A. KI N TH C C N N M: 1.

Khong cch t mt im n mt ng thng, n mt mt phng

KHO NG CCH

d(M , a) = MH d(M ,(P )) = MH

trong H l hnh chiu ca M trn a hoc (P).

2. Khong cch gia ng thng v mt phng song song, gia hai mt phng song song d(a,(P)) = d(M,(P)) trong M l im bt k nm trn a. d((P),(Q) = d(M,(Q)) trong M l im bt k nm trn (P). 3. Khong cch gia hai ng thng cho nhau ng thng ct c a, b v cng vung gc vi a, b c gi l ng vung gc chung ca a, b. Nu ct a, b ti I, J th IJ c gi l on vung gc chung ca a, b. di on IJ c gi l khong cch gia a, b. Khong cch gia hai ng thng cho nhau bng khong cch gia mt trong hai ng thng vi mt phng cha ng thng kia v song song vi n. Khong cch gia hai ng thng cho nhau bng khong cch gia hai mt phng song song ln lt cha hai ng thng . B. CC D NG BI T P: D ng 1: Kho ng cch gi a hai ng th ng cho nhau Phng php: Dng on vung gc chung ca hai ng thng cho nhau a v b. Cch 1: Gi s a b: Dng mt phng (P) cha b v vung gc vi a ti A. Dng AB b ti B AB l on vung gc chung ca a v b. Cch 2: S dng mt phng song song. Dng mt phng (P) cha b v song song vi a. Chn M a, dng MH (P) ti H. T H dng ng thng a // a, ct b ti B. T B dng ng thng song song MH, ct a ti A. AB l on vung gc chung ca a v b. Ch : d(a,b) = AB = MH = a(a,(P)). Cch 3: S dng mt phng vung gc. Dng mt phng (P) a ti O. Dng hnh chiu b ca b trn (P). Dng OH b ti H. T H, dng ng thng song song vi a, ct b ti B. T B, dng ng thng song song vi OH, ct a ti A. AB l on vung gc chung ca a v b. Ch : d(a,b) = AB = OH. 1.Cho hnh t din OABC, trong OA, OB, OC = a. Gi I l trung im ca BC. Hy dng v tnh di on vung gc chung ca cc cp ng thng: a) OA v BC. (

a 2) 2

b) AI v OC.

a 5) 5

2.Cho hnh chp SABCD, y ABCD l hnh vung tm O, cnh a, SA (ABCD) v SA = a. Tnh khong cch gia hai ng thng: a) SC v BD. (

a 6) 6

b) AC v SD.

a 3) 3

3.Cho t din SABC c SA (ABC). Gi H, K ln lt l trc tm ca cc tam gic ABC v SBC. a) Chng minh ba ng thng AH, SK, Bc ng qui. b) Chng minh SC (BHK), HK (SBC). c) Xc nh ng vung gc chung ca BC v SA.(Gi E = AH BC. ng vung gc chung ca BC v SA l AE.)

4.ABCD cnh bng a, I l trung im ca AB. Dng IS (ABCD) v IS =

a 3 . Gi M, N, P ln lt l trung im ca 2
b) MN v AP. (

cc cnh BC, SD, SB. Hy dng v tnh di on vung gc chung ca cc cp ng thng: a) NP v AC (

a 3) 4

a ) 2

D ng 2: Tnh kho ng cch t m t i m n ng th ng, m t ph ng, Kho ng cch gi a ng th ng v m t ph ng song song, Kho ng cch gi a hai m t ph ng song song. Phng php: tnh khong cch t mt im n ng thng (mt phng) ta cn xc nh on vung gc v t im n ng thng (mt phng). 1.Cho hnh chp SABCD, c SA (ABCD) v SA = a 6 , y ABCD l na lc gic u ni tip trong ng trn ng kinh AD = 2a. a) Tnh cc khong cch t A v B n mt phng (SCD). (d(A,(SCD)) = a 2 ; d(B,(SCD)) = b) Tnh khong cch t ng thng AD n mt phng (SBC). (

a 2) 2

a 6) 3

c) Tnh din tch ca thit din ca hnh chp SABCD vi mt phng (P) song song vi mp(SAD) v cch (SAD) mt khong bng

a 3 . ( a2 6 ) 4 2
c AA

2.Cho hnh lng tr ABC.A B C AB = a 3 .

(ABC) v AA

= a, y ABC l tam gic vung ti A c BC = 2a,

a) Tnh khong cch t AA n mt phng (BCC B ). b) Tnh khong cch t A n (A BC). (

a 3 ) 2

a 21 ) 7
(

c) Chng minh rng AB (ACC A ) v tnh khong cch t A n mt phng (ABC ). 3.Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh vung cnh a, SA (ABCD) v SA = 2a. a) Tnh khong cch t A n mp(SBC), t C n mp(SBD). (a 2;

a 2 ) 2

a 2) 2

b) M, N ln lt l trung im ca AB v AD. Chng minh rng MN song song vi (SBD) v tnh khong cch t MN n (SBD). (

a 6) 3 a 2 , tnh 2

c) Mt phng (P) qua BC ct cc cnh SA, SD theo th t ti E, F. Cho bit AD cch (P) mt khong l khong cch t S n mt phng (P) v din tch t gic BCFE. (

4.Cho hnh chp S.ABCD c y ABCD l hnh thoi cnh a v BAD = 600 . Gi O l giao im ca AC v BD. ng
thng SO (ABCD) v SO =

a2 6 ) 2

a) Chng minh (SOF) (SBC).

3a . Gi E l trung im ca BC, F l trung im ca BE. 4

(d(O,(SBC)) =

b) Tnh cc khong cch t O v A n (SBC).

3a 3a , d(A,(SBC)) = ) 8 4

Bi 34. Cho hnh chp S.ABCD c y l hnh ch nht v AB = 2a, BC = a. Cc cnh bn ca hnh chp bng nhau v bng a 2 . a)Tnh khong cch t S n mp(ABCD). b)Gi E, F ln lt l trung im ca cc cnh AB, CD; K l im bt k thuc ng thng CD. Chng minh rng khong cch gia hai ng thng EF v SK khng ph thuc vo K, hy tnh khong cch theo a.
S

A 2a B a

O C

Bi 2.Cho hnh lng tr ABC.ABC c cc cnh u bng a. Gc to bi cnh bn v mt y bng 300. Hnh chiu H ca im A trn mp(ABC0 thuc ng thng BC. a)Tnh khong cch gia hai mt phng y? b)Chng minh AA v BC vung gc, tnh khong cch gia chng. V d 1.2. Cho t din SABC c tam gic ABC vung cn nh B, AB = a, SA vung gc vi mt phng (ABC) v SA = a. a. Chng minh (SAB) (SBC) . b. Tnh khong cch t im A n mp(SBC). c. Gi I l trung im ca AB. Tnh khong cch t im I n mp(SBC); d. Gi J l trung im ca AC. Tnh khong cch t im J n mp(SBC); e. G l trng tm tam gic ABC, tnh khong cch t im G n mp(SBC). Giai a. Theo gi thit ta c: SA (ABC) suy ra SA BC (1) m AB BC (gi thit) (2). T (1) v (2) ta suy ra : BC (SAB) (SBC) (SAB) . b. Ta c (SAB) (SBC) SB K AH SB (H thuc SB). Do SAB vung cn nn H l trung im ca SB, khi AH ( SBC) nn d(A, (SBC)) = AH Xt SAB vung cn ti A. Theo h thc lng trong tam gic vung ta c :

1 1 1 1 1 = + = 2 + 2 2 2 2 AH AS AB a a a 2 . Khi AH = 2 BI 1 c. Ta c AB ( SBC ) B v = (do I l trung im ca AB) nn BA 2 1 1 a 2 d ( I , ( SBC )) = d ( A, ( SBC )) = . 2 2 2 a 2. Vy d ( I , ( SBC )) = 4

d. Tng t J l trung im ca AC nn

CJ 1 = , khi CA 2

d ( J , ( SBC ) =

1 a 2 . d ( A, ( SBC )) = 2 4
3

e. V G l trng tm ABC nn c Lc d (G , ( SBC )) =

CG 2 = CI 3

2 2 a 2 d ( I , ( SBC )) = . 3 3 4 a 2. Hay d (G , ( SBC )) = 6

V d 1.3. Cho hnh chp t gic SABCD, y ABCD l hnh vung cnh bng a, SA vung gc vi mp(ABCD) v SA = a 3 . O l tm hnh vung ABCD. a. Tnh khong cch t im A n mp(SBC); b. Tnh khong cch t im O n mp(SBC); c. G1 l trng tm SAC. T G1 k ng thng song song vi SB ct OB ti I. Tnh khong cch t im G1 n mp(SBC), khong cch t im I n mp(SBC); d. J l trung im ca SD, tnh khong cch t im J n mp(SBC); e. Gi G 2 l trng tm ca SDC. Tnh khong cch t im G 2 n mp(SBC). Li gii.

a. K AH Ta c SA AD J SA (ABCD)) a 3 M AB AD l hnh vung) H AD (SAB) A D V BC // AD nn (SAB) Li c AH O nn BC AH I T (1) v (2) ta AH (SBC). B a C d(A, (SBC)) = Xt SAD vung ti A. Theo h thc lng trong tam gic vung ta c:

SB(1); ( v (ABCD suy ra BC (SBC) (2) suy ra Khi AH

1 1 1 1 1 = + = 2 + 2 2 2 2 AH SA AB 3a a
Suy ra AH =

a 3 . 2

b. O l trung im ca AC nn d(O, (SBC)) = hay d(O,(SBC)) =

1 d(A,(SBC)) 2

a 3 4

c. G1 l trng tm SAC nn : Khi

SG1 2 = SO 3
hay

2 d (G1,(SBC )) = d (O,(SBC )) 3

4
4

d (G1 , ( SBC )) =

2 a 3 a 3 . = 3 4 6

V G1 I // SB nn d(I, (SBC)) = d( G1 , (SBC)) =

a 3 6

d. J, O ln lt l trung im ca SD, DB nn JO l ng trung bnh ca tam gic SDB. Suy ra JO // SB; Do

d ( J , ( SBC )) = d (O, ( SBC )) =

CG 2 2 = CJ 3

a 3 . 4

e. G 2 l trng tm SDC nn khi

2 2 a 3 d (G2 , ( SBC)) = d ( J , ( SBC)) = . 3 3 4 a 3 vy d (G 2,(SBC )) = . 6

V d 1.4 Cho hnh lp phng ABCD.ABCD cnh a, AC ct BD ti O. a. Tnh khong cch t im A n mp(BDDB). b. Gi M l trung im ca AA. Tnh khong cch t im M n mp(BDDB) . c. G l trng tm ABA. Tnh khong cch t im G n mp(BDDB). d. I l trung im ca GB. Tnh khong cch t im I n mp(BDDB). e. K l trng tm BMD. Tnh khong cch t K n mp(BDDB). Suy ra khong cch t im J n mp(BDDB) vi J l trung im ca KO. Li gii
D O C

a. Ta c AO BD( gi thit) Mt khc AO DD(v DD (ABCD)) suy ra AO (BDDB) ;

J I

1 1 Khi d ( A, ( BDD ' B ' )) = AO = AC = .a 2 2 2 a 2. Hay d ( A,( BDD'B'))= 2

b. Do AM // (BDDB) nn d(M,(BDDB))= d(A, (BDDB)) vy d(M, (BDDB)) = c. Ta c Khi

G D' C'

A'

B'

a 2 . 2
(do G l trng tm ABA)

BG 2 = BM 3

2 2 a 2 d ( M , ( BDD' B ' )) = . 3 3 2 a 2 Hay d (G,(BDD'B'))= . 3 BI 1 d. (do I l trung im ca GB) nn = BG 2 d (G, ( BDD' B ' )) =
5

d ( I , ( BDD ' B '))=

1 a 2 . d ( G , BDD ' B ')) hay d (I ,(BDD'B'))= 2 6

OK 1 = OM 3

e. K l trng tm BMD nn Khi

1 a 2 . d ( M , ( BDD ' B ' )) = 3 6 OJ 1 = Do J l trung im ca KO nn OK 2 1 Lc d ( J , ( BDD ' B ')) = d ( K ,( BDD ' B ')) 2 a 2 Vy d ( J , ( BDD ' B ' )) = . 12 d ( K , ( BDD ' B ' )) =
V d 1.2.1 Cho t din SABC c tam gic ABC vung cn nh B. AB = a, SA vung gc vi mt phng (ABC), SA = a. a. Chng minh (SAB) (SBC) . b. Tnh khong cch t A n mp(SBC). c. Gi J l trung im ca AC, t J k Jx // SB, trn Jx ly im P. Tnh khong cch t P n mp(SBC). d. G l trng tm PSB. Tnh khong cch t G n mp(SBC). T v d 1.3 ta cng c th to ra bi ton mi: V d 1.3.1 Cho hnh chp t gic SABCD, y ABCD l hnh vung cnh bng a, SA vung gc vi mp(ABCD) v SA = a 3 , O l tm hnh vung ABCD. a. Tnh khong cch t A n mp(SBC); b. Tnh khong cch t O n mp(SBC); c. Qua D k ng thng Dy // SC. Ly Q thuc SC, tnh khong cch t Q n mp(SBC); d. G l trng tm QAM, tnh khong cch t G n mp(SBC). V d 2.2 Cho tam gic ABC u cnh a. Trn ng thng Ax vung gc vi mp(ABC), ly im S sao cho trung im ca BC. a. Tnh khong cch t im A n mp(SBC); b. Gi M l im i xng vi A qua C. Tnh khong cch t im M n mp(SBC); c. Gi G l trng tm SCM. Tnh khong cch t im G n mp(SBC); d. I l trung im ca GK. Tnh khong cch t im I n mp(SBC). Li gii. S

SA = a 3 , K l

a..Xt 2 vung SAB v SAC :

H G I C K B M

SB = SA + AB = 2a
2 2

SC = SA 2 + AC 2 = 2a

suy ra SB = SC hay SBC cn ti S. Trong SBC c SK l ng trung tuyn ng thi l ng cao khi BC SK m BC SA( do SA (ABC)) nn BC (SAK), suy ra SAK) (SBC). Ta c (SAK) (SBC) SK. T A k AH SK ti H. Khi d(A,(SBC)) = AH. Xt SAK vung ta A, theo h thc lng trong tam gic vung ta c:

1 1 1 = + 2 2 AH SA AK 2

(*)

Trong SA =

AK =

a 3 (ng cao ca tam gic u cnh a), 2

a 3

(gi thit) (1)

Thay (1) vo (*) ta c

AH =
a 15 5

a 15 5

b. M l im i xng vi A qua C nn vy d (M ,(SBC )) =

d (M , (SBC )) = d ( A, (SBC ))

c. G l trng tm SCM nn ta c:

1 15 d (G, ( SBC )) = d ( M , ( SBC )) hay d (G, ( SBC )) = .a ; 3 15

d. I l trung im ca KG, khi

1 d (I ,(SBC )) = d (G,(SBC )) 2

suy ra d ( I , ( SBC )) =

15 .a . 30

V d 2.4 Cho hnh chp SABCD. ABCD l hnh vung cnh a, mt bn SAB l tam gic u cnh a v (SAB) vung gc vi mp(ABCD). Gi I l trung im ca cnh AB, E l trung im ca cnh BC. a. Chng minh mp(SIC) mp(SED); b. Tnh khong cch t im I n mp(SED); c. Tnh khong cch t im C n mp(SED); d. Tnh khong cch t im A n mp(SED); Nhn xt: Cc cp im I v C, C v A nm khc pha so vi mp(SED) Li gii.
S

a. ABCD l hnh vung nn ED IC (1) SI l ng trung tuyn ca u ABC nn SI AB m (SAB) (ABCD) nn SI (ABCD), suy ra SI IC ( v IC mp(ABCD)) (2) T (1) v (2) ta suy ra IC (SED) do (SIC) (SED); b. Gi J l giao im ca ED v IC, k IH SJ th d(I, (SED)) = IH Xt SIJ vung ti I. Theo h thc lng trong tam gic vung ta c:

H A D B I E J C

1 1 1 = 2 + 2 (*) 2 IH SI IJ a 3 Trong SI = ( ng cao ca tam gic u cnh a) (3) F 2

Mt khc ECD vung ti C c:

1 1 1 4 1 = + = 2+ 2 2 2 2 CJ CE CD a a
Suy ra CJ =

a 5 . 5

mt khc IC = IJ = IC JC =

IB2 + BC 2nn IC =
a 5 a 5 2 5

a 5 2 3 5 hay IJ= . a (4) 10

Thay (3) v (4) vo (*) ta c:

9a 2 IH = 32
2

do

IH =

3 2 a 8

Vy d ( I , ( SED )) =

3 2 .a . 8

c. Ta c IC (SED) J, xt t s

2 JC a 5 3 5 = : a = 3 JI 5 10
Do d (C , ( SED)) =

2 2 d ( I , ( SED)) hay d (C , ( SED)) = .a ; 3 4

d. Gi F l giao im ca AB v DE, khi

FB BE 1 = = suy ra B l trung im ca FA FA AD 2 FA 4 4 4 3 2 = Ta c nn d ( A, ( SED )) = .d ( I , ( SED )) = . a FI 3 3 3 8 2 hay d ( A, ( SED ) = a. 2

2.4.3 Mt s bi tp tnh khong cch gia hai ng thng cho nhau. Vi cc bi ton tnh khong cch gia ng thng v mt phng song song, hai mt phng song song, hai ng thng cho nhau th ta a v bi ton t nh khong cch t mt im n mt mt phng. V d 3.1 Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh vung cnh a, SA = SB = SC = SD = a 2 . Tnh khong cch gia hai ng thng cho nhau AD v SC. Li gii
S

V AD // BC nn d(AD, SC) = d(AD, (SBC)) = d(A, (SBC)) Ta c AO (SBC) C v

C O 1 = do CA 2

a 2 H D C O a B I

d(A, (SBC)) = 2.d(O, (SBC)) ; SO (ABCD) nn SO BC K SJ BC th J l trung im ca BC Suy ra BC (SOJ) (SBC) (SOJ) A (SBC) (SOJ) SJ, k OH SJ (H SJ). Khi d(O, (SBC)) = OH Xt tam gic SOJ vung ti O, theo h thc lng trong tam gic vung ta c

1 1 1 1 a 6 = + m OJ = .a , SO = SC 2 CO 2 = 2 2 2 OH OJ OS 2 2 42 Suy ra OH = a 14 42 42 Vy d ( AD, SC ) = 2. a= .a 14 7
Sau khi a v d ny hc sinh nh li nhn xt trong phn nh ngha v khong cch pht hin d(AD, SC) = d(AD, (SBC)). R rng ta a v bi ton tnh khong cch t mt im n mt mt phng, do cn s dng cc k nng trnh by vn ny gii quyt bi ton. Nh vy nu bit sp xp cc bi ton c tnh h thng th vic gii ton ca hc sinh nh nhng hn, pht huy c li t duy tch cc, s k tha kt qu c, k nng bit phc v vo gii cc bi ton mi. Vi gi thit ca bi ton ny ta c th yu cu hc sinh tnh tip:

b. Khong cch gia 2 ng thng cho nhau AD v SB; c. T B k ng thng song song vi SC ct CH ti K, tnh khong cch gia 2 ng thng cho nhau AD v SK. Theo li t duy trn hc sinh s nhn ra:

42 a 7 42 d(AD, SK) = d(AD, (SBC)) = a. 7

d(AD, SB) = d(A, (SBC)) = V d 3.2 Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh vung cnh a, SA vung gc vi mp(ABCD), SA = a 3 . E l im i xng ca B qua A, tnh khong cch gia 2 ng thng cho nhau a. AC v SD b. AC v SE Li gii
a 3 E S

AE = CD = a E l im i xng ca B qua A nn AEDC l hnh bnh hnh. Do AC // ED hay AC // (SED) (1) AE // CD

suy ra d(AC, SD) = d(AC, (SED)) = d(A, (SED)); * Tnh d(A, (SED)) SA ED, k SK ED(KED) th ED (SAK) suy ra (SED) (SAK); (SED) (SAK) SK. K AH SK (HSK) th d(A, (SED)) = AH SAK v EAD l cc tam gic vung ti A. Theo h thc lng trong tam gic vung ta c:
B a C

1 1 1 1 1 = + = 2 + 2 2 2 AH AS AK 3a AK 2 1 1 1 1 1 = + = 2 + 2 AK 2 AE 2 AD 2 a a 1 1 1 1 Suy ra = 2 + 2 + 2 hay AH = 21 .a 2 AH 3a a a 7
Vy

d ( AC , SD ) =

21 . .a 7
21 a 7

V AC // (SED) (theo 1) nn d(AC, SE) = d(AC, (SED)) = Nhn xt: AC // (SED)

Qua hai v d 3.1 v 3.2 cng vi nhn xt ta gip hc sinh rt ra kt lun:

SE ( SED ) SD ( SED )

khi d(AC, SE) = d(AC, (SD) = d(AC, (SED)).

V d 3.4 ( THI H-C KHI B NM 2007). Cho chp t gic u SABCD c y hnh vung cnh a. Gi E l im i xng ca D qua trung im ca SA, M l trung im ca AE, N l trung im ca BC. Chng minh MN vung gc vi BD; tnh khong cch gia 2 ng thng MN v AC.

a // mp( ) d(a, b) = d(a, mp()) vi a, b l cc ng thng. b mp( )

Li gii.

Gi P l trung im ca AS, khi MP // NC v MP = NC (u bng na a). Do MPCN l hnh bnh hnh, suy ra MN // PC (1). Mt khc BD (SAC) nn BD PC (2) T (1) v (2) ta suy ra MN BD ; d(MN,AC) = d(MN, (SAC)) trong d(MN,(SAC)) = d(N, (SAC)),
a

d ( N , ( SAC )) =
D a C

A B N O

1 d ( B, ( SAC )) , suy ra 2

1 BD 4 a 2 Vy d ( MN , AC ) = . 4 d ( MN , AC ) =

10