Professional Documents
Culture Documents
21
Cch 1:
Da vo nh ngha ng ng th dy ng ng ca metan phi l: CH4 + kCH2 = C1+kH4+2k Tm mi lin h gia s nguyn t C v s nguyn t H t SnC = 1 + k = n SnH = 4 + 2k = 2(k + 1) + 2 = 2n + 2 Vy dy ng ng farafin l CnH2n+2 (n 1)
Cch 2:
Da vo s electron ha tr : - S e ha tr ca nC l 4n - S e ha tr ca 1C dng lin kt vi cc C khc l 2 S e ha tr ca nC dng lin kt vi cc C khc l [2(n-2)+2] = 2n2 (v trong phn t ch tn ti lin kt n) (S d +2 v 1C u mch ch lin kt vi 1C nn dng 1e ha tr, 2C u mch dng 2e ha tr. - S e ha tr dng lin kt vi H: 4n2n-2 = 2n + 2 - V mi nguyn t H ch c 1 e ha tr nn s e ha tr ca (2n +2)nguyn t H trong phn t l 2n + 2. Cng thc chung ca ankan l CnH2n+2 (n 1) Metan c CTPT CH4 dng CnH2n+2 dy ng ng ca ankan l CnH2n+2 CT n gin nht ca 1 ankan l (C2H5)n. Hy bin lun tm CTPT ca cht trn. GII : CT n gin ca ankan l (C2H5)n. Bin lun tm CTPT ankan :
Cch 3:
V d 2:
Cch 1: Cch 2:
Nhn xt: CT n gin trn l 1 gc ankan ha tr 1 tc c kh nng kt hp thm vi 1 gc nh vy na n = 2 CTPT ankan C4H10 CTPT ca ankan trn : (C2H5)n = CxH2x+2 2n = x v 5n = 2x + 2 5n = 2.2n + 2 n = 2. CTPT ankan : C4H10 Ankan trn phi tha iu kin s H 2.s C + 2 5n 2.2n + 2 n 2 n =1 th s H l loi n= 2 CTPT ankan l C4H10 (nhn) Vy CTPT ankan l C4H10
22
Cch 3:
V d 3 : Phn bit ng phn vi ng ng. Trong s nhng CTCT thu gn di y, nhng cht no l ng ng ca nhau? Nhng cht no l ng phn ca nhau.?
CH3CH2CH3 (1) CH3CHClCH 3 (4) CH3CH=CH 2 (7) CH3CH2CH2Cl (2) (CH3)2CHCH 3 (5) CH2 CH2 CH2 CH2 (8) CH3CH2CH2CH3 (3) CH3CH2CH=CH 2 (6) CH3 CH3 (9) C=CH2
GII : Phn bit ng phn vi ng ng : xem I.2.2/12 Nhng cht l ng ng ca nhau l : 1 v 5 hoc 1 v 3(ankan); 6 v 7 hoc 6 v 9 (anken). Nhng cht l ng phn ca nhau : 2 v 4; 3 v 5; 6 v 9 v 8. v Bi tp tng t : 1) Vit CTPT mt vi ng ng ca C2H4. Chng minh CTTQ ca dy ng ng ca etilen l CnH2n , n 2 nguyn 2) Vit CTPT mt vi ng ng ca C2H2 . Chng minh CTTQ ca dy ng ng ca axetilen l CnH2n-2, n 2 nguyn 3) Vit CTPT mt vi ng ng ca C6H6. Chng minh CTTQ ca cc aren l CnH2n-6, n 6 nguyn
23
v Bi tp v d : V d 1 : a) Nu iu kin mt phn t c ng phn hnh hc? b) Vit tt c cc CTCT cc ng phn ca C5H10; Trong cc ng phn , ng phn no c ng phn hnh hc? c tn cc ng phn . GII : a) iu kin mt phn t c ng phn hnh hc (ng phn cis-trans) : Xt ng phn :
a C=C d b f
iu kin : a d v b f - Nu a > d v b>f (v kch thc phn t trong khng gian hoc v phn t lng M)* ta c ng phn cis. - Nu a > d v b<f (*) ta c ng phn trans b) Cc ng phn ca C5H10. ng vi CTPT C5H10, cht c th l penten hoc xiclopentan. Cc ng phn mch h ca penten.
CH2 CH2 CH CH2 CH2 CH3 penten-1 CH3 C CH2 CH3 CH3 CH3 C CH CH3 CH3 2-metylbuten-2 (3-metylbuten-2 : sai) CH3 CH CH CH2 3-metylbuten-1 CH3 2-metylbuten-1 CH CH CH 2 CH3 penten-2
V d 2 : Xc nh CTCT ca mt cht c nhiu ng phn. Cho bit CTCT ca pentan trong cc trng hp sau : a) Tc dng vi Cl2 (askt) t l 1:1 cho 4 sn phm. b) Khi cracking cho 2 sn phm. GII : i vi loi bi tp ny th lm cc bc sau : Bc 1 : Vit tt c cc khung mch C ng vi CTPT bi cho (nhp) Bc 2 : Thc hin cc phn ng theo bi v xc nh s sn phm. CTCT no tha mn s sn phm bi th ta chn (nhp) Bc 3 : Xc nh li CTCT va tm c, vit ptp chng minh. (v) ng vi pentan C5H12 c cc dng khung C sau :
1 2 3 4 5 C C C C C (1) 1 2 3 4 C C C C (2) C C 1 2 3 C C C C (3)
a) Khi thc hin phn ng th : (1) c 3 v tr th (C1, C2, C3) to 3 sn phm (loi) (2) c 4 v tr th (C1, C2, C3, C4) to 4 sn phm (nhn) (3) c 1 v tr th (C1 hoc C3) to mt sn phm (loi) Vy CTCT ca pentan l (2) : 2-metylbutan (isopentan) Ptp :
CH2Cl 1 2 3 4 askt CH3 CHCH2 CH3 + Cl2 CH3 (2) CH3 CH3 CH3 b) Tng t : CH CH 2 CH3 CCl CH2 CH3 CH CHCl CH3 CH CH2 CH3 CH3 CH3 CH 3 CH2Cl
V d 3 :
25
Vit CTCT ca cc cht c tn sau v gi tn li cho ng nu cn : a) 3,3-Diclo-2-etyl propan b) 4-Clo-2-isopropyl-4-metylbuten-2 c) 2-isopropyl penten-1 GII : i vi loi bi ny th nguyn tc l t tn gi vit CTCT ca cht . Sau xt xem ngi ta gi tn ng cha bng cch chn mch chnh, nh s ch v tr nhnhnu sai th gi tn li. a) 3,3-Diclo-2-etylpropan
CH3 Cl 2 1 CH CH Cl 4 3CH2 CH3 1,1-Diclo-2-metylbutan
(tn sai do chn mch chnh 3C cha phi l mch di nht) b) 4-Clo-2-isopropyl-4-metylbuten-2
CH3 CH3 3 4 C CH 2 CH 1 CH3 Cl 5 CH 6 CH3
c) 2-isopropylpenten-1
1 CH2 CH3 4 2 3 C CH2 CH2 CH CH3 (i) 5 CH3 CH2 CH3
Cch c tn trn l ng. Nu chn mch chnh l 6C (ii) l sai v mch ny khng cha ni i. v Bi tp tng t : 1) Vit CTCT ca cht X c CTPT C5H8. Bit rng khi hydro ha cht X, ta thu c isopren. Mt khc, cht X c kh nng trng hp cho ra cao su tng hp. c tn danh php IUPAC cc ng phn mch h ca X 2) Cho aren c CTPT C8H10. vit CTCT v gi tn cc ng phn ca A. 3) Vit CTCT v gi tn li cho ng nu cn. Xt xem ng phn no c ng phn hnh hc. a) 1,2- Diclo-1-metyl hexan b) 2,3,3-Tri metyl butan c) 1,4-Dimetyl xiclobutan. c) Diallyl d) 3-allyl-3-metylbuten-1
26
C4H10 t
3) Ni di thm (tng mch) cacbon : dng mt trong hai cch n gin ca chng trnh ha hc ph thng : a) Trng hp : 2HC CH CuCl, NH C CH2=CH-C CH Cl,100 b) Ni hai gc ankyl : to RCl + 2Na + RCl RR + 2NaCl 3) Bi tp iu ch l mt dng khc ca chui phn ng, y bi ch cho bit nguyn liu ban u v yu cu iu ch mt cht no . lm c bi ny, hc sinh phi nh v vit cc ptp trung gian c ghi km y iu kin phn ng. C nhiu cch iu ch khc nhau vi cng mt bi iu ch. Lu : nu bi yu cu vit s iu ch (hoc s tng hp) th ta ch cn vit di dng mt chui phn ng t nguyn liu n sn phm, trn cc mi tn c ghi km iu kin phn ng. * Thnh phn ch yu ca : - Kh thin nhin : ch yu l Metan (90%), cn li l etan, propan, butan v mt s ng ng cao hn. - Kh cracking : Hydrocacbon cha no (C2H4, C3H6, C4H8), ankan (CH4, C2H6, C4H10) v H2. - Kh than : ch yu l H2(60%), CH4 (25%) cn li l CO, CO2, N2 - Kh l cao : CO2, CO, O2, N2,
4 o
Bi tp v d :
Hon thnh chui phn ng sau : ( 2) ( 3) ( 4) (5) C2H5COONa (1) C2H6 C2H5Cl C4H10 CH4 CO2 GII : Nhn xt : bi cho bit CTPT cc cht, ta ch cn nh v vit phn ng c y iu kin hon thnh phn ng khng cn suy lun nhiu. Loi bi ny thng c dng tr bi hoc lm bi tp c bn trong tit bi tp. (1) ct bt mch nhit phn mui. (3) tng mch cacbon ni hai gc ankyl. Ptp : cao (1) C2H5COONa + NaOH (r) CaO, C2H6 + Na2CO3 t s' kt (2) C2H6 + Cl2 a' C2H5Cl + HCl (3) C2H5Cl + 2Na + C2H5Cl t C4H10 Cracking (4) C4H10 CH4 + C3H6 (5) CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O
o o
V d 2 : bi khng cho bit CTPT ca cc cht nhng cho bit iu kin phn ng. + Vit phng trnh phn ng, xc nh CTCT cc cht : AlC3 + L E + X (1) E 1500 Y + Z (2) C ,lln , xt CH3COOH + Y t A (3) nA trunghop B (4)
O o
GII : Phn tch : iu kin phn ng chnh l du hiu suy lun tm CTCT cc cht. - Da vo (2) E : CH4 - Y hoc l C2H2 hoc H2 (4)A c phn ng trng hp trong phn t A c C=C; (3) CH3COOH + Y A Y l C2H2 v Z : H2. (1) L : H2O; X : Al(OH)3 (3) CH3COOH + C2H2(Y) CH3COOCH =CH2 (A) (4) (B) :
CH CH2 OCOCH 3 n
Ptp : Al4C3 + 12H2O 3CH4 + 4Al(OH)3 2CH4 1500 C2H2 + 3H2 C ,lln CH3COOH + HC CH Hg CH2=CHOCOCH3 ,t
O 2+ o
28
n CH2=CHOCOCH 3
xt,t ,p
CH CH2 OCOCH 3
V d 3: bi khng cho iu kin phn ng, ch cho bit duy nht CTPT ca mt cht + B tc chui phn ng sau : AD +F DF + C F + Br2 G G + KOH J + + J B (tam hp) B + Cl2 C6H6Cl6 J +CD 2J X X+CE GII : Nhn xt : gia cc phn ng u c mi lin h vi nhau, mi ch ci ng vi mt cht nht nh v cc cht khng trng nhau. bi ny, t phn ng to 666, ta tm c B, da vo cc du hiu khc, suy lun tm ra cc cht cn li Phn tch : B + Cl2 C6H6Cl6 B : C6H6 J B J : C2H2 F + Br2 G G c hai nguyn t Brom trong phn t. M G + KOH C2H2 (J) G : C2H4Br2 F : C2H4 C2H2(J) + CD C : H2 v D : C2H6 (D khng th l C2H4 c v trng F) DC2H4(F) + C A D(C2H6) + F(C2H4) A : C4H10 Vy A : C4H10; C:H2 ; D:C2H6 ; F : C2H4; G:C2H4Br2 ; J:C2H2 Ptp : C4H10 Cracking C2H6 + C2H4 ,t C2H6 t C2H4 + H2 C2H4 + Br2 C2H4Br2 Ru C2H4Br2 + 2KOH C2H2 + 2KBr + 2 H2O
o o
3C2H2 600 C, cacbon hoat tnh C6H6 C6H6 + 3Cl2 C6H6Cl6 t C2H2 + 2H2 Ni, C2H6 C
o
29
C2H3Cl
trung hp
CH2
CH Cl
Bi tp tng t :
3) CH3COONa (1) (5) CO2 Al4C3 (2) CH4 (6) CH3Cl C3H8 (3) (4) C C2H2 4) PP B Ankan A xt,t
o
D E
5)
30
A1 CxHy(A) B1
A2 B2
A3 B3
TNT
Etylen
p n : A: CH4; A1:C2H2 ; A2 :C6H6 ; A3: C6H5CH3; B1:C2H6 ; B2: C2H5Cl; B3: C2H5OH 7*)
+ X3 X2 cao su Buna (3) CxHy(X) (7) (5) (4 (6) ) X4 X4 C2H5OH p n : X:C2H2; X1:C4H4 (vinyl axetilen); X2 : C4H6 (Butadien-1,3) ; X3: C6H5CH=CH2; X4: C2H4; X5: C2H5OH
8*)
BunaN A A1 A2 Buna S t
o
(1 )
X1
(2)
A 3 +H2 A 4
A5 xt H2O A6
Bit A v A3 c cng s C. p n : A:C4H10; A1:C2H4; A2: C2H5OH; A3 :C4H6 (Divinyl); A5:C4H8; A6:CH3CH(OH)-CH3 9*) T kh thin nhin vit phng trnh phn ng iu ch caosu Isopren, cao su Cloropren, Caosu Buna N, CCl4. Cho cc cht v c v iu kin th nghim coi nh . 10) Vit phng trnh phn ng tng hp tng hp caosu t cht u l isopentan. Cc iu kin phn ng v cc cht v c coi nh . 11) Vit phng trnh phn ng iu ch C2H5OH t kh cracking.
31
Phng php:
* Phng php vt l : - Phng php chng ct tch ri cc cht lng ha ln vo nhau, c th dng phng php chng ct ri ngng t thu hi ha cht. - Phng php chit (dng phu chit) tch ring nhng cht hu c tan c trong nc vi cc cht hu c khng tan trong nc (do cht lng s phn thnh 2 lp) - Phng php lc (dng phu lc) tch cc cht khng tan ra khi dd. * Phng php ha hc : - Chn nhng phn ng ha hc thch hp cho tng cht ln lt tch ring cc cht ra khi hn hp, ng thi ch dng nhng phn ng ha hc m sau phn ng d dng ti to li cc cht ban u. - Mt s phn ng tch v ti to: Hidrocacbon Phn ng tch Phn ng ti to Anken R-CH=CH2 + Br2 R-CHBr-CH2Br R-CHBr-CH2Br Zn, t C c c R-CH=CH2
o
Phng php thu hi Thu ly kh anken bay ra (hoc chit ly anken lng phn lp)
Etilen CH2=CH2
32
Lc b kt ta thu hi ankin lng hoc thu ly ankin kh. Khng tan trong nc v trong cc dd khc nn dng phng php chit tch.
- Nu c anken v ankin th tch ankin trc bng dd AgNO3/NH3 v ankin cng cho phn ng cng vi dd Br2 nh anken. v Bi tp v d :
Tch ring tng kh ra khi hn hp kh gm CH4, C2H4, C2H2 v CO2. GII : Nhn xt: CO2 tan trong dd nc vi trong, CH4, C2H4, C2H2 th khng, nn dng cc phn ng bng trn tch: S tch
CH4 C2H4 C2H2 CaCO3 CH4 Dd Brom C2H4 AgC CAg (vang) HCl CH4 C2H4Br2 Zn o t C2H2 C2H4
Dd AgNO3/NH3 t
o
CO2
Li gii v phng trnh phn ng: Dn hn hp kh qua dd Ca(OH)2 d, thu c CaCO3 CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O Thot ra ngoi l hn hp kh CH4, C2H4, C2H2 c dn qua dd AgNO3/NH3 th C2H2 b gi li trong C2Ag2, cc kh CH4, C2H4 thot ra C2H2 + 2AgNO3 (dd) + 2NH3 C2Ag2 + 2NH4NO3 Tip tc dn hn hp kh CH4, C2H4 qua dd nc Br th C2H4 b gi li, CH4 thot ra ta thu c CH4-. C2H4 + Br2 C2H4Br2 Ti to CO2 bng cch nhit phn kt ta CaCO3 Ti to C2H2 bng cch cho kt ta C2Ag2 tc dng vi dd HCl C2Ag2 + 2HCl C2H2- + 2AgCl Ti to C2H4 bng cch cho cht lng C2H4Br2 tc dng vi Zn/ru:
33
C2H4Br2 + Zn
ru
C2H4 + ZnBr2
v Bi tp tng t : Tch ri cc kh sau ra khi hn hp gm : a) Benzen, styren, phenol b) NH3, butin-1, butadien v butan c) Kh HCl, butin-1 v butan
II.1.3.2 Tinh ch : v Nguyn tc : Tinh ch l lm sch ha cht nguyn cht no bng cch loi b i tp cht ra khi hn hp (nguyn cht v tp cht). v Phng php : Dng ha cht tc dng vi tp cht m khng phn ng vi nguyn cht to ra cht tan hoc to ra cht kt ta lc b i. S tinh ch :
A,B +X A(nguyen chat) BX (loai bo)
Cc phng trnh phn ng u l nhng phng trnh phn ng quen thuc gp trn. Do phn hng dn gii ch a ra cc s tinh ch. V d 1 : Tinh ch (lm sch) Propilen c ln propin, propan v kh sunfur GII : Lu : SO2 v C3H6 u lm cho phn ng vi dd Brom nn phi tch SO2 trc ri mi dng dd Brom tch ly C3H6 ra khi hn hp ri tinh ch. S tinh ch
C3H6 C3H4 ddAgNO3/NH3 C3H8 SO2 C3H6,C3H8 dd Ca(OH)2 SO2 CH3C2Ag C3H6 ddBr 2 C3H8 CaSO 3 C3H8 C3H6Br2 Zn C3H6
V d 2:
34
Bi tp tng t : 1) Tinh ch C3H8 ln NO2 v H2S, hi nc 2) Tinh ch C2H6 ln NO, NH3, CO2 3) Lm sch etan c ln etilen v lm sch etilen c ln etan. 4) Lm sch etan c ln axetilen v ngc li 5) Lm sch etilen c ln axetilen v ngc li.
35
Cl2, askt
Dd KMnO4l
1) Phn bit anken vi cc hydrocacbon mch h khc c s lin kt p nhiu hn Bng cch ly cng th tch nh nhau ca cc hydrocacbon ri nh tng lng dd Br2 (cng nng ) vo. Mu no c th tch Br2 b mt mu nhiu hn ng vi hydrocacbon c s lin kt p nhiu hn. 2) Phn bit axetilen vi cc ankin-1 khc - Bng cch cho nhng th tch bng nhau ca cc cht th tc dng vi lng d dd AgNO3 trong NH3 ri nh lng kt ta kt lun. CH CH + 2AgNO3 + 2NH3 AgC CAg + 2NH4NO3 R C CH + AgNO3 + NH3 R C CAg + NH4NO3 3) Phn bit ankin-1 vi cc ankin khc Ankin-1 to kt ta vng nht vi dd AgNO3 trong NH3 4) Phn bit benzen v ng ng khc ca benzen Benzen khng lm mt mu dd thuc tm (KMnO4) trong khi cc ng ng ca benzen lm mt mu hoc nht mu dd thuc tm. * Nu hn hp phc tp nn lp bng nhn bit * Lu : t hin tng suy ra cht Vd: Khi lm c nc vi trong v to vng vi dd H2S l SO2 () Kh SO2 lm c nc vi trong v to vng vi dd H2S l SO2 (ng v mt khoa hc nhng khi nhn bit nh vy l sai qui tc) v Bi tp v d :
GII : a) N2, H2, CH4, C2H4, C2H2 C 3 cch gii : Cch 1 : Nhn xt: - N2 : khng cho phn ng chy - H2 : phn ng chy, sn phm chy khng lm c nc vi trong - CH4 : phn ng chy, sn phm chy lm c nc vi trong - Cc kh cn li dng cc phn ng c trng nhn bit. Tm tt cch gii: - Ly mi kh mt t lm mu th. - Dn ln lt cc kh i qua dd AgNO3/NH3. Kh no to c kt ta vng l C2H2
C2H2 ddAgNO3/NH3 + Ag2O AgC CAg (vang) + H2O
- Dn cc kh cn li qua dd nc Brm (mu nu ). Kh no lm nht mu nc brom l C2H4 H2C=CH2 + Br2 BrH2CCH2Br - Ln lt t chy 3 kh cn li. Kh khng chy l N2. Sn phm chy ca hai kh kia c dn qua dd nc vi trong. Sn phm chy no lm c nc vi trong l CH4. Mu cn li l H2. CH4 + 2O2 CO2 + 2H2O CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O H2 + O 2 H2 O Cch 2 : - Dn 5 kh trn ln lt qua dd Brom, c 2 kh lm mt mu dd nc Brom (nhm 1) gm C2H4 v C2H2. 3 kh cn li khng c hin tng g thot ra ngoi (nhm 2) gm CH4 v CO2, H2. - Sau nhn bit cc kh trong mi nhm trn tng t cch 1. Cch 1 ti u hn cch 2. b) C3H8, C2H2, SO2, CO2. Nhn xt: C 3 cch : Cch 1 : - Dn bn kh trn ln lt qua dd nc vi trong d. C 2 kh lm c nc vi trong (nhm 1) v 2 kh kia khng lm c nc vi trong (nhm 2).
38
- Cho 2 kh mi nhm ln lt qua dd nc Brom. Kh nhm 1 lm mt mu nu ca dd Brom l SO2 v kh nhm 2 cng c hin tng nh vy l C2H2. Hai kh cn li l CO2 v C3H8. Cch 2 : - Dng phn ng c trng nhn bit. - Th t nhn bit C2H2, SO2, CO2, C3H8 Cch 3 : - Dn 4 kh trn ln lt vo dd Brom, c 2 kh lm mt mu nu ca dd Brom (nhm 1) v 2 kh kia khng c hin tng g (nhm 2). - Dn ln lt 2 kh nhm 1 qua dd AgNO3/NH3. Kh no to kt ta vng nht l C2H2, kh cn li l SO2. - Dn ln lt 2 kh nhm 2 qua dd nc vi trong. Kh no lm c nc vi trong l CO2, cn li l C3H8. Vy c nhiu cch gii bi ny nhng cch 2 l ti u hn c. v Bi tp tng t : 1) Ch dng 1 thuc th nhn bit 3 cht lng: benzen, toluen, styren 2) Pentan, penten-1, pentin-1, dd AgNO3, nc, dd NH4OH, nc Br, dd HCl, dd HI (ch s dng qu tm) 3) Ch dng 1 ha cht nhn bit : n-butan, buten-2, butadien-1,3 , vinylacetylen. 4) Nhn bit : n-hexan, hexen-2, hexen-1, n-heptan, toluen, styren v benzen 5*) Nhn bit cc l mt nhn sau : a) Kh etan, etylen, acetylen (bng 2 cch) b) Kh metan, etylen, SO2, NO2 v CO2.
39
40
c) CTCT v tn gi ca sn phm khi cho * Isopren tc dng vi HCl (1:1) - Cng 1,2 to 2 sn phm
CH3 CH2 2 3 4 C CH CH2 + HCl CH3 CCl CH CH2 CH3 3-Clo-3-metylbuten-1 CH2Cl CH CH CH2 CH3 4-Clo-3-metylbuten-1
41
C CHCl CH3
* Pentadien-1,4 tc dng vi HCl (1:1) - Cng 1,2 hay 3, 4 : tng t nh Divinyl - Khng c phn ng cng 1,4 do hai lin kt p khng lin hp. - CTCT cc polime thu c khi trng hp 2 ankadien trn :
n CH2 n CH2 CH2 n CH2 C CH CH2 TH1,2 CH3 C CH CH2 TH3,4 CH3 C CH CH2 TH1,4 CH3 CH CH2 CH CH2 TH1,2 CH3 CH2 CH=CH2 CH2 C n CH3 n C CH2 n
CH2 CH
CH CH2
- Pentadien-1,4 khng c sn phm trng hp 1,4 do khng c 2 lin kt p lin hp. Bi 2 : a) Pht biu quy tc th vng benzen. b) T benzen vit phng trnh phn ng iu ch ortho-bromnitrobenzen v metaBromnitrobenzen (ghi r iu kin phn ng). GII : a) Quy tc th vng benzen :
42
- Khi vng benzen c nhm th y electron(gc ankyl hoc OH, NH2, Cl, Br) phn ng th xy ra d hn so vi benzen v u tin th vo v tr ortho hoc para. - Khi vng benzen c nhm th rt electron (nhm th c lin kt p nh NO2, - COOH, CHO, -SO3H,) phn ng th kh hn (so vi benzen) v u tin th vo v tr meta. b) Cc phng trnh phn ng : * iu ch ortho bromnitrobenzen :
Br + Br2 Fe + HBr
Br + HNO3
H 2SO4
NO2 Br + H2O
* iu ch meta bromnitrobenzen :
NO2 + HNO3
NO2 + Br2 Fe
H 2SO4
+ H2O
NO2 + HBr Br
Bi tp tng t :
1) Vit phng trnh phn ng ca butin-1, butadien-1,3 vi H2, Br2, HCl, H2O. Gi tn sn phm. 2) Khi trng hp butadien-1,3 vi xc tc Na ta thu c cao su Buna c ln 2 sn phm ph A v B. A l mt cht do khng c tnh n hi, mi mt xch c mt mch nhnh l nhm vinyl. B l hp cht vng c tn l 1-vinyl xiclohexan-3 c phn t bng 108. Vit cc phng trnh phn ng xy ra di dng CTCT. 3) Phn ng cracking l g? Vit cc phng trnh phn ng dng tng qut khi cracking mt ankan. - Khi cracking butan thu c mt hn hp gm 7 cht, trong c H2 v C4H8. Hi CTCT ca butan l n hay iso? Vit cc phng trnh phn ng xy ra? 4) Olefin l g? Vi CTPT CnH2n c th c cc cht thuc dy ng dng no? Nu tnh cht ha hc c bn ca n? Vit phng trnh phn ng khi cho propylen tc dng vi O2; dd Br2; HCl; dd KMnO4; phn ng trng hp.
43
Hp cht C6H12 khi cng hp HBr ch thu c mt sn phm duy nht, nh CTCT c th c ca olefin ny v vit phng trnh phn ng. 5) Vit phng trnh phn ng (nu c) ca cc hp cht sau vi dung dch AgNO3/NH3 a) Axetylen b) Butin-1 c) Butin-2 6) Vit phng trnh phn ng (nu c) gia cc cht sau vi Brom, ghi r iu kin: dd, to, kh(nu c): a) Isopren (1:1) b) Toluen c) Benzen d) Styren 7) Vit phng trnh phn ng (nu c) gia cc cht sau: a) Toluen + dd KMnO4 b) Propylen + AgNO3/NH3 d c) Styren + dd KMnO4 + Ba(OH)2 d) Axetylen + dd KMnO4_+ H2SO4 e) Propin +dd KMnO4_+ H2SO4 8) Mun iu ch n-pentan, ta c th hidro ha nhng anken no? Vit CTCT ca chng. 9) Vit phng trnh phn ng iu ch cc hp cht sau y t nhng anken thch hp : a) CH3CHBr CHBrCH3 b) CH3CHBr CBr(CH3)2 c) CH3CHBr CH(CH3)2
44
C2H4 C2H2 Trong phn t c Trong phn t c mt lin kt i mt lin kt ba gm mt kin kt gm mt lin kt ( s ) bn v mt ( s ) bn v hai lin lin kt ( p ) linh kt ( p ) linh ng ng km bn. km bn. Lin kt ( p ) linh ng km bn rt d b t khi tham gia phn ng ha hc.
Tnh cht ha hc c trng l phn ng cng. Ring vi axetilen th khi tham gia phn ng ha hc ty iu kin xc tc m mt hay c hai lin kt ( p ) s b t.
45
Xem I.2.4/15 Ring axetilen c hai nguyn t H linh ng nn n cn c kh nng tham gia phn ng th vi ion kim loi. iu ny c gii thch nh sau : do lin kt ba rt ngn nn hai nhn C rt gn nhau, in tch tp trung nhiu v 2 C ny nn cc H gn trc tip vi C ca ni ba tr nn rt linh ng.
b) n-hexan, n-hexen, benzen. * Ging nhau : - Thnh phn cu to gm C v H * Khc nhau : - n-hexan v n- hexen so snh cu to v tnh cht ha hc tng t cu trn. Ring n-hexan cn c phn ng b gy mch C khi c xc tc nhit cao. Ankan xt, t ankan + anken cao CnH2n+2 xt, t CmH2m + 2 + CxH2x cao m 1, x 2, n = m + x. - Benzen : c im cu to : trong phn t c mt vng kn v 3 lin kt p benzen c phn ng c trng l phn ng cng. nhng 3 lin kt p ny li lin hp vi nhau to thnh mt h thm bn vng lm cho kh nng t lin kt p tham gia phn ng ha hc b hn ch benzen kh tham gia phn ng cng, ch c cng vi H2, d tham gia phn ng th v bn vi tc nhn oxiha. Phng trnh phn ng : xem phn ha tnh (I.2.4/14).
o o
c) So snh c im cu to ca butin-1, butin-2, divinyl Tng t cu a. Nhng kh nng tham gia phn ng cng ca lin kt i (Divinyl) hi d hn so vi lin kt ba v : lin kt 3 ngn, hai nhn C gn nhau nn lin kt 3 hi bn hn so vi lin kt i. Bi 2 : C7H8 l ng ng ca benzen. Khi cho C6H6 v C7H8 tc dng vi Brom khan (c bt Fe lm xc tc) th phn ng no xy ra d hn? Gii thch (vit phng trnh phn ng theo t l 1:1 v s mol)
46
GII : C7H8 tham gia phn ng th nhn d hn so vi benzen v nhm CH3 y electron v nhn lm nhn giu electron hn. * C6H6 cho 1 sn phm :
Br + Br2 Fe + HBr
Bi 3 : So snh phn ng trng hp v phn ng cng. GII : * Ging nhau : u l phn ng cng hp cc phn t nh thnh mt phn t mi. * Khc nhau : Phn ng cng : Ch n thun cng 2 phn t nh (monome) thnh mt phn t mi cng l monome. Ch cn mt trong hai monome ban u c t nht mt lin kt p trong phn t. Phn ng trng hp : khng ch cng hai m cng nhiu phn t ging nhau hoc tng t nhau thnh mt phn t mi c khi lng v kch thc rt ln gi l nhng polime. Cc monome tham gia phn ng trng hp nht thit phi c t nht mt lin kt p trong phn t. Bi 4 : So snh di lin kt dC-C trong ankan (C C), anken (C=C), ankin (C C). Gii thch kh nng tham gia phn ng ca ankan km anken nhng ankin km anken.? Mc d phn t ankin c nhiu lin kt p hn anken? GII : Thc nghim cho bit dC-C trong etan (C-C) l : 1,54Ao Etilen(C=C) : 1,34Ao Axetilen (C C):1,2 Ao * C th gii thch nh sau :
47
Khi hnh thnh lin kt s C-C trong phn t ankan th 2C xy ra s xen ph trc lin nhn lm cho khong cch 2 nhn xa nhau nn dC-C ln. Khi hnh thnh lin kt C=C trong phn t anken th lin kt s c hnh thnh nh cch trn, cn lin kt p c hnh thnh do s xen ph bn lm cho khong cch gia 2 nhn C gn nhau hn. Tng t vi ankin c 2 lin kt p nn xy ra 2 s xen ph bn lm cho khong cch gia hai nhn cng gn nhau hn. Do dC-C C C > C=C > C C. * Gii thch v kh nng tham gia phn ng : - S xen ph trc xy ra vi mt ln lm cho lin kt s bn vng. - S xen ph bn xy ra vi mt nh nn lin kt p km bn vng d b t khi c tc nhn tn cng kh nng tham gia phn ng ca ankan< anken, ankin. - y do lin kt 3 lm cho khong cch 2 nhn C rt gn nhau nn lin kt 3 hi bn hn lin kt i nn kh nng tham gia phn ng ca ankin hi km hn anken. - V cng do khong cch gia hai nhn C b m mt in tch tp trung hu ht nhn nn cc ankin-1 c H linh ng tham gia c phn ng th vi ion kim loi v Bi tp tng t : 1) Gii thch quy tc cng Maccopnhicop? Minh ha bng v d c th. 2) Gii thch ti sao di lin kt n C-C trong butadien-1,3 ch bng 1,46Ao ngn hn lin kt n C-C bnh thng? 3) Ti sao khi nhit phn mui axetat vi xt iu ch ankan tng ng li phi dng xc tc CaO,to? 4) So snh nhit si ca cc hydrocacbon a) Khi khi lng phn t tng dn? b) C cng CTPT nhng khc nhau dng khung Cacbon? 5) Khi thc hin phn ng phn hy ankan bi nhit li c tin hnh nhit trn 1000oC ti sao li nhn mnh trong iu kin khng c khng kh? 6) So snh kh nng tham gia phn ng th ca cc halogen Flo, Clo, Brom, Iod vi cc ankan? 7) Ti sao cao su khi chy li c nhiu khi en? Lm th no khi en t li? 8) Trong phn ng iu ch axetilen t metan c tin hnh nhit 1500oC cn ghi km iu kin lm lnh nhanh? 9) So snh cao su thng v cao su lu ha v thnh phn, bn, ng dng? 10) Gii thch v sao cao su tng hp c tnh n hi km cao su thin nhin? 11) Phn bit cc khi nim: a) CTN, CTG, CTPT v CTCT b) Lin kt s , p . Ly propen lm v d c) ng ng, ng phn l g? Nu cc loi ng phn, cho v d? d) C th coi nguyn t Br trong phn t CnH2n+1Br l mt nhm chc c khng? Ti sao?
48
Bc 1 : Tm MA : ty theo gi thit bi cho m s dng cc cch tnh sau tm MA Tm MA da trn cc khi nim c bn, cc nh lut c bn. C nhiu cch tm khi lng phn t, ty tng gi thit bi cho m dng cch tnh thch hp. 1. Da vo khi lng ring DA (ktc) MA = 22,4 . DA vi DA n v g/l 2. Da vo t khi hi ca cht hu c A MA = MB . dA/B MA = 29 . dA/KK 3. Da vo khi lng (mA ) ca mt th tch VA kh A ktc MA = (22,4 . mA)/ VA mA: khi lng kh A chim th tch VA ktc 4. Da vo biu thc phng trnh Mendeleep Claperon: Cho mA (g) cht hu c A ha hi chim th tch VA (l) nhit T (oK) v p sut P(atm) PV = nRT M =
mRT (R = 0,082 atm/ oKmol) pV
5. Da vo nh lut Avogadro: nh lut: cng iu kin nhit v p sut, mi th tch kh bng nhau u cha cng mt s phn t kh. VA = VB => nA = nB => MA = mA M B
mB mA m = B MA MB
49
Bc 2 : t CTPT cht A: CxHy Xc nh thnh phn cc nguyn t trong hydrocacbon. Cch 1 :Dng khi bi -Khng cho khi lng hydrocacbon em t chy -Tnh c mC, mH t mCO2, mH2O * Tnh khi lng cc nguyn t c trong A v mA (g) cht A. - Xc nh C:
mC (trong A) = mC (trong CO 2 ) = 12. m CO2 V = 12.n CO2 = 12. CO2 44 22,4 m H 2O 18 = 2.n H 2O
- Xc nh H
mH(trong A) = mH (trong H2O) = 1.2n H 2O = 2
Cch 2 : Khi bi cho bit thnh phn % cc nguyn t trong hn hp * Dng cng thc sau: CTPT A.
12 x MA M .%C y = = => x = A % C %H 100% 12.100
y=
M A .%H 100
- CTG nht : CaHb => CTTN : (CaHb)n - Xc nh n: bin lun t CTTN suy ra CTPT ng ca A : y 2x + 2; y chn, nguyn dng ; x 1, nguyn dng. T xc nh c CTPT ng ca cht hu c A. Lu : Khi bi tan yu cu xc nh CTG nht ca cht hu c A (hay CTN ca A) hoc khi khng cho d kin tm MA th ta nn lm theo cch trn. 2) V d 1 : Cc v d :
50
Mt hydrocacbon A c thnh phn nguyn t: % C = 84,21; %H = 15,79; T khi hi i vi khng kh bng dA/KK = 3,93. Xc nh CTPT ca A GII Bc 1: Tnh MA: Bit dA/KK => MA = MKK. dA/KK = 29.3,93 = 114 Bc 2 : t A : CxHy
M 12x y = = A %C %H 100 M .%C 114.84,21 x= A = =8 12.100 12.100 M .%H 114.15,79 y = A = = 18 1.100 1.100
Suy ra CTPT A: C8H18 V d 2 : Mt hydrocacbon A th kh c th tch gp 4 ln th tch ca lu hunh ioxit c khi lng tng ng trong cng iu kin. Sn phm chy ca A dn qua bnh ng nc vi trong d th c 1g kt ta ng thi khi lng bnh tng 0,8g. Tm CTPT A. GII * Tm MA : 1VA = 4VSO2( cng iu kin ) nA = 4nSO2
mSO2 mA 1 4 =4 = MA M SO2 M A M SO2 M SO 2 4 = 64 = 16 4
MA =
Cch 1 : gii theo phng php khi lng hay % khi lng : t A : CxHy Bnh ng Ca(OH)2 hp th CO2 v H2O
Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O
m = mCaCO3 = 1g nCO2 = nCaCO3 = 1/100= 0,01mol nC = nCO2 = 0,01mol mC = 12.0,01=0,12g mCO2 = 0,01.44 = 0,44g rmbnh = mCO2 + mH2O mH2O = 0,8-0,44 = 0,36g
mH = 2 m H 2O 18 =2 0,36 = 0,04 g 18
Ta c
Vy CTPT A : CH4 Cch 2 : Bin lun da vo iu kin y 2x + 2; y chn, nguyn dng ; x 1, nguyn x =1 v y = 4 CTPT A. V d 3: t chy hon ton 2,64g mt hydrocacbon A thu c 4,032 lt CO2 (ktc). Tm CTPT A? GII * Tm thnh phn cc nguyn t : mC (trong A) = mC (trong CO2) = (4,032/ 22,4)*12 = 2,16g mH = mA mC = 2,64 2,16 = 0,48g
x:y=
CTN : C3H8 CTTN : (C3H8)n Bin lun : S H 2 s C +2 8n 6n + 2 n 1 m n nguyn dng n = 1 CTPT A : C3H8
* Lp t l tnh x,y
MA(g) mA(g)
44x mCO2
9y mH2O
52
x=
M A .m CO 2 44m A
,y =
M A .m H 2O 9m A
* T suy ra CTPT A Mt s lu : 1) Nu bi cho: oxi ha han tan mt cht hu c A th c ngha l t chy han tan cht hu c A thnh CO2 v H2O 2) Oxi ha cht hu c A bng CuO th khi lng oxy tham gia phn ng ng bng gim khi lng a(g)ca bnh ng CuO sau phn ng oxi ha. Thng thng trong bi ton cho lng oxi tham gia phn ng chy, tm khi lng cht hu c A nn ch n nh lut bo ton khi lng mA + a = mCO2 + mH2O 3) Sn phm chy (CO2, H2O) thng c cho qua cc bnh cc cht hp th chng. 4) Bnh ng CaCl2 (khan), CuSO4 (khan), H2SO4 c, P2O5, dung dch kim, hp th nc. Bnh ng cc dung dch kimhp th CO2. Bnh ng P trng hp th O2. 5) tng khi lng cc bnh chnh l khi lng cc cht m bnh hp th. 6) Nu bi ton cho CO2 phn ng vi dung dch kim th nn ch n mui to thnh xc nh chnh xc lng CO2. 7) Vit phng trnh phn ng chy ca hp cht hu c vi oxy nn oxy li cn bng sau t v sau n v trc. Cc nguyn t cn li nn cn bng trc, t v trc ra v sau phng trnh phn ng. 2) Bi tp v d : V d 1 : t hon ton 0,58g mt hydrocacbon A c 1,76g CO2 v 0,9g H2O. Bit A c khi lng ring DA @ 2,59g/l. Tm CTPT A Tm tt : 0,58g X + O2 (1,76g CO2; 0,9 g H2O) DA @ 2,59g/l. Tm CTPT A? GII : * Tm MA : Bit DA => MA = 22,4.2,59 @ 58 * Vit phng trnh phn ng chy, lp t l tm x,y
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2
MA(g) mA(g)
44x mCO2
9y mH2O
53
x=4 y =10 Vy CTPT A : C4H10 V d 2 : Khi t chy han tan 0,42 g mt Hydrocacbon X thu tan b sn phm qua bnh 1 ng H2SO4 c, bnh 2 ng KOH d. Kt qu, bnh 1 tng 0,54 g; bnh 2 tng 1,32 g. Bit rng khi ha hi 0,42 g X chim th tch bng th tch ca 1,192 g O2 cng iu kin. Tm CTPT ca X Tm tt :
0,42g X (CxHy) +O2 CO2 Bnh 1ng ddH2SO4 Bnh 2 ng KOHd CO2 -CO , H2O -H2O, 2 m2=1,32g m =0,54g
1
Tm CTPT X? GII * Tnh MX : 0,42g X c VX = VO2 ca 0,192g O2 (cng iu kin) => nX = nO2 => => M X =
m mX = O2 M X M O2 = 0,42.32 = 70 0,192
m X .M O 2 m O2
* Gi X : CxHy
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2
MX 0,42 Ta c :
MX 44x 9y = = m X m CO2 m H2O
bi cho khi lng CO2, H2O gin tip qua cc phn ng trung gian ta phi tm khi lng CO2, H2O * Tm mCO2, mH2O : - Bnh 1 ng dd H2SO4 s hp th H2O do tng khi lng bnh 1 chnh l khi lng ca H2O : rm1 = mH2O=0,54g (2) - Bnh 2 ng dd KOH d s hp th CO2 do tng khi lng bnh 2 chnh l khi lng ca CO2 : rm2 = mCO2 =1,32g (3)
54
VA(l)
VO2 (l)
Cch khc : Sau khi thc hin bc 1 c th lm theo cch khc: - Lp t l th tch VA: VB : VCO2 : VH2O ri a v t l s nguyn ti gin m:n:p:q. - Vit phng trnh phn ng chy ca hp cht hu c A di dng: mCxHy + nO2 t pCO2 + qH2O - Dng nh lut bo ton nguyn t cn bng phng trnh phn ng chy s tm c x v y =>CTPT A * Mt s lu : - Nu VCO2 : VH2O = 1:1 => C : H = nC : nH = 1: 2
o
55
- Nu tan cho oxy ban u d th sau khi bt tia la in v lm lnh (ngng t hi nc) th trong kh nhin k c CO2 v O2 cn d. Bi tan l lun theo CxHy - Nu tan cho VCxHy = VO2 th sau khi bt tia la in v lm lnh th trong kh nhin k c CO2 v CxHy d. Bi tan l lun theo oxy. - Khi t chy hay oxi ha han ton mt hydrocacbon m gi thit khng xc nh r sn phm, th cc nguyn t trong hydrocacbon s chuyn thnh oxit bn tng ng tr: N2 kh N2 Halogen kh X2 hay HX (ty bi) 2. Bi tp v d V d 1: Trn 0,5 l hn hp C gm hydrocacbon A v CO2 vi 2,5 l O2 ri cho vo kh nhin k t chy th thu c 3,4 l kh, lm lnh ch cn 1,8 l. Cho hn hp qua tip dung dch KOH (c) ch cn 0,5 l kh. Cc V kh o cng iu kin. Tm CTPT ca hydrocacbon A. Tm tt : CxHy : a (l) Gi 0,5 l hn hp CO2 : b (l) o t CO ,O d,H O ll(- H2O) CO ,O d 0,5l hn hp + 2,5l O
KOH(- CO2)
2 2 2 2 2 2
O2 d GII :
CO2 CO2 b b Ta c Vhh = a + b = 0,5 (1) VCO2 = ax + b = 1,8 0,5 = 1,3 (2)
y = 3,4 1,8 = 1,6 2 y VO2 d = 2,5 - a x + = 0,5 4 y ax + a = 2 4
(lt)
VH2O = a
(3)
(4) (5)
56
Vhh = a + b = 0,5 a = 0,4 x = ax /a = 3 y = ay/a = 8 Vy CTPT ca A l C3H8 V d 2 : Trn 12 cm3 mt hydrocacbon A th kh vi 60 cm3 oxi (ly d) ri t chy. Sau khi lm lnh nc ngng t ri a v iu kin ban u th th tch kh cn li l 48 cm3, trong c 24cm3 b hp th bi KOH, phn cn li b hp th bi P. Tm CTPT ca A (cc th tch kh o trong cng iu kin nhit v p sut) Tm tt :
12cm CxHy 60cm O2 (d)
3 3
ot
CO2 O2 d
GII : * Tnh cc V: VCO2 = 24cm3 VO2 d = 48 24 = 24cm3 VO2 p = 60 24 = 36 cm3 * Tm CTPT : Cch 1: Tnh trc tip t phng trnh phn ng t chy:
0 y y C x H y + x + O2 t xCO2 + H 2 O 4 2 y 12 x + 12 12x (cm3) 4
1 = VA VO 2
x = VCO 2 VH 2O
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 2 4 y y 1 x (cm3) x + 2 4
12
36
24
(cm3)
57
1 = VA VO 2
x+
y 4 =
y x+ x 1 x 4 VCO 2 12 = 36 = 24 => x = 2 v y = 4
CTPT ca A: C2H4 Cch 3: Nhn xt: t 12 cm3 A dng 36 cm3 oxy v to ra 24 cm3 CO2 Suy ra 12C x H y + 36O 2 t 24CO 2 + ?H 2 O
0
LBT (O): => 12C x H y + 36O 2 t 24CO 2 + 24H 2 O LBT (C): 12x = 24 => x = 2 LBT (H) :12y = 48 => y = 4 Vy CTPT ca A l C2H4 V d 3 : Trong mt bnh kn th tch 1dm3 c mt hn hp ng th tch gm hydrocacbon A v O2 133,5 oC, 1 atm. Sau khi bt tia la in v a v nhit ban u (133,5 oC) th p sut trong bnh tng ln 10% so vi ban u v khi lng nc to ra l 0,216 g. Tm CTPT A Tm tt :
CxHy(A) ot O2 3 V = 1dm o t=133,5 C,P1=1atm sp chay
3
GII : Tm CTPT A?
n1 = PV 1.1 = = 0,03(mol) RT 0,082.(273 + 133,5)
V hn hp ng th tch nn nA = nO2 = 0,03/2 = 0,015 mol => CxHy d, bin lun theo O2 Sau khi a v nhit ban u, cc kh to p sut c trong bnh gm H2O, CO2, CxHy d c s mol l : n2 = n1 . P2/P1 = 0,03.110/100 = 0,033 mol nH2O = 0,216/18 = 0,012 mol LBT khi lng (O) : nO2 = n CO2 + 1/2n H2O => n CO2 = nO2 1/2nH2O = 0,015-0,012/2 = 0,009mol nCxHyd = n2 - nCO2 - nH2O = 0,033-0,012-0,009 =0,012mol =>nCxHyphn ng = 0,015-0,012 = 0,003 mol
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2
58
1 0,003 Ta c :
x+
y x + 4
x 0,009
y 2
(mol) (mol)
0,015
0,012
II.2.1.4 Phng php gi tr trung bnh (xc nh CTPT ca hai hay nhiu cht hu c trong hn hp):
L phng php chuyn hn hp nhiu gi tr v mt gi tr tng ng, nhiu cht v mt cht tng ng v c im Phng php gi tr trung bnh c dng nhiu trong ha hu c khi gii bi tan v cc cht cng dy ng ng. Mt phn bn cht ca gi tr trung bnh c cp n vic tnh phn trm n v v khi lng hn hp kh trong bi tan t khi hi chng u lp 10. Do , hc sinh d dng lnh hi phng php ny xc nh CTPT ca hai hay nhiu cht hu c trong hn hp. II.1.4.1 Phng php khi lng phn t trung bnh ca hn hp ( M hh ) Cht tng ng c khi lng mol phn t M hh l khi lng mol phn t trung bnh ca hn hp. Cc bc gii : Bc c bn : Xc nh CTTQ ca hai cht hu c A,B Bc 1 : Xc nh CTTB ca hai cht hu c A, B trong hn hp Bc 2 : Tm M hh qua cc cng thc sau :
M hh = m hh n A .M A + n B .M B %A.M A + %B.M B %A.M A + (100 - %A )M B = = = n hh nA + nB 100 100 VA .M A + VB .M B VA .M A + VB .M B %A.M A + (100 - %A )M B = = VA + VB V 100
Hoc
M hh = d hh/X .M X =
Gi s MA< MB => MA< M hh < MB Bc 3 : Bin lun tm MA, MB hp l => CTPT ng ca A v B Phm vi ng dng: s dng c li nhiu i vi hn hp cc cht cng dy ng ng 1) Phng php CTPT trung bnh ca hn hp: v Phm vi p dng : Khi c hn hp gm nhiu cht, cng tc dng vi mt cht khc m phng trnh phn ng tng t nhau (sn phm, t l mol gia nguyn liu v
59
sn phm, hiu sut, phn ng tng t nhau), c th thay th hn hp bng mt cht tng ng, c s mol bng tng s mol ca hn hp. Cng thc ca cht tng ng gi l CTPT trung bnh. v Phng php gii : Bc 1 : t CTPT ca hai cht hu c cn tm ri suy ra CTPT trung bnh ca chng : t A : CxHy ; B : CxHy CTPTTB : C x H y Bc 2 : Vit phng trnh phn ng tng qut v d liu bi cho tnh x, y Bc 3 : bin lun Nu x<x x < x < x y<y y< y < y Da vo iu kin x, x, y, y tha mn bin lun suy ra gi tr hp l ca chng CTPT A, B. v Phm vi ng dng : Phng php gii ny ngn gn i vi cc bi tan hu c thuc loi hn hp cc ng ng nht l cc ng ng lin tip. Tuy nhin c th dng phng php ny gii cc bi ton hn hp cc cht hu c khng ng ng cng rt hiu qu. Ngoi phng php trn cn c phng php s C, s H, s lin kt p trung bnh ( k ). Phng php gii tng t nh hai phng php trn v Mt s lu : 1) Nu bi cho 2 cht hu c A, B l ng dng lin tip th : m = n + 1 ( y n, m l s C trong phn t A, B) 2) Nu bi cho 2 cht hu c A, B hn km nhau k nguyn t C th m = n + k. 3) Nu bi cho 2 cht hu c A, B cch nhau k nguyn t C th : m = n + (k +1) 4) Nu bi cho anken, ankin th n, m 2. 5) Nu bi ton cho A, B l hydrocacbon th kh trong iu kin thng (hay iu kin tiu chun) th n, m 4 v Bi tp v d : Bi 1: t chy han tan 19,2 g hn hp 2 ankan lin tip thu c 14,56 l CO2 ( OoC, 2 atm). Tm CTPT 2 ankan. GII : Gi CTPT trung bnh ca hai ankan : C n H 2 n + 2
nCO2 = PV 2.14,56 = = 1,3mol RT 273.0,082 C n H 2n+2 + 3n + 1 O2 nCO2 + (n + 1) H 2 O 2
60
mX MX
mX .n MX
S mol hn hp n X =
mX
Hn hp gm 2 ankan lin tip CnH2n+2 CmH2m+2 ; n < n = 2,6 < m = n +1 Vy n = 2 vy 2 ankan l: m=3 n<m; 1 n , m = n +1
C 2 H6 C3H8
Cch 2: Dng phng php phn t khi trung bnh M : Gi 2 ankan A : CnH2n+2 (a mol) ; B : CmH2m+2 (b mol)
an
(mol)
3m + 1 C m H 2 m+ 2 + O2 mCO2 + (m + 1)H 2 O 2
b nCO2 = an + bm = 1,3 mhh = (14n + 2)a + (14m +2)b = 19,2 14(bm + an) + 2(a + b) = 19,2 T (1),(2) suy ra : a + b = 0,5 = nhh => M = mhh / nhh = 19,2/0,5 = 38,4 MA < 38,4 < MB = MA + 14 A MA
M
bm (1) (2)
(mol)
CH4 16 38,4 30
C2H6 30 38,4 44
C3H8 44 38,4 58
C4H10 58 72 38,4
MB Vy A : C2H6
61
B : C3H8
* nH2O < nCO2 (A) thuc dy ng ng ankadien, ankin hoc benzen 3n-1 O 2 nCO 2 - + (n-1)H 2O ( ng ng ankin hoc ankadien) ptp : C n H 2n-2 + 2 3n-3 C n H 2n-6 + O 2 nCO 2 - + (n-3)H 2O ( ng ng benzen) 2 v Cch 2 : Da vo CTTQ ca hydrocacbon A : * Bc 1 : t CTTQ ca hydrocacbon l : CnH2n+2-2k ( y k l s lin kt p hoc dng mch vng hoc c 2 trong CTCT A) iu kin k 0, nguyn. Nu xc nh c k th xc nh c dy ng ng ca A. - k = 0 A thuc dy ng ng ankan - k = 1 A thuc dy ng ng anken - k = 2 A thuc dy ng ng ankin hay ankadien - k = 4 A thuc dy ng ng benzen. chng minh hai ankan A, B thuc cng dy ng ng, ta t A : CnH2n+2-2k ; B : CmH2m+2-2k. Nu tm c k = k th A,B cng dy ng ng. * Bc 2 : Sau khi bit c A,B thuc cng dy ng ng, ta t CTTQ ca A l CxHy. V B l ng ng ca A, B hn A n nhm CH2- th CTTQ ca B :CxHy (CH2)n hay Cx+nHy+2n. * Bc 3 : Da vo phng trnh phn ng chy ca A, B, da vo lng CO2, H2O, O2 hoc s mol hn hp thit lp h phng trnh ton hc, ri gii suy ra x, y, n Xc nh c CTPT A, B. v Cch 3 : da vo khi nim dy ng ng rt ra nhn xt : - Cc cht ng ng k tip nhau c khi lng phn t lp thnh mt cp s cng cng sai d = 14. - C mt dy n s hng M1, M2, ,Mn lp thnh mt cp s cng cng sai d th ta c : + S hng cui Mn = M1 + (n-1)d + Tng s hng S =
M1 + M n .n 2
+ Tm M1, , Mn suy ra cc cht Trong mt bi ton thng phi kt hp nhiu phng php. V d : t chy mt hn hp gm 2 hydrocacbon A, B (c M hn km nhau 28g) th thu c 0,3mol CO2 v 0,5 mol H2O. Tm CTPT & tn A, B GII : Hydrocacbon A, B c M hn km nhau 28g A, B thuc cng dy ng ng. Cch 1 : A, B + O2 CO2 + H2O
63
n H 2O n CO 2
0,5 = 1,67 >1 A, B thuc dy ng ng ankan. 0,3 3n + 1 O 2 nCO 2 + (n + 1)H 2 O 2 a n a( n +1) (mol)
t CTTB A, B : C n H 2 n + 2 : a mol
C n H 2n +2 +
a Ta c
n H 2O n CO 2 =
t CTTQ A, B : CnH2n+2 v CmH2m+2 Gi s n< m n< 1,5 n = 1 CTPT A : CH4 (M = 16) MB = 16 + 28 = 44 CTPT B : C3H8. Cch 2 : t CTTQ A, B : CnH2n+2 : a mol v CmH2m+2 : b mol Cc ptp chy :
C n H 2n + 2-2k +
a
C m H 2m + 2-2k +
an
a(n+1-k)
(mol) (mol)
b Ta c :
an + bm = 0,3 (n + 1 - k)a + (m + 1 - k)b = 0,5
bm
b(m+1-k)
(a+b)(1-k) = 0,2 k = 0 v ch c k = 0 th phng trnh mi c ngha. a + b = 0,2 v an + bm = 0,3 Gi s n < m n(a+b) < m (a+b) n<
0,3 na + bm <mn< = 1,5 < m a+b 0,2
64
Cracking ankan A, ngi ta thu c mt hn hp kh B gm 2 ankan v 2 anken. T khi hi ca B so vi H2 dB/H2 = 14,5. Khi dn hn hp kh B qua dung dch Br2 d, khi lng hn hp kh gim i 55,52%. a) Tm CTPT ca A v cc cht trong B. b) Tnh % th tch cc cht kh trong B. GII bi ny da vo tnh cht phn ng cracking v p dng nh lut bo ton khi lng tm MA kt hp vi phng php ghp n s gii. M hhB =14,5.2 = 29 Theo LBT khi lng : khi lng A em cracking = khi lng hn hp B mAtham gia p = mB (1) Phn ng cracking lm tng gp i s mol hydrocacbon nn nB = 2nA tham gia p (2) (1) chia (2) M hhB = MA MA = 29.2 = 58 MA = 14n + 2 = 58 n= 4 v CTPT A l C4H10 Cc ptpu cracking A : C4H10 CH4 + C3H6 a a a (mol) C4H10 C2H6 + C2H4 b b b (mol) Gi A, B ln lt l s mol A b cracking theo 2 phn ng trn. hh B gm : CH4 : a (mol) C2H6 : b (mol) C3H6 : a (mol) C2H4 : b (mol) Khi dn hh qua dd Br2 th 2 anken b hp th. m2anken = 55,52%mB = 55,52%mA mC3H6 + mC2H4 = 55,52%.58 (a+b) 42a + 28b = 32,2016 (a+b) 9,7984a = 4,2016b b @ 2,3a (mol) nB = 2(a + b) = 2 (a + 2,3a) = 6,6a (mol) cng iu kin, t l s mol cng chnh l t l v th tch %CH4 = %C3H6 =
a * 100% = 15% 6,6a b 2,3a %C2H6 = %C2H4 = * 100% = * 100% = 35% 6,6a 6,6a
Bi 2 :
65
Hydrocacbon (X) dn xut t aren. Ha hi (X) trn vi oxi va trong mt kh nhin k, t hon ton hn hp ri a v nhit ban u, p sut trong bnh bng 12 ln p xut ca (X) ban u. a v 0oC p sut kh gim cn 2/3. 5,2 gam (X) lm mt mu dung dch cha 8 gam Brm. Xc nh CTCT ca (X) GII Bi ny c 2 cch gii : v cng iu kin T, V khng i th t l s mol bng t l p sut. PV = nRT
P2 n 2 = = 12 P1 n 1
v Khi a v OoC, hi nc b ngng t. Kh cn li l CO2 P3 = 2/3P2 nCO2 = 2/3 (nCO2 + nH2O) Cch 1 : Dng phng php thng thng gii. v Gi s s mol ca X l 1mol
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2
1 x y/2 (mol) n2 = x + y/2 n2 = 12n1 hay x + y/2 = 12 (1) x = 2/3 (x + y/2) 3x = 2x + y x = y (2) (1), (2) x + x/2 = 12 x = 8 = y CTPT X : C8H8 Cch 2 : Dng phng php bin lun gii Gi CxHy : n1 (mol) n2 = 12n1 (1) Khi a v OoC : n3 = 2/3n2 = 2/3.12n1 = 8n1 = nCO2 nH2O = 12n1 8n1 = 4n1
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2
n1 8n1 4n1 x : y/2 = 8n1 : 4n1 x= y. v CTN ca X (CH)n hay CnHn CnHn + kBr2 CnHnBrk 13n 160k 5,2 8
66
A l Styren.
Bi 3 : t chy 19,2 g hn hp 2 ankan k tip th thu c V lt CO2 (0oC, 2 atm). Cho V lt CO2 trn qua dd Ca(OH)2 th thu c 30g kt ta. Nu tip tc cho dd Ca(OH)2 vo n d th thu c thm 100g kt ta na. a) Xc nh CTPT 2 ankan. b) Tnh thnh phn % theo khi lng 2 hydrocacbon. GII bi ny, t chy hn hp gm 2 ankan lin tip nn dng phng php trung bnh gii. a) Xc nh CTPT 2 ankan : t CTTQ 2 ankan X : CnH2n+2 : a (mol) Y : CmH2m+2 : b (mol) CTPT trung bnh 2 ankan C n H 2 n + 2 Gi s n < m n< n < m = n + 1. CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O 2CO2 + Ca(OH)2 Ca(HCO3)2 Khi cho thm dd Ca(OH)2 vo n d : Ca(HCO3)2 + Ca(OH)2 2CaCO3 + 2H2O p dng LBT khi lng th mCO2 = mCO2(trong nCO2 = nCaCO3 =
30 + 100 = 1,3 (mol) 100
CaCO
3n + 1 O2 nCO2 + (n + 1) H 2 O 2 44 n
19,2
57,2
67
Ta c t l :
M 44n 14n + 2 44n = = 19,2 57,2 19,2 57,2 n = 2,6
Ta c n < n = 2,6 < m = n+1 n = 2 v m =3 v Vy CTPT 2 ankan l C2H6 v C3H8 b) Tnh % cc hydrocacbon trn : C2H6 + 7/2O2 2CO2 + 3H2O a 2a (mol) C3H8 + 5O2 3CO2 + 4H2O b 3b (mol) nCO2 = 2a + 3b = 1,3 (1) mhh = 30a + 44b = 19,2 (2) (1) , (2) a = 0,2 ;b = 0,3 (mol)
30a 30.0,2 * 100% = * 100% = 31,25% 19,2 19,2 44b 44.0,3 % C3H8 = * 100% = * 100% = 68,75% 19,2 19,2
%C2H6 =
Bi 4 : Mt hn hp X gm 2 hydrocacbon lin tip nhau thuc cng mt dy ng ng v u th kh ktc. t chy X vi 6,4g O2 (ly d) v cho hn hp CO2, H2O, O2 d i qua bnh ng dung dch Ca(OH)2 d th c 100g kt ta v cn li 1 kh thot ra c V= 11,2l(0,4atm,OoC). a) Xc nh dy ng ng A,B b) Xc nh CTPT ca A, B Tm tt :
X 6,4g O2 CO2 dd Ca(OH)2 d H2O O2 d 1 kh co V=11,2l (0,4atm;O C) 100g
o
nO2b = 64/32 = 2 mol GII bi ny, t chy 2 hydrocacbon lin tip thuc cng mt dy ng ng nn s dng phng php trung bnh gii. a) Xc nh dy ng ng ca A, B : nO2 d = PV/RT = 11,2.0,4/(0,082.273) = 0,2 mol nO2 pu = 2-0,2 = 1,8 (mol) kh CO2, H2O b hp th vo dd Ca(OH)2 d
68
Ca(OH)2
CO2
CaCO3
+ H2O
p dng LBT nguyn t (O) cho ptpu chy : nO2 p = nCO2 + nH2O nH2O = 2(nO2 p nCO2) = 2(1,8-1) = 1,6 mol. Ta thy nH2O > nCO2 hai hydrocacbon trn thuc dy ng ng ankan. CTPT trung bnh 2 ankan l : C n H 2 n + 2
3n + 1 O2 nCO2 + (n + 1) H 2 O 2 x (3 n +1)/2x x n x ( n +1) nCO2 = x n = 1 nH2O = x( n +1) = 1,6 C n H 2n+2 +
(mol)
Bi 5 : t chy 560cm3 hn hp kh (ktc) gm 2 hydrocacbon c cng s nguyn t cacbon ta thu c 4,4g CO2 v 1,9125g hi nc. a) Xc nh CTPT cc cht hu c. b) Tnh %khi lng cc cht. c) Nu cho lng CO2 trn vo 100 ml dd KOH 1,3M; Tnh CM mui to thnh. GII bi ny, ta dng phng php s nguyn t H trung bnh kt hp vi phng php bin lun gii. a) Xc nh CTPT cc hydrocacbon : t CTPT 2 hydrocacbon trn :
A : C x H y B : C x H y'
CTPT trung bnh 2 hydrocacbon trn : C x H y Gi s y < y y < y < y S mol hn hp kh nhh =
0,56 = 0,025 mol 22,4
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2 0,025 0,025x 0,025 y /2 n CO2 = 0,025 = 0,1 x = 4 y n H2O = 0,025 = 0,10625 y = 8,5 2
CTPT A, B c dng : A : C4Hy v B : C4Hy Ta c y < y < y hay y < 8,5 <y (1) Bin lun tm CTPT B : 8,5 < y chn y 2x + 2 = 2.4 + 2 = 10 y =10 CTPT B : C4H10 Tng t bin lun tm CTPT A : y < 8,5 y chn y A Vy c 4 cp nghim : 2 C4H2 4 C4H4 6 C4H6 8 C4H8
Ta c :
a + b = n CO 2 = 0,1
Bi 6 : t chy hon ton hn hp gm ankin (A) v ankan (B) c V = 5,6 lt (kc) c 30,8g CO2 v 11,7g H2O Xc nh CTPT A,B. Tnh % A,B. Bit B nhiu hn A mt C
70
GII bi ny, t chy hn hp 2 hydrocacbon khng phi l ng ng ca nhau nn khng dng phng php trung bnh c m s dng phng php ghp n s v bin lun gii. Gi 5,6 l hh :
C n H 2n -2 + A : C n H 2n -2 : a (mol) (n 2; m 1) B : C m H 2m + 2 : b
a
C m H 2m + 2 +
an
a(n-1)
(mol) (mol)
bm
bm
5,6 n hn hp = a+ b = = 0,25 (mol) (1) 22,4 30,8 n CO2 = an + bm = = 0,7 (mol) (2) 44 11,7 n H2O = a(n-1) + bm = = 0,65 (mol) (3) 18
(2), (3) an - a + bm = 0,65 <=> 0,7 - a = 0,65 a = 0,05 mol (1) b = 0,25 a = 0,25-0,05 = 0,2 mol (2) an + bm = 0,05n +0,2m = 0,7 n + 4m = 14 m 3,5 n = 14 4m m = n +1 v B nhiu hn A mt C Bin lun : m 1 2 3 n 10 6 2 Vy m = 3 n =2 Vy CTPT A, B:
A : C2 H 2 B : C3 H 6
Bi 7 : Mt hn hp kh (X) gm 1 ankan, 1 anken v 1 ankin c V =1,792 lt ( ktc) c chia thnh 2 phn bng nhau: - Phn 1: Cho qua dung dch AgNO3/NH3 d to 0,735 g kt ta v th tch hn hp gim 12,5%
71
- Phn 2 : t chy hon ton ri hp th sn phm chy vo 0,2 lt dung dch Ca(OH)2 0,0125M thy c 11g kt ta Xc nh CTPT ca cc hydrocacbon. GII : bi ny, c nhiu th nghim vi nhiu d kin, ta nn dng phng php ghp n s gii. nhh =
1,792 = 0,08 mol 22,4
gi a, b, c ln lt l s mol ca ankan, anken, ankin trong mi phn a + b + c = 0,04 mol (1) v Phn 1 + dd AgNO3/NH3 d 0,735g Vhh gim 12,5% Vankin = 12,5%(1/2Vhh) nankin = c = 12,5%*0,04 = 0,005 mol (2) M=
0,735 = 147 0,005
Trong phn t kt ta ch c mt nguyn t bc. Vy ankin ban u l ankin-1 t CTPT kt ta CnH2n-3Ag M = 14n +105 = 107 n= 3 Vy CTPT ankin l C3H4. Ta c a + b = 0,04- c =0,04 -0,005 = 0,035 mol (3) v Phn 2 : C3H4 + 4O2 3CO2 + 2H2O 0,005 0,015 (mol) CmH2m + 3m/2O2 mCO2 + mH2O b mb (mol) CnH2n+2 + (3n+1)/2O2 nCO2 + (n+1)H2O a na (mol) nCO2 = 0,015 + mb + na (mol) (4) nCa(OH)2 = 0,2 * 0,0125 = 0,115 mol nCaCO3 = 11/100 = 0,11(mol) Khi cho CO2 vo dd Ca(OH)2 c th xy ra cc phn ng sau : Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O (5) Ca(OH)2 + 2CO2 Ca(HCO3 )2 (6) v TH 1 : S mol CO2 thiu so vi dd Ca(OH)2, ch xy ra phng trnh phn ng
s (5)
Cch 1 : Dng phng php bin lun da vo gii hn Gi s n < m na + nb < na + mb < ma + mb n(a + b) < na + mb < m(a + b) n<
na + mb <m a+b 0,095 1 n< = 2,7 <m 4 0,035 n = 1;2 m = 3;4
Vy c 4 cp nghim ng vi trng hp 1 :
ankan : CH 4 ankan : C 2 H 6 ankan : CH 4 ankan : C 2 H 6 hay hay hay anken : C 4 H 8 anken : C 3 H 6 anken : C 3 H 6 anken : C 4 H 8
Gi s m < n 2 m<
n = 3,4 m = 2 0,095 = 2,7 <n 4 0,035
C 2 cp nghim :
ankan : C 3 H 8 ankan : C 4 H 10 hay anken : C 2 H 4 anken : C 2 H 4
v TH 2 : Xy ra c hai phng trnh phn ng 5,6 : Ca(OH)2 + CO2 CaCO3 + H2O (5) 0,11 0,11 0,11 (mol) Ca(OH)2 + 2CO2 Ca(HCO3 )2 (6) (0,115-0,11) 2.0,005 nCO2 = 0,11 + 2.0,005 = 0,12 (mol) na + mb = 0,12 0,015 = 0,105 (mol) Gi s n<m 1 n <
0,105 = 3 <m 4 0,035 CH C H n = 1,2 CTPT 4 v 2 6 m = 4 C 4 H 8 C 4 H 8
*n=3
C 3 H 8 C 3 H 6
Gi s m < n
73
2 m <
C 2 cp nghim :
n = 4 n = 3 v m = 2 m = 2
CTPT cc cht :
C H C 3 H 8 v 4 10 C 2 H 4 C 2 H 4
Vy c 11 nghim tha yu cu bi. Cch 2 : dng phng php trung bnh kt hp vi phng php bin lun. t CTPT trung bnh ca ankan, anken : C n H 2 n + 2-2 k Vit cc phng trnh phn ng nh trn n = Bin lun tng t nh trn. Bi 8 : t chy hon ton 0,3mol hn hp gm 2 hydrocacbon A, B (thuc cc dy ng ng ankan, anken, ankin) c t l phn t lng 22:13 ri dn sn phm sinh ra vo bnh Ba(OH)2 d thy bnh nng thm 46,5g v c 147,75g kt ta. a) Tm CTPT A, B v tnh khi lng mi cht. b) Cho 0,3 mol X li t t qua 0,5 lt dung dch Br2 0,2M thy dung dch Br2 mt mu hon ton, kh thot ra khi dung dch Brm chim th tch 5,04 lt (ktc). Hi thu c sn phm g? Gi tn v tnh khi lng ca chng. GII : bi ny, ta c th gii theo phng php bin lun so snh s mol kt hp phng php ghp n s gii hoc s dng phng php trung bnh. Sn phm chy ca 2 hydrocacbon l CO2 v H2O. Khi hp th vo bnh cha dd Ba(OH)2 th C CO2 v H2O u b dd Ba(OH)2 d hp th mbnh tng = mCO2 + mH2O = 46,5g CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O nCO2 = nBaCO3 = nH2O = mH2O = 46,5 0,75.44 = 13,5(gam)
13,5 = 0,75 (mol) 18 147,75 = 0,75 mol 197 an + bm a+b
Cch 1 : Ta thy khi t hai hydrocacbon cho s mol nCO2 = nH2O = 0,75 mol Cch 2 : bin lun theo phng php s k trung bnh
74
c hai trng hp : * A, B u l anken * A l ankan, B l ankin (hoc ngc li) v TH 1 : A, B l anken. t CTPT
A : C n H 2n : a (mol) B : C m H 2m : b 3n O 2 nCO 2 + nH 2 O 2 0,3 n
0,3 nCO2 = 0,3 n = 0,75 n = 2,5 Gi s n< m n= 2. CTPT A l C2H4. A l anken nh nht nn ta ch c t l :
M B 14m 22 44 = = m= = 3,4 (loi) M A 14n 13 13
v TH 2 : A l ankan, B l ankin
A : C n H 2n + 2 : a (mol) B : C m H 2m -2 : b C n H 2n + 2 + 3n + 1 O 2 nCO 2 + (n + 1)H 2 O 2
a
C m H 2m -2 +
an a(n+1)
(mol)
b bm b(m-1) (mol) ta c : nCO2 = an + bm = 0,75 nhh = a + b = 0,3 nH2O = a(n+1) + b(m-1) = an + bm + (a-b) = 0,75
3m - 1 O 2 mCO 2 + (m - 1)H 2 O 2
Tnh khi lng cc cht trong hn hp : mC3H8 = 0,15.44 = 6,6 (g) mC2H2 = 0,15.26 = 3,9 (g) b) Xc nh tn v tnh khi lng sn phm : nBr2 = 0,5.0,2 = 0,1(mol) Dung dch Br2 b mt mu han ton chng t 0,1 mol Br2 trong dd phn ng ht. S mol kh thot ra khi dd Br2 l 5,04/22,4 = 0,225 (mol) trong c 0,15 mol C3H8. nC2H2 p = 0,225 0,15 = 0,075 (mol) Hai phn ng c th xy ra : C2H2 + Br2 C2H2Br2 (lng) a a a (mol) C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 (lng) b 2b b (mol) Ta c h phng trnh :
a + 2b = 0,1 a = 0,05 b = 0,025 a + b = 0,075 m C 2 H 2 Br2 = 0,05.186 = 9,3g m C 2 H 2 Br4 = 0,025.346 = 8,65g
Tn 2 sn phm : C2H2Br2 : 1,2- Dibrometen; C2H2Br4 : 1,1,2,2-Tetrabrometan. Bi 9 : Mt hn hp gm mt s hydrocacbon lin tip trong dy ng ng c khi lng phn t trung bnh ( M ) = 64.
76
100oC th hn hp ny th kh, lm lnh n nhit phng th mt s cht b ngng t. cc cht kh c khi lng phn t trung bnh (= 54). Cc cht lng c (=74). Tng khi lng cc cht trong hn hp u l 252. Bit khi lng phn t cht nng nht gp i cht nh nht. Tm CTPT cc cht v % th tch cc cht trong hn hp. GII : bi ny, p dng tnh cht ng ng trong ton hc gii Gi a1, a2, , an l khi lng phn t ca cc hydrocacbon trn. * p dng tnh cht ton hc : Cc hydrocacbon lin tip thuc cng mt dy ng ng s to nn mt cp s cng c cng sai d = 14 an = a1 + (n-1)d S= Vi an = 2a1 2a1 = a1 + (n-1).14 a1 = 14(n-1) S = 1,5na1 = 252 Hay 15,5.14n(n-1) = 252 21n12 - 21n1 - 252 = 0 n = 4(nhn) hay n = -3 (loi) a1 = 14(4-1) = 42 t hydrocacbon u l A1 : CxHy M1 = 12x + y = 42 m : y chn y 2x +2 x 1 2 3 4 y 30 18 6 <0 Vy A l C3H6, l hydrocacbon u tin trong cp s cng trn. Cc ng ng k tip ca n l C4H8, C5H10, C6H12 (M = 84) Tnh % th tch cc cht trong hn hp : Gi a, b, c, d (mol) ln lt l s mol cc hydrocacbon tng ng : C3H6, C4H8, C5H10, C6H12 . Ta c :
42a + 56b + 70c + 84d = 64 (1) a+b+c+d 42a + 56b M khi ' = = 54 b = 6a (2) a+b 70c + 84d Ml = = 74 c = 2,5d(3) c+d M= a1 + a n *n 2
d = 2a (4) c= 2,5.2a = 5a (3) nhh = a + b + c + d = a + 6a + 5a + 2a = 14a cng iu kin, t l v s mol bng t l v th tch %C3H6 =
a * 100% = 7,14% 14a 6a *100% = 42,85% %C4H8 = 14a 5a %C5H10 = *100% = 35,71% 14a 2a %C6H12 = * 100% = 14,28% 14a
- Khai thc tnh cht ha hc khc nhau ca tng loi hydrocacbon, vit cc phng trnh phn ng. - t a, b, c, ln lt l th tch (hoc s mol) kh trong hn hp. - Lp cc phng trnh i s : bao nhiu d kin l by nhiu phng trnh. - Cc th nghim thng gp trong ton hn hp : + t chy hn hp trong O2 : thng dng lng d O2 (hoc ) phn ng xy ra hon ton, nu thiu oxi bi ton s tr nn phc tp v sn phm c th l C, CO, CO2, H2O, hoc sn phm ch gm CO2, H2O ng thi d hydrocacbon. + Phn ng cng vi H2 : cho hn hp gm hydrocacbon cha no v H2 qua Ni, toC (hoc Pd,to) s c phn ng cng. gim th tch hn hp bng th tch H2 tham gia phn ng. Ta lun c : S mol hn hp trc phn ng ln hn s mol hn hp sau phn ng. n hh T> n hh S Khi lng hn hp trc v sau phn ng bng nhau (LBTKL). mhh T = mhhS
78
M T < M S dT < dS + Phn ng vi dd brm v thuc tm d, tng khi lng ca dd chnh l khi lng ca hydrocacbon cha no. CnH2n+2-2k + kBr2 CnH2n+2-2kBr2k + Phn ng c trng ca ankin-1 : 2R(C CH)n + nAg2O 2R(C CAg)n + nH2O Khi lm ton hn hp do s mol cc cht lun thay i qua mi th nghim do khi qua th nghim mi ta nn lit k s mol ca hn hp sau v trc mi th nghim. Lu : trong cng thc tnh PV = nRT th V l Vbnh. V d : Mt bnh kn c dung tch 17,92 lt ng hn hp gm kh hidro v axetilen ( OoC v 1 atm) v mt t bt Ni xc tc. Nung nng bnh mt thi gian sau lm lnh n 0oC. a) Nu cho lng kh trong bnh qua dd AgNO3/NH3 s sinh ra 1,2 gam kt ta vng nht. Tm s gam axetilen cn li trong bnh. b) Cho lng kh cn li qua dd Brom thy khi lng dung dch tng ln 0,41 gam. Tnh s gam etilen to thnh trong bnh. c) Tnh th tch etan sinh ra v th tch H2 cn li sau phn ng. Bit t khi hn hp u (H2 + C2H2 trc phn ng) so vi H2 = 4. Bt Ni c th tch khng ng k. GII a) Tnh lng axetilen cn d : v Phn 1 : Sn phm chy to kt ta vng nht vi ddAgNO3/NH3 chng t hn hp cn axetilen d Cc ptp : C2H2 + Ag2O ddAgNO C2Ag2 + H2O /NH
3 3
nC2Ag2 =
Lng axetilen cn li trong bnh : nC2H2 d = 2nC2H2 p = 2nC2Ag2 = 2.0,005 = 0,01 (mol) b) Tnh s gam etilen to thnh trong bnh : v Phn 2 : Cc ptp : C2H4 + Br2 C2H4Br2 b b b (mol) C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 0,005 2.0,005 (mol) p dng LBT khi lng : mbnh tng = mC2H4 + mC2H2 mC2H4 = mbnh tng mC2H2 = 2(0,41- 0,005.26) = 0,56 (g)
79
nC2H4 =
Ghi ch : ta nn t cc n s ngay t u v phi cng n v. Qua mi th nghim s gip ta tm mt n s. Lu lng hn hp mang phn ng trong mi th nghim c th khc nhau nhng t l thnh phn cc cht trong hn hp khng i.
II.3.2 PHNG PHP GII MT S BI TON XC NH THNH PHN HN HP CC HYDROCAC BIT CTPT
Bi 1 : t chy hon ton 100cm3 hn hp A gm : C2H6, C2H4, C2H2 v H2 th thu c 90cm3 CO2. Nung nng 100cm3 A c s hin din ca Pd th thu c 80cm3 hn hp kh B. Nu cho B tip tc qua Ni, to th thu c cht duy nht. Tm % cc cht trong hn hp. GII : t 100cm3 hh A gm : C2H6 : a C2H4 : b
80
C2H2 : c H2 : d (cm3)
C2H6 + 7/2O2 2CO2 + 3H2O a 2a (mol) C2H4 + 3O2 2CO2 + 2H2O b 2b (mol) C2H2 + 5/2O2 2CO2 + H2O c 2c (mol) H2 + 1/2O2 H2O d d (mol) Lu : H2 cng chy trong Oxi, sn phm l H2O. VCO2 = 2(a + b + c) = 90 (cm3) a + b + c = 45 (cm3) d = 100 45 = 55(cm3) (1) v TN2 : xc tc Pd,toC th mt lin kt p b t, sn phm cng l anken. t C2H2 + H2 Pd, C2H4 C c c (cm3) Th tch hn hp gim : Vkh gim = 2c c = c = 100 80 = 20 (cm3) (2)
o
Hn hp kh B gm : C2H6 : a C2H4 : b + c (cm3) H2 : d c = 55 20 = 35 v TN3 : t C2H4 + H2 Ni, C2H6 C b+c b+c (cm3) V ch thu c mt kh duy nht C2H4 v H2 u ht. b + c = 35 b = 35 c = 35 20 = 15 (cm3) a = 100 (b + c + d) = 100 (15 + 20 + 55) = 10 (cm3) % th tch cc cht trong hn hp :
o
a 10 .100% = .100% =10% 100 100 b 15 %VC2H4 = .100% = .100% = 15% 100 100
%VC2H6 =
81
20 c .100% = .100% = 20% 100 100 d 55 .100% = .100% = 55% %VH2 = 100 100
%VC2H2 =
Bi 2 : Cho 11 gam hn hp gm 6,72 lt hydrocacbon mch h A v 2,24 lt mt ankin. t chy hn hp ny th tiu th 25,76 lt Oxi. Cc th tch o ktc. a) Xc nh loi hydrocacbon. b) Cho 5,5 gam hn hp trn cng 1,5 gam hidro vo mt bnh kn cha sn mt t bt Ni ( ktc) un nng bnh phn ng xy ra hon ton ri a v OoC. Tnh thnh phn % hn hp cui cng v p sut trong bnh. GII : Da vo ptp chy, t s mol cc cht v gii h phng trnh tm cc gi tr x, n. a) Xc nh loi hydrocacbon : S mol cc cht : nA = nankin =
6,72 = 0,3 (mol) 22,4
2,24 = 0,1 (mol) 22,4 25,76 nO2 = = 1,15 (mol) 22,4 A : C x H y : 0,3 (mol) Gi 11g hn hp Ankin : C n H 2n - 2 : 0,1
Cc ptp :
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2
(mol)
0,1 0,1(3n-1)/2
y 3n - 1 nO2 = 0,3(x + ) + 0,1( ) = 1,15 4 2
3n - 1 O 2 nCO 2 + (n - 1)H 2 O 2
(mol)
mhh = (12x + y)0,3 + (14n - 2)0,1 = 11 36x + 3y + 14n = 112 (1) 4x + y + 2n = 16 (2) (1) 7.(2) y = 2x Thay y = 2x vo (1), (2) :
82
C2 H 4 C2H2
b) Tnh thnh phn % hn hp cui cng v p sut trong bnh : nH2 = 1,5/2 = 0,75 (mol) Hn hp mi gm C2H4 : 0,015 mol C2H2 : 0,05 mol H2 : 0,75 mol Cc ptp : t C2H4 + H2 Ni, C2H6 C 0,15 0,15 0,15 Ni, t C C2H2 + 2H2 C2H6 0,05 0,1 0,05 Sn phm thu c gm : C2H6 : 0,2 mol H2 d : 0,5 mol T l %th tch chnh l t l % s mol :
o o
%VC2H6 =
0,2 .100% = 28,6% 0,2 + 0,5 0,5 %VH2 = .100% = 71,4% 0,2 + 0,5
Tnh p sut : PVbnh = nRT Trc phn ng n1 = nC2H4 + nC2H2 + nH2 = 0,15 + 0,05 + 0,75 = 0,95 (mol) Sau phn ng n2 = nC2H6 + nH2d = 0,7 (mol) cng iu kin Vbnh, T = const
P2 n 2 n 0,7 = P2 = 2 = @ 0,73 (atm) (P1 = 1atm ) P1 n 1 n 1 0,95
Bi 3 : Mt hn hp kh A gm C2H2 v H2 c t khi hi so vi khng kh bng 0,4. un nng A vi xc tc Ni mt thi gian thu c hn hp kh B, t khi ca B so vi khng kh bng
4 . Nu cho ton b lng B qua dung dch KMnO4 d th cn li kh D thot ra 7
ngoi, t khi ca D so vi H2 bng 4,5. Cc th tch o ktc. a) Tnh thnh phn % th tch ca hn hp A. b) Tnh t s th tch ca A so vi th tch B. Gii thch s thay i th tch . c) Tnh thnh phn % th tch ca hn hp kh D
83
d) Bit VB = 3,136 lt, hi nu hp thu ht lng B ny trong dd Brom d th khi lng cc sn phm thu c l bao nhiu? Tm tt :
hh A C2H2 Ni,toC dd KMnO4 d hh B kh D thoat ra H2 dA/KK=0,4 dD/KK= 4,5 dB/kk= 4/7 dd Br2 d m sp? 3,136 lt hh B
26a + 2b = 11,6 b = 1,5a a+b a a %C2H2 = .100% = .100% = 40% a+b a + 1,5a
%H2 = 100% - 40% = 60% b. T l th tch ca A so vi B : Phn ng c th xy ra : t C2H2 + H2 Ni, C2H4 C t C2H2 + 2H2 Ni, C2H6 C Phn ng cng H2 lm gim s mol kh nhng khng lm thay i khi lng kh nB < nA VB < VA. Ta c :
o o
mA = mB M hh A .nA = M hh B .nB
n A M hhB = n B M hhA
V t l th tch bng t l s mol kh nn VA : VB = 10 : 7 c. % th tch hn hp kh D : Hn hp B gm C2H4, C2H6, C2H2 d v H2 d khi cho qua dung dch KMnO4 th C2H4 v C2H2 d b oxi ha v gi li trong dung dch : C2H4 + [O] + H2O C2H4(OH)2 C2H2 + 4[O] HOOCCOOH
84
%H2 = 100% - 25% = 75% d. Khi lng cc sn phm : t C2H2 + H2 Ni, C2H4 C u u u (mol) t C2H2 + 2H2 Ni, C2H6 C x 2x x (mol) Gi u (mol) l s mol C2H4 thu c B gm : C2H4 : u (mol) C2H6 : x (mol) C2H2 d : a (u + x) (mol) H2 d : 3x (mol)
o o
nB =
(2)
T (1) x = 0,02 (mol) T (2) u = 0,02 (mol) Trong B ch c C2H4 : 0,02 (mol) v C2H2 : 0,04 (mol) cho phn ng cng vi dung dch Br2 : C2H4 + Br2 C2H4Br2 0,02 0,02 (mol) C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 0,04 0,04 (mol) mC2H4Br2 = 0,02.188 = 3,76 (gam) mC2H2Br4 = 0,04.346 = 13,84 (gam) Bi 4 : Mt bnh kn 2 lt 27,3oC cha 0,03 mol C2H2 ; 0,015 mol C2H4 v 0,04 mol H2 c p sut P1. Tnh P1 - Nu trong bnh c mt t bt Ni lm xc tc (th tch khng ng k) nung bnh n nhit cao phn ng xy ra hon ton, sau a v nhit ban u c hn hp kh A c p sut P2. - Cho hn hp A tc dng vi lng d dd AgNO3/NH3 thu c 3,6 gam kt ta. Tnh P2. Tnh s mol mi cht trong A..
85
Tnh p sut P1 : Tng s mol cc cht trc phn ng : n1 = nC2H2 + nC2H4 + nH2 = 0,03 + 0,015 + 0,04 = 0,085 (mol) p dng phng trnh trng thi kh l tng :
PV = nRT P1 =
GII :
Tnh p sut P2 v s mol cc cht : Cc ptp : t C2H2 + H2 Ni, C2H4 C a a a (mol) Ni, t C C2H4 + H2 C2H6 b b b (mol) V s mol H2 = 0,04 < nC2H2 + nC2H4 = 0,045 (mol) nn phn ng ht H2 t a, b l s mol H2 tham gia hai phn ng trn a + b = 0,04 (1)(mol) C2H2 cn d sau phn ng trn tc dng vi lng d dd AgNO3/NH3 : HC CH + Ag2O ddAgNO C2Ag2 + H2O /NH 0,015 0,015 (mol)
o o 3 3
nC2Ag2 =
nC2H2 d = 0,015 mol nC2H2 phn ng = a = 0,03 0,015 = 0,015 (mol) b = 0,04 a = 0,04 0,015 = 0,025 (mol) nC2H4 = nC2H4 b + a = 0,015 + 0,015 = 0,03 (mol) nC2H4 d = 0,03 b = 0,03 0,025 = 0,005 (mol) p sut P2 : n2 = nC2H2 d + nC2H4 d + nC2H6 = 0,015 + 0,005 + 0,025 = 0,045 (mol)
P2 = n2 RT 0,045.0,082.300,3 = = 0,554 (atm) V 2
Bi 5 : Cho a gam CaC2 cha b% tp cht tr tc dng vi nc th thu c V lt C2H2 (ktc) 1) Lp biu thc tnh b theo a v V 2) Nu cho V lt trn vo bnh kn c than hot tnh nung nng lm xc tc,to trong bnh toC p sut P1. Sau phn ng thu c hn hp kh, trong sn phm phn ng chim 60%V, nhit khng i, p sut P2 Tnh hiu sut ca phn ng. 3) Gi s dung tch bnh khng i, th tch cht rn khng ng k. Hy
86
a) Lp biu thc tnh p sut P2 theo P1 v hiu sut h. b) Tnh khong gi tr ca P2 theo P1 GI I : 1) Lp biu thc tnh b theo a v V : Cch 1 : CaC2 + 2H2O Ca(OH)2 + C2H2
V 22,4 V 22,4 V 22,4 V 22,4
(mol)
mCaC2 = 64.
a-
64V ) 22,4
b% =
C 2 H2 22,4(lt) V(lt)
64 22,4 = 64V = 22,4a - 0,224b a - 0,01b V 22,4a - 64V 7 a - 20V 7a - 20V b = = b%= .100% 0,224 7 7a
2) Tnh hiu sut phn ng : Xt phn ng : 3C2H2 C hoat tinh ,600 C6H6 C x x/3 (lt) Gi x l th tch C2H2 tham gia phn ng trn Tng s mol cc cht sau phn ng :
o
VC6H6 = 60%Vhh
87
Theo phn ng : 3C2H2 C hoat tinh ,600 C6H6 C V V/3 (theo l thuyt)
o
h% =
V(thuc t' ) x/3 x/3 9 .100% = .100% = .100% = .100% = 81,81% 11x/9 V(l thuy' t) V/3 11 3
3) a) Lp biu thc tnh p sut P2 theo P1 v hiu sut h : Ta c pt TTKLT : PVbnh = nRT Vbnh, T = const
P2 n 2 V2 = = P1 n 1 V1
h=0
1 P1 P2 P1 3
88
Bi 6 : Khi sn xut t n ta thu c hn hp rn gm CaC2, Ca v CaO (hh A). Cho hn hp A tc dng ht vi nc th thu c 2,5 lt hn hp kh kh X 27,0oC v 0,9856atm. T khi ca X so vi metan bng 0,725. a) Tnh % khi lng mi cht trong A b) un nng hn hp kh X vi bt Ni xc tc mt thi gian th thu c hn hp kh Y, chia Y lm hai phn bng nhau. - Phn th nht cho li t t qua bnh nc Brom d thy cn li 448 ml hn hp kh X (ktc) v t khi so vi Hidro l 4,5. Hi khi lng bnh nuc Brom tng bao nhiu gam? - Phn th hai em trn vi 1,68 lt O2 (ktc) trong bnh kn dung tch 4 lt. Sau khi bt tia la in t chy, gi nhit bnh 109,2oC. Tnh p sut bnh nhit bit dung tch bnh khng i. GII : a) Tnh % khi lng mi cht trong A : Gi 5,52g hh A CaC2 : a Ca : b CaO : c (mol) mhh X = 64a + 40b + 56c = 5,52 (1) Lu : hn hp A tc dng vi nc, c Ca v CaO cng c phn ng. CaC2 + 2H2O Ca(OH)2 + C2H2 a a (mol) Ca + H2O Ca(OH)2 + H2 b b (mol) CaO + H2O Ca(OH)2 c (mol) 2,5 lt kh thu c gm : C2H2 : a H2 : b M X = 0,725.16 = 11,6 nhhX = a + b =
PV 2,5.0,9856 = = 0,1 (mol) (2) RT 0,082.300
89
% CaO = 100% - (46,38 + 43,48)% = 10,14% b) tng khi lng bnh Brom : * Khi nung nng hn hp X vi xc tc Ni, c th xy ra 2 phn ng : C2H2 + H2 C2H4 C2H2 + 2H2 C2H6 hn hp kh Y c th gm C2H4, C2H6, C2H2 d, H2 d. * Khi cho hn hp Y qua bnh ng dd Br2 d th C2H2, C2H4 b hp thu : C2H2 + 2Br2 C2H2Br4 (lng) C2H4 + Br2 C2H4Br2 (lng) hn hp kh Z thot ra gm C2H6 v H2. nZ = 0,02 mol v Mz = 4,5.2 = 9 mZ = 9.0,02 = 0,18 gam * p dng LBT khi lng, ta c : m1/2hh Y = m1/2hh X = 1,16/2 = 0,58gam So snh hn hp Y v Z, ta thy tng khi lng bnh ng dung dch Br2 l tng khi lng ca C2H2 v C2H4 tc l mY - mZ Vy tng khi lng bnh Brom = 0,58 0,18 = 0,4 gam v Tnh p sut bnh sau phn ng chy : So snh hn hp X vi Y v p dng LBT nguyn t, ta c : n C trong hn hp Y = n C trong hn hp X = 2.0,02 = 0,04 (mol) trong hn hp Y = n H trong hn hp X = 2.0,02 + 2.0,03 = 0,1 (mol) * Sn phm chy gm : nCO2 = nC = 0,04 (mol); nH2O = nH = 0,05 (mol) Mt khc, n O trong CO2 v trong H2O = 0,04.2 + 0,05 = 0,13 (mol) nO ban u l 0,075.2 = 0,15 (mol) nO d = 0,15 0,13 = 0,02 (mol) nO2 d = 0,02/2 = 0,01 (mol) n cc kh trong bnh sau khi t = 0,04 + 0,05 + 0,01 = 0,1 (mol) Vy p sut bnh l :
H
P=
90
91
n=
114 - 44k 14
k 1 2 3 n 5 1,8 <0 CTPT B : C5H12 v dn xut ca B : C5H11Br k = 1 : phn ng xy ra theo t l mol 1:1 v thu c duy nht mt sn phm C5H11Br B phi c cu to i xng. CTCT B :
CH3 CH3 C CH3 CH3
Dng 2 : Sau khi tm c CTPT, CTCT ca cc hydrocacbon bi yu cu vit ptp iu ch cc cht Bi 2 : Hn hp kh X gm 4 hydrocacbon A, B, C, D iiu kin chun. Trn X vi O2 va t chy ht X trong mt bnh kn nhit T1 > 100oC v p sut 0,8amt. Bt tia la in t chy hon ton hn hp ri a bnh v nhit T1, o li p sut trong bnh vn c tr s 0,8atm. Lm li th nghim vi cc hn hp X c thnh phn A, B, C, D khc nhau vn thu c kt qu nh c. a) Lp CTPT A, B, C, D bit rng MA < MB < MC < MD. b) Vit ptp iu ch D t A v B t C GII : Nhit sau khi t T1 > 100oC H2O th hi cng iu kin nhit , th tch p sut bnh trc v sau khi t khng i s mol kh trong bnh trc v sau phn ng bng nhau. Khi thay i thnh phn ca hn hp X m kt qu khng thay i khi t chy tng cht th tng s mol trc v sau phn ng cng bng nhau. t cng thc ca mt cht trong hn hp l : CxHy
0 y y C x H y + x + O 2 t xCO 2 + H 2 O 4 2
a a(x + y/4)
ax ay/2
(mol)
92
Ta c : nT = nS a + a(x + 0,25y) = ax + 0,5ay 1 + x + 0,25y = x + 0,5y 0,25y = 1 y = 4 Vy c 4 hydrocacbon trn u c 4 nguyn t H trong phn t. Mt khc do A, B, C, D u th kh nn x 4 Vy 4 hydrocacbon trong X l CH4, C2H4, C3H4, C4H4 Theo th t MA < MB < MC < MD th A : CH4, B: C2H4, C: C3H4, D: C4H4. b. Vit cc ptp iu ch : iu ch D t A : 1500 c ,l ln 2CH4 C2H2 + 3H2 CuCl , HCl ,100 C 2C2H2 C4H4 (vinylaxetilen) iu ch B t C : t C3H4 + 2H2 Ni, C3H8 C t C C3H8 CH4 + C2H4
O o o o
Dng 3 : Tm CTPT ca cc hydrocacbon sau nu cch nhn bit hoc tinh ch hoc tch cc cht trong hn hp hydrocacbon . Bi 3 : t chy mt s mol nh nhau ca 3 hydrocacbon L, L, M ta thu c lng CO2 nh nhau v t l s mol H2O v CO2 i vi K., L, M tng ng bng 0,5; 1, 1,5. a) Xc nh CTPT K, L, M b) Nu cch nhn bit 3 kh trn ng trong 3 l mt nhn c) Hy tch ring 3 cht trong hn hp trn. GII t cng thc chung cho 3 hydrocacbon l CnH2n +2-2k vi k l s lin kt p trong phn t cc hydrocacbon trn.
C n H 2n + 2-2k +
a an a(n+1-k) (mol) 3 hydrocacbon t vi s mol nh nhau thu c lng CO2 nh nhau nn K, L, M c cng s C trong phn t. T=
n H 2O n + 1 - k = nCO 2 n
3n + 1 - k O 2 nCO 2 + (n + 1 - k)H 2 O 2
93
b) Nhn bit 3 kh trn ng trong 3 l mt nhn : - Ly mi kh mt t lm mu th. - Dn ln lt 3 kh vo dd AgNO3/NH3, kh no to c kt ta vng nht l C2H2.
C2H2 + Ag2OddAgNO3/NH3 AgC CAg (vang) + H2O
- Hai kh cn li khng c hin tng g c dn tip qua ddBr2 d, kh no lm mt mu nu ca dd Br2 l C2H4, kh cn li khng c hin tng g thot ra ngoi l C2H6 H2C=CH2 + Br2 BrH2CCH2Br c) Cch tch 3 cht trn ra khi hn hp ca chng : - Cng thc hin qua cc th nghim nh trn ta thu c kh C2H6 thot ra ngoi. - Tinh ch li C2H2 bng cch cho dd axt HCl vo kt ta bc axetilua, kh axetilen c hon nguyn s bay ra ngoi : C2Ag2 + 2HCl C2H2- + 2AgCl - Tinh ch li C2H4Br2 bng cch cho thm ddKOHc/ancol vo dd Br2 b mt mu th kh C2H4 c hon nguyn s bay ra ngoi :
C2H4Br2 + KOH ancol C2H4 + 2KBr
Hoc :
C2H4Br2 Zn/ru C2H4 + ZnBr2
94