I HC THI NGUYN

TRNG I HC KINH T V QUN TR KINH DOANH

---------------------------------

L LM BNG

NH GI HIU QU KINH T SN XUT

CH CA H NNG DN TRN A BN
HUYN VN CHN - YN BI

LUN VN THC S KINH T

THI NGUYN - 2008

I HC THI NGUYN
TRNG I HC KINH T V QUN TR KINH DOANH
---------

---------

L LM BNG

NH GI HIU QU KINH T SN XUT CH

CA H NNG DN TRN A BN HUYN VN
CHN - YN BI

CHUYN NGNH : KINH T NNG NGHIP

M S : 60 - 31 - 10

LUN VN THC S KINH T

Ngi hng dn KH: TS.

Trn nh Tun

THI NGUYN - 2008

I HC THI NGUYN
TRNG I HC KINH T V QUN TR KINH DOANH
------------------

TIU LUN
NH GI THC TRNG CA HOT NG TN DNG
MT A PHNG C TH - NH HNG CA H THNG
TN DNG N PHT TRIN NNG NGHIP TI A
PHNG

MN HC: TI CHNH TN DNG NNG THN

H V TN: L LM BNG
GING VIN: TS. TRN NH TUN

THI NGUYN, 2007

LI CAM OAN
Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu c lp ca
tc gi. Cc s liu v kt qu nu trong lun vn l trung thc
v cha tng c cng b trong bt k cng trnh no khc.
Cc s liu trch dn trong qu trnh nghin cu u c ghi r
ngun gc.
Tc gi lun n

L LM BNG

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

i
ii

LI CM N
Lun vn c hon thnh l kt qu ca qu trnh hc tp, nghin cu
l lun v tch lu kinh nghim thc t ca tc gi. Nhng kin thc m thy
c gio truyn th lm sng t nhng tng, t duy ca tc gi trong
sut qu trnh thc hin lun vn ny.
Nhn dp ny, ti xin by t lng bit n v knh trng su sc i vi
Tin s Trn nh Tun - Trng khoa sau i hc trng i hc kinh t v
Qun tr kinh doanh, ngi thy tn tnh hng dn, gip ti hon
thnh lun vn ny.
Ti xin chn thnh cm n Ban lnh o cng cc ng nghip Cc
thng k tnh Yn Bi v Ban gim hiu, Ban ch nhim khoa Sau i hc
trng i hc kinh t v Qun tr kinh doanh gip ti trong qu trnh
hc tp v hon thnh lun vn.
C c kt qu ny, ti khng th khng ni n cng lao v s gip
ca U ban Nhn dn huyn Vn Chn, cc phng ban chc nng v b con
nng dn cc x Tn Thnh, Sng v Th trn Nng trng Ngha L
nhng ngi cung cp s liu, t liu khch quan, chnh xc gip ti
a ra nhng phn tch ng n.
Cui cng ti xin chn thnh cm n nhng ngi thn trong gia nh
gip ti lc kh khn, vt v hon thnh lun vn. Ti xin chn
thnh cm n bn b, ng nghip ng vin to mi iu kin thun li
v ng gp nhng kin qu bu gip ti hon thnh lun vn ny.
Thi Nguyn, nm 2008
L Lm Bng

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

iiii

DANH MC CC CH VIT TT
TT

Ch vit tt

Ngha

VT

n v tnh

PTNT

Pht trin nng thn

QLA

Qun l n

TTNT

Th trn Nng trng

GO/ha

Tng gi tr sn xut/hc ta

VA/ha

Gi tr gia tng/hc ta

GO/IC

Tng gi tr sn xut/Chi ph trung gian

VA/IC

Gi tr gia tng/Chi ph trung gian

GO/l

Tng gi tr sn xut/lao ng

10

VA/l

Gi tr gia tng/lao ng

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

M
U
1. Tnh cp thit ca ti nghin cu
Cy ch l cy trng c ngun gc nhit i v nhit i, sinh trng,
pht trin tt trong iu kin kh hu nng v m. Tuy nhin, nh s pht
trin ca khoa hc k thut, cy ch c trng c nhng ni kh xa vi
nguyn sn ca n. Trn th gii, cy ch phn b t 42 v Bc n 27 v
Nam v tp trung ch yu khu vc t 16 v Bc n 20 v Nam [5].
Ch l cy cng nghip di ngy, c trng kh ph bin trn th gii,
tiu biu l mt s quc gia thuc khu vc Chu nh: Trung Quc, Nht
Bn, Vit Nam... Nc ch l thc ung tt, r tin hn caf, ca cao, c tc
dng gii kht, chng lnh, khc phc s mt mi ca c th, kch thch hot
ng ca h thn kinh, h tiu ho, cha c mt s bnh ng rut [4].
Mt gi tr c bit ca ch c pht hin gn y l tc dng chng phng
x, iu ny c cc nh khoa hc Nht bn thng bo qua vic chng
minh ch c tc dng chng c cht Stronti (Sr) 90 l mt ng v phng
x rt nguy him, qua vic gim st thng k nhn thy nhn dn mt vng
ngoi thnh Hirsima c trng nhiu ch, thng xuyn ung nc ch, v
vy rt t b nhim phng x hn cc vng chung quanh khng c ch [17].
Chnh v cc c tnh u vit trn, ch tr thnh mt sn phm ung
ph thng trn ton th gii. Hin nay, trn th gii c 58 nc trng ch,
trong c 30 nc trng ch ch yu, 115 nc s dng ch lm ung,
nhu cu tiu th ch trn th gii ngy cng tng. y chnh l li th to iu
kin cho vic sn xut ch ngy cng pht trin [5].
Vit Nam l mt trong nhng nc c iu kin t nhin thch hp cho
cy ch pht trin. Lch s trng ch ca nc ta c t lu, cy ch cho
nng sut sn lng tng i n nh v c gi tr kinh t, to vic lm cng

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

2
nh thu nhp hng nm cho ngi lao ng, c bit l cc tnh trung du v
min ni. Vi u th l mt cy cng nghip d khai thc, ngun sn phm
ang c nhu cu ln v xut khu v tiu dng trong nc, th cy ch ang
c coi l mt cy trng mi nhn, mt th mnh ca khu vc trung du
min ni.
Yn Bi l mt tnh min ni sn xut nng lm nghip l chnh. Trong
sn xut nng nghip th cy ch l mt cy trng truyn thng v c xc
nh l mt trong nhng cy trng mi nhn ca tnh Yn Bi. Cy ch
gii quyt vic lm n nh cho hng vn lao ng, gp phn quan trng
trong vic xo i gim ngho, gii quyt nguyn liu cho cc c s ch bin
ca tnh, ng thi ng gp tch cc vo tng trng kinh t ca a phng.
Hin nay, Yn Bi c 12.516 ha ch, c trng tp trung ch yu
huyn Vn Chn, Trn Yn, Yn Bnh, M Cang Chi... Trong , c 10.671
ha ch kinh doanh vi nng sut bnh qun 65,6 t ch bp ti/ha (tng
ng vi 14,6 t ch bp kh/ha) to ra gi tr sn xut trn 1 ha khong
30 triu ng/nm [3].
Tuy nhin, so vi tim nng ca a phng, th vic sn xut, ch bin
kinh doanh ch cn bc l nhiu tn ti, yu km. Ngh quyt i hi XVI
tnh ng b Yn Bi thng 12/2005 ch r nhng yu km l: "Chm pht
hin, thiu gii php kin quyt, ng thi gii quyt nhng kh khn,
vng mc trong chng trnh trng, chm sc, ch bin, tiu th ch. Lng
tng v chm ci to, thay th ch gi ci vng thp, v khc phc yu km
trong trng, chm sc ch vng cao".
Vn Chn l mt trong nhng huyn trng im ch ca tnh, c din
tch trng ch ln nht trong tnh l 4.171 ha. Theo nh gi s b v hiu qu
kinh t ca huyn th cy ch l cy cho thu nhp tng i cao v n nh so
vi cc cy trng khc Vy ti sao din tch trng ch cha c m rng

3
nh tim nng t ai vn c, ti sao nng sut, cht lng v gi c ch ca
huyn cn thp so vi tim nng th mnh ca vng. Mt khc phng thc
sn xut ca ngi dn cn mang tnh nh l th cng, da vo kinh nghim
l chnh. Vic s dng phn bn cha hiu qu, c cu ging cn ngho nn
ch yu l ging ch trng bng ht nng sut, cht lng cn thp, nhiu
vng trong huyn ch ngy mt xung cp ang rt cn c s quan tm ca
cc cp chnh quyn c lin quan.
Trc nhng thc t , i hi phi c s nh gi ng thc trng,
thy r c cc tn ti t ra cc gii php pht trin sn xut - ch
bin - tiu th ch ca vng, v vy
Vic nghin cu ti: nh gi hiu qu kinh t sn xut ch ca
h nng dn trn a bn huyn Vn Chn - tnh Yn Bi s gp phn gii
quyt cc vn trn.
2. Mc tiu nghin cu c a
ti
2.1. Mc tiu chung
nh gi c y , chnh xc hiu qu sn xut ch ca h nng dn
huyn Vn Chn, qua a ra cc gii php nhm pht trin sn xut ch,
nng cao thu nhp v i sng cho h nng dn, gp phn thc hin chin
lc pht trin kinh t ca huyn theo hng a dng ho sn phm, p ng
nhu cu tiu dng ni b, tng sn lng hng ho p ng yu cu ca th
trng.
2.2. Mc tiu c th
- H thng ho l lun v thc tin v sn xut ch v hiu qu kinh t
ni chung, ca cy ch ni ring trong pht trin sn xut kinh doanh.
- nh gi thc trng pht trin v hiu qu kinh t sn xut ch huyn
Vn Chn, ch ra nhng u im v hn ch v mt hiu qu sn xut ch.
- xut mt s phng hng v gii php kinh t ch yu, nhm nng
cao hiu qu kinh t ca cy ch.

4
3. i t n g v phm vi nghin cu c a ti
3.1. i tng nghin cu
i tng nghin cu ca ti l cc vn kinh t c lin quan n
qu trnh sn xut, kinh doanh ch ca cc h nng dn cc x: Tn Thnh,
Sng v Th trn Nng trng Ngha L thuc huyn Vn Chn, tnh Yn
Bi.
3.2. Phm vi nghin cu ca ti
3.2.1. Khng gian nghin cu
ti c thc hin ti huyn Vn Chn, tnh Yn Bi.
3.2.2. Thi gian nghin cu
ti nghin cu s dng nhng s liu s cp l s liu h thc hin
trong nm 2007, cc s liu th cp l s liu ca giai on 2005 - 2007.
4. B cc ca lun vn
Lun vn ngoi phn m u v kt lun gm c 3 chng:
Chng 1: Tng quan ti liu nghin cu v phng php nghin cu.
Chng 2: Thc trng pht trin v hiu qu kinh t sn xut ch
huyn Vn Chn, tnh Yn Bi.
Chng 3: Mt s gii php pht trin sn xut ch cho huyn Vn
Chn, tnh Yn Bi.

C hn g
1
TNG QUAN TI LIU V
PH NG PHP NGHIN CU
1.1. C S KHOA HC CA TI
1.1.1. C s l lun v pht trin sn xut ch
1.1.1.1. ngha ca vic pht trin sn xut ch
Ch l cy cng nghip di ngy c gi tr kinh t cao, n c v tr quan
trng trong i sng sinh hot v i sng kinh t, vn ha ca con ngi.
Sn phm ch hin nay c tiu dng khp cc nc trn th gii, k c
cc nc khng trng ch cng c nhu cu ln v ch. Ngoi tc dng gii
kht ch cn c nhiu tc dng khc nh kch thch thn kinh lm cho thn
kinh minh mn, tng cng hot ng ca c th, nng cao nng lc lm vic,
tng sc khng cho c th
i vi nc ta sn phm ch khng ch tiu dng ni a m cn l
mt hng xut khu quan trng thu ngoi t gp phn xy dng t nc.
i vi ngi dn th cy ch mang li ngun thu nhp cao v n nh, ci
thin i sng kinh t vn ha x hi, to ra cng n vic lm cho b phn lao
ng d tha nht l cc vng nng thn. Nu so snh cy ch vi cc loi
cy trng khc th cy ch c gi tr kinh t cao hn hn, v cy ch c chu k
kinh t di, n c th sinh trng, pht trin v cho sn phm lin tc khong
30 - 40 nm, nu chm sc tt th chu k ny cn ko di hn na [6].
Mt khc ch l cy trng khng tranh chp t ai vi cy lng thc,
n l loi cy trng thch hp vi cc vng t trung du v min ni. Chnh v
vy cy ch khng ch mang li gi tr kinh t m cn gp phn ci thin mi
trng, ph xanh t trng i ni trc. Nu kt hp vi trng rng theo
phng thc Nng - Lm kt hp s to nn mt vnh ai xanh chng xi
mn ra tri, gp phn bo v mt nn nng nghip bn vng.

6
Nh vy, pht trin sn xut ch v ang to ra mt lng ca ci
vt cht ln cho x hi, tng thu nhp cho ngi dn, ci thin mc sng
khu vc nng thn. N gp phn vo vic thc y nhanh hn cng cuc
Cng nghip ha - Hin i ha nng nghip nng thn, gim bt chnh lch
v kinh t x hi gia thnh th v nng thn, gia vng ni cao v ng bng.
1.1.1.2. c im kinh t k thut ca sn xut ch
Cy ch c c im t sn xut n ch bin i hi phi c k thut
kh cao t khu trng, chm sc, thu hoch n ch bin v bo qun. V th
pht trin ngnh ch hng ha t cht lng cao cn phi quan tm, ch
trng t nhng khu u tin, p dng nhng chnh sch u t hp l, loi
b dn nhng phong tc tp qun trng ch lc hu to ra c nhng
sn phm hng ha c sc cnh tranh cao, thu ht khch hng v cc nh u
t sn xut trong v ngoi nc. Nu coi cy ch l cy trng mi nhn th
cn phi thc hin theo hng chuyn mn ha nng cao nng sut, cht
lng sn phm ch gp phn tng thu nhp ci thin i sng ngi dn
trng ch.
Nhng nhn t nh hng ti sn xut ch
a. Nhm nhn t v iu kin t nhin
+ t ai v a hnh: t ai l t liu sn xut quan trng i vi sn
xut nng nghip ni chung v cy ch ni ring. t ai l yu t nh hng
n sn lng, cht lng ch nguyn liu v ch thnh phm. Yu t t ai
cho php quyt nh ch c phn b trn nhng vng a hnh khc nhau.
Mun ch c cht lng cao v hng v c bit cn phi trng ch
cao nht nh. a s nhng ni trng ch trn th gii thng c cao
cch mt bin t 500 - 800m. So vi mt s cy trng khc, cy ch yu cu
v t khng nghim ngt. Nhng cy sinh trng tt, c tim nng nng
sut cao th t trng ch phi t yu cu: t tt, nhiu mn, c su, chua
v thot nc. pH thch hp l 4,5 - 6, t phi c su t nht l 60cm,

7
mc nc ngm phi di 1 m. a hnh c nh hng rt ln n sinh
trng v cht lng ch. Ch trng trn ni cao c hng v thm v mi
v tt hn vng thp, nhng li sinh trng km hn vng thp.
+ Thi tit kh hu: Cng vi a hnh, t ai, cc yu t: nhit , m
trong khng kh, lng ma, thi gian chiu sng v s thay i ma u
nh hng trc tip n nng sut, sn lng v cht lng ch.
0

Cy ch bt u sinh trng c nhit >10 C. Nhit trung

0

bnh hng nm cy ch sinh trng v pht trin bnh thng l 12,5 C,

cy ch sinh trng v pht trin tt nht trong iu kin nhit t 15 0

23 C. Ma ng cy ch tm ngng sinh trng, ma xun cy ch sinh

trng tr li.
0

Cy ch yu cu lng tch nhit hng nm t 3000 - 4000 C. Nhit

qu cao v qu thp u nh hng n vic tch lu tanin trong ch, nu
0

nhit vt qu 35 C lin tc ko di s dn n chy l ch. Nhit thp

kt hp vi kh hn l nguyn nhn hnh thnh nhiu bp m.
Cy ch tin hnh quang hp tt nht trong iu kin nh sng tn x,
nh sng trc x trong iu kin nhit khng kh cao khng c li cho
quang hp v sinh trng ca ch. Tu theo ging v tui ca ch m yu cu
nh sng cng khc nhau. Thi k cy con, ging ch l to yu cu nh sng t
hn trong thi k cy trng thnh v ging l ch nh.
Do cy ch l cy thu hoch ly bp non v l non nn cy a m, cn
nhiu nc. Yu cu lng ma bnh qun trong nm khong 1.500 mm v
phn b u trong cc thng. Lng ma v phn b lng ma nh hng
n thi gian sinh trng v thu hoch ca cy ch. Cy ch yu cu m
cao trong sut thi k sinh trng l khong 85%. nc ta cc vng trng
ch c iu kin thch hp nht cho cy ch pht trin cho nng sut v cht
lng cao vo cc thng 5, 6, 7, 8, 9 v 10 trong nm.

8
b. Nhm nhn t v k thut
+ nh hng ca ging ch: Ch l loi cy trng c chu k sn xut
di, ging ch tt c ngha c bit quan trng i vi sn xut. Do vy,
vic nghin cu chn, to v s dng ging tt ph hp cho tng vng sn
xut c cc nh khoa hc v ngi sn xut quan tm t rt sm.
Nm 1905, Trm nghin cu ch u tin trn th gii c thnh lp
trn o Java. n nm 1913, Cohen Stuart phn loi cc nhm ch da
theo hnh thi. Tc gi cp n vn chn ging ch theo hng di
truyn sn lng, ng thi ng cng ra tiu chun mt ging ch tt.
Theo ng, chn c mt ging tt theo phng php chn dng cn phi
tri qua 7 bc:
1. Nghin cu vt liu c bn.
2. Chn ht.
3. La chn trong vn m.
4. Nhn ging hu tnh v v tnh.
5. Chn dng.
6. La chn tip tc khi thu bp cc dng chn lc.
7. Th nghim th h sau.
La chn th h sau c tin hnh theo cc c tnh ca tnh trng bn
ngoi ca cy nh: Thn, cnh, l, bp, hoa, qu [5]...
Ging ch nh hng ti nng sut bp, cht lng nguyn liu do
cng nh hng n cht lng sn phm ch, n hiu qu sn xut kinh
doanh v cnh tranh trn th trng. Mi sn phm ch i hi mt nguyn
liu nht nh, mi vng, mi iu kin sinh thi li thch hp cho mt hoc
mt s ging ch. V vy, gp phn a dng ha sn phm ch v tn dng
li th so snh ca mi vng sinh thi cn i hi mt tp on ging thch
hp vi iu kin mi vng.

9
p ng yu cu k hoch sn xut ch Vit Nam v gp phn nng
cao hiu qu kinh t x hi, mi trng ca sn xut ch cn p dng ng b
cc gii php, trong nghin cu v trin khai ging ch mi l gii php rt
quan trng, cn thit cho vic pht trin cy ch c v trc mt v lu di.
+ Ti nc cho ch: Ch l cy a nc, trong bp ch c hm lng
nc ln, song ch rt s ng v khng chu ng. Ch gp kh hn s b cn
ci, hn ch vic ht cc cht dinh dng t t, kh hn lu ngy s lm
gim sn lng thm ch cn cht. Do , vic ti nc cho ch l bin php
gi m cho t cy sinh trng pht trin bnh thng, cho nng sut v
cht lng cao.
+ Mt trng ch: c nng sut cao cn m bo mt trng ch
cho thch hp, mt trng ch ph thu vo ging ch, gic,iu kin c
gii ha. Nhn chung ty iu kin m ta b tr mt ch khc nhau, nu
mt qu tha hoc qu dy th s lm cho nng sut sn lng thp, lu
khp tn, khng tn dng c t ai, khng chng c xi mn v c di,
v vy cn phi b tr mt ch cho hp l.
+ n ch: n ch l bin php k thut khng nhng c nh
hng n sinh trng pht trin ca cy ch m cn nh hng trc tip
n nng sut, cht lng ch. Do vy, k thut n ch c nhiu
nh khoa hc ch nghin cu.
K thut n ch Vit Nam c cp t lu, u tin t nhng
kinh nghim ca thc tin sn xut. Trc nm 1945 nhn dn vng Thanh Ba
- Ph Th c kinh nghim n ch kinh doanh: "Nm n - nm lu".
Nhng cng trnh nghin cu v n ch Tri Th nghim ch Ph
H - Ph Th t nm 1946 - 1967 i n kt lun hng nm n ch tt
nht vo thi gian cy ch ngng sinh trng v ra cc mc n hp l
cho tng loi hnh n:

1
0
n Pht: n hng nm, n cao hn vt n c 3 - 5cm, khi cy ch
cao hn 70cm th hng nm n cao hn vt n c 1 - 2cm.
n lng: n cch mt t 60 - 65cm.
n dn: n cch mt t 40 - 50cm.
n tr li: n cch mt t 10 - 15cm.
Nghin cu v n ch cc tc gi Nguyn Ngc Knh (1979),
Ngc Qu (1980) u cho thy: n ch c tc dng loi tr cc cnh gi yu,
gip cho cy ch lun trng thi sinh trng dinh dng, hn ch ra hoa, kt
qu, kch thch hnh thnh bp non, to cho cy ch c b l, b khung tn
thch hp, va tm hi.
+ Bn phn: Bn phn cho ch l mt bin php k thut quan trng
nhm tng s sinh trng ca cy ch, tng nng sut v cht lng ch.
Trong qu trnh sinh trng, pht trin, cy ch ly i mt lng phn rt
cao trong t, trong khi ch li thng c trng trn sn i, ni cao,
dc, ngho dinh dng... Cho nn, lng dinh dng trong t trng ch ngy
cng b thiu ht.
Chnh v vy, m bo cho cy ch sinh trng tt v cho nng sut
cao, cht lng tt, m bo c mc ch canh tc lu di, bo v mi
trng v duy tr thu nhp th bn phn cho ch l mt bin php khng th
thiu c. Nhiu cng trnh nghin cu ca cc nh khoa hc trong v ngoi
nc u cho thy hiu qu ca bn phn cho ch chim t 50 - 60%.
Hiu qu ca cc bin php nng hc i vi nng sut ch, kt qu
nghin cu trong 10 nm cho (1988-1997) Ph H cho thy:
m c vai tr hng u, sau n Ln v Kali i vi sinh trng
ca ch nh tui.
m v Ln c nh hng ln hn i vi cy ch nh tui, ln hn
vai tr ca t hp m v Kali. Nghin cu nh hng ca phn bn n sinh
trng v nng sut ch cc giai on khc nhau, tc gi Chu Xun i,

1
1
inh Th Ng, L Vn c 1998 cho thy: phn ln c vai tr vi sinh trng
c v ng knh thn, chiu cao cy, rng tn ca cy con.
Bn phn cn i gia N, P, K cho nng sut cao hn hn so vi ch
bn m v kali hoc ch bn mi m. Thi k u ca giai on kinh doanh
s sinh trng tn ch tip tc i hi phn P, K nn c s bn m.
Nh vy, cy ch cn c cung cp N, P, K vi lng cn i hp l v
thng xuyn. Tuy nhin, mi giai on cy cn vi liu lng khc nhau vi
nguyn tc: t khng n c, t t n nhiu, bn ng lc, ng cch, ng
i tng v kp thi.
Nu bn phn hp l s gip cho cy ch sinh trng v pht trin tt,
tng kh nng chng chu vi iu kin thi tit bt thun, su bnh dn n
tng nng sut.
+ Hi ch: Thi im, thi gian v phng thc hi c nh hng n
cht lng ch nguyn liu, hi ch gm mt tm hai l l nguyn liu tt cho
ch bin ch, v trong cha hm lng Polyphenol v Caphein cao, nu hi
qu gi th khng nhng cht lng ch gim m cn nh hng n sinh
trng pht trin ca cy ch.
+ Vn chuyn v bo qun nguyn liu: Nguyn liu ch sau khi thu
hi c th a thng vo ch bin, c th mt thi gian nhng khng qu
10h do nh my ch bin xa hoc cng sut my thp. Do vy khi thu hi
khng dp nt bp ch.
+ Cng ngh ch bin: Ty thuc vo mc ch ca phng n sn
phm m ta c cc quy trnh cng ngh ch bin ph hp vi tng nguyn
liu u vo, nhn chung qu trnh ch bin gm hai giai on s ch v tinh
ch thnh phm.
Ch bin ch en gm cc cng on: Hi bp ch - Lm ho - V Ln men - Sy kh - V nh - Phi kh. Ch en thng c s ch bng
my mc hin i vi nng sut cht lng cao, trong cc khu ny i hi

1
2
quy trnh k thut phi nghim ngt to hnh cho sn phm v kch thch cc
phn ng ha hc trong bp ch.
Ch bin ch xanh: L phng php ch bin c ngi dn p dng
rt ph bin t trc n nay, quy trnh gm cc cng on: t ch bp xanh
0

(1 tm 2 l) sau khi hi v a vo cho quay x l nhit 100 C vi thi

gian nht nh ri a ra my v cho bp ch sn li, ng thi gim bt t
l nc trong ch. Sau khi v xong li a ch vo quay x l nhit cho
n khi ch kh hn (ch nhit phi gim dn). Sau khi ch kh ta c th
ng bao bn ngay hoc st ly hng ri mi bn, khu ny ty thuc vo
khch hng. c im ca ch xanh l c mu nc xanh ng nh, v cht
m, hng v t nhin, vt cht kh t b bin i.
Ch bin ch vng: Yu cu ca vic ch bin khc vi ch xanh v ch
en, ch vng l sn phm ca mt s dn tc t ngi trn cc vng ni cao,
c ch bin theo phng php th cng.
c. Nhm nhn t v kinh t
+ Th trng v gi c: Kinh t hc ch ra 3 vn kinh t c bn:
sn xut ci g? sn xut nh th no? v sn xut cho ai?. Cu hi sn xut
ci g c t ln hng u, buc ngi sn xut phi tr li cho c, tr
li cu hi ny ngi sn xut tm kim th trng, tc l xc nh c nhu
cu c kh nng thanh ton ca th trng i vi hng ho m h s sn xut
ra c ngi tiu dng chp nhn mc no, gi c c ph hp hay
khng, t hnh thnh mi quan h gia cung v cu mt cch ton din.
Nhu cu trn th gii ngy cng tng v tp trung vo hai loi ch
chnh l ch en v ch xanh. Ch en c bn th trng Chu u v
Chu M, cn ch xanh c tiu th th trng Chu (Nht Bn, Trung
Quc, Hn Quc...). Chnh v vy, nghin cu th trng ch cn lu ti
co gin cung cu v ch.

1
3
Cui cng l vn sn xut cho ai? y mun cp ti khu phn
phi. Hng ho sn xut ra c tiu th nh th no? ai l ngi c hng
li ch t vic sn xut , c th l bao nhiu? C nh vy mi kch thch
c s pht trin sn xut c hiu qu.
Thc t cho thy rng, thc hin c ch th trng, s bin ng ca c
ch th trng nh hng ln n i sng ca ngi sn xut ni chung,
cng nh ngi lm ch, ngnh ch ni ring. Do , vic n nh gi c v
m rng th trng tiu th ch l ht sc cn thit cho ngnh ch gp phn
vo s nghip cng nghip ho, hin i ho ngnh nng nghip.
n nh gi c v m rng th trng ch, mt yu t cn thit l h
thng ng giao thng. Phn ln nhng vng sn xut ch xa ng quc l
rt kh khn cho vic tiu th sn phm. Do ng giao thng km, i li kh
khn nn ngi sn xut thng phi bn vi gi thp do t thng p gi,
lm hiu qu sn xut thp. Mun nng cao hiu qu sn xut cng nh pht
trin ngnh ch trong tng lai cn thit phi c h thng giao thng thun li
nng tnh cnh tranh ca sn phm trn th trng.
+ C cu sn xut sn phm: a dng ho sn phm l quan im c
ngha thc tin cao, va c tnh kinh t, va c tnh x hi. a dng ho sn
phm nhm p ng nhu cu khc nhau ca th trng v tiu th c nhiu
sn phm hng ho nhng ng thi phi pht huy nhng mt hng truyn
thng c kinh nghim sn xut, ch bin, c th trng chp nhn.
1.1.2. C s l lun v hiu qu kinh t
1.1.2.1. Quan im v hiu qu kinh t
Hiu qu kinh t l mt phm tr phn nh mt cht lng ca cc hot
ng kinh t. Qu trnh tng cng li dng cc ngun lc sn c phc v cho
li ch ca con ngi, c ngha l nng cao cht lng ca cc hot ng kinh
t. Nng cao hiu qu kinh t l mt i hi khch quan ca mi nn sn xut
x hi xut pht t nhng nhu cu vt cht ca con ngi ngy cng tng.

1
4
Yu cu ca cng tc qun l kinh t i hi phi nng cao cht lng ca cc
hot ng kinh t lm xut hin phm tr hiu qu kinh t [11].
Xut pht t gic nghin cu khc nhau, cc nh kinh t a ra nhiu
quan im khc nhau v hiu qu kinh t.
+ Quan im th nht: Trc y, ngi ta coi hiu qu kinh t l kt
qu t c trong hot ng kinh t. Ngy nay, quan im ny khng cn
ph hp, bi v nu cng mt kt qu xut nhng hai mc chi ph khc nhau
th theo quan im ny chng c cng mt hiu qu.
+ Quan im th hai: Hiu qu t c xc nh bng nhp tng
trng sn phm x hi hoc thu nhp quc dn, hiu qu s cao khi cc nhp
tng ca cc ch tiu cao. Nhng chi ph hoc ngun lc c s dng
tng nhanh v sao? Hn na, iu kin sn xut nm hin ti khc vi nm
trc, yu t bn trong v bn ngoi ca nn kinh t c nhng nh hng
cng khc nhau. Do , quan im ny cha c tho ng.
+ Quan im th ba: Hiu qu l mc hu ch ca sn phm c sn
xut ra, tc l gi tr s dng ch khng phi l gi tr.
+ Quan im th t: Hiu qu kinh t l ch tiu so snh mc tit
kim chi ph trong mt n v kt qu hu ch v mc tng khi lng kt
qu hu ch ca hot ng sn xut vt cht trong mt thi k, gp phn lm
tng thm li ch ca x hi, ca nn kinh t quc dn.
Hiu qu sn xut din ra khi x hi khng th tng sn lng mt loi
hng ho m khng ct sn lng mt loi hng ho no khc. Mt nn kinh
t c hiu qu nm trn ng kh nng gii hn sn xut ca n. Gii hn
kh nng sn xut c c trng bng ch tiu tng sn phm quc dn tim
nng (Potential Gross National Produst) l tng sn phm quc dn cao nht
c th t c, l mc sn lng tng ng vi t l tht nghip t nhin.
T l gia tng sn phm quc dn thc t vi tng sn phm quc dn
tim nng l ch tiu hiu qu. Ch tiu chnh lch tuyt i gia sn lng

1
5
tim nng v sn lng thc t l phn sn lng tim nng m x hi khng
s dng c phn lng ph. Tuy nhin, khi nim tim nng ph thuc vo
lao ng tim nng l lao ng ng vi t l tht nghip t nhin. Sn lng
tim nng cng phi ng vi mt t l huy ng ti sn c nh no th
mi hp l.
Nh vy, c rt nhiu quan im v hiu qu do vic xc nh khi
nim hiu qu cn xut pht t quan im trit hc Mc xt v nhng lun
im ca l thuyt h thng c cch nhn nhn v nh gi ng n.
- Mt l: Theo quan im trit hc Mc xt th bn cht ca hiu qu
kinh t l s thc hin yu cu ca quy lut tit kim thi gian, biu hin trnh
s dng ngun lc ca x hi. Cc Mc cho rng, quy lut tit kim thi
gian l quy lut c tm quan trng c bit, tn ti trong nhiu phng thc
sn xut. Mi hot ng ca con ngi u tun theo quy lut ny, n quy
nh ng lc pht trin ca lc lng sn xut to iu kin pht trin pht
minh x hi v nng cao i sng ca con ngi qua mi thi i.
- Hai l: Theo quan im ca l thuyt h thng th nn sn xut x hi
l mt h thng cc yu t sn xut v cc quan h vt cht hnh thnh gia
con ngi vi con ngi trong qu trnh sn xut. H thng sn xut x hi
bao gm trong n cc qu trnh sn xut, cc phng tin bo tn v tip tc
i sng x hi.
Vic bo tn v tip tc i sng x hi p ng cc nhu cu x hi, nhu
cu ca con ngi l nhng yu t khch quan phn nh mi lin h nht nh
ca con ngi i vi mi trng bn ngoi, l qu trnh trao i vt cht,
nng lng gia sn xut x hi v mi trng.
- Ba l: Hiu qu kinh t l mc tiu nhng khng phi l mc tiu cui
cng m l mc tiu phng tin xuyn sut mi hot ng kinh t. Trong k
hoch, hiu qu l quan h so snh ti u gia u ra v u vo, l li ch ln

1
6
nht thu c vi mt chi ph nht nh hoc mt kt qu nht nh vi chi
ph nh nht. Trong phn tch kinh t, hiu qu kinh t c phn nh thng
qua cc ch tiu c trng kinh t k thut xc nh bng cc t l so snh gia
u ra v u vo ca h thng sn xut x hi, phn nh trnh s dng
ngun lc v vic to ra li ch nhm t c mc tiu kinh t - x hi.
T nhng quan im khc nhau v hiu qu nh trn ta thy rng hiu
qu l mt phm tr trng tm v rt c bn ca hiu qu kinh t v qun l.
Hn na vic xc nh hiu qu l vn ht sc kh khn v phc tp v l
lun v c thc tin. Bn cht ca hiu qu xut pht t mc ch ca sn xut
v pht trin kinh t x hi l p ng nhu cu ngy cng cao v i sng vt
cht v tinh thn ca mi thnh vin trong x hi. Mun vy, sn xut khng
ngng pht trin c v chiu rng ln chiu su.
Quan im v hiu qu trong iu kin hin nay l phi tho mn vn
tit kim thi gian, ti nguyn trong sn xut mang li li ch x hi v bo v
mi trng. Chnh v vy m hiu qu ca mt qu trnh no cn c
nh gi ton din c ba kha cnh: Hiu qu kinh t, hiu qu x hi v hiu
qu mi trng.
1.1.2.2. Hiu qu kinh t v tiu chun nh gi
Hiu qu kinh t l mt phm tr kinh t chung nht , c lin quan
trc tip n nn sn xut hng ho v tt c cc phm tr , cc quy lut
kinh t khc.
Hiu qu kinh t c biu hin mc c trng quan h so snh gia
lng kt qu t c v lng chi ph b ra.
Mt gii php k thut qun l c hiu qu kinh t cao l mt phng n
t c tng quan ti u gia kt qu em li v chi ph u t.
T khi nim chung cn xc nh tiu chun nh gi hiu qu kinh
t, y l mt vn phc tp v cn nhiu kin cha c thng nht. Tuy

1
7
nhin, a s cc nh kinh t u cho rng tiu chun c bn v tng qut khi
nh gi hiu qu kinh t l mc p ng nhu cu x hi v s tit kim
ln nht v chi ph v tiu hao cc ti nguyn.
Tiu chun hiu qu kinh t l cc quan im, nguyn tc nh gi hiu
qu kinh t trong nhng iu kin c th m mt giai on nht nh. Vic
nng cao hiu qu kinh t l mc tiu chung v ch yu xuyn sut mi thi
k, cn tiu chun l mc tiu la chn cc ch tiu nh gi bng nh lng
theo tiu chun la chn tng giai on. Mi thi k pht trin kinh t x hi khc nhau th tiu chun nh gi hiu qu cng khc nhau.
Mt khc, tu theo ni dung ca hiu qu m c tiu chun nh gi hiu
qu kinh t quc dn v hiu qu ca x nghip. V vy, nhu cu th a dng,
thay i theo thi gian v tu thuc vo trnh khoa hc k thut p dng
vo sn xut... Mt khc, nhu cu cng gm nhiu loi: nhu cu ti thiu, nhu
cu c kh nng thanh ton v nhu cu theo c mun chung. C th coi thu
nhp ti a trn mt n v chi ph l tiu chun nh gi hiu qu kinh t
hin nay.
i vi ton x hi th tiu chun nh gi hiu qu kinh t l kh nng
tho mn cc nhu cu sn xut v tiu dng ca x hi bng ca ci vt cht
sn xut ra, trong nn kinh t th trng cn i hi yu t cht lng v gi
thnh thp tng kh nng cnh tranh. i vi cc doanh nghip hoc cc t
chc kinh t th tiu chun nh gi hiu qu kinh t phi l thu nhp ti a
tnh trn chi ph hoc cng lao ng b ra.
i vi cy ch tiu chun nh gi hiu qu kinh t ta phi ng trn
gc hch ton kinh t, tnh ton cc chi ph, cc yu t u vo ng thi
tnh ton c u ra t .
Xc nh mi tng quan kt qu gia u vo b ra v kt qu t c
v chnh l li nhun.

1
8
1.1.2.3. Phn loi hiu qu kinh t
Mi hot ng sn xut ca con ngi v qu trnh ng dng k thut
tin b vo sn xut u c mc ch ch yu l kinh t. Tuy nhin, kt qu
ca cc hot ng khng ch duy nht t c v mt kinh t m ng
thi cn to ra nhiu kt qu lin quan n i sng kinh t - x hi ca con
ngi. Nhng kt qu t c l: nng cao cuc sng, gii quyt cng n
vic lm, gp phn n nh chnh tr v x hi, trt t an ninh, xy dng x
hi tin tin, ci to mi trng, nng cao i sng tinh thn v vn ho cho
nhn dn tc l t hiu qu v mt x hi.
c bit v sn xut nng nghip, ngoi nhng hiu qu chung v kinh
t x hi, cn c hiu qu rt ln v mi trng m ngnh kinh t khc khng
th c c. Cng c th mt hot ng kinh t mang li hiu qu cho mt c
nhn, mt n v, nhng xt trn phm vi ton x hi th n li nh hng xu
n li ch v hiu qu chung. V vy, khi nh gi hiu qu cn phn loi
chng c kt lun chnh xc.
Cn c theo ni dung v bn cht c th phn bit thnh 3 phm tr:
Hiu qu kinh t, hiu qu x hi v hiu qu kinh t x hi. Ba phm tr ny
tuy khc nhau v ni dung nhng li c mi quan h tc ng qua li ln
nhau. Hiu qu kinh t c hiu l mi tng quan so snh gia lng kt
qu t c v mt kinh t v chi ph b ra t c kt qu .
Khi xc nh hiu qu kinh t, nhiu nh kinh t thng t nhn mnh
quan h so snh tng i (php chia) m ch quan tm n quan h so snh
tuyt i (php tr) v cha xem xt y mi quan h kt hp cht ch
gia i lng tng i v i lng tuyt i.
Kt qu kinh t y c biu hin bng gi tr tng sn phm, tng
thu nhp, li nhun v t sut li nhun.

1
9
Nu nh hiu qu kinh t l mi tng quan so snh gia lng kt qu
kinh t t c v lng chi ph b ra, th hiu qu x hi l mi tng quan
so snh gia kt qu x hi (kt qu xt v mt x hi) v tng chi ph b ra.
Hiu qu v kinh t, x hi th hin mi tng quan gia cc kt qu t
c tng hp trong cc lnh vc kinh t - x hi vi cc chi ph b ra t
c cc kt qu .
C th ni hiu qu kinh t l khu trung tm c vai tr quyt nh nht
v n c nh gi mt cch y nht khi kt hp vi hiu qu x hi.
lm r phm tr hiu qu kinh t c th phn loi chng theo cc tiu thc nht
nh t thy r c ni dung nghin cu ca cc loi hiu qu kinh t.
Xt trong phm vi v i tng cc hot ng kinh t, c th phn chia
phm tr hiu qu kinh t thnh:
- Hiu qu kinh t theo ngnh l hiu qu kinh t tnh ring cho tng
ngnh sn xut vt cht nh cng nghip, nng nghip, thng mi, dch v...
trong tng ngnh ln c lc phi phn b hiu qu kinh t cho nhng ngnh
hp hn.
- Hiu qu kinh t quc dn l hiu qu kinh t tnh chung ton b nn
sn xut x hi.
- Hiu qu kinh t theo vng lnh th: l xt ring cho tng vng, tng
tnh, tng huyn...
- Hiu qu kinh t doanh nghip l xem xt cho tng doanh nghip, v
doanh nghip hot ng theo tng mc ch ring r v ly li nhun lm mc
tiu cao nht, nn nhiu hiu qu ca doanh nghip khng ng nht vi hiu
qu ca quc gia. Cng v th m nh nc s c cc chnh sch lin kt v
m vi doanh nghip.
- Hiu qu kinh t khu vc sn xut vt cht v sn xut dch v.
Cn c vo yu t c bn ca sn xut v phng hng tc ng vo
sn xut th c th phn chia hiu qu kinh t thnh tng loi:

2
0
- Hiu qu s dng vn
- Hiu qu s dng lao ng
- Hiu qu s dng my mc, thit b
- Hiu qu s dng t ai, nng lng...
- Hiu qu p dng cc bin php khoa hc k thut v qun l
1.1.3. C s thc tin v pht trin sn
xut ch
1.1.3.1. Tnh hnh sn xut ch trn th gii
0

Ngy nay, cy ch c trng rng ri trn th gii t 42 Bc (Gruzia)

0

n 27 Nam (Achentina), vi lch s c t rt lu i khong hn 4.000 nm.

Trong , chu vn chim v tr ch o v din tch v sn lng, sau l
chu Phi v t nht l chu i Dng, cao trng ch kh ln, phn b t
0m n 220m so vi mt nc bin (Carr - 1972)
[5].
Phn loi cc quc gia sn xut ch theo sn lng cho thy: Sn lng
t trn 20 vn tn/nm gm 3 nc: n , Trung Quc v Srilanca (chim
trn
60% tng sn lng ch trn th gii). Sn lng t trn 10 vn tn c 5
nc: Innxia, Knia, Nht Bn, Lin X c v Th Nh K. Sn lng t
trn 5 vn tn c 12 nc, trong c Vit Nam. Bn quc gia sn xut v
xut khu ch ln l n , Trung Quc, Knia v Srilanca [5].
Theo s liu tng hp ca FAO (2004) (bng 1.1), tnh n nm 2004
din tch ch th gii tng i cao t 2,46 triu ha trong din tch
ch ca chu chim 86,7%, chu Phi l 8,05%. Trung Quc l nc c
din tch ch ln nht th gii vi din tch 943 ,10 nghn ha. Nng sut
trung bnh trn th gii t c 12,99 t kh/ha, Nht Bn l nc c
nng sut bnh qun cao nht th gii t 20 ,21 t kh/ha; Sn lng ch
kh trn ton th gii t 3,197 triu tn. ng u th gii l n c
sn lng cao nht t 845,50 nghn tn (chim 26,4% tng sn lng ch
trn th gii).

2
1
Bng 1.1. Din tch, nng sut, sn
lng ch
c a mt s n c trn th gii nm
2004
STT
tch

Tn n c

Din
(ha)

Nng
sut
(t
kh/ha)

Sn l ng
kh
(tn)

Trung Quc

943.100

8,70

821.000

445.000

18,98

845.500

Srilanka

210.600

14,39

303.230

Indonesia

116.200

13,67

158.843

Nht Bn

47.000

20,21

95.000

Thi Lan

19.000

2,95

5.600

Vit Nam

102.000

9,51

97.000

2.460.982

12,99

3.196.880

Th gii

(Ngun: Theo FAO Start Citation 2004)

1.1.3.2. Tnh hnh tiu th ch trn th gii
Theo s liu thng k, hng nm c 115 nc thng phi nhp khu ch
bao gm: 34 nc (chu Phi), 29 nc (chu ), 28 nc (chu u), 19 nc
(chu M), 5 nc (chu i Dng) [5].
Thng mi ch th gii b nh hng bi rt nhiu thay i, do nhiu
nc nhp khu ch ng trc nhng cuc khng hong chnh tr v suy
thoi kinh t lin tc. Cuc khng hong ti chnh tin t ti Chu cui
nhng nm 90 ca th k trc nh hng khng nh n hot ng xut
nhp khu cc mt hng nng sn nh ch. Trn th trng hin nay ngy
cng xut hin nhiu loi ung thay th nh: nc gii kht c ga, c ph...
ng thi lng ch vn chuyn sang cc nc nhp khu truyn thng lin
tc gim, tnh trng ny khin cho sn lng nhp khu ch nm 1999
gim 2,5% so vi nm 1998. Trc tnh hnh , cc nc xut khu ch
phi nng cao cht lng, a dng ho sn phm cng nh tng cng xc

tin thng mi [8].

2
2

Bng 1.2: Tnh hnh nhp khu ch th gii giai on 1996 2003
(n v tnh: 1000 tn)
Nm

Anh

Nga

Pakistan

To
n

So
n m

th
gii

tr c
(%)

1996

181

119

115

89

1.268

1997

182

158

85

81

1.332

+ 5,0

1998

176

150

112

97

1.385

+ 4,0

1999

162

161

120

100

1.350

- 2,5

2000

156

158

111

88

1.390

+ 3,0

2001

165

154

107

97

1.440

+ 3,6

2002

167

164

98

93

1.528

+ 6,1

2003

157

169

109

94

1.594

+ 4,3

(Ngun:T.S Nguyn Hu Khi 2005 - Cy ch Vit Nam, nng lc cnh tranh

xut khu v pht trin)
Kt qu l sn lng nhp khu tng ln, t mc tng trng 3,0%
trong nm 2000 v 3,6% trong nm 2001. Nm 2003 nhp khu ch trn ton
th gii t mc 1,59 triu tn, tng 4,3% so vi nm 2002.
Cc nc Anh, Nga, Pakistan l nhng th trng nhp khu ch ch
yu. Hng nm Anh, Nga nhp t 120 n 180 nghn tn; cn M, Pakistan
nhp khong 80 - 120 nghn tn. Khu vc cc nc pht trin nhp khu ch
nhiu hn cc nc ang pht trin [8].
Ngi ta thng k rng, nhng nc sn xut ch ln nht th gii cng
l nhng nc tiu th nhiu ch nht. T trng tiu dng ch so vi tng sn
lng ca cc nc xut khu ch yu chim trn di 50% v c xu hng
tng t trng tiu dng so vi sn lng sn xut ra. Qua bng s liu bng
1.3 cho ta thy: Hai nc c din tch, sn lng ch ln nht l n v
Trung Quc cng l hai nc c nhu cu tiu th ch ln nht th gii. Cc
nc cn li nh Anh, M... s l th trng tim nng cho nhng nc xut
khu ch [5].

Bng 1.3: Nhu cu s d ng ch ca mt s n c

trn th gii
nm 2000, 2005 v d bo nm
2010
(n v: 1000 tn)

Nm 2000
2010
663

Nm 2005

D kin

763

919

Trung Quc

400

425

450

Anh

134

132

125

Pakistan

112

128

150

Hoa K

89

91

95

Nga

158

182

215

Th trng khc

724

769

836

2.280

2.490

2.790

Tng cng

(Ngun: Hip hi ch Vit Nam)

1.1.3.3. Tnh hnh sn xut, tiu th ch Vit Nam v phng hng pht
trin n nm 2010
a- Tnh hnh sn xut, tiu th ch Vit Nam
Nm trong vng kh hu nhit i, nng m,Vit Nam c iu kin t
nhin thch hp cho cy ch sinh trng v pht trin, tuy nhin cy ch ch
thc s c quan tm v u t sn xut bt u t nhng nm u th k 20
tr li y.
Trc nm 1892, nhn dn ta ch yu dng ch di dng ch ti ,
ch n... Sau khi ngi Php chim ng ng Dn g cy ch bt u
c ch v khai thc. Lch s pht trin ch Vit Nam c chia thnh
cc giai on sau:
+ Giai on: 1890-1945
Nhng n in ch u tin thnh lp Tnh Cng (Ph Th) vi din
tch 60 ha, c Ph (Qung Nam) l 230 ha, giai on ny 2 tnh Qung
Nam, Qung Ngi c 1.900 ha ch.

Trong nhng nm 1925 - 1940 ngi Php m thm cc n in ch

Cao nguyn Trung b vi din tch khong 2.750 ha.
n nm 1938 Vit Nam c 13.405 ha ch vi sn lng 6.100 tn
ch kh. Din tch ch phn phi ch yu vng Bc b v Cao nguyn
Trung b, trong 75% din tch do ngi Vit Nam qun l.
n nm 1939, Vit Nam t sn lng 10.900 tn ch kh, ng th 6
trn th gii sau n , Trung Quc, Srilanca, Nht Bn, Innxia.
Giai on ny c 3 c s nghin cu ch c thnh lp u tin l:
Trm nghin cu ch Ph H thnh lp nm 1918 sau vo nm 1927 l
trm nghin cu ch Playcu (Gia Lai - Kon Tum) v Trm Nghin cu ch
Bo Lc (Lm ng) nm 1931.
c im ni bt giai on ny l din tch ch b phn tn, sn xut
mang tnh t cung t cp, k thut canh tc th s, nn gii kinh doanh ch
ch hot ng mang tnh cm chng.
+ Giai on 1945-1954
Do nh hng ca chin tranh, sn xut ch b nh tr, din tch nng
sut, sn lng ch gim nhanh.
+ Giai on 1954-1990
Sau chin tranh, sn xut ch c phc hi tr li. Nhiu c s sn xut
ch c thnh lp.
Nm 1970 ch c pht trin mnh c nng trng quc doanh, hp
tc x chuyn canh v h gia nh. Cc c s nghin cu ch Ph H (Ph
Th), Bo Lc (Lm ng) c cng c v pht trin, mt s vn nh
ging, k thut canh tc v ch bin c u t nghin cu. Nhiu tin b k
thut c p dng rng ri vo sn xut gp phn tng nhanh sn lng
v din tch ch Vit Nam.

T nm 1980-1990 din tch ch tng t 46,9 nghn ha ln n 60 nghn

ha (tng 28%), sn lng ch tng t 21,0 nghn tn ln 32,2 nghn tn kh
(tng 53,3%).
Giai on ny cng nghip ch bin pht trin mnh, nhiu nh my ch
bin ch xanh, ch en c thnh lp vi s gip ca Lin X, Trung
Quc, sn phm ch bin ch yu c xut khu sang cc nc ng u v
Lin X (c).
+ Giai on 1990 n nay
Nhng nm gn y,Vit Nam c nhiu c ch chnh sch u t u
tin pht trin cy ch. Cy ch c xem l cy trng c kh nng xo i,
gim ngho v lm giu ca nhiu h nng dn. Do din tch, nng sut v
sn lng ch khng ngng tng ln t nm 90 tr li y [5].
Bng 1.4. Din tch, nng sut, sn l ng ch
Vit Nam giai on 1999-2006
N
m

Din
tch
(ha)

Nng
sut

Sn l ng
kh

(t
kh/ha)

(tn)

Xut khu
(tn kh)

1999

69.500

10,11

70.300

36.000

2000

70.300

9,94

69.900

55.600

2001

80.000

9,46

75.700

67.900

2002

98.000

9,61

94.200

74.800

2003

99.000

9,54

94.500

62.000

2004

102.000

9,51

97.000

95.000

2005

122.500

9,30

114.000

87.920

2006

122.700

9,97

122.400

97.749

(Ngun: S liu thng k ca FAO nm 2007)

Qua bng s liu 1.4 cho thy: Din tch, nng sut v sn lng xut
khu ch giai on ny tng trng mnh. Nm 2006 din tch ch cho thu

hoch tng ln t 122.700 ha, tng 76,55% (tng 53.200 ha) so vi nm

1999; Nng sut bnh qun t 9,97 t kh/ha; Sn lng t 122.400 tn kh,
tng 74,11% (tng 52.100 tn) so vi nm 1999, kim ngch xut khu nm
2006 t trn 101 triu USD.
Hin nay, nc ta c trn 150 u mi xut khu ch, ch Vit Nam hin
thm nhp vo th trng khong 40 nc trong ch yu l Irc,
Pakistan v i Loan ngoi ra l cc th trng nh Nga, Anh, M, Nht Bn
[4]... Thng hiu ch Vit nam mang tn VINATEA tr nn tin cy, gn
gi v quen thuc vi rt nhiu quc gia nhp khu, phn phi v tiu th
ch; Thm ch ngay c quc gia xut khu ch ln nht trn th gii l n
cng nhp khu sn phm ch ca Vit Nam.
Bng 1.5: Tnh hnh xut khu ch c a Vit Nam
n m 2006
S
l ng

n
gi

(tn)

(USD/tn)

Pakistan

23.940

1.165,7

27.906.858

i Loan

18.459

1.053,9

19.453.940

11.074

740,8

8.203.619

Nga

10.364

978,6

10.142.210

Trung Quc

7.622

999,2

7.615.902

Irc

3.312

1.366,5

4.525.848

Cc nc khc (22 nc)

22.978

1.013

23.276.714

Th
trng

Tng s

97.749

Gi tr
(USD)

101.125.091

(Ngun: www.vinanet.com.vn)
Nm 2006, sn lng ch xut khu t 97.749 tn, tng 11,12% so vi
sn lng xut khu nm 2005.
ng u danh sch nhp khu ch Vit Nam nm 2006 l Pakistan, i
Loan, n v Nga. Tuy nhin, th phn ch Vit Nam nhng nc ny
vn

cn nh b v ang b cnh tranh gay gt, I- rc l th trng c gi xut khu

cao hn cc nc khc, nhng t u nm 2003 do nh hng ca chin tranh,
xut khu ch th trng ny ang gp phi nhng kh khn nghim trng.
Ngnh ch nhiu nm nay vn phi i mt vn cht lng, gi ch
xut khu ca Vit Nam thng ch bng 65 - 70% gi ch xut khu ca
nhiu nc. Trong nhng thng u nm 2007 gi ch xut khu ch t bnh
qun khong 1.006 USD/tn [1].
Xut khu c nhng mi lo ngi bi nhiu nguyn nhn, theo hip hi
ch Vit Nam (Vitas) mng li c s ch bin ch pht trin qu nhanh v
y tnh t pht, khng tng xng vi vng nguyn liu. Nhiu c s Doanh
nghip khng iu kin v sn xut vn tham gia ch bin, lu thng v
xut khu, gy nn tnh trng hn lon [1].
Hin nay c nc c khong 250 c s ch bin ch cng nghip vi
nng lc khong 70.000 tn/nm, song ngun nguyn liu ch p ng c
88% yu cu [20]. Bn cnh , s pht trin nhanh cc c s ch bin ch t
nhn (tng gp 3 ln v s lng, cng sut tng gp 2 ln so vi nm 2000)
vi cng ngh sn xut th cng, lc hu y gi ch bp ti ln cao v
gim cht lng sn phm, khin uy tn mt hng ch Vit Nam i vi ngi
tiu dng th gii b lung lay [1].
Mi y, Vitas a ra cnh bo kh nng ngnh ch mt th trng EU
sau khi khch hng Anh v nhiu nc chu u c thng bo v vic d
lng thuc bo v thc vt trong cc sn phm ch xut khu ca Vit Nam
vt ngng cho php nhiu ln [1].
nng cao an ton, cht lng v uy tn ch Vit Nam cn a nhanh
tin b khoa hc cng ngh, c cu ging mi p ng yu cu th trng;
Doanh nghip ch phi ng k v t cc tiu chun qun l cht lng ISO

v HACCP, a ra cc yu t vn ho vo xy dng thng hiu ch Vit

Nam, chm lo i sng vt cht v tinh thn cho ngi trng ch.
Thy c nhng kh khn v th thch trn, ngay t nhng nm cui
thp nin 90, cc doanh nghip ch Vit Nam bt u thc hin nhng gii
php v bc i chun b tin ti hi nhp vi nn kinh t khu vc v ton
cu, sn sng chp nhn cnh tranh c bit l th trng tiu th ch tn
ti v pht trin.
Nhng nm gn y thc hin qu trnh i mi ngnh ch Vit Nam
c nhng bc pht trin quan trng. Sau quyt nh s 43/1999/Q-TTg
ngy 9/3/1999 ca Th tng Chnh ph ph duyt n pht trin ch Vit
Nam giai on 2005 - 2010.
Nhiu tin b k thut c p dng, nhiu chng trnh khoa hc
cng ngh c tin hnh nghin cu kho nghim, kt qu tuyn chn,
nhn lai, nhp mi cc ging ch qu n nay Vit Nam c 130 ging
trong tp on qu gen ch [1]. C ging c trng ph bin nh: Kim
Tin, Bt Tin, Thu Ngc, Keo Am Tch, Hng nh Bch, Phc Vn
Tin Vic a cc ging mi trng bng cnh s l tin cho vic nng
cao cht lng ch c v ni cht ln ngoi hnh v a dng ho cc sn
phm ch Vit nam. Tt c nhng yu t trn nhm to ra li th cnh tranh
cho ngnh ch Vit Nam, phn u thc hin mc tiu sn phm ch Vit
Nam t cht lng cao, tng bc khng nh v th ca ch Vit Nam
trn th trng ch Quc t.
b- Phng hng pht trin ngnh ch Vit Nam n nm 2010
Trn c s nh gi tim nng, trin vng ca ngnh ch nc ta. B
Nng nghip v Pht trin nng thn tin hnh xy dng phng hng
pht trin 2005 -2010.

Bng 1.6: Mt s ch tiu pht trin ngnh ch giai on

2005-2010
Ch tiu

n v tnh
Nm 2010

Nm 2005

Tng din tch ch c nc

ha

104.000

104.000

Din tch ch kinh doanh

ha

92.500

104.000

Din tch ch trng mi

ha

22.800

Nng sut bnh qun

tn ti/ha

6,10

7,50

Sn lng bp ti

tn

564.250

780.000

Sn lng ch kh

tn

125.000

173.000

Sn lng xut khu

tn

78.000

120.000

Kim ngch xut khu

triu SD

120

220

(Ngun: B NN& PTNT - K hoch sn xut ch 2005 - 2010)

1.1.3.4. Nhng li th v kh khn trong sn xut ch ca Vit Nam
a- Nhng li th:
- Li th u tin phi k n l tim nng v t ai v s phn b t
ai trn nhiu min kh hu khc nhau. Vi gn 10 triu ha t nng nghip
vi cc vng t cu to khc nhau, cc vng kh hu khc nhau hnh thnh
cc vng sn xut sn phm hng ho a dng khc nhau.
+ Vi kh hu nhit i chng ta hnh thnh 2 vng ng bng ln sn
xut la nc, c th sn xut t 2 - 3 v la v cy v ng, cy n qu.
+ Vng t bazan Ty Nguyn v di min Trung hnh thnh
vng trng cafe, cao su, h tiu, iu, hoa qu.
+ Vng ni pha Bc trng ch, cy n qu. V vy, chng ta c th a
dng ho sn xut nng nghip hng ho v li hnh thnh cc vng chuyn
canh vi quy trnh sn xut c th din ra quanh nm, p ng c yu cu
ca th trng.

- Nc ta l mt nc c ngun lao ng nng nghip di do, 70% lao

ng tham gia vo sn xut nng nghip, hin nay ang thiu vic lm, cng
lao ng li rt thp. Mt ngy cng lao ng nng nghip i Loan l 30
USD cn cao hn thu nhp mt thng ca ngi lao ng nng nghip chm
ch, cn c, sng to Vit Nam [11].
- Nc ta c h thng cng bin, cng sng, giao thng ng st, ng
b v hng khng c th giao lu thun li vi cc Chu lc v cc nc
trong khu vc to iu kin cho vic vn chuyn thun li. T khi thay i c
ch, h thng giao, thng giao thng ca nc ta c u t nng cp
bc u p ng c yu cu giao lu thun tin trong c nc v Quc t.
- ng li chnh sch sch i mi kinh t ca nc ta c m
rng, t do ho thng mi, ho nhp th trng Quc t. Cc chnh sch, lut
to hnh lang thng thong cho cc thnh phn kinh t bnh ng trc
php lut trong kinh doanh. c nhiu chnh sch khuyn khch m ca cho
cc nh u t nc ngoi v trong nc c iu kin thun li tham gia
lin doanh lin kt u t pht trin sn xut.
- Vic ng dng cc tin b khoa hc cng ngh cng ngy cng c
Nh nc quan tm v ngy cng c nng cao, thng qua nhiu knh n
vi ngi sn xut nhm nng cao cht lng sn phm v cng ngh sn xut.
b- Nhng kh khn
L mt nc nng nghip lc hu, sn xut ch yu l cng c th cng
nn qu trnh sn xut ca cc h nng dn to ra nguyn liu ban u cht
lng cha cao, cng ngh sau thu hoch ch yu cn lc hu nn tht thot
v lng cng chim khong t 10 - 15%, s tht thot v cht lng b gim
i cn cha tnh c. y l vn cn kh khn nht i hi phi c mt
c gng ln v thi gian di, c bit l vic p dng cng ngh sinh hc, vic
chuyn giao cc tin b khoa hc k thut to ra sn phm c cht lng
cao p ng c yu cu ca khch hng v cho yu cu ca cng nghip
ch bin.

 lm c iu ny khng ch ngi sn xut m cn l chin lc

pht trin chung ca t nc cn c s h tr ca Nh nc, s quan tm
khuyn khch cc cng trnh nghin cu ca cc nh khoa hc.
- Pht trin cng nghip nng ch to ra my mc phc v cng
nghip ch bin. Hin nay nn cng nghip ca nc ta cha sc m
nhim vic , v vy hu nh cc loi my mc phc v cho cng nghip ch
bin v bo qun chng ta phi nhp nc ngoi, gi ca cc cng ngh ny
cn qu cao.
C th l l cng nghip ch bin ch ca nc ta ch yu nhp t Lin
X c, cng ngh lc hu, c k cho nn sn phm lm ra kh cnh tranh,
vic thay i li cng ngh ny khng phi ngy mt ngy hai lm c.
Cho nn hin nay Vit Nam phn ln cn xut khu sn phm th, cha
cng ngh ch bin ra sn phm cui cng, iu chc chn l mt bt li
cho ngi sn xut.
- H thng c s h tng nh thu li, giao thng, bn cng, kho tng tuy
c nng cp nhng cha p ng cho yu cu ca sn xut v lu
thng. Sn xut vn ph thuc vo thin nhin, gy nn hn ng mt ma.
Chnh s yu km ca cc c s h tng gy nn s chm tr cho vic thu
gom sn phm v p ng yu cu sn phm ca th trung.
- C ch chnh sch: Cha c hon thin cho vic to ra h thng t
chc loi hnh doanh nghip, u t ti chnh, chnh sch u ra, thu nhm
to ra s ho nhp vi khu vc v th gii l cn thit.
1.1.3.5. Tnh hnh sn xut, ch bin v tiu th ch Yn Bi
a- Tnh hnh sn xut ch:
Yn Bi c tng din tch t nng nghip l 78.609 ha. Trong , din
tch t trng ch l 12.516 ha. Hin ti cy ch c trng 8/9 huyn,
thnh ph ca tnh, tuy nhin din tch phn b khng ng u, tp trung ch
yu mt s huyn nh: Vn Chn, Trn Yn, Yn Bnh, M Cang Chi v
Trm Tu [3].

Cng vi s h tr to iu kin ca Nh nc, nhng nm gn y

nhiu ging ch mi gim bng cnh c a vo cc huyn, thnh ph
nhm nng cao din tch, nng sut, ng thi thc hin xo i gim ngho
nng cao cht lng cuc sng, mt khc nhm ph xanh t trng i ni
trc, bo v mi trng sinh thi.
Bng 1.7: Din tch ch c a tnh Yn Bi nm 2005 2007
(n v tnh: ha)
Cc Huyn,
th

1. Thnh ph Yn Bi

N
m

N
m

N
m

So snh (%) Tc

2005

2006

2007

06/05

07/06

PTBQ

521

521

521

100,0

100,0

100,0

4.070

4.111

4.171

101,01

101,46

101,23

4. Huyn Vn Yn

553

553

553

100,0

100,0

100,0

5. Huyn Trn Yn

2.597

2.549

2.549

98,15

100,0

99,07

277

337

397 121,66

117,8

119,72

7. Huyn Yn Bnh

2.097

2.037

2.037

97,14

100,0

98,56

8. Huyn Trm Tu

607

607

607

100,0

100,0

100,0

9. Huyn M.C. Chi

1.681

1.681

1.681

100,0

100,0

100,0

2. Th x Ngha L
3. Huyn Vn Chn

6. Huyn Lc Yn

(Ngun: Nin gim thng k tnh Yn Bi nm 2007)

pht huy li th ca cy ch, U ban Nhn dn tnh Yn Bi
xy dng n Pht trin ch tnh Yn Bi giai on 2006 - 2010 nhm a
cy ch tr thnh cy trng mi nhn ca tnh. Mc tiu ca n tp trung
vo pht trin ng b sn xut, ch bin, tiu th ch. y mnh sn xut
ch hng ho c cht lng cao, khuyn khch v to iu kin cho cc thnh
phn kinh t hng hi u t pht trin sn xut ngnh ch. Tp trung u t
thm canh, tng nng sut, nng cao cht lng ch kt hp vi ci to trng
mi nhng ni c iu kin.

 thc hin thnh cng cc mc tiu ca n, U ban Nhn dn tnh

thnh lp Ban ch o, Ban qun l n (QLA) m thnh vin l Lnh
o U ban Nhn dn tnh v cc ngnh lin quan nh: S Nng nghip v
PTNT, S Thng mi - Du lch, S Cng nghip, Ngn hng Nng nghip &
PTNT, trong S Nng nghip & PTNT l c quan thng trc v t chc
thc hin n.
Cn c vo ni dung ca n, ngnh ch tnh Yn Bi c quy
hoch pht trin n nm 2010 nh sau: Tng din tch ch ton tnh s t
13.000 ha, trong c 11.500 ha ch kinh doanh nng sut bnh qun t 70
t/ha; Tng sn lng t 805.000 tn bp ti; Sn lng ch bin cng
nghip chim 50% sn lng; Xut khu hng nm n nh 35% sn lng;
Gi tr sn xut tng bnh qun l 10,8%/nm; n nm 2010 t gi tr 42
triu ng/ha/nm [14].
Bng 1.8: Sn l ng ch bp t ic a tn h Yn Bi 2005 2007
(n v tnh: tn)
Cc Huyn,
th

1. Thnh ph Yn Bi

N
m

N
m

N
m

So snh (%) Tc

2005

2006

2007

06/05

07/06

PTBQ

2.779

2.604

2.623

93,70

100,73

97,15

3. Huyn Vn Chn

26.741

27.720

30.032

103,66

108,34

105,97

4. Huyn Vn Yn

2.817

2.435

2.720

86,44

111,70

98,26

5. Huyn Trn Yn

14.059

17.014

18.142

121,02

106,63

113,59

6. Huyn Lc Yn

1.059

1.165

1.390

110,01

119,31

114,57

7. Huyn Yn Bnh

12.029

12.967

13.865

107,80

106,92

107,36

8. Huyn Trm Tu

541

680

710 125,69

104,41

114,56

9. Huyn M.C. Chi

421

597

590 141,80

98,83

118,38

107,50

107,67

2. Th x Ngha L

T ng s

60.446

65.182

70.072

107,84

(Ngun: Nin gim thng k tnh Yn Bi nm 2007)

Vi s quan tm ng n ca U ban Nhn dn tnh Yn Bi v nhng

c gng ca cc t chc, c nhn trong u t thm canh ch, nng sut ch
ca tnh Yn Bi trong nhng nm qua cng khng ngng tng ln. Nm
2006 nng sut ch bnh qun ca tnh t 61,6 t/ha, nm 2007 t 65,6 t/ha
(tng 6,8 t/ha so vi nm 2005); Sn lng nm 2006 t 65.182 tn, nm
2007 t 70.072 tn, tng gn 10.000 tn so vi nm 2005.
phn u t c ch tiu v nng sut ra trong d n pht trin
sn xut ch, tnh Yn Bi phn vng v ch o trng cc ging ch tng
i ph hp vi iu kin kh hu, th nhng cc a phng (c bit cho
cc ging ch nhp ni), c th: Ch Shan gim cnh vng Trm Tu, vng
Gia hi, Nm Bng huyn Vn Chn; Ging ch bt tin vng Trn yn,
Thnh Ph Yn Bi; Ging ch Phc Vn Tin vng Vn Chn, Vn Yn,
Trn Yn; Ging ch Kim Tuyn vng ch quc l 70, huyn Lc Yn
Ngoi ra tip tc kho nghim v a mt s ging ch c cht lng cao vo
c cu ging ch ca tnh (ch n - Cng ty c phn ch Vn Hng)
[16].
b- Tnh hnh ch bin ch ca cc doanh nghip
Tnh n ht nm 2007 trn a bn tnh c 67 n v, cng ty, hp tc
x, c s tham gia sn xut kinh doanh ch bin ch, vi 88 nh my, xng
ch bin c tng cng sut ch bin khong 680 tn ch bp ti/ngy [16].
Tng sn lng ch bp ti a vo sn xut 2 nm qua t 135.250
tn, sn lng ch kh ch bin t trn 30.000 tn, c cu sn phm 85%
ch en, ch xanh 15%. Mt s sn phm mi c to ra: Sn phm ch
xanh Bt Tin (Trn Yn); Ch xanh Phc Vn Tin (Vn Chn); Ch long
Kim Tuyn (Lc Yn); Ch long doanh nghip Thnh Cng (Vn Chn);
Ch xanh vng cao Nm Bng, Lin Sn v ch en CTC Vn Hng, Ph Tn
[16].
Cng tc i mi thit b bao gm: 2 dy truyn ch bin ch en CTC
(Cng ty c phn ch Vn Hng, Cng ty c phn ch Ph Tn); 2 dy truyn
ch bin ch xanh (ch xanh Nm Bng, ch xanh Cng ty c phn Lin Sn).

Khu ch bin ch qua hai nm thc hin ngh quyt c s i mi

theo hng tch cc, nhng cha r nt, c cu sn phm ch xanh cn thp,
to thm c mt s sn phm vi cht lng kh hn (ch xanh Lin
Sn, ch xanh Nm Bng, ch Bt Tin, ch long, ch en CTC), sn
phm ch ch bin c tng ln v tiu th ht, nhng ch yu vn l ch
bn thnh phm, cng tc i mi thit b cng ngh cn chm, mt s c s
ch bin cn cha m bo v sinh cng nghip, v sinh an ton thc phm,
cha thc hin tt quyt nh s 4747/Q-BNN-KHCN ca B trng B
Nng nghip - Pht trin nng thn v quy nh tiu chun c s ch bin ch
[16].
c- Ch bin ch ca cc h nng dn
Tnh n nm 2007, ton tnh c trn 2.000 h nng dn ch bin ch
v c tng s 4.200 b cng c ch bin ch xanh th cng (my sao quay
tay, my v ch mi ni, my sao ci tin quy m h gia nh). Cc cng c ci
tin ny ch yu do cc c s c kh nh sn xut t cc vt liu tn dng,
ring my v ch mi ni v m - t a phn c nhp khu ca Trung Quc,
mi b cng c ny tr gi khong 2 - 3 triu ng, thi gian s dng trong
vng 3 nm.
Ch bp ti hi v phi c sao ngay mi m bo cht lng sn
phm ch kh khi pha ung, nc c mu xanh ti. Mt cng on quan
trng ca ch bin ch l khu "ly hng" ch. y l cng on cui cng
ca qu trnh ch bin ch. Khi , ngi sao ch cn un nh la, xoa u
cho ch c mu kh mc (cn gi l "nh mc" ch) khi ch s c mi
thm c bit. C nhiu h nng dn thc hin cng on ny trc khi bn
ch. Tuy nhin, k nng ch bin ch ca nng dn l rt khc nhau trong mi
gia nh, mi x v mi huyn. Ch bp ti ch c cc h nng dn bn
cho cc Doanh nghip ch bin vo cc thng r ch t thng 5 n thng 9,
do lng ch vo cc thng ny nhiu khng ch bin kp mt khc gi ch
kh li r.

d- Tnh hnh tiu th ch

Sn phm ch trn a bn tnh c tiu th ch yu thng qua Tng
cng ty ch Vit Nam (VINATEA) v cc n v trung gian, sn lng ch
xut khu trc tip cn rt hn ch (xut khu trc tip v u thc khong trn
1.000 tn cho cc th trng Pakistan, n , i Loan, Trung Quc...) [14].
Tuy sn phm ch ca tnh c tiu th ht, song thiu sc cnh tranh
trn th trng v vic tm kim, m rng th trng tiu th mi cn hn ch.
Gi bn bnh qun cn thp, ch en t 18.000 - 20.000 ng/kg, ch xanh t
25.000 - 30.000 ng/kg (ring ch xanh Bt Tin, Sui Ging hin c gi
bn t trn 100.000 ng/kg) [16].
Trong cc nm qua, tnh to iu kin thun li cho cc doanh
nghip tng cng xc tin thng mi, tm th trng tiu th ch, thng qua
vic h tr kinh ph tham gia cc hi ch ch trong nc, qung b sn phm
ch nc ngoi, c chnh sch khen thng i vi cc doanh nghip xut
khu c khi lng ln hoc k kt c hp ng xut khu lu di. Tuy
vy, vn xc tin thng mi i vi sn phm ch ca tnh vn cn rt
hn ch v cn phi xem xt li mt cch c th hn [14].
Sn phm do cc nng dn ch bin c tiu th ti cc ch a
phng hoc ti nh. Ngi mua l ngi thu gom hoc ngi bn bun ,
ngi tiu dng (t l bn trc tip cho ngi tiu dng rt thp). Cc h
nng dn sn xut ch ch yu bn cho cc "thng li" nn thng b p
gi, p phm cp ch. V khng c cc thng tin khc , khng c cc t
chc mi gii nh: Hp tc x, Hip hi... ngi nng dn khng c c hi
no hn l phi bn cho t thng dn n gi c cha phn nh thc vi
gi tr sn phm ca h. c bit l nhng ngi nng dn t va chm vi
th trng bn ngoi li cng khng c kh nng kim sot c gi sn
phm ca mnh.

Cc Doanh nghip hay cc Cng ty khng c kh nng xut khu trc

tip m phi thng qua cc t chc khc: Tng cng ty ch Vit Nam
(VINATEA), cc Cng ty xut nhp khu... v vy phn li nhun cng phi
chia s cho cc i tc . Mt khc cn tn tht ngun thu ngn sch ca
Tnh t thu xut khu.
1.2. PH NG PHP NGHIN CU

1.2.1. Cc cu hi nghin cu
- C s khoa hc v hiu qu kinh t ni chung v hiu qu kinh t i
vi sn xut ch ni ring?
- Thc trng v sn xut ch ca cc h nng dn trn a bn huyn
Vn Chn tnh Yn Bi?
- xut mt s gii php cn thit nng cao hiu qu kinh t sn
xut ch ca h nng dn trn a bn huyn Vn Chn tnh Yn Bi?
1.2.2. Ph ngphp nghin cu
1.2.2.1. C s phng php lun
ti ly quan im ch ngha duy vt bin chng v duy vt lch s
lm c s phng php lun nghin cu.
Ch ngha duy vt bin chng v duy vt lch s cho ta phng php
nhn nhn s vt, hin tng trong trng thi vn ng v pht trin v trong
mi quan h bin chng vi cc s vt, hin tng khc.
1.2.2.2. Phng php thu thp thng tin
a- Phng php thu thp thng tin th cp
S liu th cp c thu thp thng qua cc n phm, cc ti liu, bo
co ca a phng, t cc S, Ban, Ngnh ca tnh c lin quan v cc
ngun ti liu khc nh: Sch bo, tp ch
b- Phng php thu thp thng tin s cp
+ Phng php chn im nghin cu:
Cy ch phn b hu ht cc huyn th ca tnh, qua phn tch la chn
ti t chc thu thp s liu v thng tin s cp huyn Vn chn v y

l huyn c din tch ch ln nht ton tnh, mt khc cy ch c coi l mt

trong nhng cy trng chnh ca huyn.
Vn Chn nm sn pha ng Bc ca dy Hong Lin Sn. a hnh
phc tp, c nhiu ni cao v sui ln chia ct. Tuy a hnh kh phc tp
nhng c th chia thnh 3 vng ln: Vng trong (vng mng l) bao gm 11
x, th trn, l vng tng i bng phng c tp qun canh tc tin b hn
cc vng khc, y l vng la trng im ca huyn v ca tnh vi din tch
la rung tp trung 3.874 ha.
Vng ngoi bao gm 9 x, th trn l vng c mt dn c thp hn
vng trong, i b phn l ngi Ty, Kinh c tp qun canh tc la nc v
vn i, vn rng, i sng dn c kh hn so vi ton vng.
Vng cao thng huyn bao gm 11 x, l vng c cao trung bnh t
600 m tr ln. Vng ny dn c tha tht i b phn l ng bo thiu s:
Mng, Dao, Kh M tp qun canh tc lc hu, i sng cn nhiu kh
khn, trnh dn tr thp, c s h tng yu km.
V vy, cho kt qu nghin cu c th em so snh c vi nhau
ti la chn mi mt vng mt x lm i din nghin cu c th: Vng
trong la chn Th trn Nng trng Ngha L i din cho khu vc trng
im la ca huyn; Vng ngoi la chn x Tn Thnh i din cho khu vc
vn i v vn rng; Vng cao thng huyn chn x Sng i din
cho khu vc vng cao ca huyn.
+ Phng php chn mu iu tra:
Vi mc tiu nghin cu, ti la chn 100 h nng dn tin hnh
iu tra kho st (30 h ti Th trn Nng trng Ngha L, 40 h ti x Tn
Thnh,
30 h ti x Sng ), vic la chn h hon ton ngu nhin trn c s xp
sp cc h c ch bin ch theo danh sch iu tra c s kinh t 1/7/2007 ca
Cc thng k tnh, i tng iu tra gm h chuyn ch v h kim la - ch.

+ Sau khi tin hnh xc nh c s lng mu cn iu tra v a im

iu tra, bc tip theo l xy dng phiu iu tra tnh hnh sn xut v tiu
th ch ca h nng dn trn a bn huyn Vn Chn.
+ Phng php chuyn gia, chuyn kho: thu thp thng tin qua cc cn
b a phng, ngi lnh o trong cng ng v nhng ngi dn c uy tn
trong cng ng. Phng php ny cho php khai thc c nhng kin thc
bn a ca ngi dn a phng.
1.2.2.3. Phng php tng hp, x l s liu
a- i vi thng tin th cp:
Sau khi thu thp c cc thng tin th cp, tin hnh phn loi, xp xp
thng tin theo th t u tin v quan trng ca thng tin. i vi cc thng
tin l s liu th tin hnh lp nn cc bng biu.
b- i vi thng tin s cp:
Phiu iu tra sau khi hon thnh s c kim tra v nhp vo my tnh
bng phn mm Excel tin hnh tng hp, x l.
1.2.2.4. Phng php phn tch thng tin
a- Phng php phn t
ti c phn t theo hai tiu ch: h chuyn sn xut ch v kim
sn xut ch.
kt qu phn t c phn nh khch quan, chnh xc, ti ng
dng phn mm SPSS kim nh gi thit v s khc bit gia trung bnh
ca hai tng th (kim nh cp i compare means).
b- Phng php phn tch hi quy
phn tch nh hng ca cc nguyn nhn n kt qu sn xut ca
h, ti s dng hm sn xut Cobb - Douglass (CD) phn tch [10].
Hm CD c dng:
b1

b2

bn

C1D1 C2D2

Y AX X 2 ...X n e
1

...e

CmDm

Trong :
Y: l bin ph thuc, trong m hnh Y l h s GO/Din tch
Xi : l cc bin c lp nh lng ( i 1, n
) Dj : l cc bin c lp thuc tnh ( j 1,
m)

Hm sn xut CD c gii bng phng php logarit ho hai v v gii

trn phn mm Excel.
c- Phng php so snh:
Phng php so snh c dng so snh cc ch tiu gia cc nhm
h chuyn v nhm h kim.
1.2.3. H thng cc ch tiu phn tch
Hin nay, nn kinh t nc ta ang trong qu trnh pht trin ho nhp
vi nn kinh t Th gii. Mt trong nhng vn kinh t trn phm vi quc
gia cn phi lm l chuyn i vic tnh ton cc ch tiu tng hp t h thng
bng cn i kinh t quc dn (MPS) sang h thng ti khon quc gia (SNA)
trn c s thc hin h thng (SNA) chng ta mi c iu kin so snh
quc t trn nhiu phng din i sng kinh t - x hi v cng l ph hp
vi yu cu qun l thay i hin nay [11].
1.2.3.1. Cc ch tiu phn nh tnh hnh sn xut ca h
- Tng gi tr sn xut ca h: GO (Gross Output) l ton b gi tr sn
phm do h lm ra, c tnh bng tng ca cc sn phm lm ra quy v gi
tr.
GO =

Q P
i
1

Trong :

Qi: L khi lng ca sn phm i

Pi: Gi c tng ca sn phm i

- Chi ph trung gian: IC (Intermediate Cost) l ton b nhng chi ph

phc v qu trnh sn xut ca h (khng bao gm trong gi tr lao ng,
thu, chi ph ti chnh, khu hao). Trong nng nghip, chi ph trung gian bao

gm cc khon chi ph nguyn nhin vt liu nh: ging, phn bn, thuc tr
su, bo v thc vt, cng lm t, h thng cung cp nc
n

IC = C j
i
1

Trong : Cj: Cc khon chi ph th j trong mt chu k sn xut

- Gi tr gia tng: VA (Value Added) l phn gi tr tng thm ca h khi
sn xut trn mt n v din tch.
VA = GO - IC
Trong nn kinh t th trng, ngi sn xut rt quan tm n gi tr gia
tng. N th hin kt qu ca qu trnh u t chi ph vt cht v lao ng
sng vo qu trnh sn xut.
- Thu nhp hn hp: MI (Mix Income) l phn thu nhp thun tu ca
ngi sn xut, bao gm phn tr cng lao ng v phn li nhun m h c
th nhn c trong mt chu k sn xut. Thu nhp hn hp c tnh theo
cng thc sau:
MI = VA - [A+W (nu c)]
Trong :

A: Phn gi tr khu hao ti sn c nh v chi ph phn b

W: Tin thu cng lao ng (nu c)

Cch xc nh mc khu hao cho 1 ha ch tnh theo phng php khu

hao bnh qun theo thi gian: Vic la chn chu k kinh doanh cho cy ch
ca ti da trn nguyn tc cht t, ging ch, vi t tt v nhng
ging mi cy ch c th c chu k kinh doanh t 40 n 60 nm. i vi t
xu cy ch ch c chu k kinh doanh t 18 n 20 nm. Vn Chn t
trng ch ch yu l t vn i, vn hng 2, 3 v 4; t ny rt ph hp
cho s pht trin ca cy ch. V vy, Vn Chn chng ti chn chu k kinh
doanh ca cy ch 30 nm l ph hp vi ging ch, cht t v kh nng
thm canh.

Nh vy:

GO Tng gi tr sn xut
VA Gi tr gia tng
MI Kt qu cui cng

Tng chi ph gm: Chi ph trung gian, khu hao v thu

H thng ch tiu ny quan tm nhiu hn n chi ph trung gian m
khng quan tm nhiu n tng chi ph.
1.2.3.2. Cc ch tiu bnh qun
n

Cng thc tnh s bnh qun:

i
i 1

Cc s bnh qun nh: thu nhp bnh qun, din tch bnh qun, nhn
khu bnh qun, tui bnh qun...
1.2.3.3. Ch tiu hiu sut bin mt n v ca bin c lp
_

i vi bin nh lng : Y bi

Y
_

ngha : u t thm mt n v yu t i s mang li thm bao nhiu

n v yu t thu nhp (Y).
i vi bin thuc tnh : Y eCj
ngha: Nu i lng Dj = 1 th thu nhp s tng thm mt lng l eCj
Trong ti, chng ti la chn h thng ch tiu ny tnh ton v
nhng l do sau y:
- H thng ch tiu ny c dng rng ri trong ngnh nng nghip
cng nh ngnh kinh t quc dn khc. ng thi n cng ph hp vi tnh
hnh a phng ti nghin cu. H thng ch tiu ny rt c ngha khi xc
nh GDP theo h thng ti khon quc gia SNA.
- Mc tiu sn xut ca cc h nng dn min ni hin nay cha phi l
li nhun ti a, m l gii quyt cng n vic lm ti ch to thu nhp cho
ngi lao ng.

- Vic s dng h thng ch tiu ny n gin, d hiu vi ngi nng

dn, cho nn c tnh thuyt phc v gi tr thc tin ca h thng ny cao.
* Cc ch tiu nh gi hiu qu kinh t sn xut ch
Cy trng l ngun lc ch yu trong sn xut nng nghip nn cc ch
tiu phi th hin c y hiu qu sn xut, kt hp hiu qu s dng
tng hp cc ngun lc khc trong h nng dn.
- Ch tiu hiu qu phn nh sn xut/ 1 n v din tch:
Tng gi tr sn xut/ha (GO/ha)
Gi tr gia tng/ha (VA/ha)
- Ch tiu hiu qu vn
Tng gi tr sn xut/chi ph trung gian (GO/IC)
Gi tr gia tng/chi ph trung gian (VA/IC)
- Ch tiu hiu qu lao ng
Tng gi tr sn xut/lao ng (GO/l)
Gi tr gia tng/lao ng (VA/l)
* V gi c s dng trong tnh ton: Chng ti s dng gi tr bnh qun trn
th trng trong thi gian nghin cu.

C hn g
2
THC TRNG PHT TRIN V HIU QU KINH
T SN
XUT CH HUYN VN CHN - YN
BI
2.1. C IM A BN NGHIN
CU

2.1.1. c im iu kin t
nhin
2.1.1.1. V tr a l
Vn Chn l mt huyn min ni nm pha Ty Nam ca tnh Yn
0

Bi, c to a l: 21 20 pht - 21 45 pht v bc, 104 20 pht - 104 53

pht kinh ng:
+ Pha Bc gip huyn M Cang Chi, tnh Yn Bi
+ Pha Nam gip huyn Ph Yn, tnh Sn La.
+ Pha ng gip huyn Trn Yn v Vn Yn, tnh Yn Bi.
+ Pha Ty gip huyn Trm Tu, tnh Yn Bi.
2

C tng din tch t nhin 1.205,175 Km chim 17% din tch ton tnh
v l huyn ln th 2 v din tch trong 9 huyn th thnh ph ca tnh.
Huyn Vn Chn c 34 n v hnh chnh (3 th trn v 31 x), n nm
2004, thc hin Ngh nh 167 ca Chnh ph Vn Chn cn li 31 n v
hnh chnh (3 th trn v 28 x), trong nh nc cng nhn 18 x vng cao
(c 11 x c bit kh khn).
Huyn Vn Chn cch trung tm chnh tr - kinh t - vn ho ca tnh 72
km, cch Th x Ngha l 10 km, cch H Ni hn 200 km, c ng quc l
32 chy dc theo chiu di ca huyn, l ca ng i vo cc huyn Trm Tu,
M Cang Chi, Ph Yn v Bc Yn (tnh Sn La) v tnh Lai Chu. V tr
a l ny l iu kin thun li cho giao lu pht trin kinh t vi tnh bn
(Sn La, Lai Chu) v cc huyn bn trong tnh.
Bn cnh nhng th mnh trong pht trin kinh t, Vn Chn cn c v

tr chin lc quan trng trong h thng quc phng ca tnh v khu vc Ty

bc.

2.1.1.2. c im a hnh
Vn Chn nm sn pha ng Bc ca dy Hong Lin Sn. a
hnh phc tp, c nhiu ni cao v sui ln chia ct. cao trung bnh so vi
mt nc bin 400 m, tuy a hnh kh phc tp nhng c th chia thnh 3
vng ln:
+ Vng trong (vng Mng L): l vng tng i bng phng gm cc
x Sn Thnh, ng Kh, Ph Nham, Sn A, Phc Sn, Thanh Lng, Hnh
Sn, Sn Lng, Thch Lng, Th trn Nng trng Lin Sn, Th trn
Nng trng Ngha L. C din tch t nhin l 13.572,7 ha chim 11,26%
din tch ton huyn, vng Mng L c dn c ng c, i b phn l
ngi Kinh, Thi, Mng c tp qun canh tc tin b hn cc vng khc,
y l vng la trng im ca huyn v ca tnh vi din tch la rung tp
trung 3.874 ha.
+ Vng ngoi: bao gm cc x Chn Thnh, Bnh Thun, Ngha Tm,
i Lch, Minh An, Thng Bng La, Tn Thnh, Ct Thnh, Th trn Nng
trng Trn Ph. C din tch t nhin l 53.155 ha chim 44,15% din tch
ton huyn. Vng ngoi c mt dn c thp hn vng trong, i b phn l
ngi Ty, Kinh c tp qun canh tc la nc v vn i, vn rng, i
sng dn c kh hn so vi ton vng.
+ Vng cao thng huyn: bao gm cc x T L, Nm Bng, Gia Hi,
Sng , An Lng, Nm Mi, Nm Lnh, Sui Quyn, Sui Bu, Sui
Ging, Ngha Sn. L vng c cao trung bnh t 600 m tr ln, c din tch
t nhin l 53.798,8 ha chim 44,6% din tch ton huyn. Vng ny dn c
tha tht i b phn l ng bo thiu s: Mng, Dao, Kh M tp qun
canh tc lc hu, i sng cn nhiu kh khn, trnh dn tr thp, c s h
tng yu km nhng tim nng t ai, lm sn, khong sn c kh nng
huy ng vo pht trin kinh t thi gian ti tng i kh.

2.1.1.3. c im thi tit v kh hu

Do v tr a l, c im a hnh phc tp nn kh hu Vn Chn cng
th hin nhng c im :
0

+ Nhit trung bnh: 20 - 30 C, ma ng rt m nhit xung ti 0

2 n -3 C, tng nhit ca c nm t 7.500 - 8.100 C.

+ Lng ma: c chia thnh hai ma r rt, t thng 11 n thng 4
nm sau l ma t ma, t thng 5 n thng 10 hng nm l ma ma nhiu.
Lng ma trung bnh hng nm t 1.200 - 1.600mm, s ngy ma trong
nm 140 ngy.
+ m , nh sng: m bnh qun t 83 - 87%, thp nht 80%, lng
bc hi trung bnh t 770 - 780mm/nm. Thi gian chiu sng nhiu nht t
thng 5 n thng 9, t nht t thng 11 n thng 3 nm sau. Tng s gi
nng trong nm t 1.360 - 1.730 gi, lng bc x thc t n c mt t
bnh qun c nm t 45%.
+ Gi: Do a hnh lng mng chy theo hng ng nam - Ty bc nn
hng gi ch yu thi theo m ca thung lng. Gi kh v nng thng
xuyn xut hin t thng 3 n thng 9 hng nm (tp trung nht vo thng 5
0

n thng 7), ngy gi nng nhit ln ti 35 - 38 C, bnh qun mi nm c

20 ngy gi nng.
+ Sng mui: Thng xut hin t thng 12 n thng 2 nm sau, mi
thng thng c t 5 n 7 ngy, mi ngy ko di 1 n 2 gi.
2.1.1.4. Ti nguyn t
Huyn Vn Chn c tng din tch t t nhin l: 121.090,02 ha, theo
ti liu ca S Ti Nguyn v Mi Trng phn chia cc loi t theo tiu
chun FAO - VNESCO, cn c vo s hnh thnh ca cc loi t phn chia
thnh 7 nhm sau:
+ Nhm ph sa 11.196 ha chim 9,25% tng din tch t t nhin
ton huyn.

47

Bng 2.1: Tnh hnh s dng t ai ca huyn Vn Chn nm 2005 - 2007

Nm 2005
Di n tch
C
c u
(Ha)
(%)
T ng din tch t t nhin 120.714,61

Nm 2006
Di n
C
tch
c u

Nm 2007
Di n
C
tch
c u

(Ha)

(Ha)

100,00 120.714,61

(%)

100,00 121.090,02

T c
PTBQ

(%)
100,0

100,15

16.691,7

13,83

16.676,98

13,82

16.196,97

13,38

98,51

- t trng cy hng nm

8.417,64

6,97

8.246,53

6,83

7.961,49

6,57

97,25

- t trng cy lu nm

8.274,06

6,85

8.430,45

6,98

8.235,48

6,8

99,77

+ Trong : t ch

3.832,1

3,17

4.161,1

3,45

4.220,83

3,49

104,95

64.697,27

53,6

66.698,59

55,25

68.100,01

56,24

102,6

197,84

0,16

197,25

0,16

197,2

0,16

99,84

11,99

0,01

11,99

0,01

11,99

0,01

100,00

4.688,6

3,88

4.777,41

3,96

4.916,89

4,06

100,94

34.427,21

28,52

32.352,39

26,8

31.666,96

26,15

95,9

60,32

0,05

60,24

0,05

57,19

0,05

97,37

- t i ni cha s dng

33.220,4

27,52

31.145,66

25,8

30.453,04

25,15

95,74

- Ni khng c rng cy

1.146,49

0,95

1.146,49

0,95

1.156,73

0,96

100,89

2. t lm nghip
3. t nui trng thu sn
4. t nng nghip khc
5. t phi nng nghip
6. t cha s dng
- t bng cha s dng

(Ngun: Nin gim thng k nm 2007 huyn Vn Chn)

4
7

1. t sn xut nng nghip

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

4
8
+ Nhm dc t 15.932 ha chim 13,16% tng din tch t ca huyn.
+ Nhm t 6.532 ha chim 5,39% tng din tch t t nhin
ca huyn.
+ Nhm t nu tm 1.723 ha chim 1,42% tng din tch t ca huyn.
+ Nhm t tch vi 1.302 ha chim 1,07% tng din tch t ca huyn.
+ Nhm t Gly 398 ha chim 0,33% tng din tch t ca huyn.
+ Nhm t xm chim din tch ln nht 84.007,02 ha chim 69,38%
tng din tch t ca huyn.
Phn chia theo mc ch s dng:
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

4
9
Qua bng s liu trn ta thy, tng din tch t cha s dng nm 2007
cn kh ln, chim 26,15% tng din tch t t nhin. y l ngun tim
nng ln pht trin sn xut v xy dng c s h tng kinh t x hi trong
tng lai, trong t c th huy ng vo sn xut nng lm nghip l
30.510,23 ha.
2.1.1.5. Ti nguyn khong sn
V cu trc a cht qua cc ti liu kho st lch s, Vn Chn c cc
loi trm tch Xerisit, Octphia, Tunphogen ni la v ni la lin quan n
s to thnh khong sn gm:
+ Nhm khong sn kim loi: Nhiu nht l st phn b Sng ,
Lng M c tr lng vi chc triu tn, nhng hm lng st khng cao.
Ngoi ra cn c ch, km T L v mt s khong sn khc cha iu tra k.
+ Nhm khong sn vt liu xy dng: ngun khong sn ny phn
b tng i ng u trn ton a bn huyn bao gm : vi, ct, ,
si phc v cho s pht trin cng nghip v xy dng kt cu h tng
ca a phng.
+ Nhm khong sn nng lng: Vn Chn c ngun khong sn nng
lng khng ln, nm ri rc mt s x nh sau: Than Sui Quyn,
Thng Bng La, ng Kh, Th Trn Nng Trng Lin Sn; Than bn
x Ph nham. iu kin khai thc thun li, hin ang c khai thc sn
xut vt liu xy dng v sn xut ch bin ch.
+ Nhm nc khong: Vn Chn c 6 im nc khong nng cc x:
Sn Thnh, Sn A, Ph Nham, gia Hi, T L v Th Trn Nng Trng
Ngha l. y l cc im nc khong nng thuc dng nc khong dinh
dng ang c nghin cu, phn tch khai thc a vo s dng iu
dng v cha bnh cho nhn dn kt hp vi du lch sinh thi.

5
0
2.1.1.6. Ti nguyn nc
* Ngun nc mt: gm 3 h thng ngi, sui ln
2

- H thng sui Ngi thia: di 104 Km c din tch lu vc 824 km , bao

gm cc nhnh:
+ Ngi nh: Di 30 Km, din tch lu vc 360 km

+ Nm tng: Di 28 Km, din tch lu vc 156 km

+ Nm mi: Di 18 Km, din tch lu vc 166 km

+ Nm ng: Di 28 Km, din tch lu vc 142 km

2
2

- H thng sui Ngi lao: di 66 Km c din tch lu vc 510 km , bao

gm cc nhnh:
+ Ngi ph: Di 14 Km, din tch lu vc 50 km
+ Ngi t: Di 20 Km, din tch lu vc 63 km

+ Ngi m: Di 10 Km, din tch lu vc 27 km

2
2

- H thng sui Ngi ht: c din tch lu vc thuc Vn Chn 397 km ,

gm nhiu sui nh.
Cc h thng ngi sui Vn Chn u bt ngun t ni cao, di ngn
nn dc ln, ngoi ti tiu phc v sn xut nng nghip, sinh hot i
sng cn c tim nng v thu in.
* Ngun nc ngm: n nay cha c cng trnh no nghin cu, nh
ga tim nng, tr lng ngun nc ngm ca huyn Vn Chn. Tuy nhin
theo cu trc a cht ca ton vng cho thy mc cha nc ngm khng
nhiu, lu lng 0,1 - 0,5 lt/giy.
2.1.1.7. Tim nng du lch
L mt huyn min ni, Vn Chn c phong cnh thin nhin a dng v
phong ph, c nhiu hang ng p nh: Thm l, Thm han (Sn A)... Khu
du lch sinh thi Sui Ging, An Lng... v nhiu dn tc thiu s vi cc

5
1
bn sc ring bit cho c trng vn ho tc ngi v m thc... l ngun
tim nng du lch ca Vn Chn. Tuy nhin do kinh t cha pht trin mnh,
c s h tng cn yu km, nn cha c iu kin khai thc nhng tim nng
ny pht trin ngnh du lch.
Trong nhng nm ti, vi chnh sch "m ca" thu ht u t nhiu
thnh phn kinh t. Ngnh du lch Vn Chn s pht trin ni lin vi cc
tuyn du lch ca cc tnh bn Ph Th, Lo Cai v H Ty...
2.1.2. iu kin kinh t - x hi huyn
Vn Chn
2.1.2.1. c im tnh hnh dn s v lao ng
Lao ng l mt trong nhng yu t quyt nh ti cht lng cng nh
s lng ca sn phm hng ho, v vy vic s dng ngun lao ng mt
cch y , hp l tr thnh nguyn tc ca mi hot ng sn xut kinh
doanh trong nn kinh t th trng. Ch l loi cy i hi phi cn lc lng
lao ng sng ln trong c thi k sn xut (thng ko di t 7 - 9 thng).
Ch mang tnh thi v kh r, do vy vic sp xp gii quyt ngun lao ng
hp l c ngha ht sc quan trng trong sn xut ch, ng thi cng l
yu t thc y sn xut pht trin.
Dn s huyn Vn Chn nm 2007 l 145.580 ngi, mt dn s 120
2

ngi/km , tc tng dn s bnh qun nm 2005 - 2007 l 1,27% [7]. Dn

s phn b khng u to ra nhng kh khn trong qu trnh pht trin kinh t
- x hi ca huyn. Cc x gn huyn c mt dn s ln, lao ng d tha
nhiu, gii quyt vic lm cho s lao ng ny l rt thit yu. Cc x min
ni c mt dn s thp, khng lao ng khai thc tim nng t
nhin, do iu ho dn s v lao ng gia cc vng cho hp l cng l
vn cn quan tm.
Bng 2.2: Tnh hnh dn s v lao ng huyn Vn Chn
2005 - 2007

5
2
n v

N
m

N
m

N
m

2005

2006

2007

Khu

141.947

143.838

145.580

101,27

2. Tng s h

31.131

32.480

32.920

102,83

+ Trong : S h trng ch

16.250

16.950

17.225

102,96

3. Ngun lao ng

Ngi

100.608

102.827

103.855

101,60

+ S ngi trong tui L

Ngi

96.975

99.982

98.970

101,02

- C kh nng lao ng

Ngi

95.048

96.016

96.985

101,01

- Mt kh nng lao ng

Ngi

1.927

1.966

1.985

101,49

Ngi

4.000

4.845

4.885

110,51

- Trn tui lao ng

Ngi

2.425

2.940

2.965

110,57

- Di tui lao ng

Ngi

1.575

1.905

1.920

110,41

tnh

1. Tng s nhn khu

+ S ngi ngoi tui c

tham gia thc t lao ng

Tc
PTBQ

(Ngun: Nin gim thng k huyn Vn Chn nm 2007)

Vn Chn c 13 dn tc anh em chung sng, dn tc Kinh chim 37,6%;
dn tc Thi chim 21,18%; dn tc Ty chim 17,10%; dn tc Dao chim
8,24%; dn tc Mng chim 7,64%; dn tc HMng chim 5,15% v cc
dn tc khc 3,09%. Trnh dn tr cc dn tc, cc vng khc nhau, vng
su, vng xa trnh dn tr thp, c s h tng c u t t, km pht
trin, i sng vn cn ngho [7].
Dn s trong tui lao ng nm 2007 l 98.970 ngi chim 67,98%
dn s, trong c kh nng lao ng 96.985 ngi (chim 97,99% ngi
trong tui lao ng), mt kh nng lao ng 1.985 ngi (chim 2,01%
ngi trong tui lao ng). Lao ng trong khu vc thnh th chim
11,02% nng thn 88,98%, nhn chung trnh lao ng cn thp, hu ht l

lao ng ph thng, trnh vn ho thp cha qua o to, v vy cn c gii

php nng cao trnh cho ngi lao ng. y cng chnh l yu t quan
trng nh hng ti s pht trin sn xut ch ca huyn.
2.1.2.2. C s vt cht k thut
C s vt cht k thut c v tr ht sc quan trng trong bt c nn sn
xut no. Vic trang b y hp l c s vt cht c ngha to ln n vic
pht trin sn xut, gim nh sc lao ng cho ngi nng dn, lm tng nng
sut lao ng, gp phn ci thin nn sn xut, cng c v hon thin mi
quan h sn xut trong qu trnh sn xut hng ho.
* Giao thng: Huyn Vn Chn c trc ng quc l 37 v quc l
32 tri theo chiu di ca huyn, l ca ng i vo Th x Ngha L, huyn
Trm Tu, huyn M Cang Chi, huyn Ph Yn, Bc Yn (tnh Sn La);
Vi khong cch t trung tm huyn l ti th x Ngha L l 10 km, n
trung tm tnh l 70 km, n H Ni 190 km. Nm 2007, c 21/31 x c
ng nha, 2/31 x c ng ri , 7/31 x c ng cp phi v 1/31
x c ng t n trung tm x. Nhn chung mng li giao thng huyn
Vn Chn m bo nhu cu c bn cho vic i li, pht trin kinh t x hi nng thn. Tuy nhin h thng giao thng cc thn bn vng su ,
vng xa cn gp nhiu kh khn ch c ng ri si , ong hoc ng
t, ng gh gh, ly li khi tri ma. iu nh hng rt ln n
giao lu kinh t v i li ca ngi dn.
* Thu li: Nhng nm qua bng ngun vn ca tnh h tr v ngn sch
a phng, huyn Vn Chn xy dng c nhiu cng trnh thu li ln,
va v nh. n nay, ton huyn c 700 km knh mng ni ng ( kin
c c 142 km); 180 cng trnh thu li trong c: 5 cng trnh c nng

lc ti 150 ha tr ln; 3 cng trnh c nng lc ti t 100 - 150 ha; 2 cng

trnh c nng lc ti t 50 - 100 ha; 17 cng trnh c nng lc ti t 20 - 50
ha; 43 cng trnh c nng lc ti t 10 - 20 ha v 110 cng trnh c nng lc
ti di 10 ha. Hiu ch ti thc t ca ton b cc cng trnh t khong
3.100 ha so vi thit k 3.438 ha t 90%.
i vi nc sinh hot nng thn v vng cao: tip tc thc hin cc
chng trnh, d n nc sch nng thn nh chng trnh 134, d n WB, d
n chia s, cc chng trnh mc tiu Quc gia nng lm nghip i vi
vng thp ch yu xy dng nhiu ging lc, ging khoan bm tay; Vi vng
cao, vng xa xy dng cc cng trnh t chy v ging lc; Vi cc thn bn
vng xa, phn tn khng c ngun nc c th xy h thng b cha nc
ma phc v cho nhu cu sinh hot ca ngi dn. n nay t l h dn c
dng nc hp v sinh c t 78%, phn u n nm 2010 t l h dn c
dng nc hp v sinh l 85% v nm 2015 ton b 100% s h dn c
dng nc hp v sinh [13].
* in: Hin nay c 29/31 n v x, th trn c h thng in quc gia,
song cha c trm h th ti cc khu dn c tp trung m ch yu l s dng
trm bin p v h thng dy in c qu ti, nn vn nng nghip ho,
hin i ho nng nghip nng thn gp nhiu kh khn. i vi thu in,
cn khai thc v s dng c hiu qu cc nh my thu in hin c, y nhanh
tc xy dng nh my thu in Vc Tun, Vn Chn c th cp in
vo nm 2008, xc tin xy dng nh my thu in Nm Tng 2, cc cng
trnh thu in va v nh khc phc v cho pht trin kinh t a phng v
trong khu vc.
Tuy nhin, bc u h thng in to iu kin thun li cho s pht
trin ca cy ch, ngi dn c th s dng cc cng c sn xut nh my v
ch mi ni, my bm nc ti ch...

* H thng vn ho thng tin v pht thanh - truyn hnh: Ton b 31/31

x, th trn ca huyn u c in thoi, 26/31 n v c im vn ho x, cc
my in thoi t nhn ngy cng tng. Nm 2005 ton huyn c 3.300 my
in thoi t mt 2,3 my/100 dn. H thng thng tin lin lc m
bo kp thi nhng thng tin v kinh t, vn ho cng nh vic tuyn truyn
cc ch trng chnh sch ca ng v Nh nc.
i sng vn ho c s c quan tm, phong tro vn ho vn ngh
c pht trin rng khp, c bit l phong tro ton dn on kt xy dng
np sng vn ho trong cc khu dn c. Nm 2005, ton huyn c 70% s h
t tiu chun gia nh vn ho v xy dng c 180 lng bn vn ho trong
c 53 lng bn c cng nhn (6 lng cp tnh v 47 lng cp huyn).
H thng pht thanh truyn hnh c cng c v pht trin; nm 2005
c 13 im TVRO thu pht li truyn hnh nng t l ph sng truyn hnh
t 90%; 12 trm truyn thanh v pht sng FM ti cc x nng t l ph sng
pht thanh t 95% [13].
* H thng gio dc, y t: Trn lnh vc gio dc o to, ngnh gio dc
ca huyn m rng quy m pht trin cc ngnh hc, bc hc c vng thp
v vng cao. Trong nhng nm qua c s u t tp trung ca tnh, cc c
s vt cht trng lp hc c s thay i ln. Tnh n nm hc 2006 2007 Vn Chn c 92 trng mm non v ph thng (vi t l lp hc c
xy dng kin c t 75%): Trong trng mm non 28 trng, tiu hc 31
trng, trung hc c s 30 trng, ph thng trung hc 3 trng. Ton huyn
c 1.821 cn b gio vin cc cp: Trong Mm non 441 ngi, tiu hc 665
ngi, trung hc 565 ngi v trung hc ph thng 150 ngi [7].

+ Gio dc mm non: c 248 lp vi 7.126 chu i nh tr mu gio;

trong t l huy ng tr em 5 tui i hc mu gio t 95 % so vi tng
s tr em 5 tui.
+ Gio dc tiu hc: c 580 lp vi 13.800 hc sinh.
+ Gio dc trung hc c s: c 298 lp vi 12.364 hc sinh.
+ Gio dc trung hc ph thng: c 85 lp vi vi s hc sinh l 3.732
em.
+ Cng tc ph cp gio dc - chng m ch: n nm 2007 c 31/31
n v x th trn t ph cp tiu hc c s; c 28/31 n v x th trn t
ph cp trung hc c s; 3 trng t chun Quc gia.
Cng tc chm lo sc kho ban u cho nhn dn c ch trng, 100%
cc x th trn u c trm y t khm cha bnh cho nhn dn. Nm 2007,
trn a bn huyn c 46 c s khm cha bnh trong : c 2 bnh vin l
bnh vin kinh t mi v bnh vin ca ngnh ch; 12 phng khm a khoa
khu vc; 31 trm x, bnh x x. Vi tng s 366 ging bnh v 367 cn b
y t (trong c 333 l cn b ngnh y v 34 cn b ngnh dc); Vi 62 bc
s bnh qun c 4,2 bc s v 25,1 ging bnh trn 1 vn dn, cc chng
trnh y t c trin khai tch cc c 31 x nht l cc x vng cao [7].
* H thng ch: Cc t im thng mi c hnh thnh, nhiu ch
nng thn c xy dng, cc x u c ch, to iu kin thun li cho vic
mua bn, trao i cc nng sn phm sn xut ra.
Nhn chung, hin trng th ca huyn Vn Chn l quy m nh (loi
5) tc th ho din ra chm, kinh t cha pht trin. Ngoi cng nghip
ch bin ch, sn xut tiu th cng nghip v cc hot ng dch v thng
mi tuy c hnh thnh nhng quy m nh b. Kt cu h tng kinh t tuy
c u t xy dng, song cha cp vi yu cu ca xu th hi nhp v giao

lu kinh t hin nay. Cc ch s bnh qun tiu dng ca dn c th nh:

in, ng, nc sinh hot, h thng thng tin lin lc (in thoi) v mc
hng th vn ho cha cao. cho cc th ca huyn tr thnh v tinh
thc y pht trin kinh t - x hi trong vng, cn c s quan tm u t ca
nh nc pht vtrin sn xut cng nghip, tiu th cng nghip, dch v
v xy dng cc cng trnh cng cng phc li khc [13].
2.1.3. Mt s ch tiu kinh t - x hi ch y u
nm 2007
L vng t c truyn thng pht trin sn xut nng nghip. n nay
huyn Vn Chn c mt c cu ngnh nng nghip phong ph v a dng.
Gi tr sn xut ca ngnh kh cao v n nh, hng nm mc hon thnh
k hoch sn xut kinh doanh ca ton huyn u tng ln ng k. C th,
nm 2007 gi tr sn xut nng lm nghip - thu sn t 530.849 triu ng,
bnh qun 3 nm 2005 - 2007 tng 24,56%; cng nghip - xy dng t
522.473 triu ng, bnh qun 3 nm 2005 - 2007 tng 36,77%; dch v t
314.784 triu ng, bnh qun 3 nm 2005 - 2007 tng 29,61%. Nm 2007,
tng sn lng lng thc ca huyn t 47.768 tn. y l nm t nng
sut v sn lng cao nht so vi nhng nm trc, do huyn tip tc a cc
ging la, ng c nng sut cao, cht lng tt vo sn xut. Bnh qun lng
thc nm 2007 t 327kg/ngi/nm, thu nhp bnh qun t 6,5 triu
ng/ngi/nm, c th hin bng 2.3:

5
58
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

59
Bng 2.3: Mt s ch tiu kinh t - x hi c a huyn Vn Chn giai on 2005 2007
Nm 2005
n v

tnh

l n g

C
c u

Nm 2006
S
l ng

C
c u

100,00 1.368.106

- Nng, lm nghip, thu sn

Triu ng

342.120

42,3

432.473

40,53

- Cng nghip, xy dng

Triu ng

279.289

34,53

391.600

- Dch v

Triu ng

187.350

23,17

Tn

41.246

+ Thc

Tn

+ Ng

Tn

- Thu nhp bnh qun /ngi/nm

1000/ngi

C
c u

Tc
PTBQ

(%)
100,0

130,06

530.849

38,80

124,56

36,70

522.473

38,19

136,77

242.978

13,50

314.784

23,01

129,61

100,00

45.986

100,00

47.768

100,00

107,62

34.704

84,14

38.682

84,12

38.488

80,57

105,31

6.542

15,86

7.304

15,88

9.280

19,43

119,10

291

320

327

106,00

4.200

5.500

6.500

124,40

(Ngun: Nin gim thng k nm 2007 huyn Vn Chn)

5
7

100,00 1.067.111

808.759

Kg/ngi

l ng

(%)

Triu ng

- Bnh qun lng thc/ngi

(%)
Tng gi tr sn xut (theo gi hin
hnh)

- Sn lng lng thc

Nm 2007

6
0
Nm 2007, din tch cy n qu ca huyn c 3.121,5 ha trong cy
cam, qut v bi c 652,7 ha vi sn lng t 1.933,9 tn; Cy n qu ch
o ca huyn l nhn vi din tch 2.070,2 ha (chim 66,32% din tch cy
n qu ton huyn), nng sut t 3.230,5 tn, gi bn bnh qun ca nhn r
ch c t 3.000 n 5.000 ng/kg. Nhn chung gi bn cc nng sn phm
tng i r, th trng tiu th cc nng sn phm kh khn, y l vn
quan tm cn gii quyt. V chn nui cng ang pht trin, n tru ca
huyn nm 2007 c 20.256 con tng 3,4% so vi nm 2006; n b c 6.434
con, tng 19,19% so vi nm 2006, n ln 68.273 con, tng 4,44% so vi
nm 2006...
C c kt qu ny, phi k n s ch o kp thi sng sut ca ban
lnh o huyn, nm bt v trin khai kp thi cc ng li, ch trng
chnh sch ca ng v Nh nc. t nc bc vo thi k i mi ngi
nng dn cng nhn thc c v tr v cng quan trng ca ngnh nng
nghip, mun nng cao cht lng cuc sng i hi phi pht trin mt nn
nng nghip m bo kt hp cn i hi ho gia trng trt v chn nui.
ng thi i su khai thc th mnh ring ca mi vng. Huyn Vn Chn l
mt ni c cht t ph hp cho cy ch v cc cy trng khc (nhn, vi...)
pht trin. Thy r c th mnh , trong nhng nm qua din tch trng
mi ca cc loi cy trng ny khng ngng c tng ln.
2.1.4. nh gi nhng thun li v kh khn trong pht
trin sn xut
nng nghip huyn Vn Chn
Qua phn tch nhng iu kin t nhin, kinh t - x hi ca huyn trong
nhng nm qua, rt ra c mt s nhng thun li v kh khn ca huyn
trong pht trin sn xut ni chung v pht trin ch ni ring.
* Thun li
- t ai ca huyn Vn Chn tng i a dng, thun li cho vic pht

6
1 nghip nh ch v cy n qu. Mt
trin nng, lm nghip nht l cy cng
khc, din tch t i ni cha s dng cn kh ln (30.453 ha chim 25,15%
din tch t nhin ton huyn), l iu kin tt cho pht trin nng lm nghip
theo tiu vng kh hu. Hnh thnh cc khu chuyn canh tp trung to ra sn
phm hng ho c gi tr kinh t cao nh cy n qu, cy ch...

6
2
- Huyn Vn Chn c trc ng quc l 37 v quc l 32 tri theo chiu
di ca huyn, cng vi cc tuyn ng lin huyn l nhn t thc y giao
lu kinh t, vn ho x hi gia huyn Vn Chn vi cc vng ln cn ca
min ni v cc tnh min xui, y l li th to mi trng hp dn thu ht
u t i vi cc nh u t trong v ngoi nc.
- Vi ngun lao ng di do, nm 2007 lao ng ang lm vic trong
cc ngnh kinh t l 91.136 ngi (trong lao ng trong ngnh nng lm
nghip l 76.935 ngi chim 84,4%), l lc lng lao ng chim ng o
vi truyn thng cn c sng to, c nhiu kinh nghim sn xut nng nghip.
y l ngun lc to ln v cn thit cho s pht trin kinh t x hi ca huyn.
- V gio dc, o to, y t, thng tin lin lc v cc mt kinh t - x hi
khc v ang pht trin, i sng ngi dn tng bc c ci thin.
* Kh khn
- Nn kinh t tuy c tc tng trng kh , song cha vng chc v
pht trin cha bn vng, cha ng u gia cc vng. Bnh qun thu
nhp u ngi cha cao, nm 2007 mi t 6,5 triu ng. Thu ngn
sch bnh qun hng nm mi t 47% nhu cu chi, vn cn s h tr ca
ngn sch tnh v trung ng m bo cc hot ng kinh t x hi ca
a phng.
- C s h tng tuy c s u t nhng cha p ng c nhu cu pht
trin, hin vn tnh trng nh b, lc hu, cha ng b. y l mt kh
khn ln trong vic pht trin kinh t x hi ca a phng theo hng cng
nghip ho, hin i ho.
- Trnh dn tr thp, i ng cn b ch cht x - th trn trnh vn
ho cha cao, mt s x vng cao cn b ch cht mi c trnh vn ho
cp tiu hc, phn ln cn b ch cht cc x khng c bng cp v chuyn

6
3
mn khoa hc k thut. Lc lng lao ng tuy di do xong phn ln cha
qua o to, s ngi c trnh chuyn mn v nng lm nghip rt t, v
vy vic p dng cc tin b khoa hc k thut vo sn xut nng nghip nht
l sn xut ch cha cao dn n hiu qu lao ng thp.
- H thng th trng yu km, ngi dn lm ch vn dng cc k
thut tin b sn xut cn t, sn phm hng ho tiu th chm v khng n
nh. c bit l cc loi hoa qu ti v ch lc chnh v gi thp , rt kh
bn sn phm.
- Kinh t ch yu pht trin vn l thun nng, c canh, t cp, t tc.
S lng hng ho cha nhiu, cht lng sn phm cha cao.
2.2. THC TRNG PHT TRIN SN XUT CH HUYN
VN CHN

2.2.1. Tnh hnh chung v sn xut ch ca huyn

Vn Chn
L mt huyn min ni nm pha Ty nam ca tnh , huyn Vn
Chn c din tch t t nhin ln (121.090,02 ha), trong t sn xut
nng nghip chim (16.196,97 ha). y l vng t ph hp cho cy ch v
mt s cy cng nghip khc pht trin, vi v tr c bit ca cy ch nh
vy nn huyn Vn Chn khng nh pht trin kinh t cy ch l hng
i chin lc, nhm thc hin chng trnh chuyn dch c cu kinh t
nng nghip, nng thn.
Trong nhng nm gn y, thy c hiu qu kinh t trng ch cao hn
hn mt s cy trng khc. Nhiu h nng dn mnh dn u t chm sc,
pht trin cy ch, nhiu din tch trng cy lng thc: khoai, sn... c
chuyn sang trng ch. Cc h gia nh khng ch trng ch trn t i, m
cn trng c trn t vn xung quanh nh. C th khng nh cy ch ngy
cng c v tr quan trng trong kinh t h.

6
4
Vi s i mi chnh sch kinh t ca ng v Nh nc cng vi mc
tiu pht trin kinh t nng thn, kinh t hng ho nhiu thnh phn, sn
phm ch khi phc li c v tr ca mnh trn th trng quc t mi,
tip tc ginh li th trng quc t c v th trng trong nc. Do vy th
trng tiu th c nhiu tim nng, cht lng sn phm ch khng ngng
c nng ln, mu m c thay i ph hp vi th hiu ngi tiu dng.
Cy ch ngy cng c pht trin c v mt quy m v cht lng, ngi lao
ng tin tng v yn tm vi sn xut cy ch.
Thy c th mnh ca cy ch, khng ch c ngha v mt kinh t
m cn c tc dng ci to mi trng sinh thi, ng thi gp phn thc hin
xo i gim ngho, to cng n vic lm cho ngi dn cc x vng ni.
Trong nhng nm qua, huyn Vn Chn theo st ch trng ca tnh ra
nhng k hoch thc y, kch thch pht trin sn xut ch, m cc lp tp
hun hng dn ngi dn tin hnh sn xut ch. Kt qu l ch trong mt
thi gian tng i ngn, cy ch tr thnh mt trong nhng cy trng ch
lc, tng ln ng k c v din tch, nng sut v sn lng.
a- Din tch:
Vi ng li chnh sch ng n ca ng v Nh nc , cng vi
s n lc c gng ca cc h nng dn trng ch m trong nhng nm qua
din tch ch ca huyn Vn Chn tng ln nhanh chng c th hin
qua bng 2.4:
Bng 2.4: Din tch ch c a huyn qua 3 n m 2005 2007
(n v tnh: ha)
Nm

N
m

N
m

2005

2006

2007

06/05

07/06

PTBQ

4.070

4.111

4.171

101,01

101,46

Tng di n tch ch
101,23

So snh (%) Tc

1. Trng mi

62,0

6
5
40,9

59,7

65,97

145,96

98,13

2. Kin thit c bn
3. Ch kinh doanh

294

324,1

310,3

110,24

95,74

102,73

3.714

3.746

3.801

100,86

101,47

101,16

(Ngun: Nin gim thng k tnh Yn Bi nm 2007)

Qua bng s liu trn ta thy, tc tng bnh qun qua 3 nm v din
tch ton huyn l 1,23%. C th nm 2006 tng din tch ch l 4.111 ha,
tng 41 ha tc l tng 1,01% so vi nm 2005. Din tch ch nm 2007 l
4.171 ha, tng 60 ha tc l tng 1,46% so vi nm 2006.
i vi din tch ch trng mi tc tng bnh qun qua 3 nm
gim
1,87%: C th nm 2006 din tch ch trng mi l 40,9 ha, gim 21,1 ha tc
l gim 34,03% so vi nm 2005. Nhng n nm 2007 din tch ch trng
mi tng ln t 59,7 ha, tng 18,8 ha tc l tng ln 45,96% so vi nm 2006.
i vi din tch ch kin thit c bn tc tng bnh qun qua 3 nm
l 2,73%. C th nm 2005 din tch ch kin thit c bn l 294 ha (chim
7,22% so vi tng din tch ch ton huyn); Nm 2006 l 324,1 ha (chim
7,88% so vi din tch ch ton huyn). n nm 2007 din tch ch kin
thit c bn l 310,3 ha (chim 7,43% so vi din tch ch ton huyn).
Vi din tch ch kinh doanh, y l din tch chnh cho nng sut v sn
lng ch thu c qua cc nm. V vy s bin ng ca din tch ny s tc
ng rt ln ti tng sn lng ch. Tc tng bnh qun qua 3 nm v din
tch ch kinh doanh l 1,16%. Nm 2005 din tch ch kinh doanh l 3.714 ha
(chim 91,25% so vi din tch ch ton huyn), nm 2006 din tch ch kinh
doanh l 3.746 ha (chim 91,12% so vi din tch ch ton huyn), n nm
2007 din tch ch kinh doanh t 3.801 ha (chim 91,13% so vi din tch
ch ton huyn).
b- Nng sut, sn lng

Nng sut v sn lng l c s phn nh kt qu ca mi chu k sn

xut c th hin qua bng 2.5:
Bng 2.5: Din tch, nng sut, sn lng ch kinh
doanh c a huyn Vn Chn qua 3 nm
2005 - 2007
VT

N
m
2005

N
m
2006

N
m
2007

So snh (%) T c

06/05 07/06 PTBQ

Tng DT ch KD

ha

3.714

3.746

3.801

100,86

101,47

101,16

Nng xut (ti)

t/ha

72,0

74,0

79,0

102,78

106,76

104,75

Sn lng (ti)

tn

26.741

27.720

30.032

103,66

108,34

105,97

Sn lng (kh)

tn

5.813

6.025

6.528

103,65

108,35

105,97

(Ngun: Nin gim thng k nm 2007 tnh Yn Bi)

Qua bng 2.5 cho thy nng sut ch ca huyn qua 3 nm c s bin
ng lin tc tng. Nm 2006 nng sut ch bnh qun t 74,0 t/ha tng 2
t/ha tc l tng 2,78% so vi nm 2005; n nm 2007 nng sut ch bnh
qun t 79,0 t/ha tng 5,0 t/ha tc l tng 6,76% so vi nm 2006. Nh
vy, qua 3 nm tc pht trin bnh qun ca nng sut ch vn tng
mc 4,75%/nm. y l mt kt qu tt trong qu trnh sn xut ch ca
huyn nhm nng cao i sng ca ngi trng ch.
V sn lng ch lin tc c s bin ng tng, nm 2006 sn lng ch
bp ti t 27.720 tn tng ng 6.025 tn ch bp kh tng 979 tn ch
bp ti, tc l tng ln 3,66% so vi nm 2005 ; Nm 2007 sn lng ch
bp ti t 30.032 tn tng ng vi 6.528 tn ch bp kh, tng 8,34% so
vi nm 2006. Nh vy, tc pht trin bnh qun v sn lng qua 3 nm
2005 - 2007 tng 5,97%. Vic sn lng lin tc c s bin ng tng nh
vy, trc ht l do din tch ch kinh doanh qua cc nm lun tng kt hp
vi nng sut qua cc nm cng tng m to thnh.

2.2.2. Tnh hnh chung ca nhm h nghin cu

nghin cu thc trng sn xut ch ca cc h nng dn trn a bn
huyn Vn Chn, chng ti tin hnh iu tra, kho st 100 h nng dn
trn a bn x Tn Thnh x Sng v Th Trn Nng Trng Ngha L.
2.2.2.1. c im chung ca h trng ch
a- Ngun nhn lc ca h
Bng 2.6: Tnh hnh nhn lc ca h
n
v
tn
h

Ch
tiu

S h iu tra

Loi hnh sn xut

H
H
chuyn
kim
(n=57)
(n=43)

Bnh
qun
(n=100)

57

43

100

1. Tui bnh qun ch h

nm

42,33

39,72

41,21

2. Trnh h hc vn ch h

lp

9,49

9,09

9,32

3. Nhn khu ca h

ngi

4,09

4,37

4,21

4. Lao ng ca h

lao ng

2,44

2,91

2,64

(Ngun: S liu iu tra nm 2007[2])

Kt qu tng hp cho thy, tui bnh qun ch h ca nhm h
chuyn l 42,33 tui. Hu ht la tui ny, cc ch h iu tra n nh v
c s vt cht, c vn sng v s nm kinh nghim nht nh. Cc ch h
iu tra c s am hiu trong lnh vc trng ch. Do vy y l mt thun
li ng k, gp phn thc y vic kinh doanh v sn xut ch trong mi h.
Bn cnh yu t tui, trnh hc vn ca ch h nhn chung cn
thp ch t cp I n cp III khng c trnh cao ng v i hc. Trong
trnh cp II chim i a s, nhm h chuyn s nm i hc bnh qun
ca ch h l 9,49 cao hn nhm h kim. Trnh vn ho c nh hng
n quyt nh sn xut, chu trch nhim sn xut v la chn hnh thc sn
xut trong mi gia nh. Nhng ch h c hc tt hn, nhn thc cao hn,
do vy h c kh nng tip cn nhng tin b khoa hc k thut mi tt hn
cng nh kh nng qun l v tm ra cc phng n trng ch tt hn v c

hiu qu hn. Nh vy, trnh vn ho s nh hng t nhiu n hiu qu

sn xut ch ca mi h.
Bnh qun s nhn khu ca nhm h chuyn l 4,09 ngi/h v nhm
h kim l 4,37 ngi/h. Trong , bnh qun lao ng/ h h kim cng
ln hn so vi h chuyn. Nh vy, ta thy ngun nhn lc trong sn xut ca
h iu tra tng i n nh v bo m. Tnh trng d tha lao ng, thiu
vic lm vn cn nhng khng nhiu.
b- Phng tin sn xut ch ca h
Phng tin phc v sn xut cng l yu t rt quan trng. Hn na 3
x hin nay hnh thc ch bin ch yu l ch bin ti cc h gia nh. Do
phng tin cp ch yu y l my sao quay tay, my v ch mi ni v
my sao ci tin, y l nhng phng tin sn xut chnh ca cc h gia nh
c th hin qua bng s liu sau:
Bng 2.7: Ph ng tin sn xut ch ca h
n
Ch
tiu

Loi hnh sn
xut

Tng

H
chuyn

H
kim

(n=57)

(n=43)

ci

34

39

73

ci/h

0,6

0,9

0,7

ci

63

25

88

ci/h

1,1

0,6

0,9

3. My sao ci tin

ci

23

23

- Bnh qun/h

ci/h

0,4

0,2

tn
h

1. My sao quay tay

- Bnh qun/h
2. My v ch mi ni
- Bnh qun/h

(Ngun: S liu iu tra nm 2007[2])

(n=100)

1. My sao quay tay

2. My v ch mi ni
3. My sao ci tin

70
60
50
40
30
20
10
0
H chuyn

H kim

Biu 2.1. Ph ng ti n sn xut ch ca h

Biu 2.1 cho thy, qua iu tra 100% s h chuyn ch c my sao
quay tay hoc my sao ci tin v tt c cc h u c my v ch mi ni.
nhm h kim t l ny c thp hn, nhng nhn chung vic trang b phng
tin ch bin kh tt v y . iu ny nh hng tt, gp phn pht trin
sn xut nng cao c hiu qu kinh t trong nng h.
c- Ngun t sn xut ca h
t ai l mt t liu sn xut ht sc quan trng i vi cc h gia
nh sn xut nng nghip, c bit l khu vc thun nng nh cc x ang
nghin cu ca huyn Vn Chn, thu nhp ca h gia nh da vo nng
nghip l chnh. Tnh hnh t ai ca cc h gia nh th hin thng qua bng
s liu sau:

Bng 2.8: Tnh hnh t sn xut ca h

VT: so
Loi hnh sn xut
Ch
tiu

H
chuyn
(n=57)

H
kim
(n=43)

Bnh
qun
(n=100)

1. Din tch t cy hng nm (***)

3,14

4,93

3,91

- Din tch t trng la (**)

1,46

3,56

2,36

2. Din tch t cy lu nm

12,61

6,37

9,93

- Din tch t ch (**)

11,92

4,85

8,88

(Ngun: S liu iu tra nm 2007[2])

(Ghi ch: Kim nh t - test s khc nhau trung bnh ca 2 tng th h kim v h chuyn.
C th, *: tin cy t 90%; **: tin cy t 95%; ***: tin cy t 99%)
14

1. Din tch t cy hng nm (***)

- Din tch t trng la (**)

12

2. Din tch t cy lu nm
- Din tch t ch (**)

10
8
6
4
2
0

H chuyn

H kim

Biu 2.2. Din tch t ca h

Biu 2.2 cho thy, din tch t cy hng nm bnh qun ca nhm h
chuyn ch c 3,14 so/h, bng 63,69% din tch t cy hng nm ca nhm
h kim. Trong din tch t trng la ca nhm h chuyn ch t 1,46
so/h, bng 41,01% din tch t trng la ca nhm h kim. Din tch t

cy lu nm bnh qun ca nhm h chuyn l 12,61% so/h, gn gp hai ln

din tch t cy lu nm ca nhm h kim.
2.2.2.2. Tnh hnh sn xut ch ca h
a- Tnh hnh sn xut ch ca h
nh gi c tnh hnh sn xut ch ca cc nhm h, ngoi vic
phn tch cc ch tiu chung, cn c cc tiu ch khc c nghin cu nh :
Din tch, nng sut, sn lng ch... cc tiu ch ny c th hin bng s
liu sau :
Bng 2.9: Tnh hnh sn xut ch ca h
Loi hnh sn xut
VT

Ch tiu

1. Din tch t ch (**)

2. Nng sut ch
3. Sn lng ch (***)
4. Gi tr sn xut ch (***)

qun
H
chuyn
(n=57)

Bnh

H
kim
(n=43)

(n=100)

so

11,92

4,85

8,88

t/so

2,60

2,25

2,52

30,99

10,92

22,36

7.312,28

2.242,67

5.132,35

1000

(Ngun: S liu iu tra nm 2007[2])

(Ghi ch: Kim nh t - test s khc nhau trung bnh ca 2 tng th h kim v h chuyn.
C th, *: tin cy t 90%; **: tin cy t 95%; ***: tin cy t 99%)

1. Din tch t ch (**)

35
30

2. Nng sut ch

25

3. Sn lng ch (***)

20
15
10
5
0

H chuyn

H kim

Biu 2.3. Nng sut sn lng c h ca h

Biu cho thy, din tch t trng ch gia cc nhm h c s chnh

lch ng k, nhm h kim din tch t ch bnh qun ca mi h ch t
4,85 so, bng 40,69% din tch t ch so vi h chuyn. Nguyn nhn l do
cc h chuyn u sng bng ngh lm ch, cho nn hu ht din tch t m
h c u c s dng pht trin cy ch. Cn cc h kim (ch + la,
hoa mu) gia cc loi cy ny, h khng coi u l cy trng chnh v th
din tch t canh tc ca gia nh s dng pht trin c la, hoa mu v
ch. Tu thuc vo iu kin ca mi gia nh m tng h s phn b ngun
lc t ai gia cc loi cy trng sao cho hp l nht.
Nng sut ch bp ti gia cc nhm h cng c s khc nhau r rt.
Nng sut bnh qun nhm h kim ch t 2,25 t/so, bng 86,54% so vi
h chuyn l iu d nhn thy. Chnh t s chnh lch kh ln v din tch
v nng sut dn n sn lng ch ca nhm h chuyn vt gn ba ln sn
lng ch bnh qun nhm h sn xut kim.
Ch l loi cy trng cho thu hi sn phm theo thi v. Tuy nhin sn
lng ch bp ti vo cc thng l khng ging nhau k c nhm h chuyn
v nhm h kim. S chnh v nng sut v sn lng gia cc thng trong
thi v thu hoch l do c tnh ca ch quy nh.
Thi gian thu hoch ch trong nm kh di sut t thng 3 cho ti thng
12. Sn lng ch tng dn qua cc thng. u thng 3 cho n cui thng 4
l thi gian thu hoch ch xun, sn lng t c cn rt thp. Sau tng
dn ln, nng h thc s bc vo ma ch tnh t thng 5.
Sn lng ch bp ti tng ln nhanh chng, cao im tp trung vo
cc thng 7, 8 v 9. Thi k ny cy ch pht trin mnh cho nng sut ti a,
i hi ngi lm ch phi ht sc khn trng chm sc thu hi cho kp la.

Nhng mt hn ch cng l kh khn cha th gii quyt trong giai on ny

l thi tit nng bc, nh hng ln ti nng sut lao ng ca nng dn.
T thng 10 tr i nng sut ch gim dn v gim mnh gn cui
thng 11 n cui thng 12. Hai thng ny sn lng ch thu c rt thp li
l ch cui v ln cht lng cng km hn. Sau ch bc vo thi k ng
ng, thi gian ny cc h thng cp, n ch chun b cho mt chu k sn
xut kinh doanh mi.
Tuy nhin do c im ch ch yu tnh theo cc la thu hi, t khi phn
chia theo thng, m s la thu hoch trong mt thng hay trong mt nm
ca mi h li khc nhau. Do d kt qu thu c nh trn l qua iu
chnh v quy i theo tng thng thun tin cho qu trnh nghin cu v
phn tch.
b- Chi ph sn xut ch ca h
u t phn bn v cc chi ph vt t khc l mt khu rt quan trng,
n tc ng trc tip ti nng sut ch ca nng h. Nu nh ch bit khai
thc m khng c ch chm sc, bo v t mt cch thch hp th t s b
bc mu v thoi ho mt cch nhanh chng.
Bn phn l mt trong nhng bin php ch yu lm tng cht dinh
dng cho t tt hn, nu u t mt lng phn bn hp l trong mi giai
on pht trin ca cy ch, ngoi tc dng bo v t n cn lm cho nng
sut ch ngy cng tng cao.
i su vo nghin cu, tnh hnh u t sn xut ca cc nng h, kt
qu thu c cho thy mc chi ph gia hai nhm h c s chnh lnh kh
ln, nhm h chuyn ch c mc chi ph cao hn hn so vi nhm h kim
xem bng 2.10.

Bng 2.10: Chi ph sn xut ch c a h

VT: 1000
Loi hnh sn xut
Ch tiu

H
chuyn

H
kim

(n=57)

(n=43)

Bnh
qun
(n=100)

Tng chi ph (***)

4.361,60

1.493,21

3.147,91

I. Chi ph trung gian (***)

3.332,82

1.119,42

2.381,05

1. Chi ph phn m (***)

1.150,88

398,84

827,50

2. Chi ph phn ln (***)

564,91

204,53

409,95

3. Chi ph phn ka li (***)

302,11

61,63

198,70

4. Chi ph phn chung (***)

450,88

168,37

329,40

5. Thuc tr su (***)

864,04

286,05

615,50

II. Gi tr l thu ngoi (***)

854,39

312,16

640,96

III. Khu hao (***)

174,39

61,63

125,90

(Ngun: S liu iu tra nm 2007)

(Ghi ch: Kim nh t - test s khc nhau trung bnh ca 2 tng th h kim v h
chuyn. C th, ***: tin cy t 99%)

V chi ph trung gian: L ton b cc khon chi ph vt cht thng

xuyn nh nguyn liu, nhin liu v dch v c s dng trong qu trnh
sn xut ra sn phm ch. Chi ph trung gian ca nhm h chuyn bnh qun
l 3.332.820 /h, trong khi nhm h kim ch c 1.119.420 /1h mc
chnh lch kh ln ti 2.213.400 /h.
c bit v phn bn v thuc tr su l hai yu t u t c s chnh
lch r rt gia hai nhm h. Nguyn nhn l do nhm h chuyn ngi ta
coi cy ch l cy trng chnh, cuc sng ca h ph thuc trc tip vo cy
ch v th m cc h ny u quan tm ch ti vic u t v phn bn v
thuc tr su nhiu hn hn so vi h kim.

Kt qu iu tra cho thy loi phn bn c s dng nhiu nht l m

(bnh qun mt h chuyn s dng 1.150.880 ng, cn h kim ch s dng
398.840 /h), v loi phn ny kch thch bp, l ch sinh trng mnh,
thng c sau mi mt la th hu ht cc h u tin hnh bn m cho ch.
Ngoi 3 loi chnh: m, Ln, Kali h cn s dng mt s loi phn nh
NPK, phn hu c (phn chung) c s dng nhng ch yu l cc h chuyn,
cn cc h kim s dng t hn v phn chung ch yu dnh bn la.
Thuc tr su cng l mt khu quan trng khng th thiu c trong
trng trt, c bit l trong sn xut ch. Nhng trn thc t nghin cu Vn
Chn ni chung v ca 3 x: Tn Thnh, Sng v Th trn Nng trng
Ngha L ni ring th hin nay hu ht cc nng h u qu lm dng trong
vic s dng thuc tr su (i vi cc h chuyn bnh qun mi mt h s
dng ti 864.040 /h, cn cc h kim s dng 286.050 /h).
Do mc tiu v li nhun khin cho cc h s dng thuc tr su
khng ng quy nh c v s lng v thi gian cho php. iu ny gy nh
hng khng tt ti cht lng ch thnh phm lm gim uy tn cht lng
ch ca huyn Vn Chn trn th trng, ng thi tc ng xu ti mi
trng sinh thi, nh hng nghim trng ti sc kho ca chnh ngi lao
ng, nht l vo lc ma v cng thng.
u t l khu quan trng, quyt nh trc tip ti kt qu sn xut.
tnh c hiu qu kinh t th phi tnh y chnh xc mc u t chi ph
cho mt din tch ch c th (c th tnh trn mt so hoc 1 ha). iu ny i
hi nhng ngi lm ch phi bit tnh ton xem xt quyt nh mc u t
tht hp l, vi mc chi ph thp nht c th c. Trnh lng ph, u t
khng hiu qu, song vn m bo nng sut v sn lng ti u. y thc s
l mt bi ton kh i vi ngi sn xut, yu cu buc h phi tnh ton
xem xt vn tht c th, nghim tc th mi c th t c hiu qu kinh t
cao nht.

c- Kt qu sn xut ch ca h
Bng 2.11: Kt qu sn xut ch ca h
n v tnh: 1000 ng
Loi hnh sn xut
Ch tiu

H
chuyn

H
kim

(n=57)

(n=43)

Bnh
qun
(n=100)

1. GO (***)

7.312,28

2.242,67

5.132,35

2. IC (***)

3.332,81

1.119,42

2.381,05

3. VA (**)

3.979,47

1.123,26

2.751,30

4. Gi tr bn ch (**)

7.006,14

2.148,49

4.917,35

(Ngun: S liu iu tra nm 2007)

(Ghi ch: Kim nh t - test s khc nhau trung bnh ca 2 tng th h kim v h
chuyn. C th,**: tin cy t 95%; ***: tin cy t 99%)

1. GO (***)
2. IC (***)
3. VA (**)

8,000.00
7,000.00
6,000.00
5,000.00
4,000.00
3,000.00
2,000.00
1,000.00
0.00

H chuyn

H kim

Biu 2.4. Kt qu sn xut ch

ca h
Biu 2.4 cho thy, tng gi tr sn xut thu c ca cy ch h
chuyn cao hn h kim. C th: tng gi tr sn xut thu c ca cy ch

bnh qun mt h chuyn t 7.312.280 /h cao hn 3,26 ln h kim. Mc

d, chi ph trung gian cho sn xut cy ch h chuyn bnh qun l
3.333.281 /h cao hn 2,98 ln so vi h kim, nhng gi tr gia tng sn
xut ch h chuyn bnh qun vn t 3.979.470 /h cao hn 3,54 ln so
vi h kim.
2.2.2.3. Phn tch hiu qu sn xut ch ca h
a- Cc ch tiu hiu qu sn xut ch ca h
Hiu qu lun l mc tiu quan trng ca bt c mt hot ng sn xut
kinh doanh no, ngh trng ch cng vy. Vic nh gi ng hiu qu kinh
t s l c s xut c cc gii php ph hp kch thch s pht trin
ca sn xut ch. Mt iu d nhn thy l h c quy m ln thng l nhng
h sn xut chuyn ch, nhm h ny cy ch c u t tt hn, c
ch trng hn trong sn xut. Chnh v l do dn n kt qu l h chuyn
sn xut ch c hiu qu kinh t cao hn nhng h kim, iu c th
hin qua bng 2.12:
Bng 2.12: Hiu qu sn xut ch
ca h
Loi hnh sn xut
Ch tiu

VT

H
chuyn
(n=57)

H
kim
(n=43)

Bnh
qu
n
(n=100)

1. GO/din tch (**)

1000 /so

613,45

462,41

577,97

2. VA/din tch

1000 /so

333,85

231,6

309,83

3. GO/IC

ln

2,21

2,01

2,13

4. VA/IC

ln

1,21

1,01

1,13

5. GO/l

1000 /l

2.996,84

770,68

1.944,07

6. VA/l

1000 /l

1.630,93

386,00

1.042,16

(Ngun: S liu iu tra nm 2007)

(Ghi ch: Kim nh t - test s khc nhau trung bnh ca 2 tng th h kim v h
chuyn. C th,**: tin cy t 95%)

Qua so snh, ta thy hiu qu phn nh sn xut ch trn mt n v

din tch ca h chuyn ln hn h kim. C th: tng gi tr sn xut cy
ch trn 1 so ca h chuyn l 613.450 /so, cao hn 1,33 ln so vi h
kim; gi tr gia tng trn 1 so ca h chuyn l 333.850 /so, cao hn
1,44 ln so vi h kim.
Ch tiu hiu qu s dng vn ca h chuyn cng cao hn h kim. C
th: nu b ra mt ng chi ph th h chuyn thu v c 2,21 ng, cn h
kim thu v c 2,01 ng. Ch tiu gi tr gia tng trn chi ph (VA/IC) cho
bit khi u t thm mt ng chi ph th gi tr tng thm nhm h chuyn
l 1,21 ng, h kim l 1,01 ng.
Bn cnh hiu qu s dng ng vn, ch tiu hiu qu lao ng ca h
chuyn cng ln hn h kim. C th: tng gi tr sn xut ch trn 1 lao
ng ca h chuyn l 2.996.840 , cao hn 3,89 ln so vi h kim; gi tr
gia tng trn 1 lao ng ca h chuyn l 1.630.930 ng, cao hn 4,22 ln so
vi h kim.
b- Phn tch hi quy hiu qu sn xut ch ca h
nh gi c s tc ng ca cc yu t ti hiu qu sn xut ch
ca h. ti s dng hm sn xut Cobb - Douglas phn tch. Trong :
- Bin ph thuc: Gi tr tng thu nhp ch/ din tch (1000/so)
Bin c lp:
- X1: Chi ph phn ln ca h
- X2: Chi ph phn chung
- X3: Chi ph thuc tr su
- X4: Chi ph khu hao ti sn c nh
- X5: Chi ph cng chm sc ch
- D1: Bin gi nh D = 1 (h chuyn ch); D = 0 (h kim ch - la)
Kt qu phn tch hi quy c th hin qua bng s liu sau:

Bng 2.13: Phn tch hi quy cc yu t n h h ng n hiu

q u sn xut
ch c a h (hm
CD)
H s
hi quy

Mc ngha thng
k
ca h s hi quy ( 1Qt)

tin cy
(Qt) (%)

5.898

4.3E-70

99.99

0.081
0.003
0.181
-0.548
0.298

2.7E-02
1.9E-04
1.4E-04
2.0E-17
1.5E-13

97.30
99.98
99.99
99.99
99.99

0.119

2.7E-07

99.99

6.78E-22

99.99

Bin ph thuc: Ln (GO/ din tch)

H s chn
Cc bin gii thch
Ln (Chi ph phn ln)
Ln (Chi ph phn chung)
Ln (Chi ph thuc tr su)
Ln (khu hao)
Ln (Chi ph cng chm sc)
D (Hnh thc trng: D = 1: h
chuyn; D = 0: H kim)
2

H s xc nh R = 0.6744
Kim nh F = 35.17
S mu quan st N= 100

(Ngun: x l t s liu iu tra 2007)

Hm hi quy c dng:
**

Ln(Y) = 5.898 + 0.081 Ln(X1) + 0.003Ln(X2)

0.548Ln(X4)

***

+ 0.298Ln(X5)

***

+e

***

+ 0.181Ln(X3)

***

0,119D (***)

(Ghi ch: **: tin cy t 95%; *** tin cy t 99%)

* Nhn xt bi ton
Mc ngha thng k ca F = 6.78E-22 (F = 35.17) c ngha vi tin
cy t 99,99% bc b i thit H0 cho rng cc bin c lp Xi khng nh
hng ti ch tiu tng thu nhp ch/ din tch ca h (GO/DT): H0: (b1 = b2 =
...=bi = 0), chp nhn gi thit H1 cho rng c t nht 1 bin Xi nh hng n
ch tiu GO/DT.
2

R = 0,6744 c ngha s bin ng ca cc bin c lp trong m hnh

2

to ra 67.44% s bin ng ca ch tiu GO/DT. R = 0,6744 l ch tiu

chp nhn c trong nghin cu sn xut nng nghip, c bit ph hp vi

nhng a phng min ni a dng v iu kin t nhin - kinh t - x hi.

M hnh nghin cu c mi tng quan cht ch gia cc bin c lp vi

bin ph thuc.
Du (+, -) ca cc bin trong m hnh u ph hp vi xu th thc t
ca a phng.
* Phn tch kt qu hi quy
- Vi tin cy t trn 95% cho thy, khi tng chi ph phn ln ln 1%
th gi tr thu nhp ca ch/so (GO/DT) tng ln 0,081%. Nh vy, khi cc
yu t khc khng i, nu tng chi ph phn ln thm 1000 th GO/DT s
tng ln 0,11 nghn ng/ so.
Vi tin cy t 99% cho thy:
- Khi tng chi ph phn phn chung thm 1% th gi tr thu nhp ca
ch/so (GO/DT) tng ln 0,003%. Nh vy, khi cc yu t khc khng i,
nu tng chi ph phn chung thm 1000 th GO/DT s tng ln 0,0047
nghn ng/ so.
Qua y cho thy, ngi dn trng ch huyn Vn Chn cha u t
ng mc phn bn cho ch, nht l phn Ln v phn chung. Kt qu phn
tch m hnh cho thy, khi u t thm phn bn u em li gi tr tng thu
nhp trn din tch tng ln. Do , ngi dn nn tng cng u t thm
phn bn cho ch, nht l tn dng ngun phn hu c vo sn xut. Tuy
nhin, vic u t phn bn phi theo ng hng dn k thut cng nh nh
mc k thut i vi cy ch t hiu qu cao nht.
- Khi tng chi ph thuc tr su thm 1% th gi tr thu nhp ca ch/so
(GO/DT) tng ln 0,181%. Nh vy, khi cc yu t khc khng i, nu tng
chi ph thuc tr su thm 1000 th GO/DT s tng ln 0,164 nghn ng/ so.
Phun thuc tr su cho ch va c tc dng hn ch su bnh, va c tc
dng kch thch cho ch pht trin. Vic phun thuc tr su s em li hiu
qu sn xut ch cao hn, tuy nhin cc h gia nh nn s dng thuc tr su
mt cch va phi, ng k thut m bo c cht lng ca ch.
- Khi chi ph khu hao ti sn c nh tng thm 1% th gi tr thu nhp
ca ch/so (GO/DT) gim i 0,548%. Nh vy, khi cc yu t khc khng
i, nu chi ph khu hao tng thm 1000 th GO/DT s gim i 2,44 nghn
ng/ so.

- Khi chi ph cng chm sc tng ln 1% th gi tr thu nhp ca ch/so

(GO/DT) tng ln 0,298%. Nh vy, khi cc yu t khc khng i, nu h
u t thm 1000 cng chm sc th gi tr GO/DT s tng thm 1,43 nghn
ng/ so.
- Bin gi nh v hnh thc trng ch cho thy h chuyn trng ch c
gi tr GO/Din tch cao hn so vi h kim trng ch l 0,119%. Nu cc yu
t khc khng i, h chuyn trng ch s to ra gi tr GO/ din tch cao hn
1,126 nghn ng so vi h kim trng ch.
2.2.2.4. So snh hiu qu kinh t cy ch vi cy n qu:
Trong cc h chng ti tin hnh iu tra phn ln l h thun nng, h
ch yu trng ch v cy n qu. Do vy chng ti tin hnh so snh hiu qu
kinh t ca cy ch vi cy n qu (cy nhn) ca h. Kt qu ca vic so
snh c th hin qua bng 2.14:
Bng 2.14: So snh hiu qu kinh t cy
ch
vi cy n
qu/1so/1nm
n

Cy

nh

tnh

ch

So
snh
(ln)

3=1/2

1. Tng gi tr sn xut (GO)

1000

5.132,35

3.178,93

1,61

2. Chi ph trung gian (IC)

1000

2.381,05

1.792

1,33

3. Gi tr gia tng (VA)

1000

2.751,3

1.386,93

1,98

4. GO/din tch

1000 /so

577,97

397,99

1,45

5. VA/din tch

1000 /so

309,83

233,66

1,32

6. GO/IC

ln

2,13

1,77

1,20

7. VA/IC

ln

1,13

0,77

1,47

8. GO/lao ng

1000 /l

1.944,07

1.408,68

1,38

9. VA/lao ng

1000 /l

1.042,16

549,59

1,89

(Ngun: S liu iu tra nm 2007)

Qua so snh, ta thy tng gi tr sn xut ca cy ch ln hn cy

nhn. C th: tng gi tr sn xut cy ch l 5.132.350 ng, cao hn 1,61
ln so vi cy nhn. Mc d chi ph trung gian ca cy ch cao gp 1,33
ln so vi cy nhn nhng gi tr gia tng cy ch vn cao hn 1,98 ln so
vi cy nhn.
Do gi tr sn xut v gi tr gia tng ca cy ch ln hn cy nhn, v
vy tng gi tr sn xut trn 1 so ca cy ch cao hn 1,45 ln so vi cy
nhn, gi tr gia tng trn 1so ca cy ch cng cao hn 1,32 ln so vi
cy nhn.
Ch tiu hiu qu s dng vn ca cy ch cng cao hn cy nhn. C
th: nu b ra mt ng chi ph th cy ch thu v c 2,13 ng, cn cy
nhn ch thu c 1,77 ng. Ch tiu gi tr gia tng trn chi ph (VA/IC) cho
bit khi u t thm mt ng chi ph th gi tr tng thm cy ch l 1,13
ng, cy nhn l 0,77 ng.
Bn cnh hiu qu s dng ng vn, ch tiu hiu qu lao ng ca
cy ch cng ln hn cy nhn. C th: tng gi tr sn xut trn 1 lao ng
ca cy ch l 1.944.070 ng, cao hn 1,38 ln so vi cy nhn; gi tr gia
tng trn 1 lao ng ca cy ch l 1.042.160 ng, cao hn 1,89 ln so vi
cy nhn.
Tm li, sn xut ch t hiu qu cao hn sn xut cy n qu v mt s
cy khc trong vng. Sn xut ch s dng hiu qu ng vn m h b ra
hn, ng thi em li thu nhp kh cao cho h gia nh, gim thi gian nh
ri ca h gia nh xung mc thp nht. Chng ta c th khng nh rng
trng ch thc s ph hp vi iu kin t ai, kh hu ca huyn Vn Chn
v ph hp vi tnh trng d tha lao ng trong h gia nh hin nay.

2.2.2.5. Mt s nhn xt v tnh hnh pht trin sn xut ch ca h nng dn

T kho st thc t n kt qu phn tch trn m hnh, nhn xt v
hiu qu sn xut ch, v kt qu v hn ch ca h nng dn trn a bn
huyn Vn Chn nh sau:
a- Nhng kt qu ch yu
+ Mt l, trong nhng nm gn y nhiu h nng dn s dng cc
cng c ch bin, nhiu h c my sao quay tay, my v ch mi ni v my sao
ci tin. Do p dng cng c ch bin ci tin gim thi gian, cng ch
bin v tit kim c cht t cho sn xut ch.
+ Hai l, hng nm sn xut ch thu ht rt nhiu lao ng, tng thu
nhp cho ngi dn, gp phn ng k vo vic gii quyt cng n vic lm
trong nng thn, tng bc thc hin cng cuc xo i gim ngho v tin
ti lm giu t cy ch.
+ Ba l, Nhiu tin b khoa hc k thut v sn xut ch c h
nng dn p dng, to c nhn thc mi v ng dng k thut trong sn
xut ch bin ch, nng cao c hiu qu s dng vn.
b- Nhng hn ch cn khc phc
+ Mt l, h nng dn cha tp trung vo trng mi v thm canh
ng
quy trnh k thut do vy mt s din tch ch ang b xung cp nhanh chng.
+ Hai l, mc u t vn cho qu trnh sn xut ch ca h nng dn
cn qu thp, nguyn nhn ch yu l h nng dn thiu vn u t.
+ Ba l, vic tiu th ch cho nhn dn cha n nh, cha c k hoch
tiu th sn phm ch tng th trn a bn huyn. Mt khc cha c h thng
thng tin th trng t tnh n huyn, x do vy vic cp nht thng tin v th
trng sn xut ch khng c nhanh nhy v kp thi.
+ Bn l, cc my sao sy ci tin ch bin ch cc h gia nh cha
m bo yu cu v sinh cng nghip nn cht lng ch khng ng u
gia cc ln sn xut.

Chng 3
MT S GII PHP PHT TRIN SN XUT
CH CHO
HUYN VN CHN YN
BI
3.1. PH NG HNG PHT TRIN CH CHO HUYN VN
CHN

3.1.1. Mt s quan im pht trin

3.1.1.1. Pht trin sn xut ch trn c s pht huy th mnh ca tng
vng, tng a phng
Nn nng nghip Vit Nam c v tr v cng quan trng trong nn kinh
t quc dn, lao ng nng nghip chim trn 70% lc lng lao ng ton x
hi. Trong c cu kinh t quc dn, GDP do nng nghip to ra gi v tr quan
trng chim ti trn 30%. S pht trin ca nng nghip c tc ng to ln
n tc tng trng kinh t quc dn, khng nhng th nng nghip pht
trin l yu t quan trng m bo s pht trin bn vng ca t nc.
i hi ng Cng sn Vit Nam ln th V ch r: "Sn xut nng
nghip c coi l mt trn hng u". Song t sau nm 1986 nh ng li
i mi ton din ca t nc, nng nghip mi thc s c coi l mt trn
hng u.
ng ta a ra nhng ch trng ng li chnh sch thch hp
nhm pht trin sn xut nng nghip. Bc ngot ca s i mi trong qun
l kinh t nng nghip l Ngh quyt 10- NQ/TW ca B Chnh tr (1988),
sau l Lut t ai (1993), Lut Lao ng... To ra chuyn bin mnh m
trong nng nghip, hnh thnh cc vng sn xut chuyn canh: vng la, vng
c ph, vng ch... nhm pht huy th mnh v t ai, kh hu v trnh
thm canh ca tng vng, tng a phng.
Pht trin sn xut trong ngnh ch Vit Nam c coi l nhim v quan
trng trong s pht trin nng nghip Vit Nam, pht trin sn xut ch
huyn Vn Chn nm trong chin lc pht trin chung ca tnh v ca ngnh
ch Vit Nam.

Nhm pht huy th mnh sn c ca vng: t ai thch hp cho sn xut

cy ch, nhn dn giu kinh nghim sn xut v ch bin. Pht trin sn xut
ch huyn Vn Chn l khai thc ht tim nng vn c ca vng, to ra
ngun thu nhp cho huyn ng gp vo s pht trin kinh t ca huyn, tng
thu nhp cho ngi lao ng nht l nhng ngi lao ng nng thn vng
ni.
3.1.1.2. Pht trin ch trong iu kin cng nghip ho, hin i ho t
nc v cng nghip ho, hin i ho nng thn
Vit Nam ang trong qu trnh cng nghip ho, hin i ho t nc.
Trong qu trnh s pht trin nng nghip cng c v tr quan trng, to c
s n nh, chnh tr x hi v pht trin kinh t bn vng. Hi ngh ln th
VI Ban Chp hnh Trung ng ng Cng Sn Vit Nam (10/1998) ch
r: Tp trung sc cao hn na cho nhim v pht trin nng nghip v kinh
t nng thn theo hng cng nghip ho, hin i ho lm c s vng chc
cho s n nh v pht trin kinh t x hi trong mi tnh hung, u tin pht
trin cng nghip phc v nng nghip, iu chnh c cu i mi c ch cc
ngnh cng nghip nhm tho g kh khn, tng kh nng cnh tranh ca sn
phm, tng hiu qu sn xut kinh doanh trong cng nghip, dch v, la chn
v y mnh s pht trin nhng ngnh, lnh vc sn phm p ng nhu cu
trong nc v kh nng xut khu.
Ch l mt trong nhng mt hng nng sn xut khu quan trng. Xut
khu ch s mang li ngun ngoi t ln to iu kin tch lu vn cho pht
trin kinh t t nc, pht trin sn xut nng nghip l c s thc hin cng
nghip ho, hin i ho t nc v cng nghip ho, hin i ho nng thn
3.1.1.3. Pht huy nhng li th v iu kin t nhin v x hi
Cy trng ni chung v cy ch ni ring, mi cy trng u mang theo
nhng c tnh sinh hc ring. T c im ny m chng pht trin u gn
lin vi vng t nhin ph hp. Kh hu thi tit, c tnh v thnh phn dinh
dng ca t l iu kin cn thit cho s pht trin cy ch.

Huyn Vn Chn l vng t thch hp cho cy ch sinh trng v pht

trin. Pht huy th mnh ny, huyn Vn Chn nn m rng din tch ch
trong nhng nm ti (kh nng v t ai c th m rng) ng thi khng
ngng thm canh ci to vn ch nng cao nng sut, sn lung, a cht
lng ch ca vng c sc cnh tranh trn th trng. y l iu kin thun
li cho vic m rng sn xut ch ca huyn Vn Chn trong nhng nm ti.
3.1.1.4. Pht trin sn xut ch theo hng kinh t trang tri
Thc t khch quan ca nn kinh t nng nghip nc ta cho thy, nhu
cu v kh nng pht trin kinh t trang tri ang tr thnh hin thc, gp
phn thc hin cng nghip ho, hin i ho nng nghip v nng thn.
huyn Vn Chn xu hng pht trin kinh t trang tri ang l mt
yu cu cn c thc hin trong chin lc pht trin kinh t ca tnh, thc
t cc m hnh trang tri ch yu l a dng ho sn phm ch khng phi i
vo chuyn mn ho mt loi sn phm no . Pht trin kinh t trang tri
coi ch l cy trng chnh, l mc tiu ca ngnh ch huyn Vn Chn trong
nhng nm ti.
3.1.2. Mt s ch tiu pht trin sn xut ch c ahuyn Vn
Chn
Cn c vo iu kin t nhin, kinh t - x hi, tim nng pht trin ca
cy ch, cn c vo chin lc pht trin ch ca huyn. Chng ti tin
hnh d kin xy dng mt s ch tiu ch yu v sn xut ch trong nhng
nm ti cho huyn Vn Chn nh sau:
Bng 3.1: Mt s ch tiu pht trin sn
xut ch huyn Vn Chn n
nm 2020
Ch tiu

1.Din tch
- Kinh doanh
2.Nng sut
3.Sn lng ti

So snh
(%)

N
m
2010

N
m
2015

N
m
2020

15/10

20/15

ha

4.300

4.500

4.800

104,65

106,67

ha

4.268

4.412

4.598

103,37

104,21

82

85

87

103,66

102,35

35.000

37.500

40.000

107,14

106,67

VT

t/ha
tn

Trong iu kin hin nay, huyn cn khai thc cc li th v iu kin t

nhin x hi nhm mc tiu pht trin cy ch c v din tch, nng sut v
sn lng. n nm 2010 d kin din tch ch ca huyn c 4.300 ha, huyn
cn duy tr din tch ny ng thi tin hnh ci to, trng mi thng xuyn
n nm 2015 tng din tch s l 4.500 ha, trn pht trin ti nm
2020 tng din tch ch ca huyn s t 4.800 ha. V nng sut d kin nm
2010 nng sut ch bp ti t 82 t/ha, n nm 2015 nng sut t 85 t/ha
v n nm 2020 nng sut t 87 t/ha. Bn cnh mc tiu v nng sut, din
tch v sn lng cng cn ch ti mc tiu v cht lng.
3.2. MT S GII PHP PHT TRIN SN XUT V NNG
CAO HIU
QU KINH T SN XUT CH CHO HUYN VN CHN,
YN BI

3.2.1. Nhm gii php i vi chnh quyn a

ph ng
3.2.1.1. Gii php v ging
i vi vng tp trung sn xut ch en ch yu vn l ging ch trung
du hin c v ging ch PH1. Trng ci to thay th din tch ch gi ci c
nng sut di 4 tn/ha bng b ging lai LDP, ging ch Ph Bn n
nm 2010 t khong 20% din tch sn xut ch en bng ging mi.
Vng tp trung sn xut ch xanh s dng ging ch Shan gim cnh
v ging ch nhp ni cht lng cao. Trong i vi vng cao Vn Chn
s dng ging ch Shan tuyt v mt s din tch trng bng ging ch nhp
ni; Khu vc pha Bc huyn Vn Chn s dng ch yu ging ch Kim
Tuyn, Thu Ngc; Vng thp huyn Vn Chn s dng ging ch yu l Bt
Tin, Phc Vn Tin, Keo Am Tch.
Sn xut cy ging: S dng k thut gim cnh, tip nhn ging cc
vn m c cht lng tt v c cp chng ch cht lng. Tip tc
duy tr h thng vn m ging ch tp trung c cy ging m bo
cht lng phc v k hoch trng mi, trng ci to, thay th ch trn a
bn huyn.

3.2.1.2. Gii php k thut

Ch o hng dn chm sc thm canh din tch ch kinh doanh, thu
hi ch nguyn liu bp ti ng k thut nng cao cht lng sn phm
ch sau ch bin. Hn ch ti a thuc bo v thc vt, p dng trit
chng trnh qun l dch hi tng hp.
Xy dng nhng b nc ln trn nh i ch v h thng ti
nhng ni c iu kin phc v vic ti ch, c bit l trong thi k
nng hn, kh hanh v ng.
Xy dng cc m hnh ci to thay th ch bng ging ch nhp ni
cht lng cao, kt hp vi chn nui b bn cng nghip tng cng ngun
phn hu c ti ch cung cp cho vic trng, chm sc ch bo m ng quy
trnh k thut.
V sn xut cy ging: thc hin quy trnh mi tin tin cy con
kho, pht trin nhanh khi trng trn i ch. Kin quyt s dng k thut
gim cnh sn xut cy ch ging, tip nhn ging cc vn ging c
cht lng tt v c cp chng ch cht lng.
V mt trng ch: Thc hin trng ch Shan gim cnh mt cao
tp trung (1,6 - 1,8 vn cy/ha); Trng ch lai LDP (mt 1,8 vn cy/ha);
Trng ch nhp ni i vi cc ging: Bt Tin, Phc Vn Tin, PT95, Hng
nh Bch, Keo Am Tch (mt mt 2 vn - 2,2 vn cy/ha); Trng ch
nhp ni cht lng cao i vi cc ging: Kim Tuyn, Thu Ngc, Long
Thanh Tm (mt mt 2,5 vn - 2,7 vn cy/ha) [14].
V trng ci to thay th nhng i ch nng sut thp: Thc hin bin
php nh gc bc tr, ph b hon ton ch c, trng mi lun phin n
nm 2010 l thay th xong c din tch i ch cn thay th theo ng hng
dn ca S Nng nghip v pht trin nng thn.

3.2.1.3. Gii php v ch bin

i mi tng phn v i mi ton b cng ngh ch bin ca mt s
doanh nghip nm trn a bn huyn theo hng cng ngh CTC ch en
cht lng cao hn, hoc cng ngh lng h (va ch bin ch xanh, va
ch bin ch en).
Cc c s ch bin ch xanh quy m va hay nh u phi dng cng
ngh tin tin ch yu l ca i Loan sn xut ra c mt hng c cht
lng cao t 50 nghn n 500 nghn ng/kg.
Cc doanh nghip ch bin kinh doanh ch cn phi thu mua nguyn
liu ch bp ti theo ng yu cu (1 tm, 2 n 3 l non) bng bin php
gi thu mua hp l cho nng dn. Kin quyt x l hnh chnh nhng c s
ch bin thu mua bp ch khng m bo cht lng.
Trc mt trong giai on 2006 - 2010, tp trung u t nng cp cng
ngh thit b ch bin cho 2 doanh nghip trng tm ca huyn (Cng ty c
phn ch Trn Ph cng sut ch bin hin nay 42 - 50 tn ch bp ti/ngy;
Cng ty c phn ch Ngha L cng sut ch bin hin nay 32 - 37 tn ch
bp ti/ngy). ng thi xy dng 3 c s mi ch bin ch xanh cng sut
8 - 10 tn ch bp ti/ngy (mt thuc doanh nghip Trng Hu, x Si
Lng, huyn Vn Chn; Mt thuc Lm trng Vn Chn; Mt thuc x
Nm, Bng huyn Vn Chn) [14].
Trong giai on 2006 - 2010, tt c cc c s ch bin ch u phi
tun th nghim ngt cc yu cu trong ch bin ch theo Quyt nh s
4747/Q-BNN-KHCN ngy 31 thng 12 nm 2004 ca B trng B Nng
nghip v pht trin nng thn v vic ban hnh tiu chun ngnh ch. Trong
nm 2007 tin hnh kim tra, r sot, nu c s no khng p ng quy nh
trn khng c t chc sn xut, kp thi x l cc trng hp vi phm theo
quy nh ca Php lut, trong p dng c bin php x l: ng ca sn

xut c s ch bin khng bo m cc iu kin an ton v sinh thc phm

v thu hi, hu b cc sn phm ch gm: S ch, ch bin tinh khng m
bo cht lng v khng ng vi h s ng k, ch bp ti khng bo
m quy cch, cht lng quy nh.
3.2.1.4. Gii php v thng mi v tiu th sn phm
Cc doanh nghip, n v sn xut kinh doanh ch cn y mnh cng
tc xc tin thng mi tm kim m rng th trng, bn hng c th
trng n nh, nht l xut khu trc tip khng phi tiu th qua trung gian;
tng bc xy dng t chc iu hnh sn xut theo tiu chun ISO, tng
bc xy dng thng hiu ch Yn Bi.
Phn u trong nm 2008 thnh lp Trung tm giao dch v sn giao
dch ch Ty Bc t ti tnh Yn Bi. gii quyt vn ny cn phi nng
cao cht lng t khu nguyn liu u vo n cng nghip ch bin v tng
bc xy dng thng hiu ch. Trc mt trong nm 2008 cn thit phi
ng k v xy dng c thng hiu ch c sn Sui Ging, v cc sn
phm ch xanh vng cao cng nh tham gia vo Thng hiu ch Vit.
3.2.1.5. Gii php v c ch chnh sch
a- Pht trin vng nguyn liu
* i vi din tch u t chm sc, thm canh tng nng sut:
- H tr cng tc khuyn nng t chc xy dng cc m hnh thm
canh v pht trin thnh i tr vi mc:
+ T 100 - 200 triu ng/nm c giao cho huyn t chc thc hin.
+ u t c s h tng: ng, thu li vo vng ch .
* i vi din tch trng mi, trng thay th din tch ch c nng sut
thp:
- H tr 2 triu ng/ha i vi vic ph b din tch ch c trng
thay th bng cc ging ch LDP v ch nhp ni, ch Shan gim cnh tp
trung.

- H tr tin ging ch:

+ H tr 4 triu ng/ha i vi dn tch trng bng ging ch LDP,
ging nhp ni thuc nhm: Bt Tin, Phc Vn Tin, Keo Am Tch, Hng
nh Bch, PT95 (trng mt 2 vn - 2,2 vn cy/ha).
+ H tr 5 triu ng/ha i vi din tch trng bng ging ch nhp
ni cht lng cao nh Kim Tuyn, Thu Ngc, Long Thanh Tm (trng
mt 2,5 - 2,7 vn cy/ha) v ging ch Shan gim cnh tp trung (trng
mt 1,6 - 1,8 vn cy/ha).
+ H tr cho n v t chc ch o thc hin vic kho st thit k,
cng tc khuyn nng chuyn giao k thut v dch v cho trng mi v ci
to thay th ch vi mc 1,5 triu ng/ha Lm trng Vn Chn.
+ H tr ph 100% li sut vn vay trng mi, trng thay th ch
thuc cc d n pht trin ch khu vc lm trng Vn Chn trong thi hn
36 thng (thi k ch KTCB).
+ H tr xy dng vn m tp trung: 100 triu ng.
b- H tr i mi thit b cng ngh v nng cao tay ngh cng nhn ch bin
H tr o to cng nhn k thut ch bin ch cht lng cao ti cc c
s sn xut qua qu khuyn cng: 300 triu ng (thng qua qu khuyn
cng).
c- H tr xc tin thng mi
- Tp trung h tr xy dng t 1-2 doanh nghip c tim lc v
vn, c k nng nghip v kinh doanh xut khu lm u mi t chc xut
khu cc sn phm ch ca Tnh. H tr 50% kinh ph cho doanh nghip kinh
doanh ch xy dng t chc qun l iu hnh sn xut theo tiu chun ISO.
- S Thng mi Du lch ch tr phi hp vi S Nng nghip & pht
trin nng thn v cc ngnh xy dng trang Web chung gii thiu qung
b v ch nhm thc y hot ng mua bn, tm kim th trng trong giao
dch in t. Tin ti trong nm 2008 thnh lp trung tm giao dch v sn
giao dch ch Ty Bc t ti tnh Yn Bi.

- H tr cc n v trong xc tin thng mi, qung b sn phm, xy

dng thng hiu ch: 300 triu ng.
- Khen thng cho cc doanh nghip c thnh tch trong xut khu cc
sn phm ch theo quy nh chung ca Tnh.
d- H tr xy dng c s h tng vng ch
- Nh nc u t lm nhng ng trc ln qua cc vng ch (ngun
vn Ngn sch tp trung qua ngnh Giao thng).
- H tr xy dng ng ni b vng ch (cho cc x, cc doanh
nghip ch...) theo c ch: Nh nc h tr 30%, cc x v cc doanh nghip
ch ng gp 70%.
- u t xy dng thu li tp trung bng ngun vn ngn sch phc
v ti ch theo cc d n chi tit c th c ph duyt cho tng vng, coi
l cng trnh thu li phc v pht trin cy cng nghip tp trung khng
thu hi vn nh cc cng trnh thu li khc.
3.2.1.6. Gii php v cng tc khuyn nng
Ngi dn sn xut ch tnh Yn Bi ni chung v ca huyn Vn Chn
ni ring nhn chung trnh sn xut cha cao, s nhn thc v khoa hc k
thut cn hn ch li bo th. Chnh v vy huyn cn p dng cc bin php
khuyn nng, khuyn khch ngi dn tham gia cng tc khuyn nng, m
cc lp ph bin khoa hc k thut cho ngi nng dn, a cc ging mi
vo sn xut, khuyn khch ngi nng dn p dng khoa hc k thut vo sn
xut.
Hng nm phi t chc nh k cc lp tp hun v k thut tt c cc
x c sn xut ch. Khuyn khch, biu dng v ng vin ngi nng dn
hc tp cc h sn xut kh gii, t m rng trong ton huyn nng cao
nng sut v cht lng sn phm ch ca a phng.
lm tt cng tc khuyn nng, trc ht i vi huyn: nn tng
cng i ng khuyn nng c s hng dn k thut canh tc mt cch

thng xuyn, tuyn truyn gii thch ngi dn thy r vic canh tc ng
k thut s mang li hiu qu kinh t bn vng.
Phng nng nghip huyn cn kt hp vi ban chuyn cy ch la
chn s cn b c k thut c nng lc, b tr theo di sn xut ch, t 2 n
3 x cn mt cn b ch o hng dn nng dn sn xut.
i vi cc h nng dn: cng phi c nhng xut kp thi v nhng
vn cn thit trong sn xut ch vi chnh quyn cc cp, thc hin tt quy
trnh thm canh c truyn t.
3.2.2. Nhm gii php i vi nng h
3.2.2.1. Gii php v vn u t cho cy ch
Trc ht c th khng nh rng khng mt ngnh sn xut no t
c hiu qu nu khng c vn u t. Ni cch khc vn u t ng mt
vai tr ht sc quan trng cho qu trnh sn xut. Qua nghin cu thc t cho
thy hu ht cc h nng dn trng ch u thiu vn sn xut m trong qu
trnh nghin cu v u t vn cho thy hiu qu thu c ca vn u t
l rt ln.
gii quyt tt vn ny nh nc cn phi c nhng chnh sch kp
thi h tr v vn trn c s phn tch kh nng u t ca tng nhm h, h
sn xut t ra mc h tr vn cn thit cho tng khi mt.
- Trn c s vn u t kho nghim c trong thc t ca nng h,
nn khuyn khch vic u t vn vo sn xut ca cc h nng dn kt hp
vi s h tr vn cho vay ca Nh nc s t c lng vn u t ph
hp cho mc tiu pht trin cy ch.
- i vi vic h tr vn u t cho qu trnh sn xut ca h nng dn
th Nh nc cn phi xem xt cc phng thc cho vay, c th l phn tch
hon thin c s cho vay vn pht trin sn xut ca ngn hng v cc d n
khc, n gin v th tc, mc t l li sut, cc hnh thc cho vay theo

thi gian ca cc giai on trong sn xut ch. Bi v vi ngnh ch th vic

u t cho mt qu trnh sn xut t trng mi cho n khi thu hoch thu
hi vn phi tri qua nhiu nm. y cng chnh l tr ngi ln cho ngi
dn khng yn tm vo vic u t cho qu trnh sn xut.
3.2.2.2. Gii php v k thut
Vic ng dng khoa hc k thut l tng cng thm canh ton b din
tch trng ch, nhm nng cao nng sut cht lng sn phm bao gm t ci
tin cng tc ging n ci tin k thut canh tc.
a- V cng tc ci to ging:
La chn ging mi va c nng sut cao va c kh nng chng chu
su bnh tt, va cho sn phm cht lng cao phc v sc kho con
ngi, gim hm lng cafein v tng hot cht thm.
Trong vic chn ging ch nhiu ni p dng rng ri nhng thnh
tu cng ngh sinh hc nh k thut gen, nui cy m. Vi nhn ging trng
mi thng s dng phng php nhn ging v tnh (gim cnh v nui cy
m). c bit l ging ch cnh c trng kh ph bin Ph Th, Tuyn
Quang... u ang cho kt qu rt cao.
Huyn Vn Chn hin nay hu ht din tch cy ch vn l ging ch
trung du, u im ca ging ny l cht lng ch xanh cao, kh nng
chng chu su bnh tng i tt nhng nng sut li thp, kh nng chu
thm canh km hn nhng ging ch mi. V vy trong nhng nm ti cn
ci to ging ch trung du c, a dn ging mi c nng sut cao, cht
lng tt vo sn xut nh ging ch en LDP, Ph Bn. Ging ch xanh nh
Bt Tin, Phc Vn Tin, Keo Am Tch...
Tuy nhin vic a nhng ging mi vo trong sn xut l mt vic lm
kh khn. Th nht l do chi ph mua nhng ging mi ny kh cao, trong khi
cc nng ch ch yu l ging ch trung du li vn ang pht trin, nhng

khon chi ph ban u nh trng mi, chm sc thi k kin thit c bn kh

ln, chu k kinh doanh ca cy ch li di nn cha th thu hi c vn.
Th hai l do cc h hu ht quen vi ging cy c, t h dm chp
nhn ri ro hn na nng ch cng cn c thi gian kin thit nht nh.
Qu trnh ny phi c th hin tng bc, trc ht tm thi s a
ging mi vo din tch trng mi hoc l thay th cho nng ch tr ln
cn ci t pht trin din tch ch ny.
b- V k thut canh tc
Bao gm mt h thng cc bin php k thut thm canh nh vic xy
dng cc i, nng ch (mt trng, to hnh nng ch) n vic chm
sc bn phn, dit tr su bnh, c di, k c k thut hi ch.
Tng mt cy ch trn 1ha sm che ph t (c tc dng chng c
di v chng xi mn) ang l mt xu th trong tin b khoa hc k thut i
vi vic trng ch. c bit l nhng vn mi trng, cng vi tng mt
ch trn 1ha l vic p dng phng php to hnh n ch cng c tc dng
rt tt n nng sut ch v bo v t gi gn mi trng sinh thi.
Vic bn phn cn c ch vi tng loi t bo m nng sut v
cht lng ch, bn phn theo quy trnh, ch trng bn phn vi sinh bo v
mi trng. Trng cy bng mt v li sn phm n trn vng ch (cnh
v ngn ch) nh c th gim 50% lng phn bn hng nm.
Vic phng tr su bnh cho cy ch cng rt quan trng v l yu t
ch yu trong thm canh ch, su bnh c th lm gim sn lng t 10 n
12%. Trn thc t, kh nng pht hin su bnh ca ngi nng dn thng
rt km, h cng khng pht hin c chnh xc loi su bnh. Do dn
n tnh trng phun thuc mt cch trn lan ba bi khng theo mt quy trnh
k thut no c. Kt qu l va lng ph m cht lng sn phm li gim st,
nh hng nghim trng ti mi trng hiu qu t c cn thp.

Hin nay bin php phng tr su bnh theo phng php tng hp IPM
khng li d lng cht trong sn phm ang c s dng kh ph
bin nhiu a phng trn ton tnh.
3.2.2.3. Gii php v ch bin
Tng nng xut v cht lng nguyn liu: y k thut tin b v
ging mi, quy trnh canh tc mi l yu t quyt nh. Ging mi cng cch
trng ph bin bng cnh thay th cho cch trng bng ht to ra nng sut
gp 2 n 3 ln ging c. i mi c cu ging cho tng vng to s thay
i mnh m cht lng nguyn liu cho ch bin.
i mi cng ngh ch bin bng vic h tr thit b ch bin nh quy
m h, nhm h vng cao, vng su, vng xa. Huyn Vn Chn a ra
mc h tr 10 triu ng/ 01 b thit b.

KT LUN V NGH
1. KT
LU N

+ y mnh sn xut ch v nng cao hiu qu kinh t sn xut ch

huyn Vn Chn l hng i ng n khai thc tt tim nng, th mnh
ca mnh nhm pht trin kinh t, nng cao thu nhp cho h nng dn.
+ Tnh hnh sn xut ch huyn Vn Chn nhng nm qua t c
bc tin ng k c v din tch, nng sut v sn lng ch. Tng din tch
nm 2007 ton huyn t 4.171 ha tng so vi nm trc 1,46%. Nng sut
ch bp ti nm 2007 bnh qun t 79,0 t/ha tng 6,76% so vi nm trc.
Sn lng ch bp ti t 30.032 tn tng so vi nm trc 8,34%.
+ Sn xut ch gii quyt c nhiu cng n vic lm, gp phn ci
thin v nng cao i sng kinh t ca h. Ngoi ra trng ch cn c tc dng
ph xanh t trng i ni trc, bo v mi trng sinh thi trn a bn, gp
phn tch cc vo s hnh thnh tn ti v pht trin h thng nng nghip
bn vng.
+ V ch bin: mc d cc cng c ch bin c ci tin nhiu
ph hp vi nhu cu ca th trng, song a phn nhng cng c ny cn
thiu s ng b, vt liu ch to khng thng nht, cha m bo yu cu v
sinh cng nghip... nn cht lng ch khng u gia cc ln sn xut.
+ V tiu th: Tuy rng ch ca huyn c th trng nhng trong khu
tiu th vn cn nhiu bt cp l sn phm cha c ng k v thng
hiu, cng tc t chc tiu th cha c cao, cha c th trng xut khu n
nh.
T nhng kt qu nghin cu trn, c th khng nh cy ch l cy kinh
t mi nhn trong vic chuyn dch c cu cy trng ca huyn Vn Chn. V
vy, trong nhng nm ti chng ta cn phi u t pht trin cy ch bng
nhng gii php nu trn cy ch thc s tr thnh cy kinh t mi nhn
ca huyn.

2. NGH

Trong thi gian thc hin ti ti huyn Vn Chn vi tn ti:

nh gi hiu qu kinh t sn xut ch ca h nng dn trn a bn
huyn Vn Chn - tnh Yn Bi. Ti nhn thy huyn c rt nhiu li th
pht trin cy ch, v vy cy ch pht trin tt v bn vng trong tng lai
ti xin a ra mt s ngh sau:
a- i vi Tnh
Cn c nhng chnh sch c th hn na tr gip cho s pht trin ca
cy ch cy ch thc s l cy mi nhn ca huyn nh:
+ u t cho kt cu c s h tng ca huyn.
+ Chnh sch u t vn cho thm canh, ci to ch.
+ Chnh sch ci to ging ch c c mt c cu ging hp l.
+ Giao cho ngnh nng nghip l c quan thng trc c s tham gia
ca cc ngnh c lin quan kim tra, n c nhm pht trin sn xut ch
ca huyn.
+ i vi cc h nng dn cn c chnh sch c th pht trin thnh
cc m hnh kinh t trang tri ch (trong ch l cy trng chnh).
+ Sm trin khai m hnh trng v ch bin ch sch, v xu hng ngi
tiu dng hin nay thch dng ch sch, nu huyn tp trung vo khai thc lnh
vc ny s cng c hn uy tn v ch ng ca mnh trn th trng.
+ T chc cc hi tho v ch cho cc Cng ty, Hp tc x, Doanh
nghip t nhn sn xut ch trn a bn huyn v cc h nng dn sn xut
ch t cc vng ch khc nhau trong tnh v huyn.
b- i vi huyn Vn Chn
Nn tng cng i ng khuyn nng c chuyn mn su hng dn
k thut canh tc mt cch thng xuyn, tuyn truyn gii thch ngi
dn thy r c vic canh tc theo ng k thut s mang li hiu qu kinh
t lu di, gp phn hon thnh c mc tiu ca Tnh v huyn ra.

c- i vi cc h nng dn
- Phi c nhng kin xut kp thi nhng vn cn thit i vi
chnh quyn cc cp, phi c ngha v v trch nhim sn xut theo ng quy
trnh k thut thm canh khoa hc c cn b k thut khuyn nng
hng dn.
- Nn vn dng cc phng php sn xut ch an ton, ch hu c, hn
ch s dng thuc tr su, ch s dng khi no c su bnh xut hin.
- Nn t gc cho ch vo ma kh, va gi m cho ch va hn ch c
di, tit kim c cng lao ng lm c v c tc dng ci to t tt, l c
s tng nng sut cy trng v nng sut lao ng.

10
0

DANH MC TI LIU THAM

KHO
Ti liu tham kho

M
1

Th Bc (2007), Nghin cu th trng ch tnh Thi Nguyn.

L Lm Bng, Trn nh Tun (2008), Hiu qu kinh t ca sn xut

ch trong cc h gia nh Vn Chn, tnh Yn Bi, Tp ch rng v
i sng, s 13 thng 8 nm 2008, trang 20 - 24.

Cc thng k tnh Yn Bi (2007), Nin gim thng k tnh Yn Bi.

Nguyn Hu Khi (2005), Cy ch Vit Nam, nng lc cnh tranh

xut khu v pht trin, NXB Lao ng x hi.

L Tt Khng (2006), Nghin cu c im sinh trng, pht trin v

kh nng nhn ging v tnh ca mt s ging ch mi ti Thi Nguyn.

L Tt Khng, Ngc Qu (2000), Cy ch sn xut v ch bin,

NXB Nng nghip H Ni.

Phng Thng k huyn Vn Chn (2007), Nin gim thng k huyn

Vn Chn 2007.

Th Thu Phng (2007), Nghin cu nng lc cnh tranh ca sn

phm ch cc doanh nghip ngoi quc doanh ti tnh Thi Nguyn.

S Nng nghip v pht trin nng thn (2007), Bo co tng kt sn

xut kinh doanh ch v thc hin d n pht trin ch nm 2006
nhim v v cc gii php thc hin nm 2007.

10

Trn Ch Thin (2007), Thc trng v gii php xo i gim ngho

cho ng bo dn tc vng ni cao tnh Thi Nguyn.

11

Ng Quang Trung, Lun vn thc s: nh gi hiu qu kinh t sn

xut ch ca h nng dn trn a bn huyn ng H - Thi Nguyn,
2006.

12

UBND tnh Yn Bi (1993), Cn c quyt nh 225/Q - UB ngy

23/11/1993 v vic ban hnh h thng nh mc kinh t, k thut trng
v chm sc ch kin thit c bn.

10
1
13

UBND huyn Vn Chn (2006), D n r sot b xung quy hoch tng

th pht trin kinh t - x hi huyn Vn Chn thi k 2006 - 2015.

14

UBND tnh Yn Bi (2006), n pht trin ch tnh Yn Bi giai

on 2006 - 2010 (ban hnh theo Quyt nh s: 296/2006/Q-UBND
ngy 21/8/2006)

15

UBND tnh Yn Bi (2007), D tho bo co kt qu thc hin k

hoch sn xut ch tnh Yn Bi theo quyt nh s 43/1999/Q-TTg
ngy 10/3/1999 ca Th tng Chnh ph.

16

UBND tnh Yn Bi (2008), D tho bo co s kt hai nm thc

hin ngh quyt s 02-NQ/TU ca ban thng v Tnh u v pht trin,
nng cao cht lng sn xut, ch bin, kinh doanh ch n nm 2010.

17

Website: www.vinanet.com.vn

18

Website: www.vinatea.com.vn

19

Website: www.gso.gov.vn

iv
102

MC
LC
M U
...........................................................................................................1
1. Tnh cp thit ca ti nghin cu ..............................................................1
2. Mc tiu nghin cu ca ti ......................................................................3
2.1. Mc tiu chung............................................................................................3
2.2. Mc tiu c th ............................................................................................3
3. i tng v phm vi nghin cu ca ti ................................................4
3.1. i tng nghin cu..................................................................................4
3.2. Phm vi nghin cu ca ti ....................................................................4
3.2.1. Khng gian nghin cu ............................................................................4
3.2.2. Thi gian nghin cu ...............................................................................4
Chng 1: TNG QUAN TI LIU NGHIN CU V
PHNG PHP NGHIN
CU..................................................................5
1.1. C s khoa hc ca ti ...........................................................................5
1.1.1. C s l lun v pht trin sn xut ch ..................................................5
1.1.2. C s l lun v hiu qu kinh t ...........................................................13
1.1.3. C s thc tin ca ti .......................................................................20
1.2. Phng php nghin cu...........................................................................37
1.2.1. Cc cu hi nghin cu ..........................................................................37
1.2.2. Phng php lun nghin cu................................................................37
1.2.3. H thng cc ch tiu phn tch ..............................................................40
Chng 2: THC TRNG PHT TRIN V HIU QU KINH
T SN XUT CH HUYN VN CHN - YN
BI..............44
2.1. c im a bn nghin cu....................................................................44
2.1.1. c im iu kin t nhin ..................................................................44
2.1.2. iu kin kinh t - x hi huyn Vn Chn ..........................................51

v
103
2.1.3. Mt s ch tiu kinh t - x hi ch yu nm 2007...............................57
2.1.4. nh gi nhng thun li v kh khn trong pht trin sn xut
nng nghip huyn Vn Chn ...............................................................61
2.2. Thc trng pht trin sn xut ch huyn Vn Chn ................................63
2.2.1. Tnh hnh chung v sn xut ch ca huyn Vn Chn .........................63
2.2.2. Tnh hnh chung ca nhm h nghin cu.............................................67
Chng 3: MT S GII PHP PHT TRIN SN XUT
CH CHO HUYN VN CHN YN BI
.......................................84
3.1. Phng hng pht trin ch cho huyn Vn Chn .................................84
3.1.1. Mt s quan im pht trin ..................................................................84
3.1.2. Mt s ch tiu pht trin sn xut ch ca huyn Vn Chn ................86
3.2. Mt s gii php pht trin sn xut v nng cao hiu qu kinh t sn
xut ch cho huyn Vn Chn, Yn Bi ..................................................87
3.2.1. Nhm gii php i vi chnh quyn a phng..................................87
3.2.2. Nhm gii php i vi nng h............................................................93
KT LUN V NGH
............................................................................97
1. Kt lun ........................................................................................................97
2. ngh .........................................................................................................98
DANH MC TI LI U THAM
KHO....................................................100

vi4
104

DANH MC CC BNG
BIU
Bng 1.1. Din tch, nng sut, sn lng ch ca mt s nc trn th
gii nm 2004.....................................................................................21
Bng 1.2: Tnh hnh nhp khu ch th gii giai on 1996 - 2003................22
Bng 1.3: Nhu cu s dng ch ca mt s nc trn th gii nm 2000,
2005 v d bo nm 2010 ..................................................................23
Bng 1.4. Din tch, nng sut, sn lng ch Vit Nam giai on 19992006....25
Bng 1.5: Tnh hnh xut khu ch ca Vit Nam nm 2006 ..........................26
Bng 1.6: Mt s ch tiu pht trin ngnh ch giai on 2005-2010 ............29
Bng 1.7: Din tch ch ca tnh Yn Bi nm 2005 - 2007 ...........................32
Bng 1.8: Sn lng ch bp ti ca tnh Yn Bi 2005 - 2007 ...................33
Bng 2.1: Tnh hnh s dng t ai ca huyn Vn Chn nm 2005 2007.......47
Bng 2.2: Tnh hnh dn s v lao ng huyn Vn Chn 2005 - 2007 .........51
Bng 2.3: Mt s ch tiu kinh t - x hi ca huyn Vn Chn giai on
2005 - 2007 ........................................................................................59
Bng 2.4: Din tch ch ca huyn qua 3 nm 2005 - 2007 ............................64
Bng 2.5: Din tch, nng sut, sn lng ch kinh doanh ca huyn Vn
Chn qua 3 nm 2005 - 2007 .............................................................66
Bng 2.6: Tnh hnh nhn lc ca h ...............................................................67
Bng 2.7: Phng tin sn xut ch ca h .....................................................68
Bng 2.8: Tnh hnh t sn xut ca h ..........................................................70
Bng 2.9: Tnh hnh sn xut ch ca h .........................................................71
Bng 2.10: Chi ph sn xut ch ca h ...........................................................74
Bng 2.11: Kt qu sn xut ch ca h ..........................................................76
Bng 2.12: Hiu qu sn xut ch ca h ........................................................77
Bng 2.13: Phn tch hi quy cc yu t nh hng n hiu qu sn xut
ch ca h (hm CD)..........................................................................79
Bng 3.1: Mt s ch tiu pht trin sn xut ch huyn Vn Chn n
nm 2020 ............................................................................................86

vii 5
105

DANH MC CC BIU

Biu 2.1. Phng tin sn xut ch ca h .................................................69

Biu 2.2. Din tch t ca h .....................................................................70
Biu 2.3. Nng sut sn lng ch ca h ..................................................71
Biu 2.4. Kt qu sn xut ch ca h ........................................................76

9
9

PHIU IU TRA
Tnh hnh sn xut v tiu th ch ca h nng dn
huyn Vn Chn trong nm 2007
- Tnh, thnh ph: ...........................................................................................
- Huyn, qun, th x: .....................................................................................
- X, phng, th trn: ....................................................................................
- Thn, p bn:................................................................................................
- H tn ch h: ..............................................................................................
- Nm sinh: .....................................................................................................
- Gii tnh ch h:
Nam = 1
N = 2

- Dn tc ch h:..............................Trnh vn ho ch h:.......................
A. TNH HNH C BN CA CH H

1. Nhn khu
- S khu ca h ..............................................................
- S lao ng ca h ........................................................
- S lao ng thu ngoi ..................................................
2. Din tch t nng nghip ang s dng ca h (ti thi im 1/10/2007)
Tng
din tch
2

(m )

Trong
t thu mn,

t nhn

u thu

chuyn nhng

1. t trng cy hng nm
Trong : t trng la
- t trng cy CN hng nm
2. t trng cy lu nm
Trong : - t trng ch
- t trng cy n qu
Trong : - t trng Nhn
- t trng Bi
3. t lm nghip
4. t nui trng thu sn

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

10
0
B. CHI PH V KT QU SN XUT CA H T TRNG TRT

1. Chi ph ca h cho trng trt

(VT: 1000)
Cy
la

Cy ch

Cy mu

Cy
Nhn

Cy Bi

1. Chi ph trung gian

1.1. Ging
1.2. Phn bn
+ m
+ Ln
+ Kali
+ Cc loi phn khc
1.3. Thuc tr su
1.4. Lao ng thu ngoi
1.5. Vn chuyn
1.6. Than ci
1.7. Chi ph khc
2. Chi ph c nh
2.1. Khu hao
2.2. Thu s dng t
3. Lao ng gia nh
3.1. Cng chm sc
3.2. Cng thu hi
3.3.Cng ch bin
Tng chi ph

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

2. Kt qu sn xut kinh doanh ca h t trng trt

Din

Sn lng thu trong

Gi tr thu trong 12

tch

12 thng qua ( tn )

thng qua (1000ng)

thu
hoch

Tng s

(m )

Trong
bn ra

Tng s

Trong
bn ra

1. Cng thu t trng trt

1.1. Cy hng nm
- La ng xun
- La ma
- Cy mu
- Cy hng nm khc
1.2. Cy lu nm
- Ch
- Cy n qu
Trong : - Cy Nhn
- Cy Bi
1.3. Ging cy trng
1.4. Sn phm ph trng
trt
1.5. Dch v trng trt

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

C. CHI PH CHO 1 HA CH CA CC NHM H

(n v tnh: 1000 ng)
Cy ch

Chi ph
H chuyn

H kim

1. Ging
2. Phn bn
+ m
+ Ln
+ Kali
+ Cc loi phn khc
3. Thuc tr su
4. Lao ng thu ngoi
5. Vn chuyn
6. Than ci
7. Chi ph khc
8. Thu s dng t
9. Khu hao
10. Thu s dng t
11. Cng chm sc
12. Cng thu hi
13. Cng ch bin
Tng chi ph

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

D. HNH THC CH BIN CH CA CC H

+ My sao tay quay

+ My v ch mini
+ My sao ci tin
E. HNH THC TIU TH CH CA CC H

Hnh thc

Hnh thc

Hnh thc

a im

hp ng

thanh ton

bn

Gi bn (1000 ng)
Cao nht

Thp nht

Xin ng (b) vui lng tr li cc cu hi sau:

1. ng (b) c d nh trng mi hoc ci to li din tch ch ang c khng?
c = 1; khng = 2
2

* Nu c: - Din tch trng mi (m ) : .....................

2

- Din tch ci to (m ) : ...........................

2. Nhng kh khn ch yu ca ng (b) hin nay l g
(nh du x vo thch hp)
2.1. Thiu t
2.2. Thiu vn
2.3. Kh tiu th sn phm
2.4. Thiu hiu bit khoa hc k thut
2.5. Thiu thng tin v th trng

2.6. Thiu cc dch v h tr ca sn xut

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn

3. Nguyn vng ca ng (b) v cc chnh sch ca nh nc

(nh du x vo thch hp)
3.1. c h tr tiu th sn phm
3.2. c vay vn ca ngn hng

Lng vn cn vay: ..
3.3. c h tr dch v ging cy
3.4. c h tr o to kin thc qun l, khoa hc k thut

4. Cc kin ngh khc: .........................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Ngy....... thng.........nm 2007
IU TRA VIN

CH H

(K, ghi r h tn)

(K, ghi r h tn)

S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn

http://www.lrc-tnu.edu.vn