I. Hiu th no v vn ho doanh nghip? 1. Vn ho l g? C rt nhiu nh ngha khc nhau v vn ho. Theo E.Herit th Ci g cn li khi tt c nhng ci khc b qun i - ci l vn ho.

. Cn UNESCO li c mt nh ngha khc v vn ho: Vn ho phn nh v th hin mt cch tng qut, sng ng mi mt ca cuc sng (ca mi c nhn v ca mi cng ng) din ra trong qu kh, cng nh ang din ra trong hin ti, qua hng bao nhiu th k n cu thnh mt h thng cc gi tr, truyn thng, thm m v li sng v da trn tng dn tc khng nh bn sc ring ca mnh. 2. Vn ho doanh nghip l g? Vn ho doanh nghip l ton b cc gi tr vn ho c gy dng nn trong sut qu trnh tn ti v pht trin ca mt doanh nghip, tr thnh cc gi tr, cc quan nim v tp qun, truyn thng n su vo hot ng ca doanh nghip y v chi phi tnh cm, np suy ngh v hnh vi ca mi thnh vin ca doanh nghip trong vic theo ui v thc hin cc mc ch. Cng nh vn ho ni chung, vn ho doanh nghip c nhng c trng c th ring bit. Trc ht, vn ho doanh nghip l sn phm ca nhng ngi cng lm trong mt doanh nghip v p ng nhu cu gi tr bn vng. N xc lp mt h thng cc gi tr c mi ngi lm trong doanh nghip chia s, chp nhn, cao v ng x theo cc gi tr . Vn ho doanh nghip cn gp phn to nn s khc bit gia cc doanh nghip v c coi l truyn thng ca ring mi doanh nghip. 3. Hiu th no cho ng v Vn ho doanh nghip? Vn ho doanh nghip hay vn ho t chc c hiu l mt h thng hu c cc gi tr, cc chun mc, cc quan nim v hnh vi do cc thnh vin trong doanh nghip sng to v tch lu trong qu trnh tng tc vi mi trng bn ngoi v hi nhp bn trong t chc, n c hiu lc v c coi l ng n, do , c chia s v ph bin rng ri gia cc th h thnh vin nh mt phng php chun mc nhn thc, t duy v cm nhn trong mi quan h vi cc vn m h phi i mt. Cch tip cn ny nhn mnh n ba vn quan trng. Th nht, cc gi tr vn ho doanh nghip phi l mt h thng c quan h cht ch vi nhau, c chp nhn v ph bin rng ri gia cc thnh vin trong doanh nghip. S tng tc gia cc gi tr vn ho s to ra nhng c trng nht nh ca mi nn vn ho nh linh hot hay nht qun, nh hng di hn Nh vy, khi xy dng vn ho doanh nghip, doanh nghip phi hiu r mc tiu ca mnh l xy dng mt nn vn ho nh th no v xc nh cc gi tr ph hp vi mc tiu . Th hai, h thng cc gi tr vn ho phi l kt qu ca qu trnh la chn hoc sng to ca chnh cc thnh vin bn trong doanh nghip, trong ngi sng lp v lnh o ng vai tr quyt nh trong qu trnh . S la chn nh vy s to ra bn sc vn ho khc bit gia cc t chc. Cc gi tr ny phi c kim nghim qua thc t

v chng t c s nh hng tch cc i vi hiu qu hot ng ca doanh nghip. Th ba, cc gi tr vn ho doanh nghip phi c mt sc mnh tc ng n nhn thc, t duy v cm nhn ca cc thnh vin trong doanh nghip i vi cc vn v quan h ca doanh nghip. Ni cch khc, cc gi tr vn ho doanh nghip ch c coi l tn ti khi cc thnh vin bn trong t chc s dng nh nhng chun mc trong nhn thc, t duy, cm nhn v hnh ng, xc nh c nhng u tin, tt, xu. Nhng gi tr c kh nng nh hng nh vy l kt qu ca mt qu trnh tc ng lu di v lin tc ca ban lnh o doanh nghip. Trong cc t chc doanh nghip, phn nhiu cc gi tr vn ho doanh nghip ban u c th hin thng qua cc nguyn tc, cc quy nh c tnh cht bt buc nhng khi c chp nhn rng ri th chng li tr thnh nhng gi tr, nhng chun mc v nguyn tc bt thnh vn chi phi hnh vi ca mi thnh vin trong t chc. Khi , vn ho doanh nghip s ng vai tr nh mt "h iu hnh" ca doanh nghip, tc l n c tc ng iu chnh t cc hot ng thng nht, s phi hp gia cc c nhn, cc b phn cho n vic la chn chin lc hot ng, c cu t chc, kh nng thch ng hay s n nh ca mt doanh nghip. Do , vn ho doanh nghip c nh hng quyt nh n hiu qu hot ng, kh nng cnh tranh v s pht trin bn vng ca mi doanh nghip.

II. Ti sao phi xy dng vn ho doanh nghip? Vn ha doanh nghip quyt nh s trng tn ca doanh nghip. N gip doanh nghip trng tn vt xa cuc i ca nhng ngi sng lp. Nhiu ngi cho rng vn ho doanh nghip l mt ti sn ca doanh nghip. C th hn, vn ho doanh nghip gip ta: gim xung t; iu phi v kim sot; to ng lc lm vic; to li th cnh tranh... 1. Gim xung t Vn ho doanh nghip l keo gn kt cc thnh vin ca doanh nghip. N gip cc thnh vin thng nht v cch hiu vn , nh gi, la chn v nh hng hnh ng. Khi ta phi i mt vi xu hng xung t ln nhau th vn ho chnh l yu t gip mi ngi ho nhp v thng nht. 2. iu phi v kim sot Vn ho doanh nghip iu phi v kim sot hnh vi cc nhn bng cc cu chuyn, truyn thuyt; cc chun mc, th tc, quy trnh, quy tc... Khi phi ra mt quyt nh phc tp, vn ho doanh nghip gip ta thu hp phm vi cc la chn phi xem xt. 3. To ng lc lm vic

Vn ho doanh nghip gip nhn vin thy r mc tiu, nh hng v bn cht cng vic mnh lm. Vn ho doanh nghip cn to ra cc mi quan h tt p gia cc nhn vin v mt mi trng lm vic thoi mi, lnh mnh. Vn ho doanh nghip ph hp gip nhn vin c cm gic mnh lm cng vic c ngha hnh din v l mt thnh vin ca doanh nghip. iu ny cng c ngha khi tnh trng chy mu cht xm ang ph bin. Lng v thu nhp ch l mt phn ca ng lc lm vic. Khi thu nhp t n mt mc no , ngi ta sn sng nh i chn mc thu nhp thp hn c lm vic mt mi trng ho ng, thoi mi, c ng nghip tn trng. 4. Li th cnh tranh Tng hp cc yu t gn kt, iu phi, kim sot, to ng lc... lm tng hiu qu hot ng v to s khc bit trn th trng. Hiu qu v s khc bit s gip doanh nghip cnh tranh tt trn th trng. III. Lm th no xy dng vn ho doanh nghip? thu hiu tng bc xy dng vn ho doanh nghip th ta cng xem xt m hnh di y. Thot nhn c th thy rt phc tp nhng thc s khng nh vy. Cc mi quan h rt r rng v th hin cch thc chng ta a mt gi tr mong mun vo doanh nghip mi ngi chp nhn v coi nh ng nhin. Bn phi m hnh l vn ho doanh nghip di dng quan st thy c. Cn bn tri l cc phng tin vn ho doanh nghip th hin ra ngoi. By gi ta cng xem xt tng mi quan h v cch thc a mt gi tr mong mun vo thc t. S (1) Cc vt th hu hnh (nh vn phng, bn gh, ti liu...) l mi trng m nhn vin lm vic. Chng l nhn t duy tr v c nh hng trc tip ln phong cch lm vic, cch ra quyt nh, phong cch giao tip v i x vi nhau. V d: iu kin lm vic tt hn th vic giao tip cng s thun li hn...

(2) Ngc li phong cch lm vic, ra quyt nh, giao tip v i x c nh hng tr li i vi nhng vt th hu hnh . Phong cch lm vic chuyn nghip cn thit phi c trang b nhng cng c lm vic hin i ph hp. Giao tip ch yu bng e-mail th cn mt h thng my vi tnh...

(3) Cc gi tr c th hin c chia thnh hai thnh phn. Thnh phn th nht l cc gi tr tn ti mt cch t nhin. Mt s trong cc gi tr c coi l ng

nhin chng ta gi l cc ngm nh. Thnh phn th hai l cc gi tr cha c coi l ng nhin v cc gi tr m lnh o mong mun a vo doanh nghip mnh. Nhng gi tr c cc thnh vin chp nhn th s tip tc c duy tr theo thi gian v dn dn c coi l ng nhin. Sau mt thi gian ln th cc gi tr ny tr thnh cc ngm nh theo mi quan h 6.

(4) Tuy nhin, cc nhn vin rt nhy cm vi s thay i mi trng lm vic v cc gi tr m lnh o a vo. Thng thng s thay i ny thng b t chi. Cc gi tr khng c nhn vin thc hin s phi thay i hoc loi b khi danh sch cc gi tr cn a vo.

(5) Cc ngm nh thng kh thay i v nh hng rt ln n phong cch lm vic, quyt nh, giao tip v i x. S nh hng ca cc ngm nh cn ln hn rt nhiu so vi s nh hng ca cc gi tr c th hin.

(6) Mt khi cc gi tr c kim nghim qua phong cch lm vic, quyt nh, giao tip, i x nu cc gi tr l ph hp v tng bc dn dn c coi l ng nhin th n s tr thnh ngm nh. V n y vic a mt gi tr mong mun vo doanh nghip thnh cng.

V d: Mt doanh nghip mun tt c nhn vin ca mnh u lm vic ng gi. Ban u c th s c mt s ngi phn i. Cc bin php khuyn khch, p buc c thc hin mt cch thch hp s to ra mt n np (mc d c i cht p buc). Theo thi gian, vic lm vic ng gi dn tr thnh thi quen. Cho n khi n tr thnh phn x t nhin v mi ngi cm thy hnh din v iu . Lc gi tr ny tr thnh ngm nh. Cc nhn vin mi vo doanh nghip cng thy ngay phong cch lm vic ng gi, ha mnh theo th hin mnh l thnh vin ca doanh nghip. Qua m hnh ny ta c th hnh dung ra ngay cch xy dng vn ho doanh nghip. Tt nhin y l mt qu trnh i hi n lc khng ch t pha lnh o m phi t tt c cc thnh vin trong doanh nghip. Xy dng vn ho doanh nghip l mt qu trnh tng th ch khng phi ch l vic a mt gi tr mt cch n l ri rc. Vy xy dng vn ho doanh nghip mt cch tng th th cn theo nhng bc c th no?

C nhiu m hnh c cc nh nghin cu xut. Tuy nhin l doanh nhn, chng ta cn nhng bc thc t, c th. Hai tc gi Julie Heifetz & Richard Hagberg xut mt m hnh 11 bc c th nh sau: 1. Tm hiu mi trng v cc yu t nh hng n chin lc doanh nghip trong tng lai. Xem xt c yu t no lm thay i chin lc doanh nghip trong tng lai. 2. Xc nh u l gi tr ct li lm c s cho thnh cng. y l bc c bn nht xy dng vn ho doanh nghip. Cc gi tr ct li phi l cc gi tr khng phai nha theo thi gian v l tri tim v linh hn ca doanh nghip. 3. Xy dng tm nhn m doanh nghip s vn ti. Tm nhn chnh l bc tranh l tng v doanh nghip trong tng lai. Tm nhn chnh l nh hng xy dng vn ho doanh nghip. C th doanh nghip m ta mong mun xy dng hon khc bit so vi doanh nghip hin mnh ang c. 4. nh gi vn ha hin ti v xc nh nhng yu t vn ho no cn thay i. S thay i hay xy dng vn ho doanh nghip thng bt u bng vic nh gi xem vn ho hin ti nh th no v kt hp vi chin lc pht trin doanh nghip. nh gi vn ho l mt vic cc k kh khn v vn ho thng kh thy v d nhm ln v tiu ch nh gi. Nhng ngm nh khng ni ra hay khng vit ra th cng kh nh gi. Thng th con ngi ho mnh trong vn ho v khng thy c s tn ti khch quan ca n. 5. Khi chng ta xc nh c mt vn ho l tng cho doanh nghip mnh v cng c s thu hiu v vn ho ang tn ti trong doanh nghip mnh. Lc ny s tp trung tip theo l vo vic lm th no thu hp khong cch gia nhng gi tr chng ta hin c v nhng gi tr chng ta mong mun. Cc khong cch ny nn nh gi theo 4 tiu ch: phong cch lm vic, ra quyt nh, giao tip, i x 6. Xc nh vai tr ca lnh o trong vic dn dt thay i vn ha. Lnh o ng vai tr cc k quan trng cho vic xy dng vn ho. Lnh o l ngi xng v hng dn cc n lc thay i. Lnh o chu trch nhim xy dng tm nhn, truyn b cho nhn vin hiu ng, tin tng v cng n lc xy dng. Lnh o cng ng vai tr quan trng trong vic xua tan nhng mi lo s v thiu an ton ca nhn vin. 7. Khi khong cch c xc nh th vic tip theo l son tho mt k hoch hnh ng bao gm cc mc tiu, hot ng, thi gian, im mc v trch nhim c th. Ci g l u tin? u l ch chng ta cn tp trung n lc? Cn nhng ngun lc g? Ai chu trch nhim v nhng cng vic c th? Thi hn hon thnh? 8. Ph bin nhu cu thay i, k hoch hnh ng v ng vin tinh thn, to ng lc cho s thay i. S thay i s nh hng n i sng nhn vin. H cn c bit s thay i em li iu tt p cho h. S ng vin, khuyn khch s d dng hn khi mi ngi c bit vai tr ca mnh l ng gp v xy dng tng lai doanh nghip.

9. Nhn bit cc tr ngi v nguyn nhn t chi thay i v xy dng cc chin lc i ph. Li ko mi ngi ra khi vng thoi mi ca mnh l mt cng vic rt kh. V vy ngi lnh o phi khuyn khch, ng vin v ch cho nhn vin thy li ch ca h tng ln trong qu trnh thay i. 10. Th ch ha, m hnh ha v cng c s thay i vn ha. Cc hnh vi, quyt nh ca lnh o phi th hin l mu hnh cho nhn vin noi theo v ph hp vi m hnh vn ho xy dng. Trong gia on cc hnh vi theo mu hnh l tng cn c khuyn khch, ng vin. H thng khen thng phi c thit k ph hp vi m hnh xy dng vn ho doanh nghip. 11. Tip tc nh gi vn ha doanh nghip v thit lp cc chun mc mi v khng ngng hc tp v thay i. Vn ho khng phi l bt bin v vy khi ta xy dng c mt vn ho ph hp th vic quan trng l lin tc nh gi v duy tr cc gi tr tt. Truyn b nhng gi tr cho nhn vin mi. Tm li, xy dng vn ho doanh nghip khng n thun l lit k ra cc gi tr mnh mong mun m i hi s n lc ca tt c cc thnh vin, s khi xng, c v, ng vin ca lnh o. Vi cch hiu ng n tng th v vn ho doanh nghip v vi mi mt bc c bn ny s gip cc doanh nghip tng bc xy dng thnh cng vn ho cho mnh. Xy dng vn ho doanh nghip trn c s no? Khi xy dng vn ha doanh nghip cn phi c nhng bin php c th. Bin php u tin l phi xy dng mt h thng nh ch ca doanh nghip, bao gm: Chnh danh, t kim sot, phn tch cc cng vic, cc yu cu. Sau xy dng cc knh thng tin; xy dng cc th ch v thit ch tp trung v dn ch nh: a dng ho cc loi hnh o to v pht trin ngun nhn lc; tiu chun ho cc chc nng, nhim v, quyn hn; xy dng c ch kt hp hi ho cc li ch doanh nghip tr thnh ngi nh chung, l con thuyn vn mnh ca mi ngi. *) Cc ht nhn vn ha doanh nghip y l c s hnh thnh vn ha doanh nghip. Cc ht nhn vn ha l kt qu ca s tc ng qua li gia cc thnh vin trong doanh nghip vi nhau. Khi doanh nghip bt u hot ng, nn vn ha doanh nghip xut hin, pht trin v t bo v. Vn ha doanh nghip c tnh c th nn cc ht nhn vn ha c hnh thnh cng c tnh cht ring bit. Vn ha ca cc tp on a quc gia khc vi vn ha ca cc doanh nghip lin doanh hoc vn ha ca doanh nghip gia nh. Ht nhn vn ha doanh nghip bao gm trit l, nim tin, cc chun mc lm vic v h gi tr. *) Pht trin vn ha giao lu ca cc doanh nghip Cc doanh nghip thng c xu hng lin doanh, lin kt vi nhau. tn ti trong mi trng kinh doanh phc tp, a vn ha, cc doanh nghip khng th duy tr vn ha doanh nghip mnh ging nh nhng lnh a ng kn ca m phi m ca v pht trin giao lu v vn ha. Vic pht trin vn ha giao lu s to iu kin cho cc doanh

nghip hc tp, la chn nhng kha cnh tt v vn ha ca cc doanh nghip khc nhm pht trin mnh nn vn ha ca doanh nghip mnh v ngc li. *) Xy dng cc tiu chun v vn ha doanh nghip hnh thnh mt nn vn ha mnh v c bn sc ring, hu ht cc doanh nghip thng xy dng cho mnh nhng tiu chun v vn ha v buc mi ngi khi vo lm vic cho doanh nghip phi tun theo. Tuy nhin, cc tiu chun ny c th thay i khi khng cn ph hp hoc hiu qu thp. Trong trng hp nh vy, vic sng to ra nhng tiu chun mi l cn thit. Trong iu kin ton cu ha nn kinh t th gii v qu trnh cnh tranh quc t ngy cng gay gt th vn ha doanh nghip c ch trng xy dng v pht trin. N tr thnh mt loi ti sn v hnh ng vai tr cc k quan trng trong kho ti sn doanh nghip v l mt trong nhng cng c cnh tranh kh sc bn. Nhng doanh nghip khng c nn vn ha mnh kh c th cnh tranh cao trn th trng. ng thi, doanh nghip c th to ra v tng uy tn ca mnh trn th trng thng qua vic xy dng v pht trin mt nn vn ha doanh nghip mnh. *) Vn ha tp on a quc gia Cc tp on a quc gia c nhiu chi nhnh hot ng nhiu nc trn th gii, thng phi i mt vi mi trng kinh doanh a sc tc, a quc tch v a vn ha. tng cng sc mnh v s lin kt gia cc chi nhnh ca cc cng ty a quc gia cc nc khc nhau, cc tp on phi c mt nn vn ha mnh. Hu nh tp on a quc gia no cng c bn sc vn ha ring ca mnh v y c coi l mt trong nhng iu kin sng cn, mt loi v kh cnh tranh li hi. Cc cng ty a quc gia c mc ch kinh doanh chin lc, nhn hiu hng ha ni ting v danh ting cao v cht lng sn phm v dch v trn th trng th gii. Nhng kt qu ny c th coi l sn phm ca qu trnh vn ng ca vn ha tp on. Tuy nhin, t c nhng nh cao ca s thnh cng , cc tp on phi mt nhiu thi gian v tin bc. Chng hn, c nhn hiu Pepsi Cola ni ting vi mu xanh ti tr, Tp on Pepsi phi chn cch tip cn vn ha phng ng - sn xut loi ung mang nhn hiu Pepsi Cola vi biu tng thiu m v thiu dng (biu tng ca nhng ngi theo Pht gio) n vi khch hng l nhng tn ca Pht gio. bo h cho biu tng ny, Tp on phi chi ti 500 triu USD v gi ca nhn hiu Pepsi ln ti 55 t USD. i th cnh tranh ca Pepsi Cola l Tp on Coca Cola. Tp on ny c nn vn ha hng mnh v vi nhng u th v danh ting, uy tn cng nh ngh thut kinh doanh chin thng Pepsi Cola trn thng trng mc d ung Coca Cola ch c xp th 7 trong s 12 loi ung hng u ca nc M v cht lng v ung ny b ngi tiu dng chu u ty chay vo nm 1999. *) Vn ha doanh nghip gia nh Cc doanh nghip gia nh c xem l mt loi nh ch c o trong mt gia nh l ht nhn ca doanh nghip. Vn ha doanh nghip gia nh chu nh hng ca truyn

thng gia nh, s k tc gia cc th h v lng trung thnh vi nhng trit l kinh doanh, kinh nghim, b quyt c gia nh c rt c trong qu trnh kinh doanh. Thng thng, trong gia nh, ngi ch gia nh thng nm c b quyt v mt ngh nghip no v da vo ngh nghip thnh lp doanh nghip gia nh. V th, vn ha doanh nghip gia nh chu nh hng rt ln tc ng ca phong cch lnh o ca ngi ch gia nh. K lut trong doanh nghip gia nh thng c cao v h va l ngi ch s hu va l ngi s dng cc ti sn ca gia nh. Chng hn, doanh nghip sn xut giy dp Bitis (Vit Nam) l mt bin th ca doanh nghip gia nh. Doanh nghip ny c mt nn vn ha mnh v cc thnh vin ca doanh nghip u thm nhun c nhng gi tr v chun mc ca vn ha doanh nghip. Doanh nghip ny ang c trin vng tr thnh mt trong nhng cng ty a quc gia u tin ca Vit Nam. C th ni, Vn ho doanh nghip l nhm to ra quy tc ng x cho doanh nghip m khng phi to ra tc dng ch o. Cch lm ny ca cc doanh nghip khng ch c tc dng thc y cho doanh nghip mnh thc hin c phng thc kinh doanh "ly con ngi lm trung tm", m cn lm cho nng lc pht trin sn phm v nng lc on kt hip ng tp th ca doanh nghip tr nn phn vinh, tng thm s gn b ca nhn vin vi doanh nghip, nng cao hiu qu kinh doanh.

IV. Cu trc ca h thng vn ho doanh nghip Vic tp trung xem xt cu trc ca vn ho doanh nghip s lm sng t qu trnh hnh thnh cc gi tr vn ho trong mi doanh nghip. Theo Edgar H. Schein , vn ho doanh nghip c ba tng gi tr: cc gi tr hu hnh, cc gi tr c chp nhn v cc gi tr (quan nim) nn tng. i t ngoi vo, yu t u tin p vo mt chng ta l nhng cu trc, nhng gi tr hu hnh ca mt doanh nghip. l nhng g mt ngi t bn ngoi t chc c th nhn thy, nghe thy hoc cm nhn c khi tip xc vi doanh nghip. Cc yu t hu hnh ny c th kin trc, ngn t, cng ngh v sn phm, tc phm ngh thut, trang phc, nhng cu chuyn truyn ming, cc hnh thc l nghi, sinh hot Cc gi tr ny rt gn gi vi cc gi tr ca vn ho x hi. im quan trng ca tng vn ho ny l chng ta c th d dng nhn thy nhng li rt kh gii m c ngha ca n. V d nh khi nghe mt bi ht truyn thng, nhn vo thit k tr s hoc biu tng ca doanh nghip th ngi bn ngoi s khng th hiu ht ngha ca chng i vi nhng ngi bn trong t chc. Cc gi tr hu hnh ny ch l biu hin bn ngoi ca h thng vn ho doanh nghip ch khng c tc ng nhiu n hnh vi ca cc thnh vin v hiu qu hot ng ca doanh nghip. Mt thc t l rt nhiu ngi nhm ln khi nh gi hoc thm ch la chn hay coi cc gi tr hu hnh ny l nh hng xy dng vn ho doanh nghip. y l cch tip cn rt phin din v rt nguy him v vn ho doanh nghip. Tng th hai ca vn ho doanh nghip l nhng gi tr c chp nhn, bao gm nhng chin lc, nhng mc tiu v trit l kinh doanh ca doanh nghip c hnh thnh trong qu trnh gii quyt cc vn thch ng vi bn ngoi v phi hp

bn trong t chc. Ban u, cc gi tr ny n gin ch l nhng t tng, nhng cch gii quyt vn mi lin quan n cng vic qun tr hay hot ng ca mt s ngi c nh hng n nhm hay t chc trong vic la chn cch gii quyt vn , ch yu l ca nhng ngi sng lp v lnh o. Tri qua mt qu trnh bin i, chng dn c cc thnh vin trong t chc chp nhn, ph bin v p dng nhiu ln trong cc tnh hung tng t. Tuy nhin, khng phi tt c cc gi tr u c th vt qua giai on ny. Ch c nhng gi tr ph hp vi kinh nghim x hi ca nhm hoc c chp nhn v mt khoa hc v tip tc tn ti v hot ng mt cch tin cy trong qu trnh gii quyt cc vn ca doanh nghip mi tr thnh cc gi tr ca tng vn ho ny. Khi cc gi tr ny c th hin trong cc trit l v h t tng ca t chc, chng s tr thnh nhng ch dn v phng php hnh ng ca cc thnh vin trong t chc. Cc gi tr ny mang tnh n nh tng i. Tng th ba v l tng su nht ca vn ho doanh nghip l nhng gi tr nn tng. Khi cc gi tr c tha nhn v ph bin n mc gn nh khng c s thay i, chng s tr thnh cc gi tr nn tng. Thc t, nu mt quan nim mnh tn ti trong mt nhm hay mt t chc, cc thnh vin trong s thy rng hnh vi ca h s khng cn phi da trn mt c s no khc ngoi quan nim . Cc quan nim ny c tc dng nh hng hnh vi ca cc thnh vin trong qu trnh nhn thc, t duy v cm nhn v cc vn v quan h bn trong v bn ngoi doanh nghip. Nhng gi tr ny khng th b phn bc hay bn lun v do s rt kh thay i. Mt khi cc gi tr ny thay i s dn n s xo trn hoc khng hong trong t chc. Trong qu trnh hc hi, cc thnh vin trong nhm hoc t chc c xu hng tip thu ci mi nu chng ph hp vi cc gi tr cn bn ny, ngay c khi l s xuyn tc, bp mo, s t chi hoc phn i nhng g ang xy ra. Chnh trong qu trnh tm l ny, vn ho c quyn lc cui cng. Vn ho s tn ti nh mt h thng cc quan nim s xc nh cho cc thnh vin nhng g phi ch n, cc s vt c ngha g, h phi phn ng nh th no vi nhng g ang xy ra v h phi hnh ng nh th no trong cc tnh hung khc nhau. V d, trong cc cng ty truyn thng ca Nht Bn, "s cng hin i vi cng ty", xut pht t truyn thng lch s samurai, l mt gi tr vn ho nn tng v cc thnh vin trong u coi l ngha v ng nhin. Do , gia gia nh v cng ty, h t quyn li ca cng ty ln trc, h dnh thi gian c ngy lm vic vn phng hoc nhng chuyn i cng tc di ngy. Mt gi tr khc l vic ra quyt nh theo "phong cch Nht Bn" trong tt c cc quyt nh trong doanh nghip l cc quyt inh tp th. Nh vy, nu quyt inh c a ra m khng c s tham gia ca cc gim c chc nng th quyt nh khng hp l v c th khng c thc hin. Mt khi doanh nghip pht trin nhng quan nim nh th, mt ngi s cm thy thoi mi cao nht vi nhng ngi khc cng chia s nhng quan nim hoc ngc li h s cm thy khng thoi mi v d b tn thng v mt tnh cm trong tnh hung c s hin din ca cc quan nim khc i lp bi v h s khng hiu nhng g ang xy ra hoc thm ch hiu mt cch tiu cc.

Gia cc tng vn ho ny c mi quan h tng tc cht ch vi nhau. Cc nh lnh o doanh nghip mun xc lp cc gi tr vn ho nn tng cho doanh nghip ca mnh th trc ht phi lm cho cc thnh vin chp nhn v ph bin. n lt mnh cc gi tr nn tng s quyt nh vic la chn cc gi tr vn ho cc tng bn ngoi v ch nhng gi tr no ph hp vi cc gi tr vn ho nn tng mi c th c la chn v ph bin. iu ny l gii ti sao vic thit lp cc gi tr vn ho cho cc doanh nghip mi d hn rt nhiu so vi cc doanh nghip tn ti lu. V vic thay i cc gi tr nn tng ca doanh nghip thc s l mt cuc cch mng ch khng n gin ch l mt s i mi. V. Thay i vn ha doanh nghip pht trin tt hn Thay i nh p dng cng ngh mi: Nh lnh o c th nh vo nh hng ca cng ngh mi thay i cc gi tr ca nn vn ha doanh nghip. C th ni cng ngh thng tin hin ang nh hng rt ln n doanh nghip Vit Nam hin nay. Bn cnh vic s dng th in t nh nu phn trn l vic cc doanh nghip ngy cng ch trng xy dng trang web gii thiu v dch v v sn phm ca mnh. V d nh vic t ng ha, my tnh ha trong cc nh my, cng s s khin ngi lao ng thay i tc phong, l li lm vic, s phi hc hi s dng tt cng ngh mi ( thay i lp vn ha th nht v th hai) t s dn n s thay i nim tin v gi tr thuc lp vn ha th ba. Thay i nh thay th cc v tr trong doanh nghip: Nhng gi tr vn ha v quan nim chung co th thay i nu nh doanh nghip i mi cu trc cc nhm hoc nh lnh o. Phng php hu hiu nht l thay i gim c iu hnh. Gim c mi s thay th cc v tr quan trng trong doanh nghip bng nhng ngi ph hp vi phong cch lnh o v ng li mi, xa b dn nn tiu vn ha vn l gc hnh thnh nn vn ha doanh nghip c ( ch yu l thay th ngi ng u nn vn ha ). Thay i do cc dch v scandal v vic ph v cc huyn thoi, biu tng: n giai on ny, doanh nghip c nhng trit l v huyn thoi nht nh v qu trnh hnh thnh v pht trin ca mnh. Tuy nhin, nhiu khi nhng trit l v khu hiu m doanh nghip a ra li khng hon ton trng hp vi quan nim chung tim n trong bn thn nn vn ha ( s khng n khp gia lp vn ha th nht, th hai v th ba). Ly v d, mt doanh nghip sn xut tuyn b v vn an ton sn xut cho ngi lao ng ln hng u, nhng trn thc t tit kim chi ph sn xut h li b qua nhiu khu m bo an ton cn thit. Trong nhng trng hp trn, vic xy ra scandal hay huyn thoi b ph v phn no cng c th dn n s thay i vn ha doanh nghip. S khng c thay i nu nhng quan nim chung ca vn ha ( bn cht ca nhng suy ngh v li lm n trong doanh nghip) khng b phi by ra trc cng chng v b ch trch mnh m. Trong trng hp doanh nghip ni trn, iu kin an ton lao ng khng c m bo khin cng nhn b tai nn lao ng, lc ny nhng li than phin trong ni b bt u xut

hin, bo gii vo cuc v cng chng mi tht s bit n doanh nghip quan tm n ngi lao ng nh th no. Nu nhng v scandal mnh, cc v tr lnh o trong doanh nghip s b thay th v tt yu s c nhng gi tr vn ha mi ra i. Cng c th thay i vn ha doanh nghip bng cch a mt s ngi bn ngoi vo cc v tr lnh o bn di cp cao nht v to iu kin cho h thay i dn l li suy ngh ca cp trn. Thng l cho nhng ngi ny vo v tr ng u cc nhm, phng, h to ra m hnh tiu vn ha mi v nu thnh cng th s nhn rng ton doanh nghip. Cng c th thay i vn ha doanh nghip bng cch a mt s ngi bn ngoi vo cc v tr lnh o bn di cp cao nht v to iu kin cho h thay i dn l li suy ngh ca cp trn. Thng l cho nhng ngi ny vo v tr ng u cc nhm, phng, h to ra m hnh tiu vn ha mi v nu thnh cng th s nhn rng ton doanh nghip. Thc cht y l vn quan h gia con ngi vi con ngi bn trong t chc, n b chi phi bi nhng gi tr nn tng ca t chc v tc ng trc tip n hiu sut, cht lng v kh nng i mi ca doanh nghip, kt qu l nh hng n kh nng cnh tranh ca doanh nghip. gii quyt nhng thch thc ny, cc nh qun tr cn phi c s thu hiu nhng gi tr gc r nm trong mi doanh nghip, chnh l vn ho doanh nghip. VI. Vn ho doanh nghip ti Nht Ti M, cc nh nghin cu tm hiu mi quan h gia hot ng ca doanh nghip, thnh tu ca doanh nghip v ni dung vn ha ca doanh nghip . H nhn thy rng hu ht cc cng ty thnh cng u duy tr, gn gi nn vn ha doanh nghip ca mnh. C s khc bit gia cc nn vn ha trong cc cng ty. Mi nn vn ha khc nhau c th a ra mt h thng vn ha doanh nghip khc nhau. Theo ng A. Urata, vn ha truyn thng ca Nht Bn, do hon cnh sau chin tranh th gii to ra nhng nt c trng. l nhng ngi lao ng Nht Bn thng lm vic sut i cho mt cng ty, cng s. H c xp hng theo b dy cng tc. Trong cc cng ty ca Nht Bn u c t chc cng on. Cc quyt nh s c ra theo quyt nh ca tp th v cc hot ng c trng c tn l Kaizen. Vn ha doanh nghip kiu Nht to cho cng ty mt khng kh lm vic nh trong mt gia nh, cc thnh vin gn b vi nhau cht ch. Lnh o ca cng ty lun quan tm n cc thnh vin. Thm ch ngay c trong nhng chuyn ring t ca h nh ci xin, ma chay, m au, sinh con... cng u c lnh o thm hi chu o. V lm vic sut i cho cng ty nn cng nhn v ngi lao ng s c to iu kin hc hi v o to t ngun vn ca cng ty. Nng cao nng sut, cht lng v o to con ngi c coi l hai c trng c bn ca vn ha doanh nghip Nht Bn. C mt s khc bt c bn trong t duy ca ngi Nht v doanh nghip. Ti M v phng Ty, quyn lc cao nht trong vic quyt nh s phn ca mt doanh nghip l cc c ng. Ngi qun l doanh nghip v vn ca doanh nghip tch hn nhau. C ng yu cu nh qun l phi nng cao li nhun ca doanh nghip trong mt thi gian ngn. Ch s c tc l thc o nng lc ca nh qun l. Tuy nhin, ngi Nht li quan nim rng doanh nghip tn ti nh mt hot ng mang tnh o c. Mi

VII.

ngi trong cng ty phi kt ni vi nhau trong mi quan h chung. Doanh nghip l mt ch th thng nht. Ngi Nht quan tm n li ch doanh nghip v ngi lm trong doanh nghip, thay v ch quan tm n li nhun nh phng Ty. Do , ti mt doanh nghip Nht Bn, ngi lnh o phi lo nng cao i sng cho ngi lao ng v iu ny nh hng ln n chin lc pht trin ca doanh nghip. N cng lin quan mt thit n vic nng cao cht lng v nng sut lao ng. S thng nht gia doanh nghip v ngi lm trong doanh nghip to cho mi thnh vin s trung thnh cao. Tt c u quan tm n s sng cn ca doanh nghip, do dn n s tng trng cao. Thc trng vn ho doanh nghip Vit Nam Nhn nhn mt cch tng qut, chng ta thy vn ho trong cc c quan v doanh nghip nc ta cn c nhng hn ch nht nh: l mt nn vn ho c xy dng trn nn tng dn tr thp v phc tp do nhng yu t khc nh hng ti; mi trng lm vic c nhiu bt cp dn ti c ci nhn ngn hn; cha c quan nim ng n v cnh tranh v hp tc, lm vic cha c tnh chuyn nghip; cn b nh hng bi cc khuynh hng cc oan ca nn kinh t bao cp; cha c s giao thoa gia cc quan im o to cn b qun l do ngun gc o to; cha c c ch dng ngi, c s bt cp trong gio dc o to nn cht lng cha cao. Mt khc vn ho doanh nghip cn b nhng yu t khc nh hng ti nh: Nn sn xut nng nghip ngho nn v nh hng ca tn d quc, phong kin. Vn ho doanh nghip c v tr v vai tr rt quan trng trong s pht trin ca mi doanh nghip, bi bt k mt doanh nghip no nu thiu i yu t vn ho, ngn ng, t liu, thng tin ni chung c gi l tri thc th doanh nghip kh c th ng vng v tn ti c. Trong khuynh hng x hi ngy nay th cc ngun lc ca mt doanh nghip l con ngi m vn ho doanh nghip l ci lin kt v nhn ln nhiu ln cc gi tr ca tng ngun lc ring l. Do vy, c th khng nh vn ho doanh nghip l ti sn v hnh ca mi doanh nghip. Theo ng Trn Hong Bo (1 trong s 300 nh doanh nghip tr) nhn xt: Vn ho ca doanh nghip c th hin phong cch lnh o ca ngi lnh o v tc phong lm vic ca nhn vin. Cng theo ng Bo, i tc khi quan h th ngoi vic quan tm ti li nhun ca cng ty h cn nh gi doanh nghip qua vn ho ca doanh nghip . S thnh cng ca mi doanh nghip, c bit l cc nc chu thng c da trn mi quan h c nhn ca ngi lnh o, cn cc nc Ty u th thnh cng ca doanh nghip li c da trn cc yu t nh kh nng qun l cc ngun lc, nng sut lm vic, tnh nng ng ca nhn vin Ngoi nhng yu t ch quan, xy dng vn ho doanh nghip cn phi ch trng ti nhng yu t khch quan. l vic to lp th trng, li ch ca ngi tiu dng, c th hin qua Cc nguyn tc ch o bo v ngi tiu dng, l qu trnh hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii.