u t pht trin nui trng thu sn Vit Nam - thc trng v gii php I. QUAN IM PHT TRIN 1.

Pht trin thy sn thnh mt ngnh sn xut hng ha, c thng hiu uy tn, c kh nng cnh tranh cao trong hi nhp kinh t quc t, trn c s pht huy li th ca mt ngnh sn xut - khai thc ti nguyn ti to, li th ca ngh c nhit i, chuyn ngh c nhn dn thnh ngh c hin i, to s pht trin ng b, ng gp ngy cng ln vo s pht trin kinh t - x hi t nc, thc hin thng li Ngh quyt Hi ngh ln th t Ban Chp hnh Trung ng ng Kha X v Chin lc Bin Vit Nam n nm 2020, a nc ta tr thnh quc gia mnh v bin v giu ln t bin. 2. Tip tc chuyn dch c cu kinh t v c cu lao ng cng vi qu trnh cng nghip ha, hin i ha ngh c, gn vi vic t chc li sn xut ngnh thy sn tt c cc lnh vc: khai thc, nui trng, c kh hu cn dch v v ch bin thy sn theo chui gi tr sn phm t sn xut nguyn liu n ch bin tiu th, nhm nng cao hiu qu ti u cho sn phm thy sn Vit Nam. Hnh thnh cc trung tm ngh c ln Vnh Bc b, duyn hi min Trung, ng Nam b, Ty Nam b gn vi cc ng trng trng im. 3. Nng cao mc sng, iu kin sng ca cng ng ng dn v o to bi dng ngun nhn lc cho ngh c va l mc tiu va l ng lc pht trin thy sn. Xc nh nng, ng dn v doanh nghip l ch th chnh ca sn xut thy sn, ng thi to s gn kt li ch gia nng dn, ng dn v doanh nghip l khu t ph trong qu trnh i mi ngnh thy sn. Tip tc b tr, sp xp li dn c v gi gn, pht huy bn sc vn ha lng c l yu cu quan trng trong qu trnh xy dng nng thn mi, nhm gp phn thc hin thng li Ngh quyt Hi ngh ln th 7 Ban Chp hnh Trung ng ng Kha X v nng nghip, nng dn v nng thn. 4. Pht trin thy sn theo hng cht lng v bn vng, trn c s gii quyt hi ha mi quan h gia nng cao gi tr gia tng vi m bo cht lng, v sinh an ton thc phm, bo v mi trng, bo v v pht trin ngun li v an sinh x hi; ch ng thch ng vi tc ng ca in i kh hu; ng thi kt hp cht ch gia pht trin thy sn vi gp phn bo v ch quyn quc gia v an ninh quc phng trn cc vng bin. 5. Nng cao nng lc qun l nh nc v thy sn trn c s tip cn khoa hc v qun l tng hp ngh c c s tham gia ca cng ng v mi quan h tng h vi cc ngnh kinh t khc nhm pht trin thy sn v x hi ngh c bn vng. II. MC TIU N NM 2020 1. Ngnh thy sn c n c cng nghip ha - hin i ho v tip tc pht trin ton din theo hng bn vng, thnh mt ngnh sn xut hng ha ln, c c cu v cc hnh thc t chc sn xut hp l, c nng sut, cht lng, hiu qu, c thng hiu uy tn, c kh nng cnh tranh cao v hi nhp vng chc vo kinh t th gii. ng thi tng c nng cao trnh

 dn tr, i sng vt cht v tinh thn ca ng dn, gn vi bo v mi trng sinh thi v quc phng, an ninh vng bin, o ca T quc. 2. inh t thy sn ng gp 30 - 35 GDP trong khi nng - lm - ng nghip, tc tng gi tr sn xut ngnh thy sn t 8 - 10 /nm. im ngch xut khu thy sn t 8 - 9 t USD. Tng sn lng thy sn t 6,5 - 7 triu tn, trong nui trng chim 65 - 70 tng sn lng. 3. To vic lm cho 5,0 triu lao ng ngh c c thu nhp nh qun u ngi cao gp 3 ln so vi hin nay; trn 40 tng s lao ng ngh c qua o to. Xy dng cc lng c ven bin, hi o thnh cc cng ng dn c giu truyn thng tng thn, tng i, c i sng vn ha tinh thn m n sc ring. III. NH HNG PHT TRIN 1. nh hng pht trin theo lnh vc a) Khai thc v bo v ngun li thy sn Tp trung nghin cu iu tra ngun li, d o ng trng phc v khai thc hi sn; pht trin ngun nhn lc c cht lng cao cho cc hot ng nghin cu ngun li v t chc khai thc hi sn trn bin. T chc li sn xut khai thc hi sn trn bin, trn c s c cu li tu thuyn, ngh nghip ph hp vi cc vng bin, tuyn bin, vi mi trng t nhin, ngun li hi sn. Xy dng c ch qun l ph hp nh hng khai thc, bo tn v pht trin ngun li hi sn trn bin, tng cng s tham gia ca cng ng. i mi v ng dng khoa hc cng ngh trong khai thc thy sn, bo qun sn phm gim tn tht sau thu hoch. Cng c v pht trin cc m hnh t chc sn xut khai thc hi sn nh: t i sn xut, hp tc x, cc hnh thc kinh t tp th, lin doanh, lin kt, cc m hnh hu cn dch v tiu th sn phm trn bin. i mi xy dng cc hp tc x v lin minh hp tc x ngh c theo hng tht s v li ch ca ng dn, o v mi trng sinh thi bn vng, gn kt cng ng, pht trin v n nh x hi vng bin v hi o. Hnh thnh mt s doanh nghip, tp on ln mnh hot ng khai thc hi sn a v hp tc khai thc vin dng vi cc nc trong khu vc. Hin i ha cng tc qun l ngh c trn bin, c bit sm hon thin h thng thng tin tu c nhm ch ng cnh o, kp thi ng ph vi cc tai nn, ri ro trn bin, cu h cu nn. Tng cng bo v, h tr m bo an ton cho ng dn hot ng trn bin. Xy dng lc lng kim ng mnh o v ngun li gn vi o v ng dn v quc ph ng an ninh trn bin v hi o. Cng c, pht trin ngnh c kh ng, sa tu c, c l trnh ph hp chuyn nhanh cc tu c v g sang v thp, vt liu mi, pht trin cng nghip ph tr phc v ngnh c kh tu c, cc ngnh sn xut li si, ng c phc v khai thc gn vi u t nng cp, hin i ha cc

cng c, bn c, cc khu neo u trnh tr bo, cc khu hu cn dch v ngh c ven bin v trn cc hi o. Nghin cu v chuyn giao khoa hc k thut trong ngh khai thc hi sn. Xy dng v pht trin h thng khu bo tn bin v khu bo tn vng nc ni a, nhn rng cc m hnh qun l c s tham gia ca cng ng, an hnh c ch chnh sch qun l ph hp; thc hin vic th cc ging thy sn m bo cht lng ra bin v cc thy vc ni a theo ma v phc hi, ti to v pht trin ngun li thy sn. Xy dng v thit lp c ch, chnh sch qun l khai thc ni a t iu tra ngun li trn cc lu vc sng, sui, h n qun l khai thc gn vi bo v ngun li thy sn, bo v mi trng. Chng nh t bt hp php, hy dit ngun li. b) Nui trng thy sn - i vi vng nc ngt: n nh din tch nui cc loi c truyn thng trn cc vng nng thn, min ni, vng su, vng a tng ngun thc phm, to vic lm, tng thu nhp cho cc h gia nh nng dn, ng bo min ni, gp phn thit thc a i gim ngho. Khng ngng i mi c cu, nng cao cht lng cc i tng nui, cc ging thy c sn (ln, ch, baba, tm cng xanh, c chnh, r phi, ) v cc ging thy sn mi (c nc lnh, c cnh ) phc v xut khu, du lch v th trng ni a. Tp trung trin khai p dng tiu chun Glo alGAP i vi sn xut c tra cng nghip vng ng bng sng Cu Long. - i vi vng nc l: Tip tc pht trin mnh nui trng cc i tng thy sn to sn phm ch lc theo nhu cu ca th trng, ph hp vi iu kin ca tng vng sinh thi phc v xut khu. Hnh thnh cc vng nui cng nghip tp trung c quy m din tch ln theo tiu chun GAP ph hp vi tng th trng, to sn lng hng ha ln phc v xut khu v tiu th trong nc cc khu vc ng bng sng Hng, ven bin min Trung v ng bng sng Cu Long, gn vi truy xut ngun gc, xy dng thng hiu thy sn uy tn, cht lng cao. Duy tr, pht trin cc hnh thc nui hu c (nui sinh thi), nui qung canh ci tin cc vng bi bi, m ph, rng ngp mn va to sn phm xut khu cht lng cao, va bo v mi trng sinh thi v ngun li thy sn. - i vi nui nc mn: Pht trin nui bin thnh mt lnh vc sn xut quy m cng nghip to khi lng sn phm ln phc v xut khu, du lch v tiu th ni a. Hon chnh quy hoch, cng b quy hoch cc vng nui bin tp trung: trn bin, ven cc hi o v bin ven b; quy hoch v c k hoch pht trin cc ging hi sn phc v ngh nui bin, to sn phm hng ha ln (gip xc, nhuyn th, c), sm hnh thnh cc nhm i tng

ch lc c xut x ngun gc, c thng hiu uy tn trn th trng. Tp trung pht trin nhanh, mnh cc i tng c th trng tt, c truyn thng, c thng hiu, ch ng sn xut ging v quy trnh sn xut nh: nhuyn th hai mnh v (ven bin Bc B v ng bng sng Cu Long), trai ngc (C T, Ph Quc), tu hi (Ct B, Qung Ninh), o ng (Bch Long V), tm hm (Ph Yn, Khnh Ha), c hng, s ip (ven in min Trung), c cu ( Nng), c gi, c m (Hi Phng, Vng Tu, Cn o) ng thi, y mnh nghin cu, sn xut thy sinh vt cnh cung cp cho th trng trong nc, du lch v tin ti xut khu. T chc cc m hnh nui bin ph hp nh: m hnh qun dn kt hp nui bin ven cc o v qun o Trng Sa, Ty, Bch Long V, C T; m hnh u t t nhn; m hnh lin doanh, lin kt gia cc thnh phn kinh t. p dng cc tiu chun k thut v cng ngh tin tin, cng ngh cao vo sn xut ging, tp trung ngun lc to ngun ging sch bnh, trc ht i vi tm s, tm chn trng v c tra. Tng cng qun l nh nc qun l nghim ngt cht lng con ging, h thng sn xut, lu thng, tiu th ging thy sn. Tip tc tp trung u t cho cc Trung tm quc gia ging thy sn, cc trung tm ging thy sn cp I v vng sn xut ging tp trung Nam Trung b. c) Ch bin v tiu th sn phm thy sn R sot li quy hoch cc nh my ch bin thy sn xut khu, gn kt cht ch cc c s ch bin vi vng sn xut nguyn liu v c s dch v hu cn (cc cng c, bn c). y mnh pht trin theo chiu su v a dng ha sn phm ch bin, tng t l gi tr gia tng trong mi sn phm thy sn. Gi vng th phn trn cc th trng ln (EU, Nht, Hoa K, Nga), ng thi khng ngng m rng th trng tng th phn trn cc th trng tim nng khc (Trung Quc, Hn Quc, Trung ng, Canada, c, cc nc ng u, Trung M v Nam M,). Bn cnh , cng c v pht trin ch bin thy sn ni a, m rng th trng trong nc trn c s a dng ha cc sn phm ph hp vi th hiu tiu dng ca ngi Vit Nam. T chc sn xut thy sn lin hon theo chui gi tr sn phm. Thc hin vic truy xut ngun gc v xy dng thng hiu cc sn phm thy sn, nht l cc sn phm c li th cnh tranh cao ca Vit Nam. Hnh thnh h thng knh phn phi sn phm thy sn trong v ngoi nc. T chc li sn xut, xy dng mi quan h lin kt, chia s li ch gia cc doanh nghip, ngi sn xut, nh khoa hc nhm to mi trng thun li nng cao hiu qu sn xut. c bit ch trng vic quy hoch, t chc li cc c s ch bin thc n, ch phm sinh hc, thuc th y phc v nui trng thy sn, m bo cht lng, an ton v sinh thc phm, bo m hi ha li ch gia cc cng on trong chui gi tr ca qu trnh sn xut thy sn, ng thi to s

cng bng gia cc thnh phn kinh t v gia cc lc lng lao ng tham gia sn xut thy sn. d) C kh ng sa tu thuyn v dch v hu cn ngh c Tp trung u t cng c pht trin ng b cng nghip c kh, ng, sa tu c; sn xut ph tr gn vi xy dng c s h tng dch v hu cn phc v khai thc, nui trng v ch bin thy sn. u tin u t pht trin c s h tng v dch v hu cn ng b trn bin, cc vng hi o, nhng vng sn xut tp trung Vnh Bc b, ng bng sng Hng, Bc, Nam Trung b, ng Nam b, ng bng sng Cu Long, Ty Nam b. y mnh nghin cu ng dng cng ngh tin tin vo sn xut v tu, my tu, ng c; thit b thng tin, cc cng c, thit b phc v nui trng, ch bin v dch v ngh c. 2. nh hng pht trin theo vng a) Vng ng bng sng Hng Pht trin nui cng nghip nhng khu vc c iu kin thun li, ng thi pht huy ngh c nc ngt, nc l truyn thng. Duy tr, n nh quy m din tch nui nc ngt, nc l. Pht huy li th vng ng bng, vng bi bi xy dng cc m hnh nui hu c (nui sinh thi). Kt hp m hnh nui theo h gia nh, t hp tc, hp tc x vi m hnh nui quy m trang tri. Pht trin nui bin vng bin o Ct B v Bch Long V, nhuyn th hai mnh v ven bin ca cc tnh. u t cng c duy tr, pht trin vng chuyn canh trng rau cu v pht trin ngh nui thy sinh vt cnh, c bit c cnh bin gn vi du lch v xut khu. i tng nui trng chnh ca vng l cc loi c nc ngt truyn thng, thy c sn nc ngt, c r phi, nhuyn th, tm bin, rong bin, cua bin, c bin, Chuyn dch mnh hot ng khai thc gn b ra xa b. Khn trng chuyn mt b phn ln lao ng khai thc hi sn ven b sang hot ng cc ngnh ngh khc nh du lch, nui trng thy sn, i mi c cu i tu khai thc, ngh khai thc (gim ngh li ko, tng ngh vy, r, cu khi ), chuyn i loi hnh v tu t g sang v thp v cc loi vt liu mi khc. o to ngh cho ng dn, thuyn trng, my trng nng lc hot ng di ngy trn bin. Ng trng khai thc chnh Bch Long V v di chuyn ra vng bin Nam Vnh Bc b v gia Bin ng, gn hot ng khai thc hi sn vi bo v an ninh quc phng vng bin. u t nng cp h thng nh my ch bin thy sn, cc c s cng nghip c kh ng, sa tu c, cc c s h tng hu cn dch v, hnh thnh Trung tm dch v hu cn ngh c ng b ven bin ti Hi Phng - Ct B - Bch Long V phc v cho hot ng thy sn trong vng. Bo tn, pht trin thng hiu nc mm Ct Hi v xy dng cc lng ngh, lng c ven bin vn minh, giu bn sc ngh c nc ta.

Xy dng, pht trin cc khu bo tn bin v ni a. u t nng cp trng Cao ng thy sn thnh trng i hc thy sn ti Hi Phng. b) Bc Trung b v duyn hi min Trung Tip tc duy tr pht trin nui trng thy sn nc l khu vc ca sng, ven bin, m ph phc v xut khu v tiu dng ni a. Khai thc tim nng mt nc h cha pht trin nui thy sn to ngun thc phm phc v ni a, to vic lm, tng thu nhp, gp phn a i gim ngho cho dn c trung du, min ni. u t pht trin ngh nui bin khu vc ven bin v ven cc hi o. Tip tc u t y dng cc c s sn xut ging hi sn ti cc tnh Nam Trung b n nm 2020 Nam Trung tr thnh trung tm sn xut ging hi sn tp trung ln nht ca c nc v khu vc ng Nam . i tng nui ch lc l tm s, tm chn trng, nhuyn th, cc loi c bin, trng rau cu tp trung chuyn canh trn cc m ph. Pht trin nui cc i tng c tim nng nh c song, c gi, c hng, o ng, vm xanh, rong bin, Nghin cu v sn xut sinh vt cnh phc v du lch v xut khu ti cc tnh Nam min Trung. Chuyn i c cu ngh khai thc ph hp vi iu kin t nhin, ngun li hi sn vng Bin ng. Chuyn mnh tu thuyn khai thc ven b sang khai thc hi sn xa b v hp tc khai thc hi sn trn vng bin vin dng i vi cc nc ASEAN (Brunei, Indonesia, Malaysia), chuyn mt b phn lao ng khai thc hi sn ven b sang hot ng cc ngnh ngh khc nh du lch, nui trng thy sn, Sp xp li, u t nng cp cc c s o to nghin cu thy sn khu vc min Trung to ng lc vn ra in. Xy dng cc m hnh khai thc, dch v hu cn khai thc, dch v cng ch ph hp vi cc ng trng xa b. Xy dng, pht trin cc khu bo tn bin v ni a bo v, ti to, pht trin ngun li thy sn, bo v mi trng cc h sinh thi thy sinh. R sot quy hoch cc nh my ch bin ng lnh xut khu, cc c s ch bin tiu th ni a, tng cng qun l cht lng ch bin; khi phc v pht trin thng hiu v lng ngh nc mm Phan Thit. u t c s vt cht hu cn dch v, cng nghip c kh ng, sa tu thuyn, sn xut ng li c, hnh thnh cc trung tm dch v hu cn ngh c ln ( Nng, Quy Nhn, hnh H a, Bnh Thun), xem xt nng cp v u t mt s cng c loi I thnh cng c quc t sau nm 2012 phc v hot ng thy sn v hi nhp vi ngh c cc nc trong khu vc v th gii. u t y dng cc tu ch bin, hu cn dch v phc v ngh cu c ng i dng nng cao hiu qu khai thc v cht lng sn phm c ng i dng. Tp trung xy dng thng hiu c ng i dng Vit Nam. c) Vng ng Nam

Pht trin nui hi sn trn bin, ven bin, ven o. i tng nui: c bin, tm s, tm chn trng, nhuyn th, cc loi thy c sn phc v du lch, xut khu v tiu dng ti ch. Tip tc khai thc s dng cc mt nc h cha a vo nui thy sn. Duy tr cc m hnh nui hu c (sinh thi) vng ven in, rng ngp mn thnh ph H Ch Minh v tnh B Ra Vng Tu. Pht trin nui c cnh theo hng sn xut hng ha phc v du lch v xut khu. Xy dng, pht trin cc khu bo tn bin v ni a bo v mi trng cc h sinh thi thy sinh. Duy tr v nng cp i tu khai thc xa b kt hp vi vic chuyn i c cu thuyn ngh, gim ngh li ko chuyn sang vy di ng, cu khi. Ng trng khai thc chnh l vng bin ng Nam , Bin ng v hp tc khai thc vin dng vi cc nc ASEAN. R sot quy hoch cc nh my ch bin thy sn, hnh thnh cc trung tm, c s hu cn dch v, kho ngoi quan phc v ch bin thy sn xut khu. u t y dng c s h tng, hnh thnh cc trung tm dch v hu cn phc v pht trin thy sn trong vng v h tr cho pht trin thy sn vng ng bng sng Cu Long (c s h tng phc v khai thc hi sn ti Vng Tu, Cn o, c s hu cn dch v ch bin thy sn ti thnh ph H Ch Minh, tnh Bnh Dng, trung tm thng mi thy sn ti thnh ph H Ch Minh,). d) Vng ng bng sng Cu Long Tip tc pht trin mnh nui trng thy sn theo chiu su. Chuyn mt phn din tch nui thy sn qung canh sang bn thm canh, thm canh quy m cng nghip nhng ni c iu kin thun li. p dng cc cng ngh, m hnh nui tin tin, tiu chun mi (GAP, BMP, CoC) gn vi bo v mi trng sinh thi. Trc mt, tp trung p dng v nhn rng tiu chun Glo alGAP i vi cng nghip sn xut c tra. Pht trin cc m hnh nui trn bin v ven cc o. i tng nui ch lc l tm s, c tra, basa, tm chn trng, c r phi, nhuyn th, c bin, tm cng xanh, c thc lc, c bng tng v cc loi thy sn c th, bn a ca ng bng sng Cu Long. Duy tr trn din tch ln ngh nui thy sn hu c (nui sinh thi) vng rng ngp mn U Minh (C Mau, Kin Giang). Xy dng trng i hc thy sn, ng thi nng cp, xy dng mi cc c s nghin cu thy sn, trong c c s nghin cu c tra v tm. Chuyn i c cu tu thuyn ngh khai thc hi sn, chuyn mt b phn tu thuyn khai thc ven b sang hot ng xa b v cc ngnh kinh t khc. u t nng cp i tu khai thc xa b. Ng trng khai thc bin Ty Nam b, mt phn ng Nam v hp tc khai thc trn cc vng bin chung.

Duy tr cc ngh khai thc thy sn ni a hp l gn vi bo v mi trng, bo v, ti to, pht trin ngun li thy sn. Xy dng, pht trin cc khu bo tn bin, bo tn ni a bo v mi trng v cc h sinh thi thy sinh. Bo tn, pht trin lng ngh, thng hiu nc mm Ph Quc gn vi pht trin du lch sinh thi bin o Ph Quc. R sot h thng cc nh my ch in thy sn gn vi vng nguyn liu tp trung. Ch trng i vi 2 sn phm ch lc c sn lng ln l tm v c tra. u t nng cp cc trung tm dch v hu cn ngh c, cc c s c kh ng, sa tu c ti Kin Giang, C Mau, Tin Giang, Bn Tre v trn cc o. ) Vng min ni, trung du pha Bc v Ty Nguyn Pht trin nui thy sn h cha v trn cc vng nc ven sng, sui gn vi bo tn v pht trin ngun li thy sn, gp phn a i gim ngho v cung cp thc phm cho ngi dn. i tng nui chnh l cc ging loi thy sn truyn thng: c, tm nc ngt v cc loi thy c sn nh a a, ln, ch, u t nghin cu v pht trin nui mt s i tng c nc lnh nh c hi, c tm phc v du lch v cung cp cho th trng ni a. Xy dng, pht trin mt s khu bo tn ni a nhm bo v, ti to, pht trin cc loi thy sn bn a qu him, ngun li thy sn. B sung kin ton h thng t chc qun l nh nc v thy sn cc a phng v u t y dng hon thin cc c s sn xut, nhn ging, cng tc khuyn ng gp phn a i gim ngho, nng cao i sng ca ng dn. IV. MT S GII PHP CH YU 1. T chc li sn xut T chc li sn xut theo chui gi tr t sn xut nguyn liu n ch bin tiu th tt c cc lnh vc v i tng sn phm; trng tm l khai thc bin, nui tm nc l, c tra, ba sa, nhuyn th hai mnh v; to s gn kt, chia s li nhun, ri ro gia ngi sn xut nguyn liu v doanh nghip ch bin thy sn. T chc cc m hnh sn xut theo c th tng lnh vc trn tng khu vc, tng vng, min. Bn cnh pht trin cc m hnh t hp tc, qun l cng ng, ch trng c bit n pht trin hp tc x theo din rng v chiu su nhm tch ly kinh t, t ai, mt nc gn vi vic bo v mi trng, ngun li pht trin sn xut hng ha ln theo hng bn vng. Lao ng di d trong qu trnh cng nghip ha - hin i ha v c cu li sn xut tng lnh vc trong ngnh s c o to ngh, chuyn i sang hot ng cc ngnh kinh t khc; ng thi y mnh vic hp tc xut khu lao ng ngh c. i vi nui trng thy sn: thu ht mnh u t t cc doanh nghip, pht trin cc m hnh t chc kinh t hp tc, lin doanh, lin kt gia doanh nghip ch bin tiu th v ngi nui. Xy

dng cc vng nui cng nghip sn xut hng ha ln. a nhanh tin b khoa hc k thut, cc bin php qun l tin tin (GAP, BMP, CoC) vo cc vng nui trng thy sn tp trung tng nng sut, sn lng v m bo cht lng, an ton v sinh thc phm, to ra ngun nguyn liu ln cung cp cho cc nh my ch bin. Xy dng v y mnh vic kin ton h thng th y thy sn t trung ng n a phng. i vi khai thc thy sn v bo v ngun li thy sn: thnh lp cc on tu cng ch hot ng trn 4 ng trng trng im: Vnh Bc b, Bin ng, ng Nam v Ty Nam b h tr cc t hp tc, hp tc x khai thc thy sn sn xut hiu qu. T chc cc m hnh dch v khai thc trn bin theo hng khuyn khch cc thnh phn kinh t thnh lp cc i tu cung ng dch v hu cn, mua gom sn phm cho cc tu khai thc xa b. Cc on tu cng ch cng cc i tu hu cn dch v ca cc thnh phn kinh t hot ng trn bin s hnh thnh nn th trng cc sn phm dch v ngh c v cc sn phm hi sn khai thc trn bin, to c hi, iu kin cho lao ng ngh c c th i in di ngy, nng cao hiu qu khai thc hi sn cho cng ng ng dn. T chc tt thng tin lin lc, cnh bo thin tai kp thi cho ng dn trn bin, bo m an ton i in, t chc ng cu kp thi khi c ri ro. i vi ch bin v tiu th sn phm: xy dng c ch lin doanh, lin kt gia nng ng dn sn xut nguyn liu vi cc nh doanh nghip (trong v ngoi nc) trong ch bin thy sn, c bit trong sn xut thc n, ch phm sinh hc, thuc th y thy sn theo hnh thc a s hu cng chia s ri ro, li ch gia cc bn. Quy hoch pht trin h thng nh my ch in v kho lnh thng mi tng hiu sut s dng, iu tit c ngun nguyn liu n nh, gp phn iu tit bnh n gi thy sn trn th trng v gim cc tn tht sau thu hoch. T chc li, cng c, xy dng mi pht trin lnh vc c kh ng sa tu thuyn, sn xut ng li c trn cc vng ng trng trng im. 2. V pht trin th trng v xc tin thng mi Tip tc thc hin hiu qu cng tc xc tin thng mi cng c v pht trin cc th trng truyn thng, cc th trng ln (EU, Nht, M) v pht trin m rng cc th trng ng u, Trung ng, Trung Quc, Hn Quc, Pht trin, m rng th trng ni a phc v du lch, cc th, khu dn c ln. Tng cng hot ng xc tin thng mi cho cc sn phm thy sn cc th trng trng im (trin lm, hi ch, tuyn truyn, qung co,..). Nng cao nng lc trao i, tip cn vi thng tin th trng, thng mi thy sn cho cc doanh nghip, cc cn b qun l v ngi sn xut. Xy dng thng hiu v tiu chun cht lng cho mt s sn phm thy sn ch lc phc v xut khu, p ng yu cu v cht lng, mu m v quy cch sn phm thy sn ca cc nc nhp khu.

3. o to, pht trin ngun nhn lc Sp xp v t chc li, cng c, nng cp, m rng, h thng c s o to ngun nhn lc thy sn ph hp vi nhu cu pht trin sn xut. Xy dng trng i hc thy sn v cc c s dy ngh thy sn ti vng ng bng sng Cu Long. Ban hnh chnh sch khuyn khch cc c s nghin cu, o to gn kt vi cc doanh nghip, trang tri v c s sn xut a nhanh tin b k thut v cng ngh mi vo sn xut. Tp trung o to cn b c chuyn mn cao, cn b khoa hc v cn b qun l; x hi ha trong vic o to lao ng ngh c, hng ti o to c a ch, theo nhu cu th trng. C chnh sch u tin i vi o to ngun nhn lc hot ng ngh c trn bin; c bit cc cn b khoa hc v ngun li, khai thc, c kh, ng kim tu c. Gn kt gia pht trin ngun nhn lc vi b tr dn c v y dng lng c ven bin. 4. V khoa hc - cng ngh v khuyn ng Tp trung cho nghin cu bin, nghin cu ng trng, ngun li thy sn. C d o thng xuyn cp nht v ng trng hng dn ng dn hot ng sn xut trn bin. Thnh lp Vin Thy sn Vit Nam trn c s hp nht cc Vin nghin cu Nui trng thy sn 1, 2, 3 v Vin Nghin cu hi sn; thnh lp mi Vin Th y thy sn v Vin nghin cu thy sn ng bng sng Cu Long thuc Vin. C bin php thit thc v ph hp thc hin hp tc vi cc nc trong khu vc v trn th gii v khoa hc cng ngh, k thut trong khai thc hi sn, c kh ng tu, my tu, trong thit lp h thng thng tin qun l ngh c bin. T chc iu tra, nghin cu, nh gi tng th iu kin t nhin, mi trng, ngun li, kinh t hi, lm c s cho vic xy dngthng tin thng k thy sn hoch nh k hoch sn xut cho tng vng theo tng giai on pht trin. p dng cng ngh sinh hc v cc cng ngh cao tp trung sn xut thnh cng cc loi ging thy sn sch bnh: tm s, tm chn trng, c tra, basa, cc loi c v thy sn khc, to s ch ng trong sn xut ging thy sn c cht lng mang thng hiu Vit Nam, sn xut thuc th y thy sn, cc loi vac in ph ng tr nh thy sn c cht lng; cc ch phm sinh hc x l mi trng. Khn trng nghin cu, chuyn giao v p dng cng ngh tin tin vo sn xut ng c, c kh thy sn. X hi ha cng tc khuyn ng, pht trin mng li cng tc vin c s thc hin tt nhim v tuyn truyn, hng dn v trao i thng tin v khoa hc cng ngh, k thut v th trng n ngi sn xut.

5. V bo v mi trng, bo v ti to v pht trin ngun li thy sn Lng ghp cc vn mi trng trong qu trnh hoch nh k hoch pht trin thy sn theo tng lnh vc ngnh. y mnh p dng cc cng ngh mi, tin tin, thn thin vi mi trng gim thiu v x l tnh trng nhim mi trng trong qu trnh sn xut ca ngnh thy sn. Tng cng cng tc kim tra, kim sot v t chc qun l, gim st cng ng qun l mi trng v p dng cc hnh thc x pht nghim i vi cc c s sn xut khng tun th quy nh ca Lut Bo v mi trng gim thiu tnh trng x thi ty tin ca cc c s sn xut gy nhim mi trng. u t hon thin h thng c s h tng phc v sn xut, c bit l x l cht thi v nc thi trong qu trnh sn xut bo m cc quy nh ca Lut Bo v mi trng. Tuyn truyn, gio dc nng cao nhn thc ca nng, ng dn trong cng tc o v mi trng. Thc hin nghim ngt quy trnh khai thc hi sn theo ma v. Nghim cm khai thc cc i tng ang trong ma sinh sn. Nghim cm s dng cc cng c khai thc hy hoi mi trng ngun li thy sn. Hng nm theo ma v thc hin trn phm vi ton quc vic th tm, c, thy sn ging ra bin v cc dng sng, sui, h cha. Duy tr, gi vng din tch cc vng nui thy sn hu c (nui sinh thi). Bo v nghim ngt din tch rng ngp mn hin c v pht trin trng mi rng ngp mn trn phm vi ton quc. 6. V c ch chnh sch Trn c s nhng chnh sch ang c hiu lc thi hnh, cn nghin cu, b sung mt s c ch, chnh sch mi nh: - Chnh sch khuyn khch u t hin i ha tu c. - Chnh sch khuyn khch pht trin m hnh qun l ngh c cng ng. - Chnh sch khuyn khch nui bin (thay th Quyt nh s 126/2005/Q-TTg). - Chnh sch u t c s h tng vng nui trng thy sn tp trung. - Chnh sch u t h thng kim sot v qun l cht lng trong lnh vc thy sn. - Chnh sch khuyn khch o to cn b k thut qun l ngnh thy sn.

- C ch, chnh sch v tng cng qun l cht lng v bnh n gi mt s mt hng thy sn xut khu ch lc. - Chnh sch khuyn khch p dng tin b k thut v cc tiu chun nng cao cht lng sn phm thy sn. Cn c tnh hnh thc t, thng xuyn r sot, sa i, b sung cc c ch chnh sch cho ph hp. 7. Tng cng cng tc qun l nh nc Hon thin h thng t chc qun l nh nc ngnh thy sn t trung ng n a phng. Xy dng, ban hnh quy hoch tng th ngnh thy sn n nm 2020, quy hoch cc lnh vc, i tng nui ch lc, quy hoch theo vng sinh thi, quy hoch cc vng trng im ngh c; tng cng cng tc qun l, gim st vic thc hin quy hoch. Tip tc y mnh ci cch hnh chnh trong ngnh thy sn. Tp trung xy dng hon thin c ch, chnh sch qun l ngnh thy sn, bo m hnh lang php l cho cc hot ng sn xut kinh doanh thy sn thng thong, ph hp lut php quc t. Tng cng cc bin php qun l nh nc v cht lng thy sn, qun l cht lng theo chui sn phm gn vi truy xut ngun gc; c bit v cht lng ging, thc n, thuc th y v cc ch phm sinh hc dng trong nui trng thy sn, cc cht bo qun sn phm thy sn. u t ng b, hin i cc trung tm, phng th nghim t tiu chun khu vc, quc t v o to ngun nhn lc c chuyn mn cao v kim sot cht lng. Tng cng kim tra, kim sot v iu kin an ton tu thuyn trong khai thc thy sn; kim tra truy xut ngun gc sn phm khai thc, cng tc qun l an ton lao ng ngh c. Hon thin h thng cc tiu chun, quy chun k thut, quy trnh, iu kin trong cc lnh vc sn xut, kinh doanh thy sn lm c s qun l v x hi ha mt s khu trong cng tc qun l nh nc v thy sn. Nhn rng cc m hnh qun l nh nc c s tham gia ca cng ng, khuyn khch cc m hnh hp tc, lin kt trong sn xut ch bin v tiu th; gia doanh nghip ch bin tiu th v ngi sn xut nguyn liu; s phi hp hiu qu gia nh nc v cc t chc x hi ngh nghip. Thc hin v kim sot cht ch vic nh gi tc ng mi trng trong cc vng, c bit l cc d n pht trin nui trng, ch bin thy sn. Tng cng cng tc gim st tnh hnh dch bnh, s dng cc ha cht, thuc th y thy sn. Gim st cht ch cng tc kho nghim, th nghim khi nhp, th nghim cc loi thy sn ngoi lai vo Vit Nam.

Thc hin phn cp v phi hp gia chnh quyn cc cp trong qun l nh nc t trung ng n a phng thng nht theo h thng. Kim tra, gim st theo ng chc nng, nhim v qun l nh nc v x pht nghim theo thm quyn c php lut quy nh. 8. V hp tc v hi nhp kinh t quc t Tip tc pht trin cc hnh thc hp tc, lin doanh trong cc lnh vc khai thc, nui trng, c kh, hu cn dch v, ch bin, thng mi thy sn vi cc nc trong khu vc v quc t. Tng cng hp tc quc t trong o to cn b c trnh cao cho ngnh thy sn, trong ng dng cng ngh mi, cng ngh cao: khai thc hi sn, cng ngh sn xut ging sch bnh, lai to ging mi, cng ngh nui bin, nui cng nghip, sn xut thc n, ch phm sinh hc, thuc th y, x l cht thi, ci to mi trng v phng nga dch bnh... Tip tc m phn, hp tc vi cc nc trong khu vc v khai thc thy sn ti cc vng bin chng ln, hp tc khai thc trn vng bin cc nc ASEAN; bo m cho ng dn trnh tr bo trong vng bin nc ngoi khi thin tai, phi hp tun tra kim sot chung trn bin, bo m an ton cho ng dn hot ng sn xut trn bin. V. CC CHNG TRNH, N V D N CH YU 1. D n Quy hoch tng th pht trin thy sn Vit Nam n nm 2020, tm nhn 2030. 2. n pht trin nui in n nm 2020. 3. n pht trin nui c r phi n nm 2020. 4. n pht trin cng nghip c kh ng, sa tu c n nm 2020. 5. n o to, pht trin ngun nhn lc ngnh thy sn n nm 2020. 6. Chng trnh tr li dn c v y dng cc lng c ven bin, hi o theo cc tiu ch xy dng nng thn mi. 7. n xy dng lc lng kim ng n nm 2020. 8. n pht trin qun l ngh c cng ng. 9. n pht trin nghin cu v chuyn giao khoa hc k thut ngnh thy sn giai on 2010 2020. 10. n i mi xy dng cc hp tc x v lin minh hp tc x ngh c n nm 2020. (D kin kinh ph thc hin Chin lc l 57.400 t ng c huy ng t cc ngun: ngn sch nh nc, cc doanh nghip, ngi dn, vn ODA, FDI v cc ngun khc theo khun kh php lut Vit Nam).

VI. T CHC THC HIN 1. B Nng nghip v Pht trin nng thn: Ch o vic thc hin Chin lc pht trin thy sn Vit Nam n nm 2020 t mc tiu ra. Ch tr t chc xy dng v trnh cp c thm quyn ph duyt Quy hoch tng th pht trin ngnh thy sn n nm 2020, tm nhn 2030; cc quy hoch pht trin ngnh thy sn theo cc lnh vc sn xut chuyn ngnh v cc quy hoch pht trin thy sn theo cc vng kinh t - sinh thi trn phm vi c nc. Ch tr xy dng v t chc thc hin cc Chng trnh, n, d n nhm thc hin mc tiu Chin lc. T chc ch o v hng dn cc a phng thc hin Chin lc pht trin thy sn trn phm vi c nc. Ch tr, phi hp vi cc B, ngnh v y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng v cc c quan c lin quan t chc thc hin Chin lc; a cc ni dung ca Chin lc vo K hoch pht trin kinh t x hi hng nm, 5 nm trn phm vi c nc. Ch tr, phi hp vi cc B, ngnh v a phng t chc gim st nh gi vic thc hin Chin lc, nh k bo co Th tng Chnh ph. 2. Cc B, ngnh lin quan B K hoch v u t, B Ti chnh trn c s Chin lc, cc chng trnh, n, d n u t c cp c thm quyn ph duyt, c trch nhim b tr, cn i vn u t, y dng cc chnh sch ti chnh ph hp thc hin Chin lc t mc tiu. B Quc ph ng phi hp vi B Nng nghip v Pht trin nng thn trong o v an ninh, an ton cho ng dn hot ng ngh c trn bin, t chc cu h, cu nn v h tr cho cc hot ng thy sn trn cc vng in v hi o. B Ti nguyn v Mi trng phi hp vi B Nng nghip v Pht trin nng thn ch o cc a phng y dng c ch, chnh sch s dng t v mt nc trong cc hot ng thy sn t mc tiu Chin lc ra. Tng cc Thng k phi hp vi Tng cc Thy sn - B Nng nghip v Pht trin nng thn v cc Ban ngnh lin quan c nh ni dung, tiu ch v ch s gim st nh gi kt qu thc hin Chin lc. Cc B, ngnh khc c trch nhim phi hp thc hin cc ni dung ca Chin lc lin quan n ngnh, lnh vc c phn cng ph trch. 3. y ban nhn dn cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng

C trch nhim t chc thc hin Chin lc thng qua vic xy dng v thc hin cc quy hoch, k hoch pht trin thy sn trn a bn lnh th v cc vng bin thuc a phng qun l. 4. Cc Hi, Hip hi ngh nghip: Hi Ngh c Vit Nam, Hip hi Ch bin v xut khu thy sn Vit Nam phi hp vi B Nng nghip v Pht trin nng thn xut c ch chnh sch v bin php khuyn khch, h tr cc t chc, c nhn u t pht trin thy sn gn vi t chc li sn xut bo m sn xut c hiu qu v bo v mi trng; ng thi ch ng vn ng, gio dc cc thnh vin trong vic tng cng qun l cht lng trong qu trnh sn xut, bo m an ton thc phm cho ngi tiu dng v cho xut khu, gi vng uy tn v thng hiu sn phm thu sn Vit Nam. Hip hi Ch bin v xut khu thy sn Vit Nam c trch nhim tham gia xy dng nh hng chin lc pht trin th trng; y mnh xc tin thng mi, n nh v m rng th trng tiu th sn phm thy sn; thng xuyn thng tin v th trng khu vc v trn th gii cho doanh nghip v ngi sn xut ch ng trong sn xut v kinh doanh xut khu. Thy sn Vit Nam trong qu trnh hi nhp v pht trin t nc Thu sn l ngnh hng c v tr quan trng trong nn kinh t th gii ni chung v Vit Nam ni ring. i vi nc ta, thu sn hin ang cung cp mt ngun thc phm quan trng cho tiu dng trong nc v gp phn khng nh trong tng kim ngch xut khu ca nc nh. Vi tim nng to ln, pht trin thu sn, cng vi vic ch ng tip cn th trng, thc hin cng cuc i mi trong qun l v sn xut kinh doanh thu sn, Vit Nam t c nhng thnh tu ng khch l, gi tr kim ngch xut khu thu sn vt qua ngng 2 t la vo cui nm 2002, ngy cng tr thnh mt ngnh quan trng, gp phn thc y s pht trin ca t nc, to thm nhiu vic lm v tng thu nhp cho ngi lao ng, ci to b mt nng thn ven bin Vit Nam. Tuy nhin, nhng kt qu t c ca ngnh hng thu sn cha tng ng vi tim nng pht trin. c bit trong bi cnh thng mi quc t hin nay, thng mi thu sn ang phi cnh tranh ngy cng gay gt v l mt trong nhng ngnh hng lun phi i mt vi nhng ro cn thng mi, k c cc ro cn tr hnh. thu sn ngy cng pht trin trong xu th hi nhp, nht l khi Vit Nam gia nhp WTO, i hi phi c nhng bin php, c i thch hp. I.Tim nng v thc trng pht trin thy sn Vit Nam. Vit Nam nm v tr trung tm khu vc ng Nam c din tch t lin l 330.991 km2, c b bin di, cn phn lnh hi v vng c quyn kinh t khong 1 triu km2. Do tri qua nhiu v Vit Nam ct qua nhiu n v a cht - a hnh, kh hu - thy vn, th nhng - sinh vt, lm tin cho tnh a dng sinh thi him c. Vit Nam l nc c tnh in ln nht trong cc nc ven bin ng Nam , vng in rng gp 3 ln din tch t lin, bin v t lin to nn nhng vng sinh thi khc nhau vi cc loi vt thy sinh a dng, phong ph (mi trng nc mn xa b, mi trng nc mn gn b). Vi 3260 km b bin, 12 m ph v cc eo vnh, 112 ca sng, lch, hng ngn o ln nh ven bin. Trong ni a h thng sng ngi, knh rch chng cht v cc h thy li, thy in,

 to cho nc ta c tim nng ln v mt nc vi khong 1.700.000 ha trong c 811.700 ha mt nc ngt, 635.400 ha mt nc l ca sng ven bin v 125.700 ha eo vnh c kh nng pht trin, cha k mt nc cc sng v khong 300.000 - 400.000 ha, eo, vnh, m ph ven bin c th s dng vo nui trng thy sn cha c quy hoch. Theo nhng nh gi mi nht, tr lng c bin trong ton vng bin khong 4,2 triu tn, trong sn lng cho php khai thc l 1,7 triu tn / nm, ao gm 850 nghn c y, 700 nghn tn c ni nh, 120 nghn tn c ni i dng. Hng nm cho kh nng khai thc ti a 1.670 triu tn; cng vi c bin, ngun li tm bin c tr lng 58 ngn tn, cho kh nng khai thc ti a 29 ngn tn; vi mc cc loi, s tng ng l 123 ngn tn v 50 ngn tn. c im c n ca ngh c bin Vit Nam l ngh c a loi, phn tn, ph hp vi ngh c truyn thng. Bn cnh c, vng bin Vit Nam cn nhiu ngun li t nhin nh trn 1.600 loi gip c, sn lng cho php khai thc 50 - 60 nghn tn/nm, c gi tr cao l tm bin, tm hm v tm m ni, cua, gh; khong 2.500 loi ng vt thn mm, trong c ngha kinh t cao nht l mc v bch tuc (cho php khai thc 60 - 70 nghn tn/nm); hng nm c th khai thc t 45 - 50 nghn tn rong bin c gi tr kinh t nh rong cu, rong m v.v... Ngoi ra, c n rt nhiu loi c sn qu nh o ng, i mi, chim bin v c th khai thc vy c, bng c, ngc trai, v.v... Vi trn 4 triu dn sng vng triu v khong 1 triu ngi sng m ph, tuyn o ca 714 , phng thuc 28 tnh, thnh ph c bin v hng chc triu h nng dn, hng nm to ra lc lng lao ng nui trng thu sn ng k chim t trng quan trng trong sn xut ngh c. Cha k 1 b phn kh ng ng dn lm ngh nh c, nhng khng phng tin hnh ngh khai thc cng chuyn sang nui trng thy sn v lc lng lao ng va sn xut nng nghip, va nui trng thy sn. i ng lao ng ngh c nc ta cn c v t lc trong hot ng sn xut kinh doanh, gp phn quan trng vo s pht trin ca ngnh. Tuy nhin, bn cnh nhng thun li do ngun li t nhin mang li, sn xut thy sn cng l ngnh chu nhiu ri ro do thi tit v thin tai gy nn. V thc trng pht trin ngnh thu sn Vit Nam: Hn 20 nm qua, k t khi Nh nc cho ngnh thy sn th nghim c ch t cn i, t trang tri n thc hin c ch th trng nhiu thnh phn kinh t, nht l nhng nm gn y, thc hin ch trng chuyn dch c cu kinh t trong nng nghip, nng thn v chuyn dch c cu bn thn b, ngnh. Ngnh Thu sn t khng nh bng cc ch s lin tc pht trin, vi tc kh cao trong 2 thp k, th hin qua s liu di y: (Theo bng di) a. V khai thc v bo v ngun li thy sn: Sn lng khai thc hi sn tuy khng tng nhiu qua cc nm, nhng c cu sn phm khai thc c s thay i theo yu cu ca th trng nht l cho xut khu, ng dn chuyn dn t vic khai thc theo s lng, khai thc ven b, hng sang khai thc nhng i tng c gi tr xut khu v khai thc xa b. Bn cnh vic bo qun sau thu hoch cng c quan tm thm mt c. Nhiu ni, ng dn u t tu hu cn dch v phc v cho tu khai thc hi sn

xa b bm bin di ngy hn, gim chi ph i v, nng cao cht lng sn phm, h gi thnh. T trng sn phm xut khu trong sn lng khai thc tng t di 20 nm 1998 ln khong 27% vo nm 2003. b. Pht trin nui trng thu sn: Nui trng thu sn c c nh l ngun chnh cung cp nguyn liu cho xut khu, cho an ninh thc phm, o i gim ngho v l ngnh c nhiu tim nng pht trin nhanh trong thi gian ti. Ngay t nhng nm u ca thp k 90, nui trng thu sn t u khi sc, tuy nhin, phi n 4 nm gn y nui trng thu sn mi thc s c c pht trin mi c v din tch nui ln phng thc v i tng nui. Nng sut v sn lng lin tc tng ln, gii quyt thm nhiu cng n vic lm cho lao ng nng thn v ven bin, gip chuyn dch c cu kinh t nng nghip, pht trin nng thn, gim sc p gia tng cng lc khai thc hi sn. i tng nui c m rng, trong ch nui cc i tng c gi tr xut khu: tm s, tm hm, tm cng anh, c tra, a sa, c song... Tuy nhin, i tng chnh xut khu vn tp trung vo tm s, c tra, a sa. Cc i tng khc ch nui mc sn lng thp cho tiu dng trong nc, gi thnh sn xut cao. c. Ch bin v xut khu thu sn: Ngnh cng nghip ch bin thu sn ngy mt pht trin c v cng sut v cng ngh ch bin, to th ch ng hn v th trng, nng cao hiu qu ch bin xut khu thu sn, n nay c 153 n v xut khu i EU, gn 300 n v p dng HACCP iu kin xut khu M v cc th trng ln khc. Chnh thnh cng to nim tin hnh thnh mt s i mi ln trong hu ht cc c s ch bin thu sn. Mt s n v c c quan kim tra cht lng hi sn ca Hoa K cp chng ch HACCP, to iu kin sn phm ca cc n v ny trc tip i vo h thng cc siu th, nh hng ca cc tp on ln ca M nh Cotsco, Sysco. II. Nhng mt t c v nhng kh khn, bt cp trong qu trnh hi nhp kinh t quc t. Trong trin trnh chun b v hi nhp kinh t quc t, thy sn l mt trong nhng ngnh rt coi trng trong vic i mi c ch qun l l ch ng chun b cc iu kin hi nhp vi kinh t quc t. a. Ch ng trong c ch th trng. Ngay t nhng nm u thp k 80, vi vic th nghim c ch t cn i, t trang tri ngnh thy sn tng c ch ng huy ng cc ngun lc u t vo sn xut, kinh doanh v nh hng k hoch sn xut kinh doanh, khng ph thuc nhiu vo cc cn i t ngun ngn sch nh nc. ng thi ch ng i mi phng thc qun l mang tnh h thng, tng cng kim tra, kim sot nhm nng cao cht lng sn phm, p ng cc yu cu v an ton v sinh thc phm t ao nui n n n. C ch th nghim t cn i t trang tri to cho cc doanh nghip thy sn thi quen v t duy khng trng ch, li qu nhiu vo Nh nc, m ch ng c nh mc tiu sn xut

kinh doanh, gn vi u ra ca sn phm v tm kim ngun lc thc hin k hoch sn xut kinh doanh t ra. Hng thu sn l mt trong nhng sn phm u tin ca Vit Nam khng ch xut khu vo th trng khu vc I, m cn xut khu c vo th trng khu vc II. hnh thnh i ng cc nh doanh nghip ch bin xut khu thu sn, nng ng, sng to trong qun l v i ng cng nhn k thut kh lnh ngh to ra cc sn phm an ton, cht lng cao, p v a dng. Ngy cng c nhiu doanh nghip ch ng c cc iu kin thc hin cc cam kt quc t ni chung cng nh Hip nh thng mi Vit- M v ch ng khi gia nhp WTO. Nng, ng dn sn xut thu sn c thay i t duy trong sn xut: chuyn hng sang khai thc cc loi c gi tr kinh t, gi tr xut khu c th trng tiu th v hiu qu thay cho vic chy theo s lng nh trc y: tm s, c tra, a sa, tm cng anh, tm hm, c song... b.Ch ng iu chnh c ch qun l p ng yu cu hi nhp. B Thu sn thay i phng thc qun l mang tnh h thng, ch ng hng dn cc doanh nghip chun b cc iu kin, ch ng nng cao kh nng cnh tranh ca hng thu sn trong hi nhp quc t. iu th hin qua cc chng trnh pht trin thu sn ca ton ngnh v ca tng a phng cng nh vic an hnh cc vn n quy phm, cc tiu chun ngnh v an ton v sinh thc phm v qua cc hng dn v u t tng cng nng lc v kh nng cnh tranh, c th l: - Cng tc r sot vn n, nghin cu v lut l, thng l, th tc thng mi, kinh doanh quc t v cc Hip nh song phng, a phng k kt vi cc nc v t chc quc t, cng nh cc quy nh ca T chc Thng mi th gii (WTO) c thc hin thng xuyn. Qua , tng hp v xut sa i nhng vn n c n cha ph hp, b sung nhng vn n cn thiu theo thm quyn hoc kin ngh vi c quan c thm quyn sa i b sung, ng thi ph bin n cc a phng doanh nghip ch ng chun b cho tin trnh gia nhp WTO ca ngnh c hiu qa cao. Ngoi ra, thng qua mt s hot ng thc tin ca ngnh, cc cn b qun l cng nh cc doanh nghip thu sn c u tip cn c vi cc h thng qun l ngh c, cc lut l, thng l, th tc thng mi ca cc nc trn th gii. - Ban hnh Lut Thy sn, cc vn n quy phm php lut v qun l, cc tiu chun ngnh v an ton v sinh thc phm v thy sn tng ng vi cc quy nh ca CODEX, WTO v Lut v ngh c c trch nhim (code of conduct for responsi le fisheries); ng thi xy dng h thng qun l, tng cng nng lc cho c quan thanh tra, kim tra cht lng, an ton v sinh t Trung ng n a phng nhm kim sot t khu sn xut n thu mua, vn chuyn v tiu th sn phm. V vy, hng thy sn Vit Nam ngy cng p ng tt hn yu cu v an ton v sinh thc phm theo tiu chun quc t v yu cu v bo v mi trng v ngun li. - Cc cn b qun l cng nh cc doanh nghip thy sn c u tip cn c vi cc h thng qun l ngh c, cc lut l, thng l, th tc thng mi ca cc nc trn th gii. Bc u thc hin phng php kim sot h thng m cc nc tin tin ang p dng trong lnh vc qun l an ton v sinh thc phm. Bn cnh vic hon thin h thng qun l theo hng ci cch hnh chnh, ph hp vi cc quy

nh ca cc th trng nhp khu nhm nng cao cht lng cho sn phm thy sn Vit Nam, p ng c cc yu cu v tiu chun ngy cng cao ca th gii; Vit Nam cng khuyn khch thu ht cc ngun vn u t t nc ngoi, to iu kin thun li cho cc doanh nghip c vn u t nc ngoi sn xut kinh doanh trong lnh vc thy sn ti Vit Nam. Tch cc thc hin cc cam kt a phng, song phng v khu vc, sa i, b sung cc c ch, chnh sch c n theo quy nh ca WTO. Vic xut nhp khu thy sn c t do ho, tr cc loi thy sn qu him c nguy c tuyt chng cm xut khu v quy nh iu kin c xut khu cc loi thy sn c gi tr kinh t c kh nng cn kit nhm bo v ngun li hi sn. ng thi quy nh cc loi ging, thuc, vc xin, ch phm sinh hc, ho cht x l mi trng nui thy sn phi xin php nhp th nghim. Vic nhp khu thc n, nguyn liu sn xut thc n nui thy sn; mt s loi ho cht, ch phm sinh hc thng dng dng trong nui trng thy sn phi p ng tiu chun quy nh, khng phi in php. Cc quy nh v kim dch v kim tra cht lng c p dng v l do bo v sc kho cho con ngi v ng thc vt, trnh lan truyn cc bnh truyn nhim trong nui trng thy sn. c. Ch ng nng cao nng lc cnh tranh ca hng thu sn Vic ch ng nng cao nng lc cnh tranh ca hng thu sn khng ch c thc hin qua vic i mi thit b cng ngh, i mi qun l nhm nng cao nng sut, h gi thnh sn phm m cn phi quan tm n vic nng cao cht lng, an ton v sinh thc phm, p ng cc yu cu ca th trng th gii. C th: - Ngay t nhng nm 80, vi nhn hiu quc t Seaprode , thu sn Vit Nam nhn c nhng gii thng quc t u tin v cht lng. ng thi t u quan tm n nghin cu cc qui nh v an ton v sinh trong sn phm thu sn v qui trnh qun l theo HACCP ngay t nhng nm u ca thp k 90. - Trin khai thc hin cc qui nh v bo v ng vt qu him v tham gia cc hot ng v bo v mi trng (thay th tc nhn lnh CFC bng tc nhn khc, hng dn doanh nghip x l cht thi theo ISO 14000). - Hng dn cc doanh nghip ch bin thy sn u t nng cp c s sn xut, i mi trang thit b theo cng ngh tin tin, nhm nng cao nng sut, h gi thnh sn phm, sn xut mt hng mi, hng gi tr gia tng, p dng HACCP p ng yu cu v an ton v sinh thc phm v th hiu ca khch hng, nng cao hiu qu sn xut kinh doanh. - Ch bin v tiu th ni a cng tng c quan tm n i mi cng ngh a dng ho sn phm v nng cao cht lng. Nhiu sn phm tiu th trong nc tng ng v cht lng v mu m vi hng xut khu. Tuy nhin, nhn chung mc quan tm n sn xut v tiu th ni a cn hn ch. - Trin khai thc hin cc chng trnh khai thc hi sn xa b, chng trnh pht trin nui trng thu sn v chng trnh pht trin xut khu thy sn, nhm thc hin ng b cc gii php pht trin sn xut thu sn, to thm nhiu vic lm, m rng th trng, y nhanh tc pht trin xut khu thu sn, to th v lc cho Vit Nam trn th trng quc t. Sn xut, kinh doanh thy sn ca Vit Nam c thc hin bi cc doanh nghip thuc cc

thnh phn kinh t, cc h gia nh nng, ng dn v cc hp tc x. Cc chuyn gia ca Chnh ph ch hng dn k thut thng qua Chng trnh khuyn ng, o to ngh v hng dn qun l cho lao ng trong ngnh. Nh nc khng c tr cp cho sn xut kinh doanh thy sn. T nhng bi hc thu c t tranh chp thng mi vi Hoa K, cc doanh nghip Vit Nam ngy cng trng thnh hn, ch ng hn trong qu trnh hi nhp kinh t khu vc v th gii, p dng y cc tiu chun ngnh v an ton v sinh thc phm, u t nng cp c s sn xut, i mi trang thit b theo cng ngh tin tin, nhm nng cao nng sut, h gi thnh sn phm, sn xut mt hng mi, hng gi tr gia tng, p dng HACCP, p ng yu cu v an ton v sinh thc phm theo chun mc quc t v th hiu ca khch hng. cng chnh l to iu kin hng thu sn Vit Nam vn ra rng hn, su hn trn th trng quc t. d. h khn, thch thc Bn cnh nhng thnh tu t c, thy sn Vit Nam cn gp khng t kh khn, thch thc khi tham gia hi nhp vo kinh t khu vc v th gii. L mt nc ang pht trin trnh thp nn kh nng cnh tranh ca hng thy sn Vit Nam cn yu, trnh qun l cn nhiu bt cp, trong khi khoa hc cng ngh p dng trong lnh vc thy sn ca cc nc tin tin pht trin mnh m, cc yu cu v cht lng, an ton v sinh thc phm ca cc nc i hi ngy cng kht khe, l thch thc ln i vi cc doanh nghip Vit Nam. Trnh ca i ng cn qun l, cc doanh nghip tuy c quan tm o to v o to li, nhng s lng cn b qun l p ng yu cu cha nhiu, cc doanh nghip sn xut kinh doanh thy sn ch yu l doanh nghip va v nh hin ang kh khn khng ch v ngun vn nng cp c s sn xut m cn bt cp v trnh qun l. Nhn thc v trnh ca nng, ng dn rt hn ch cn c thi gian chuyn i nhn thc v ng dng tin b khoa hc v cng ngh mi trong sn xut, kinh doanh. Cc n v chc nng v thanh tra, kim tra cht lng, kim dch tuy c kin ton tng c, nhng iu kin v c s vt cht k thut cn thiu thn, i ng cn cn thiu v s lng v nng lc thc hin vic thanh tra, kim sot ca mt s cn b c n cha p ng c yu cu; mt s tiu chun, quy ch c n cha ph hp vi yu cu. V vy, cn c thi gian thch hp cho vic chun b cc iu kin v c ch, chnh sch cng nh iu kin vt cht k thut, o to nng cao nhn thc v nng lc cho cn b qun l, nhng nh hoch nh c ch chnh sch ca ngnh thy sn v cc doanh nghip, nng, ng dn - nhng ngi trc tip sn xut, kinh doanh thy sn. H thng lut php ca cc nc c s khc bit ln so vi Vit Nam c bit h thng lut l ca cc nc cng nghip pht trin. Nhn chung vic hiu bit v lut l quc t nht l cc lut l lin quan n thng mi ca cc doanh nghip Vit Nam ni chung, trong c doanh nghip thy sn cn rt hn ch, i hi phi c thi gian cc doanh nghip tm hiu su hn cc quy nh v yu cu ca cc nc nhm thc hin c hiu qa tin trnh hi nhp. Ngnh Thu sn phi ng u vi nhiu tranh chp thng mi, c bit l vi M, cng vi vic pht trin xut khu, Vit Nam s kh trnh khi cc v tranh chp thng mi, v thc t cho thy, khi thng mi cng pht trin th s cng c nhiu tranh chp thng mi xy ra.

Vic gii quyt cc tranh chp l vn mi v rt kh i vi ta, do ta cha c kinh nghim, thiu i ng lut s mnh x l cc v kin tranh chp thng mi, trong khi lut l ca Hoa K rt phc tp. Mt khc, vi chnh sch bo h ca mnh, Hoa K li l ngi x v ra phn quyt v v kin, trong khi ta cha phi l thnh vin WTO, nn cc doanh nghip xut khu ca Vit Nam s gp nhiu kh khn.

Kt lun: Do sm tip cn vi c ch th trng nn Thu sn Vit Nam ch ng to cho mnh nhng hnh trang cn thit tng c hi nhp kinh t quc t. Tuy nhin kh khn thch thc ang cn rt nhiu pha trc i hi ton th lao ng ngh c t cc nh qun l n nh nghin cu khoa hc, nng ng dn v cc doanh nghip phi n lc v ch ng hn na trong vic nng cao nng lc cnh tranh ca sn phm thu sn Vit Nam, m rng th trng, thu ht u t v ch ng i ph vi cnh tranh v tranh chp thng mi ngy cng din ra gay gt trn th trng quc t Pht trin nui trng thu sn n nm 2020: Cn 40 nghn t ng Pht trin nui trng thu sn n nm 2020: Cn 40 nghn t ng Th tng Chnh ph chnh thc ph duyt n pht trin nui trng thu sn n nm 2020 ti quyt nh s 332/Q-TTg. Theo , tng nhu cu vn thc hin n ny n nm 2020 s vo khong 40 nghn t ng. Mc tiu ca n l nhm pht trin nhanh nui trng thu sn theo hng cng nghip ho, hin i ho, c hiu qu, sc cnh tranh cao v pht trin bn vng; tr thnh ngnh sn xut ch lc cung cp nguyn liu cho ch bin xut khu v tiu dng trong nc, ng thi to nhiu vic lm, tng thu nhp cho nng, ng dn, m bo an sinh x hi, gp phn o i gim ngho v bo v an ninh quc phng bin o ca T quc. C th: n nm 2015, sn lng nui trng thu sn nc ta t 3,6 triu tn trn din tch 1,1 triu ha vi kim ngch xut khu t t 3,5 - 4 t USD, gii quyt vic lm cho khong 3 triu lao ng; n nm 2020, sn lng nui trng thu sn t 4,5 triu tn, kim ngch xut khu t 5 - 5,5 t USD, trong c tra t sn lng 1,5 - 2 triu tn, tng trng trung nh 4,8 /nm; tm nc l t 700 nghn tn; c bin t 200 nghn tn, tng trng trung nh 7,9 /nm... t c nhng mc tiu trn, vic pht trin sn xut ging s phi hon thin h thng nghin cu, sn xut, cung ng ging t Trung ng n cc a phng, phn u n nm 2015 s cung cp 100% ging thu sn cho nhu cu nui; 70% ging cc i tng nui ch lc. Pht trin nui trng thu sn theo hng m rng din tch thm canh, c nng sut cao, cng ngh sch v bo v mi trng, phn u n nm 2015, 100 c s nui, vng nui cc i tng ch lc t tiu chun tin tin v cht lng v ATVSTP, ph hp vi iu kin mi trng v kinh t - x hi cc vng ven bin, o v h cha.

 n cng a ra 6 nhm d n cn u tin nh: nhm d n u t y dng c s h tng cc vng nui trng thy sn tp trung; nhm d n u t pht trin h thng ging thy sn; nhm d n nghin cu, chuyn giao cng ngh nui, sn xut ging, phng tr bnh v ci to mi trng nui trng thy sn; nhm d n u t pht trin sn xut v tiu th sn phm mt s i tng: tm nc l, nhuyn th, rong bin v nui trng thy sn bin, h cha; d n xy dng h thng quan trc, cnh o mi trng v dch bnh phc v nui trng thy sn; d n thng tin, thng k phc v pht trin nui trng thy sn. Theo ph duyt, tng nhu cu vn thc hin n ny n nm 2020 s vo khong 40 nghn t ng, trong ngn sch nh nc 10%, vn vay tn dng u t 10 , vn vay thng mi 50%, vn t c v huy ng ca cc t chc c nhn 30%. Cc ngun vn ni trn s phn b theo hai giai on: Giai on I t 2011 - 2015 l 25 nghn t ng v giai on tip theo 2016 2020 l 15 nghn t ng. Ngun vn thc hin n ny s c huy ng t nhiu ngun nh: ngn sch nh nc, vn ca cc doanh nghip, ca cc h gia nh v c nhn... Theo Hip hi ch bin v xut khu thy sn Vit Nam: tng sn lng thy sn nm 2010 c t 5,07 triu tn, tng 4,5 so vi nm 2009, trong sn lng nui trng thy sn c t 2,69 triu tn, tng 4,7 . Kim ngch xut khu thy sn ln u tin vt mc 5 t USD. Nm 2010, khi lng xut khu t 1,35 triu tn vi gi tr xut khu t 5,04 t USD, tng 10,77 v khi lng v 18,46% v gi tr so vi nm 2009. Trong , ut khu tm t 237,4 nghn tn vi gi tr 2,1 t USD, tng tng ng 13,9% v 25,9% so vi nm 2009; ca tra, asa t 658,5 nghn tn vi gi tr 1,43 t USD, tng tng ng 8,64% v 6,43% so vi nm 2009. Thc trng khai thc hi sn ven b. a) Khai thc hi sn ven b. Vi hn 3.200 km ng b bin, khong 3.000 h n o, v hn 11.000 loi sinh vt bin, y l c s nc ta pht trin ngh khai thc bin vng mnh. a s c dn ven in ngh khai thc hi sn tr thnh mt ngh truyn thng lu i, vi vic s dng tu, thuyn c nh, tp trung khai thc vng nc nng, ven b. Chnh vic gia tng s lng tu, thuyn nh t ven b (c coi l ni sinh sn ch yu ca nhiu loi hi sn), lm cho ngun li, mi trng sinh thi b e da, gy nh hng ln n tnh a dng sinh hc vng b v ven b. Nhiu loi sinh vt bin ang c du hiu suy gim v nguy c e da tuyt chng. Nhiu loi c gi tr kinh t cao ang gim dn. Nng sut nh t, cht lng, kch c hi sn gim. Chng hn, nu nh nm 1997, s lng tu khai thc di 90 CV (tu khai thc ven b) c 58.396 chic, th nm 2008 tng ln 88.087 chic, chim 84,6% tng s tu nh t hi sn. Tuy s lng tu tng, nhng nng sut khai thc gim r rt. T gi tr sn xut chim 67,4% tng gi tr sn xut ton ngnh thy sn nm 1997, th nm 2007 ch cn

chim 32,8 . iu ny cho thy, r rng, ngun li hi sn v vai tr sn xut ca ngnh khai thc ang gim st nghim trng trong thi gian qua. Theo tnh ton ca Vin nghin cu hi sn, sn lng cho php khai thc ti u vng nc ven b vo mc 600.000 tn, nhng thc t sn lng khai thc y vt qu con s hn 1.000.000 tn. iu ny chng t p lc khai thc ven b ln ngun li thy sn l qu ln. Mt im ng ch , khai thc ven mang nhiu nt truyn thng vi quy m tu nh, cng ngh v phng php khai thc lc hu, ch yu da vo kinh nghim vi nhiu loi ngh v phng tin khai thc nh li rng, li mnh, li r, li ko, li vy. Thm ch, khng t ng dn s dng c nhng phng php nh t mang tnh hy dit ngun li nh ung in, cht n, cht c, lm suy gim rt ln s lng sinh vt bin v nguy hi ti mi trng sng ca chng, s lng loi c nguy c tuyt chng v cn kit ngy cng gia tng. Trong t phi hp kim tra lin tnh ven bin Nam b nm 2009 ca Thanh tra Thy sn v Chi cc Khai thc v Bo v ngun li thy sn thuc cc S Nng nghip v Pht trin nng thn thc hin trn tng s 900 phng tin, pht hin c 16 trng hp vi phm s dng xung in, 116 trng hp vi phm v giy php khai thc, 2 trng hp vi phm s dng nh sng, 1 trng hp s dng cht n, 9 trng hp s dng li mt nh hn quy nh khai thc hi sn Vic s dng li mt qu nh, nn t l c nh trong cc m li cao. Theo Vin Kinh t quy hoch thy sn, c trn 70 loi hi sn phi a vo danh sch Vit Nam, khong 85 loi hi sn trong tnh trng nguy cp vi nhiu mc khc nhau, trong nhiu loi vn ang l i tng khai thc. pht trin ngh khai thc hi sn ven b bn vng, cn kho st, nghin cu chuyn i ngnh ngh cc h ng dn khai thc, trong ch ngh nh t xa b v nui trng hi sn. Trn lnh vc qun l nh nc, nn h tr ng dn thc hin chuyn sang cc hot ng kinh t khc nh nui trng, kinh doanh, cung ng dch v hu cn ngh c. Ngnh thy sn cn tng cng t chc, hng dn, o to, chuyn giao k thut v cng ngh cho ng dn pht trin sn xut. C chnh sch u i, h tr v vn, cc quy nh php l, hon thin h thng qun l ngnh. Tuy nhin, nu khng c mt chin lc khai thc hp l, th tim nng in s khng cn. Do vy, pht trin bn vng ngh khai thc hi sn, cn m bo tnh bn vng v mi trng sinh thi, ngun li v n nh x hi. H tr ng dn chuyn i ngnh ngh, cn khuyn khch ng dn t nguyn chuyn i ngh khai thc ven b sang cc ngnh ngh khc, t chc o to, h tr v vn vay vi li sut thp, u ra ca sn phm, k thut sn xut. Tng cng xy dng cc bn c, pht trin cc ch u mi, o to v k thut cho ng dn pht trin khai thc hi sn xa b. Chun ha cc i tu theo ng quy nh, cc trang thit b ng c ph hp. Quy nh v kim sot cht ch vic cm nh t hon ton hay v thi hn mt s loi hi sn, mt s vng bin. Xy dng mt i ng c nng lc v s lng c th qun l tt i tu khai thc. Thng xuyn m cc lp tp hun v cng tc qun l ngh c ven b cng nh nh t xa b

cho cc cn b qun l. Tng c hnh thnh v kin ton h thng cn b thy sn chuyn trch tng a phng c ngh khai thc hi sn theo di tnh hnh pht trin sn xut - kinh doanh ngh c a phng, hng dn ngi lao ng ngh c thc hin cc ch chnh sch ca a phng v ca Nh nc Nhng thch thc t gi nhin liu tng cao, cht lng tu thuyn khai thc xung cp, ngun li thy sn cn kit khin cho ngnh thy sn ng trc p lc buc phi thay i tn ti. Tuy nhin, kh khn ln nht hin nay l tm kim m hnh cng ng qun l ngun li thy sn bn vng, hng chuyn i, gim tu thuyn cng sut nh m khng nh hng n sinh k ca ngi dn. S lng tu thuyn khai thc hi sn ven b chim hn 60 Theo thng k ca S Nng nghip v Pht trin nng thn, ton tnh hin c hn 6.700 tu thuyn, trong s lng tu thuyn c cng sut di 90 CV l 4.020 chic, chim hn 60 , ch yu tp trung khai thc hi sn cc vng bin ven b trn a bn tnh. Hu ht s tu thuyn ny cha c trang b cc thit b thng tin lin lc, phng php khai thc th s, c trng hp khai thc hi sn bng in, cht n, nh hng ln n vic bo v ngun li thy sn. Trc thc trng , ngnh thy sn ang c k hoch t chc c cu li ngh khai thc hi sn, gim p lc i vi ngun li vng bin ven b; khuyn khch, h tr ng dn u t pht trin tu c khai thc hi sn xa b, trang b cng ngh hin i, ch trng u t trang thit b bo qun ng lnh trn tu nh t xa b, nhm hn ch t l hao ht v nng cao cht lng ca nguyn liu thy sn. Phn u t trng sn phm c gi tr xut khu t hn 40 trong tng lng nh t vo nm 2015 CT GIM KHONG 45.000 TU THUYN C NH-KHNG D Ch c n hn 3 nm na, qung thi gian khng nhiu thc hin vic ct gim hn 45.000 tu thuyn c theo Quyt nh s 10/2006/Q-TTg ca Chnh ph Ph duyt quy hoch tng th pht trin ngnh thu sn n nm 2010 v nh hng n nm 2020 an hnh ngy 11-12006. Theo quyt nh ny, s lng tu thuyn c n nm 2010 gi mc 50.000 chic. Tnh n ht ngy 30-4-2007, c nc c khong 95.300 tu thuyn. Nh vy s c khong trn 45.000 tu thuyn s phi ct gim. Vic ct gim l rt cn thit m bo s pht trin bn vng trong khai thc thu sn ti cc vng bin Vit Nam. Tuy nhin, gii bi ton ct gim s tu thuyn ny l vn khng n gin.

Ct gim tu thuyn l cn thit

Trong s hn 45.000 tu thuyn cn ct gim phn ln thuc b phn khai thc hi sn ven b. Hin s lng tu thuyn khai thc ven b ln ti con s khong gn 80.000 chic(loi di 90 CV). Lnh vc khai thc hi sn ni chung v khai thc hi sn ven b ni ring ang phi i mt vi nhng thch thc ln nh: Ngun li hi sn ven b ang khai thc qu mc cho php, ng c nh t mang tnh hu dit vn ang tn ti v pht trin, c cu ngh nghip phn b cha hp l, ri ro cao trong qu trnh lao ng sn xut trn bin, s canh tranh gia cc tu khai thc ngy cng khc lit nn thu nhp ca cc tu nh c ngy mt suy gim.S liu thng k cho thy, sn lng khai thc hng nm hin mc 1,5-1,8 triu tn/nm, nhng nng sut khai thc gim mnh t 0,9 tn/CV nm 1991 ung cn 0,3 tn/ CV nm 2005. Nh vy sn lng bnh qun c th duy tr mc t 1,5-1,8 triu tn/nm ch l do tng nhanh v s lng v cng sut tu thuyn tham gia nh t ch khng phi l tng nng sut nh bt. S tng nhanh tu thuyn trong khi ng trng khng tng khin cc vng bin qu ti. Hn th, s pht trin tu thuyn ny l t pht khng theo quy hoch nn cng khng th qun l c. Hu qu l cht lng sn phm nh t thp, sn phm gi tr thp chim t l cao trong cc m li(t 60-80 trong li ko tm; 40-80 trong li ko c; 90% trong ngh y). Bn cnh , thi gian di chuyn tm kim cc ng trng khai thc c u hng ngy cng tng, ko theo tng chi ph gi thnh sn phm. Hin nay nhiu tu thuyn khai thc ven b vn s dng cng ngh v phng thc khai thc thiu thn thin vi mi trng. i tu khai thc hi sn Vit Nam s dng khong 40 loi ngh thuc 4 lp. Trong s ny, 64% tng s n v thuyn ngh (khong 60.000 chic) tp trung nhiu ngh khai thc vi cc sn phm gi tr thp, thu sn cha trng thnh thng chim t l cao trong cc m li. Bn cnh , s pht trin ca tu thuyn cng sut nh khai thc ven b ang pht trin rt kh kim sot. S lng tu thuyn c phn b dc theo b bin, cc ca lch, i ngang, quanh cc o c ti 10 khng c a ch ch tu c nh. Mi nm c khong 15.000 tu thuyn di chuyn ng trng, khai thc theo ma v. y l s phn tn kh kim sot. m bo ngh c ni chung v ngh khai thc hi sn ni ring pht trin mt cch bn vng, B Thu sn y dng chin lc pht trin thu sn ti nm 2010 v 2020 v n ny c Chnh ph thng qua.

Ct gim nh th no? Ch trng ct gim s tu thuyn nh t ven b l cn thit m bo s pht trin bn vng. S ng tnh v vic ct gim mt ln na c cc i biu ngnh thu sn v cc a phng nht tr ti hi ngh t chc thc hi sn trn cc vng bin Vit Nam do B Thu sn t chc ti Nng trong hai ngy 8 v 9-6-2007. Tuy nhin, y l vn kh. K s Nguyn Phi Ton(Vin nghin cu Hi sn-B Thu sn) nu kin: Vic ct gim s lng tu thuyn ven b cng ng ngha vi rt nhiu vn x hi khc ny sinh nh: Ct gim i tu no? S lng bao nhiu? Vn chuyn i ngh nghipCn c theo quyt nh s 10/2006/Q-TTg, th mc tiu quy hoch tng th pht trin ngnh thu sn n nm 2010 s ch cn khong

50.000 tu vi s lao ng trc tip tham gia khong 500.000 ngi. Hin dn s ca cc cng ng ngh c chim khong 2,5-3% tng dn s ton quc. Nh vy vic ct gim tu thuyn ng ngha vi gii quyt chuyn i ngnh ngh cho hng vn lao ng l iu khng d. Bi, i a s cng ng ng dn ven in hot ng khai thc hi sn ven b l nhng h ngho, trnh dn tr thp, nu xa ri ngh bin h kh thch nghi ngay vi iu kin sng mi trong khi ngun vn khng c thay i c cu sn xut. Vi khong trn 45.000 tu thuyn phi ct gim, khng lng ph, trnh nhim mi trng v c th trnh tnh trng hot ng tr li ca chng, k s Nguyn Phi Ton dn chng cch lm ca Thi Lan v mt s nc: Chng ta nn ph hng mt phn v tu nhng khu vc quan trng nht trn tu trnh hin tng s dng li, sau nh m nhng tu ny nhng ng trng cm khai thc, nhng i ca c to thnh rn nhn to lm ni sinh trng v pht trin ca cc loi hi sn v lm vt ngn khng cho ng dn hot ng khai thc nhng khu vc ny. Tt nhin vic lm ny phi c gim st cht ch v qun l nghim tc trnh hin tng lm theo kiu u voi ui chut hoc c mt thi gian li cc hot ng khai thc quay tr li. Ngun vn cho chuyn i y ao gm cc hng mc nh: inh ph gii bn tu, kinh ph h tr cho dn c u m bo n nh i sng i hi phi c chun b chu o trc khi tin hnh. Cc kin ti hi ngh va qua u ng tnh, mc d lng u t kinh ph ln nhng y l vic cn phi lm nhm duy tr v ti to ngun li hi sn, m bo n nh i sng cho hng triu ngi cng nh m bo cho nn kinh t t nc pht trin mt cch bn vng. Theo nh hng khai thc hi sn, vng bin ven b(6 hi l tr vo) s khng pht trin thm cc phng tin mi tham gia khai thc, tng c chuyn dn cc phng tin lm ngh li ko, li y sang khai thc kiu cu tay, lng, by bo v ngun thu sn ti sinh v u tin cho pht trin nui trng l chnh. Phn u n nm 2010, s lng tu tham gia khai thc hi sn trong tuyn b cn khong 15.000 chic v n 2020 ch c n di 10.000 chic. Vi vng bin ven b, tuyn lng(khu vc cch b 6-24 hi l): y L khu vc hin ang tp trung ng tu thuyn khai thc v l khu vc thng xy ra tranh chp v mt khng gian. T nay n nm 2010 khng pht trin mi phng tin tham gia khai thc khu vc ny, phn u n nm 2010 s lng tu c tham gia khai thc trong tuyn lng khong trn di 20.000 chic v n nam 2020 ch cn khong 15.000 chic. Vi vng bin xa b, tuyn khi(t 24 hi l ti gii hn ngoi ca vng bin Vit Nam): T nay n 2010 khng tng s lng tu c tham gia khai thc khu vc ny, s gi n nh mc trn di 25.000 tu. Mc tiu hng ti l pht trin khai thc trn vng bin quc t. y s l hng u tin v u t nhng tu c c lp my cng sut t 400 CV tr ln v c trang b y phng tin thng tin lin lc.

Nh vy, qung thi gian cn li ti nm 2010 l khng nhiu trong khi cn c ni cng vic cn phi gii quyt. Hn lc no ht, cc b, ngnh v cc a phng s phi cng nhau vo cuc th mi c th hon thnh c mc tiu m Chnh ph v ngnh thu sn t ra B Ra - Vng Tu: hai thc hi sn bng ngh gi co - Cn kit ngun li thy sn ven b

Ngun tin:

Bo B Ra - Vng Tu, 10/01/2011 Ngy cp nht trn web Vit Linh: 11/1/2011

Khai thc hi sn bng ghe gi co khu vc ven b, va khng em li hiu qu kinh t m cn lm cn kit ngun li thy sn, mi trng sinh thi ca bin. Thi gian qua, ngnh thy sn B Ra - Vng Tu vn ng con ng dn chuyn i ngh gi co sang cc ngh khc, ng thi tng cng cng tc kim tra, kim sot, nhng vn cha t hiu qu.

Theo bo co ca S Nng nghip v Pht trin nng thn, thi gian gn y c nhiu tu thuyn ca ng dn trong v ngoi tnh hnh ngh gi co (li ko) tham gia khai thc hi sn ti cc tuyn ven b cc a phng nh: Bnh Chu (huyn Xuyn Mc); Phc Tnh (huyn Long in); th trn Phc Hi (huyn t ) v cc khu vc Bi Trc, Bi Sau, Sao Mai TP. Vng Tu. Hot ng ca lc lng tu thuyn ny vi phm tuyn khai thc, xy ra tnh trng tranh ginh ng trng, nh hng n i sng ca nhng ng dn sng bng cc ngh nh: li cua, li c.

Cc phng tin nh t hi sn ven b ny ch yu dng nhng phng php khai thc c tnh hy dit nh: Dng ngun in cao p t 1.000 - 1.500 W cho n pha sng di mt nc nh t c. Theo phn tch ca cc ng dn, nh sng vi cng sut ln nh vy s lm c cht hng lot. Hi sn cht nhiu nhng ch thu vt c khong 50%, s cn li b phn hy, gy nhim vng bin. C n ghe gi co th theo ng Dng Vn Nga, ng dn th trn Phc Hi (huyn t ) cho bit, ngh gi co nh t cc loi c sng c 3 tng nc: tng y, tng gia v tng trn nn c th qut sch tt c cc loi hi sn khi qung li. V vy, i vi

ngh gi co, nu khng tun th ng qui nh v mt li th sc hy dit ngun li thy sn rt cao.

Ton tnh hin c gn 1.900 chic tu c khai thc bng ngh gi co, chim gn 40% tng s tu c. Do ngh gi co khai thc khng c tnh chn lc, hot ng khng hiu qu, nn ngnh thy sn khuyn khch con ng dn chuyn i sang cc ngh khc nh: li vy, li r, ngh cu Tuy nhin, n nay rt t ng dn chuyn i ngh khai thc, nguyn nhn l do chi ph chuyn i ngnh ngh khai thc cho mt chic tu kh tn km. Mt ng dn cho bit, chuyn i sang ngh khc, buc ch tu phi ci hon phng tin bng cch thay i thn tu, my tu, ng li c, vi chi ph khong t 1 - 1,2 t ng. Trong khi , hn 90 ng dn vn cn n ngn hng tin u t ng tu v my nm qua in mt ma nn ng dn cha c iu kin tr n. V vy, ng dn mun chuyn i ngnh ngh cng kh nu nh khng c Nh nc h tr.

Trc kh khn , hn ch tnh trng xm hi ngun li ven b, S Nng nghip v Pht trin nng thn ch o Chi cc Bo v v Khai thc ngun li thy sn t chc tuyn truyn, ph bin, hng dn ng dn nm c cc quy nh ca Nh nc trong cng tc qun l ng trng v bo v ngun li thy sn. ng thi, dng pan cc khu vc trng im quy nh r cc tuyn khai thc, ngh cm khai thc hoc th phao ch r ranh gii nghim cm khai thc. ng Trn Vn Cng, Ph Gim c S Nng nghip v Pht trin nng thn cho bit, khc phc tnh trng khai thc hi sn khng theo quy nh, ngoi cc bin php nh tng cng cng tc tun tra, kim tra v x l nghim cc trng hp vi phm, ngnh thy sn s tip tc khuyn khch ng dn chuyn sang khai thc xa b, gim dn v i n cm hn cc tu c c cng sut nh di 90 CV nh t ven b. Khai thc hi sn cn mt c hch Th su, 15 Thng 7 2011 06:50 spin manager

ng Nguyn Ngc Oai, Cc trng Cc Khai thc & Bo v ngun li Thy sn (Tng cc Thy sn) cho rng: Khai thc thy hi sn l ngnh khai thc ti nguyn ti to, gp phn m bo an ninh lng thc, cung cp ngun thc phm ln phc v tiu dng v xut khu.

Theo ng Oai, ngh c cn to cng n vic lm v thu nhp cho khong 2 triu ngi, trong 700.000 lao ng trc tip trn cc tu c. Hn th, cc i tu khai thc hi sn cn tham gia bo v an ninh, ch quyn quc gia trn cc vng bin, c bit trong tnh hnh vn ch quyn bin ng ang din bin phc tp. Vn t ra l lm th no duy tr n nh khai thc hi sn, khi ngun li hi sn, nht l vng bin ven b, ng trng khai thc truyn thng b suy gim v gi nhin liu tng cao? ng cho bit: Ngh c l ni tp trung phn ln lao ng ph thng, thuc nhm ngi ngho trong x hi. V vy chnh sch u i, h tr t Nh nc nh vn vay tn dng u i ng tu ln khai thc hi sn xa b (1997); h tr gi nhin liu, thay my s dng nhin liu tit kim, mua bo him thn tu, thuyn vin (2008-2010); trang b my thu trc canh (2008-2009) phn no gip ng dn khc phc kh khn. Th nhng v lu di vn ch l gii php tnh hung, cha gii quyt c kh khn c n ca ngh c bin. Ngh c Vit Nam cn thit phi c nhng chnh sch h tr mang tnh lu di, bn vng, gii quyt vn lin quan n cht lng lao ng v cng c, phng tin h tr ngi lao ng. Ngh c nc ta chm pht trin do tip cn phng thc nh t t do (mc d ta p dng cp php t nm 1992). Ngun li hi sn phong ph v ging loi, song tr lng li hn ch v phn tn, khng thnh n va v ln. Cc ng trng truyn thng mt dn, i tng khai thc chnh thng xuyn bin ng, kh d o. Tu c a phn nh, tnh chuyn nghip khng cao, thiu s lin kt trong t chc khai thc, thiu cc cng c, phng tin qun l v nhng bt cp trong vic phi kt hp gia phng thc qun l theo ngnh v qun l theo lnh th, ng Nguyn Ngc Oai ni. Trong Chin lc pht trin ngnh thy sn Vit Nam n nm 2020, mc tiu phi c 40% s lao ng ngh c c o to, theo , cn cc chnh sch lin quan nh: Chnh sch i vi ngi hc ngh (min ph hc ngh, h tr kinh ph n , i li v cc chnh sch khc lin quan n hp ng lao ng, chuyn ngh), chnh sch i vi gio vin, ging vin (xy dng cc tiu chun, ch , c ch i ng ph hp thu ht nhng ngi gii, c nng lc ging dy ti cc c s o to, bi dng cn b, cng chc; thu ht nhng ngi c nng lc tham gia ging dy) v chnh sch i vi c s o to, dy ngh cho lao ng ngh c (u t nh ng, trang thit b dy ngh). V ti chnh, vi s lng lao ng cn c o to ngh hng nm, ngun kinh ph o to cng rt ln (t 250-300 t ng/nm), cn c c ch chnh sch h tr t Nh nc. c im ca khai thc hi sn l tu c thng hot ng c lp, tr ngh li ko i hoc li vy (trng hp s dng 2 tu). V vy hiu qu v an ton i vi hot ng ca cc tu c ph thuc trc ht chnh vo kh nng, trnh qun l, iu hnh khai thc ca nhng ngi trn tu (cht lng lao ng) v s h tr t a, t lin hay hi o (cung cp cc loi thng tin

cp nht lin quan n hot ng ca tu c nh thi tit, ng trng, th trng) hay s tr gip ca cc tu c khc hot ng trong cng khu vc. Nhn chung cht lng cc bn tin d bo khai thc cn nhiu hn ch, cha thc s l cng c h tr thc th i vi cc thuyn trng tu c. Phng Ngun li thy sn thuc Vin Nghin cu Hi sn Hi Ph ng c giao nhim v d bo khai thc, song ch c 5 cn b nghin cu lm nhim v kim nhim v c cp mi nm 250 triu ng cho 120 bn tin (bn ), c nm khng c kinh ph cho nhim v ny. m bo thng tin lin lc gia tu c vi t lin l iu kin tin quyt, bt buc trong cng tc m bo an ton cho ngi v tu c hot ng trn cc vng bin. Sau cn o Linda (1997), Chanchu (2006), thng tin lin lc ca ngnh thy sn c ci thin ng k, h thng thng tin qun l ngh c trn bin giai on I c B Thy sn (c) ph duyt trn c s kt hp u t sung, nng cp h thng thng tin hng hi nh u t mi h thng gim st tu c s dng cng ngh v tinh v cc thit b u cui lp t trn tu c nh my v tuyn MF/HF c tch hp my nh v v tinh (GPS); my thu trc canh chuyn dng sng n in (SSB) C c nhng u t c u i vi h thng thng tin qun l ngh c trn bin l rt quan trng nhm cung cp thng tin lin quan n thi tit t t lin ra tu c. Nhng vic duy tr, khai thc, s dng m bo hiu qu li khng h n gin. H thng thng tin hng hi c xem l kt cu c s h tng k thut ca h thng thng tin qun l ngh c trn bin, song h thng ny li thuc B GTVT v Cty TNHH MTV Thng tin in t hng hi Vit Nam trc tip qun l. V vy phi c c ch phi hp. H thng gim st tu c s dng cng ngh v tinh cng ngh hin i, nhng kinh ph duy tr khng nh. V thng tin cung cp cho cc tu c, ngoi thng tin d bo thi tit c chun ha, cn c c ch cho cc thng tin khc nh d bo khai thc hi sn, hng dn khai thc, trnh tr o Quy nh mi v qun l hot ng khai thc thy sn Chnh ph va mi ban hnh Ngh nh s 33/2010/N-CP ngy 31/3/2010 quy nh v qun l hot ng khai thc thy sn ca t chc, c nhn Vit Nam trn cc vng bin. Theo : T chc, c nhn hot ng khai thc thy sn trong vng bin Vit Nam phi tun theo quy nh ca B Nng nghip v Pht trin nng thn hoc ca UBND cp tnh v danh mc cc loi thy sn b cm khai thc, cc phng php khai thc, loi ngh khai thc, ng c b cm s dng hoc b hn ch s dng ti cc vng bin hoc tng tuyn khai thc, khu vc b cm khai thc v khu vc b cm khai thc c thi hn, chng loi, kch c ti thiu cc loi thy sn c php khai thc.

Ngh nh cng quy nh v iu kin hot ng i vi cc tu c. C th, tu lp my c tng cng sut my chnh t 90 CV tr ln khai thc thy sn ti vng khi v vng in c, khng c khai thc thy sn ti vng bin ven b v vng lng; tu lp my c tng cng sut my chnh t 20 CV n di 90 CV khai thc hi sn ti vng lng v vng khi, khng c khai thc thy sn ti vng bin ven b v vng bin c; tu lp my c cng sut my chnh t di 20 CV hoc tu khng lp my khai thc hi sn ti vng bin ven b, khng c khai thc thy sn ti vng lng, vng khi v vng in c; cc tu lm ngh li vy c ni nh, ngh khai thc nhuyn th khng b gii hn cng sut khi hot ng khai thc trong vng bin ven b v vng lng. Ngoi ra, Ngh nh c n c cc quy nh v iu kin khai thc thy sn vng bin ngoi vng bin Vit Nam; th tc v trnh t cp giy t c lin quan cho tu c khai thc thy sn vng bin ngoi vng bin Vit Nam v cp li giy t sau khi khai thc thy sn vng bin ngoi vng bin Vit Nam v. Ngh nh ny c hiu lc thi hnh k t ngy 15/6/2010 v thay th Ngh nh s 123/2006/NCP ngy 27/10/2006 ca Chnh ph v qun l hot ng khai thc thy sn ca t chc, c nhn Vit Nam trn cc vng bin. H tr tu c nh t xa b (Mard-8/9/2011): Nhiu ch tu c nh t xa b tnh hnh H a, Ph Yn v ang nhn c s h tr theo Quyt nh s 48/2010/Q-TTg ca Th tng Chnh ph. UBND tnh hnh H a ph duyt danh sch 253 tu c c h tr khai thc, nui trng hi sn v dch v khai thc hi sn trn cc vng bin xa b .Nhng ngh c h tr gm: ngh cu c ng i dng, ngh li r, ngh li vy khi, ngh cu khi, cu mc, chp mc v cc tu dch v khai thc hi sn. Cc tu c h tr nhin liu, bo him tu c v bo him thn th. Ngoi tu c, Chi cc Khai thc v Bo v ngun li thy sn tnh hnh H a cng thng o cho ngi dn v vic h tr kinh ph lng b, mua ging cho 10 h dn nui trng hi sn huyn o Trng Sa. Ngi dn c nhu cu phi c phng n sn xut v n Chi cc ng k lm th tc. ng L Tn Bn, Chi Cc trng Chi cc Khai thc v Bo v ngun li thy sn tnh Khnh Ha cho bit, Chi cc c vn n xut UBND tnh Khnh Ha ph duyt h tr ng dn nh t xa b vi kinh ph d kin l 63 t ng. Hin ti, S Ti chnh ang thm nh s kinh ph trn trnh UBND tnh ph duyt. UBND tnh Ph Yn va ph duyt danh sch t 3 gm 30 tu c c hng cc ch h tr hnh ngh vng bin a . y l nhng tu c cng sut t 90 m lc n 360 m lc hot ng ngh li vy v ngh cu, ch yu l cu c ng i dng. Ty theo cng sut, mi tu c h tr chi ph nhin liu t 18 triu ng tr ln cho mi chuyn bin; ng thi s c h

tr v chnh sch bo him v c trang b my thng tin lin lc tm xa phc v cho vic xc nh v tr hot ng trn bin, truyn thng tin t tu v t lin v ngc li. Nh vy, qua 3 t tnh Ph Yn c tng cng 444 tu c thuc cc huyn ng H a, Tuy An, Sng Cu v Thnh ph Tuy Ha chuyn hnh ngh vng bin a c hng cc ch . Cng vi hot ng trn, UBND tnh Ph Yn cng an hnh Quy nh v qun l h thng thng tin lin lc phc v hot ng khai thc hi sn, phng trnh v gim nh thin ti cho ngi v tu c. Theo , cc tu ca Ph Yn khi hot ng phi trang b y cc thit b thng tin lin lc vi t lin; ring nhng tu phi trang b v tuyn in bt buc phi khai bo vi B i bin phng tnh. Tnh Ph Yn khuyn khch cc tu hot ng theo m hnh t, i trn bin c UBND , phng, th trn s ti ra quyt nh cng nhn nhm m bo an ton khi hot ng khai thc hi sn v thun li trong cng tc qun l thng tin./. Hin i ha i tu nh c a gp phn bo v ch quyn trn bin (Mard-30/8/2011): Ngy 30/8, ti H Ni, Cc Khai thc v bo v ngun li thy sn, Tng cc Thy sn (B Nng nghip v Pht trin nng thn) t chc hi tho Hin i ha tu c n gii php pht trin cc i tu nh c a , m bo cho ngh khai thc hi sn hot ng an ton v t hiu qu cao trn cc vng bin. Pht biu ti Hi tho, Th trng B Nng nghip v Pht trin nng thn V Vn Tm khng nh, Chin lc pht trin thy sn Vit Nam n nm 2020 s chuyn ngh c nhn dn thnh ngh c hin i, bn vng. Do vy, vic pht trin cc tu c hin i l iu tt yu.

Lnh o Cc Khai thc v Bo v ngun li thy sn cho bit, nguyn tc pht trin tu c hin i l u tin hin i ha tu c xa b, trong trng tm l khi tu c hot ng cc vng bin xa, cc tu c lm cc ngh c gi tr kinh t cao, cc tu c tham gia vo vic bo v ch quyn trn bin. Pht trin i tu c hin i c tin hnh song song gia vic ci to, nng cp cc tu hin c v ng mi cc tu hin i. Pht trin i tu c hin i cn c thc hin theo hng tin ti xy dng cc nghip on nh c hot ng theo hnh thc cng nghip; cc c ch chnh sch qun l, bo h hot ng ca ng dn trn in cng nh y dng cc c s h tng phc v cho tu c.

vic ng tu hin i m bo tnh kh thi, ng ng Quang Huy, Trng phng Qun l tu c (Cc Khai thc v Bo v ngun li thy sn) cho rng, ngnh thy sn cn tin hnh ng b cc gii php nh: nghin cu v cng b p dng cc tiu chun ng tu, k thut v trang thit b, k thut qun l vn hnh, nh mc v an ton lao ng trn tu c; pht trin ngun nhn lc c th qun l, vn hnh c tu c hin i. Bn cnh , vic pht trin tu c hin i c thc hin theo phng thc nh nc v nhn dn cng lm. Ngun vn ca Nh

nc s tp trung vo u t c s h tng ngh c: cng c, trm thng tin, phng tin cu h, cu nn; hnh thnh cc dch v v thng tin ng trng, ngun li; pht trin ngun nhn lc; thit k v ng tu mu cng nh cho ng dn vay vn ng tu, nng cp cc c s ng tu, sn xut cc trang thit b trn tu./. Khng ch l phng n tt bo v ngun li thy sn, khai thc hi sn xa b c n em li gi tr kinh t cao cho nhiu ng dn Qung Nam. Sau mt thi gian di nh t khng hiu qu, nhng tn hiu tch cc tr li vi ngh ny.

Bm bin

T u nm n nay, thi tit thun li nn ng dn bm bin di ngy. Cc ngh khai thc xa b nh li vy ngy, li vy nh sng, cu mc t sn lng tng i ln. Tnh ring 7 thng u nm, sn lng khai thc hi sn trn a bn tnh t xp x 41 nghn tn (bng 81,87% k hoch ca nm).

Theo ng Nguyn Vn Gii - Chi cc trng Chi cc Khai thc v bo v ngun li thy sn Qung Nam, vic khai thc, nh t hi sn t c sn lng kh cao trong thi gian qua l kt qu ca s cng hng trong vic trin khai thng k sn lng ngh khai thc hi sn: theo di, nm bt tnh hnh khai thc, din bin ngun li, ng trng trn cc vng bin; d bo ngun li thy sn ca c quan chc nng v ng dn. Trong nhiu nm qua, ngnh chc nng khuyn khch ng dn m in di ngy, nh t xa b bng nhng phng tin c cng sut ln. Ngoi ra, chng ti thng xuyn nhn nh tnh hnh, kt qu sn xut, c nh sn lng khai thc thy sn hng thng; d bo v ng trng v ngun li trong thng tip theo ph bin, hng dn cho ng dn t chc sn xut trn bin c hiu qu - ng Gii thng tin.

Hiu qu

huyn Ni Thnh - a phng dn u v sn lng khai thc hi sn ca tnh, trong nhng ngy ny ng dn khn trng chun b cho nhng chuyn bm bin di ngy. ng Phm Lun (thn ng An, Tam Giang, Ni Thnh) chia s: 20 nm theo ngh li r lng, d kin tr bm bin nhng ti thu nhp khng c bao nhiu bi ng trng ca ngh ny hn hp.

Nhn thy ngh cu mc khi ca nhiu ng dn y ngy mt khm kh v c s khuyn khch ca ngnh chc nng, ti quyt nh i ngh t 6 nm nay v c thu nhp n nh hn. Mi chuyn cu mc khi ca ng Lun thng ko di hn 2 thng. Do m in di ngy, t tn km chi ph, gi c mc khi trn th trng gn y kh cao (dao ng t 45 - 65 nghn ng/kg) nn sau mi chuyn bin, gia nh ng Lun thu nhp hng trm triu ng.

Cng nh gia nh ng Lun, nhiu ng dn Tam Giang ang lm n khm kh vi ngh khai thc mc khi. Gn y, nhiu ng dn mnh dn u t, nng cp phng tin nh t nn sn lng khai thc khng ngng tng ln. ng Lng Vn Cam (thn ng An, Tam Giang) cho bit: Ti tng kinh qua rt nhiu ngh bin. Khi chuyn sang ngh cu mc khi, lc u chng ti gp kh khn do vn u t qu ln, li khai thc ng trng khi. Nhng sau mt thi gian khai thc, hiu qu kinh t ca ngh ny mang li kh cao. Nhiu nm nay, mi nm 4 chuyn bin, trung bnh thu nhp ca mi lao ng khong 50 triu ng/nm. Mnh l ch tu nn mc thu nhp cao hn, khong 200 triu ng/nm.

ng Trn Vn Hng - Trng phng NN&PTNT huyn Ni Thnh cho bit: hai thc hi sn xa b gi v tr c bit quan trng trong cc nhm ngh v thy sn ca a phng. Hin nay Ni Thnh c nhiu phng tin cng sut hn 600 CV, c u t trang thit b hin i. Nh vy, ng dn c iu kin bm bin di ngy, khai thc hi sn xa b em li gi tr cao. Trong nhng nm qua, a phng v ngnh chc nng lun khuyn khch, to iu kin ng dn vay vn u t phng tin. c bit, gn y ngnh chuyn mn c s h tr v k thut nh d o ng trng, th tc tiu th sn phm... nn ngh nh t xa b ang mang li hiu qu kinh t cao. heo bo co ca S Nng nghip v Pht trin nng thn (NN-PTNT), tnh Bn Tre hin c i tu nh t ln n trn 4.320 chic, vi 15 loi hnh nh t khc nhau, hng nm khai thc trn 100.000 tn thy sn cc loi, to vic lm cho khong 25.000 lao ng trc tip v gin tip. Trong , c 1.711 tu nh t xa b hot ng cc ng trng pha Nam, gp phn gn gi an ninh - trt t v bo v ch quyn vng bin. ng Nguyn Minh Cnh - Ph Gim c S NN-PTNT Bn Tre, cho bit: Ngh nh t thy sn Bn Tre l ngh truyn thng c t lu i. Hot ng khai thc thy sn Bn Tre pht trin rt nhanh trong nhng nm gn y. mt s a phng, ng dn hnh thnh cc hnh thc lin kt trong khai thc thy sn. Tuy nhin, phn ln vn c n mang c im c th, t chc sn xut quy m gia nh, mang tnh truyn thng, nn hiu qu khai thc khng cao. Nht l ti tnh c rt t m hnh t chc t, i sn xut tin tin, in hnh. Cu mc, i co, li s, li n l n loi hnh nh t v ang pht trin ca ng dn Bn Tre. T nm 1998, hnh thc lin kt trong khai thc thy sn bt u hnh thnh ngh vy

kt hp nh sng (li n), ch yu l sp xp thi gian vn chuyn c nh t c nhanh chng ch vo b bn cho va c thi im gi c li nht, nhm nng cao hiu qu hot ng nh t. Hnh thc ny c duy tr kh tt v n cng pht trin khi thc hin Chng trnh nh t xa b ca Chnh ph (2000-2004) - nh m hnh on tu nh t xa b ca Cng ty Lm Thy sn Bn Tre chng hn. ngh co, t nm 2001 ng dn Bn Tre cng hnh thnh mt s nhm lin kt khai thc trn bin. Mc ch ch yu ca s lin kt ny l cng tm kim ng trng, h tr khc phc s c, tai nn khi hot ng trn bin. Cc nhm ny gm nhng ch tu c mi quan h h hng, gn gi vi nhau. Bn cnh cc t lin kt do ng dn t hnh thnh, giai on 2006-2009, S Thy sn (c) kt hp vi UBND cc huyn: Ba Tri, Bnh i v M Cy t chc c 7 t hp tc khai thc thy sn v mt i tu xung kch tm kim cu nn trn bin gm 14 t tu. S t, i sn xut c thnh lp gm 23 t vi 130 tu, hot ng ngh co i, co chic, li n v cu mc. ng Nguyn Minh Cnh cho bit thm, hin nay ton tnh ch cn 4/14 t tu xung kch (Ba Tri 2 t, Bnh i 2 t) v 4/7 t hp tc hot ng (Ba Tri 2, Bnh i 1, M Cy Nam 1) iu ng quan tm l hiu qu hot ng ca cc t cha r rng, mc gn b gia cc thnh vin cha cao, thiu t chc cht ch. Cc t u khng c h s, s sch ghi chp th hin hot ng ca t. thc hin tt quy nh ca Nh nc v qun l thy sn v tham gia bo v ch quyn quc gia bin o, S NN-PTNT Bn Tre ra cc bin php nhm cng c, nng cao hiu qu hot ng cc t hin c v t chc thnh lp mi cc t, i nh t. Theo , n nm 2014, Bn Tre c t nht 70% s tu nh t xa b hot ng theo hnh thc t, i sn xut. Trc mt, trong 3 thng cui ca nm 2011, vn ng t chc t, i cho 250 tu, bng 15 tu nh t xa b ton tnh. Nm 2012, t 50 ; nm 2013, t 60 v nm 2014 t 70% trong vic vn ng t chc t, i cho tu nh t xa b ton tnh. t c kt qu ra, mt mt cc a phng cn y mnh cng tc tuyn truyn, vn ng thnh lp mi v cng c cc t, i sn xut trong khai thc thy sn, mt khc, S NNPTNT Bn Tre kin ngh B NN-PTNT cc kin sau: Trnh Chnh ph an hnh cc chnh sch u i cho cc t chc sn xut ny nh: u i v li sut vay vn ngn hng ci hon tu thuyn, ng c v u i cc loi thu nhm ng vin, khuyn khch ng dn tng cng t lin kt vi nhau. C chng trnh, k hoch pht trin cng tc khuyn ng nh y mnh tp hun chuyn giao khoa hc k thut, cng ngh trong lnh vc khai thc thy sn v bo qun sn phm sau khai thc. y l nn tng quan trng h tr tch cc cho hot ng ca t, i sn xut, ng thi to s gn kt gia c quan qun l Nh nc vi ng dn.

Xy dng c ch chnh sch h tr ng dn nhm khuyn khch ng dn ang lm ngh khai thc hy dit ngun li thy sn chuyn sang ngh khai thc khc c tnh chn lc cao hoc chuyn sang nhng ngnh ngh khc.

Nhiu thch thc trong khai thc thy sn Tin Giang Tnh n cui nm 2009, ton tnh Tin Giang c 1.449 chic tu ln nh vi tng cng sut my l 258.555 m lc. Trong , s tu hot ng xa b l 823 chic vi c cu ngh khai thc a dng, c th l ton tnh c 123 chic li n, 425 chic co khi, 77 chic chong n, 73 chic cu mc, 42 chic li r v 83 chic lm ngh khc. Ng trng khai thc ti khu vc 6-8 v c, t 106-108 kinh ng. S tu hot ng ven b l 626 chic gm cc loi ngh nh co ven b, cu mc, te, ng y, r , ngh khc. Ng trng hot ng ven bin Vng Tu v cc ca sng. Mc d pht trin nhanh chng nhng ngh khai thc hi sn Tin Giang vn cn mang nng tnh cht ca ngh c quy m nh. Cc tu cng sut my nh hn 90 CV chim ti hn 43 tng s tu, 38% tng s lao ng hot ng ch yu ven b. Hu ht cc tu nh c u c ng ng g, cc my tu c s dng phn ln l my c hoc dng cc my t vn ti hng nng c lp t. Kt qu iu tra cc tu khai thc hi sn xa b cho thy, s tu lp my c chim ti 88,58% tng s tu khai thc xa b, trang thit b khai thc cha y nn hn ch hiu qu khai thc. Mc d, trn a bn tnh c ti 25 c s ng tu c kh nng ng mi 160 chic/nm v sa cha 300 chic/nm nhng li rt thiu nhng nh my ng tu hin i ng tu c ng vt liu kim loi hoc cc loi vt liu mi. Cha k, hu ht cc ng c vn ang phi nhp khu do cc c s sn xut trong nc khng p ng c v s lng cng nh cht lng. Mt hn ch khc c nh gi l cn tr cho qu trnh chuyn i ca ngnh thu sn l hn ch v trnh nhn lc. Theo thng k, s lng lao ng khai thc hi sn trn a bn tnh tng t 7.241 ngi (nm 2001) ln khong gn 12.774 ngi (nm 2009), nh qun mi nm tng khong 691 ngi, nhng hc vn ca ng dn thp, vi 68 cha tt nghip tiu hc, hn 20% tt nghip tiu hc, khong gn 10 c trnh trung hc c s v 0,65% c bng cc trng dy ngh hoc i hc. Vi trnh hc vn thp, ng dn gp kh khn trong vic tip thu k thut mi, nht l k thut khai thc xa b. H qu tt yu l d sn lng khai thc hi sn lin tc tng nhng cht lng sn phm khai thc c thng c kch thc nh, c cht lng thp, c tp chim t l cao. Trong khi , h thng c s h tng phc v ngh c va nh b, va manh mn khi trn a bn tnh ch c 02 cng c, cha p ng c nhu cu phc v ngnh khai thc. Mng li ch c cn trng thi ang pht trin, hnh thc n u gi cc ch c cha hnh thnh. Vic mua bn, tiu th c cc ch c phn ln do cc t thng m nhim, nn hin tng "trng ma rt gi" vn cn xy ra.

Tr lng v cht lng thy sn khai thc gim T nm 2004-2009, tng tr lng khai thc thy, hi sn ca nc ta t khong 4 triu tn. Tuy nhin, mt vn t ra l hin nay ti nhng vng ven b v ang tn dng khai thc qu mc, lm cho ngun li thy sn c nguy c cn kit. C nc vi 84% s lng tu thuyn lp my c cng sut di 90CV v thuyn th cng hot ng ch yu vng nc ven b gy sc p qu ln cho ngun li thy sn ven b, lm tng nguy c cn kit. V nhiu l do m trong thi gian qua, lng tu pht trin thng l t pht, khng theo nh hng quy hoch pht trin bin v s lng tu c c cng sut nh vn tng nh qun 2.300 chic/nm, s lng ng dn trc tip khai thc hi sn tng nh qun 23.155 ngi/nm. iu ny ng ngha vi vic cnh tranh trong khai thc ven b vi cng cao, ro rit hn. V cuc sng trc mt, nhm ng dn ny dng mi bin php nh t nh gim kch thc mt li, tng cng khai thc hoc dng nhng bin php khai thc mang tnh hy dit, nh s dng cht n, cht c, ung in... S suy gim ngun li c nh hng nghim trng v trc tip n hiu qu nh t ca cc loi ngh khai thc hi sn. T l c tp, c con trong cc m li ngy cng cao, chim 40-95% sn lng nh t, ty theo loi ngnh ngh khai thc, ko theo doanh thu cc hot ng khai thc c u hng thp dn. S mt cn i gia nng lc khai thc v kh nng hin c ca ngun li vng ven b ngy cng tng, dn n ngun li ven b b gim dn, hiu qu kinh t ca hot ng khai thc vng bin ven b ngy cng thp. Trong khi , gi nhin liu v nhng chi ph u vo cho khai thc tng khng ngng, ang gy ra nhng kh khn ln cho ngnh khai thc hi sn. Hiu qu kinh t ca cc hot ng khai thc ang gim dn nn cc tu c buc phi tn thu sn phm, t dn n gim st ngun li thy sn nghim trng V nhng gii php... Trc nhng kh khn ca ngnh khai thc thy sn, ngh khai thc hi sn Tin Giang ni ring v c nc ni chung pht trin bn vng th cc m hnh qun l ngh c da vo cng ng l gii php quan trng hng u t chc li hot ng nh t, khai thc thy sn c bit vng bin gn b. Hin nay, cc nc trong khu vc ng Nam , mc d c s khc nhau v mt a l, ngun li hi sn, cc iu kin kinh t x hi, nhng cc nc ny u phi i mt vi nhng vn bc c nh nhau trong qu trnh pht trin ngh c. pht trin bn vng v qun l tt ngh c, cc nc ny ra cc bin php qun l ch yu nh: y dng hon chnh h thng php lut lin quan hn ch s lng tu thuyn tham gia vo khai thc v qun l cht ch s lng tu c, a ra nhng quy nh nh t c th mi vng bin lin quan n hn mc, phng php khai thc cng nh ma, vng nh t... c bit l pht trin mnh hot ng qun l ngh c ven b da vo cng ng. y l nhng kinh nghim qun l rt ph hp vi ngnh thy sn Vit Nam do c th h thng ng trng tri rng, s lng tu thuyn ln v

c ti hn 20 cha ng k, trong khi s lng thanh tra chuyn ngnh thy sn cn khim tn, cha p ng yu cu. Tuy nhin, c th trin khai c m hnh ny, trc mt ngnh thy sn cn ci thin mng li s liu thng k, nhn rng m hnh hp tc x trong khai thc, tiu th hi sn, t to ra c cu ngh khai thc thy sn hp l, thn thin vi mi trng bng cch nh chuyn i c cu ngh nghip, t nhng ngh gy tn hi ln n ngun li thy sn v mi trng sng ca cc loi thy sn sang ngh t gy tn hi n ngun li thy sn v mi trng sng ca chng hoc nhng ngh khc ngoi khai thc thy sn; chuyn i ngh s dng nhiu nhin liu trong khai thc hi sn sang nhng ngh t tiu hao nhin liu hn. Ngoi ra, B Nng nghip v Pht trin nng thn cn phi nhanh chng ban hnh v kin ton kh nng gim st vic thc thi cc quy nh c th lin quan n hot ng khai thc hi sn ni chung, c bit vng ven b thng qua cc m hnh mnh, c quy m cng ng v qun l, khai thc, tiu th cc sn phm cho ng dn. Khai thc hi sn l ngh mu sinh ca a s c dn ven in t lu i nay. Tuy nhin, theo tnh ton ca Vin nghin cu hi sn, sn lng cho php khai thc ti u vng nc ven b vo mc 600 ngn tn, nhng thc t sn lng khai thc y vt qu con s hn 1 triu tn. iu ny chng t p lc khai thc ven b ln ngun li thy sn l qu ln. im cn lu l, hin nay hu ht cc ngh khai thc ven b vn mang cch lm truyn thng vi quy m tu nh, cng ngh v phng php khai thc lc hu, ch yu da vo kinh nghim vi nhiu loi ngh v phng tin khai thc nh li rng, li mnh, li r, li ko, li vy; thm ch, khng t ng dn c n s dng c nhng phng php nh t mang tnh hy dit ngun li nh ung in, cht n, cht c Tnh hnh ny lm suy gim rt ln s lng sinh vt bin v nguy hi ti mi trng sng ca chng, s lng loi c nguy c tuyt chng v cn kit ngy cng gia tng. Theo Vin Kinh t quy hoch thy sn, c trn 70 loi hi sn phi a vo danh sch Vit Nam, khong 85 loi hi sn trong tnh trng nguy cp vi nhiu mc khc nhau, trong nhiu loi vn ang l i tng khai thc. pht trin ngh khai thc hi sn ven b bn vng, cn nghin cu chuyn i ngnh ngh cc h ng dn khai thc ven sang ngh nh t xa b v nui trng hi sn. Nh nc nn h tr ng dn thc hin chuyn sang cc hot ng kinh t khc nh nui trng, kinh doanh, cung ng dch v hu cn ngh c; tng cng xy dng cc bn c, pht trin cc ch u mi, o to v k thut cho ng dn pht trin khai thc hi sn xa b; chun ha cc i tu theo ng quy nh, cc trang thit b ng c ph hp; quy nh v kim sot cht ch vic cm nh bt hon ton hay v thi hn mt s loi hi sn, mt s vng bin Ngnh thy sn cn tng cng t chc, hng dn, o to, chuyn giao k thut v cng ngh cho ng dn pht trin sn xut; thng xuyn m cc lp tp hun v cng tc qun l ngh c ven b cng nh nh t xa b cho cc cn b qun l; tng c hnh thnh v kin ton h

thng cn b thy sn chuyn trch tng a phng c ngh khai thc hi sn theo di tnh hnh pht trin sn xut - kinh doanh ngh c a phng pht trin bn vng ngh khai thc hi sn, cn c mt chin lc khai thc hp l, bo v ngun li lu di. n nm 2015 v 2020, ngnh thy sn tnh Hu Giang phn u t c t 16 nghn ha n 20 nghn ha nui trng cc loi thy sn, tng ng vi tc tng trng bnh qun v din tch ca giai on 2011-2015 l 7,8 /nm v giai on 2016-2020 l 4,6 /nm; n nh lng ghe thuyn khong 500 chic. Cng vi , sn lng thy sn n nm 2015 phn u t trn 165 nghn tn. Kim ngch xut khu thy sn vo nm 2015, c tnh s t 200 triu USD v t 275 triu USD nm 2020, t s ko theo hng chc nghn lao ng c vic lm v thu nhp n nh. hot ng khai thc gn vi bo v ngun li thy sn, Hu Giang s c cu li cc ngh khai thc hp l nhm nng cao cht lng, hiu qu khai thc, chuyn dch khai thc sang hnh thc nui trng sinh thi. C th, tnh tng cng cng tc bo v v ti to ngun li, nghim cm nhng ngnh ngh gy xm hi ngun li. Cc ngnh chc nng thng xuyn t chc t vn, h ngi nui nng cao cht lng sn phm thy sn khai thc, cung cp thng tin, gi c, th trng, gim bt cc khu trung gian khi bn sn phm. Cng vi , nghin cu ng dng cc tin b khoa hc cng ngh trong khai thc nhm nng cao hiu qu v bo v tt ngun li; tp hun ngn hn, tham quan m hnh v tip xc trc tip vi ngi dn. Xc nh khu ch bin v tiu th thy sn l mt trong nhng khu quan trng ca ngnh nui trng thy sn nn tnh c nhng chin lc cho pht trin di lu, l nng cp cc c s hin c, tng c gia tng cng sut ch bin cn i vi kh nng p ng ca ngun nguyn liu; chuyn i c cu mt hng t th sang tinh, nng cao cht lng v sinh an ton thc phm thy sn ch bin p ng ngy cng cao ca th trng; y mnh cng tc xc tin thng mi, ch trng xy dng thng hiu v pht trin th trng cho cc sn phm ch lc nh c tra, c thc lc. Mt khc, ngnh thy sn tng cng cng tc qun l, to s gn kt cht ch gia sn xut nguyn liu vi ch bin, tiu th nhm n nh v nng cao hiu qu sn Khai thc thy sn qu mc e da s pht trin bn vng (HNM) - Nhn ngy i dng Th gii (8-6), WWF Vit Nam cng WWF Quc t (Qy Bo tn thin nhin hoang d th gii) lu ngnh Thy sn trong vic khai thc qu mc c mp, c m v c nga. Vic bo tn cc loi ny c coi l mt hot ng quan trng hng ti vic bo m s bn vng ca cc vng bin trong mt k nguyn vi nhng thay i ngy cng gia tng. Khai thc thy sn qu mc Nhng nm gn y, ngnh Thy sn tr thnh mt trong nhng ngnh kinh t quan trng Vit Nam, vi tc tng trng nhanh, ng gp ng k cho nn kinh t v em li kim ngch xut

khu cao. Tuy nhin, p lc ln i vi ngnh dn ti s suy gim ng k tr lng thy sn v s gia tng p lc i vi cc sinh cnh suy thoi. iu ny e da cc sinh k hin ti v lu di ca mt b phn ln c dn ven in Vit Nam. Theo WWF Vit Nam, cc mc tiu sn xut thy sn thng da trn cc mc tiu pht trin kinh t hn l o m mc tiu pht trin bn vng da trn c s khoa hc. Hin nay, ngun li thy sn vn c khai thc t do, cha c qun l cht ch, ng thi s dn sng ph thuc vo cc ngun li thy sn ngy cng gia tng. V vy, Vit Nam ang phi ng u vi nhng thch thc ln c th pht trin ngh c bn vng cho nhng cng ng ven bin trong tng lai. Cc nh khoa hc quc t nh gi, cch nh t hoc khai thc lng ph nh ly vy c mp, ri b phn cn li ra bin s tc ng nghim trng ti ngun li thy sn. Vic khai thc khng bn vng ngun li thy sn to p lc ln h sinh thi rn san h, khin cc c th ln hoc gi tui khng cn trong h sinh thi. in hnh l ngh li ko, nh t bng thuc n t lu c coi l loi hnh nh t hy dit ton din, lm gim tr lng qun th xung mc thp hn mc bn vng v ph hy sinh cnh. Mt vn na l vic khai thc c nh c gi tr thp vi s lng ln khin ngun li thy sn kh c th t hi phc. Trong khi , ngy cng nhiu c con b nh t, dng lm thc n cho nui trng thy sn vi t l 5 n 10 kg c cho 1kg tm, c m hay cc loi c nui trng khc. Vic khai thc ny dn n s mt ng k ngun protein t c v dn n vic gia tng khai thc qu mc. e da s pht trin bn vng B Thm Ngc Dip-cn b Chng trnh in WWF cho rng, hin nay, s ngi c nhn thc v mi nguy ln t vic khai thc qu mc t i dng l rt thp. Tuy nhin, nhng bin php nh: qun l ngh c da vo h sinh thi, cng ng, ng qun l ngh c, thnh lp cc vng cm khai thc v p dng tiu chun mi trng cho vic khai thc c... c th mang li nhng hy vng. Theo WWF, vi vic ngy cng nhiu tin tc khng lc quan v tnh trng ngun li thy sn, Vit Nam cn c nhiu n lc hn trong vic qun l ngh c v chnh sch ci thin s bn vng trong tng lai. Mt ti nng hi c cp n trong mt bi bnh lun gn y ca WWF l s suy gim nghim trng s lng c mp. Trong bi vit , TS. Cripps cho it, hng triu con c mp b git mi nm do nh t qu mc. Nhiu con b cht trong li nh c ng, c kim, nhng con khc b bt ly tht hoc vy c s dng trong toa thuc truyn thng hoc nh mt thnh phn quan trng trong mn sp vy c mp, mt mn n rt t chu u. Vn l ch thm kch tng t cn xy n vi nhiu loi khc Vit Nam. Cc nh khoa hc khng nh, nhng n lc tng cng s bn vng ca ngh c Vit Nam, gim bun bn tri php, bo v cc loi ng vt bin ang e da, ang b cn tr bi

mc tiu pht trin kinh t nhanh. Thm na, kh nng kim sot cc hot ng khai thc c bin cn hn ch s nh hng nng n n nhng bin php qun l, nhm bo m s pht trin bn vng. Bng nhiu nghin cu thc t v l thuyt, cc nh khoa hc ch ra rng, s pht trin bn vng l quan trng trong vic bo m tc tng trng kinh t ca t nc. To cho ngh khai thc thy sn pht trin Bc khi ng ca nm 2010 trong gii php chin lc pht trin khai thc thy sn giai on 2010 2015 ng vai tr rt ln nhm a khai thc thy sn pht trin bn vng, mang gi tr kinh t cao. Con s hn 23.000 tn sn lng, gi tr t 550 t ng trong nm qua khng ch mang li nim vui cho ng dn m y c n l tn hiu ng mng i vi ngnh thu sn H Tnh. Nm 2010, khai thc thy sn H Tnh gp khng t kh khn do thi tit bt n, gi c lm pht, ng du tng gi Th nhng, s nng ng, chu kh bm bin ca ng dn cho sn lng khai thc nh mong mun. iu c ng dn th hin bng vic mnh dn u t ci hon tu thuyn, mua sm trang thit b phc v cho khai thc thy sn. c bit, gn y, nh chu kh tham quan, hc hi ng dn du nhp v nhiu loi hnh nh bt thy sn mi mang li gi tr kinh t cao. Trong , ngh chp mc bn tng gng, ngh bng mc xp, cu khi mang li hiu qu cho nhng tu c cng sut trn 30 CV. Ngoi ra, cng ngh khai thc cng c ci tin, bt u t li r c trch, n nay ci tin thnh nhiu loi li r khc nhau khai thc theo ma v vi i tng nh: r mc, r gh, r c chim, r c thu Bn cnh , nhn thc ca ngi dn v vic m bo an ton cho ngi v tu c hot ng thy sn trn bin c nng ln. Vic u t mua sm trang thit b c quan tm. n nay, 100% tu c H Tnh c trang b radio, 40% trang b phao cu sinh Mt khc, Chi cc Khai thc v Bo v ngun li thy sn H Tnh thng uyn m st c s, theo di din bin ng trng tham mu cho cc cp chnh quyn ch o, hng dn ng dn t chc khai thc; ng thi tm hiu, nm bt mt s ngh khai thc c hiu qu kinh t cao ca cc tnh bn lin kt trin khai cc m hnh cho ng dn. Trong nm 2010 va qua, n v phi hp vi B i bin phng, cc x ven bin xy dng nhiu t i sn xut trn bin. y l cch lm hay cc tu thuyn h tr ln nhau lc gp kh khn, hon nn trn bin cng nh pht trin sn xut nng cao hiu qu khai thc hi sn. V c Bc nm 2009 2010, ng dn ra khi m in khai thc nh t hi sn di ngy. Trong c khong 85 tu c c huy ng sn xut trn bin t 20 - 21 ngy/thng. u nm, ti mt s vng bin ngang Xun Hi (Nghi Xun), Thch Kim (Lc H), Cm Nhng (Cm Xuyn) xut hin nhiu i tng thu sn vi mt kh dy ti tuyn lng v tuyn b

nh: c hng, c h, tm st, mc, c chim... Nh , hiu qu khai thc cho ngh r, cu, vy ca ng dn tng ln ng k. Ngoi ra, s xut hin sm ca sa bin cng mang li thu nhp cao cho ngi dn vng ven bin. Vo cui v c Nam, ng trng ngun li tng i n nh, c bit xut hin mc v mt s loi thy sn vi mt kh dy ti vng lng v vng khi nh: c hng, c h, c chim mang li ngun thu nhp ln cho ng dn. Tng sn lng khai thc thy sn trong nm 2010 t 23.600 tn, tr gi trn 550 t ng. Cc thng u nm 2011, sn lng thy sn cng t xp x 4.000 tn, mang ngun thu nhp t ngh khai thc cho ng dn. Kt qu ca nm 2010 chnh l ng lc thc y ngh khai thc thy sn pht trin bn vng, m bo an ton v tu c hot ng trn bin cho k hoch giai on 2010 2015 v nh nm 2020. Tuy nhin, ngh khai thc thy sn H Tnh c n nhiu bt cp, khai thc cha i i vi bo v v pht trin ngun li thy sn. Mt khc, mt khai thc ti vng ven b cao, tnh trng vi phm v khai thc thy sn vn cn. duy tr, gn gi v pht trin ngun li thy sn cn phi t chc khai thc hp l, c cu li i tu, c chnh sch nng cao nng lc i ng lao ng ngh c; bo v ngun li thy sn trong cng ng ng dn v mi tng lp trong x hi. Theo Chi cc trng Chi cc Khai thc v Bo v ngun li thy sn H Tnh Trn Xun Hong, mc tiu n nm 2015 t sn lng 25 ngn tn th cn tng cng qun l khai thc v bo v ngun li thy sn t tnh n huyn, x; gim dn loi tu c cng sut di 20 CV, ng thi pht trin tu c cng sut t 30CV tr ln. Ngoi ra, hn 50 s lng tu khai thc xa b v khai thc vng lng cn tham gia vo cc t, i, HTX khai thc h tr nhau trong sn xut v m bo an ton trn bin, cng nh tiu th sn phm. c bit, cn hn ch ti a cc hnh vi vi phm trong khai thc thy sn lm nh hng n mi trng, ngun li Tuy nhin, t c nhng mc tiu trn cn cn s quan tm ca tnh v chnh sch h tr vn nng cp tu thuyn; kinh ph o to nng cao nng lc i ng lao ng trn tu v h tr trong vic ng dng cng ngh mi vo khai thc thy sn. Hin nng lc nh t ca c nc vt qu gii hn khai thc bn vng. Bi vy, theo Tng cc Thu sn (B NN&PTNT), cng tc bo v v gia tng ngun li thy hi sn cng tr nn bc thit Suy gim mnh Theo Tng cc Thy sn, trong nhng nm qua, ngnh thy sn pht trin nhanh, sn lng tng 4 /nm, to ra nhiu sn phm hng ha xut khu gi tr kinh t cao. Tuy nhin, bn cnh s pht trin, ngnh thy sn ang i mt vi rt nhiu thch thc, trong c s suy gim ngun li thy sn trn cc thy vc ni a.

Ngng khai thc mt s vng cn kit Tng cc Thy sn cho rng, i vi nhng vng c nguy c cn kit ngun li thy sn, s quy nh tm ngng khai thc, ng thi c chnh sch h tr ng dn khu vc cm khai thc c c nh thng qua nghin cu phn b ca trng c v c con trong vng bin nghin cu, c th l vng sinh sn hoc vng ng nui ca cc loi hi sn, chng hn nh cc vng ca sng Cu Long, vng ven bin Bc Liu, Vng Tu, khu vc qun o Nam Du, ven b Kin Giang, vng bin Ty Nam b Hin nay vng bin v ven bin nc ta tng tr lng hi sn bin c khong 5,1 triu tn, tng ng vi kh nng khai thc cho php khong 2,1 triu tn. Trong khi , nng lc nh t ca c nc ln n 2,27 triu tn/nm, vt qu gii hn khai thc bn vng. ng Nguyn Ngc Oai Ph Cc trng Cc Khai thc v bo v ngun li thy sn cn ni thm: Tr lng ngun li hi sn vng ven b ang suy gim, trong khi s lng tu thuyn khai thc ven b vn tip tc tng theo cc nm. Thc trng ny nu vn ko di s cng lm cho ngun li hi sn ven b tip tc suy gim nghim trng hn. 3 gii php Theo Tng cc Thu sn, cc hot ng bo v ngun li hi sn hin nay ang nhm vo 3 hng ch yu: Qun l v kim sot cng lc nh t; thit lp cc khu bo tn; ti to, phc hi v pht trin ngun li thy sn. Cc Khai thc v bo v ngun li thy sn thc hin phn tuyn, phn vng nh t trn cc vng bin, cc vng bin ni a. n nay, c trn 80 tng s tu c lp my cng sut t 20CV tr ln c cp giy php khai thc thy sn. Hot ng bo tn thy sinh trong 5 nm qua cng c nhng kt qu kh quan. Theo nh gi ca ng Chu Tin Vnh Ph Tng cc trng Tng cc Thu sn, n nay quy hoch h thng 45 khu bo tn nc ni a v 16 khu bo tn bin. Trong 1 -2 nm ti mng li khu bo tn s c m rng mnh m. Vic th ging thy sn vo mi trng t nhin cng gp phn lm tng mt qun th ca cc ging b khai thc qu gii hn cho php. Hot ng ny tr thnh phong tro mnh m ti nhiu a phng nh Ngh An, Tin Giang, C Mau Tim nng ln cho ngnh nui trng thy sn - B Nng nghip v Pht trin nng thn (NN&PTNT) va a ra Chng trnh pht trin nui trng thy sn n nm 2020 xin kin gp ca cc b, ngnh. Theo Chng trnh ny, n nm 2020, nui trng thy sn s tr thnh ngnh sn sut hng ha ln, c nng sut v cht lng m bo tnh cnh tranh cao. V nui trng s l lnh vc ch lc cung cp nguyn liu cho ch bin xut khu v tiu dng trong nc.

Nm 2008, din tch nui trng thy sn c m rng ln hn mt triu ha v sn lng t gn 2,4 triu tn, gp phn a kim ngch xut khu thy sn ln 4,5 t USD. Nm 2009: C th xut khu 70.000 tn c tra sang Nga

Tnh t khi th trng Nga m ca tr li (04/2009) n nay, Vit Nam ut khu c 7.500 tn c tra sang Nga. Hin gi xut khu c sang Nga l 3,1 USD/kg thnh phm. ng Dng Ngc Minh, Trng an iu hnh xut khu thy sn vo Nga cho bit, n thng 07/2009, sn lng xut khu s l 15.000 tn. c bit, trong thng ny, Vit Nam s xut thm 2.000 tn cho mt s mt hng khc. Ti Hi ch Thy sn Vit Nam (Vietfish), hai n n bc phng hng tng cng hp tc nhm y mnh xut khu vo Nga vi a dng sn phm nh c fillet ng gi 1 kg ao thng, bao b in, tht c vn, c nguyn con, c ct khc. Nhng sn phm ny s c a vo h thng siu th ti Nga. Theo ng Minh, xut khu sang Nga c th tng ln i thng 7 ny, Nga ng ca i vi th trng Chil, Trung Quc, Canada. y l c hi xut khu thy sn Vit Nam sang Nga. c tnh c nm nay, ut khu c i Nga s t 70.000 tn. "y l iu c th t c trong tm tay", ng Minh khng nh. Tuy nhin, gi vng v pht trin lu di th trng ny, cc doanh nghip tham gia xut khu phi thc hin tt cam kt v cht lng, m bo khng tr gi, ph gi gy xo trn trong thng mi bng cch gim cht lng. y cng l mt trong nhng ni dung ca d tho v quy tc ng x gia cc doanh nghip xut khu c tra vo Nga khi thnh lp nn y ban xut khu sang th trng ny. C th, cc doanh nghip Vit Nam xut khu sang Nga ch xut khu hng t ch bin v ng gi; khng cho php mua bn, gia cng, hay nhn y thc xut khu, tha thun nhng li sn lng k c t cc doanh nghip c code xut khu vo Nga, t l m ng trong sn phm c tra fillet ng lnh khng c vt qu 20%... V s lng, cc doanh nghip thng nht sn lng xut khu hng thng v m bo xut s lng nh phn cng ut khu. Ban iu hnh s hp cc doanh nghip cng quyt nh sn lng, gi c v phn cng cho cc doanh nghip. Vi nhng quy tc ng x ny, ng Minh cho rng vic xut khu sang Nga s mang tnh n nh. hng nh trc y, cc doanh nghip hai bn t mua bn dn n hin tng cht lng khng ng b, gi c b xo trn. Cng theo ng Minh, n cnh th trng Nga, nhiu th trng khc cho thy tn hiu lc quan trong xut khu 6 thng u nm. Nh th trng ng u, s lng nhp khu nhng

thng u nm tng 3 - 4 ln so vi cng k nm trc. Th trng M ic tng sn lng ln gp ri so cng k. Th trng Brazil cng t u chnh thc nhp khu c t Vit Nam. ng Minh d bo, xut khu s tng s lng t thng 8 tr i v ut khu c tra, asa nm nay c th t 1,3 t USD. Con s ny cao hn so vi d bo t VaSep (1 t USD). Hin kim ngch xut khu c tra 5 thng u nm t 477 triu USD Xut khu thy sn nm 2011: Tim nng v thch thc Vit Nam (VN) hin c sn phm thy sn ti 160 quc gia trn th gii v c xp vo tp 6 nc c nn xut khu (XK) thy sn ln nht ton cu. Nm 2011, ngnh thy sn ra mc tiu X t 5 t USD. Tuy nhin, i din ca ngnh cho rng, iu quan trng i vi sn xut thy sn hin nay khng phi l con s my t USD hng xut khu m vn ct yu l xy dng thng hiu cho thy sn Vit Nam.

din

nhiu

kh

khn

Nm 2010, ngnh thy sn VN i mt vi khng t kh khn, thch thc. Cc mt hng ch lc l c tra, tm, c r phi u b a vo danh sch ti 6 nc chu u. Bn cnh , cnh tranh thng mi vi nhiu chiu ph gi, nh thu cao, cho l sn phm khng bo m v sinh cng khin con c, con tm VN long ong trn th trng th gii. Gn y, ti th trng truyn thng Nht Bn, vic cc l hng XK thy sn VN c cha hot cht trifluralin vt mc cho php lm cho nhu cu nhp khu v tiu dng thy sn VN gim mnh. Ngoi ra, mt s nc trong khu vc nh n , Thi Lan, Indonesia, Philippines m rng sn xut, nng cao sn lng, to dng c uy tn v thng hiu trn th trng th gii. Trong bi cnh y, th trng XK thy sn VN c nhiu kh nng thu hp nu khng sm c chin lc. Song song vi nhng kh khn trn, sn xut thy sn trong nc cng phi i mt vi tnh trng thiu nguyn liu, thiu lao ng. Trao i vi phng vin Hnimi, ng Nguyn Hu Dng, Ph Ch tch Hip hi Ch bin v Xut khu thy sn VN (Vasep) cho bit, ngnh thy sn ang thiu cng nhn c trnh hiu bit, tc phong cng nghip t khu nui trng n ch bin. Nu khng sm o to i ng nui thy sn c trnh th vic cc mt hng thy sn VN b b ri l iu kh trnh khi. iu ng quan tm na l ngun nguyn liu sn xut lun thiu. Nm 2010, ln u tin XK tm ca VN vt qua con s 2 t USD. Hin, cc mt hng tm c mt ti 92 th trng, tng 10 th trng so vi cc nm trc. Tuy nhin, tnh trng thiu nguyn liu dn ti gi tm nguyn liu tng mnh. Mt s nh my ch hot ng 50-60% cng sut, mt s khc phi nhp khu nguyn liu t cc nc trong khu vc nh Thi Lan, Indonesia. ng Nguyn Hu Dng cho hay, nm ti tnh trng thiu nguyn liu cho ngnh tm s tip tc ti din. Nguyn nhn do ngi nui cha m st nhu cu v p ng kp thi cho XK. D phi i din vi nhiu kh khn, song thch thc ln nht trong nm 2011 ca

ngnh thy sn l vn. Nu c ngun vn kp thi ngi nui v sn xut thy sn s ri vo tnh trng sn xut nh l, thiu quy m, kh tip cn khoa hc k thut. Ngnh thy sn kin ngh, Chnh ph cn c chnh sch cho vay vn hp l, cn c vo nng lc tng doanh nghip XK v ch bin. ngnh thy sn vng tay cho

ngnh thy sn pht trin bn vng, tng gi tr sn xut v XK, mi y Trung tm T vn v Quy hoch pht trin thy sn a ra kch bn pht trin ngnh ch bin thy sn VN trong 10 nm ti. Theo kch bn, kim ngch XK thy sn giai on 2011-2015, mi nm s t 6,5 t USD tng ng vi sn lng 1.620 ngn tn. n giai on 5 nm tip theo, gi tr kim ngch XK v sn lng ch bin X cng tng ln tng ng, t 8 t USD v 1.900 ngn tn/nm. Theo Trn Th Dung, Gim c Trung tm T vn v Quy hoch thy sn, vic ngnh thy sn phi lm by gi l u t nng cp cc nh my ch bin thy sn, xy dng kho lnh sn xut v thng mi, Nh nc cn b tr ngun vn vay u i cho cc doanh nghip ch bin. Ngnh thy sn cn duy tr tc X nh hin nay vo cc th trng chnh nh M, Nht Bn v EU. Theo d o, n nm 2020 nhu cu tiu th cc th trng ny s tng cao. Ngoi ra, khi dch bnh trn gia sc, gia cm tng, ngi tiu dng s chuyn sang chn cc sn phm thy sn. Trong giai on 2011-2020, tm, c tra v nhuyn th chn u (mc, bch tuc) ng lnh vn l nhm sn phm quan trng trong c cu sn lng cc sn phm thy sn XK ca VN, chim 80%. Ngoi cc sn phm ch lc, ngnh thy sn ang m rng nhiu sn phm mi. Trong giai on ny, c chm v c r phi s c b sung vo danh mc sn phm XK. D kin n nm 2015, sn lng c r phi X t 30.000 tn, gi tr kim ngch t 80 triu USD. Nhiu chuyn gia thy sn cho rng, ngnh thy sn pht trin hiu qu v bn vng phi quy hoch cc nh my ch bin theo vng kinh t. Cc nh my ch bin thy sn s gn vi vng nguyn liu v cc trung tm cng nghip ch bin ca cc vng. i vi vng ng bng sng Hng, cc nh my s t Hi Ph ng, ni c cc cng bin, thun li cho vic vn chuyn, ng thi c th tp trung u t kho lnh thng mi. i vi vng ng Nam , cn xy dng thm khong 10-12 nh my c cng sut 4.000-5.000 tn/nm, vi hiu sut s dng thit b duy tr mc 90%, nhm bo m quy hoch sn lng X . n nm 2020, cn u t mi nh my c cng sut khong 5.000 tn/nm mt s tnh nh Sc Trng, Tr Vinh, Cn Th, ng Thp B trng B NN&PTNT Cao c Pht cho rng, gii quyt cc vn v nui thy sn, cn ngn chn ngay tnh trng pht trin nui trn lan khng hiu qu, c bit l khng qun l c cht lng con ging, mi trng nui, lm nh hng n uy tn, hiu qu sn xut; ch nh vy mi gy dng c thng hiu ca ngnh thy sn VN trn th trng th gii. Khai thc hiu qu tim nng thy sn

Cp nht: Th by, 6/11/2010 | 10:04:47 Sng(HBT) - Ha Bnh l tnh c tim nng kh ln pht trin ngnh ngh nui trng thy sn. Tnh c 136 h cha thy li din tch t 5 ha tr ln, trn 8.000 ha mt nc h thy in Ha Bnh cng cc sng, sui, khe lch, ao, h c th a vo khai thc nui trng thy sn. Ngoi ra, tnh c h thng loi c phong ph, a dng vi cc loi c truyn thng nh: chm, tri, m, chp, r phi n tnh. Tnh cn c nhiu ging c c gi tr kinh t cao nh: lng, dm anh, anh v... c a chung trn th trng Ngh nui trng thy sn ca tnh tp trung vo hnh thc nui c trn ao h nh theo hnh thc truyn thng tp trung cc huyn: Kim Bi, Lc Thy, Lng Sn, TP Ho Bnh. Nui c trn cc h cha v nui lng b trn cc sng (900 lng c sn lng t 50 kg/lng), nui c rung nng sut t 200-300 kg/ha. ng Hong Vn Son, Ph Chi cc thy sn Ha Bnh cho bit: Ngh nui trng thy sn ca tnh c s tng trng kh, cc ch tiu v din tch, nng sut, sn lng, gi tr ca ngnh thy sn nm sau lun cao hn nm trc. C th: giai on 2001-2005, din tch nui trng tng 5,2 , sn lng tng 17 ; giai on 2006-2010, din tch nui trng tng 5 , sn lng tng 7,4 . Din tch nui t 1.325 ha (nm 2000) tng ln 2.180 ha (nm 2010); sn lng t 1.233 tn ln 3.900 tn. D din tch thy sn tng t 5-5,2 /nm nhng tc tng sn lng nui kh cao do nui thy sn c xu th c u t cao dn. Vic nui c gp phn ng k ci thin i sng v tng thm thu nhp cho kinh t h gia nh.

Tuy nhin, theo ngnh chc nng, tim nng nui trng thy sn ca tnh cha c khai thc hiu qu. Nhiu vng nc cha c khai thc v s dng hp l. u t cho sn xut cn hn ch, vic nui c ao mi mang tnh cht t sn, t tiu, cha hnh thnh c lng hng ha tp trung cung cp cho cc th trng ln; i tng nui mi ch yu l cc loi c ph thng nh m, tri, trm, chp c gi tr thng phm khng cao. nhng h cha ln mi dng li vic th c ging khai thc t nhin dn n nng sut nui c ao, h khng cao. Kin thc v nui trng thy sn ca ngi dn cha c quan tm nn dn n tnh trng c b bnh cht, nh hng ln n pht trin ngnh ngh thy sn. Bn cnh , cng cc qun l khai thc thy sn, c bit trn lng h thy in v cc sng cn nhiu bt cp, nh hng ln n pht trin ca cc loi thy sn.

ng Hong Vn Son, Ph Chi cc Thy sn cho bit thm: Tnh ang ch trng pht trin thy sn theo hng a dng, tn dng ti a tim nng nc; p dng cng ngh nui tin tin tng nng sut, cht lng hiu qu. i vi cc ao, h nh (di 5 ha), la chn i tng nui c gi tr cao nh r phi n tnh, ln, ch, ba ba, c tr vng, cc loi c bn a thch hp. Cc h c din tch ln hn pht trin ngh nui c theo hng bn thm canh, la chn cc i tng nui nh c trm, chp lai, nhm c tri n , c chim trng...; thc hin nui ghp a loi theo t l hp l. Nhng ni c iu kin sinh thi c th ao nc, t chy, la chn cc ging c bn a c gi tr cao nh: dm anh, anh v, c ng, lng, chin pht trin thnh

vng sn xut hng ha c sn cung cp cho cc th v phc v du lch. Chuyn nhng din tch cy la ly tht (nht l Kim Bi, Lc Thy) sang p dng cng ngh tin tin nui trng v tng nng sut thy sn. Pht trin ngh nui c lng, b trn nhng vng c iu kin nh: Kim Bi, Lc Thy, TPHB, K Sn, Lng Sn. Ngoi ra, cn tng cng qun l vic nh bt, khai thc nhm bo v ngun li thy sn ca a phng.

V. TIM NNG V TRIN VNG PHT TRIN KINH T THY SN Vi chiu di b bin 130km, ng trng rng ln t ven b vn ti ngoi khi a, din tch t ai mt nc l, nc ngt kh ln c th khai thc tn dng, cng vi truyn thng, kinh nghim v sc lao ng sng to ca ngi dn vng bin, kinh t thy sn Qung Ngi cn c nhiu tim nng pht trin thun li, nht l khai thc v nui trng thy sn. Trong giai on ti, cng vi vic hi nhp kinh t quc t v khu vc, Khu Kinh t Dung Qut i vo hot ng, nhu cu tiu dng sn phm thy sn xut khu v ni a tng ln l nhng iu kin, thi c thun li cho kinh t thy sn pht trin bn vng theo hng cng nghip ha, hin i ha, gn vi bo v mi trng sinh thi. Trong tng lai, ngnh thy sn Qung Ngi s hnh thnh cc trung tm dch v hu cn ngh c ti cc ca bin Sa Cn, Sa K, M , Sa Hunh v o L Sn, bao gm cc cng c, vng neo tr tu thuyn, c s thu mua, ch bin phc v cho nh bt v nui trng thy sn; xy dng cc vng nui trng thy sn cng nghip vi cc hnh thc nui thm canh, nng sut cao; xy dng cc khu sn xut ging thy sn tp trung cung cp cc loi ging nc l, nc ngt cho nui trng thy sn; thu ht u t y dng cc nh my ch bin thy sn phc v nhu cu tiu th cc loi sn phm thy sn ni a v xut khu. Mc d cn nhiu kh khn do kt cu h tng ngh c cha ng b, vn u t hn ch, nhng kinh t thy sn trong thi k ti c nhiu iu kin thun li c n, cho php ngnh thy sn pht trin c quy hoch v bn vng, to nhiu vic lm, ci thin i sng nhn dn, ng gp c hiu qu vo i sng kinh t - x hi ca Qung Ngi. Ph lc 1 S LIU PHT TRIN KINH T THY SN CH YU (1990 - 2005) Ch tiu 1990 2.052 Cng sut (CV - m lc) Thuyn khng gn my (chic) Sn lng nh t (tn) 22.500 35.400 1995 4.020 97.000 1900 38.500 2000 2.935 109.741 409 66.384 2005 3.918 234.019 386 87.408

Sn lng thy sn ch bin (tn) Din tch nui tm (ha) Sn lng tm nui (tn) Lao ng ngh c (ngi) Gi tr sn xut thy sn (triu ng) Ph lc 2

413 180 45 -

800 430 225 50.000 231.245

1.612 551 804 59.100 425.620

3.611 730 3.005 65.000 652.560

PHN LOI CNG SUT TU THUYN NH BT (1990 - 2005) STT Phn loi (CV/chic) Loi cng sut cng sut S lng tu thuyn cc nm 1990 1 2 3 4 20 CV 1.297 708 45 1995 1.516 2.132 348 24 2000 396 1.722 688 115 2005 545 1.880 865 321

Loi cng sut 21 - 45 CV Loi cng sut 46 - 90 CV

Loi cng sut 91 - 150 2 CV Loi cng sut 151 - 400 CV Loi cng sut > 400 CV Tng cng 2.052

14

296

4.020

2.935

11 3.918

Ph lc 3 PHN LOI THUYN NGH NH BT THY SN CH YU (1990 - 2005) STT Phn loi thuyn ngh S lng thuyn ngh 1990 1 2 3 Li ko Li vy Li r (li cn) 539 315 276 1995 1.811 678 484 2000 1.141 406 247 2005 1.280 640 220

4 5 6 7 8 9 10

Li chun Mnh n Mnh ch Cu khi Cu mc x Pha xc

483 162 82 80 20 0

275 187 40 142 62 62 21

84 62 0 76 144 124 32

120 94 0 102 160 160 52

Ngh li c cm o L 10 Sn Ngh ln Ngh khc 40 45

11 12 Ph lc 4

86 172

92 527

110 848

S LIU NUI TRNG THY SN (1990 - 2005) STT 1 2 3 4 5 6 7 8 Ch tiu Din tch nui tm (ha) Sn lng tm nui (tn) Din tch nui nc ngt (ha) Sn lng c nc ngt (tn) Tri sn xut tm ging (tri) Sn lng tm ging (triu con) Tri sn xut c ging Sn lng c ging (triu con) 1990 180 45 270 45 0 0 1 0,5 1995 430 225 410 165 2 8 1 0,8 2000 551 804 530 195 12 70 1 1,2 2005 730 3.005 670 810 20 105 1 2

IV. CC LNH VC NGNH NGH THY SN 1. NH BT THY SN n nm 2005, ngnh sn xut truyn thng nh t thu sn l th mnh ca ngh c Qung Ngi vn gi vai tr quan trng nht, em li thu nhp i sng cho phn ln ng dn vng in.

Gi tr sn xut ca ngnh nh t thy sn chim khong 66% tng gi tr sn xut ca kinh t thy sn. Phng tin nh t thy sn ch yu bao gm tu thuyn v ng li c. Lc lng tu thuyn nh c kh mnh, hu ht c lp my thy c cng sut t 20CV n trn 400CV. Ch trong 5 nm 2001 - 2005, s lng tu nh c xa b c cng sut trn 90CV t 129 chic tng ln n 628 chic, nng cng sut bnh qun tu thuyn ton tnh t 37CV/chic ln ti trn 60CV/chic, cao hn so vi mc bnh qun ca ngh c c nc. Ngoi ra, hu ht tu thuyn nh t lp t cc thit b hin i nh my m tm a, my nh v, my tm ng. Ng c nh t ch yu l cc loi li si tng hp c tnh nng u vit, ngy cng a dng v lun c ci tin k thut thch hp vi tng ng trng, ma v. Do c im ng trng ngun li thy sn hn ch, c ch xut hin theo ma v nht nh cng nh thi tit bin khng cho php hot ng quanh nm, cho nn hng nm c ti 60% - 70% lc lng tu thuyn di chuyn nh t cc ng trng ngoi tnh, nh cc ng trng ng Nam B, Ty Nam B v vnh Bc B. Hot ng di chuyn ng trng nh t tr thnh tp qun sn xut ca ngh c a phng. Ty theo tp tnh sinh sng ca cc loi thy sn cc vng nc khc nhau (vng khi, vng lng, tng y, tng mt), ngi ta phi s dng nhiu loi tu thuyn v ng c khc nhau, c phn chia ra thnh nhng ngh nh t khc nhau. Trong tng thi k, c cu thuyn ngh c s thay i, ph thuc cc yu t nh in ng ngun li thy sn, nhu cu sn phm hoc du nhp ngh mi. Trong thc t, mt thuyn ngh chnh c th kim thm ngh ph khc, cho nn s phn loi cng ch l tng i. Di y ch gii thiu khi qut mt s loi thuyn ngh nh t thy sn tiu biu ca ngh c Qung Ngi t trong truyn thng cho n hin nay(1). 1.1. NGH LI KO Ngh li ko (cn gi l ngh gi co) l mt phng thc nh t ch lc ca ngh c Qung Ngi. n nm 2005, s lng tu thuyn lm ngh li ko chim khong 1/3 tng s tu thuyn nh t. Ng dn Qung Ngi c tay ngh nh t c bng li ko rt cao so vi cc a phng min bin khc, tiu biu l ng dn vng in ca i (C Ly) v Sa Hunh. Ngh li ko nh t thy sn sinh sng tng y, nn y in tng i bng phng, su thng t 20 - 100m. Nu phn loi theo i tng nh t chnh l c v tm th ngh li ko gm c hai loi: li ko nh c v li ko nh tm. Ngh li ko nh c thng phi s dng tu thuyn c cng sut ln ko chic li hnh dng ti, ming ti c m ln bng ging phao trn, ging ch di v hai cnh li hai n co st y in bt c. Ngh li ko ph bin l dng hai tu ko li gi l li ko i (gi co i), nu dng mt tu ko li th gi l li ko n (gi co n). Ngh li ko nh t c nhiu loi c, tm, mc sng tng y v gn y nh: c mi, c phn, c m, c , c h, c trc, c lit, mc nang, mc ng. Sn lng thy sn nh t bng ngh li ko c chim trn 50% tng sn lng.

Ngh li ko nh t tm (gi co tm) thng s dng tu thuyn c cng sut nh hn, t 22CV n 90CV, nh t ven b, su t 10 - 50m. Li gi co tm Qung Ngi ph bin l li gi gng, ming li gi c gn vo mt khung st c th co st y in bt cc loi tm s, tm ch, tm st, mc nang. Ngh li ko hin nay phn ln s dng tu c cng sut ln t 90 CV tr ln ti trn 400CV, c c gii ha trang b h thng ti, cu kh hon chnh, gim nh sc lao ng cho ng dn. Ng trng hot ng ca ngh li ko t pha nam o L Sn n Sa Hunh. Ma v nh bt chnh ca ngh li ko nh c t thng 1 n thng 5 hng nm; ma v ca ngh li ko nh tm ch yu t thng 11 n thng 4 nm sau. Thi gian sn xut cn li trong nm, ngh gi co phi di chuyn n cc ng trng ngoi tnh. 1.2. NGH LI VY Ngh li vy (cn gi l ngh vy rt ch) l mt trong nhng ngh quan trng hin nay, chim khong 17% tng s tu thuyn, chuyn nh t cc loi c tng ni hoc tng gia nh cc loi c nc, c ng, c cm, c ngn. Hin nay, ngh li vy ph bin tp trung cc x vng ca bin Sa K, Sa Cn v huyn o L Sn. Nguyn tc nh t ca ngh li vy l khi pht hin n c, ngi ta dng tu th li vy thnh v ng tr n ung quanh n c ri ko dy rt gn ging ch tht kn y khng cho n c thot xung di, sau thu dn vng li, dn c vo tng li(2) ri dng vt xc c ln tu. Tu thuyn li vy ngy nay hu ht c lp my cng sut ti 155CV, chiu di li (chu vi v ng vy n c) khong 400m, chiu cao li c th ti 80 - 100m c th nh t vng nc xa b c hiu qu. Ngh li vy nh t n c an ngy gi l li vy ngy. Ngh li vy dng nh sng nh bt c an m gi l ngh li vy nh sng. Ng trng hot ng t vng nc ven b ra n vng lng, ni c cc n c thng tp trung tr ng quanh vng g rn hoc gc ch ro. Ma v nh t chnh t thng 2 n thng 5 hng nm, li vy c cm c th nh t n thng 9. 1.3. NGH LI R Ngh li r (cn gi l ngh li cn) l mt trong nhng ngh nh t quan trng, chim khong 6% s lng tu thuyn trong tnh. Ngh li r l khi nim chung ch loi ngh nh bt da trn nguyn tc dng li th tri chn ngang hng di chuyn ca n c c mc dnh vo li (thn c ng vo mt li). Trn nguyn tc nh t ca li r, c cc ngh li cn (li r nilng), li r cc, r y, li chun. Trong ngh li cn l ngh quan trng nht. Ng dn hnh ngh li cn ph bin vng ca bin Sa Cn v Sa K. Ngh li cn nh t cc loi c di chuyn tng ni nh c ng, c thu, c nc ln. Ng trng nh t kh rng, t vng bin ven b ra n vng khi. Hin nay, tu thuyn li cn c lp my cng sut ln ti 155CV. Li r cc loi hin nay c lm bng li si tng hp dt sn, kch

thc mt li c 50mm i vi ngh li cn khi, c 30mm i vi ngh cn ven b (cn gi l li thanh ba). Chiu di li cn khi c th ti hng chc nghn mt, chiu cao li t 15 - 20m. Ma v nh bt t thng 1 n thng 5 hng nm. 1.4. NGH LI CHUN Ngh li chun l ngh nh c truyn thng ca ng dn Qung Ngi, chuyn nh t c chun vng bin khi. Nguyn tc nh t ca ngh li chun cng nh ca ngh li r ni chung. hi n c chun di chuyn ngang qua vng li s b mc li, sau ngi ta tin hnh thu li, g c. Trc kia, ngh li chun kh ph bin cc ca bin trong tnh, sn lng thu hoch cao. Trong nhng nm gn y tr lng gim st, sn phm c chun kh tiu th nn ngh li chun b thu hp dn. Ngh li chun hin nay ch yu tp trung vng ca bin Sa Hunh. Li chun c lm bng li cc mu trng dt sn, kch thc mt li khong 20 - 25mm, chiu cao li ch t 1,5 - 2m, chiu di li c th n 15 - 20km. Ma v nh t chnh t thng 1 n thng 5. 1.5. NGH MNH N Ngh mnh n l ngh truyn thng lu i ca ng dn vng in, thng nh t c nh ven b nh c nc, c trch, c bc m, mc ng. Ngh mnh n hot ng vo an m, da trn nguyn tc dng nh sng n mngsng hoc n nng thu ht n c. Trc khi tri ti ngi ta la chn nhng ni gn cn rn, c thng hay tr ng th neo v bt u chong n sng. Ban m, nhng n c thng b thu ht vo vng nh sng. Khi quan st thy n c nh sng thu ht mnh n "say n", ngi ta la chiu gi, hng nc chy thch hp ri th li ging sn; sau di chuyn nh sng dn n c vo trn ming li ri nhanh chng ct li ln bt c. Nu thi tit, gi, nc thun li, mi m c th nh li t 2 - 3 ln. Ma v nh t ca ngh mnh n thng t thng 3 n thng 8 hng nm. 1.6. NGH MNH CH Ngh mnh ch cng l ngh truyn thng lu i ca ng dn vng in. Li dng tp tnh cc loi c ni thng tp trung np bng cc g, rn, vt tri ni trong nc, ng dn thng th nhng gc ch ro(3) dc ven bin thu ht cc loi c ni nh nh c nc, c ch vng... Khi n c di chuyn qua, gp cc gc ch ro chng thng t tp li "da bng" bt mi. Khi quan st thy n c t tp nhiu, ngi ta la chiu gi, hng nc chy thch hp ri th li mnh bt c. Nhng cy ch "hay" l nhng cy ch c v tr thch hp c thng t tp nhiu nht, mi nm c th gip ng dn nh t hng chc tn c. Ngh mnh ch trc kia rt ph bin, nhng khong hn chc nm tr li y mai mt dn, hin nay khng cn do ngun li thu sn ven b gim st cng vi t nn nh c ng cht n hy hoi hu ht cc gc

ch. Ngh mnh ch truyn thng nu c khi phc l mt trong nhng bin php nhm bo v ngun li thy sn ven b rt hiu qu. 1.7. NGH CU HI Ngh cu khi thng nh t cc loi c nhm, c mp ly vy c (vi c) lm hng thy sn xut khu. Trc kia ngh ny kh ph bin i vi vng bin min Trung, nhng hin nay gim dn, mt s tu thuyn gn y chuyn sang ngh cu c ng i dng. Tu thuyn ngh cu khi c cng sut ti 155CV, c kt cu vng chi sc chu ng sng gi bin khi di ngy, mi chuyn bin c khi ko di ti 2 - 3 tun. Cu to vng cu gm c dy cu chnh, chiu di c khi hng chc cy s, dc trn chiu di l cc tho cu c gn li cu, chiu di tho cu c th thay i ty theo su tng nc c di chuyn. Mi cu l cc loi c nh nh c chun, c nc c mc vo li cu. Khi tri bt u ti ngi ta tin hnh mc mi th cu, qu na m v sng ngi ta bt u thu cu, g c. Ng trng hot ng ca ngh cu khi phn ln l vng bin khi, c khi cch a hng trm hi l. Ma v hot ng chnh t thng 3 n thng 8 hng nm. 1.8. NGH CU MC HI Ngh cu mc khi (c n gi l ngh cu mc x) l ngh mi xut hin Qung Ngi t sau nm 1990 tr li y nhng pht trin kh nhanh. Ng dn lm ngh ny tp trung ch yu cc x vng ca bin Sa Cn, chuyn nh t cc loi mc ng kch thc ln, sinh sng vng bin khi. Mi chuyn i in, tu cu mc thng ch theo 15 - 20 chic thuyn thng ra ng trng khi cch b t hng chc n hng trm hi l ty theo ma v. Cu mc c tin hnh vo ban m, n ng trng ngi ta th thng xung bin, mi ngi mt thng, mt n th tri quanh thuyn cu. Ngh cu mc thng gp nguy him n tnh mng khi c sng to, gi ln bt ng. Nguyn tc nh t ca ngh cu mc khi l dng li cu chm c mc mi cu (mi bng c chun) th xung nc bin su c th ti 30 - 70m. Khi con mc m vo mi th git nh dy cu li cu mc vo thn mc ri nhanh chng ko con mc ln thuyn. 1.9. NGH PHA XC Ngh pha xc du nhp vo Qung Ngi t nhng nm cui thp k 90 (th k XX) tr li y, ch yu nh t nhng n c cm ut hin di chuyn theo dng hi lu vo st ven . Ng dn hnh ngh pha xc tp trung cc x vng ca bin Sa K. Nguyn l nh t ca ngh pha xc l s dng nh sng cc mnh ca chm n pha c cng sut t 5.000W - 10.000W thu ht n c ni ln gn mt nc, ri ngay lp tc dng li xc c ln thuyn. Ma v khai thc chnh cho sn lng cao nht l t thng 2 n thng 4.

1.10. NGH LI C CM O L Sn y l ngh nh t c cm ng li ng, mang tnh cht c th ch c o L Sn. Ng dn dng thuyn gn my nh hoc thuyn thng th li ngay trong vng c cm di chuyn hay tr ng. C cm nh t c vng bin quanh o l loi c cm anh (c n gi l c cm qu). Li nh t c cm l loi li cc an ng tay c kch thc mt li nh. Ng dn o L Sn thng th li vo lc 3 - 4 gi sng, ngm li khong vi ting n rng sng th ko li. Ngh ny hu nh hot ng quanh nm, mang li thu nhp thng uyn cho ng dn trn o. 1.11. NGH LN BIN Ngh ln kh ph bin v ni ting nht l ng dn vng o L Sn, vng ca Sa K (x Bnh Chu), h c th ln ti su 30m - 40m nc. Dng c ln n gin ch gm my nn kh v ng ng dn kh. Ngi ln ngm ng cao su c cung cp kh lin tc bng my nn kh, nh ngi ta c th ln di nc hng gi bt cc loi c, tm hm, c bin, hi sm. Ng trng ca ngh ln bt hi sn l cc g rn t vng ven b cho ti cc qun o ngoi khi a nh Trng Sa, Hong Sa. Ngoi nhng ngh ch yu ni trn, cn c nhiu loi ngh nh khc nh t hi sn ven b nh ngh mnh tr, ngh li rn, ngh li rng, cu tay, cu mc. Phng tin i in bng thuyn cho, thuyn thng hoc thuyn lp my nh. nh t thy sn ni a trn sng, sui, ao h cn c cc ngh ng y, ko r, qung chi, li qut. Ngoi ra, cn c cc ngh nh t nm, th ng bt c bng, co lch, nhi don nh t cc loi thy sn trn sng Tr Khc, sng V, vv. 2. NUI TRNG THY SN Nui trng thy sn l khi nim ch hai hot ng "nui" v "trng" cc loi thy sn, gm nui cc loi ng vt nh c, tm, cua, ch v trng cc loi thc vt nh rong cu ch vng, rong sn. Nui trng thy sn Qung Ngi mi ch bao gm nui thy sn nc l v nui thy sn nc ngt; nui trng thy sn nc mn cha pht trin. Do c im a hnh t nhin khng thun li, sng ngi ngn v dc, l lt, hn hn thng xy ra, cho nn nhn chung nui trng thy sn khng phi l ngh truyn thng lu i ca ngi dn Qung Ngi. Nui thy sn ch thc s pht trin t cui nhng nm 1980, n nay tr thnh ngh sn xut chnh ca mt b phn c dn vng ven sng, ven in. Gi tr sn xut nui trng thy sn nm 2005 chim khong 18% tng gi tr sn xut ton ngnh thy sn v ngy cng c nhiu trin vng, gp phn quan trng pht trin kinh t - x hi nhiu vng nng thn ven bin(4). 2.1. NUI THY SN NC L

Nui thy sn nc l Qung Ngi ch yu l nui tm, chim t trng ln nht trong ngh nui thy sn ni chung, mang li hiu qu kinh t kh cao, gp phn quan trng trong vic xo i gim ngho, chuyn dch c cu kinh t thy sn vng nng thn ven bin. Li dng bi triu ven sng, gn ca bin ngi dn o ao, p b, x knh dn nc vo ao nui tm. Hnh thc k thut nui tm ngy cng tin b, t nui qung canh, qung canh ci tin n nui bn thm canh v thm canh. Din tch, nng sut v sn lng tm nui khng ngng tng ln. T nm 1990 n nm 2005, din tch nui tm tng 4 ln, sn lng thu hoch tng 16 ln. Tuy nhin, nhn chung din tch nui tm pht trin t pht, cc cng trnh thy li phc v nui trng thy sn cha c u t ng b, mi trng vng nui gn y c hin tng nhim, gy ra dch bnh, nht l i vi tm s nui vng triu. Tm nui ch yu l loi tm s (tn khoa hc l Penaeus monodon) c gi tr kinh t cao, c nui ch yu vng triu, nng sut trung bnh khong t 1,0 - 1,5 tn/ha/v. Trong vi nm gn y, do tnh hnh nui tm s thng gp dch bnh, ng thi p ng nhu cu ca th trng ngi ta du nhp ging tm th chn trng (Penaeus vannamei) vo nc ta. T nm 2003, Qung Ngi bt u nui th nghim tm th chn trng trn vng t ct, n nm 2005 din tch khong 150ha, nng sut nh qun t 10 tn/ha. Mi nm c th nui t 2 - 3 v tm th chn trng, c u mang li hiu qu kinh t kh cao. Nui tm trn vng t ct ang c u hng pht trin mnh bng cch s dng vt liu chng thm, tn dng din tch t ct ven bin hoang ha o p ao nui tm. Tuy nhin, cn phi c quy hoch v gii php ng b hn ch nh hng suy thoi mi trng ven bin. Ngoi ra, ngnh thy sn ang tin hnh nui th nghim nhiu i tng thy sn c gi tr kinh t, gp phn a dng i tng nui, mang li hiu qu kinh t bn vng. Song song vi ngh nui tm, ngh sn xut tm ging Qung Ngi tng c pht trin. Sn xut tm ging nhn to i hi quy trnh k thut sinh hc phc tp. T nm 1993, ngnh thy sn ng dng thnh cng quy trnh sinh sn nhn to ging tm s. Hin nay, ngh sn xut tm s ging mi ch p ng c khong 70% nhu cu trong tnh. i vi ging tm th chn trng l ging tm mi nhp ni, ngnh thy sn ang u t nghin cu c th sn xut ti ch cung cp ging cho ngi nui tm trong tnh. 2.2. NUI THY SN NC NGT T sau ngy gii phng, ngh nui c nc ngt Qung Ngi mi bt u c ch t phong tro "ao c Bc H". C s nui c nc ngt c t chc u tin h Lit Sn (huyn c Ph), thnh lp tri sn xut c ging ti Ph Ha (huyn c Ph), cung cp cho phong tro nui c trong tnh. Sau khi ti lp tnh (1989), ngh nui c nc ngt mi pht trin tng i u khp t ng bng n trung du, min ni. Mt s h cha nc thy li nh Lit Sn, An Th, Ni Ngang c tn dng th c, hng nm sn lng thu hoch hng trm tn. m nc ngt An Kh

(huyn c Ph) cng c ngi dn t chc nui c vi hnh thc ng qung kh hiu qu. Hng nghn h dn c tp hun hng dn tip thu k thut, cho nn phong tro nui c nc ngt trong ao h nh vi quy m gia nh ngy cng ph bin. Din tch nui c nc ngt n nm 2005 c khong 670ha, sn lng thu hoch khong 800 tn, gp phn ci thin ng k i sng nhn dn vng nng thn t ng bng n vng trung du, min ni. Hin nay, nhu cu nguyn liu c nc ngt phc v cho ch bin xut khu v tiu dng ni a bt u tng ln, thu ht s quan tm u t ca nng dn v cc doanh nghip. Ngi ta u t nui nhiu loi c nc ngt c gi tr kinh t cao hn nh c tra, c r phi n tnh, c lc, c chnh, ba ba, c bng tng, ln, ch. Tuy nhin, do thiu vn u t, th trng tiu th cha n nh nn ngh nui c nc ngt Qung Ngi cha c iu kin pht trin nhanh. 2.3. NUI TRNG THY SN NC MN Nui trng thy sn nc mn thng c tin hnh vng nc bin, ni c nhng vng, vnh ven bin kn gi. a hnh ven bin Qung Ngi ch yu l bi ngang chu nh hng trc tip ca sng to, gi ln t bin khi, khng c vng vnh kn, ch c duy nht m nc mn Sa Hunh nh hp, cho nn iu kin pht trin ngh nui trng thy sn nc mn rt hn ch. 3. CH BIN THY SN Ngnh ch bin thy sn Qung Ngi bao gm ch bin nc mm, ch bin thy sn kh, ch bin thy sn ng lnh. Sn phm ch bin thy sn rt phong ph, a dng, phc v cho nhu cu xut khu v tiu dng ni a. Nm 2005, gi tr thy sn ch bin chim khong 16% tng gi tr sn xut ca ngnh thy sn. 3.1. CH BIN NC MM Ch bin nc mm l mt trong nhng ngh sn xut chnh mang tnh truyn thng song song vi ngh nh t ca c dn cc vng ca bin Qung Ngi. T a a, ngi dn min Trung ni chung v ngi dn Qung Ngi ni ring it ch bin nc mm, mm ci t cc loi c cm, c nc thnh thc n ph bin. Sn phm nc mm c ting Qung Ngi c sn xut vng ca L, thuc c Li, huyn M c vn cn tn ti cho n ngy nay. Sn lng nc mm trong tnh hin nay c khong t 3 - 4 triu lt/nm. Ngoi ra, ngi dn x Qung theo tp qun cn bit t ch bin nc mm dng trong gia nh, nht l khi bin c ma c cm, c nc. Cch thc chung sn xut nc mm truyn thng l c cm, c nc c a thng t bn v n nh thng (c s ch bin). C c trn u vi mui theo t l khong 3 c 1 mui ri cha trong nhng thng g ln dung tch hng nghn lt. Sau khong 4 - 6 thng c th rt nc mm ra dng. C th pha ch thnh nc mm nht, nc mm nh tiu th vi gi bn khc nhau ph hp vi nhu cu ca ngi tiu dng. Cch thc ch bin mm ci cng gn tng t nh ch bin nc mm, c v mui cng trn chung theo t l trn, c cha trong

nhng thp snh nh khong vi chc lt. Khi thn c phn hy (chn nu), ht mi tanh ca c ti l c th dng c. T a a, mn mm ci nh l thc n chnh ca ngi dn x Qung, nht l vo ma ma gi, in ng. Ngoi ra, c dn vng in Qung Ngi cn ch bin mt s loi mm c sn truyn thng nh mm mc, mm c dnh, mm ruc, mm nhum. Mm nhum thng sn xut Sa Hunh, ly t thn con nhum cu gai vn sng cc khe gnh bin. i nh Nguyn, mm nhum cung tin ln vua nn cn gi l mm tin: "Mm nhum: sn vt cc o ngoi bin, khong i Minh Mng t b mm nhum 5 ngi, mi nm phi np 12 cn mm"(5). 3.2. CH BIN HI SN KH Ch bin hi sn kh l ngh truyn thng ca c dn vng in, nht l khi bin c ma, c ti tiu th khng kp th ngi ta ch bin thnh c kh tiu th dn. Phng php sn xut truyn thng l phi kh cc loi c, tm, mc nh t c. Loi c nh th phi nguyn con, loi c ln th phi x anh thn c phi mau kh hn, c loi c mun ch bin kh phi qua cng on hp chn ri mi phi kh. Cc loi hi sn ch bin kh thng l cc loi c c thn tht t cht o nh c cm, c chun, c phn, c h, c mi, c , tm st, ruc, mc ng. Ni tiu th l cc vng nng thn, vng trung du, min ni v cc tnh cao nguyn. Sn phm hi sn kh ngy nay a dng hn v c ci tin nng cao cht lng nhm p ng nhu cu th trng v c th xut khu nh c cm kh, c kh tm gia v, ruc kh, mc kh lt da. Phng php sy kh khng ch l phi nng m cn s dng cc my mc thit b sy kh nhn to m bo cht lng v v sinh thc phm. Sn lng thy sn kh ca Qung Ngi mi nm c khong 700 - 800 tn. Ngh ch bin hi sn kh tp trung vng ca bin Sa K, Sa Hunh, o L Sn. Hin nay, mt s doanh nghip t nhn ang u t nh ng, trang thit b hin i nhm sn xut hng thy sn kh cht lng cao xut khu ti cc th trng Hn Quc, i Loan, Hng Kng, Trung Quc... 3.3. CH BIN THY SN NG LNH Ch bin thy sn ng lnh mang tnh cht sn xut cng nghip, s dng my mc thit b ch bin, bo qun thy sn phc v cho xut khu v tiu dng ni a. Nh my ch bin ng lnh u tin bt u c xy dng t nm 1977 l Nh my ng lnh Qung Ngi (Factory 15) vi cng sut 800 tn sn phm/nm. Nh my l doanh nghip sn xut kinh doanh xut nhp khu thy sn u tin mang li ngun thu ngoi t ch yu cho a phng trong sut thi k 1980 - 1990. T nm 2000 n nay, cc thnh phn kinh t u t thm 8 nh my ng lnh trn a bn tnh, nng tng cng sut ch bin xut khu khong 6.000 tn/nm. Hu ht cc nh my ch bin thy sn nm trong Khu Cng nghip Qung Ph ti thnh ph Qung Ngi.

Cc loi sn phm ch bin ng lnh t c, tm, mc xut khu rt phong ph nh c phil ng lnh, c ng lnh ct khc, tm ng lnh bc v, tm ng lnh cn v b u, mc nang ng lnh nguyn con, mc nang phil ng lnh. Gi tr hng ha thy sn xut khu ca Qung Ngi nm 2005 t 3,49 triu USD. Th trng xut khu thy sn ch yu l Nht Bn, Hn Quc, i Loan, Trung Quc. Trong thi gian ti, mt s doanh nghip u t y dng dy chuyn ch bin sn phm thy sn ng gi cao cp, khng nhng phc v nhu cu xut khu m cn cung cp cho cc nh hng, siu th v cc khu kinh t, khu cng nghip trong v ngoi tnh. 4. NG MI V SA CHA TU THUYN Ng dn Qung Ngi c truyn thng v kinh nghim i in cho nn ngh ng sa tu thuyn cng sm pht trin, an u l nhng ghe nan, thuyn bum v sau ny c th ng c nhng con thuyn g ln, kt cu vng chc sc chng chi vi sng gi khc nghit ca vng bin min Trung. Tu thuyn nh c v g c ng ng cc loi g tt nh g sao, g kin kin, c bn chu c trong mi trng nc bin. i nh Nguyn, nh nc cng c ng ng tu, thi k u ng Xun Quang, Ph Nhn, sau chuyn n Ph Th (u pha ng huyn T Ngha)(6). y chc chn l ng ng thuyn vn ti cho nh nc, v hn th thuyn l nhng ngi dn a phng. Th ng sa tu thuyn nh c ch yu l ngi a phng tp hp thnh nhng i th chuyn nghip. K thut ng tu ch yu theo kinh nghim dn gian, c hc hi truyn ngh ln nhau. Hnh dng, kt cu tu thuyn Qung Ngi thng chc chn, kh nng chu ng sng gi tt. Ngh ng tu tp trung nhng vng ca bin c ngh nh t pht trin. Ngi ta ng tu theo k thut dn gian, khng cn phi c mt bng nh ng quy m ln. Ch cn mt bi trng hp tng i bng phng, thoai thoi ven sng, sau khi con tu ng ong c th h thy mt cch nh nhng. Ngh nh t khi a th ng tu ln, ngh nh t ven b th ng tu nh. My thy c mua v v lp t khi ng ong v tu. Cu to chung ca loi tu nh c v g hin nay gm: chnh (ky tu), sng mi ( ), khung sn (cong giang), v tu, sn tu (xa qu), cabin (bung li, bung ng), hm tu cha li v cha c, h thng li. G cy c x ra theo kch thc nh v c lp rp lin kt vi nhau mt cch vng chc. Phng php lin kt vt liu g ng tu trc kia ch yu c ghp mng hoc dng cht tre, cht g, ngy nay c lin kt bng buloong thp chc chn hn nhiu. n 2005, Qung Ngi c 5 c s ng sa tu thuyn, c th ng c tu nh c c chiu di n 20m, lp my thy cng sut ti 400CV, cht lng tng i tt. Mi c s c th ng c gn chc chic tu mi nm, thi gian ng mi mt con tu trung bnh khong 3 - 4 thng. Tuy nhin, cc c s ng tu thuyn trong tnh u c quy m nh, trnh cng ngh thp, ngi th ng sa tu thuyn ch yu bng tay ngh theo kinh nghim dn gian.

5. KT CU H TNG V DCH V HU CN NGH C Trc y, kt cu h tng v dch v ngh c Qung Ngi t pht trin. Hin nay, cng vi s pht trin chung, lnh vc ny ngy cng ng vai tr quan trng i vi kinh t thy sn. C s kt cu h tng phc v cho ngh c bao gm h thng lung lch, cng c, bn c, ch c, cng trnh thy li nh trm m, h cha nc, knh mng dn nc phc v nui trng thy sn c vai tr rt quan trng cho ngh c pht trin theo hng cng nghip ha, hin i ha. Hin nay bng nhiu ngun vn, nh nc ang u t y dng cc cng trnh d n: Thng lung v xy dng cng c Sa Hunh (x Ph Thnh, huyn c Ph), cng sut tip nhn 500 tu c c t 45 - 400CV; vng neo u tu thuyn v khu dch v hu cn ngh c L Sn (x An Hi, huyn o L Sn), cng sut tip nhn 500 tu c; cng neo tr tu thuyn Tnh Ha (x Tnh Ha, huyn Sn Tnh), cng sut tip nhn 350 tu, cc cng trnh ny d tnh hon thnh vo nm 2006 - 2007. Trong giai on ti, tip tc u t no vt thng lung, xy dng cng bn v vng neo u tu thuyn ti cc ca bin Sa K, M , ca i, Sa Cn hnh thnh nhng trung tm dch v hu cn ngh c hin i, p ng nhu cu pht trin kinh t thy sn trong tng lai. Hot ng dch v hu cn ngh c cng l mt lnh vc sn xut kinh doanh trong nn kinh t thy sn hin i, nhm cung ng cc dch v phc v sn xut khai thc, nui trng, ch bin v tiu th sn phm. Hin nay mng li c s i l, dch v hu cn ngh c c u khp cc ca bin nhng hu ht l t pht, quy m cn nh b.

(1) Xem Ph lc 2 v Ph lc 3 cui chng. (2) Tng li: tn gi mt b phn trong vng li vy c kch thc mt li dy hn, c tc dng cha c sau khi ko rt ong ging phao, ging ch v chun b vt c trong tng li ln tu. (3) Ch ro: Tn gi mt loi ng c trong ngh c ven b dng thu ht, t tp n c. Ch ro thng lm bng mt b khong 3 - 4 thn cy l , xung quanh kt l da c ng dn th xung bin, chng c c nh bng r nng khi b cun tri. (4) Xem Ph lc 4 cui chng. (5) Quc S qun triu Nguyn: i Nam nht thng ch, sd. (6) Quc S qun triu Nguyn: i Nam thc lc chnh in, sd, tr. 136. III. NG NGHIP QUNG NGI TRONG TIN TRNH LCH S 1. NG NGHIP T XA XA CHO N NM 1945 Trong i sng ca ngi Vit Nam ni chung, ca ngi dn Qung Ngi ni ring, t a a hot ng nh t c dng nh l hot ng quan trng, ch xp sau canh tc nng nghip.

Ngi nng dn sau cng vic ng ng, tm mi cch thc nh t c, tm lm thc n. Ba n hng ngy ca c dn thng ch c c kho, mm ci lm thc phm chnh, cc loi thc phm khc t chn nui gia cm thng ch c dng trong nhng ngy l, tt hoc nhng gia nh kh gi. Thi a a dn c tha tht, thin nhin cha tn ph, rng cy, ngun nc di do, sng h, ao a quanh nm c nc cho nn tm c sinh trng t nhin khp cc vng nc, nh ngi ta thng ni "c nc l c c". Thi k u, vic nh t tm c nh mt nhu cu sinh tn t nhin ca mi ngi, mi gia nh, mang tnh t tc, t cp, cha phi l mt hot ng sn xut mang tnh x hi. Ng c nh t th s t "m cua bt c" bng tay, nh gim, th l, t nm, cu tay, cho n dng li bt c nh li n, qung chi, ko v. X hi cng pht trin, nhu cu thc phm ngy cng tng ln, ng c ngy cng c ci tin, ngi ta c th nh t c t trong ni ng vn dn ra bin, an u ch bng nhng phng tin nh b, mng manh nh thuyn cho, thuyn nan, thuyn thng, thuyn bum, ch nh t ven b khng vt qu tm nhn. n thi k phong kin, nht l t i cc cha Nguyn, ng Trong ng nghip c u tr thnh mt ngh sn xut ca c dn vng sng nc nn c a vo trong cc hng mc nh thu ca nh nc. Ty theo vng nc nh t m nh nc phong kin t ra cc mc thu khc nhau. ph Qung Ngi, m Cm h (An h) hng nm tin thu l 272 quan 8 tin(1). Nhng ca bin thuyn b qua li bun bn, hnh ngh nh t cng c nh nc phong kin qun l thu thu, ph Qung Ngi, tun ca Sa K tin thu l 560 quan 3 tin(2). Hot ng ng nghip ni bt c ngha kinh t - x hi Qung Ngi thi phong kin l khai thc ngun li bin vng qun o Trng Sa - Hong Sa. Trong bn Bi Ct Vng ca B nm Chnh H a th 7 (1686) ca Trung Hoa c ch thch r: "Bi Ct Vng phng di 400 dm, rng 20 dm gia bin khong t ca bin i Chim ko n ca bin Quyt Mng. Gi ty nam thuyn i pha trong s dt li , gi ng c m thuyn i cng tc ti y, u b cht i, ca ci phi b li. Mi nm n thng cui ng (Cha Nguyn) a 18 chic thuyn n nht vng bc...". Nm 1776, nh c hc L Qu n ghi li trong sch Ph bin tp lc: "Trc h Nguyn t i Hong Sa 70 sut, ly ngi An Vnh sung vo, ct phin c thng hai nhn giy sai i, mang lng n 6 thng, i ng 5 chic thuyn cu nh, ra bin 3 ngy 3 m th n o. y tha h bt chim, bt c m n. Ly c ha vt ca tu nh l gm nga, hoa bc, tin bc, vng bc, ng, khi thic, sng, ng voi, sp ong, s, chin, cng l kim lm v i mi, v hi ba, hi sm, ht c vn rt nhiu, n k thng tm th v, vo ca Eo, n thnh Ph Xun np, cn v nh hng xong mi cho em n ring cc th c vn, hi ba, hi sm ri lnh ng tr v". Cng cn bit thm rng, ng dn Qung Ngi thi phong kin khng ch phi i din vi him ha t thin tai, m c n thng xuyn phi i mt vi ch ha. Bn cp bin Tu thng t nhp vo vng ven bin cp ph. n c nh v thuyn cp t nhp ca Sa K nm 1836(3), Sa Hunh, L Sn nm 1837(4), v Sa K c n 22 thuyn cp vi 300 tn hi tc b c ln t lin vo nm 1866(5) Sch i Nam thc lc ca Quc s qun triu

Nguyn ghi chn lc cc s kin trong ton quc m cn ghi cc s kin y, chng t cn nhiu v cp bin thng xuyn vng bin Qung Ngi m sch khng th ghi ht. o L Sn c hang mang tn hang Cp, l ni n cp bin thng xuyn n nu. Chc chn n thi Php thuc th nn cp bin mi gim bt. Thi Php thuc, kinh t ng nghip c n khng c s thay i nhiu so vi trc . Bc u chnh quyn thc dn c chnh sch qun l thu quan, bo v ngun li thy sn(6). Tuy nhin, cha c s u t t n no ng k i vi kinh t ng nghip Vit Nam ni chung v Qung Ngi ni ring. Mc d vy, Qung Ngi cng vi Qung Bnh, H Tnh l 3 tnh min Trung c ngh c va cung cp thc n cho a phng, va c th bn ra mt phn nh trn thng trng(7). Phn b c dn ng nghip c th bt u hnh thnh nhng lng chi, vn chi nh va nh t, va ch bin mm vng ven sng v cc ca bin Sa Cn, Sa K, ca i, ca L, M , Sa Hunh. Cui th k XIX (nm 1899), s lao ng nh c v cc ngh c lin quan trc tip n ng nghip nh lm nc mm, mui c Qung Ngi c khong 2.000 ngi(8). n nhng nm 1930, Qung Ngi c khong 36 vn chi vi 1.526 ghe thuyn hnh ngh(9), trong chc hn a s l ghe thuyn nh c ca cng ng dn c sinh sng vng sng nc v ven bin. 2. NG NGHIP THI K T NM 1945 N NM 1975 Sau Cch mng thng Tm nm 1945, trong cuc khng chin 9 nm (1945 - 1954) chng thc dn Php, a bn Qung Ngi thuc vng t do. Nhng k t nm 1951, sau khi L Sn b Php chim, vng ven bin thng xuyn b gic Php bn ph t chy ghe mnh, bt git ng dn, phong ta kinh t cho nn i sng ng dn gp rt nhiu kh khn, kinh t ng nghip khng c iu kin pht trin. Mc d vy, nh s kin cng bm bin sn xut nh t c, ng dn Qung Ngi cng gp phn m bo i sng v cung cp thc phm cho qun v dn ta trong cuc khng chin. T sau nm 1954, kinh t ng nghip Qung Ngi bt u chuyn theo phng thc sn xut t bn ch ngha. My mc, thit b nng ng c c nhp cng, nhiu ng dn giu c t u mua sm tu to my ln, thu nhn cng nh t. Thi k ny nhng lng chi ca sng, ven bin tr thnh nhng lng c ng c nhn nhp, lao ng ngh c tng ln nhanh chng, t u c s phn cng lao ng trong kinh t ng nghip, bao gm gii ch tu, bn ngh nh bt, gii nu va, lao ng ch bin hi sn mang tnh chuyn nghip nh lm nc mm, c kh. Cc hnh thc t chc sn xut nh t bt u hnh thnh. Nm 1959, c 3 hp tc x v 8 nhm ng ph. Nm 1962, c 26 nhm ng ph, s lao ng nh c ton tnh l 16.000 ngi; cng nm ny chnh quyn Si G n y dng mt ng cng ti ca bin Sa Hunh vi kinh ph 1.200.000 ng t ngun vn vin tr ca nc ngoi(10). Kinh t ng nghip thi k ny tng c pht trin. Nm 1968, tu thuyn khng ng c (thuyn cho) c khong 5.099 chic, tu thuyn gn my c 870 chic, sn lng nh t c bin khong 4.000 tn, tm ti 45 tn, mc ti 30 tn, c khong 55 nh thng ch bin nc mm khong 200.000 lt(11). Cho n thi k cui chin tranh, s tu thuyn nh c lp my thy hu ht cng sut nh,

trung bnh khong 16CV n 2CV(12), c nhp cng t Nht Bn, M. Tuy nhin, cng c mt s ch tu nh c lm n pht t sm c nhiu tu ln lp my thy c cng sut ti 90CV - 110CV, ch yu lm ngh gi co. Ngh nh c ng li ko (li gi co) ca ng dn Qung Ngi tr nn ni ting trong gii ng ph min Nam. Li si ch yu l si nhn to c nhp cng hoc c sn xut trong nc nh cc nh t n nhp thit b v cng ngh. Ngh ch bin hi sn truyn thng pht trin kh vi sn phm nc mm c Li thm ngon ni ting trong tnh, cc loi mm khc nh mm ruc, mm dnh, mm mc, mm nhum, cc loi hi c sn khc nh tm hm, cua hunh , mc kh, c bng, don tr thnh nhng sn phm thy sn tiu th rng ri trn th trng. 3. NG NGHIP T NM 1975 N NM 2005 T sau nm 1975, ngh c Qung Ngi tri qua nhng thng trm do s chuyn i c ch kinh t chung ca t nc. Sau khi Qung Ngi sp nhp vi tnh Bnh nh thnh tnh Ngha Bnh, hnh thnh my qun l kinh t - x hi ngh c t tnh ti huyn, x. Cp tnh c Ty Thy sn (sau i thnh S Thy sn), cp huyn ven bin c Phng Thy sn (hoc Ban Thy sn), cp x ven bin c Ban Hi sn. Thc hin ch trng ci to x hi ch ngha i vi ngh c, hu ht lao ng v tu thuyn u c tp th ha vi hnh thc t chc hp tc x, t hp tc ngh c. Do nhiu nguyn nhn, ch yu do quan h sn xut v hnh thc qun l sn xut cha ph hp, m hnh hp tc x ngh c ngy cng km hiu qu i ti ch tan r, tu thuyn ngy cng b xung cp, h hng, khng c ph tng thay th, i sng ng dn v cng kh khn. Ti thi im sau khi ti lp tnh, cui nm 1989, s tu thuyn nh t c khong 2.600 chic, trong ch c 1.800 chic gn my vi tng cng sut khong 28.000CV(13). Mng li sn xut kinh doanh thy sn c Nh nc u t y dng ti hu ht cc ca bin, nh cc Trm Hi sn trc thuc Cng ty Thy sn tnh, sau mt thi gian hot ng li giao cho cc a phng thnh lp Cng ty Thy sn cp huyn nhm thu mua hi sn, cung ng ng li c, ng du cho ng dn. Tuy nhin, do quan h mua n, trao i ngy cng khng ph hp vi kinh t th trng cho nn cc Cng ty, X nghip hi sn phi gii th dn. Thnh tu ng k nht ca ngh c Qung Ngi trong thi k ngay sau gii phng l y dng c X nghip ng lnh Qung Ngi (Factory 15 - F 15) vo nm 1977 ti th x Qung Ngi, thuc loi hin i lc by gi vi cng sut 800 tn sn phm/nm. Nh , lnh vc kinh doanh xut nhp khu thy sn hnh thnh v pht trin. T nm 1987, lnh vc nui trng thy sn - nui tm s xut khu bt u hnh thnh, pht trin vi hnh thc nui tm qung canh v qung canh ci tin l ch yu. V t chc kinh t thy sn, tnh n thng 12.1988, ngh nh t hi sn c 19 hp tc x, 163 t hp tc, vi 3.585 lao ng; ch bin hi sn c 4 hp tc x, 8 t hp tc, 69 lao ng; ng sa tu thuyn c 4 hp tc x v 1 x nghip quc doanh vi 109 lao ng; nui trng thy sn c 19 t hp tc vi 290 lao ng, trn 152,7ha mt nc.

Nh vy t sau ngy gii phng, ng nghip khng ch b hp trong lnh vc nh t hi sn m cn bao gm cc lnh vc nui trng, ch bin, ng sa tu thuyn, dch v hu cn ngh c, kinh doanh xut nhp khu thy sn v gi chung l ngnh thy sn. Sau khi ti lp tnh (thng 7.1989), kinh t thy sn c c nh l ngnh kinh t mi nhn Qung Ngi. S Thy sn Qung Ngi c thnh lp, cc n v trc thuc c Cng ty Lin hip thy sn, Cng ty Nui trng thy sn, X nghip ng lnh thy sn, sau ln lt thnh lp cc c quan chuyn mn thuc S nh: Chi cc Bo v ngun li thy sn (1991), Trung tm Khuyn ng (1994), Ban Qun l cc d n u t v y dng thy sn (2000), Trung tm Ging thy sn (2002), Ban Qun l cc cng c v khu neo u tr bo tu c (10.2005). Giai on 1991 - 1995 l thi k c ch qun l kinh t theo ng li i mi c trin khai mnh, cc doanh nghip thy sn ca Nh nc bt u gp kh khn, phng thc qun l sn xut khng cn ph hp vi c ch th trng nn buc phi chuyn i hoc gii th. Nhiu c s sn xut kinh doanh ca t nhn trong cc lnh vc thu mua, ch bin thy sn ra i v m rng sn xut, kinh t h gia nh nh t v nui trng thy sn bt u c iu kin pht trin. Giai on 1996 - 2000, kinh t thy sn tng trng tng i ton din vi tc tng nh qun l 11,3 /nm, tuy nhin s tng trng mang tnh cht t pht, cha n nh. Trong giai on 2001 - 2005, mc d tc pht trin gim so vi giai on trc, ch khong 8,9 /nm, nhng cc lnh vc sn xut thy sn t u pht trin theo chiu su. Ngun vn u t ton x hi cho kinh t thy sn tng ln r rt. Giai on 1990 - 2000, ngun vn ngn sch nh nc u t cho kinh t thy sn khong 20 t ng, giai on 2001 - 2005 u t khong 60 t ng. Kt cu h tng ngh c nh cng c, vng neo u tu thuyn ang c khn trng u t y dng Sa Hunh v L Sn. Lc lng tu thuyn khai thc thy sn xa b tng ln nhanh chng, ng vai tr ch lc trong vic m bo thu nhp v i sng ca phn ln ng dn ven bin. Trong giai on ny, nhiu nh my ch bin thy sn xut khu c u t y dng trong cc Khu Cng nghip ca tnh vi nh ng, trang thit b v cng ngh tng i ng b. Mt s d n nui tm ang c thi cng nhm hnh thnh nhng vng nui tm tp trung, p dng quy trnh k thut tin tin t hiu qu kinh t cao v bo v mi trng bn vng(*).

(1) ph Quy Nhn, tin thu m Tr l 290 quan 7 tin, ph Ph Yn tin thu m ca bin C Mng l 101 quan 3 tin. Theo Nguyn Quang Trung Tin: Ng nghip Vit Nam na u th k XX, Nxb Thun Ha - Hu, 1995, tr. 109. (2) ph Quy Nhn, tin thu tun ca Th Ni l 470 quan; ph Ph Yn, tin thu tun ca Loan l 62 quan. Theo Nguyn Quang Trung Tin, sd, tr. 100.

(3) Quc S qun triu Nguyn: i Nam thc lc chnh bin, tp 18, bn dch ca Vin S hc, Nxb Khoa hc x hi, H Ni, 1967, tr.102. (4) Quc S qun triu Nguyn: i Nam thc lc chnh in, sd, tr. 16 - 17. (5) Quc S qun triu Nguyn: i Nam thc lc chnh in, sd, tr. 135. (6) Ngy 20.5.1908, Ton quyn ng Dng c Ngh nh v nghim cm s dng cc loi cht n, thuc c nh t c trn ton ci ng Dng. Theo Nguyn Quang Trung Tin, sd, tr. 9. (7) Nguyn Quang Trung Tin, sd, tr. 51. (8) Ton min Trung ch c khong 29.400 ngi, khng k lao ng ph l ph n v tr em (theo Nguyn Quang Trung Tin, sd, tr.26). (9) Nguyn B Trc v cc tc gi: Qung Ngi tnh ch, Nam phong tp ch, nm 1933. (10) Tp ch Chn hng kinh t, cc s 104 - 1959, 282 - 1962, 313 - 1963. (11) a phng ch Qung Ngi (bn nh my), chnh quyn Si Gn bin son, 1967 - 1968. Lu tr ti Trung tm lu tr Quc gia II, Thnh ph H Ch Minh. (12) CV - K hiu n v o cng sut my thy, gi l m lc (1 CV = 0,736 kW). (13) Theo Bo co tnh hnh ngnh thy sn trong nhng nm qua. Phng hng xy dng v pht trin ngnh, nm 1990. (*) Xem Ph lc 1 cui chng. II. NGUN LI THY SN 1. NG TRNG V NGUN LI THY SN BIN Ng trng vng bin c phn chia thnh vng ven b, vng lng v vng khi. i vi ng trng vng bin min Trung, vng ven b c tnh t mp b ra n 3 hi l, vng lng tnh t ng cch b 3 hi l ra n su 50m, vng khi l vng c su t 50m nc tr ln. Ng trng nh t chu nh hng ca nhiu yu t trong vng nc nh: a hnh, cht y, nhit , mt ph du sinh vt bin, cc yu t ny thng bin i theo ma. Theo cc ti liu nghin cu, kho st ca ngnh thy sn(1), ng trng khai thc thy sn Qung Ngi c din tch khong 11.000km2, c phn b theo su nh sau: su n 50m nc chim 9% din tch, t 51m - 100m chim 21,8%, t 101m - 200m chim 15,6%, trn 200m chim 53,6%. Ngun li thy sn bin biu hin bi tr lng v kh nng sinh trng ca cc loi thy sn, ph thuc c tnh cht quyt nh vo mt sinh vt ph du (thc vt v ng vt) trong vng nc, l ngun thc n cho cc n c t tp kim mi, sinh sng. Vng bin Qung Ngi cng

nh ton vng in min Trung c mt sinh vt ph du tng i thp, nn nhn chung tr lng ngun li thy sn khng ln(2). Ngun li thy sn bin bao gm cc loi c tng ni, c tng y v cc loi gip c, thn mm nh: tm hm, tm s, tm ch, tm st, cua, gh, cua hunh , mc ng, mc nang,... l nhng loi thy sn c gi tr kinh t cao. Ngun li c ni l th mnh ca vng bin Qung Ngi, tr lng trung bnh khong 42.000 tn, sn lng cho php khai thc trung nh hng nm khong 19.000 tn. Ngoi ra, cn c khong trn 4.000 tn c ni khai thc vng bin khi nm ngoi phm vi tnh ton tr lng ngun li thy sn trong tnh. C ni nh (gm cc loi c nc, c cm, c c m...) thng tp trung vng nc ven b nhng ut hin khng u theo ma v hng nm. C ni ln (gm nhiu loi nh c ng sc da, c ng b, c ng chm, c ng vn, c nc ui, c c, c nhm...) l nhng loi sng bin khi thng di c theo cc d ng hi lu qua vng in Qung Ngi. Ngun li c tng y bin Qung Ngi kh phong ph v ging loi, nhng tr lng thp, do a hnh thm lc a hp, dc v c su ln, cho nn vng bin Qung Ngi khng phi l ng trng c tng y ln trong khu vc. Tr lng c tng y khong 26.000 tn, sn lng cho php khai thc trung bnh 8.000 tn, trong kh nng khai thc trung nh ca tm bin cc loi l 550 tn, mc cc loi l 1.000 tn. Mt s loi c tng y ch yu thuc h c mi, loi c phn, c trc (trao tro), c hanh vng, c , c lit, c nh ng, c ng. C tng y thng phn b tp trung su di 50m trong cc thng t thng 12 n thng 5 nm sau, ngoi thi gian ny c sng phn tn v chuyn dn ra su ln hn. Nhiu loi c sn bin c gi tr kinh t nh tm hm, cua hunh , cc loi c bin... sinh sng quanh o L Sn l nhng ngun li thy sn qu him cn phi c quy hoch bo v v khai thc hp l. Ngun li thy sn bin Qung Ngi cn c cc loi thc vt bin nh: rong cu ch vng, rong cu chn vt, rong sn, tp trung ven b o L Sn l ch yu, hng nm nhn dn khai thc sn lng kh ln, c ti hng chc tn. 2. NGUN LI THY SN NC L (VNG CA SNG) Vng nc l l vng nc h lu gn ca sng, ven bin, l ni giao thoa gia nc mn t ngoi bin v nc ngt t sng sui ra bin (thng gi l "nc ch hai"). mn vng nc l dao ng ln theo ma khong t 5 - 25, ma ma mn gim, ma kh mn tng. Vng nc l thng c cc bi triu, rng ngp mn. Mt ph du sinh vt trong vng nc l kh cao, l ngun dinh dng cung cp thc n cho cc loi thy sn sinh trng. Vng nc l l ni tr ng, sinh sn nhiu loi thy sn ven b. Do , vic bo v mi trng sinh thi vng nc l ng ngha vi vic bo v ngun li thy sn ven b l c bit quan trng. Ngun li thy sn vng nc l c nhiu ging loi phong ph thch nghi vi s thay i nng mui. Cc loi thy sn c gi tr ni bt l cc loi tm s, tm t, tm bc, cua xanh, cc loi c nc l nh c i, c mng, c vc, c da, c cng. 3. NGUN LI THY SN NC NGT (SNG, SUI, H, AO)

Do c im a hnh t lin nghing mnh t ty sang ng nn din tch lu vc sng sui hp, h thng ao h m t nhin t, ma kh thng cn kit, cho nn ngun li thy sn nc ngt t nhin Qung Ngi khng ln, s lng ging loi khng nhiu. Ngun li thy sn nc ngt hin nay cc thy vc thng c cc loi c chp, c m, c tri, c trm, c tht lt, c chnh, c lc. c bit cn c mt s loi nh c ng sng Tr, don, c nin, thi bai l nhng loi c sn nc ngt kh ni ting ca vng t Qung Ngi. T nhng c im a l, a hnh t nhin v ngun li thy sn nh trn, c th ni rng Qung Ngi c nhng iu kin tim nng tng i thun li pht trin kinh t thy sn nh nh t hi sn xa b, nui thy sn nc l v nc ngt. Tuy nhin, vn c nhng hn ch nht nh. l bin kh di nhng khng c nhng vng vnh kn gi, thm y in su v hp, tr lng ngun li thy sn khng nhiu, ch yu l c ni cho nn sn lng v ma v nh t khng n nh. Trong ni a, din tch vng triu t nhin khng ln, li b chia ct manh mn, mun ci to, m rng cn phi c s u t ln v thy li. Ngoi ra, do tc ng ca con ngi trong qu trnh pht trin kinh t - x hi nh p p ngn sng, khai thc qu mc rng u ngun, pht trin cng nghip v th, ngy cng lm cho cc dng sng, ca bin b bi lp, tu thuyn ra vo kh khn hoc gy ra tnh trng nhim cc vng nc, e do s tn ti, sinh trng ca cc loi thy sn, nh hng tiu cc n kh nng pht trin kinh t thy sn trong tng lai nu khng c quy hoch bo v v khai thc hp l.

(1) Vin Kinh t v Quy hoch thy sn - B Thy sn: Quy hoch pht trin thy sn thi k 1991 - 2000. (2) Mt thc vt ph du vng bin Trung B l 437.103 tb/m3, vnh Bc B l 1926.103 tb/m3, vng bin ng Nam B 827. 103 tb/m3, vng bin Ty Nam B 549. 103 tb/m3. Mt ng vt ph du vng bin Trung B l 30mg/m3, vng bin ng Nam B l 22mg/m3, vnh Bc B l 71mg/m3, Ty Nam B l 107mg/m3 (B Thy sn, sd, tr. 156). Ng nghip l mt ngnh kinh t - k thut m t liu sn xut quan trng nht l t ai - mt nc, i tng sn xut l qun th sinh vt c kh nng sinh trng da vo mi trng nc, sn phm ca ng nghip l mt trong nhng ngun cung cp thc phm quan trng cho con ngi. Do c im iu kin t nhin v x hi, t gia th k XX tr v trc, kinh t ng nghip Qung Ngi pht trin chm v chim v tr khng ng k so vi kinh t nng - lm nghip. Trong khong vi chc nm gn y, kinh t ng nghip Qung Ngi c tc pht trin kh nhanh. Gi tr sn xut thy sn hin nay chim khong 35% gi tr sn xut ca nhm kinh t nng - lm - ng nghip ni chung v ang tr thnh ngnh kinh t c th mnh, gp phn quan trng trong qu trnh pht trin kinh t - x hi ca a phng(1). I. C IM CA CC VNG NC 1. VNG BIN

a hnh thm lc a vng bin Qung Ngi c dc ln, c ni cch cha ti 3 hi l(2) c su 50m, cch b trung bnh 20 hi l c su trn 100m, cch b 30 hi l c su trn 200m. Nn y in t 50m nc tr vo ch yu l ct bn, trn 50m tr ra ch yu l ct pha v s . a hnh y in gn b c cc bi rn nh, vng khi c nhng rnh su, g rn. c im ca kh tng, thy vn vng in Qung Ngi l chu nh hng chung ca ch kh tng, thy vn vng in khu vc t Qung Nam ti Khnh Ha(3). Ch gi ma ng Bc xy ra t thng 10 n thng 3 nm sau, do nh hng ca a hnh nn gi ma ng Bc b lch hng tr thnh Bc v Ty Bc. T cui thng 3 n gia thng 6, hng gi thnh hnh t ng n ng Nam. Giai on t cui thng 6 n thng 9, gi ma Ty Nam hot ng mnh, hng gi thnh hnh Ty hoc Ty Nam. Tc gi trung bnh t 2,5 - 4m/s, mnh nht c th t ti 24 - 26m/s. Thi k chuyn tip gia hai ma, hng gi chuyn dch cng vi cng gim dn. Bo v p thp nhit i c tn sut b vo b bin vng Nam Trung B cao nht vo thng 10 v 11. Tc v hng di chuyn ca o thng rt phc tp, ty thuc vo tng cn o. Bo thng gy ra gi mnh, tc trung bnh 30 - 40m/s, i hng lin tc nn c sc tn ph rt ln. Trong vng o thng c lng ma ln trn 100mm/ngy, c nhng cn o lng ma ln n 300 - 400mm/ngy hoc hn. Ch sng bin ph thuc ch yu vo ch gi. Ma gi ng Bc t thng 10 n thng 3 nm sau hng sng thnh hnh l hng Bc, c khi ng Bc, cao sng trung bnh 0,75 1m, cao sng ln nht 3,5 - 4m. Sng lng trong ma ny tn sut xut hin kh ln, ch yu theo hai hng ng Bc v ng. Ma gi Ty Nam, hng sng thnh hnh l hng Ty Nam, cao sng trung bnh 0,75 - 1m. Sng lng xut hin ngoi khi ch yu theo hng Ty Nam. Dng hi lu vng in Qung Ngi mang tnh cht bin khi, chu s chi phi ca hi lu t bin ng a vo, d ng chy do nh hng ca nc ca sng ra khng ng k. Ma gi Ty Nam dng chy i ung pha nam chy song song vi ng b. Tc dng chy tng mt tng i ln, trung bnh t 30 - 40cm/s, cc i ti 75cm/s. Ma gi ng Bc hng dng chy tng t nh ma gi Ty Nam, nhng c nt khc l d ng chy t pha bc i ung p st gn b hn vi tc ln hn, trung nh khong 70cm/s, cc i ln ti 150cm/s. Nhng dng hi lu ny hng nm a nhng n c ni i dng p st gn b, thun li cho ngh nh t hi sn. Nc bin Qung Ngi mang c trng ca vng nc bin su, mu mt nc xanh thm, trong sut ln, bin thong, hon lu nc trao i trc tip vi bin ng. Nhit nc bin bin ng ln nht xy ra lp nc mt v gim dn n su 200m. Nhit tng nc mt t gi tr cao nht vo thng 5, trung bnh 28oC - 29,8oC, thp nht vo thng 1, trung bnh 22oC - 24,7oC.

 mn nc bin kh cao, c s thay i theo ma, nhng in dao ng mn gia ma kh v ma ma khng ln v mn u ln hn 32. Ma gi Ty Nam, mn tng mt ven b trung bnh 32 - 33, ngoi khi l 33,5 - 34,5; ma gi ng Bc, nc bin c mn cao khong 33,8 - 34. 2. VNG VEN BIN V HI O a hnh b bin Qung Ngi t quanh co khc khuu, pha bc ch c vng Dung Qut tng i kn gi, phn cn li v pha nam ch yu l bi ngang, khng c nhng vng vnh kn gi cho nn khng thun li cho vic neo tr tu thuyn v nui trng thy sn bin. Dc theo b bin c 6 ca bin: Sa Cn, Sa K, ca i, ca L, M v Sa Hunh. Trong , 4 ca bin ln l Sa Cn, Sa K, ca i v Sa Hunh tu thuyn nh c ra vo tng i thun li, cn 2 ca bin nh l ca L v M hng nm vo ma kh thng b ct bi lp. Ven bin i ngang a hnh ch yu l nhng di cn ct v rng phi lao, khng thun li cho sn xut nng nghip trng trt v chn nui. Nhng gn y, vng t ct ven bin ang c u t ci to thnh nhng vng nui trng thy sn, da trn quy trnh k thut nui tm s dng vt liu chng thm trn t ct. Vng bin Qung Ngi c mt o ln l L Sn (c lao R) v mt o nh l o B. Ven b quanh o c nhiu rn , san h bao bc hnh thnh h sinh thi bin kh c sc v ngun li thy sn phong ph, c th khai thc, bo tn nhiu loi c sn bin c gi tr. 3. VNG TRIU Vng triu l vng nc ven sng gn cc ca bin thng xuyn b nc mn xm nhp do nh hng ca thy triu. Din tch vng bi triu t nhin Qung Ngi c th a vo nui trng thy sn khong di 1.000ha nhng c c im a hnh b chia ct manh mn, khng c nhng vng triu tp trung quy m ln. Do c im in chnh lch thy triu trung bnh khng ln, ch khong 1,2m, nn s phn chia cc vng h triu, trung triu v cao triu khng r rt. Trc kia, vng triu ch yu l rng ngp mn, gm cc loi cy da nc, mm, bn, c, l mi trng t nhin thun li cho cc loi thy sinh vt sinh trng. Tuy nhin, trong thi gian gn y do m rng din tch nui trng thy sn nc l (nui tm), nn din tch rng ngp mn b suy gim ng k. Vng ven b bin Qung Ngi c duy nht vng m nc mn Sa Hunh thng ra bin qua ca Sa Hunh, c khai thc lm mui, y khng c nhiu iu kin thun li nui trng thy sn nc mn quy m ln. 4. VNG NC SNG SUI, H AO NC NGT Do c im a hnh, h thng sng sui trn a bn Qung Ngi thng ngn v dc, tc dng chy ln, nn khi xy ra ma l thng c sc tn ph mnh, nhng ma kh mc nc

thng cn kit. H thng ao h nc ngt t nhin Qung Ngi tha tht, quy m din tch nh, ch c 2 m t nhin tng i ln l m An h v m Lm Bnh (huync Ph). H thng cc cng trnh h cha nc nhn to phn ln phn b vng trung du v min ni, c mt s h cha thy li ln nh Thch Nham, Lit Sn, Ni Ngang, Tn Dung. Nhn chung din tch lu vc sng sui, h ao nc ngt nh, lng sinh vt ph du trong phn ln thy vc ngho nn, hng nm li thng xuyn b ngp lt, nn vic t chc nui thy sn vi quy m ln trn cc h cha i hi phi c s tnh ton, u t y dng cng trnh bo v chng tht thot c trong ma ma l.

(1) Qung Ngi c 5 huyn ven bin v 1 huyn o (L Sn) vi dn s chim 68% ton tnh, trong gm c 22 x ven bin, 3 x hi o (Cc Thng k Qung Ngi: Nin gim thng k Qung Ngi nm 2005, N Thng k). (2) Hi l: n v o khong cch trn bin, 1 hi l = 1,852km. (3) B Thy sn: Ngun li sinh vt bin Vit Nam, Nxb Nng nghip, H Ni, 1996, tr. 100.