KHA LUN TT NGHIP

MC LC Trang Trang ph ba..i Li cm n..ii Mc lc...1 M U....3 PHN 1: TNG QUAN TI LIU 1.1. S lc v cy rau m..4 1.1.1. Rau m l sen:....5 1.1.2. Rau m m:.......6 1.1.3. Rau m di.....7 1.2. Cng dng8 1.2.1.Trong thc phm: ......8 1.2.2.Trong y hc.8 1.3. Thnh phn ha hc ca cy rau m...11 1.4. Tinh du:...11 1.4.1. Trng thi thin nhin.11 1.4.2.Vai tr tinh du i vi thc vt......12 1.4.3. Cng dng...13 1.4.4.Tnh cht c trng ca tinh du..13 1.5. Phng php ly trch tinh du...14 1.6. Phng php chng ct li cun hi nc15 1.6.1. L thuyt chng ct.....15 1.6.2. Cc yu t nh hng chnh trong chng ct li cun hi nc.16 1.6.3. Phng php chng ct li cun hi nc....17 PHN 2: THC NGHIM 2.1. Thit b, dng c v ha cht19 2.1.1. Thit b v dng c19 2.1.2. Ha cht20

SVTH: NGUYN TH TRC LOAN

PDF Created with deskPDF PDF Writer - Trial :: http://www.docudesk.com

2.2. Phng php thc nghim20 2.2.1. Thu mu v x l mu..20 2.2.2. S ly trch tinh du...21 2.2.3. Xc nh cc ch s ha l22 2.2.3.1. 2.2.3.2. 2.2.3.3. 2.2.3.4. Ch s axit.22 Ch s x phng ha..22 Ch s este.23 Ch s it...23 PHN 3: KT QU V BIN LUN 3.1. Ly trch tinh du.25 3.1.1. nh hng lng nc chng ct tinh du...25 3.1.2. nh hng thi gian chng ct tinh du26 3.1.3. nh hng thi gian ho nguyn liu...28 3.2. Xc nh ch s ha l29 3.2.1. Ch s axit..30 3.2.2. Ch s x phng ha..30 3.2.3. Ch s este..31 3.2.4. Ch s it...31 KT LUN V KIN NGH..33 1. Kt lun..33 2. Kin ngh...33 TI LIU THAM KHO.34

M U Tinh du l ngun hng liu c ngun gc thin nhin cy c, thin nhin ngy cng c con ngi c bit ch n v a chung. Mi loi tinh du c mi c trng v hng thm ring ca n s gip chng ta th thi, thoi mi, d chu khi thng thc tinh du. Tinh du hin nay c s dng rng ri v l hn hp cc cht c gi tr cao trong lnh vc dc phm, thc phm v xut khu. Vit Nam c iu kin t nhin rt thun li cho vic pht trin nhiu loi thc vt khc nhau, trong c cc loi c cha tinh du v ang c khng nh vai tr v v tr ca mnh trong cc lnh vc. Trong , cy rau m l mt loi ang c tim nng nhng vn cha c khai thc v tn dng ng mc, hu nh n ch c s dng nh loi rau quen thuc v gn gi trong i sng hng ngy. Ngy nay, vic dng cc loi thuc c ngun gc thin nhin ngy cng c a chung v cc cng trnh nghin cu v chng khng ngng pht trin v hiu qu mang li t cc loi thuc ny kh cao so vi cc loi thuc c ngun gc tng hp. Qua cc cng trnh nghin cu cho thy khi s dng cc loi thuc c ngun gc thc vt, n t c tc dng ph c hi v y l l do quan trng m ngy nay cc loi thuc c ngun gc thin nhin ngy cng pht trin Mt khc, rau m l ngun nguyn liu, d trng, d kim v r tin m cn rt c gi tr v kinh t. V mt y hc tinh du rau m c kh nng cha mt s bnh thng thng, c tc dng chng lo ha da, ci thin tr nh, cha cc bnh ngoi da v mau lnh vt tthng v cn phng chng ung th. V cu hi t ra lm sao tch c tinh du ca rau m v l vn d ang c quan tm. Do ti quyt nh chn ti Ly trch tinh du ca cy rau m (Hydrocotyle asiatica) lm kha lun tt nghip.Vi mc ch l vn dng nhng kin thc v cc thao tc th nghim c hc trong cc mn hc thc nghim ha hc tin hnh thc nghim ly trch tinh du v kho st mt s ch s l ha ca cy rau m.

PHN 1 : TNG QUAN TI LIU 1.1. S LC V CY RAU M: - Rau m thuc h Apiaceae, v mc khp Chu nn c nhiu tn khc nhau, nh Tch tuyt tho (Tu), Phanok (Lo), Trachiek kranh (Min), Gotu kola (Sri Lanka), Pegagan (Indonesia), Takip kohol (Philippine), Bua-bok (Thi Lan). - Rau m loi thc vt mc lan trn mt t, c l trng ging nh nhng ng tin trn c xp ni tip nhau nn cn gi l Lin tin tho. - Tn khoa hc l Hidrocotyle asiatica

Hnh 1.1.Rau m M t: Thn cy rau m gy v nhn, l loi thn b lan, mu xanh lc c r cc mu. L hnh thn, mu xanh vi cung di v phn nh l trn, kt cu trn nhn vi cc gn l dng li hnh chn vt. Cc l mc ra t cung di khong 5-20 cm. B r bao gm cc thn r, mc thng ng. Chng c mu trng kem v c che ph bng cc lng t r.

Hoa rau m c mu t nh hng ti , mc thnh cc tn nh, trn gn mt t. Mi hoa c bao ph mt phn trong 2 l bc mu xanh. Cc hoa lng tnh ny kh nh (nh hn 3 mm), vi 5-6 thy trng hoa. Hoa c 5 nh v 2 vi nhy. Qu c hnh mt li dy c, y l im phn bit n vi cc loi trong chi Hydrocotyle c qu vi b mt trn, sc hay ging nh mn cm. Qu ca n chn sau 3 thng v ton b cy, bao gm c r, c thu hi th cng. - Phn b: Rau m thng mc nhng ni m t nh thung lng, b mng thuc nhng vng nhit i nh Vit Nam, Lo, Campuchia, Indonesia, Malaysia, Srilanka, n , Pakistan, Madagasca.... 1.1.1 Rau m l sen:

Hnh 1.2. Rau m l sen - Tn khoa hc: Hyrocotyle bonariensis - M t: Rau m thn mc b, c r mu. L mc so le hoc t tp nhiu l trn mu, l hi trn, c kha tai bo, rng 2-3 cm, cung di 3-5cm, phin l xanh, ton cy khi ti c mi hng, v ng. L i nhn c mu lc, ra hoa t u ma xun n ma thu.

Qu hnh bu dc, dy 1,5- 2mm, rng 2,5- 3 mm, y v nh c kha sng lng v phn bn gn ni r. - Phn b v sinh thi: Cy sng d trong nc, nhng ni t ct, b bin, mng rnh hay ni t,.. nhng cng chu c mi trng kh, xut x Nam M, gn y pht hin mc Vit Nam. 1.1.2 Rau m m:

Hnh 1.3. Rau m m - Tn khoa hc : Hydrocotyle Sibthorpioides Lam - Tn khc: Rau m h, rau m chut. - M t: Cy tho nh mc quanh nm, thn mc b, mang r mu, l hi trn, mp kha rng khng u. Cm hoa nhiu tn mc nch l, mang hoa mu trng. L v cm hoa u c cung mu trng di. Qu dt nhn hoc c lng nh. - Phn b v sinh thi: Cy mc nhng ch m, ven ng, b rung, b ao...Ra hoa vo thng t. Rau m m thng gp mc hoang khp ni nc ta v cc nc chu , Chu Phi, cn phn b Chu M v xtrylia.

1.1.3. Rau m di:

Hnh 1.4.Rau m di - Tn khoa hc: Hydrocotyle Chinenisis (Cunn) Craib - Tn khc: Rau m rng. - M t: Cy tho sng dai, c thn di, cnh mc vn ln di 5 -20 cm, c lng mm, mang t l nhn, phin l hnh thn mt chim, lm su hnh tim, chia 5 thy hnh trn hay kha tai bo, cung l di, hi c lng, l km mng, trn hay hnh tri xoan. Cm hoa nch i din vi l, thng n c to hn l, cung tn di hn cung l, nhn hay c lng di, cung hoa ngn. Bao chung c l bc nh hnh tri xoan, khi nguyn mang kha rng gc, qu khi chn hnh trn, c mu en, mang vi ngn. Sinh thi v phn b: Cy mc trn t m, gn khe sui trong rng ni cao. Ra hoa vo ma thu. Nhiu ti liu cho rng y l loi ca Trung Quc v Vit Nam. nc ta gp Cao Bng, Sn La, Ha Bnh vo n KonTum.

1.2 CNG DNG:[8],[9],[10],[11],[13]. 1.2.1. Trong thc phm: Rau m dng trong thc phm nh mt loi gia v (n sng c v thm), rau n (nu canh, luc, mui da,..) v dng nc gii kht (c cy gi nhuyn vi nc v ng). 1.2.2. Trong y hc: t ai bit ung nc rau m nhiu qu c th gy nhc u, mt thc thong qua, ph n ung nhiu rau m c th lm gim kh nng mang thai. Bn cnh , v rau m c tnh hn nn nu ang b y bng, tiu chy phi cn thn khi dng, nn n km vi vi lt gng cho m bng v trung ha tnh hn ca rau m. Hn na nu c dng ng cch rau m c th cha nhiu bnh. Theo ty y: - Rau m l mt loi rau thng dng c tc dng st trng, gii c, thanh nhit, lng huyt. Ngoi ra, rau m cng l loi dc tho c tnh b dng rt cao. - Rau m c nhiu sinh t, khong cht, nhng cht chng oxi ha, c th dng ci thin tr nh, tng tui th, lm mu lu thng nht l tnh mch v mao mch, c tc dng st trng, lm chm lo ha, h huyt p. - Hot cht trong rau m c tc dng ln mt s biu b, kch thch s sng ha v tc dng n s phn chia t bo lm lnh nhanh vt thng ngoi da. - Chit xut t rau m c tc dng chng li s lo ha da thc y qu trnh ti to t bo da lm cho da cng y sc sng v b mt da sn chc hn. Ngoi ra rau m cn c tc dng chng lot d dy, lm chm pht trin khi u (khi th nghim chut), khng virus v khng nm. - Rau m c tc dng gip cho c, xng khe chc, da mn mng, chng lo ha, chng tress, gii c gan, an thn. - i vi tun hon huyt, nhng hot cht ca rau m c tc dng ci thin vi qun cc tnh mch, mao mch, bo v lp o trong ca thnh mch v lm tng tnh n hi ca mch mu.

- Kh nng chng ung th ca rau m : Cc nghin cu v tc dng ca rau m ghi nhn tinh du rau m c tc dng c ch c tng trng t bo gy bnh ung th . Theo ng y: - Rau m c v hi ng, tnh ngt mt, c tc dng thanh nhit gii c, tn , ch thng, lng huyt tn sinh, Ton b cy rau m c dng lm thuc quanh nm, dng ti hay phi kh u tt. Trong trng hp dng kh, ngi ta nh c cy ra sch phi kh, khi dng em thi nh sc v ly nc ung. Sau y l mt s bi thuc n gin: - Cha mn nga: Ly khong 50g rau m, ra sch, gi dp ( vi 200 ml nc si) ung trong ngy. - Cha rm sy: Dng 50 g rau m ra sch gi vt ly nc, thm t ng cho d ung hoc n rau m ti trn vi canh hoc dm s cha c bnh rm sy. - Mn nht : Rau m v l gc mi th 50 g ra sch, gi nh, cho t mui vo trn u, p ln ch au ri bng li, ngy thay thuc 2 ln v p cho n khi. - H st: Khi b st, nhc u, ly 30 g rau m ti, ra sch, gi nt, thm nc si ngui, vt ly nc ri ha 10 g bt sn dy, thm ng ung. - Cm nng : Ly 40g rau m, l tre, c nm tru, l sn dy, l dui, mi th 20g, sc c ung ngy 2 l, mi ln mt thang . - St xut huyt: Rau m, c nm tru, l huyt d, l ci xay mi th 20g, c nhi ni sao chy, sc c, ung ngy 2 ln , mi ln mt thang. - H huyt p: R nhu 16g, r kin c12g, l tre 12g, r tranh 12g, r c xc 12g, rau m 16 g. Sc ung thay nc hng ngy. - Trong trng hp i rt, i but, i ra mu: C th dng rau m 40g, nn tre 40g ti, gi nt vi vi ht mui, gn ly nc ung. - Cha mt mi do thay i thi tit: Rau m 40g ngi cu, ta t, kinh gii mi th 20g, sc c ngy ung 2 ln.

KHA LUN TT NGHIP

10

- Cha ho, vim hng : Rau m ra sch, gi vt ly nc ct c thm ng cho d ung. Tr em ngy 2 ln mi ln bt cm, ngi ln ngy 2 ln mi ln 1 bt cm. Ung lin tc 5 n 7 ngy. - Tr kh h, ph n au bng lc c kinh: Dng rau m 20g, bng m , r c tranh, ru ng, c da, rau da mi th 20g, si t 20g. Nu l rau m ti c th gi nhuyn ly nc ung, nu kh sc ung ngy 2 ln. - Cha chy mu chn rng, chy mu cam v cc chng chy mu: Rau m 30g, c nh ni, trc b dip mi v 15g sao ri sc ly nc ung . - Thng kinh, au lng, au bng, n km u oi: Rau m 30g, ch mu 8g, hng nhu 12g, hu phc 16g. 600ml nc, sc cn 200ml, chia 2 ln ung trong ngy. - Thuc li sa: Rau m ti hay luc n c ci v nc . - Ng c l ngn, say sn: Rau m 50 -100g gi nt, ha vi nc ch c, thm ng tht ngt, ung mt ln (kinh nghim ngi Thi Ty Bc). Hoc ly c cy rau m ti, ra sch, gi nt, ha vi nc m ung. - Ng c nm: Ly 400 g rau m ra sch, gi nt, vt ly nc ct, ha vi 200 g ng phn ung. - n thuc c rau m ph bin vo nm 1950 min ng Nam B gm: Rau m, r c tranh, c mn tru, c nh ni, cam tho nam, k u nga mi th 8 g, l mung tru, c s, v qut mi th 4 g, gng ti 2 g. Tt c thi nh, phi kh, sc ung hai ln trong ngy. Thuc iu ha c th vi 6 tc dng chnh l nhun gan, nhun tiu, nhun trng, nhun huyt, gii c v kch thch tiu ha. - Hin nay ,vi nc ngi ta ch rau m di dng: Vin nn 0,01g rau m cha chng gin tnh mch, chng nng chn do mu tnh mch chy chm tr v tim. Ngy ung 3-6 vin vo ba cm. Thuc tim 1ml cha 0,02g cao rau m. Cch 1 ngy tim bp mt ng phi hp thuc bi m (1% cao rau m) hoc dng bt cha 2% rau m cc vt bng, vt thng do chn thng hoc vt phu thut cc tn thng da v nim mc (tai, mi, hng)

KHA LUN TT NGHIP

11

1.3. THNH PHN HA HC CA CY RAU M: [5] Thnh phn ha hc ca cy rau m cha tinh du, du bo (bao gm glycerol ca cc axit: oleic, linolic, linolenic, lignoceric, palmitic v stearic), cht ng vellarin; beta caroten, sterol, saponin, alkaloic, vitamin B1, B2, B3, C v K. Nm 2004 Yu- Kuan Chou ( Tai wan) s dng phng php chng ct li cun hi nc chit tinh du ca l cy rau m v xc nh thnh phn ha hc ca tinh du bng phng php sc k kh ghp ph khi lng. C 19 hp cht c tm thy trong tinh du rau m ( Hydrocotyle Asiatica) v 39 hp cht t tinh du ca cy Hydrocotyle sibthorpioides Lam. 1.4. TINH DU:[4], [6], [7], [8], [12]. 1.4.1 Trng thi thin nhin: Tinh du gm nhiu hp cht d bay hi ( ch yu l cc tecpen v cc tritecpenonit), c mi c trng ty thuc vo ngun gc cung cp nguyn liu tinh du. H thc vt c tinh du khong 3000 loi, trong c 150- 200 loi c ngha cng nghip. Phng php ph bin tch tinh du t cy c l chng ct bng li cun hi nc. Nu cc cht trong tinh du b phn hy bng chng ct li cun hi nc th ngi ta s dng phng php chit bng dung mi hu c (v d nh ete du ha, bezen, ).V mt thc hnh tinh du c th xem nh mt hn hp thin nhin c mi, phn ln c ngun gc t thc vt, ch c mt s t ngun gc t ng vt. Tinh du c phn b rng trong h thc vt, c bit tp trung mt s h nh h hoa tn, h cc, h hoa mi, h long no, h sim, h cam, h gng,Tinh du c chit t mi b phn ca cy nh cnh hoa, l, cnh, r, v tri, cung ht, v cy, - L: Bc h, trm, bch n, bc h, hng nhu, khuynh dip, hng chanh, ta t, kinh gii, i b, cc tn, l trm, l chi, l s, long no, cam, chanh, qut. - B phn trn mt t: Bc h, hng nhu. - Hoa: Hoa hng, hoa nhi, hoa bi,hoa hi, hoa inh hng. canxi, photpho, km, cc loi

KHA LUN TT NGHIP

12

- Qu: Sa nhn, hi, bi, cam, chanh, xuyn tiu, tho qu, pht th. - V qu: Cam, chanh, bi,qut. - V thn: Qu. - G : Long no, v hng, trm hng. - Thn r: Gng, ngh, ring, hnh, ti, xuyn khung, bch ch, ng quy. Hm lng tinh du ph thuc vo nhiu yu t nh ging, di truyn, t trng, phn bn, thi tit, nh sng, thi im thu hoch. Tinh du l sn phm cui cng ca qu trnh trao i cht v khng c s dng tr li cho hot ng sng ca cy. 1.4.2. Vai tr tinh du i vi thc vt: Vn v vai tr ca tinh du trong i sng ca cy c cp ti trong rt nhiu cng trnh nghin cu. Theo quan nim c trnh by trong cc cng trnh khc nhau, vai tr ca tinh du c quy t trong cc ni dung sau y (Ph. X. Tanaxienco, 1985): - Bo v cy khi cc tc ng ca su bnh. - Che ph cc vt thng cy g. - Ngn chn cc bnh do nm. - Bin i sc cng b mt ca nc trong cy, thc y s vn chuyn nc, tng hiu qu ca cc phn ng enzym. Theo Charabot cho rng:: - Tinh du ng vai tr nh cc cht d tr trong cy, n c kh nng vn chuyn n cc phn khc nhau ca cy, tinh du c s dng nh mt ngun nng lng hay to thnh cc sn phm mi c cu trc gn vi n. Theo Coxtrisep (1937) cho rng tinh du c th c xp vo 2 nhm chc nng: - Nhm cc tinh du c chc nng sinh l c cy s dng trong qu trnh sinh trng. - Nhm cc tinh du khng c chc nng sinh l, khng c cy s dng, chng n thun ch l cc cht tit ca c th v c tch ly trong cc b cha tinh du.

KHA LUN TT NGHIP

13

Nh vy, cc thnh phn ca tinh du c tch ly trong tuyn tit khng c vai tr sinh l trong hot ng sng ca cy. Trong khi , tinh du thc vt chnh l sn phm ca qu trnh tng hp v tch ly do cc c quan tit m nhim. - Tinh du tham gia vo cc qu trnh sinh l ha bn trong t bo. - Tinh du thng l mt hn hp c thnh phn cu to phc tp, chng thng gm rt nhiu hp cht dng t do hoc lin kt. - Cc thnh phn tinh du c tch ly trong tuyn tit khng phi l cc cht tit c nh m cn tham gia tch cc vo qu trnh trao i cht ca cy, do vy thnh phn ha hc ca tinh du trong cy lun lun c i mi. 1.4.3. Cng dng: Tinh du hin nay l nguyn liu khng th thiu trong nhiu lnh vc: - Thc phm: Gia v lm sn, thc n nhanh, nc ngt, hp, kem lnh, ngt trng ming, bnh ko, ru mi, nc st, nc chm,.. - M phm: Du thm, kem dng da, bnh xt kh mi, kem nh rng, du gi u, keo xt tc, son, phn,.. - Dc phm: t mi thuc, st trng, hng v liu php, cht dn d t trong cc by, bnh xt xua ui cn trng,.. - Cht ty ra: To d chu cho nc ra sn nh, bt git, x phng, nc ra chn, nc x qun o, 1.4.4. Tnh cht c trng ca tinh du: - Tinh du l hp cht hu c ha tan ln vo nhau, c mi c trng. nhit thng hu ht tinh du th lng, c khi lng ring b hn mt (tr mt vi tinh du nh qu, inh hng c khi lng ring ln hn mt) - Trong thnh phn ca tinh du, c th gm cc axit hu c v cc ru tng ng, andehic, cc este. l nhng hp cht lin quan ti nhiu kiu cu trc ha hc khc nhau v tham gia vo cc h thng ng ha khc nhau. Trong thnh phn tinh du cn thng thy cc hp cht c nhn thm nh axeton, phenyletilnol, benzandehic, vanilin, thm ch c cc hp cht c cha nit v lu hunh.

KHA LUN TT NGHIP

14

- Tinh du thng khng mu hay c mu vng, mt s c mu nu sm (nh tinh du qu), a s c mi d chu, mt s c mi hc kh chu, thng c v cay, mt s c v ngt v c tnh st trng mnh. - Tinh du d b bay hi, khng ha tan trong nc, tan trong dung mi hu c. - Tinh du d b oxi ha, thng xy ra khi trng hp ha, tinh du chuyn thnh nha. - Thng thng cc loi tinh du nguyn cht c chia thnh nhng nhm nh: nhm d bay hi nht (trnh s dng khi tip xc vi nh nng), nhm thng dng v nhm c bn. - Mi tinh du c cc hng s vt l c trng nh t trng (d), chit sut (n), quay cc (), v cc ch s ha hc nh ch s axit, ch s it, ch s este, ch s x phng ha,Qua cc ch s ngi ta c th nh gi s b tinh du. Tinh du cha trong thc vt thng c thnh phn khng n nh m lun thay i theo thi gian sinh trng ca cy v cng bin i theo iu kin kh hu, thi tit. Trong cc b phn ca cy, hm lng tinh du cng khc nhau. 1.5. PHNG PHP SN XUT TINH DU: [4],[7]. Da trn cch thc hnh, ngi ta chia cc phng php sn xut tinh du ra lm bn loi: - Phng php c hc - Phng php tm trch - Phng php hp th - Phng php chng ct hi nc. Nhng d c tin hnh theo bt c phng php no, quy trnh sn xut u c nhng im chung sau y: - Tinh du thu c phi c mi thm t nhin nh nguyn liu. - Quy trnh khai thc phi ph hp nguyn liu. - Tinh du phi c ly trit khi nguyn liu, vi chi ph thp nht. Nguyn tc ly trch ca tt c cc phng php ni trn u da vo nhng c tnh ca tinh du nh:

KHA LUN TT NGHIP

15

- D bay hi. - Li cun theo hi nc nhit di 100 C. - Ha tan d dng trong dung mi hu c. - D b hp thu ngay th kh. 1.6. PHNG PHP CHNG CT LI CUN HI NC:[2], [7]. Phng php ny da trn s thm thu, ha tan, khuch tn v li cun theo hi nc ca nhng hp cht hu c trong tinh du cha trong cc m khi tip xc vi hi nc nhit cao. S khuch tn s d dng khi t bo cha tinh du trng phng do nguyn liu tip xc vi hi nc bo ha trong mt thi gian nht nh. Trng hp m thc vt c cha sp, nha, axit bo, th khi chng ct phi c thc hin trong mt thi gian di v nhng hp cht ny lm gim p sut hi chung ca h thng v lm cho s khuch tn tr nn kh khn. 1.6.1. L thuyt chng ct: Chng ct c th c nh ngha l: S tch ri cc cu phn ca mt hn hp nhiu cht lng da trn s khc bit v p sut hi ca chng. Trong trng hp n gin, khi chng ct mt hn hp gm 2 cht lng khng ha tan vo nhau, p sut hi tng cng l tng ca hai p sut hi ring phn. Do , nhit si ca hn hp s tng ng vi p sut hi tng cng xc nh, khng ty thuc vo thnh phn bch phn ca hn hp, min l lc hai pha lng vn cn tn ti. Nu v ng cong p sut hi ca tng cht theo nhit , ri v ng cong p sut hi tng cng, th ng vi mt p sut, ta d dng suy ra nhit si tng ng ca hn hp v nhn thy l nhit si ca hn hp lun lun thp hn nhit si ca tng hp cht. Chnh v c tnh lm gim nhit si ny m t lu phng php chng ct hi nc l phng php u tin dng tch tinh du ra khi nguyn liu thc vt.
o

KHA LUN TT NGHIP

16

1.6.2 Cc yu t nh hng chnh trong chng ct li cun hi nc: S khuch tn: Ngay khi nguyn liu c lm v vn th ch c mt s m cha tinh du b v v cho tinh du thot t do ra ngoi theo hi nc li cun i. Phn ln tinh du cn li trong cc m thc vt s tin dn ra ngoi b mt nguyn liu bng s ha tan v thm thu. Von Rechenberg m t qu trnh chng ct hi nc nh sau: nhit nc si, mt phn tinh du ha tan vo trong nc c sn trong t bo thc vt. Dung dch ny s thm thu dn ra b mt nguyn liu v b hi nc cun i. Cn nc i vo nguyn liu theo chiu ngc li v tinh du li tip tc b ha tan vo lng nc ny. Quy trnh ny lp i lp li cho n khi tinh du trong cc m thot ra ngoi ht. Nh vy, s hin din ca nc rt cn thit, cho nn trong trng hp chng ct s dng hi nc qu nhit, ch trnh ng nguyn liu b kh. Nhng nu lng nc s dng tha qu th cng khng c li, nht l trong trng hp tinh du c cha nhng cu phn tan d trong nc. Ngoi ra, v nguyn liu c lm v vn ra cng nhiu cng tt, cn lm cho lp nguyn liu c mt xp nht nh hi nc c th i xuyn ngang lp ny ng u v d dng. V cc cu phn trong tinh du c chng ct hi nc theo nguyn tc ni trn cho nn thng thng nhng hp cht no d ha tan trong nc s c li cun trc. S thy gii: Nhng cu phn este trong tinh du thng d b thy gii cho ra axit v ancol khi un nng trong mt thi gian di vi nc. Do , hn ch hin tng ny, s chng ct hi nc phi c thc hin trong mt thi gian cng ngn cng tt. Nhit : Nhit cao lm phn hy tinh du. Do , khi cn thit phi dng hi nc qu nhit (trn 100 C) nn thc hin vic ny trong giai on cui cng ca s
o

KHA LUN TT NGHIP

17

chng ct, sau khi cc cu phn d bay hi li cun i ht. Thc ra, hu ht cc tinh du u km bn di tc dng ca nhit nn vn l lm sao cho thi gian chu nhit cao ca tinh du cng ngn cng tt. Tm li, d ba nh hng trn c xem xt c lp nhng thc t th chng c lin quan vi nhau v quy v nh hng ca nhit . Khi tng nhit , s khuch tn thm thu s tng, s ha tan tinh du trong nc s tng nhng s phn hy cng tng theo. u im: - Quy trnh k thut tng i n gin. - Thit b gn, d ch to. - Khng i hi vt liu ph nh cc phng php tm trch, hp th. - Thi gian tng i nhanh. Khuyt im: - Khng c li i vi nhng nguyn liu c hm lng tinh du thp. - Cht lng tinh du c th b nh hng nu trong tinh du c nhng cu phn d b phn hy. - Khng ly c cc loi nha v sp c trong nguyn liu ( l nhng cht nh hng thin nhin rt c gi tr). - Trong nc chng lun lun c mt lng tinh du tng i ln. - Nhng tinh du c nhit si cao thng cho hiu sut rt km. 1.6.3. Phng php chng ct li cun hi nc: Mt s cht khng tan trong nc nhng d b hi nc nng cun theo, ngi ta li dng tnh cht ny tch cht ra khi hn hp phn ng. Cch tin hnh chng ct li cun hi nc : Cho cht nh ct li cun hi nc vo bnh ct (ti a bng 1/3 th tch ca bnh). Ni h thng bnh ct vi bnh un hi nc nng. Bnh nc nng c ni vi ng thy tinh di tn y theo di p sut ca h thng ct. Khi p sut h thng cao th nc ng thy tinh tng hoc phun ra ngoi, lc cn m kha 3 thng thng vi p sut kh quyn.

KHA LUN TT NGHIP

18

Sau khi lp xong h thng, m kha 3 thng theo di p sut ca h thng, un nc si bnh nc. Nc bnh nc si ch khong 2/3 th tch bnh. M nc ng sinh hn lm lnh hi. ng kha 3 thng hi nc si qua bnh ct. Theo di lng cht ct ra, khi kt thc ngng un, m kha 3 thng, ly cht ct ra. Khi chng ct cn ch cht c th ng rn trong sinh hn gy tc ng, d n nn cn phi thn trong khi s dng sinh hn.

KHA LUN TT NGHIP

19

PHN 2: THC NGHIM 2.1.THIT B , DNG C V HA CHT: 2.1.1. Thit b v dng c: - Bnh cu y trn c nhnh 500ml - Bnh cu y trn 1lt - H thng chng ct - Bnh tam gic (bnh nn) 100ml v 50ml - Phu chit - Buret 50ml - Pipet - Gi - Cn k thut - Chu thy tinh.

Hnh 2.1. M hnh chng ct li cun hi nc

KHA LUN TT NGHIP

20

2.1.2 Ha cht: - ietylete - Na2SO4 khan -Etanol 96

0

- Phenolphtalein - Dung dch h tinh bt - Dung dch KOH 0,1N ; 0,5N - Dung dch HCl 0,5 N - Dung dch I2 0,1 N - Dung dch Na2S2O3 0,1N 2.2. PHNG PHP THC NGHIM: 2.2.1. Thu mu v x l mu: Rau m c mua ti ch Tn Tch. Khi mua chn rau m ti, l xanh khng b vng a, ly phn trn mt t gm cung v l ca rau m . Nguyn liu sau khi mua v loi b l a ,l su, l vng, .v ra sch. Rau m c bo qun ti cho n khi tin hnh th nghim chng ct li cun hi nc ly trch tinh du.

KHA LUN TT NGHIP

21

2.2.2. S ly trch tinh du: Nguyn liu

Xay nhuyn Bnh chng ct

H thng chng ct Chng ct Tinh du v nc

Bnh lng

ietyl ete

Chit

Nc

Tinh du

1)Lm khan bng Na2SO4 2) ui ietyl ete Tinh du sn phm Hnh 2.2. S ly trch tinh du

2.2.3. Xc nh cc ch s ha l:[1] 2.2.3.1. Ch s axit: Ch s axit l s mg KOH cn thit trung ha cc axit t do c trong 1 gam cht bo. KOH trung ha axit trong cht bo theo phn ng: RCOOH Cch tin hnh: - Cho vo bnh nn 100 ml 1g du thc vt v 10ml etanol 96 , lc cho du tan hon ton. - Cho vo bnh 3 git phenolphtalein, chun bng dung dch KOH 0,1 N n khi xut hin mu hng bn trong 30 giy. Ghi th tch KOH chun . Tnh kt qu : IA=
0

+ KOH

RCOOK +H2O

5,61 g

- I A: Ch s axit (mgKOH/g) - V: S ml KOH 0,1 N dng chun (ml) - 5,61 l s miligam KOH tng ng vi 1ml KOH 0,1 N - g: Khi lng du em phn tch (gam). 2.2.3.2 Ch s x phng : Ch s x phng l s mg KOH cn thit trung ha tt c cc axit t do v axit kt hp di dng este trong 1 gam cht bo. Cch tin hnh: Ly 2 bnh nn 100ml - Cho vo bnh mt (bnh kim tra ) 1ml nc ct v 15ml KOH 0,5 N. - Cho vo bnh hai: (bnh th nghim) 1g du v 15ml KOH 0,5 N - un si trn ni cch thy trong 50 pht, sau ngui. Thm vo mi bnh 15 ml nc ct v 3 git phenolphtalein, lc u, dung dch c mu hng. - Chun bng dung dch HCl 0,5 N n khi mt mu hng. Ghi th tch HCl dng chun .

Tnh kt qu:

IX =

V V
T

28, 05

- IX: Ch s x phng (mgKOH/g). - VT: S ml HCl 0,5 N chun bnh th nghim (ml). - VK: S ml HCl 0,5 N chun bnh kim tra (ml). - g: Khi lng du em phn tch (gam). - 28,05: S miligam KOH tng ng vi 1ml KOH 0,5 N 2.2.3.3 Ch s este: Ch s este l s mg KOH cn thit trung ha lng axit bo lin kt vi glixerol c gii phng khi x phng ha 1 gam du. Bi vy ch s este c tnh gin tip: Ch s este bng hiu gia ch s x phng v ch s axit. Tnh kt qu: IE = IX - IA

IE: Ch s este (mgKOH/g). IX: Ch s x phng (mgKOH/g). IA: Ch s axit (mgKOH/g) 2.2.3.4. Ch s it: Ch s it l s gam it kt hp vi 100 gam cht bo. It kt hp vo cc lin kt i trong phn t axit bo khng no. Phn ng sau:
R C H C H R I I2 R C H I C H R

Ch s it c trng cho s lng cc axit khng no trong thnh phn ca cht bo, kh nng n nh ca cht bo i vi s oxi ha, polime ha v cc bin i khc nhau v mc bo qun cht bo. Cch tin hnh : Ly 2 bnh nn 100ml - Cho vo bnh mt: (bnh kim tra ) 1ml nc ct. - Cho vo bnh hai: (bnh thc nghim) 1g du thc vt. - Thm vo mi bnh 10ml etanol 96 v 10 ml dung dch it 0,1 N trong cn, lc u.
0

- y nt , yn trong bng ti 3 gi, sau chun bng Na2S2O3 0,1 N n dung dch c mu vng nht. - Thm vo mi bnh 10 git h tinh bt 1%, tip tc chun n mt mu xanh.Ghi th tch Na2S2O3 dng chun . Tnh kt qu : II =

12, 7 100

- II: Ch s it (git/100g) - VK: S ml Na2S2O3 0,1 N chun bnh kim tra (ml) - VT: S ml Na2S2O3 0,1 N chun bnh th nghim (ml) - 12,7 : S miligam I2 tng ng vi 1ml 0,1N - g: Khi lng du em phn tch (gam).

PHN 3: KT QU V BIN LUN 3.1 QU TRNH LY TRCH TINH DU: S kho st qu trnh ly trch tinh du c thc hin vi 3 yu t : - nh hng lng nc chng ct tinh du. - nh hng thi gian chng ct tinh du. - nh hng thi gian ho nguyn liu. Khi tm c thng s ti u, ta c nh thng s v tm thng s ti u cn li 3.1.1. nh hng lng nc chng ct tinh du: Cho 300g nguyn liu l phn trn mt t gm cung v l ca rau m c xay nhuyn vi 75ml nc vo bnh cu y trn c nhnh 500ml. Lp bnh cu vo b chng ct li cun hi nc nh m hnh. un si nc ri hi nc sang bnh ct. un u la v theo di h thng qua ng thy tinh bnh nc si. Theo di lng tinh du ct ra. Thi gian thc hin l 3 gi th ngng. Sau , cho hn hp tinh du v nc vo bnh lng chit bng ietyl ete v lm khan bng Na2SO4 . Lp li th nghim vi khi lng nguyn liu l 300 gam, thi gian thc hin 3 gi v lng nc thay i 100 ml, 150 ml v 200ml. Chng ti thu c khi lng tinh du bng 3.1 sau: Th nghim 1 2 3 4 Lng nc chng ct (ml) 75 100 150 200 Thi gian chng ct (gi) 3 3 3 3 Khi lng nguyn liu (gam) 300 300 300 300 Khi lng tinh du (gam) 0,25 0,3 0,2 0,18 Hm lng tinh du (%) 0,083 0,1 0,067 0,06

Bng 3.1: Hm lng tinh du rau m theo lng nc chng ct

0.35 Khi lng tinh du (gam) 0.3 0.25 0.2 0.15 0.1 0.05 0 0 50 100 15 0 20 0 250 Lng nc chng c t (ml)

Hnh 3.1: th hm lng tinh du rau m theo lng nc chng ct Nhn xt: Tinh du l cht lng trong sut khng mu, mi thm t nhin. Qua th hnh 3.1, ta thy vi thi gian chng ct l 3 gi v cng khi lng nguyn liu l 300 gam th hm lng tinh du tng khi lng nc tng, vi lng nc chng ct l 100 ml th hm lng tinh du l cao nht, nhng khi lng nc cao hn 100 ml th hm lng tinh du li gim. T chng ti c th kt lun, chng ct 300 gam rau m th lng nc s dng tt nht l 100ml. Do chng ti th c nh lng lng nc v thay i thi gian chng ct tinh du 3.1.2. nh hng thi gian chng ct tinh du: Cho 300g nguyn liu l phn trn mt t ca rau m c xay nhuyn vi 100ml nc vo bnh cu y trn c nhnh 500ml. Lp bnh cu vo b chng ct li cun hi nc nh m hnh. un si nc ri hi nc sang bnh ct. un u la v theo di h thng qua ng thy tinh bnh nc si. Theo di lng tinh du ct ra. Thi gian chng ct c thc hin sau 2 gi, 2 gi 30 pht, 3 gi v 3 gi 30 pht. Sau chng ti chit bng ietyl ete v lm khan bng Na2SO4 thu c khi lng tinh du ln lt l 0,2 gam, 0,24 gam, 0,3 gam, 0,3 gam.

Khi thay i thi gian chng ct tinh du chng ti thu c kt qu th hin bng 3.2 v hnh 3.2 Th nghim 1 2 3 4 Lng nc chng ct (ml) 100 100 100 100 Thi gian chng ct (gi) 2 2.30 3 3.30 Khi lng nguyn liu (gam) 300 300 300 300 Khi lng tinh du (gam) 0,2 0,24 0,3 0,3 Hm lng tinh du (%) 0,067 0,08 0,1 0,1

Bng 3.2: Hm lng tinh du rau m theo thi gian chng ct

0.35 Khi lng tinh du (gam) 0.3 0.25 0.2 0.15 0.1 0.05 0 0 1 2 T i gia n chng c t h (gi) 3 4

Hnh 3.2: th hm lng tinh du rau m theo thi gian chng ct Nhn xt: Da vo bng 3.2 v hnh 3.2 ta thy, vi cng khi lng nguyn liu 300g v lng nc chng ct ti u l 100ml, thi gian chng ct thay i. Khi thi gian tng dn th hm lng tinh du tng. thi im 3 gi hm lng tinh du t ti u nhng thi gian chng ct trn 3 gi th hm lng tinh du khng tng V vy, chng ti c nh lng nc chng ct 100ml v thi gian chng ct tinh du l 3 gi v th thay i thi gian ho nguyn liu

3.1.3. nh hng thi gian ho nguyn liu: Ly 300g nguyn liu c ho 0 gi, sau c xay nhuyn vi 100ml nc vo bnh cu y trn c nhnh 500ml. Lp bnh cu vo b chng ct li cun hi nc nh m hnh. un si nc ri hi nc sang bnh ct. un u la v theo di h thng qua ng thy tinh bnh nc si. Theo di lng tinh du ct ra. Thi gian thc hin l 3 gi th ngng. Sau , cho hn hp tinh du vo bnh lng tip tc chit bng iety ete v lm khan bng Na2SO4 . Lp li th nghim nh trn, ly 300g nguyn liu ho trong 2 gi, 4 gi v 6 gi, ri c xay nhuyn trong 100ml nc. Chng ti thu c kt qu bng 3.3 sau: Th nghim Thi gian ho nguyn liu (gi) 1 2 3 4 0 2 4 6 Lng nc chng ct (ml) 100 100 100 100 3 3 3 3 300 300 300 300 Thi gian chng ct (gi) Khi lng nguyn liu (gam) Khi lng tinh du (gam) 0,31 0,3 0,17 0,15 Hm lng tinh du (%) 0,103 0,1 0,056 0,05

Bng 3.3: Hm lng tinh du rau m theo thi gian ho nguyn liu

0.35 0.3 Khi lng tinh du (gam) 0.25 0.2 0.15 0.1 0.05 0 0 2 4 6 8 Th i gia n h o nguy n li u (gi)

Hnh 3.3: th hm lng tinh du rau m theo thi gian ho nguyn liu Nhn xt: T th hnh 3.3 ta thy, vi cng khi lng nguyn liu 300gam trong thi gian chng ct ti u l 3 gi v lng nc chng ct ti u l 100 ml thi gian ho nguyn liu cng tng th hm lng tinh du thu c gim dn. Hm lng tinh du gim rt t t nguyn liu ti n 2 gi ho, sau hm lng tinh du gim nhanh nn c th chn thi gian ho nguyn liu t lc thu mu n 2 gi l khong thi gian tt nht v thun tin nht cho vic ly trch tinh du. Hm lng tinh du gim c th l do khi ho nguyn liu qu lu lng nc trong cy gim nhiu v trong qu trnh hi tinh du c th b li cun theo. ng thi, khi rau ho c th lm cho mt s thnh phn d b phn hy trong tinh du mt i do tc ng ca cc yu t mi trng nh nhit , nh sng,. iu ny hon ton ph hp vi kt qu thc nghim 3.2. XC NH CH S L HA: phn tch s b tinh du thu c, ti tin hnh xc nh mt s ch s ha l nh ch s axit, ch s x phng, ch s este v ch s it.

KHA LUN TT NGHIP

30

3.2.1. Ch s axit: xc nh ch s axit, chng ti tin hnh bng phng php chun axit bng baz. Chng ti tin hnh nh sau: - Ly 1g tinh du v 10 ml etanol 96 cho vo bnh nn 100 ml lc cho tinh du tan hon ton. - Sau cho vo bnh 3 git phenolphtalein, chun bng KOH 0,1N n xut hin mu hng bn trong 30 giy. Thc hin phng php 3 ln. Ghi th tch dung dch KOH 0,1 N. Kt qu thu c bng 3.4 sau: Th nghim 1 2 3 Th tch KOH (ml) 0,8 0,82 0,82
0

Bng 3.4: Th tch ca KOH chun Sau khi x l kt qu, ta c ch s axit ca tinh du rau m l 4,56 mgKOH/g 3.2.2. Ch s x phng : kho st ch s x phng ca tinh du rau m , ti tin hnh nh sau: Ly 2 bnh nn : - Cho vo bnh 1:(bnh kim tra) 1ml nc ct v 15 ml KOH 0,5 N. - Cho vo bnh 2: (bnh th nghim) 1 g tinh du v 15 ml KOH 0,5N. un si 2 bnh trn ni cch thy 50 pht ngui. Thm mi bnh 15 ml nc ct v 3 git phenolphtalein, lc u dung dch c mu hng, chun dung dch trong 2 bnh bng HCl n mt mu hng. Thc hin phng php 3 ln. Ghi th tch HCl chun thu c kt qu bng 3.5:

KHA LUN TT NGHIP

31

Th nghim 1 2 3

Th tch HCl chun bnh th nghim VT (ml) 10,3 10,2 10,2

Th tch HCl chun bnh kim tra VK (ml) 9,7 9,8 9,8

Bng 3.5: Th tch HCl chun X l kt qu thu c, tin hnh xc nh ch x phng ca tinh du theo cng thc: IX =
2 8, 0 5

- IX: Ch s x phng (mgKOH/g) - VT: Th tch HCl 0,5 N chun bnh th nghim (ml) - VK: Th tch HCl 0,5 N chun bnh kim tra (ml) - g: Khi lng tinh du em phn tch (gam) Vy : Tinh du rau m c ch s x phng l:13,07 mgKOH/g 3.2.3.Ch s este: Ch s este ca tinh du c tnh gin tip theo cng thc sau: - IE: Ch s este - IX: Ch s x phng - IA: Ch s axit Vy ch s este ca tinh du rau m l: 8,51 mgKOH/g 3.2.4. Ch s it: xc nh ch s it ti tin hnh nh sau: Ly 2 bnh nn 100ml - Cho vo bnh 1: (bnh kim tra ) 1ml nc ct. - Cho vo bnh 2: (bnh th nghim) 0,2g tinh du. IE= IX - IA

- Thm vo mi bnh 10ml etanol 96 v 10 ml dung dch it 0,1 N trong cn, lc u. y nt, yn trong bng ti 3 gi, sau chun bng Na2S2O3 0,1 N n dung dch c mu vng nht. - Thm vo mi bnh 10 git h tinh bt 1%, tip tc chun n mt mu xanh. Thc hin phng php 3 ln. Ghi th tch Na2S2O3 , chng ti thu c kt qu th hin bng 3.6: Th nghim 1 2 3 Th tch Na2S2O3 chun bnh th nghim VT (ml) 15,2 15,3 15,3 Bng 3. 6: Th tch Na2S2O3 chun Da vo kt qu bng 3.6, chng ti xc nh ch s it theo cng thc : Th tch Na2S2O3 chun bnh kim tra VK (ml) 15,6 15,65 15,6

II =

V V
K

12, 7 100 g

- II: Ch s it (git/100g) - VK: Th tch Na2S2O3 0,1 N chun bnh kim tra (ml). - VT: Th tch Na2S2O3 0,1 N chun bnh th nghim (ml) - g: S gam tinh du em phn tch (gam) Vy ch s it ca tinh du rau m bng 2,223 g it/100g Qua kho st s b tinh du rau m chng ti thu c cc ch s ha l bng 3.7 Ch s Ch s axit (mgKOH/g) Ch s x phng (mgKOH/g) Ch s este (mgKOH/g) Ch s it (git/100g) Tinh du rau m 4,56 13,07 8,51 2,223

Bng 3.7: Mt s ch s c bn ca tinh du rau m

KT LUN V KIN NGH 1. Kt lun: Qua kt qu kho st tinh du rau m, chng ti a ra mt s kt lun nh sau: - Tn khoa hc ca cy rau m l: Hidrocotyle Asiatica - Bng phng php chng ct li cun hi nc, ti tch c tinh du rau m t phn trn mt t gm cung v l. Qu trnh chng ct c tin hnh vi s nh hng ca 3 yu t: + nh hng lng nc chng ct tinh du. + nh hng thi gian chng ct tinh du. + nh hng thi gian ho nguyn liu. - T kt qu thc nghim chng ti tm c cc iu kin ti u cho vic ly trch tinh du bng phng php chng ct li cun hi nc : + Thi gian chng ct tinh du l 3 gi + Lng nc chng ct tinh du l 100 ml + Thi gian ho nguyn liu l 2 gi Khi lng tinh du thu c khong 0,3 gam, hm lng tinh du khong 0,1% Vi lng tinh du thu c, chng ti xc nh mt s ch s ha l c bn ca rau m. - Ch s axit bng 4,56 mgKOH/g - Ch s x phng bng 13,07mgKOH/g - Ch s este bng 8,51mgKOH/g - Ch s it bng 2,223g it/100g 2. Kin ngh: - Tin hnh nghin cu tip tc vic ly trch tinh du rau m bng cc phng php khc so snh. - Tip tc kho st tinh du rau m vi ngun nguyn liu cc vng khc so snh, ty theo tng vng th hm lng tinh du s khc nhau, thnh phn v hm lng cc cu phn trong tinh du cng c s khc bit. - Xc nh thnh phn ha hc ca tinh du rau m bng cc phng php phn tch hin i.

TI LIU THAM KHO 1. Phan Th Trn Chu, Nguyn Th Hin, Phng Gia Tng, (1997), Thc hnh ha sinh hc, NXB Gio Dc. 2. PGS.TS. L Th Anh o, TS. ng Vn Liu, (2005), Thc hnh ha hc hu c, NXB i hc s phm. 3. L Vn ng, (2005), Chuyn mt s hp cht thin nhin, NXB i hc quc gia thnh ph H Ch Minh. 4. L Ngc Thch, (2003), Tinh du, NXB i hc quc gia thnh ph H Ch Minh. 5. http//w.w.w.esc.nsw.gov.au 6 http://www.ktdt.com.vn 7. http//w.w.w.ioop.org.vn 8. http//w.w.w. foun.etu.edu.vn. 9. http://60s.com.vn 10. http://hanoi.vnn.vn 11. http://duocsaigon.com 12. http://tinhdau.vn 13. http://vietbao.vn/Suc-khoe/Rau-ma-cay-rau-vi-thuoc