TAM

Tam quc din ngha nguyn tn l Tam quc ch thng tc din ngha, l mt tiu thuyt lch s Trung Quc c La Qun Trung vit vo th k 14 k v thi k hn lon Tam Quc (220-280), theo phng php by thc ba h (by phn thc ba phn h cu). Tiu thuyt ny c xem l mt trong bn tc phm c in hay nht ca vn hc Trung Quc.

Ct truyn
Mt trong nhng thnh cng ln nht ca Tam Quc din ngha l tnh cht quy m, honh trng ca ct truyn v nhn vt. B tiu thuyt ny c th chia thnh rt nhiu "truyn nh" m a phn trong s c th hon ton dng c thnh nhng b phim truyn theo ng ngha. Do vy m phn sau y ch c gng tm tt ht sc s lc ton b truyn theo nhng nt chnh yu m khng i vo chi tit nhn vt v s kin:

Ngun gc
Tam quc din ngha v phng din bin son ch yu l cng lao ca La Qun Trung, nhng thc ra b tiu thuyt ny trc sau tri qua mt qu trnh tp th sng tc lu di ca rt nhiu ngi. Trc La Qun Trung, t lu chuyn Tam quc lu hnh rng ri trong dn gian truyn ming, cc ngh nhn k chuyn, cc nh vn hc ngh thut vit kch, din kch, u khng ngng sng to, lm cho nhng tnh tit cu chuyn v hnh tng cc nhn vt phong ph thm. Cui i Nguyn u i Minh, nh tiu thuyt La Qun Trung vit b Tam quc ch thng tc din ngha[3] chnh l da trn c s sng tc tp th rt hng hu ca nhn dn qun chng. D nhin trong khi vit ng c tham kho nhng bn ghi chp ca cc nh vit s v cc nh vn khc (Tam quc ch ca Trn Th, Tam quc ch ch ca Bi Tng Chi), nhng quan trng hn l phn th nghim cuc sng phong ph ca bn thn ng v ti nng vn hc kit xut ca ng. Truyn Tam quc ca La Qun Trung so vi bn truyn k ca i nh Nguyn, i khi c my c im nh 1.Tc bt mt s phn m tn, nhn qu bo ng v nhng tnh tit "qu hoang ng". 2.Vit thm, lm ni dung cun truyn phong ph thm rt nhiu, t v tnh cch v hnh tng nhn vt cho su sc, m nt hn. 3.Nng cao ngn ng n mc ngh thut, tng cng thm sc hp dn ca ngh thut. 4.Lm ni bt ln mt cch r rng v mnh lit nhn dn tnh v xu hng tnh vn hc l yu Lu B, ght To Tho, hng v nc Thc chng li nc Ngy trong ton cun sch. Trong tc phm ny, nhiu s kin lch s v h cu an xem ln nhau. : Quan V chm Si Dng C thnh sau 3 hi trng (trc trn Quan ) Lu B git Si Dng sau trn Quan Ni tm li La Qun Trung em nhng phn phong ph trong truyn Tam quc m nhn dn qun chng v nhng ngh nhn k chuyn sng tc ra, nng cao ln thnh mt tc phm vn hc ln lao ni ting.

ngha tc phm
Tam quc din ngha l cu chuyn gn mt trm nm, s vic nhiu nhng khng ri l do ngi bt c khuynh hng ca La Qun Trung. Tc gi ng v pha Lu Thc ln n To Ngy, cn Tn Ng ch l lc lng trung gian. Mc d cn du n kh m ca t tng chnh thng v s thc lch s khng hn nh th, nhng truyn thuyt ng Lu phn To l khuynh hng vn c ca hu ht cc truyn thuyt v thi Tam Quc lu hnh trong nhn dn. N phn nh nguyn vng c mt ng vua tt bit thng dn v v dn, mt triu nh thc hin nhn chnh, mt t nc thng nht v ho bnh.

Tam quc din ngha l tiu thuyt s thi nn ging iu ch yu l ca ngi hay chm bim hi hc ph phn. Khoa trng phng i ca ngi nhng k tch ca cc anh hng ho hn nh phng i nhng kh khn him tr th thch ti nng v ngh ca cc anh hng. Cc nhn vt lun c vc dng khc ngi, nhng hnh ng phi thng v tm hn h cng khc vi ngi thng. C l v th, c th c nhiu trn nh c lit t vong rt nhiu nhng khng gy khng kh bi thm. Ngn ng ca Tam quc din ngha l s kt hp gia vn ngn v bch thoi, s dng c ngn t thng dng trong nhn dn. Ngn ng k ln t ngn ng miu t, v trong ngn ng miu t rt t s dng nh ng v tnh t. Ngi Trung Quc gi loi miu t ngn gn nh vy l li bch miu, nhng nh li k chuyn kho lo, i thoi sinh ng v s dng rng ri khu ng, cc truyn c tch, truyn thuyt, thn thoi, chuyn lch s v.v... nn to cho tc phm mt v p hp dn va bc hc v dn d.

Trung Quc, ai ai cng bit kit tc vn hc c in Tam Quc Din Ngha. Trong my th k qua, cnh tng chin tranh nh sng trn b, hnh tng nhn vt sinh ng, tnh tit cu chuyn u tr u dng, sinh ng l th trong b Tam Quc Din Ngha lun c nhn dn Trung Quc a thch, v cng l vn nhiu hc gi nghin cu trng k. Tc gi La Qun Trung sng trong th k 14. ia nh ng c bu khng kh vn ha nng nn, t thu nh ng thch c sch, c nhiu sch kinh s, cc th ny t c s sng tc tt p cho ng sng tc vn hc v sau. Thi i La Qun Trung sinh sng l thi i c mu thun dn tc v mu thun giai cp ht sc gay gt phc tp, qu tc dn tc Mng C xy dng chnh quyn i Nguyn, thc thi thng tr n p i vi dn tc n, dn n ng o nhn dn dn tc n chng i, cc ni u xut hin qun khi ngha. Cc ngha qun khng nhng chin u vi qun i nh Nguyn, m cn thn tnh nhau, mong lt nh Nguyn v thng tr c Trung Quc. La Qun Trung tr tui tham gia mt qun khi ngha, nhm chc tham mu. Lc , La Qun Trung p hoi bo chnh tr, mong mnh c th ln ngi vua qun l t nc trong thi bui lon lc. Sau , qun khi ngha do Chu Nguyn Chng dn u ginh c thng li cui cng, xy dng vng triu nh Minh, hoi bo chnh tr ca La Qun Trung b tan v , ng b n n v bt u sng tc vn hc. B Tam Quc Din Ngha k cu chuyn lch s phc tp trong 100 nm t nm 184 n nm 280 cng nguyn. La Qun Trung thu thp nhiu ti liu lch s, tp k , nhng truyn t ai bit n, tiu thuyt d s v truyn thuyt dn gian v Tam Quc, dung hp hoi bo chnh tr v s tng tri cuc sng chin tranh khi tham gia qun khi ngha nng dn ca mnh, ti hin sinh ng lch s u tranh chnh tr v qun s gia ba nc Ngy, Thc, Ng. B Tam Quc Din Ngha t thnh tu ngh thut trong cc mt. Thng qua k li cc cuc u tranh khng khip v chnh tr v qun s, b ng cc loi phng php ngh thut, tc gi xy dng thnh cng hng lot hnh tng nhn vt r rt. Trong hn 400 nhn vt trong b sch, tc gi ra sc miu t my chc nhn vt c tnh cch nhn vt r rt. V d, nh vua nc Ngy To Tho gii v s dng mu tr v tnh tnh nham him a nghi, qun s nc Thc ia Ct Lng nhiu mu tr, i tng nc Thc Trng hi dng mnh phng khong v cn thn, nguyn soi nc Ng Chu Du nhanh tr hiu thng m lng d hp hi v.v., u l nhng nhn vt in hnh ai ai cng bit. B Tam Quc Din Ngha do La Qun Trung sng tc khng nhng c gi tr vn hc quan trng, m cn l mt tc phm kiu bch khoa ton th v x hi phong kin, n miu t v cc mt x hi lc . Trung Quc, ngy cng nhiu chuyn gia, hc gi nghin cu kit tc Tam Quc Din Ngha, h nghin cu gi tr vn ho v ngha hin thc ca n t nhiu gc nh s hc, nhn ti hc, tm l hc, truyn thng quan h cng chng, mu lc hc, qun l hc, qun s hc, ngh thut hc v lun l hc v.v. B Tam Quc Din Ngha cng nhn c s a thch ca nhn dn cc nc trn th gii. N c dch sang nhiu th ting ngoi ng, lu truyn trn th gii, v c gi l Mt b kit tc tht s mang tnh nhn dn phong ph.