CHNG IV NGN SCH NH NC I. BN CHT V VAI TR CA NGN SCH NH NC 1.

Bn cht ca Ngn sch Nh nc Ngn sch Nh nc ra i cng vi s xut hin ca Nh nc. Nh nc bng quyn lc chnh tr v xut pht t nhu cu v ti chnh m bo thc hin chc nng, nhim v ca mnh t ra nhng khon thu, chi ca Ngn sch Nh nc. iu ny cho thy chnh s tn ti ca Nh nc, vai tr ca Nh nc i vi i sng kinh t x hi l nhng yu t c bn quyt nh s tn ti v tnh cht hot ng ca Ngn sch Nh nc. Trong thc t nhn b ngoi hot ng ca Ngn sch Nh nc biu hin a dng di hnh thc cc khon thu v cc khon chi ti chnh ca Nh nc cc lnh vc hot ng kinh t x hi. Cc khon thu chi ny c tng hp trong mt bng d ton thu chi ti chnh c thc hin trong mt khong thi gian nht nh. Cc khon thu mang tnh cht bt buc ca Ngn sch Nh nc l mt b phn cc ngun ti chnh ch yu c to ra thng qua vic phn phi thu nhp quc dn c sng to ra trong khu vc sn xut kinh doanh v cc khon chi ch yu ca Ngn sch mang tnh cht cp pht phc v cho u t pht trin v tiu dng ca x hi .Nh vy, v hnh thc c th hiu: Ngn sch Nh nc l ton b cc khon thu chi ca nh nc c trong d ton, c c quan nh nc c thm quyn ph duyt v c thc hin trong mt nm m bo vic thc hin chc nng,nhim v ca nh nc. Tuy nhin, hot ng ca Ngn sch Nh nc (NSNN) l hot ng phn phi cc ngun ti chnh ca x hi gn lin vi vic hnh thnh v s dng qu tin t tp trung l Ngn sch nh nc. Trong qu trnh phn phi lm ny sinh cc quan h ti chnh gia mt bn l nh nuc v mt bn l cc ch th trong x hi. Nhng quan h ti chnh ny bao gm:

*Quan h kinh t gia NSNN vi cc doanh nghip: Cc quan h kinh t ny pht sinh trong qu trnh hnh thnh ngun thu ca Ngn sch di hnh thc cc loi thu m doanh nghip phi np. ng thi, Ngn sch chi h tr cho s pht trin ca doanh nghip di hnh thc xy dng c s h tng, h tr vn *Quan h kinh t gia NSNN v cc n v hnh chnh s nghip: Quan h ny pht sinh trong qa trnh phn phi li cc khon thu nhp bng vic Ngn sch nh nc cp kinh ph cho cc n v qun l nh nc. ng thi, trong c ch kinh t th trng cc n v c hot ng s nghip c cc khon thu ph v l ph, ngun thu ny mt phn cc n v lm ngha v ti chnh i vi ngn sch, mt phn trang tri cc khon chi tiu ca mnh gim bt gnh nng cho ngn sch. *Quan h kinh t gia NSNN vi cc tng lp dn c: Quan h ny c th hin qua vic mt b phn dn c thc hin ngha v ti chnh i vi nh nc bng vic np cc khon thu, ph, l ph. Mt b phn dn c khc nhn t ngn sch nh nc cc khon tr cp theo chnh sch qui nh. *Quan h kinh t gia NSNN vi th trng ti chnh: Quan h ny pht sinh khi nh nc tham gia trn th trng ti chnh bng vic pht hnh cc loi chng khon ca kho bc nh nc nhm huy ng vn ca cc ch th trong x hi p ng yu cu cn i vn ca ngn sch nh nc. Nh vy, ng sau hnh thc biu hin bn ngoi ca Ngn sch nh nc l mt qu tin t vi cc khon thu v cc khon chi ca n th Ngn sch nh nc li phn nh cc quan h kinh t trong qu trnh phn phi. T s phn tch trn cho thy: Ngn sch nh nc l h thng cc quan h kinh t pht sinh trong qu trnh phn phi cc ngun ti chnh ca x hi to lp v s dng qu tin t tp trung ca nh nc nhm thc hin chc nng, nhim v ca nh nc Ngn sch nh nc, hay ngn sch chnh ph, l mt phm tr kinh t v l phm tr lch s; l mt thnh phn trong h thng ti chnh. Thut ng "Ngn sch nh nc" c s dng rng ri trong i sng kinh t, x hi mi quc gia. Song quan nim v ngn sch nh nc li cha thng nht, ngi ta a ra nhiu nh ngha v ngn sch nh nc ty theo cc trng phi v cc lnh vc nghin cu. Cc nh kinh t Nga quan nim: Ngn sch nh nc l bng lit k cc khon thu, chi bng tin trong mt giai on nht nh ca quc gia. Lut Ngn sch Nh nc ca Vit Nam c Quc hi Vit Nam thng qua ngy 16/12/2002 nh ngha: Ngn sch Nh nc l ton b cc khon thu, chi ca Nh nc c c quan nh nc c thm quyn quyt nh v c thc hin trong mt nm m bo thc hin cc chc nng v nhim v ca nh nc. S hnh thnh v pht trin ca ngn sch nh nc gn lin vi s xut hin v pht trin ca kinh t hng ha - tin t trong cc phng thc sn xut ca cng ng v nh nc ca tng cng ng. Ni cch khc, s ra i ca nh nc, s tn ti ca kinh t hng ha - tin t l nhng tin cho s pht sinh, tn ti v pht trin ca ngn sch nh nc.

Ngn sch nh nc bao gm ngn sch trung ng v ngn sch a phng. Ngn sch trung ng l ngn sch ca cc b, c quan ngang b, c quan thuc Chnh ph v cc c quan khc trung ng. Ngn sch a phng bao gm ngn sch ca n v hnh chnh cc cp c Hi ng Nhn dn v y ban Nhn dn

Quan nim v ngn sch nh nc 1. Ngn sch nh nc l bn d tr thu chi ti chnh ca nh nc trong mt khong thi gian nht nh, thng l mt nm. 2. Ngn sch nh nc l qu tin t tp trung ca nh nc, l k hoch ti chnh c bn ca nh nc. 3. Ngn sch nh nc l nhng quan h kinh t pht sinh trong qu trnh nh nc huy ng v s dng cc ngun ti chnh khc nhau. Thc cht, Ngn sch nh nc phn nh cc quan h kinh t pht sinh gn lin vi qu trnh to lp, phn phi, s dng qu tin t tp trung ca Nh nc khi Nh nc tham gia phn phi cc ngun ti chnh quc gia nhm thc hin cc chc nng ca Nh nc trn c s lut nh. c im ca ngn sch nh nc Hot ng thu chi ca ngn sch nh nc lun gn cht vi quyn lc kinh t chnh tr ca nh nc, v vic thc hin cc chc nng ca nh nc, c nh nc tin hnh trn c s nhng lut l nht nh; Hot ng ngn sch nh nc l hot ng phn phi li cc ngun ti chnh, n th hin hai lnh vc thu v chi ca nh nc; Ngn sch nh nc lun gn cht vi s hu nh nc, lun cha ng nhng li ch chung, li ch cng cng; Ngn sch nh nc cng c nhng c im nh cc qu tin t khc. Nt khc bit ca ngn sch nh nc vi t cch l mt qu tin t tp trung ca nh nc, n c chia thnh nhiu qu nh c tc dng ring, sau mi c chi dng cho nhng mc ch nh; Hot ng thu chi ca ngn sch nh nc c thc hin theo nguyn tc khng hon tr trc tip l ch yu. Vai tr ca Ngn sch nh nc Ngn sch nh nc c vai tr rt quan trng trong ton b hot ng kinh t, x hi, an ninh, quc phng v i ngoi ca t nc. Cn hiu rng, vai tr ca ngn sch nh nc lun gn lin vi vai tr ca nh nc theo tng giai on nht nh.

i vi nn kinh t th trng, ngn sch nh nc m nhn vai tr qun l v m i vi ton b nn kinh t, x hi. Ngn sch nh nc l cng c iu chnh v m nn kinh t x hi, nh hng pht trin sn xut, iu tit th trng, bnh n gi c, iu chnh i sng x hi. B my Nh nc mun thc hin c s hot ng ca mnh mt cch bnh thng v n nh thc hin tt cc chc nng, nhim v l qun l mi mt ca i sng x hi ca mt quc gia th nht thit phi c ngun NSNN m bo. Vi quyn lc ti cao ca mnh, Nh nc s dng cc cng c, cc bin php bt buc cc thnh vin trong x hi cung cp cho mnh cc ngun lc ti chnh cn thit. Nhng c s hnh thnh ngun lc ti chnh l t s pht trin kinh t, pht trin sn xut kinh doanh. V vy, mun ng vin c ngun thu NSNN ngy cng tng v c hiu qu th nn kinh t ni chung, sn xut kinh doanh ni ring phi c pht trin vi tc nhanh, bn vng v c hiu qu cao. V vy, Nh nc trong qu trnh qun l kinh t - x hi phi nm c quy lut kinh t v tn trng cc quy lut kinh t khch quan. ng thi phi bo m hi ho cc quan h li ch ca cc ch th ca nn kinh t. Mt NSNN vng mnh l mt ngn sch m c ch phn phi ca n m bo c s cn i trn c s khuyn khch pht trin sn xut kinh doanh nui dng ngun thu, trn c s tng c thu p ng nhu cu chi tiu ca Nh nc ngy cng tng ln. Mt khc, mt NSNN vng mnh cn phi th hin vic phn phi v qun l chi ng n, hp l v hiu qu. Nh nc s dng khi lng ti chnh t ngun NSNN chi tiu vo mc ch pht trin kinh t - x hi v chi tiu cho s hot ng ca b my Nh nc. Nh vy, chc nng ca NSNN, ngoi vic ng vin ngun thu th cn phi thc hin qun l v phn phi chi tiu sao cho c hiu qu. cng l mt tt yu khch quan. 1.iu tit trong kinh t, thc y pht trin kinh t Chng ta bit rng, trong c ch th trng, mi hot ng kinh t, sn xut kinh doanh ch yu ca cc thnh phn kinh t, cc ngnh kinh t ch yu tun theo s iu tit ca cc quy lut vn c ca th trng. Nhn thc c iu , Nh nc ta c nhng c ch, chnh sch hn ch s can thip v kim sot trc tip i vi cc hot ng kinh t, nht l cc hot ng sn xut kinh doanh. Nh nc ta vi chc nng ca mnh l thc hin qun l hnh chnh kinh t bng cc cng c php lut, k hoch ho v cc chnh sch do Nh nc ban hnh tun theo php lut hin hnh do c quan quyn lc cao nht l Quc hi ban hnh. chnh l s i mi c bn v c ch qun l ca Nh nc ta: t ch qun l, iu hnh nn kinh t mt

cch trc tip n ch qun l v iu hnh mi hot ng kinh t- x hi thng qua vic to mi iu kin, mi trng, hnh lang (trong c c hnh lang php l) cho nn kinh t pht trin va tun theo qui lt kinh t khch quan, va bo m s nh hng XHCN, nhm nhanh chng t c cc mc tiu m ng ta ra trong cc k i hi. Trong tt c cc cng c qun l mi hot ng kinh t- x hi, Nh nc ta ht sc quan tm n cng c NSNN, v n l yu t vt cht v cng quan trng trong iu kin ca nn kinh t th trng nh hng XHCN. Vi c ch c trc y, Nh nc can thip su vo hot ng kinh t vi m. Trong c ch mi- c ch th trng cc vn ca kinh t s c gii quyt theo qui lut ca th trng v cc quan h cung- cu. Nh nc ch dng cc bin php v thu, cc khon chi ngn sch can thip nhm n nh nn kinh t v pht trin theo mc tiu nh. Hot ng ca NSNN gn vi hot ng ca nn kinh t th trng, do thu NSNN lun lun bin i v ph thuc vo nhp pht trin kinh t v hiu qu kinh t. Xu hng chung l khi nn kinh t tng trng s lm tng kh nng tng khi lng thu v ngc li. Tuy nhin, iu cn lu y l mc thu NSNN phi gn vi nhp tng ca nn kinh t, nu tn thu qu mc s dn ti tnh trng suy thoi do khng kch thch c sn xut v u t. Trong bt k tnh hung no, sc p chi lun lun l gnh nng cho NSNN. c bit l trong giai on u khi m nn kinh t cha kp pht trin, trong khi phi nhanh chng gii quyt nhiu vn bc xc ca x hi. Bn cnh chi NSNN cn b sc p ca tnh trng c lm pht cao xy ra. Khi c lm pht cao th khi lng ngn sch tng chm hn nhu cu chi, v vy nu x l khng tt s dn n ri lon, gy thit hi v nhiu mt cho nn kinh t. Tm li, NSNN c vai tr v cng quan trng. Bi l NSNN c chc nng huy ng ngun lc ti chnh hnh thnh cc qu tin t tp trung, m bo cc nhu cu chi tiu ca Nh nc. ng thi NSNN cn thc hin cn i bng tin gia cc khon thu v cc khon chi tiu ca Nh nc. y l vai tr c bn ca NSNN m bt k mt quc gia no cng phi thc hin V mt kinh t Nhm m bo cn i hp l ca c cu kinh t v s n nh ca chu k kinh doanh. Trc xu th pht trin mt cn i ca cc ngnh, lnh vc trong nn kinh t, thng qua qu ngn sch, Chnh ph c th p dng cc chnh sch u i, u t vo cc lnh vc m t nhn khng mun u t v hiu qu u t thp; hoc qua cc chnh sch thu bng vic nh thu vo nhng hng ho, dch v ca t nhn c kh nng thao tng trn th trng; ng thi, p dng mc thu sut u i i vi nhng hng ho m Chnh ph khuyn dng. Nh m c th m bo s cn i, cng

bng trong nn kinh t. Gi c trn th trng bin ng da vo quy lut cung cu ca hng ho, dch v. Ngn sch nh nc cng c s dng nh l cng c m bo s n nh gi c ca th trng. Chng hn, khi Chnh ph mun bo h cho nhng ngi c thu nhp thp, Chnh ph s t gi trn l mc gi cao nht m ngi bn c php a ra v mc ny thng l thp hn mc gi cn bng trn th trng, khi tt yu s dn n s thiu ht trn th trng. duy tr hiu lc ca gi trn th Chnh ph li tip tc can thip bng cch cung phn thiu ca hng ho, lng hng ho ny c ly t qu d tr ca Nh nc thuc ngn sch nh nc, tc l trong khon chi ngn sch phi c khon d phng ny. Tri li khi Chnh ph mun bo h cho ngi sn xut, mun hng ho ca mt ngnh no c khuyn khch th s t gi sn l mc gi thp nht m ngi bn c php a ra v mc ny thng ln hn gi cn bng trn th trng. iu ny s dn n s d tha hng ho trn th trng v khi l s can thip ca Chnh ph bng cch mua ht lng hng tha. Khon tin s dng thanh ton cho ngi bn cng l t ngn sch nh nc. V mt x hi Bt cng, nhim mi trngChng hn trc vn cng bng x hi. Chng li s bt cng l cn thit cho mt x hi vn minh v n nh, Chnh ph thng s dng cc bin php tc ng ti thu nhp thit lp lai s cng bng x hi. iu chnh thu nhp ca cc nhm dn c khc nhau bng cch tr cp thu nhp cho nhng ngi c thu nhp thp hoc hon ton khng c thu nhp. Mt cch khc, Chnh ph c th s dng bin php tc ng gin tip n thu nhp bng cch to kh nng to thu nhp cao hn da vo nng lc ca bn thn. theo nh gi th y l bin php tch cc nht, ng thi lm tng thu nhp quc dn; ni cch khc, n lm cho mt s ngi dn giu ln m khng ai ngho i; hoc qua chnh sch thu thu nhp, s dng mc thu sut cao i vi ngi c thu nhp cao v ngc li. V mt th trng C ch th trng kch thch hot ng ca cc ch th kinh t v to Iu kin thun li cho s hot ng t do ca h. Do lm cho nn kinh t pht trin nng ng, pht huy c cc ngun lc ca x hi vo pht trin kinh t. Cnh tranh buc nh sn xut phi hao ph lao ng c bit n mc thp nht c th c bng cch p dng k thut v cng ngh mi vo sn xut, nh m thc y lc lng sn xut pht trin, nng cao nng sut lao ng, nng cao cht lng v s lng hng ho. S tc ng ca c ch th trng a n s thch ng t pht gia khi lng v c c sn xut vi khi lng v c cu nhu cu x hi, nh c th tho mn nhu cu tiu dng ca c nhn v sn xut v hng ngn, hng vn loi sn phm khc nhau. Trong c ch th trng tn ti s a dng ca cc th trng. Bn cnh th trng hng ho xut hin t lu l cc th trng v vn, lao ng phc v cho

sn xut kt hp vi h thng gi c linh hot vn ng theo quan h cung cu ca hng ho, dch v. Vai tr huy ng cc ngun Ti chnh m bo nhu cu chi tiu ca Nh nc Thc hin chc nng ny, Nh nc thng qua NSNN bit c ngun thu chi no l c bn ca tng thi k, tng giai on v do c nhng gii php lm tt thu - chi. Nh nc nh ra c cu thu- chi hp l ; theo di cc pht sinh v nhng nhn t nh hng n thu- chi... Tm li, NSNN c hai chc nng c bn- chc nng phn phi v chc nng gim c. NSNN khng th cn i c nu nh khng thc hin y hai chc nng , bi v: nu khng c s gim c trong vic ng vin khai thc hp l cc ngun thu v do s dn n tnh trng tht thu di nhiu hnh thc. Nu khng thc hin tt chc nng phn phi th cng khng th ng vin c ngun thu cho NSNN. Chc nng phn phi v chc nng gim c ca NSNN u c v tr v tm quan trng ca n. Do , cn phi coi trng c hai chc nng v t chc ch o cc c quan chc nng thc hin tt hai chc nng ca NSNN. Quan im c bn v qun l v s dng NSNN. thc hin tt cng tc qun l v s dng NSNN, tu theo chc nng, nhim v ca tng cp, tng ngnh, cn phi qun trit cc quan im sau y: + Trong chnh sch to vn ca NSNN phi qun trit t tng khng tn thu bao chi, m phi ng vin ngun thu ngn sch mt cch hp l p ng nhu cu chi trn c s va bi dng v pht trin ngun thu, va kim sot v tp trung khai thc mt cch hp l v c hiu qu cc ngun thu. + Thc hin tt cng tc phn phi v s dng vn NSNN theo nguyn tc tit kim, hiu qu, chm dt tnh trng cc khon chi bao cp trn lan ca c ch c trc y. Thc hin phng chm "Nh nc v nhn dn cng lm". + Thc hin phng php cn i ngn sch mt cch khoa hc va pht huy tt cc ngun lc bn trong v tranh th cao , c hiu qu ngun lc ti chnh bn ngoi; va ph hp vi php lut ca Nh nc ta, va ph hp vi thng l quc t v bo m s ch ng ca NSNN. + i mi ch phn cp qun l NSNN theo hng gim bt chc nng qun l kinh t ca chnh quyn a phng, trnh tnh trng phn tn v s dng km hiu qu ngun vn ngn sch.

+ Ban hnh ng b ho v tip tc hon thin lut NSNN. ng thi gio dc, nng cao trnh cho ton dn, cho cc ch th ca nn kinh t cng nh trnh chuyn mn nghip v ca c quan chc nng trc tip lm cng tc qun l NSNN. Nghim chnh chp hnh lut NSNN. Vai tr ny xut pht t bn cht kinh t ca Ngn sch nh nc, m bo cho hot ng ca nh nc trong cc lnh vc chnh tr, kinh t, x hi i hi

phi c nhng ngun ti chnh nht nh. Nhng ngun ti chnh ny c hnh thnh t cc khon thu thu v cc khon thu ngoi thu . y l vai tr lch s ca Ngn sch nh nc m trong bt k ch x hi no, c ch kinh t no ngn sch nh nc u phi thc hin. Ngn sch Nh nc l cng c iu tit th trng, bnh n gi c v chng lm pht c im ni bt ca nn kinh t th trng l s cnh tranh gia cc nh doanh nghip nhm t c li nhun ti a, cc yu t c bn ca th trng l cung cu v gi c thng xuyn tc ng ln nhau v chi phi hot ng ca th trng. S mt cn i gia cung v cu s lm cho gi c tng ln hoc gim t bin v gy ra bin ng trn th trng, dn n s dch chuyn vn ca cc doanh nghip t ngnh ny sang ngnh khc, t a phng ny sang a phng khc. Vic dch chuyn vn hng lot s tc ng tiu cc n c cu kinh t, nn kinh t pht trin khng cn i. Do , m bo li ch cho nh sn xut cng nh ngi tiu dng nh nc phi s dng ngn sch can thip vo th trng nhm bnh n gi c thng qua cng c thu v cc khon chi t ngn sch nh nc di cc hnh thc ti tr vn, tr gi v s dng cc qu d tr hng ho v d tr ti chnh. ng thi , trong qu trnh iu tit th trng ngn sch nh nc cn tc ng n th trng tin t v th trng vn thng qua vic s dng cc cng c ti chnh nh: pht hnh tri phiu chnh ph, thu ht vin tr nc ngoi, tham gia mua bn chng khon trn th trng vn qua gp phn kim sot lm pht. Vai tr ca NSNN trong vic pht trin kinh t - x hi ca tnh H Giang. H Giang l mt tnh min ni bin gii, trnh dn tr thp, iu kin a l phc tp, giao thng i li kh khn, li c nhiu dn tc cng chung sng. Sau chin tranh gii phng dn tc, tnh H Giang cn chu hu qu nng n ca 10 nm chin tranh bo v bin gii. Hu nh cc c s kinh t u b tn ph nng n, i sng vt cht, tinh thn ca ng bo cc dn tc ht sc kh khn. Thng 10/1991 khi tch tnh, kt cu h tng hu nh khng c g. Trong nhng nm qua c s quan tm gip ca Trung ng, nhn dn cc dn tc tnh H Giang khc phc kh khn, tng bc n nh i sng, pht trin sn xut. t c nhng thnh tch , ngoi s lnh ch o st sao ca ng v Nh nc t Trung ng n c s, cn c cc nhn t khc, trong c vai tr ca NSNN. Nh c ngun thu NSNN mi m bo chi thng xuyn cho s hot ng ca cc c quan ng, Nh nc, cc on th v cc c quan hnh chnh s nghip, kinh t, vn ho, x hi, an ninh quc phng. Nh c NSNN m phn no p ng c nhu cu cc khon chi cp bch, c bit l chi cho u t pht trin chim t l kh cao trong chi ngn sch. Nh m hin nay H Giang nhiu c s h tng kinh t, vn ho x hi v ang c xy dng, tu b, nng cp v a vo s dng.

Trong nng nghip, chi NSNN tp trung cho vic ng dng khoa hc- k thut vo sn xut, u t to iu kin thc hin chuyn dch c cu cy trng vt nui v c cu ma v v.v... Chng hn u t cho vic lai to ging cy con cho nng sut cao. Tuy lm nghip ch u t y mnh trng mi rng, bo v v ti sinh rng, pht trin m hnh rng trang tri, vn rng, theo phng thc lmnng kt hp. Trong lnh vc vn ho- x hi: NSNN dnh mt t l thch ng cho u t xy dng v pht trin cc c s vt cht- k thut cho lnh vc gio dc o to, h thng trng chuyn, lp chn, trng dn tc ni tr, trng cao ng s phm. Mc d ngun thu ngn sch cn hn ch, nhng tnh cng rt quan tm u t cho lnh vc y t v dn s k hoch ho gia nh. C th l u t nng cp ci to cc c s khm cha bnh, to iu kin chm sc sc kho cho nhn dn c tt hn. Ngoi ra NSNN cn thc hin mt lot cc chng trnh khc nh: cng c m rng nng cp cc ng giao thng lin huyn, lin x, u t xy dng ng dy, trm bin p a in li quc gia v cc huyn vng cao. u t xy dng cc c s pht thanh, truyn hnh, bu in... p ng nhu cu i sng vn ho, tinh thn cho cc dn tc trong tnh. ng thi cng nhm to cc phng tin tuyn truyn ng li chnh sch ca ng v Nh nc, nhn dn cc dn tc hiu r ng li, ch trng ca ng v Nh nc trn tt c cc mt ca i sng x hi, h c s tin tng v t gic thc hin. i vi lnh vc thu NSNN: thng qua cc hnh thc hot ng thu NSNN m ng vin c ngy cng nhiu hn, tt hn ngun lc ti chnh cho a phng. S ng vin , mt mt m bo ngun thu, trnh tht thu cho NSNN, nhng ng thi cng qua thc hin s bnh ng v quyn v ngha v ng gp ca nhn dn, ca cc ch th kinh t, cc TPKT trong tnh. Tm li, NSNN c vai tr v cng quan trng trong s pht trin kinh t - x hi ni chung. i vi tnh H Giang th vai tr NSNN li cng c bit quan trng. Nh c ngun thu NSNN m to iu kin v ngun ti chnh p ng nhu cu xy dng v pht trin kinh t - x hi, m bo kinh ph chi tiu cho cc hot ng ca b my chnh quyn v cc t chc ng, on th, cc lc lng v trang an ninh...

2.3 Ngn sch Nh nc l cng c nh hung pht trin sn xut nh hng v thc y tng trng kinh t nh nc s dng cng c thu v chi ngn sch. Bng cng c thu mt mt to ngun thu cho ngn sch, mt khc nh nc s dng thu vi cc loi thu, cc mc thu sut khc nhau s gp phn kch thch sn xut pht trin v hng dn cc nh u t b vn u t vo nhng

vng nhng lnh vc cn thit hnh thnh c cu kinh t theo hng nh. ng thi, vi cc khon chi pht trin kinh t, u t vo c s h tng, vo cc ngnh kinh t mi nhn nh nc c th to iu kin v hng dn cc ngun vn u t ca x hi vo nhng vng, lnh vc cn thit hnh thnh c cu kinh t hp l.

2.4 Ngn sch Nh nc l cng c iu chnh thu nhp gia cc tng lp dn c Nn kinh t th trng vi nhng khuyt tt ca n s dn n s phn ho giu ngho gia cc tng lp dn c, nh nc phi c mt chnh sch phn phi li thu nhp hp l nhm gim bt khong cch chnh lch v thu nhp trong dn c. Ngn sch nh nc l cng c ti chnh hu hiu c nh nc s dng iu tit thu nhp, vi cc sc thu nh thu thu nhp lu tin, thu tiu th c bit mt mt to ngun thu cho ngn sch mt khc li iu tit mt phn thu nhp ca tng lp dn c c thu nhp cao. Bn cnh cng c thu, vi cc khon chi ca ngn sch nh nc nh chi tr cp, chi phc li cho cc chng trnh pht trin x hi: phng chng dch bnh, ph cp gio dc tiu hc, dn s v k hoch ho gia nh l ngun b sung thu nhp cho tng lp dn c c thu nhp thp . Cc vai tr trn ca Ngn sch nh nc cho thy tnh cht quan trng ca Ngn sch nh nc, vi cc cng c ca n c th qun l ton din v c hiu qu i vi ton b nn kinh t . T s phn tch trn y, ta c th hiu c bn cht ca NSNN - l h thng cc mi quan h kinh t gia Nh nc vi cc thnh vin trong x hi, pht sinh trong qu trnh Nh nc huy ng v s dng cc ngun lc ti chnh nhm m bo yu cu thc hin trong cc chc nng qun l v iu hnh nn kinh t - x hi ca Nh nc. Hot ng ca NSNN lun lun gn lin vi thc hin cc chc nng ca Nh nc. T s phn tch trn y, ta c th hiu c bn cht ca NSNN - l h thng cc mi quan h kinh t gia Nh nc vi cc thnh vin trong x hi, pht sinh trong qu trnh Nh nc huy ng v s dng cc ngun lc ti chnh nhm m bo yu cu thc hin trong cc chc nng qun l v iu hnh nn kinh t - x hi ca Nh nc. Hot ng ca NSNN lun lun gn lin vi thc hin cc chc nng ca Nh nc. NI DUNG C BN CA NGN SCH NH NC II. THU NGN SCH NH NC Thu Ngn sch nh nc phn nh cc quan h kinh t pht sinh trong qu trnh nh nc s dng quyn lc chnh tr phn phi cc ngun ti chnh ca x hi di hnh thc gi tr nhm hnh thnh qu tin t tp trung ca nh nc. Nh vy, thu ngn sch nh nc bao gm ton b cc khon tin c tp trung vo tay nh nc hnh thnh qu ngn sch nh nc p ng cho cc nhu cu chi tiu ca nh nc. Thu ngn sch nh nc bao gm: thu trong cn i ngn sch v thu b p thiu ht ca ngn sch. c kinh ph chi cho mi hot ng ca mnh, nh nc t ra cc khon thu (cc khon thu kha) do mi cng dn ng gp hnh thnh nn qu tin t ca

mnh. Thc cht, thu ngn sch nh nc l vic nh nc dng quyn lc ca mnh tp trung mt phn ngun ti chnh quc gia hnh thnh qu ngn sch nh nc nhm tha mn cc nhu cu ca nh nc. Vit Nam, ng v phng din php l, thu NSNN bao gm nhng khon tin Nh nc huy ng vo ngn sch tha mn nhu cu chi tiu ca Nh nc. V mt bn cht, thu NSNN l h thng nhng quan h kinh t gia Nh nc v x hi pht sinh trong qu trnh Nh nc huy ng cc ngun ti chnh hnh thnh nn qu tin t tp trung ca Nh nc nhm tha mn cc nhu cu chi tiu ca mnh. Thu NSNN ch bao gm nhng khon tin Nh nc huy ng vo ngn sch m khng b rng buc bi trch nhim hon tr trc tip cho i tng np. c im thu ngn sch nh nc Thu ngn sch nh nc l tin cn thit duy tr quyn lc chnh tr v thc hin cc chc nng, nhim v ca nh nc. Mi khon thu ca nh nc u c th ch ha bi cc chnh sch, ch v php lut ca nh nc; Thu ngn sch nh nc phi cn c vo tnh hnh hin thc ca nn kinh t; biu hin cc ch tiu tng sn phm quc ni GDP, gi c, thu nhp, li sut, v.v... Thu ngn sch nh nc c thc hin theo nguyn tc hon tr khng trc tip l ch yu. 1. Thu trong cn i ngn sch: gm cc khon thu mang tnh cht Thu (Thu ,Ph , L ph ) v thu t hot ng kinh t ca nh nc. 1.1 Thu Thu 1.1.1 Khi nim v thu Thu l mt khon ng gp bt buc cho nh nc do lut php qui nh i vi cc php nhn v th nhn thuc i tng chu thu nhm p ng nhu cu chi tiu ca nh nc. Thu l hnh thc phn phi li b phn ngun ti chnh ca x hi, khng mang tnh hon tr trc tip cho ngi np. Do , ti thi im np thu, ngi np thu khng c hng bt k mt li ch no m xem nh l

trch nhim v ngha v i vi nh nc . Nh vy , thu mang tnh cng ch v c thit lp theo nguyn tc lut nh. Bng quyn lc chnh tr ca mnh, nh nc ban hnh cc loi thu to lp ngun thu cho Ngn sch nh nc, cc khon thu ny c b tr s dng theo d ton ngn sch nh nc c ph duyt cho tiu dng cng cng v u t pht trin nhm thc hin chc nng, nhim v ca nh nc. Nh vy, thu phn nh cc qu trnh phn phi li thu nhp trong x hi, th hin cc mi quan h ti chnh gia nh nc v cc ch th khc trong x hi. c im Th nht, thu l khon thu np bt buc vo ngn sch. Tnh bt buc th hin ch, i vi ngi np thu, y l ngha v chuyn giao ti sn ca h cho nh nc khi c iu kin m khng phi l quan h thanh ton d trong hp ng hay ngoi hpng. i vi cc c quan thu thu, khi thay mt nh nc thc hin cc hnh vi nht nh cng khng c php la chn thc hin hay khng thc hin hnh vi thu thu, c s phn bit i x i vi ngi np thu. c tnh bt buc ca thu l mt trong nhng du hiu quan trng phn bit thu vi cc khon thu trn c s t nguyn hnh thnh nn ngn sch nh nc. iu ny c ngha php l quan trng khi ban hnh php lut v thu v chi phi phng php thc hin thu thu ca cc quan nh nc c thm quyn. Tnh bt buc ca thu c mi quan h mt thit vi tnhkhng hon tr. Do thu khng c tnh hon tr, v l thuyt,kh tm thy s t nguyn khi np thu hnh vi chuyn giao mt khi lng ti sn cho nh nc v chc chn s khng nhn li c chng trong tng lai. V vy, thc hin thu thu n nh, phi s dung bin php bt buc nh l mt thuc tnh c bn ca thu. Th hai, thu gn vi yu t quyn lc. Tnh quyn lc ca thu c xut pht bi l do xut hin cc khon thu v thu ca nh nc. Thu xut hin cng vi s xut hin ca nh nc, thc hin vic cung cp c s vt cht cho nh nc thc hin cc chc nng v nhim v ca mnh. Cc nh kinh t, chnh tr u thng nht cho rng thu l bin php ch yu ca nh nc nh nc iu tit hoc can thip vo nn kinh t. Bng quyn lc chnh tr, nh nc to ra cho thu tnh c nh, s tun th ca i tng np thu. Cc yu t nh i tng np thu, thu sut . . . c quy nh trc v mang tnh n nh trong mt khong thi gian nhtnh. Ch gn vi yu t quyn lc, thu mi m bo hon thnh nhim v to ngun thu nhp ti chnh cho nh nc. gn c yu t quyn lc nh nc cho thu, cc quc gia, khng phn bit mc pht trin, u c xu hng ghi nhn thu vn bn php lut c hiu lc php l cao nht - cc lut thu. iu cng gin tip m bo tnh n nh trong vic xc nh ngun thu nhp ti chnh ca nh nc v m bo tnh n nh ca thu. Th ba, thu khng mang tnh i gi, khng hon tr trc tip.

Thu khng phi l khon phi tr khi cc i tng np thu nhn c mt li ch hay quyn li cth no t pha nh nc. Bt k "ai", khi iu kin u phi hin ngha v thu i vi nh nc, khng phn bit h nhn c nhng li ch cng cng no. iu ny cho php phn bit thu vi cc khon thu np do i tng np ch thc hin ngha v ca mnh nhn c mt li ch nht nh t pha nh nc. l cc khon thu t ph, l ph. Thu xut hin do nhu cu chi tiu ca nh nc, ca cc ch th qun l x hi. Kt qu ca vic s dng cc khon thu t thu ch yu l cc sn phm cng (nhng li ch khng th xc nh chnh xc c theo gi tr vt cht). iu l gii v sao thu phi l cc khon thu khng ctnh hon tr. Tuy vy, kt qu nhng sn phm do nh ncs dng cc khon thu t thu li c th hng bi chnh nhng i tng np thu, l s yn bnh x hi, s pht trin v thnh vng, ch phc li cng cng. . . Ni khc i ngi np thu c hon tr mt cch gin tip nhng khon tin np cho nh nc.

1.1.2. Phn loi thu phc v cho cng tc nghin cu, nh gi phn tch qu trnh vn dng v qun l cc loi thu i hi phi phn loi thu. Nghin cu v thu khng ch c ngha v l thuyt m cn c ngha quan trng trong thc tin. H thng thu mt quc gia thng do nhiu loi thu hp thnh. Mi loi thu c c im v chc nng ring, nhng nu phn tch cn nhc theo nhng tiu ch nht nh th mt s loi thu li c chc nng, c im tng t, c th gp thnh mt"loi". Vic tm ra nhng loi thu vi nhng c tnh chung s c ngha quan trng i vi cc nh lp php, hnhphp; vi chnh nhng i tng c lin quan n hot ng v thu. iu ny l gii s cn thit phi tin hnh phnloi thu theo cc tiu ch khc nhau. * Phn loi thu theo tnh cht: Vi cch phn loi ny thu c chia thnh hai nhm ln: - Nhm thu trc thu: l nhng loi thu m nh nc thu trc tip vo cc php nhn hay th nhn khi c ti sn hoc thu nhp c qui nh np thu.. V d nh: thu thu nhp c nhn, thu nh t Chng c gi l thu trc thu v ngi c ngha v np thu thng l ngi gnh chu thu. Ni cch khc, ngi np thu khng th chuyn ngha v thu sang cho cc itng khc. Thu trc thu c u im m bo s cng bng trongvic iu tit thu nhp thng d ca ngi np thu nhng thng gy ra s phn ng v thu ca ngi np thu do khng c s chuyn dch v thu v c mt s m bo chc chn rng phi thc hin mt ngha v np tin

Nhm thu gin thu bao gm cc loi thu nh thu xut nhp khu, thu gn vi sn xut v bn hng ho. . V d nh: V.A.T, thu tiu th c bit Gichng l thu gin thu v ngi gnh chu thu l khch hng, nhng ngi np thu li l ngi bn hng, nh nhp khu. Ni khc i, c s chuyn ngha v thu t khch hng sang ngi kinh doanh. Thu gin thu c u im thng hn ch s phn ng thu t ngi gnh chu thu nhng li khng to ra s bnh ng v iu tit thu nhp ca nhng i tng c thu nhp chnh lch. Xc nh thu trc thu v thu gin thu c ngha php l quan trng. m bo tnh cng bng trong iu tit thu nhp cn gia tng (ban hnh lut iu chnh) cc loi thu trc thu. Tuy vy, vic tng cc loi thu trc thu li ng trc nguy c khng thu ht, khuyn khch vic cng khai thu nhp v gy ra s phn ng t ngi np thu. mbo ngun thu cho nh nc, cn gia tng. (ban hnh lutiu chnh) cc loi thu gin thu nhng s lm tng khong cch thu nhp v trong chng mc no , s hn ch tiu dng x hi. Cho d vy, thc t cc quc gia (trong cVit Nam), cc loi thu trc thu thng khng ph binbng thu gin thu do s d dng chp nhn hn t pha khch hng i vi cc loi thu gin thu.
-

Cch phn loi thu theo tnh cht cho thy c vai tr ca tng loi thu trong phn phi v iu tit thu nhp ca cc ch th trong x hi, phn nh mi tng quan gia thu trc thu v thu gin thu trong tng thu nhp v thu ca ngn sch nh nc v c ngha trong vic h thng ha mt cch khoa hc cc sc thu phc v cho vic nghin cu v thit k cc chnh sch thu. * Phn loi thu theo i tng nh thu: theo cch phn lai ny h thng thu c chia thnh: - Thu nh vo cc hot ng sn xut kinh doanh. V d: thu gi tr gia tng (V.A.T)

- Thu nh vo sn phm. V d: thu tiu th c bit, thu xut nhp khu. - Thu nh vo thu nhp. V d: thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp c nhn. Thu nh vo thu nhp: ch thc hin i vi nhng itng c gi tr thng d pht sinh t ti sn ca h. Cc loi thu nh thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp c nhnc i tng tnh thu l nhng phn thu nhp pht sinhtrong qu trnh s dng ti sn ca mnh hay do kt qu calao ng... V d: thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp c nhn - Thu nh vo ti sn.:l thu nh vo bn thn ti sn ch khng phi nh vo phn thu nhp pht sinh t ti sn . V d: thu nh t, thu trc b. Cc loi thu nh thu nh t, thu vn, thu chuynnhng: ti sn, chuyn nhng vn l loi thu ti sn. Cc quc gia c th da vo i tng ti sn tch hoc gp thu ph hp vi iu kin c the. - Thu nh vo cc ti sn thuc s hu nh nc. V d: thu ti nguyn. Nu cn c vo i tng np thu, thu bao gm thu nh vo cc ch th c yu t nc ngoi, thu i vi cc t chc v c nhn trong nc. Cch phn chia ny c ngha php l quan trng khi nh nc cn th hin chnh sch i vi cc nh u t trong tng thi k. Chng hn,i vi trng hp cn thit phi hn ch s tham gia ca cc ch th c vn u t nc ngoi ti mt quc gia, chnh sch thu kh ngt ngho c th xc nh l mt trong nhng ro cn quan trng i vi u t nc ngoi. Ngc li chnh sch m ca cng ng ngha vi s ni rng n ti a u i v thu i vi cc i tng ny. Tuy nhin,cng phi tha nhn rng cch phn bit thu theo i tng np nu khng c gii quyt hp l, nhng tc ng ngc chiu ca chng hon ton khng nh i vi nn kinh t, i vi tnh hnh x hi. Vic phn loi thu theo i tng nh trn va pht huy tc dng ring ca tng loi thu, va h tr cho nhau bo m thc hin chc nng ton din ca c h thng thu. 1.1.3. Vai tr ca thu Thu khng ch n thun l mt ngun thu ch yu ca ngn sch nh nc m thu cn gn lin vi cc vn v s tng trng kinh t, v s cng bng trong phn phi v s n nh x hi. Trong phm vi nghin cu cc vn ca ti chnh v ngn sch nh nc, chng ta s xem xt thu vi cc vai tr c bn ca n l: to ngun thu cho ngn sch nh nc, kch thch tng trng kinh t v iu chnh thu nhp. *To ngun thu cho ngn sch nh nc: L vai tr u tin ca thu. Mi mt loi thu m nh nc ban hnh u nhm vo mc ch l to ngun thu cho ngn sch nh nc. Trong nn kinh t th trng vai tr ny ca thu cng ni bc bi thu l ngun thu ch yu ca ngn sch nh nc.

Vai tr to ngun thu ca thu xut pht t yu cu v quyn lc ca nh nc i vi x hi. Nh nc vi quyn lc chnh tr c th ban hnh cc loi thu vi cc mc thu sut tu . Tuy nhin, khi xt v mc ch lu di khi nh ra cc loi thu, thu sut, i tng chu thu chnh ph khng ch n thun tha mn nhu cu tng thu ca ngn sch nh nc, m phi tha mn ng thi yu cu tng trng kinh t v iu chnh thu nhp. Vic p ng c ba yu cu i hi chnh ph phi tnh ton, cn nhc k lng khi ban hnh cc loi thu, bi v ngun thu ca thu bt ngun t thu nhp quc dn, kh nng ng vin ca thu ph thuc ch yu vo pht trin ca sn xut, hiu qu ca sn xut. Nh vy, to ngun thu cho ngn sch nh nc l vai tr c bn ca thu. Tuy nhin pht huy tt vai tr ny cn phi t thu trong mi quan h vi tng

trng kinh t v thc hin cng bng x hi, bi v chnh s tng trng kinh t v thc hin cng bng x hi l c s tn ti v pht trin ca thu. *Vai tr kch thch tng trng kinh t: l vai tr khng km phn quan trng bi v chnh sch thu nh hng trc tip n thu nhp, gi c, quan h cung cu, c cu u t v n s pht trin hoc suy thoi ca mt nn kinh t. Trong nn kinh t th trng nh nc s dng cng c thu iu tit sn xut v th trng nhm xc lp mt c cu kinh t hp l; c nhng ngnh kinh t tc ng n s tng trng kinh t ( kinh t cng cng ) nhng li khng c cc nh u t thuc cc thnh phn kinh t quan tm v li nhun khng cao, cn c s u t ca nh nc. iu ny i hi phi huy ng thu mt t l tng i cao i vi mt s ngnh c iu kin thun li trong nhng thi k nht nh v mt t l thu tng i thp i vi nhng ngnh km thun li nhm to c s h tng cho nn kinh t. ng thi, vic phn bit thu sut i vi tng loi sn phm, ngnh hng t n gp phn iu chnh gi c, quan h cung cu v hng dn cc nh u t b vn vo u t nhng sn phm, ngnh hng theo ng nh hng ca nh nc v vic u i thu i vi mt s mt hng, ngnh ngh cng gp phn kch thch tng trng kinh t. Nhn chung trong qu trnh ci cch h thng thu ca nc ta nh nc ch trng xc lp ng n mi quan h gia cc loi thu, xc nh hp l cc i tng chu thu, thu sut v ch min gim cho nn h thng thu hin hnh pht huy tc dng trong vic khuyn khch u t, pht trin nhng ngnh sn xut kinh doanh c li cho nn kinh t, hng dn sn xut v tiu dng, thc hin chnh sch thu ht vn u t nc ngoi, bo v v pht trin sn xut hng ha trong nc v to iu kin cho hng ha trong nc xm nhp, cnh tranh c vi th trng th gii. *Vai tr iu tit thu nhp, thc hin cng bng x hi: Trong nn kinh t th trng, nu khng c s can thip ca nh nc, th trng t iu chnh th s phn phi ca ci v thu nhp s mang tnh tp trung rt cao to ra hai cc i lp nhau: mt thiu s ngi s giu c ln nhanh chng, cn cuc sng ca i b phn dn chng mc thu nhp thp. Thc t, s pht trin ca mt t nc l kt qu n lc ca c mt cng ng, s khng cng bng nu khng chia x thnh qa pht trin kinh t cho mi ngi. Bi vy cn c s can thip ca nh nc vo qa

trnh phn phi thu nhp, s can thip ny c bit hiu qa bng cch s dng cng c thu. Vi cc sc thu nh: Thu gi tr gia tng, thu tiu th c bit, thu thu nhp theo hng thu nh cao vo nhng hng ha dch v cao cp, ngi c thu nhp cao nhm iu tit bt thu nhp ca cc doanh nghip, c nhn c thu nhp cao. ng thi thu nh thp vo nhng hng ha dch v cn thit cho i b phn dn chng. (V d: thu tiu th c bit thu sut 75% i vi ru t 40 tr ln, thu sut 15% i vi ru thuc. Bia chai, bia hp, bia ti thu sut 75% trong khi bia hi thu sut l 30% ). Nh vy, vic qui nh v i tng chu thu, thu sut tng ngnh hng nh trn bn ngoi nh l mt s cng ch nhng bn trong nhm iu chnh nhng quan h x hi nht nh. Mt khc, nhng nh doanh nghip cng khng th sut i phc v cho mc ch tng trng kinh t nu thu nhp ca h b chia x mt cch v l. y l mu thun c bn trong nn kinh t th trng m chnh sch thu ca chnh ph phi gii quyt. Thc ra, vn c mt mi quan h ph thuc tn ti gia nh kinh doanh v ngi lao ng. Tc l, c mt gii hn phn phi li m nhy cm v tng trng b hn ch, cc nh kinh doanh sn sng ng gp mt phn thu nhp cho x hi m khng lm suy gim s tng trng ca h. Chnh sch thu phi xc nh c khung gii hn thng qua phn ng ca doanh nghip i vi thu sut tng loi thu v c s iu chnh cho ph hp. 1.2 Thu l ph v ph L ph v ph l cc khon thu tuy chim t trng khng ln trong tng ngun thu ca ngn sch nh nc nhng c ngha quan trng v n lin quan n tt c cc lnh vc ca i sng kinh t x hi. 1.2.1. L ph: l khon thu mang tnh cht thu v n va mang tnh cng bch c qui nh trong nhng vn bn php lut ca nh nc nhng ng thi n li mang tnh cht phc v cho ngi np l ph v vic nh nc thc hin mt s th tc hnh chnh no . V d: l ph trc b, l ph ta n, l ph cp giy php xy dng, l ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh, l ph cng chng 1.2.2. Ph: l khon thu mang tnh cht thu, l khon thu mang tnh b p mt phn chi ph thng xuyn v khng thng xuyn v cc dch v cng

cng hoc b p chi ph cho cc hot ng duy tr, tu b cc cng trnh kt cu h tng kinh t x hi phc v cho ngi np ph. Ph c hai loi: th nht, cc loi ph mang tnh ph bin do chnh ph qui nh. th hai, cc loi ph mang tnh a phng. V d: hc ph, vin ph, ph giao thng, ph cu ng. 1.3 Thu t hot ng kinh t ca nh nc Trong nn kinh t th trng nh nc tham gia cc hot ng kinh t bng vic u t vn vo sn xut kinh doanh di hnh thc gp vn vo cc doanh nghip, cng ty lin doanh, mua c phiu ca cc cng ty c phn. S vn u t ca nh nc vo cc hot ng sn xut kinh doanh ni trn s sinh li v li tc thu c s ph thuc vo t l gp vn ca nh nc, hiu qu sn xut kinh doanh v c ch phn phi li nhun ca doanh nghip. Cc khon thu ny phn nh hot ng kinh t a dng ca nh nc, bao gm: - Thu t vic bn ti sn thuc s hu nh nc trong qu trnh c phn ha doanh nghip quc doanh. -Thu t vic bn ti sn ca nh nc cho cc ch th trong x hi thu trc y. - Thu t s dng vn thuc ngun ca ngn sch nh nc. - Thu t vic bn li cc c s kinh t ca nh nc cho cc thnh phn kinh t khc. - Thu t cho thu hoc bn ti nguyn thin nhin. 2. Thu b p thiu ht ca Ngn Sch Trong qu trnh iu hnh ngn sch, cc chnh ph thng c nhu cu chi nhiu hn s tin thu c v vic ct gim cc khon chi rt l kh khn v lin quan n cc hot ng y t, gio dc, vn ha, x hi . Do , bt buc chnh ph phi tnh ti cc gii php b p s thm ht ca ngn sch nh nc. Gii php thng c chnh ph s dng l vay thm tin p ng nhu cu chi tiu, bao gm vay trong nc v vay nc ngoi: 2.1 Vay trong nc:

Vay n trong nc c chnh ph thc hin di hnh thc pht hnh cng tri. Cng tri phiu l chng ch nhn n ca nh nc, l mt loi chng khon hay tri khon do nh nc pht hnh vay dn c, cc t chc kinh t - x hi v ngn hng. Vit Nam chnh ph thng y nhim cho Kho Bc nh nc pht hnh tri phiu chnh ph di cc hnh thc: - Tn phiu kho bc: l tri phiu chnh ph ngn hn, c thi hn di mt nm, c pht hnh huy ng vn nhm gii quyt mt cn i tm thi ca ngn sch nh nc trong nm ti chnh. - Tri phiu kho bc: l tri phiu chnh ph trung v di hn, c thi hn trn mt nm c pht hnh huy ng vn nhm gii quyt bi chi ngn sch nh nc xut pht t yu cu u t pht trin kinh t. - Tri phiu cng trnh: l tri phiu chnh ph trung v di hn, c thi hn trn mt nm v c pht hnh huy ng vn cho cc cng trnh xc nh c ghi trong k hoch u t ca nh nc. i vi Vit Nam, cng tri l hnh thc huy ng vn c hiu qu, qua cc t pht hnh vi chnh sch li sut v thi hn hon tr hp l huy ng c ngun vn to ln vo ngn sch nh nc p ng kp thi nhu cu chi tiu ca nh nc gp phn chng lm pht v n nh nn kinh t x hi.

2.2 Vin tr v vay n nc ngoi 2.2.1 Vin tr nc ngoi: bao gm vin tr khng hon li v vin tr c hon li vi li sut thp v thi hn tr n di hn so vi cc khon vay trn th trng quc t. Vin tr nc ngoi l ngun vn pht trin ca cc chnh ph, cc t chc lin chnh ph, cc t chc quc t cp cho chnh ph mt nc nhm thc hin cc chng trnh hp tc pht trin kinh t x hi v hin nay ch yu l ngun vn vin tr pht trin chnh thc (ODA). Ngun vin tr ny c cc t chc quc t ch ng phn b theo nhng tiu chun do Lin Hp Quc qui nh i vi cc loi qu chung hoc do cc t chc quc t chuyn ngnh cp i vi cc loi qu y thc trn c s cc d n xy dng trc ca nc nhn vin tr. Nhn chung, vin tr quc t l ngun vn quan trng b sung cho ngun vn ang thiu ht trong nc, gp phn thc y nn kinh t pht trin, vn quan trng y l cc nc nhn vin tr cn c phng n s dng vn vin tr c hiu qu. 2.2.2. Vay n nc ngoi: l nhng khon cho vay ca nc ngoi theo iu kin thng mi v li sut th trng.

Vay nc ngoi c th thc hin di cc hnh thc: pht hnh tri phiu bng ngoi t mnh ra nc ngoi, vay bng hnh thc tn dng xut khu (khi nh nc mua hng ca nc ngoi nhng c hon tr n trong mt thi gian nhng phi chu li sut trn khon n ) v vay t cc ngn hng thng mi nc ngoi. Cng ging nh ngun vn vin tr, vay n nc ngoi l ngun vn quan trng thc y tng trng kinh t. im khc nhau l do vay theo iu kin thng mi phi chu li sut tng i cao, v vy vic tnh ton s dng ngun vn ny cho c hiu qu l ht sc cn thit, khon vay n ny s tr thnh gnh nng cho ngn sch. . Nhng nhn t nh hng n ngun thu ngn sch nh nc Thu nhp GDP bnh qun u ngi: Ch tiu thu nhp GDP bnh qun u ngi phn nh tc tng trng v pht trin ca mi quc gia, phn nh kh nng tit kim, tiu dng v u t mi nc. Thu nhp GDP bnh qun u ngi l nhn t quyt nh khch quan n mc ng vin ca ngn sch nh nc. Nu khng ch n nhn t ny khi ng vin vo ngn sch s nh hng tiu cc n tit kim, tiu dng v u t ca t nhn. Mi quc gia ty theo ln ca GDP m xy dng chnh sch thu cho thch hp. Vit Nam trong giai on t 2006-2010 t l huy ng bnh qun vo ngn sch nh nc d tnh t 21-22%GDP, trong t l ng vin t thu, ph l 20-21%GDP. Kh nng xut khu du m v khong sn: i vi cc nc ang pht trin v c ngun ti nguyn phong ph th nhn t ny c nh hng rt ln n s thu ngn sch nh nc. Vit Nam trong hin ti kh nng v xut khu du m s em li ngun thu ng k cho ngn sch nh nc. Tuy nhin ngun thu ny s gim dn t trng trong tng lai do hn ch xut khu du th chuyn sang ch bin trong nc T sut doanh li trong nn kinh t: Phn nh hiu qu ca u t pht trin kinh t, t sut doanh li cng ln th ngun ti chnh cng ln, l nhn t quyt nh n nng cao t sut thu cho ngn sch nh nc. Da vo nhn t ny xy dng chnh sch thu s trnh c tnh trng thu vt mc kh nng chu ng ca nn kinh t. Mc trang tri cc khon chi ph ca nh nc:nhn t ny ph thuc vo: Quy m t chc b my ca nh nc v hiu qu ca n Nhng nhim v kinh t - x hi m nh nc m nhn trong nhng giai on lch s. Chnh sch s dng kinh ph ca nh nc.

Trong iu kin cc ngun ti tr khc cho chi ph nh nc c kh nng tng th vic gia tng mc trang tri chi ph ca nh nc s l mt p lc gia tng t sut thu ngn sch nh nc. nhng nc ngho, km pht trin phn ln u mun y mnh u t pht trin kinh t m mun c ngun u t th phi tng doanh thu, mt khi tng thu khng hp l li lm cho nn kinh t pht trin chm li, gii quyt mu thun trong vng ln qun ny khng n gin cho nhng nn kinh t cn nhiu yu km, i hi nh nc phi c nhng chng trnh pht trin kinh t ph hp vi nhng thi k, phi thn trong khi tm kim ngun vn cho u t v phi s dng n tht tit kim v hiu qu. T chc b my thu np: B my ny gn nh, hiu qu cao chng c tht thu do trn, lu thu s l nhn t tch cc lm gim t sut thu ngn sch nh nc m vn lm gim c nhu cu chi tiu ca ngn sch nh nc. Trong tng nhn t nh hng n ngun thu ngn sch nh nc, phi c nghin cu phn tch mt cch khoa hc, t m trong tng hon cnh, iu kin c th khi xy dng chnh sch thu em li hiu qu tch cc nht. 3.Nguyn tc xy dng chnh sch, ch thu ngn sch nh nc (ch yu l chnh sch thu) Nguyn tc n nh lu di: Trong nhng iu kin hot ng kin h t bnh thng, nht thit phi n nh mc thu(nht l n nh cc sc thu), khng dc gy cc so trn ln trong h thng thu. n nh v lu di, mt mt to iu kin thun li cho cng tc k hoch ha ngn sch, mt khc to iu kin kch thch ngi sn xut yn tm u t phat trin. Nguyn tc m bo s cn bng: Vic thit lp h thng thu phi c quan im cn bng i vi mi ngi ng thu. khng phn bit a v x hi, thnh phn kinh t. Vit thit k h thng ch yu da trn kh nng thu nhp ca ngi chu thu. Tn trng nguyn tc cng bng c tc dngnphaan phi li thu nhp ca cc tng lp dn c trong x hi, hn ch s phn ha ranh gii giu gho trong x hi. Nguyn tc r rng, chc chn: Yu cu cc sc thu c quy nh trong lut phi th hin y cc tiu thc nh i tng np, i tng tnh thu, mc thu, th tc np th...mt cch r rng, rnh mch. Tn trng nguyn tc r rng, rnh mch, chc chn s m bo tnh thng nht ca h thng thu trong c nc, to iu kin thun li cho cng tc t chc thu ngn sch nh nc, hn ch nhng tht thot, tiu cc c th xy ra.

Nguyn tc n gin: Thu hp dn cc mc thu sut, xc nh r mc tiu chnh trong mt sc thu. Thc hin c yu cu trn, cho php xy dng chnh sch thu n gin, d p dng nhng gim thiu c tnh ch quan trong cng tc t chc qun l thu. Nhng n gin qu i khi vi phamj nguyn tc cn bng, v n gin cho vic tnh ton thu np thu nhiu khi thiu c s khoa hc. Nguyn tc ph hp vi thng l quc t: Trong iu kin hin nay, vi xu th hi nhp khu vc v ton cu, vieech thit lp h thng thu cn phi m bo ph hp vi thng l quc t l iu tt yu. iu ny c ngha rt ln i vi vit thc hin ng li i ngoi ca ng v Nh nc trong chin lc pht trin kinh t - x hi. 4.H thng thu hin hnh ca Vit Nam Thu gi tr gia tng hng ha nhp khu Thu xut-nhp khu Thu tiu th c bit hng ha nhp khu Thu thu nhp doanh Thu t du kh Thu gi tr gia tng, khng k thu gi tr gia tng hng ho nhp khu Thu thu nhp doanh nghip, khng k thu thu nhp doanh nghip ca cc n v hch ton ton ngnh Thu thu nhp c nhn Thu chuyn li nhun ra nc ngoi, khng k thu chuyn li nhun ra nc ngoi t lnh vc du, kh Thu tiu th c bit thu t hng ha, dch v trong nc Thu nh, t Thu ti nguyn, khng k thu ti nguyn thu t du, kh Thu mn bi Thu chuyn quyn s dng t Thu s dng t nng nghip

Biu do chi ngan sach nha nuoc Thu ngn sch 6 thng u nm c t 3900 t ng

Theo tin t Kho bc Nh nc thnh ph Nng, trn c s s thu n ht thng 5 v d ton ngn sch c HND thnh ph giao, c tng thu ngn sch Nh nc nm 2008 trong 6 thng u nm l 3.900 t ng. Trong , thu ngn sch Trung ng l 1.200 t ng v thu ngn sch a phng l 2.700 t ng. Tnh ring phn tng thu cn i NSNN l 3.500 t ng,

bng 54% d ton nm 2008 c HND thnh ph giao, trong , thu hot ng xut nhp khu 1.000 t ng (t 62%), thu t SXKD trong nc 2.500 t ng (t 62%). Trong cng tc t chc thu trc tip, thc hin ch o ca Th tng Chnh ph ti Quyt nh s 127/2007/Q-TTg ngy 01/8/2007 v vic t chc lm vic ngy th by hng tun, theo hng dn ca KBNN, nm 2008, KBNN Nng tip tc t chc tt cng tc lm vic vo ngy th by thc hin thu thu, ph, l ph lin quan n nh, t v phng tin giao thng; thu pht vi phm an ton giao thng v vi phm hnh chnh cc loi; thu thu, ph, l ph lin quan n th tc thng quan hng ho xut nhp khu, hng ho qu cnh v phng tin vn ti xut nhp, qu cnh ti KBNN thnh ph v 7 KBNN qun huyn trc thuc trn a bn. Thu NSNN v cc gii php thc hin trong nm 2009

1. Tnh hnh thu ngn sch nh nc giai on 1991 2007 Thu ngn sch nh nc (NSNN) l ch tiu cht lng, c lin quan cht ch vi tng trng v pht trin kinh t. Mi bin ng ca kinh t x hi trong nc v th gii, nhng bin ng v chnh sch thu u c nh hng ln ti kt qu thu ngn sch nh nc hng nm. Cng vi nhng thnh tu t c trong ci cch v pht trin kinh t, t nm 1991 ti nay, thu ngn sch VN lun tng vi tc nhanh, nm sau cao hn nm trc. Thu ngn sch cao l c s quan trng Chnh ph thc hin cc mc tiu v pht trin kinh t x hi c ph duyt trong ngn hn cng nh di hn. Tnh hnh thu ngn sch nh nc t 1991 2007 c th hin trong biu sau: Thu ngn sch nh nc giai on 1991 2007 n v: t ng

Ngun: Nin gim thng k v B Ti chnh; (*) l s c tnh Biu trn y cho thy so vi nm 1991 th nm 2000, s thu ngn sch nh nc tng gp 8,55 ln. Nm 2007 so vi nm 2000 thu ngn sch nh nc tng 3,43 ln v nm 2007 so nm 1991 l tng 29,3 ln. Nh vy, sau gn 20 nm thc hin chnh sch i mi, thu

ngn sch nh nc tng gn 30 ln.

V tc tng thu NSNN, bnh qun t nm 1991 n 2007, tc tng thu bnh qun l 25,11%/nm, trong khi tng trng kinh t bnh qun l 7,76%. Tuy nhin, do tc tng trng kinh t l tnh theo gi so snh nm 1994, cn tc tng thu NSNN l tnh theo gi thc t cho nn thy r mc tng thu NSNN mt cch thc cht, cn thit phi loi tr yu t gi bng cch chuyn i s thu t gi thc t v gi so snh nm 1994. Khi , tc tng thu NSNN bnh qun t 1991 n 2007 l 18,67%/nm, gp hn 2,4 ln tc tng GDP bnh qun nm (7,76%/nm). Tnh hnh tng thu NSNN trong giai on 1991 2007 c th hin trong bng s liu sau y: Tc tng thu NSNN giai on 1991 2007 n v tnh: % Tc tng Tc tng Tc tng thu tnh chuyn thu NSNN (giGDP (gi so snh i theo gi so thc t) 1994) snh 1994) 199 1 199 2 199 3 50,82 8,08 50,82 101,18 8,70 101,18

199 4 199 5 199 6 199 7 199 8 199 9 200 0 200 1 200 2 200 3 200 4 200 5 200 6 200 7(*) 11,34 8,48 2,86 Ngun: Nin gim thng k v B Ti chnh; (*) l s c tnh Bng s liu trn y cho thy nhng nm u tin ca i mi, do h thng cc chnh sch thu ngn sch nh nc c i mi c bn, hng lot cc Lut thu c ban hnh nh: Lut thu li tc, Lut thu doanh thu, Lut thu xut khu, thu nhp khu, Lut thu tiu th c bit, Lut thu s dng t nng nghip cng vi nhng quy nh v qun l thu np ph hp c ban hnh lm cho tc tng thu tng nhanh hn nhiu so vi tc tng trng kinh t. T nm 1995 tr i, khi h thng chnh sch tng i n nh th mc tng thu NSNN dn i vo n nh. Nu ly mc t nm 1995 phn tch th thy rng tc tng trng kinh t bnh qun giai on 1995 2007 l 7,59%, trong khi tc tng thu NSNN bnh qun nm (cha loi tr yu t gi c) l 17,01% v nu loi tr yu t gi c l 9,08%, vn cao hn tc tng trng kinh t (7,59%). 28,76 8,23 20,03 13,68 8,44 5,08 25,39 7,79 15,91 22,94 7,34 15,25 19,23 7,08 14,69 14,48 6,89 12,29 15,62 6,79 11,81 7,57 4,77 1,74 11,65 5,76 2,58 4,75 8,15 -1,73 16,90 9,34 7,54 28,79 9,54 10,04 28,70 8,83 28,70

V mc ng vin thu, tnh trung bnh t 1991 2007 mc ng vin thu NSNN l 22,63% GDP. Tuy nhin, nhng nm u chuyn i v pht trin kinh t, mc ng vin thu NSNN cn tng i thp (ch t di 20%). Nhng nm (1997 2000), do b tc ng nh hng ca khng hong ti chnh tin t chu lm cho tng trng kinh t chm li, hot ng xut nhp khu b gim st c v lng cng nh v gi, hiu qu hot ng ca nn kinh t thp nn thu NSNN trong giai on ny c st gim cht t v ch t khong 19 20% GDP. iu lm cho mc ng vin thu NSNN trung bnh 10 nm 1991 2000 ch t 20,67%. Giai on 2001 2007, khi nn kinh t thot khi nhng tc ng xu ca khng hong v dn ly li c tc pht trin cao th thu NSNN cng tng ng k. Bnh qun ng vin thu NSNN so GDP giai on 2001 2008 t mc 25,42%, tng cao hn nhiu so vi 10 nm trc , c bit nm 2006 tng thu NSNN bng 28,69% so GDP. Mc ng vin thu NSNN so GDP giai on 1991 2008 n v: %

Ngun: Nin gim thng k v B Ti chnh; (*) l s c tnh Xt v c cu thu NSNN theo ng gp ca cc lnh vc cho thy, nhng khon thu c ng gp ln cho NSNN hng nm l: Thu t du th, thu xut nhp khu, thu t cc thnh phn kinh t nh nc, kinh t ngoi nh nc v kinh t c vn u t nc ngoi.

C cu cc khon thu NSNN t 1991 2007 n v tnh:%

Ngun: Nin gim thng k v B Ti chnh T s liu bng trn y cho thy, thu t du kh l khon thu c ng gp ln nht vo tng thu NSNN hng nm. Nht l nhng nm gn y (t 2003 u nm 2008), khi gi du th tng cao th khon thu ny chim ti 28 29% tng thu NSNN vo cc nm 2006 v 2007. Tuy nhin, c th nhn thy rng khon thu t du th ph thuc nhiu vo gi du trn th trng th gii cho nn y l khon thu khng vng chc. Khi gi du th gii ln cao th s c s thu cao v ngc li. Hn na trong tng lai, sn lng du th khai thc ngy cng cn kit v khi nh my lc du Dung Qut i vo hot ng th s thu v du th chc chn s c xu hng gim. Sau khon thu v du l thu v xut nhp khu. Thu xut nhp khu nc ta t lu chim t trng tng i ln (khong 18 23%) trong tng thu NSNN. c bit nm 2002 t mc trn 25% tng thu NSNN. Trong nhng nm gn y, nht l t nm 2007, khi VN chnh thc tr thnh thnh vin ca WTO th s thu thu v xut nhp khu, tiu th c bit v VAT hng nhp khu ang c xu hng gim do thc hin cc cam kt hi nhp kinh t quc t v khu vc v ct gim thu quan theo cc hip nh k kt. Mc d ct gim thu xut nhp khu th kim ngch s

tng nhiu v c s tnh thu cng tng, song mc tng ca thu do kim ngch tng khng b li c s gim thu do thu sut gim. i vi khu vc sn xut, thu t cc thnh phn kinh t nh nc, ngoi nh nc v FDI tng i n nh v ch chim khong 30 35% tng thu NSNN. Thu NSNN t khu vc kinh t nh nc vn l ni c s thu ln nht trong ba khu vc kinh t. Tuy nhin, v xu th th khon thu t khu vc kinh t ny ang c xu hng gim mnh. Nu nh nm 1991 s thu t kinh t nh nc chim ti 29,15% tng thu NSNN th nm 2006 ch l 16.45%. S st gim thu t khu vc kinh t ny c th gii thch bi mt s nguyn nhn: - Th nht, hiu qu v cht lng hot ng ca cc doanh nghip nh nc ang ngy cng suy gim, do kh nng cnh tranh ngy cng yu trc cc loi hnh doanh nghip khc mi thnh lp, c trang b cng ngh v k thut hin i hn, t chc sn xut gn nh, hp l, khoa hc hn, kh nng tm kim th trng v cht lng sn phm, dch v cung cp tt hn hn. - Th hai, khu vc doanh nghip nh nc phi thc hin cc u t, kinh doanh nhng sn phm, cung cp cc dch v do nh nc t hng hoc yu cu, c s vn ln nhng li nhun li thp hn cc d ca cc khu vc kinh t khc cho nn ng gp ca khu vc ny vo ngn sch nh nc thp i. - Th ba, trong nhng nm gn y, cc doanh nghip nh nc ang thc hin qu trnh xp xp, i mi, c phn ho nn s lng cc doanh nghip, cng ty nh nc ang b gim i, thay vo l khu vc kinh t ngoi nh nc li c tc pht trin nhanh hn. Nh vy, khi khu vc kinh t nh nc ang c xu hng gim dn v ng gp s thu cho NSNN, th khu vc kinh t ngoi quc doah v kinh t FDI l c xu hng gia tng t trng ng gp t 4-5% ln n trn 9%. Tuy nhin, mc ng gp ca mi khu vc kinh t ny cng vn cn khim tn mc di 10% tng thu NSNN. S liu ny cho thy, tim nng thu NSNN trong khu vc kinh t ngoi nh nc vn cn tng i ln, khi m GDP trong khu vc kinh t ngoi nh nc chim khong 46% tng GDP c nc (khu vc kinh t nh nc chim 36% v FDI chim 18% GDP). Vi nhng s liu v phn tch trn y cho thy, nhng kt qu v thu NSNN trong giai on 1991 2007 l tng i tt trn gc m bo cho thc hin cc nhim v chi ca Chnh ph ngy cng tng trong giai on va qua. t c thnh qu ny, trc ht phi l thnh cng ca chnh sch i mi v pht trin kinh t ca nh nc. Tng trng kinh t l c s quan trng to ngun thu vng chc. Sau , phi k n l vic khng ngng hon thin h thng chnh sch thu ph hp vi tnh hnh thc tin ca t nc v cui cng, l thnh cng ln ca ngnh ti chnh, ca s phi hp vi cc b, ngnh, cc a phng v ton th nhn dn trong

c nc cng t chc thc hin tt cc ch trng chnh sch v thu, ph, l ph v nhng quy nh v thu np ca nh nc. 2. Mt s d bo v thu ngn sch nh nc trong tng lai Vi nhng din bin ca kinh t th gii v kinh t VN nm 2008, c th d bo rng, nm 2009 v mt vi nm sau na tng trng kinh t VN cn gp nhiu kh khn, tc tng trng kh c th t mc cao nh mong mun v nh vy thu NSNN cng s khng d dng t c mc tiu nh cc nm trc bi mt s nguyn nhn sau: Trc ht, tc tng trng kinh t VN nm 2009 c th s thp hn nm 2008 do tc ng nh hng ca suy thoi kinh t th gii. Theo d bo ca IMF v mt s t chc kinh t th gii th nm 2008, tng trng kinh t ton th gii l 3,7% v nm 2009 vi mc thp hn l 2,2%. Trong , cc nc pht trin tng trng nm 2008 l 1.4% v nm 2009 l -0,3%; cc nc ang pht trin v nhng nn kinh t mi ni, tng trng nm 2008 l 6,6% v nm 2009 l 5,1%. Rt nhiu nn kinh t ln d bo c tc pht trin m nm 2009 nh: M: -0,1%; vng ERO: -0,1%; Nht: -0,2%. Trung Quc, nhng nm trc u c tc tng trng kinh t 11,5 12% th nm 2009 d bo l 8.5%. S suy gim tng trng ca kinh t th gii s lm cho kim ngch xut khu ca VN gim mnh v do vy s tc ng lm gim tng trng ca kinh t VN, mt nn kinh t vn ang hng v xut khu. Tng trng kinh t gim s ko theo s thu NSNN gim. Thu t hot ng xut nhp khu gim. Thu t hot ng xut nhp khu ph thuc vo thu xut khu v thu nhp khu. Trong , thu v nhp khu chim khong 90% v thu v xut khu ch chim khong 10% (khng k du th). i vi thu xut khu: Xut khu nm 2009 ca VN ph thuc nhiu vo th trng th gii. Khi tng trng kinh t th gii gim s lm cho cc c hi xut khu ca VN cng gim theo. C th hn, khi cc th trng ln nh: M, Nht bn, EU ang trong tnh trng suy thoi th khng th y mnh v tng kim ngch xut khu ca VN ln c. Kim ngch xut khu s gim c v lng ln v gi xut khu. Kim ngch xut khu gim s lm cho s thu v thu xut khu gim theo. i vi thu nhp khu: Thu nhp khu ph thuc vo kim ngch nhp khu v thu sut (thu nhp khu, thu tiu th c bit v thu VAT hng nhp khu). Kim ngch nhp khu hng nm VN li ph thuc nhiu vo xut khu, tiu dng v u t. Song, nm 2009 xut khu s gim do nhu cu th trng th gii thu hp, tng trng kinh t nm 2009 s kh khn hn nm 2008 nn cu tiu dng hng ho trong nc cng nh thc hin u t pht trin cng s gim lm cho kim ngch nhp khu gim. Hn na, thc hin chng trnh ct gim thu nhp khu theo cc chng trnh cam kt v hi nhp kinh t quc t s lm cho s thu v xut nhp

khu s gim mnh. Nh vy, cc yu t lin quan ti thu xut nhp khu nm 2009 u c xu hng v d bo gim s lm cho tng thu xut nhp khu gim theo. V du th. Do kinh t th gii suy thoi nn gi nhiu liu, xng, du b gim mnh. Nu nh qu III nm 2008 gi du th trn th gii ln n nh cao l 147 USD/thng th n thng 11 nm 2008 gi h xung rt thp vi mc 50 USD/thng. Khi tng trng kinh t th gii nm 2009 l thp hn nm 2008 th gi du chc chn s vn c xu hng h thp hn na. Gi du gim s lm cho kim ngch xut khu du, thu v du s gim. Ngun thu ln nht ca ngn sch nh nc l t du th gim s tc ng mnh ti gim s thu ngn sch nm 2009. V pht trin sn xut trong nc. Trong tnh trng ton b nn kinh t th gii ang suy thoi, chc chn kinh t VN cng khng th t mc tng trng cao c. Cc doanh nghip trong nc hin nay ang i mt vi vic khng c u ra cho cc sn phm ca mnh, li sut ngn hng cao nn t chc sn xut kinh doanh khng c li, hoc li thp. Ngoi ra, cc doanh nghip VN cn s phi i mt vi lng hng ho khng l, gi r t Trung Quc v cc nc khc trong khu vc trn vo do suy thoi kinh t lm cho kh nng thua l trong kinh doanh ngy cng tr nn r nt. iu lm cho vic thc hin cc ngha v thu np ngn sch ca doanh nghip ngy cng tr nn kh khn. 3. Mt s gii php nhm m bo thc hin d ton thu NSNN nm 2009 thc hin thnh cng d ton thu NSNN c ph duyt th cn thit phi t chc thc hin tt mt s gii php sau y: Mt l, hon thin h thng chnh sch v thu NSNN theo hng cc chnh sch cn tp trung tho g nhng kh khn, vng mc, to iu kin thun li cho cc doanh nghip thc hin hot ng u t, sn xut, kinh doanh. Trin khai thc hin tt cc Lut thu thu nhp doanh nghip (sa i), Lut thu gi tr gia tng (sa i), Lut thu thu nhp c nhn vi nhiu u i hn nhm khuyn khch, thc y kinh t tng trng. Hai l, t chc tt cng tc qun l thu. Trin khai thc hin c hiu qu lut qun l thu v cc vn bn hng dn ca Chnh ph, ca B Ti chnh. Tng cng cng tc kim tra, kim sot vic k khai thu ca cc t chc, c nhn, pht hin ngay cc trng hp k khai khng ng, khng s thu phi np c cc bin php chn chnh kp thi. y mnh x l dt im cc khon n ng thu. Chn chnh cng tc hon thu, y mnh kim tra, pht hin v x l kp thi cc trng hp vi phm php lut v thu NSNN. Gim st cht ch vic r sot, bi b mt s quy nh v ph, l ph, huy ng ng gp ca nhn dn khng ng quy nh cc cp, cc ngnh v cc a phng.

Ba l, tch cc huy ng cc ngun lc cho u t pht trin kinh t x hi, trong tp trung u tin u t pht trin nng nghip, nng thn; pht trin cc cng trnh v c s h tng, tp trung ngun lc thc hin cng tc xa i gim ngho, thc hin tt cc chnh sch an sinh x hi. D kin nm 2009 s pht hnh tri phiu chnh ph khong 36.000 t ng u t cc cng trnh v giao thng, thu li, kin c ho cc trng, lp hc v u t xy dng, nng cp cc bnh vin tuyn huyn, . Bn l, hon thin th ch kinh t th trng, pht trin ng b cc th trng, y mnh vic thc hin qun l gi c theo nguyn tc th trng c s qun l iu tit ca Nh nc, m bo hi ha gia li ch ca Nh nc, doanh nghip v cc i tng th hng; gp phn xa bao cp trn lan, chng bun lu, khuyn khch thc hnh tit kim. Nm l, y mnh vic sp xp, c phn ha cc doanh nghip nh nc, cc Tp on, Tng cng ty nh nc theo k hoch c Th tng Chnh ph ph duyt. ng thi, m rng cc hnh thc chuyn i s hu khc nhm nng cao hiu qu v nng lc cnh tranh ca cc doanh nghip nh nc. C c ch gim st ti chnh cht ch i vi cc tp on kinh t, tng cng ty nh nc, nht l nh hng u t v cc chng trnh, d n s dng vn ln. Su l, p dng linh hot chnh sch tin t, t gi nhm khuyn khch ti a tng kim ngch xut khu, m rng th trng tng sn xut trong nc nht l i vi mt s mt hng c th mnh nh lng thc, thc phm v hng tiu dng thit yu, tng ngun thu cho NSNN. Ngoi ra, cc gii php ti chnh cn c phi hp cht ch vi vic thc hin nhng gii php, chnh sch trong cc lnh vc khc c nu trong Ngh quyt 10/2008/NQ-CP ca Chnh ph ngy 14/4/2008 v vic kim ch lm pht, n nh kinh t v m, bo m an sinh x hi v tng trng bn vng m bo thc hin thnh cng mc tiu thu NSNN nm 2009 c ph duyt. Cc gii php qun l v s dng ngn sch nh nc trong iu kin suy thoi kinh t ton cu - Quch c Php PGS, TS, Vin trng Vin Khoa hc Ti chnh (Ngy: 03-07-2009) TCCS - Trong tnh hnh khng hong ti chnh ton cu hin nay, cn iu hnh chnh sch ti chnh linh hot nhm gp phn n nh kinh t v m, to iu kn cho hat ng sn xut kinh doanh pht trin, y mnh xut khu. iu quan trng l kim sot cht ch chi tiu, thc hin tt gi kch cu u t v tiu dng vo nhng

d n c hiu qu, ch ng ngn nga suy gim kinh t, kim ch bi chi ngn sch nh nc.

Xa hoi va ngan sach nha nuoc nam 2007

1 - Nm 2008, nhim v ngn sch nh nc c trin khai thc hin trong bi cnh nn kinh t gp nhiu kh khn v thch thc ln: Khng hong ti chnh ti cc nn kinh t ln, c bit l M, nh hng ln ti kinh t ton cu; gi du th, gi nguyn liu c bn, lng thc v thc phm trn th trng bin ng phc tp; sn xut kinh doanh trong nc gp nhiu kh khn; th trng chng khon, th trng bt ng sn hot ng thiu n nh; lm pht mc cao cng vi nhng tc ng ca thin tai, dch bnh lm i sng nhn dn gp nhiu kh khn... iu chnh chnh sch thu hp l, ph hp vi cc cam kt quc t, nhm hn ch nhp khu cc mt hng tiu dng khng thit yu. Tip tc r sot bi b mt s loi ph, l ph v cc khon huy ng khc gim gnh nng ng gp ca nhn dn. Bn cnh nhng yu t khng thun li, cng c nhng yu t tch cc, l tnh hnh chnh tr trong nc tip tc n nh, th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha tng bc c hon thin; thu ht vn u t nc ngoi tng cao... Trong

bi cnh sn xut kinh doanh nc ta gp nhiu khkhn, gi c tng cao, nhng vic iu hnh ngn sch nm 2008 t c kt qu tch cc: Tng thu ngn sch nh nc t 23,5%, tng 16,3% so vi nm 2007; mc bi chi bng 4,7% GDP, bo m mc tiu Quc hi cho php (5% GDP); d n chnh ph bng 33,5% GDP, d n ngoi nc ca quc gia bng 27,2 % GDP. Vic iu hnh chi ngn sch nh nc c thc hin theo hng tht cht, ng thi dnh ngun lc tp trung gii quyt vn an sinh x hi, tip tc tng tch ly t ni b nn kinh t cho u t pht trin, gp phn pht trin kinh t - x hi bn vng. Trong iu hnh d ton ngn sch nh nc, trin khai vn u t xy dng c bn, c vn t ngn sch nh nc v ngun tri phiu chnh ph cn chm. Qun l chi ngn sch nh nc c cng c, tng cng thanh tra kim sot cht ch chi tiu nhng vn cn tnh trng lng ph, km hiu qu. Vic iu hnh thu, chi ngn sch nh nc cng gn cht vi thc hin mc tiu n nh kinh t v m, kim sot lm pht, bo m an sinh x hi v tng trng bn vng. C th l: - Chnh sch thu, ph nc ta nm 2008 c iu chnh theo hng khuyn khch xut khu sn phm qua ch bin, hn ch xut khu nguyn liu v khong sn th; tng cng kim sot nhp khu hng ha khng thit yu, gim nhp siu trong khun kh ph hp vi cc cam kt WTO; tip tc r sot bi b mt s loi ph, l ph v cc khon huy ng khc gim gnh nng ng gp ca nhn dn, nht l nng dn; ko di, gin thi hn np thu h tr cc n v sn xut kinh doanh hot ng ch bin xut khu khc phc kh khn, tip tc pht trin sn xut, y mnh xut khu. - Cng tc iu hnh gi gp phn tch cc kim ch lm pht. Su thng u nm 2008, Chnh ph ch o khng tng gi cc mt hng: xng, du, in, than, thp, ximng, giy, phn bn, thuc cha bnh, nc sch... T cui thng 7-2008, cn c vo kt qu kim ch lm pht v iu kin th trng, i vi mt s hng ha dch v

quan trng nh xng, du tng bc iu hnh gi theo nguyn tc th trng c s qun l ca Nh nc. Vic iu chnh gi thc hin theo nguyn tc bo m hi ha li ch ca Nh nc, nhn dn v doanh nghip, gp phn chng bun lu, khuyn khch s dng tit kim; ng thi thc hin h tr trc tip cho cc i tng g p kh khn khi Nh nc iu chnh gi. Bn cnh nhng mt u im nu trn, cng tc ti chnh - ngn sch nm 2008 vn cn nhng kh khn, tn ti: - Thu ngn sch tuy tng, nhng cha vng chc, ch yu l do gi du th v thu xut nhp khu. Thc hin quy nh Lut Qun l thu, cng tc thu hi n ng thu, chng tht thu thu c trin khai quyt lit v bc u c chuyn bin tch cc. Tuy nhin, tnh trng n ng thu cn ln, mt mt, do cng tc qun l cn nhiu hn ch, bt cp; mt khc, do tho g kh khn cho sn xut, Chnh ph gin thi gian np thu cho cc doanh nghip trong 6 thng. - Thu ngn sch nh nc nhng thng cui nm c chiu hng gim do sn xut kinh doanh gp nhiu kh khn. ng ch l trong 5 thng u nm, tc thu bnh qun tng 44% so vi cng k nm 2007, nhng t thng 6 n cui nm 2008 tc trung bnh gim xung di 20%. - Cc b, ngnh, a phng bm st iu hnh d ton ngn sch nh nc c giao nhng trin khai vn u t xy dng c bn, c t ngun vn ngn sch nh nc v ngun vn tri phiu chnh ph cn chm. Qun l chi tiu ngn sch nh nc tuy c cng c, tng cng thanh tra, kim sot cht ch chi tiu, nhng vn cn tnh trng lng ph, km hiu qu trong vic thc hin tit kim chi ngn sch nh nc. D bo nm 2009, tnh hnh kinh t, ti chnh v chnh tr th gii vn din bin phc tp, khng hong ti chnh v suy thoi kinh t ton cu vn lan rng. Nhng tc ng tiu cc ca khng hong ti chnh th gii s nh hng n nn kinh t nc ta, ti sn xut kinh doanh v i sng ca nhn dn; t nh hng ti kh nng thu v to p lc tng chi ngn sch nh nc. Nhu cu chi ngn sch nh nc cho pht trin cc s nghip kinh t - x hi, ci cch tin lng, an sinh x hi t ra cp bch.

Mc tiu ca nm 2009 l: Bo m mc ng vin ngn sch nh nc tch cc; c cu li chi ngn sch nh nc, u tin chi cho con ngi v an sinh x hi, kim sot cht ch chi tiu, gim dn bi chi ngn sch nh nc, gp phn tip tc kim ch v gim dn lm pht, ch ng ngn nga suy gim kinh t, n nh kinh t v m, bo m tng trng kinh t vi tc tng hp l v bn vng. Nhim v ti chnh ngn sch nm 2009:

Tip tc pht hnh tri phiu chnh ph u t cc cng trnh giao thng, thy li, kin c cc trng hc, lp hc v u t xy dng, nng cp bnh vin tuyn huyn. Cc a phng chun b cc iu kin trin khai cc ngun vn c hiu qu; trc ht l m rng xy dng mng li giao thng phc v cho lu thng hng ha thng sut. - Tip tc ci cch h thng php lut v thu ngn sch mc hp l, tch cc; to iu kin cho cc doanh nghip tng tch t m rng sn xut, i mi cng ngh, nng cao hiu qu sn xut kinh doanh. - C cu li ngn sch nh nc trn c s tng t trng u t cho pht trin con ngi, ng thi y mnh x hi ha, huy ng ti a ngun lc trong nc v nc ngoi tng u t . - y mnh trin khai cc chnh sch an sinh x hi v iu chnh tin lng; bo v mi trng, u t cho nng nghip, nng thn, cc vng kh khn,... theo cc ngh quyt ca ng v Quc hi; bo m thc hin cc nhim v an ninh, quc phng. - Thc hin tit kim chi tiu, phn u gim dn bi chi ngn sch nh nc. 2 - Trong tnh hnh suy thoi kinh t ton cu hin nay, qun l v s dng hp l ngn sch nh nc c tc dng v cng quan trng, s gp phn kim ch lm pht, chng suy gim kinh t, kch cu u t v tiu dng, gp phn n nh kinh t v m. Bi vy, trong nhng nm cn li ca k hoch 5 nm ( 2006 - 2010), theo chng ti, cn tng cng cc gii php sau: Mt l, tp trung tho g nhng kh khn vng mc, to iu kin cho cc doanh nghip y mnh hot ng u t, sn xut, kinh doanh v xut khu. Trin khai

thc hin tt Lut Thu thu nhp doanh nghip (sa i), Lut Thu gi tr gia tng (sa i), Lut Thu thu nhp c nhn nhm khuyn khch sn xut, kinh doanh pht trin. T chc trin khai c hiu qu Lut Qun l thu v cc vn bn hng dn ca Chnh ph, ca B Ti chnh; phi hp cht ch theo di, kim tra, kim sot vic k khai ca cc t chc, c nhn, pht hin cc trng hp k khai khng ng, khng s thu phi np c cc bin php chn chnh kp thi. Tp trung x l dt im cc khon n ng thu. Tip tc r sot, bi b mt s quy nh v ph, l ph, huy ng ng gp ca nhn dn theo Ch th s 24/2007/CT-TTg ngy 01-11-2007 ca Th tng Chnh ph. y mnh ci cch hnh chnh, n gin ha th tc, trin khai thc hin tt c ch "mt du - mt ca" trong vic x l cc cng vic c lin quan n doanh nghip, nh u t v ngi dn. Tng cng thanh tra bn lnh vc trng tm l: u t xy dng c bn, qun l s dng t ai, qun l thu - chi ngn sch nh nc v qun l ti sn cng m d lun v nhn dn quan tm. Hai l, thc hin chi tiu trong d ton c giao, ct gim nhng khon chi mua sm cha cn thit, cc khon chi tip khch, hi ngh, t chc l hi; trit tit kim nng lng, phng tin. Tip tc r sot vn u t cho tng d n, cng trnh u t xy dng c bn, tp trung vn u t cho cc d n, cng trnh c hiu qu, c kh nng hon thnh v sm a vo s dng trong nm 2009, u nm 2010. Hin nay, khng hong ti chnh th gii lan rng n nhiu nc, k c nc ta. Ngy 2-4-2009, ti Lun n (Anh), Hi ngh thng nh G20 gm 7 nc cng nghip pht trin v cc nc ang pht trin mi ni ln nh Trung Quc, n , Bra-xin... a ra gi cu tr kinh t khng l l 1.000 t USD ci t h thng ti chnh ngn hng trong khng hong ti chnh ton cu hin nay. i vi nc ta, tc ng ca cuc khng hong ny ang lm ngun thu ngn sch gim; do vy, tng cp, tng ngnh, tng a phng v c s cn ch ng phng n ct gim chi tng ng v trnh cp c thm quyn quyt nh theo ng Lut Ngn sch nh nc. Ba l, tp trung huy ng ti a cc ngun lc cho u t pht trin kinh t - x hi, trong tp trung u tin u t cho pht trin nng nghip, nng thn; tp trung ngun lc thc hin cng tc xa i, gim ngho, cc chnh sch an sinh x hi. Nm 2009, tip tc pht hnh tri phiu chnh ph u t cc cng trnh giao thng, thy li, kin c ha cc trng hc, nng cp cc bnh vin tuyn huyn theo cc ngh quyt ca Quc hi. Do vy, cc a phng cn chun b cc iu kin trin

khai cc ngun vn c hiu qu. u tin u t pht trin kt cu h tng nng thn, trc mt l xy dng v m rng mng li giao thng nhm kt ni vng nng thn vi cc th, khu tp trung to iu kin lu thng hng ha, gp phn xa i, gim ngho. Bn l, tp trung ch o ci cch khu vc s nghip cng lp. Khn trng sa i, iu chnh cc khon thu s nghip theo hng tnh , tnh ng chi ph to iu kin v c ch cc hot ng s nghip chuyn sang hch ton thu, chi; i mi phng thc chi ngn sch cho lnh vc s nghip, ngn sch nh nc bo m chi cho cc i tng ngho, tr em, ngi c cng, gia nh chnh sch, to iu kin cho mi ngi dn c tip cn vi cc dch v cng, nht l dch v thit yu. Tip tc thc hin cc gii php y mnh x hi ha, ku gi, thu ht cc thnh phn kinh t, k c cc nh u t nc ngoi tham gia u t cung ng dch v cng nhm p ng yu cu i mi v hi nhp kinh t th gii. R sot, sa i, b sung v ban hnh cc chnh sch an sinh x hi theo hng tng mc h tr t ngn sch trung ng cho ngn sch a phng sao cho ph hp hn vi tnh hnh thc t v kh nng ca ngn sch nh nc. Nm l, hon thin th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, pht trin ng b cc th trng, y mnh vic qun l gi c theo nguyn tc th trng. Hon thin khung php l v chnh sch pht trin th trng ti chnh v dch v ti chnh lnh mnh v n nh. Tng cng cng tc gim st kp thi pht hin, x l ri ro hot ng ca ngn hng, chng khon; nng cao tnh minh bch ca th trng. Tip tc iu chnh gi theo l trnh i vi cc loi hng ha v dch v m Nh nc cn nh gi (in, than, nc sinh hot, v my bay...) theo hng ph hp vi nguyn tc th trng, c s qun l ca Nh nc, bo m hi ha gia li ch ca Nh nc, doanh nghip v cc i tng th hng; gp phn xa bao cp trn lan, chng bun lu, khuyn khch thc hnh tit kim. Thc hin h tr cho cc doanh nghip va v nh pht trin sn xut kinh doanh thng qua cc knh tn dng, thng tin thng mi v u t, chuyn giao cng ngh. Tng cng thu ht cc d n c vn u t trc tip nc ngoi vo Vit Nam v nng cao tin gii ngn, hn ch ti a cc tiu cc pht sinh. Su l, y mnh sp xp, c phn ha cc doanh nghip nh nc, cc tp on, tng cng ty nh nc theo k hoch c Th tng Chnh ph ph duyt. M rng cc hnh thc chuyn i khc nhau nhm nng cao hiu qu cnh tranh ca cc

doanh nghip nh nc. C c ch gim st ti chnh cht ch i vi cc tp on kinh t, tng cng ty nh nc. Yu cu cc doanh nghip nh nc, nht l cc tp on, tng cng ty ln tp trung u t vo cc ngnh, lnh vc sn xut kinh doanh ch yu pht huy li th kinh doanh, tit kim ti a chi ph, nng cao hiu qu u t v sc cnh tranh ca doanh nghip. B sung c ch, chnh sch ngn nga tht thot ti sn nh nc, chnh sch bn c phiu cho ngi lao ng ti doanh nghip trong qu trnh c phn ha v i mi c ch qun l doanh nghip c vn nh nc sau c phn ha. By l, tip tc thc hnh tit kim, chng lng ph v phng, chng tham nhng, c th l: qun l s dng ngn sch nh nc; s dng t ai; cc d n u t s dng ngn sch nh nc hoc c ngun gc t ngn sch nh nc; qun l s dng tr s lm vic, nh cng v, cng trnh phc li cng cng; qun l cc ngun vin tr, ti tr nc ngoi; mua sm cc trang thit b, phng tin i li; qun l s dng vn v ti sn ti cng ty nh nc. Tng cng cng tc thanh tra, kim tra, gim st ti chnh trong lnh vc qun l ngn sch nh nc, bo m vic s dng vn ngn sch nh nc tit kim, hiu qu, ng mc ch. Cng khai kt qu thanh tra, kim tra, kim ton v kt qu x l nhm to nin tin i vi cng chng.

(CSVN) Theo B Tai chinh, tng thu ngn sach nha nc (NSNN) trong thng 7 c t 33.840 t ng, tng gn 5.000 t ng so vi thang 6. y l kt qu tch cc trong iu kin kinh t pht trin khng thun li, phi thc hin nhiu gii php u i v chnh sch thu kch thch kinh t, ngn chn suy gim v duy tr tng trng kinh t.

C th, trong thng 7, ong gop cho s tng kha cua thu NSNN la s gia tng s thu ni a (tng trn 3.000 t ng) v thu ngn sch t hot ng xut nhp khu (tng khong 1.800 t ng). Theo B Tai chinh, nguyn nhn cua vic tng thu nay la do nn kinh t c du hiu phc hi, nhiu hot ng sn xut - kinh doanh ch cht trong thng 7 u tng so vi thng trc, trong sn xut cng nghip tng 2,3%, kim ngch xut nhp khu cng tng so vi thng 6. Thng 7 l thng k khai np thu thu nhp doanh nghip ca qu II/2009, ng thi cng l thi im truy np s thu thu nhp doanh nghip qu IV/2008 c gin hon theo ch trng ca Chnh ph (c tnh s thu thu nhp doanh nghip pht sinh trong thng 7 tng khong 4.000 t ng so vi thng trc). Ring v thu du th, gi du th thng 7 trn th trng th gii gim nh so vi thng 6, bnh qun ch t 64 USD/thng. Do c tr trong thanh ton nn gi du tnh thu NSNN thng 7 c t 67 USD/thng. Tng thu NSNN 7 thng u nm 2009 c t 222.120 t ng, t 57,0% d ton nm, gim 10% so vi cng k nm 2008; trong thu ni a c t 59,1% d ton, gim 2,8% so vi cng k; thu t du th c t 48% d ton, gim 37,2% so vi cng k; thu cn i ngn sch t hot ng xut nhp khu t 57,5% d ton, gim 5,7% so vi cng k. Theo bo co nhanh ca cc a phng, c n ht thng 7/2009 c 29/63 a phng thu t trn 65% d ton (Hu Giang, Ho Bnh, ng Thp, Kon Tum...), tuy nhin cng cn mt s a phng thu t di 50% d ton (Qung Ngi, C Mau, Vnh Phc, Bnh Phc, Bnh Thun...) B Tai chinh cho bit, xt v tin thc hin d ton, s thu 7 thng u nm nay tuy thp hn cng k nm 2008 (t 73,1%), song vn mc kh so vi nhng nm gn y (nm 2006 t 56,5%, nm 2007 t 55,0%). y l kt qu tch cc trong iu kin kinh t pht trin khng thun li, phi thc hin nhiu gii php u i v chnh sch thu kch thch kinh t, ngn chn suy gim v duy tr tng trng kinh t. Kt qu ny th hin quyt tm v n lc ln ca c h thng chnh tr, cc ngnh, cc cp v cc c quan chc nng lin quan. Tng chi NSNN thc hin thng 7 c 39.340 t ng; lu k chi 7 thng t 264.820 t ng, bng 53,9% d ton, tng 3,2% so vi cng k nm 2008. Trong , chi u t pht trin thc hin thng 7 c t 8.190 t ng. Lu k chi 7 thng t 61.675 t ng, bng 54,7% d ton, tng 10,5% so cng k nm 2008; ring chi u t XDCB c t 53,7% d ton, tng 10% so vi cng k 2008; Chi pht trin s nghip kinh t - x hi v qun l nh nc (bao gm c chi ci cch

tin lng): thc hin thng 7 c 26.840 t ng, lu k chi 7 thng t 169.045 t ng, bng 55,3% d ton nm, tng 11,5% so vi cng k 2008. NSNN m bo chi kp thi, y cc khon chi theo tin thc hin v d ton c duyt, p ng cc nhim v chnh tr, kinh t, quc phng, an ninh v cc nhim v mi pht sinh, nh: chi chng hn, cu i v khc phc hu qu hn hn, phng chng dch bnh, bo m an sinh x hi. Cng b cng khai s liu d ton ngn sch nm 2010 05/04/2010 GMT+7 Ngy 09 thng 02 nm 2010, UBND Qun 1 ban hnh quyt nh s 280/Q-UBND v vic cng b cng khai s liu d ton ngn sch nm 2010. Theo , quyt nh trn gm cc ni dung sau: - Cn i d ton ngn sch qun nm 2010 (mu s 21/CKTC-NSH). - Cn i d ton ngn sch cp qun v ngn sch cc phng nm 2010 (mu s 22/CKTC-NSH). - D ton thu ngn sch nh nc trn a bn qun nm 2010 (mu s 23/CKTCNSH). - D ton chi ngn sch cp qun nm 2010 (mu s 24/CKTC-NSH) - D ton chi ngn sch cp qun nm 2010 (mu s 25/CKTC-NSH) - D ton chi ngn sch cho cc chng trnh mc tiu quc gia v cc mc tiu nhim v khc do cp qun thc hin nm 2010 (mu s 28/CKTC-NSH) - T l phn trm (%) phn chia gia ngn sch cp thnh ph, cp qun, cp phng c Hi ng nhn dn thnh ph quyt nh thi k n nh ngn sch th hai (nm 2007 2010 theo mu s 29/CKTC-NSH) - T l phn trm (%) phn chia cc khon thu cho ngn sch tng phng c Hi ng nhn dn cp thnh ph quyt nh thi k n nh ngn sch th hai nm 2007 - 2010 (mu s 30/CKTC-NSH) - D ton thu chi ngn sch phng nm 2010 (mu s 31/CKTC-NSH) - D ton chi ngn sch cp qun cho tng c quan n v thuc cp qun nm 2010 (mu s 26/CKTC-NSH). Cng b cng khai s liu quyt ton ngn sch nm 2008 30/11/2009 GMT+7

Ngy 25 thng 09 nm 2009, UBND Qun 1 ban hnh quyt nh s 2893/Q-UBND v vic cng b cng khai s liu quyt ton ngn sch nm 2008. Theo , quyt nh trn gm cc ni dung sau: - Cn i quyt ton ngn sch qun nm 2008 (mu s 21/CKTCNSH) - Cn i quyt ton ngn sch cp qun v ngn sch cc phng nm 2008 (mu s 22/CKTC-NSH) - Quyt ton thu ngn sch nh nc trn a bn qun nm 2008 (mu s 23/CKTC-NSH) - Quyt ton chi ngn sch cp qun nm 2008 (mu s 24/CKTC-NSH) - Quyt ton chi ngn sch cp qun nm 2008 (mu s 25/CKTC-NSH) - Quyt ton chi ngn sch cp qun cho tng c lnh vc nm 2008 (mu s 26/CKTC-NSH) - Quyt ton chi xy dng c bn ca ngn sch cp qun nm 2008 (mu s 27/ CKTC-NSH) - Quyt ton chi ngn sch cho cc d n, chng trnh mc tiu quc gia v cc mc tiu nhim v khc do cp qun thc hin nm 2008 (mu s 28/CKTC-NSH) - T l phn trm (%) phn chia cc khon thu gia ngn sch cp thnh ph, cp qun, cp phng c Hi ng nhn dn thnh ph quyt nh thi k n nh ngn sch th hai (nm 2007 2010 theo mu s 29/CKTC-NSH) - T l phn trm (%) phn chia cc khon thu cho ngn sch tng phng c Hi ng nhn dn cp thnh ph quyt nh thi k n nh ngn sch th hai nm 2007 - 2010 (mu s 30/CKTC-NSH) - Quyt ton thu chi ngn sch ca 10 phng nm 2008 (mu s 31/CKTC-NSH Ngy 24 thng 12 nm 2008 B Ti chnh ra Thng t s 128/2008/TT-BTC hng dn thu v qun l cc khon thu ngn sch nh nc qua Kho bc Nh nc. Theo , B Ti chnh hng dn cc quy nh chung nh sau: Cc t chc, c nhn, k c cc t chc, c nhn nc ngoi hot ng trn lnh th nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam c trch nhim v ngha v np y

, ng hn cc khon thu, ph, l ph v cc khon phi np khc vo ngn sch nh nc (NSNN) theo quy nh ca php lut. C quan Thu, Hi quan v cc c quan khc c Chnh ph, B Ti chnh giao nhim v t chc thu NSNN (sau y gi chung l c quan thu) c trch nhim phi hp vi Kho bc Nh nc (KBNN) t chc thu v qun l cc khon thu NSNN, thng xuyn kim tra, n c cc i tng thc hin ngha v np NSNN y , kp thi. V nguyn tc, cc khon thu NSNN c np qua ngn hng hoc np trc tip ti KBNN, trng hp ti cc a bn c kh khn trong vic np qua ngn hng hoc np ti KBNN th c quan thu c trc tip thu, hoc u nhim cho t chc, c nhn thu tin mt t ngi np, sau phi np y , kp thi vo KBNN theo quy nh. Tt c cc khon thu NSNN c hch ton bng ng Vit Nam, chi tit theo nin ngn sch, cp ngn sch v mc lc NSNN. Cc khon thu NSNN bng ngoi t c quy i ra ng Vit Nam theo t gi hch ton ngoi t do B Ti chnh cng b hng thng ti thi im hch ton. Cc khon thu NSNN bng hin vt, bng ngy cng lao ng c quy i ra ng Vit Nam theo gi hin vt, gi ngy cng lao ng c c quan nh nc c thm quyn quy nh ti thi im pht sinh hch ton thu NSNN. Cc khon thu NSNN c phn chia cho ngn sch cc cp theo ng t l phn trm (%) do U ban thng v Quc hi, Hi ng nhn dn cp tnh quyt nh. Cc khon thu khng ng ch phi c hon tr cho i tng np. Cc khon thu tp trung vo NSNN nhng c min gim hoc hon tr, th KBNN hon tr cho cc i tng np theo quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn. Quy trnh, th tc, cc h s cn thit khi thu, np, min, gim, hon tr cc khon thu NSNN phi c thng bo v nim yt cng khai ti c quan thu v KBNN ni giao dch trc tip vi i tng np. V nhim v, quyn hn ca cc c quan trong vic t chc thu ngn sch Nh nc, gm: C quan thu: - Lp k hoch thu: cn c nhim v thu c nm c giao, nhim v thu hng qu do c quan thu cp trn thng bo, s k khai thu v d kin cc khon phi np NSNN, c quan thu (ni trc tip qun l ngi np thu) lp k hoch thu thuc phm vi qun l, chi tit theo tng a bn, loi hnh doanh nghip, h kinh doanh..., thi hn np, phn loi theo hnh thc np ti c quan thu hoc np trc tip vo

KBNN (hoc qua ngn hng). nh k hng qu, c quan thu lp k hoch thu qu (c chia ra thng), gi KBNN ng cp lp k hoch phi hp t chc thu ngn sch. Thi gian gi k hoch thu hng qu do cc c quan thu v KBNN thng nht quy nh tu theo iu kin c th ti tng a bn; - T chc thu, np: - T chc vic nhn chng t thu ti KBNN thng xuyn hng ngy; - Kim tra h s ngh hon tr thu ca ngi np thu, lm th tc hon tr cc khon thu cho ngi c hon tr kp thi theo quy nh; - Qun tr v m bo h thng thng tin hot ng lin tc phc v cho vic trao i thng tin. Cp nht kp thi thng tin thu NSNN do n v mnh qun l vo c s d liu thu NSNN, phi hp vi cc c quan lin quan xy dng h thng truyn d liu, khai thc, bo mt thng tin; - C quan thu gi bn ng k mu du, ch k cho KBNN ni thc hin hon tr i chiu trong ln u ra quyt nh hon thu ti KBNN , trng hp c thay i mu du, ch k th gi bn ng k mu du, ch k mi. Kho bc Nh nc: - T chc thu ngn sch: - Thc hin hon tr cc khon thu NSNN theo quyt nh ca c quan c thm quyn; - KBNN phi hp xy dng h thng truyn d liu m bo tnh bo mt v an ton s dng d liu in t thay cho bo co bng giy. Phi hp vi c quan ti chnh m bo h thng thng tin hot ng lin tc phc v cho vic trao i thng tin. Cc Tin hc v Thng k ti chnh: - m bo c s h tng mng, my ch phc v cho trao i thng tin; ng thi, duy tr h thng kt ni thng xuyn t Trung tm trao i ti trung ng ti cc n v trong ngnh ti chnh thc hin thu NSNN; - Phi hp vi cc n v lin quan theo di v x l qu trnh trao i thng tin qua Trung tm trao i ti trung ng. Qun l danh mc dng chung phc v cho h thng thng tin hot ng lin tc phc v cho vic trao i thng tin. C quan ti chnh:

C quan ti chnh tham gia quy trnh hin i ha thu NSNN l S Ti chnh, Phng Ti chnh v c quan ti chnh cp x. Cc c quan ny c trch nhim: - Phi hp vi c quan thu, KBNN trong vic thu v qun l cc khon thu NSNN; n c cc i tng thuc phm vi qun l np y , kp thi cc khon thu NSNN vo KBNN; - Phi hp vi KBNN m bo hch ton y , chnh xc, ng mc lc NSNN v t l phn chia cho ngn sch cc cp; r sot, i chiu cc khon thu ngn sch do c quan ti chnh trc tip qun l; - Thm nh bo co quyt ton thu NSNN ca ngn sch cp di; tng hp v lp bo co quyt ton thu NSNN thuc phm vi qun l theo ch quy nh; T chc, c nhn c ngha v np NSNN: - K khai v np y cc khon phi np NSNN theo ng ch ; thc hin ng quy trnh, th tc np NSNN, lp chng t np tin y ni dung, theo ng mu v s lin quy nh; phi hp vi cc c quan lin quan x l cc vn pht sinh n khon np NSNN; - C quyn khiu ni cc vn vi phm ch thu np NSNN ca cc c quan chc nng; - C quyn ngh c quan thu lm th tc hon tr cc khon thu theo quy nh. Ngn hng ni ngi np thu m ti khon: - Ngn hng c trch nhim lp chng t y ni dung thng tin do ngi np thu cung cp, theo ng ni dung, mu biu do B Ti chnh quy nh; trch tin trn ti khon theo yu cu ca ngi np thu chuyn tin vo ti khon ca KBNN np NSNN v gi chng t cho KBNN ngay trong ngy lm vic, hoc chm nht vo u gi ca ngy lm vic tip theo; - Thc hin trch ti khon tin gi ca ngi np thu theo lnh thu ca c quan thu np NSNN (hoc np vo ti khon tm thu, tm gi ca c quan thu i vi cc khon c php hch ton vo ti khon tm thu, tm gi trc khi np NSNN) theo quy nh ti iu 114 Lut Qun l thu v iu 46 Ngh nh s 60/2003/N-CP ngy 06/6/2003; - T chc hng dn ngi np, thc hin thu tin t ngi np thu thu, ph, l ph v cc khon thu khc vo ti khon ca KBNN; t chc cung ng dch v thanh

ton cho ngi np thu np tin vo ti khon ca KBNN thun tin, nhanh chng theo tho thun gia h thng KBNN v ngn hng; - Phi hp vi ngi np v cc c quan lin quan x l cc vn pht sinh lin quan n khon thu, np. Ngn hng ch ng t chc vic thu thu qua ATM v c thu ph cung cp dch v theo quy nh hin hnh.

Thm ht ngn sch v gnh nng tng trng D tng thu trong my nm gn y, nhng ngn sch nh nc ch p ng khong 60% nhu cu chi cn thit ti thiu Mc bi chi ny, nu c Quc hi thng qua, s ln u tin vt qua s chi cho u t pht trin mc 112,8 ngn t ng trong nm nay. Tuy vy, mc bi chi ln n 8% GDP ang mang li nhng quan ngi su sc v n nh kinh t v m trong trung hn. Mc bi chi ny s tng ng vi 144,8 ngn t ng (khong 8,5 t USD, vi t gi l 17.000 VND/USD), cn c trn mc bi chi c Quc hi thng qua l 87,3 ngn t ng (khong 5,1 t USD) tng ng vi 4,82% GDP. Nh vy, mc thm ht ny l trm trng nht trong vng nhiu nm qua, so vi cc mc thm ht 66,2 ngn t ng (nm 2008), 56,5 ngn t ng (nm 2007), 48,5 ngn t ng (nm 2006) v 40,7 ngn t ng (nm 2005), theo cc b Ti chnh v K hoch v u t (xem biu ) Nhng thng k trn cho thy, thm ht ngn sch ca nm 2009 s vt qu mc thm ht trung bnh 5% GDP hng nm, t u thi k k hoch 5 nm n nay. y l mt t l qu cao, dn n ri ro ln v kh nng tr n trong tng lai, mt quan chc ca b K hoch v u t tha nhn.

Cu hi t ra l, v sao phi a mc bi chi ln n 8% GDP cho nm nay, v liu n c qu i so vi kh nng chu ng ca nn kinh t? Chng ti thy rng, nu trng hp ta gim chi, th s nh hng rt ln n cc hot ng ca Nh nc, c bit l chnh sch an sinh x hi, th trng b Ti chnh Nguyn Cng Nghip ni trn Thi bo Kinh t Vit Nam. Gii thch ny xut pht t quan ngi ngun thu ngn sch s co li do suy gim t cc ngun du th (vn chim ti 25% thu ngn sch), gin thu thu thu nhp c nhn, gin v gim thu thu nhp doanh nghip, gim 50% thu VAT Mc suy gim ca cc ngun ny, theo b trng Ti chnh V Vn Ninh ti phin hp giao ban ca Chnh ph, s vo khong 12.000 t ng. iu ny c ngha l, tng thu cn i ngn sch nm nay d kin s cn 377,9 ngn t ng, thay v 389,9 ngn t ng nh cam kt vi Quc hi trc y; v s thp hn nhiu so vi d ton chi 491,3 ngn t ng cho nm 2009. L gii vic thm ht ngn sch lun tng cao, mt quan chc ca b K hoch v u t ni, d tng thu trong my nm gn y, nhng ngn sch nh nc ch p ng khong 60% nhu cu chi cn thit ti thiu. Thng thng, thm ht ngn sch c ti tr bi cc ngun vay trong v ngoi nc di hnh thc pht hnh tri phiu Chnh ph. Trong ng thi ng h xut tng bi chi ngn sch ca Chnh ph, Quc hi d kin cho php pht hnh tri phiu Chnh ph nm nay ln n 64 ngn t ng trong k hp thng 5 ti, tng gn gp i so vi k hoch 36 ngn t ng thng qua cui nm ngoi. Nhng bc i ny khin cc nh ti tr chnh ca Vit Nam e ngi. B p thm ht ngn sch bng ngun vn trong nc s lm tng lng cung tin, hoc hn ch u t t nhn, hoc c hai iu ny; v trong trung hn, c th lm tng lm pht v gy cn tr i vi tng trng, ng Konishi, gim c ADB ti Vit Nam ni. ADB cho rng, thm ht ngn sch ca Vit Nam, thm ch ln ti 9,8% GDP (gn 9,3 t USD) trong nm 2009. ng Konishi cnh bo, chnh sch ti kho v tin t m rng, v n cng tng thm (d kin 45,8% GDP nm 2009), c th li khin tnh hnh kinh t v m bt n tr li. Trong khi , ngn hng Th gii t ra hoi nghi v chnh sch ti kho, vn s vn l cng c chnh sch v m quan trng ca Vit Nam. Chnh sch ti kho hiu qu i hi phi c ngun thng tin ng tin cy v thu v chi ca Chnh ph v kim sot tt cc d n u t cng. Vit Nam cn nhiu thiu st v c ba mt ny. Tnh ton cn i ngn sch ca Vit Nam cn khc xa so vi cc chun mc quc t, chuyn gia kinh t trng ca ngn hng Th gii Martin Rama nhn xt trong bo co pht trin Vit Nam nm 2009.

ng vit tip: Vic tr n, duy tr ti khon ngoi bng v x l cc khon thu kt chuyn lm sai lch tnh hnh ngn sch ca Chnh ph. Thng tin c bit yu v cc d n u t t ngun vn ngn sch Chnh ph cn chm dt, hoc tm dng mt cch c h thng cc d n mc tiu khng r rng, thiu vn, hay c kt qu hot ng km.

Bi chi ngn sch Nh nc: Nn mc an ton

Bi chi ngn sch nn dng mc 6,5% - 7%, nu tng s nh hng ti s an ton cho ngn sch quc gia (nh minh ho Trong phin tho lun ti hi trng sng nay (26/5), cc i biu Quc hi thng nht bi chi ngn sch nn dng mc 6,5% - 7%. Nu bi chi ngn sch tng s nh hng ti s an ton cho ngn sch quc gia. gim st khon bi chi, cn phi kim sot cht ch ngn sch tm ng nh cho vay u i. Nu khng thc hin tt vn ny th nguy c ti lm pht s li din ra. Mt ngy ri l thi gian m Quc hi dnh cho phin tho lun c d bo l nng v bo co nh gi b sung kt qu thc hin Ngh quyt ca QH v k hoch pht

trin KT-XH v ngn sch Nh nc nm 2008; tnh hnh trin khai thc hin nhim v KT-XH v ngn sch Nh nc nm 2009. Ti phin m u sng nay, a s cc kin u ng tnh vi nhng gii php m Chnh ph thc hin trong thi gian qua, c bit l cc gi kch thch kinh t, bo m an sinh x hi, gp phn hn ch tnh trng suy gim do nh hng ca khng hong kinh t th gii. Theo bo co ca Chnh ph, d kin nm 2009, mc bi chi ngn sch s l 8%, nhiu i biu Quc hi cho rng, y l mc qu cao, khng an ton cho nn kinh t v cn h m c bi chi ny xung. Theo , B Hunh Ngc ng (on Bnh Dng) nu kin, bi chi ngn sch nn dng mc 6,5%. Nu bi chi ngn sch tng s nh hng ti s an ton cho ngn sch quc gia. gim st khon bi chi, cn phi kim sot cht ch ngn sch tm ng nh cho vay u i. Nu khng thc hin tt vn ny th nguy c ti lm pht s l i din ra. B Phm Th Loan (on H Ni) cng ng quan im vi kin trn ca B Hunh Ngc ng, tng s vn kch cu ln ti 145.000 t cho thy s c s mt cn i v thu - chi, bi chi ngn sch s tng ln. Bi chi ngn sch s khng ch tng 8% GDP v chuyn ngun vn t nm 2008 l 30.000 t ng. Hin nay, cha tnh pht hnh tri phiu Chnh ph vo bi chi, nu tnh c ngun ny vo th bi chi s ln ti trn 10% GDP Theo B Phm Th Loan, i biu Mnh Hng (on Thi Nguyn), chng ta nn mc bi chi nn dng mc 7% (bi chi ngn sch 2007 l 4,94%, 2008 l 5,64%). B Phm Th Loan (on H Ni) cho rng, gim bi chi ngn sch cn thc hin ct gim nhng khon chi khng cn thit nh khnh tit, hi hp Cn B Trn Du Lch (on TP.HCM) cho bit: Trong nm 2009, nu nc ta t mc bi chi 8% v kim sot gi c di 10% th y l vic lm cn thit v nu khng lm th chng ta kh c th phc hi nhanh trong nm 2010. Theo B Trn Du Lch, hin tt c cc nc u cng b v mc bi chi ngn sch nm 2009 (M l 11%, Nht Bn mc 10%, ngay c n cng mc 11,4%). ng Lch ngh Quc hi cn ra mt ngh quyt ring v tng bi chi ngn sch vi cc iu kin i km nh: lm r phn no l b thiu ht cho thu ngn sch, phn no chi thm cho kch cu, v cui cng l kt qu ca vic tng bi chi ra sao. Gii php m cc B ra gim bi chi l cn trit khai thc mi ngun thu gim bi chi ngn sch mc ti a, gip Chnh ph thun tin trong vic iu hnh. V vy, y ban thng v Quc hi nn c quyn hn v trch nhim nhiu hn trong

vic

qun

cc

khon

thu

chi

ngn

sch.

Theo kin ngh ca mt s B on TP.HCM, Quc hi cn ra Ngh quyt v vn bi chi ch khng phi ch ng thc hin ri c th m lm. Ngh quyt ny phi nu r ngun no trong bi chi b p thm ht trong ngun thu, phn no tng vn kch cu v khon tng u t vo u. Cui nm 2009, Chnh ph phi a ra kt qu thc hin bi chi ny ra sao, xem c t c cc mc tiu hay khng

Theo d ton ngn sch nh nc nm 2009 c Quc hi thng qua, tng s thu cn i ngn sch nh nc l 389.900 t ng, bng 21,5% tng sn phm trong nc (GDP); tnh c 14.100 t ng thu chuyn ngun nm 2008 sang nm 2009 th tng s thu cn i ngn sch nh nc l 404.000 t ng. Tng s chi cn i ngn sch nh nc l 491.300 t ng. Mc bi chi ngn sch nh nc l 87.300 t ng, bng 4,82% tng sn phm trong nc (GDP).

Cn bng ngn sch Nh nc: ko chi gn thu V vy, ti hi tho Tc ng ca khng hong ti chnh th gii n ngn sch nh nc Vit Nam do Vin Khoa hc Ti chnh va t chc, nhiu chuyn gia ti chnh cho rng, bin php quan trng l cn ko chi li gn thu khong cch hp l bng cch r sot danh mc chi gim chi tiu. Theo thng tin ca B Ti chnh, thu ngn sch trong qu I/2009 c t 86.270 t ng, ch bng 22,1% d ton. C th: thu ni a (khng k du th) c t 22,7% d ton, so vi cng k t 21,3%; thu t du th c t 20% d ton (cng k t 22%), thu t hot ng xut nhp khu c t 22,3% d ton (cng k t 37,3%). Nh vy, so vi thc hin cng k nm 2008, s thu qu I/2009 gim mnh c v s tuyt i (gim trn 15.000 t ng, tng ng 20%) v tin thc hin d ton (cng k t 27% d ton). Nguyn nhn l do tc ng ca suy thoi kinh t th gii, hot ng sn xut kinh doanh trong nc gp nhiu kh khn, th trng bt ng sn v chng khon suy gim. Bn cnh , vic thc hin cc chnh sch h tr v thu nh: gin, gim,

min thu lm gim tin thu ni a. Tip , mc d gi du th ang c du hiu nhch ln, nhng gi du thanh ton bnh qun ca qu I ch t 42,7USD/thng, gim 27,3USD/thng so vi gi tnh d ton v gim 53,8USD/thng so vi cng k nm 2008. V vy, d sn lng du thanh ton c t 3,5 triu tn (bng 22% sn lng k hoch), thu ngn sch t du th ch c t 16,1% k hoch. Hn na, thu cn i ngn sch Nh nc gim nh vy cn do tng kim ngch xut nhp khu qu I/2009 c gim 27% so vi cng k nm 2008. Kim ngch xut khu cc mt hng c thu sut cao ( t nguyn chic v linh kin, xe my nguyn chic v linh kin) gim mnh lm nh hng ng k n thu ngn sch Nh nc. Theo xut ca cc chuyn gia ti chnh, trc mt nn tp trung trin khai cc gii php quyt lit hn ch tnh trng bi chi trong u t xy dng c bn. TS Nguyn Th Hi H (Vin Khoa hc Ti chnh) xut: Cn r sot, ct gim cc khon chi u t, nht l i vi cc cng trnh, d n cha th tc, cha thc s cn thit, hiu qu khng m bo. Cn TS ng Vn Thanh, mt chuyn gia kinh t kin ngh: Nn minh bch mi khon vn v kinh ph, cng khai phm vi h tr, nhm hn ch tnh trng tht thot, lng ph khin lm chi ngn sch nh nc... TS V nh nh, Ph Vin trng Vin nghin cu Khoa hc th trng gi c li cho rng, y l lc tnh ton t m c cu li cc khon chi gii bi ton mt cn i ngn sch nh nc. Trong c cu chi hin nay, chi cho xy dng c bn chim t trng ln v c tc ng nhiu n cn i ngn sch nh nc. Trong khi , ti y thng qua cc chng trnh kch cu mt lng vn kh ln s rt vo lnh vc ny, nn nu khng gim st cht ch m bo hiu qu d tc ng khng lnh mnh n cn i ngn sch nh nc. Bn cnh , TS Quch c Php, Ph gim c Hc vin Ti chnh kin ngh, do mt bng gi th gii cn kh thp do vi nm 2008, nn c th nghin cu a ra mt s chnh sch thu nhp khu nhm to ngun thu cho ngn sch. Cng vi trin khai chnh sch min gim thu cho doanh nghip, cn tng cng kim tra, kim sot chng tht thu, n ng thu. Nu lm vic ny c hiu qu cao cng to ngun thu ng k cho ngn sch nh nc. Cng lin quan n thu ngn sch, i din Tng cc Hi quan xut mt lot bin php tng thu cho ngn sch nh nc. Theo , i vi cc mt hng trong nc sn xut c cn tng thu sut h tr sn xut trong nc hp l, ng thi tng thu cho ngn sch. khuyn khch cc doanh nghip tr n thu cho ngn sch nh nc, ngh B Ti chnh bo co Chnh ph min pht chm np cho cc t khai m doanh nghip np ht n thu trong nm 2009. i vi cc doanh nghip kh khn v ti chnh cn n thu do thiu vn, hng tn kho khng bn c, th cho php ng k k hoch tr n theo tng thng. Ngoi ra, i din Tng cc thu cng cho bit: i vi nhng khon thu c gin np, ngnh c k hoch c th nhm thc hin ng chnh sch gin, gim thu ca Chnh ph v thu kp thi

ngay sau khi ht thi hn gin thu. Ngoi ra, bn cnh mc tiu hon thnh nhim v thu theo ch tiu c giao, ngnh s y mnh ng dng cng ngh thng tin trong qu trnh gii quyt th tc hnh chnh thu. C th, s th im vic np t khai thu qua mng, chun b trin khai trung tm h tr ngi np thu, tip tc n gin ho th tc k khai np thu cho doanh nghip va v nh

Tch cc thu ngn sch tip ng cho nn kinh t "Nm 2010, khng c tnh, thnh no c php khng hon thnh ch tiu thu ngn sch nh nc".

Khng ch da vo 63 mi nhn thu ngn sch l cc a phng, vic chung sc t cc knh khc cng ht sc quan trng gp phn cng ngnh ti chnh t c mc tiu ra. Ph Th tng thng trc Nguyn Sinh Hng pht biu ch o nh vy ti Hi ngh trc tuyn ngnh ti chnh v nh gi cng tc nm 2009, trin khai k hoch v cc gii php thc hin nhim v nm 2010 do B Ti chnh t chc ngy 30/11 ti H Ni. nh gi chung ti hi ngh cho rng, nm 2010, nn kinh t th gii s c ci thin tt hn nhng s phc hi cha th mnh m v vn cn chu nhiu ri ro kh lng. Trong nc, y cng l nm cui thc hin Chin lc pht trin kinh t-x hi 10 nm 2001-2010 v K hoch pht trin kinh t-x hi 5 nm 2006-2010. V vy, kt qu thc hin nhim v ca nm ny c ngha c bit, l tin pht trin kinh t-x hi trong thi gian ti, trong , thc hin nhim v ti chnhngn sch c vai tr quan trng i vi sc khe ca nn kinh t. Do , Ph Th tng Nguyn Sinh Hng nhn mnh, trong nm 2010, ngnh ti chnh phi hon thnh tt cc ch tiu thu chi ngn sch, thc hin quyt lit cc gii php ti chnh cng vi cc b, ngnh, a phng trong c nc tp trung phc hi tng trng v n nh kinh t v m, m bo an sinh x hi... Theo B trng B Ti chnh V Vn Ninh, mc d xc nh nm 2010 s gp nhiu kh khn, thch thc, nhng ngnh ti chnh s quyt tm hnh ng vt qua mi kh khn ny, thc hin thng li nhim v ti chnh-ngn sch nh nc 2010 m Quc hi giao. Nhng nhim v trng tm trong nm 2010 m ngnh ti chnh xc nh thc hin bng c l: Thc hin hon thnh vt mc d ton thu ngn sch nh nc, m bo cc cn i ln ca nn kinh t, phn u gim nhp siu v ci thin cn cn thanh ton quc t; gim dn bi chi ngn sch v thc hin chnh sch tin t ph hp gi vng n nh kinh t v m, ngn nga lm pht cao tr li. Thc hin ng b cc chnh sch nhm khai thc mi tim nng, s dng hiu qu mi ngun lc y nhanh tc phc hi tng trng kinh t, to tng trng nhanh v bn vng vo nm 2010 v nhng nm tip theo. y mnh chuyn dch c cu kinh t; nng cao cht lng pht trin cc ngnh v vng kinh t. Cn i, b tr ngun ngn sch thc hin cc chnh sch nhm bo m an sinh x hi v phc li x hi... To mt bc tin mi trong vic ci cch hnh chnh ngnh ti chnh. Tng cng cng tc thanh tra, kim tra ti chnh; y mnh

cng tc phng chng tham nhng, tiu cc; trit thc hin thc hnh tit kim, chng lng ph. i din 63 tnh, thnh tham gia Hi ngh trc tuyn u c bn nht tr cc nhim v, gii php trong nm 2010 m B Ti chnh nu ra. Tuy nhin, c nhiu kin xut, kin ngh tng gii php phi c thc hin uyn chuyn cho ph hp vi tnh hnh c th tng a phng. Thnh ph H Ch Minh ngh c t quyt nh cc mc thu ph v cc loi ph trn a bn. i vi cng tc chng tht thu thu, cc i biu cho rng, xung quanh vic qun l ha n chng t cn nhiu ni cm, nn cn b sung v c ch qun l trong vic bn hng, bn cnh quy nh bn hng phi xut ha n th cng c c ch khuyn khch ngi mua hng c thi quen nhn ha n.

Ngan sach nha nuoc chi cho GDDT NAM 2000-2008

Ch tiu tng trng doanh s ca Cng ty t nm 2002 n 2006

Ch tiu tng trng v np ngn sch Nh nc t 2002 n 2005

V sao khoa hc Vit Nam cha pht trin? Kinh ph cho khoa hc t ngn sch nh nc nay vt 400 triu USD/nm. Th nhng, cc nh khoa hc Vit Nam ch c lp ng tn cng b quc t bnh qun 80 bi bo khoa hc/nm trong sut 10 nm qua...

"S dng mi thc o khch quan, dng nh nn khoa hc v cng ngh ca Vit Nam l mt tht bi...", bo co ca H Havard nhn nh nh th v nn khoa hc Vit Nam. TS Phm c Chnh, Vin C hc (H Ni) phn tch thm v s yu km ca khoa hc nc nh. Trn trng quc t, trnh v nng lc ca cc nh khoa hc v c cc quc gia c nh gi trc tin qua s bi bo cng b trn cc tp ch khoa hc chun mc quc t, v s bng pht minh, sng ch c cp bi cc c quan quc t c uy tn. Vin Thng tin khoa hc (Institute for Scientific Information website: www.isinet.com), c tr s ti M tin hnh cc thng k trn c s gn mi ngn tp ch khoa hc tiu biu c chn lc trong tng s hn mt trm ngn tp ch loi trn th gii. Ch mi gp... mt cht vi khoa hc quc t! Theo ISI, trong vng 11 nm, t thng 1/1997-12/2007, cc nh khoa hc Vit Nam thuc 17 ngnh (y hc lm sng; vt l; ng, thc vt hc; ton; k thut; sinh hc v ho sinh; ho; nng nghip; vi sinh; mi trng; khoa hc vt liu; min dch hc; dc; sinh hc phn t v di truyn; khoa hc thn kinh; ton; kinh t) cng b tng cng 4.667 bi bo khoa hc trn cc tp ch quc t chun mc. Trong khi , s cng b quc t ISI cc ngnh ca Thi Lan l 20.672 bi bo; Malaysia: 13.059; Hn Quc: 203.637. Ring Trung Quc, trong khong thi gian ni trn, cc nh khoa hc nc ny cng b ti... 508.561 bi bo. T cc con s trn c th thy rng cc cng b quc t n t tt c cc lnh vc, v ch yu l t cc lnh vc khoa hc ng dng, ch khng phi l c th ring ca cc lnh vc l thuyt nh Ton hay Vt l - nh ngy bin ca mt s ngi ta. Cn c vo cc con s ni trn, d dng thy rng cc cng b quc t ca Vit Nam l rt yu. Trong cng khong thi gian nhng cc nh khoa hc Vit Nam ch cng b c s bi bo khoa hc bng 1/3 so vi Malaysia (trong khi s dn nc ta ln hn 3 ln s dn Malaysia), 1/5 s bi ca Thi Lan, di 1/11 ca quc o Singapore, 1/45 ca Hn Quc, 1/110 ca Trung Quc (s dn VN bng 1/16 TQ). Xt ring v cng b quc t t ni lc (t ta lm c) s tt hu ca chng ta li cng ln hn. C th, gn na s bi ca Thi Lan l do cc nh khoa hc Thi Lan vit v ng tn tc gi. Trong khi , c n 80% bi bo khoa hc ca cc tc gi Vit Nam cng b trn cc tp ch khoa hc quc t l t hp tc quc t.

iu cho thy cc nh khoa hc ca chng ta vn cn phi da nhiu vo h tr quc t (v chuyn mn, phng tin, hoc ti chnh). Kh nng sng to cng ngh ca mt quc gia c nh gi qua s lng bng sng ch c cp bi nhng c quan c uy tn trn th gii. Trong nhng nm qua chng ta c qu t sng ch c ng k c th c c cc so snh thng k, ngay c vi cc kt qu vn rt khim tn ca "hng xm" ng Nam ca chng ta. Vo nm 1997, s bng sng ch c cp M i vi ngi M l 80.295, Nht: 30.841, Hn Quc: 2.359, Singapore: 120, Trung Quc: 3.100, Malaysia: 23, Thi Lan: 13, Philippin: 8. Trong khi , s bng sng ch ca ngi Vit ch l 1 theo nh nghin cu ng Mng Ln. Trong nm 2002, Vit Nam ch ng k c 2 bn quyn vi T chc S hu tr tu th gii (WIPO). Khng thiu tin, ch ngi t duy lc hu T duy no cn tr bc tin ti hi nhp ca khoa hc VN nhng nm qua? Khng t ngi thng tm mi cch lng trnh cc chun mc khoa hc nghim tc v khch quan vi ngy bin: Chng ta cn ngho, trnh chung cn thp, vic thc hin cc ti nghin cu ng dng khng i hi phi c cng b quc t nh mt s "nghin cu l thuyt ? Lp lun vn c c bm gi trong nhiu nm, bt chp nhiu thay i tch cc ca t nc thi gian qua. Mt s c nhn v c quan khoa hc thng ly l do l h nghin cu ng dng lng trnh chun mc quc t khch quan (?). Nhng khi cp tI ngh nh 115 t c s t trang tri cho cc hot ng ng dng, vi c ch c li cho cc nh khoa hc lm ng dng tht s, th h ng lot ku rng h lm nghin cu c bn v cn c bao cp. Nhiu ti nghin cu khoa hc ca chng ta, k t cc ti ln cp b ngnh v cp Nh nc, thc cht ch l tp hp li cc ti liu c trong v ngoi nc, p dng cng ngh c, lp cc s liu u vo cc chng trnh do mua hoc xin c ca nc ngoi tnh... Th nhng, nhng vic khng phi l nhng nghin cu khoa hc theo quy c quc t. Phn ln cc ti khng c thm nh khch quan qua cc bi bo cng b quc t, v trong nhiu trng hp tr thnh ngun tham nhng, v l ni "nh qu" ca cc c nhn v nhm c quyn c li. Trong khoa hc lnh vc cn tnh chuyn nghip cao nht, tuy cha ni thng ra, nhng thc t cn ng bun hn: Cc nh khoa hc ca chng ta thiu tnh chuyn nghip. Trong nhiu trng hp, cc nh khoa hc Vit Nam ch thc hin cc bi bo khoa hc cng b quc t khi c c hi c ra nc ngoi cng tc hay lm thu

(nh cc ngnh Ton v Vt l), hoc t cc ti nghin cu ng dng trong nc c quc t ti tr v c s lnh o ca chuyn gia nc ngoi (nh trong cc lnh vc khoa hc s sng). Ngoi cc tc ng trn th t cc ti nghin cu ng dng trng im c kinh ph ln cp b ngnh, cp Nh nc ti cc ti nghin cu c bn c kinh ph nh hn, tt c u pht l i hi cn c v cng b quc t. Nm 2006, t l s bi bo quc t do chnh cc nh khoa hc Vit Nam ng tn c lp nm 2006 ch cn l 13%, vi vn vn 72 bi bng 1/10 s bi ni lc (ng tn c lp cng b quc t) ca Thi Lan. C kin cho rng, tin no ca ny v cc ti trong nc t tin hn, nhng thc t cho thy s t cc ti trong nc c c cng b quc t li thng khng phi l cc ti c cp nhiu tin. Nhiu nh khoa hc c thu nhp thc t t kinh ph cc ti bao cp khng thua km, thm ch cn vt tri c thu nhp ca cn b khoa hc i cng tc nc ngoi, nhng khng h cho c kt qu cht lng v bi bo quc t... C nhng kin eo xo rng, Nh nc cn phi tng kinh ph nghin cu hn na?!!! iu ng, nhng hy nh rng, cho d kinh ph cho khoa hc t ngn sch nh nc c tng mnh hng nm, nay vt 400 triu USD/nm. Th nhng, iu ng bun v khng th hiu ni, s bi bo quc t t ni lc (ng tn c lp) vn ch ng nguyn xung quanh con s 80 bi/nm trong sut 10 nm qua (1/1997-12/2006) mt mc hiu qu c l vo hng thp nht trn th gii. Li cng c kin, ta thiu u t thit b nghin cu? Qu tht, thit b nghin cu ta cha th y v trang b hon ho nh cc nc tin tin: Anh, Nht, M, chu u Nhng hy nhn th xem: Bao thit b t tin v 18 phng th nghim trng im cp quc gia c u t nhng khng c khai thc hiu qu? Cc thit b dn ti bao nhiu bi bo cng b quc t v c c hiu qu kinh t - cng ngh b p c gi tr cc thit b c mua? phi chng cc thit b c u t cha ng lc hay cha ng ch? Trong khi cc nh khoa hc Thi Lan v Malaysia t lu chp nhn chun mc cng b cc nghin cu khoa hc trn cc tp ch khoa hc quc t c uy tn, th cc nh khoa hc Vit Nam li c tnh pht l iu vi ngy bin rng iu kin ca ta cn cha c nh u - M nn ta cha lm!!! Thiu rng buc v cht lng nghin cu dn ti lng lo trong qun l v tiu cc trong vic xt v phn kinh ph cc ti, o c thp ca cng ng khoa hc, lm gi n tht trn lan. K c cc nh khoa hc c o to tt nc ngoi tr v cng b tn li dn theo thi gian trong mt mi trng thiu lnh mnh nh vy. Vi t duy lc hu v tin lm khoa hc nh ni trn, phi my thp nin na chng ta mi c th ti c trnh cng b quc t hin nay ca cc lng

ging vn chng c g ni tri v khoa hc v k thut nh Thi Lan v Malaysia. Liu ta c nh lng qun i c m ci ngy Vit Nam snh vai c vi cc cng quc nm chu nh c Ch tch H Ch Minh hng mong i? Cn t chc li Vin Khoa hc & Cng ngh Vit Nam Theo GS Phm Duy Hin, s ngi lm nghin cu (R&D) ca ta hin rt ln so vi Thi Lan: 21.000 so vi 6.400, nhng kt qu nghin cu khoa hc theo chun mc quc t th li qu ngho nn so vi h. Cc cng b quc t t ni lc ca c quan nghin cu khoa hc u tu ca Vit Nam l Vin Khoa hc v Cng ngh (KH&CN) Vit Nam trong nm 2006 ch l 41 bi t hn 8 ln s cng b ni lc ca i hc Chulalongkorn ca Thi Lan, v t hn 57 ln so vi con s tng ng ca i hc Phc n Thng Hi, cha ni ti cc vin nghin cu hng mnh ca Vin Hn lm khoa hc Trung Quc... Vin KH&CN Vit Nam cn c t chc li! Khi mi thnh lp cui nhng nm 70 u 80, Vin u tin nhn ch yu l cc nh khoa hc tr ng cp c o to nc ngoi, v c tim nng tr thnh mt trung tm nghin cu mnh, nhng iu khng xy ra do nhiu l do. Qua thi gian, chy mu cht xm cng vi s a tn ca nhiu cn b ban u cn li cng vi thiu u vo cht lng khin Vin tr nn gi nua trong khi ngy cng xa ri mc tiu tr thnh mt c quan nghin cu khoa hc trnh quc t. Cch nhn cc c nhn, k s bnh thng (thm ch khng phi l sinh vin gii ca cc i hc trong nc) bi cc quan chc c s ri sau vi nm a thnh bin ch chnh thc (nay gi l hp ng di hn) l hon ton khng n, v ang lm mt dn v th ca Vin nh mt u tu nghin cu khoa hc ca c nc. S ng cc cn b ca Vin c bin ch khng qua tuyn chn nghim tc, khng c nng lc v ng lc nghin cu, lm vic vt v, m li vn hng phn kinh ph nghin cu bao cp. Ngn sch 2009: Tng thu nhn.g khng gim bi chi? y ban Ti chnh - Ngn sch ca Quc hi ngh gim bi chi ngn sch Nh nc nm 2009 t 6,9% GDP xung cn 6,5% GDP.

Sng 14/4, y ban Thng v Quc hi cho kin v phng n s dng ngun vt thu ngn sch Trung ng v s tng bi chi ngn sch Nh nc nm 2009. Theo t trnh ca Chnh ph, thu ngn sch Nh nc nm 2009 t 442.340 t ng, vt 13,4% (52.440 t ng) so vi d ton, tng thm 51.690 t ng so vi bo co Quc hi. S tng bi chi ngn sch Nh nc d kin nm 2009 l 28.600 t ng c s dng ton b cho u t pht trin theo ng quy nh ca Lut Ngn sch nh nc, tp trung thu hi ng chi ca ngn sch Trung ng cho cc cng trnh, d n kch thch kinh t c Quc hi cho php thc hin, B trng B Ti chnh V Vn Ninh bo co. Tuy nhin, theo Chnh ph, vi mc bi chi ny, cn i ngn sch Trung ng nm 2009 vn cn thiu ngun khong 8.760 t ng, phi x l tip trong qu trnh iu hnh ngn sch nm 2010 v cc nm tip theo. a s kin trong y ban Ti chnh - Ngn sch cho rng, Quc hi ch cho php tng bi chi b ht thu v m bo chi theo d ton c Quc hi quyt nh. Mt khc, trong iu kin an ninh ti chnh cha thc s m bo vng chc, mc d n Chnh ph v d n quc gia mc cao (gn 42% GDP), d tr ti chnh v d phng ngn sch Nh nc cn mng, thu ngn sch nm 2009 khng gim nh d kin m cn tng cao, do cn thit phi gim bi chi gim ngha v tr n ca ngn sch Nh nc. T , c quan thm tra ngh, s dng 3000 t ng h tr cc a phng b p s gim thu ngn sch a phng do chnh sch min gim thu kch thch kinh t theo ngh quyt ca Quc hi. V gim bi chi ngn sch Nh nc nm 2009 t 6,9% GDP xung cn 6,5% GDP, tng ng vi s kinh ph khong 6.719 t ng.

S cn li (18.881 t ng) trnh Quc hi xem xt, quyt nh chi x l cc khon ng trc trong gi kch thch kinh t ca nm 2009 v Quc hi y quyn cho y ban Thng v Quc hi xem xt phng n phn b c th trn c s t trnh ca Chnh ph. Lo ngi v kh nng ti lm pht, Ch nhim y ban Php lut Nguyn Vn Thun ng tnh vi quan im ca c quan thm tra. Phi u tin cho gim bi chi, tng chi tr n sau mi tng chi u t pht trin, v i biu ny nhn mnh. B trng B Ti chnh V Vn Ninh gii trnh, s d nm 2009 Chnh ph khng ngh gim bi chi m xin thu hi vn cho u t v y l nm rt c bit do c chnh sch min gim thu. Nu gi nguyn bi chi l 6,9% th nhng khon n nm sau s gim i, B trng ni. Tn thnh quan im ny, Ch nhim y ban Kinh t H Vn Hin pht biu, nu dng ngun tng thu t nm 2009 gim bi chi nm 2010 th tt hn. C bn ng vi cc ngh ca Chnh ph, Ph ch tch Quc hi Nguyn c Kin kt: Quc hi xem xt v chp nhn bi chi ngn sch 6,9% th nn gi nguyn v phn tng thu dn cho u t pht trin. Ph ch tch cng ngh Chnh ph lu cp nhp thng tin y hn cho Quc hi, bo m trnh Quc hi quyt nh d ton ngn sch Nh nc st thc t hn. ng thi phi m bo cng khai, minh bch trong vic ng vn v quan tm hn n cc cng trnh phc v i l 1.000 nm Thng Long H Ni

III. CHI NGN SCH NH NC Chi ngn sch, mt cng c ca chnh sch ti chnh quc gia c tc ng rt ln i vi s pht trin ca nn kinh t. Chi ngn sch bao gm chi cho u t pht trin (tch ly), chi tiu dng thng xuyn v chi tr n gc tin chnh ph vay. 1. Chi u t pht trin kinh t Mt trong cc chc nng quan trng ca nh nc l chc nng t chc kinh t. Chc nng ny trong c ch th trng nc ta hin nay c th hin bng vai tr ca nh nc trong qun l v iu tit v m nn kinh t. Ngn sch nh nc vi cc vai tr ca n c coi l mt cng c quan trng trong vic thc hin chc nng ni trn ca nh nc. Chi u t pht trin l nhng khon chi mang tnh cht tch ly phc v cho qu trnh ti sn xut m rng gn vi vic xy dng c s h tng nhm to ra mi trng v iu kin thun li cho vic b vn u t ca cc doanh nghip vo cc lnh vc cn thit, ph hp vi mc tiu ca nn kinh t. Ni khc i, vic chi cho u t pht trin ca ngn sch nh nc nhm mc ch to ra mt s khi ng ban u, kch thch qa trnh vn ng cc ngun vn trong x hi hng ti s tng trng. Chi u t pht trin c cp pht ch yu t ngn sch trung ng v mt b phn ng k ca ngn sch a phng v bao gm cc khon chi c bn sau y:

1.1 Chi u t xy dng c bn: l khon chi ti chnh nh nc c u t cho cc cng trnh thuc kt cu h tng (cu cng, bn cng, sn bay, h thng thu li, nng lng, vin thng) cc cng trnh kinh t c tnh cht chin lc, cc cng trnh v d n pht trin vn ha x hi trng im, phc li cng cng nhm hnh thnh th cn i cho nn kinh t, to ra tin kch thch qa trnh vn ng vn ca doanh nghip v t nhn nhm mc ch tng trng kinh t v nng cao i sng vt cht, tinh thn cho ngi dn. Chi u t xy dng c bn c tm quan trng trong vic to ra c s vt cht k thut cho nn kinh t v x hi, gp phn hnh thnh c cu kinh t hp l theo nh hng ca nh nc, to iu kin thc y sn xut pht trin v nng cao nng sut lao ng x hi. 1.2 Chi u t v h tr vn cho doanh nghip nh nc: l khon chi gn lin vi s can thip ca nh nc vo lnh vc kinh t. Vi khon chi ny mt mt nh nc bo m u t vo mt s lnh vc sn xut kinh doanh cn thit to iu kin cho s pht trin kinh t x hi, mt khc nhm hnh thnh mt c cu kinh t hp l. Trong nn kinh t th trng, cc tng cng ty v doanh nghip nh nc c hnh thnh v tn ti trong cc ngnh, cc lnh vc then cht nh: khai thc ti nguyn thin nhin, nng lng, cc ngnh cng nghip c bn, an ninh quc phng, cc ngnh phc v li ch cng cngVi s hot ng ca loi hnh doanh nghip nh nc i hi ngn sch nh nc phi cp vn u t ban u v h tr vn cho doanh nghip nh nc, khon chi ny hnh thnh nn vn c nh v vn lu ng ca doanh nghip nh nc. 1.3 Chi gp vn c phn, vn lin doanh vo cc doanh nghip thuc cc lnh vc cn thit c s tham gia ca nh nc: trong nn kinh t th trng Vit Nam cc cng ty c phn c hnh thnh thng qua qu trnh c phn ho doanh nghip quc doanh hoc thnh lp mi. Cc doanh nghip lin doanh c thnh lp trn c s lin doanh lin kt gia cc t chc kinh t vi nhau . Cc doanh nghip ny tham gia vo nhiu lnh vc hot ng kinh t k c nhng lnh vc c v tr trng yu nh hng ln n nn kinh t. Trong iu kin i hi nh nc vi vai tr qun l v iu tit v m nn kinh t phi tham gia vo cc lnh vc thit yu bng vic mua c phn ca cc cng ty hoc gp vn lin doanh theo mt t l nht nh, tu theo tnh cht quan trng ca tng lnh vc sn xut kinh doanh i vi nn kinh t , nhm thc hin hng dn, kim sot hoc khng ch hot ng ca cc doanh nghip ny i theo hng pht trin c li cho nn kinh t.

1.4 Chi cho cc qu h tr u t quc gia v cc qu h tr pht trin: Qu h tr u t quc gia v cc qu h tr pht trin quc gia l nhng t chc ti chnh c t cch php nhn, thc hin chc nng huy ng vn v tip nhn cc ngun vn t ngn sch nh nc cho vay i vi cc chng trnh , d n pht trin cc ngnh ngh thuc din u i v cc vng kh khn theo quy nh ca chnh ph ( chng trnh nh bt xa b, chng trnh pht trin kinh t bin, pht trin rng ). Trong qa trnh hnh thnh v hot ng ca cc qu ny c ngn sch nh nc cp vn iu l ban u v b sung vn hng nm thc hin cc nhim v c giao. 1.5 Chi d tr nh nc: D tr quc gia cho php duy tr s cn i v n nh trong pht trin kinh t, gii quyt cc vn kinh t pht sinh trong qu trnh hot ng ca nn kinh t v trong nhng trng hp nht nh cho php ngn chn, b p cc tn tht bt ng xy ra i vi nn kinh t, x hi. Trong nn kinh t th trng, hot ng ca cc quy lut kinh t c th dn n nhng bin ng phc tp khng c li cho nn kinh t hoc xy ra thin tai i hi phi c mt khon d tr gip nh nc iu tit th trng, khc phc hu qu. Khon d tr ny c hnh thnh bng ngun ti chnh c cp pht t ngn sch nh nc hng nm. D tr quc c s dng cho hai mc ch: - iu chnh hot ng ca th trng, iu ha cung cu v tin,ngoi t v mt s mt hng thit yu: go, xng du trn c s bo m n nh cho nn kinh t. - Gii quyt hu qu cc trng hp ri ro bt ng xy ra lm nh hng n sn xut v i sng . 2. Chi tiu dng thng xuyn Bao gm cc khon chi cho tiu dng x hi gn lin vi chc nng qun l x hi ca nh nc, khon chi ny c phn thnh hai b phn: mt b phn vn c s dng p ng nhu cu ca dn c v pht trin vn ha x hi, n c mi quan h trc tip n thu nhp v nng cao mc sng ca dn c v mt b phn phc v cho nhu cu qun l kinh t x hi chung ca nh nc. Bng vo cc khon chi tiu dng thng xuyn nh nc th hin s quan tm ca mnh n nhn t con ngi trong qu trnh pht trin kinh t, ng thi vi cc khon chi ny nh nc thc hin chc nng vn ha, gio dc, qun l, an ninh quc phng. Chi tiu dng thng xuyn bao gm cc khon chi sau y:

2.1 Chi qun l nh nc (qun l hnh chnh) Chi qun l nh nc bt ngun t s tn ti v vic thc hin chc nng, nhim v ca nh nc. y l khon chi nhm m bo s hot ng ca h thng cc c quan qun l nh nc t trung ng n a phng, hot ng ca ng Cng sn Vit Nam v hot ng ca cc t chc chnh tr x hi. V ni dung khon chi ny bao gm: - Chi lng v ph cp lng - Chi v nghip v - Chi v vn phng ph - Cc khon chi khc v qun tr ni b. Trong cc khon chi trn th chi v tin lng v ph cp lng l quan trng nht, chim t trng trn 50% khon chi qun l nh nc nn chi cho duy tu bo dng c s vt cht, chi trang thit b cha c quan tm ng mc, b xung cp nghim trng nh hng n hot ng ca n v. Tuy vy, tin lng ca cn b cng chc li cha ph hp vi mc sng trung bnh ca x hi lm ny sinh tiu cc v gim hiu sut cng tc, i hi phi ci cch ch tin lng thng qua cng tc ci cch b my hnh chnh. tinh gin b my nh nc, gim chi ph, thc hin yu cu hiu qu v tit kim trong chi qun l nh nc cn tin hnh ng b cc bin php: - Hon thin b my qun l nh nc cho ph hp vi chc nng, nhim v ca nh nc trong c ch th trng. - Nng cao cht lng cn b qun l : tiu chun ha cn b, cng chc, vin chc b tr nhn s cho ph hp vi kh nng cng tc v yu cu qun l ca b my hnh chnh. - ng dng khoa hc k thut vo cng tc qun l hnh chnh. 2.2 Chi An ninh quc phng An ninh v quc phng thuc lnh vc tiu dng x hi, l nhng hot ng bo m s tn ti ca nh nc v cn thit phi cp pht ti chnh cho cc hot ng ny t ngn sch nh nc. Khon chi ny c phn lm hai b phn: - Khon chi cho an ninh nhm bo v ch x hi, an ninh ca dn c trong nc.

- Khon chi cho quc phng phng th v bo v nh nc chng s xm lc, tn cng v e da t nc ngoi. Xt v ni dung, chi an ninh quc phng bao gm: - Chi v tin lng v ph cp lng cho ton qun v lc lng cng an nhn dn. - Chi v o to hun luyn cho b my quc phng, an ninh v chi nghin cu khoa hc trong lnh vc quc phng, an ninh. - Chi mua sm trang thit b, v kh v cc phng tin qun s cho ton qun v lc lng cng an. - Chi u t xy dng cc cng trnh k thut phc v cho mc ch quc phng v an ninh. - Cc khon chi khc Chi v an ninh quc phng phi cn c vo tnh hnh thc t ca t nc trong tng thi k. Hng nm nh nc phi dnh ra mt phn kinh ph ng k t ngn sch duy tr , cng c lc lng an ninh quc phng. Nu khon chi ny qu ln th s hn ch tng trng kinh t, ngc li nu qu t s khng m bo c s tn ti ca nh nc v trt t an ton x hi. Do , b tr ngn sch an ninh quc phng mt mt phi m bo nhng chi ph cn thit cho phng th v gi gn an ninh ca t nc trn c s n nh v kinh t x hi, mt khc phi thc hin tit kim v c hiu qa trong chi tiu. 2.3 Chi s nghip: Bao gm nhng khon chi cho cc dch v v hot ng x hi phc v nhu cu pht trin kinh t x hi v nng cao dn tr ca dn c. Chi s nghip bao gm cc khon: chi s nghip kinh t, chi s nghip nghin cu khoa hc v bo v mi trng, s nghip gio dc o to, s nghip y t, s nghip vn ha ngh thut , th thao v s nghip x hi. y l cc khon chi quan trng nhm m bo qu trnh ti sn xut kt hp vi sc lao ng c cht lng cao. S pht trin ca sn xut v khoa hc cng ngh i hi ngi lao ng phi c mt trnh vn ha, chuyn mn nht nh . Do , s tham gia ca nh nc trong cp pht ti chnh cho hot ng s nghip mang ngha kinh t v x hi. V kinh t khon chi ny tc ng n qa trnh ti sn xut m rng v qu trnh to ra thu nhp quc dn, nh vo cc khon chi ny m trnh vn ha, k

thut v sc kho ca ngi lao ng c nng cao gp phn tng nng sut lao ng v hiu sut cng tc. V x hi cc khon chi ny gp phn nng cao mc sng v thu nhp thc t ca cc tng lp dn c do li ch t cc hot ng phc li, dch v cng ch mang li. Chnh cc khon thu nhp phc li ny gim bt chnh lch v trnh dn tr cng nh thu nhp ca cc thnh vin trong x hi. 2.3.1 Chi s nghip kinh t Hot ng ca cc n v s nghip kinh t nhm phc v cho yu cu sn xut kinh doanh, qun l kinh t x hi, to iu kin cho cc ngnh kinh t pht trin. Mc ch hot ng ca cc n v s nghip kinh t khng phi nhm vo li nhun, do p dng ch cp pht nh cc n v d ton ngn sch. Chi s nghip kinh t lin quan hu ht n cc ngnh kinh t v bao gm cc khon chi: s nghip a chnh (iu tra o c a gii hnh chnh, o v bn ) s nghip giao thng, s nghip nng nghip, s nghip thy li, s nghip ng nghip, s nghip lm nghip, s nghip th chnh v mt s hot ng s nghip khc. V ni dung chi s nghip kinh t bao gm cc khon chi c bn sau y: - Chi v lng v ph cp lng cho vin chc n v s nghip. - Chi mua nguyn vt liu dng cho nghin cu sn xut th nghim - Chi mua sm, sa cha phng tin, dng c dng trong hot ng s nghip v mt s cc khon chi khc. 2.3.2 Chi s nghip nghin cu khoa hc v cng ngh Xut pht t yu cu v s cn thit phi nhanh chng tip cn vi nn khoa hc v cng ngh tin tin ca th gii khoa hc v cng ngh tr thnh mt trong nhng ng lc thc y s pht trin kinh t x hi. V ni dung khan chi ny bao gm: - Chi cho mng li cc c quan nghin cu v pht trin cng ngh bao gm cc vin, phn vin, cc trung tm nghin cu khoa hc v cng ngh. - Chi v lng v ph cp lng cho cn b khoa hc. - Chi cho cc chng trnh khoa hc v cng ngh cp nh nc (4 chng trnh khoa hc v cng ngh cp nh nc hin nay: chng trnh cng ngh thng tin, chng trnh cng ngh sinh hc, chng trnh vt liu mi v chng trnh t ng ha).

- Chi u t xy dng c bn cho nhng cng trnh nghin cu, thc nghim v khoa hc, cng ngh. - Cc khon chi khc v khoa hc, cng ngh. 2.3.3 Chi s nghip gio dc, o to: y l khon chi m tm quan trng ca n l nhm nng cao dn tr, trnh chuyn mn k thut ca mi ngi dn trong x hi gp phn thc y tng trng kinh t. V ni dung khon chi ny bao gm: - Chi v gio dc ph thng: h mu gio, h tiu hc, h trung hc, v h b tc vn ha. - Chi v o to sau i hc, i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip, o to ngh v cc hnh thc o to bi dng khc. - Chi cho cc chng trnh quc gia v gio dc v o to: chng trnh ph cp gio dc tiu hc, chng xung cp trng hc, tng cng gio dc min ni - Cc khon chi s nghip gio dc v o to khc. Trong c ch th trng hin nay Vit Nam, s nghip gio dc v o to ang pht trin theo hng x hi ha v a dng ha mc tiu, chng trnh, loi hnh trng lp v cc loi hnh gio dc, o to nhm mc ch nng cao trnh dn tr ca cc tng lp dn c trong x hi. Bn cnh cc trng cng lp pht trin cc dng trng dn lp, t thc tt c cc cp trong h thng gio dc quc dn gim gnh nng cho ngn sch nh nc cng nh to iu kin nng cao cht lng gio dc v o to. 2.3.4 Chi s nghip y t: Chi s nghip y t l khon chi phc v cng tc phng bnh v cha bnh nhm nng cao mc sng cho mi ngi dn trong x hi. V ni dung khon chi ny bao gm: - Chi cho cng tc phng bnh: bao gm cc khon chi nhm bo m iu kin hot ng ca cc vin nghin cu, phng khm, trm chuyn khoa. - Chi cho cng tc cha bnh: l khon chi quan trng nht nhm duy tr s hot ng ca h thng cc bnh vin, bnh x, nh iu dng. - Chi cho cc chng trnh quc gia v y t: chng trnh phng chng bu c, phng chng st rt, dn s v k hoch ha gia nh .. - Cc khon chi s nghip y t khc.

Hin nay, cc khon chi t ngn sch nh nc cho hot ng s nghip y t cha p ng c yu cu pht trin ca ngnh y. Vic nng cao cht lng hot ng khm, cha bnh v tng cng trang b c s vt cht, k thut cho mt nn y hc hin i i hi bn cnh ngun kinh ph do ngn sch nh nc cp pht cn phi huy ng thm cc ngun thu khc t trong nc v nc ngoi. Trong iu kin nhm xa b dn s bao cp ca ngn sch nh nc i vi hot ng s nghip y t v tng cng s dng c hiu qa kinh ph cp cho ngnh y t, xu hng chung hin nay l nh nc ch cp kinh ph cho cc hot ng phng chng cc dch bnh, thc hin cc chng trnh quc gia v y t v chi cha bnh cho cc i tng c bit. Cc trng hp cn li s huy ng s ng gp t ngi bnh thng qua vic thc hin ch bo him y t cho mi i tng hnh thnh qu bo him y t nhm thanh ton chi ph cho ngi bnh khi n khm, cha bnh ti cc c s y t. 2.3.5 Chi s nghip vn ha, ngh thut, th thao Mc tiu ca cc hot ng vn ha, ngh thut, th thao l nhm nng cao tri thc v thm m cho mi tng lp dn c nhm xy dng mt nn vn ha m bn sc dn tc, c ni dung nhn o, dn ch v tin b, pht trin o c x hi v truyn thng dn tc. Cc mc tiu ca cc hot ng ny cho php mi cng dn pht trin ton din v chnh tr, t tng v o c. V tnh cht quan trng ca cc hot ng vn ha, ngh thut, th thao nn vic thc hin cc mc tiu ca chng gn lin mt khon cp pht t ngn sch nh nc. V ni dung khon chi ny bao gm: - Chi cho h thng th vin, bao tng, nh vn ha. - Chi cho h thng pht thanh, truyn hnh v cc hot ng thng tin khc. - Chi cho cc hot ng biu din ngh thut v cc hot ng vn ha khc. - Chi cho s nghip th dc th thao. - Chi cho cc chng trnh quc gia v vn ha, ngh thut, th dc th thao. 2.3.6 Chi s nghip x hi Mc tiu ca khon chi ny l nhm bo m i sng ca ngi lao ng khi gp kh khn, tai nn, gi yu, nhng ngi khng c kh nng lao ng ng thi gii quyt nhng vn x hi nht nh. Chi t ngn sch nh nc cho s nghip x hi bao gm :

- Chi thc hin nhng chnh sch i vi thng binh, gia nh lit s, gia nh c cng vi cch mng. - Chi gip i sng nhn dn nhng vng xy ra thin tai v nhng s c bt ng. - Chi cho cc tri x hi: tri tr m ci, tri nui dng ngi gi, cc tri ci to. Chi cho s nghip x hi ch yu l do ngn sch nh nc i th, bn cnh cn c ngun do cc n v kinh t, t chc x hi trong v ngoi nc quyn gp, ng h ca nhn dn. Khon chi ny gp phn gim nh nhng kh khn v i sng ca mt s i tng nht nh v hnh thnh thu nhp v phc li x hi cho nhng i tng . 2.3 Chi tr n gc tin chnh ph vay Chi tr n nh nc bao gm: - Tr n trong nc: l nhng khon n m trc y nh nc vay cc tng lp dn c, cc t chc kinh t v cc t chc khc bng cch pht hnh cc loi chng khan nh nc nh tn phiu kho bc, tri phiu quc gia. - Tr n nc ngoi: l cc khon n nh nc vay ca cc chnh ph nc ngoi, cc doanh nghip v cc t chc ti chnh tin t quc t. Hng nm s chi tr n ca nh nc c b tr theo mt t l nht nh trong tng s chi ca ngn sch nh nc nhm m bo kh nng tr n ng hn. 3. Cn i ngn sch Ngn sch nh nc l cng c ti chnh quan trng c nh nc s dng phn phi thu nhp quc dn. Chc nng phn phi ca ngn sch c th hin trong qu trnh huy ng v s dng cc ngun ti chnh hnh thnh nn cc khon thu v cc khon chi ca ngn sch. V ni dung, cc khon thu v chi ny c quan h hu c vi nhau v da trn nguyn tc hai b phn ny phi c cn i. Trong c ch k hoch ha tp trung, vic cn i ngn sch nh nc c thc hin theo nguyn tc: u tin cho cc khon chi u t pht trin sau mi dnh cho chi tiu dng thng xuyn. Trong thc t do s thu thng rt thp, thm ch nhiu khi khng cho chi u t pht trin nn vic cn i ngn sch lun lm vo tnh trng b ng, trong khi nhu cu chi tiu dng thng xuyn li rt

cp bch. Do , chnh ph thng phi pht hnh tin ngoi d kin l nguyn nhn gy ra lm pht. Trong c ch th trng, yu cu i mi hot ng ca ngn sch nh nc i hi phi xy dng m hnh qun l ngn sch thch hp v ph hp vi thng l quc t, m hnh ny cho php xc nh c cu ngn sch vi ni dung cc khon thu v chi m bo s cn i ca ngn sch nh nc. C th m hnh qun l ngn sch nh nc c xy dng da trn mi quan h gia tch ly v tiu dng: - Thu ngn sch nh nc t thu, ph, l ph v mt s khon thu khng mang tnh cht thu nh: thu li tc c phn nh nc, thu t cho thu v bn ti sn thuc s hu nh ncl nhng khon thu thng xuyn ca nh nc v c hnh thnh theo nguyn tc khng hon tr. Cc khon thu ny cn c gi l cc khon thu trong cn i ngn sch c s dng u tin cho cc khon chi tiu dng thng xuyn ca chnh ph, phn cn li s dnh cho chi u t pht trin. - Thu t cc khon vin tr v vay n ca chnh ph. Ngun thu ny dng b p s thiu ht ca ngn sch nh nc do chnh lch gia tng s chi v tng s thu trong cn i ngn sch p ng yu cu pht trin kinh t. Do , cc khon thu vin tr v vay n ca chnh ph c gi l cc khon thu b p thiu ht ca ngn sch. C ch cn i ngn sch nh nc ny to ra th ch ng rt ln cho chnh ph cho php gii quyt trc ht cc nhu cu cp bch n nh i sng v trt t x hi, hn na n cng vch ra mt ranh gii r rng v phm vi tiu dng nm trong gii hn cc khon thu nhp do nn kinh t to ra. Cc khon thu b p thiu ht (vay) ch phc v cho chi u t pht trin nhm m bo kh nng tr n cho chnh ph. BI CHI NGN SCH NH NC TRONG MI QUAN H VI LM PHT VIT NAM HIN NAY Tnh hnh lm pht nm 2007 (12,63%) v bn thng u nm 2008 (11,6%) nc ta v ang t ra i hi lm th no kim sot c lm pht, a t l lm pht xung thp mc c th chp nhn c. Nguyn nhn gy ra lm pht th c nhiu, nhng trong bi vit ny, chng ti ch tp trung vo phn tch mi quan h gia bi chi ngn sch nh nc (NSNN) vi lm pht nc ta hin nay, nhm tm ra mt li gii nh trong li gii tng th cho kim ch lm pht v n nh kinh t v m ca nn kinh t. 1. Khi nim v bn cht ca lm pht Trc khi i vo phn tch mi quan h gia bi chi NSNN vi tnh hnh lm pht nc ta, chng ti mun tm lc li khi nim v bn cht ca lm pht tin lun gii trong phn sau.

Lm pht l mt qu trnh gi tng lin tc, tc l mc gi chung tng ln hoc l qu trnh ng tin lin tc gim gi. Nguyn nhn gy ra lm pht c nhiu, bao gm: - Lm pht l do s mt cn i v c cu kinh t, mu thun v phn phi gy ra tng gi. C ch lan truyn to nn cng thng thm cc mu thun v dn n lm pht tng ln. Lm pht l tt yu ca nn kinh t khi mun tng trng cao, nhng li tn ti nhiu khim khuyt, hn ch v yu km. Lm pht do mt cn i c cu kinh t xut hin khi c quan h khng bnh thng trong cc cn i ln ca nn kinh t nh cng nghip nng nghip, cng nghip nng cng nghip nh, sn xut dch v, xut khu nhp khu, tch lu- tiu dng. Nhng thay i c bn trong c cu kinh t x hi do tng trng kinh t thng dn n gi tng ln khi c cu th trng cha c hon chnh, cc ngun vt lc c gii hn, cc quan h khng c t trong mt s cn i hp l, nng lc sn xut khng c khai thc ht, trng thi va tha va thiu xut hin. - Lm pht l do tin t, gi tng ln t nhiu l do tng cung tin t qu mc cu ca nn kinh t. Vi quan im ny, lm pht xut hin khi c mt khi lng tin bm vo lu thng ln hn khi lng tin cn thit cho lu thng ca th trng. iu ny, c biu hin ch ng tin ni a mt gi. - Lm pht do cu ko hay l do s mt cn i gia tng cung v tng cu hng ho v dch v. Khi tng cu hng ho v dch v c kh nng thanh ton ln hn tng cung hng ho v dch v, y gi tng ln thit lp mt s cn bng mi trn th trng, trong tng cung bng tng cu. Lm pht ph thuc vo co dn ca gi cung hng ho v dch v. Cung hng ho v dch v c th tng nhanh do tng gi mt cht nu co dn ca gi l ln. Mt mt, nu cc c s sn xut ang hot ng thp hn cng sut hin c v cn nhiu cng sut sn xut cha c s dng, cung hng ho s tng nh tc ng tng cu hng ha v c th khng gy ra lm pht. - Lm pht (chi ph y) xy ra khi c tc ng ca cc yu t bn ngoi tc ng vo khng gn vi tnh hnh tng cung v tng cu ca nn kinh t. Nh chng ta u bit, hu ht cc nc ang pht trin thng phi nhp mt lng ln nguyn vt liu phc v cho sn xut trong nc, nu gi ca nhng loi nguyn vt liu ny trn th trng th gii tng ln lm cho chi ph sn xut cc sn phm s tng ln v tn ti, buc cc nh sn xut phi a gi bn trn th trng trong nc tng ln theo. Nh vy, vi nguyn nhn gy ra lm pht nu trn, bi chi NSNN nm trong yu t c cu v tin t, i lc c trong yu t cu ko. Thc t, mt cng c chnh sch trng tm trong vic thay i mc tng cu v cn cn ngoi thng l vic gim thm ht ngn sch. Chnh sch ngn sch hn ch ging nh l gim mc gi vi bt k gi no trong mt cuc suy thoi kinh t trm trng. C hai dng tc ng ca chnh sch ti chnh ln tng cu l tc ng trc tip do thay i chi tiu chnh ph v tc

ng gin tip do thay i cn cn ti chnh trong chi tiu khu vc t nhn v/hoc hng nhp khu s b thay i do tc ng trc tip do gim chi tiu khu vc cng cng thng qua vic thay i loi hng ho thng mi v phi thng mi. Hn na, cc nc ang pht trin, chi tiu khu vc t nhn lin quan mt thit n chi tiu khu vc cng cng v thng xuyn c s b sung h tr mnh m trong s hnh thnh vn t nhn v vn nh nc. Do vy, chng ta c th tp trung ch vo chi tiu cng cng. Tng cu s gim, nu gim chi tiu cng cng. Kt qu l: mt mt, mc gi s gim; mt khc, sn phm s tng ln. 2. Bi chi NSNN vi lm pht Giai on trc nm 1986, tnh hnh ti chnh nc ta trong tnh trng yu km, thu khng chi thng xuyn, thm ht NSNN cao qu mc, chi tiu Chnh ph ch yu nh vo s vin tr ca nc ngoi l chnh. n giai on t nm 1986-1990, trc tnh hnh kh khn v kinh t v chnh tr, Lin X v cc nc XHCN ng u ct gim dn vin tr ca h cho nc ta. Trc tnh hnh kh khn , ng ta tin hnh i mi c ch qun l kinh t, chuyn t c ch k hoch ho tp trung quan liu, bao cp sang c ch th trng c nh hng XHCN. Vi nhng bc i chp chng ban u, chnh sch ti chnh c i mi mt bc. Tuy nhin, thu NSNN cng khng chi v b p thm ht NSNN khng ch phi vay trong v ngoi nc m cn phi ly t ngun tin pht hnh. Chnh yu km v NSNN nu trn, l mt yu t quan trng gy nn lm pht trong thp k 80 ca th k XX. Chi NSNN tng cao ti mc bng n trong nhng nm 1985-1988, gy ra thm ht NSNN trm trng v khng c s tng ln tng ng v s thu. Giai on t nm 1986 1990, khi m t l tch lu ni b nn kinh t rt thp (c th ni l khng ng k), lm khng n th t l chi u t pht trin nh th 1 l qu ln v ngun b p cho thm ht NSNN li ch yu do tin pht hnh th lm pht cao l iu kh trnh khi. th 1: Tng bi chi NSNN v tin pht hnh b p bi chi NSNN (1985 1990)

Ngun: B K hoch v u t Trong thi gian 5 nm 1986 1990, 59,7% mc thm ht ny c h thng Ngn hng thanh ton bng cch pht hnh tin. Nm 1984, pht hnh tin b p thm ht ngn sch l 0,4 t ng, nm 1985: 9,3 t ng, nm 1986: 22,9 t ng, nm 1987: 89,1 t ng, nm 1988: 450 t ng, nm 1989: 1655 t ng v nm 1990 l 1200 t ng. S cn li c b p bng cc khon vay n v vin tr ca nc ngoi (so vi bi chi, khon vay v vin tr nm 1984 l 71,3%, nm 1985 l 40,8%, nm 1986: 38,4%, nm 1987: 32,1%, nm 1988: 32,6%, nm 1989: 24,9%, nm 1990 l 46,7%) v mt s nh do cc khon thu t bn cng tri trong nc. Mc d c nhiu c gng ng k trong nm 1989, nhng tnh trng thiu ht NSNN vn trm trng. Tng chi tng gp i so vi nm 1988, mt phn do lm pht chuyn t nm 1988 sang v lm tng gi ng k mt s mt hng v dch v thit yu do Nh nc cung cp. Tt c nhng phn tch trn cho thy, c nhiu nguyn nhn gy ra lm pht cao trong giai on t nm 1986-1990, trong c vic b p thm ht NSNN bng s pht hnh tin nh th 1. Bc vo giai on t nm 1991-1995, tnh hnh t nc c nhiu chuyn bin tch cc, sn xut v lu thng hng ho c ng lc mi, tnh trng thiu lng thc c gii quyt cn bn, lm pht siu m c y li, nhng lm pht cao vn cn. C cu chi NSNN dn dn thay i theo hng tch cc. Ngun thu trong nc cho chi thng xuyn, tnh trng i vay hoc da vo pht hnh cho chi thng xuyn chm dt. Trong giai on ny, chi ng i tng, c hiu qu, thc y pht trin kinh t x hi c t ra. Nh nhng gii php trn, s thm ht NSNN gim dn qua tng nm v c b p bng vay ca dn v vay nc ngoi. Trong giai on t nm 1991-1995, t l bi chi NSNN so vi GDP ch mc 1,4% n 4,17% (1991: 1,4%, 1992:1,5%, 1993: 3,9%, 1994: 2,2% v nm 1995 l

4,17%). Nh vy, c th thy bi chi NSNN trong nhng nm 1991-1995 l rt thp, th hin chnh sch tht cht chi tiu ca Chnh ph trong thi k ny v y cng l yu t rt quan trng gp phn kim ch lm pht. Giai on t nm 1996-2000, tnh hnh thu chi NSNN c nhiu chuyn bin tch cc, thu khng nhng chi thng xuyn m cn cho u t pht trin, thm ht NSNN c khng ch mc thp. Tuy nhin, giai on t nm 1996-2000, do tc ng ca khng hong ti chnh cc nc ng Nam nn nn kinh t c gp khng t kh khn. Tc tng trng kinh t gim dn t nm 1996 n nm 1999 v n nm 2000, tc ny mi tng ln cht t, chn ng gim st. Trong nhng nm ny, t l bi chi NSNN mc t 3,0% GDP nm 1996 ln 4,95% GDP nm 2000 (nm 1996: 3%, nm 1997: 4,05%, nm 1998: 2,49%, nm 1999: 4,37%, nm 2000: 4,95%). T l bi chi bnh qun 5 nm l 3,87% GDP, cao hn mc bnh qun nm 1991-1995 (2,63%). Nm 2000 c mc bi chi cao nht l 4,95% GDP v nm 1998 c mc bi chi thp nht l 2,49%. y l thi k suy thoi v thiu pht, nn mc bi chi NSNN nh trn khng tc ng gy ra lm pht m c tc ng lm cho nn kinh t chuyn sang giai on i ln. Giai on t nm 2001-2007, NSNN cng c chuyn bin ng k. Tc tng thu hng nm bnh qun l 18,8%. Tc tng chi bnh qun hng nm t 18,5%. Bi chi NSNN trong giai on ny v c bn uc cn i mc 5% GDP v thc hin mc 4,9%-5% GDP. Nu ch xt t l so vi GDP, cng thy bi chi NSNN trong 7 nm tr li y tng cao hn cc nm trc kh nhiu (bnh qun khong 4,95% GDP) v giai on nm 1991-1995, mc bi chi NSNN so vi GDP ch mc 2,63% v giai on t nm 1996-2000 mc 3,87% so vi GDP. (Xem th 2) th 2: Bi chi NSNN so vi GDP th 2: Bi chi NSNN so vi GDP

Ngun: B Ti chnh Nu ch xem xt bi chi NSNN so vi GDP th cha thy ht s tng ln ca n trong nhng nm gn y; c bit nhng nm gn y, ngoi NSNN c cn i, c mt lng vn ln c a ra u t cc cng trnh giao thng v thu li thng qua hnh thc pht hnh tri phiu Chnh ph khng cn i vo NSNN. Ngoi ra, phi k n lng cng tri gio dc c pht hnh thu ht tin cho u t kin c ho trng lp hc cng l mt lng tin ln cn i ngoi NSNN. Nu cng c hai loi trn vo cn i NSNN, bi chi NSNN trong nhng nm qua khng phi ch 5% GDP m cao hn (khong 5,8-6,2% GDP). (Xem th 3) th 3: Bi chi NSNN so vi GDP

Ngun: B ti chnh, Tng cc Thng k v tc gi tnh ton Thc t trong 8 nm qua, t nm 2001 n nay, tc tng bi chi NSNN l kh cao, mc 17-18%/ nm. Tc ny nu tr i yu t tng trng th cn cao hn t l lm pht hng nm (nm 2001: 0,2%; nm 2002: 1,6%; nm 2003: 9,7%; nm 2004: 8,1%; nm 2005: 9,0%; nm 2006: 11,1%; nm 2007: 7,8%). Thc t trong nhng nm gn y, mc d chng ta kim sot bi chi NSNN t hai ngun l vay nc ngoi v vay trong nc nn sc p tng tin cung ng thm ra th trng l khng c, nhng sc p tng chi tiu ca Chnh ph cho tiu dng thng xuyn v cho u t l tng ln. (Xem th 4) th 4: bi chi NSNN t 1996 -2008

Ngun: B Ti chnh C th thy, chnh sch ti kho trong nhng nm qua c phn ni lng nh nhng nm chng ta ang phi kch cu u t. Nu so snh tng chi NSNN so vi GDP trong nhng nm qua cho thy, NSNN chi mt khi lng ln tin t khng ch s tuyt i m c s tng i. Nh trn phn tch, bi chi NSNN tng cao th hin chnh sch ti kho lng lo, ni ln s chi tiu ca Chnh ph cho u t v thng xuyn vt qu mc c th ca nn kinh t. Nu nh b p bi chi NSNN bng pht hnh thm tin th trc tip tc ng gy ra lm pht, v lm tng cung tin t nhiu hn cu tin t trn th trng nh giai on t nm 1986-1990. Tuy nhin, vic b p thm ht NSNN bng ngun huy ng t bn ngoi v t trong nc v c bn, cng tng cung tin vo th trng trong nc. iu ny, c th gii thch l do phn huy ng t vay nc ngoi lm tng cung lng tin vo th trng trong nc, v s tin vay nc ngoi v b p thm ht NSNN phi i ra VND chi tiu trn c s bn cho NHNN l chnh, m NHNN li pht hnh tin ra mua ngoi t l c bn. y chnh l phn lm cho lm pht tng ln nu lng vay t bn ngoi vo b p thm ht NSNN qu ln. Thc t trong nhng nm qua, lng vay tin t bn ngoi vo b p thm ht NSNN chim khong 1/3 s thm ht, tc l khong 1,5%-1,7% so vi GDP. Nu cng thm c phn vay v cho vay li, lng tin t bn ngoi vo nn kinh t nc ta qua b p thm ht NSNN khong 2%-2,5% GDP. y chnh l mt nguyn nhn gy ra lm pht cao ca nc ta trong nm 2007 v cc thng u nm 2008. Qua th 5 cho thy, chi NSNN tng t 27% GDP nm 2001 ln 40,4% nm 2007 l mt con s kh ln trong chi tiu ca Chnh ph. th 5: Chi NSNN so vi GDP t 2001 2007

Ngun: B Ti chnh Cn phn b p thm ht NSNN t ngun vay trong dn v c bn, ch thu tin t trong lu thng vo NSNN v sau , li chuyn ra lu thng nn khng lm tng lng tin c bn trn th trng m ch lm cho vng quay tin t c th tng nhanh hn, to ra h s n tin cao hn mc cn thit. iu ny, cng to ra tng cung tin t do vng quay tin t ln, c to ra tc ng mt phn gy ra lm pht, nhng khng ln bng trc tip pht hnh tin ra v vay vn t bn ngoi b p thm ht NSNN. Nhn li qu trnh nhng nm trc y c th thy, chng ta thc hin mt chnh sch ti kho lng lo th hin t l bi chi NSNN bng khong 5% GDP hng nm, cng vi l pht hnh tri phiu, cng tri gio dc cho u t. Hn na, chng ta cng c lc pht hnh tin ra kch cu u t, u t cho mt s cng trnh ln, pht hnh tin cho mt s cng vic m cha thng k ht. y chnh l s tch t tin t cc nm trc gp mt phn lm cho lng tin t trong lu thng tng cao, th hin tc tng h s to tin ca nn kinh t nc ta tng trn 10% hng nm v tng 79,2% nm 2007 so vi nm 2001, trong khi cng ch tiu ny cc nc ch tng 1-3%/nm v tng 10%-15% nm 2007 so vi nm 2001. ti 3. Gii php kim sot bi chi NSNN v kim ch lm pht trong thi gian

Nh trn phn tch nguyn nhn ca lm pht cao v c bn r, trong c mt phn quan trng ca chnh sch ti kho lng lo trong nhng nm qua m th hin bi chi NSNN tng lin tc qua cc nm.

Vn t ra hin nay l r sot ct gim chi tiu NSNN cha tht cn thit v km hiu qu nh ra cc tiu ch, tiu chun ct b, nh hon nhng cng trnh u t cha tht bc bch, km hiu qu hoc cha khi cng. y l mt trong nhng nhim v cc k kh khn, nhng vi s NSNN hin c th vi tnh hnh trt gi nh hin nay s khng th c iu kin thc hin c ht cc d n, cng trnh b tr. Do vy, cn c s r sot chuyn vn t cc cng trnh cha khi cng, khi cng chm, hoc th tc khng y sang cho cc cng trnh chuyn tip, cng trnh cp bch, cng trnh c hiu qu kinh t cao. Vic lm ny, i hi phi c s ng tm nht tr v quyt tm cao ca tt c cc B, ngnh v a phng trong vic thc hin chnh sch ca Nh nc. V chi tiu thng xuyn, cng nn r sot li tt c cc khu hot ng t chc li b my cho hp l hn, ng thi ct gim cc khon chi cha tht cn thit tp trung ngun lc cho cc cng tc khc quan trng v cp thit hn. Kim sot bi chi NSNN v trit thc hin chnh sch c thu mi chi, khng bi chi NSNN tng cao, nu cn thit nn gim t l bi chi NSNN so vi GDP di mc 5%, tc l nn khong 3-4%. ng thi, tin ti tnh ton cn i cc ngun pht hnh tri phiu, cng tri gio dc mt cch hiu qu hn, nu cha tht cn thit hoc cha th tc th nn ct gim. 4. Kt lun Nhn li ton b qu trnh nhiu nm qua cho thy, mi quan h gia bi chi NSNN vi lm pht c th rt ra mt s kt lun sau: - NSNN c mi quan h nhn qu vi lm pht. Nu thm ht NSNN qu mc c th dn n lm pht cao. c bit, nu b p thm ht NSNN bng vic pht hnh tin s tt yu dn n lm pht. - Tng chi NSNN kch thch tiu dng v tng cu tiu dng, s kch thch u t pht trin v tng u t pht trin s a n tng trng cao. Tuy nhin, nu tng chi qu mc cho php, tc l tng chi n mc lm cho thm ht NSNN qu cao v b p thm ht ny phi i vay n qu ln th s a n gnh nng n. Kt qu l a n kch thch tiu dng (kch cu qu mc) th chu k sau s ko theo lm pht, m lm pht cao li lm gim u t pht trin v gim u t pht trin ko theo gim tng trng. Nh vy, thc t y l cn c liu lng ca chi tiu NSNN mc cho php nhm y u t pht trin tng ln v tip theo l a tng trng kinh t ln cao m khng ko theo lm pht cao.

IV. H THNG NGN SCH NH NC 1. T chc h thng ngn sch nh nc H thng ngn sch nh nc l tng th ngn sch ca cc cp chnh quyn nh nc. T chc h thng ngn sch chu tc ng bi nhiu yu t m trc ht l ch x hi ca mt nh nc v phn chia lnh th hnh chnh. Thng thng cc nc h thng ngn sch c t chc ph hp vi h thng hnh chnh. nc ta vi m hnh nh nc thng nht nn h thng ngn sch c t

chc theo hai cp: ngn sch trung ng v ngn sch ca cc cp chnh quyn a phng, trong ngn sch a phng bao gm cc cp ngn sch: ngn sch thnh ph (hay tnh) , ngn sch qun (huyn) , ngn sch x (phng). H thng ngn sch nh nc Vit Nam c t chc v qun l thng nht theo nguyn tc tp trung v dn ch, th hin: - Tnh thng nht: i hi cc khu trong h thng ngn sch phi hp thnh mt th thng nht, biu hin cc cp ngn sch c cng ngun thu, cng nh mc chi tiu v cng thc hin mt qu trnh ngn sch. - Tnh tp trung: th hin ngn sch trung ng gi vai tr ch o, tp trung cc ngun thu ln v cc nhim v chi quan trng. Ngn sch cp di chu s chi phi ca ngn sch cp trn v c tr cp t ngn sch cp trn nhm m bo cn i ca ngn sch cp mnh. - Tnh dn ch: D ton v quyt ton ngn sch phi c tng hp t ngn sch cp di, ng thi mi cp chnh quyn c mt ngn sch v c quyn chi phi ngn sch cp mnh. 2. Phn cp qun l ngn sch Trong nn kinh t th trng ngn sch nh nc tr thnh cng c quan trng gip nh nc iu hnh nn kinh t x hi. Hot ng ca ngn sch nm trong s vn ng ca th trng. To ngun thu cho ngn sch phi gn vi mc tiu n nh v tng trng kinh t, cc khon chi ca ngn sch phi gn vi nhim v pht trin kinh t x hi ca t nc trong tng thi k. Do , vic xc nh c cu thu chi ca cc cp ngn sch cng nh phng php qun l cc cp ngn sch l rt cn thit. Phn nh ngun thu v cc khon chi ca mi cp ngn sch l ni dung c bn ca phn cp qun l ngn sch nhm to iu kin v ti chnh cho chnh quyn nh nc cc cp tham gia vo qu trnh t chc, huy ng, phn phi v s dng cc qu tin t tp trung ca nh nc thc hin cc chc nng nhim v xc nh. Khi phn cp qun l ngn sch cn phi tun th cc nguyn tc c bn sau: - m bo vai tr ch o ca ngn sch trung ng v v tr c lp ca ngn sch a phng trong h thng ngn sch nh nc thng nht. - Xc nh c th trch nhim v quyn hn thu chi gia cc cp ngn sch.

- m bo s hp l v cng bng gia cc a phng. 2.1 Phn nh ngun Thu gia cc cp ngn sch C 4 phng php thc hin phn phi ngun thu gia cc cp ngn sch: * Phng php thu chi : ni dung ca phng php ny l ton b s thu v cc nhim v chi ca ngn sch u do ngn sch trung ng m nhn. Phng php ny m bo cho trung ng quyn ch ng nhng hn ch kh nng sng to ca a phng. * Phng php khon gn: Trung ng giao cho a phng c thu mt s khon thu xc nh m bo nhim v chi cho a phng. Phng php ny khuyn khch a phng quan tm v bi dng ngun thu ca mnh nhng khng ch n ngun thu ca trung ng. * Phng php d phn: Theo phng php ny ngn sch a phng c hng mt phn t cc khon thu chung c xc nh theo t l phn trm hay cn gi l t l iu tit. Phng php ny khuyn khch a phng quan tm n khon thu nhng phn nh ngun thu gia cc cp ngn sch rt phc tp v hng nm phi iu chnh. * Phng php hn hp: L phng php p dng hn hp c ba phng php trn, ngun thu ca ngn sch a phng bao gm 3 phn chnh: Cc khon thu n nh, cc khon thu iu tit v cc khon tr cp t ngn sch trung ng. Theo lut Ngn sch Nh nc Vit Nam (1996) v lut Sa i, B sung mt s iu ca lut Ngn sch Nh nc VN (1998) phn nh ngun thu gia cc cp ngn sch ca nc ta c thc hin theo phng php hn hp. 2.2 Phn nh chi gia cc cp ngn sch Phn cng qun l nh nc v kinh t x hi gia cc cp chnh quyn l c s phn nh chi gia cc cp ngn sch. Trong c ch th trng, nh nc s dng ngn sch nh nc lm cng c qun l v iu tit v m nn kinh t th phn cp qun l chi gia cc cp ngn sch c thc hin theo cc nguyn tc: - Ngn sch trung ng m nhn nhim v chi theo cc chng trnh quc gia hoc cc d n pht trin nhm hnh thnh th cn i cho nn kinh t v to mi trng thun li kch thch qu trnh tch t v u t vn cho sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip v dn c.

- Ngn sch a phng thc hin cc khon chi gn vi vic thc hin chc nng, nhim v ca chnh quyn a phng. 3. Qu trnh ngn sch Qu trnh ngn sch l mt qu trnh bao gm 3 giai on: lp v ph chun ngn sch, chp hnh ngn sch v quyt ton ngn sch. Qu trnh ngn sch cho thy ton b hot ng ca mt ngn sch t khi bt u hnh thnh cho ti khi kt thc chuyn sang ngn sch ca nm ti chnh mi. Thi gian ca qu trnh ngn sch di hn so vi nm ti chnh (cn c gi l nm ngn sch hay ti kho) iu c th hin ch giai on lp v ph chun ngn sch c bt u trc nm ti chnh, giai on quyt ton ngn sch c thc hin sau nm ti chnh v trong nm ti chnh l thi gian chp hnh ngn sch. Qu trnh ngn sch ca nc ta c qui nh trong lut Ngn sch Nh nc. 3.1 Lp v ph chun ngn sch Mc tiu ca giai on ny l xc nh nhim v ng vin, phn phi ti u cc ngun vn nhm bo m tnh vng chc, tnh kh thi ca ngn sch. Giai on ny bao gm: - Lp ngn sch (lp d ton ngn sch) Hng nm vo thi im qui nh trc khi nm ti chnh bt u Chnh ph v B ti chnh ra thng bo v yu cu, ni dung v hng dn lp d ton ngn sch cho cc ngnh, cc cp. Cc n v cn c vo hng dn ca b ti chnh lp d ton ngn sch cho n v mnh da trn h thng lut, nh hng pht trin kinh t x hi ca nm k hoch v cc chnh sch, nh mc ti chnh. Cc B v U ban Nhn dn cc tnh, thnh tng hp d ton ngn sch phm vi mnh qun l gi cho B ti chnh. B ti chnh s xem xt d ton thu chi ca cc B v a phng, tnh ton kh nng thu chi, cc gii php cn i ngn sch v tng hp thnh d ton ngn sch ca nm ti chnh trnh Chnh ph. Chnh ph xem xt, tho lun, iu chnh li cc khon thu chi nu thy cn thit v trnh Quc hi. - Ph chun ngn sch D ton ngn sch nh nc trc ht s c u ban kinh t v ngn sch ca quc hi nghin cu, xem xt, iu chnh v trnh Quc hi. Quc hi s tho lun d ton ngn sch nh nc v cc ni dung: iu chnh tng gim cc khon

thu trn c s sa i lut thu, iu chnh tng gim cc khon chi da trn cc gii php bo m cn i ngn sch. Sau khi tho lun v thng qua Quc hi ra ngh quyt ph chun d ton ngn sch nh nc v d ton ngn sch nh nc tr thnh mt o lut ca nh nc m mi php nhn v th nhn trong x hi iu c trch nhim thc hin. - Cng b ngn sch nh nc Sau khi d ton ngn sch nh nc c Quc hi ph chun s c chuyn sang cho nguyn th quc gia: Ch tch nc cng b v giao cho Chnh ph thc hin bng cch u nhim cho B ti chnh giao cc ch tiu php lnh v thu v chi ngn sch cho tng B v tng a phng thi hnh. 3.2 Chp hnh ngn sch D ton ngn sch c ph chun v c thc hin khi nm ti chnh bt u. Ni dung ca giai on ny l tp trung y , kp thi mi ngun thu vo ngn sch v cp pht cho cc nhim v chi xc nh nhm ng vin, phn phi v s dng cc ngun ti chnh ca x hi thc hin cc mc tiu pht trin kinh t x hi trong nm ti chnh. Chp hnh ngn sch bao gm chp hnh thu ngn sch nh nc v chp hnh chi ngn sch nh nc. - Chp hnh thu ngn sch nh nc: l qu trnh t chc v qun l ngun thu ca ngn sch nh nc. H thng t chc thu ngn sch hin nay nc ta c cc c quan thu v cc c quan khc c giao nhim v thu. Cc c quan ny c trch nhim kim sot cc ngun thu ngn sch nh nc, xc nh v thng bo s phi np cho cc php nhn v th nhn. C quan ti chnh, kho bc nh nc phi hp vi ngnh thu v cc c quan c giao nhim v thu t chc thc hin thu np cho ngn sch nh nc v trch chuyn kp thi cc khon thu gia cc cp ngn sch nh nc theo qui nh. - Chp hnh chi ngn sch nh nc: l qu trnh t chc v qun l cc khon chi ca ngn sch nh nc. Tham gia vo chp hnh chi ngn sch gm c cc n v s dng vn ngn sch. Vic cp kinh ph t ngn sch nh nc c thc hin theo qui nh:

* Cn c vo d ton ngn sch c giao, cc n v th hng lp k hoch chi gi c quan ti chnh cng cp v kho bc nh nc ni giao dch c cp pht. * C quan ti chnh xem xt k hoch chi ca n v, cn c vo kh nng ca ngn sch b tr s chi hng qu thng bo cho n v th hng v kho bc nh nc thc hin. 3.3 Quyt ton ngn sch Ni dung ca giai on ny l nhm phn nh, nh gi v kim tra li qu trnh hnh thnh v chp hnh ngn sch nh nc. Sau khi kt thc nm ti chnh, cc n v s dng vn ngn sch nh nc phi kho s k ton v lp quyt ton ngn sch nh nc theo s thc thu, thc chi theo hng dn ca B ti chnh. Cn c vo hng dn ca B ti chnh cc n v th hng ngn sch lp quyt ton thu chi ca n v mnh gi c quan qun l cp trn, s liu quyt ton phi c i chiu v c kho bc nh nc ni giao dch xc nhn. Th trng cc c quan nh nc c trch nhim kim tra, x l quyt ton thu chi ngn sch ca cc n v trc thuc, lp quyt ton thu chi ngn sch thuc phm vi mnh qun l gi cho c quan ti chnh cng cp. C quan ti chnh cc cp a phng xt duyt quyt ton thu chi ngn sch ca cc c quan cng cp, thm tra quyt ton ngn sch cp di, tng hp lp quyt ton ngn sch a phng trnh u ban nhn dn cng cp u ban nhn dn cng cp xem xt trnh hi ng nhn dn cng cp ph chun v gi cho B ti chnh. B ti chnh xem xt v tng hp quyt ton thu chi ngn sch ca cc b, ngnh trung ng, kim tra xem xt quyt ton ngn sch ca cc a phng, sau tng hp v lp tng quyt ton ngn sch nh nc trnh Chnh ph Chnh ph trnh Quc hi. Quc hi sau khi nghe bo co kim tra ca c quan Tng kim ton quc gia s xem xt v ph chun tng quyt ton ngn sch nh nc.