh tr hng hu c lc lng v trang lm nng ct. 3.3. Bi hc kinh nghim ca Cch mng Thng Tm Mt l, ging cao ngn c c lp dn tc, kt hp ng n hai nhim v chng quc v chng phong kin. Hai l, ton dn ni dy trn nn tng khi lin minh cng-nng. Ba l, li dng mu thun trong hng ng k th. Bn l, kin quyt dng bo lc cch mng p tan b my Nh nc c, lp ra b my Nh nc ca nhn dn. Nm l, nm vng ngh thut khi ngha, ngh thut chn ng thi c. Su l, xy dng mt ng Mc-Lnin sc lnh o tng khi ngha ginh chnh quyn. 3.4. Vn thi c v vic ch o nm bt thi c ca ng trong Cch mng Thng Tm nm 1945 Mt trong nhng bi hc kinh nghim qu bu ca Cch mng Thng Tm nm 1945 l ngh thut chn ng thi c. ng ta khng th ng ch i thi c n ri mi hnh ng m ch ng d bo thi c s n cn c vo tnh hnh th gii lc by gi Chin tranh th gii th hai i vo giai on kt thc. Qun ng minh chun b tin vo ng Nam . Pht xt Nht lm vo tnh trng nguy khn. Qun ng minh s vo ng Dng tc v kh qun Nht. Qun Nht tuy suy yu nhng cng s ko qun ra mt trn nh qun ng minh s l s h bn trong. y chnh l thi c v cng thun li nhn dn ta ni dy tng khi ngha ginh chnh quyn. ng ch trng khng c nng vi, khi thi c cha n th khng c hnh ng. Khi Nht o chnh Php ngy 9-3-1945, ng nhn nh Nht o chnh Php s to ra mt cuc khng hong chnh tr
8

su sc, nhng iu kin khi ngha cha thc s chn mui v ta cha c s chun b y v lc lng cng nh cc iu kin cn thit khc cho tng khi ngha. Qun pht xt Nht va o chnh Php cn rt mnh, nu ta pht ng khi ngha vo lc ny khng th ginh thng li. V vy, ng ch trng khng pht ng tng khi ngha m tp trung chun b mi mt ch i thi c tht s chn mui mi pht ng tng khi ngha. Tht bi ca cuc khi ngha Nam K (ngy 23/11/1940) chng minh nhn nh ca ng l hon ton ng n, khi thi c cha chn mui th khi ngha khng th ginh thng li. Tuy nhin, khi thi c chn mui n th phi nhanh chng chp ly thi c khng c chm tr. Khi chin tranh th gii ln th hai i n hi kt thc, pht xt c u hng qun ng minh khng iu kin, pht xt Nht i gn n ch tht bi hon ton. Qun i cc nc quc vi danh ngha ng minh chun b vo ng Dng tc v kh qun Nht. Vn ginh chnh quyn c t ra nh mt cuc chy ua nc rt vi qun ng minh. Li dng lc qun Nht v qun ng minh nh nhau, ng pht ng nhn dn ta ni dy tng khi ngha ginh chnh quyn trong c nc trc khi qun ng minh vo chim ng ng Dng. Nu ta khng nhanh chng chp ly thi c thun li y pht ng tng khi ngha m n khi qun ng minh vo ng Dng tc v kh qun Nht mi khi ngha th rt kh thm ch khng th ginh thng li v lc qun Php s theo chn qun ng minh tr li chim ng ng Dng trong khi lc lng cch mng lc by gi cha mnh i u vi qun Php. Trong giai on hin nay, t nc ta ang bc vo giai on hi nhp kinh t th gii. Trong iu kin mi, chng ta s c nhiu thi c pht trin kinh t ca t nc nhng cng t ra cho chng ta nhiu kh khn th thch.
9

iu ny i hi ng ta phi nhanh chng nm bt thi c pht trin kinh t t nc nhng cng phi ht sc thn trng, khng c ch quan nng vi hi nhp kinh t th gii khi chng ta cha cc iu kin cn thit. Ngy 11/01/2007, tranh th thi c thun li, hu ht cc quc gia u ng h, Vit Nam gia nhp t chc thng mi th gii (WTO). Tuy nhin, khi gia nhp WTO chng ta cng khng vi v thc hin y cc quy nh ca WTO m ch cam kt tng bc thc hin cc quy nh cc doanh nghip trong nc c thi gian chun b cc iu kin cho qu trnh hi nhp. Nh vy, bi hc v vn thi c v vic ch o nm bt thi c ca ng trong Cch mng Thng Tm nm 1945 cho n nay vn cn nguyn gi tr.

10

KT LUN Cch mng Thng Tm nm 1945 thnh cng p tan ch thng tr ca thc dn Php trong 87 nm, lt ch phong kin my nghn nm, a dn tc Vit Nam bc vo k nguyn mi, k nguyn c lp t do, nhn dn lm ch t nc. Ln u tin trong lch s, nhn dn ta t ngi n l tr thnh ngi lm ch t nc, lm ch vn mnh ca mnh. ng ta t mt ng hot ng khng hp php tr thnh mt ng lnh o chnh quyn trong c nc. y l mt cuc i i ca nhn dn ta trong lch s. Cch mng Thng Tm nm 1945 sng to ra nhng kinh nghim qu bu ng gp vo kho tng l lun cch mng dn tc, dn ch, mt nc thuc a, na phong kin, to ra th v lc mi cho hai cuc khng chin chng Php v chng M sau ny. Mt trong nhng kinh nghim qu bu cho n nay vn cn nguyn gi tr l vn thi c v vic ch o nm bt thi c kp thi ca ng. Khi thi c cha n th khng c hnh ng, khi thi c chn mui n th phi nhanh chng chp ly thi c khng c chm tr.

11

DANH MC TI LIU THAM KHO 1. Gio trnh Lch s ng cng sn Vit Nam - NXB Chnh tr quc gia H Ni - nm 2008. 2. ng cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X - NXB Chnh tr quc gia - H Ni - nm 2007. 3. ng cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI - NXB Chnh tr quc gia - H Ni - nm 2011. 4. Gio trnh ng li cch mng ca ng cng sn Vit Nam ca Trng i hc Khoa hc x hi v nhn vn TP HCM. 5. H Ch Minh, Ton tp - NXB Chnh tr quc gia - H Ni - nm 2000. 6. Ti liu truy cp t Internet.

12