1. Quy lut di truyn phn ly c lp 1.1.

Phng php gii Trong thc t, nhiu lc chng ta c th gp nhng tnh hung rt khc nhau. Vn quan trng l ty tng trng hp c th m chng ta tm cch gii quyt hiu qu nht. Trc mt bi ton xc sut cng vy, iu cn thit u tin l chng ta phi xc nh bi ton thuc loi no? n gin hay phc tp? C lin quan n t hp hay khng? Khi no ta nn vn dng kin thc t hp ? Kin thc t hp ch p dng khi no cc kh nng xy ra mi s kin c s t hp ngu nhin, ngha l cc kh nng phi phn ly c lp. Mt khc s phn li v t hp phi c din ra mt cch bnh thng. Mi s kin c hai hoc nhiu kh nng c th xy ra, xc sut ca mi kh nng c th bng hoc khng bng nhau: trng hp n gin l xc sut cc kh nng bng nhau v khng i nhng cng c trng hp phc tp l xc sut mi kh nng li khc nhau v c th thay i qua cc ln t hp. Trong phn ny ti ch cp n n nhng trng hp s kin c 2 kh nng v xc sut mi kh nng khng thay i qua cc ln t hp. Tuy nhin t cc dng c bn ,chng ta c th t vn v rn cho hc sinh k nng vn dng gii cc bi tp phc tp hn. Vi bi ton xc sut n gin, thng khng cn vn dng kin thc t hp nn gii bng phng php thng thng, d hiu v gn nht. Nu vn kh phc tp, khng th dng phng php thng thng hoc nu dng phng php thng thng gii s khng kh thi v i hi phi mt qu nhiu thi gian. Chng ta phi tm mt hng khc gii quyt vn th kin thc t hp nh l mt cng c khng th thiu c. Do vy vic nhn dng bi ton trc khi tm ra phng php gii quyt l vn ht sc quan trng v cn thit m khi dy cho hc sinh Thy (c) phi ht sc lu . Vi nhng bi ton t hp tng i phc tp trc khi gii cho HS, GV cn phi phn tch t cc trng hp n gin n phc tp; chng minh quy np i n cng thc tng qut. Tr s xc sut qua n ln t hp ngu nhin gia 2 kh nng a v b cc s kin l kt qu khai trin ca: (a+b)n = Cn0an b0 + Cn1 an-1 b1 + Cn2 an-2 b2 + ... + Cnn-1 a1 bn-1 + Cnn a0 bn V cc kh nng mi s kin c xc sut bng nhau v khng i qua cc ln t hp, v C na = Cnn-a nn d thy rng tr s xc sut cc trng hp xy ra lun i xng. 1.2. Bi tp in hnh V d 1: Chiu cao cy do 3 cp gen phn ly c lp, tc ng cng gp quy nh. S c mt mi alen tri trong t hp gen lm tng chiu cao cy ln 5cm. Cy thp nht c chiu cao = 150cm. Cho cy c 3 cp gen d hp t th phn. Xc nh: - Tn s xut hin t hp gen c 1 alen tri, 4 alen tri. - Kh nng c c mt cy c chiu cao 165cm Bi gii * Tn s xut hin : t hp gen c 1 alen tri = C2na / 4n = C61 / 43 = 6/64 t hp gen c 4 alen tri = C2na / 4n = C64 / 43 = 15/64

- Cy c chiu cao 165cm hn cy thp nht = 165cm 150cm = 15cm c 3 alen tri ( 3 5cm = 15cm ) * Vy kh nng c c mt cy c chiu cao 165cm = C63 / 43 = 20/64 V d 2: u H lan, tnh trng ht mu vng tri hon ton so vi tnh trng ht mu xanh. Tnh trng do mt gen quy nh nm trn NST thng. Cho 5 cy t th v sau khi thu hoch ly ngu nhin mi cy mt ht em gieo c cc cy F1. Xc nh: a) Xc sut F1 c 5 cy u cho ton ht xanh? b) Xc sut F1 c t nht 1 cy c th cho c ht vng? Bi gii a) Xc sut F1 c 5 cy u cho ton ht xanh: Ta c SL P: F1 : Aa x Aa 1AA , 2Aa , 1aa

KH : 3/4 vng : 1/4 xanh Nu ly ngu nhin mi cy 1 ht th xc sut mi ht ly ra: 3/4 l ht vng, 1/4 l ht xanh . y l trng hp cc s kin (phn t) khng ng kh nng tc c xc sut khc nhau. - Gi a l xc sut ht c ly l mu vng: a = 3/4 - Gi b l xc sut ht c ly l mu xanh: b = 1/4 Xc sut 5 ht ly ra l kt qu ca (a + b)5 = a5 + 5a4 b1 + 10a3 b2 + 10a2 b3 + 5a1 b4 + b5 C 6 kh nng xy ra, trong 5 ht u xanh = b5 = (1/4)5 . c 5 cy F1 u cho ton ht xanh tc c 5 ht ly ra u l ht xanh (aa) Vy xc sut F1 c 5 cy u cho ton ht xanh = (1/4)5 b) Xc sut F1 c t nht 1 cy c th cho c ht vng: F1 t nht c 1 cy cho c ht vng ng ngha vi tr trng hp 5 ht ly ra u xanh (tnh cht ca 2 bin c giao) Vy xc sut F1 c t nht 1 cy c th cho c ht vng = 1 (1/4)5 . V d 3: Bnh bch tng ngi do t bin gen ln trn NST thng, alen tri tng ng quy nh ngi bnh thng. Mt cp v chng u mang gen gy bnh th d hp. V mt l thuyt, hy tnh xc sut cc kh nng c th xy ra v gii tnh i vi tnh trng trn nu h c d kin sinh 2 ngi con? Bi gii Lp s lai theo gi thit con ca h: 3/4: bnh thng; 1/4: b bnh y l trng hp cc s kin (phn t) khng ng kh nng tc c xc sut khc nhau. Gi xc sut sinh con trai bnh thng l (A): A =3/4.1/2= 3/8 Gi xc sut sinh con trai bnh l (a): a =1/4.1/2= 1/8 Gi xc sut sinh con gi bnh thng l (B): B =3/4.1/2= 3/8

Gi xc sut sinh con gi bnh l (b): b =1/4.1/2= 1/8 * Cch 1: Xc sut sinh 2 l kt qu khai trin ca (A+a+B+b)2 = A2 + a2 +B2 + b2 + 2Aa + 2AB + 2Ab + 2aB + 2ab + 2Bb (16 t hp gm 10 loi) Vy xc sut sinh: 1) 2 trai bnh thng 2) 2 trai bnh 3) 2 gi bnh thng 4) 2 gi bnh 5) 1 trai bnh thng + 1 trai bnh 7) 1 trai bnh thng + 1 gi bnh 8) 1 trai bnh + 1 gi bnh thng 9) 1 trai bnh + 1 gi bnh 10) 1 gi bnh thng + 1 gi bnh = A2 = 9/64 = a2 = 1/64 = B2 = 9/64 = b2 = 1/64 = 2Aa = 6/64 = 2AB = 18/64 = 2Ab = 6/64 = 2aB = 6/64 = 2ab = 2/64 = 2Bb = 6/64

6) 1 trai bnh thng + 1 gi bnh thng

* Cch 2: Thc cht cc h s ca biu thc trn: 1;1;1;1;2;2;2;2;2;2 l s t hp tng ng ca gia cc phn t nn cch lm khc tng qut hn l biu th xc sut di dng tch ca s t hp vi xc sut giao ca 2 bin c: c th l 1) 2 trai bnh thng 2) 2 trai bnh 3) 2 gi bnh thng 4) 2 gi bnh 5) 1 trai bnh thng + 1 trai bnh 7) 1 trai bnh thng + 1 gi bnh 8) 1 trai bnh + 1 gi bbnh thng 9) 1 trai bnh + 1 gi bnh 10) 1 gi bnh thng + 1 gi bnh 1.3. Bi tp vn dng Cu 1: Lai hai th b qu trn c tnh di truyn n nh,thu c F1 ng lot b qu dt.Cho giao phn cc cy F1 ngi ta thu c F2 t l 9 dt : 6 trn : 1 di. Cho giao phn 2 cy b qu dt F2 vi nhau. V mt l thuyt th xc sut c c qu di F3: A. 1/81 B. 3/16 C. 1/16 D. 4/81 Cu 2: ngi, bnh phnylkt niu do t bin gen gen ln nm trn NST thng. B v m bnh thng sinh a con gi u lng b bnh phnylkt niu. Xc sut h sinh a con tip theo l trai khng b bnh trn l A. 1/2 B. 1/4 ` C. 3/4 D. 3/8 = C22 . A2 = 9/64 = C22 . a2 = 1/64 = C22 . B2 = 9/64 = C22 . b2 = 1/64 = C12 . Aa = 6/64 = C12 . AB = 18/64 = C12 . Ab = 6/64 = C12 . aB = 6/64 = C12 . ab = 2/64 = C12 . Bb = 6/64

6) 1 trai bnh thng + 1 gi bnh thng

Cu 3: Phenylkt niu v bch tng ngi l 2 bnh do t bin gen ln trn cc NST thng khc nhau. Mt i tn hn u d hp v c 2 cp gen qui nh tnh trng trn. Nguy c a con u lng mc 1 trong 2 bnh trn l A. 1/2 B. 1/4 C. 3/8 D. 1/8 Cu 4: mt loi cy, mu hoa do hai cp gen khng alen tng tc to ra. Cho hai cy hoa trng thun chng giao phn vi nhau c F1 ton ra hoa . Tp giao vi nhau c F2 c t l 9 : 7 trng. Khi ly ngu nhin mt cy hoa cho t th phn th xc sut th h sau khng c s phn li kiu hnh l: A. 9/7 B. 9/16 C. 1/3 D. 1/9 Cu 5: Mt cp v chng c nhm mu A v u c kiu gen d hp v nhm mu. Nu h sinh hai a con th xc sut mt a c nhm mu A v mt a c nhm mu O l A. 3/8 B. 3/6 C. 1/2 D. 1/4 Cu 6: Chiu cao thn mt loi thc vt do 4 cp gen nm trn NST thng qui nh v chu tc ng cng gp theo kiu s c mt mt alen tri s lm chiu cao cy tng thm 5cm. Ngi ta cho giao phn cy cao nht c chiu cao 190cm vi cy thp nht, c F1 v sau cho F1 t th. Nhm cy F2 c chiu cao 180cm chim t l: A. 28/256 B. 56/256 C. 70/256 D. 35/256 Cu 7: u H lan: ht trn tri so vi ht nhn. Cho u ht trn lai vi u ht nhn c F 1ng lot trn. F1 t th phn c F2; Cho rng mi qu u F2 c 4 ht. Xc sut bt gp qu u c 3 ht trn v 1 ht nhn l bao nhiu? A. 3/ 16. B. 27/ 64. C. 9/ 16. D. 9/ 256. Cu 8: cu, gen qui nh mu lng nm trn NST thng. Gen A qui nh mu lng trng l tri hon ton so vi alen a qui nh lng en. Mt cu c c lai vi mt cu ci, c hai u d hp t. Cu non sinh ra l mt cu c trng. Nu tin hnh lai tr li vi m th xc sut c mt con cu ci lng en l bao nhiu ? A. 1/4 B. 1/6 C. 1/8 D. 1/12 Cu 9: Mt i tn hn u c nhm mu AB. Xc sut a con u lng ca h l con gi mang nhm mu l A hoc B s l: A.6,25% B. 12,5% C. 50% D. 25% Cu 10: Bnh bch tng ngi do t bin gen ln trn NST thng. V v chng u bnh thng nhng con trai u lng ca h b bnh bch tng : a. Xc sut h sinh 2 ngi con, c c trai v gi u khng b bnh: A. 9/32 A. 4/32 A.126/256 B. 9/64 B. 5/32 B. 141/256 C. 8/32 C. 3/32 C. 165/256 D. 5/32 D. 6/32 D. 189/256 b. Xc sut h sinh 2 ngi con c c trai v gi trong c mt ngi bnh, mt khng bnh c. Xc sut h sinh 3 ngi con c c trai, gi v t nht c mt ngi khng bnh Cu 11: Bnh pheninketo niu do mt gen ln nm trn NST thng c di truyn theo quy lut Menden. mt ngi n ng c c em gi b bnh, ly ngi v c anh trai b bnh. Bit ngoi em chng v anh v b bnh ra, c 2 bn v v chng khng cn ai khc b bnh.cp v chng ny lo s con mnh sinh ra s b bnh.

a. Hy tnh xc sut cp v chng ny sinh a con u lng b bnh. A. 1/4 A. 1/9 B. 1/8 B. 1/18 C. 1/9 C. 3/4 D. 3/8 D. 2/9 b. Nu a con u b bnh th xc sut sinh c a con th hai l con trai khng bnh l bao nhiu? Cu 12: c chua, A quy nh qu , a quy nh qu vng. Khi cho c chua qu d hp t th phn c F1. Xc sut chn c ngu nhin 3 qu c chua mu , trong c 2 qu kiu gen ng hp v 1 qu c kiu gen d hp t s qu F1 l: A. 3/32 B. 2/9 C. 4/27 D. 1/32 Cu 13: Mt ngi ph n nhm mu AB kt hn vi mt ngi n ng nhm mu A, c cha l nhm mu O a. Xc sut a u l con trai nhm mu AB, a th hai l con gi nhm mu B. A. 1/32 A.1/4 B. 1/64 B. 1/6 C. 1/16 C. 1/8 D. 3/64 D. 1/12 b. Xc sut mt mt a con nhm mu A, a khc nhm mu B Cu 14: Mt ngi n ng c b m bnh thng v ng ni b bnh galacto huyt ly 1 ngi v bnh thng, c b m bnh thng nhng c em gi b bnh galacto huyt. Ngi v hin ang mang thai con u lng. Bit bnh galacto huyt do t bin gen ln trn NST thng qui nh v m ca ngi n ng ny khng mang gen gy bnh. Xc sut a con sinh ra b bnh galacto huyt l bao nhiu? A. 0,083 B. 0,063 C. 0,111 D. 0,043 Cu 15: Mt ngi ph n nhm mu AB kt hn vi mt ngi n ng nhm mu B, c cha l nhm mu O. Hi xc sut trong trng hp sau: a. a u l con trai nhm mu AB, a th hai l con gi nhm mu A. A . 1/8 A. 1/4 1.4. p n Cu p n Cu p n Cu p n 1 A 8 D 12 B a.A 2 C 9 D 13 b.A a.A 3 C 4 D 10 b.D 14 A a.D c.D 15 b.A a.C 5 A 6 A 11 b.D 7 B B. 1/16 B. 1/6 C. 1/32 C. 1/8 D. 1/64 D. 1/12 b. Mt a con nhm mu A, mt a khc nhm mu B

2. Quy lut di truyn lin kt vi gii tnh 2.1. Bi tp v gii tnh v tnh trng lin kt vi gii tnh Sau khi hc sinh c kin thc v di truyn gii tnh, hiu rng v mt l thuyt th xc sut sinh con trai = con gi = 1/2. Cc bi tp di truyn c th hoc qun th chng trnh Sinh hc 12 u c th cho cc em lm

quen vi dng bi tp ny. Cc bi tp khng n thun ch yu cu xc nh ring v gii tnh m thng l lin quan n bin c khc. Tng qut - Mi ln sinh l mt s kin hon ton c lp v c 2 kh nng c th xy ra: hoc c hoc ci vi xc sut bng nhau v = 1/2. - Xc sut xut hin c, ci trong n ln sinh l kt qu ca s t hp ngu nhin: (+) (+)(+) = (+)n n ln S kh nng xy ra trong n ln sinh = 2n - Gi s l a, s l b b = n a - S t hp ca a v b l kt qu ca Cna Lu : v a+b = n a nn Cna = Cnb Xc sut trong n ln sinh c c a v b = Cna / 2n = Cnb / 2n Bi tp in hnh V d 1: Mt cp v chng d kin sinh 3 ngi con . a) Nu h mun sinh 2 ngi con trai v 1 ngi con gi th kh nng thc hin mong mun l bao nhiu? b) Tm xc sut trong 3 ln sinh h c c c trai v gi. Bi gii Mi ln sinh l mt s kin hon ton c lp, v c 2 kh nng c th xy ra: hoc c hoc ci vi xc sut bng nhau v = 1/2 do : a) Kh nng thc hin mong mun - S kh nng xy ra trong 3 ln sinh = 23 - S t hp ca 2 v 1 = C32 hoc C31 (3 trng hp: gi trc - gia - sau) Kh nng trong 3 ln sinh h c c 2 trai v 1 gi = C32 / 23 = 3!/2!1!23 = 3/8 b) Xc sut cn tm * Cch 1: C th tnh tng Xc sut c (2 trai + 1 gi) v (1 trai + 2 gi) - Xc sut sinh 1 trai + 2 gi = C31/23 - Xc sut sinh 2 trai + 1 gi = C32/23 Xc sut cn tm = C31/23+ C32/23 = 2(C31/23) = 3/4 * Cch 2: C th tnh 1 tr 2 trng hp xc sut (3 trai) v (3 gi) - Xc sut sinh 3 con trai = (1/2)3 - Xc sut sinh 3 gi = (1/2)3 Vy Xc sut cn tm = 1 - [(1/2)3 + (1/2)3] = 3/4 V d 2: C 5 qu trng c th tinh. Nhng kh nng no v gii tnh c th xy ra? Tnh xc sut mi trng hp? Bi gii

* Nhng kh nng v gii tnh c th xy ra v xc sut mi trng hp: Gi a l xc sut n ra con trng, b l xc sut n ra con mi: a = b = 1/2 5 ln n l kt qu ca: (a + b)5 = C50a5 b0 + C51 a4 b1 + C52 a3 b2 + C53a2 b3 + C54 a1 b4 + C55 a0 b5 Vy c 6 kh nng (bin c) c th xy ra vi xc sut nh sau - 5 trng - 4 trng + 1 mi - 3 trng + 2 mi - 1 trng + 4 mi - 5 mi = C50. 1/25 = 1/32 = 5/32 = 10/32 = 5/32 = C51. 1/25 = C52. 1/25 = C54. 1/25 = C55. 1/25 = 1/32

- 2 trng + 3 mi = C53. 1/25

= 10/32

V d 3: Bnh mu kh ng ngi do t bin gen ln nm trn NST gii tnh X, alen tri tng ng quy nh ngi bnh thng. Mt gia nh c ngi chng bnh thng cn ngi v mang gen d hp v tnh trng trn. H c d nh sinh 2 ngi con. a. Nhng kh nng no c th xy ra? Tnh xc sut mi trng hp? b. Xc sut c c t nht 1 ngi con khng b bnh l bao nhiu? Bi gii Ta c s lai P: XAY x XAXa F1 : 1XAY , 1XaY , 1XAXA , 1XAXa Trng hp ny khng phi di truyn lin kt gii tnh nhng vn ang xt li lin quan n gii tnh, cc s kin khng ng kh nng. Nht thit phi t a, b, c cho mi s kin. T kt qu lai ta c xc sut sinh con nh sau: - Gi a l xc sut sinh con trai bnh thng : a = 1/4 - Gi b l xc sut sinh con trai b bnh : b = 1/4 - Gi c l xc sut sinh con gi bnh thng : c = 1/2 a. Cc kh nng (bin c) c th xy ra v xc sut mi trng hp: Hai ln sinh l kt qu ca (a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2ab + 2bc + 2ca. Vy c 6 kh nng xy ra vi xc sut nh sau: - 2 trai bnh thng - 2 trai bnh - 2 gi bnh thng - 1 trai bnh thng + 1 trai bnh - 1 trai bnh + 1 gi bnh thng - 1 gi bnh thng + 1 trai bnh thng = a2 = (1/4)2 = b2 = c2 = (1/4)2 = (1/2)2 = 1/8 = 1/4 = 1/4 = 1/16 = 1/16 = 1/4

= 2ab = 2.1/4.1/4 = 2bc = 2.1/4.1/2 = 2bc = 2.1/2.1/4

b. Xc sut c t nht 1 ngi con khng b bnh

Trong cc trng hp xt cu a, duy nht c mt trng hp c 2 ngi con u mc bnh (2 trai bnh) vi xc sut = 1/16. Kh nng t nht c c 1 ngi con khng mc bnh ng ngha vi tr trng hp c 2 ngi u mc bnh (tnh cht ca 2 bin c i) Vy xc sut c t nht 1 ngi con khng b bnh = 1 1/16 = 15/16. 2.2. Bi tp v cc t hp gen khc nhau v ngun gc NST Tng qut gii cc bi ton v ngun gc NST i vi loi sinh sn hu tnh, hc sinh phi hiu c bn cht ca cp NST tng ng: mt chic c ngun gc t b v mt chic c ngun gc t m. y ta ch xt trng hp bnh thng khng xy ra trao i cho hay chuyn on NST, khi gim phn to giao t th: - Mi NST trong cp tng ng phn li v mt giao t nn to 2 loi giao t c ngun gc khc nhau ( b hoc m ). - Do cc cp NST c s phn ly c lp, t hp t do, nu gi n l s cp NST ca t bo th: S giao t khc nhau v ngun gc NST c to nn = 2n . S t hp cc loi giao t qua th tinh = 2n . 2n = 4n - V mi giao t ch mang n NST t n cp tng ng, c th nhn mi bn t b hoc m t nht l 0 NST v nhiu nht l n NST nn: S giao t mang a NST ca b (hoc m) = Cna Xc sut mt giao t mang a NST t b (hoc m) = Cna / 2n . - S t hp gen c a NST t ng (b) ni (giao t mang a NST ca b) v b NST t ng (b) ngoi (giao t mang b NST ca m) = Cna . Cnb Xc sut ca mt t hp gen c mang a NST t ng (b) ni v b NST t ng (b) ngoi = Cna . Cnb / 2n . 2n = Cna . Cnb / 4n Bi tp in hnh V d 1: B NST lng bi ca ngi 2n = 46. a) C bao nhiu trng hp giao t c mang 5 NST t b? b) Xc sut mt giao t mang 5 NST t m l bao nhiu? c) Xc sut mt ngi mang 1 NST ca ng ni v 21 NST t b ngoi l bao nhiu? Bi gii C 3 yu cu a, b v c u thuc dng tnh s t hp v khng phn bit th t cc s kin a) S trng hp giao t c mang 5 NST t b: = Cna = C235 b) Xc sut mt giao t mang 5 NST t m: = Cna / 2n = C235 / 223 . c) Xc sut mt ngi mang 1 NST ca ng ni v 21 NST t b ngoi: = Cna . Cnb / 4n = C231 . C2321 / 423 = 11.(23)2 / 423 V d 2: Xc sut mt ngi bnh thng nhn c 1 NST c ngun gc t B Ni v 22 NST c ngun gc t ng Ngoi ca mnh : A. 506/423 B. 529/423 C. 1/423 D. 484/423

Bi gii - B cho s loi gt c 1 NST t M (B Ni) = C123 - M cho s loi gt c 22 NST t B (ng Ngoi) = C2223 - S loi hp t = 223.223 Xc sut chung = (C123.C2223)/ (223.223) = 529/423 2.3. Bi tp p dng Cu 1: Bnh mu kh ng v m mu ngi do t bin gen ln trn NST gii tnh X khng c alen tng ng trn Y. Mt gia nh c ngi chng nhn mu bnh thng nhng b bnh mu kh ng, ngi v mang gen d hp v c 2 tnh trng trn. Con gi ca h ly chng khng b 2 bnh trn. Tnh xc sut cp v chng tr : a. Sinh con trai khng b m mu A. 1/8 A. 1/3 A. 3/8 A. 1/4 B. 3/8 B. 1/4 B. 51/4 B. 1/6 C. 1/4 C. 3/8 C. 5/8 C. 3/16 D. 3/16 D. 5/16 D. 3/16 D. 1/8 b. Sinh con trai khng b mu kh ng c. Sinh con khng b 2 bnh trn d. Sinh 2 ngi con c c trai v gi u bnh thng i vi 2 bnh trn Cu 2: Bnh m mu ngi do t bin gen ln trn NST X khng c alen tng ng trn Y.Mt ngi ph n bnh thng c b b m mu,ly ngi chng khng b bnh m mu: 1/ Xc sut sinh con b m mu l: A. 1/2 A. 1/2 1/2 A. 9/16 A. 1/4 A. 6/16 B. 1/4 B. 1/4 B. 1/3 B. 9/32 B. 1/8 B. 9/16 C. 3/4 C. 3/4 C. 4/9 C. 6/16 C. 9/16 C. 6/32 D. 1/3 D. 1/3 D. 9/16 D. 3/16 D. 9/32 D. 9/32 2/ Xc sut sinh con trai bnh thng l: 3/ Xc sut sinh 2 ngi con u bnh thng l: 4/ Xc sut sinh 2 ngi con: mt bnh thng,mt b bnh l: 5/ Xc sut sinh 2 ngi con c c trai v gi u bnh thng l: 6/ Xc sut sinh 3 ngi con c c trai,gi u khng b bnh l: Cu 3: B m, ng b u bnh thng, b b ngoi mc bnh mu kh ng. Xc sut cp b m ny sinh con mc bnh l bao nhiu ? A. 75% B. 12,5% C. 25% D. 50% Cu 4: ngi 2n = 46 v gi s khng c trao i cho xy ra c 23 cp NST tng ng. a) Xc sut sinh ra a tr nhn c hai cp NST m trong mi cp c 1 t ng ni v 1 t b ngoi l bao nhiu? A. (253)2/423 B. 506/423 C. 253.321/423 D. 506.321/423

b) Xc sut sinh ra a tr nhn c t nht mt cp NST m trong mi cp c 1 t ng ni v 1 t b ngoi l bao nhiu? A. 1/423 B. 1-(1/4)23 C. 3/423 D. 1-(3/4)23 Cu 5: Mt ngi v tnh b nhm 4 qu trng khng c th tinh chung vi 6 qu trng c th tinh v sau ly ra ngu nhin 5 qu cho p. Xc sut s trng em p n c t nht 1 con trng: A. 7,28% B. 41,12% C. 63,88% D. 85,34% Cu 6: Trong gim phn I ngi, 10% s t bo sinh tinh ca b c 1 cp NST khng phn li, 30% s t bo sinh trng ca m cng c mt cp NST khng phn li. Cc cp NST khc phn li bnh thng, khng c t bin khc xy ra. Xc sut sinh mt ngi con trai ch duy nht b hi chng ao (khng b cc hi chng khc) l: A. 0,008% B. 0,032% C. 0,3695% D. 0,739% Cu 7. ngi, bnh m mu v lc c quy nh bi gen ln trn X, khng c alen trn Y. B b bnh m mu v lc, m khng biu hin bnh. H c con trai u lng b bnh m mu v lc. Xc sut h sinh a con th 2 l con gi b bnh m mu v lc l A. 75% B. 12,5% C. 25% D. 50% Cu 8: rui gim, gen A quy nh thn xm l tri hon ton so vi alen a quy nh thn en, gen B quy nh cnh di l tri hon ton so vi alen b quy nh cnh ct. Hai cp gen ny cng nm trn mt cp nhim sc th thng. Gen D quy nh mt l tri hon ton so vi alen d quy nh mc trng.Gen quy nh mu mt nm trn nhim sc th gii tnh X, khng c alen tng ng trn Y. Php lai : (AB/ab)X DXd x (AB/ab)XDY cho F1 c kiu hnh thn en, cnh ct, mt chim t l 15%. Tnh theo l thuyt, t l rui c F1 c kiu hnh thn en, cnh ct, mt l A. 5%. B. 7,5%. C. 15%. D. 2,5%. Cu 9: ngi, bnh mu kh ng do gen h nm trn NST X, gen H: mu ng bnh thng. B mc bnh mu kh ng, m bnh thng, ng ngoi mc bnh kh ng, nhn nh no di y l ng? A. Con gi ca h khng bao gi mc bnh B. 100% s con trai ca h s mc bnh C. 50% s con trai ca h c kh nng mc bnh D. 100% s con gi ca h s mc bnh Cu 10: Bnh m mu do t bin gen ln trn NST X on khng tng ng vi Y, alen tri qui nh ngi bnh thng. V mang gen d hp c chng b bnh m mu. a) Xc sut trong s 5 ngi con ca h c nam bnh thng, nam m mu, n bnh thng, n m mu l bao nhiu? b) Xc sut trong s 6 ngi con ca h c nam bnh thng, nam m mu, n bnh thng, n m mu l bao nhiu? 3.4. p n Cu p n Cu a. B 3 b. B 4 1 c. C d.D 5 1. B 6 2. B 7 3.D 8 2 4. C 9 5. A 6.D

10

p n

a. C

b. D

Cu 10: a. Xc sut cn tm = 4 (1/4)5 x 5!/2!1!1!1! = 60/256 = 15/64 b. Xc sut chung = 1560/4096 = 195/512 3. Di truyn hc qun th 3.1. Phng php gii p dng cho qun th ngu phi gm: * Tnh tn s cc alen trong qun th: Ta c cu trc di truyn ca qun th: xAA + yAa + zaa = 1 pA = x + y y ; qa = z + 2 2 Trong : p l tn s alen A q l tn s alen a p+q = 1 * Khi xy ra ngu phi, qun th t trng thi cn bng theo nh lut Haci -Vanbec. Khi tho mn ng thc: p2AA + 2pqAa + q2aa = 1 Trng hp mt gen c ba alen tn ti trn NST thng (nh nhm mu ngi) th: Qun th t trng thi cn bng theo nh lut Haci -Vanbec. Khi tho mn ng thc: [p (IA) + q (IB) + r (IO)] 2 = 1. Vi p, q, r ln lt l tn s ca cc alen * kim tra s cn bng ca qun th : p2AA x q2aa = (2pqAa /2)2 * Xc nh s kiu gen trong qun th Bi ton: Cho gen I c n alen, gen II c m alen. Hai gen trn cng nm trn mt cp NST tng ng. Xc nh s kiu gen ti a trong qun th i vi hai lcus trn. + Cc cp gen nm trn cc cp NST thng khc nhau (Phn ly c lp) S kiu gen ti a trong qun th n(n + 1) m(m + 1) 2 2 + Cc cp gen nm trn mt cp NST thng (Cc gen di truyn vi nhau). S kiu gen ti a trong qun th n( n + 1) m( m + 1) mn( mn + 1) + = 2 2 2 + Cc cp gen nm trn cp NST gii tnh (Trng hp cc gen nm trn X on khng tng ng vi Y) Trn XX (gii ng giao) s kiu gen: mn(mn + 1) 2

Trn XY (gii d giao): Do trn Y khng c alen tng ng nn s kiu gen l: mn Do s kiu gen ti a trong qun th: 3.2. Bi tp in hnh V d 1: Gen I c 3 alen, gen II c 4 alen , gen III c 5 alen. Bit gen I v II nm trn X khng c alen trn Y v gen III nm trn Y khng c alen trn X. S kiu gen ti a trong qun th: A. 154 B. 184 C. 138 D. 214 mn(mn + 1) mn( mn + 3) + mn = 2 2

11

Bi gii S kiu gen trn XX: 3.4.(3.4 + 1) = 78 2

S kiu gen trn XY: 3.4.5 = 60 Tng s kiu gen = 78 + 60= 138 V d 2: Kha nng cun li ngi do gen tri trn NST thng qui inh, alen ln qui nh ngi bnh thng. Mt ngi an ng c kha nng cun li ly ngi phu n khng co kha nng nay, bit xac sut gp ngi cun li trong qun th ngi la 64%. Xac sut sinh a con trai b cun li l bao nhiu? Bi gii Cu trc di truyn tng qut ca qun th: p2AA + 2pqAa + q2aa Theo gi thuyt: q2 = 1- 64% = 36% q = 0,6; p = 0,4 Vy cu trc di truyn ca qun th l: 0,16AA + 0,48Aa + 0,36aa - Ngi v khng cun li c kiu gen (aa) tn s a = 1 - Ngi chng b cun li c 1 trong 2 kiu gen: AA (0,16/0,64) Aa (0,48/0,64) Tn s : A = (0,16 + 0,24)/0,64 = 0,4/0,64 = 0,625 a = 0,24/0,64 = 0,375 Kh nng sinh con b cun li = 0,625 x 1 = 0,625 Vy xc sut sinh con trai b cun li = 0,625 x 1/2 = 0,3125 V d 3: S alen ca gen I, II v III ln lt l 3, 4 v 5. Bit cc gen u nm trn cc cp NST thng khc nhau v khng cng nhm lin kt. Xc nh trong qun th: a. S kiu gen ng hp v tt c cc gen v d hp tt c cc gen ln lt l: A. 60 v 90 A. 240 v 270 c. S kiu gen d hp A. 840 Bi gii a. S kiu gen tt c cc gen = 3.4.5 =60; S kiu gen d hp tt c cc gen = 3.6.10 =180 b. S kiu gen ng hp 2 cp, d hp 1 cp = (3.4.10+4.5.3+3.5.6) =270 S kiu gen d hp 2 cp, ng hp 1 cp = (3.6.5+6.10.3+3.10.4) =390 c. S kiu gen d hp = (6.10.15) (3.4.5) = 840 V d 4: Gi thit trong mt qun th ngi, t l kiu hnh v cc nhm mu l: Nhm mu A = 0,45, nhm mu AB = 0,3, nhm mu B = 0,21, nhm mu O = 0,04. Hy xc nh tn s tng i ca cc alen qui nh nhm mu v cu trc di truyn ca qun th . Bit rng qun th trn ang trong trng thi cn bng di truyn. B. 690 ` C. 750 D. 660 B. 120 v 180 B. 180 v 270 C. 60 v 180 C. 290 v 370 D. 30 v 60 D. 270 v 390 b. S kiu gen v 2 cp gen v d hp v 2 cp gen ln lt l:

Bi gii

12

+ Gen qui nh nhm mu gm 3 alen (IA , IB , IO ), tn ti trn NST thng. => Vy trong qun th cn bng di truyn thnh phn kiu gen s ng vi cng thc : [p(I A) + q(IB) + r(IO)] 2 = 1 + Ta c : Tn s ca alen IO l : r (IO) = 0,04 = 0,2

M t l ca nhm mu A l : p2 + 2pr = 0,45 p2 + 0,4p 0,45 = 0 Gii phng trnh bc hai trn ta c tn s ca alen IA: p (IA) = 0,5. Vy ta c tn s ca alen IB l: q (IB) = 1- (0,2 = 0,5) = 0,3 + Cu trc di truyn ca qun th ngi nu l: [ p (IA) + q (IB) + r (IO)] 2 = p2 (IA IA ) + q2 (IB IB) + r2(IO IO) + 2pq (IA IB) + 2pr (IA IO) + 2qr (IB IO) = 0,25 (IA IA ) + 0,09 (IB IB) + 0,04(IO IO) + 0,3 (IA IB) + 0,2 (IA IO) + 0,12 (IB IO) = 1 V d 5: Trong mt hn o bit lp c 5800 ngi sng, trong c 2800 nam gii. Trong s ny c 196 nam b m mu xanh . Kiu m mu ny do 1 alen ln m nm trn NST gii tnh X. Kiu m mu ny khng nh hng n s thch nghi ca c th. Kh nng c t nht 1 ph n ca hn o ny b m mu xanh l bao nhiu? A. 1 0,99513000 C. (0,07 x 5800)3000 B. 0,073000 D. 3000 x 0,0056 x 0,99442999

Bi gii V y l o bit lp nn cu trc di truyn ca qun th ny ang trng thi cn bng. XM l gen quy kiu gen bnh thng, Xm l gen quy nh bnh m mu lc, cu trc di truyn ca qun th ny c dng: Gii ci: p2 XMXM+2pq XMXm +q2 XmXm = 1 Gii c: p XMY+q XmY + Nam m mu c kiu gen XmY chim t l: ngi n b bnh l 0,0049 196 = 0, 07 2800 q = 0,07 q2 XaXa = 0,0049 Xc sut 1

Xc sut 1 ngi n khng b bnh l 1 0,0049 = 0,9951.

S lng n trn o l 5800-2800=3000 Xc sut c 3000 ngi n khng b bnh l (0,9951)3000. V bin c c t nht 1 ngi n b bnh l bin c i ca bin c c 3000 ngi n u khng b bnh c t nht 1 ngi n b bnh l: 3.3. Bi tp vn dng Cu 1: Mt s ngi c kh nng tit ra cht mathanetiol gy mi kh chu. Kh nng tit ra cht ny l do gen ln m nm trn NST thng gy nn, gen M quy inh kiu hinh binh thng khng co kha nng tit mathanetiol, qun th at cn bng di truyn. Gi s rng tn s alen m trong qun th ngi l 0,6. C 4 cp v chng u bnh thng (khng tit ra cht mathanetiol) mi cp v chng chi sinh 1 a con. Xc sut 4 a con sinh ra c ng 2 a c kh nng tit ra cht mathanetiol l A. 0,0667. B. 0,09. C. 0,0876. D. 0,0146 1 0,99513000 Xc sut

13

Cu 2: cu, gen A quy nh c sng, gen a quy nh khng sng, kiu gen Aa biu hin c sng cu c v khng sng cu ci. Gen nm trn nhim sc th thng. Cho lai cu c khng sng vi cu ci c sng c F1, cho F1 giao phi vi nhau c F2, cho cc cu F2 giao phi t do. Theo l thuyt, hy xc nh : a. Xc sut gp 1 con cu ci khng sng trong qun th F3: A. 1/3 A. 1/3 B. 1/4 B. 1/4 C. 3/8 C. 3/8 D. 3/16 D. 1/8 b. Xc sut gp 1 con cu c khng sng trong qun th F3 : Cu 3. (H 2009) ngi, gen A quy nh mt nhn mu bnh thng, alen a quy nh bnh m mu v lc; gen B quy nh mu ng bnh thng, alen b quy nh bnh mu kh ng. Cc gen ny nm trn NST gii tnh X, khng c alen tng ng trn Y. Gen D quy nh thun tay phi, alen d quy nh thun tay tri nm trn NST thng. S kiu gen ti a v 3 l ct trn trong qun th ngi l A. 27. B. 36. C. 39 D. 42. Cu 4: Trong dun th ca mt loi th, xt hai lcut: lcut mt c 3 alen l A1, A2, A3; lcut hai c 2 alen l B v b. C hai lcut u nm trn on khng tng ng ca nhim sc th gii tnh X v cc alen ca hai lcut ny lin kt khng hon ton. Bit rng khng xy ra t bin, tnh theo l thuyt, s kiu gen ti a v hai lcut trn trong QT ny l: A.18 B. 36 C.30 D. 27 Cu 5: ngi, tnh trng nhm mu do 3 alen IA, IB v IO quy nh. Trong qun th cn bng di truyn c 36% s ngi mang nhm mu O, 45% s ngi mang nhm A. V c nhm mu A ly chng c nhm mu B khng c quan h h hng vi nhau. a. Xc sut h sinh con mu O: A. 11,11% mnh l: A. 44,44% B. 35,77% C. 42% D. 25% Cu 6: Mt gen c 2 alen nm trn NST gii tnh X on khng tng ng vi Y, alen ln quy nh tnh trng bnh, alen tri quy nh tnh trng bnh thng. T l ngi b bnh trong qun th ngi l 0,0208. Hai ngi bnh thng khng c quan h h hng kt hn vi nhau, cho rng qun th c s cn bng di truyn v tnh trng trn. Xc sut sinh con b bnh ca cp v chng l A. 1,92% B. 1,84% C. 0,96% D. 0,92% Cu 7: (H 2009) mt loi thc vt, gen A quy nh ht c kh nng ny mm trn t b nhim mn, alen a quy nh ht khng c kh nng ny. T mt qun th ang trng thi cn bng di truyn thu c tng s 10000 ht. em giao cc ht ny trn mt vng t b nhim mn th thy c 6400 ny mm. Trong s cc ht ny mm, t l ht c kiu gen ng hp tnh theo l thuyt l A. 36%. B. 25%. C. 16%. D. 48%. B. 16,24% C. 18,46% D. 21,54% b. Nu h sinh a con u l trai mu O th kh nng sinh a con th 2 l gi c nhm mu khc b v m

14

Cu 8: ngi alen A - phn bit c mi v l tri so vi alen a - khng phn bit c mi v. Nu trong 1 cng ng tn s alen a = 0,4 th xc sut ca mt cp v chng u phn bit c mi v c th sinh ra 3 con trong 2 con trai phn bit c mi v v 1 con gi khng phn bit c mi v l? A. 1,97% B. 9,4% C. 1,7% D. 52% Cu 9: Bnh bch tng do gen ln nm trn NST thng quy nh. huyn A c 10 6 ngi, c 100 ngi b bnh bch tng. Xc sut bt gp ngi bnh thng c kiu d hp l: A. 1,98. B. 0,198. C. 0,0198. D. 0,00198 Cu 10: ngi, gen ln gy bnh bch tng nm trn nhim sc th thng, alen tri tng ng quy nh da bnh thng. Trong qun th ngi c 200 ngi c mt ngi mang gen bch tng. Mt cp v chng c da bnh thng, xc sut sinh 1 a con bnh thng l: A. 0,1308 B. 0,99999375 C. 0,9999375 D. 0,0326. Cu 11: U x nang ngi l bnh him gp, c quy nh bi t bin ln di truyn theo quy lut Menen. Mt ngi n ng bnh thng c b b bnh v m khng mang gen bnh ly mt ngi v bnh thng khng c quan h h hng vi ng ta. Xc xut a con u lng ca h b bnh ny s l bao nhiu nu trong qun th c 50 ngi bnh thng th c 1 ngi d hp v gen gy bnh. A. 0,3% B. 0,4% C. 0,5% D. 0,6% Cu 12: mt loi thc vt, gen A quy nh ht trn l tri hon ton so vi alen a quy nh ht di. Mt qun th ang trng thi cn bng di truyn gm 6000 cy, trong c 960 cy ht di. T l cy ht trn c kiu gen d hp trong tng s cy ht trn ca qun th ny l A. 42,0%. B. 57,1%. C. 25,5%. D. 48,0%. Cu 13: Nhm mu ngi do cc alen IA , IB, IO nm trn NST thng quy nh vi IA, IB ng tri v IO ln. a. Tn s nhm mu AB ln nht trong qun th bng bao nhiu nu bit tn s ngi mang nhm mu O l 25% v qun th ang trng thi cn bng di truyn v cc nhm mu. b. Ngi chng c nhm mu A, v nhm mu B. H sinh con u lng thuc nhm mu O. Tnh xc sut : b1) Hai a con tip theo c nhm mu khc nhau b2) Ba a con c nhm mu khc nhau Cu 14. Mt qun th ngi c tng s ngi b bnh bch tng l 1/10000. Gi s qun th ny cn bng di truyn. - Hy tnh tn s cc alen v thnh phn cc kiu gen ca qun th. Bit rng, bnh bch tng l do mt gen ln nm trn NST thng quy nh. - Tnh xc sut 2 ngi bnh thng trong qun th ny ly nhau sinh ra mt ngi con u lng b bnh bch tng. Cu 15: Trong mt n b, s con c lng chim 64%, s con lng khoang chim 36%. Bit rng lng l tri hon ton, quy nh bi alen A; lng khoang l tnh ln, quy nh bi alen a. a. Hy xc nh tn s tng i ca alen a, alen A b. c lng t l % s b lng ng hp c trong qun th .

15

Cu 16: Mt qun th la khi cn bng di truyn c 20000 cy trong c 450 cy thn thp. Bit A quy nh cy cao, a quy nh cy thp. Xc nh: a. Tn s tng i cc alen? Cu trc di truyn ca qun th b. S lng cy la c kiu gen d hp t? 3.4. p n Cu p n Cu p n Cu 13: a. Tn s nhm mu AB c th ln nht = 2 pq = 2 x 0,25 x 0,25= 0,125 =12,5% b. Xc sut a 2 khc nhau 1 = (4-1)/4 =3/4 Xc sut 3 a c nhm mu khc nhau = 3/4 x 2/4 =3/8 Cu 14: a. qa = 1/100. pA = 1 1/100 = 99/100. b. Xc sut sinh ngi con b bnh tng l (0,0198)2/4 Cu 15: pA = 0,4; qa = 0,6 p2AA = 16% Cu 16: pA = 0,85; qa = 0,15 p2AA = 22,5% 1 C 6 A a. C 7 B 2 b. D 8 C 3 D 9 C 4 D 10 B a.C 11 C 5 b.D 12 B

TI LIU THAM KHO 1. Nguyn Thnh t (tng ch bin), Phm Vn Lp (ch bin), ng Hu Lanh, Mai S Tun, Sch gio khoa sinh hc 12 c bn. Nxb Gio dc nm 2008. 2. o Hu H. Hng dn gii cc bi ton xc sut thng k. Nxb HQG H Ni nm 2004. 3. Trn Tt Thng. Phng php gii bi tp v bi tp trc nghim sinh hc 12. Nxb H Ni nm 2009. 4. V Vn V (tng ch bin), Nguyn Nh Hin (ng ch bin), V c Lu (ch bin), Trnh nh t, Chu Vn Mn, V Trung Tng. Sch gio khoa sinh hc 12 nng cao. Nxb Gio dc nm 2008.

16

NHN XT V XP LOI CA HI NG KHOA HC NH TRNG

NHN XT V XP LOI CA HI NG KHOA HC S GD&T VNH PHC

17

18