Mot So Bai Van Hay Lop 9

Tuyn tp mt s bi vn hay lp 9
1: Phn tch v nu cm ngh ca em sau khi hc bi Phong cch H Ch Minh ca L Anh Tr. Phong cch H Ch Minh rt trong bi Phong cch H Ch Minh, ci v i gn vi ci gin d ca L Anh Tr in trong cun sch H Ch Minh v vn ho Vit Nam nm 1990. Lun im th nht m ngi vit nu ln l tm su rng vn tri thc vn ha ca H Ch Minh. Do u m c vn tri thc vn ha y ? H Ch Minh c mt cuc sng phong ph, si ni. Ngi tip xc vi vn ho nhiu nc phng ong v phng Ty. Ngi gh li nhiu hi cng, thm cc nc chu Phi, chu , chu m. Ngi sng di ngy Anh, Php. Lc lm bi, lc cuc tuyt, lc lm ngh ra nh.....Ch Lan Vin cng G c ln vit: i bi tu lnh nh theo sng b, Ngi i hi khp bng c chu M, chu Phi Nhng t t do, nhng tri n l Nhng con ng cch mng ang tm i. ( Ngi i tm hnh ca nc ) Ngi ni v vit tho nhiu ngoi ng nh Php, Anh, Hoa, Nga....Cuc i Ngi y trun chuyn . Ngi lm nhiu ngh, v c bit l n u Ngi cng hc hi, tm hiu vn ha, ngh thut n mt mc kh uyn thm. H Ch Minh tip thu mi ci hay ci p ca cc nn vn ha, v nho nn vi ci gc vn ha dn tc thm su vo hn mnh, mu tht mnh, nn G tr thnh mt nhn cch rt Vit Nam, mt li sng rt bnh d, rt Vit Nam, rt phng ng, nhng cng ng thi rt mi, rt hin i:. Cch lp lun cht ch, cch nu lun c xc ng, li din t tinh t ca L Anh Tr G to nn sc thuyt phc ln. Lun im th hai m tc gi a ra l li sng rt bnh d, rt phng ng, rt Vit Nam ca H Ch Minh. L Anh Tr G s dng ba lun c (ni , trang phc, cch n mc) gii thch v chng minh cho lun im ny. Ci cung in ca v Ch tch nc l mt chic nh sn nh bng g bn cnh chic ao. Ch vn vn c vi phng tip khch, hp B chnh tr, lm vic v ng, c rt mc mc, n s. Trang phc ca Ngi ht sc gin d vi b qun o b ba nu, chic o trn th, i dp lp th s nh ca cc chin s trng Sn. Cch n ung ca H Ch Minh rt m bc: c kho, rau luc, d ghm, c mui, cho hoa..., l nhng mn n dn tc khng cht cu k. Nhng lun c m ngi vit nu ra khng c g mi. Nhiu ngi G ni, G vit, nhiu hi k G li m ta G bit. Nhng L Anh Tr G vit mt cch
http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho
gin d, thn mt, trn trng v ca ngi. Phn cn li, tc gi G bnh lun phong cch H Ch Minh. So snh vi cuc sng ca mt v lGnh t, mt v tng thng, mt v vua hin..., ri ng ngc nhin khng nh
H Ch Minh G sng n mc gin d v tit ch nh vy :. L Anh Tr bt gic ngh n, lin tng n Nguyn TrGi v Nguyn Bnh Khim, trch dn hai cu th ca Trng Trnh: Thu n mng trc, ng n gi - Xun tm h sen, h tm ao i ti ca ngi np sng gin d v thanh m ca H Ch Minh, ca cc v danh nho khng phi l t thn thnh ha, t lm cho khc i, m l li sng thanh cao, mnt cch di dng tinh thn, mt quan nim thm m v cuc sng, c kh nng em li hnh phc, thanh cao cho tm hn v th xc. Tm li, L Anh Tr G lp lun mt cch cht ch, nu ln nhng lun c xc thc, chn lc, trnh by khc chit vi tt c tm lng ngng m, ngi ca Nh vn ha ln, nh o c ln, nh cch mng ln, nh chnh tr ln qu yn cht vi nhau trong con ngi H Ch Minh, mt con ngi rt gin d, mt con ngi Vit Nam gn gi vi mi ngi. c bi vit ca L Anh Tr, chng ta hc tp c bao nhiu iu tt p v phong cch H Ch Minh, v lGnh t knh yu ca dn tc. ------------------------------------------- 2. Em hy Phn tch bi th Ving lng Bc ca Vin Phng Ch tch H Ch Minh - v cha gi knh yu ca dn tc Vit Nam cng hin trn i mnh v s nghip gii phng t nc. Ngi ra i nm 1969, li bit bao ni thng nh v xt xa cho T quc. C nhiu nh th vit bi th tng nh v Bc, v Ving lng Bc ca Vin Phng l mt trong nhng bi th xut sc nht. Chng ta hy cng n vi bi th cm nhn c cm xc y. Con min Nam ra thm lng Bc .... Mun lm cy tre trung hiu chn ny Nm 1976, sau ngy t nc ta c hon ton gii phng, lng Bc c khnh thnh. Nh th Vin Phng t min Nam ra thm lng Bc. Cm xc dng tro, nh th lm mt bi th nh mt li bc bch chn tnh ca hng triu ngi con min Nam vi Bc. y l mt bi th c sc, giu ngha, lm cho ngi c xc ng. Hai kh th u l nhng dng cm xc ban u ca nh th khi c ln u n thm lng Bc: mt cht t ho, xen ln vui sng, ln xc ng khi sp c k cn bn Ng` cha thn yu ca dn tc.Bng nhng hnh nh n d giu sc gi, nhn ng bnh d m hm sc, tinh t, on th li trong lng ngi c nhng cm xc v cng su sc. Hai kh cui bi th nh nhng nt nhc du dng, trm bng, ro rt nh tm lng tha thit yu mn ca nh th vi Bc. Bng nhng ngn t n d c sc,t ng bnh d m giu sc gi, cu th khi gi trong lng ngi c nhng rung ng su sc v ng qu. Bi th c phn chia theo b cc thi gian, v kh th u tin ni v cm xc
ca tc gi khi nhn thy lng Bc t xa.
Con min Nam ra thm lng Bc Cu th u tin tht ngn gn nhng n li l mt li tm s chn tnh ca nh th cng nh hng triu ngi con min Nam. Mt ting con tht m p, gn gi, th hin lng knh yu to ln i vi Bc. Bc tht gn gi vi ngi dn, nh l mt v cha gi ca dn tc. Con min Nam - my ting y bao hm mt ni au v mt nim t ho. Min Nam gian kh v anh hng, min Nam i trc v sau, min Nam thnh ng T quc, min Nam va chin thng k th hung bo tr v trong i gia nh Vit Nam y Bc i! Nh th mong nhn thy Bc mt ln sau khi t nc gii phng nhng tht au xt, Bc khng cn. V vy, t ving c nh th thay bng t thm gim nh ni au cng nh by t nim tin rng Bc vn sng mi. thy trong sng hng tre bt ngt i hng tre xanh xanh Vit Nam Bo tp ma sa ng thng hng p vo mt nh th l hnh nh hng tre xanh ngt trc lng Bc. Cy tre - biu tng cho s bt khut, kin cng nhng gin d, thanh cao ca ngi dn Vit Nam li mt du n m nt trong lng tc gi trc khi bc vo lng Bc. Hng tre bt ngt Hng tre xanh xanh Hng tre Vit Nam: hng tre bao i nh mt du hu c bit ca dn tc. Hng tre trm bng mt ri ln bao th h cuc i, hng tre mang bao phm cht ca con ngi T quc ta: do dai, on kt, bt khut, kin cng. Bc c tt c nhng g m nhng con ngi Vit Nam tng c, cng ci du hiu xanh ti s sng y, cng ci kin cng ng thng hng trong bo tp ma sa y. Dn tc ta tht s c sc sng mnh lit, cho d nhng th thch ca thin nhin, ca lch s c khc nghit cch my th vn kin cng chng chi, v vn c gng ng thng ch nht quyt khng chu b b cong. Hng tre ng , bn lng Bc nh ru gic ng ngn thu ca Bc, gn b mi mi vi Bc nh dn tc Vit Nam vn knh trng Bc mi mi. n gn lng Bc, xp hng vo ving th tc gi c thm nhiu cm xc mi. Ngy ngy mt tri i qua trn lng Thy mt mt tri trong lng rt Hai cu th sinh ng vi nhiu hnh nh gi cm c to nn t nhng hnh nh thc v hnh nh n d sng i vi nhau. Mt mt tri thc i qua trn lng, l mt tri ca t nhin, ca mun loi, soi sng cho mun loi, em li sc sng cho th gii. T mt tri tht y, mt mt tri n d khc hin ra trong lng, rt . Bc nm trong lng vi nh sng xung quanh nh mt mt tri. Bc tn ti vnh cu trong lng mi ngi dn Vit Nam nh s tn ti ca mt mt tri tht. Bc soi sng ng cho dn tc ta i, cng hin c cuc i cho s nghip ginh c lp ca T quc. Bc gip nhn dn ta thot khi kip sng n l, tr thnh mt con ngi t do by gi c hnh phc. Cng lao ca Bc i vi dn tc ta cng nh mt tri, to ln khng k xit. Bc l mt mt tri. Ci n d mt tri y khng bit ni v Bc cha ?. Khng, nu ni Bc l mt tri th phi nhn mnh thm cho r ci c tnh ca vng mt tri y: rt . Ci mt tri ang ta sng trn cao kia, ci mt tri ca thin nhin, tng trng ca ngun nng, ngun sng, ngun s sng y, khng phi bao gi cng nguyn
vn th u, khng phi lc no cng m nng th u! Vng mt tri y c th b bng m ln t. Nhng vng mt tri Bc H ca ta th mi mi thm, mi mi l ngun si m, ngun sng soi ng cho con ngi Vit Nam. Hm nay c hai mt tri chiu ri trn ng i: mt mt tri ta sng trc mt, mt mt tri ta sng tm hnNh mt tri kia, Bc thuc v vnh cu. Bc s sng mi trong lng mi con ngi Vit Nam. Ngy ngy dng ngi i trong thng nh Kt trng hoa dng by mi chn ma xun Cng vi mt tri i qua trn lng, ngy ngy dng ngi vn i qua lng trong thng nh. ip ng ngy ngy ni rng nhn dn ta mi lun ghi nh cng lao to ln ca Bc, mi mi l nh vy. Nhp th ca on chm, din t ng tm trng khi ng xp hng trc lng ch n lt vo, ngm ngi tng nh n Bc khut. Tuy vy, nhp th chm chm nh bc chn ngi i trong cuc tng nim m sao cu th vn khng bun ? Phi ri. Chng ta khng lm ci vic tng nim bnh thng vi Bc nh mt ngi khut. Dng ngi ang i y l ang i trong cuc hnh trnh ngi ca vinh quang ca Bc. V trng hoa vinh quang ny khng phi c kt bng nhng bng hoa bnh thng nh mi trng hoa vinh hin khc trn i u. Trng hoa y l mt hnh nh n d ca tc gi, chnh l nhng o hoa tht s ca i, l n con m Bc c cng to nn sut by mi chn ma xun Bc sng trn i. Nhng bng hoa trong vn Bc nay ln ln, n r ngt hng knh dng ln Bc. Vo bn trong lng Bc, thy Bc ang nm , nh th li mt ln na c giu ting nc nghn ngo: Bc nm trong gic ng bnh yn Gia mt vng trng sng du hin Khung cnh bn trong lng tht m du, thanh bnh. Lc ny, trc mt mi ngi ch c hnh nh Bc. Bc nm trong gic ng vnh hng. Bc mt tht ri sao? Khng u. Bc ch nm ng thi, Bc ch ng thi m! Sut by mi chn nm cng hin cho t nc, by gi t nc bnh yn, Bc phi c ngh ngi ch. Bao quanh gic ng ca Bc l mt vng trng sng du hin. l hnh nh n d cho nhng nm thng lm vic ca Bc, lc no cng c vng trng bn cnh bu bn. T gia chn t y, n cnh khuya ni rng Vit Bc, ri nguyn tiuTuy vy, Bc cha bao gi thnh thi ngm trng ng ngha. Khi th trong t khng ru cng khng hoa, khi th vic qun ang bn. Ch c by gi, trong gic ng yn, vng trng y mi tht s l vng trng yn bnh, Bc ngh ngi v ngm. Trng du hin, soi sng hnh nh Bc. Nhn Bc ng y tht bnh yn, nhng c mt s tht d au lng cch my ta vn phi chp nhn: Bc tht s ra i mi mi. Vn bit tri xanh l mi mi M sao nghe nhi trong tim! Tri xanh bao la kia ko di n v tn, khng bao gi chm dt. D l tr vn lun trn an lng mnh rng Bc vn sng y, vn cn di theo T quc mi mi nh mu xanh thanh bnh trn nn tri T quc c lp nhng con tim ta vn nhi au v mt s
tht au lng. Mt t nhi ca nh th ni h ta ni au n, ni au vt ln mi l l, mi lp lun l tr. Bc nh tri xanh, Bc l mi mi, Bc vn sng trong tm tng mi chng ta, Bc mi hin din trn mi phn t, mi thnh qu, mi phn t to nn t nc ny. Nhng m Bc mt tht ri, ta khng cn c Bc trong cuc i thng ny. Mt Bc, ci thiu vng y liu c th no b p c? T quc ta tht s khng cn Bc di theo tng bc chn, khng cn c Bc nng mi khi vp ng. Bc ra i, ni au y liu c t ng no din t ht? C n con Vit Nam lun tic thng Bc, lun nh v Bc nh mt ci g tht v i, khng th xo nho. D Bc ra i tht s ri nhng nhng iu Bc lm vn s ng li trong tm hn, hnh nh Bc vn tn ti trng k trong tri tim mi ngi dn Vit Nam. Cui cng du thng tic Bc n my, cng n lc phi ri lng Bc ra v. Kh th cui nh mt li t bit y xc ng: Mai v min Nam thng tro nc mt Ngy mai phi ri xa Bc ri. Mt ting thng ca min Nam li vang ln, gi v min t xa xi ca T quc, mt ni tng c v tr su sc trong tri tim ngi. Mt ting thng y l yu, l bit n, l knh trng cuc i cao thng, v i ca Ngi. l ting thng ca ni au xt khi mt Bc. Thng Bc lm, nc mt tro ra, tht ng l tnh thng ca ngi Vit Nam, v b bn v rt tht. Mun lm con chim ht quanh lng Bc Mun lm a hoa ta hng u y Mun lm cy tre trung hiu chn ny Cng vi ni nim yu thng v hn, tc gi ni ln mun vn li t nguyn. ip ng mun lm khng nh mnh m nhng c nguyn y. c chi ta c th bin hnh thnh nhng g thn yu quanh ni Bc ng mi mi c chim ngng Bc, cuc i v tm hn ca Bc, by t lng ta vi Bc. Mt con chim nh gp ting ht lm vui nhng bnh minh ca Bc, mt a hoa gp mi hng lm thm khng gian quanh Bc hay mt cy tre trong hng tre xanh xanh VN ta bng mt du dng qu hng ca Bc, tt c u lm Bc vui v ng an gic hn. y cng chnh l nguyn c chn thnh, su sc ca hng triu con tim ngi Vit sau mt ln ra thm lng Bc. Bc i! Bc hy ng li bnh yn nh, chng chu v min Nam tip tc xy dng T quc t nn mng Bc to ra y! Cu th trm xung kt thc, ngng lng han ton. V ngh thut, bi th Ving lng Bc c nhiu im ngh thut rt c sc, gip biu hin thnh cng thm v nhng gi tr ni dung. Bi th vit theo th tm ch, trong c c xen mt vi cu by v chn ch. Nhiu hnh nh trong bi th ly t ngoi i thc c n d, tr thnh mt cch th hin cm xc thnh knh ca tc gi. Nhp th ca bi linh hot, lc nhanh l biu hin cho c nguyn n p cng n Bc, lc chm l lc th hin lng thnh knh vi Bc. Ging iu ca bi trang trng, tha thit, ngn ng th bnh d m c c. Bng nhng t ng, li l chn thnh, giu cm xc, nh th Vin Phng by t c nim xc ng cng lng bit n su sc n Bc trong mt dp ra min Bc ving lng Bc. Bi th nh mt ting ni chung ca ton th nhn dn Vit Nam, biu
l nim au xt khi thy Bc knh yu ra i. Qua bi th, ti cm thy rng t nc ta c ho bnh nh ngy hm nay mt phn ln l nh cng lao ca Bc, nh vy chng ta cn phi bit xy dng v bo v T quc ta, nhng cng n to ln ca Bc khng b b ph. ----------------------------------------------- 3. Em hy phn tch hnh nh u sng trng treo trong bi th ng ch ca Chnh Hu. Khng bit t bao gi nh trng i vo vn hc nh mt huyn thoi p. truyn thuyt Ch cui cung trng hay Hng Nga trm thuc trng sinh l nhng mng i sng tinh thn bnh d m mu sc dn tc ca nhn dn ta. Hn th na, trng i vo cuc chin u, trng bo v xm lng, trng c nh th Chnh Hu kt tinh thnh hnh nh u sng trng treo rt p trong bi th ng ch ca mnh. Sau hn mi nm lm th, Chnh Hu cho ra mt tp u sng trng treo. Th mi bit tc gi c nh th no v hnh nh tht p, th mng, rt thc nhng khng thiu nt lng mn . u sng trng treo- l mt hnh nh t thc mt bc tranh t thc v sinh ng. Gia ni rng heo ht rng hoang sng mui gia m thanh vng tnh mch bng xut hin mt nh trng treo l lng gia bu tri. V hnh nh ny cng tht l lm sao, sng v trng vn tng phn vi nhau, xa cch nhau vi vi bng ho quyn vo nhau thnh mt hnh tng gn lin. Nh th khng phi t m ch gi, ch a hnh nh nhng ta lin tng nhiu iu. m thanh vng ngi lnh bn nhau ch gic ti, trng chch bng soi sng rng hoang bao la rng ln, soi sng tnh cm h, soi sng tm hn h. Gi y, ngi chin s nh khng cn vng bn v cnh chin u sp din ra, anh th hn theo trng, anh say sa ngm nh trng to ngi trn nh ni, tm hn ngi nng dn nc mn ng chua hay t cy trn si cn ci ngy no bng chc tr thnh ngi ngh s ang ngm nhn v p nh trng vn c t ngn i. Phi l mt ngi c tm hn giu lng mn v mt phong thi ung dung bnh tnh lc quan th anh mi c th nhn mt hnh nh nn th nh th. Cht na y khng bit ai sng cht, cht na y cng c th l giy pht cui cng ta cn trn i ny nhng ta vn mc k, vn say sa vi nh trng. nh trng nh xua tan ci lnh gi ca m sng mui, trng to sng lm ngi ngi lng ngi, trng nh cng tham gia, cng chng kin cho tnh ng ch ng i thing ling ca nhng ng linh. Trng truyn thm sc mnh cho h, tm gi tm hn h thanh cao hn, trong sch hn, trng cng l bn, l ng ch ca anh b i C H. u sng trng treo- hnh nh tht p v giu sc khi qut. Sng v trng kt hp nhau; sng tng trng cho chin u- trng l hnh nh ca thanh bnh hnh phc. Sng l con ngi, trng l t nc qu hng ca bn nghn nm vn hin. Sng l hnh nh ngi chin s gan d kin cng- Trng l hnh nh ngi thi s. S kt hp hi ho to
nn nt lng mn bay bng va gi t c th ni ln l tng, mc ch chin u m ngi lnh y ang tham gia. H chin u cho s thanh bnh, chin u cho nh trng mi nghing ci trn nh ni. Ta hy tng tng xem: gia m khuya rng ni trp trng bng hin ln hnh nh ngi lnh ng vi sng khoc trn vai, nng sng chch ln tri v nh trng l lng ngay nng ngn sng. l biu tng Kht Vng Ho Bnh, n tng trng cho t th l quan bnh tnh, lng mn ca ngi bo v T quc. Ci thn ca cu th u sng trng treo nm t treo, ta th thay bng t mc th tht th qu, lm sao cn nt lng mn ?. V hy thay mt ln na bng t ln cng khng ph hp, v n l hin tng t nhin: trng trn ri khuyt, trng ln trng ln s khng cn ci bt ng mu nhim na. Ch c trng treo. Phi, ch c u sng trng treo mi din t ht c ci hay, ci bng bnh th mng ca mt m trng ng ch gic ti, chng th mng cht no. Ta nn hiu bi th dng nh c sng tc thi im hin ti m nay trong mt khng gian m mt t l rng hoang sng mui lnh lo v lng y php phng gic s ti c ngha l ci cht c th n tng giy tng pht. Th nhng ngi lnh y vn ng cnh nhau tm hn h vt ln n thnh vng trng. Nu miu t hin thc th vng trng y s c hnh khi ca khng gian ba chiu. y, t im nhn xa, c vng trng v sng u tn ti trn mt mt phng v trong hi ho n mang tnh biu tng cao. T Hu cng c mt cu th kiu ny: nh sao u sng bn cng m nan v Phm Tin Dut th V vng trng vt ln trn qung la hay Hong Hu Ch mt na vng trng thi mt na. Ai b qun pha chn tri. Nhng c l c kt nht, hay nht vn l u sng trng treo. Nh ni trn, khng phi ngu nhin m Chnh Hun ly hnh nh u sng trng treo lm ta cho tp th ca mnh. N l biu tng, l kht vng v cng l biu hin tuyt vi cht lng mn trong bi th cch mng. Lng mng nhng khng thot li, khng qun c nhim v v trch nhim ca mnh. Lng mn v con ngi cn c nhng pht sng cho ring mnh. Trc ci p m con ngi tr nn th lnh m th cuc sng v cng t nht. m hng ca cu th i ng vi xu th lch s ca dn tc. Hnh nh trng v sng c nhiu trong th Vit Nam nhng cha c s kt hp k diu no bng hnh nh u sng trng treo ca Chnh Hu. Nu nh Elsa Trioslet n vn s Php c ni Nh vn l ngi cho mu th ti hnh din ni vi vn s rng: Chnh Hu cho mu to nn cu th tuyt vi cng hin cho cuc khng chin ca chng ta. V bn i! Bn hy th cng ti nhng ch chim trng trn bu tri, hy ht vang ln ca khc Ho Bnh v hnh nh u sng trng treo m nh th gi vo bao nhiu kht vng nay thnh hin thc. Phi chng cht lnh thm dn vo cht thi ca, to nn d v tuyt vi cho tnh " ng ch" Ni n th trc ht l ni n cm xc v s chn thnh. Khng c cm xc, th s khng th c sc lay ng hn ngi, khng c s chn thnh cht hn ca th cng chm vo qun lng. Mt cht chn thnh, mt cht lng mn, mt cht m vang m Chnh Hu gieo vo lng ngi nhng cm xc kh qun. Bi th " ng ch"
vi nhp iu trm lng m nh m p, ti vui; vi ngn ng bnh d dng nh tr thnh nhng vn th ca nim tin yu, s hy vng, lng cm thng su sc ca mt nh th cch mng Phi chng, cht lnh thm dn vo cht th, s mc mc ha dn vo ci thi v ca th ca to nn nhng vn th nh nhng v y cm xc? Trong nhng nm thng khng chin chng thc dn Php gian lao, l ng nhin,hnh nh nhng ngi lnh, nhng anh b i s tr thnh linh hn ca cuc khng chin, tr thnh nim tin yu v hy vng ca c dn tc. M u bi th"ng ch", Chnh Hu nhn nhn, i su vo c xut thn ca nhng ngi lnh: "Qu hng anh t mn ng chua Lng ti ngho t cy ln si " Sinh ra mt t nc vn c truyn thng nng nghip, h vn l nhng ngi nng dn mc o lnh theo bc chn anh hng ca nhng ngha s Cn Giuc nm xa. t nc b k th xm lc, T quc v nhn dn ng di mt trng p bc. "Anh" v "ti", hai ngi bn mi quen, u xut than t nhng vng qu ngho kh. Hai cu th va nh i nhau, va nh song hnh, th hin tnh cm ca nhng ngi lnh. T nhng vng qu ngho kh y, hp tm bit ngi thn, tm bit xm lng, tm bit nhng bi ma, b du, nhng thm c xanh mt mu,h ra i chin u tm li, ginh li linh hn cho T quc. Nhng kh khn y dng nh khng th lm cho nhng ngi lnh chn bc: "Anh vi ti i ngi xa l T phng tri chng hn quen nhau Sng bn sng, u st bn u m rt chung chn thnh i tri k" H n vi Cch mng cng v l tng mun dng hin cho i. "Sng l cho u ch nhn ring mnh". Chung mt kht vng, chung mt l tng, chung mt nim tin v khi chin u, h li k vai st cnh chung mt chin ho....Dng nh tnh ng i cng xut pht t nhng ci chung nh b y. Li th nh nhanh hn, nhp th dn dp hn,cu th cng tr nn gn gi hn: "Sng bn sng u st bn u m rt chung chn thnh i tri k ng ch !..." Mt lot t ng lit k vi ngh thut ip ng ti tnh, nh th khng ch da bi th ln tn cng ca tnh cm m s ngt nhp t ngt, m iu hi trm v ci m vang l lng cng lm cho tnh ng ch p hn, cao qu hn. Cu th ch c hai ting nhng m iu l lng to nn mt nt nhc trm m, thn thng trong lng ngi c. Trong mun vn nt nhc ca tnh cm con ngi phi chng tnh ng ch l ci cung bc cao p nht, l tng nht. Nhp th ca bi th nh nh nhng hn, hi th ca bi th cng nh mnh mai hn.. Dng nh Chnh Hu thi vo linh hn ca bi th tnh ng ch keo sn, gn b v mt m vang bt dit lm cho bi th mi tr thnh mt phn p nht trong th Chnh Hu. Hi c ca nhng ngi lnh, nhng k nim ring t qu l bt tn:
1 0
"Rung nng anh gi bn thn cy Gian nh khng mc k gi lung lay" Ci cht nng dn thun phc ca nhng anh lnh mi ng qu lm sao ! i vi nhng ngi nng dn, rung nng, nh cuarwlaf nhng th qu gi nht. H sng nh vo ng rung,h ln ln theo cu ht u ca b ca m.H ln ln trong nhng "gian nh khng mc k gi lung lay". Tuy th, h vn yu, yu lm ch nhng mnh t thn quen, nhng mi nh thn thuc....Nhng...h vt qua chn tri ca ci ti b nh n vi chn tri ca tt c. i theop con ng y l i theo kht vng, i theo ting gi yu thng ca tri tim yu nc. B li sau lng tt c nhng bng hnh ca qu hng vn tr thnh ni nh khn ngui ca mi ngi lnh. Du rng" mc k" nhng trong lng hp v tr ca qu hng vn bao trm nh mun m p tt c mi k nim. Khng lit k, cng chng phi li o ng thng thy trong th vn,nhng hai cu th cng sc lay ng hn th, hn ngi: "Ging nc gc a nh ngi ra lnh" S nh mong ch i ca qu hng vi nhng chng trai ra i to cho hn qu c sc sng mnh lit hn. Nh th nhn ha"gieengs nc gc a" cng c ni nh khn ngui vi nhng ngi lnh. Nhng khng k nhng vt v tri, tc gi cn s dng ngh thut hon d ni ln ni nh ca nhng ngi nh, ni ngng trng ca ngi m i vi con, nhng ngi v i vi chng v nhng i trai gi yu nhau.... B li ni nh, nim thng, ri xa qu hng nhng ngi lnh chin u trong gian kh: "Anh vi ti bit tng cn n lnh St run ngi vng trn m m hi o anh rch vai Qun anh c vi mnh v Ming ci but gi Chn khng giy" Cu th chm chm vang ln nhng li t qung, phi chng s kh khn, vt v, thiu thn ca nhng ngi lnh lm cho nhp th Chnh Hu su lng hn. t nc ta cn ngho, nhng ngi linha cn thiu thn qun trang, qun dng,phi i mt vi st rt rng,ci lnh gi ca mn m.....Ch i mnh qun v,ci o rch vai, ngi lnh vn vng lng theo khng chin, mc d n ci y l n ci gi but, lng cm. Tnh ng i qu tht cng trong gian kh li cng ta sng,n gn gi m chn thc, khng gi di, cao xa....Tnh cm y lan ta trong lng ca tt c nhng ngi lnh. Tnh ng ch: "L hp nc ung chung, nm cm b na L chia nhu mt tra nng, mt chiu ma Chia khp anh em mt mu tin nh Chia nhau ng trong chin ho cht hp Chia nhau cuc i, chia nhau ci cht" ( Nh- Hng Nguyn) Mt n ci lc quan, mt nim tin tt thng, mt tnh cm chn thnh
1 1
c Chnh Hu c li ch vi n ci - biu tng ca ngi lnh khi chin u, trong ha bnh cng nh khi xy dng T quc, mt n ci ngo ngh, yu thng, mt n ci lc quan chin thng. "m nay rng hoang sng mui ng cnh bn nhau ch gic ti" Nhp th u u 2/2/2 - 2/2/3 c ng tt c nt p ca nhng ngi lnh. cng chnh l v p ngi sng trog gian kh ca ngi lnh. Vt ln trn tt c, tnh ng i, ng ch nh c si m bng nhng tri tim ngi lnh y nhit huyt. Vn ng canh gi cho bu tri Vit Nam d m khuya, sng xung, mn m cng chm vo qun lng. Hnh nh ngi lnh bng tr nn p hn, th mng hn. ng cnh bn nhau sn sng chin u. Xem vo ci chn thc ca c bi th,cu th cui cng vn tr nn rt nn th: " u sng trng treo" nh trng gn nh gn lin vi ngi lnh: " Hi chin tranh rng Vng trng thnh tri k" ( nh trng- nguyn Duy) Mt hnh nh nn th, lng mn nhng cng m cht chn thc, tr tnh. Mt s quyn ha gia khng gian, thi gian,nh trng v ngi lnh. Ci thc an xen vo ci mng, ci dng kh chin u an xen vo tnh yu lm cho biu tng ngi lnh khng nhng chn thc m cn rc r n l k. Cht lnh ha vo cht th, cht tr tnh ha vo cht cch mng, cht thp ha vo cht thi ca. rung ng v xao xuyn ca c bi th c l ch nh vo hnh nh nh trng ny. Tnh ng ch cng th, lan ta trong khng gian, xoa du ni nh, lm vi i ci gi lnh ca mn m. ngi chin s nh ct cao ting ht ngi ca tnh ng ch. Thing ling bit nhng no, hnh nh nhng ngi lnh, nhng anh b i c H st cnh vai nhau " k vai st cnh" cng chin ho u tranh ginh c lp. Qu tht, mt bi th l mt xc cm thing ling, l mt tnh yu rng ln, trong ci ln lao nht ca i ngi. Gp nhau trn cng mt con ng Cch mng, tnh ng ch nh c tht cht hn bng mt si dy yu thng v hnh. Bi th " ng ch" vi ngn ng chn thc, hnh nh lng mn, n ci ngo ngh ca cc chin s lay ng bit bao tri tim con ngi. Tnh ng ch y c l s sng mi vi qu hng, vi T quc, vi th h hm nay, ngy mai hay mi mi v sau. ---------------------------------------------------------------- 4. Em hy phn tch bi th ng ch ca Chnh Hu. ng ch l mt bi th tiu biu ca nh th Chnh Hu v ca th ca Vit Nam hin i. H ni ti th Chnh Hu l ngi ta khng th khng ngh n ng ch. Bi th c sng tc vo nm 1948, sau chin dch Vit Bc nm 1947, nh
10 10
du s xut hin cu mt nh th mi trong thi khng chin chng thc dn Php. Bi th lc u dn bo tng n v, sau in vo bo S tht, ri c chp vo s tay cc cn b, chin s, c ph nhc, tr thnh ti sn chung ca mi ngi. ng ch l bi th ca ngi mt tnh cm mi, quan h mi gia ngi v ngi trong cch mng v khng chin. "ng ch" trong ngn ng sinh hot chnh tr v i thng thnh ting xng h quen thuc, khi l tng cch mng on kt, gn b mi ngi bt r su vo i sng. Nhng my ai cm nhn c ni dung tnh cm phong ph mi m cha ng trong hai ting y? lm hin ln ni dung mi l trong nhng t ng quen thuc, nh th phi dng php "l ha". Khng phi ngu nhin m bi th bt u t nhng ci khc bit v xa l. y l li ca nhng ngi ng ch t thy ci mi l ca mnh: Qu hng anh nc mn ng chua Lng ti ngho t cy ln si Anh vi ti hai ngi xa la T phng tri chng hn quen nhau. Mi ngi mt qu, t ai canh tc khc nhau, tp qun, phong tc hn l cng khc. Min bin nc mn, t phn. Vng i trung du t t hn si . Nhng con ngi t nhn l xa l, cch nhau c mt phng tri v chng hn h quen nhau. y th m c mt sc mnh v song, v hnh bin h thnh i tri k: Sng bn sng u gc bn u m rt chung chn thnh i tri k. l cuc sng v chin u chung lm thay i tt c. Hai dng th ch c mt ch "chung": "m rt chung chn", nhng ci chung bao trm tt c. "Sng bn sng" l chung chin u, "u st bn u" th chung rt nhiu: khng ch l gn nhau v khng gian m cn chung nhau ngh, l tng. "m rt chung chn" l mt hnh nh tht cm ng v y p k nim. Nhng ngi tng khng chin Vit Bc hn khng ai qun ci rt Vit Bc v ca vng rng ni ni chung. Hi y nh th T Hu tng vit: "Rt Thi Nguyn rt v Yn Th, Gi qua rng o Kh gi sang". Cng khng ai qun c cuc sng chung gn b mi ngi: "Bt cm s na, chn sui p cng". p chn chung tr thnh biu tng ca tnh thn hu, m cng, rut tht. Nhng ci chung y bin nhng con ngi xa l "thnh i tri k" Hai ch "ng ch" ng ring thnh mt dng th l iu rt c ngha. Nh th hon ton c th vit th ny: "m rt chung chn thnh i ng ch". "ng ch" v "tri k" u cng mt vn bng, vn trc, hai ch hon ton c th thay th nhau m khng lm sai vn lut, m bi th c th rt ngn c mt dng. Nhng nu vit nh th th hng. m rt chung chn c ngha hai ch "ng ch" rng ln v cng. "Tri k" l bit mnh v suy rng ra l bit v nhau. "ng ch" th khng phi ch bit nhau, m cn phi bit c ci chung rng ln gn b con ngi trn mi mt. Hai ch "ng ch" ng thnh mt dng th y sc nng suy ngh. N nng cao th on trc v m ra th cc on sau. "ng ch" l ci c th cm nhn m khng d ni ht. Phn hai bi th ni n tnh cm chung ca nhng ngi ng ch. Nhng cu th chia
11 11
thnh "anh, ti", nhng gia h u l chung c. on hai ca bi th c m u bng nhng dng tm s nh nh. By gi h chia s vi nhau nhng tnh cm qu hng v gia nh. i vi cc chng trai o nu ra trn ln u nh nh l ni nim thng trc: Rung nng anh gi bn thn cy Gian nh khng mc k gi lung lay. i vi ngi nng dn, lm rung l quan trng nht, nhng vic y nh nh bn thn lm h. Gian nh t m cng nh chu hy sinh: "mc k gi lung lay". Cu th ngang tng, m cht lng mn nh mun nng con ngi vt ln ci bt c d ca hon cnh. Th hi ai c th "mc k" cho gi lm xiu nh mnh? l mt thong tu nhn lm se lng ngi. Hai dng th y p ni nh, mc d ti dng th ba th ch "nh" mi xut hin" Ging nc gc a nh ngi ra lnh Ngi lnh trong th Chnh Hu rt nh nh, nh qu nhng h thng nht vn l ngi nh nh h, di theo tn tc ca h, nhng ngi ni nguy him. Hnh nh "ging nc" l ni dn lng gp g sng sng, chiu chiu. "Gc a" l ni dn lng ngh ngi nhng khi tra nng. Nhng lc y h s hi thm nhng ngi trai ra trn. Nhng "ging nc, gc a" cng l ni h hn, tnh t la i: "Trm nm du li hn h, Cy a bn ca con khc a". Bit bao l nh nhung. Nhng ngi lnh khng ni l mnh nh, ch ni ai khc nh. cng l cnh mnh t vt ln mnh, nhng dng th nn tnh ring v s nghip chung, bng nhng li nh, khng mt cht n o. By dng cui ca on th dnh ni ring v ni gian kh. Ci gian kh ca b i trong bui u khng chin c ni n rt nhiu. Thi Hu trong bi Ln Cm Sn c nhng cu tht cm ng v nhng ngi lnh. Cuc i gi bi pha xng mu t rt bao ln x tht da Khun mt ln mu tt bnh u cn ti na nhng ngy hoa! Lng ti xao xuyn tnh thng xt Mun vit bi th thm l nho Tng nhng anh ti tng r mu em thn x xc gi sn h Anh vi ti bit tng cn n lnh St run ngi vng trn t m hi. Trong khng chin, chin khu, bnh st rt cn l ph bin nht. Hai cu th nu cc triu chng ca bnh st rt cn. Nhng ai nhim bnh, thot u cm thy n lnh, sau lin cm thy lnh ti lc ngi run cm cp, p bao nhiu chn cng khng ht rt, trong khi th thn nhit li ln cao ti 40, 41 ngi v c m hi, v v nng v v yu. Phi tri qua bnh ny th mi hiu ht ci tht ca cu th. Sau cn st l da xanh, da vng, vim gan, vim l lch Ngoi kh v bnh tt l kh v trang b. Nhng ngy u khng chin, cha c o qun ng phc pht cho b i. Ngi lnh mang theo o qun nh i chin u, khi
12 12
rch th v vu, c ngi cn khng c kim ch v, ly dy m buc tm ch rch li, ngi ta gi a l "V tm", y "anh rch, anh v" thng cm nhau. o anh rch vai Qun ti c vi mnh v Ming ci but gi Chn khng giy Thng nhau tay nm ly bn tay. "Ming ci but gi" hn l ci trong but gi, v o qun khng chng c rt, m cng l n ci vt ln trn but gi, mc d tri lnh hn n ci cng kh m ti. Cng c th l n ci coi thng gian kh. Nh th khng vit "n ci but gi" m vit "Ming ci but gi" hn l v t "n ci" qu tru tng, v li, n ci y khng but gi, m nh th th mun ni mt cch c th n ci ming vi i mi nht nht y. "Chn khng giy" cng l mt thc t ph bin, v ci ni ln l tnh thng yu ng i: "Thng nhau tay nm ly bn tay", mt hnh nh ht sc m p. Ch c nm dng th, tc gi v ln chn dung "anh b i C H" bui u khng chin, ngho kh, thiu thn nhng tnh ng ch si m lng h. Nu on mt ni v s hnh thnh ng ch, on hai ni v tnh cm hin i, th on ba ni v hnh ng chin u ca h: m nay rng hoang sng mui ng cnh bn nhau ch gic ti u sng trng treo. T nhn thc chung, tnh cm chung, bi th kt vo hnh ng. Thi gian, khng gian tr nn c th, cng vic cng c th, nhng khng v th m s vic thay th cht th. Cu kt bi th l mt hnh nh ni ting c ng, giu v: u sng trng treo. Mt hnh nh bt ng. "Sng" v "trng" l hai vt cch xa nhau trong khng gian, li chng c g chung lin tng. Hnh nh ny ch c th l pht hin ca ngi lnh, sng lm lm trong tay ch gic, v bt ng thy mt trng treo lng l trn u sng. Ngi khng cm sng khng th cm thy c. Rng hoang sng mui l rt but, nhng ngi lnh rch ri ng cnh bn nhau v trng nh cng ng chung vi ngi. Trng l biu trng ca trong sng v mng m. "u sng" chin u ca ngi ng ch c thm mt trng m ra bit bao lin tng phong ph. ng thi cu th bn ting nh cng nn li, dn vo bn trong, to thnh ci kt khng li. on mt v hai ton nhng li tm s. on cui li l bc tranh c in, hm sc. ng ch l bi th rt tiu biu cho phong cch c ng, kim li ca nh th Chnh Hu. -------------------------------------------- 4. C kin cho rng mt trong nhng thnh tu quan trng ca Th Mi (1932 1945) l ci bin cu th iu ngm c in thnh cu th iu ni hin i. Bng hiu bit ca mnh em hy lm sng t kin trn.
13 13
C kin cho rng mt trong nhng thnh tu quan trng ca Th Mi (1932 1945) l ci bin cu th iu ngm c in thnh cu th iu ni hin i. Nhn nh ny ng. Nhng, cn phi thm hai ch: bc u. Th Mi ch bc u lm cuc vt mnh khi iu ngm, m cha thot c bao nhiu. y c nhng c vut ra ngoi, nhng v cn bn, Th Mi vn nm di di trong vng m ve vut ca iu ngm. Cch mng thng Tm bng n, cu th hin i dn thn vo mt thc ti mi, nhng bc xc cch tn trong lng n cn co hn ln. Nhng ch bt u t khng chin chng Php tr i, th hin i mi dt khot c tuyt vi s vn vt ca iu ca ngm dai dng hng ngn nm y. Cu th hin i by gi mi trt b hn lt y phc tha tht ca iu ngm mt cch cng quyt v t ch tr thnh iu ni thc th. Ch Lan Vin, mt thi s thnh tu vi c hai thi i th, c l l ngi pht ngn t gic nht v iu ny, khi i lp: Xa ti ht v by gi ti tp ni / Ch ni thi mi ni ht c i (Trch S tay th). Nh vy, Th Mi vn cn l ht (ngm) ch sang th thi sau mi thc l ni. Ghi cng cho nhng bc bt ph to bo m thnh t phi k n Trn Mai Ninh, Nguyn nh Thi, Hng Nguyn, Hu Loan, Trn Dn, L t, Hong Trung Thng v.v v khng th khng k n Chnh Hu vi ng ch. T Ngy v n ng ch, c ngi xem l cuc t nh chnh ca tc gi trong nhn thc v hin thc. Cng c th hnh dung mt cch khc: l cuc thau chua ra phn trong thi cm v thot xc trong ngn ng thi ca. Ci p chinh phu tho lui trc ci p v quc. Thi nh m miu m mn phai x so ca o ho hoa v hi vn dm nhng ch cho thi nh mc m thc ca o rch vai, qun vi mnh v, chn khng giy. Cu th iu ngm (ht) ng chut lt l nhng li cho cu th iu ni th rp m ti ri, vn hng v i m sc tch d ba. Hn v ng ch c phm cht ca mt i biu, m gii nghin cu thm bnh vy quanh thi phm kh ng. c nhiu khai thc th v t khng t bnh din ca n. L ngi n sau, bn tm ca ti v ng ch ln ny ch nhm vo cu trc v ngn ng. Cu trc ca mt thi phm ph thuc rt nhiu vo tng ch o ca n. M tng ch o bao gi cng trin khai thnh mch suy cm trong ton bi. Mt cu hi t ra: mch suy cm trong bi ng ch bt u t u? Hi th c nh ln thn. Th t u ch cn t u na? Khng hn. Hnh nh khng phi t u. M t cui. Chnh thc l t ci m nay Khng nh th c g phi l chng? Khng. Bao gi th tr tnh cng hin ti ho qu kh. iu ny thnh quy lut. Tm t d thuc v qu kh th vn c phi c trnh by nh l hin ti, nh ng din ra. M hin ti trong thi phm ch c mt m nay. y l lc hai ngi lnh ang ng cnh bn nhau ch gic ti.
14 14
Ch lt na, chin s s n ra. Gia h, bit ai cn ai mt. Tnh hung y thng xui khin con ngi nh li nhng k nim tnh ngha, nhng g khin h gn b vi nhau. Th l hi c a h ngc tr v vi qu kh xa, khi quan h bt u... ri qu kh gn, khi h nn tnh nn ngha... V c th, theo ng dy ca k nim, hi c li a h v hin ti, v li m nay, cho h tin cy, cho h thanh thn trc giy pht i mt vi k th. Mch tm t ny sinh nh th. Thi phm cng thnh hnh nh th. Ni cch
15 15
khc, bng cuc tm tnh ca i bn lnh bn chin ho, bi th tm c mt hnh hi ph hp t nh dng cho mnh.: m nay rng hoang sng mui Mch tm t y chuyn ti tng ch o no? tng v tnh ng ch. Dng nh, Chnh Hu mun th hin nhng suy cm ca mnh v mi tnh cao p ny. l nhng khm ph su sc v tnh ng ch gia nhng ngi v quc - mt quan h va mi c cuc khng chin khai sinh. C phi c gi nhau bng hai ting ng ch l hin nhin c tnh ng ch khng? Hnh nh khng. Phi tri bao thng ngy, phi bit bao k nim, quan h mi thm dn ln tng bc, ri n mt ngy kia, tt c mi kt tinh thnh tnh ng ch. Chnh Hu kho lo ci t mch lun l (c kt v quan h) vo mch tm tnh (bc bch v tnh cm). S an quyn nhun nhuyn v tinh vi ca hai mch ny lm nn cu trc ca bi th. Nhn k, hai mch y va ho vo nhau va dt du nhau i sut mch th bi cng nng theo mt ch ng. Ni vui, thi phm tc mt ch ng n... xng. Thot tin, l ng cnh; quan h cn l xa l: Qu hng anh nc mn ng chua Lng ti ngho t cy ln si Nhng cu th y ni cng ta rng h u xut thn nng dn, u l con ca nhng min qu ngho kh, v quan trng hn, h u nhng gc bin chn tri. Nu khng c cuc chin tranh ny, h s vnh vin l nhng ngi xa l, mi ngi s sng ring mt s phn, ngi ny khng bit c ngi kia trn i. Cuc khng chin l cuc hi ng ln. N bin nhng ngi xa l thnh thn quen. Vo lnh, h thnh ngi ng ng: Anh vi ti i ngi xa l T phng tri chng hn quen nhau Nhng ng ng l ng ch cha? Cha. Thn quen thi cha thnh ng ch. Ri cng vi thi gian, i sng qun ng c lm h xch li gn hn : Sng bn sng u st bn u m rt chung chn thnh i tri k ng ch Nhim v lm h gn k - hai ch bn v st xo b hn i ci khong cch vi vi ca nhng phng tri. Nhng ng nhim cng cha l ng ch. Qun s ch xo c khong cch khng gian, tm s mi xo c khong cch tnh cm. T l loi gc b chn tri, h t v r r di mt tm chn. T ng ng thnh ng cm. T thn quen gi h thnh tri k. By gi, tnh ng ch mi thc s kt tinh. T bn bt ln nh mt ting reo, mt v l bt ng, mt chim nghim chn chn. Cu th t ngt ngn li nh mt kt ta. Tnh ng ch khc no mt tinh th lp lnh, sau bao k nim v thi gian. qua st n chung l c mt hnh trnh, quan h ng i c m ln, c thm
16 16
dn m thnh tnh ng ch. Hai ting ng ch Vy l, theo chn ch ng, hai mch lun l v cm xc chp vo nhau, mt chiu qui np : ng cnh -> ng ng -> ng cm -> ng ch Xa l -> quen nhau -> tri k
17 17
phn sau, chng ta cn thy nhng ch ng - cng khc vun p cho tnh ng ch ca h. Cng mt ni bn lng nh nhau v hu phng: Rung nng anh gi bn thn cy / Gian nh khng mc k gi lung lay / Ging nc gc a nh ngi ra lnh. Cng s chia nhng ni c hn: Ti vi anh bit tng cn n lnh / St run ngi vng trn t m hi. V ng cam cng kh: o anh rch vai / Qun ti c vi mnh v / Ming ci but gi / Chn khng giy. Cui cng, nh quy np ca mi quy np, thi s ch ra ci li ca tnh ng ch chnh l tnh thng: Thng nhau tay nm ly bn tay Tnh thng l v mui ca tnh ngi, l cht keo ca mi gn b, l ci r ca c hy sinh. Thng nhau, con ngi c th thu chung vi nhau. Thng nhau, con ngi c th che ch nhau, hy sinh cho nhau. l kt tinh su nng nht ca quan h ngi vi ngi. Khng phi ngu nhin, khi nhn thy tnh ng ch ca mnh c ct li l tnh thng, h khng trm mnh trong hi c na, m lp tc v ngay hin ti. Bi th l , tnh ng ch gia mnh v ngi bn cng chin ho, y thc s l im ta tin cy ri, n hon ton c th gip h i mt vi s h khc ca thin nhin v s him nguy ca chin s: m nay rng hoang sng mui ng cnh bn nhau ch gic ti u sng trng treo. Tin cy cho h thanh thn. Thanh thn khin h n nhn c v p ca vng trng l lng treo trn u mi sng. Khonh khc y, ngi chin s bng thnh thi s. Nh vy, theo nhng mng ln ca thi phm, c th thy mt tng trn vn: tnh ng ch c ny n trong khng chin, c vun p trong gian lao, v thnh im ta tin cy khi i mt vi nguy him, bi tnh thng chnh l ct li ca mi tnh y. T th l mt khm ph, tnh th l mt tm s, mch th l mt hi c. Tt c ho thn vo nhau, nht th ho trong mt kin trc ngn t. Lm nn kin trc y, phi k c thnh cng v cht liu ngn t ca ng ch. C th c nhng cch cm nhn v nh danh khc nhau v c sc ngn ng ca thi phm ny. Chng hn, mt ngn ng gin d. Mt ngn ng bm st i sng. Mt ngn ng kho khon chc nch. Mt ngn ng rt gn vi li thng ca ngi lnh v.v u l nhng v p thc s. Ti mun ni n mt kha cnh khc thuc v cch t chc ngn ng ht sc n nhp vi tng ton bi: tnh cp i. Bi th vit v tnh ng ch, nhn vt trung tm l mt cp ng ch, th cn c tnh no n cho bng tnh cp i? Lp t din t nim cp i chim v th u tin. Cp i t: anh - ti lun c dng sng i, ri cc hnh nh, cc v cu thng song hnh, song i gi nim v s bnh ng gn b: qu hng anh - lng ti, anh vi ti, ti vi anh, o anh - qun ti... Lp t din t s mt thit, gn kt ca tnh bng hu, tnh ng i, tnh tri k: i, bn, st, chung, nm... C nhng trng hp mt i nh th rt dy, nhng vn rt t nhin, nhun nhuyn : Sng / bn sng // u / st bn
18 18
u Ta c th thy hai v ln ca cu i thnh cp i, nh, m ngay trong tng v ln y, cc v nh cng cp k tng i gn b vi nhau!
19 19
T i y tht nh, sc tch: i ngi xa l, i tri k. Chng phi th sao? V s lng, n vn ch hai i tng, hai con ngi, nh t hai. Tuy nhin, hai l trung tnh, hai i tng c ni n khng nht thit phi cht ch, m thng nghing v ngu nhin, ri rc. Cn i va mang nim s lng, va bao hm nim quan h. Hai i tng phi c mi gn b khng kht, hu c, khng th tch ri th mi l i. Trong , tng i tng l ch c l mnh khi i thnh i, x l ra, n khng cn thc l mnh na. V nh: i mt, i tay, i g m, i g bng o, i a, i hoa tai v.v Ta hiu v sao, Chnh Hu khng dng hai khi h l tri k, nh, m ngay khi h hy cn l ngi xa l, cng khng dng hai, c nht thit phi i. Dng nh trong cm nhn y tin yu v con ngi v cuc sng, th trong nhng c th y, d lc ng cn xa l i vi nhau, th tng ngi sn mang tm nguyn c gn kt, ngha l sn mang nhng ci mm sau ny thnh i ri vy. Nhng ng ni hn c vn l cch dng thnh ng v t chc ngn t theo phong cch thnh ng. Tnh cht iu ni ca li th trong thi phm (qua ging ca nhng chng trai lng ra lnh) nh cy rt nhiu vo iu ny. C th l thnh ng bn ting. Thnh ng bn ting l mt t hp cht ch gm hai v. Mi v mt i tng. Chng thng thuc v mt trong hai kiu quan h: tng ng -Mt hoa da phn, Gng cay mui mn, Mt nng hai sngv.v, hoc tng phn - ng chng b chuc, Trng ngc kn xui", B cn thc htv.v Trong mt bi th khng di, Chnh Hu dng kh nhiu thnh ng v cm t theo li thnh ng: Nc mn ng chua, Ging nc gc a, Rng hoang sng mui, u sng trng treo Trong bi th, ta thy h thng s vt thng i thnh cp i kh ph bin: anh - ti, sng bn sng, u bn u, o - qun, tay nm bn tay Th nhng cp hnh nh trong cc cm thnh ng trn y li b sung thm vo i ng ng o nhng cp i y, khin cho tnh cp i ni hn ln nh mt phong cch ngn ng c th ca thi phm. iu th v l, nhn k cn thy, s vt trong cc thnh ng ny khng ch lun gn vi nhau thnh cp thnh i. M quan h ca chng cng nghing v mi tng ng. Cho nn chng gi c rt nhiu v mi tng thn tng i ca nhng ngi ng ch. Ta khng khi ng ngng v s nh khi thi s dng thnh ng Ging nc gc a. Cp hnh nh ny va l biu tng ca tnh qu hng, va l biu tng ca tnh i la. Nhng ngi lnh ra trn, khng ch qu hng trng i m ngi yu cng trng mong. Dng thnh ng y, tm l ca nhng ngi nng dn mc o lnh hin ln tht t nh. H thng ngi ngn, ngng ngp khi phi ni n chuyn tnh yu ca mnh, d ang tr chuyn vi bn thn i na. V th, vi thnh ng ging nc gc a, h trnh c ci pha cht ngi y - tnh yu i la ca h np sau tnh qu hng mt cch an ton! Tuy nhin, c sc hn c, vn l cu kt hon ton vit theo l li thnh ng:
20 20
u sng trng treo Cu th cng gm hai v vi hai hnh nh. Ngoi s cht ch vn c m phong cch thnh ng em li cho cm t ny, t n cng cn l mt kin trc vi mt trt t khng th o ngc, xt c v hnh nh ln m thanh. Trc ht l trt t hnh nh. Mt thnh ng bn ting, i khi hai v c th hon i kh linh hot m khng nh hng lm n ngha ca n. V nh Rng bay phng ma o thnh Phng ma rng bay.
21 21
Xem ra y, ch c th l u sng trng treo, sng trc trng sau, m khng th ngc li. V sao ? L cu kt, n em li cho mch vn ng ca bi th mt bt ng: ton bi hu nh khng c chi tit s vt no thuc v nh sng, khin ngi c c cm gic ang i trong ci m u ca dng hi c v qu kh ca ngi lnh, th n y, nh sng t hin vi vng trng treo. Vng trng cng v tr cht cng ca bi th th ngha cng giu, bt ng cng ln. Vng trng va l kt tinh sng p nht ca tnh ng ch, va to sng ln ton bi, t im cho th gii ca tnh ng ch y. Nu cui cng l hnh nh u sng th sao ? Th gay nh ? Song song vi n l trt t m thanh. Trong thnh ng bn ting, bao gi cng c s p i v m thanh gia hai v. V ny bng th v kia trc. V cng thng hon v c cho nhau. Trng hp cu kt ny, th khc. Xem chng, trt t y l ti u. Nht thit phi l u sng trng treo, trc trc bng sau. Bi v, c nh vy, bi th mi kt thc bng thanh bng. Thanh bng m nh, gi c cm gic nh nhng, m . N m ra mt khng gian m trng thong sng to lan. Quan trng hn, n gi c s thanh thn trong tm hn nhng ngi lnh m nim tin cy vo tnh ng ch su nng v cao c va em n cho h. Th hnh dung nu n kt thc bng thanh trc? Cc cm gic ny s lp tc tiu tan. Quan h hng ngoi gia cu kt vi chnh th nh vy l ng k. Nhng s cn ng ni hn cht na, khi xem xt cu trc ni ti ca n t trt t biu tng. c cu kt, t gc biu tng, c th thy nhng cp tng ng vi cc lp ngha tng trng: u sng - trng treo, chin tranh - ho bnh, hin ti - tng lai, hin thc - lng mn, thc ti - m c... Mt trt t trc sau nh th, liu c th o ngc c khng? V, ng ch c th thnh mt kin trc ngn t hon ho khng, nu thi phm khng c xy ct bng mt vt liu nh vy? Ho ra, gia cu trc v vt liu cng c mi quan h... ng ch! -----------------------------------5. Em hy phn tch bi th Bep la ca Bng Vit. Trong cuc i, ai cng c ring cho mnh nhng k nim ca mt thi u th hn nhin, trong sng. Nhng k nim y l nhng iu thing ling, thn thit nht, n c sc mnh phi thng nng con ngi sut hnh trnh di v rng ca cuc i. Bng Vit cng c ring ng mt k nim, chnh l nhng thng nm sng bn b, cng b nhm ln ci bp la thn thng. Khng ch th, iu in m trong tm tr ca Bng Vit cn l tnh cm su m ca hai b chu. Chng ta c th cm nhn iu qua bi th Bp la ca ng. Trong cuc i, ai cng c ring cho mnh nhng k nim ca mt thi u th hn nhin, trong sng. Nhng k nim y l nhng iu thing ling, thn thit nht, n c sc mnh phi thng nng con ngi sut hnh trnh di v rng ca cuc i. Bng Vit cng c ring ng mt k nim, chnh l nhng thng nm sng bn b, cng b http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho 22 22
nhm ln ci bp la thn thng. Khng ch th, iu in m trong tm tr ca Bng Vit cn l tnh cm su m ca hai b chu. Chng ta c th cm nhn iu qua bi th Bp la ca ng. Bng Vit thuc th h nh th trng thnh trong khng chin chng M. Bi th Bp l c ng sng tc nm 1963 lc 19 tui v ang i du hc Lin X. Bi th gi li nhng k nim y xc ng v ngi b v tnh b chu, ng thi th hin lng knh yu, trn trng v bit n ca ngi chu vi b, vi gia nh, qu hng, t nc. Tnh cm v nhng k nim v b c khi gi t hnh nh bp la. ni t khch qu ngi, bt gp hnh nh bp la, tc gi cht nh v ngi b: Mt bp la chn vn sng sm Mt bp la p iu nng m Chu thng b bit my nng ma. Hnh nh chn vn gi ln nhng mnh k c hin v trong tc gi mt cch chp chn nh khi bp. Bp la c thp ln, n ht nh sng ln mi vt v to sng tm hn a chu th ngy. Bp la c thp ln cng l bp la ca cuc i b tri qua bit my nng ma. T , hnh nh ngi b hin ln. D cch xa na vng tri t nhng dng nh Bng Vit vn cm nhn c s v v, yu thng, chm cht t i tay kin nhn v kho lo ca b. Trong ci khonh khc y, trong lng nh th li tro dng mt tnh yu thng b v hn. Tnh cm b chu thing ling y c nh mt dng sng vi con thuyn nh ch y p nhng k nim m sut cuc i ny chc ngi chu khng bao gi qun c v cung chnh t? , sc m v nh sng ca tnh b chu cng nh ca bp la lan to ton bi th. Kh th tip theo l dng hi tng ca tc gi v nhng k nim ca nhng nm thng sng bn cnh b. Li th gin d nh li k, nh nhng cu vn xui, nh th th, tm tnh, tc gi nh ang k li cho ngi c nghe v cu chuyn c tch tui th mnh. Nu nh trong cu chuyn c tch ca nhng bn cng la khc c b tin, c php mu th trong cu chuyn ca bng Vit c b v bp la. Trong nhng nm i kh, ngi b gn b bn tc gi, chnh b l ngi xua tan bt i ci khng kh gh rn ca nn i 1945 trong tm tr a chu. Chu lc no cng c b ch che, b du c i cng chu thiu ba n no, b i mt tng c khoai, o tng c sn chu n cho khi i: Ln bn tui chu quen mi khi Nm y l nm i mn i mi B i nh xe kh rc nga gy Ch nh khi hun nhm mt chu Ngh li n gi sng mi cn cay! Chnh mi khi xua i ci mi t kh trn khp cc ng ngch. Cng chnh ci mi khi y qun li v bm ly tm hn a tr. D cho thng nm c tri qua, nhng k c y cng s li t nhiu n tng trong lng a chu ri khi ngh li li thy sng mi cn cay. L mi khi lm cay mt ngi ngi chu hay chnh l tm lng ca ngi b lm a chu khng cm c nc mt?
23 23
Tm nm rng chu cng b nhm bp Tu h ku trn nhng cch ng xa Khi tu h ku b cn nh khng b B hay k chuyn nhng ngy Hu Ting tu h sao m tha thit th! Chu cng b nhm la, nhm ln ngn la cas sng v ca tng yu b chy bng ca mt cu b hn nhin, trong trng nh mt trang giy.Chnh hnh nh bp la qu hng, bp la ca tnh b chu gi nn mt lin tng khc, mt hi c khc trong tm tr thi s thu nh. l ting chim tu h ku. Ting tu h ku nh gic gi la mau chn, ngi nng dn mau thot khi ci i, v dng nh cng l mt chic ng h ca a chu nhc b rng: B i, n gi b k chuyn cho chu nghe ri y!. T tu h c ip li ba ln lm cho m iu cu th thm bi hi tha thit, lm cho ngi c cm thy nh ting tu h ang t xa vng v trong tim thc ca tc gi.Ting tu h lc m h, lc vng vng t nng cnh ng xa lng lng lng ngi chu xa x. Tiing chim tu h khc khoi lm cho dng k nim ca a chu tri di h, rng hn trong ci khng gian xa thng ca ni nh thng. Nu nh trong nhng nm i km ca nn i 1945, b l ngi gn b vi tc gi nht, yu thng tc gi nht th trong tm nm rng ca cuc khng chin chng M, tnh cm b chu y li cng su m: M cng cha bn cng tc khng v Chu cng b, b bo chu nghe B dy chu lm, b chm chu hc. Nhm bp la ngh thng b kh nhc Tu h i! Chng n cng b Ku chi hoi trn nhng cch ng xa Trong tm nm y, t nc c chin tranh, hai b chu phi ri lng i tn c, b m phi i cng tc, chu v th phi cng b trong qung thi gian y, nhng dng nh i vi a chu nh th li l mt nim hnh phc v b.? cng b, ngy no chu cng cng b nhm bp. V trong ci khi bp chp chn, m m o o y, ngi b nh mt b tin hin ra trong cu truyn c huyn o ca chu. Nu nh i vi mi chng ta, cha s l cnh chim nng c m ca con vo mt khung tri mi, m s l cnh hoa ti thm nht con ci ln ngc o th oi vi Bng Vit, ngi b va l cha, val m, va l cch chim, l mt cnh hoa ca ring ng. Cho nn, tnh b chu l v cng thing ling v qu gi i vi ng. Trong nhng thng nm sng bn cnh b, b khng ch chm lo cho chu tng ming n, gic ng m cn l ngi thy u tin ca chu. B dy cho chu nhng ch ci, nhng php tnh u tin. Khng ch th, b cn dy chu nhng bi hc qu gi v cch sng, o lm ngi. Nng bi hc s l hnh trang mang theo sut qung i cn li ca chu. Ngi b v tnh cm m b dnh cho chu tht s mt ch da vng chc v c vt cht ln tinh thn cho a chu be bng. Cho nn khi by gi ngh v b, nh th cng thng b hn v chu i ri, b s vi ai, ai s ngi cng b nhm la, ai s cng b chia s nhng cu chuyn nhng ngy Hu,... Thi s bng t hi lng mnh: Tu h i, chng n cng b?. Mt li than th th hin ni nh mong b su sc ca a chu ni x ngi. Ch
20 20
trong mt kh th m hai t b, chu c nhc i nhc li nhiu ln gi ln hnh nh hai b chu sng i, gn b, qun qit khng ri. Chin tranh, mt danh t bnh thnh nhng sc lt t ca n th khc lit v cng, n gy ra au kh cho bao ngi, bao nh. V hai b chu trong bi th cng tr thnh mt nn nhn ca chin tranh: gia nh b chia ct, nh b gic t chy ri... Nm gic t lng chy tn chy ri Hng xm bn bn tr v lm li n b dng li tp lu tranh Vng vng lng b dn chu inh ninh: B chin khu b cn vic b My vit th ch k ny k n C bo nh vn c bnh yn! Cuc sng cng kh khn, cnh ng cng ngt ngo, ngh lcca b cng bn vng, tm lng a b cng mnh mng. Qua , ta thy hin ln mt ngi b cn c, nhn ni v giu c hi sinh. D cho ngi nh, tp lu tranh ca hai b chu b t nhn, ni nng thn ca hai b chu nay khong cn, b d c au kh th no cng khng dm ni ra v s lm a chu b bong ca mnh lo bun. B cng rn, dt chu vt qua mi kh khn, b khng a con ang bn vic nc phi lo lng chuyn nh. iu ta c th thy r qua li dn ca b: My c vit th ch k ny k n / C bo nh vn c bnh yn!. Li dn ca b nm na gin d nhng cht cha bit bao tnh. Gian kh, thiu thn, bao ni nh thng con b u phi nn vo trong lng yn lng ngi ni tin tuyn. Hnh nh ngi b khng ch cn l ngi b ca ring chu m cn l mt biu tng r nt cho nhnh ngi ph na Vit Nam giu c hi sinh, thng con qy chu. Kt thc kh th, Bng Vit nng hnh nh bp la tr thnh hnh nh ngn, mt ngn la: Mt ngn la lng b lun sn, Mt ngn la cha nim tin dai dng. Hnh nh ngn la to sng trong cu th, n c sc truyn cm mnh m. Ngn la ca tnh yn thng, ngn la ca nim tin, ngn la m nng nh tnh b chu, ngn la hng si sng cho con ng a chu. B lun nhc chu rng: ni no c ngn la, ni c b, b s lun cnh chu. Nhng dng th cui bi cng chnh l nhng suy ngm v b v bp la m nh th mun gi ti bn c, qua cng l nh74ngbi hc su sc t cng vic nh, la tng chng n gin: Nhm bp la p iu, nng m Mt ln na, hnh nh bp la p iu, nng m c nhc li cui bi th nh mt ln na khng nh li ci tnh cm su sc ca hai b chu. Nhm nim yu thng khoai sn ngt bi Nhm ln bp la y, ngi b truyn cho a chu mt tnh yu thng nhng ngi rut tht v nhc chu rng khng bao gi c qun i nhng nm thng ngh tnh, nhng nm thng kh khn m hai b chu sng vi nhau, nhng nm thng m hai b chu mnh cng chia nhau tng c sn, c m.
21 21
Nhm ni xi go mi s chung vui Ni xi go mi s chung vui ca b hay l li rng dy chu lun phi m lng ra vi mi ngi xung quanh, phi gn b vi xm lng, ng bao gi c mt li sng ch k. Nhm dy c nhng tm tinh tui nh. B khng ch l ngi chm lo cho chu y v vt cht m c2n l ngi lm cho tui th ca chu thm p. th6m huyn o nh trong truyn. Ngi b c tri tim nhn hu, ngi b k diu nhm dy, khi dy, gio dc v thc tnh tm hn a chu mai ny chu khn ln thnh ngi. Ngi b k diu nh vy y, rt gin d nhng c mt sc mnh k diu t tri tim, ta c th bt gp ngi b nh vy trong Ting g tra ca Xun Qunh: Ting g tra Mang bao nhiu hnh phc m chu v nm m Gic ng hng sc trng. Sut dc bi th, mi ln xut hin hnh nh bp la l mi ln tc gi nhc ti b.m iu nhng dng th nhanh mnh nh tnh cm dng tro lp lp sng v vao bi bin xanh thm lng b. Ngi b l, ang l v s mi mi l ngi quan trng nht i vi chu d bt k phng tri no. B tr thnh mt ngi khng th thiu trong tri tim chu. Gi y, khi ang xa b na vng tri t, Bng Vit vn lun hng lng mnh v b: Gi chu i xa. C ngn khi trm tu C l trm nh, nim vui trm ng Nhng vn chng lc no qun nhc nh Sm mai ny b nhm bp ln cha? Xa vng tay chm cht cu b n v chn tr mi, chnh tnh cm cu hai b cha s m lng tc gi trong ci mu ng lnh gi cu nc Nga. a chu nh cu b ngu xa gi trng thnh nhng trong lng vn lun inh ninh nh v gc bp, ni nng ma hai b chu c nhau. chu s khng bao gi qun v chng th no qun c v chnh l ngun ci, l ni m tui th cu cha c nui dng ln ln t . c xong bi th, nhm mt la tng tng, bn s hnh dung thy ngay hnh nh bp l hng v dng ng b lng l ngi b. Hnh nh c tnh sng i ny hin ln tht sng ng, r rng nh th nt khc, nt chm vy... (Vn Gi). Bi th Bp l s sng ma trong lng bn c nh sc truyn cm su sc cu n. Bi th khi dy trong lng chng ta mt tnh cm cao p i vi gia nh, vi nhng ng t mu ln tui th trong sng cu ta.
6. Em hy phn tch bi th nh trng ca Nguyn Duy.

22 22
Trng- hnh nh gin d m quen thuc, trong sng v tr tnh. Trng tr thnh ti thng xuyn xut hin trn nhng trang th ca cc thi s qua bao thi i. Nu nh Tnh d t ca L Bch t cnh m trng sng tuyt p gi ln ni nim nh qu hng, Vng nguyt ca H Ch Minh th hin tm hn lc quan, phong thi ung dung v lng yu thin nhin tha thit ca Bc th n vi bi th nh trng ca Nguyn Duy, chng ta bt gp hnh nh vng trng mang ngha trit l su sc. chnh l o l ung nc nh ngun. Nhng sng tc th ca Nguyn Duy su lng v thn m ci hn ca ca dao, dn ca Vit Nam . Th ng khng c tm ra ci mi m li khai thc, i su vo ci ngha tnh mun i ca ngi Vit. nh trng l mt bi th nh vy.Trng i vi nh th c ngha c bit: l vng trng tri k, vng trng tnh ngha v vng trng thc tnh. N nh mt hi chung cng tnh cho mi con ngi c li sng qun i qu kh. Tc gi m u bi th vi hnh nh trng trong k c thui th ca nh th v trong chin tranh: Hi nh sng vi ng vi sng ri vi b hi chin tranh rng vng trng thnh tri k Hnh nh vng trng ang c tri rng ra trong ci khng gian m m v trong sng ca thui th. Hai cu th vi vn vn mi ch nhng dng nh din t mt cch khi qut v s vn ng c cuc sng con ngi. Mi con ngi sinh ra v ln ln c nhiu th gn b v lin kt. Cnh ng, sng v b l nhng ni chn ct gi bao k nim ca mt thi u th m kh c th qun c. Cng chnh ni , ta bt gp hnh nh vng trng. Vi cch gieo vn lng ng, sng v ip t vi din t tui th c i nhiu, tip xc nhiu v c hng hnh phc ngm nhng cnh p ca bi bi thin nhin ca tc gi.Tui th nh th khng phi ai cng c c ! Khi ln ln, vng trng tho tc gi vo chin trng ch gic ti.Trng lun st cch bn ngi lnh, cng h tri nghim sng gi, vt qua nhng au thng v khc lit ca bom n k th. Ngi lnh hnh qun di nh trng dt vng con ng, ng di nh trng, v cng di nh trng sng , tm s ca nhng ngi lnh li m ra vi i bt ni c n, ni nh nh. Trng tht s tr thnh tri k ca ngi lnh trong nhng nm thng mu la. Kh th th hai nh mt li nhc nh v nhng nm thng qua ca cuc i ngi lnh gn b vi thin nhin, t nc hin hu, bnh d. Vng trng , ngi bn tri k , ng nh s khng bao gi qun c: Trn tri vi thin nhin hn nhin nh cy c ng khng bao gi qun ci vng trng tnh ngha Vn lng mt ln na li xut hin: trn tri, hn nhin, thin nhin lm cho m iu cu th thm lin mch, dng nh ngun cm xc ca tc gi vng ang trn y. Chnh ci hnh nh so snh n d t m ln ci cht trn tri, ci cht hn
nhin ca ngi lnh trong nhnh nm thng rng. Ci vng trng mc mc v gin d l tm hn ca nhng ngi nh qu, ca ng, ca sng. ca b v ca nhng ngi lnh hn nhin, chn cht y. Th ri ci tm hn - vng trng y s phi lm quen vi mt hon cnh sng hon ton mi m: T hi v thnh ph quen nh in, ca gng vng trng i qua ng nh ngi dng qua ng Thi gian tri qua cun theo mi th nh mt cn lc, ch c tnh cm l cn li trong tm hn mi con ngi nh mt nh dng chi lo. Th nhng con ngi khng th khng c li s thay i .Ngi lnh nm xa nay cng lm quen dn vi nhng th xa hoa ni nh in, ca gng. V ri trong chnh s xa hoa , ngi lnh qun i ngi bn tri k ca mnh, ngi bn m tng chng chng th qun c, ngi tri k y i qua ng nh mnh nhng mnh li xem nh khng quen khng bit. Php nhn ho vng trng trong cu th tht s c ci g lm rung ng lng ngi oc bi v vng trng y chnh l mt con ngi. Cng chnh php nhn ho lm cho ngi c cm thng cho mt ngi bn b chnh ngi bn thn mt thi ca mnh lng qun. S n ca ph phng, nhng cng vic mu sinh v nhng nhu cu vt cht thng nht khc li ko con gi ra khi nhng gi tr tinh thn y, mt phn v tm ca con ngi ln t l tr ca ngi lnh, khin h tr thnh k quay lng vi qu kh. Con ngi khi c sng y v mt vt cht th thng hay qun i nhng gi tr tinh thn, qun i ci nn tng c bn cacuc sng, chnh l tnh cm con ngi. Nhng ri mt tnh hung bt ng xy ra buc ngi lnh phi i mt: Thnh lnh n in tt phng buyn -inh ti om vi bt tung ca s t ngt vng trng trn Khi n in tt, cng l khi khng cn c sng trong ci xa hoa, y v vt cht, ngi lnh bng phi i din vi ci thc ti ti tm. Trong ci thnh lnh, t ngt y, ngi lnh vi bt tung ca s v bt ng nhn ra mt ci g . chng phi ai xa l m chnh l ngi bn tri k nm xa ca mnh y hay sao? Con ngi y khng h bit c rng ci ngi bn tri k, tnh ngha, ngi bn b anh ta lng qun lun ngoi kia ch i anh ta. Ngi bn y khng bao gi b ri con ngi, khng bao gi on gin hay trch mc con ngi v h qun i mnh. Vng trng y vn rt v tha v khoan dung, n cng sn sng n nhn tm lng ca mt con ngi bit sm hi, bit vn ln hon thin mnh. Cuc i mi con ngi khng ai c th an bit trc c. Khng ai mi sng trong mt cuc sng yn bnh m khng c kh khn, th thch. Cng nh mt dng sng, i ngi l mt chui di vi nhng qunh co, un khc . V chnh trong nhng khc quanh y, nhng bin c y, con ngi mi tht s hiu c ci g l quan trng, ci g s gn b vi h trong sut hnh trnh di v rng ca cuc i. Dng nh ngi lnh trong bi th hiu c iu !
Nga mt ln nhn mt c ci g rng rng nh l ng l b nh l sng l rng Khi ngi i mt vi trng, c ci g khin cho ngi lnh y nyd cho khng b qu trch mt li no. Hai t mt trong cng mt dng th: mt trng v mt ngi ang cng nhau tr chuyn . Ngi lnh cm thy c ci g rng rng t trong tn y lng v dng nh nc mt ang mun tro ra v xc ng trc lng v tha ca ngi bn tri k ca mnh . i mt vi vng trng, bng ngi lnh cm thy nh ang xem mt thc phim quay chm v tui th ca mnh ngy no, ni c sng v c b .Chnh nhng thc phim quay chm y lm ngi lnh tro dng nhng ni nim v ngng git nc mt tun ra t nhin, khng cht gng p no! Nhng git nc mt y phn no lm cho ngi lnh tr nn thanh thn hn, lm tm hn anh trong sng li. Mt ln na nhng hnh tng trong tui th v chin tranh c ly li lm sng t nhng iu m con ngi cm nhn c. Ci tm hn y, ci v p mc mc y khng bao gi b mt i, n lun lng l sng trong tm hn mi con ngi v n s ln ting khi con ngi b tn thng. on th hay cht th mc mc, chn thnh, ngn ng bnh d m thm tha, nhng hnh nh i vo lng ngi. Vng trng trong kh th th ba thc s thc tnh con ngi: Trng c trn vnh vnh k chi ngi v tnh nh trng im phng phc cho ta git mnh Kh th cui cnh mang tnh hm sc c o v t ti chiu su t tng v trit l. Trng trn vnh vnh l v p ca trng vn vin mn, trn y v khng h b suy suyn d cho tri qua bit bao thng trm. Trng ch im lng phng phc, trng khng ni g c, trng ch nhn, nhng ci nhn khin cho con ngi git mnh. nh trng nh mt tm gng cho con ngi soi mnh qua , con ngi nhn ra mnh thc tnh lng tri. Con ngi c th chi b, c th lng qun bt c iu g trong tm hn anh ta . Nhng d g i na th nhng gi tr vn ho tinh thn ca dn tc cng lun vy bc v che ch cho con ngi. nh trng i vo lng ngi c bao th h nh mt li nhc nh i vi mi ngi: Nu ai l qun i, l nh mt nhng gi tr tinh thn qy gi th hy thc tnh v tmli nhng gi tr . cn ai cha bit coi trng nhng gi tr y th hy nng niu nhng k c qu gi ca mnh ngay t by gi, ng qu mun. Bi th khng ch hay v mt ni dung m cn c nhng nt t ph trong ngh thut. Th th nm ch c vn dng sng to, cc ch u dng th khng vit hoa th hin nhng cm xc lin mch ca nh th. Nhp th bin o rt nhanh, ging iu tm tnh d gy n tng mnh trong lng ngi c. -------------------------------------------
8. Em hy phn tch on trch Kiu lu Ngng Bch trch trong tc phm Truyn Kiu ca Nguyn Du. Nguyn Du l mt bc thy v t cnh. Nhiu cu th t cnh ca ng c th coi nh l chun mc cho v p ca th ca c in: - Di trng, quyn gi h u tng la lu lp lo m bng. - Long lanh y nc in tri Thnh xy khi bic, non phi bng vng... Vi nhng cu th ny, Nguyn Du G lm p, lm giu c thm rt nhiu cho ngn ng dn tc. Tng c kin cho rng, so vi ting Hn vn c tnh hm sc, tnh biu hin rt cao th ting Vit tr nn qu nm na, t kh nng biu hin. Tuy nhin, Nguyn Du G chng minh rng ngn ng ting Vit c mt kh nng biu hin v gii hn. Nhng Nguyn Du khng ch gii v t cnh m cn gii v t tnh cm, t tm trng. Trong quan nim ca ng, hai yu t tnh v cnh khng tch ri nhau m lun i lin vi nhau, b sung cho nhau. V d, trong hai cu th t cnh ch em Thu Kiu i chi xun: Nao nao dng nc un quanh Dp cu nho nh cui ghnh bc ngang. Cnh rt p v thanh, ng vi tm hn hai ch em ang nh nhng thi thi. Ngc li, khi ngi bun th cnh cng bun theo. Trong mt on th khc thuc Truyn Kiu, ng vit: Cnh no cnh chng eo su Ngi bun cnh c vui u bao gi. Hai cu th ny th hin rt r quan nim ca Nguyn Du v mi quan h gia tm trng ca con ngi v cnh vt. Cnh vt p hay khng p, nh nhng, thanh thot hay nng n, u m ph thuc rt nhiu vo tm trng ca con ngi trc cnh . on trch "Kiu lu Ngng Bch" l s kt hp, giao ho ca hai yu t cnh vt v tm trng. V cnh vt c lu cao, c non xanh nc bic, sn thu hu tnh. Nu Thu Kiu vo mt hon cnh khc, trong tm trng khc th hn cnh s rt p. Tuy nhin, tm trng Kiu li ang rt u m, su nGo: b T B giam lng lu Ngng Bch, Kiu da dit nh cha m, nh ngi yu, ng thi li rt au xt cho thn phn mnh. Cnh vt, do , nhum mu tm trng: Trc lu Ngng Bch kho xun V non xa, tm trng gn chung. Kiu ngm cnh hay Kiu i cnh? Tht kh c th ni l "ngm" theo ngha thng thng ca t ny. Bi "ngm" c ngha l chim ngng, thng
ngon. Kiu
ang trong tm trng nh th sao c th thng ngon cho c? Bi vy, d c c "v non xa" ln "tm trng gn" nhng cnh vt y chng th no gi ln mt cht ti vui hay m p. Nh th G dng hai ch " chung" tht kho. Kiu trng thy tt c nhng th nhng vi nng, chng chng khc g nhau v cng khng c g c bit. Hai yu t tri ngc (non xa, trng gn) tng nh phi l nhng thc ra G din t rt chnh xc s trng tri ca cnh vt qua con mt ca Kiu. Khung cnh "bn b bt ngt" ch cng khin cho lng ngi thm gi nh: Bn b bt ngt xa trng Ct vng cn n, bi hng dm kia. C th hnh dung rt r mt khng gian mnh mang ang tri rng ra trc mt Kiu. Mt ngi bnh thng ng trc khng gian y cng kh ngn c ni bun. Vi Kiu, khng gian rng rGi, trng tri y ch cng khin nng suy ngh v cuc i mnh: B bng my sm n khuya Na tnh na cnh nh chia tm lng. Bi trong nhng cu th t cnh trn G t hm m ci "tnh" (tm trng) ca Kiu nn n nhng cu th ny, Nguyn Du G bt vo mch t tm trng mt cch ht sc t nhin. th chuyn i rt linh hot: t cnh gn vi khng gian. Khng gian cao rng (non xa, trng gn) cng khin cho cnh mnh mang, dn tri. T tm trng li gn vi thi gian. Thi gian dng dc (my sm, n khuya) cng cho thy tm trng chn nn, bun ti ca Kiu. "Na tnh na cnh" trc mt l tnh hay l cnh, dng nh cng khng cn phn bit c na. Theo dng tm trng ca Kiu cu th bt vo ni nh: Tng ngi di nguyt chn ng Tin sng lung nhng ry trng mai ch. Bn tri gc b b v Tm son gt ra bao gi cho phai. Nh nh, trc ht Kiu nh n Kim Trng, nh n chn ru th ng uyn di trng. i vi mt ngi lun a su a cm, nng tnh nng ngha nh Thu Kiu, cm xc y tht xa xt. Cng nh n Kim Trng th Kiu li cng au n cho thn phn mnh. Vic Kiu thng Kim Trng ang ch mong tin mnh mt cch v vng G cho thy mt v p khc trong tm hn nng: Kiu lun ngh n ngi khc trc khi ngh n bn thn mnh. Tm lng y tht cao p v ng qu bit bao! Tip theo l Kiu nh n cha m. C kin cho rng, Kiu G nh n ngi yu trc ri mi nh n cha m, phi chng l nng G t ch "tnh" ln trn ch "hiu"? Thc ra, vic Nguyn Du miu t ni nh ca Kiu dnh cho Kim Trng trc ri mi miu t ni nh cha m l hon ton hp l. Kiu khng h t ch "hiu" sau ch "tnh".
Khi gia nh gp tai bin, trc cu hi "Bn tnh bn hiu bn no nng hn?", Kiu G dt khot la chn ch "hiu" bng hnh ng bn mnh chuc cha. Gi y, khi cha v
em nng G c cu, ngi m nng cm thy mnh c li chnh l Kim Trng. Nhng khng v th m ni nh cha m km phn day dt: Xt ngi ta ca hm mai Qut nng p lnh nhng ai gi? Sn Lai cch my nng ma C khi gc t va ngi m. Nhng thnh ng, in tch, in c (ta ca hm mai, qut nng p lnh, Sn Lai, gc t) lin tc c s dng G th hin rt r tnh cm nh nhung su nng cng nh nhng bn khon trn tr ca Thu Kiu khi ngh n cha m, ngh n bn phn lm con ca mnh. Trong hon cnh thc t, nhng suy ngh, tm trng cng chng t nng l mt ngi con rt mc hiu tho. Tm cu th cui cng nm trong s nhng cu th t cnh hay nht ca Truyn Kiu. Chng th hin rt r nt ngh thut "t cnh ng tnh" ca Nguyn Du: Bun trng ca b chiu hm, Thuyn ai thp thong cnh bum xa xa? Bun trng ngn nc mi sa, Hoa tri man mc bit l v u? Bun trng ni c du du, Chn my mt t mt mu xanh xanh... Nu tch ring cc yu t ngoi cnh ra m xt th c th thy l mt khung cnh tht th mng v lGng mn: c cnh bum thp thong, c man mc hoa tri, c ni c chn my mt t mt mu... Th nhng khi c ln, nhng cu th ny ch khin cho lng ngi thm su mun, o nGo. Nguyn nhn l bi trc mi cnh vt kia, sng sng n ng cm t "bun trng". Khng phi l "xa trng" nh ngi ta vn ni, cng khng phi l "gh mt trng" nh Xun Hng G tng tinh nghch m in trc n th Sm Nghi ng, y, nhn vt tr tnh ch c mt tm th duy nht: "bun trng". Tm trng nng ang ngn ngang trm mi: nh ngi yu, nh cha m, cm gic mnh l ngi c li,... v nht l ang ht sc au xt cho thn phn mnh. Bi vy, cnh vt y cn c cm nhn theo con mt ca Thu Kiu: cnh bum thp thong ni tri v nh, hoa tri man mc cng gi ni phn li, ni c khng mn mn xanh m "du du" trong sc mu tn a... Ni bt ln trong cnh vt l nhng m thanh m hoc: Bun trng sng cun mt dunh m m ting sng ku quanh gh ngi Trong Truyn Kiu, Nguyn Du cng G nhiu ln miu t m thanh. C th ni ln no ng cng thnh cng. C khi ch qua mt vi t, ng G din t rt chnh xc cnh huyn no trong nh Thu Kiu khi bn v li ko n nh:
Trc thy sau t xn xao
u tru mt nga o o nh si. Nguyn Du c bit thnh cng khi ng t ting n ca Kiu. Tu theo tm trng, mi ln ting n ca Kiu ct ln l mt ln ngi nghe phi chy nc mt khc cho s phn oan nghit ca nng. Trong on th ny, Nguyn Du khng t ting n m t ting sng. Trong khung cnh bt ngt, mnh mang, ting sng v "m m" (lu : nh th G o ng cho n tng cng r rng hn) qu l mt th m thanh ht sc bt thng. Dng nh n mun ph v khung cnh nng n nhng yn tnh, n bt Kiu ra khi dng suy t v gia nh, ngi thn m tr nng v vi thc ti nghit ngG. Ngoi ra, dng nh cn l nhng d cm v quGng i y nhng kh au, ti nhc ch m Kiu sp phi tri qua. 9. Em hy phn tch on trch Kiu bo n bo on trch trong tc phm Truyn Kiu ca Nguyn Du. n n tr on l mt m tp rt quen thuc trong vn hc dn gian, c bit l trong cc cu chuyn c tch. Ngi c cng lao kh nhc, n hin lnh, hay lm iu tt th s c n b, k c s b trng tr ch ng. l m c ca nhn dn ta. Trong Truyn Kiu, Nguyn Du cng dng ln mt cnh bo n bo on. Th nhng, khc rt nhiu so vi cc cu chuyn c tch, cnh bo n bo on trong Truyn Kiu khng n gin l s th hin kht vng cng l ca nhn dn. Sc hp dn ca on trch th hin ch yu kh nng khc ho tm l nhn vt ca nh th. C on trch gm 34 cu vi ba nhn vt, rt t li miu t, hu nh ch c li Thu Kiu ni vi Thc Sinh, li qua ting li gia Thu Kiu v Hon Th, vy m khng ch chn dung, t ging iu, tnh tnh ca tng nhn vt u c bc l ht sc sinh ng. C th d dng nhn thy trong on trch c hai cnh: bo n v bo on. Cnh bo n. Chng Thc Sinh khi c gm mi n th Mt nh chm , mnh dng d run. Thc Sinh run v nhiu l: trc cnh ba qun gm gio sng lo run; c chng kin Thu Kiu G trng tr nhng k G gy bao au kh cho i nng nh th no li cng d run hn na. Thc Sinh khng th ngh rng mnh li c tr n bng gm trm cun, bc nghn cn bi trong thc t, chng ta chng c cng lao g nhiu vi Thu Kiu. Ngay c khi chng kin v mnh hnh h Thu Kiu, Thc Sinh cng ch bit ngm ng nut cay, khng bit bnh vc th no. Vy ti sao Thc Sinh li c Thu Kiu bo n hu hnh nh th? L giI c iu ny, chng ta s hiu thm v Thu Kiu, t cng hiu thm ngh thut xy dng nhn vt ca Nguyn Du. Nhn vt Thu Kiu G c xy dng rt nht qun t u n cui tc phm. D khi phI dn lng trao duyn cho Thu Vn, khi mt mnh i cnh lu Ngng Bch hay khi c v th bo n bo on sng phng th Thu Kiu vn lun l ngi nng tnh nng ngha:
Nng rng: Ngha nng tnh non,
Lm Tri ngi c chng cn nh khng? Sm Thng chng vn ch tng Ti ai h dm ph lng c nhn? Gm trm cun, bc nghn cn, T lng d xng bo n gi l.... L l ca Thu Kiu rt r rng: y khng phI l s bo n m l s tr ngha, ng hn l tr cI tnh m Thc Sinh G dnh cho nng trc y. Nh vy, i vi Thc Sinh, Thu Kiu G khng x bng l m bng cI tnh ca nng. iu ny c v nh khng hp vi cch ngh thng thng, khng tho mGn c mt s bn c kh tnh nhng chnh y li lm bt ln gi tr ngh thut ca tc phm: Nguyn Du G khng xy dng nhn vt Thu Kiu theo mt cng thc nh sn. Ngc li, ng G to nn mt nhn vt rt sinh ng, rt i thng. Kiu G suy ngh, ni nng v hnh ng hon ton hp vi phm cht v tnh cch ca nng. iu ny cng c chng minh r rng hn qua cnh tip theo. Cnh bo on i tng bo on y l Hon Th v Thc Sinh. Mc d khng trc tip y Thu Kiu vo lu xanh nhng Hon Th cng l k G gy khng t au kh cho cuc i Kiu. Con ngi G tr thnh hnh tng in hnh cho s ghen tung y G lng l cho ngi n bt nng v, G dng cnh tr tru: bt nng hu ru Thc Sinh m h h sung sng khi tn mt chng kin ni cc nhc ca c hai ngi. Thu Kiu hn khng th qun ni nhc hm y, theo th ti ca Hon Th ng cht mt trm ln. Th nhng Nguyn Du G khng cho l tr ca mnh dn dt s vic mt cch gin n. ng m thm chng kin cuc i u gia hai ngi n b (m theo Thu Kiu l k cp, b gi gp nhau), thut li cuc u khu ca h. Bit ti ca Nguyn Du l khi chng kin v miu t cuc ng ny la y, ng G khng thin v mt ai, khng ng v pha no. ng cho s vic t n pht trin, t G to nn mt trong nhng chi tit ngh thut giu cht sng, cht tiu thuyt nht ca tc phm. V th gia hai ngi ph n G hon ton o ngc. Trc y, khi Hon Th lm ch tnh th, Thu Kiu khng nhng b nh p m cn b lm nhc theo mt cch thc rt ring ca Hon Th. Ni au tinh thn ca Kiu lc y cn ln gp hng chc ln ni au th xc. Th nhng gi y, ngi lm ch tnh th li l Thu Kiu. Ch cn nng phy tay mt cI, hn Hon Th s tht nt xng tan. Thu Kiu G khi s bo on nh th no? Thot trng nng cho tha: Tiu th cng c by gi n y! n b d c my tay i xa my mt, i ny my gan! D dng l thi hng nhan,
30 30
Cng cay nghit lm cng oan trI nhiu. Ngi bt miu t ca Nguyn Du tht ng n phc. Nng Kiu duyn dng, thu m, e l np vo di hoa ngy no, gi i din vi k th, dng nh G ho ra mt con ngi khc. Nu nh Kiu ra lnh trng pht Hon Th ngay th khng c g nhiu bn lun. Nhng Kiu ang sung sng hng th cm gic ca k b trn, ang tm cch dng li ni rt da rt tht Hon Th theo ng cch m trc y m ta G i x vi nng. Bng ging iu y v chm bim, Kiu gi Hon Th l tiu th, cn thn bo cho m ta bit v lut nhn qu i (Cng cay nghit lm, cng oan trI nhiu). Kiu tin chc vo chin thng n mc sn sng chp nhn u khu! Th nhng Hon Th tht xng vi danh ting B ngoi thn tht ni ci M trong nham him git ngi khng dao: Hon Th hn lc phch xiu, Khu u di trng liu iu ku ca. Rng: TI cht phn n b, Ghen tung th cng ngi ta thng tnh.... Gia dng iu b ngoi vi li ni bn trong ca Hon Th c cI g rt mu thun. Nu qu tht G hn lc phch xiu, Hon Th kh c th bin h cho mnh mt cch kho lo nh vy. Khng nhng khng nh ghen tung ch l thi thng ca n b, Hon Th cn k n nhng vic m tng nh m G lm n cho Thu Kiu: cho ra nh gc vit kinh, khi Thu Kiu trn G khng ui bt,... l nhng l l rt khn ngoan m Kiu kh lng bc b c. Th ra, v hn lc phch xiu ch l b iu m m ta to ra nh vo ch yu ca Thu Kiu. ng trc c hi duy nht c th thot ti, m G vn dng tt c s khn ngoan, lc li ca mnh. Rt cuc, trong cuc u tr, u khu ngi thua li chnh l Thu Kiu. Bng chng l khi nghe xong nhng li bo cha ca Hon Th, Thu Kiu G xuI lng m tha bng cho m, khng nhng th li cn khen: Khn ngoan n mc, ni nng phI li v t ni vi mnh rng: Lm ra mang ting con ngi nh nhen. Kt cc c th bt ng vi ngi c nhng li rt hp l vi l gch ca tc phm. on bo n vi Thc Sinh G cho thy: d th no I na, Kiu vn l ngi ph n a su a cm, nng tnh nng ngha. y l mt on trch rt hp dn, mt sng to c sc ca Nguyn Du. Bng cch cho cc s vic t vn ng, nhn vt t bc l mnh qua nhng li i thoi, Nguyn Du G a ngh thut miu t nhn vt ca vn hc trung i tin mt bc rt di. Miu t chn thc v sinh ng i sng nh n ang xy ra, l mt yu t quan trng to nn Ch ngha hin thc ca Nguyn Du. -------------------------------------------- 10. Em hy phn tch bi th on thuyn nh c ca Huy Cn.
31 31
Nh th Huy Cn G tng gi bi th on thuyn nh c (1958) ca mnh l "khc trng ca". Qu ng nh vy, bi th l khc trng ca ca ngi v p kho khon ca con ngi lao ng trong s hi ho vi v p trng l ca thin nhin k v. Khng cn thy du vt ca mt "ni bun th h" c n, li tn G tng dng dc, trin min trong th ng hi trc Cch mng thng Tm. y l cnh sng nc trong Trng giang - mt trong nhng bi th tiu biu ca Huy Cn giai on y: Sng gn trng giang bun ip ip Con thuyn xui mi nc song song Thuyn v nc li, su trm ng Ci mt cnh kh lc my dng. Cn y: Mt tri xung bin nh hn la Sng ci then, m sp ca. on thuyn nh c li ra khi Cu ht cng bum cng gi khi Ht rng: c bc bin ng lng C thu bin ng nh on thoi m ngy dt bin mun lung sng n dt li ta, on c i! l s khc nhau ca hai ngun sng, hai giai on sng ca mt tm hn. on thuyn nh c l hnh nh ca cuc sng mi, cuc sng m ngi ta tm thy nim tin vui bt dit trong lao ng. Bi th miu t trn vn mt m lao ng trn bin ca on thuyn nh c. Hai kh th u l cnh ra khi. Khung cnh thin nhin c phc ho t nt m vn cho ta cm nhn c v chc nch, thm m khng kh khn trng ca mt bui xut bn ra khi. Hai cu th u gi t s vn ng ca thi gian, mt tri xung bin, nhng con sng gn nhng nt ngang lun chuyn qua li nh then ca v mt tri xung n u, cnh ca m nh c ko xung n . Khi nhng nh sng mt tri tt hn cng l lc "sng G ci then", "m sp ca". ng thi im y, trong khng gian ca mt m G bt u y, thnh thnh vt ln, bng sng ting ht ca ngi dn. Khng phi nh sng tot ln t cnh bum trng trong mt bui mai nh Qu hng ca T Hanh: Khi tri trong, gi nh, sm mai hng Dn trai trng bi thuyn i nh c (...)
32 32
Cnh bum ging to nh mnh hn lng Rn thn trng bao la thu gp gi... M l nh sng ca thanh m, ca khc ht lGng mn ct ln t lng tin, tnh yu lao ng, ca sc c bc an dt thnh. Nhng vn trc trong kh th u (la, ca, khi, khi) ho iu cng khc ht, rt c gi tr trong vic gi t v thong t, sng lng y. Mt cch t nhin, nhng vn th m u ht ngi c vo khng kh lao ng ca ngi dn lc no khng hay. Bn kh th tip theo l cnh lao ng trn bin m. Nhng kh th ny tp trung nhiu hnh nh trng l, v trng l G c gi ra t u bi th vi hnh nh "Mt tri... nh hn la". n y, cnh nh c m trn bin c miu t ht sc sinh ng. l nhng ng t mnh m (li gi, lt, dn an, quy, ko xon tay,...), l nhng hnh nh gi t ci k v, ln lao (my cao, bin bng, dm xa, bng bin, th trn, vy ging, m th), l nhng sc mu lng ly, rc r nh try hi, v c nhng nt th mng, bay bng (bum trng, lp lnh uc en hng, trng vng cho, sao la, vy bc ui vng lo rng ng, nng hng,...). V p ca bin tri ho quyn vi v p ca con ngi lao ng dt ln bc tranh trng l, ro rc sc sng, rng r v p giu say lng ngi. C l khng u li c c ci ngun sng bt tn diu k ca bin ng hn nhng cu th ny: C nh c chim cng c , C song lp lnh uc en hng, Ci ui em quy trng vng cho, m th: sao la nc H Long. Ch mt hnh nh "m th" m ta nh thy c mn m php phng, thy c gi, c sng nc. Theo nhp th ca v tr, ngn con sng dn ui nh ln nhng t vng sng lp lnh ca vy c phn chiu nh trng, ca sao... Tht huyn diu! C G y khoang, lp lo trong nh rng ng cng l lc on thuyn kt thc mt m lao ng. Bum li cng ln n nh nng sm. Kh th cui l cnh tr v ca on thuyn nh c: Cu ht cng bum vi gi khi, on thuyn chy ua cng mt tri Mt tri i bin nh mu mi, Mt c huy hong mun dm phi Li mt s ho quyn tuyt vi gia thin nhin v con ngi. V p ca bi th bng ln trong nh sng huy hong, nh sng ca mt tri, nh sng ca sc lao ng G thnh thnh qu, ca nim vui lao ng chn chnh. Nhn li ton b bc tranh m tc gi G m u t trong bi th, ta cng thy r hnh i nh con ngi va lm ch t nhin (Ra u dm xa d bng bin - Dn an th trn li vy ging), va ph v p ho quyn cng thin nhin (Thuyn ta li gi vi bum
trng - Lt gia my cao vi bin bng; Cu ht cng bum vi gi khi, on thuyn chy ua cng mt tri). Trong s hi ho y, v tr cng c cm nhn vi s vn ng theo nhp sng ca con ngi: Ta ht bi ca gi c vo, G thuyn c nhp trng cao. ng nh nh th Huy Cn G by t: "Khung cnh trn bin khi mt tri tt khng nng n tm ti m mang v p ca thin nhin to vt trong qui lut vn ng t nhin ca n. y, ti G miu t khung cnh to vt vi cm hng v tr. Nu trc cch mng, V tr ca cn bun th by gi vui, trc l tch bit, xa cch vi cuc i th hm nay, li gn gi vi con ngi. Bi th ca ti l cuc chy ua gia con ngi v thin nhin, v con ngi G chin thng. Ti coi y l mt khc trng ca, ca ngi con ngi trong lao ng vi tinh thn lm ch, vi nim vui". ---------------------------------------------- 11. Phn tch truyn ngn Lng ca nh vn Kim Ln. Khi ni v cng vic sng tc, nh vn Kim Ln thng th l rng ng mun th hin con ngi mnh qua trang vit. C l, trng hp nh Kim Ln, s t th hin thnh ra mt nhu cu, v chnh n to ra hi th, sc sng cho tc phm ca ng. Nhng g nh vn chng kin, tri nghim trong nhng thi im quan trng ca lch s t nc tr thnh ngun nguyn liu trc tip ng sng to nn nhng hnh tng c sc. Truyn ngn Lng, vi nhn vt ng Hai, chng t cho chng ta v iu ny. Kim Ln tng ni: "Ci khng kh ngy u khng chin nng thn, ti G a vo Lng. Lc y Ty cn ng ti cu ung, ti v lng chi my ln, chng kin tn mt th no l "lng chin u". Trong khng kh y, cng vi d lun bn tn bn nghi v lng ch Du theo Ty lm Vit gian G khin ti vit truyn ngn ny. ng lGo Hai chnh l ti". Tnh yu qu hng t nc trong mi con ngi c th mang mt hnh hi ring. C th l s hi sinh anh dng ca nhng chin s ngoi mt trn, c th l cng sc khai hoang, vun trng nhng tha rung, c th l ci mt m hay hng trng ca mt ca khc ca ngi tnh ngi, tnh i, v.v... V y l tnh yu, s gn b thu chung vi ci lng ca mnh, ca mt ngi nng dn phi ri lng i tn c trong nhng nm u ca cuc khng chin chng Php. Thnh cng ca truyn Lng chnh l hnh tng nhn vt lGo Hai vi nhng trng hung tm l, ngn ng c khc ho sc so, chn thc v sinh ng. Tuy nhin, nhn vt bc l c tm l hay ngn ng, trc ht, nh vn phi xy dng c tnh hung truyn. Tnh cch nhn vt ch c th hin trong mt s vic c th no . Hiu lm ri v l l dng tnh hung thng c cc nh vn s dng. Vic ri lng i tn c l s vic c ngha to khung cho cu chuyn. cha phi l tnh hung. Phi n khi ng Hai nghe tin n lng ca ng theo Ty lm Vit gian th tnh hung mi thc s bt u. Tnh hung truyn kt thc khi ng Hai bit c s thc lng ca ng khng theo gic. Qua tnh hung ny, hnh nh mt lGo nng dn tha thit yu lng qu ca mnh, mt lng mt d theo khng chin hin ra sc nt, vi chiu su tm l, ngn
ng mang m mu sc c th ho.
S d ci tin lng ch Du theo gic lm ng Hai kh tm l v n G ng chm n iu thing ling, nhy cm nht trong con ngi ng. Ci lng i vi ngi nng dn quan trng lm. N l ngi nh chung cho cng ng, h mc. i ny qua i khc, ngi nng dn gn b vi ci lng nh mu tht, rut r. N l nh ca, t ai, l t tin, l hin thn cho t nc i vi h. Trc Cch mng thng Tm, ng Hai thuc loi "kh rch o m", tng b "bn hng l trong lng trut ngi tr ngoi xiu dt i, lang thang ht ni ny n ni khc, ln m vo n tn t Si Gn, Ch Ln kim n. Ba chm by ni mi my nm tri mi li c tr v qu hng bn qun". Nn ng thm tha lm ci cnh tha hng cu thc. ng yu ci lng ca mnh nh a con yu m, t ho v m, tn th m, mt tnh yu hn nhin nh tr th. C xem ci cch ng Hai no nc, say m khoe v lng mnh th s thy. Trc Cch mng thng Tm, ng khoe ci sinh phn ca vin tng c lng ng: "Cht! Cht, ti cha thy ci dinh c no m li c nh ci dinh c c thng lng ti". V mc d chng h hng g nhng ng c gi vin tng c l "c ti" mt cch rt h h! Sau Cch mng, "ngi ta khng cn thy ng ng g n ci lng y na", v ng nhn thc c n lm kh mnh, lm kh mi ngi, l k th ca c lng: "Xy ci lng y c lng phc dch, c lng gnh gch, p , lm phu h cho n. [...] Ci chn ng i tp tnh cng v ci lng y''. By gi ng khoe lng ng khi ngha, khoe "ng gia nhp phong tro t hi k cn trong bng ti", ri nhng bui tp qun s, khoe nhng h, nhng , nhng giao thng ho ca lng ng,... Cng v yu lng qu nh th m ng nht quyt khng chu ri lng i tn c. n khi buc phi cng gia nh i tn c ng bun kh lm, sinh ra hay bc bi, "t ni, t ci, ci mt lc no cng lm lm". ni tn c, ng nh ci lng ca ng, nh nhng ngy lm vic cng vi anh em, ", sao m y vui th. ng thy mnh nh tr ra.[...] Trong lng ng lGo li thy no nc hn ln". Lc ny, nim vui ca ng ch l hng ngy i nghe tin tc thi s khng chin v khoe v ci lng ch Du ca ng nh Ty. Th m, ng mt ci ng nghe c ci tin lng ch Du ca ng theo Ty lm Vit gian. Cng yu lng, hGnh din, t ho v lng bao nhiu th by gi ng Hai li cng thy au n, ti h by nhiu. Nh vn Kim Ln G chng t bt lc di do, kh nng phn tch sc so, ti hin sinh ng trng thi tnh cm, hnh ng ca con ngi khi miu t din bin tm trng v hnh ng ca nhn vt ng Hai trong bin c ny. ng lGo ang no nc, "Rut gan ng lGo c ma c ln, vui qu!" v nhng tin khng chin th bin c bt ng xy ra. Ci tin lng ch Du theo gic G lm ng ing ngi: "C ng lGo nghn ng hn li, da mt t rn rn. ng lGo lng i, tng nh n khng th c. Mt lc lu ng mi rn , nut mt ci g vng c, [...] ging lc hn i", "ng Hai ci gm mt xung m i" v ngh n s d bu ca b ch nh. ng lGo nh va b mt mt ci g qu gi, thing ling lm. Nhng cu vn din t tm trng tht xc ng: "Nhn l con, ti thn, nc mt ng lGo c tro ra... Chng n cng l tr con lng Vit gian y? Chng n cng b ngi ta r rng ht hi y? Khn nn, bng y tui u...". Ni nhc nhG, mc cm phn bi hnh h ng lGo n kh s: "Chao i! Cc nhc cha, c lng Vit gian! Ri y bit lm n bun bn ra sao? Ai ngi ta cha. Ai ngi ta bun bn my. Sut c ci nc Vit Nam ny ngi ta gh tm, ngi ta th hn ci ging Vit gian bn nc...". C nh ng Hai sng trong bu khng kh m
m: "Gian nh lng i, hiu ht. nh la vng nh nh ngn n du lc vn trn nt
mt lo u ca b lGo. Ting th ca ba a tr chm u vo nhau ng nh nhng ni ln, nghe nh ting th ca gian nh". ng Hai n khng ngon, ng khng yn, lc no cng nm np, bt n trong ni ti nhc ch. Thm ch ng khng dm nhc ti, phi gi tn ci chuyn phn bi l "chuyn y". ng tuyt giao vi tt c mi ngi, "khng dm bc chn ra n ngoi" v xu h. V ci chuyn v chng ng lo nht cng G n. B ch nh bng gi ui gia nh ng, ch v h l ngi ca lng theo Ty. Gia nh ng Hai vo tnh th cng thng. ng Hai phi i mt vi tnh cnh kh khn nht: "Tht l tuyt ng sinh sng! [...] u u c ngi ch Du ngi ta cng ui nh ui hi M cho du v chnh sch ca C H ngi ta chng ui i na, th mnh cng chng cn mt mi no i n u". T ch yu tha thit ci lng ca mnh, ng Hai m ra th lng: "V lm g ci lng y na. Chng n theo Ty c ri. V lng tc l b khng chin, b C H...". V "Nc mt ng gin ra". ng li ngh n cnh sng n l tm ti, lm than trc kia. Bao ni nim ca ng khng bit giGi by cng ai nh trt c vo nhng li tr chuyn cng a con th di: - Hc kia! Thy hi con nh, con l con ca ai? - L con thy my l con u. - Th nh con u? - Nh ta lng ch Du. - Th con c thch v lng ch Du khng? Thng b np u vo ngc b tr li khe kh: - C. ng l o m kht thng b vo lng, mt lc lu ng li hi: - , thy hi con nh. Th con ng h ai? Thng b gi tay ln, mnh bo v rnh rt: - ng h C H Ch Minh mun nm! Nc mt ng l o gin ra, chy rng rng trn hai m. ng ni th th: - ng ri, ng h C H con nh. Nhng li p ca con tr cng l tm huyt, gan rut ca ng Hai, mt ngi ly danh d ca lng qu lm danh d ca chnh mnh, mt ngi son st mt lng vi khng chin, vi C H. Nhng li tht ra t ming con tr nh minh oan cho ng, chn thnh v thing ling nh li th inh ninh vang ln t y lng ng: Anh em ng ch bit cho b con ng C H trn u trn c xt soi cho b con ng. Ci lng b con ng l nh th y, c bao gi dm n sai. Cht th cht c bao gi dm n sai. Nh vn G nhn thy nhng nt ng trn trng bn trong ngi nng dn chn lm
tay bn. Nhn vt ng Hai hin ra chn thc t ci tnh hay khoe lng, thch ni v lng bt k ngi nghe c thch hay khng; chn thc c im tm l v cng ng, vui ci vui ca lng, bun ci bun ca lng v chn thc nhng din bin ca trng thi tm l ht sc c trng ca mt ngi nng dn ti nhc, au n v ci tin lng mnh phn bi. Nu nh trong bin c y tm trng ca ng Hai au n, ti cc bao nhiu th khi v l ra rng ch l tin n khng ng, lng ch Du ca ng khng h theo gic, s vui sng cng tng bng, h h by nhiu. ng Hai nh ngi va c hi sinh. Mt ln na, nhng thay i ca trng thi tm l li c khc ho sinh ng, ti tnh: "Ci mt bun thu mi ngy bng ti vui, rng r hn ln. Mm bm bm nhai tru, cp mt hung hung hp hy...". ng khoe khp ni: "Ty n t nh ti ri bc . t nhn![...] Lo! Lo ht! Ton l sai s mc ch c", "Ty n t nh ti ri ng ch . t nhn.[...] Ra lo! Lo ht, chng c g st. Ton l sai s mc ch c!". ng l ra ng phi bun v ci tin y ch? Nhng ng ang trn ngp trong nim vui v thot khi ci ch "ngi lng Vit gian". Ci tin y xc nhn lng ng vn nht quyt ng v pha khng chin. Ci tin y khin ng li c sng nh mt ngi yu nc, li c th tip tc s khoe khoang ng yu ca mnh,... Mu thun m vn ht sc hp l, im ny cng l s sc so, c o ca ngi bt miu t tm l nhn vt ca nh vn Kim Ln. Ngi c s khng th qun c mt ng Hai qu yu ci lng ca mnh nh th. Mt khc, cng nh cc nhn vt qun chng (ch cho con b loan tin lng ch Du theo gic, b ch nh,)... ci kh qun nhn vt ny cn l nt c th ho rt m v ngn ng. Lc ng hai ni thnh li hay khi ng ngh, ngi c vn nhn thy rt r c im ngn ng ca vng qu Bc B, ca mt lng Bc B: "Nng ny l b m chng n","khng c thnh ting cho ngi khc nghe nh my", "Th vn", "c bao gi dm n sai",... c bit l nh vn c th h n nhng t ng dng sai trong lc qu hng i phn ca ng Hai. Nhng t ng "sai s mc ch c" l du n ngn ng ca ngi nng dn thi im nhn thc ang chuyn bin, mun ni ci mi nhng t ng cha hiu ht. S sinh ng, chn thc, th v ca cu chuyn phn no cng nh vo c im ngn ng ny. Kim Ln G tng c nh gi l mt cy bt hng u v ti phong tc. Trong truyn Lng, s thng hiu v l thi, phong tc ca lng qu c ng vn dng ht sc kho lo vo xy dng tm l, hnh ng, ngn ng nhn vt. Ct truyn n gin, sc nng li dn c vo mch din bin tm trng, vo li thoi ca nhn vt nn cu chuyn c sc hp dn ring, n tng ring, c o. Trong s rt nhiu nhng nhn vt nng dn khc, ngi c kh c th qun mt ng Hai yu lng qu, yu t nc, thu chung vi khng chin, vi s nghip chung ca dn tc. Mt ng Hai thch khoe lng, mt ng Hai st sng nghe tin tc chnh tr, mt ng Hai ti nhc, au n khi nghe tin lng mnh theo gic, mt ng Hai vui mng nh tr th khi bit tin lng mnh khng theo gic,... Ai G mt ln thy nh vn Kim Ln, nghe ng ni chuyn cn th v hn na: hnh nh ta gp ng u trong Lng ri th phi. 12. Phn tch truyn ngn Lng l Sa Pa ca Nguyn Thnh Long.
Truyn ngn Lng l Sa Pa ca Nguyn Thnh Long nh nhng m su sc, thm m cht th. Nh nhng, kn o nh Sa Pa thnh ph trong sng, v cng giu sc
sng vi hoa trI ngt hng bn ma. Lng l m khng bun t, nhng con ngi nI y ang tng ngy thm lng cng hin sc lc ca mnh, thm lng em li hng sc cho cuc sng. c truyn ngn ny, chng ta chng ta c th ng cm vi nhau: Sa Pa khng ch l mt s yn tnh. Bn di s yn tnh y, ngi ta lm vic! Theo li gii thiu ca bc lI xe, cI con ngi c c nht th gian l mt thanh nin hai mI by tui, lm cng tc kh tng kim vt l a cu. Trong cu chuyn phc tho chn dung ca bc lI xe, ng ch l chuyn thm ngi ca anh chng c c nht th gian kia. Khng phI anh ta s ngi m ln lm vic y, trI li, anh ta tng cht cy ngng ng ngn xe dng li c gp ngi nhn trng v ni chuyn mt lt. Qua cI nhn ca ngi ho s, anh thanh nin hin ra vi tm vc nh b, nt mt rng r. Anh ta sng trong Mt cn nh ba gian, sch s, vi bn gh, s sch, biu , thng k, my b m. Cuc i ring ca anh thanh nin thu gn li mt gc trI gian vi chic ging con, mt chic bn hc, mt gi sch.. Mt cuc sng gin d, ngn np ca mt ngi yu i, say m cng vic v khng c v g ca s bun chn. Trong s cm nhn ca c k s mi ra trng, cuc sng ca ngi thanh nin l cuc sng mt mnh dng cm tuyt p, anh mang li cho c b hoa ca nhng ho hc v m mng ngu nhin. Nu nh ngi ho s lGo thnh mi ch ghi c ln u gng mt ca ngi thanh nin th chnh nhng li tm s ca mt k thm ngi khi c gp ngi G l mt bc chn dung t ho kh hon chnh. Chn dung l g nu khng phI l nhng nt v tinh thn, nhng nt gi t phm cht? Nhng nt t ho ca anh thanh nin v c nhng con ngi ang lm vic nh anh khin ngi ho s gi, d G trI nhiu chuyn i phI suy ngm rt nhiu: Ngi con trai y ng yu tht, nhng lm cho ng nhc qu. Vi nhng iu lm cho ngi ta suy ngh v anh. V v nhng iu anh suy ngh trong cI vng v vi vi hai nghn su trm mt trn mt bin, cun cun tun ra khi gp ngi. Vy nhng iu g chng thanh nin G lm cho ngi ho s gi suy ngh v thm ch lm thay i c cI quan nim v mnh t Sa Pa vn c trong ng? Ni thm ngi anh thanh nin khng phI ni nh cuc sng ng c, tin nghi, an nhn, nh anh ni: Nu l ni nh phn hoa th th xong. Ngi thanh nin hiu rt r cng vic ca mnh, chp nhn sng trong hon cnh bun t, c c lm cng vic o gi, o ma, o nng, tnh my, o chn ng mt t, d vo vic bo trc thi tit hng ngy, phc v sn xut, phc v chin u. Nhng con ngi y khng h thy bun t, c c. CI s thm ngi ca chng thanh nin l l bnh thng ca con ngi, nht li l tui tr. Anh sng vi trit l: khi ta lm vic, ta vi cng vic l I, sao gi l mt mnh c?. c lm vic c ch i vi anh th l nim vui. Hn na cng vic ca anh gn lin vi cng vic ca bao anh em ng ch khc nhng im cao hn hoc thp hn. Ngi ho s G thy bi ri khi bt
ng c chim ngng mt chn dung p n th: bt gp mt con ngi nh anh l mt c hi
hGn hu cho sng tc, nhng hon thnh sng tc cn l mt chng ng di. V chc chn ng s cn bi ri khi mun dng ln chn dung ca Sa Pa. Bi v, trong s t ho ca chng trai cn hin ra nhng chn dung khc na, cng qun mnh, say m vi cng vic nh anh k s vn rau di Sa Pa Ngy ny sang ngy khc... ngi im trong v- n su ho, rnh xem cch ong ly phn, th phn cho hoa su ho..., nh nghin cu st mi mt nm khng ri xa c quan mt ngy v s c st li vng mt. CI lng l ca cnh sc Sa Pa th cy c trn tay ngi ho s c th lt t khng my kh khn, nhng cI khng lng l ca Sa Pa nh ng G thy qua nhng con ngi kia th v th no y? Ngi ho s nhn thy rt r s bt lc ca ngh thut, ca hi ho trong cuc hnh trnh v i l cuc i. Ngi c c th d dng nhn thy trong Lng l Sa Pa, c hai nhn vt hu nh ch lng l nghe v suy ngm. l ngi ho s v c k s tr. Trc chng trai tr trung yu i, hiu v yu cng vic thm lng ca mnh, ngi ho s nhn ra rng Sa Pa, cI tn m ch nghe n ngi ta G ngh n chuyn ngh ngI, c nhng con ngi lm vic v lo ngh cho t nc. Thot u, p li li bc lI xe, ngi ho s ni: Thch ch, thch lm. Th no tI cng v hn y. TI G nh th. Nhng by gi cha phI lc. Sau khi gp, c nghe chng thanh nin ni, c chng kin v hiu cuc sng ca nhng con ngi ang lm vic thc s, cng hin thc s, quan nim ca ngi ho s G thay i. Lc chia tay, ngi ho s gi cn chp ly tay ngi thanh nin lc mnh v ni: Chc chn ri tI s tr li. TI vi anh my hm c ch? y khng ch l s thay i trong cI nhn v Sa Pa m cn l s thay i trong quan nim ca mt ngh s v cuc sng, v cI p. Cn c gi? Khi t bit, C cha tay ra cho anh nm, cn trng, r rng, nh ngi ta trao cho nhau cI g ch khng phI l cI bt tay. C G hiu c nhiu iu t cuc sng, cng vic ca chng trai. C l trong cI bt tay y l nim tin, l ngha ch thc ca lao ng, l c s thm lng cng hin cho i,... Nhng iu s gip c vng vng hn trong nhng bc u tin vo i. Nguyn Thnh Long G cho ngi c thy cI khng lng l ca Sa Pa. Vi nhng nt v mc mc, bc chn dung v mnh t trn cao y c sc m to ra t nhng bn tay, khi c ang tng ngy bn b, thm lng cng hin. ------------------------------------------ 13. Phn tch bi th Sang thu ca Hu Thnh. Khng phi Thu m l Sang thu. Thi nhn mun i yu mn ma thu, cng khng him trng hp say sa trc nhng i thay ca to vt khi t tri giao chuyn. c Sang thu ca Hu Thnh, thm mt ln ta c thng thc v p ca s cm nhn tinh t, nhng rung ng ca mt tm hn nhy cm ngh s lc thu sang. Nhng s chng c my ngha khi xc cm y chng mang nt duyn ring. Ngi ta tng ni v Hu Thnh vi cht dn gian trong th. Qu vy, y, s c o bt u bng "hng thu": Bng nhn ra hng i
Ph vo trong gi se Gi chng chnh qua ng Hnh nh thu v Khng phi l ng ng, khng phi hng cm mi, khng phi hoa cau rng, ma thu bt cht hin din vi hng i chn thm lng trong gi hanh se. Hai ch ph vo va gi ra ci bt cht trong cm nhn, va gi ra mt cch thc th ci hng thm ca i, li va gi ra s vn ng nh nhng ca gi. T chng chnh gi ra s lay ng ca cy l, v t l ca lng ngi, ci man mc ca khng gian chm thu. Sao li l hnh nh ch khng phi l chc chn? Mt cht nghi hoc, mt cht bng khung, c ci g khng tht r rng. ng l mt trng thi cm xc ca thi im chuyn giao. Cm xc y tip tc lan to, m ra trong ci nhn xa hn, rng hn: Sng c lc dnh dng Chim bt u vi v C m my ma h Vt na mnh sang thu S vn ng ca ma c c th ho bng nhng sc thi i thay ca to vt. l v "dnh dng" ca dng sng, ci "bt u vi vG" ca cnh chim v, tht c bit, m my mang trn mnh c hai ma. Tt c ang ho trong khc bin tu giao ma. C ci g ang m h xm chim, ang thay th, ang m i, nht ra, ang tri. Khng c g hin ra tht sc nt, khng c gam mu tng phn no, ngay c hai na ca mt m my thuc v hai ma khc bit. Khng phi v p ca ma h, cng khng phi v p ca ma thu, m l v p ca chnh s chuyn ma, v p ca tm hn con ngi gn gi, giao cm vi thin nhin lng nghe v d cm: Vn cn bao nhiu nng vi dn cn ma Sm cng bt bt ng Trn hng cy ng tui. Khonh khc giao ma c cm nhn bt u t hng i ph trong gi se chng chnh qua ng, ci "hnh nh" ca lng ngi, v dnh dng ca sng, vi vG ca chim,... v n y l nng, l ma, l sm, hng cy. Cha ht hn ci nng ca ma h nhng nhng cn ma G khng cn o t. Hai ch "bao nhiu" nghe nh say m, nh luyn tic. Nng lm th ma nhiu. l c im ca ma h. Nhng nng vn cn m ma th G vi dn. Vi dn th khng ch l t ma i m cn l ma t nc i. y cng l du hiu ca s chuyn ma. Ri y, nng s hanh hao, ma s tr nn ho hon. Khi y mi thc s l thu. Tng chng ch l nhng cu th t cnh m thc ra l kn o bc l xc cm giao ma, nhng rung ng ngt ngo ca lng ngi trong mi luyn giao thm quyn vi thin nhin. Bi th khp li vi hnh nh sm v hng cy va c tnh t thc va mang ngha http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho 40 40
n d, gi ra nhng suy t thm trm. Cui h - u thu, khi G khng cn nhng cn ma xi x th sm cng bt bt ng v d di. Hng cy ng tui l hng cy G qua bao cuc chuyn ma? Khng bit chnh xc l bao nhng chc cng im nhin trc nhng bin ng. Ta nh con ngi lch lGm, tng tri c th bnh tm, t c trng thi n tn trc nhng vang chn ca ngoi cnh. Vi hnh nh th t nhin, khng chau chut m giu sc gi cm, th th nm ch vt dng to ra nhng lin tng th v, nh th Hu Thnh G th hin mt cch c sc nhng xc cm tinh t trc bc chuyn giao ca ma. Qua bc l mt tnh cm yu mn thin nhin, mt tm hn nhy cm, su sc. 14. Phn tch nhn vt Nh trong truyn ngn Bn qu ca nh vn Nguyn Minh Chu. n tng khi c Bn qu ca Nguyn Minh Chu l n tng v mt cI g nh l ng trc my bng hoa cui cng cn st li tr nn m sc hn, thm mu hn, mt mu tm thm nh bng ti. C cI g xt xa phI pha I trong bng ti, tha thit hn trong cI mu m st li kia. N t l mnh mt ln cui, thc nhn v chy trI v kt ng mt ln cui trc khi ho vo cI mong manh vnh cu. Ging nh hnh nh Nh khi kt truyn: mt mi Nh rng mt cch khc thng, hai mt long lanh cha mt ni m say y au kh, c mi u ngn tay Nh ang bu cht vo cI bu ca s, nhng ngn tay va bu cht va run ly by. C khc thng khng cI ham mun cui cng ca mt i ngi ch l nh con sang bn sng ngay bn nh mnh nh th ny (?): Nh tp trung ht sc cn li ni ra cI iu ham mun cui cng ca i mnh: - By gi con sang bn kia h b... - lm g ? - Chng lm g c. Nh c v ngng nghu v cI iu mnh sp ni ra qu k quc Con hGy qua t chn ln b bn kia, I chI loanh quanh ri ngi xung ngh chn u mt lt, ri v. C nhng s thc vn tn ti nh nghch l. Tnh hung t s ca Bn qu, trc ht, c o im ny. Mt con ngi G tng I ti khng st mt x xnh no trn trI t khi lm bnh nng khng th I c na mi cht nhn ra mt chn tri gn gi, m li xa lc v cha h bao gi I n cI b bn kia sng Hng ngay trc ca nh mnh. Khi c th ti c Bn qu mt cch d dng th khng ngh ti, khng ti; khi khng th ti c th li say m, ham mun - l nghch l. Ngch l y ni ln mt s tht l: c khi, cI ngi ta m c, kht khao, cI ngi ta khng th c khng phI iu g to tt, ln lao m li l nhng iu ht sc nh b, thng tnh. Ngi ta vn ti
41 41
chnh nhng gi tr bnh d. Mnh t m c ngay bn sng qu y thi. Ct truyn ca Bn qu thuc loi ct truyn tm l. Tnh hung m ta gi l nghch l trn y ch l nghch l trong s t thc cao ca nhn vt. Nu khng nhn thc mt cch su sc
42 42
v ngha ch thc ca nhng cI gn gi, bnh d, nu G khng tng t chn ti mi x xnh ca trI t nh Nh th vic cha tng t chn n cI bn sng cnh nh, vic khng th ti c mnh t m c qu i gn gi kia s khng khc thng, khng nghch l, s li trI tut I nh l thng vn th. Tnh hung l tnh hung nhn vt bc l cI th gii bn trong, phn tch nim m say y au kh ca con ngi ang tin dn ti hn mt cui cng ca s sng, thy c cI gin d nhng bn vng ca chn l nhn sinh. Ngha l sc nng ca ton b thin truyn dn c vo s th hin th gii ni tm ca Nh. C th thy mch tm trng ca Nh din ra theo hai chng: trc v sau khi Nh nh anh con trai sang sng. Tc gi khng cho chng ta bit rng trc khi lm bnh Nh lm ngh g, a v xG hi ra sao nhng bng vo chi tit Nh c I khp nI trn th gii, c th on nh c anh l mt ngi c v tr quan trng. Nhng chnh cI thi gian Nh m lit ging mi l quGng thi gian quan trng, c ngha ln hn c so vi c mt i bn ba. Khi , anh c gn gi vi v con, v nh vy ln u tin Nh thy c tm o v ca ngi v c i chu thng chu kh hi sinh v chng. Tnh cnh m au G ko anh v vi nhng g thng tnh nht ca cuc sng. Anh cm nhn c cI nhn nhc p ca v mnh qua ting bc chn rn rn quen thuc sut c mt i ngi n b trn nhng bc thang mn lm. Nim khao kht c khm ph v p ca b bGI bn kia sng ch c th c nhen ln, day dt, mGnh lit khi Nh sng trong cuc sng i thng. Cuc sng y em li cho anh mt cch nhn, cch ngh mi, chn thc, dung d hn, ng thi thI thc anh thc hin c vng cui cng ca cuc i, cI mong mun vn d dng vi ngi khc, vi chnh anh khi cn kho mnh th gi y tr thnh thch thc gh gm, thm ch l khng th. Anh con trai khng th hiu c ng sau cI mong mun k quc ca ngi cha sp t giG ci i l c mt cu chuyn mang ngha trit l cuc i. Ging nh Nh G tng cha bao gi ngh ti mnh t bn qu sng Hng k cnh nh mnh. Chnh Nh cng t nhn thy cng ln thng con anh cng c nhiu nt ging anh. Dng nh trong Nh ang din ra mt cuc i cht: cha / con hin ti / qu kh. Con trai anh ang sng nhng thng ngy nh anh G tng sng, ham m nhng iu nh anh tng ham m v khng nhn ra c gi tr ca cI bnh d, nh b nhng ch thc nh anh G tng khng nhn ra. Nguyn Minh Chu G xy dng nhiu chi tit, hnh nh mang ngha biu tng. phn u truyn l hnh nh nhng bng hoa bng lng cn st li, l mu vng thau xen ln mu xanh non ca bGI bi bn kia sng Hng, l nhng tng t o vo gic ng, Khi a con trai ra I thc hin hnh trnh ti bn qu, song hnh, Nh cng thc hin mt hnh trnh nhc nhn, au nhc. Chng trai tr, ngi c th thc hin chuyn sang sng mt cch d dng th ang chng chnh bi nhng th cuc tng s v khng thy c ngha ca hnh trnh. Ngi khng cn thi gian na th t mnh ch thc hin c mt na ca hnh trnh di mt mt t nm nm ti ca s! Nhng khong khng gian trong mi lin h thi gian nh l biu tng ca nghch l bng ng,
43 43
nhng chng khc nhau ca s thm him cuc i:
44 44
Va nghe Tun nn lp bp I dp sa b xung thang, Nh G thu ht tn lc lt dn trn chic phn g. Nhc mnh ra c bn ngoi chic nm nm, anh tng mnh va bay c mt na vng trI t trong mt chuyn I cng tc mt nc bn M La-tinh hai nm trc y. Anh mt l. V au nhc. Ngi li ngh mt chng v ch mun c ai cho nm xung... L tr tip sc cho anh, gip anh I nt na vng trI t cn li: C bn tr xm vo, v rt nng nh, gip anh I nt na vng trI t t mp tm nm nm ra mp tm phn, khong cch c chng nm chc phn. l n hu m cuc i dung d, hn nhin em li cho Nh. Anh hng ti khong khng gian m c bn ngoi cnh ca s nh nhng bn tay chua lm mi da. Li l s cu cnh ca cI bnh d. Ngay lc y, bt u t lc Nh c ngi st ngay sau khun ca s, khi hnh nh ca cI min t m c hin ra ngay trc mt anh, trong con ngi cht cha nghch l y din ra dng suy tng su sc. Vi ngi bt sc so, Nguyn Minh Chu G khc ho thnh cng tm trng ca nhn vt ny. Hnh nh con ngang vi cnh bum nu bc trng hin ra qua cI nhn ca con ngi ang khao kht bn b cng mang ngha biu tng. l nhp cu ni ti bn qu m c:... cI vt m Nh nhn thy trc tin khi c ngi st ngay sau khun ca s l mt cnh bum va bt gi cng phng ln. Con ngang mi ngy ch qua li mt chuyn gia hai bn b khc sng Hng ny va mi bt u chng so ra khi chn bGI bi bn kia, cnh bum nu bc trng vn cn che lp gn ht cI min t m c. Bit u Nh khng cn sc ch chuyn ca ngy hm sau th sao! Ngi con trai mang theo s mnh thc hin nim m c cui cng ca anh ang s vo mt m ngi chI ph c th trn h ph. Sut i Nh cng G tng chI ph c th trn nhiu h ph, tht l khng dt ra c. N c th b nh chuyn sang sng. C i Nh G nh chuyn y. Trong s lo lng, khc khoI vn thng trc ca mt ngi ang sng nhng gi pht cui cng, Nh G ngm ra: con ngi ta trn ng i tht kh trnh c nhng cI iu vng vo hoc chng chnh, v li n G thy c cI g hp dn bn kia sng u? Ho chng ch c anh G tng trI, G tng in gt chn khp mi chn tri xa l mi nhn thy ht s giu c ln mi v p ca mt cI bGI bi sng Hng ngay b bn kia, c trong nhng nt tiu s, v cI iu ring anh khm ph thy ging nh mt nim m say pha ln vi ni n hn au n, li l khng bao gi giI thch ht. Ngi ta kh c th lm li c nhng g thuc v qu kh, khng th I li nhng chuyn G n h. CI bn qu rt gn, v khng kh khn g n , nhng nu c mc vo cI m chng chnh th cuc rt c th ta s khng bao gi n c. Khng phI ngu nhin m tc gi cho hnh nh Lin v Nh xut hin trong dng suy ngh ca nhn vt ny:... cng nh cnh bGI bi ang nm phI mnh bn kia, tm hn Lin vn gi nguyn vn nhng nt tn to v chu ng hi sinh t bao i xa, v cng chnh nh c iu m sau nhng ngy thng bn tu, tm kim... Nh G tm
45 45
thy c nI nng ta l gia nh trong nhng ngy ny. Lin nh l hin thn ca cI bn qu m Nh G tng khng nhn ra. Nh nhn thy tm o v ca v khi anh G n hn thc c gi tr ca cI gn gi, bnh d. S tn to, chu ng hi sinh Lin cng l v p ca ngi ph n Vit Nam ni chung. Khng phI khi Nh nhn ra nhng cI mi c, n l v p bn vng mun i nhng ch khi Nh thc mt cch su sc v bn qu th anh mi pht hin ra n, cm nhn c n. Ging nh hnh nh tng mnh v trn l bum cnh dI in bt trn mt vng nc ch c th r rng n th khi con ngang ni lin vi bn qu li gn b bn ny, li gn anh, Nh c c cm gic chnh mnh trong tm o mu xanh trng so v chic m nan rng vnh, nh mt nh thm him ang chm rGI t tng bc chn ln cI mt t dp dnh ph sa. Truyn khp li bng hnh nh chuyn ngang mi ngy mt chuyn... va chm vo cI b t l dc ng pha bn ny. Bn ny l th thnh, bn kia l bn qu. Bn ny chng chnh xi l, bn kia vng vng bi p. S tng phn ny nh mt li cnh tnh v nhn thc, thc gi gn nhng gi tr bnh d, v p ca cI thn tnh, gn gi, ngi ta khng phI thng tht bi nhng tng t o vo gic ng. Ging hoa bng lng nht nht t khi mi n bng chy thm ln nhng bng cui cng nh xc nhn xt xa trc cI mong manh chy trI ca to ho. Nh mun con trai mnh khng lp li con ng ti nhng gi tr ch thc nh anh G trI qua. Day dt, trn tr nh th u cng cn li c g khi nm xung nhng tng t p xung chn khng cng. ------------------------------------- 14. Phn tch hnh nh con ch Bc trong truyn ngn Ting gi ni hoang d ca nh vn Gic Ln - n. Trong ngh thut vn chng, miu t tm l, tnh cm G l kh (miu t tm l nhn vt l mt bc tin ln trong lch s vn hc), miu t tnh cm ca mt con ch li cng kh hn, du rng trong s cc loi vt nui, ch c coi l loi gn gi nht, tnh ngha nht i vi con ngi. Th nhng khi Gic Ln-n vit Ting gi ni hoang d , iu dng nh khng gy ra bt c mt tr ngi no. Cu chuyn v ch ch Bc, mi tm t, tnh cm ca n c dng ln ht sc sinh ng, gn gi n mc nu cha nm bt c ct truyn, bt cht c mt on no , bn c d lm tng nhn vt chnh trong truyn l mt con ngi. Mc d cu chuyn c k t ngi th ba nhng c th coi l s ho thn http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho 46 46
ton vn ca nh vn vo nhn vt. on trch hu nh khng c s kin no ng k, ch l nhng tm t, tnh cm ca Bc i vi ch, th nhng y li l mt trong nhiu on vn thnh cng ca tc phm. Mt phn nguyn do l bi trong , nhng tm t, tnh cm ca Bc G c miu t ht sc su sc, th hin kh nng quan st v cm nhn nhy bn, tinh t ca nh vn.
47 47
on m u ch c tnh cht gii thiu, nhng khng v th m km sc hp dn. l mt th tnh cm hon ton mi m m Bc cha tng cm thy bao gi. i chng c th l mi quan h ca Bc vi cc thnh vin trong gia nh thm phn Mi-l: Vi nhng cu con trai ca ng Thm, tnh cm y "ch l chuyn lm n cng hi cng phng". Vi nhng a chu nh ca ng Thm, l "trch nhim ra oai h v". Vi ng Thm, l th "tnh bn trnh trng v ng hong". Trong nhng mi quan h ny, Bc c v th hon ton khc vi mt con ch thng thng. khng phi l mi quan h ca mt con vt nui i vi ch m l mi quan h bnh ng gia mt con ngi vi mt con ngi. Nhng iu quan trng nht l trong khong thi gian , Bc cha bao gi cm thy mt "tnh thng yu si ni, nng chy, thng yu n tn th, thng yu n cung nhit" nh tnh cm i vi Thoc-tn. l mt cch m u thc s n tng. Trong mi quan h vi Thoc-tn, v th ca Bc cng khng thay i. N t coi mnh l mt ngi bn trung thnh. C l im mu cht to nn s khc bit trong tnh cm ca Bc chnh l cch ngh ca Thoc-tn. i vi Thm phn Mi-l v nhng ngi ch khc, Bc chng qua cng ch l mt con vt nui m thi (ni nh ngn ng ca Bc th l quan h thun tu v cng vic), d n c lp c bao nhiu chin tch i chng na. Nhng Thoc-tn th khc. Anh thc s coi Bc nh mt ngi bn v i x vi n cng nh vi mt ngi bn. Nhng s vic hng ngy din ra trong mi quan h gia Thoc-tn v Bc c tc gi k li rt gin d nhng c sc hp dn tht c bit. Nhng c ch, hnh ng c miu t xen k vi nhng chi tit c th, sinh ng cho thy tnh cm ca Thoc-tn dnh cho Bc G vt qua mi quan h ch t thng thng. Anh chm sc nhng con ch "nh th chng l con ci ca anh vy". Bc vn l mt con ch thng minh, n hiu nhng c ch ca ch c ngha nh th no, bi vy, n cng p li bng mt tnh cm chn thnh nhng khng km phn nng nhit. Bn thn n qu i vui sng, n "tng chng nh qu tim mnh nhy tung ra khi c th v qu ngy ngt". Mi c ch ca Bc cng th hin qu nhiu ngha khin cho Thoc-tn cng nh mun ku ln, tng nh con ch ang ni vi anh bng li ch khng phi ch qua hnh ng. Cch biu l tnh cm ca Bc cng rt khc thng. Ci cch n p hai hm rng vo tay ch mt lc lu cho thy tnh cm ca Bc dnh cho Thoc-tn mGnh lit n mc no. Mt khc, n li khng h v vp, sn n nh nhng con ch khc m ch lng l tn th, quan st ch theo mt cch rt ring m ch n mi c th bc l nh vy. S giao cm bng nh mt gia n v Thoc-tn G ni ln tt c s ngng m, thnh knh, tnh thng yu ca Bc i vi ngi ch mang trong mnh nhng tnh cm m trc n cha tng cm nhn c bao gi. S gn b v tnh cm gia Bc v ch c th hin su hn trong phn cui ca http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho 48 48
on trch. Cng yu ch bao nhiu th Bc li cng s mt by nhiu. Bi vy, n lun bm theo Thoc-tn v khng ri anh na bc. Chi tit Bc khng ng "trn qua gi
49 49
lnh n tn mp lu, ng y, lng nghe ting th u u ca ch..." rt sng ng, c sc din t ln hn c nhng li giGi by trc tip, n biu hin kh nng quan st v miu t rt tinh t ca tc gi. Sc hp dn ca on trch ny ni ring v c truyn ngn Ting gi ni hoang d ni chung i vi bn c cn ngha xG hi su sc m n G gi ln. Trong cuc ua tranh khc lit ginh git ca ci, ginh git s sng ca con ngi, mi quan h tnh cm u b y xung hng th yu. Tnh cm, lng yu thng su sc gia Bc v Thoc-tn l li ca ca ngi nhng tnh cm nhn hu, cao qu, ku gi con ngi hGy tm gc li nhng am m vt cht hng n mt cuc sng tt p, c ngha hn.
50 50

Mot So Bai Van Hay Lop 9

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mot So Bai Van Hay Lop 9

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tuyn tp mt s bi vn hay lp 9

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

ca tc gi khi nhn thy lng Bc t xa.

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

6. Em hy phn tch bi th nh trng ca Nguyn Duy.

Trc thy sau t xn xao

Nng rng: Ngha nng tnh non,

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

m: "Gian nh lng i, hiu ht. nh la vng nh nh ngn n du lc vn trn nt

ng c chim ngng mt chn dung p n th: bt gp mt con ngi nh anh l mt c hi

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

nhng chng khc nhau ca s thm him cuc i:

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

http://ebook.here.vn Th vin Sch Tham Kho

You might also like