Chng I: L LUN CHUNG

1. Pht hin v bi dng hc sinh c nng khiu ton 1) Biu hin ca hc sinh c nng khiu - C kh nng thay i phng thc hnh ng gii quyt vn ph hp vi cc thay i cc iu kin. Vd: Xp 5 hnh vung bng 6 que dim? Xp 3 hnh tam gic bng 7 que dim? Xp 8 hnh tam gic bng 6 que dim? Xp 10 hnh tam gic bng 5 que dim? - C kh nng chuyn t tru tng khi qut sang c th v t c th sang tru tng khi qut Vd: Cho dy s 5, 8, 11, 14 ... Tnh s hng th 2007 ca dy s? + S hng th hai : 5 + 1 3 + S hng th ba : 5 + 2 3 + S hng th t : 5 + 3 3 + S hng th nm: 5 + 4 3 ..................................... Hy so snh mi s hng vi s hng u v khong cch ca dy s tm ra quy lut? - C kh nng xc lp s ph thuc gia cc d kin theo c hai hng xui v ngc li. Vd: + S ph thuc ca tng cc gi tr ca cc s hng c th xc nh ph thuc ca cc s hng vo s bin i ca tng. abc = 20 (a + b + c) 80 a = 10 b + 19 c 19 c M10 c = 0 a = 1; b = 8 + iu kin mt s chia ht cho 3, 5, 9, 4, 11 v ngc li? - Thch tm li gii mt bi ton theo nhiu cch hoc xem xt mt vn di nhiu kha cnh khc nhau. Vd: Ni chung tch ca 2 s t nhin l mt s ln hn mi tha s ca n. t vn tm cc th d ph nh kt lun trn. - C s quan st tinh t nhanh chng pht hin ra cc du hiu chung v ring, nhanh chng pht hin ra nhng ch nt lm cho vic gii quyt vn pht trin theo hng hp l hn c o hn. - C tr tng tng hnh hc mt cch pht trin. Cc em c kh nng hnh dung ra cc bin i hnh c hnh cng cng din tch, th tch. - C kh nng suy lun c cn c, r rng. C c t m, khng mun dng li vic lm theo mu, hoc nhng ci c sn, hay nhng g cn vng mc, hoi nghi. Lun c thc t kim tra li vic mnh lm.

2) Bin php s phm: - Thng xuyn cng c cc kin thc vng chc cho hc sinh v hng dn cc em o su cc kin thc hc thng qua cc gi hay cc cu hi hng dn i su vo kin thc trng tm bi hc: Yu cu hc sinh t tm cc v d minh ha, cc phn v d d (nu c), cc th d c th ha cc tnh cht chung, c bit thng qua vic vn dng v thc hnh, kim tra cc kin thc tip thu, cc bi tp lm ca hc sinh. - Tng cng mt s bi tp kh hn trnh chung trong i hi vn dng su cc khi nim hc hoc vn dng cc cch gii mt cch linh hot, sng to hn hoc phng php tng hp. - Yu cu hc sinh gii mt bi ton bng nhiu cch khc nhau nu c th. Phn tch so snh tm ra cch gii hay nht, hp l nht. Vd: Bi ton c: Va g va ch B li cho trn Ba mi su con Mt trm chn chn Tnh s g? S ch? - Tp cho hc sinh thng xuyn t lp cc ton v gii n. Vd: Lp ton v dng tm hai s khi bit tng v hiu hoc bit tng v t s ca hai s. - S dng mt s bi ton c nhng chng minh suy din (nht l ton hnh hc) dn dn hnh thnh v bi dng cho hc sinh phng php chng minh ton hc. Vd: Cho ABC c 2 im E thuc AB v F thuc BC sao cho EA = 3 EC, FB = 2 FC; Gi I l giao im ca AF v BE; Tnh t s IF : IA v IE : IB. - Gii thiu ngoi kha tiu s mt s nh ton hc xut sc c bit l nhng nh ton hc tr tui v mt s pht minh ton hc quan trng; c bit bit l tm gng nhng nh ton hc trong nc, nhng hc sinh gii ton a phng thnh t trong cuc sng th no gio dc tnh cm yu thch mn ton v knh trng cc nh ton hc. - T chc d hi ton hc, thi ton hc v nu c iu kin t chc cu lc b cc hc sinh yu ton - Bi dng cho cc em phng php hc ton v cch t t chc t hc nh cng gia nh. - Kt hp vic bi dng kh nng hc ton vi vic hc tt mn Ting Vit pht trin dn kh nng s dng ngn ng. 2. SUY LUN TON HC 1) Suy lun l g? Suy lun l qu trnh suy ngh i t mt hay nhiu mnh cho trc rt ra mnh mi. Mi mnh cho trc gi l tin ca suy lun. Mnh mi c rt ra gi l kt lun hay h qu. K hiu: X1, X2, ..., Xn Y

Nu X1, X2, ..., Xn Y l hng ng th ta gi kt lun Y l kt lun logic hay h qu logic K hiu suy lun logic:
X 1X 2 ,...., , X Y
n

2) Suy din Suy din l suy lun hp logic i t ci ng chung n kt lun cho ci ring, t ci tng qut n ci t tng qut. c trng ca suy din l vic rt ra mnh mi t ci mnh c c thc hin theo cc qui tc logic.
X Y, X Y X Y ,Y - Quy tc kt lun ngc: X X Y ,Y Z Quy tc bc cu: X Z X Y - Quy tc o : YX X (Y Z) - Quy tc hon v tin : Y ( X Z)

- Quy tc kt lun:

- Quy tc ghp tin : 3) Suy lun quy np:

X (Y Z) X Y Z X Y Z X Y

X Y Z X Z

Suy lun quy np l php suy lun i t ci ng ring ti kt lun chung, t ci t tng qut n ci tng qut hn. c trng ca suy lun quy np l khng c quy tc chung cho qu trnh suy lun, m ch trn c s nhn xt kim tra rt ra kt lun. Do vy kt lun rt ra trong qu trnh suy lun quy np c th ng c th sai, c tnh c on. Vd: 4=2+2 6=3+3 10 = 7 + 3 ................ Kt lun: Mi s t nhin chn ln hn 2 u l tng ca 2 s nguyn t. a) Quy np khng hon ton : L php suy lun quy np m kt lun chung ch da vo mt s trng hp c th c xet n. Kt lun ca php suy lun khng hon ton ch c tnh cht c on, tc l n c th ng, c th sai v n c tc dng gi ln gi thuyt. S : A1 , A2 , A3 , A4 , A5... An l B A1 , A2 , A3 , A4 , A5... An l 1 s phn t ca A Kt lun: Mi phn t ca A l B Vd: 2 + 3 = 3 + 2 4+1=1+4

...... Kt lun: Php cng ca hai s t nhin c tnh cht giao hon b) Php tng t: L php suy lun i t mt s thuc tnh ging nhau ca hai i tng rt ra kt lun v nhng thuc tnh ging nhau khc ca hai i tng . Kt lun ca php tng t c tnh cht c on, tc l n c th ng, c th sai v n c tc dng gi ln gi thuyt. S : A c thuc tnh a, b, c, d B c thuc tnh a, b, c Kt lun : B c thuc tnh d . Vd: + Tnh tng : S=
1 1 1 1 + .... + + + 1 2 2 3 3 4 99 100 1 1 1 = 1 2 1 2 1 1 1 = 23 2 3 .......... 1 1 1 = 99 100 99 100 1 1 S= 1 100 1 1 1 1 + .... + + + 1 2 3 2 3 4 3 4 5 99 100 101 1 1 1 1 =( ) 1 2 3 1 2 2 3 2

Tng t tnh tng: P =

1 1 1 1 =( ) 2 3 4 2 3 3 4 2

1 1 1 1 =( ) T y d dng tnh c 99 100 101 99 100 100 101 2

c) Php khi qut ha: L php suy lun i t mt i tng sang mt nhm i tng no c cha i tng ny. Kt lun ca php khi qut ha c tnh cht c on, tc l n c th ng, c th sai v n c tc dng gi ln gi thuyt. Vd: Php cng hai phn s (Lp 4) * Ta c : *
3 2 + =? 8 8 3 2 3+ 2 5 + = = 8 8 8 8 1 1 + =? 2 3

Suy ra quy tc chung v cng hai phn s cng mu s.

Ta c:

1 1 3 3 = = 2 23 6

1 1 2 2 = = 3 3 2 6 1 1 3 2 5 Cng hai phn s : + = + = 2 3 6 6 6

Suy ra quy tc chung cng hai phn s khc mu s. Vd: Chia mt tng cho mt s ( Lp 4) -Tnh v so snh hai biu thc : (35 + 21) : 7 v 35 : 7 +21 : 7 -Ta c: (35 + 21) : 7 = 56 : 7 = 8 35 : 7 + 21 : 7 = 5 + 3 = 8 -Vy suy ra: ( 35 + 21) : 7 = 35 : 7 + 21 : 7 - Suy ra quy tc chung chia mt tng cho mt s. c) Php c bit ha: L php suy lun i t tp hp i tng sang tp hp i tng nh hn cha trong tp hp ban u. Kt lun ca php c bit ha ni chung l ng, tr cc trng hp c bit gii hn hay suy bin th kt lun ca n c th ng, c th sai v n c tc dng gi ln gi thuyt. Trong ton hc php c bit ha c th xy ra cc trng hp c bit gii hn hay suy bin: im c th coi l ng trn c bn knh l 0; Tam gic c th coi l t gic khi mt cnh c di bng 0;Tip tuyn c th coi l gii hn ca ct tuyn ca ng cong khi mt giao im c nh cn giao im kia chuyn ng n n. 3 Hai phng php chng minh ton hc Tiu hc
1) Phng php chng minh tng hp:

Ni dung: Phng php chng minh tng hp l phng php chng minh i t iu cho trc hoc iu bit no n iu cn tm, iu cn chng minh. C s: Quy tc lgc kt lun S : A B C ... Y X Trong A l mnh bit hoc cho trc; B l h qu lgc ca A; C l h qu lgc ca B; ..... ; X l h qu lgc ca Y. Vai tr v ngha: + Phng php chng minh tng hp d gy ra kh khn t ngt, khng t nhin v mnh chn lm mnh xut pht nu l mnh ng bit no th n hon ton ph thuc vo nng lc ca tng hc sinh. + Phng php chng minh tng hp ngn gn v thng t mnh tin ta d suy lun trc tip ra mt h qu logic ca n. + Phng php chng minh tng hp c s dng rng ri trong trnh by chng minh ton hc, trong vic dy v hc ton trng ph thng. V d: Bi ton Hin nay tui ca b gp 4 ln tui ca con v tng s tui ca hai b con l 50 tui. Hi sau bao nhiu nm na th tui ca b gp 2 ln tui ca con? Cho t gic li ABCD v M, N, P, Q ln lt l im gia ca cc cnh AB, BC, CD, DA. Bit din tch ca ca MNPQ l 100 cm 2, hy tnh din tch ca r gic ABCD?

2) Phng php chng minh phn tch i ln:

Ni dung: Phng php chng minh phn tich i ln l phng php chng minh suy din i ngc ln i t iu cn tm, iu cn chng minh n iu cho trc hoc bit no . C s: Quy tc lgc kt lun. S : X Y ... B A Trong : X l mnh cn chng minh; Y l tin lgc ca X ; ..... ; A l tin lgc ca B; A l mnh bit hoc cho trc; Vai tr v ngha: + Phng php chng minh phn tch i ln t nhin, thun tin v mnh chn lm mnh xut pht l mnh cn tm, mnh cn chng minh, hay mnh kt lun. + Phng php chng minh phn tch i ln thng rt di dng v thng t mnh chn l mnh kt lun ta c th tm ra nhiu mnh khc nhau lm tin logic ca n. + Phng php chng minh phn tch i ln c s dng rng ri trong phn tch tm ra ng li chng minh ton hc, trong vic dy v hc ton trng ph thng. V d: Bi ton Hai vi nc cng chy vo mt b khng cha nc sau 12 gi th y b. Bit rng lng nc mi gi chy vo b ca vi 1 gp 1, 5 ln lng nc ca vi 2 chy vo b. Hi sau mi vi chy mt mnh trong bao lu s y b?

Chng II: CC BI TON IN HNH BI DNG HC SINH GII

1. CU TO S T NHIN

Bi 1: Tm mt s t nhin c 3 ch s, bit rng nu ly ch s hng chc chia cho ch s hng n v th c thng l 2 d 2, ch s hng trm chia cho ch s hng n v th c thng l 2 d 1. Hd: + Gi s cn tm l abc , (a, b, c l cc ch s t 0 n 9, a khc 0). Ta c: b = c 2 + 2. Ch s hng n v phi ln hn 2 ( v s d l 2). Ch s hng n v cng khng th ln hn 3 (v nu chng hn bng 4 th b = 4 x 2 + 2 = 10). Vy suy ra c = 3. + Ta thy: b = 3 x 2 + 2 = 8. Theo bi ta li c: a = c x 2 + 1 = 3 x 2 + 1 = 7. Th li: 8 = 3 2 + 2; 7 = 3 2 + 1. Bi 2: Tm mt s t nhin c 4 ch s, bit rng nu ly s cng vi tng cc ch s ca n th c 2000. Hd: + Gi s s l abcd , a 0;0 < a, b, c, d < 10 Theo bi ta c 2000 - abcd = a + b + c + d hay 2000 (a + b + c + d) = abcd . Lp lun c ab = 19. + T tm c c = 8 v d = 1. Th li: 2000 1981 = 1 + 9 + 8 + 1 = 19. Vy s cn tm l 1981. Bi 3: Tm s t nhin A c 2 ch s, bit rng B l tng cc ch s ca A v C l tng cc ch s ca B, ng thi cho bit A = B + C + 51. Hd: + Gi s A = ab , a 0;0 < a, b < 10. Lp lun c C l s c mt ch s c nn ab = a + b + c + 51 hay a 9 = c + 51 T a 9 = c + 51 lp lun c a = 6. + T a = 6 tm c c = 3. Nn s phi tm l 6b . Xt ln lt 60, , 69 ta thy ch c 66 l cho kt qu c = 3. Th li: 12 + 3 + 51 = 66. Vy 66 l s cn tm.

Bi 4: Tm mt s t nhin c hai ch s, bit rng khi chia s cho hiu ca ch s hng chc v ch s hng n v th c thng l 15 v d 2. Hd: + Gi s phi tm l ab, (a 0; a, b < 10) Theo u bi ta c ab = (a b) 15 +2 Hay b 16 = a 5 + 2

Nu a ln nht l 9 th a 5 + 2 ln nht l 47. Khi b 16 ln nht l 47 nn b ln nht l 2 (v 47 : 16 = 2 d 15) + V a 5 + 2 0 nn b 0. b = 1 th a = 14 : 5 (loi) b = 2 th a = 6. Th li. (6 2) 15 + 2 = 62. S phi tm l 62. Bi 5: Tm mt s c 2 ch s, bit rng nu ly s chia cho tng cc ch s ca n th c thng l 5 d 12. + Gi s phi tm l ab , ( 0 a, b < 10, a 0). Ta c ab = 5 (a + b) + 12, vi a + b > 12. Sau khi bin i ta c: 5 a = 4 b + 12. + V 4 b + 12 chia ht cho 4 nn : 5 a , suy ra a = 4 hoc a = 8, thay vo ta tm c a = 8. Th li thy tho mn. Kt lun: S phi tm l 87. Bi 6: Tm mt s t nhin c 3 ch s, bit rng nu ly s chia cho tng cc ch s ca n th c thng l 11. Hd: + Gi s cn tm l abc , (a, b, c l cc ch s t 0 n 9, a khc 0). abc = ( a + b + c ) 11 (theo bi ra) 100 a + 10 b + c = 11 a + 11 b + 11 c (cu to s v nhn mt s vi mt tng)
89 a = b + 10 c (cng bt i 11 a + 10 b + c ) 89 a = cb a = 1, cb = 89 abc = 198

Hd:

Bi 7: Tm s chia v thng ca mt php chia c d m s b chia l 5544, cc s d ln lt l 10, 14 v cui cng l 9. Hd:
5544 -.

- Lp lun c thng l s c 3 ch s, cn s chia l 104 s c 2 ch s. -. - M phng qu trnh chia: - Tm 3 tch ring tng ng vi 3 ln chia c 3 s d l 144 -. 10, 14, 9. + Tch ca s chia v ch s hng cao nht ca thng l 9 55 10 = 45 + Tch ca s chia v ch s hng cao th 2 ca thng l 104 14 = 90.

+ Tch ca s chia v ch s hng cao th 3 ca thng 114 9 = 135 Trong 3 tch ring c s 45 l s l v nh nht nn s chia l s l, m s 45 ch chia ht cho s c 2 ch s l 45. Vy s chia l 45, thng l 123. Bi 8: Khi nhn mt s t nhin vi 2008, mt hc sinh qun vit mt ch s 0 s 2008 nn tch ng b gim i 221400 n v. Tm tha s cha bit. Hd: Tha s bit l 2008, nhng vit sai thnh 208. Tha s ny b gim i 2008 208 = 1800 (v). Tha s cha bit c gi nguyn, tha s bit b gim i 1800 n v th tch b gim i l 1800 ln tha s cha bit. Theo bi s gim i l 221400. Vy tha s cha bit l 221400 : 1800 = 123. Bi 9: Tm s t nhin c 2 ch s, bit rng nu ly s chia cho hiu ca ch s hng chc v ch s hng n v, ta c thng l 28 d 1. Hd: Gi s phi tm l ab , ( 0 a, b < 10, a 0). Ta c ab = (a b) 28 + 1. Khi 0 < a b < 4 v nu khng th ab khng phi l s c 2 ch s. Nu a b = 1 th ab = 29 loi v a khng tr c cho b. Nu a b = 2 th ab = 57 loi v a khng tr c cho b. Nu a b = 3 th ab = 85 chn v a b = 8 5 = 3. Bi 10: Tm s t nhin c 3 ch s, bit rng s gp 20 ln tng cc ch s ca n. Hd: Gi s phi tm l abc , ( 0 a, b, c < 10, a 0). Theo bi ra ta c: abc = (a + b + c) 20. V tri c tn cng l 0 nn v phi c tn cng l 0, hay c = 0. khi ta c: 8 a = b suy ra a = 1, b = 8. Th li: 180 = (1 + 8 + 0) 20. Bi 11: Tm s t nhin c 3 ch s, bit rng s gp 5 ln tch cc ch s ca n. Gi s phi tm l abc , ( 0 a, b, c < 10, a 0). Theo bi ra ta c: abc = 5 a b c. iu ny chng t abc M5 , tc l c = 0 hoc c = 5. D thy c = 0 v l ( Loi) Hd:

Vi c = 5: Ta c ab5 M25 . Vy suy ra b = 2 hoc b = 7. Vi b = 2 v l (Loi) Vi b = 7: Suy ra a = 1. S phi tm 175. Bi 12: Tm s t nhin c 3 ch s, bit rng nu chuyn ch s cui ln trc ch s u ta c s mi hn s cho 765 n v. Hd: Gi s phi tm l abc , ( 0 a, b, c < 10, a 0). Theo bi ra ta c: cab - abc = 765 11 c = 85 + b + 10 a V 85 + b + 10 a 95 11 c 95 c = 9 14 = b + 10 a a = 1, b = 4. Vy s phi tm l 149.

Bi 13: Tm s t nhin c 3 ch s, bit rng nu ta xa ch s hng trm i ta c s mi gim i 7 ln so vi s ban u. Hd: Gi s phi tm l abc , ( 0 a, b, c < 10, a 0). Theo bi ra ta c: abc = 7 bc
a 100 = 6 bc a 50 = 3 bc

a l bi ca 3

a = 3, bc = 50

Vy s phi tm l 350

Bi 14: Tm s t nhin c 3 ch s, bit rng nu ta vit s theo th t ngc li ta c s mi ln hn hn s cho 693 n v. Gi s phi tm l abc , ( 0 a, b, c < 10, a 0). Theo bi ra ta c: cba - abc = 693 99 (c a) = 693 c a = 693 : 99 = 7 a = 1, c = 8 ; a = 2, c = 9 v b = 0, 1, 2, , 9 Bi 15: Tm s t nhin c 4 ch s c ch s hng n v l 5, bit rng nu chuyn ch s 5 ln u th ta c s mi gim bt i 531 n v. Hd: Gi s phi tm l abc5 , ( 0 a, b, c < 10, a 0). Theo bi ra ta c: abc5 - 5abc = 531 abc 10 + 5 - ( 5000 + abc) = 531 abc = 614 Vy s phi tm l: 6145 Hd:

10

Bi 16: Tm s t nhin c 4 ch s, bit rng nu xa ch s hng chc v ch s hng n v th ta c s mi gim i 4455 n v. Gi s phi tm l abcd , ( 0 a, b, c, d < 10, a 0). Theo bi ra ta c: abcd - ab = 4455 cd = 99 ( 45 - ab ) ( 45 - ab ) = 0, ( 45 - ab ) = 1 Nu ( 45 - ab ) = 0: S phi tm l 4500 Nu ( 45 - ab ) = 1: S phi tm l 4499 Bi 17: Tm s t nhin c 4 ch s, bit rng nu vit s theo th t ngc li th ta c s mi gp 4 ln s ban u. Hd: Gi s phi tm l abcd , ( 0 a, b, c, d < 10, a 0). Theo bi ra ta c: abcd 4 = dcba a = 1 hoc a = 2 v nu a 3 th tch abcd 4 khng l s c 4 ch s Nu a = 1: Ta c 1bcd 4 = dcb1 y l iu v l. Nu a = 2: Ta c 2bcd 4 = dcb2 4 d c tn cng l 2 d = 3 hoc d = 8. Nu d = 3: Ta c 2bc3 4 > 3cb2 l v l Nu d = 8: Ta c 2bc8 4 = 8cb2 390 b + 30 = 60 c 39 b + 3 = 6 c b = 1, c = 6 Vy s phi tm l: 2168 Hd:

Bi 18: Tm s t nhin bit rng nu vit thm ch s 0 vo gia ch s hng chc v ch s hng n v th ta c s mi gp 7 ln s ban u. Hd: V s phi tm c ch s hng chc v ch s hng n v nn n t nht phi l s c 2 ch s. Vy gi s phi tm l Ab , ( 0 b < 10, A > 0). Theo bi ra ta c: Ab 7 = A0b b 6 = A 5 6 b = A 5 b = 5 (V A > 0) A = 1. S phi tm l 15. Bi 19: Tm s t nhin bit rng nu vit thm ch s 0 vo gia ch s hng chc v ch s hng trm th ta c s mi gp 6 ln s ban u. Hd: V s phi tm c ch s hng chc v ch s hng trm nn n t nht phi l s c 3 ch s. Vy gi s phi tm l Abc , ( 0 b, c < 10, A > 0). Theo bi ra ta c: Abc 6 = A0bc

11

 bc 5 = A 80 5 bc = A 80 bc = 80 (V A > 0) A = 1. S phi tm l 180.

2. DY S CCH U

Bi 1: Cho dy s 2, 4, 6, 8, ..., 2006. a) Dy ny c bao nhiu s hng? S hng th 190 l s hng no? b) Ch s th 100 c dng vit dy s cho l ch s no? Hd: a) S cc s hng: (2006 2) : 2 + 1 = 1003. S hng th 190 l: (190 1) 2 + 2 = 380 b) Dy s 2, 4, 6, , 98 c 4 + [(98 10) : 2 + 1] 2 = 94 ch s. V 94 < 100 nn ch s th 100 phi nm trong dy s 100, 102, 104, , 998. Ch s th 100 c dng vit dy s cho l ch s th 100 94 = 6 ca dy s 100, 102, 104, , 998. Vy ch s th 100 l ch s 2. Bi 2: Cho dy s 11, 13, 15, ..., 175. a) Tnh s ch s dng vit tt c cc s hng ca dy s cho. Ch s th 136 c dng vit dy s cho l ch s no? b) Tnh tng cc s hng ca dy s cho. Hd: a) Dy s 11, 13, , 99 c [(99 11) : 2 + 1] 2 = 90 ch s. Dy s 101, 103, , 175 c [(175 101) : 2 + 1] x 3 = 114 ch s. S cc ch s s dng trong dy cho l: 90 + 114 = 204 (ch s) + V 204 > 136 > 90 nn ch s th 136 phi nm trong dy s 101, 103, ,175. Ch s th 136 ca dy s 11, 13, 15,..., 175 l ch s th 136 90 = 46 ca dy s 101, 103, , 175. + Ta c: 46 : 3 = 15 (d 1). + Tm c s hng th 16 ca dy s 101, 103, , 175 l 131. Vy ch s th 136 ca dy cho l 1. b) S s hng ca dy s cho l 45 + 38 = 83. Vy suy ra:11 + 13 + 15 + + 175 = (11 + 175) 83 : 2 = 7719 Bi 3: Cho dy s 4, 8, 12, 16, ... a) Xt xem cc s 2002 v 2008 c thuc dy s cho khng? Nu n thuc th cho bit s th t trong dy ca n. b) Ch s th 74 c dng vit dy s cho l ch s no? Hd: a) c im ca dy s cho l cc s hng ca dy u chia ht cho 4. S 2002 khng chia ht cho 4 nn khng thuc dy s cho. S 2008 chia ht cho 4 nn thuc dy s cho. S th t trong dy ca s 2008 l (2008 4) : 4 + 1 = 502. b) Trong dy 12, 16, 20, , 96 c [(96 12) : 4 + 1] 2 = 44 ch s. Vy ch s th 74 ca dy s cho l ch s th 74 2 22 2 = 28 ca dy s 100, 104, 108, Ta c 28 : 4 = 7 nn ch s th 28 ca dy s 100, 104, 108, l ch s cui cng ca s hng th 7 ca dy s 100, 104, 108, Ch s cn tm l 4.

12

Bi 4: Cho dy s 11, 14, 17, 20, a) Ch s th 166 c dng vit dy s cho l ch s no? b) Tnh tng ca 130 s hng u tin ca dy s cho. Hd: a) Dy s 11, 14, 17, , 98 c s ch s l: [(98 11) : 3 + 1] 2 = 60 . Dy s 101, 104, 107, , 998 c s ch s l: [(998 101) : 3 + 1] 3 = 900. V 60 < 166 < 900 nn ch s th 166 phi nm trong dy s 101, 104, , 998. Ch s th 166 ca dy s cho l ch s th 166 60 = 106 ca dy s 101, 104, , 998. Ta c: 106 : 3 = 35 (d 1) nn ch s th 166 ca dy s cho l ch s u tin ca s hng th 36 trong dy s 101, 104, , 998. S hng th 36 trong dy s101, 104, , 998 l 206. Vy ch s cn tm l 2. b) S hng th 130 l 398. Vy tng l (11 + 398) 100 : 2 = 20450. Bi 5: Cho dy s 1, 3, 5, 7, ..., 2009. a) Dy ny c bao nhiu s hng? S hng th 230 l s hng no? b) Ch s th 100 c dng vit dy s cho l ch s no? Hd: a) S cc s hng: (2009 1) : 2 + 1 = 1005. S hng th 230 l: (230 1) 2 + 1 = 459 b) Ch s th 100 l ch s 0. Bi 6: Cho dy s 10, 12, 14,..., 138. a) Ch s th 103 c dng vit dy s cho l ch s no? b) Tnh tng cc s hng ca dy s cho. Hd: a) S cc ch s c s dng trong dy 10, 12, 96, 98 l 2 45 = 90 (ch s). V 103 > 90 nn ch s th 103 cua day s a cho phi nm trong dy s 100, 102, , 138. Ch s th 103 ca dy s cho l ch s th 103 90 = 13 ca dy s 100, 102, , 138. + Ta c: 13 : 3 = 4 (d 1) nn ch s th 103 ca dy s cho l ch s u tin ca s hng th 5 trong dy s 100, 102, , 138. S hng th 5 trong dy s100, 102, , 138 l 108. Vy ch s cn tm l 1. b) S cc s hng ca dy l (138 10) : 2 + 1 = 65 Vy 10 + 12 + 14 + + 138 = (10 + 138) 65 : 2 = 4810. Bi 7: Cho dy s 101, 102, 103, , 1000, 1001, ..., 2005 a) Dy ny c bao nhiu s hng? S hng th 75 l s hng no?

13

b) Tnh s ch s dng vit tt c cc s hng ca dy s cho. Ch s th 116 c dng vit dy s cho l ch s no? Hd: a) S s hng l (2005 101) : 1 + 1 = 1905. S hng th 75 l (75 1) 1 + 101 = 175. b) S ch s l 899 3 + 1006 4 = 8721. V c: 116 < 899 3 nn ch s th 116 thuc dy s 101, 102, 999. Ta o 116 : 3 = 38 (d 2) nn ch s th 116 l ch s th 2 ca s hng th 39 ca dy s cho. S hng th 39 l (39 1) 1 + 101 = 139. Vy ch s cn tm l ch s 3. Bi 8: Cho dy s 11, 16, 21, 26, 31, ... a) Tnh s ch s dng vit cc s hng ca dy s cho k t s hng u tin n s hng 2001. Ch s th 124 c dng vit dy s cho l ch s no? b) Tnh tng ca 203 s hng u tin ca dy s cho. Hd: a) [(96 11) : 5 + 1] 2 + [(996 101) : 5 + 1] 3] + 1 4 = 18 2 + 180 3 + 1 4 = 580. Ta c 18 2 < 124 < 180 3 nn ch s th 124 thuc dy s c ba ch s 101, 106, , 996. Ch s th 124 ca dy s cho l ch s th 124 18 2 = 88 ca dy s 101, 106, , 996. Ta c 88 : 3 = 29 (d 1) nn ch s th 88 dy s 101, 106, , 996 l ch s th 1 ca s hng th 30 ca dy s 101, 106, , 996. S hng th 30 l (30 1) 5 + 101 = 246. Vy ch s cn tm l ch s 2. b) S hng th 203 l (203 1) 5 + 11 = 1021. Tng l (11 + 1021) 203 : 2 = 104748. Bi 9: Cho dy s 2, 5, 8, 11, , 2009. a) Dy ny c bao nhiu s hng? S hng th 99 l s hng no? b) Ch s th 50 c dng vit dy s cho l ch s no? Hd: a) S cc s hng: (2009 2) : 3 + 1 = 670. S hng th 99 l: (99 1) 3 + 2 = 296. b) Dy s 2, 5, 8 c 3 ch s. Dy s 11, 14, 17, , 98 c [(98 11) : 3 + 1] 2 = 60 ch s. C 3 < 50 < 60 nn ch s th 50 ca dy s cho thuc dy s 11, 14, 17, , 98. Ch s th 50 ca dy s cho l ch s th 50 3 = 47 ca dy s 11, 14, 17, , 98. Ta c 47 : 2 = 23 (d 1) nn ch s th 47 dy s 11, 14, 17, , 98 l ch s th 1 ca s hng th 24 ca dy s 11, 14, 17, , 98. S hng th 24 l (24 1) 3 + 11 = 80. Vy ch s cn tm l ch s 8.

14

Bi 10: Cho dy s 1, 5, 9, 13, a) Ch s th 135 c dng vit dy s cho l ch s no? b) Tnh tng ca 200 s hng u tin ca dy s cho. Hd: a) Dy s 1, 5, 9, 13, 17, 21, , 97 c 3 + [(97 13) : 4 + 1] 2 = 47 ch s. Dy s 101, 105, 109, , 997 c [(997 101) : 4 + 1] 3 = 675 ch s. V 47 < 135 < 675 nn ch s th 135 phi nm trong dy s 101, 105, , 997. Ch s th 135 ca dy s 101, 105, , 997 l ch s th 135 47 = 88 ca dy s 101, 105, , 997. Ta c: 88 : 3 = 29 (d 1) nn ch s th 88 dy s 101, 105, , 997 l ch s th 1 ca s hng th 30 ca dy s 101, 105, , 997. S hng th 30 l (30 1) 4 + 101 = 217. Vy ch s cn tm l ch s 2. b) S hng th 200 l (200 1) 4 + 1 = 797. Tng l (1 + 797) 200 : 2 = 79800. Bi 11: Cho dy s 5, 8, 11, a) Tnh tng ca 205 s hng u tin ca dy s cho? b) Ch s th 135 c dng vit dy s cho l ch s no? Hd: a) S hng th 204 trong dy s l: [(204 1) 3] + 5 = 620 Tng ca 204 s hng u ca dy: (620 + 5) 102 = 62500 + 1250 = 63750 Tng ca 204 s hng u ca dy: 63750 + 623 = 64373 b) S c 1 ch s trong dy l: (8 5) : 3 + 1 = 2 S c 2 ch s trong dy l: (98 11) : 3 + 1 = 30 S c 3 ch s trong dy l: (998 111) : 3 + 1 = 330 Ta c 2 1 + 30 2 < 135 < 330 3 nn ch s th 135 thuc dy s c ba ch s 101, 104, , 998. Ch s th 135 ca dy s cho l ch s th 135 30 2 - 2 = 63 ca dy s 101, 104, , 998. Ta c 63 : 3 = 21 (d 0) nn ch s th 63 dy s 101, 104, , 998 l ch s th 3 ca s hng th 21 ca dy s 101, 104, , 998. S hng th 21 l (21 1) 3 + 101 = 161. Vy ch s cn tm l ch s 1 Bi 12: Tnh tng S = 10, 11 + 11, 12 + 12, 13 + .. + 98, 99 + 99, 100 Hd: S = (10 + 11 + 12 + .. + 98 + 99) + (0, 10 + 0, 11 + 0, 12 + .. + 0, 98 + 0, 99) = [(99 100) : 2 (9 10) : 2] + [(99 100) : 2 (9 10) : 2 : 100] = 4905 + 49, 05 = 4954, 05 Bi 13: Tnh tng S = 1 2 + 3 4 + - 1000 + 1001 Hd:

15

S = 1 + (3 2) + (5 - 4) + + (1001 1000) = 1 + 1 + 1 + + 1 = 1 + [(1001 2) : 1 + 1] : 2 = 501 Bi 14: Cho dy s

1 2 1 , 3 , 7, 10 , 3 3 3

a) Xc nh s hng th 2009 ca dy s cho? b) Trong 2009 s hng u ca dy c bao nhiu s t nhin? Tnh tng ca tt c cc s t nhin ? Hd:
a)
10 3 10 1 20081 Vy s hng th 2009 trong dy s trn l: (2009 - 1) + = 3 3 3

Ta thy dy s trn l dy s cch u vi khong cch d =

b) S hng th 2007 trong dy s trn l: (2007 - 1)

10 1 + = 669 3 3

Dy s t nhin c trong 2009 s hng u ca dy l: 7, 17, 27, , 669 T y d dng suy ra kt qu vi dy s t nhin cch u

Bi 15: a) Tm x bit: (x + 1) + (x + 4) + (x + 7) + + (x + 28) = 155 b) Tnh tng: S = 9, 8 + 8, 7 + + 2, 1 1, 2 2, 3 - .. 7, 8 8, 9 Hd: a) Ta c: x + 1 + x + 4 + x + 7 + + x + 28 = 155 (x + x + .. + x) + (1 + 4 + 7 + .. + 28) = 155 10 x + 145 = 155 x =1 b) Ta c: S = 9, 8 + 8, 7 + + 2, 1 1, 2 2, 3 - .. 7, 8 8, 9 = (2, 1 1, 2) + (3, 2 2, 3) + .. (8, 7 7, 8) + (9, 8 8, 9) = 1, 1 8 = 8, 8
3. TON V TUI

Bi 1: Nm nay, tui c gp 8 ln tui chu. Mi hai nm sau, tui c gp 2, 4 ln tui chu. Tnh tui ca hai c chu hin nay. Hd: Hiu s tui ca hai c chu hin nay l: 8 1 = 7 (ln tui chu hin nay)

16

Hiu s tui ca hai c chu khi tui c gp 2, 4 ln tui chu l 2, 4 1 = 1, 4 (ln tui chu lc ) V hiu s tui ca 2 c chu khng thay i theo thi gian nn: 7 ln tui chu hin nay = 1, 4 ln tui chu lc . Hay cch khc: 1ln tui chu hin nay = 0, 2 ln tui chu lc Ta c s :
Tui chu hin nay: Tui chu sau 12 nm:

Tui chu hin nay l 12 : (5 1) 1 = 3 (tui) Tui c hin nay l 3 8 = 24 (tui) Bi 2: Hin nay tui cha gp 5 ln tui con. Trc y 6 nm tui cha gp 17 ln tui con.Tnh tui ca cha v ca con hin nay. Hd: Hiu s tui ca hai cha con hin nay l: 5 1 = 4 (ln tui con hin nay) Hiu s tui ca hai cha con khi tui cha gp 17 ln tui con l 17 1 = 16 (ln tui con lc ) V hiu s tui ca 2 cha con khng thay i theo thi gian nn: 4 ln tui con hin nay = 16 ln tui con khi . Hay cch khc: 1ln tui con hin nay = 4 ln tui con lc Ta c s :
Tui con trc 6 nm: Tui con hin nay:

Tui con hin nay l: 6 : (4 1) 4 = 8 (tui) Tui c hin nay l : 8 5 = 40 (tui) Bi 3: Nm nay tui ca 2 cha con cng li bng 36. n khi tui con bng tui cha hin nay th tui con bng Hd: Nu coi tui con sau ny l 5 phn th tui cha sau ny l 9 phn nh th. Khi hiu s tui ca 2 cha con l 9 5 = 4 (phn) V hin nay tui cha bng tui con sau ny nn hin nay tui cha chim 5 phn m hiu s tui ca 2 cha con khng thay i theo thi gian (hiu l 4 phn) nn s phn tui con l 5 4 = 1(phn). Do hin nay s phn tui ca 2 cha con l 5 + 1 = 6 (phn) Ta c s :
Tui con hin nay: Tui cha hin nay: Tui con sau ny: Tui cha sau ny:
36 tui

5 tui cha lc . Tm tui 2 cha con hin nay. 9

17

Vy tui con hin nay l 36 : 6 = 6 (tui). Tui cha hin nay l 36 6 = 30 (tui). Bi 4: Nm nay, tui b gp 2,2 ln tui con. Hai mi lm nm v trc, tui b gp 8,2 ln tui con. Hi khi tui b gp 3 ln tui con th con bao nhiu tui? Hd: Tui b hin nay hn tui con s ln l: 2, 2 1 = 1,2 (ln tui con hin nay). Tui b cch y 25 nm hn tui con s ln l 8, 2 1 = 7,2 (ln tui con lc ). Vy ta suy ra: 1,2 ln tui con hin nay = 7,2 ln tui con lc . Tui con hin nay gp tui con 25 nm trc s ln l: 7,2 : 1,2 = 6 (ln). Ta c s :
Tui con trc y: Tui con hin nay:
25

Tui con hin nay l: 25 : (6 1) 6 = 30 (tui). Tui b hin nay l : 30 2,2 = 66 (tui). Hiu s tui ca 2 b con hin nay l: 66 30 = 36 (tui) Ta c hiu s tui ca 2 b con khi tu khi b gp 3 ln tui con l 2 ln tui con khi . Do 2 ln tui con sau ny = 36 tui Vy tui con khi l: 36 : 2 = 18 (tui) Bi 5: Hin nay tui cha gp 4 ln tui con. Trc y 6 nm tui cha gp 13 ln tui con. Tnh tui ca cha v ca con hin nay Hd: Ta c: Hiu s tui ca 2 cha con hin nay l 3 ln tui con hin nay Hiu s tui ca 2 cha con trc y 6 nm l 12 ln tui con khi Vy: 3 ln tui con hin nay = 12 ln tui con trc y. Ta c s :
Tui con trc y: Tui con hin nay:

Tui con trc y l 6 : (4 1) 1 = 2 (tui) Tui con hin nay l: 2 + 6 = 8 (tui) Tui cha hin nay l : 8 4 = 32 (tui). Bi 6: Tui b nm nay gp 4,2 ln tui chu. Mi nm v trc, tui b gp 10,6 ln tui chu. Tnh tui b v tui chu hin nay. Hd: V hiu s tui ca hai b chu khng thay i theo thi gian nn 3,2 ln tui chu hin nay = 9,6 ln tui chu 10 nm trc. Hay tui chu hin nay = 3 ln tui chu 10 nm trc. Vy tui chu hin nay l: (10 : 2) 3 = 15 (tui).

18

Tui b hin nay l :15 4,2 = 63 (tui) Bi 7: Nm nay, tui bc gp 3 ln tui chu. Mi lm nm v trc, tui bc gp 9 ln tui chu. Hi khi tui bc gp 2 ln tui chu th chu bao nhiu tui? Hd: Tui bc hin nay hn tui chu s ln l: 3 1 = 2 (ln tui chu hin nay). Tui bc cch y 15 nm hn tui chu s ln l 9 1 = 8 (ln tui chu lc ). Vy suy ra: 2 ln tui chu hin nay = 8 ln tui chu lc . Hay: 1 ln tui chu hin nay = 4 ln tui chu lc . Tui chu hin nay l: 15 : (4 1) 4 = 20 (tui). Tui bc hin nay l: 20 3 = 60 (tui). Khi tui bc gp 2 ln tui chu th tui chu l: 40 : 2 1 = 40 (tui). Bi 8: Nm nay, tui m gp 2,5 ln tui con. Nhng 6 v trc, tui m gp 4 ln tui con. Tnh tui ca 2 m con hin nay? Hd: Hiu s tui ca 2 m con hin nay l: 2,5 1, 5 = 1,5 (ln tui con hin nay). Hiu s tui ca 2 m con trc y 6 nm l: 4 1 = 3 (ln tui con lc ). Vy suy ra: 1, 5 ln tui con hin nay = 3 ln tui con trc y. Hay: 1 ln tui chu hin nay = 2 ln tui chu lc . Ta c s :
Tui con trc y: Tui con hin nay:

Tui con hin nay l: 6 : (2 1) 2 = 12 (tui). Tui m hin nay l: 12 2,5 = 30 (tui).

Bi 9: Nm nay anh 27 tui. Bit rng nm m tui ca anh bng tui ca em hin nay th tui ca anh ch bng na tui ca anh khi . Tnh tui ca em hin nay? Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca anh trc y gp 2 ln tui ca em trc y Tui ca em hin nay gp 2 ln tui ca em trc y Hiu s tui ca 2 anh em trc y tui bng 1 ln tui ca em trc y. M hiu s tui ca 2 ngi khng i nn suy ra: Tui ca anh hin nay gp (2 + 1) ln tui ca em trc y. Do c s sau:
Tui em trc y: Tui anh trc y: Tui em hin nay: Tui anh hin nay:

Tui ca em hin nay l: 27 : 3 2 = 18 (tui)

Bi 10: Hin nay tng s tui ca 2 anh v em l 20 tui. Bit rng tui ca em hin nay gp 2 ln tui ca em khi anh bng tui em hin nay. Tnh tui 2 ngi hin nay?

27

19

Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca em hin nay gp 2 ln tui ca em trc y Tui ca anh trc y gp 2 ln tui ca em trc y Hiu s tui ca 2 anh em trc y tui bng 1 ln tui ca em trc y. M hiu s tui ca 2 ngi khng i nn suy ra: Tui ca anh hin nay gp (2 + 1) ln tui ca em trc y. Do c s sau:
Tui em trc y: Tui anh trc y: Tui em hin nay: Tui anh hin nay:

20

Tui ca em hin nay l: 20 : (3 + 2) 2 = 8 (tui) Tui ca anh hin nay l: 20 8 = 12 (tui) Bi 11: Hin nay tng s tui ca 2 anh v em l 15 tui. Bit rng khi tui ca em bng tui ca anh hin nay th tui ca anh gp 1,5 ln tui ca em khi . Tnh tui 2 ngi hin nay? Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca anh sau ny gp 1,5 ln tui ca em sau ny Tui ca anh hin nay bng tui ca em sau ny Hiu s tui ca 2 anh em sau ny tui bng 0,5 ln tui ca em sau ny. M hiu s tui ca 2 ngi khng i nn suy ra: Tui ca em hin nay bng 0,5 ln tui ca em sau ny. Do c s sau:
Tui em hin nay: Tui anh hin nay: Tui em sau ny: Tui anh sau ny:
15

Tui ca em hin nay l: 15 : (1 + 2) 2 = 6 (tui) Tui ca anh hin nay l: 15 6 = 9 (tui) Bi 12: Hin nay An nhiu hn Bnh 14 tui. Tnh tui ca 2 ngi hin nay, bit rng khi tui ca Bnh bng tui ca An hin nay th tui ca An bng Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca An sau ny bng
5 3 5 3

ln tui ca Bnh khi .

ln tui ca Bnh sau ny

5 2 -1= 3 3

Hiu s tui ca 2 ngi sau ny bng Suy ta tui ca Bnh hin nay bng 1 Vy ta c s nh sau:
Tui Bnh hin nay: Tui An hin nay: Tui Bnh sau ny: Tui An sau ny:

ln tui ca Bnh sau ny

Tui ca An hin nay bng 1 ln tui ca Bnh sau ny

2 1 = ln tui ca Bnh sau ny 3 3
14

20

Theo s trn ta c: Tui ca An hin nay l: 14 : (3 1) 3 = 21 (tui) Tui ca Bnh hin nay l: 14 : (3 1) 1 = 7 (tui)

Bi 13: Hin nay Hng nhiu hn Minh 12 tui. Tnh tui ca 2 ngi hin nay, bit rng 3 khi tui ca Minh bng tui ca Hng hin nay th tui ca Minh bng ln tui ca 5 Hng khi . Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca Hng sau ny bng
5 3

ln tui ca Minh sau ny

5 2 - 1 = ln tui ca Minh sau ny 3 3
2 1 = ln tui ca Minh sau ny 3 3
12

Hiu s tui ca 2 ngi sau ny bng Suy ta tui ca Minh hin nay bng 1 Vy ta c s nh sau:
Tui Minh hin nay: Tui Hng hin nay: Tui Minh sau ny: Tui Hng sau ny:

Tui ca Hng hin nay bng 1 ln tui ca Minh sau ny

Theo s trn ta c: Tui ca Hng hin nay l: 12 : (3 1) 3 = 18 (tui) Tui ca Minh hin nay l: 12 : (3 1) 1 = 6 (tui) Bi 14: Hin nay tui ca b gp 4 ln tui ca con v tng s tui ca 2 b con l 50 tui. Hi sau bao nhiu nm na tui b gp 2 ln tui con? Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca b hin nay l: 50 : (4 + 1) 4 = 40 (tui) Tui ca con hin nay l: 50 : (4 + 1) 1 = 10 (tui) Hiu s tui ca 2 b con hin nay l 40 10 = 30 (tui) Hiu s tui ca 2 b con sau ny bng 1 ln tui ca con sau ny M hiu s tui ca 2 ngi khng i theo thi gian nn suy ra: 1 ln tui ca con sau ny bng 30 tui. Do c s v mi quan h gia tui con hin nay v sau ny nh sau: Tui ca con hin nay l: 20 : (3 - 1) 1 = 10 (tui)

21

Vy s nm sau tui b gp 2 ln tui con l: 30 10 = 20 (nm) Bi 15: Hin nay tui ca b gp 4 ln tui ca con v sau 20 nm na tui ca b gp 2 ln tui con. Tnh tui ca hai b con hin nay? Hd: Theo bi ra ta c: Hiu s tui ca 2 b con hin nay bng 3 ln tui ca con hin nay Hiu s tui ca 2 b con sau 20 nm bng 1 ln tui ca con khi M hiu s tui ca 2 ngi khng i theo thi gian nn suy ra: 3 ln tui ca con hin nay bng 1 ln tui ca con sau 20 nm. Do c s v mi quan h gia tui con hin nay v sau ny nh sau:
Tui con hin nay: Tui con sau 20 nm:
20 nm

Tui ca con hin nay l: 20 : (3 - 1) 1 = 10 (tui) Tui ca b hin nay l: 10 4 = 40 (tui) Bi 16: Hin nay tng s tui ca 2 b con l 50 tui gp v bit rng sau 20 nm na tui ca b gp 2 ln tui con. Tnh tui ca hai b con hin nay? Hd: Theo bi ra ta c: Tng s tui ca 2 b con hin nay bng 50 tui Vy tng s tui ca 2 b con sau 20 nm l: 2 20 + 50 = 90 (tui) M sau 20 nm tui b gp 2 ln tui con. Nh vy ta a bi ton v dng ton tm 2 s khi bit tng bng 90 v t s l . Do ta tnh c tui con sau 20 nm nh sau: Tui ca con sau 20 nm l: 90 tui : ( 2 + 1) 1 = 30 (tui) Tui ca con hin nay l: 30 - 20 = 10 (tui) Tui ca b hin nay l: 50 - 10 = 40 (tui) Bi 17: Hin nay ch hn em 7 tui. Bit rng khi tui ca em bng tui ca ch hin nay th tui ca ch gp 1,5 ln tui ca em khi . Tnh tui 2 ngi hin nay? Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca chi sau ny gp 1,5 ln tui ca em sau ny Tui ca ch hin nay bng tui ca em sau ny Hiu s tui ca 2 ch em sau ny tui bng 0,5 ln tui ca em sau ny. M hiu s tui ca 2 ngi khng i, nn suy ra: Tui ca em hin nay bng 0,5 ln tui ca em sau ny. Do c s sau:
Tui em hin nay: Tui ch hin nay: Tui em sau ny: Tui ch sau ny:
7

1 2

22

Tui ca em hin nay l: 7 : (2 - 1) 1 = 7 (tui) Tui ca anh hin nay l: 7 + 7 = 14 (tui) Bi 18: Nm nay ch 25 tui. Bit rng nm m tui ca ch bng tui ca em hin nay th tui ca em ch bng
1 3

tui ca ch khi . Tnh tui ca em hin nay?

Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca ch trc y gp 3 ln tui ca em trc y Tui ca em hin nay gp 3 ln tui ca em trc y Hiu s tui ca 2 ch em trc y tui bng 2 ln tui ca em trc y. M hiu s tui ca 2 ngi khng i nn suy ra: Tui ca ch hin nay gp (3 + 2) ln tui ca em trc y. Do c s sau:
Tui em trc y: Tui ch trc y: Tui em hin nay: Tui ch hin nay:

Tui ca em hin nay l: 25 : 5 3 = 15 (tui) Bi 19: Nm nay em 4 tui. Bit rng nm m tui ca em bng tui ca ch hin nay th tui ca em ch bng
3 5

25

tui ca ch khi . Tnh tui ca ch hin nay?

Hd: Theo bi ra ta c: Tui ca ch sau ny bng

5 ln tui ca em sau ny 3

Tui ca ch hin nay bng 1 ln tui ca em sau ny

5 2 - 1 = ln tui ca em sau ny. 3 3 2 1 M hiu s tui ca 2 ngi khng i nn suy ra: Tui ca em hin nay bng 1 - = 3 3

Hiu s tui ca 2 ch em sau ny tui bng

ln tui ca em sau ny. Do c s 4sau:

Tui em hin nay: Tui ch hin nay: Tui em sau ny: Tui ch sau ny:

Tui ca ch hin nay l: 4 : 1 3 = 12 (tui) Bi 20: Hin nay ch hn em 6 tui. Bit rng khi tui ca em bng tui ca ch hin nay th tui ca ch gp 3 ln tui ca em hin nay. Tnh tui 2 ngi hin nay? Hd:

23

Theo bi ra ta c: Tui ch hin nay bng tui em sau ny. Hiu s tui ca 2 ch em hin nay v sau ny u bng 6 tui. Do suy ra: Tui ca em hin nay + 6 tui = Tui ca em sau ny Tui ca em sau ny + 6 tui = Tui ca ch sau ny Suy ra: Tui ca em hin nay + 12 tui = Tui ca ch sau ny M ta bit rng: Tui ca ch sau ny gp 3 ln tui em hin nay. Vy suy ra: Tui ca em hin nay + 12 tui = 3 Tui ca em hin nay 2 Tui ca em hin nay = 12 (tui) Tui ca em hin nay l: 12 : 2 = 6 (tui) Tui ca ch hin nay l: 6 + 6 = 12 (tui) Bi 21: Tnh tui ca hai anh em hin nay. Bit rng 62,5% tui anh hn 75% tui em l 2 tui v 50% tui anh hn 37,5% tui em l 7 tui Hd: Theo bi ra ta c: 50% tui anh hn 37,5% tui em l 7 tui 100% tui anh hn 75% tui em l 14 tui M 62,5% tui anh hn 75% tui em l 2 tui 100% - 62,5% = 37,5% tui anh l 14- 2 = 12 tui Vy tui anh l: 12 : 37,5 100 = 32 (tui) 75% tui em hin nay l: 32 - 14 = 18 (tui) Tui em hin nay l: 18 : 75 100 = 24 (tui)
4. TON CHUYN NG U

Bi 1: Hai thnh ph cch nhau 186 km. Lc 6 gi mt ngi i xe my t A vi vn tc 30 km/gi b B, lc 7 gi mt ngi i xe my t B vi vn tc 35 km/gi v A. Hi lc my gi th hai ngi gp nhau v ch gp nhau cch A bao nhiu km? Hd:
A C B
30 km 156 km

Khi ngi th 2 xut pht th ngi th nht cch B l 186 30 = 156 (km). Qung ng 2 ngi i c trong 1 gi l 30 + 35 = 65 (km).
h Thi gian 2 ngi gp nhau l 156 : 65 = 2 (h) = 2 24 pht.

2 5

7h + 2h 24 = 9h 24. Vy hai ngi gp nhau lc 9 gi 24 pht. Qung ng t A n a im gp nhau l 30 + 2 30 = 102(km) . Bi 2: Mt t chy t A n B. Nu chy mi gi 60 km th t s n B lc 14 gi. Nu chy mi gi 40 km th t s n B lc 16 gi. Hy tnh qung ng AB v tm xem trung bnh mi gi t phi chy bao nhiu km n B lc 15 gi? Hd:
2 5

24

Do trn cng mt qung ng vn tc tng ln bao nhiu ln th thi gian gim i by nhiu ln nn ta c: Thi gian i vi vn tc 40 km/h gp 1, 5 ln thi gian i vi vn tc 40 km/h. Ta c s sau: Thi gian i vi vn tc 60 km/h: 2 gi Thi gian i vi vn tc 40 km/h: Qung ng AB di l 60 2 2 = 240 (km). n B lc 15 gi, mi t phi chy 240 : 5 = 48 (km) Bi 3: Mt t chy t A n B mt 2 gi. Mt xe my chy t B n A mt 3 gi. Hy tnh qung ng AB, bit vn tc ca t hn vn tc ca xe my l 20km/gi. Nu hai xe khi hnh cng mt lc th chng gp nhau ti cng mt a im cch A bao nhiu km? Hd: T s thi gian ca t v xe my l
2 . Do trn cng mt qung ng thi gian 3

tng ln bao nhiu ln th vn tc gim i by nhiu ln nn ta c s : Vn tc xe my: 20 km/h Vn tc t: Vn tc t l : 20 3 = 60 (km/gi). Vn tc xe my l 60 20 = 40 (km/gi). Qung ng AB l 60 2 = 120 (km). Nu hai xe khi hnh cng mt lc th s gp nhau sau mt thi gian l 120 : (60 + 40) = 1,2 (gi) a im gp nhau cch A l 60 1,2 = 70 (km). Bi 4: Mt t chy t A n B. Nu chy mi gi 55 km th t s n B lc 15 gi. Nu chy mi gi 45 km th t s n B lc 17 gi. Hy tnh qung ng AB v tm xem trung bnh mi gi t phi chy bao nhiu km n B lc 16 gi? Hd: T s vn tc ca t v xe my i trn qung ng AB l c: Thi gian i vi vn tc 45 km/h bng ta c s : Thi gian i vi vn tc 55 km/h: Thi gian i vi vn tc 45 km/h:
55 11 = . Do trn cng 45 9

mt qung ng vn tc tng ln bao nhiu ln th thi gian gim i by nhiu ln nn ta

11 ln thi gian i vi vn tc 55 km/h . Do 9
2 gi

Qung ng AB di l 55 (2 : 2) 9 = 495 (km). n B lc 15 gi, mi t phi chy 495 : 10 = 49,5 (km). Bi 5: Mt t i t A qua B n C ht 8 gi. Thi gian i t A n B gp 3 ln i t B n C v qung ng t A n B di hn t B n C l 130 km. Bit rng mun i c ng thi gian nh, t B n C t phi tng vn tc thm 5 km mt gi. Hi qung ng BC di bao nhiu km? Hd:

25

8 gi

v2= v1+5km

Theo bi ra ta c:Trnvqung ng AB = BC + 130 km t i vi vn tc v1 trong 6 gi, cn trn qung ng 1 t i vi vn tc v2 trong 2 gi. BC Do suy ra t i vi vn tc v 1 trong 2 gi i c qung ng bng qung ng BC bt i l: 5 2 = 10 km Vy t i vi vn tc v1 trong 4 gi i c qung ng tng ng l: 130 + 10 = 140 (km). Vn tc ban u ca t l: 140 : 4 = 35 (km/h) Qung ng BC l 80 km. Bi 6: Lc 5 gi 30 pht, mt ngi i xe my khi hnh t tnh A vi vn tc 40km/gi v n tnh B lc 8 gi 15 pht, ngi ngh li tnh B l 30 pht ri quay v tnh A vi vn tc c. Lc 7 gi 45 pht mt ngi khc i xe p khi hnh t tnh A n tnh B vi vn tc 10km/gi. Hi hai ngi gp nhau lc my gi v ch gp nhau cch tnh B bao nhiu km? Hd: Thi gian ngi i xe my t tnh A n tnh B l: 8 gi 15 pht - 5 gi 30 pht = 2 gi 45 pht = 2,75 gi. Qung mg t A n B l: 40 2,75 = 110 (km) Ngi i xe my ri tnh B lc 8 gi 15 pht + 30 pht = 8 gi 45 pht Thi gian ngi i xe p i t 7 gi 45 pht n 8 gi 45 pht l: 8 gi 45 pht - 7 gi 45 pht = 1 gi. n 8 gi 45 pht ngi i xe p i c 10km. Lc 8 gi 45 pht hai ngi cch nhau l 110 10 = 100 (km). Thi gian hai ngi gp nhau l: 100 : (40 + 10) = 2 (gi) Hai ngi gp nhau lc 8 gi 45 pht + 2 = 10 gi 45 pht. Ch gp nhau cach B la: 40 2 = 80 (km). Bi 7: Xe th nht i t A n B ht 3 gi 20 pht. Xe th hai i t B n A ht 2 gi 48 pht. Bit rng hai xe cng khi hnh v sau 1 gi 15 pht th chng cn cch nhau 25 km. Tnh vn tc mi xe. Hd: i n v thi gian: 3 gi 20 pht = 200 pht = 10/3 gi; 2 gi 48 pht = 168 pht = 14/5 gi; 1 gi 15 pht = 75 pht; + Tnh phn s ch phn ng i c sau 75 pht ca hai xe l:
75 75 3 25 23 + = + = (qung ng AB). 200 168 8 56 28 28 23 5 = + Tnh phn s ch phn ng cn li l (qung ng AB). 28 28 28 5 + V qung ng AB biu th 25km nn qung ng AB di l: 28

25 : 5 28 = 140 (km). + Vn tc ca xe th nht l 140 :

10 = 42(km / h) . 3

26

+ Vn tc ca xe th hai l 140 : Bi 8:

14 = 50( km / h) . 3

Hai bn Vit v Nam i xe p xut pht cng lc t A n B, Vit i vi vn tc 12 km/gi, Nam i vi vn tc 10 km/gi. i c 1, 5 gi, i Nam, Vit gim vn tc xung cn 7 km/gi. Tnh qung ng AB, bit rng lc gp nhau cng l lc Vit v Nam cng n B. Hd: Sau 1,5 gi Vit cch xa Nam l 12 1, 5 - 10 1, 5 = 18 15 = 3 (km). Lc Vit i vi vn tc 7 km/gi v Nam i vi vn tc 10 km/gi nn thi gian chuyn ng Nam ui kp Vit l 3 : (10 7) = 1 (gi). Qung ng AB di l 18 + 7 1 = 25 (km). Bi 9: Mt ca n xui mt khc sng ht 3 gi v ngc khc sng ht 5 gi. Tnh chiu di khc sng, bit vn tc dng nc l 50 m/ ph. Hd: Ta thy: Mi gi ca n xui dng c c
1 khc sng v mi gi ca n ngc dng 3

1 1 1 1 khc sng. Mi gi dng nc xui c ( ) : 2 = (khc sng) 5 3 5 15

Thi gian dng nc xui t A n B l 1 :

1 = 15 (gi) 15

V 50m/ph = 3km/h nn khc sng di l 3 15 = 45(km). Bi 10: Mt on tu chy ngang qua mt ct in ht 10 giy. Cng vi vn tc , on tu chy ngang qua mt ng hm di 210 m ht 52 giy. Tnh chiu di v vn tc tu. Hd: Trong khong thi gian 10 giy tu i c qung ng l chiu di tu Trong khong thi gian 52 giy tu i c qung ng l chiu di tu cng vi chiu di hm(210 m). Vy thi gian tu i c qung ng 210 m l: 52 8 = 42 (giy). Vn tc tu l: 210 : 42 = 5(m/s) (= 18km/h) Chiu di on tu l: 5 10 = 40 (m). Bi 11: Mt hnh khch ngi trn mt chic xe la ang chay vi vn tc 36km/h nhn thy mt chic xe la tc hnh di 75 mt i ngc chiu qua mt mnh ht 3 giy. Tnh vn tc ca xe la tc hnh. Hd: 3s
3s 30 m

i n v: 36 km/h = 10 m/s Trong khong thi gian 3 giy ngi ngi trn xe la i c qung ng l: 10 3 = 30 (m)

75 m

27

Trong khong thi gian 3 giy xe la tc hnh i c qung ng l chiu di tu tr i 30 m.Vy vn tc ca xe la tc hnh l: (75 30) : 3 = 15(m/s) = 54( km/h) Bi 12: Mt xe la chy qua mt cu di 181 mt ht 47 giy. Bit cng vn tc y xe la lt qua mt ngi i b ngc chiu trong 9 giy. Tnh vn tc v chiu di xe la, bit vn tc ngi i b l 1 m/s. Hd:

9s

9s 9m

181 m 47 s

Trong khong thi gian 47 giy xe la i c qung ng l chiu di xe la cng chiu di cu (181m) Trong khong thi gian 9 giy xe la i c qung ng l chiu di tu bt i 9 m, tc l nu thm vo 9 m th xe la i c qung ng l chiu di xe la. Vy thi gian tu i c qung ng (181 + 9) = 190 m l: 47 9 = 38 (s) Vn tc ca xe la l: 190 : 38 = 5 (m/s) = 18 (km/h) Chiu di ca xe la l: 5 9 = 45 (m) Bi 13: Mt ngi i xe my t A ti B ht mt khong thi gian d nh no . Bit rng nu i vi vn tc 30 km/h th n B sm 1 gi, nu i vi vn tc 20 km/h th n B chm 1 gi. Tnh qung ng AB? Hd:
A ? km v1=30 km v2=20 km C 20 km B 30 km D

Trn cng qung ng AB ta c thi gian t l nghch vi vn tc:

t1 v 20 = 2 = t2 v1 30

M d thy: t2 t1 = 2 (h). n y a v bi ton tm 2 s c t s l hiu bng 2. Suy ra c qung ng AB l: 120 km.

2 v c 3

Bi 14: Mt t i t thnh ph A ti thnh ph B ht 10 gi. Lc u t i vi vn tc 40 km/h, khi ti v tr cn cch 100 km na c na qung ng th t tng vn tc ln thnh 60 km/h v n B ng hn. Tnh vn tc trung bnh ca t i t A ti B? Hd: t , v =60km/h
2 2

A t1, v1 =40km/h

100 km C 100 km ? km

28

Gi C l im gia qung ng AB, D l im thuc on AC sao cho DC = 100 km. Ly im E thuc on CB sao cho CE = 100 km. D dng suy ra AD = EB. Trn 2 qung ng bng nhau ny ta c thi gian t l t1 v 60 = 2 = nghch vi vn tc, tc l: t2 v1 40
200 . T y d dng tnh c t1, t2 , suy ra qung ng 60 AD v qung ng AB bng 520 km.

M d thy: t1 + t 2 =

Bi 15: Hai vi nc cng chy vo 1 b khng cha nc sau 12 gi y b. Bit rng lng nc mi gi vi 1 chy vo b bng 1, 5 ln lng nc vi 2 chy vo b. Hi mi vi chy mt mnh trong bao lu s y b? Hd: Theo bi ra ta c: + v1 = 1, 5 v2 1 + v1 + v2 = 12 T y d dng tnh c v1 =
1 1 (b)v v 2 = (b) 20 30

Vy suy ra vi 1chy mt mnh trong 20 gi s y b, vi 2 chy mt mnh trong 30 gi s y b. Bi 16: Mt vi nc chy vo 1 b khng cha nc, cng lc c vi chy ra. Bit rng lng nc mi gi vi chy ra bng lng nc trong b t ti
4 ln lng nc vi chy vo b v sau 5 gi 5 1 dung tch ca b. Hi nu khng c vi chy ra m ch c 8

vi chy vo th trong thi gian bao lu s y b? Hd: Theo bi ra ta c: + vra =

4 vvo 5
1 40 1 1 5 = (b) 40 8

+ vvo - vra =

T y d dng tnh c vvo =

Vy suy ra vi vo chy mt mnh trong 8 gi s y b. Bi 17: Ngi ta dng hai vi nc cng chy vo 1 b khng cha nc. Nu cho 2 vi cng chy vo b th sau 3 gi y b. Nu cho vi 1 chy trong 2 gi v vi 2 chy trong 5 gi th cng y b. Hi mi vi chy mt mnh trong bao lu s y b? Hd:

29

1 (b) 3 1 2 2 = (b) Lng nc 2 vi cng chy trong 2 gi l: 3 3

Theo bi ra ta c tng vn tc ca 2 vi l: v1 + v2 =

Lng nc vi 2 chy trong 3 gi l: 1 Vn tc ca vi 2 l:

2 1 = (b) 3 3

1 1 : 3 = (b) 3 9 1 1 2 Vn tc ca vi 1 l: - = (b) 3 9 9 Bi 18: Mt chic ng h 3 kim bn ang chy, ta thy lc 1 gi ng th kim gi tr s 1 cn kim pht tr s 12. Hi khong thi gian gn nht 2 kim gi v kim pht trng nhau? Cho bit thi im l my gi?

Hd: Gi vn tc kim gi l vh, vn tc kim pht l vf, ta c: vh =

1 vng/h, vf = 1 vng/h 1 2

Khong cch gia 2 kim lc 1 gi ng l

1 vng 1 2

Vy khong thi gian gn nht 2 kim gi v kim pht trng nhau l: 1 1 1 : [1 ]= (gi) 12 12 11 Thi im gn nht 2 kim gi v kim pht trng nhau l: 1 1 + 1 = 1 (gi) 11 11

Bi 19: Mt chic ng h 3 kim bn ang chy, ta thy lc 1 gi ng th kim gi tr s 1 cn kim pht tr s 12. Hi khong thi gian gn nht 2 kim gi v kim pht vung gc vi nhau? Cho bit thi im l my gi? Hd: Gi vn tc kim gi l vh, vn tc kim pht l vf, ta c: vh =
1 vng/h, vf = 1 vng/h 1 2

Khong cch gia 2 kim lc 1 gi ng l

1 vng 1 2
1 vng 4
E 1/4

Khong cch gia 2 kim lc 2 kim vung gc l

A B 1/12

30

Vy khong thi gian gn nht 2 kim gi v kim pht vung gc vi nhau tnh t lc trng nhau l: 1 1 3 : [1 ]= (gi) 4 12 11 Vy khong thi gian gn nht 2 kim gi v kim pht vung gc vi nhau tnh t lc 1 gi ng l: 3 1 4 + = (gi) 11 11 11 Thi im gn nht 2 kim gi v kim pht vung gc vi nhau l: 4 4 + 1 = 1 (gi) 11 11 Bi 20: ng sng t thnh ph A n thnh ph B ngn hn ng b 10 km. i t A n B ca n i ht 3 gi 20 pht, cn t i ht 2 gi.Tnh vn tc ca ca n v t, bit vn tc ca ca n km vn tc t 17 km/h. Hd: 2 17 = 34
A ng b: ng sng: A 2 gi 1 gi 20 B C km 10 km Ca n B t

Sau 2 gi ca n ti v tr cn cch B tnh theo ng b l: 17 2 = 34 (km) Sau 2 gi ca n ti v tr cn cch B tnh theo ng sng l: 34 - 10 = 24 (km) Vn tc ca ca n l: 24 : 1 gi 20 = 18 (km/h) Bi 21: Anh Hng i xe p t nh n H Ni theo con ng di 48 km. Lc tr v anh 5 Hng i theo ng tt di 35 km. ng tt kh i nn vn tc lc v ch bng vn 6 1 tc lc i, tuy nhin thi gian lc v vn t hn thi gian lc i l gi. Tnh vn tc lc 2 i ca anh Hng? Hd:
A g lc i: g lc v : A 35 km B 48 km B 13 km

Quy v cng thi gian lc v ca anh Hng:

31

+ Thi gian lc v, vn tc lc v th anh Hng i c qung ng 35 km. 5 + Thi gian lc v, vn tc i (vn tc lc v bng vn tc lc i) th anh Hng 6 i c qung ng bng bao nhiu km? V trong cng thi gian th qung ng t l thun vi vn tc, nn ta c qung ng anh Hng i c trong cng thi gian lc v v vi vn tc lc i l: 5 35 : = 42 (km) 6 Vn tc ca anh Hng lc v l: 1 (48 - 42) : = 12 (km/h) 2 Bi 22: Nh anh H cch trung tm thnh ph 175 km, nh anh T cch trung tm thnh ph 7 220 km. Bit vn tc ti trung tm thnh ph ca anh H ch bng vn tc ca anh T, 8 tuy nhin thi gian ti trung tm thnh ph ca anh H vn t hn thi gian gian ti trung 1 tm thnh ph ca anh T l gi. Tnh vn tc ti trung tm thnh ph ca anh H l bao 2 nhiu? Hd: 220 km
A B g anh T: g anh H: A B

Quy v cng thi gian lc v ca anh H: + Thi gian ca H, vn tc ca anh H th anh H i c qung ng 175 km. 7 + Thi gian ca H, vn tc ca anh T (vn tc ca anh H bng vn tc ca anh 8 T) th anh T i c qung ng bng bao nhiu km? V trong cng thi gian th qung ng t l thun vi vn tc, nn ta c qung ng anh T i c trong cng thi gian ca anh H v vi vn tc ca anh T l: 7 175 : = 200 (km) 8 Vn tc ca anh Hng lc v l: 1 (220 - 200) : = 40 (km/h) 2 Bi 23: Mt my bay d tr nhin liu bay trong 6 gi vi vn tc 330 km/h khi tri khng c gi. Khi ct cnh th tri c gi vi vn tc gi l 30 km/h. Bit rng khi i tri ngc gi v khi quay tr v sn bay th tri xui gi. Hi khong cch m my bay ti cnh sn bay bao nhiu km khi quay v ti sn bay lc ct cnh th va ht nhin liu? Hd: Vi =330 km
A ? km Vve=330 km B

175 km

32

Theo bi ra ta c:
vdi v ve

ti + tve = 6 (gi) 300 t v 12 6 = di = ve = = 360 t ve v di 10 5

5 . Do ta 6

n y ta a v dng ton tm 2 s bit tng bng 6 v t s bng suy ra thi gian lc i l: 6 : (6 + 5) 6 = 300
36 11 36 (gi) 11 10800 (km) 11

Qung ng m my bay i c l: =

Bi 24: Mt i my cy d nh cy mt din tch rung theo k hoch vi vn tc 40 ha mi ngy. Khi thc hin i cy 52 ha mi ngy, v vy i khng nhng cy xong trc thi hn 2 ngy v cn cy thm c 4 ha na. Tnh din tch rung phi cy theo k hoch? Hd: t, 52 ha
A ? ha t, 40 ha B 2 ngy + 4 ha C

Theo bi ra ta c: Din tch i cy ht thi gian d nh vt so vi din tch theo k hoch l: 52 2 + 4 = 108 (ha) Din tch trong mi ngy i cy hn so vi d nh l: 52 40 = 12 (ha) Thi gian m i d nh cy xong din tch rung theo k hoch l: 108 : 12 = 9 (ngy) Din tch rung m i phi cy theo k hoch l: 40 9 = 360 (ha) Cch gii khc: Thi gian d nh t1 vn tc d nh v1din tch rung theo k hoch Thi gian thc hin t2vn tc thc hin v2din tch rung theo k hoch t1 v 52 13 = 2 = = Do suy ra: t2 v1 40 10 4 M ta li d thy: t1 = t2 + 2 . 52 n y a v dng ton tm 2 s bit t s v hiu ca chng. Bi 25: Mt chic xe la chy qua mt mt ngi i xe p cng chiu c vn tc 18 km/h ht 24 giy v qua mt mt ngi i xe p ngc chiu c vn tc 18 km/h ht 8 giy. Tnh vn tc ca xe la.

33

Hd:
8s Ngc chiu: Cng chiu: 24 s 8s

24 s

i n v: 18 km/h = 5 m/s Trong khong thi gian 24 giy ngi ngi trn xe la i c qung ng l: Chiu di xe la + ( 5 24) = Chiu di xe la + 120 (m) Trong khong thi gian 8 giy xe la tc hnh i c qung ng l: Chiu di xe la - ( 5 8) = Chiu di xe la - 40 (m) Thi gian xe la i c qung ng 120 + 40 = 160 (m) l: 24 8 = 16(s) Vn tc ca xe la l: 160 : 16 = 10(m/s) = 36 (km/h) Bi 26: Hai a im A, B cch nhau 72 km. Mt t i t A v B v mt xe p i t B v A cng xut pht mt lc v sau 1 gi 12 pht gp nhau ti a im C.Sau t tip tc chy n B ri quay tr v A ngay vi vn tc c. t ui kp ngi i xe p v tr D sau 48 pht k t lc gp nhau ln trc. Tnh vn tc ca t v xe p. Hd:
t B t C 72 pht Xe p D 48 pht Xe p 72 pht t A 72 km

Theo bi ra ta c: Tng vn tc ca t v xe p l: 72000 : 72 = 1000 (m/ph) Sau khong thi gian 72 + 48 = 120 (pht) ta c: Xe p i c qung ng l: BC + CD = BD t i c qung ng l: AC + CB + BC + CD = AB + BD Hiu ca hai qung ng ca t v xe p l: (AB + BD) BD = AB = 72000 Hiu ca hai vn tc ca t v xe p l: 72000 : 120 = 600 (m/ph) Vy vn tc ca t l: (1000 + 600) : 2 = 800 (m/ph) Vn tc ca xe p l: (1000 - 600) : 2 = 200 (m/ph)

34

 5. TON HNH HC

Bi 1: Cho tam gic ABC, vi im M, N l im chnh gia cnh AB, AC. Chng minh 1 rng SAMN = SABC 4 A Hd: Ta c: SABC = 2 SABN (Chung c/cao t B ti AC v y AC = 2 AN) SABN = 2 SAMN (Chung c/cao t N ti AB v y N M AB = 2 AM) Do suy ra SABC = 4 SAMN
B C

Bi 2: Cho hnh thang ABCD vi hai y AB, CD. Hai ng cho AC, BD ct nhau ti E. Chng minh rng SAED = SBEC. Hd: Ta c: SADC = SBDC (Chung y DC v cng c/cao ca hnh thang) SADC - SEDC = SBDC - SEDC Do suy ra SAED = SBEC
D A E B

Bi 3: Cho hnh ch nht ABCD, I l im chia AB thnh hai phn bng nhau, on thng BD ct CI ti K. Tnh din tch hnh ch nht ABCD, bit din tch t gic ADKI l 20 cm2. Hd: + Khng nh c SDIB =
1 SIDK = SCDK 2 1 1 SCDB h1 = h2 2 2
A I h1 O
K

h2

SCDI = SIDK + SDKC = 3SDIK. +M SCDI = 2 SADI SADI = SADI +

3 2 SIDK hay SIDK = SADI D 2 3

+ SAIKD = SDAI + SIDK = 20 (cm2) nn suy ra:

2 SADI = 20 (cm2) hay SADI = 12 (cm2) 3

+ SABCD = 4 SADI = 4 12 = 48 (cm2). Bi 4: Cho hnh ch nht ABCD. Trn cnh AB ly 2 im M, N sao cho AM = MN = NB. P l im chia cnh DC thnh 2 phn bng nhau. ND ct MP ti O. Bit din tch tam gic DOP ln hn din tch tam gic MON l 3, 5 cm2. Tnh din tch hnh ch nht ABCD. Hd:

35

T SPOD = SMON + 3, 5 cm2 ta c: SPOD + SNOP = SMON + SNOP + 3,5 cm2 Hay SNPD = SMPN + 3,5 cm2. Mt khc SNPD = 1, 5 SMPN (V y DP = 1, 5 MN v cng ng cao l chiu rng hnh ch nht). Do SNPD = 10, 5 cm2; SMPN = 7 cm2. Vy SABCD = 4 SNPD = 42 (cm2).

Bi 5: Cho hnh ch nht ABCD c din tch l 108 cm2 . M l im chnh gia cnh AB. Trn on thng DM ly im I sao cho DI = ti im K. Tnh din tch t gic MIKC. Hd: + Ta c: SABD = SADM =
1 SABCD = 108 : 2 = 54 (cm2). 2 1 DM. Hai on thng AI v BD ct nhau 3

SADM = SBDM (chung ng cao AD, y MA = MB)

h2 1 SABD = 54 : 2 = 27 (cm2). 2 1 I SAID = SADM = 27 : 3 = 9 (cm2); 3 h1 K 2 D C SAMI = SADM = 18 (cm2). 3 1 2 SBID = SBDM = 27 : 3 = 9 (cm2); SBMI = SBDM = 18 (cm2). 3 3 1 SAIB = 18 + 18 = 36 (cm2). SAID : SAIB = 9 : 36 = 4 h1 1 h1 1 1 = = ) SDIK : SBIK = (chung y IK v h2 4 h2 4 4 DK 1 1 1 = (chung ng cao h t I) v SDIK = SBID = 9 = 1, 8 (cm2). BK 4 5 5 1 DK 1 = ) + Mt khc ta c SDCK : SBCK = (chung y CK v 4 BK 4 1 1 1 Nn SDCK = SBCD = SABD = 54 = 10, 8 (cm2). SBCM = SADM = 27 (cm2). 5 5 5

Vy SMIKC = SABCD - SADM - SBCM - SDIK - SDCK = 108 27 27 - 1, 8 - 10, 8 = 41, 4 (cm2). Bi 6: Cho hnh thang ABCD c y AB nh hn y CD v AD = BC. Trn cnh AD ly im M, ko di BC v pha C, trn ly im N sao cho DM = CN. MN ct DC ti I. Chng t rng I l im chnh gia ca MN. A B Hd: Ta c SBDC = SADC (chung y CD v cc ng cao t1, t2 h t A v B bng nhau)
M

t1 h1

t1 C I h2 36 N

 t1 = t2 (V c 2 y AD = BC) SDNC = SDMC (V c y MD = NC v hai ng cao t1 = t2 ) h1 = h2 (chung y DC) SMIC = SNIC (chung y IC v chiu cao h1 = h2) IM = IN (chung ng cao h t C). Bi 7: Cho hnh ch nht ABCD c di cc cnh CD = 20cm, AD = 14cm. Hai im M, N thuc cnh AB sao cho AM = 8cm, BN = 4cm. Hai ng thng CM v DN ct nhau ti K. Tnh t s Hd: - Tnh
S KN =? KD 56 2
14cm K

KN v din tch SAMKD ? KD

Ta c SNCM = 56 cm2 v SDCM = 140 cm2

NCM = = S 140 5 DCM

h = 5 (h1, h2 l chiu cao t N, D ti CM) 2 M h1, h2 l chiu cao ca MKN v MKD nn:

h1

SMKN h 2 = 1 = SMKD h2 5 SMKN KN = Mt khc ( V 2 tam gic ny chung chiu cao h t M ti DN) SMKD KD KN 2 = Vy ta suy ra: KD 5

20cm

- Tnh SAMKD = ? Ta c:
SMKN KN 2 = = v SMKN + SMKD = 56 SMKD KD 5

a v dng ton tm 2 s biit tng bng 56 cn t s bng 2/5. Ta d dng tnh c SMKD = 56 : ( 2 + 5) 5 = 40 cm2. Suy ra SAMKD = SADM + SMDK = 56 + 40 = 96 Bi 8: Cho hnh ch nht MNPQ c di cc cnh MN = 15cm, NP = 12cm. Hai im E, F thuc cnh MN sao cho ME = NF = 6cm. Hai ng QF v PE ct nhau ti K. Tnh t s
KF v din tch SMEKQ ? KQ KF =? KQ
M E F N

Hd: - Tnh

Ta c SPEF = 18 cm2 v SEPQ = 90 cm2

12cm

37
Q 15cm P

FEP = = S 90 5 QEP

18

h = 5 (h1, h2 l chiu cao t F, Q ti EP ) 2 M h1, h2 l chiu cao ca FKE v QKE nn ta c:

SFKE h 1 = 1 = SQKE h2 5 SFKE KF = Mt khc S ( V 2 tam gic ny chung chiu cao h t Eti QN ) KQ QKE KF 2 = Vy ta suy ra: KQ 5

h1

- Tnh SAMKD = ?
= = v SQKE + SFKE = 18 Tnh S KE 5 QKE a v dng ton tm 2 s biit tng bng 56 cn t s bng 1/5. Ta d dng tnh c SQKE = 18 : ( 1 + 5) 5 = 15 cm2. Suy ra SMEKQ = SMEQ + SQKE = 36 + 15 = 51 cm2 SFKE KF 1

Bi 9: ChoABC c din tch 120 cm2. Hai im M, N ln lt thuc cnh CA v CB sao cho CM = s
KB ? KM
A

2 1 CA; CN = CB. Hai ng BM ct AN ti K. Tnh SAMNB v t 3 3

Hd: - . Tnh SAMNB = ? SCAN = 1/3 SCAB = 1/3 120 = 40 SCMN = 2/3 SCAN = 2/3 40 = 80/3 SBCMN = 120 80/3 = 280/3 - Tnh
KB =? KM
B

M K

Ta c: SABN = 2SACN ( V chung chiu cao h t A ti BC v y BN = 2CN ) SKBN = 2 SKCN ( V chung chiu cao h t K ti BC v y BN = 2CN ) SKAB = 2 SKAC M d thy SKAC = 3. SKAM ( V chng chung chiu cao h t K ti AC v y AC = 3.AM )
KAB = =6 Do suy ra: SKAB = 2 3 SKAM = 6.SKAM S 1 KAM

Mt khc

SKAB KB = ( V 2 tam gic ny chung chiu cao h t A ti BM ) SKAM KM KB =6 Vy ta suy ra: KM

38

Bi 10: ChoABC c din tch 180 cm2. Hai im M, N ln lt thuc cnh CA v CB sao cho CM = s
KM . KB 1 2 CA; CN = CB. Hai ng BM ct AN ti K. Tnh SAMNB v t 3 3

Hd: - . Tnh SAMNB = ? SCAN = 2/3 SCAB = 2/3 180 = 120 SCMN = 1/3 SCAN = 1/3 120 = 40 SBCMN = 180 40 = 140
B

M K C N

- Tnh

KM =? KB

Ta c: SACN = 2SABN ( V chng chung chiu cao h t A ti BC v y CN = 2BN ) SKCN = 2SKBN ( V chng chung chiu cao h t K ti BC v y CN = 2BN ) SKAC = 2 SKAB M d thy SKAM = 2/3 SKAC ( V chng chung chiu cao h t K ti AC v y AM = 2/3AC )
KAM = Do suy ra: 3/2 SKAM = 2 SKAB S 4 KAC

Mt khc

SKAM KM = ( V 2 tam gic ny chung chiu cao h t A ti BM ) SKAB KB KM 3 = Vy ta suy ra: KB 4

Bi 11: Cho hnh thang ABCD vi hai y AB, DC v bit DC = 3AB. Hai ng cho AC ct BD ti E. Chng minh rng SADE = SBCE v tnh t s Hd: - Chng minh SADE = SBCE Ta c: SBCD = SACD ( Chng chung y DC v cng chiu cao hnh thang) Do : SADE - SCDE = SBCE - SCDE Suy ra: SADE = SBCE
D C

EA EC

A h1 E

B h2

39

- Tnh

EA =? EC EA S = BEA ( Chng chung chiu cao h t B ti AC ) Ta c: EC SBEC SBEA h = 1 (Chung y BE v nhn h1, h2 l chiu cao h t A, C ti BE ) SBEC h2 h1 S = ABD ( V h1, h2 l chiu cao h t A, C ti BD ) M h2 SCBD

D thy SCBD = 3SABD ( Do chng chung chiu cao l chiu cao ca hnh thang v DC = 3AB). T y d dng suy ra:
EA 1 = EC 3

Bi 12: Cho hnh thang ABCD vi hai y AB, DC v bit DC = 3AB. Hai ng cho AC ct BD ti I. Chng minh rng SADI = SBCI v tnh t s Hd: - Chng minh SADI = SBCI Ta c: SBCD = SACD ( Chng chung y DC V cng chiu cao hnh thang) Do : SADI - SCDI = SBCI - SCDI Suy ra: SADI = SBCI
D

IB ID
A h2 I B h1

IB =? ID IB S = AIB ( Chng chung chiu cao h t A ti BD ) Ta c: ID SAID SAIB h = 1 ( Chung y AI v nhn h1, h2 l chiu cao h t B, D ti AI ) SAID h2 S h1 = BAC ( V h1, h2 l chiu cao h t B, D ti AC ) M h2 SDAC

- Tnh

D thy SDAC = 3SBAC (Do chng cng c chiu cao l chiu cao ca hnh thang v DC = 3AB). T y d dng suy ra:
IB 1 = ID 3

Bi 13: Cho hnh thang ABCD vi hai y AB, DC v bit DC = 3AB. Hai ng cho AC ct BD ti I v hai cnh bn CB ct DA ti O. Chng minh rng SADI = SBCI v tnh t s Hd:
A

OA OD

h1 I h2

- Chng minh SADI = SBCI

40
C

Ta c: SBCD = SACD (Chng chung y DC v cng chiu cao ca hnh thang) Do : SADI - SCDI = SBCI - SCDI Suy ra: SADI = SBCI
OA =? OD S OA = COA ( Chng chung chiu cao h t C ti OD ) Ta c: OD SCOD SCOA h = 1 (Chng chung y OC v nhn h1, h2 l chiu cao h t A, D ti SCOD h2

- Tnh

OC ) M
S h1 = ABC (V chung y BC v h1, h2 l chiu cao h t A, D ti BC) h2 SDBC OA 1 = OD 3

D thy SDBC = 3SABC (Do chng u c chiu cao l chiu cao ca hnh thang v DC = 3AB). T y d dng suy ra: Bi 14: ChoABC vi hai im M, N ln lt l trung im ca cnh AB, AC. Hai ng thng CM ct BN ti E v k ng AE ct cnh BC ti im F. Hy tm t s chng minh rng F l trung im ca cnh BC. Hd: - Tnh
EM =? EC EM v EC

D thy: SCAM = SBAN =

Suy ra: SECN = SEBM Mt khc ta c: SEBM = SEAM v SECN = SEAN 1 Do : SEBM = SEAM = SECN = SEAN = SABC 6 1 SEAC = SEAB = SEBC = SABC 3
EM 1 1 = SEAM = SEBC . Suy ra: EC 2 2

1 SABC 2

N E h1 F h2

- Chng minh rng: BF = CF Theo chng minh trn ta c: SEAC = SEAB M hai tam gic ny li c chung cnh AE, nn suy ra: h1 = h2 (Vi h1, h2 l chiu cao h t B, C ti AE) Suy ra: SEBF = SECF (V hai tam gic ny cng nhn h1, h2 l chiu cao v chung y EF). Do suy ra: BF = CF Bi 15:

41

ChoABC vi hai im M, N ln lt trn hai cnh AB, AC sao cho: AB = 3AM, AC = 3AM . Bit din tch SABC = 180 cm2 v hai ng thng CM ct BN ti E. Hy tnh SMNCB v tm t s Hd: - Tnh SMNCB = ? Ta c: SAMN =
SAMC
1 SAMC (Chung chiu cao h t M ti AC v y AC = 3AN) 3 1 = SABC (Chng chung chiu cao h t C ti AB v y AB = 3AM) 3
A N E

EM . EC

1 2 Suy ra: SAMN = SABC = 20 cm . 9 Do : SMNCB = 180 20 = 160 cm2

EM =? - Tnh EC

0, 5 + 0, 5

1 SBCN (Chung chiu cao h t B ti AC v y CN = 2AN) 2 1 SEAN = SECN (Chung chiu cao h t E ti AC v y CN = 2AN) 2 1 1 Do : SBAN SEAN = (SBCN SECN ) SBAE = SBCE 2 2 2 Mt khc c: SEBM = SEAB (Chung chiu cao h t E ti AB v y AB = 3 3AM) SEBM 1 3 1 = Do suy ra: SEBM = SBCE . Suy ra: SEBC 3 2 2

Ta c: SBAN =

Bi 16: ChoABC vi hai im E, F ln lt trn hai cnh AB, AC sao cho: AB = 3AE, AC = 2AF . Bit din tch SABC = 240 cm2 v hai ng thng CE ct BF ti K. Hy tnh SEFCB v tm t s Hd: - Tnh SEFCB = ? 1 Ta c: SAEF = SAEC (Chung chiu cao 2 h t E ti AC v y AC = 2AN)
A
KE KC

E F K B C

42

1 SABC (Chung chiu cao 3 h t C ti AB v y AB = 3AE) 1 2 Suy ra: SAEF = SABC = 40 cm . 6 Do : SEFCB = 240 40 = 200 cm2 SAEC =
KE =? KC

- Tnh

Ta c: SBAF = SBCF ( Chng chung chiu cao h t B ti AC v y CF = AF) Ta c: SKAF = SKCF ( Chng chung chiu cao h t K ti AC v y CF = AF) Do suy ra: SBAF - SKAF = SBCF SKCF SBAK = SBCK 2 Mt khc c: SKBE = SKAB (Chng chung chiu cao h t K ti AB v y AB = 3 SKBE 1 KE 2 3 = = 3AE). Do suy ra: SKBE = SBCK . Suy ra: SKBC 3 KC 3 2 Bi 17: ChoABC c din tch 216 m2, AB = AC v BC = 36m. Trn cnh AB ly im 1 1 M sao cho MB = AB , trn cnh AC ly im N sao cho NC = AC v trn cnh 2 2 1 BC ly im I sao cho BI = BC . Ni M vi N v N vi I, ta c hnh thang MNIB. 2 Hy tnh : a) Din tch hnh thang MNIB b) di on thng MN. Hd: a) Din tch hnh thang MNIB
1 Ta thy: SNAM = SNBA 2 1 SBNA = SBCA 2
B M I
36 m

N h C

1 2 Bi 18: Vy suy ra: SNAM = 4 SBCA = 54 m Cho ABC c: SCNI = AC. Bit im E cnh AB v Tng t c: AB = 54 m2 Do c:di sao cho 54 CF. = 108 = EF BC. im F AC ko SMNIB = 216 BE = 54 Gi I m2 Chng minh rngthng MN: b) di on : IE = IF Hd: 1 SBNC IE SBCA c.m.r m2 m BEI 36 m . chng c - c.m.r= = IF ta = 108 tam, gicBC = v BFI Suy ra chiu cao h t N ti BC l: A 2 din tch bng nhau 2 108 : 36 = 3 (m) - Din tch ca hnh thang MNCB l: tch bng = 162 ta 2) c.m.r tam gic BEI v BFI c din 216 54 nhau (m c.m.r h1hdi y MN l: 2 162 : 3 36 = 72 (m) = 2 - c.m.r h1 = h2 ta c.m.r tam gic EBC v FBC c din l l tch bng nhau E - c.m.r tam gic EBC v FBC c din tch bng nhau ta h c.m.r l1 = l2 C 43 B I Ta thy l1 = l2 l thy tam gic ABC c AB = AC
1 2 1

h2

Bi 19: Cho hnh vungABCD c di cnh l 20cm Bit im E cnh AB v im F cnh BC sao cho EA = EB = FB = FC. Gi I = CE DF . Tnh dt(AEID) = ?

20

Hd: - SAEID = SABCD SEBC SICD D = 400 100 80 = 220 - D dng tnh c tng din tch ca hai tam gic ICF v ICD bng 100. - Xt vic tnh t s din tch ca hai tam gic ICF v ICD: SICF S h 50 1 = 1 = ECF = = SICD h2 S ECD 200 4 - Suy ra: SICD = 100 : (4 + 1) 4 = 80 - SAEID = SABCD SEBC SICD = 400
C

Bi 20: Cho ABC c dt(ABC) = 100 cm2. Ly hai im E cnh AC v F cnh BC

1 1 FC v CE = AE.Gi im K = EF AB. 2 3 KB =? Hy tnh dt (ABFE) = ? v tnh t s KA A

sao cho BF =

Hd: +

dt(KCF) = 2 dt(KBF) dt(ECF) = 2 dt(EBF)

E B F K

44
C

 dt(KCE) = 2 dt(KBE) 1 M dt(KCE) = dt(KAE) 3 1 dt(KBE) = dt(KAE) 6 KB 1 = KA 6

Bi 21: Cho ABC c hai im M cnh AB v N cnh AC sao cho AM = v AN =

1 AC. Ly im bt k E MN ; Gi F = AE BC 3 AE =? Tnh t s AF 1 AB 3

Hd:
1 Ta c dt(AMF) = dt(ABF) 3 1 dt(ANF) = dt(ACF) 3 dt(MNP) = 2 dt(AMN) h2 = 2 h1 dt(MEF) = 2 dt(AME) dt(NEF) = 2 dt(ANE) EF = 2AE EF + AE 1 4 2 43 = 3AE AF AE 1 = EF 3

h1
E

h2
B F C

Bi 22: Cho ABCD l hnh ch nht Ly im E cnh AD v F cnh BC sao cho EA = ED = FB = FD. Hai im M cnh AB v N cnh DC.Gi im I = EF MN M A B a) Tnh dt(ABFE) = ? dt(EFCD) = ? theo dt(ABCD) b) So snh MI v NI
E F I

Hd: a) b)

(AE+BF)AB ADAB 1 = = dt(ABC) dt(ABFE) = 2 2 2

dt(DEFC) = ? Tng t v y l hai hnh thang

45

1 1 dt(AEM)+dt(BFM )= AM AE+ BMBF 2 2 1 1 = (AM+BM)AD = ABAD 4 4

Tng t ta c :
1 dt(DEM )+dt(CFN)= ABAD 4 dt(MEF) = dt(NEF) h1 = h2 IM = IN

Bi 23: Cho ABCD l hnh ch nht. Ly im E, F trn hai cnh AB, CD sao cho EA = ED = FB = FC. Ly I trn EF sao cho EI = 2 FI a) So snh: dt(AMND) v dt(CNMB) b) Chng minh rng: EI = Hd:
AM + DN 2

E I

1 d E )+ t(D N (A + N A t(A M d E )= M D ) E 2 1 = (A + MD N A ) D 4 1 = d M t(A N) D 2 d E ) +d E ) =d M ) t(A M t(D N t(E N Tng t : dt(BFM) + dt(CFN) = dt(FMN)

Ta c : dt(MEI) = 2 dt(MFI) dt(NEI) = 2 dt(NFI)

dt(MEI) + dt(NEI) = 2 [ dt(MFI) + dt(NFI) ] 1 4 44 2 4 4 4 3 1 4 44 2 4 4 43

dt(EMN) = 2 dt(FMN) 2 dt(EMN) = 4 dt(FMN) Do suy ra: dt (AMND) = 2 dt (CMNB)

Bi 24: Cho ABCD l hnh ch nht. BC = 8 ; AB = 10 BM = DN ; EB = EC K EF song song vi AB, CD a) So snh: dt(AMND) v dt(BMNC) b) Tnh EF = ? Hd: a)

B 4

E 4

D N

46

- Chng t hai t gic BMNC v DNMA l hai hnh thang - p dng cng thc tnh din tch hnh thang vo 2 t gic BMFE v EFNC - T y suy ra din tch chng bng nhau v bng na din tch hnh ch nht b) Tnh tng din tch hai hnh thang BMFE v EFNC l hai hnh thang bng din tch hnh thang BMNC l 40. Ta c: 2 (BM + EF) + 2 (EF + CN) = 40 (BM + EF) + (EF + CN) = 20 M ta bit BM + CN = AB = 10 nn suy ra: 2 EF = 10 EF = 5 Bi 25: Cho ABCD l hnh ch nht c: Din tch hnh ch nht l 108 cm2 MA = MB ; DM = 3 DN Hy tnh: M A a) dt(DMI) =? h b) dt(DIC) =? c) dt(MNIC) =? h Hd: N a) I 1 2 D Ta c dt(BDM) = dt(ABD) = 27 cm 2 dt(AMN) = 2 dt(ADN) v dt(IMN) = 2 dt(IDN) dt(AMN) + dt(IMN) = 2 [dt(ADN) + dt(IDN)] dt(AMI) = 2 dt(ADI) M dt(AMI) = dt(BMI) dt(AMI) = dt(BMI) = 2 dt(ADI) Ta d thy dt(AMI) + dt(BMI) + dt(ADI) = dt(ABD) = 54 cm2 Do suy ra: dt(BMI) = 54 : 5 2 = 21,6 cm2 dt(DMI) = dt(BMD) dt(BMI) = 27 21,6 = 5,4 cm2 b) 1 Ta c dt(BDM) = dt(BCD) = 27 cm2 2 h1 = 2 h2 dt(DIC) = 2 dt(DMI) = 2 5,4 = 10,8 cm2 c) Ta c dt(DMI) = dt(DNI) + dt(MNI) = 5,4 cm2 dt(MNI) = 2 dt(DNI) dt(MNI) = 5,4 : (2 + 1) 2 = 3,6 cm2 Do duy ra: dt(MNIC) = dt(BMI) + dt(MNI) + dt(BCD) dt(CDI) dt(MNIC) = 21,6 + 3,6 + 54 10,8 =
2

Bi 26: Cho ABCD l hinh thang c: Bit dt(ODC) = 4 cm2 , dt(OAB) = 1 cm2 Hy tnh dt(ABCD) = ?

A O

47
D C

Hd: Ta c: OB dt(AOB) OB dt(COB) = = v OD dt(AOD) OD dt(COD) dt(COB) dt(AOB) = Do suy ra . M d thy dt(COB) = dt(AOD) = x v gi thit dt(COD) dt(AOD) x 1 = cho dt(ODC) = 4 cm2 , dt(OAB) = 1 cm2. Suy ra c: x=2 4 x Vy din tch dt(ABCD) = 1 + 4 + 2 + 2 = 9 cm2 Bi 27: Co t gic ABCD l hnh thang im M trn AB sao cho MA = MB Gi giao im AC DB = O; MO CD = N Hy so snh di ca hai on NC v ND Hd: Ta c: dt (DMB) = dt(CMA) D C S4 + S3 + S2 + S6 = S1 + S2 + S3 + S5 N M S4 +S3 = S1 +S2 ( V ta bit : dt(OAM) = dt (OBM) ) S2 + S6 = S3 + S5 dt( DOM) = dt( COM) h1 = h2 dt(DOM) = dt(COM) NC = ND Bi 28: Mt tha rung hnh ch nht c din tch l 675 m2 v tng ca chiu di v chiu rng gp 4 ln hiu ca chng. Tnh cc kch thc ca tha rung trn. Hd: Theo bi ra ta c s sau:
Hiu: Tng:
A M B

Do ta c chiu rng ca mnh t l: (8 2) : 2 = 3 (Phn) Do ta c chiu di ca mnh t l: (8 + 2) : 2 = 5 (Phn) Ta chia chiu di thnh 5 phn bng nhau, chiu rng thnh 3 phn bng nhau v ng thi ni cc cp im tng ng ca chiu di chiu rng ta c 15 vung bng nhau vi cnh ca vung bng 1 phn.

Vy din tch ca mi vung l:

48

675 : 15 = 25 (m2) Vy kch thc ca m vung l 5 m Kch thc ca chiu rng tha rung l: 5 3 = 15 (m) Kch thc ca chiu rng tha rung l: 5 5 = 25 (m) Bi 29: Chng t rng trong tt c cc hnh ch nht vung v hnh vung cng chu vi th hnh vung c din tch ln nht. A B x P Hd: Theo bi ra ta c hnh v sau:

x
D

N C

Bi 30: Cho tam gic vung ABC vung ti A, cnh AC = 3 cm, cnh AB = 4 cm. Hy tnh di cnh huyn BC Hd: - Ct 4 tam gic vung ABC vung ti A, A cnh AC = 3 cm, cnh AB = 4 cm nh bi ton cho - Ghp 4 tam gic vung li vi nhau to thnh 1 hnh vung ABCD c cnh l 4 cnh huyn ca chng v to ra 1 hnh vung MNPQ l rng gia (theo hnh v bn) - Ta c din tch ca hnh vung ABCD l: 4 6 + 1 = 25 - Suy ra cnh hnh vung l 5 cm, tc cnh huyn l 5 cm

Bi 31: Cho tam gic bt k ABC. Hy ct ghp tam gic trn to thnh hnh ch nht Hd: A - Cch ct: + Ly hai im M, N ln lt l im chnh gia ca AB, AC + H AH MN = H M F E DN + H BE MN = E H + H CF MN = F - Cch ghp: + Ghp AHM vo BEM B C + Ghp AHN vo CFN Ta c ABC c ct ghp thnh mt hnh ch 49 nht BEFC

Bi 32: Khi tng bn knh ca hnh trn thm 20% th din tch hnh trn tng thm bao nhiu phn trm? Hd: Bn knh ca hnh trn c l R, din tch ca hnh trn c l: 3,14 R R Vy bn knh ca hnh trn mi l 120% R, din tch ca hnh trn mi l: 3,14 120% R 120% R = 3,14 R R 144% Do ta c din tch ca hnh trn tng ln l: 144% - 100% = 44%

Bi 33: Dng 5 que dim xp thnh 10 hnh tam gic? Hd: Xp theo hnh ng sao 5 cnh hnh bn

Bi 34: Dng 6 que dim xp thnh 8 hnh tam gic? Hd: Xp theo 2 hnh tam gic u lng vo nhau nh hnh v bn Bi 35: Hy chia tam gic thnh 2 phn tng ng bng 1 ng thng i qua im M cho trc nm trn mt cnh ca tam gic ? Hd: Cch dng: + Ly D l im gia ca cnh BC + K tia Ax // MD ct BC ti N. Ni MN l ng thng cn dng Chng minh: Dng phng php din tch

50

Bi 36: Hy chia t gic li ABCD thnh 2 phn tng ng bng 1 ng thng i qua im M cho trc nm trn cnh AB ca t gic ? Hd: A Cch dng: M + K tia Ax // MD ct CD ko di B ti im E + K tia By // MC ct DC ko di ti im F. + Ly N l im gia ca cnh EF. Ni MN l ng thng cn dng Chng minh: Dng phng php din tch F
E D N C

Bi 37: Khi tng chiu rng ca mt hnh ch nht thm 10% th phi gim chiu di ca n i bao nhiu phn trm din tch ca hnh ch nht khng i? Hd: Hnh ch nht c: Din tch = chiu di chiu rng Hnh ch nht mi: + Chiu rng mi = 1,1 chiu rng + Chiu di mi = x chiu di + Din tch mi = 1,1 chiu rng x chiu di din tch khng i th ta c: Chiu di chiu rng = 1,1 chiu rng x chiu di
10 11 10 1 = Vy suy ra chiu di phi gim i 1 11 11

1,1 x = 1

x=

Bi 38: Hy chia mt hnh ch nht kch thc 4 cm 6 cm thnh 4 phn tng ng nhng c hnh dng i mt u khc nhau? Hd: + Cch 1: Dng mt li vung Chia chiu rng thnh 4 phn bng nhau mi phn 1 cm Chia chiu di thnh 6 phn bng nhau mi phn 1 cm Ni cc im chia tng ng trn 2 cnh i vi nhau to thnh 24 vung mi vung cnh 1 cm. Ct hnh ch nht thnh 4 hnh mi hnh 6 vung trong c hnh dng i mt khc nhau. + Cch khc: Khng dng mt li vung v ch s dng im gia (12 cch)
A B A P M M B

51

A P

D A

C B

To ra 3 hnh na l 4 hnh nh trn

D A

C B

To ra 3 hnh na l 4 hnh nh trn

Bi 39: Trong mt phng cho 10 im thng hng A1, A2, . , A10 v mt im O ngoi ng thng ni 10 im . Tnh s tam gic gic to thnh khi ni 11 im trn vi nhau? Hd:
O

A1

A2

A3

A4

A5

A6

A7

A8

A9

A10

Ta thy:

52

im A1 cng vi 9 im Ai cn li sau A1 v cng vi im O to thnh 9 hnh tam gic im A2 cng vi 8 im Ai cn li sau A2 v cng vi im O to thnh 8 hnh tam gic
..

im A9 cng vi 1 im A10 cn li sau A9 v cng vi im O to thnh 1 hnh tam gic Vy s tam gic to thnh l: 9 + 8 + 7 + 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 45 Bi 40: Trong mt phng cho 10 im thng hng A1, A2, . , A10 v hai im P, Q ngoi ng thng ni 10 im . Tnh s tam gic gic to thnh khi ni 12 im trn vi nhau? P Hd:
Q

A1

A2

A3

A4

A5

A6

A7

A8

A9

A10

Ta p dng kt qu bi ton trn: im P v 10 im thng hng ta c 45 tam gic to thnh; im Q v 10 im thng hng ta c 45 tam gic to thnh na. Xt 2 im P, Q, cng vi 1 trong 10 im thng hng khng thng hng ta c 10 tam gic hoc 9 tam gic Kt lun: Nu P, Q khng thng hng vi im no trong 10 im ta c 45 + 45 + 10 = 100 (tam gic) Nu P, Q thng hng vi 1 im no trong 10 im ta c 45 + 45 + 9 = 99 (tam gic)

6. MT S DNG TON KHC

Bi 1: Mt ca hng go c tng s go np v go t 1950 kg. Sau khi bn np v

2 s go 6 3 s go t th s go np v go t cn li l bng nhau. Hi lc u ca hng c 7

bao nhiu kg go np; bao nhiu kg go t? Hd: Ta c:

4 4 s go np lc u = s go t lc u. 6 7

53

Do

1 1 s go np lc u = s go t lc u. 6 7

Biu th s go np lc u l 6 phn, s go t lc u l 7 phn, ta c s :

Go np: Go t:

1950 kg

Gi tr mt phn l 1950 : (6 + 7) = 150 (kg) S go np lc u l 150 6 = 900 (kg) S go t lc u l 150 7 = 1050 (kg) Bi 2:
5 s cam v 8 3 2 s chanh th ngi bn hng thy cn li 150 qu hai loi, trong s cam bng 5 3

Mt ca hng rau qu c 2 r ng cam v chanh. Sau khi bn c

s chanh. Hi lc u ca hng c bao nhiu qu mi loi? Hd:

5 3 = . 8 8 3 2 = Phn s ch s chanh cn li l 1 . 5 5

Phn s ch s cam cn li l 1

Ta c s :
s cam: s cam:
150

3 + s cam cn li ca ca hng l 150 : (2 + 3) 2 = 60 (qu). 8 2 + s chanh cn li ca ca hng l 150 60 = 90 (qu). 5

S cam lc u ca hng c l 60 : 3 8 = 160 (qu). S chanh lc u ca hng c l 90 : 2 5 = 225 (qu). Bi 3: Dung dch nc bin cha 5% mui. Hi cn thm bao nhiu gam nc tinh khit vo 45 gam dung dch nc bin t l mui trong cn l 3%? Hd: Lng mui c trong 45 gam dung dch nc bin t l mui 5% l: (5 45) : 100 = 2,25 (g) Lng dung dch nc bin vi t l mui 3% c cha 2,25 gam mui l: (2,25 100) : 3 = 75 (g) Lng nc tinh khit cn phi thm vo l: 75 - 45 = 30 (g) Bi 4:

54

Dung dch nc bin cha 5% mui. Hi cn thm bao nhiu gam mui vo 45 gam dung dch nc bin t l mui trong tng ln l 9%? Hd: Lng nc tinh khit c trong 45 gam dung dch nc bin t l mui 5% l: (95 45) : 100 = 42,75 (g) Lng dung dch nc bin vi t l mui 9% c cha 42,75 gam nc tinh khit l: (42,75 100) : 9 = 47,5 (g) Lng mui cn phi thm vo l: 47,5 - 45 = 2,5 (g) Bi 5: Hi c bao nhiu s t nhin gm 6 ch s khc nhau m chia ht cho 5? Hd: Trng hp 1: Ch s hng n v cha ch s 0 + Ch s v tr th 1 c 9 cch chn + Ch s v tr th 2 c 8 cch chn + Ch s v tr th 3 c 7 cch chn + Ch s v tr th 4 c 6 cch chn + Ch s v tr th 5 c 5 cch chn S cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau chia ht cho 5 l: 5 6 7 8 9 Trng hp 2: Ch s hng n v cha ch s 5 + Ch s v tr th 1 c 8 cch chn + Ch s v tr th 2 c 8 cch chn + Ch s v tr th 3 c 7 cch chn + Ch s v tr th 4 c 6 cch chn + Ch s v tr th 5 c 5 cch chn S cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau chia ht cho 5 l: 5 6 7 8 8 Kt lun: Vy s cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau chia ht cho 5 l: (5 6 7 8 9) + (5 6 7 8 8) Bi 6: Hi c bao nhiu s t nhin gm 6 ch s khc nhau m chia ht cho 2? Hd: S cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau: + Ch s v tr th 1 c 9 cch chn + Ch s v tr th 2 c 9 cch chn + Ch s v tr th 3 c 8 cch chn + Ch s v tr th 4 c 7 cch chn + Ch s v tr th 5 c 6 cch chn + Ch s v tr th 6 c 5 cch chn S cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau chia ht cho 5 l: 5 6 7 8 99

55

M trong tp cc s t nhin trn s cc s chn v cc s l l bng nhau, nn suy ra s cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau m chia ht cho 2 l: (5 6 7 8 9 9) : 2 = 5 3 7 8 9 9 Bi 7: Hi c bao nhiu s t nhin gm 6 ch s khc nhau m chia ht cho 4? Hd: Ta bit rng iu kincn v mt s t nhin chia ht cho 4 l 2 ch s tn cng l s chia ht cho 4. S cc s gm 2 ch s hng chc v hng n v khc nhau m chia ht cho 4: {04, 08, 12, , 92, 96 } \ {44, 88} ---- [(96 04) : 4 +1] [2] = 22 Trong 22 s c 16 s khng cha ch s khng v 6 s cha mt ch s 0 l: 04, 08, 20, 40, 60, 80. Trng hp 1: Hai ch s cui cha 1 ch s 0 + Ch s v tr th 1 c 8 cch chn + Ch s v tr th 2 c 7 cch chn + Ch s v tr th 3 c 6 cch chn + Ch s v tr th 4 c 5 cch chn S cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau chia ht cho 4 l: 6 [5 6 7 8] Trng hp 2: Hai ch s cui khng cha ch s 0 + Ch s v tr th 1 c 7 cch chn + Ch s v tr th 2 c 7 cch chn + Ch s v tr th 3 c 6 cch chn + Ch s v tr th 4 c 5 cch chn S cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau chia ht cho 4 l: 16 [5 6 7 7] Kt lun: Vy s cc s t nhin gm 6 ch s khc nhau chia ht cho 4 l: (6 [5 6 7 8]) + (16 [5 6 7 7]) Bi 8: Hi c bao nhiu s t nhin gm 5 ch s khc nhau v chia ht cho 5 c cu to t cc ch s {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7}? Hd: Trng hp 1: Ch s hng n v cha ch s 0 + Ch s v tr th 1 c 7 cch chn + Ch s v tr th 2 c 6 cch chn + Ch s v tr th 3 c 5 cch chn + Ch s v tr th 4 c 4 cch chn S cc s t nhin gm 5 ch s khc nhau chia ht cho 5 l: 4 5 6 7 Trng hp 2: Ch s hng n v cha ch s 5 + Ch s v tr th 1 c 6 cch chn + Ch s v tr th 2 c 6 cch chn + Ch s v tr th 3 c 5 cch chn + Ch s v tr th 4 c 4 cch chn S cc s t nhin gm 5 ch s khc nhau chia ht cho 5 l: 4 5 6 6 Kt lun: Vy s cc s t nhin gm 5 ch s khc nhau chia ht cho 5 l: (4 5 6 7 ) + (4 5 6 6 )

56

Bi 9: Cho cc ch s 0, 1, 2, 3, 4. Hi c th lp c bao nhiu s t nhin t nhng ch s trn, trong ch s 4 c mt 3 ln, cn cc ch s cn li c mt ng mt ln? Hd: Theo bi ra ta thy s t nhin c ch s 4 c mt 3 ln, cn 4 ch s cn li c mt ng mt ln l s t nhin c 7 ch s. Do vy ch s 0 c 6 v tr chn Ch s 4 c mt ng 3 ln, tc l chim 3 v tr cn li trong 6 v tr cn li: Ch s 4 c C36 = 20 cch chn Vi 3 v tr cn li th 3 ch s 1, 2, 3 mi ch s chim mt, nn c 3! =1 2 3 cch chn. S cc s t nhin trong ch s 4 c mt 3 ln, cn cc ch s cn li c mt ng mt ln l: 6 20 6 = 120 s Bi 10: Hi c bao nhiu s t nhin c 4 ch s sao cho khng c ch s no lp li ng 3 ln? Hd: Ta c: + S cc s t nhin gm 4 ch s l: 9 10 10 10 + S cc s t nhin gm 4 ch s, trong c ng mt ch s lp li ng 3 ln l: Ch s 0 lp li ng 3 ln l: 9 Ch s 1 lp li ng 3 ln l: V tr th 1 c 8 cch chn 9 ch s ngoi s 1 V tr th 2 c 9 cch chn 9 ch s ngoi s 1 V tr th 3 c 9 cch chn 9 ch s ngoi s 1 V tr th 4 c 9 cch chn 9 ch s ngoi s 1 S cc s t nhin c 4 ch s trong ch s 1 lp li ng 3 ln l: 8 9 9 9 = 35 Ch s 9 lp li ng 3 ln l: V tr th 1 c 8 cch chn 9 ch s ngoi s 1 V tr th 2 c 9 cch chn 9 ch s ngoi s 1 V tr th 3 c 9 cch chn 9 ch s ngoi s 1 V tr th 4 c 9 cch chn 9 ch s ngoi s 1 S cc s t nhin c 4 ch s trong ch s 1 lp li ng 3 ln l: 8 9 9 9 = 35 Vy s cc s t nhin gm 4 ch s, trong c ng mt ch s lp li ng 3 ln l 9 + 9 35 = 324 Suy ra: S cc s t nhin c 4 ch s sao cho khng c ch s no lp li ng 3 ln l: [9 10 10 10] [324] = 8676 Bi 11: Cho cc ch s 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6. Hi c bao nhiu s t nhin c 5 ch s khc nhau v nht thit phi c mt ch s 5? Hd:

57

Trng hp 1: S t nhin to thnh cha ch s 0 - C 4 v tr c th chn ch s 0, sau cn 4 v tr chn ch s 5. - Ta thy 3 v tr cn li chn 3 trong 5 ch s {1, 2, 3, 4, 6}, tc l c 5 4 3 cch chn. Do vy s cc s t nhin trong trng hp ny l: 4 4 [5 4 3] Trng hp 2: S t nhin to thnh khng cha ch s 0 - C 5 cch chn v tr c th chn ch s 5, sau cn 4 v tr cn li chn 4 trong 5 ch s {1, 2, 3, 4, 6}, tc l c 5 4 3 2 cch chn. Do vy s cc s t nhin trong trng hp ny l: 5 [5 4 3 2] Tm li: S s t nhin c 5 ch s khc nhau v nht thit phi c mt ch s 5 l: {4 4 [5 4 3]} + {5 [5 4 3 2]} Bi 12: Mt on vn ng vin tham gia thi u th thao gm 2 mn bn sng v bi li. Trong on s vn ng vin nam c 10 ngi, s vn ng vin bn sng c 14 ngi.Tnh s ngi ca ton on, bit s n thi bi bng s nam bn sng. Hd: Ta c: S ngi ca ton on = S nam + S n S n ca ton on = S n bi + S n bn sng M theo bi ra ta c s n thi bi bng s nam bn sng, nn suy ra: S n ca ton on = S nam bn sng + S n bn sng = S ngi bn sng = 14 ngi. Vy s ngi ca ton on l: 10 + 14 = 24 (ngi) Bi 13: Mt nhm hc sinh gm 10 hc sinh, trong c 7 nam v 3 n. Hi c bao nhiu cch xp 10 ngi trn thnh mt hng dc sao cho 7 hc sinh nam ng cnh nhau? Hd: 7 hc sinh nam ng cnh nhau ta c s cch l 7! = 1 2 3 4 5 6 7 Khi 7 hc sinh nam ng cnh nhau ta coi nh cng 1 v tr v cng vi 3 hc sinh n xp vo 4 v tr. Ta c 4! = 1 2 3 4 cch Do vy s cch xp 10 hc sinh cho thnh mt hng dc sao cho 7 hc sinh nam ng cnh nhau l: 4! 7! Bi 14: Hi c bao nhiu cch xp 5 ngi A, B, C, D, E thnh mt hng ngang sao cho hai ngi A, B khng ng cnh nhau? Hd: S cch xp 5 ngi A, B, C, D, E thnh mt hng ngang l: (1 2 3 4 5) Hai ngi A, B ng cnh nhau ta coi l mt ngi v hng ch cn 4 ngi v c 2 trng hp xy ra. M s cch xp 4 ngi thnh mt hng ngang l: 1 2 3 4 .

58

Do s cch xp 5 ngi A, B, C, D, E thnh mt hng ngang sao cho hai ngi A, B ng cnh nhau l: (1 2 3 4) 2 Vy s cch xp 5 ngi A, B, C, D, E thnh mt hng ngang sao cho hai ngi A, B khng ng cnh nhau l: (1 2 3 4 5) - (1 2 3 4) 2 Bi 15: Trong mt thng no c 3 ngy th nm l ngy chn. Hi ngy 26 ca thng l ngy th my? Hd: V thng c 3 ngy th nm l ngy chn v mt thng ti a ch cha 5 ngy ca mt th, nn suy ra: Thng c 5 ngy th nm (2 ngy th nm l xen k 3 ngy th nm l ngy chn.) Cc ngy th nm ca thng c th ln lt l:. a, a + 7, a + 14, a + 21, a + 28 Nu a l s l th a + 7 v a + 21 phi l s chn. iu ny mu thun vi gi thit thng c 3 ngy th nm l ngy chn. Vy suy ra a phi l s chn V s ngy trong mt thng ch t 1 ti 31, nn ta c a + 28 31 a 3 T y suy ra a = 2 Do suy ra: Ngy 23 = 2 + 3 7 l th nm v ngy 26 l ngy ch nht. Bi 16: Mt nhm bn thn bao gm c nam v n. Tnh s ngi trong nhm ngi bit rng: - Mi bn nam trong nhm c s bn nam thn bng s bn n thn ca mnh. - Mi bn n trong nhm c s bn n thn bng na s bn nam thn ca mnh. Hd: Theo bi ra ta c: Mi bn nam trong nhm c s bn nam thn bng s bn n thn ca mnh, tc l: S nam nhiu hn s n l 1 ngi (S nam = S n + 1). Suy ra: 2 ln s nam bng 2 ln s n thm vo 2 ngi. Mi bn n trong nhm c s bn n thn bng na s bn nam thn ca mnh, tc l: S nam bng 2 ln s n bt i 2 ngi (S nam = 2 S n - 2). . Do suy ra: 2 ln s n bt i 2 chnh bng s n thm vo 1 ngi Vy suy ra: S n chnh bng 3 ngi. T y suy ra s nam bng 4 ngi. Vy ta c s ngi trong nhm l 7 ngi. Bi 17: Gi hoa ngy 8/3 tng 10% so vi trc ngy 8/3, gi hoa sau ngy 8/3 gim 10% so vi ngy 8/3. Hy so snh gi hoa trc ngy 8/3 v sau ngy 8/3? Hd: Gi gi hoa trc ngy 8/3 l 100% th ta c gi hoa ngy 8/3 l 110% v gi hoa sau ngy 8/3 l: 110 110 10 99 110% - 110% 10% = = = 99% 100 100 100 100 Vy gi hoa sau ngy 8/3 r hn gi hoa sau ngy 8/3 l 1% Bi 18: Nguyn tc iricl tng qut

59

Cho mt tp hp A gm n phn t rin bit. Chng minh rng: Vi bt k cch phn hoch tp hp A thnh m tp con ri nhau: A1, A2, , Am. th lun lun tn ti 1 n tp con cha t nht[ ] + 1phn t m Hd: Theo bi ra phn hoch tp hp A c phn hoch thnh m tp con ri nhau A 1, A2, , Am , nn ta c: A = UA i & A i I A j = vi I j
i =1 m

n ] th s phn t ca A s l m n n m [ ] < n . Do suy ra phi tn ti 1 tp con Ai sao cho cha t nht[ ] + 1 phn m m t. Bi 19: Trong mt lp hc c 32 em hc sinh. Hy chng t rng trong c t nht 2 em c cng ngy sinh v c t nht 3 em c cng thng sinh? Hd: - p dng nguyn tc iricl tng qut vi n = 32 v m = 31 (V mt thng c ti n 32 ] + 1 = 2 hc sinh cng ngy sinh a 31 ngy). Ta c kt qu l: [ ] + 1 = [ m 31 - p dng nguyn tc iricl tng qut vi n = 32 v m = 12 (V mt c 12 thng). n 32 ] + 1 = 3 hc sinh cng thng sinh Ta suy ra kt qu l: [ ] + 1 = [ m 12

Nu tt c cc Ai c s phn t bng nhau v bng [

Bi 20: Trong mt trng hc c 740 em hc sinh. Hy chng t rng trong c t nht 3 em c cng ngy sinh v cng thng sinh? Hd: p dng nguyn tc iricl tng qut vi n = 740 v m = 366 (V mt nm c 365 n 740 ] + 1 = 3 hc sinh cng ngy ngy hoc 366 ngy). Ta suy ra kt qu l: [ ] + 1 = [ m 366 sinh v thng sinh.

60