I HC THI NGUYN TRNG I HC NNG LM PGS.TS. O THANH VN (Ch bin), ThS.

NG TH T NGA

GIO TRNH

CY HOA

NH XUT BN NNG NGHIP H NI - 2007

LI NI U Hoa ng vai tr quan trng trong cuc sng ca con ngi, l sn phm va mang gi tr tinh thn va mang gi tr kinh t. Hin nay nc ta, trong chng trnh chuyn dch c cu cy trng, cy hoa li cng c quan tm. Hng nm c nhiu ging hoa c lai to v nhp ni, nhiu tin b k thut mi c nghin cu v p dng trong sn xut nn din tch trng hoa ngy cng c nng cao . Gio trnh Cy hoa nhm cung cp cho sinh vin nhng kin thc c bn v k thut trng trt mt s loi hoa trng ph bin nc da. ng thi gio trnh cn l ti liu tham kho cho cc b k thut, cn b nghin cu v khuyn nng. Gio trnh c PGS.TS. o Thanh Vn (Ch bin) v ThS. ng Th T Nga (tham gia) bin son thnh 2 phn vi 7 chng. Phn 1: i cng - Chng 1: Vai tr ca cy hoa v tnh hnh sn xut hoa - Chng 2: Yu cu ngoi cnh ca cy hoa - Chng 3: K thut nhn ging hoa Phn 2: Chuyn khoa - Chng 4: Hoa hng - Chng 5: Hoa cc - Chng 6: Hoa ng tin - Chng 7: Hoa lily Do thi gian v kh nng c hn nn khi bin son gio trnh ny khng trnh khi cc thiu st. Tp th tc gi rt mong s ng gp kin ca ngi c cc ln xut bn sau s hon chnh hn. Xin trn trng cm n . Tp th tc gi

Phn I I CNG Chng I VAI TR CA CY HOA V TNH HNH SN XUT HOA 1.1. VAI TR CA HOA Hoa l mt sn phm c bit ca cy trng, ni n hoa l ni n v p ca thin nhin c cy c cht lc ban tng cho con ngi. Hoa trong cuc sng ca con ngi chim mt v tr thm m quan trng, hoa l tng trng ca ci p, l ngun cm gic ngt ngo ca cuc sng. Hoa khng ch em li cho con ngi s thoi mi th gin khi thng thc v dp ca chng m cn em li cho nhng ngi sn xut hoa gi tr kinh t cao hn hn so vi nhng cy trng khc. Nhiu nc trn th gii nh H Lan, Php, Bungari c nn sn xut hoa rt pht trin v l ngun thu nhp quan trng ca t nc. Vit Nam, cy hoa c ngha ln trong nn kinh t ca cc vng trng hoa, cy hoa em li hiu qu kinh t cao gp 5-20 ln so vi trng cc cy trng khc. M hnh trng Lay n ti ng Hi, ng Thi (Hi Phng), Dnh K (Bc Giang) u t hiu qu cao gp 1,5 - 2,5 ln so vi trng cc cy thng thng (thu 15 - 20 triu ng/so/3 thng). M hnh trng hoa ng tin ti Ty Tu (T Lim, H Ni) thu 5060 triu ng/so/nm; M hnh trng hoa hng M Linh (Vnh Phc) thu 10- 15 triu ng/so/nm; M hnh trng hoa cc Ty Tu, Nht Tn (H Ni) cng thu 12- 15 triu ng/so/nm. (ng Vn ng. 2003) Vng hoa huyn M Linh rng gn 400 ha vi hng chc cnh ng u cho thu nhp bnh qun trn 50 triu ng/ha. c bit nhng cnh ng hoa x M Linh cho thu nhp t 70-90 triu ng/nm. V vy x M Linh xy dng ch hoa ven ng quc l 23A. T kinh nghim xy dng cnh ng 50 triu ng/ha/nm, huyn M Linh, tnh Vnh Phc s bc vo cu lc b 50 triu ng/ha gieo trng/nm vo nm 2004 v l huyn u tin ca tnh Vnh Phc t c mc tiu cnh ng 50 triu ng/ha/nm trong thu nhp t hoa l ch yu. Ngoi vic bo v ngun tin qu him, ngnh hoa v sinh vt cnh nc ta ang tr thnh ngnh kinh t c gi tr thu nhp t hoa, cy cnh ln n gn 1.000 t ng mi nm (trong nm 2003, gi tr xut khu khong 30 triu USD). c bit, trng v kinh doanh hoa, cy cnh cn gip y nhanh vic xa i gim ngho, chuyn dch c cu kinh t trong nng nghip nhiu a phng. C th, nm 2003 c hn 30.000 h gia nh thot ngho nh trng hoa, cy cnh, nhiu h gia nh trng hoa c thu nhp gn 1 t ng/hecta. (ng Vn ng, 2003).

1.2. TNH HNH SN XUT HOA TRN TH GII V VIT NAM 1.2.1. Sn xut hoa trn th gii Ngy nay sn xut hoa trn th gii ang pht trin mt cch mnh m v tr thnh mt ngnh thng mi cao. Sn xut hoa mang li li ch to ln cho nn kinh t cc nc trng hoa cy cnh, trong c cc nc chu . Sn xut hoa cc nc chu ang pht trin mnh v cnh tranh quyt lit chim lnh th trng hoa trn th gii. Din tch trng hoa trn th gii ngy cng m rng v khng ngng tng ln. Ba nc sn xut hoa hoa ln nht chim 50% sn lng hoa th gii l Nht Bn, H Lan, M. Theo Roger v Alan (1998) nm 1995 gi tr sn lng hoa trn th gii t 20 t USD n nm 1997 t 27 t USD v d kin u th k 21 t 40 t USD, trong Nht Bn khong 3,731 t USD; H Lan khong 3,558 t USD; M khong 3,270 t USD. Gi tr xut nhp khu hoa v cy cnh ca th gii tng hng nm. Nm 1996 l 7,5 t la, trong t th trng hoa ca H Lan chim gn 50%. Sau n cc nc Clmbia, Italia, an Mch, M, B, Israen, c, c, Canada, Php, Ty Ban Nha, Knia, Ecuado mi nc trn 100 triu la, t l tng trng hng nm 10%.

Ngun Nguyn Xun Linh. 2002

c v M l 2 quc gia chim trn 50% th trng nhp khu hoa vi cc loi hoa ph bin l cm chng, cc, hng, layn, lan

Ngun Nguyn Xun Linh. 2002

H Lan l nc xut khu hoa ln nht th gii, chim ti 64,8% th trng, trong cc loi hoa ni ting c xut khu t H Lan l: Lily, hng, lay n, ng tin, cm chng. Sn xut hoa th gii tip tc pht trin mnh m cc nc chu , chu Phi, chu M. Hng sn xut hoa trn th gii l tng nng sut hoa, gim chi ph lao ng, gim gi thnh hoa. Mc tiu sn xut hoa cn hng ti l ging hoa p ti, cht lng cao v gi thnh thp. Bng 1.3 Gi tr xut khu hoa ca mt s nc nm 2002

1.2.2. Sn xut v tiu th hoa chu Chu c 134.000 ha trng hoa chim 60% din tch trng hoa th gii nhng din tch trng hoa thng mi nh. T l th trng hoa chim 20% th trng hoa th gii. Nguyn nhn l do cc nc chu c phn ln din tch hoa trng trong iu kin t nhin v ch yu phc v cho nhu cu ni a. Ngh trng hoa chu c t lu i nhng trng hoa thng mi pht trin mnh t nhng nm 80 ca th k XX. Khi cc nc chu m ca tng cng u t, i sng ca nhn dn c nng cao, yu cu hoa cho khch sn, du lch ln nn cc th trng hoa pht trin. Cc loi hoa c trng chu ch yu 2 nhm ging hoa c ngun gc nhit i v n i. Nhm ging hoa c ngun gc nhit i v n i gm cc loi hoa lan (Orchidacea), hoa ng tin (Gerbera)... Nhm c ngun gc t n i nh hoa hng (Rosa sp.), cc (Chrysanthemum sp.), layn (Gladiolus), hu c bit hoa lan l sn phm hoa nhit i, c sn hoa chu c th trng chu u v chu M a

chung. Theo thng k t nm 1982 n 1998 trong 16 nm din tch trng hoa ca Trung Quc t 8.000 ha tng ln n 90.000 ha, tng trn 11 ln, sn lng hoa ct t mt triu cnh tng n 2 t cnh tng trn 2000 ln. Gi tr nm 1982 l 13.000 USD, n 1998 l 100 triu la M tng trn 130 ln. Theo kho st ca Thng v Vit Nam ti Nht Bn, tp qun tng hoa v chi tiu mua hoa ca ngi Nht Bn ang tng mnh trong cc dp k nim v ngy l trong nm. Thi quen tng hoa ang tr thnh np sng vn ho ca ngi Nht Bn. Nhu cu mua hoa ca cc gia nh, c bit l th chi hoa hng ngy v lm qu tng ang ngy cng tng cao. Nhu cu v hoa ca ngi dn Nht Bn tng nhanh vo cc dp l nh: ngy gi t (thng 3), ngy ca M (thng 5), Noel v nm mi. Ngoi ra, Nht Bn cng c thi quen tng hoa chc mng vo ngy khai trng vn phng, k nim ngy thnh lp cng ty. Nhu cu v hoa thng gim vo cui thng 1 n ht thng 2 v t thng 6 n thng 7 v khng c dp l no. Do iu kin thin nhin u i, Nht Bn c th t trng v cung cp hu ht nhu cu hoa trong nc Tuy nhin, do nhu cu trong nc v cc loi hoa kh phong ph v chi ph nhn cng ti Nht Bn kh t , khng th cnh tranh vi cc nc khc, kim ngch nhp khu hoa ca Nht Bn ngy cng tng trong nhng nm gn y. Hng nm, nhu cu nhp khu hoa ca Nht Bn khong 453 triu USD, do nhu cu hoa trong nc ngy cng cao, nm 2005 kim ngch nhp khu hoa ca Nht Bn t khong 500 triu USD. Th trng nhp khu hoa ca Nht Bn l H Lan (chim 27%), Trung Quc (chim 9,7%), i Loan (9%), Malaysia (8,8%), Thi Lan (7,3%) v Colombia (6,3%) Hoa nhp khu ch yu l nhng loi hoa khng c trng ph bin Nht Bn hoc rt kh trng vo thi tit thu v ng Nht Bn. H Lan l nc cung cp cc loi hoa hng, hoa loa kn, Freesia v cc loi ht v c hoa tulp. Trc y, Nht Bn nhp khu rt nhiu hoa nhp ti, nhng ngy nay ngi trng hoa Nht Bn chuyn hng sang nhp khu cc loi c v ht hoa tulp v Nht Bn trng do thi tit cng tng i thun li. Thi Lan l nc cung cp hoa phong lan ch yu cho Nht Bn, i Loan cung cp cc loi hoa cc v Trung Quc cung cp cc loi cnh, l phc v cho vic trang tr v b hoa. Hin nay hng nm, Vit Nam xut khu sang Nht Bn khong 6,2 triu USD, chim 1,4% th phn nhp khu hoa ca Nht Bn Trong cc nm tip theo, con s ny c th tng ln n hn 8 triu USD. iu ny l hon ton c th thc hin c do hoa ti xut khu ca ta c tim nng xut khu sang Nht Bn. Hin nay, cc mt hng hoa xut khu ch yu ca vit Nam vo Nht Bn l hoa phong lan.Thng 12/2005, vi s h tr ca Thng v Vit Nam ti Nht Bn, hn 200 doanh nghip Nht Bn sang tm hiu th trng hoa Vit Nam vo ng dp L hi hoa Lt. y l c hi tt doanh nghip gii thiu hoa ti xut khu ca Vit Nam, trong c hoa sen l loi hoa m ngi dn x hoa anh o rt yu thch. Hn Quc l nc sn xut hoa ln vng ng Bc , vi cc loi hoa ni ting: cc, lily v a lan. Din tch trng trt tng nhanh t 2249ha (1985) ln 6.422ha (2002) v thu li li nhun cao t trng hoa vi 789 t Won (tng ng 607 triu USD)

1.2.3. Sn xut hoa Vit nam Vit Nam c din tch t t nhin l 33 triu ha nhng din tch trng hoa Vit Nam ch chim 0,02% din tch t ai. Hoa c trng lu i v tp trung mt s vng trng hoa truyn thng nh Ngc H, Qung An, Ty Tu (H Ni), ng Hi, ng Lm (Hi Phng), Honh B, H Long (Qung Ninh), Triu Sn (Thanh ho), G Vp, Hc Mn (TP. H Ch Minh)...vi tng din lch trng khong 3500 ha. Phong tro trng hoa Vit Nam trong nhng nm gn y c ch pht trin, din tch hoa tng nhanh. iu kin kh hu v t ai a dng to iu kin trng nhiu loi hoa, trong pht trin h thng trng hoa thm canh c nh nc quan tm v h tr. Theo Vin Nghin cu Rau-Qu th hin nay li nhun thu c t 1 ha trng hoa cao hn 10- 15 ln so vi trng la v 7-8 ln so vi trng rau. Gn 90% cc loi hoa c trng nhm p ng nhu cu tiu th trong nc, tuy nhin th trng xut khu cng ang tng nhanh vi 1 s loi hoa c th ca Vit Nam (hoa sen, hoa nh v mt s loi hoa m cc nc n i trng kh khn trong ma ng (hng, cc...). Theo s liu ca Tng cc thng k, nm 2003 c nc c 9430ha hoa v cy cnh cc loi vi gi tr sn lng 482,6 t ng.

Vit Nam hnh thnh 3 vng hoa ln sau: - Vng hoa ng bng sng Hng: vi kh hu 4 ma v nhiu vng kh hu c th nn rt thch hp cho trng nhiu loi hoa. Hoa c trng hu ht cc tnh ca vng trong tp trong nhiu cc thnh ph ln: H Ni, Hi Phng, Nam nh, Hi Dng, Bc Ninh, Vnh Phc... Hoa vng ny ch yu phc v tiu th trong nc,v mt s chng loi nh xut khu sang Trung Quc (hng, cc..). Hng l loi hoa

ph bin nht chim 35%, tip n l hoa cc (30%), hoa ng tin (10%), cn li l cc loi hoa khc (25%). - Vng hoa Lt: Lt c iu kin kh hu thi tit rt ph hp cho trng cc loi hoa, mc d din tch khng ln nhng y l ni sn xut cc loi hoa cao cp vi cht lng tt: phong lan, a lan, ly, hng, ng tin Din tch trng cc loi hoa tng 1,74 ln so vi k hoch ra trong giai on 1996-2000, ch ring nm 2000 thu hoch c 25,5 triu cnh hoa. - Vng hoa ng bng sng Cu Long: y l vng c kh hu m, nng quanh nm nn thch hp vi cc loi hoa nhit i: hoa lan, ng tin... TP H Ch Minh l ni pht trin hoa lan nhit i nhanh nht trong c nc, nhiu trang tri hoa lan c thnh lp, kinh doanh v pht trin theo m hnh trang tri hoa lan ti Thi Lan.

Din tch hoa ngy cng tng cao p ng c nhu cu ngy cng tng ca th trng, nht l cc thnh ph ln. Tnh ring H Ni c khong 300 ca hng bn cc loi hoa cht lng cao, l cha k cc hng hoa nh v c nhng ngi bn rong. c tnh, lng hoa tiu th t cc ngun trn mc hn 1 triu cnh cc loi trong mt ngy. Ti Lt din tch hoa ct cnh ca vng ny nm 1996 ch c 174ha, n nm 2000 tng ln 853ha v hin nay c khong 1467ha (hoa cc chim khong 24% , vi sn lng khong 10- 13 triu cnh, vi khong 84 t ng). Nhng nm gn y, ngh trng hoa pht trin kh mnh nhiu a phng. Theo s liu iu tra ca Vin Di truyn Nng nghip, ti mt s a phng, hoa l cy trng cho thu nhp kh. Chng hn, c vng H Ni, so vi sn xut 2 la 1 mu trong cng thi im, trn cng mt n v din tch th trng hoa c li nhun cao hn gn 12 ln. Thi Bnh, c doanh nghip trng hoa thu li ti 160 triu ngfha/nm, hay Lm ng, bnh qun cho mc li 250 - 300 triu ng/ha/nm t sn xut hoa. Trong nhng nm qua, huyn M Linh, tnh Vnh Phc khng nhng pht trin khu cng nghip Phc Thng, Quang Minh, m cn chuyn i c cu cy trng c hiu qu cao, nn bnh qun mi hc ta canh tc t 48 triu ng/ha. Trong c nhiu cnh ng t t 50 triu - 70 triu/ha canh tc trong mt nm. Vi kinh nghim chuyn i vng t t cy la, trng rau mu cho thu nhp thp, sang trng hoa ca nhng x pha nam huyn M Linh cho thu nhp gp 3-4 ln so vi cy la v trng rau. Bnh qun mi hc ta trng hoa cho thu nhp trn 50 triu ng trong nm. Trc y, nng dn cc x M Linh, Tin Phong, i Thnh, Vn Kh, Trng Vit trng hoa hng Lt, nhng gn y ging hoa hng Lt b thoi ha, hoa nh,

chng tn, mu sc khng p, nn nng dn M Linh mnh dn trng nhng ging hoa hng nhp ngoi nh hoa hng Php, Italia thay th cho hoa hng Lt. Nhng ging hoa hng nhp ngoi c trng trn t M Linh em li gi tr thu nhp cao hn so vi trng hoa hng Lt, v hoa hng ngoi rt thch hp vi iu kin t ai, kh hu y, nn hoa hng ngoi va to, va p v lu tn hn so vi hoa hng Lt. Mi y, vng hoa M Linh cn nhp ging hoa ng tin ca Trung Quc vo trng cho kt qu cao. Hoa ng lin vi nhiu mu sc v c khch hng chi hoa Th H Ni v nhiu tnh vng ng bng sng Hng a chung. Bn cnh nhng ging hoa trn, vng hoa M Linh cn trng nhiu ging hoa nh: hoa cc Nht Bn, hoa phng Php, hoa tay H Lan, hoa hu, hoa thc dc v lm cy cnh phc v cc loi khch hng chi hoa v cy cnh khp mi min t nc. Khng nhng nhy bn vi chuyn i c cu ging hoa ph hp vi th trng hoa, m nng dn M Linh cn tip thu nhanh nhng cng ngh mi vo trng hoa nh trng hoa theo phng php cy m, trng hoa trong nh che ph nhn v trng hoa sch bng cch: ti hoa bng nc sch, bn cho hoa bng phn vi sinh v khng phun thuc tr su cho hoa m phng tr su bnh cho hoa bng phng php tng hp IPM, gip cho ngi chi hoa sch, khng b nhim mi trng trong phng hoa. Hoa ca Vit Nam cng c xut khu, ring lng hoa xut khu ca cng ty sn xut hoa Hasfarm 100% vn nc ngoi Lt em li doanh thu trn 4 triu USD/nm. Theo phn tch ca cc chuyn gia, nhu cu tiu th hoa s ngy cng tng c th trng trong nc ln quc t. Nhm p ng nhu cu ca th trng, Vit Nam c k hoch pht trin din tch trng hoa ln khong 10.000 ha, vi sn lng 3,5 t cnh v t kim ngch xut khu khong 60 triu USD vo nm 2010. Theo , mt s vng sn xut chnh c quy hoch, gm H Ni, TP.HCM, Sapa (Lo Cai), Lt, c Trng (Lm ng), Hi Phng, Vnh Phc, Thi Bnh Hin nay vn quan tm khng ch l m bo mc tiu v din tch trng hoa, m cn l cht lng v hiu qu bn vng, cn phi a dng ha cc loi hoa phc v nhu cu trong nc, mt khc, ch trng cc loi hoa cht lng cao phc v xut khu. Hin nay, trong c cu, hoa hng vn chim 35-40%, hoa cc chim 25-30%, cn li l layn, cm chng, thc dc, hu, ng tin, lan. Cc nh khoa hc xc nh cn ch trng cng tc nhp ni, chn to v nhn nhanh cc ging hoa cht lng cao, nht l hoa cc, hng, lay n, ng tin, hoa hng mn, hoa phng, phong lan v lily, ng thi tng cng tip nhn, chuyn giao cc cng ngh, tin b k thut trong trng, chm sc, thu hoch v phn phi hoa tng hiu qu, gi tr sn phm, trong vn ging, k thut canh tc l yu l quan trng cn c quan tm, u t thch ng. Cng tc xy dng c s h tng phc v sn xut hoa, trong c vic thit k ng rung theo quy hoch, hon chnh h thng ti - tiu, h thng nh li, nh knh v cc k thut ng gi, bo qun, vn chuyn, nht l vn chuyn t ni sn xut n cc sn bay i vi hoa xut khu... Cn phi r sot cc hot ng th trng hoa trong h thng quc gia v tip th v phn phi sn phm hoa, xy dng k hoch hnh ng v qun l sn phm nhm m bo dng lu chuyn sn phm nhanh t nh sn xut n ngi tiu th. c bit, cc c ch chnh sch khuyn khch cc c s trng hoa quy m ln, cht lng cao theo quy hoch v vi h thng lu thng sn phm hoa, s phi hp cht ch gia cc cp, ngnh chc nng cng c cp nh nhng yu t khng th thiu trong gii php pht trin hoa trong giai on ti

1.3. NHNG THUN LI, KH KHN V PHNG HNG SN XUT HOA VIT NAM K thut sn xut hoa Vit Nam ch yu da vo kinh nghim truyn thng: p dng k thut nhn ging c truyn, trng trong iu kin t nhin ngoi ng rung. Cc phng php nhn ging c truyn d lm, quen vi tp qun kinh nghim ca nng dn, gi thnh thp nn ph bin trong sn xut hoa. Nhc im ca phng php nhn ging c truyn l cht lng ging hoa khng cao. Cy hoa trng lu ngy b thoi ho, bnh vim c nhiu kh nng lan truyn v pht trin lm gim cht lng hoa. Phng php nhn ging hoa bng nui cy m t bo hin nay c a ra sn xut nhng din tch nh. Cc loi hoa c nhn ging bng nui cy m t bo nh: hoa lan, cc, hng, cm chng u im ca phng php ny l cy kho, sch bnh, h s nhn ging cao, lm tng cht lng hoa. Nhng nhn ging bng nui cy m t bo i hi c thit b, gi thnh cy ging cao. Hin nay th trng hoa nc ta cha phi trin nn nhn ging bng nui cy m t bo cha c ng dng rng ri. iu kin bo v cy hoa Vit Nam cn hn ch, din tch hoa ch yu trng trong u kin t nhin ngoi ng rung, khng c iu kin che chn bo v cy hoa. Ch c mt din tch nh lm vn m, vn th nghim c cc ni lng, li, na, tre... bo qun hoa khi nng ma, gi, sng mui Trng hoa trong iu kin t nhin ngoi ng rung c li l gi thnh thp nhng ngi trng khng ch ng, phm cht hoa b gim. 1.3.1. Nhng thun li - Vit Nam l nc c kh hu a dng nn c ngun trn cy hoa phong ph, ng thi c th trng trt nhiu loi hoa vi nhiu v trong nm. L mt nc nng nghip, din tch t t nhin ln, nng dn cn c giu kinh nghim sn xut, ngh trng hoa c t lu i. - Th trng hoa ngy cng c m rng t ni a n tim nng xut khu hoa ra nc ngoi. - Nh nc khuyn khch trng hoa, m rng u t v pht trin sn xut hoa nhng ni c iu kin ph hp. 1.3.2. Nhng kh khn - Min Bc ma H nng m, nhit ln ti 30 C, ma ng lnh s ngy nhit di 15 C cao, min Nam quanh nm nng m, ma ng kh, ma ma m cao khng thch hp cho nhiu ging hoa c ngun gc n i cht lng cao. - C t ging hoa cht lng cao thch nghi vi iu kin ca tng vng.
0 0

- Sn xut hoa cn nh, l, tin b k thut cha ng u, cha cao. - Thiu trang thit b nh li, nh knh, nh bo qun - Thiu i ng cn b k thut, cc nh nghin cu v cy hoa. - Nh nc cha c bn quyn v ging cy trng. - Hoa nhp ni cn nhiu, hoa trong nc cha p ng. 1.3.3. Phng hng sn xut hoa trong tng lai - Nh nc cn u t cho cng tc nghin cu pht trin hoa Vit Nam, khai thc hp l, tn dng tim nng, khc phc nhng hn ch, kh khn em li hiu qu cao cho sn xut hoa. - Tp trung nghin cu ci tin ging u t pht trin cc loi hoa nhit i qu him p c th trng chp nhn, pht trin cc ging hoa n i theo ma v cho cc vng c kh hu thch hp. - Tng cng o to i ng cn b k thut, nh khoa hc nghin cu v cy hoa, nhanh chng p dng cc bin php sn xut hoa ca cc nc tin tin vo ngnh sn xut hoa Vit Nam. - Xy dng c s h tng: nh knh, nh li, nh bo qun Phc v cho sn xut. - Tm kim m rng th trng hoa. - Ra i lut bn quyn v ging cy trng. Tch cc hp tc, mi chuyn gia hng u v hoa ca cc nc tin tin sang thm v truyn t kinh nghim, k thut trong sn xut hoa cht lng cao. D kin n nm 2010 din tch hoa s l 16.000ha vi 5 t cnh hoa, c tnh t doanh thu xut khu l 60 triu USD.

Chng II YU CU NGOI CNH CA CY HOA Mi loi cy trng u yu cu v cc iu kin ngoi cnh nht nh sinh trng v pht trin, cy hoa c ngun tin rt ln, a dng v c tp hp rt nhiu b, h khc nhau. Do vy yu cu v iu kin ngoi cnh i vi cy hoa ni chung rt a dng v khc nhau, nhng tu chung li cc yu t chnh nh hng n cy hoa l: nhit , m , nh sng, mi trng trng trt v cht dinh dng. 2.1. YU CU NHIT Nhit l yu t quan trng quyt nh n s phn b ca cc loi hoa trn th gii. Cc loi hoa c ngun gc khc nhau th yu cu v nhit sinh trng v pht trin khc nhau: - Nhm hoa c ngun gc nhit i thng yu cu nhit cao sinh trng v pht trin: cc loi hoa lan, hoa tr mi, hoa ng tin - Nhm hoa c ngun gc n i thng yu cu nhit thp v mt m sinh trng v pht trin: hoa hng, cc, lily, hu... Nhit l yu t quyt nh n sinh trng, pht trin ca cy hoa: t s ny mm ca ht, s tng trng ca cy, s ra hoa, kt qu v cht lng hoa. Nhit c th nh hng chung hoc nh hng ring n s sinh trng, pht trin ca cy hoa. Thng thng tng trng ca cy tng hoc gim dn dn theo s thay i nhit . ng thi nhit c th c nh hng ring n s sinh trng ca cy thng qua s xun ho, hay cm ng v s n hoa bi nhit lnh. V d, cy Aconitum yu cu s xun ho cho vic n hoa (Luuwen 1980). i vi mt s loi khc, nh hoa hnh nn (conenower) (Echinacea purpurea), khng yu cu qu trnh xun ho, nhng sau khi x l qua qu trnh xun ho li lm cho qu trnh ra hoa nhanh hn v tng cht lng hoa (Armitage, 1993). Rt nhiu loi hoa lu nm yu cu qu trnh xun ho cho vic sn xut nhanh v hiu qu kinh t, trong s dng phng php x l lnh i vi ht lng kh nng ny mm l mt v d in hnh trong vic xun ho ht ging hoa, nht l cc loi hoa c ngun gc n i. Nhit tc ng ch yu n cy qua con ng quang hp, quang hp ca cy tng theo chiu tng ca nhit . Nhit ca mi trng tng 10 C th cng quang hp tng 2 dn (Nguyn Xun Linh, 2002). Tuy nhin mi loi cy hoa u c nhit ti thch v nhit ti thp hoc ti cao nhit ti u, cy hoa c th sinh trng tt v c cht lng cao khong nhit ti thp v ti cao, cy hoa vn sinh trng, nhng thi gian sinh trng s di hn v phm cht s km hn. V d, khong nhit ti u vo ban m cho cy hoa cc l 16- 18 C, nhng cy ny vn c th sinh trng nhit ban m t 4 - 27 C (Whealy, 1987 v Wilkins, 1990). khong nhit ti thp, cy s gim dn gi tr kinh t, khong nhit ti cao, s hnh thnh hoa v s pht trin b nh tr v cht lng b gim. Tm li, cy hoa cc c khong nhit ti u rt hp v c khong nhit c th chu ng c rt rng. i vi mt s loi hoa khc, ngi ta lm gim nhit xung vi so vi nhit ti thch trong vng khong 1 n vi tun trc khi thu hoch lm tng cht lng hoa v ko di thi gian thu hoch.
0 0 0

Nhit trung bnh hng ngy nh hng n sinh trng v pht trin ca cy hoa. Nu nhit trung bnh hng ngy tng ln (trong khong nhit c th chu ng c ca loi cy ), hu ht cy trng s sinh trng v ra hoa nhanh hn. Tuy nhin, s sinh trng nhanh hn khng c ngha l lm tng cht lng hoa. Nu nhit tng ln s lm cht lng ca hoa km i v tng s mn cm vi bnh. Quan h gia cng chiu sng v nhit thng theo tng quan thun, cng nh sng yu thng i cng vi nhit thp lm cho cy sinh trng yu hoc ngng sinh trng, hin tng ny thng xy ra vi cc loi hoa trng trong v ng min bc Vit Nam. Nhng trong ma H, nhit li qu cao, cn phi dng cc bin php che nng lm nhit , c bit l cc cy hoa trng trong nh knh. i vi mt s loi hoa, nhit trung bnh hng ngy thp c th gy ra cc phn ng sinh l nh lm chm s ra hoa cy hoa cc, cy trng nguyn (Grueber, 1985; Whealy 1987), thm ch nhit trung bnh hng ngy thp c th gy ra s ra hin tng khng ra hoa hoa Lily, layn Trong sn xut hoa, c bit l hoa ct cnh thng phi quan tm n chiu cao ca cy hoa, nhit l yu t nh hng n chiu cao ca cy hoa rt r nt. Chnh lch nhit ngy m cng ln th thn cy s cng ko di. Tng nhit ban ngy so vi ban m s lm tng chiu di lng i vi nhiu loi Khi nim DIF l ch tiu nh gi s thay i bin nhit ngy/m n chiu cao cy hoa.

Trong trng hp trn c 3 nh knh u c thi gian chiu sng ngy v m l 1 2 gi, c nhit trung bnh ngy l 55 F (13 C). Nh knh 1 s to ra cy c chiu cao lu nht, trong trng hp ny DIF c gi tr ln nht (+ 10), cy trong nh knh 3 c chiu cao thp nht (DIF = - 10). Cc cy nh knh 2 c chiu cao trung bnh (DIF = 0). Tt c cc cy ( c 3 nh knh) u ra hoa cng thi im vi s lng l tng t nh nhau. DIF cng nh hng n nhng phn ng khc ca cy ngoi phn ng v chiu cao nh kch thc hoa v s lng hoa mt s loi. Trong trng hp s o ngc nhit (nhit ban m ln hn nhit ban ngy) mnh (v d DIF = - 5) c th gy ra bnh a vng v l qun cy hoa Easter lily, nhng nh hng ny cng s nhanh bin mt nu DIF gim (Werwin 1989). Hm lng ng v nit trong cy cng gim nu xy ra hin tng trn s gy ra hin tng l vng sau thu hoch i vi cy hoa Easter lily v gy ra chy l bc v rng l cy trng nguyn (Miller 1997). Mt s loi khng phn ng vi DIF, gm hu ht cc cy hoa thuc h bu b v hnh H Lan (Erwin 1989).
0 0

Nhit t rt quan trng trong vic ny mm v vic ra r cho ht ging, cnh gim ca mt s loi. Nhn chung, nhit ti u trong khong t 22 - 24 C. Nu s dng ti phun trong thi gian nhn ging, lm gim nhit mi trng, th vic b sng thm nhit cho mi trng l cn thit. Cc ng dn nhit c th c t di lung, hoc s dng 1 h thng si m c bc bang nha gi nhit t di hoc y lung. Cng c th s dng ng polyetylen trc tip t my si y khng kh di lung, nhng cn ch khng lm cnh gim hoc cy con qu kh do hin tng thot hi nc cnh gim. nc ngoi c nghin cu c tin hnh vic si m t trong qu trnh sn xut. Vic si m vng r c th gip ngi trng hoa gim cc chi ph v nhin liu bng vic si m ngay xung quanh vng r cy m khng phi si m ton b th tch khng kh ca nh knh. Hi nng c tp trung vo vng r bng vic s dng cc h thng si m lung nh BiothermTM hoc thay th bng cc ng si m t di lung v gi nhit di lung bng lp plastic. Kh m bc ln, si m cc phn trn mt t ca cy trng. Vic si m vng r chng minh hiu qu i vi mt s loi nh cy hoa anh tho v c th lm tng sinh trng pht trin ca cy (Stephens v Widmer 1976). Vic lm nng vng r c hiu qu nht trong vng 6 tun u sau khi cho cy vo chu. Mt hn ch ca phng php ny l c th lm cy b thui n hoa v ch dinh dng, ch nc b thay i. Yu cu nhit ca mt s loi hoa - Hoa hng a nhit n ho sinh trng v pht trin, nhit thch hp nht l 18 - 25 C. Nhit thp hn 8 C th sinh trng chm cy dn dn vo trng thi ng ngh, khi cy trng thi ng ngh c th chu c nhit - 15 C. Nhit trn 30 C ko di lin tc v tri kh nng cy s trng thi na ng ngh, cy c th chu c nhit cao ti 35 - 38 C, duy tr s sinh trng ca cy trong ma h cn che bi nh sng. - Hoa cc thch hp vi nhit m, hi lnh. nhng vng ma ng khng lnh lm, ma H khng nng lm hoa cc sinh trng tt. Thn cnh nhit - 2 C khng b hi, r v thn ngm di t nhit -10 C cng khng b hi, mt s ging hoa cc chi c kh nng chng rt rt mnh, r v thn ngm c th chu c nhit t - 20 - 30 C. V ma H hoa cc c th chu c nhit trn 40 C nhng sinh trng chm, n ma Thu mt m cy sinh trng rt nhanh, khi nhit ti thp - 5 C tr ln, nhit trung bnh ngy t toc tr ln th hoa cc bt u tng trng, nhit tng th sinh trng tng dn, nhit thch hp nht cho sinh trng, pht trin l 15 - 20 C, trn 32 C th cy sinh trng chm li. Ni chung 5 C hoa cc ma Thu vn c th n bnh thng; hoa cc ma ng khi b sng tuyt nh nhng hoa n cng khng b hi. Nhit thp nh hng n mu sc hoa; cc ging hoa thm mu gp nhit thp mu cng m; nhit thp ti 1 3 - 1 50c ging hoa mu trng c th tr thnh mu trng hng hoc mu tm nht. Nhit ban m thp di 17 C mt s ging s ra hoa khng u. Cc tc gi Trng V, Quch Tr Cng, Lu Hi Th nghin cu v cho bit: giai on cy con ca cy hoa cc rt mn cm vi nhit
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

, cc iu kin nhit khc nhau trong giai on ny s nh hng rt ln n sinh trng pht trin v nng sut, cht lng hoa giai on sau. Kt qu nghin cu ca ng Vn ng (2005) cho thy vic s l lnh cho cy con i vi hoa cc vng i Loan nh hng n cc giai on sinh trng, pht trin v cht lng hoa.

Layn a kh hu mt m, khng chu c nng nng, nhit thch hp cho cy sinh trng v pht trin l 20 -25 C. Vng nhit i, nhit ma h cao qu s nh hng nghim trng ti sinh trng ca cy v cht lng hoa, su bnh thng hi nng. Trc khi phn ho hoa v lc cy c 5, 6 l cn nhit mi m (15 - 22 C) nu nhit qu thp hoc qu cao hoa s b m, t l hoa n hoa thp hoc nh hng ln n thi gian sinh trng ca cy
0 0 0

Hoa Lyli l cy chu rt kh, chu nng km, a kh hu mt m, nhit thch hp ban ngy l 20 -25 C ban m l 12 C. Cc ging dng tp giao phng ng thi k u thch hp vi nhit ngy 20 C, m 15 C, nhit t 15 C. Lyli Thm l dng a nng, nhit ngy 25 -28 C, m 18-20 C, di 12 C sinh trng km, hoa d b thui n, thi gian u nhit thp c li cho ra r v phn ha hoa. Hoa ng tin ngun gc min ng Nam Phi, a kh hu m p, a nh sng v ni thong gi. Nhit thch hp cho sinh trng l t 20-25 C, ma ng t 1215 C, di 10 C cy ngng sinh trng. L loi hoa na chu rt, c th chu c 0 C thi gian ngn, vng ng bng nc ta cy c th qua ng ngoi tri, min ni pha Bc c ma ng lnh cn che ph nhn hoc lm nh c mi che cy khng b cht.
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Hoa lan yu cu nhit n ho, mt m, hu ht cc ging lan u yu cu nhit ban m thp hn nhit ban ngy 3-5 C. Da vo ngun gc, xut x v yu cu nhit ca cc loi lan, ngi ta c th chia hoa lan thnh 3 nhm: + Nhm lan nhit i: phn b t v 12 n v 15 . Yu cu nhit ban ngy thch hp t 21-23 C, ban m t 18-22 C. in hnh ca nhm ny l cc ging thuc loi Vanda, Phalaenopsis. + Nhm lan cn nhit i phn b t v 16 n v 28 . Yu cu nhit ban ngy thch hp t 18-24 C. in hnh ca nhm ny l cc ging thuc loi Cattleya, Denbrobium, Oncidium. + Nhm lan n i: phn b t v 28 n v 40 . Yu cu nhit ca nhm ny ban ngy v ma h thch hp t 16-21 C, ban m khong 13 C, ma ng ban ngy 13-18 C, ban m khong 10 C. in hnh ca nhm ny l cc ging thuc loi Cymbidium, Paphiopedilum. . . (Nguyn Xun Linh 2002) 2.2. YU CU V M m ca khng kh v m t nh hng nhiu n s sinh trng v pht trin ca cy hoa. m thch hp th cy hoa sinh trng, pht trin tt, t su bnh, ra hoa p, cht lng cao. Vai tr ca nc i vi cy hoa th hin cc vn sau - Nc l nguyn liu ca quang hp: khi trong cy thiu nc th quang hp gim v cy b ho th quang hp gp rt nhiu tr ngi. - Nc l dung mi: rt nhiu cht trong mi trng phi tan trong nc mi xm nhp c vo cy tt c cc phn ng ho hc trong cy u phi tin hnh trng thi tan trong nc. Khi cy ht nc t th m, kim... ht vo cng gim. i b phn nc trong cy c thot ra ngoi qua l, s lu thng ny ca nc cng nhiu th hot ng sinh l cng mnh. - Nc iu tit nhit trong cy khi cy thot hi nc lm mt nhit lng trong cy do nc iu ho nhit lng cho cy khi tri nng nng. Nc ng vai tr rt quan trng trong c th thc vt, trong phn chia t bo, trong duy tr v pht trin ca t bo. Khi c y nc v mi trng thch hp, t bo phn chia v pht trin thun li, cy sinh trng nhanh. Khi thiu nc, cc qu trnh sinh l, sinh ho trong cy hoa gim, cc hp cht hu c c to thnh t, cy ci cc, chm pht trin. Nu qu trnh thiu nc ko di cy hoa s b ho, kh v cht. Trong thi k sinh trng trao i cht mnh sinh trng nhanh, tng din tch l ln pht tn mnh cn mt lng nc rt ln, ma h nhit cao l cy v mt t u mt hi nc ln cng d thiu nc. Cy hoa trng trong chu v ma h nht thit phi c ti nc hng ngy, thm ch sng ti ti 2 ln mi m bo nc. Nc khng cy sinh trng chm li, gp nhit cao rt d b ho nh hng ln n sinh trng ca cy, l c th b kh vng v rng. Lng nc trong t qu nhiu r sinh trng km nh hng ti s sinh trng ca cc b phn. Nc tch lu li trong t lm cho khng kh trong t b thiu, r cy khng h hp c s nhanh chng b cht, mt s loi hoa r ch cn b ngp trong nc 1 ngy c th b cht. Trong trng hp t trng hoa qu nhiu nc, cy b ng ngp, sinh trng v pht
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

trin ca cy b ngng tr, ng thi m khng kh v m t qu cao su bnh s pht trin mnh, hoa cho nng sut thp, cht lng km. Mi loi hoa yu cu m ph hp. Hoa cc, hoa cm chng yu cu m t khong 70-80%; cc loi hoa sen, hoa sng lun yu cu sng trong iu kin ngp nc, cn hoa tr, ng tin c kh nng chu hn trong 1 thi gian nht nh. (Nguyn Xun Linh 2002) 2.3. YU CU V NH SNG Cng nh cc loi thc vt bc cao, nh sng l yu t cn thit cho s sinh trng v pht trin ca cy hoa. nh sng cung cp nng lng cho phn ng quang hp, to ra cc hp cht hu c cho cy. Phn ng quang hp xy ra theo phng trnh: 6CO + 6H O + Q (calo) = C H O + 6O
2 2 6 12 6 2

Nh phn ng quang hp, cy hoa to ra hydrat cacbon cho qu trnh sinh trng ca cy. Cng quang hp ph thuc vo iu kin chiu sng, nh sng l yu t rt cn thit cho qu trnh quang hp, thiu nh sng cy hoa khng th quang hp c. Quang hp ph thuc vo cht lng nh sng v cng chiu sng. Cng quang hp ca cy hoa tng khi cng chiu sng tng, tuy nhin mc tng ca cng quang hp s b gii hn tr s cng chiu sng nht nh. Khi cng chiu sng vt qua tr s gii hn th cng quang hp bt u gim. Cn c vo yu cu v thi gian chiu sng, cy hoa c th c chia thnh 3 nhm sau: + Cy ngy di: yu cu thi gian chiu sng di trn 12gi/ngy, thi gian ti 810gi/ngy, in hnh l hoa Tuylip (Curcuma alismatifolia) + Cy ngy ngn yu cu thi gian chiu sng ngn di 12gi/ngy, thi gian tt 12- 14gi/ngy, in hnh l hoa cc (Chrysanthemum sp .) + Cy trung tnh: cy khng phn ng cht ch vi nh sng, in hnh l hoa hng, ng tin Nu cy ngy di c trng trong iu kin ngy ngn th s tch lu hydrat cacbon gim, cy khng ra hoa. Hoc cy ngy ngn trng trong iu kin ngy di, lng hydrat cacbon tng nhanh, dn n cy sinh trng mnh, cy cng khng ra hoa. vng nhit i, nh sng hng ngy c t 6 gi sng v tt nng khong 6-7 gi chiu, cng chiu sng tng dn v t cc im lc 12-14 gi tra, sau gim dn. Cc loi hoa hng, cc, cm chng, layn thch sng sng trc x, mt s loi hoa Lily, tuylp, lan, tr li thch nh sng tn x. Trong cng mt h, cc loi cng yu cu nh sng khc nhau, Sullen Costiptin da theo yu cu nh sng chia h lan (Orchidaceae) thnh cc nhm: + Nhm a nh sng: nhm ny c th sinh trng v pht trin trong iu kin nh sng t nhin: cc loi Agannisia, cattleya... + Nhm a nh sng trung bnh: yu cu nh sng tn x. in hnh l cc loi Dendrobium, Cymbidium, Cattleya, Vanda + Nhm a nh sng yu: ch sinh trng thch hp trong iu kin nh sng yu: Phalaenopsis, Rhynchotylis

i vi cc loi hoa, nu thiu nh sng cy s chm ln, l xanh nht, mm yu, nu trong iu kin tha sng l cy chuyn mu xanh vng, cy km pht trin. Theo Nishico (1987), ngy di c nh hng n s ra hoa ca hoa cc, thi gian chiu sng thi k sinh trng thn l tt nht l 10 gi vi nhit thch hp 18 C. Thi gian chiu sng di, hoa cc s ko di thi gian sinh trng, thn l to, hoa ra mun v cht lng hoa tng. Kt qu nghin cu ca Caythel (1957) cho bit: khi nhit ban m thp, gii hn thi gian chiu sng ca cc cn di ra. Cc ging c thi gian sinh trng trung bnh v thi gian sinh trng di cn c gii hn di chiu sng cho s hnh thnh mm hoa l 12,5- 14gi/ngy. Kt qu nghin cu ca ng Vn ng (2005) cho thy cng chiu sng c nh hng n thi gian sinh trng, chiu cao cy v cht lng hoa cc trng ti H Ni.
0

Lyli l cy di ngy, chiu sng di hay ngn chng nhng nh hng n phn ha hoa, m cn nh hng n sinh trng v pht dc ca hoa. Boontpes (l973) pht hin trong qu trnh hot ha mi ngy tng thm 8 gi chiu sng c th ra hoa sm 5 tun, x l di ngy s tng tc sinh trng v s lng hoa. Miller(1984) cho bit ngy ngn lm tng chiu cao cy, cung hoa v t cng di thm, cht lng hoa gim, cc dng lyli chu lai nh: Connesticutking, Enechantnaent, vo ma ng nu khng chiu sng b sung th mm hoa s bi dc, i vi c c chu vi 9 -10cm cng r. Van Tuyl (1983) khi nghin cu 5 ging lyli chu lai trng trong nh cho thy khi cng chiu sng tng th t l rng n gim r rt. Cht lng nh sng cng nh hng r rt n s sinh trng pht dc ca c ly: nh sng lam, , hng ngoi nh hng n s hnh thnh c con ca ging Casabalanca v Connecticutking: tia hng ngoi (FR) lm tng s lng c con tia v hng ngoi (FR) c th dn n s ng ngh ca c ging Counectinutking. Nhng cht lng nh sng khng nh hng ti ln ca c. Tng cng thi gian chiu sng hoc tin hnh chiu sng gin on vi cng chiu sng khc nhau s nh hng n sinh trng v pht trin ca cy hoa.

i vi hoa hng, nu gim cng chiu sng v thi gian chiu sng th nng sut v cht lng hoa s b gim. nh sng khng nhng nh hng ti s lng cnh hoa m cn nh hng n s pht dc ca hoa. S phn ho mm hoa khng lin quan n cng chiu sng nhng s pht dc cc bc tip theo ca hoa b chu nh hng ca cng chiu sng. Tng cng chiu sng c th rt ngn chu k pht dc ca hoa. Bi v cng v cht lng nh sng nh hng n quang hp v kh nng s dng vt cht ng ho. Vic cung cp cht ng ho cho cnh non nhiu s kch thch s sinh trng v ra hoa. Trong iu kin nh sng y th s lng cht ng ho vn chuyn n cnh gp nhiu ln vn chuyn n cc b phn khc nh sng l nh sng c nh hng ti s phn phi cht ng ho, dng nh sng cng thp chiu vo cnh c th tng s sinh trng ca cnh v s pht trin ca hoa, chiu b sung nh sng trng th s c ch s ny mm ca cnh v tng t l hoa b hng, c th dng nh sng khc phc hin tng c ch ny mm v hoa b hng, iu ny chng t s phn ho mm hoa v hnh thnh cnh m rt mn cm vi sc t nh sng. Chiu sng b sung: vng v cao ma ng nh sng khng nh hng n sn xut v vy cn chiu sng b sung kch thch s ny mm ca mm nch, vic tng tc sinh trng ca cnh, gim lng cnh m, tng sn lng v cht lng hoa l cn thit. Khosh - Khui v Geoge (1977) pht hin ngay trong ma h chiu sng b sung cng tng c s lng cnh hoa

*i chng l nh sng t nhin ma ng

Chiu sng b sung tng ch s cht lng hoa, t l cnh hoa v di cnh tng.

Tuy nhin mn cm vi cht lng nh sng khng ging nhau gia cc ging khc nhau. Hoa layn nu gim mc chiu sng lc cy 3-4 l dn n t l n hoa v s hoa/bng s b gim, ngy di s lm chm qu trnh n hoa, thn cy vn cao v lm tng cht lng ca hoa layn. Layn l cy a nh sng, giai on u sau khi trng, cy sng nh vo dinh dng ca c, khi cy ra l cy sng nh vo sn phm quang hp ca l. S phn ho mm hoa bt u t khi xut hin l th 3 n khi ra l th 6, th 7 th kt thc. Trong thi k ny nu nh sng khng th sn phm quang hp khng nui cy, nh hng n cht lng hoa (hoa t b kh ho v xut hin hoa m). V vy t khi ra l th 3 n khi ra hoa, nh sng phi tht , c bit l trng v ng Ngoi ra thiu nh sng, Layn rt d nhim bnh, ngy ngn, nh sng yu cy thng b bnh ho r. Cng nh sng cng nh hng n sinh trng ca cy. Cng chiu sng di 3500 lux th cng quang hp v thot hi nc ca cy gim, cy d mc vng ln, cnh l yu t, mu hoa nht. Nu trng vo v ng thi gian chiu sng ngn, cng nh sng yu, cn phi chiu sng b sung cho mm hoa phn ha tt, nhiu, hoa t di, ng thi tng c cht lng hoa. S gi chiu sng tiu chun mi ngy l t 12 n 16 gi v cng nh sng l 6.000 lux l ph hp nht. 2.4. YU CU V T TRNG TRT t l ni trng trt ca cy hoa, cng l ni cung cp nc, dinh dng v khng kh c tc dng rt quan trng n qu trnh trng trt cc loi hoa. Phn ln cc loi hoa u c trng trong t, nhng cng c mt s loi hoa c trng trong cc gi th nhn to, in hnh l cc loi hoa lan. Hin nay vi cc cng ngh trng hoa mi, nhiu loi t nhn to c sn xut c th trng hoa theo hng cng nghip. t v gi th trng hoa to ra s cn bng ng gia cc yu t nc, dinh dng v khng kh cy sinh trng v pht trin tt. V vy vic chun b t v gi th c y cc iu kin dinh dng, nc v kt cu thch hp l iu kin rt quan trng, l yu cu c bn v iu kin kin quyt trong trng hoa. t l tng trng hoa l t ti xp, thot nc, thm thu kh tt, c kh nng gi nc tt, c nhiu cht hu c, pa t 6,5 - 6,7. t c cu tng tt l t sau khi ti nc c gi li trong t khng b thm nhanh, sau khi kh khng b nt n. Thnh phn c gii ca t trng hoa c th chia thnh 3 loi: - t pha ct c ti xp cao, hng ln, thng kh, thm nc tt nhng ph km. Hoa trng t ny cn phi bn nhiu phn hu c b sung dinh dng cho cy. - t st c t l ht st cao, t dnh, canh tc kh, xp km, cht d khng thch hp cho trng cc loi hoa. - t tht c t l ht ct v ht st cn i nn c u im ca c hai loi t, l loi t trng hoa l tng. su ca t v dy ca tng canh tc cng rt quan trng. Hu ht cc loi hoa khi trng cn t c ng canh tc dy t 50cm tr ln, mi cy trung bnh cn mt lng t t 100 - 120 dm3 ng thi mc nc ngm su >40 cm. Mc nc ngm cao r km pht trin, sn lng thp. t trng hoa phi c nhiu l hng, c bit l s thng kh ca tng di nh

hng rt ln ti s pht trin ca r. Ni chung t l kh trong hng t tng di 30 ci phi t trn 20%, tng trn 30 ch l 17% mi t yu cu. Ngi ta cho rng trong tng t 0 - 50 ci t l hng khng kh phi t 25- 30%, l ph hp nht. Trong iu kin t thong kh r thnh thc mu vng nu, r non mu trng; khng thong kh r en, rt t r mi, r thng b nt n, d nhim bnh. Hu ht cc loi hoa u thch hp vi t c pH 6 - 6,5. Mi loi hoa thch hp vi khong pH ca t trng trt khc nhau. Hoa cc tuy c tnh thch ng tng i rng vi pH t. Nhng thch hp nht trong khong t 6,2 - 6,7, nu pH nh hn 6 hoc 5 l t qu chua th bn vi iu chnh. Mi m t bn 354 g vi c th nng nng pH ca t ln 0,1 n v. Bn phn mang tnh kim nh Nitrat Canxi cng c hiu qu. h pH c th dng sunphat nhm hoc sunphat st, 1 m t hoc 1 m phn hu c bn 354g mt trong hai cht k trn c th h c pH xung khong 0,2 n v. Trong tng h gia nh hoc khi trng trong chu c th ti dung dch sunphat st II c nng 1/180 hiu qu nhanh v an ton, tuy vy hiu lc ngn. C th dng bt lu hunh thay th, mi m t bn 354g c th h c 1 n v pH. Bt lu hunh c hiu lc di nhng tc dng chm nn phi bn trc vo trong t t na nm. Cc phn chua nh nitrat mun cng c th lm h pH. t qu chua bn nhiu hu c cng c tc dng. Trc khi trng hoa tt nht l o pa t iu chnh. Dng in cc thu tinh o cho chnh xc, quy m nh trong tng gia nh c th dng giy o pH o. Vit Nam cc loi t trng hoa thng c b tr trn cc vn h gia nh v c th trng hoa quanh nm. Tuy nhin trng hoa chuyn canh vi din tch ln cn b tr cc cng thc lun canh cho ph hp. Cn c vo c im sinh hc ca cy hoa c th phn chia thnh: hoa nhiu nm v hoa hng nm. Hoa nhiu nm (hoa lu nin): l cc loi hoa trng mt ln nhng c th tn ti trong nhiu nm, thu hoch trong nhiu nm: hng, ng tin, kn Loi hoa ny thng c b tr trng cc chn t khng b nh hng n cc cy trng khc: t i bi trng hoa hng Sapa, Lt hoc b tr trng trn cc chn t 1 v, khng ngp nc: hoa o, qut cnh, hoa hng mn... Hin nay vi phng thc trng hoa cng nghip, loi hoa ny c th trng trong cc nh knh, nh plastc c th iu chnh iu kin ngoi cnh ph hp vi sinh trng, pht trin ca cy hoa. Hoa hng nm: mi nm trng v thu hoch 1 ln, sau c th b tr trng cc cy trng khc, n thi v thun li li trng v tip theo. hoa cc, cm chng, lily, layn Cc loi hoa ny c th b tr trn t 2 v la trong v xun trng cc loi hoa sau v Ma c th cy la Ma hoc ph bin hn l trng trn t 3 v vi cng thc lun canh nh sau: La Xun - la Ma sm - hoa (cc, lay n, lily) hoc thng b tr ch ng trn t chuyn trng rau nh cc vng hoa Ty Tu (T Lim - H Ni) hoc M Linh (Vinh Phc). i vi t lin tc trng 1 loi hoa th phi kh trng, tiu c hoc lun canh v t c nhiu vi sinh vt gy bnh v khng cn bng cc nguyn t dinh dng. Cn lun canh hoa vi cc cy trng khc, tt nht l lun canh vi cc cy trng nc: la, rau... 2.5. YU CU V DINH DNG Nng sut cy trng ni chung v cy hoa ni ring ph thuc vo tc dng tng
3 3 2

hp ca 4 yu t nh sng, nhit , nc v dinh dng. Trong iu kin sn xut, vic iu khin cc yu t nc v dinh dng d hn nhiu cc yu t khc, trong iu chnh dinh dng l yu t quan trng nng cao nng sut, cht lng v sc chng chu ca cy trng. Nhiu kt qu nghin cu cho thy rng: mc tng nng sut cy trng c mi quan h rt cht ch vi s lng, chng loi v cch s dng cc loi phn bn trong canh tc. Cn c vo mc cn thit ca cc nguyn t i vi cy hoa, c th chia lm 2 loi: - Cc cht dinh dng rt cn cho cy hoa, l cc cht sinh dng nu tha, s nh hng nghim trng n tnh hnh sinh trng v pht trin ca cy. - Cc cht dinh dng cn thit nhng c iu kin cho cy hoa, l cc nguyn t c tc dng tch cc i vi tng chc nng ca cy. Cn c vo s lng ca cc nguyn t cha trong c th cy hoa, c th chia lm 3 loi: - Cc nguyn t a lng, c trong c th thc vt vi lng t vi phn trm n vi phn nghn: N, P, K, Ca, Mg, Si, S... - Cc nguyn t vi lng, c trong c th thc vt vi lng rt nh khong vi phn nghn: Cu, Zn, Mo, Mn, Co... - Cc nguyn t siu vi lng c trong c th thc vt vi lng cc nh khong vi phn triu: Rb, Cs, Se, Cd Cc nguyn t vi lng v siu vi lng ch yu l tham gia vo qu trnh trao i cht th cp hoc l mt thnh phn ca sn phm trao i cht. Thiu hoc tha nhng nguyn t ny cng u c hi cho sinh trng ca cy biu hin bn ngoi l s xut hin mu l khng bnh thng, xut hin nt, gn l khng bnh thng. Trong thc t sn xut tr nhng vng sinh l c bit, ni chung khng c tnh trng tha v thiu vi lng. Nhng trong dch dinh dng nu thiu vi lng hoc t l khng thch hp s nh hng nghim trng n sinh trng v ra hoa ca cc.

Hin nay trong sn xut v nghin cu hoa, ngi ta thng p dng phng php chn on dinh dng cy thng qua phn tch hoc quan st b l ca cy hoa vi 5 mc nh gi - Tha: nh hng r n sinh trng, sn lng v cht lng hoa. - Cao: nh hng r n sinh trng, n s hp thu cc cht dinh dng khc - cy sinh trng tt nht, cho sn lng v phm cht tt nht - Thp: cy sinh trng chm, cht lng hoa km - Rt thiu: nh hng r n sinh trng v sn lng 2.5.1. Vai tr v yu cu m ca cy hoa m c vai tr thc y qu trnh sinh trng ca cy hoa, m to nn nguyn sinh cht ca t bo, tham gia cu to dip lc ca l, l thnh phn chnh cho s quang hp. Thiu m cy sinh trng yu t, l vng, cy ci cc, hoa b, xu. Tha m cy sinh trng mnh, cy yu, thn mm, d , lp, nhiu su bnh, hoa cht lng km, bn thp. + i vi hoa ng tin nu thiu m cy sinh trng km, pht dc nhanh, cy nh, ra hoa nhanh, cht lng km, l hoa cung hoa u nh, l b vng. Nghim trng hn cy ngng sinh trng, r b en v cy kh cht. + i vi hoa cc, m c tc dng thc y qu trnh sinh trng pht trin ca cy. Thiu m cy yu t, l vng sinh trng ci cc, hoa b, xu. Tha m cy sinh trng thn l mnh nhng vng, mm, yu, d b ra hoa mun cng c th khng ra hoa, mt cn i gia thn l v hoa, to iu kin cho su bnh pht trin mnh dn n tht thu. + i vi hoa hng, m l nguyn t quan trng nht ca cy, n l thnh phn ca axt amin, protein, axit nuclic, men, cht kch thch sinh trng, vitamin. m nh hng ln nht ti sn lng v cht lng hoa hng, thiu m cy sinh trng chm, phn cnh yu, cnh, l nh, dip lc t t, l bin vng, l gi v d b rng, r nh di v t cy thp kh nng quang hp gim.

2.5.2. Vai tr v yu cu v ln ca cy hoa Ln c vai tr rt quan trng trong qu trnh hnh thnh v vn chuyn cc hp cht hu c trong cy hoa, ln kch thch b r ca cy pht trin v to iu kin cy c th ng ho cc cht dinh dng khc. Ln tham gia vo thnh phn ca axt Nuclic v mng t bo, to thnh ATP l vt cht mang v ti nng lng. Ln thng chim t 1 - 14% trng lng cht kh ca cy. Cy ht ln di dng H PO v HPO , ln c th di chuyn trong cy, ch yu tp trung phn non. Khi thiu ln th phn gi biu hin trc v dn ti tch lu m dng Nitrat gy tr ngi cho vic tng hp prtin. Cnh, l, r sinh trng chm, cy thp b, l c mu tm hoc tm nh hng n tng hp cht bt, hoa n kh. Nhiu ln qu c ch sinh trng dn ti tha sc. Bn ln cy ra n v ra hoa sm hn. 2.5.3. Vai tr v yu cu ka li ca cy hoa Kali c vai tr quan trong trong vic vn chuyn v tch lu cht hu c trong cy, kali c tc dng tng cng sc chng chu chua cy hoa, c bit i vi chng chu rt v chng chu su bnh. Thiu kali l thng b xon, c biu hin m nu trn l v cy sinh trng chm. Kali tuy khng tham gia thnh phn cu to ca cy, nhng thng tn ti trong dch bo di dng ion, tc dng ch yu l iu tit p sut thm thu ca t bo, thc y qu trnh ht nc, ht dinh dng ca cy. Khi nh sng yu Kali c tc dng kch thch quang hp, tng sc khng cho cy. Trong cy kali di ng t do, thiu kali s sinh trng pht dc ca cy gim st, mp l thiu mu xanh, ngn l kh ho sau lan ra ton l, cc t ngn li, n hoa nh v thng bin thnh hoa m. Kali t nh hng ti sinh dc pht trin ca cy so vi m v ln. Tuy nhin thiu kali sinh trng km, thiu nhiu qu nh hng ti vic ht Canxi v Magi t nh hng n cng ca thn cnh v cht lng hoa. i vi hoa ng tin nu phiu kali u chp l ho gi, vng v cht kh, sau c phn tht l gia cc gn l cng nh vy, ng thi xut hin cc m b "luc", cung hoa mm ra khng ng ln c. Bn phn N,P,K y vi t l thch hp c tc dng tt cho cy hoa sinh trng, pht trin cn i t nng sut hoa cao, cht lng hoa tt. Tu tng giai on sinh trng, pht trin ca cy m s dng loi phn NPK vi t l thch hp: - Giai on cy sinh trng thn l cn N nhiu nn bn loi phn c t l m cao NPK = 20:10:10 hoc 30:10: 10; - kch thch cy phn ho mm hoa, giai on ny cn bn phn c hm lng ln v kaly cao: NPK = 10:30:20 hoc 10:52:10;
2 4 4 2-

- Khi cy ra hoa cy chng chu tt, hoa p, bn cn bn loi phn c hm lng kaly cao NPK = 15:10:30 hoc 15:15:30. Cc loi phn ny c th ho long ti vo t hoc phun ln l (t l 0,1%-0,2%) 2.5.4. Vai tr v yu cu canxi ca cy hoa Canxi ch yu tham gia vo s to thnh vch t bo v hot cht ca nhiu loi men, c tc dng rt quan trng ti vic duy tr cng nng ca mng t bo. Canxi c tc dng c bit trong vic duy tr cn bng ca mi trng bn ngoi, tng cng s n hoa v tng bn ca hoa. Trong cy Canxi khng di ng t do, thiu Canxi phn b hi trc tin l chp r sau nh ngn chi b xm en v cht, quanh mp l non xut hin nhng vt mu tm li ri l kh v rng. Thiu canxi cn nh hng n qu trnh ht nc ca cy, cy ci cc, nng sut hoa gim, thiu nhiu th l non v im sinh trng b cht, b nt gia, n b teo v rng. Canxi trong t rt t di chuyn v vy phi bn lm nhiu ln. Canxi c nh hng n pH ca t, nu t qu chua ngi ta c th dng vi bn ci to chua (lng vi bt bn cho 1ha t chua t 500- 1000kg/ha). i vi hoa ng tin nu thiu canxi trn l non xut hin nhng m mu xanh nht, nghim trng hn l non v nh sinh trng b cht kh, nhng l gi vn duy tr c trng thi bnh thng. Do thiu canxi nh hng n s hnh thnh vch t bo nn cung l, cung hoa b mm khng ng ln c. 2.5.5. Vai tr ca magi Magi tham gia vo hot cht ca nhiu loi men v tham gia vo thnh phn ca cht dip lc, thiu Magi nh hng ti quang hp, mt di v gn l b vng, thiu nhiu qu gn l thm en, l b rng. Magi cn tham gia vo qu trnh tng h prtin v xc tc cho mt s loi men. Magi c th di chuyn trong cy do vy c th b sung magi cho cy bng cch phun phn c cha magi ln l. 2.5.6. Vai tr ca lu hunh Lu hunh tham gia vo qu trnh hnh thnh prtin. Cy ht lu hunh di dng SO . Lu hunh di ng trong cy rt yu. Thiu lu hunh biu hin phn non r hn phn gi, prtin to thnh t, cy sinh trng chm. Trng hoa trong t khng cn b sung lu hunh, ch trng trong dung dch mi cn b sung lu hunh, tha lu hunh s gy c cho cy. 2.5.7. Vai tr ca st St l thnh phn ca nhiu loi men c lin quan ti quang hp. Thiu st quang hp gim, l non thiu mu xanh. St khng di ng c trong cy, thiu st trc ht biu hin cc phn non. Trong t st thng tn ti dng Fe O , cy ht st dng FeSO . Ni chung trong t khng thiu st nhng do c nhiu hp cht st cy khng ht c dn ti thiu. Khi hm lng axt phosphoric cao st khng ho tan c, pH trn 6,5 st cng d b kt ta lm cho cy khng ht nguyn t ny c. i vi hoa ng tin thiu Fe l c mu vng nht, gn nh b trng, cy ngng sinh trng.
4 2 3 4 2-

2.5.8. Vai tr ca mangan Mangan khng phi l thnh phn ca dip lc nhng c quan h cht vi s hnh thnh dip lc v qu trnh quang hp. Thiu Mn quang hp gim, Mn lm tng hot tnh ca rt nhiu loi men. Trong cy Mn v Fe c tnh i khng, nhiu Mn th thiu st, st qu nhiu th thiu Mn. Khi thiu Mn trn l xut hin nhng vt vng, hn ch quang hp.i vi hoa ng tin thiu Mn l cy b gin, cong queo, thm tr bin , l mi ra, t v nh, cung l di v nh, gn l non g ln. S hnh thnh hoa b c ch, hoa nh. 2.5.9. Vai tr ca brome Brome c tc dng rt quan trng ti s phn ho hoa, ti qu trnh th phn, th tinh v s pht dc ca c quan sinh thc, ng thi cn c tc ng ti s chuyn ho v vn chuyn ca ng. Thiu Br phn chp ngn cy ngng sinh trng, l v cnh hoa cong, t ngn li. Nhiu Br qu mp l bin thnh mu nu, cc phn khc bin vng. 2.5.10. Vai tr ca km Km l thnh phn ca men carboxylase kch thch s gii phng CO trong dip lc, kch thch quang hp. Km c lin quan n s hnh thnh kch t sinh trng, thiu km cht kch thch sinh trng kh hnh thnh, nh hng ti s sinh trng ca cy, t ngn li, l v gn l thiu mu xanh sau chuyn vng, trng v cht kh. 2.5.11. Vai tr ca ng ng c trong coenzim, trong nhiu loi men oxydase, tham gia vo qu trnh xy ho - kh trong cy. ng c quan h rt cht ch vi vic hnh thnh cht dip lc, quan h ti hiu sut quang hp ng thi cn tham gia vo qu trnh trao i ca ng v prtin. i vi hoa ng tin, thiu ng l non b gy cong, cy bt u kh t nh ngn, sau c cy b cht. 2.5.12. Vai tr ca molipen Molipen l hot cht ca nhiu loi men oxy ho (oxydase), c lin quan ti s ng ho m nitrt. Khi pht hin cc triu chng thiu hoc tha cc nguyn t dinh dng trn cn bn b sung hoc iu chnh cc nguyn t tng ng bo m cho cy sinh trng pht trin bnh thng.
2

Chng III K THUT NHN GING HOA Cy hoa c ngun gen rt ln vi rt nhiu loi, nhiu ging, do vy c rt nhiu cch nhn ging khc nhau. Khi c ging hoa tt, cng tc nhn ging hoa c ngha quyt nh thnh cng trong sn xut hoa. Qua cng tc nhn ging s to c cy ging tt, ng u vi s lng nhiu phc v cng tc sn xut hoa gia nh hoc sn xut hoa theo phng thc cng nghip. Do cu to v c im thc vt hc rt khc nhau ca nhiu loi, nhiu ging nn cy hoa c th c nhn ging bng nhiu cch khc nhau: - Phng php nhn ging hu tnh: gieo ht - Phng php nhn ging v tnh: gim cnh, chit, ghp, nui cy m t bo, c ging, l cy. Tu thuc vo loi hoa, ging hoa v iu kin trng trt m c th la chn hnh thc nhn ging ph hp. 3.1. NHN GING HOA BNG PHNG PHP HU TNH y l hnh thc nhn ging tng i ph bin ca mt s loi hoa c ht nh: cm chng, cc, magic, mm ch, su xi, hng dng.... Mt s loi hoa khc mc d phng php nhn ging v tnh l ch yu nhng phc v cng tc nghin cu hoc lai to ngi ta cng dng phng php nhn ging hu tnh layn, lily Phng php nhn ging bng gieo ht c cc u nhc im sau: - Uu im: Nhn ging nhanh, s lng nhiu, h s nhn ging cao, c th to ging mi t phng php nhn ging ny bng khi lai to. - Nhc im: Do th phn t do trong t nhin nn d ln ging, cy con khng ng u, nng sut thp, ht hoa thng nh, khng hon chnh nn t l ny mm thp. Nhn ging bng gieo ht ngoi p dng i vi mt s cy hoa cn ng to cy gc ghp t cy thc sinh vi b r kho, sinh trng mnh. Mt khc tui sinh l ca gc ghp tr do vy tui th ca cy di. Tu theo tng ging hoa, sau khi thu hoch c th phi gieo ngay, hoc c th bo qun mt thi gian ht hon thnh qu trnh chn sinh l. Kch thc ht v dy v ht c nh hng ln n cht lng ht ging, sc sng v kh nng ny mm. Nhng ging hoa c ht qu nh nh ht hoa phong lan v a lan, ht thng c cu to khng y c phi nhng khng c ni nh nn cht dinh dng cha trong ht khng cung cp nng lng cho qu trnh ny mm ca ht. Ht hoa lan cng nh mt s loi ht tng t thng khng bo qun c lu, phi gieo ngay sau khi thu hoch ht dc mt vi ngy, mun bo qun c lau phi c phng tin k thut bo qun c bit.

Sc sng v t l ny mm ca ht thun ca ht ph thuc nhiu ging, iu kin ngoi cnh v cc phng php x l khi gieo. i vi cc ging hoa c ngun gc n i v nhit i nhit khi ht ny mm thng cn thp hn so vi nhng ging hoa c ngun gc nhit i. Khi gieo ht cn xc nh lng ht gieo cho mt n v din tch gieo trng bng cch cn c vo sch, t l ny mm v khong cch cy gieo trn vn m. Cy con mc t ht thng khng duy tr c c tnh tt ca m v a s cy ging c t l kt ht thp, nhan ging bng ht i vi hoa hng ch yu l to ging bng phng php lai. Nhng i vi mt s ging tm xun nhiu ht th c th dng to ra s lng ln gc ghp. Gc ghp gieo t ht a s chn loi tm xun di bn a v n c sc sng kho, kh nng thch ng tt, chng bnh cao, y l nhng ch tiu l tng. Nhng nhc im ca phng php ny l: t l kt ht thp, ht ny mm kh khn v cy con khng u. - Cc phng php x l ht ging trc khi gieo: + Phng php vt l nhm kch thch s ny mm ca ht, s l ht bng cch ngm nc nng 50 C trong 2 gi, sau ra nc chua 2-3 ln bng nc l, tip tc ngm ht trong nc m c nhit 22-30 C trong 24 gi, ht cho n khi ht ny mm. + X l ht bng ho cht nhm dit khun c th tin hnh kh trng bng thuc tm (KMnO ) nng 0,5% - 0,1 % trong 2-3 gi hoc H BO nng 0,02- 0,05%, MgSO nng 0,02- 0,1%, CuSO nng 0,005%, KNO nng 0,05- 2%.
4 4 3 4 2 3 0 0

- K thut gieo: + Ht loi nh (lay n, cc...): khi gieo phi trn ht vi ct hoc t bt khc mu vi t mt lung gieo. Khi gieo ht phi chia ht gieo nhiu ln cho ht phn b u trn lung, sau dng t bt mu khc rc ln lung cho n khi ph kn hi l c. + Nhng ht loi va: trc khi gieo, trn lung chun b sn dng cuc rch rnh su 3cm ri gieo ht, hoc gieo thng ht vo bu t hoc chu vi khong cch 2x2cm, su lp t 1 - 1 ,5cm. + Nhng ht loi ln: cng gieo nh ht va nhng rch su 5-7cm, khong cch 3x3cm, gieo xong ph 1 lp t dy 2-3cm lp kn ht. Sau khi ht ny mm cn chm sc cy tiu chun th c th trng cy con ra vn sn xut.

3.2. NHN GING HOA BNG PHNG PHP V TNH L hnh thc to ra cc cy mi nh cc c quan sinh dng, khng c qu trnh th phn th tinh. Trong phng php ny c cc hnh thc: chit cnh, tch chi, tch mm, ghp cy, nui cy Invitro. Cc hnh thc nhn ging v tnh c cc u nhc im sau: - Uu im: cy con gi c cc c im qu ca cy m, to c cy ging ng u vi s lng ln. - Nhc im: mt s hnh thc nhn ging phi u t c s vt cht hin i, cy hn ging lin tc qu nhiu i th d b thoi ho. 3.2.1. Nhn ging bng chit cnh L hnh thc ph bin c bit trong hoa cy cnh dng ch yu cho mt s cy cnh mc r kh v qu him nh cy tng, cy bch, ngc lan, mu n - Chn cnh: chit c cnh tt phi chn nhng cnh u tn, l bnh t v cnh gia tn, khng chit cc cnh la, cnh vt. Chn cnh kho, l xanh m khng su bnh, cnh khng c hoa qu, cnh c ng knh 0,4 - 1 em gc cnh, chiu di cnh 30 - 40 cm l thch hp. - Thi v: cc tnh pha Bc, chit cnh ch yu vo v xun, nhng khi chit cn phi cn c vo tnh hnh sinh trng ca cy v thi tit. Mt s cy c th chit cy vo thng 11 thng 12 thi k cy ng ngh, lu thng nha t (hoa ngc lan thng c chit vo tit ng ch 22-24/12)

- Khoanh v cnh chit sau khi chn cnh, ta ct mt khoanh v di t 1,5 - 2,5 em; bc v, co sch. Sau khi khoanh v, phi cnh trong iu kin t nhin 2- 3 ngy i vi cy kh ra r. nng cao kh nng ra r ca cnh chit c th dng cht kch thch sinh trng: NAA, IAA, IBA nng 2000 - 8000ppm bi vo vt ct v b bu ngay hoc c th pha cc cht kch thch thnh dung dch vi nng 10-100ppm, trn u vi hn hp bu b vo ch khoanh ca cnh chit. - Nguyn liu b bu: l nhng cht xp gi m, to iu kin cnh chit ra r tt: c th dng rm r mc, bo kh hoc mn ca, kh trng bng hi nng dit khun phi kh s dng dn. Cng c khi dng bn ao, t nh pha ct phi kh, p nh ry ly bi trn 7 t + 3 rm rc, lm m ti 70% m bo ho. - B bu: To bu c hnh thun di, a vo ch khoanh ca cnh chit, buc dy 2 u v gia bu c nh bu trn cnh chit. - Ct cnh, gim cnh: Sau khi chit 30 - 40 ngy hoc c khi lu hn, trn bu s ra nhiu r, r chuyn sang mu vng, c nhiu r t l c th ct cnh chit a i trng. Nhng cy trng kh sng, cn phi h xung mt khu gim ring, sau khi cy ra r v l mi trng ra rung sn xut. 3.2.2 Nhn ging bng tch chi Thng p dng trn cy ngn ngy (cc, ng tin, thc dc). - Uu im: cy nhanh ra hoa, sm c thu hoch, gi c cc c im tt ca cy m. - Nhc im: cy khng ng u, h s nhn thp, d b lan truyn cc loi nm bnh. tin hnh ngi ta thng trng mt dy, chm sc, vun gc cho cy m ra nhiu chi. Cy tch chi c th trng trc tip ra vn sn xut hoc gim m trong vn m khi cy t tiu chun v thi tit thun li s em trng vn sn xut. Vic ly ging bng cch tch chi khng c nhiu, nhng cy thng ra hoa nhanh, hoa cng c cht lng tt.

Nhn ging bng cch tch cy thng thc hin vo thng 4-5, lc ny c kh hu thch hp v t 1/5-1/10 l thi gian nhit cao, l thi gian hoa ct k c hoa ng tin bn c s lng t, gi r, cy m trng trong nh vn sau khi ra hoa r, sn lng hoa khng nhiu nn khng nh hng ln n gi tr sn lng sau khi tch cy. Cy con sau khi tch trng 4-5 thng n thng 10 li c th ra hoa nn c th c hiu qu kinh t cao. Khi tch ch v tr vt tch phi ch tip xc nh nht gia cc nhnh khng lm tn thng ln n chi c tch. 3.2.3. Nhn ging bng c Mt s loi hoa lay n, hu, loa kn, lily... thng trng bng c. - u im: cy nhanh ra hoa, gi c cc c im tt ca cy m. - Nhc im: cy khng ng u nu khng c phn loi ca tt, h s nhn thp d b lan truyn cc loi nm bnh. Mun c c ging tt, vn cy ging phi c bn phn y cn i, c bit lu tng cng phn kali c khng b su bnh, to. Thu c vo ngy nng ro, c c ra sch hong kh v x l kh trng ri a vo kho ct gi. Kho bo qun phi kh ro, sch s hn ch mm mc sm. Tu theo c m c th a ra trng ngay hoc bo qun trong thi gian di khi c iu kin th trng ra vn sn xut. i vi hoa tay l loi nhn ging ch yu bng c, i vi cc cy nh cn ngt n v nh b cy b bnh mt cch kp thi. Khi cy thu hoch hoa, mt thi gian l ho

nn o c ngay. Khi o c khng tch c ngay c m vi c con, i 1-2 ngy sau loi b t bn v r ri mi tch. Cn ch l c c o v phi ni kh mt, trnh khng c phi ra nh nng lm kh vy. Khi thu hoch nu thn cy cha kh hn th hy t cy vo ni dm mt 2-3 ngy, cho dinh dng trong thn dn ht v c ri mi ct thn. Mi c m u c th c 3-5 c con tng i ln (chu vi 5cm tr ln) v 4 - 8 c nh (chu vi 1-3cm). C m c phn loi theo ln dng, ly c con c chu vi 5cm tr ln em trng sau 1 nm c th thnh c sn xut hoa (lon) tr ln. C c chu vi 1-3cm th phi trng 2 nm mi thnh c sn xut hoa c.

3.2.4. Nhn ging bng gim cnh L phng php nhn v tnh, ngi ta ct ri mt b phn cnh hay r. Tm cc bin php tc ng cho chng ra r, tr thnh cy sng c lp, pht trin tt. Hin nay thng p dng i vi mt s loi hoa cc, hng, cm chng * u im - C h s nhn ging cao v t 1 on cnh, 1 on r hoc 1 on thn ta c th to ra mt cy ging mi. - Cy ging gi c nhng c im di truyn qu ca cy m - Vn cy ng u nn thun li cho chm sc v thu hoch - C th to ra vn gc ghp ng u t cc cy gim cnh, khc phc s khng ng u ca cy gieo ht (s dng gim cnh Tm xun lm gc ghp cho cc ging hoa hng qu). - C th sn xut cy ging theo qui m cng nghip. * Nhc im: - Cy ging nh, sinh trng chm thi k u nn thi gian to cy ging lu. - Nu sn xut ln phi u t cc trang thit b (nh gim, my phun m...) * Cc bc tin hnh + Chn nhng cnh bnh t t cc cy m kho mnh, c phng tr su bnh tt, ct thnh tng on di 13 - 15 em, trn c mang t 2- 3 mt kho, ri gim vo trong t cho n lc ra r. Nhng cy to nhiu nha m, cn ct on cnh cho ro nha m ri mi em gim. t gim phi l t ct, ph sa nh, t xp c th gi m tt v thong kh. t phi x l ho cht dit nm, vi khun, c th dng Formalin 1180 x l t trc 710 ngy, t dng nhiu ln phi thay t khc hay phi kh trng trit . Hom kh ra r, ny mm, ta nn x l cht kch thch, c th dng IBA, .NAA... nn x l nhanh nng 2000 - 10.000 ppm. Sau khi cm hom, phi phun nc gi m, thng phun m thm hom lun bo ha hi nc, trnh s thot hi nc lm cht hom. Sau khi phun c th dng mng Polyetylen che y chng gi, khng bc hi nc nhanh, hoc ph mt lp rm r mng thay mng Polyetylen gi m. Sau khi gim cnh nu khng c hin tng cnh thm en, thi... l du hiu s cnh gim ra r.

Khi r c mu vng nht, hay mu l st, khi nh ln c bm nhiu t bt xung quanh r, lc d c th em trng, cng c khi cy yu, ta phi cho qua vn m cy lm quen vi nh sng, t ai. Mt s hoa kt hp vn m v nh gim ngay ti ch. Trn vn m chia ra cc lung 1,2m - 1,5 m t lm nh, nn hi cht, mt lung ri mt lp ct mng 5- 10 cm sau cm cnh gim. Cm cc u lung lm gin ph ct cy ra r, sau m che

sng dn dn. 3.2.5. Nhn ging bng ghp cy Ghp l phng php nhn ging v tnh c thc hin bng s kt hp ca b phn cy ny vi b phn cy khc to thnh mt t hp ghp cng sinh trng, cng pht trin nh mt cy thng nht. Khi ghp ta gn mt b phn ca cy ging (mt ghp hay cnh ghp) sang mt gc cy khc (gi l gc ghp) to nn mt cy mi, m vn gi c cc c tnh ca cy ging ban u. Bng cc bin php nht nh lm cho tng tng ca gc ghp v mt ghp hoc cnh ghp tip xc vi nhau, nh s hot ng v ti sinh ca m phn sinh tng tng lm cho gc ghp v mt ghp gn lin vi nhau, cy ghp s pht trin thnh mt th thng nht. Cy hoa ghp thng c p dng i vi mt s loi hoa: o, hng, mai... * u im - Cy ghp sinh trng tt, tui th cao nh r ca gc ghp hot ng tt. - Cy ghp gi c cc c im tt ca cy m, iu ny c c do mt ghp ly t c quan sinh trng trn cy m thnh thc, cc c tnh di truyn n nh. - Cy ghp sm ra hoa v tui ca mt ghp v cnh ghp thnh thc, c th tip tc giai on pht dc ca cy m. - C h s nhn ging cao, trong thi gian ngn c th to ra mt s lng ln cy ging - Duy tr c ni ging i vi nhng ging khng c ht hoc chit, gim cnh kh ra r.

- Nng cao c sc chng chu ca ging: chu hn, chu ng, chu su bnh,... trn c s chn c ging gc ghp thch hp. * Nhc im - Cy ghp d b nhim bnh nu khng ch chn mt ghp, gc ghp sch bnh. - i hi cn b nhn ging phi c trnh , c tay ngh thnh tho. Phi c cc dng c chuyn mn: dao ghp, ko ct cnh, dy nilon Ly mt ghp lin tc nhiu i ca mt ging ghp c th dn n hin tng thoi ho ging - Cc bc tin hnh: + Chun b gc ghp: cy gc ghp thng cng b, cng h, cng loi vi cy ghp c sn xut bng cch gieo ht trn lung hoc trong bu ngon (o, mn....) hoc gim cnh (hng, thc dc...) + Thi v ghp thng ghp khi c thi tit mt: v Xun (thng 2-4), v Thu (thng 8-10). Mt s loi cy rng l o, mai c th ghp vo v ng trc khi cy bt mm. + Cc phng php ghp c nhiu cch ghp, nhng thng c chia lm 2 loi ghp cnh v ghp mt: Ghp cnh: ghp p, ghp nm, ghp cnh bn... Ghp mt: ca s, ch T, mt nh c g... Mt s cch ghp thng dng: - Ghp p Cy gc ghp c trng trong ti bu PE (polyetylen) kch thc 10 x 15cm hoc 15 x 20cm. Khi gc ghp c ng knh tng ng cnh ghp ta chn v tr treo gc ghp v sa sang cnh ghp: ct ht l, cnh tm, cnh gai v tr nh ghp. Dng dao sc ct vt qua phn v n phn g ca gc ghp v cnh ghp (di 1,5 - 2,0 cm, rng 0,4 - 0,5cm). Dng dy ngon buc cht gc ghp v cnh ghp li vi nhau v tr ghp. Hng ngy ti nc cho cy gc ghp v cy m. Sau ghp 30 - 45 ngy, vt ghp lin c th ct gc ca cnh ghp v ngn ca gc ghp to thnh cy ghp. bo m ta c th ct gc cnh ghp lm 2 ln ln u ct 1/2 ng knh, sau 5-10 ngy th ct hon ton. Kiu ghp ny cho t l sng cao, nhng tn cng v h s nhn ging thp, ch p dng i vi vic nhn ging mt s cy hoa kh ghp m khng cn n s lng cy ging ln. - Ghp nm hay ghp cnh bn Kiu ghp ny cn gi l ghp on cnh, y l kiu ghp tng i ph bin i vi nhiu loi cy n qu; loi ghp ny thng p dng i vi cc loi cy kh ly mt: g cng, v gin, kh bc hoc ghp trong nhng thi v kh khn khi nhit v m thp, s chuyn ng nha trong cy km. Hin nay kiu ghp cnh bn c p dng nhn ging cy hoa hng, cy cnh...

Thao tc c th nh sau: + Lm v sinh gc ghp trc 1 tun, ct b bt cnh ph, gai on thn cch mt t 15-20cm, lm sch c vn, bn phn d tiu, ti nc cy chuyn ng nha tt (nn li nhng l mc gc ghp nhm tip tc cung cp dinh dng cho cy ghp sau khi ghp). +Trn cy ly cnh ghp, chn cc cnh "bnh t" c l to, mm ng tt, ct thnh tng on 20-30cm, ct b l (ch khng mm ng b sy st), b thnh tng b v bo qun trong b chui hoc vi, giy m. + Dng ko ct cnh ct ngang gc ghp cch mt t 20-25cm, ch dc gc ghp theo chiu t trn xung di di 2-3cm. Vt ch chnh gia gc ghp (i vi ghp nm) hoc mt phn v ca gc ghp (i vi ghp cnh bn). + Ct 1 on cnh ghp c 2-3 mt ng, dng dao vt 2 bn gc cnh ghp (i vi ghp nm) hoc vt 1 bn (i vi ghp cnh bn). Ch vt ct vt phi tht phng cnh ghp c th tip xc tt vi gc ghp. + a cnh ghp vo phn ch ca gc ghp lm sao cho phn v ca gc ghp phi c tip xc vi phn v ca cnh ghp tht kht. Dng dy nilon chuyn dng buc tht cht phn ghp gia gc ghp v cnh ghp, sau buc cun ln c phn cnh ghp gim s thot hi nc ca cnh ghp hoc dng 1 ti nilon nh chp ra ngoi bao c cnh ghp v mt ghp. + Sau 2-3 tun, mm ghp t cnh ghp mc v m thng ngon mng chui ra ngoi. - Ghp mt y l phng php ghp rt ph bin p dng cho nhiu loi cy hoa khc nhau. Kiu ghp ny n gin, d lm, h s nhn ging cao. Sau y xin gii thiu 2 kiu

ghp mt c p dng rng ri:

- Ghp mt kiu "Ca s":: Thng p dng i vi cc loi cy hoa c v dy, gc ghp v cnh ghp c ng knh tng i ln, nha trong cy chuyn ng tt, d bc v: ngc lan, hi ng, hng + Lm v sinh gc ghp trc 1 tun, ct b bt cnh ph, gai on thn cch mt t 15-20cm, lm sch c vn, bn phn d tiu, ti nc cy chuyn ng nha tt. + Trn cy y cnh ghp, chn cc cnh "bnh t" c l to, mm ng tt, c kch thc ng knh cnh: 0,3-0,5 cm, ct thnh tng on 20-30cm, ct b l (ch khng mm ng b sy st), b thnh tng b v bo qun trong b chui hoc vi, giy m. + Ti gc ghp chn ch nhn nhi, cch mt t 20 - 25cm, m mt "ca s" phn v c kch thc 1x 2cm theo hnh ch nht dc. Ch khng lm sy st lp tng tng st phn g ca gc ghp + Bc 1 ming v trn cnh ghp c mt ng gia, kch thc ng bng "ca s" m. + a mt ghp vo "ca s" ca gc ghp, y "ca s" li, dng dy nilon cun cht, kn mt ghp to s tip xc gia gc ghp v mt ghp. + Sau 15-20 ngy, ci dy nilon, kim tra mt ghp thy vn cn ti l thao tc ghp thnh cng. Nu mt ghp kh, cht th phi ghp li sang v tr khc ca gc ghp. + Sau khi ci dy nilon 5-7 ngy th tin hnh dng ko ct cnh ct ngn gc ghp pha trn mt ghp 1-2 cm. Vt ct phi phng, nghing v pha i din ca mt ghp nc khng chy vo mt ghp. Dng vi bi vo ch va ct ca gc ghp. - Ghp ch "T"

Thng p dng i vi cc loi cy hoa c v mng, gc ghp v cnh ghp c ng knh tng i nh, cnh ghp khng phng, c mu li, kh bc v: hoa hng... + Chun b gc ghp nh i vi ghp "ca s"

+ Cch mt t 15-20 ch dng dao rch ngang v 1 cm, t dao chnh gia vt rch trn, rch 1 ng dc theo thn cy di 2-3 cm theo chiu t trn xung di. + Ct mt ghp nh c nh cung l v mt ghp bn ngoi v 1 lp g mng bn trong. + a mt ghp vo ch m gc ghp theo chiu t trn xung di, dng dy ngon cun cht, kn mt ghp gn cht gia gc ghp v mt ghp. + Sau 15-20 ngy, ci dy nilon, kim tra mt ghp thy vn cn ti cung l vng v rng l thao tc ghp thnh cng. Nu mt ghp kh, cung l khng rng, th phi ghp li sang v tr khc ca gc ghp. + Sau 5-7 ngy ci dy nilon th tin hnh dng ko ct cnh ct ngn gc ghp pha trn mt ghp 1-2 cm. Vt ct phi phng, nghing v pha i ca gc ghp nc khng chy vo mt ghp. Dng vi bi vo ch va ct ca gc ghp. Trn y l mt s kiu ghp ch yu i vi nhn ging cy hoa. Cn c vo tng ging, loi, iu kin c th ca gc ghp, mt ghp, cnh ghp v thao tc ca ngi ghp c th chn kiu ghp cho thch hp. - Chm sc cy sau khi ghp + Sau khi ct ngn gc ghp, cc mm gc ghp mc ln nhiu, cn loi b tp trung dinh dng cho mm ca mt ghp pht trin. Khi mm ghp cao 15-20cm th bt u lm c, vun gc v bn phn. Mm ghp cao 40-50cm th tu ging cy hoa c th bm ngn, to hnh, trn cy 2-3 cnh cp 1, cch nhau 15-20cm phn b v cc pha to khung tn cho cy. + Ch phng tr su bnh, nht l cc loi su n l, hi mm non ca cy ghp. - Bo qun cnh ghp, mt ghp + Cnh ghp sau khi ct phi c ghp ngay, lu t l ghp sng s thp. Nu phi vn chuyn xa c th ct cnh ghp di 20-30cm, hom trong b chui, giy bn hoc vi hng ngy dp nc 2 ln. Khi ghp loi b nhng mt u v cui cnh ghp. - Dng c v thao tc ghp ghp thnh cng, dng c v thao tc ghp cn ch thc hin tt cc vn sau: + Dao ghp phi bng loi thp tt, cng, tt nht l loi thp khng g, dao phi c mi sc m bo ct mt ghp, cnh ghp phi phng, mn, ngt, khng x v chnh xc. Dao ghp tt nht l loi dao ghp Trung Quc mi phng 1 bn khi ct vt ct khng b vn. + Dy ghp nn dng loi dy ngon t hu chuyn ghp, va bn, chc.

+ Ko ct cnh dng ct cnh ghp, gc ghp khng b dp nt. + Thao tc ct mt ghp, gc ghp phi nhanh, chun xc trnh xy ho v to mt phng khng c khe h gia gc ghp vi mt ghp hoc cnh ghp. + Khi buc dy nilon phi cht v chun xc tng tng ca gc ghp vi cnh ghp hoc mt ghp c gn kht vo nhau. 3.2.6. Nhn ging bng nui cy m t bo Nhn ging bng nui cy m t bo l phng php nhn ging v tnh tin tin nht hin nay. B phn nhn ging c th l ngn cy, ngn cnh, nhnh mt phn ca l, hoa, r cy. Nhn ging hoa cc nc tin tin u s dng phng php nui cy m t bo i vi cy hoa cc, cm chng, ng tin, loa kn, layn... - u im: cy c sn xut t nui cy m t bo l sch bnh, cy sinh trng, pht trin kho, ng u cao, h s nhn ging cao so vi cc phng php nhn ging khc. - Nhc im phi u t cc phng tin k thut, ho cht. Gi thnh cy con ging cao, kh p dng. - Cc bc tin hnh vi cc bc chnh sau: + Chn vt liu nui cy (nh sinh trng, mm ng, nh sinh trng r, m l) v kh trng. kh trng m thc vt, ngi ta thng dng mt s cht ho hc nh: HgCl , H O V tu thuc vo tng loi m thc vt m la chn loi ho cht, nng v thi gian x l ho cht thch hp. + Ti sinh mu nui cy: Qu trnh ny c iu khin ch yu da vo t l hp cht Auxin/Xytokinin ngoi sinh c a vo mi trng nui cy. + Nhn nhanh chi: a vo mi trng dinh dng nhn to cc cht iu ho sinh trng (Auxin, Xytokinin, Gibberellin...), cc cht b sung nh nc da, nc chit nm men, dch thu phn Casein kt hp vi cc yu t nhit , nh sng thch hp. Tu thuc vo tng i lng nui cy, ngi ta c th nhn nhanh cc cm chi hay kch thch s pht trin ca cc chi nch (vi gim cnh) hoc thng qua vic lo cy t phi v tnh. + To cy hon chnh: chuyn cc chi, mm ng t mi trng nhn nhanh chi sang mi trng ra r to ra cy con hon chnh. Sau 2-3 tun, t nhng chi ring l ny s xut hin r v tr thnh cy hon chnh. giai on ny thng b sung vo mi trng nui cy cc Auxin l nhm hormon thc vt quan trng c chc nng to r ph t m nui cy.Trong nhm ny, cc cht IAA, IBA, NAA c s dng nhiu nht to r cho chi invitro. + a cy con ra vn m vi gi th ph hp: Chuyn cy con invitro t trng thi sng d dng sang sng hon ton t dng, do phi bo m cc iu kin ngoi cnh (nhit , nh sng. m , gi th...) ph hp cy con t t l sng cao trong vn m.
2 2 2

+ a cy con ra vn sn xut. Hin nay nhn ging bng nui cy m t bo c p dng mt s loi hoa: ng tin, cm chng v em li hiu qu kinh t cao cho ngi sn xut. Cy hoa c nhn ging t nui cy m t bo c nng sut rt cao (gp 3-4 ln so vi cc cch nhn ging khc), cht lng ging hoa tt. Vng hoa M Linh (Vnh Phc), Ty Tu (H Ni) hin nay hu ht cc ging hoa ng tin mi u c trng bng cy nhn ging t phng php nui cy m t bo.

Phn II CHUYN KHOA Chng IV K THUT TRNG HOA HNG Hoa hng l mt trong nhng loi hoa c a chung nht trn th gii. Hoa hng to, mu sc p mt, hng thm du dng v c xem l "Hong hu ca cc loi hoa". N tiu biu cho ho bnh, tui tr, l hoa ca tnh yu, tnh hu ngh, nim vui v s tt lnh. Cc nc sn xut hoa hng chnh l H Lan, M, Clmbia, Nht, Israen, trong H Lan l nc trng v xut khu hoa hng ln nht th gii. M l nc trng hoa hng nhiu nhng nhp khu cng nhiu. Nm 1996 M sn xut 3,5 t cnh v nhp khu 8,3 t bng. Trung Quc bt u sn xut hoa hng t nhng nm 50 ca th k 20. Hin nay Qung ng l tnh trng nhiu hoa hng nht, hng nm sn xut 2 t 96 triu bng, sau l cc tnh Vn Nam, T Xuyn, H Bc trong hoa c cht lng cao nht l hoa hng trng Vn Nam. y cng l vng thch hp vi hoa hng v vng ny c v thp, cao ln, bn ma mt m, chnh lch nhit ngy m nh, nh sng y rt ph hp vi yu cu iu kin ngoi cnh ca cy hoa hng. Cy hoa hng l loi hoa c trng ph bin nht nc ta hin nay v ang c xu th pht trin mnh, l mt trong nhng loi cy em li hiu qu kinh t kh cao trong ngh sn xut hoa. Hoa hng gi y khng ch phc v cho tiu dng ni a m cn xut khu sang Trung quc. Hoa hng Vit Nam l tuy s lng cnh nhiu nhng cht lng cha m bo, t l cnh tiu chun xut khu (cnh di > 70 cm, ng knh cnh > 0,6 cm) cn mc thp. Nguyn nhn c bn l k thut trng hoa hng ca chng ta hin nay cn da vo kinh nghim v theo tp qun canh tc c, cha c p dng v tip thu cc bin php k thut tin tin vo trong sn xut dn n nng sut v cht lng cha cao. ng thi cc ging mi a vo sn xut cha nhiu nn cht lng hoa cha t yu cu thng phm cao. Hin nay c mt s vng trng nhiu hng: M Linh (Vnh Phc), lt (Lm ng), Sa Pa (Lo Cai)... 4.1. CC GING HNG PH BIN TRONG SN XUT Trn th gii hin nay c ti trn 20.000 ging hng, gi tr thng phm ca cc ging hoa hng ch yu l mu sc hoa. Mu sc hoa khng nhng quyt nh n hiu qu kinh t m cn lin quan n qu trnh sn xut. Hin nay nc ta c mt s ging trng ph bin trong sn xut sau: Ging nhung:

y l ging c ngun gc nhp ni t Php nm 1991, l ging c kh nng thch nghi vi iu kin kh hu min Bc nc ta v c trng rng ri vi khong 80% din tch cc vng trng hng trong nc. Tu theo hnh thc nhn ging, kh nng chm sc m cy c th m cy c th cao t 1-1,1 m, ng knh thn cy to, mc phn cnh theo hng ngang, b tn tng i rng v dy. Thn thng mu xanh, mi t c khong 2- 3 gai ln, hi cong v cn nhiu gai nh phn b xung quanh thn v tp chung nhiu cung hoa. L dng thun trn mu xanh m, rng ca tha v nng. Hoa c mu nhung, dng hoa kp xp nhiu vng, ng knh hoa t 6,5- 7,5 cm. Chiu di cnh mang hoa t 25- 27 cm. Hoa t, thng ra tng bng, t khi thy ra chm. Hin nay, ging hng ny ang chim lnh th trng tiu th, gi bn cao nht, l ging ch lc ca ngi trng hoa. Ging hng C ngun gc l Italia, nhp ni vo Vit Nam nm 1994, thch hp vi cc vng kh hu lnh Sapa, Lt. Hoa to, mu ti, c nhiu ngi a thch. Ging ny trng cc vng c kh hu nng thng sinh trng yu, cy nhiu su bnh. Ging phn hng C ngun gc t Trung Quc, c nhp v Vit Nam nm 1998. Cy cao t 1,21,4 m, ng knh thn cy b, kh nng phn cnh km theo hng ngn v rt t cnh tm. Cc cnh thng pht trin mnh v chiu cao v u cho hoa, cy c b tn hp v tha, thn trn nhn mu xanh nht, t di rt t gai, mi t mang 1-2 gai, c khi khng c gai. L thun di mu xanh m, rng ca tha v nng. Hoa c mu hng phn, ng knh hoa t 6-7 cm. Hoa kp, s cnh t, chiu di cnh mang hoa t 2830 cm. Ging trng s C ngun gc t M v c kh nng thch nghi rng nn c th trng nhiu vng kh hu khc nhau. Cy cao khong 55-56 cm, kh nng phn cnh rt mnh v theo hng ngang, c nhiu cnh tm, thng nhng cnh ny khng mang hoa, ngn nh c nhiu gai nhn lm cho cy c b tn rng v dy. Nhng cnh mang hoa c rt nhiu gai. L thun di mu vng, rng ca tha v nng. Hoa mu trng vng nht, ng knh hoa t 6-6,5 cm; hoa kp, nhiu cnh xp st nhau chiu di cnh mang hoa t 21 23 cm. Ging c vng Cy cao t 55- 56 cm, ng knh cy b, kh nng pht trin mnh. Cy c b tn rng v dy, mi t c 2-3 gai ln, u gai c mu nu nht, tp chung mt pha ca mi t, ngoi ra cn c rt nhiu gai nh tp trung cung hoa. L thun trn mu xanh, rng ca tha v nng, phn nh l, rng ca dy v su hn. Hoa c mu vng hng, ng knh hoa t 6- 6,5 cm; hoa kp, nhiu cnh xp st. Chiu di cnh mang hoa t 21- 23 cm.

Ging hng qu Cy cao to, hoa c mu hng, ng knh hoa t 4- 4,5 cm. Hoa nhiu nhng s cnh trn hoa t, chng tn. Thn thng mu xanh m. Mi t mang t 1- 3 gai. L thun di, rng ca su. Ging trng xanh Thn thp, c mu xanh, mi t mang 2- 4 gai ln hi cong tp trung mt pha ca mi t. L dng thun di, rng ca su v dy hn phn nh l. Hoa c mu trng nht, ng knh hoa 6- 6,5 cm. Hoa kp dy, cnh nhiu, xp st. Ging hng vng Thn thng c mu xanh nht, mi t mang 2- 4 gai ln cong. L di, rng ca nng. Cung l, gn l, mp l c mu hn tm. Cnh nhnh pht sinh nhiu n c khi vn di, hoa c mu vng nht, ng knh hoa 5,5- 6 cm, s cnh c rt nhiu xp st cht nhau. Gn y mt s vng trng hoa ngoi thnh H Ni nh Ty Tu, Qung An, Nht Tn... nhp ni v trng th nhiu ging hng t cc nc, nhn chung cc ging hng chu u cy cao, hoa to, cnh l xum xu v c nhiu mu sc (trng, , vng, hng). Nhng cc ging ny sau mt vi v thy c hin tng b thoi ho nhanh, cnh nh, hoa b v d b su bnh. Cc ging t chu t ra thch nghi vi iu kin kh hu Vit Nam hn. Cc ging c cy to, hoa p, lu tn ch yu l cc ging c hoa mu v hng. 4.2. C TNH THC VT HC - R: hng thuc loi r chm, chiu ngang tng i rng, khi b r ln pht sinh nhiu r ph. - Thn hng thuc loi nhm cy thn g, cy bi thp c nhiu cnh v gai cong. - L: l hoa hng l l kp lng chim, mc cch, cung l c l km nhn, mi l kp c 3-5 hay 7-9 l cht, xung quanh l cht c nhiu rng ca nh. Tu ging m l c mu sc xanh m hay xanh nht, rng ca nng hay su, hay c hnh dng l khc. - Hoa: c nhiu mu sc v kch thc khc nhau. Cm hoa ch yu c 1 hoa hoc tp hp hoa trn cung di, cng, c gai. Hoa hng thuc loi hoa lng tnh, nh c v nh ci trn cng 1 hoa, cc nh c dnh vo nhau bao xung quanh vi nhy. Khi phn chn ri trn u nhy nn c th t th phn, i hoa c mu xanh. - Qu: qu hnh tri xoan c cc cnh i cn li. - Ht: ht hng nh c lng, kh nng ny mm ca ht rt km do c lp v dy 4.3. YU CU NGOI CNH 4.3.1. Nhit

Nhit l mt trong nhng nhn t quan trng vi hoa hng, cy hoa hng a kh hu n ho. Nhit thch hp cho hng sinh trng v pht trin tt l t 18-25 C. Nhit trn 35 C V di 18 C u nh hng ti cy. Nhit bao gm cc yu t: nhit ngy, m; chnh lch nhit ngy m v nhit t. Nhit nh hng n quang hp, h hp, s to thnh Prtin, axit amin v cui cng l nh hng ti hiu qu sn xut. Nhit ngy: nhit ti thch tu theo ging, ni chung t 23 - 25 C, cng c mt s ging nhit ti thch l 21 - 23 C. Nhit cao qu nh hng n s ko di ca cnh, khi nhit trung bnh ngy vt qu 24 C. Cnh thng ngn hn 35 cm. Nhit ngy cng nh hng ti sn lng. Nhit t 26 - 27 C sn lng cao hn 29 - 32 C l 49%, hoa thng phm cao hn 20,8%. Nhit m: nhit m quan trng hn nhit ngy. Cc ging Sonia, Samansa Vance khi nhit m cao, hoa nhiu, s ngy n k ra hoa gim, di cnh t chu nh hng. Nhng cc ging Chuli, Malina khi nhit m cao thi gian pht dc rt ngn, di cnh gim, s lng cnh hoa t. a s cc ging thch hp vi nhit m l 16 C, v nhit ny c nh hng tt n s lng v cht lng hoa. Thp hn nhit ti thch cy sinh trng chm, sn lng thp nhng cht lng hoa cao, cao hn nhit ti thch th sinh trng nhanh, sn lng cao nhng cht lng hoa km. Chnh v vy cc cng ni cao: Sapa, Tam o, Lt c nhit ban m thp 16- 18 C nn hoa rt p v c gi tr. Nhit t lm tng nhit t th sc sng ca r cao, tng nng sut v cht lng hoa. Nhit t trn 21 C th d nhit khng kh ch 5 - 8 C vn c hoa cht lng cao. Chnh lch nhit ngy v m: ngy tri quang nhit ban ngy cao hn ban m 5 - 8 C c li cho s to thnh v s d tr dinh dng. Khi nhit ti 30 C th quang hp ngng. Nhng ngy nhiu my nh sng yu, nhit thp, quang hp gim nhng h hp th thc hin c ngy v m v khi nhit tng h hp cng tng v vy trng hoa Hng phi ch n iu tit nhit nu khng cht lng hoa s gim. Tangeras (1979) nghin cu cho kt qu: nhit ban ngy thp, ban m cao s khng ch c di cnh l iu rt bt li cho hoa Hng, v di cnh l mt trong nhng tiu chun quan trng n cht lng hoa. V vy phi c s chnh lch nht nh ngoi ra di ca chu k nh sng nh hng n hiu qu hiu ng ca s chnh lch nhit ngy m (DIF). Headrik v Scharpy (1987) pht hin thy khi nhit ngy thp hn m s lm cho cnh hng ngn li. Mortensen v Moe (1991) cng chng minh c iu ny ng thi cn cho bit nhit ngy cao hn m s rt ngn c thi gian pht dc ca hoa 2 ngy nhng khng lm cho cnh di ra. Khi tng nhit c th lm tng s sinh trng v sn lng. Moe (1988) dng ging Red garanette lm th nghim khi nhit tng t 12 - 18 C th tc sinh trng v s ngy ra hoa tng ln 50% , sn lng tng so vi ban u 2,5 - 3 ln.
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

4.3.2. m Cy hng yu cu m t 60-70 %, m khng kh 80- 85% do hng c tn rng, b l nhiu nn din tch pht tn hi nc ca cy rt ln. S iu tit m ph thuc vo thi tit v thi gian chiu sng, kt qu th nghim cho bit khng ch m trong nh knh khng nh hng g ti sn lng v ma ng nhng mua H th tng c sn lng. S khc bit ny do nh hng n mi trng sng ca cy. Khi thiu nc s thot hi nc ph thuc vo m khng kh v din tch l. Nc khng trc tip tham gia vo phn ng sinh ho m ch l 1 iu kin ca phn ng quang hp, tc dng ti s cn bng nng lng trong cy. Nu khng ch m thch hp th di cnh tng thm trung bnh l 8,2%. 4.3.3. nh sng Hng l cy a sng, nh sng y gip cy sinh trng tt. Nu thiu nh sng cy s b tiu hao cht d tr trong cy. Khi cy cn nh yu cu v cng nh sng thp hn, khi cy ln yu cu nh sng cng nhiu hn. nh sng l nhn t quan trng nht i vi s sinh trng v ra hoa ca hoa hng. nh sng chng nhng c tc ng trc tip vi cy m cn lm thay i mt lot cc nhn t ngoi cnh khc nh lm tng nhit , tng s tiu hao nc. Do thi tit thay i hoc do s che bt nh sng dn n gim cng v thi gian chiu sng u lm gim lng cht kh tch lu v kh nng sinh trng. S phn ho hoa, s pht dc ca hoa, thi gian gin cch gia 2 ln ct hoa, ln ca cnh hoa, trng lng v chiu di cnh, din tch l, mu sc ca cnh hoa u chu nh hng ca nh sng. Cng chiu sng nh hng ti rt r n sn lng hoa hng. C rt nhiu ti liu ni ti s pht dc hoa vi cng chiu sng. Che bt nh sng s lm tng s bi dc ca mm hoa. Trc khi hoa pht dc (sau khi ngt b nh sinh trng t 10 20 ngy), s pht dc ca hoa c tng quan rt cht n cng chiu sng, nhng cng c khi lin quan ti thi gian chiu sng. Trong nh knh cc v tr khc nhau, cc hng khc nhau, s lng hoa cng khc nhau, phn gip rnh v ng i lng hoa nhiu hn gia, hng pha Nam nhiu hn hng pha Bc. Cc ti liu nghin cu cho thy Bc bn cu trong cng mt nh knh s lng hoa s gim dn theo trnh t sau Nam > ng > Ty > Bc > gia. Ngoi ra cng chiu sng cn nh hng ti s pht sinh cnh. Nhng hng cy cng gn hng Nam so vi hng gn hng Bc, s cnh cng nhiu hn. Dng cch che nh sng phn pht sinh cnh hon ton c th c ch s ra cnh, dng cch chiu sng b sung s lm tng s lng cnh.

Chu k chiu sng khng nh hng n s phn ho hoa, nhng thi gian chiu sng di s kch thch s sinh trng v ra hoa, gim bt cnh m v hoa d hnh, rt ngn thi gian trong mt chu k ra hoa. Chu k chiu sng v di bc sng nh sng c quan h ti s pht dc ca hoa v v tr ca mm hoa 21 C dng n hunh quang chiu sng mi ngy 8h th tt c mm trn cnh ngn u pht dc thnh mm hoa, trn cnh di cng ngu nhin c mm hoa; 15 C bt k cnh ngn hay cnh di u pht dc thnh mm hoa di nh sng trng, s pht dc ca mm hoa c th thc hin trong bt c nhit no. Cng quang hp c quan h rt cht ch vi nh sng, 90% cht kh trong cy l do quang hp. Quang hp chu nh hng ca ging, trng thi nc, cng nh sng, nhit , nng CO . Tt c cc ging hoa hng u c yu cu lng bc x l 1000 Mmol m S PAR. nhit 22 C v iu kin ko di bc x, mc quang hp thun ca hoa Hng khi nng CO l 800 mg/g.
2 -2 -1 2 0 0 0

JIAO (1990) nghin cu vi hoa Hng cho thy mc CO trao i (NCER) (Net CO exchange rate) c phn ng khc nhau vi nhit . Cc ging Red Rosemini orage Suubdase v lady Sunblase l cc ging mn cm vi nhit trong quang hp thun. Trong iu kin bo ho PAR v nng CO nhit thch hp l 15 - 20 C, khi nhit cao hn 25 C th quang hp gim nhanh. Cc ging mn cm vi nhit th khi nhit tng cao quang hp thun gim, ch yu do cng h hp tng. Theo JIAO (1988), trong iu kin nh sng mnh ma H hoa hng c phn ng kh mnh khi bc x nh sng bo ho hiu sut quang hp thun cao. Nhng vo ma ng khi cng nh sng yu 50-100 Mmol m S PAR, hiu sut quang hp thun tng i thp. l do kt cu ca b my quang hp gip cho n c tnh thch ng mnh vi nh sng. 4.3.4. Dinh dng 4.3.4.1. m m l nguyn t quan trng nht ca cy, n l thnh phn ca axt amin, protein, axitnuclic, men, cht kch thch sinh trng, vitamin (chim khong 1-2% trng lng cht kh). Cy c th ht m di cc dng NO , NO , NH , NH ch yu l NO
3 2 4 3 + 3 -2 -l 0 2 0 2 2

, m nitrat c th tan ht trong dung dch t, m amon phn ln b keo t hp th, m c th di ng t do trong cy, thiu m cy c biu hin l gi trc. m nh hng ln nht ti sn lng v cht lng hoa hng, thiu m cy sinh trng chm, phn cnh yu, cnh, l nh, dip lc t t, l bin vng, l gi v d b rng, r nh di v t, cy thp kh nng quang hp gim. Kt qu nghin cu cho thy thiu m trong 9 ngy quang hp thun gim 25%. Qu nhiu m cy mc vng, ra hoa chm, l to v mng, cy yu, tnh chng chu km, d nhim bnh, bn m nhiu hay t tu ging. Ni chung mi 100g t kh t 15 - 25mg, cy mi trng th bn t.

Cc dng m thng dng: + Nitrat amon: hiu qu rt tt, hm lng N nhiu c c NO v NH , pH v EC bin i t, nhng s dng khng an ton v d n; + Sulphat mun: hiu qu thp, c gc SO tng.
24 3 4 +

tn d trong t lm cho t chua, EC

-

+ Ur: hiu qu tt nht, trong t ur bin i dn thnh NO (s phn gii c lin quan n nhit ). Nhit thp d hi cy, nhit cao phn gii nhanh, t nh hng n tr s pH v EC trong t. 4.3.4.2. Ln Ln thng chim t 1- 1,4% trng lng cht kh ca cy. Cy ht ln di dng H PO v HPO , ln c th di chuyn trong cy, ch yu tp trung phn non. Khi thiu ln th phn gi biu hin trc. Thiu ln dn ti lch lu m dng Nitrat gy tr ngi cho vic tng hp prtin. Cnh, l, r sinh trng chm, cy thp b, l c mu tm hoc tm nh hng n tng hp Hydratcarbon, hoa n kh. Nhiu ln qu c ch sinh trng dn ti tha st. Ln cng nh hng ln n phm cht cy, hoa hng cn lng ln thch hp l trong lng t kh c t 20 - 50 mg P O . Nhiu ln qu nh hng ti sinh trng, dn n thiu mu xanh, l bin vng c th l nh hng ti s ht st. Nn trnh bn trn 100 mg P O cho 100 g cht kh.
2 5 2 5 2 4 4 23

Hiu qu ca ln lin quan cht vi t, super ln v ln nung chy hiu qu khng khc bit. i vi t pha ct hp ph km, bn super ln hiu qu cao hn. t hp ph mnh dng ln nung chy hiu qu tt hn. Thng dng bn cho hoa hng l NH H PO v (NH ) HPO , khi bn qua l thng dng ln dng KH PO .
4 2 4 2 2 4 2 4

4.3.4.3. Kali Kali l nguyn t cy hoa hng ht nhiu nht, gp 1,8 ln m, nhng kali l nguyn t c th s dng li khi t nh hng ti sinh dc pht trin ca cy so vi m v ln.Tuy nhin thiu kali sinh hng km, nu thiu qu nhiu s nh hng ti vic ht canxi v magi t nh hng n cng ca thn cnh v cht lng hoa. Hoa hng yu cu lng kali trao i trong t nh sau 100 g t cn khong 20 - 30 mg. Bn nitrat kali hoc sulpht kali u tt, khng nn dng Chlorua kali. Ngoi ra cy hng cn cn mt lng phn vi lng cho cy sinh trng pht trin tt Ca, Mg, Fe, Zn, Mg... 4.4. K THUT NHN GING HOA HNG 4.4.1. Gim cnh Thi v tt nht l v Xun (thng 2 - thng 4) v v Thu (thng 8- thng 10), cy ging nhanh ra r v t l sng cao. Gi th gim: 2/3 th hun + 1/3 t hoc ct vng c kh trng trc khi gim bng Viben C nng 10%.

- Cnh gim: cnh bnh t, tt nht l cnh mang hoa ang giai on s dng. + Cnh gim di 8- 10 ch c 1 n 3 mt, ct vt 300 vt ct ngt khng dp nt. - S l cnh gim bng IAA hoc NAA nng 2000 - 2500 ppm nhng 3- 5 giy cm vo gi th. Cm ng cnh su 1,0 - 1,5 ch khong cch cnh gim 4-5 cm. - m khng kh trong 3 ngy u t mc 100% sau gim m xung ch cn 80- 90%. Sau gim 25 -35 ngy khi cy gim c r u xung quanh, chiu di r t 3-4 cm c th em trng. 4.4.2. Chit cnh C th lm quanh nm nhng nhanh ra r nht l v Xun, k thut gim cnh tng t nh chit cc loi cnh cy thn g khc. Cn ch mt s vn sau: - Chn cnh chit: cnh bnh t, kho mnh, khoanh v rng 2- 3 cm, co sch lp tng tng, kh nha 2- 3 ngy ri b bu. - Hn hp bu: r bo c ra sch, hoc mn rc, rm, r trn vi t bn c phi kh p nh, trn nc hoc nc thuc cht kch thch ra r vo hn hp bu cho m 85-90%, bc vo ch bc v. Dng nhn bao k xung quanh, buc dy tht cht 2 u khng cho nc thm vo hoc bay hi ra. Sau 3-6 tun khi bu chit c nhiu r nhnh c th ct em gim vo vn m, cng c th em cnh chit trng trc tip ra t nhng phi che nng, m, ct ta bt l, t non gim bt thot hi nc, cnh chit chng hi phc. 4.4.3. Ghp L phng php ph bin trong sn xut vi gc ghp l cy tm xun, cy hng di. Nhng gc ghp ny rt kho sau 3 thng khi thn c ng knh 0,5-0,8cm th c th ghp c. - Thi v ghp: c th ghp quanh nm - Cch tin hnh: c th ghp mt, ghp cnh nh cc loi cy trng khc Sau 10- 15 ngy mt ghp tin ta c th m ngon mm ghp mc ln. 4.5 K THUT TRNG V CHM SC 4.5.1. Thi v trng Hng l cy lu nin ngha l n c th sng t nm ny n nm khc trn cng mt ch. Nu trng nhiu trn quy m ln thng trng vo thng 2-3 hoc vo ma Thu thng 10 hng nm v thi tit lc ny thun li cho sinh trng pht trin ca cy. Nu trng t th ma no cng c th trng c, ma H ch cn che bt nng n khi cy hng sng mnh, ma ng cn trnh hoc che gi ma ng bc v nhit xung thp.

4.5.2. Lm t t thch hp l t tht hoc l t tht pha ct. Chn t cao khng b ngp ng, bng phng ti xp thng thong c pH 5,6-6,5 t c thi gian nng khong 8 gi/ngy. t lm k ln lung cao, t lm su 30 em lung rng 1,2 m bn lt phn chung, NPK v tro, tru trc 7- 10 ngy. 4.5.3. Bn phn Hng l loi cy phm n v c kh nng ra hoa quanh nm nn vic bn phn lt trc khi trng l rt quan trng, cn phi thng xuyn bn thc sau mi t thu hoch hoa - Lng phn lt cho 1 ha: 30 tn phn chung + 300 kg m + 400 kg ln+ 400kg vi bt + 300 kg Kali. - Bn phn nh k mi thng 1 ln: ngm kh du, phn bc, u tng pha long vi nc ti cho hng. Xi xo t quanh gc hng, cch gc khong 10- 20 cm, cho phn vo v lp t li. 4.5.4. K thut trng - Mt khong cch i vi ging hng sinh trng, pht trin mnh (Hng nhung, hng phn) trng vi khong cch 40 cm x 50 cm mt 50.000 cy/ ha. i vi ging pht trin yu hn nh Trng s, C vng c th trng khong cch 35 cm x 40 cm mt l 70.000 cy/ha. - Trng vo lc chiu mt, hng mt ghp v pha mt tri cy kho. t cho bu cy hng ngp t, khng trng qu su cy chm pht trin. Phi ti tht m t cht gc. Khi mi trng nn che y chng nng, nng hoc hanh kh, ct ta tn l trnh thot hi nc. 4.5.5. Chm sc + Chn cy ging c cnh mp, l xum xu i vi cy chit. Nu l cy ghp th gc ghp to, cnh ghp mp l xanh tt, cao khong 25- 30 cm. - Ti nc + Ngy ti 1 - 2 ln vo lc sng sm hay chiu mt + Hoa hng cn rt nhiu nc nn trc khi ct hoa cng nn ti nhiu. Sau khi bn phn cng phi ti nc v nu kh cy c th b ng c phn bn v li dn. Tuy nhin nu nc b ng ngp gc, r hng s khng ht c dinh dng, tch t nhiu cht kh c nh CH , CO lm thi r.
4 2

- Ta cnh, ta n: + Thng xuyn ct ta nhnh kh, nhng cnh m yu khng cn l, l vng a, su bnh cy thng thong quang hp d dng. Hng sinh trng pht trin mnh, sau ct ta 15 ngy bt u ra nhnh khc.

+ Cn ta bt hoa th cp hoa chnh tht to. Mi nhnh hng cho cn 1 hoa to l v cy hng c 6 - 7 nhnh s cho 6 - 7 hoa p. Sau mi nm nn n pht v vi ba nm li n au 1 ln (ct st gc chi mc ln). 4.5.6. Bin php k thut tng nng sut, cht lng hoa bng cc cht kch thch sinh trng. - Dng cc loi phn bn l phun cho cy, cn thit nht l giai on trc khi cy ra hoa. Phn bn l v kch pht t hoa tri GA lm cho cy c b l xanh p, cnh di hoa ra sm hn, to hn v lu tn hn. Khi c hin tng phn ho mm hoa phun 5g kch pht t hoa tri + 50 g phn bn l pha trong 10 lt nc sch. Ct hoa t 1 c 2- 3 ngy phun lip 5 - 10 g GA + 50g phn bn l trong bnh 10 lit (nhm tng chiu di cnh hoa). nh k 7 - 10 ngy li phun 1 ln hoa, l, cnh pht trin cn i. iu khin hoa n vo dp tt: cui thng 11 m lch, ct cnh bm ngn b i 4- 6 mt t ngn xung. Ct cng gn ngn th hoa n sm hn v ngc li. i vi nhng ging mc cnh di mi n hoa th ct cnh trc tt khong 40- 45 ngy. 4.6. SU BNH HI HOA HNG 4.6.1. Phng tr bnh Bnh g st: Vt bnh dng ni, mu vng da cam hoc nu. G st hnh thnh mt di l. Mt trn m bnh mt mu xanh bnh thng chuyn sang mu vng nht. Bnh nng lm l kh chy, d rng, hoa nh ra t, thng b thay i mu sc, cy ci cc. + Nguyn nhn gy bnh do nm Phragmidium mucronatum gy ra. + Phng tr: Loi b tn d gy bnh v c di. Ngoi thuc Scrore 250 ND v Alvil 5 SC c th dng thm Peroxin 0,2 -0,4 %. Bnh phn trng: + c im triu chng: vt bnh dng bt phn mu trng xm, hnh thi bt nh. Bnh thng hi trn ngn non, chi non, l non, hnh thnh c 2 mt l. Bnh nng hn c thn, cnh, n, hoa lm bin dng l.Thn kh, n t, hoa khng n thm ch cht cy ng Php, trng M, phn hng hay b bnh ny. + Nguyn nhn gy bnh: Do nm Sphaerothecapannosa (Walls) Lev var, Rosae gy ra. + Bin php phng tr: Loi b tn d gy bnh v c di. Dng thuc Scrore 250 ND vi liu lng 0,2-0,3 lt/ha. Alvil 5 SC liu lng 1 lt/ha hoc Bayfidan 250 EC vi nng 4 ml thuc/bnh 8 lt. Lng phun 30-40 bnh/ha.
3 3

Bnh m en: + c im triu chng: Vt bnh hnh trn hoc hnh bt nh gia mu xm nht, xung quanh mu en. Bnh thng ph hi trn cc l bnh t, vt bnh xut hin c 2 mt l. Bnh nng lm l vng, rng hng lot. y l mt trong nhng bnh ch yu hi cy hoa hng. + Nguyn nhn gy bnh Do nm Dipbocarpon Rose gy ra. + Bin php phng tr: Vn trng hng thng thong, t khng b ngp ng. Ta b nhng cnh l mang mm bnh, lm sch c v thu dn cc tn d gy bnh. Dng mt s thuc c hiu nh Score 250 ND, Zineb 80 WP nng 30- 50 g/ 10 lt nc hoc Antracol 70 BHN pha 20-30 g thuc/ bnh 8 lit. 4.6.2 Phng tr su hi hng - Su xanh (Heli coverpa armigerra Hb) Su ph hi nng trn l non, ngn non, n v hoa. Su trng thnh trng ri rc thnh tng cm c 2 mt l non, n hoa, i hoa v hoa. + Bin php phng tr: Lun canh vi cy trng khc. Ngoi ra c th dng cc loi thuc tr su: pegasus 500SC liu lng 0,5-1 lt/ha (pha 7- 10 ml/bnh 8 lt) - Rp: (Aphis gosssypii Glover) Trn ng rung thng c rp nhy v rp mui. Rp ph hi trn thn, l, ngn non cy hng. c bit rp sp hnh bu dc, mnh ph sp trng, khng thm nc. loi rp ny thng sng cng sinh vi kin. C th dng thuc Ancol 20 EC phun 1 lt/ha hoc Karate 2,5 EC nng 5- 10 ml/ bnh 8 lt. Supacide 40 ND liu lng 1- 1 5 lt/ha. - Nhn (Tetranychus urticae Koch) Nhn gy hi nng trn cy hoa hng. Nhn thng c tr mt di l chch ht dch bo trong m l hng, to thnh vt hi c mu sng, dn dn cc vt chch ny lin kt vi nhau. Khi b hi nng, l cy hng c mu nu vng ri kh v rng. Khi c th dng thuc Ortus 5 SC hoc Comite vi liu lng 1 lt/ ha. 4.7 THU HOCH, BO QUN V VN CHUYN HOA HNG K thut thu hi khng nhng nh hng trc tip n nng sut, cht lng hoa t , m cn nh hng gin tip n nng sut cht lng hoa t sau. Khi thu hi cn nm vng tiu chun thu hi, xc nh thi gian thu hi v la chn v tr hi. 4.7.1. Tiu chun thu hoch Tiu chun ct hoa ch yu da vo ch s hoa n; thu hi ng lc s m bo hoa ti lu v p. Hi sm cung hoa cn non hoa d b cong queo v hoa khng n c, hi mun qu hoa chng tn. Tiu chun thu hi ph thuc vo ging v c ly vn chuyn. Ni chung hoa v mu phn hng, ch s hoa l 2 (i hoa cp xung, cnh hoa tng ngoi cng bt u ri ra, tch ra, lng ra). Hoa mu vng n nhanh nn thu hi sm, ch s hoa l 1 th hi (i hoa dui thng ra), ging hoa trng c th c th hi mun hn; ging n chm th hi mun, ging n nhanh th hi sm. Bn ti ch hoc vn chuyn gn th hi ch s 3 (cnh hoa ngoi n). Vn chuyn xa th hi t lc ang cn l n v khi hoa khng d dp nt, t nhim bnh, t b nh hng bi nhit cao v d bo qun. Cui v Xun v v H c th thu hi sm hn so vi u

Xun v ma Thu. 4.7.2. Thi gian thu hi Cc th nghim chng minh hi vo 4 gi 30 pht chiu tui th ca hoa di hn 11% so vi hi 8 gi sng Nguyn nhn do hi vo bui chiu, qua mt ngy quang hp thn cy tch lu thm cht dinh dng. Ngoi ra cn phi tnh n nhn lc v vn chuyn. 4.7.3. V tr thu hi V tr ct hoa nh hng trc tip n di cnh, cung hoa, ti s ny mm ca mm di vt ct v s ngy ct la sau. Cnh cha li cng di, cng nhiu l th s ngy n ct la sau cng ngn. Ni chung nn cha li 2 chnh c 5 l nh. Sau khi cy ng ngh qua H, cy cha hi li sc sng, ct vo thng chn, thng 10 c th cha li 3 nhnh l c 5 l nh. Thng 3 thng 4 cy sung sc, khng ch chiu cao, c th cha li t, hoc khng cha li nhnh c 5 l nh, thm ch c th ct n cnh ra hoa chnh. 4.7.4. Bo qun hoa hng T ni sn xut n ngi tiu dng hoa thng tri qua mt qu trnh vn chuyn, nhiu khu trung gian. Hn na hoa li l phn non, nn nu khng c x l, bo qun tt rt d h hng. Sau khi ct hoa, nu ch n gin cm vo l nc, thng ch sau 3 - 5 ngy hoa s ho, nt, rng, v bin mu. Hoa b ho l do khng ht nc, hoa t mu bin thnh mu xanh l do s thu phn Protein, tch lu axit amin dn n thay i pa ca cnh hoa, lm thay i sc t hoa. Hoa bin thnh mu nu l do tch lu Phenolphtalein. Hoa b r xung l do mt p lc cng ca cung. Cc yu t nh hng ti tui th ca hoa l: - Trng thi dinh dng sau khi ct khi cy. - Hoa b gin on dinh dng - S sng da vo cht dinh dng d tr ca cnh l, ht ngun ny n ngun ny th khng tn ti c. - Trng thi nc l yu t chnh nh hng n ti ca hoa. Sau khi ct ri khi cy ngun tip nc khng cn, nhng cnh, l vn tip tc thot hi nc, nu cm hoa vo nc ngay hoa s b ho rt nhanh. Cm vo nc ri hoa ch da vo mt ct ca cnh ht nc nn rt kh khn.

Yu t nh hng n s ht nc ca cnh l mch dn b nt li, do vi khun v do nguyn nhn sinh l. - Nguyn nhn do vi khun: l do bn thn vi sinh vt hoc hp cht do chng tit ra nt li mch dn. C hai loi vi khun v nm u sinh sn rt nhanh trong mi trng nc cm hoa. - Nguyn nhn sinh l ch yu l do cc t bo b st thng tit ra mt s cht nh keo, tamin, cc cht phenol b oxy ho t vt ct di chuyn trong mch, lm tc mch... Ngoi ra khi ct cnh khng kh lt vo mch g, to ra nhng bt kh cng cn tr en vn chuyn nc trong mch. Ngoi cc nguyn nhn trn cn mt s yu t ngoi cnh cng nh hng n bn ca hoa sau thu hoch: - Nhit cao To ra s chnh lch p sut ln, lm tng tc thot hi nc, h hp tng mnh, nu tiu hao vt cht nhiu nn hoa chng tn. - nh sng nh sng kch thch kh khng m to, tng lng nc bc hi tng nhit khng kh v nhit b mt, tng chnh lch p sut gia trong v ngoi l, tng bc hi nc. - Kch thch t Mt s kch thch t lm lng s lo ho ca cnh lm hng mch g. - Su bnh Khi b su bnh gy hi thot hi nc tng mnh, m b mt nc ng thi li sn sinh ethylene, lm tng tc s lo ho. K thut bo qun hoa hng nh sau: Cnh ct bo qun phi thu hi sm hn 1 - 2 ngy. Sau khi thu hi dng thuc x l ngay ri di chuyn vo kho lnh. Sau khi x l thuc c th gi vo bao giy, hoc vo ti polietylen kn, c th gi c 10 - 14 ngy Sau khi ct gi, cn ct li cnh v x l thuc t nht 12 gi. S dng thuc Cnh hoa c th ht cht x l qua vt ct v con ng khc nhm iu chnh qu trnh trao i cht, c ch vi sinh vt sn sinh, trnh c hin tng ht ng dn, ko di tui th ca hoa. Khi x l c th dng 5% ng Saccarose v 200 mg/lt mui sulphat, thm 50mg/l mui acetat bc c th ko di tui th hoa. Dng 300 mg/lt mui linonat cng c th c ch vi khun v nm. (ng Vn ng, 2003)

K thut bo qun lnh Trong iu kin lnh tng nng CO gim nng Oxy, gim s sn sinh ra C H s ko di c tui th ca hoa. Nng Oxy 6%, CO 10% - 15% c th lm cho hoa n chm li. Nhng nng oxy khng c thp qu, khi ti 0,25% th hi n ti phn v vi nhu. Tt nht l nng CO 5%, Oxy 5%. Tc hi ca CO khi hm lng cao > 15% l cnh hoa b nu i v n khng th n c.
2 2 2 2 2 2 2

Cc ging khc nhau, yu cu nng CO khc nhau. Ging Biarcliff v ging Mrs. F.R Pieson khi nng CO 25% th b hi, nhng ging Talisma th ti 30% mi b hi.
2 2

Khi nng CO cao (trn 1 5%) s gim pH cnh hoa, lm cho mu sc hoa thay i. Cc kt qu nghin cu cho bit: oxy thp, CO cao th cnh hoa bin thnh mu nu, cung hoa b ho. Kch thch hoa n C th kch thch nhn to cho hoa n. Sau khi hi t hoa trong mi trng lnh t 0 - 1 C c cha 500 mg/lt axit limonic. Sau ngm n vo dung dch kch thch n nhit 23 - 25 C, m 80%, chiu sng lin tc vi cng 3.000 lux. Sau 6 - 7 ngy l hoa c th n. 4.7.5. Phn loi, ng gi Sau khi thu hi cn phn cp theo tiu chun quy nh gim tn hi. Tiu chun hoa bao gm di cnh, ng knh cnh, ln ca hoa, l, sch bnh. Tiu chun chung l mu sc cnh hoa ti, khng b dp gy, khng c su bnh, l sch s, cnh cung mp thng, di nh nhau, ch s hoa n u v mang c trng ca ging. Khi vn chuyn thng dng hp giy di 100cm, rng 50cm, cao 30,5cm., mi hp ng c 700 cnh, dng mng polyetylen gi m. Ma h, nhit cao nn b nc vo hp vn chuyn hoa lm lnh. Khi ng thng cn trnh gai lm xut v.
0 0 2

Chng V K THUT TRNG HOA CC 5.1. LCH S TRNG TRT V TNH HNH SN XUT HOA CC 5.1.1. Lch s trng trt Cy hoa cc c tn khoa hc l Chrysanthemum, c nh ngha t Chiysos (vng) v themum (hoa) bi Linnde nm 1973. Hoa cc c ngun gc t Trung Quc, Nht Bn v mt s nc chu u Theo Zenhua, Shouhe hoa cc c trng Trung Quc cch y 3000 nm, c ngun gc t mt s loi hoang di thuc loi cc (Dendranthema), tri qua qu trnh trng trt, lai to v chn lc t nhng bin d tr thnh nhng ging cc ngy nay. Cc nh kho c hc Trung Quc chng minh rng t i Khng T ngi ta dng hoa cc trong cc l mng thng li v cy hoa cc i vo cc tc phm hi ha, iu khc t . T nhng nm 1930, vic trng hoa cc c coi trng, c bo h v cao, n nhng nm 1980, hoa cc c pht trin mnh. Nm 1982, Trung Quc t chc trin lm hoa cc u tin Thng Hi vi hn mt nghn ging cc, nh du bc chuyn bin quan trng trong vic trng hoa cc. Cc nm sau cc nh khoa hc Trung Quc thu thp m t chp nh hng nghn mu ging v lip tc t chc cc cuc trin lm hoa cc (ng Vn ng, 2002). Nht Bn, cy hoa cc c di thc t Trung Quc sang, n c nh gi rt cao v c mnh danh l "Hong tht quc hoa". Nm 1889 Edsmit bt u lai to thnh cng nhiu loi cc v ng t tn cho hn 100 ging cc ca cc th h sau , mt s khc ngy nay vn cn duy tr v c trng n ngy nay (ng Vn ng, 2004). Nm 1843, nh thc vt hc ngi Anh Fortune mang t Trung Quc ging cc Chusan Daisy lai to ra cc loi hnh cu v hnh tn x ngy nay. Nm 1789 nc Php nhp t Trung Quc 3 loi cc i a, n nm 1927 Bemct thnh cng trong vic lai to ra ging cc mi dn n mt s ci tin rt mnh m v ging cc chu u (ng Vn ng, 2004). M, t u th k 18 hoa cc c trong nhiu, n nm 1860 hoa cc tr thnh hng ho v c trng trong nh li. Vit nam hoa cc c nhp vo t th k 15, ngi Vit Nam coi hoa cc l biu tng ca s thanh cao, l mt trong nhng loi hoa mc c xp vo hng t qu "tng, cc, trc, mai" hoc "mai, lan, cc, o". Hoa cc cn c lit k vo loi hoa cao qu "hoa hng qun phng xut nhp u" ngha l so vi mun loi hoa th hoa cc ng u. 5.1.2. Tnh hnh trng hoa cc trn th gii

Hin nay, ngnh sn xut hoa cc trn th gii ang pht trin mnh v mang tnh thng mi cao. Sn xut hoa mang li li ch kinh l lo ln cho nn kinh t cc nc trng hoa trn th gii nht l di vi cc nc ang pht trin. Hoa cc c trng nhiu nht cc nc Nht Bn, Php, M, Trung Quc v c a chung bi s a dng, phong ph v mu sc, kiu dng, kch c hoa, hng thm kn o ca hoa. Sn xut hoa ca th gii s tip tc pht trin mnh m, nht l cc nc chu , chu Phi v chu M La tinh. Hng sn xut hoa l tng nng sut hoa, gim chi ph lao ng, gim gi thnh hoa. Mc tiu ca sn xut hoa cn hng ti l ging hoa p, ti cht lng cao v gi thnh thp (ng Vn ng, 2002) Trong cc loi hoa thng dng, cy hoa cc thuc loi cy hoa lu i, c a chung v trng rng ri nht trn th gii. Cch y hng th k ngi dn Trung Quc, Nht Bn trng nhng ging cc trong vn ca h Nht Bn cc c coi l Quc hoa, thm ch cc nh hng ngi ta c th trang tr mt ba n vi ton hoa cc. Tip sau Nht Bn nhng nc trng nhiu hoa cc l: H Lan, Clmbia, Trung Quc. H Lan l mt trong nhng nc ln nht th gii v xut khu hoa, cy cnh ni chung v xut khu cc ni ring. Din tch trng cc ca H Lan chim 30% tng din tch trng hoa ti. Nng sut hoa ti t nm 1990 - 1995 tng trung bnh t 10 15%/1ha. Hng nm H Lan sn xut hng trm triu cnh hoa ct v hoa chu phc v cho th trng tiu th rng ln gm trn 80 nc trn th gii. Nm 1998, H Lan sn xut 866 triu cnh v nm 1999, sn xut 1046 triu cnh hoa cc ct. Mt trong nhng nguyn nhn quan trng gp phn to ra s thnh cng ca H Lan l s dng phng php nhn ging invitro sn xut cy con. Sau H Lan l Colombia - nm 1990 thu c 150 triu USD t vic xut khu hoa cc, n nm 1992 ln n 200 triu USD (Murray v Robyn, 1997). Nht Bn c nhu cu s dng hoa cc rt ln. Din tch trng hoa cc chim 2/3 tng din tch trng hoa. Nm 1991 din tch trng hoa cc Nht Bn v 614 ha ngoi tri v 1150 ha nh knh (FAO, 1998, Mae. S. O, 1993). Tuy vy hng nm Nht Bn vn phi nhp mt lng ln hoa cc t H Lan v mt s nc khc trn th gii. Nm 1996 Nht Bn chn Vit Nam l mt trong s nhng nc s xut khu hoa cc cho Nht Bn. Mt s nc khc nh Thi Lan, cc c trng quanh nm vi s lng cnh ct hng nm l 50.841.500. Trung Quc cng l ni c ngun hoa cc phong ph, vic xut khu hoa cc c ch trng mu sc hoa v hnh dng hoa. y cng l nc c k thut tin tin trong vic sn xut hoa cc kh.

5.1.3. Tnh hnh sn xut hoa cc Vit Nam Hoa cc c du nhp vo Vit Nam t th k 15, n u th k 19 hnh thnh mt s vng chuyn nh cung cp cho nhn dn. Mt phn chi, mt phn phc v vic cng l v mt phn dng lm dc liu. Nu xt v c cu chng loi tt c cc loi hoa th trc nhng nm 1997 din tch hoa hng nhiu nht chim 31% nhng t 1998 tr li y din tch hoa cc vt ln chim 42%, trong hoa hng ch cn 29,4%. Ring H Ni tng sn lng hoa cc nm 1999 t 41,3 t ng, xut khu sang Trung Quc 3,6 t ng, tc tng hng nm khong 10% (Nguyn Xun Linh v cng s, 2002). Hin nay hoa cc c trng khp nc ta, n c mt mi ni t ni cao n ng bng, t nng thn n thnh th nhng ch yu tp trung cc vng hoa truyn thng ca thnh ph, khu cng nghip, khu du lch, ngh mt nh Ngc H, Qung An, Nht Tn (H Ni), ng Hi, ng Lm (Hi Phng), Honh B, H Long (Qung Ninh), Triu Sn, thnh ph Thanh Ho (Thanh Ho), G Vp, Hoc Mn (thnh ph H Ch Minh), thnh ph Lt (Lm ng) vi tng din tch trng hoa khong 2000 ha. Ring H Ni v Lt l nhng ni l tng cho vic sinh trng v pht trin ca hu ht cc ging cc c nhp t nc ngoi vo (ng Vn ng, 2000). Theo s liu ca Tng cc thng k nm 2003 c nc c 9.430 ha hoa v cy cnh cc loi sn lng 482,6 t ng, trong hoa cc l 1.484 ha cho sn lng 129,49 t ng v c phn b nhiu tnh trong nc.

Hi Phng, cc l cy quan trng th hai trong c cu sn xut hoa ti cng vi layn, cc s l mt hng xut khu trong nhng nm ti. Hin nay Vit Nam ang c mt s cng ty nc ngoi vo thu t lp doanh nghip hoc lin doanh hp tc sn xut hoa. Ch tnh ring tnh Lm ng c 4 cng ty ca cc nc nh Nht Bn, Thi Lan Bo Lc, i Loan Di Linh, Chnh i Lm c Trng v Hasfarm Lt, trong h rt ch n sn xut cc. y l tn hiu ng mng cho s pht trin ngnh sn xut hoa Vit Nam ni chung, song cng ng lo cho cc nh sn xut hoa ni a.

 cc tnh pha Nam th Lt l ni c din tch trng cc ln nht, Lt l ni l tng cho sinh trng v pht trin ca cc ging hoa cc nn mt s cng ty nc ngoi lp cng ty hoc lin doanh sn xut y nh Chnh i Lm, Hasfam, ch ring cng ty Hasfam (100% vn u t nc ngoi) chuyn sn xut hoa cc ct, c bit l hoa cc chm cung cp 60% sn lng hoa cho thnh ph H Cho Minh v mt s tnh pha Bc. Trc nm 1992 vic sn xut v tiu th hoa cc Vit Nam cn t, nhng n nm 1993 - 1994 vi s xut hin ca ging cc nhp ni CN93 m ra mt giai on mi trong kinh doanh v sn xut hoa. Cc CN93 b sung vo c cu nhng ging hoa ma h vn cn rt t nc ta v hin gi ging cc ny tr thnh ging chim u th trn th trng (Nguyn Xun Linh v cng s, 1995). Hin nay trong sn xut, cc c th trng quanh nm thay v trc y cho trng c vo v thu ng p ng nhu cu v hoa cc ca ngi tiu dng. Hoa cc l loi hoa c gi thnh thp hn cc loi hoa khc (400 - 800 ng/cnh) nn ngoi cc vng th th nhng vng nng thn min ni hoa cc c tiu th vi mc kh (ch ng th hai sau hoa hng) c bit vo ngy l tt truyn thng, ngy rm. V th trng tiu th th thnh ph H Ch Minh l th trng tiu th hoa ct ln nht Vit Nam, nhu cu tiu dng hng ngy t 40 - 50 ngn cnh/ngy,... tip l H Ni c nhu cu tiu th t 25 - 30 ngn cnh/ngy. Trong s cc loi hoa ct tiu dng hng ngy th hoa cc chim t 25 - 30% v s lng v t 17 - 20% v gi tr (Hong Ngc Thun, 2003) 5.2. CC GING CC PH BIN TRONG SN XUT 5.2.1. Nhng ging a phng - Ging cc vng H Lt: Cy cao 40-50cm, thn mnh v cong, phin l to, mu xanh vng, ng knh hoa 4-5cm. Cnh ngn mm, mu vng li. Chu nng tt. Thi gian sinh trng 3-4 thng. - Cc Ha mi: Cy cao 40-50cm, kh nng phn cnh mnh, hoa n nh, ng knh 3-4cm, cnh di mm, mu trng. Kh nng chu rt km, thi gian sinh trng di ti 5-6 thng. - Cc chi Lt: Cy cao 40-50cm cy bi thn nh cong, phin l to mng mu xanh nht, hoa n nh ng knh 2-2,5cm. Cnh vng ngoi c mu trng, gia c mu vng nht. Thi gian sinh trng 3-4 thng. - Cc n : Cy cao 40-60cm, thn bi, l trn to mu xanh m, hoa kp nh ng knh 3-4cm, mu sm cnh hoa ngn u v cng. Thng dng cho trng chu, chu rt tt

- Cc vng Tu: Cy cao 50-60cm l to di mu xanh nht, hoa kp c mu vng ngh, ng knh 6-8cm. - Cc Gm (cc mm xi): Dng cy bi cao khong 30-40cm kh nng phn cnh rt mnh to thnh mt th hnh hi trn trng xa ging nh mm xi. Trong sn xut thng bm ngn v cnh ph nhiu ln to cho cy c ng knh tn ln nht rt thch hp cho trang tr khun vin, vn hoa, nh ca. Hoa kp nh khong 2-3cm c mu vng ngh pha nu, thi gian sinh trng di nhng kh nng chu rt tt. - Cc i o Vng: Cn gi l Hong Long Cho,cy cao 60-80, thn yu phi c cc dng hoa kp to, ng knh 8-10cm, cnh dy xp khng cht, kh nng chu rt km nhng chu hn tt, thi gian sinh trng di t 5-6 thng. - Cc Kim T Nhung: Cy cao 50-60cm, thn cng, l di to, rng ca su c mu xanh m, hoa kp to ng knh 8-10cm, hoa c mu vng ngh pha nu, thi gian sinh trng di nhng kh nng chu rt rt tt. Ra hoa vo dp Tt Nguyn n. 5.2.2. Nhng ging cc mi nhp ni - Cc CN93: L ging cc trng nhp ni, c chn lc v a ra sn xut t Trung tm hoa cy cnh- Vin Di truyn nng nghip. y l ging c gi tr kinh t cao. Thn mp thng, l lo xanh, hoa kp lo c ng knh t 10- 12cm cnh dy xp st cht, hoa bn, thi gian cm l trn 2 tun. Thi gian sinh trng ngn, c th trng c nhiu v trong nm. Nm 1996 ging ny c cng nhn l ging quc gia v hin nay c pht trin rt rng ri khp cc tnh. - Cc CN97: L ging cc c nhp ni, chn lc v a ra sn xut t trung tm Hoa cy cnh- Vin Di truyn nng nghip. Cy cao 55-65 cm, thn to mp, l xanh dy, hoa kp mu trng sa, cnh dy u, xp st cht, ng knh hoa 10-12cm, kh nng chu rt tt. - Cc CN98: L ging cc c nhp ni, chn lc v a ra sn xut t Trung tm Hoa cy cnh-vin Di truyn nng nghip. Ging cc CN 98 c cc c im ging nh cc CN 93. Cy cao thng t 60-70 cm, hoa to bn mu vng chanh, thi gian sinh trng ngn t 2,5-3 thng, chu nng tt. Ging cc CN 98 c hi ng khoa hc B Nng nghip v PTNT cho php khu vc ho nm 1998 . Hin ang pht trin rng trong sn xut. - Cc vng i Loan: Cy cao 60-70cm, l xanh dy, hoa kp to c nhiu tng xp rt cht ng knh hoa 10-12. Tui th ca hoa di, hoa c mu vng ngh. Thi gian sinh trng t 5-6 thng, kh nng chu rt trung bnh. - Cc tm H: Cy cao 60-65 cm, thn thng mp, l thun di, rng ca su, hoa to, ng knh hoa 8- 10 cm c mu sm. - Cc tm H Lan: Cy cao 40-55 cm, phin l dy mu xanh m, ng knh hoa 5-6 cm, c mu tm hng.

- Cc Xanh: C ngun gc t Php Cy cao 50-60 cm. Thn yu v cong. L xanh vng Hoa kp, c mu xanh lc, cnh nh, di v xon li trng xa nh cun len b ri. ng knh hoa 6-7 cm. C th mt cnh hay nhiu cnh trn cy. - Tp on cc chi: C ngun gc t H Lan, gm rt nhiu dng ging vi mu sc khc nhau (trng, tm, vng, hng , cnh sen hoc cc mu pha ln nhau). c im chung l thn bi, cnh mnh v yu, l tha mu xanh nht, cy cao t 40-70cm. Hoa n hoc hoa kp, ng knh hoa t 2-5 cm. Trng vo v thu ng, nhng ging cc ny thng trong tha khng b nhnh, ta n con, cho cy sinh trng pht trin t nhin thu c nhiu cnh hoa trn cy 5.3. C IM THC VT HC - Thn Hoa cc thuc loi thn tho (hay cn gi l thn c) c kh nng phn nhnh mnh, c nhiu t gin, d gy. Cy cng ln thn cng cng, cy cao hay thp cn tu thuc vo ging. Vit Nam cy c th cao 30 - 80cm, trong iu kin ngy di cy cc c th cao n 1,5 -2m - L Thng l l n, mc so le nhau c x thu v rng ca su. Mt di l bao ph mt lp lng t, mt trn nhn, gn hnh mng li. T mi nch l thng pht sinh mt mm nhnh Phin l c th to hay nh, dy hay mng, mu xanh m, xanh nht hay xanh vng l ph thuc vo tng ging. - R R cy hoa cc l r ph pht trin nhiu nh r chm, r cy t n su m pht trin theo chiu ngang. R c nhiu lng ht nn kh nng ht nc v dinh dng mnh. Nhng r ny khng pht sinh t mm r ca ht m t nhng r mc mu ca thn cy gi l mt nhng phn st trn mt t. - Hoa Hoa cc chnh l nhiu hoa nh hp li trn mt cung hoa, hnh thnh hoa t hnh u trng. Hoa c th lng tnh hay n tnh. Hoa kp nhiu hn hoa n v thng mc nhiu hoa trn mt cnh pht sinh t cc nch l. Hoa c nhiu mu sc khc nhau (trng, vng, , tm, xanh...) ng knh hoa t 1,5 - 12cm. Nhng cnh hoa pha ngoi thng c mu sc m hn xp thnh nhiu tng, s cht hay lng tu theo tng ging. Cnh c nhiu hnh dng khc nhau, cong hoc thng, c loi cnh ngn u, c loi di, cun ra ngoi hay cun vo trong - Qu L mt qu b kh ch cha 1 ht. Ht c phi thang v khng c ni nh.

5.4. YU CU NGOI CNH 5.4.1. Nhit Nhit thch hp cho cy sinh trng pht trin l t 15 - 20 C, cy chu c nhit 10 - 35 C. Nhit trn 35 C v di 10 C cc sinh trng pht trin km. thi k cy con cc cn nhit cao hn cc thi k khc. c bit thi k ra hoa nu m bo yu cu nhit cn thit ca cc th hoa s to v p. Ban ngy cy cn nhit cao hn quang hp, cn ban m nhit cao s thc y qu trnh h hp lm tiu hao cc cht d tr trong cy.
0 0 0 0

5 .4.2. nh sng Cc l loi cy ngy ngn, a sng. Tuy nhin mi thi k sinh trng pht trin cy c yu cu nh sng khc nhau: + Thi k cy con: Khi mi ra r cy cn t nh sng v lc ny cy non cn s dng cc cht dinh dng d tr. + Thi k chun b phn cnh: Cy cn nhiu nh sng quang hp to cc cht hu c cn thit cho hot ng sng ca cy. Thi gian chiu sng rt quan trng vi cy hoa cc v nh hng ln n nng sut cht lng hoa. Thi gian chiu sng ko di th cy sinh trng mnh, ko di lm cho thn cy cao, l to hoa n mun nhng cht lng hoa tng. Hu ht cc ging cc trong thi k sinh trng cn nh sng ngy di trn 13 gi nhng giai on tr hoa cy ch cn nh sng ngy ngn 10 - 11 gi, nhit khng kh di 20 C.
0

Vi yu cu nh sng nh vy th cc thch hp vi thi tit thu ng v ng xun nc ta. Hin nay mt s ging cc mi nhp ni nc la c th ra hoa trong iu kin nh sng ngy di in hnh nh CN93, CN98, tm h, cc vng Lt.. rt thch hp vi v xun h v h thu. iu ny cho php ta sn xut cc quanh nm thay v trc y ch c hoa cc n vo ma thu. 5.4.3. m Thch hp nht cho cy sinh trng pht trin l m t 60 - 70%, m khng kh 55 - 65%. Nu m trn di 80% cy sinh trng mnh, nhng d pht sinh su bnh lm nh hng nng sut cht lng hoa. 5.4.4. Dinh dng Cc yu t N, P, K v vi lng nh Ca, Mg, Mn c vai tr quan trng i vi sinh trng, pht trin, nng sut phm cht cc loi hoa. - m (N): C tc dng thc y qu trnh sinh trng ca cc v nh hng n thi k pht trin. Thiu m cy cn ci, l a vng, hoa nh xu. Nu tha m cy sinh trng mnh, thn mp, cnh nhnh nhiu c th khng ra hoa. Cy cc cn m vo thi k chun b phn cnh v thi k phn ho mm hoa. Lng m nguyn cht s dng cho 1 ha trong cc l 140 - 160kg. - Ln (P): C tc dng lm cho b r pht trin mnh thn cng, hoa bn, mu sc p chng ra hoa, gip cy ht m nhiu v tng kh nng chng rt cho cy. Thiu ln, b r km pht trin cnh nhnh t, hoa chng tn, mu nht nht, hoa ra mun. Cc yu cu ln c bit mnh vo thi k phn ho mm hoa. Lng P O nguyn cht cn bn cho 1 ha l 120 - 140kg.
2 5

- Kali (K) Oi p cho cy tng hp, vn chuyn cc cht ng bt trong cy, gip cy chu hn, chu rt, chng chu su bnh. Thiu K mu sc hoa khng ti thm, mau tn. Cc cn K thi k phn ho mm hoa. Lng K O nguyn cht cho 1 ha l 100 - 120 kg.
2

- Cc nguyn t vi lng: Cy cn t nhng khng th thiu v khng th thay th c nh Ca, Mg, B, Mn... 5.5. K THUT GING V NHN GING Nhn ging cc ch yu l nhn ging theo phng php v tnh. Bao gm k thut gim ngn, ta chi con gc cy m v nui cy in-vitro. 5.5.1. Nhn ging bng phng php ta chi - Cc c c im xung quanh gc thng pht sinh nhng chi non mc ln t gc c th ta em trng (c gi l mm gi). - Cy ta chi mc khoe, cho hoa tt nhng thi gian t trng n ra hoa lu so vi cy gim cnh, thi k n hoa khng ng u.

- Cn vun gc, chm sc cy m y c nhiu chi non tt (gi l mm gi). Mm gi pht sinh xung quanh gc cy m nhiu hay t cn tu thuc vo ging,iu kin chm bn, t tt hay xo. Cc ging cc mi nh: CN93, CN97, Vng i loan Tm sen thng nhiu mm gi nht. 5.5.2. Nhn ging bng phng php gim cnh (gim ngn) y l cch nhn ging chnh hin ang c p dng ph bin trong sn xut. H s nhn ging cc theo phng php ny t 15-20 ln. nhn ging bng gim cnh cn thit phi chm sc tt vn cy m l nhng ging cc tt cn nhn ging v p dng cc k thut mi trong gim cnh. - Vn cy m: Chn ging tt, sch bnh trng khong cch 15x15cm mt 400.000cy/ha, ln lung cao v thot nc Thng sau trng 12-15 ngy bm ngn ln 1, sau 20 ngy bm ngn ln 2. Khi nhnh di 12-15cm ch ly 3 nhnh pht trin tt. Sau 25 ngy tin hnh ct cnh ln 1, mi cy m ct c 3-4 cnh em gim. Sau ct ln 2, ln 3, mi ln cch nhau 25 ngy. Theo cch nhn ging trn mi v (4 thng) 1 ha cy m cho 4 triu cnh gim c cht lng tt trng cho 10 ha vn sn xut. - Lng phn bn cho 1 ha vn cy m: + Phn chung hoai mc: 30-40 tn + N,P,K nguyn cht N(kg) P O (kg) K O(kg)
2 5 2

Tng s 140-160 120-140 100-120 Bn lt 20-30 90-100 60-70 Bn thc 120-130 30-40 40-50 Bn thc chia lm 3 ln, mi ln cch nhau 18- 20 ngy.

Cc bc sn xut cnh cc gim:

- K thut gim cnh + Tiu chun cnh gim: chn cnh bnh t, ct cnh gim di 6-8cm, c t 3-4 l/cnh. + Mt , khong cch: tu thuc vo ging v thi v ging c cnh to th khong cch 3x3cm (1000cnh/m2), ging cnh nh: 2,5 x 2,5cm (1600cnh/m ) Ma thu gim dy hn ma h. + Gim cnh cnh gim nn ct vo bui sng v gim ngay, lu cnh b mt nc v nhim bnh, t l sng khng cao. Khi ct hom nn ct vt 30 tng din tch tip xc cnh nhanh ra r. Cm hom trn lung ct, c mi che, sau phun m nc gi m cho hom v to iu kin hom ra r. C th nng cao t l ra r bng cch nhng chn hom trong dung dch kch thch ra r: IBA, IAA, NAA nng 25-50ppm trong 10- 15 giy, sau cm hom vo xung ct. + Chm sc cnh gim thng xuyn phun m gi m bo ho trong nh gim, loi b cc l vng, thi, khi cnh gim cm ra r c th s dng phn bn l vi nng thp 1/2000-1/3000. Sau gim 12-15 ngy, r cnh gim di 2-3cm, mi cnh c 3-5 r l c th trng ra vn sn xut.
0 2

5.6. K THUT TRNG V CHM SC CC 5.6.1. Thi v gieo trng Trong nm c th trng thnh 4 v: - V Xun H: Gim ngn thng 2 - 3, trng thng 3, 4, 5 v ra hoa vo thng 6, 7, 8 nh cc ging CN 93, CN 98, tm H, vng H... - V H Thu: Gim ngn vo thng 4, 5 trng thng 5, 6 thu hoch hoa vo thng 10, 11. Gm cc ging CN 93, CN 97, CN 98, vng i Loan, i o, Ho mi. - V Thu ng: Gim thng 7 v 8, trng thng 8 v 9 cho hoa vo thng 1 v 2 nh cc ging cc CN 97, vng n Loan, n , Mm xi, Tm xoy mng rng, vng Tu... y l v chnh trong nm, thch hp cho s sinh trng v pht trin ca nhiu hoa cc khc nhau. - V ng Xun: Gim ngn vo thng 8, 9 trng vo thng 9, 10 cho hoa thng 2, 3, 4 nh cc loi cc Chi, Tm xoy, Tm sen. 5.6.2. Lm t t thch hp trng cc l t tt, t tht nh, ti xp, t st pha nhiu mn c tng canh tc dy, li tiu nc tt, pH t 6- 6,5. - t c cy su, ba k, phi i trc 10 - 15 ngy, tng hot ng ca vi sinh vt ho kh, gi phn gi nc tt. Cy su, r cy pht trin mnh c tc dng tng mt cy trn mt n v din lch (nht l ging cc ch 1 bng to trn cy, mt trng c th ln n 40 cy/m ). t cy su, phi i kt hp vi bn phn s to in kin b r n su xung t c d dng. - Ln lung cao thp tu theo thi v: V thu ng thi tit hanh kh lm lung thp khong 20-25cm, v xun h m cao, ma nhiu ln lung cao d thot nc (khong 30-35cm) - Bn phn lt trc khi trng l 10 - 12 ngy gm c phn chung hoi mc v 1 phn phn ho hc N, P, K. 5.6.3. Bn phn Cc l loi cy phm n nn bn phn cho cc lm tng nng sut, cht lng hoa. Da trn nhu cu dinh dng v kh nng hp th ca cy, tc dng ca cc loi phn bn n cht lng hoa, tnh cht t ta c lng phn bn, thi k bn, cch bn thch hp. - Nguyn tc bn phn: ng lc, ng cch, ng liu lng. - Lng phn bn Phn hu c 30 tn/ha, m 140 - 160kg, ln 120 - 140 kg v K 100 - 120kg. + Bn lt lon b phn hu c + 2/3 ln. + Bn thc 3 t Ln 1: sau trng 15 - 20 ngy, 1/3 m, 1/3 kali. Ln 2: Khi cy phn ho mm hoa: 1/3 m + 2/3 kali + 1/3 ln. Ln 3: Khi cy c n con: 1/3 m cn li.
2

5.6.5. Mt , khong cch Khong cch mt trng cc tu thuc vo ging, ma v v mc ch ly hoa thng phm: + Ging hoa to ng knh 8- 12 cm cy cao thn mp ch 1 bng trng khong cch 15x 15 cm, mt 400.000 cy/ha: ging cc CN 93, CN 98, vng i loan + Ging hoa nh ng knh 2-5 cm, hoa chm trng khong cch 30x40 cm, mt 84.000 cy/ha. + Cy to tn trng chu nh cc n , cc mm xi trong khong cch 50x 60 cm, mt 34.000 cy/ha. 5.6.6. K thut chm sc - Bm ngn: Mun c hoa nhiu to tn to, trn hay nhiu nhnh cn phi bm ngn cho cy: sau trng 15-20 ngy tin hnh bm ngn bng cch ngt t 1 -2 t trn ngn ca thn chnh lm cho cy pht trin nhiu cnh nhnh, tin hnh bm lin tc 3-4 ln, mi ln cch nhau 15-20 ngy. Cc ging cc mm xi, cc H Lan thng c bm ngn nh trn. Cc ging cc hoa to trung bnh c th ch tin hnh bm ngn 1 -2 ln, trn cy c 3-4 cnh hoa. - Ti nc: cy cc c kh nng chu hn hn chu ng nn cn trng cc ni cao thot nc trnh ni trong thp v nc. Ti nc va gi m cho cy. - Vun xi lm cc gin: Xi t vun gc kt hp vi lm c. Khi cn nh bm ngn ln 1 th xi xo quanh gc, khi cy ln sau khi bm ln 2, cy phn cnh nhnh mnh th hn ch xi t v cc c b r chm n ngang pht trin nhiu r ph. + Cn cm cc lm gin cho cy khi b , cong queo. Nu cy c nhiu hoa, ng knh tn rng c th cm 1 t 3 cc xung quanh cy khng lm gy cnh dp hoa. C th lm gin bng li cy hoa mc thng, u, p. - Ta n: i vi loi cc ch ly 1 bng to phi ta b ht cnh nhnh ph mc t nch l, ch 1 n chnh trn thn v thm 1 n ph phng n chnh b gy, hng. Thng p dng 1 s ging nh CN 93, CN97, CN98, vng i Loan, tm h. - S dng mt s cht kch thch sinh trng: C tc dng lm tng nng sut v cht lng hoa cc. C th s dng mt s loi thuc kch thch nh: Spray-NGrow(SNG) ca M, GA ca Trung Quc, Kch pht t hoa tri Thin Nng iu khin sinh trng ra hoa tri v cc ging cc.
3

+ Dng GA pha nng 1% phun giai on cy con nh k 7- 10 ngy/ ln n khi cy c chiu cao nh mun th dng li. + Spray-N-Grow nng 1% ( 100ml dung dch thuc pha vi 10 lt nc) v Kch pht t hoa tri Thin Nng liu lng 5 g pha 10 lt nc nh k 7- 10 ngy phun mt ln k t khi cy bt u phn ho mu hoa cho n lc cy n hoa. 5.7. SU BNH HI HOA CC 5.7.1. Bnh hi hoa cc v bin php phng tr - Bnh m l: + c im, triu chng: Vt bnh dng hnh trn hoc hnh bt nh mu nu nht hoc nu en nm ri rc mp l, dc gn l hoc gia phin l. Gp thi tit m t m bnh b thi nt. Bnh thng lan t cc l gc ln pha trn. + Nguyn nhn gy bnh do nm Cercospora chrysanthemi gy ra. + Bin php phng tr: Topsin M-70WP nng 5- 10g thuc/1 bnh phun 8 lt - Bnh phn trng: + c im triu chng: Vt bnh dng bt phn mu trng xm hnh bt nh. Mt di l m bnh chuyn sang mu vng nht. Bnh hi l l ch yu. Bnh hi nng c thn, cnh, n, hoa lm cho l rng sm, thi n, hoa nh khng n hoc n lch mt bn. + Nguyn nhn: Do nm Odium Chysanthemi gy ra + Bin php phng tr: C th dng Anvil 5SC liu lng 1 lt/1 ha hoc Score 250ND dng vi liu lng 0,2-0,3 lt/ha. - Bnh m nu + c im v triu chng: Vt bnh dng mu da cam hoc mu nu g st, hnh thi bt nh, thng xut hin c 2 mt l. Bnh nng lm chy l, l vng rng sm. Bnh hi c cung l, cnh non, thn cy + Nguyn nhn gy bnh: Do nm Pucinia Chrysanthemi gy ra + Bin php phng tr: Dng Zinep 80WP nng 20-50g/bnh phun 8 lt hoc Anvil 5SC. - Bnh m vng: + c im triu chng: Vt bnh hnh trn hoc hnh bt nh, mu xm hay mu nu hoc xm en. Vt bnh thng lan t mp l, cht l vo trong phin l, xung quanh c qung vng rng. Gp thi tit m t trn m bnh c lp nm mc mu en, l b thi d rng.
3

+ Nguyn nhn: Do nm Alternasia sp. gy ra. + Bin php phng tr: C th dng mt s thuc chng nm ni trn hoc s dng Daconil 50SC nng 0,2% hoc Altracol 70BHN liu lng 1,5-2 kg/ha. - Bnh l c r, thi gc trng: + c im triu chng: phn c r st mt t c vt bnh mu xm nu, l lot, r b thi mm. B phn trn mt t, cnh l b ho kh, nh cy ln d b t gc. + Nguyn nhn do nm Rhizoctonia solani gy ra. + Bin php phng tr: Dng mt s loi thuc Alvil 5SC liu lng 1 lt/ha hoc Vi da 3SC liu lng 1-1,5 lt/ha(10-15ml/bnh phun 8 lt). - Bnh ho vi khun: + c im triu chng: Bnh do vi khun tc ng vo b phn gc r lm thi r, cy b ho r ti xanh, ho t l gc ln ngn. Ct ngang gc thn cy bnh thy b mch thm en, c dch nhy trng tit ra. + Nguyn nhn gy bnh: Do vi khun Pseudomonas Solanacearum gy ra. + Bin php phng tr: Lun canh vi cy trng khc, chn vn m, vn trng cao ro thot nc, nh b cy bnh, c di, phng tr mi gii truyn bnh hoc dng Streptomixin nng 100-150ppm tr khun. 5.7.2. Su hi hoa cc v bin php phng tr - Su xanh (Helicoverpa armigera Hb): Ph hi nng trn l non, ngn non, n v hoa. Khi su trng thnh trng ri rc thnh tng cm c hai mt l non n hoa, i hoa v hoa. + Phng tr: Lun canh vi cy trng khc. Ngoi ra dng cc thuc tr su nh pegasus 500SC liu lng 0,5- 1 lt/ha (pha 7-10ml thuc trong bnh phun 8 lt) - Su khoang (Spodoptera lituna Fabrictus) Ph hoi nng trn l non, n hoa thng trng thnh mt di l. + Phng tr: Dng bin php th cng c gii nh ngt trng vn m v vn sn xut trong qu trnh chm sc. Dng by b chua ngt dit su trng thnh. Lun canh vi cy trng khc. Dng thuc su Polytrin 440EC liu lng 0,5-1,01 lt/ha. Karate 2,5EC (5-7ml thuc/bnh phun 8l). c bit ch phm vi sinh Bt bt thm nc liu lng 1 kg/ha c hiu qu cao trong phng chng su khoang hi hoa. - Rp hi hoa: c 3 loi thng gp + Rp xanh en. + Rp nu en. + Rp xanh l cy. Trong 3 loi rp trn, loi rp xanh en gy gy hi ph bin hn c. + c im gy hi: Rp xanh en gy hi ph bin t u v n cui v hoa, l i tng kh tr. Rp xanh en v nu en hi cc ging cc vng i Loan, cc Nht

trng, cc tm Lt, cc chi Lt, cc H. Rp xanh l cy thng hi trn cc loi cc i o v t di chuyn. Giai on cy con, 3 loi rp ny thng bm vo ngn cy, l non, bp non. Sau chuyn sang o hoa, n hoa, cnh hoa (ring rp nu en khng hi n v hoa). Rp chch ht dch cy, to thnh vt nh mu vng nu hoc thm en cc cy ci cc, ngn chn, qun queo, l qun, thui n hoa khng n hoc d dng. Sn phm bi tit ca chng to iu kin cho nm than en pht trin nht l khi ma m ko di. + Phng tr: Pht hin kp thi v tiu dit rp trn cc b phn cy hoa. Dng cc loi thuc tr rp Supracide 40ND vi liu lng 1 - 1,5 lt/ha(10- 15ml thuc cho bnh 8 l) Otatox 400EC liu lng 1-1,5 lt/ha; Karate 2,5EC (liu lng 5-10ml/bnh 8 lt) - Ngoi ra cc cn mt s cn trng khc ph hoi nh b cnh cam, b hung Dng Danitol IOEC liu lng 0,5-1 lt/ha (Pha 5-10ml/bnh 8 lt) B xt, b tr dng Polytrin 440ND, Ofatox 400EC phun t u mt l. 5.8. THU HOCH, BO QUN V VN CHUYN HOA CC Ngy nay vic sn xut hoa cc khng ch p ng nhu cu t cung t cp phc v ni tiu ti a phng m sn xut cn mang tnh hng ho cung cp cho cc tnh khc v xut khu. Chnh v vy cng ngh thu hi, bo qun v vn chuyn hoa i xa l vn c quan tm ch . C hai yu t chnh nh hng n bn ca hoa, l iu kin trng (bao gm phn bn, ti nc, m, nh sng, nhit , phng tr su bnh, mi trng khi thu hoch) v iu kin sau thu hoch (thi gian thu hoch, k thut thu hi, nhit , m , nh sng). m bo hoa ti lu phi tun th theo quy trnh k thut sau: 5.8.1. X l trc thu hoch Trc khi thu hoch 7- 10 ngy, ho long ln v kali vo nc ti cho cy vi liu lng 5,5kg supeln + 2,5kg Clorua Kali cho 1 so Bc b v phun thuc dit tr su bnh. Trc khi ct hoa 1 ngy ti m nc l, cho cy trng thi y nc. Ch l ch ti vo gc m khng ti vo cnh hoa, trnh dp nt v ng nc. 5.8.2. K thut ct hoa Thi gian ct hoa tt nht l vo bui sng hoc chiu mt, tri kh ro khng ma. Khng nn ct hoa vo lc gia tra v lc ny cng nh sng ln, nhit cao, kh khng ca l m rng, lng nc bc hi mnh dn n mt nc nhanh, hoa mau ho, kh hi phc. La chn nhng bng hoa n khong 2/3 s cnh hoc n gn hon ton cnh vng ngoi. Nu ct mang i xa c th ct nhng bng hoa n t hn. Dng dao sc ct st gc, cch mt t 5- 10 cm. Khi ct xong dc ngc cnh xung nhng bng hoa n to khng b gy. 5.8.3. S l sau thu hoch Hoa cc sau khi ct c phn loi, bo qun v em i tiu th. Kh phn loi, ta cn ta b l gi a, ct gc cho u sau ngm ngay vo nc sch su 1/4-1/2 chiu di cnh. Dng bnh phun m phun t m l, ch khng nc ng trn bng hoa, sau a vo ch mt, kn gi hay phng lnh bo qun.

Khi vn chuyn hoa cc i tiu th xa, c th ng gi hoa trong hp ging chiu di 120cm, chiu rng 60cm, chiu cao 60cm. Vi hp ny c th ng gi 1.500 bng cc. Hp ging c c l xung quanh cnh hoa vn c th h hp c. Trc khi cho hoa vo hp khng c nc ng trn cnh l. C th s dng mt s ho cht x l nhm tng tui th ca hoa cc (STS- silver thiosunphats) pha vo nc v cm hoa vo , n c tc dng dit tr cc loi vi khun c hi cho hoa.

Chng VI K THUT TRNG HOA NG TIN ng tin l loi hoa c mu sc ti sng phong ph, a dng vi y cc loi mu t , cam, vng, trng, phn hng, tm... trn bng hoa c th c mt mu n hoc nhiu mu xen k. Hoa to, cung cng l loi hoa l tng lm hoa b, hoa lng v cm hoa ngh thut. Ngoi ra, ng tin cng c th trng trong chu chi hoa thi gian di khi t trong phng lm vic, phng khch rt ph hp. ng tin l mt loi hoa c sn lng v gi tr cao, iu kin thch hp c th ra hoa quanh nm, t l cnh ct v t l hoa thng phm (c cht lng tt) cao, hnh dng hoa cn i, hi ha, gi tr thm m cao, ti lu l mt trong 10 loi hoa c tiu th nhiu nht trn th gii. ng tin ra hoa quanh nm thch nghi rng nn hin nay c trng nhiu nc trn th gii. Trung Quc, Hoa ng tin cn c tn l Phu lang v thng c dng trang tr cho xe hoa v phng ci. 6.1. TNH HNH SN XUT HOA NG TIN TRN TH GII V TRONG NC Cy hoa ng tin tn khoa hc l Gerbera jamesonic Bolus, l mt trong 10 loi hoa quan trng nht trn th gii (sau hoa hng, cc, lan, cm chng, lay n). Hoa ng tin c ngun gc Nam Phi, nm 1697 Relomen pht hin thy vng pha Nam chu Phi (Delansia) v ng a v vn thc vt nc Anh. Iwin Lych l ngi u tin tin hnh lai to cc ging ng tin vi nhau. Sau ngi Php v ngi H Lan cng tin hnh lai to v dn dn hai nc ny cng tr thnh trung tm to ging cho ng tin th gii (ng Vn ng v cs, 2003). Hin nay cng tc nghin cu v sn xut hoa nc ngoi rt pht trin. Trnh to ging sn xut ca cc nc H Lan, Nht Bn, M, c.... rt cao nh cng ty Forist ca H Lan l cng ty dn u th gii v to ging, nghin cu, sn xut, bun bn hoa ng tin. H c lc lng rt mnh v nghin cu khoa hc v thit b sn xut to ra rt nhiu ging, sn lng ngy cng nhiu, vic s l sau thu hoch, bo qun, ng gp u trnh rt cao. Trung Quc ngay t nhng nm 20 ca th k 20 c sn xut hoa ng tin ct cnh. Mai Long Thng Hi, nhng do ging thoi ho nghim trng nn khng pht trin c cho n nm 1987 vn dng k thut nui cy m v k thut nhn ging nhanh khc phc c tnh trng thoi ho ging th hoa ng lin mi khi phc v pht trin. Hin nay Thng Hi l ni c din tch trng ln nht 35 ha, trong trung tm nhn ging hoa H Vin Ngh nng trng ng Hi ng u trong sn xut v nhn ging hoa ng tin. Giang T cng l ni pht trin mnh hoa ng tin, nm 1995 mi c trn 6.000m , n nm 1999 c ti 6 ha. Vin nghin cu rau, Vin nghin cu khoa hc nng nghip v nng trng Lin Vn... l nhng n v c din tch trng ln, k thut tng i cao.
2

Tuy nhin trong sn xut hoa ng tin mt s nc ang pht trin vn c mt s biu hin sau: - Tnh chuyn nghip v quy m sn xut cha cao. Rt t c cng ty chuyn sn xut, quy m sn xut thng nh nn khng c sn phm ng u, sc cnh tranh trn th trng trong nc v quc t. V d: T Chu din tch trng hoa ng Tin ln nht khng qu 2 ha, nh th ch trn 1.000m , sn lng hoa hng ngy rt t, nn ph thu hi, bao gi, vn chuyn khng cn xng, tiu th ti ch th tha, bn ra ngoi th khng kinh t nn hiu qu kinh t thp. Trong khi Colombia c hn 100 nng trng quy m t 20 ha n 30 ha, mi nng trng ch trng 2 - 3 ging, mi ging 810 ha. - Tng din tch sn xut ln. sn lng t, cht lng km. Din tch trng trt c m rng nhng phn tn, lc lng k thut khng tp trung li thm thit b sn xut thp, cht lng km nh hng nghim trng n hiu qu kinh t. Theo thng k nm 1996 din tch trng hoa ca Trung Quc l 75.000 ha, gi tr 600 triu m M. Trong khi ti H Lan trng 8017 ha gi tr sn lng 3 t 590 triu la M gp 56 ln Trung Quc. - Trang thit b trng trt lc hu, hm lng k thut cao t. T l thit b tin tin trong trng trt rt nh, cch trng c truyn vn chim u th gy ln sn lng thp, cht lng km, ma v sn xut khng ph hp vi nhu cu lc cn, kh nng cung ng hoa quanh nm khng mnh do gi c khng n nh, hiu qu kinh t thp. Ngh trng hoa H Lan p dng rng ri nhu cu cng nghip ho t ng ho v trn 80% hoa c trng trong mi trng khng cn t. - Cng tc chn to ging mi chm so vi sn xut. Hin nay ging trong sn xut rt t, a s l ging nhp t nc ngoi, khng t sn xut c, cc ging trng trong sn xut lc hu, biu hin nng sut thp, khng c ti lu cy d nhim su bnh... u t cho c quan khoa hc v hoa ct rt t nn cn rt nhiu vn v chn to ging, nhn ging ng dng cng ngh cao vo sn xut bo qun, x l hoa. - Gi thnh bao gi cao. Thi gian bo qun hoa ng tin c th di, nhng cnh gin, d gy, vic bao gi hin nay vn n gin nn t l tn tht sau thu hoch tng i cao. 6.2. C IM THC VT HC - Thn l: thn ngm, khng phn cnh m ch nhnh, l v hoa pht trin t thn L mc chch so vi mt t mt gc 15 - 45 . L c hnh lng chim, x thy nng hoc su, mt lng l c lp lng nhung.
0 2

- R: thuc loi r chm, pht trin khe, r hnh ng n ngang v ni pha trn mt lung, r thng vn di tng ng vi din tch l ta ra. - Hoa: ng tin do hai loi hoa nh hnh li v hnh ng to thnh, l loi hoa t n hnh u. Hoa hnh li tng i ln mc pha ngoi xp thnh mt vng hoc vi vng nh, do s thay i hnh thi v mu sc nn c gi l mt hoa hoc tm hoa rt c ch trng. Trong qu trnh hoa n, hoa hnh li n trc, hoa hnh ng n theo th t t ngoi vo trong, theo tng vng mt. - Qu: qu ng tin thuc dng qu b c lng, khng c ni nh, ht nh, mt gam ht c khong 280 - 300 ht (ng Vn ng v cs, 2003). 6.3. NHN GING HOA NG TIN Hoa ng tin c th nhn ging bng nhiu phng php nh: Nhn ging bng ht, tch cy, nui cy m. Nui cy m trong mi trng nhn to c dng mt cch thng dng nht, phng php ny cho s lng cy ln, sch bnh, cy trng t nui cy m s sinh trng pht trin tt. Sn lng hoa cao, cht lng hoa tt. H s nhn ging bng phng php ny rt cao, t mt b phn nh ca cy sau mt thi gian ngn c th cho ra hng vn cy ging p ng nhu cu sn xut. Do , y l phng php nhn ging ch yu i vi cy hoa ng tin hin nay 6.3.1. Nhn ging bng nui cy m t bo Giai on 1: To ngun vt liu khi u Vic to ngun vt liu ban u tt s l bc quyt nh ti s thnh cng ca cc qu trnh tip theo. V vy, c ngun mu cho qu trnh nui cy m, cn phi la chn cc c th sinh trng pht trin tt t nhng cy m c la chn. hn ch t l nhim bnh khi a vo nui cy ta nh trng chng ln trn nn gi th tru hun, sau khi cy n nh tr li (2-3 tun) khi tin hnh ly mu vo nui cy. Ngun mu a vo nui c th l thn, nh, ngn, cung hoa, hoa, cnh hoa, l non hoc cung l non. Mu c ly vo nhng ngy nng ro khng c ma. Giai on 2: Kh trng nui cy m nh sinh trng ca ng tin t, khi bc tch li d b nhim bn nn thng dng hoa lm nguyn liu nui cy m. Ct ly n c ng knh khong lem, ly bng thm nc mui ra sch, a vo t nui cy m. Ngm vo cn 0,1% trong 10 - 15 pht, ly ra ra sch ri cho vo dng dch clorua thu ngn 0,1% tiu c trong 20 pht, ly ra dng nc sch ra 3-4 ln. Dng panh v dao bc vy, ct b tt c hoa nh, gi ly hoa, ct hoa thnh tng ming nh vung 2-3mm. Nui cy iu kin nhit 24

Giai on 3: Ti sinh chi Mc ch ca giai on ny l ti sinh mt cch nh hng ca m nui cy. Qu trnh ny c iu khin ch yu da vo t l cc hp cht auxin xytokinin ngoi sinh c a vo mi trng nui cy. Thng thng b sung nn MS theo t l 1 ppm BA + 0,2 ppm KI + 0,2 ppm IAA. Mi trng nui cy ng tin giai on u l: MS + BA 4mg/l + NAA 0,2 mu + IAA 0,2 mg/l Sau 4 tun hnh thnh 1 thn mm. Sau chuyn mm vo mi trng MS + KI 5mg/l + IAA 1 mg/l, nui cy tip. Giai on 4: To cy hon chnh to cy hon chnh cn cy chuyn cc chi ng tin n l hoc cc on ct vo trong mi trng to r, l than hot tnh (0,3-0,5g/l) v NAA nng thp 0,1 - 0,5 ppm. Tuy nhin, cng c nhng ging ng tin kh hnh thnh r nn cn b sung thm cht iu tit sinh trng thc vt hay ph gia nh IAA 1ppm. Thng sau 4 tun nui cy trn mi trng to r, mi chi ng tin s c t 4-6 r v chiu di trung bnh r t 2-3cm. Lc ny cy ng tin t tiu chun a ra vn m. Giai on 5: a cy ra vn m y l giai on a cy hon chnh (c r, thn, hoc l) t ng nghim ra t. giai on ny cn phi c gi th v ch chm sc ph hp. Chuyn cy con ra r, trng trn t nn gm 1 phn mn ca + 1 phn than bn + 1 phn xp vn, dng li phn quang che nng, che ma. iu chnh sao cho m t t 76 - 80% m khng kh 82-85%. Ngoi ra phi b sung dinh dng khong cho cy bng cch phun dung dch N:P:K theo t l 1:1: vi nng 1-2g/1 cho cy. Khi cy bm r trn gi th, tin hnh phun phn bn Thin Nng nng 5 g/l, 3 ngy phun 1 ln. Sau 2-3 tun c th trng ra rung sn xut. Khi trng trn rung sn xut, thi gian u cy nui cy m sinh trng chm hn so vi ging ng tin tch thn. Nhng sau trng 50 - 60 ngy tc sinh trng ca cy invitro (nui cy m) tng vt. Chu k sinh trng ko di hn v cht lng hoa tt hn.

6.3.2. Nhn ging bng ht Cc ging ng tin trng trong chu ch yu c nhn bng ht, ng tin l loi cy kh t th phn. V vy mun ly ht nht thit phi th phn b khuyt ht ng tin c sc sng rt ngn (2-3 thng) nn thng gieo ngay sau khi thu hi. t gieo ht cn phi trn t mn 2 phn + than bn mt phn + ct sng mt phn. Ht khng cn lp kn hon ton, ch rc ph mt lp t mn mng, sau y ngon gi m. Ht ng tin a nh sng nn sau khi gieo ht phi a ra nh sng. Thi gian gieo thch hp gieo trong nh vn vo thng 1 n thng 2, gieo ngoi tri th vo thng 3, sau n v trng vo chu, t trong nh li 6.3.3. Tch cy T 1 cy nui cy m, sau mt nm trng tr ra c th tch ra c t 3-5 cy khc em trng Vic tch cy thng thc hin vo thng 2-4, lc ny kh hu ph hp cho cy sinh trng pht trin. Khi tch cy o c bi, r sch t, dng tay v dao sc nh nhng tch tng thn sao cho khng b t r v mi thn phi mang t nht 1-2 r tr ln. Ch sau khi dng dao ct, c th nhng ch vt ct vo dung dch IBA nng 1 00ppm tng kh nng ti sinh ca cy. Sau khi x l dung dch ra r, trng cy nh vi cy nui cy m nhng phi che bt nng 2 tun tng t l sng ca cy. 6.4. CC GING HOA TRNG PH BIN TRONG SN XUT Theo ng Vn ng nm 2003 th hin nay nc ta c khong trn 30 ging hoa ng tin, trong hin nay trong sn xut thng trng cc ging ng tin do H Lan lai to, nhng do cc c s ca Trung Quc nhn ging bng nui cy m t bo. - Ging Thanh T Giai nhn (F123) L ging c ngun gc t H Lan, hoa kp mu cnh sen, nh mu xanh, ng knh 12- 15cm. Cnh hoa ngoi hnh tha, c 3 lp, tip n l mt lp cnh nh hn, hi un cong vo pha trong Cung hoa di 45-50cm, l di mu xanh m. Nng sut 5060 hoa/khm/nm - Ging Tho nguyn nhit i (F125) L ging c ngun gc t H Lan, cnh hoa mu ti, nh mu en, bao quanh nh l lp nhu mu trng. Cnh hoa gm 3 lp, ng knh hoa t 11-12cm. L ngn, cy sinh trng, pht trin kho, nng sut hoa cao (55-60 hoa/khm/nm) - Ging Kim hoa sn L ging c ngun gc t Trung Quc, hoa c 2 mu, lp cnh ngoi mu vng , nh mu en, ng knh hoa 13-14cm. Cung hoa di 40-45cm, l hi trn, mu xanh m, cy sinh trng pht trin trung bnh, nng sut hoa 45-50 hoa/khm/nm.

- Ging Yn Hng (F160) L ging c ngun gc t Trung Quc. Hoa mu nhung, c nhiu lp cnh xp xt nhau, nh mu xanh. Cung hoa di 50-55cm, sinh trng kho, nng sut trung bnh 50-55 hoa/khm/nm. Ngoi cc ging trn hin nay cn rt nhiu cc ging c nhiu mu sc khc nhau to nn mt tp on hoa ng lin rt phong ph. 6.5. YU CU NGOI CNH 6.5.1. Nhit Nhit l mt trong nhng yu t quan trng nht quyt nh s sinh trng, pht trin, n hoa v cht lng hoa ng tin. a s cc ging ng tin c trng hin nay u a kh hu mt m, nhit dao ng t 15 - 25 C, tuy nhin mt s ging chu nhit cao hn (30 - 40 C) nu nhit < 12 C hoc > 35 C cy s pht trin km, mu sc hoa nht nht, dn n cht lng hoa xu. 6.5.2. nh sng ng tin l cy c phn ng vi chu k nh sng nh, phn ng mnh vi cng nh sng. Nm c c im trn trong trng trt ngi ta c th trng ng tin vo ma nng nng bng cch dng li en che gim bt cng nh sng, gip cho ng tin sinh trng tt phc v mc ch thng mi. 6.5.3. m ng tin l cy trng cn khng chu c ng nhng ng thi c sinh khi ln, b l to, tiu hao nhiu nc, do vy cng km chu hn. m t t 60 - 70%, m khng kh t 55 - 65% thun li cho ng tin sinh trng. Trng ng tin nht thit phi c mi che trong v h v ma to s gy hng cy v m cao d pht sinh cc loi bnh. 6.5.4. t ng tin khng i hi kht khe v t, thch hp vi t ti, xp, nhiu mu, pH t 6 - 6,5 ph hp vi t tht pha ct. t trng ng tin cn thot nc tt, mc nc ngm thp v n nh. 6.5.5. Cht dinh dng Cc loi phn hu c (phn bc, phn chung, nc gii, phn vi sinh), phn v c (m, ln, kali) v phn vi lng (Cu, Fe, Zn, B, Co) c ngha ht sc quan trng i vi sinh trng, pht trin, nng sut cht lng ca hoa ng tin.
0 0 0 0

6.6. K THUT TRNG V CHM SC 6.6.1. Mt , khong cch ng tin kp pht trin khe, l rng to nn trng hng kp (mt lung trng 2 hng), khong cch 30 x 25cm, vi khong cch ny mt s l 60.000 cy/ha. Trng ng tin phi trng ni c, r cao bng so vi mt t, nu trng su cy pht trin chm hay b thi thn. 6.6.2. Nc ti i vi cy hoa ng tin tt nht lp t h thng ti nh git vo gia 2 hng cy mi ngy ti 1 - 2 gi 6.6.3. Thng gi trong nh che Ma H trng ng tin trong nh che cn thng gi bng cch h li xung quanh h thp nhit , trnh nhit cao cy s tr v trng thi ng ngh. V ma ng ty iu kin thi tit m ng ca gim bt su bnh, nng cao nhit , nng CO khng nhng c li cho quang hp m lm cho mu sc hoa ti hn.
2

6.6.4. Bn thc Hoa ng tin mn cm vi phn bn, phn bn cng y hoa cng p, mu sc m, lu tn. Tuy nhin cn bn cn i N:P:K theo t l 1:2:2. Liu lng phn thng phm bn thc mt ln cho 1 ha: 20kg m, 40kg ln, 40 kg kali, nh k 15 - 20 ngy bn 1 ln. Ngoi vic bn phn qua r cn phun thm phn bn l nh Komic, Thin Nng... 6.6.5. Ngt b l gi Hoa ng tin sau khi trng 5 thng s ra hoa, khi s c tranh chp dinh dng gia sinh trng dinh dng v sinh trng sinh thc. Nu l qu nhiu, qua tt th hoa ra t hoc cht lng km. Nu t l hoc l xu th l khng sc nui hoa, thiu dinh dng hoa s t hoc cung hoa ngn. Vo thi k ra hoa nu bn m qu nhiu l to rm rp, cc n pha di khng nh sng s tr thnh "n n". V vy trong sut qu trnh sinh trng mi thng cn nh k ngt b l gi, hn ch sinh trng qu mnh lm cho cy chuyn sang giai on sinh trng sinh thc c thun li, ng thi cn lm cho rung thng thong hn, nh sng y hn v gim c su bnh. S l, s n v s cnh hoa ca mi cy cn c t l hp l. m bo cho 1 n pht dc bnh thng, ra hoa cn phi c 5 l cng nng cung cp dinh dng. Cy trong 1 nm c 3-4 nhnh cn t 15-20 l cng nng, c nh vy mi m bo c trong 1 thng vo lc hoa r c th c 5-6 hoa, cy 2-3 nm tui s l cn c l 20-25 l mi m bo c trong 1 thng hoa r c 7-8 hoa. Ngt b l gi khng n gin l ngt b l pha ngoi m cn phi xem cy c th quyt nh. Ni chung trc ht ngt b l b su bnh, l vng, cn c vo s l v s n tnh ton s l li v s l cn ngt b. S l tha cn phi ngt b trn tng nhnh ca mi cy, trc ht ngt b l chm ln nhau, l che lp, chen chc vi n. Nhng n gi nhiu cng cn ngt b bt. S hoa li trn cy cng cn xem xt c th. Hoa qu nhiu tuy lng c sn lng nhng do khng dinh dng hoa nh, cung ngn, s hoa d dng nhiu, t l hoa thng phm t. Nu khi cy ra n cy vn gy yu hoc n qu nhiu th c th ngt bt n Ngt n xu, gi n tt, nhng n li cng cn c mc pht trin khc nhau lm cho ra hoa theo th t, m bo cung ng u dn cho th trng. Ma h nhit cao nh hng n ra hoa, cht lng tng i thp, gi c thp, t ngi mua nn phi khng ch s ra hoa tch lu dinh dng cho cy n ma ng c hoa p. 6.6.6. Trng li Hoa ng tin cho hoa r vo nm th hai, th ba, lc ny cht lng hoa p. Tu theo ging khc nhau mi cy mi nm c th cho 40-80 hoa, sau gim dn. Ni chung trng trong nh ngon c th c 4 nm th phi trng li, chm sc tt c th ko di hn.

6.7. SU BNH HI V BIN PHP PHNG TR - Su hi: ng tin thng c cc loi su hi nh: B phn trng, rp nhy, nhn chn t, nhn , b tr Bin php phng tr chung nht l: Vt b l gi, l b bnh, n, hoa b hi tiu hy, lm c vn sch s, s dng thuc ha hc dit tr su bnh. - Bnh hi: Ngun nm l mi nguy him nht vi hoa ng tin, c mt s bnh nh: bnh m l, phn trng, nm hch, mc tro, thi gc. Bin php phng tr: Tiu c t trc khi trng, thng xuyn kim tra ng rung, vt b l gi, nh b cy b bnh, tiu c t ni cy b bnh hoc thay bng t khc. S dng thuc ha hc tr nm bnh (ng Vn ng v cs, 2003) 6.8.THU HOCH BO QUN V VN CHUYN HOA 6.8.1. Thi gian thu hi Thi gian thu hi i vi hoa ng tin c nh hng rt ln ti bn ca hoa khi cm bnh. Thi gian thu hi thch hp nht l khi cung hoa ng thng, cc cnh hoa ngoi m phng ra. Cy ly hoa ang tnh trng sinh trng mnh. Trong ngy, thi im ci hoa tt nht l vo sng sm v chiu mt, lc ny cung hoa cha y nc, trnh ct vo lc cy b ho hoc ban m lc hoa trng thi na khp. Cch thu hi v ly tay cm gc cung hoa b nghing cho gy ti ch st gc cung hoa (phn tip xc gia gc cung hoa v thn). Do cung di, hoa t ln, sau khi hi nu x l khng ng, cnh hoa d b cong gp. Nguyn nhn l do cc m phn gc cung khng y, thm ch rng, cung hoa ht nc km v vy d lm cho hoa thiu nc, cnh cong li. V vy, sau khi hi hoa phi cm ngay vo nc cung ht no nc, tng thm cng ca cung. 6.8.2. X l hoa sau khi ct

Ch thu hoa vo sng sm hoc chiu mt, khi thu hoa dng tay cm cung hoa vn nh, khng dng ko hoc dao ct, s to vt thng lm nm, nc v vi khun xm nhim gy thi cho cy. Sau khi thu hoch tin hnh phn cp, ct b on gc cung hoa t 2 - 5cm v cm ngay vo trong nc, vo kho mt 6 - 10 cho ht no nc trong 24 gi tin hnh bao gi hoa, c 10 bng b li thnh b sau xp vo hp ty theo hp to, nh m xp s lng hoa cho ph hp. 6.8.3. Bao gi Hoa ng Tin l loi hoa to, cung di nn cn phi c cch bao gi c bit. Nu bo qun thi gian ngn hoc c ly vn chuyn gn th x l bo qun kh, cm hoa vo bao nhn hnh phu, bao li cho va vn, bao kn hoa ch khng lm cho cnh hoa gy. Qu trnh bo qun vn chuyn phi gi cho on gc (c mu nu ) di 36cm, c 10 hoa b thnh mt b ri ng thng vn chuyn. Vn chuyn ng di th cho hoa vo thng giy ba cng di 60 - 70cm, rng 40cm, trn np khoan 50 l nh thnh 5 hng, ng knh l khong 2cm. Sau khi x l, bo qun, ng thng vn chuyn thng thng mi thng 50 b chia lm 5 lp.
0

6.8.4. Bo qun Trong trng hp khng tiu th ngay th t trong kho lnh 1-2 C c th gi c hoa ti khong 2 tun, gi c hoa ti cn phi dng dung dch bo qun Phng php bo qun nh sau: Ngm cung hoa ct vo dung dch Nitrat bc nng 120mg/lt trong 20 pht, dng dung dch axit citric (nng 150mg/1t) iu chnh pH ca dung dch trong phm vi t 3,5 - 3,7. Pha ch dung dch bo qun: Mui 8 - Hyroxyl Furin sunfat: 300mg/lt - Mui Natri benzen methylic 300mg/lt. - AminHyroxyl Acetic: 1x10
-4 -4 0

- 3,4,5 Trichlorua phenoxyl aciticacid 1x10 . Ngoi ra mi lt dung dch thm 20g ng saccaroza

Chng VII K THUT TRNG HOA LILY Lily (Limo Spp) l tn gi chung tt c cc cy thuc loi Lilium, h Lilyaceae, b ph ca thc vt mt l mm. c trng ca loi ny l thn ngm di t c rt nhiu vy bao bc li nn ngi ta cn gi l loi hoa bch hp. Hoa lily l mt loi hoa p, hin ang l mt trong s 6 loi hoa ct ph bin v c gi tr nht (hng, cc, phng, lay n, ng tin, lily). Tuy ly l mt loi hoa mi pht trin gn y, nhng v ngoi v p quyn r chng li c hng thm thanh nh nn ly l mt trong nhng loi hoa c a chung nht trn th gii. Trn th gii c trn 300 ging khc nhau, ch yu phn b vng n i v hn i - Bc bn cu, mt s t vng ni cao nhit i Trung Quc l nc c nhiu chng loi tay nht v cng l trung tm, ngun gc ca tay trn th gii. Theo kt qu iu tra, Trung Quc c khong 460 ging, 280 bin chng (chim trn tng s ging hoa tay trn th gii), trong c 136 ging, 52 bin chng do Trung Quc to ra. Nht Bn c 145 ging trong c 19 ging l c trng ca ca nc ny. H Lan c khong 320 ging, trong 80% l cc ging do chnh H Lan to ra. 7.1. TNH HNH SN XUT HOA LILY 7.1.1. Lch s trng trt v tnh hnh sn xut hoa lily trn th gii Nm 1997, H Lan c 356 ha lily, ng th 2 trong tng din tch hoa ct trng bng c (sau Tuylp). S d hoa ly c pht trin mnh trong nhng nm gn y l do ngi H Lan to ra rt nhiu ging mi c hoa p, chng chu su bnh tt, nng sut cao. Ngoi ra cn do k thut iu khin hoa pht trin nhanh c th cho hoa quanh nm. Mt nguyn nhn na l do c s u t c gii ho trong vic trng v chm sc lm gim gi thnh, v vy lm hiu qu kinh t t vic trng hoa Lily cao hn hn trc y. Hin nay, H Lan mi nm trng 18.000ha hoa lily, trong xut khu 70%. Nht Bn l nc c truyn thng dng hoa cm v cng l mt trong nhng nc tiu th v nhp khu hoa ct ln nht chu (mi nm khong 500 triu USD). Nht cng l nc sn xut hoa ln, din tch sn xut hoa nm 1992 ca nc ny l 4.600 ha vi 36.000 h, sn lng t 900 t Yn, trong hoa cc chim v tr th nht, tip n hoa hng v hoa cm chng Hoa lily ng v tr th 4, trong c 2 ging lily l Star-Gager v Casa-Blanca khng nhng c a chung Nht Bn m cn ni ting trn th gii. Nhng nm gn y Hn Quc l mt trong nhng nc pht trin ngh trng hoa mnh, lng xut khu hoa ca Hn Quc ln nht khu vc ng Bc . Theo thng k nm 2002, Hn Quc c 15.000ha trng hoa vi 1,2 vn ngi tham gia, gi tr sn lng t 700 triu USD, gp 8 ln nm 1989 , trong , ly l loi cy c hiu qu kinh t cao nht trong cc loi hoa Hn Quc.

Knia l nc sn xut hoa ch yu chu Phi v l nc xut khu hoa ti ln nht chu lc ny. Hin nay, nc ny c ti 3 vn trang tri vi hn 2 triu ngi trng hoa, ch yu l hoa cm chng, hoa tay, hoa hng. Mi nm nc ny xut khu sang chu u 65 triu USD trong ring hoa tay chim 35%. Cng ngh sn xut hoa tay ct cnh i Loan rt tin tin, trnh canh tc cn cao hn Hn Quc, ch km Nht Bn; nm 2001 nc ny c 490ha trng lily, trong xut khu lily ct cnh t 7,4 triu USD. 100cm, H Lan l nc c cng ngh to ging vvin trng ly tin tin nht hin nay. Mi nm H Lan to ra t 15-20 ging mi,cnh sn xut 1.315 triu c ging lily, cung cp cho 35 nc khc nhau trnhoa mu ton th gii. Ngoi cc nc k trn cn nhiu nc trngtrng, ly ln khc nh: Italia, cc phn M, c, Mhic, Clmbia, Israen... khc , 7.1.2. Tnh hnh sn xut hoa lily Vit Nam c m Lily l loi hoa qu him Vit Nam, hin naytm nu, mi c trng mt s tnh thnh ph c ngh trng hoa pht trin nh ra hoa Lt, Tp.H Ch Minh, H Ni, Hi Phng So vi cc chng loi hoa khcva, hoa th chng loi hoa ny rt p, chim t l rt nh c v din tch v s lng. l ging Lt l ni hin ang c din tch trng ly nhiu nht so vi cc a c phng khc trn c nc (chim khong 8% trong tng din tch trng trng hoa), cn H Ni, Hi Phng ch mi trng mang tnh cht th nghim. ph bin Tnh hnh pht trin hoa ly Lt kh thun li, mt phn do thin Trung nhin u i cho s pht trin ca cc ging hoa ni chung v cho hoa tay Quc. ni ring, mt phn do k thut trng Lily ca Lt tng i cao nn hoa sinh trng pht trin kh tt. Hin nay, Lily l mt trong nhng loi hoa em li hiu qu kinh t cao nht cho mt s cng ty hoa Lt. Hoa lily ct cnh mi pht trin gn y nhng do c dng p, mi thm qu phi, mu sc hp dn, quanh nm c hoa, c rt nhiu ngi a chung do vy nhu cu tiu dng s ngy cng cao. Hin nay, Vit Nam ly c xp vo loi hoa cao cp, thng t gp 10-15 ln so vi cc loi hoa cc, hoa hng, cm chng, hng mn, ch sau phong lan, a lan. V bn c gi cao nn vic trng lily ang thu ht ln cc nh u t c trong v ngoi nc, chnh v th ngh ny rt c trin vng pht trin. Cc ging hoa lily trng ph bin Vit Nam + Ging TIBER: Hoa mu nu hng, l to u trn, s hoa trn cnh 3-5 hoa, hoa to, cy cao va phi (80-90cm). + Ging SIBERIA: Hoa mu trng, l to nhn, s hoa trn cnh 4-5 hoa, hoa to, cy thp (60-70cm). + Ging ACAPULCO: Hoa hng sm, l to nhn, s hoa trn cnh 3-5 hoa, hoa va, cy cao (90-120cm) + Ging SORBONNE: Hoa mu hng nht, l nh, s hoa trn cnh 6-7 hoa, hoa nh, cy cao (90-120cm). + Ging STARGAZER: Cy cao trung bnh

7.3. C IM THC VT HC Lily l cy thn tho lu nm. Phn di mt t gm thn vy, r. Phn trn mt t gm l, thn, mm ht (mt s khng c mm ht). Thn vy Thn vy l phn phnh to ca thn to thnh. Trn a thn vy c vi chc vy hp li vy c hnh cu dt, hnh trng, hnh trng di, hnh dp....Thn vy khng c v bao bc. Mu sc thn vy thay i tu theo loi v cc ging khc nhau: mu trng, mu vng, mu cam, mu tm..kch thc ca thn vy cng tu thuc vo cc loi ging khc nhau. Loi nh chu vi 6cm, nng 7-8 gam, loi to chu vi 24-25cm, nng trn 100gam, loi c bit chu vi 34-35cm, nng 350 gam. ln ca thn vy tng quan cht ch vi s n hoa. V d ging lily thm chu vi thn vy l 12- 14cm c 2-4 n, chu vi thn vy l 14- 16cm c trn 4 n. Cc ging lai phng ng v lai chu s n cng t l thun vi chu vi thn vy... Vy c hnh elip, hnh kim xo ra, c t hoc khng c t. Mm vy to ngoi, nh trong, l ni d tr nc v dinh dng ca thn vy, trong nc chim 70% cht bt 23%, mt lng nh protin, cht khong, cht bo. Theo Lin Line (1970) s lng vy cng t l thun vi s l v s hoa, s vy cng nhiu th s l v s hoa cng nhiu. Nu bc b lp vy ngoi th tc ny mm ca c nhanh hn, nhng tc hnh thnh ca cc c quan sinh sn gim, hoa ra mun hn. Thn vy l th kt hp ca nhiu th h, v vy kh nng pht dc ca n chu nh hng ca nhiu th h ca mi trng v cc iu kin chm sc khc nhau. ln ca thn vy thng c o bng chu vi v trng lng ca n. Vy nhiu v mp th cht lng ging tt. C ging trng hoa thng phm nht thit phi l thn vy c bi dc, thng nm u cha ra hoa, sang nm th 2 c c chu vi t 9cm tr ln mi ra hoa

R R lily gm 2 phn r thn v r gc. R thn cn gi l r trn, do phn thn mc di t sinh ra, c nhim v nng thn, ht nc v dinh dng, tui th ca r ny l mt nm. R gc gi l d di, sinh ra t gc thn vy, c nhiu nhnh, sinh trng khe, l c quan ch yu ht nc v dinh dng ca Lily, tui th ca r ny ti 2 nm L L lily mc ri rc thnh vng tha, hnh kim, xe hoc hnh thun, hnh gii, u l

hi nhn, khng c cung hoc cung ngn. L to hay nh ty thuc vo ging, iu kin trng trt v thi gian x l. Trn l c t 1-7 gn, gn gia r rng hn, l mm c mu xanh bng. C con v mm ht i b phn ca tay c nhiu c con gn thn r, chu vi mi c t 0,5-3 cm, s lng c con ty thuc vo ging v iu kin trng trt. Mt s ging a phng v cc ging lai to nch l c mm ht hnh cu hoc hnh trng, khi chn c mu tm, ti, chu vi mm ht t 0,5-1,5 cm. Hoa Hoa lily mc n l, hoc xp t trn trc hoa, bao hoa hnh l, nh. Hoa chc xung, vn ngang hoc hng ln. Hnh dng hoa l cn c ch yu phn loi lily. i vi cc ging thuc loi hnh loa kn, 1/3 pha trc cong ngc ln; loi hnh phu 1/3 pha trc cong ngc ra; loi hnh ci cc, pha trc hi cong; loi hnh cu cnh hoa 6 ci, hai vng ni nhau do 3 vng i v 3 cnh to thnh, mu sc nh nhau nhng i hoa hp hn, cnh u c hnh dp, gc c tuyn mt. Rt nhiu ging lily gc cnh c chm mu tm, hng...Nh 6 ci, gia c cung mu xanh nht, gn vi nhau hnh ch T. Trc hoa nh, di, u trc phnh to, c 3 kha, t phng pha trn. Mu sc hoa tay rt phong ph: trng, phn hng, , vng, vng cam, tm, tp sc Mu sc lm m c en, thm, tm, en nu... Phn hoa c mu vng hoc cam, nu, nu tm

Cc ging hoa lily Phng ng thng c hng thm v y l c im nng cao gi tr ca hoa. Qu Qu hnh trng di, mi qu c vi trm ht, bn trong c 3 ngn. Ht hnh dt, xung quanh c cnh mng, hnh bn cu, hoc 3 gc, vung di. ln ca ht, trng lng ht, s lng ht ty theo ging V d: ging L.coniolor ht nh, ng knh 5mm, mi gam c 700-800 ht, ging L.henrgi, ging L.auratum ht to, ng knh 12mm, mi gam c 170-180 ht. Trong iu kin kh, lnh, ht lily c th bo qun c 3 nm. 7.4. C IM SINH TRNG, PHT DC 7.4.1. c im sinh trng thn S sinh trng pht dc ca tay c th chia ra cc giai on: pht trin trc thn, ra n, n hoa, kt ht, cht kh. Thn vy vi trong t sau khong 2 tun s ny mm. Tuy nhin trong trng hp x l lnh khng y hoc gp tri mnh thi gian ny mm c th ko di ti 5 tun. T khi trng ti khi ra n mt khong 6-9 tun (ty theo ging v iu kin thi tit). T khi ra n n lc n hoa ko di 4-7 tun. Cc ging khc nhau c mc chnh lch nhau kh ln v thi gian, sinh trng ca cy. Nhm ging chu t khi trng n khi ra hoa khong 2 . tun nhng cng c mt s ging nh Kinka, Lotus ch cn 11 tun, Adelina, Yellow blage, cn n 16- 17 tun, c bit c ging ch cn 9 tun nh Dame Blanche, ngc li ging Cassa Blanca cn n 20 tun. Trc thn ca lily l do trc mm dinh dng co ngn li to ra. Trc thn chia ra trc thn s cp v trc thn th cp. u trc s cp chnh v mm dinh dng co ngn, trc th cp nm gia mm dinh dng co ngn v vy, c t 1 n 3 cc l trung tm pht dc ra c con i sau. C mt s mm l, l vy mi, quyt nh n s hnh thnh c con. Sau khi ph ng trc s cp, trn mm nch trc thn l vng vn di th nht, mm nh co ngn, vn ln mt t, l trn bt u m ra, khi cy ra n th s l c c nh. Chiu cao cy quyt nh bi s l v chiu di t, s l chu nh hng ca chiu ca cht lng c ging, iu kin v thi gian x l lnh c ging, thng th s mm l c c nh trc khi trng. V vy, chiu cao cy vn ch yu quyt nh bi chiu di t. Trong iu kin nh sng yu, ngy di, nhit thp v x l trc khi bo qun lnh lu, u c tc dng ko di t thn. Ngc li nh sng mnh, ngy ngn, nhit cao li c ch t ko di. phm vi nhit t 20-30 C nu c tng thm 2 C cy c th thp i 2cm. Nm c c tnh ny ngi ta c th x l gi chiu sng trc khi ra n khong 4-5 tun iu chnh chiu cao ca cy rt c hiu qu.
0 0

7.4.2. c im pht dc. 7.4.2.1. S phn ha hoa Trong iu kin t nhin min Bc Vit Nam, ly thng c trng vo thng 9 thng 10 v bt u phn ha hoa vo thng 11, 12. Qu trnh phn ho hoa c hon thnh trong khong 40-60 ngy. Cc ging lai chu a s thuc loi ny. Khi bt u ny mm cng l lc cy bt u phn ha mm hoa. Nguyn nhn l do mm co ngn trong vy rt mn cm vi nhit thp. C lily x l lnh 5 C t 4-6 tun, sau khi trng 10- 14 ngy nh sinh trng mm rt ngn, bt u hnh thnh mm hoa nguyn thu. Mi mm hoa nguyn thy ny li km theo 1-2 mm khc. Khi c qua x l lnh th trc khi trng, c c th mc mm v phn ha hoa, v vy nu khng trng kp thi s bt li cho pht dc mm hoa. Do trc khi mc mm hoa hoc khi mm ngn hn 1 cm phi trng ngay. Tuy nhin, mt s ging thuc loi lao phng ng v lily thm li thuc loi sau khi ny mm 1 thng mi bt u phn ha hoa, cng l nguyn nhn cc ging ny c thi gian sinh trng di. Trong iu kin t nhin min Bc Vit Nam, c mt s t ging c thi gian phn ha hoa bt u vo thng 8-9, n thng 10-11 th hon thnh, cng c ging thi gian phn ha hoa rt di, bt u t thng 9-10, n thng 1-2 nm sau mi xong. Hai loi chnh cc dng lai chu c sc hnh thnh mm hoa mnh, v vy kh nng pht trin ca c nh hn cc ging khc. 7.4.2.2. S ra hoa S phn ha hoa v s lng mm hoa chu nh hng ln ca iu kin trc khi trng (cht lng c ging, iu kin x l), nhng tc pht dc ca n v hoa li chu nh hng ln ca iu kin trc khi trng (cht lng ging, iu kin x l), nhng tc pht dc ca n v hoa li chu nh hng ln ca iu kin sau khi trng, nu sau khi trng nhit trong nh vn vt qu 30 C th hoa s m, tc l tt c cc mm hoa u kh i. Nhit 25 - 30 C s lm thui n, t l ra hoa ch t 21- 43%; 15 - 20 C t l ra hoa t ti > 80%. Nh c v nh ci ca Lily cng chn mt lc. Sau khi th tinh 10- 15 ngy, t phng bt u phnh to. Thi gian qu chn tu thuc vo ging. Ging ra hoa sm th cn khong 60 ngy, ging ra hoa trung bnh cn 80-90 ngy, ging ra hoa mun cn t nht ti 150 ngy. nh sng mnh to ra s bi dc ca n, ng thi cn gy ra chy l, vic x l che nng s gim thui n. Ngc li nh sng yu (c bit l ma ng) cng lm thui n v nh hng n cht lng hoa. Qu chn sau khi hoa n c khong hai thng. Khi qu c mu vng, s nt ra, ht c cnh v vy iu kin t nhin c th truyn i theo gi. Sau khi thu hoch qu, thn l kh ho, lc ny ta c th thu hoch c lm ging
0 0 0 0

7.4.3. S ng ngh ca c v bin php ph ng K thut quan trng trong vic trng ly l phi ph ng c. Nu trng c cha qua ph ng s dn n t l ny mm thp v thng xut hin hin tng hoa m. Cc ging thuc dng lai chu c thi gian ng ngh ko di t 3-6 thng. Dng nhit thp ph ng l bin php hu hiu nht hin nay. Nhn chung cc ging bo qun lnh 5 C sau 4 - 6 tun l ph c ng ngh. Nhng cng c mt s ging nh Connecticut cn 6 n 8 tun; ging Yellow Blage cn n 8 tun. Mt s ging thuc dng lai phng ng cn x l lu hn nh StarGager, Casa-Blanca (t nht phi trn 10 tun). Cng mt ging, vic x l lnh cng lu th thi gian t trng n ra hoa cng ngn. V d: ging Prominence x l 3 tun thi gian cn cho ra hoa l 104 ngy, x l 5 tun thi gian cn cho ra hoa l 92 ngy, x l 6 tun thi gian cn cho ra hoa l 88 ngy. T c im ny ta c th xc nh c thi gian ra hoa, ng thi l xc nh c thi gian trng thch hp. 7.5. YU CU NGOI CNH 7.5.1. Nhit Ni chung lily l cy chu rt kh, chu nng km, a kh hu mt m, nhit thch hp ban ngy l 20-25 C, ban m l 12 C. Cc ging lai phng ng thi k u thch hp vi nhit ban ngy 25-28 C, ban m 18-20 C . Di 12 C cy sinh trng km, hoa d b m, thi gian u nhit thp c li cho ra r v s phn ho hoa. Nhit l yu t nh hng n sinh trng v pht dc ca Lily, quan trng nht nh hng n ny mm ca ht, s pht dc ca thn v s sinh trng ca l. Nhit nh hng tng i ln ti ny mm ca ht. Roh(1976) pht hin nhit nh hng trc tip ti s ny mm ca ht ly pho (L.Xpromolongi). Khi gieo ht ly trong cc iu kin nhit 14-26 C th 14 C t l ny mm cao nht, cn nu x l lnh 5 C trong 2 tun, sau mi gieo 20 C th thi gian t ti ny mm 50 C t nht l 21 ngy. X l c ging nhm lily thm nhit 45 C trong 5 tun, c th kch thch l vn di, t di ra v nng cao kh nng sinh trng ca cy nhng lm cho thn nh hn, gim s l v n. Nu x l 18 tun s lm gim r rt kh nng sinh trng thn v tc pht trin s l. T khi c ny mm khi mt t n khi ra hoa th tc ra l, di ca thn tng quan thun vi nhit khng kh. V d: Nhit ngy/m = 3/10 C th c 19 l, 25/18 C c 32 l. Trong thi gian ny nu nhit khng kh mc 24-30 C c li cho s vn di ca thn. Nhit t nh hng n s sinh trng ca r, nu nhit t t 17-21 C c li cho sinh trng ca r, gc, nhng nu nhit xung thp t 12- 13 C hoc cao hn (27-28 C) th r lm chm li s pht trin ca thn l. T khi xut hin n n khi ra hoa nhit chnh lch ngy/m nh hng ti s sinh trng ln ti s sinh trng ca thn. Nu chnh lch t 0 C n 16 C th cao ca cy dao ng t 14,2 n 27cm.
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Nhit cn l nhn t quan trng iu tit s phn ha hoa v s ra hoa. Cc ging thuc dng tp giao v lily thm u cn c mt s ngy nhit thp nht nh thc hin xun ho mi ra hoa c. Roh (1974) khi tin hnh nghin cu nh hng ca nhit n s ra hoa ca tay nhn thy nu nhng ging c x l lin tc 12,8 C s rt ngn s ra hoa. Roh khi nghin cu quan h gia nhit vi mt s lng n ca dng Lily thm, pht hin thy vi giai on t mc n xut hin n nu quang chu k l 16 gi, nhit ngy 21,1 C, m 12,8 C th ly c th ra hoa sm hn v kch thch n 2, n 3 ra nhiu hn, do tng c s lng n ca cy. nhit m 7,2 C th kch thch hnh thnh n 2, nhit m 15,5 C th kch thch n 3. Cn giai on phn ho hoa cho n khi ra n nu quang chu k l 12 gi, nhit ngy 18,3 C, m 15,6 C c li cho hoa ra sm hn v t l bi dc thp nht. Giai on t n n ra hoa, nhit ngy l 21 C, m l 18,3 C th cy ra hoa sm v t l bi dc n th 3 thp nht. Nhit v nh sng cn nh hng n s pht trin ca c, nhit thp, thi gian chiu sng trong ngy di c s to hn. V vy vo ma ng mi ngy cn tng thm 4 gi chiu sng, nng ch chiu sng ln t 16-24 gi/ngy, c tc dng lm cho cy thp i r rt, ng thi tng t l ra hoa, gim s hoa b bi dc. C ging dng tp giao phng ng nh CasaBalanca, StarGager, t cui thng ging mi ngy chiu sng thm mt s gi v chiu lin tc trong 6 tun, th tc ra hoa tng r rt. Chiu sng b sung nhit thch hp (16- 18 C) c th rt ngn c thi gian ra hoa ca tt c cc ging. 7.5.2. nh sng Lily l cy a cng nh sng mc trung bnh, v vy nu trng v H Thu cn phi che bt nh sng, to ra cng nh sng thch hp (t 12-15 nghn lux), nht l thi k cy cao 20-30cm. Vo ma h vi nhm lily chu v lily thm cn che bt 50% nh sng, nhm phng ng nn che bt 70% nh sng. Ngc li trng trong nh li vo ma ng, nh sng khng , nh c s sn sinh Etylen, dn n n b rng. c bit l nhm lai chu rt mn cm vi thiu nh sng, do vy cn b bt li hoc ngon che ph tng cng nh sng t nhin cho cy. Lily l cy di ngy, chiu sng ngy di hay ngn khng nhng nh hng n phn ho hoa, m cn nh hng n sinh trng v pht dc ca hoa. Boonteps (1973) pht hin trong qu trnh hot ho, mi ngy tng thm 8 gi chiu sng c th hoa ra sm 5 tun. X l ngy di s tng tc sinh trng v s lng hoa. Miller (1984) th cho rng ngy ngn lm tng chiu cao cy, cung hoa v t cng di thm. Tuy nhin s hoa/cnh gim, ng thi ng cng nhn thy rng khi cng chiu sng tng n mt mc thch hp th t l hoa b bi dc cng gim i r rt.
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Cht lng nh sng cng nh hng r rt n s sinh trng pht dc ca c. Suker (1960) khi nghin cu nh hng ca nh sng lam, , hng ngoi n s hnh thnh c con ca ging CasaBalanca cho thy tia hng ngoi (FR) lm tng s lng c con, tia (R) v tia t ngoi c th dn n s ng ngh ca mt s nhm thuc nhm chu . 7.5.3. Nc t qu kh hoc qu nhiu nc u nh hng n sinh trng, pht dc ca lily. Thi k u cy cn nhiu nc, thi k ra hoa nhu cu nc gim bt v nc nhiu c d b thi, rng n. Lily thch khng kh m t, m thch hp nht l 80-85%. Nu m bin ng ln d dn n thi c. Cn ch l c ly rt mng nc nn ngay sau khi trng phi tin hnh ti tht m khng xy ra hin tng t rt nc t trong c l c ho v sau ny sinh trng km. 7.5.4. Khng kh Lily l cy kh mn cm vi kh Etylen, tuy nhin mn cm ca cc ging rt khc nhau: ging chu mn cm hn i vi kh etylen so vi cc dng ging khc. 7.5.5. t Lily c th trng mi loi t, nhng t nhiu mn, t tht nh l tt nht. Lily l loi cy c r n nng v vy t thot nc rt quan trng. Lily rt mn cm vi mui, t nhiu mui cy khng ht c nc, nh hng n sinh trng, phn ho hoa v ra hoa. Ni chung hm lng mui khng c vt qu 15mg/cm , cht xy ho khng cao qu 1,5mmol/l. t qu chua cy ht ion st, nhm, ma gi nhiu gy hi cho cy; t kim qu, lng ht st, magi, ln khng s dn n thiu cc sc t. Cc ging thuc ging lai chu v lily thm yu cu pH thch hp t 6-7, ging thuc nhm Phng ng li yu cu thp hn (pH t 5,5-6,5). 7.5.6. Dinh dng Lily yu cu mc phn bn cao nht trong 3 tun u k t sau khi trng. Tuy nhin, lc ny r non d b ng c mui. Mui trong t do 3 ngun phn bn, nc ti v hm lng dinh dng ca cy trng v trc. V vy trnh tc hi ca mui trong t, trc khi trng 6 tun cn phn tch t bit hm lng mui. Lily cng mn cm vi hp cht cha clo, yu cu lng Clo trong t khng vt qu 1 5mmol/lt, nu khng s hi r. Lily cng mn cm vi Flo, nu hm lng Flo trong khng kh cao d gy chy l. V vy khng c bn phn c cha do nh mui Flophotphat, m phi bn loi phn c hm lng do thp. t thiu canxi, lily d b vng l, l pht trin khng gn.
2

7.6. K THUT NHN GING C th nhn ging ly bng cch cm vy, tch c, nui cy m, nhn bng ht, mm ht. 7.6.1. Nhn ging bng gim vy (cm vy) y l phng php nhn ging c truyn i vi tay. Trn thn vy (c) ca tay c rt nhiu vy, mi vy c th sinh ra vi vy nh gc, mi thn vy nh s hnh thnh mt c th mi. V vy, cch nhn ging ny c h s nhn tng i cao. Thi gian gim tt nht l vo ma Xun (thng 3-4) vo lc thu hoch c. 7.61.1. K thut gim - Tiu c vy: Chn c to mp, bc b lp vy kh hoc thi bn ngoi, ri bc ly vy lnh, kho ngm trong dung dch Foocmalin 40% pha theo t l 1/80 ln trong 20 pht, sau ly ra dng nc sch ra 3 ln ri hong kh. 25 C, khng c nh sng trc x, thit k vn gim c sn rng 40-60m, chiu di tu , cht nn gim c sn rng 40-60m, bng ct sch, hoc than bn (tt nht l dng than bn c ng knh 0,2-0,5cm), dy lp cht nn 8-10 cm. Nu s lng t c th dng khay g hoc chu gim. Thao tc gim: Cm nghing vy vo cht nn, khong cch 3 x 3cm, cm su bng 1/3 n 1/2 chiu di vy. kch thch ra r c th dng NAA nng 1000ppm phun vo vy s nng cao t l ra r v thc y s ra r nhanh ca vy c. 7.6.1.2 Chm sc sau gim. Hng ngy dng bnh phun, phun nc vo vy lm cho vy tip xc tt vi cht nn, duy tr nhit nh gim t 22 - 25 C, m nn gim 80 - 85 % sau gim dn vic ti nc phng vy b thi. duy tr nhit c th dng nhn hoc li cm quang che ph. Sau 40-60 ngy vt ct ca vy s ra c con c r Mi vy c th sn sinh ra 1 -4 c con, khi c con c ng knh 0,3 - 1 m s mc ra 1 - 5 r con, i cho c con ln th bng c con i trng ch khc v chm sc ch ring. 7.6.2. Nhn ging bng cch tch c Tch c l phng php nhn ging bng cch tch c con c sinh ra t c m. C th trng cy chuyn nhn ging. Cng c th kt hp sn xut hoa v h nhn ging, nhng do kh hu nng nn cht lng c loi ny km. * Chun b c ging m Chn c khng b su bnh, ng knh t 8-10 cm ngm vo dung dch Foocmalin 40% pha theo t l 1/80 ln trong 30 pht, ly ra ra sch hong kh.
0 0

- Chun b vn m: Chn ni nhit n nh thng xuyn duy tr mc 20-

* Chun b vn m Lily l cy a m nhng khng chu c ng, nn t trng ly phi chn nhng vng t cao ro thng thong v c iu kin ti nc. Theo kinh nghim th nn chn t nhng vng ni cao, ven sng, ven h l tt nht. t lm vn m phi l t nhiu mn, ti xp, thot nc tt, lung rng t 100- 120cm, di ty . * Trng v chm sc Trng vi khong cch cy 12 x 15cm. Mi lung rch 5-6 hng su 5-7 cm; rch xong ti nc i nc ngm i ri t c vo hng, cch nhau 15 cm, sau lp t dy 5 - 8cm. Chm sc cy con: Sau khi cy mc u c th ti mt lng m ur nh (1/1000), c th s dng NH SO (sunfat amn) iu chnh chua. Mi ha bn 37 kg m ur hoc 74kg m sunfat amn. Ha phn trn vo nc ti, sau 20 ngy bn mt ln na ging nh trn. n khi cy chun b c n, mi hecta bn 75kg diamn phtpht (DAP) + 22,5kg monokalyphtpht (KH PO ) cho c ln nhanh. Khi cy c n th phun ln l dung dch Sunphat Kali v axit boric vi lng 25kg - 30kg cho mi ha. C 7 ngy phun mt ln cho n khi cy ra hoa. Nu ha vo nc th nng phn l 0,3 % nu phun ln l th nng l 0,2%. Lm c xo xi: Trong qu trnh trng cn xo xi nh, xi nng trnh tn thng r. Nh b cy bnh: Khi cy b bnh, c s tiu hao dinh dng nhiu, khng c li cho sinh trng ca cy, do vy phi nh b v tiu hy kp thi cy b bnh. * o c ging vng ni cao thng thng u thng 12, l bt u kh ho, vng ng bng u v gia thng 1 n thng 3 l ho, cn o c ngay bo qun. Khi o c, khng tch ngay c m vi c con m t 1 - 2 ngy, sau kh loi b t bn v r ri mi tch. Cn ch l c c o v phi ni kh mt, trnh khng c phi ra nh nng lm kh vy. Khi thu hoch nu thn cy cha kh hn th hy t cy vo ni rm mt 2 - 3 ngy cho dinh dng cho thn dn ht v c ri mi ct thn. * Phn loi c Mi c m u c th c 3 - 5 c con tng i ln (chu vi 5cm tr ln) v 4 - 8 c con (chu vi 1 -3 cm). C m c phn loi theo ln dng, nhng c con c chu vi 5cm tr nn em trng sau 1 v c th thnh c nh sn xut hoa (1 m tr ln). C c chu vi 1 -3 cm th phi trng 2 v mi thnh c sn xut hoa c. 7.6.3. Nhn ging bng nui cy m t bo (Invitro) Lily nhn ging bng c c h s nhn ging thp, mt khc nu nhn lin tc nhiu nm, virut tch ly li v truyn t th h ny sang th h khc, lm cho cy sinh trng yu hoa nh. khc phc nhc im trn ngi ta s dng phng php nui cy m t bo. Cho n nay, k thut nui cy m t bo tr nn quen thuc v c ng dng rng ri trong sn xut c Lily.
4 4 4 4

* u im ca phng php nui cy m t bo: H s nhn ging nhanh (H s nhn ging bng sinh sn c thng khng qu 16 gn, nhn bng phng php nui cy m, sau 1 nm t mt b phn cy, c trn 2 vn c) C th to ra ging mi: nui cy m l phng php gy nhn ging b phn c quan ca cy, m v t bo l nhng phn c bin d ln, d khng ch iu kin nui, li dng c im ny c th to ra ging mi. C th to ra cy con sch bnh virut: y l mt nhn t quan trng khc phc s thoi ha Lily. Nhn bng c th vinh c th truyn lan t th h ny sang th h khc, do bnh ngy cng nng, lm cho cy sinh trng yu, hoa nh, nh hng ln n tnh thm m. Nu dng phng php nui cy m s loi tr c virut, to c cy con sch bnh. Khng b hn ch bi thi tit, hon ton c th khng ch cc yu t trong phng nui cy, do c th ch ng v ging Tit kim t, lao ng v thi gian. * Tm tt quy trnh nui cy m: + Ly mu: Cc phn ly nui cy m c th ly t c, l, n cung hoa... nhng ly phn non ca nh sinh trng tt hn c. V chng d ly, d kh trng, thi gian mc thnh cy ngn. + Kh trng mu mu c ly ra ngm vo nc sch 15 pht ri a ln tiu c t nui cy. Ngm mu vo cn 70 trong 30 giy sau kh trng bng ha cht kh trng trong 20 pht. + Nui cy trong phng: iu tit mi trng nui cy nhit thch hp l 20 24 C, nh sng t 1.000 - 2.000 Lux, thi gian chiu sng mi ngy t 10- 12h, (cc bc nui cy m ging nh vi loi thn tho khc). + a cy ra vn m sau khi cy con ra r di t 0,7 - 1 cm, c th ly ra trng. Khi mi ly t bnh nui cy ra khng nht thit phi tch thnh cy mt, i cho sau khi cy sng chc chn ri th mi tch ring ra. Thi gian u ch m bo nhit lun mt m (15-25 C). i vi ging qu him, m bo t l sng cao thng sau khi ly t bnh ra, ngi ta t trn giy thm nc, i cho r con ra nhiu lng ht mi ri chuyn vo ni tiu c trng trong vn m. Thng thng t l sng ca tay nui cy m hin nay c th t t 80 - 100%
0 0 0

Tm tt quy trnh nhn ging hoa tay bng cch nui cy t bo 7.6.4. Nhn ging bng ht Nhn ging ly bng ht thng ch p dng mt s ging nh: dng lily thm, lily i Loan Ht ly trong 3 ngn nh ca qu, ht chn c mu nu, dt, mi qu c trn 100 ht ht mi thu v ny mm nhanh nhng bo qun cng lu sc ny mm cng km. C th gieo ht vo chu hoc vo khay t gieo ht c phi trn theo t l: t vn, mn, ct nh : 2: 2: 1 trn mt lng phn N - P - K vi t l 0,03%. y chu cn lt si thot nc. Ht gieo cch nhau 2 - 3cm, gieo ht xong ph mt lp t mng. t chu gieo ht vo trong nh m, y kn hoc nhn ln trn gi nhit. Nhit trong phng t 15 - 25 C sau vi tun c th ny mm, trc ht mc ra l mm ging nh c sau ra l rt nhanh, gieo ht vo v Xun n v Thu c mt s cy ln ra hoa, nhng hoa nh, cha s dng lm hoa thng phm c. Nhn ging bng ht c nhiu u im: d lm, gi thnh thp, thu c nhiu cy khe, khng b bnh; ngoi ra do c im ca th phn cho v vy c th thu c nhng dng bin d lm vt liu cng tc chn to ging mi. Nhc im: mt nhiu thi gian, t gieo ht n khi cy ra hoa c cht lng tt
0

phi mt 3-4 nm, v vy phng php nhn ging ny t c ng dng. 7.6.5. Chm sc c con Bng cch cm vy, nui cy m... to ra c con, nhng c ny thng nh, c ng knh ch khong 1 - 2 cm. lm cho c con mau ln th phi trng trong mi trng tt. Ni chung c con sau 2 nm chm sc c th tr thnh c trng cho ra hoa. V c con cn nhiu phn bn nn phi trn phn chm tan vo hn hp nn. Cng c th s dng phi hp phn hu c vi phn v c. Nguyn tc bn phn l bn t phn nhng bn nhiu ln, phn bn phi thnh phn. V vy trong qu trnh sn xut khng nhng phi ch cn i 3 loi: m, ln, kali, m cn cn ch cung cp cc nguyn t vi lng. Cn m bo lu thng khng kh, m bo m, nh sng v duy tr nhit 15 - 25 C. Sau trng mt nm c th cho c trng ly hoa. Ch nm th hai mt s cy c th ra n cn ngt b kp thi cho c mau ln (ng Vn ng, 2003) 7.7. K THUT TRNG V CHM SC 7.7.1. K thut trng trn t, trong nh li Trng ly ct cnh trong nh li l mt phng thc trng ch yu hin nay, n c c im l d khng ch iu kin mi trng, cht lng hoa tt, hiu qu kinh t cao. 7.7.1. Chun b t t l iu kin quan trng v vy trc khi trng phi ci to t bng vic bn phn hu c, than bn trn thm gi th quan rm r, phn chung mc lm cho t ti xp to iu kin thun li cho ly sinh trng pht trin. - Lily rt mn cm vi mui kim loi nng, v vy trc khi trng cn phi phn tch t xc nh hm lng mui, hm lng Clo, phi v thnh phn dinh dng ca t. Nu hm lng mui v hm lng Clo vt qu tiu chun cho php th nht thit phi ti nc, ngm rung ra mui. - chua t c nh hng rt ln n s ht dinh dng ca r. Trn than bn vo t v bn vi bt c th gim c pH (nu bn vi th phi mt tun sau mi c trng). Ngoi ra, bn mt lng t lu hunh hoc sunft st cng c tc dng lm gim bt pH. Trong qu trnh chm sc, tt nht l s dng phn m Nitrat trnh nng cao pH. - S l t: thng p dng phng php ha hc, tc l dng ha cht tiu c, nh dng Foocmalin 40% pha theo t l 1/80 n 1/100 ln, phun vo t vi lng 250 lt dung dch/1ha. Sau dng ngon ph khi mt t 5-7 ngy, ri r nilon phi t 10 - 15 ngy l c th trng c. Cng c th dng Brometyl vi lng 1 5kg/ha. Nu nhit 10 - 20 C dng nilon che ph 7 - 10 ngy, nu nhit 20 - 30 C th ch cn che ph 3 ngy sau d b ngon, phi t 7 ngy v trng c.
0 0 0

7.7.1.2. Lm t ln lung Bao gm: cy lt t, ba phng, nht c rc. Cc bin php lm t ny cn c th dit tr c di, su bnh, trng su v rc trn ng rung. m t thch hp vi cy ba t 60 - 70%. ci to t ph hp vi yu cu sinh t g ca Lily, trc khi tiu c t nn trn than bn 5 kg/m , ct th 10 kg/m , phn chung loi 10 kg/m vo t, sau tin hnh liu c t, cy ba, san phng v ln lung. Kch thc lung, cao hay thp ca lung ty thuc vo kh hu, a th v din tch t. Ma nhiu, t thp th phi lm lung cao thot nc. Ma t, t cao th lm lung thp d ti nc. Thng thng mi lung rng 1,6m, mt lung t 1 n 1,2m. 7.7.3. Xc nh thi v trng V l thuyt, trng trong nh knh th c th trng quanh nm. Tuy nhin, iu kin min Bc Vit Nam cn trnh trng vo v H, v phi tiu tn nng lng rt ln h thp nhit. C th dng cc bin php thng gi hoc che nng, li nc lnh h thp nhit t. Ti cc vng ni cao Sapa, Lt c th trng lily quanh nm, cc vng trung du v ng bng ch nn trng ly trong v ng. Cn tnh ton thi gian sinh trng ca tng ging v d bo thi tit trng ly c hoa n ng dp nh mong mun. 7.7.1 .4. Cch trng Rch hng trng, vi mt lung rng 1 m th rch 5 hng; mt lung rng 1,2m th rch 6 hng, rnh su 10 - 12cm. Trng vo v ng phi ti nc vo rnh trc khi trng, i nc ngm ht ri t c vo rnh sau lp 1 lp t dy 8-10 cm, nn cht t c tip xc tt vi t. Trng vo v Thu th sau khi lm rnh t c trc, sau lp t dy 8 - 10 cm ri ti nc, ti m trn mt lung, i nc ngm ht th rc mn rm trn mt lung. Khi c ny mm u th r b mn rm trn mt lung. 7.7.1.5. Mt trng Mt trng phi cn c vo chng loi c ging, ln ca c v thi tit. Vi cc ging cy to, cao th nn trng tha, ging cy nh thp th trng dy; v xun v v thu nh sng y c th trng dy, v ng nh sng yu th trng tha. Hin nay trong sn xut ch yu l cc ging lily thm, c chu vi c 16- 18 cm v 18- 20 cm nn thng trng vi khong cch cy cch cy 15-20cm v mt 20-40 c/m . C th tham kho mt bng sau:
2 2 2 2

7.7.1.6. Chm sc sau khi trng - Qun l nhit Sau khi trng 3 - 4 tun lily sng nh vo s ht dinh dng v nc t r c. V vy, vic tng cng nhit kch thch cho r sinh trng pht trin khe rt quan trng. S sinh trng ca r lin quan n nhit t. Khi bt u ra r, nhit t phi khong 12 - 13 C. Vt qu 15 C ra r km, v vy sau khi trng phi che nng, thng gi. Nu trng vo v h th phi ti nc lnh hoc dng rm r ph mt lung gim nhit t. Sau khi ra r nhit c th ln cao, cc ging lai chu nhit ban ngy thch hp nht l 20 - 25 C, ban m 10 - 15 C. Cc ging lai phng ng nhit ban ngy l 20 - 25 C, ban tim l 15 - 18 C, nu thp hn 15 C th n s rng v l s vng. Cc ging lily thm nhit ban ngy 25 - 28 C, ban m khng c vt qu 18 C. Vic khng ch nhit vo 3 ma Xun, Thu v ng tng i d, nhng vo v H Thu th rt kh khn (c bit vo nhng ni c nhit ma H trn 30 C). Nhit cao lm cy ln i v s n gim. V vy, nu trng tay vo v h Thu cn chn ging chu nng, phi c bin php h nhit v tng cng cc bin php che nng, phun nc, qut gi - Bn phn, ti nc Khong 2 - 3 tun u sau trng khng cn bn phn, nu t kh qu th phun nc duy tr m t, nhng khng c ti qu nhiu nc trnh nh hng ti r. C th kim tra bng cch ly tay bp t, nu khng ra nc sau g nh m t v ra l c. Sau khi ly ny mm cao 12 - 15cm cn bn phn ngay, cch 5 -7 ngy bn 1 ln. t kh th ha phn vo nc ti, t m th phun phn ln l. Cc loi phn thng dng l m ur, clorua kali, supe ln, tt nht l dng phn hn hp. Thi k u dng m ur 1% v clorua kali 0,5 % ha vo nc, ti xung t, hoc ur 0,1% + supe ln 0,5 % + axt boric 0,05% ha vo nc phun ln l. Thi k sau dng ur 0,5% v sun pht kali 1% ha tan trong nc, ti vo t. Khi thy l b vng c th phun thm 1 ln sunft st vi nng 0,1%.
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Trng trong nh li cn bn mt t mt, trnh tch ly mui trong t. Kt qu nghin cu ca H Lan cho bit t l dinh dng cn cho ly gia cc cht N:P:K:Ca:Mg l 10:7:13,8:6,4:0,34. Ngi ta cho rng trc v sau khi c ny mm khng cn bn phn, ch cn bn khi cy cao 10 -12cm. Trong thi k sinh trng ca lily cn duy tr m cho t. t qu kh cy sinh trng chm. Ngc li nc qu nhiu, nh sng khng th thn l mm, yu, cy vn di, hoa m s tng ln. C my cch ti nc l: ti trn, ti phun, ti nh git. Bin php ti nh git cho hiu qu kinh t rt cao. Lng nc ti nhiu hay t ph thuc vo t, nhit khng kh, ging, tnh hnh sinh trng ca cy v hm lng mui trong t Thi gian ti nn tin hnh trc 10 gi sng, phun ln cy trnh t qu m, ng thi tng c m trong nh vn. Khi cy ra hoa th t ti v trnh phun ln cy. - iu chnh nh sng nh sng nh hng trc tip n sinh trng pht trin v ra hoa ca Lily. Thiu nh sng th cy sinh trng chm, thn mm yu, l vng v hoa khng bn. Khi mm hoa ca Lily pht dc vo ma ng cn c nh sng, nu nh sng khng , vo giai on mm hoa nh ra n khi ct hoa, hoa s trng v rng. Vo v H cn che bt nh sng, cc ging lai chu v ly thm cn che bt 50%, cc ging Phng ng cn che bt 70%. v Thu ng hoc ng Xun khi lily ra r cng cn che bt nh sng gim nhit t. Sn xut hoa ct vo v ng trc ht cn cn c vo v , kh hu, m bo cho nh li c nh sng. Xung quanh nh li khng nn c vt che chn, ng thi phi chn ging t mn cm vi nh sng trng. Cn c vo c tnh sinh trng ca lily, nu trong nhng ging yu cu thi gian chiu sng trong ngy di khi c ny mm c 50cm cn duy tr thi gian chiu sng 16 gi trong ngy bng cch thp in b sung ban m, mi m 4 gi lin tc cho n khi xut hin n. Thi gian chiu sng t nhin vo v ng min Bc Vit Nam khng th p ng c yu cu sinh trng pht dc ca cy. Cch lm l treo n 100W, 5m /1 n, chiu cao cch cy 1 m, lp t thm chp thic tng phn x, mi ngy chiu sng b sung t 17 gi khi tri bt u ti n 21 gi m. - Thng gi v b sung CO
2 2

Trong nh li s thng gi km, nht l vo ma ng, nn cn phi thng gi iu tit khng kh, ng thi gim nhit v m. Nhng thng gi li mu thun vi gi nhit, gi m. gii quyt tha ng 2 yu t ny cn ch my im sau: - Nn m ca thng gi vo lc gia tra t 12 - 14 gi.

- Khi thng gi phi duy tr m trong nh li nu m trong nh li thp th cn phi tng m trc, ri thng gi sau. Nu c iu kin th va thng gi, va phun m b sung hi nc. - min Bc vo ma ng khng c m ca pha Bc thng gi, trnh lnh hi cho cy. Cch thng gi vi nh knh l m ca, cn nh nhn th d mi cho khng kh trong v ngoi nh li c lu thng. - B sung CO nng CO duy tr mc 1.000 - 2.000 mg/l l va, nu cng CO cao qu s hi cho cy v c cho ngi chm sc.
2 2 2

- Cng li cy Phm cht hoa do mu sc, hnh dng, di v cng thng ca cnh. Mt cnh hoa Lily p thng c chiu di 100cm, hoa nhiu v to. Do cy cao nh vy nu s gp gi, cy thng ng v , do phi c gi hoc cng li . Cng li ngay t khi cy cao 20cm lun cy vo cc mt li, mi mt li t 1 - 3 cy, nng dn li ln theo ln ca cy cy khng ng nghing. - Khc phc rng n v kh mm hoa Lily trng trong iu kin thiu nh sng d sinh ra hin tng rng n v kh hoa, kh Etylen cng thng dn n n bi dc (n khng pht trin thnh hoa m b teo i) lc n di 2-3cm, l thi im n sinh ra Etylen nhiu nht, m n Lily li rt mn cm vi Etylen nn d lm rng n. V ion bc(Ag ) c th ngn chn c tc hi ca bng ti, ca thiu nh sng lm n bi dc nn ngi ta dng ch phm STS c cha bc lm gim rng n. phun vo lc n di 3cm vi nng 0,1 moi/lt. Phun kp 1-2 ln trong 1 tun, hon ton c th khc phc c hin tng rng n, kh mm hoa. 7.7.2. K thut trng lily trong nh che n gin Trng Lily trong nh che n gin c u im l u t t, gi thnh thp, chm sc n gin, nhng nhc im l: kh khng ch ra hoa, cht lng hoa thp. 7.7.2.1. Chn t trng Cn chn t thng thong d thot nc v ti xp, tt nht l trng vng cao, vng ven sng v trn cc bn o. 7.7.2.2. Ci to t V din tch t trng lily khng ln, nn t khng ph hp c th ci to t. o b t c, thay th bng t mi v trn thm cc cht khc nh x than, mn ca mc, mt theo t l nht nh. Cn kim tra chua t iu chnh cho ph hp (pH thch hp t 6,5 - 7). 7.7.2.3. Lun canh phng tr su bnh hi, cn lun canh vi cc loi cy trng khc. Cy lun canh v trc khng nn trng cc loi cy c cn hnh nh hnh ti, layn, tt nht l trng cy h u v la nc.
+

7.5.2.4. Bn lt C 2 phng php trn phn lt Phi trn hn hp t v cht mn theo t l 1/3, trn thnh lp t dy 30cm. Trn u phn hu c vi t, theo t l 1:2 ri rc vo rnh su 15 - 20cm trn xung. Hn hp ny va c tc dng ci to t va l phn bn lt cho cy 7.7.2.5. K thut trng Ngoi cc vng lnh nh Lt, Sapa c th trng ly quanh nm, cn li cc vng khc ch c th trng vo thi im lnh t thng 11 n thng 1 nm sau. Trng vo thng 10 , thng 11 cy sinh trng kho, ra hoa nhiu, cht lng hoa tt, hoa n vo dp tt Nguyn n, bn c gi cao. Trng vo cc thi im khc th cao ca cy v s hoa khng bng thi im thng 10 - 11. Khng nn trng lily ngoi tri m lm theo nh che n gin trng. 7.7.2.6. Bn thc Chia lm 3 ln, thi k u mi ha bn 50kg diamon phtpht (DAP) + 37 kg ur. Thi k sau mi hecta bn 25 kg diamn phtpht (DAP) + 22,5kg mn kali phtpht, bn bng cch ho vo nc ti.Thi k xut hin n mi hcta bn 22,5kg sunpht kali + 30kg mn kali phtpht (KH PO ) v 15kg axt boric. Bn bng cch phun ln l nng bn l: nu ho vo nc ti, pha vi nng 0,3%, cn phun ln l, pha vi nng 0, 1% . 7.7.2.7. Ti nc Vo lc kh hn cn ti kp thi, c th dng c 3 cch: ti ngm, ti phun v ti nh git. Lng nc tu theo thi tit, tui cy, cht t. 7.7.2.8. Xo xi, lm c Trng trong nh che n gin, do ma hoc ti nc, t d b kt vng to iu kin cho c di pht trin, ngoi vic tranh chp nc, phn bn, nh sng cn l ni tr ng ca su bnh. V vy, cn thng xuyn xo xi lm c cho t ti thong. Xi xo nn thc hin trc khi ti nc. Thi k cy cn nh cn xi nh trnh t r, khi cy cao > 60cm th ngng xo xi. Dit c phi lm sm, khi c va mi nh. C th lm bng tay kt hp dng thuc tr c phun rnh lung. 7.8. SU BNH V BIN PHP PHNG TR 7.8.1. Bnh hi lily - Bnh kh l (Botrytis ulipica)
2 4

y l bnh thng gp khi trng Lily, c bit bnh xut hin nhiu khi trng lily ngoi tri. Bnh ny do nm Botrytis ulipitica gy nn. Triu chng ban u l trn u l xut hin nhng m nh mu nu, sau pht trin thnh hnh trng di ti 6mm, gia m nu c mu vng, c khi xut hin vt m vng. Ngun bnh ly lan qua s tip xc nc, khng kh, gi. Sau khi l b nhim bnh 10 ngy th hnh thnh bao t nm, gp iu kin khng kh m t bo t pht trin nhanh ph hoi nng l. Phng tr bnh: Tiu hu tn d b bnh, nu ng trong nh li cn phi thng gi, thay i khng kh. Khi pht bnh th phun Booco 1%, hoc Daconil: 20m/1 bnh 10 lt nc, Champion 77wp: 20g/bnh 10 lt nc, phun 2 - 3 bnh/so Bc B - Bnh mc tro (Botrylis cinerea pers). Bnh ny cng kh ph bin Lily. Bnh do nm Botrytis cinerea gy nn, ch yu l hi l, cng c khi hi c thn v hoa. Triu chng ca bnh l trn l xut hin nhng m hnh trn hoc hnh trng, to nh khc nhau, ch b hi mc ra nhng si mu tro. Nm gy bnh lan truyn qua gi hoc qua ngun nc. iu kin thch hp cho nm pht trin l nhit 22 - 25 C, m khng kh cao (> 85%). Phng tr bnh: C th s dng mt trong cc loi thuc sau: + Rovral 50 WP, 10 - 20g/bnh 10 lt + Score 250 EC, 5 -10ml/bnh 10 lt + Acrylic acid 4% + Carvarol 1% - Bnh m nu (Pleospora Sp) - Triu chng: Vt bnh nhiu hnh dng trn, bu dc, mu nu en nm ri rc mp l, phin l. Gp thi tit m t vt bnh lan rng. - Nguyn nhn: Do nm Pleospora Sp. Si nm a bo, tn nm pht trin, sinh sn v tnh bng phn t phn sinh, sinh sn hu tnh bng qu th. Nhit thch hp 18 30 C, m 90%, tri ma hoc m t bnh pht trin mnh. - Bin php phng tr: Khng nn trng ly vi mt qu dy, to iu kin cho vn Lily thng thong Khi bnh xut hin c th phun thay i cc loi thuc sau: + Champion 75 WP: 20 g/bnh 10 lt + Kocide 61,4 OF: 1 0 - 20g/bnh 10 l Phun 2 -3 bnh/ so Bc B. - Bnh thi r, c (Fusarium, Rhizotonia) u tin bnh lm cht l gn gc, sau pht trin ln trn lm cho cc l pha trn b cht ho xanh, sau chuyn sang mu vng ri cht. Bnh ch yu do khun hnh li lim Fusarium oxysporum, khun hch t Rhizotonia Solani v Rhizotonia pythium. Triu chng bnh: r c mu nu gy thi r. Bnh nng th hi c c, sau khi c thi th r cng b thi nt.
0 0

- Thi c gc do nm Fusarium gy ra phn r, c, gc b thm en, thng xut hin 1 lp nm mu trng hng khi gp thi tit m t. l giai on hnh thnh bo t phn sinh. Bo t phn sinh c 2 dng, dng bo t nh hnh trng, n bo v dng bo t ln hnh cong li lim, a bo. - Thi gc, c do nm Rhizotonia th c r cy thi nhn, thm en, teo tht li v trn thng xut hin 1 lp nm mu trng xm. Si nm a bo, phn nhnh thng gc. Bnh thi gc, c thng pht trin mnh trong iu kin m cao, ma nhiu, t m, nhit thp 18 - 25 C hoc thi tit nng lnh bt thng. Bnh cng ph hi nng trn rung trng, ng nc, t tht nng, cht b, d ng vng sau khi ma. - Ngun bnh tn ti lu di trong t v sng hoi sinh trn tn d cy trng. - Bin php phng tr: + Trnh gy tn thng c kh thu hoch, ng gi. Chn c khng b bnh lm ging. Trc khi trng x l Foocmalin 40% ho long 100 ln tiu c t, dng 5 - Nitrocloruabenzen 0,2 - 0,5% trn vo c hoc trong ngm trong Foocmalin 30 pht vi nng 1/50. Khi bnh mi pht sinh th dng Viben C pha long 200 - 400 ln ti vo gc. + Lun canh vi cy h ho tho (la nc) gip hn ch ngun bnh trong t. + Lm t k, phi i kh, bn vi, tiu hu tn d cy bnh.. + Phun thuc khi bnh xut hin dng 1 trong cc loi thuc sau: Vicarben - S 75 BNT: 25g/bnh 10 lt Rhidomil MZ 72 WP, 25 - 30g/bnh 10 lt Score 250 EC, 8 - 10ml/bnh 10 lt nc. Phun 2 -3 bnh/so Bc B Bnh thn th (Colletotriclum lilium) Cn gi l bnh thi en vy, do nm Colletotrichum lily gy nn. Bnh ny lm cho vy pha ngoi b en v mm c b thi. Nu bnh nng th hoa, cung hoa, thn l u c vt bnh. Khi thu hoch c thy trn vy c nhiu vt lm mu nu, lc ct gi vt lm to dn, vy teo li v en. Hm lng nc trong c qu nhiu hoc khi gp lnh bnh s pht sinh mnh.
0

- Phng tr: Chn c sch bnh trng, trnh c b m t hoc b lnh, trc khi trng dng Foocmalin 40% ho long 100 ln, tiu c t. Cng c th ngm c vo dung dch VibenC 1% trong 20 pht. Bnh tuyn trng Khi trng ngoi tri vo v Xun, trn l non xut hin rt nhiu nhng m nu ti hoc mu vng, c th l tuyn trng l (Aphelenchoides jragariac) gy nn. Cy b bnh th l pha di b rng, l pha trn c nhng vt mng nc. Tuyn trng hn r c triu chng u tin l l b vng, cy nh i do tuyn trng gy hi. Dng knh hin vi c th quan st thy tuyn trng vt bnh. Phng tr: trc khi trng vi ngy cn ngm c nhim bnh vo nc nng 50 C trong 1 gi rt c hiu qu. Khi pht hin bnh, ngt b v tiu hu l, n, hoa v c cy b bnh, dng Foocmalin xng t. Hoc phun: - Sincosin 0,56 SL, 5 - 10ml/bnh 10 lt nc. - Agrispon 0,56 SL, Mocap: phun theo khuyn co trn bao b. Bnh do vi khun Vi khun khng phi l mi nguy hi nghim trng i vi tay. Tuy nhin, c mt loi khun que (Pseudomonas) gy hi bnh trn tay lm cho u vy b thi; l, thn cng b thi theo. Phng tr: Khng trng ly trn t c bnh. Nu phi trng th cn phi tiu c t c gng y vt thng trn c, thn cy, tiu hu ngay cy b bnh v, x l thuc tm 0,2% trc khi trng Khi pht hin bnh phun Penicilin 100 - 500 n v, Kasumin 2L, 10ml/bnh 10 lt nc hoc Validacin, Phytobacleriomixin. Bnh virus gy ho kh u (BMV) Lm cho cy nh i, bin dng. Virus ny c hnh cu, truyn bnh ch yu qua rp bng, rp nhy. Bnh virus hoa l da (CMV). Trn l c nhng vt thi mu v hoi t, l b cong vnh, cy b teo nh li, l bin dng. K ch ca loi virus ny rt nhiu, thng ly lan qua b nhy. Bnh virus chm l lily (LRV) Lm cho cy mc nh bi rm b nht mu, hoc mu vng nht c m gy, l non cong xung, cy thp. Nguyn tc phng tr bnh virus Bnh virus cha c bin php cha tr hiu qu. p dng nhng bin php sau phng l chnh. - Chn c sch bnh lm ging, c th dng cy nui cy m trng.
0

- Thng xuyn lun canh vi cy trng khc. - Dit tr cn trng v mi gii truyn bnh virus. - Khi pht hin thy cy b bnh phi o b c r phi kh, m 7.8.2. Su hi lily - Rp bng (Aphis gossypii Glover) Ch yu gy hi thn, cnh, l, c bit l l. Rp ht dch l lm cho cy kh ho, hoa bin dng, ng thi rp bng l mi gii truyn bnh virus hoa l da (CMV) gy hi cho ly. Rp con trng thnh c mnh di 1,2 - 1,5mm; cnh di 1,5 - 3mm, thn mu xanh vng hoc xanh thm, u trng ging nh trng trng thnh nhng nh hn, khng bng, loi gy hi nng. Mi nm rp c 20 - 30 la. Khi thiu thc n chng c th thay k ch, thng k sinh trn cc loi hoa, rau v cy n qu 9 trn 230 loi cy). Phng tr: Lm sch c, v c l k ch ch yu ca rp, ct b l, thn b hi ri t b, phun thuc. C th dng cc loi thuc ho hc sau phng tr: Pegasus 500SC, 7 - 10ml/bnh 10 lt nc. Supracide 40 ND, 10 - 20 ml/bnh 10 lt nc Phun 2 - 3 bnh/ so Bc B. - B nhy B trng thnh v u trng n mt lng l, lm cho l cong v pha thn, ng thi truyn dch virus. Phun thuc phng tr Success 25 SC, 10 - 20ml/ bnh 10 lt nc. Subatox 75 EC, 17 - 20ml/ bnh 10 lt nc. Visber 25 ND, 15 - 20ml/ bnh 10 lt nc. Phun 2 bnh/so Bc B. - Nhn (Tetrannychus sp) Tp trung thnh tng n k sinh vy, lm nt vy, kh l. Con trng thnh di 0,7mm, mu sa, chn trc mu nu , u trng c 3 i chn. Trng trng thnh c 4 i chn, trng di khong 2mm mu trng. Vng i ca nhn gm: Trng -> trng non i 1 -> Trng non i 2 -> trng trng thnh. Khi mi trng bt thun th ngoi trng non i 1 v i 2 cn xut hin i th 3. i th 3 c sc chu ng rt kho, tc hi ln. Nhit thch hp cho pht trin l 22-25 C, trong iu kin thch hn mt nm c mi i, mt con ci nhiu nht l 600 trng. t ct pha, t bazan pht sinh nhiu nhn, nhn gy hi ch yu hoa, l, r, c Lily...
0

- Phng tr: Trc khi trng ngm c vo nc nng 40 C trong 2 gi, dng thuc tc vo t hoc phun: - Mitac 20%, pha long 0,1 - 0,2 % . - Alfamite 15 EC, 6 - 10 m bnh 10 lt nc. Phun 2 - 3 bnh/ so Bc B - Tp k, Soka phun 0,1 - 0,2%. 7.9 THU HI, BO QUN V VN CHUYN HOA LILY 7.9.1. Thu hi, phn cp v ng gi Thi gian thu ct tt nht vi tay l lc n th nht di gc phnh to v c mu. Thu ct mun khi hoa n th vn chuyn kh khn, phn hoa ri ra lm hoa bn, gim gi tr thm m ca hoa. Nu trn 1 cnh c trn 6 n th nn ct khi 2 n di c mu l tt nht. - Cch ct: Dng dao sc ct, khng nn ct qu thp cho c ln them. Tt nht l ct cch mt t 15cm, li 5 - 6 l/ cy. Sau khi ct, ngm ngay 1/3 cung hoa vo nc sch cho cnh hoa khng b mt nc. - Phn cp v buc hoa: Cn c vo di cnh, cng ca cnh, s l v s n phn cp. Ni chung phn lm 3 cp theo tiu chun. Sau khi phn cp th b li, vi cc ging lai chu c 10 cnh b thnh 1 b, ging lai Phng ng b 5 cnh b thnh mt b. Trc khi b, ct b cc l st gc lon, sau b li, dng dao sc ct bng gc, tip tc ngm trong nc. Cc ging lai Phng ng v lily thm, cung hoa thng to hn, di hn dng lai chu , nn tiu chun phn cp 2 dng ny c khc nhau. 7.9.2. Bo qun Sau khi ct khi cy m, cnh hoa b mt i ngun cung cp nc v cht dinh dng, nhng cnh hoa vn phi tip tc h hp v thot hi nc, Protein v tinh bt vn b phn gii. V vy, nu khng c tip tc b sung nc v cht dinh dng hoa s rt mau tn. Vic bo qun hoa ti bao gm cc vic x l hoa, ct gi hoa, kch thch n hoa, bo qun hoa khi cm vo bnh cho ti lu. - X l lnh dng nc lnh, kho lnh. Cho hoa vo kho sau c th bm chn khng lm lnh... gim nhit , t gim qu trnh h hp ca cnh hoa - X l bng ho cht: Ngm 1/4 cung hoa vo trong dung dch ho hc: Cc dung dch ho hc. Cc dung dch thng dng l ng sacaroza nng cao (5- 10%) + dung dch nitrat bc 100mg/l hoc sunfit bc 4 mol/l. nc ngoi ngi ta thng dng ch yu l STS. Cc ging lai chu rt mn cm vi etylen nn phi dng STS x l nhit bnh thng dng STS nng 4mol/l ngm 20 pht.

- Ct tr: Sau khi x l, cn a tay vo kho lnh nhit 2 - 3 C t 4 - 48 gi. Bo qun lnh nhm hn ch s h hp v sn sinh Etylen. Bo qun di 4 gi hay trn 48 gi u nh hng n cht lng hoa. Sau khi bo qun c hn 4 gi th c th mang bn, cng c th thm STS 1 mol/l vo nc trong kho lnh, x l 18gi cng c hiu qu tt. Nowals (1985) dng ging Prama nghin cu bo qun, ct gi trong kho lnh lc trong 4 tun kt qu cho thy v c bn khng nh hng n tui th v v p ca hoa. Nu ct hoa khi n th nht c mu, ng 0,2 mol/l STS + 10% ng sacaro, x l 24 gi ri cho vo dung dch AgNO 50mg/l, sau dng ti PE bc li, bo qun trong kho lnh 1 C trong 4 tun. Sau ngm vo dung dch 3% ng sacaroza + 8 hydroxyl giuniril th hoa n ht ng thi tui th hoa di hn khi cha x l. Phng php ny c nhc im l lm cho hoa b vng nhng nu thm vo dung dch nc ng mt lng GA vi nng 100ppm th c th khc phc c hin tng ny. Nhn chung thi gian ct gi hoa cng ko di th tui th hoa khi em ra s dng cng gim. - Kch thch hoa n: Sau khi x l lnh mt thi gian th hoa kh n, cn phi x l kch thch cho hoa n. Cht kch thch hoa n l 8 - hydroxypuril 200mg/l + ng Sacaroza 3%. - Bo qun hoa ti khi cm bnh: Dung dch gi hoa lily ti thng l ng sacaroza 3% + STS 1mol + 8 hydroxypuril 200mg/1. Vi cc ging thuc nhm Lily thm, dng dung dch bo qun tt nht l nitrt bc AgNO 4mol/l + ng sacaroza 10%. Dung dch bo qun ny cn c tc dng lm gim s vi khun gc cnh rt nhiu, chng t n c sc st khun ln. Cn ch l phn ln nhu hoa lily khi ri vo qun o hoc ln da th rt kh ra sch, v vy khi dng nn ngt ht nhy, trnh nhim bn ln cnh hoa v ni khc. 7.9.3. Bao gi vn chuyn Vn chuyn gn th dng thng nh khong 10 b (mi b 5 - 10 cnh), vn chuyn xa th dng thng to, mi thng cha 100 b, mi b 5 cnh. Thng vn chuyn bng giy carton c quy cch 100 x 30 x 40 cm khoan l hai bn thng kh. Khi vn chuyn xa tt nht l dng xe lnh chuyn dng, nhit trong qu trnh vn chuyn gi mc 5 - 10 C. Khi vn chuyn bng tu ho hoc my bay cng phi m bo thng gi, h nhit, trnh phi ra nng.
0 3 3 0 3

TI LIU THAM KHO I. Ti liu ting Vit 1. ng Vn ng; 2005; Lun n tin s khoa hc: "Nghin cu nh hng ca phng php nhn ging, nhit , nh sng n s ra hoa, cht lng v hiu qu sn xut hoa cc (Chrysanthemum sp) ng bng Bc B. 2. ng Vn ng, inh Th Lc; 2003; Cng ngh mi trng hoa mi cho thu nhp cao - Hoa cc, NXB Lao ng - x hi 3. ng Vn ng, inh Th Lc; 2003; Cng ngh mi trng hoa mi cho thu nhp cao - Hoa Lily, NXB Lao ng - x hi 4. ng Vn ng, inh Th Dinh; 2003; Cng ngh mi trng hoa mi cho thu nhp cao - Hoa Lily, NXB Lao ng - x hi. 5. ng Vn ng, inh Th Dinh; 2003; Phng tr su bnh trn mt s loi hoa ph bin; NXB Nng nghip. 6. Hi sinh vt cnh Vit Nam; Tp ch Vit Nam hng sc cc nm. 7. o Mnh Khuyn. Hoa v cy cnh- NXB Nng nghip 1998 8. Nguyn Xun Linh. Gio trnh k thut trng hoa cy cnh - NXB Nng nghip. 2002 9. Nguyn Xun Linh. K thut trng hoa cy cnh, Nxb Nng Nghip. 2002 10. Nguyn Xun Linh v cng s Hoa v k thut trng hoa- NXB Nng nghip 1998 11. Nguyn Xun Linh v cng s; 1996; " Nghin cu chn to ging v bin php sn xut hoa, cy cnh phc v nhu cu trong nc v xut khu", Bo co khoa hc cp nh nc. 12. Nguyn Xun Linh, Nguyn Th Kim L; 2005; ng dng cng ngh trong sn xut hoa; NXB Lao ng. 13. inh Th Lc, ng Vn ng; 2003; Cng ngh mi trng hoa mi cho thu nhp cao - Hoa hng, NXB Lao ng - x hi. 14. inh Th Lc, ng Vn ng; 2003; Cng ngh mi trng hoa mi cho thu nhp cao - Hoa lay n; NXB Lao ng - x hi. 15. V Hu Thinh; 2005; Hoa cc; Sch dch t ting Trung Quc ca tc gi Quch Tr Cng v Trng V , Nh xut bn Thanh Ha, Trung Quc, 1997. 16. Hong Ngc Thun; 2003; K thut trng hoa v cy cnh, bi ging cho cc lp cao hc, khoa Nng hc trng i hc Nng nghip I H Ni. 17. Nguyn Huy Tr - on Vn L. Trng hoa cy cnh trong gia nh- NXB Thanh Ho 18. Trn Th Truyn (bin dch), K thut sn xut hoa Bch Hp, ct cnh, Nxb k thut Giang T.

II. Ti liu nc ngoi 1. Dole John M. 1999; Floriculture, Principles and Species; USA 2. Bi Bo Hon (bin dch), Trng hoa Lily ct cnh v hoa chu, Trung tm hoa th gii. 3. Comish.E and T.Stevenson; 1990; Designer flowers. 4. FAO (1998)- Cut flower production in Asia; Regional ofrlce for Asia and Pacific Bangkok- Thailand.

MC LC
LI NI U............................................................................................................................2 Phn I: I CNG.................................................................................................................3 Chng I:VAI TR CA CY HOA V TNH HNH SN XUT HOA.......................3 1.1. VAI TR CA HOA..................................................................................................3 1.2. TNH HNH SN XUT HOA TRN TH GII V VIT NAM.........................4 1.3. NHNG THUN LI, KH KHN V PHNG HNG SN XUT HOA VIT NAM.......................................................................................................................11 Chng II: YU CU NGOI CNH CA CY HOA..................................................13 2.1. YU CU NHIT ..............................................................................................13 2.2. YU CU V M .............................................................................................17 2.3. YU CU V NH SNG......................................................................................18 2.4. YU CU V T TRNG TRT........................................................................22 2.5. YU CU V DINH DNG.................................................................................24 Chng III: K THUT NHN GING HOA.................................................................29 3.1. NHN GING HOA BNG PHNG PHP HU TNH..................................29 3.2. NHN GING HOA BNG PHNG PHP V TNH.....................................31 Phn II: CHUYN KHOA......................................................................................................42 Chng IV: K THUT TRNG HOA HNG................................................................42 4.1. CC GING HNG PH BIN TRONG SN XUT.........................................42 4.2. C TNH THC VT HC.................................................................................44 4.3. YU CU NGOI CNH.......................................................................................44 4.4. K THUT NHN GING HOA HNG..............................................................48 4.5 K THUT TRNG V CHM SC....................................................................49 4.6. SU BNH HI HOA HNG.................................................................................51 Chng V: K THUT TRNG HOA CC....................................................................56 5.1. LCH S TRNG TRT V TNH HNH SN XUT HOA CC.....................56 5.2. CC GING CC PH BIN TRONG SN XUT.............................................59 5.3. C IM THC VT HC.................................................................................61 5.4. YU CU NGOI CNH.......................................................................................62 5.5. K THUT GING V NHN GING.........................................................63 5.6. K THUT TRNG V CHM SC CC..........................................................66 5.7. SU BNH HI HOA CC....................................................................................68 5.8. THU HOCH, BO QUN V VN CHUYN HOA CC................................70 Chng VI: K THUT TRNG HOA NG TIN.....................................................72 6.1. TNH HNH SN XUT HOA NG TIN TRN TH GII V TRONG NC...............................................................................................................................72 6.2. C IM THC VT HC.................................................................................73 6.3. NHN GING HOA NG TIN.........................................................................74 6.4. CC GING HOA TRNG PH BIN TRONG SN XUT..........................76 6.5. YU CU NGOI CNH.......................................................................................77 6.6. K THUT TRNG V CHM SC...................................................................78 6.7. SU BNH HI V BIN PHP PHNG TR...................................................80 6.8.THU HOCH BO QUN V VN CHUYN HOA...........................................80 Chng VII: K THUT TRNG HOA LILY.................................................................83 7.1. TNH HNH SN XUT HOA LILY......................................................................83 7.3. C IM THC VT HC.................................................................................85 7.4. C IM SINH TRNG, PHT DC.............................................................87

7.5. YU CU NGOI CNH.......................................................................................89 7.6. K THUT NHN GING....................................................................................92 7.7. K THUT TRNG V CHM SC...................................................................96 7.8. SU BNH V BIN PHP PHNG TR.........................................................101 7.9 THU HI, BO QUN V VN CHUYN HOA LILY.....................................106 TI LIU THAM KHO......................................................................................................108