NGUYÊN LÝ KINH TẾ HỌC

PHẦN VĨ MÔ

Bài 9 – KINH TẾ VĨ MÔ
CỦA NỀN KINH TẾ MỞ

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

• N.G. Mankiw, Những nguyên lý của Kinh tế
học
• Chương 29+30
12/2005
Hoang yen
Những nội dung chính
I. Hệ thống các hoạt động kinh tế
quốc tế
II. Các khái niệm cơ bản của kinh
tế mở
III. Thị trường vốn vay
IV. Thị trường ngoại hối
V. Các vấn đề của nền kinh tế mở
I. Hệ thống các hoạt động
kinh tế quốc tế

1. Mô hình kinh tế mở

2. Cán cân thanh toán quốc tế

 1. Mô hình nền kinh tế mở

Doanh thu Chi tiêu

thị trường hàng hoá
Bán HH-DV và dịch vụ cuối cùng Mua HH-DV

Hãng SX KD Hộ gia đình

Đầu vào SX Vốn, lao động, tài

thị trường các yếu tố nguyên, công nghệ
sản xuất
Lương, lãi suất, tiền Thu nhập
thuê, lợi nhuận
 1. Mô hình nền kinh tế mở

Hộ gia đình = Cd
Hãng kinh doanh trong nước: Hãng kinh doanh = Id
= Cd + Id + Gd
Nhập khẩu:= IM Chính phủ= Gd
Người nước ngoài = X
Doanh thu Chi tiêu
thị trường hàng hoá
Bán HH-DV và dịch vụ cuối cùng Mua HH-DV

C + I + G + X - IM
Hãng SX KD Hộ gia đình
Xuất khẩu ròng NX = X - IM
 Xuất khẩu ròng
 Xuất khẩu X (export): là việc người nước ngoài mua các
hàng hoá và dịch vụ sản xuất trong nước
 Nhập khẩu IM (import): là việc người dân trong nước
mua các hàng hoá và dịch vụ sản xuất ở nước ngoài
 VD: các hoạt động sau ảnh hưởng như thế nào đến X,
IM, NX
 Một giáo sư nghệ thuật Việt Nam đi thăm các bảo tàng Châu Âu
trong kỳ nghỉ hè
 Chú bạn mua chiếc xe Volvo mới
 Hiệu sách sinh viên ở ISS (Hà lan) bán một bộ áo dài Thái Tuấn

 1. Mô hình nền kinh tế mở

Hãng SX KD Hộ gia đình

Đầu tư ra nước ngoài ròng

Đầu vào SX Vốn, lao động, tài

thị trường các yếu tố nguyên, công nghệ
sản xuất
Lương, lãi suất, tiền Thu nhập
thuê, lợi nhuận

Người nước ngoài Người dân trong nước

đầu tư vào trong nước đầu tư ra nước ngoài
 Đầu tư ra nước ngoài ròng
 Đầu tư ra nước ngoài (vốn ra): là việc người dân trong
nước mua/giữ các tài sản tài chính của nước ngoài
 Đầu tư nước ngoài vào trong nước (vốn vào): là việc
người nước ngoài mua/giữ các tài sản tài chính của
trong nước
 VD: hoạt động sau ảnh hưởng ra sao đến NFI của Mỹ
 Motorola (Mỹ) thành lập văn phòng ở Cộng hoà Séc
 Harrod (London) bán cổ phiếu cho quỹ đầu tư GE (Mỹ)
 Honda mở rộng nhà máy của mình ở Ohio (Mỹ)
 Quỹ hỗ tương Fidelity (Mỹ) bán cổ phiếu Volkswagen cho một
nhà đầu tư Pháp
 Người dân Việt Nam chuyển tiền gửi VNĐ sang tiền gửi USD để
 2. Cán cân thanh toán
quốc tế
Tài sản có / thu ngoại tệ Tài sản nợ / chi ngoại tệ
Tài khoản vãng lai
 Xuất khẩu  Nhập khẩu
 Thu nhập do đầu tư tài  Thu nhập trả cho
sản ở nước ngoài gửi về người nước ngoài
 Nhận viện trợ  Viện trợ ra nước
ngoài
Tài khoản vốn
• Vốn đầu tư từ nước • Vốn đầu tư ra
ngoài (vốn vào) nước ngoài (vốn
• Vay nước ngoài ra)
• Cho nước ngoài
 Nguồn: Tổng cục thống kê và Ngân hàng thế giới, 1995-2003

Exports (fob) Imports (fob) Trade Balance

30,000 2,000

1,080 25226.9 1,000

25,000
0
19745.6 20176
20,000
-976 -1,153 16218 16706.1 -1,000
-1,316 -1,189
15636 15029
14482.7
15,000 -2,000
11,540
10,483 10,461 10,341 10,460
-3,155 -3,153
9,145 9,365 -3,040 -3,000
10,000 8,353
7,330
-4,000
5,198
5,000
-5,051-5,000

0 -6,000
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 est.
 II. Các khái niệm cơ bản
của kinh tế mở
1. Luồng hàng hoá

2. Luồng vốn

3. Tỷ giá hối đoái và sự ngang bằng sức

mua

4. Chu chuyển vốn quốc tế

 1&2. Luồng hàng hoá và luồng
vốn

 Luồng hàng hoá:

Mua/bán hàng hoá và dịch vụ giữa các nước

NX
 Luồng vốn

Trao đổi vốn/tài sản tài chính giữa các nước

Net Foreign Investment NFI = vốn ra - vốn

 Luồng hàng hoá và luồng
vốn
 Hàng hoá dịch vụ
 Vốn/tài sản
 Bán 500 áo sơ mi ra
 giữ tài sản nước ngoài
nước ngoài 10.000 USD
 Mua 1 ôtô từ nước

Nước ngoài giữ 300 triệu
ngoài VNĐ
 Xuất khẩu ròng  Đầu tư ra nước ngoài
NX= ròng NFI
 500 sơ mi - 1 ôtô =
 10.000USD – 320 triệu
VNĐ =
-10.000 USD
 3. Tỷ giá hối đoái
 Tỷ giá hối đoái danh nghĩa
 Giá trị tiền của một nước tính bằng lượng tiền
nước khác
 1 USD = 15700 VNĐ
 Tỷ giá hối đoái thực tế
 tỷ lệ trao đổi tính bằng hàng hoá giữa hai nước
 1 áo sơ mi Mỹ = 3 áo sơ mi Việt Nam

P trong nước
 TGHĐ thực tế = TGHĐ danh nghĩa x
P nước ngoài
 Tỷ giá hối đoái
Nguồn: www.vietcombank.com.vn
Mã ngoại tệ Tên ngoại tệ Giá (VNĐ)
AUD Aust. Dollar 12130
CAD Canadian Dollar 12980
CHF Swiss France 13735
DKK Danish Krone 2828
EUR Euro 21045
GBP British Pound 30442
HKD Hong Kong Dollar 2017
JPY Japanese Yen 151
SGD Singapore Dollar 9552
THB Thai Baht 395
USD US Dollar 15775
 Sự ngang bằng sức mua
 Quy luật một giá
 Lượng tiền nhất định sẽ mua được lượng hàng hoá như
nhau ở tất cả các nước
 VD: 1 chiếc áo sơ mi ở Việt Nam là 150000 VNĐ, tương tự ở
Mỹ sẽ là 10 USD
 Xác định TGHĐ
 TGHĐ = 150000VNĐ/10USD = 15000 VNĐ/USD
 TGHĐ = Pnước ngoài tính bằng tiền nước ngoài /P trong
nước tính bằng tiền trong nước
 Xác định tỷ giá hối đoái
Nước Giá của chiếc Big TGHĐ trên thực tế
Hàn Quốc Mac
3000 won 1218 won/usd
Tây ban 375 peseta 155 peseta/usd
nha
Mêhicô 19,9 peso 9,54 peso/usd
Hà lan 5,45 guilder 2,05 guilder/usd
Mỹ 2,43 usd
 Dùng lý thuyết ngang bằng sức mua để dự báo TGHĐ
giữa đồng tiền các nước với USD
 Nước nào có giá Big Mac thấp nhất?
 Câu hỏi lựa chọn (không cần giải
thích)
 Câu nào đúng với nền  Yếu tố nào sau đây trực tiếp làm tăng
kinh tế có thâm hụt NFI của Mỹ
thương mại b. Công ty General Motor Electrics bán
b. NFI dương một động cơ máy bay cho hãng Airbus
c. NX âm cuả Anh
d. NX dương c. Microsoft xây dựng hệ thống phân phối
mới ở Thuỵ điển
e. X lớn hơn IM
f. Không điều nào trong d. Honda xây dựng một nhà máy mới ở
Ohio
những điều trên
e.
 Toyota mua cổ phần của công ty viễn
 Nếu Việt Nam tiết kiệm thông Mỹhợp
Trường AT&Tnào sau đây là ví dụ về
1000 tỷ đồng và NFI là đầu tư trực tiếp nước ngoài của Việt
-200 tỷ đồng thì đầu tư Nam
trong nước của Việt Nam b. Công ty cổ phần Phú Gia mở một nhà
là hàng ở Moscow
b. -200 tỷ đồng c. Hãng phim Việt Nam bán bản quyền
c. 200 tỷ đồng bộ phim Đời Cát cho một rạp chiếu
phim Nga
d. 800 tỷ đồng
d. Công ty ô tô Hoà Bình mua cổ phần
e. 1000 tỷ đồng của hãng ô tô Volvo
 Câu hỏi lựa chọn (không cần giải
thích)

 Nếu tỷ giá hối đoái tăng  Những cá nhân hay doanh nghiệp nào
từ 3DM/USD lên dưới đây hày lòng khi đồng đôla mất giá
4DM/USD, b. Khách du lịch Mỹ đến Châu Âu
b. Đồng đôla xuống giá c. Nhà nhập khẩu Mỹ nhập khẩu Vodka
c. Đồng đôla lên giá Nga
d. Đồng đôla lên hay xuống d. Nhà xuất khẩu Pháp xuất khẩu rượu
giá còn tuỳ thuộc vào sang Mỹ
điều gì xảy ra với giá e. Nhà nhập khẩu Ý nhập khẩu thép Mỹ
tương đối giữa Đức và
Mỹ f. Ả rập Xêut xuất khẩu dầu mỏ sang Mỹ
 Giả sử cung tiền ở Mêhicô  Nếu Việt Nam đặt ra hạn ngạch
tăng nhanh hơn ở Mỹ. Chúng nhập khẩu quần áo từ Trung
ta dự đoán rằng Quốc, điều nào sau đây về ảnh
b. Peso xuống giá so với đôla hưởng ban đầu đối với NX của
Việt Nam đúng?
c. Peso lên giá so với đôla
b. NX tăng
d. Peso sẽ có tỷ giá cố định so
với đôla do sự ngang bằng c. NX giảm
sức mua d. NX không thay đổi
 4. Chu chuyển vốn quốc tế
 Nguyên tắc: vốn chảy từ nơi có lãi
suất thấp đến nơi có lãi suất cao
 Lãi suất trong nước THẤP hơn lãi
suất thế giới VỐN RA
 Lãi suất trong nước CAO hơn lãi
suất thế giới VỐN VÀO
III. Thị trường vốn vay
1. Vai trò của xuất khẩu ròng
 Y = C + I + G + X
d d d

C = C d + Cf
I = Id + I f
G = Gd + Gf
 Y = (C – Cf) + (I - If) + (G – Gf) +X
Y = (C + I + G) +X – (Cf + If + Gf)
Y = C + I + G + X – IM
Y = C + I + G + NX
 III. Thị trường vốn vay
2. Đầu tư ra nước ngoài ròng NFI và xuất khẩu
ròng NX
 Y = C + I + G + NX
Y – C – G = I + NX
(Y – T – C) + (T – G) = I + NX

SP + SG = I + NX

S = I + NX
S – I = NX = NFI
 2. Đầu tư ra nước ngoài ròng
NFI và xuất khẩu ròng NX
 NÕu S > I : phÇn tiÕt kiÖm ch­a ®­îc sö dông
cho ®Çu t­ trong n­íc sÏ ®­îc chuyÓn sang:
 Cho n­íc ngoµi vay (nh­ mua tr¸i phiÕu)
 Mua tµi s¶n n­íc ngoµi (§ầu t­ trùc tiÕp hoÆc ®Çu
t­ gi¸n tiÕp)
 NÕu S < I : ®Çu t­ cÇn ®­îc tµi trî tõ nguån
vèn vay n­íc ngoµi NFI
 Vay ng­êi n­íc ngoµi (b¸n tr¸i phiÕu...)
 B¸n c¸c tµi s¶n cho n­íc ngoµi (b¸n cæ phiÕu trªn
thÞ tr­êng quèc tª...)
 3. NFI và lãi suất thực tế
 NÕu tØ lÖ l·i suÊt thùc tÕ t¨ng th×:
 C¸c tµi s¶n n­íc ngoµi trë lªn kÐm hÊp dÉn
®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc
 C¸c tµi s¶n trong n­íc trë lªn hÊp dÉn c¸c
nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi
 ⇒D©n c­ trong n­íc mua tµi s¶n ë n­íc
ngoµi gi¶m ng­îc l¹i nh÷ng ng­êi n­íc
ngoµi mua nhiÒu tµi s¶n trong n­íc t¨ng
→ NFI gi¶m
 ⇒Nh­ vËy NFI ®­îc biÓu diÔn trªn ®å
thÞ lµ mét ®­êng th¼ng cã ®é dèc
©m.
L·i suÊt
Đồ thị đầu tư ra nước ngoài ròng NFI
thùc tÕ

 r = r*: chu chuyển vốn

quốc tế cân bằng trong
nước và ngoài nước
 r > r*: đầu tư vào, NFI giảm
 r < r*: đầu tư ra, NFI tăng
r*

NFI

_ 0 §ầu t­ ra
+
n­íc ngoµi rßng
 4. Cung cầu trên thị trường vốn
vay
 S – I = NFI
 S = I + NFI
 Cung vốn vay hình thành từ tiết kiệm quốc dân
S
 Người dân sẵn sàng tiết kiệm và cung nhiều hơn khi
lãi suất thực tế tăng
 Đường cung vốn vay có độ dốc dương
 Cầu vốn vay được hình thành từ đầu tư trong
nước I và đầu tư ra nước ngoài ròng NFI
 Đầu tư trong nước giảm khi lãi suất thực tế tăng
 Đầu tư vào trong nước nhiều hơn khi lãi suất tăng,
 Đồ thị thị trường vốn vay
L·i suÊt trong nền kinh tế mở
thùc tÕ

Cung vèn (S = Sp + SG)

r0

CÇu vèn (I + NFI)

L­îng vèn c©n L­îng vèn

 IV. Thị trường ngoại hối
 Trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi:
 NFI cho biÕt l­îng néi tÖ cung ra
®Ó mua tµi s¶n n­íc ngoµi rßng.
 §­êng cung vÒ néi tÖ trªn thÞ tr­êng
ngo¹i hèi th¼ng ®øng v× NFI
(nguån cung néi tÖ) kh«ng phô
thuéc vµo tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ,
mµ phô thuéc vµo l·i suÊt thùc tÕ.
 IV. Thị trường ngoại hối
 Trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi:
 NX biÓu thÞ l­îng cÇu vÒ néi tÖ
®Ó mua xuÊt khÈu rßng cña nÒn
kinh tÕ trong n­íc.
 CÇu vÒ néi tÖ quan hÖ nghÞch víi
tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ, bëi v× sù
gia t¨ng tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ
hµm ý hµng néi trë nªn ®¾t vµ
kÐm hÊp dÉn ®èi víi c¶ c­ d©n
trong n­íc vµ ng­êi n­íc ngoµi, lµm
cho NX gi¶m.
 Đồ thị thị trường ngoại hối
Tû gi¸
thùc tÕ
Cung néi tÖ (NFI)

Tû gi¸
thùc
tÕ c©n
b»ng

Cầu néi tÖ (NX)

Q néi tÖ
 Cân bằng trong nền kinh tế
mở
L·i suÊt L·i suÊt
thùc tÕ thùc tÕ

Cung
vèn

r1 r1

CÇu vèn NFI

L­îng vèn L­îng ®Çu t­ ra

TGH§
thùc tÕ Cung néi tÖ n­íc ngoµi rßng

ε1

CÇu néi tÖ
L­îng néi tÖ
L·i suÊt (a) ThÞ tr­êng vèn L·i suÊt (b) §Çu t­ ra n­íc ngoµi
Thùc tÕ Thùc tÕ
rßng

Cung
vèn

r1 r1

CÇu vèn NFI

L­îng vèn
TGH§ L­îng ®Çu t­
Thùc tÕ ra n­íc ngoµi
Cung néi tÖrßng
Cân bằng trong nền kinh tế
mở
e1
 thị trường vốn vay: lãi suất
thực tế
 Đầu tư ra nước ngoài ròng CÇu néi tÖ
 thị trường ngoại hối L­îng néi tÖ
(c) thÞ tr­êng ngo¹i hèi
1. Th©m hôt ng©n s¸ch chÝnh phñ
(a) ThÞ tr­êng vèn (b) §©u t­ ra n­íc ngoµi
L·i L·i rßng
suÊt suÊt
Thùc S2 S1 Thùc
tÕ tÕ
B
r2 r2
A 3. ..NFI
gi¶m
r1 r1

CÇu vèn
NFI
L­îng vèn NFI
1. Th©m hôt
ng©n s¸ch lamg
gi¶m cung vèn... TGH§ 4. NFI gi¶m
S2 S1 lµm gi¶m cung
Thùc tÕ
néi tÖ trªn thÞ
2. ...l·i suÊt tr­êng ngo¹i
thùc tÕ hèi…
t¨ng...
e2
5. …TGH§ thùc tÕ lªn e1
gi¸.

CÇu néi tÖ

L­îng néi tÖ
(c) ThÞ tr­êng ngo¹i hèi
2. Nh÷ng t¸c ®éng cña c«ta
nhËp khÈu
(a) ThÞ tr­êng vèn (b) §Çu t­ n­íc ngoµi rßng
L¸i L·i
suÊt S1 suÊt
Thùc Thùc
tÕ tÕ 3. Tuy nhiªn
NX kh«ng thay
r1 r1 ®æi.

CÇu vèn NFI

L­äng vèn NFI

TGH§
Thùc tÕ Cung
Néi tÖ 1. C«ta nhËp
khÈu lµm t¨ng
ε2 cÇu néi tÖ…
2. …vµ lµm
t¨ng TGH§ thùc
tÕ. ε1

CÇu néi tÖ

Qnéi tÖ
(c) ThÞ tr­êng ngo¹i hèi
3. Nh÷ng ¶nh h­ëng cña thÊt tho¸t
vèn
(a) thÞ tr­êng vèn (b) §Çu t­ ra n­íc ngoµi rßng
L·i L·i
suÊt S1 suÊt NFI1 NFI1
Thùc Thùc 1. T¨ng ®Çu t­
r2
tÕ r2
tÕ ra n­íc ngoµi
rßng...
r1 r1
D2

D1

L­îng vèn NFI

2. …t¨ng cÇu
vèn vay...
3. …lµm TGH§ 4. NFI t¨ng
t¨ng l·i S1 S2 ®ång thêi lµm
Thùc tÕ
suÊt t¨ng cung néi
thùc tÕ tÖ...

ε1
5. …vµ lµ nguyªn
nh©n lµm TGH§ ε2
gi¶m.
CÇu néi tÖ

Q néi tÖ
(c) ThÞ tr­êng ngo¹i hèi
V. Các vấn đề của nền kinh tế
mở

1. Thâm hụt ngân sách chính phủ

2. Quy định hạn ngạch và thuế

quan

3. Bất ổn chính trị và sự thất thoát

vốn
 1. Th©m hôt ng©n s¸ch
chÝnh phñ
 Trong nÒn kinh tÕ më th©m hôt
ng©n s¸ch chÝnh phñ . . .
 Gi¶m cung vÒ vèn,

 Lµm l·i suÊt t¨ng,

 LÊn ¸t ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n,

 Lµ nguyªn nh©n lµm NFI gi¶m.

 Cung néi tÖ gi¶m lµm TGH§ thùc tÕ

↑
2. ChÝnh s¸ch th­¬ng
m¹i
◆ ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i lµ mét chÝnh
s¸ch cña chÝnh phñ ®­îc sö dông
®Ó t¸c ®éng trùc tiÕp vµo khèi l­îng
hµng ho¸ dÞch vô ®­îc nhËp khÈu
hoÆc xuÊt khÈu.
◆ ThuÕ quan: lµ lo¹i thuÕ ®¸nh vµo c¸c
hµng ho¸ nhËp khÈu.
◆ C«ta nhËp khÈu: lµ giíi h¹n vÒ l­îng
hµng ho¸ s¶n xuÊt ë n­íc ngoµi cã thÓ
®em vµo b¸n ë trong n­íc .
 2. ChÝnh s¸ch th­¬ng
m¹i
✳ ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i kh«ng ¶nh h­ëng
®Õn c¸n c©n th­¬ng m¹i bëi v× chÝnh
s¸ch nµy kh«ng lµm thay ®æi tiÕt kiÖm
quèc d©n, ®Çu t­ trong n­íc.
✳ V× tiÕt kiÖm quèc d©n vµ ®Çu t­ trong n­
íc lµ kh«ng ®æi, cho nªn TGH§ thùc tÕ sÏ
®iÒu chØnh ®Ó duy tr× c¸n c©n th­¬ng
m¹i nh­ ban ®Çu.
 ChÝnhs¸ch th­¬ng m¹i cã nh÷ng t¸c
®éng ë thÞ tr­êng vi m« lín h¬n ë gãc
®é vÜ m«.
 Nh÷ng t¸c ®éng cña c«ta
nhËp khÈu
 Gi¶ sö chÝnh phñ thùc hiÖn chÝnh s¸ch h¹n chÕ
nhËp khÈu (c«ta nhËp khÈu).
 ChÝnh s¸ch nµy lµm t¨ng cÇu xuÊt khÈu rßng
 Lµm t¨ng cÇu néi tÖ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi → TGH§
thùc tÕ t¨ng.
 KÕt qu¶ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch nµy lµ:
 L·i suÊt kh«ng thay ®æi
 NX kh«ng ®æi.
 NFI kh«ng ®æi.
 Nguyªn nh©n
 §ång néi tÖ lªn gi¸ trªn thÞ tr­êng ngo¹i hèi khuyÕn
khÝch nhËp khÈu nh­ng l¹i h¹n chÕ xuÊt khÈu.
 Sù ®¸nh ®æi gia t¨ng ban ®Çu cña NX b©y giê l¹i ®­
 3. Sù bÊt æn chÝnh trÞ vµ
t×nh tr¹ng thÊt tho¸t vèn
 ThÊt tho¸t vèn lµ sù sôt gi¶m ®ét ngét cña
nhu cÇu cÇu vÒ tµi s¶n trong n­íc ®i kÌm víi
sù t¨ng vät cña nhu cÇu vÒ tµi s¶n n­íc
ngoµi.
◆ HiÖn t­îng nµy th­êng xuÊt hiÖn khi cã t×nh
tr¹ng bÊt æn chÝnh trÞ x¶y ra
◆ C¸c nhµ ®Çu t­ quan t©m ®Õn sù an toµn trong
c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh, do ®ã vèn
nhanh chãng ®­îc chuyÓn ra khái n­íc.
◆ Hµnh ®éng nµy lµm cho l·i suÊt t¨ng vµ TGH§
thùc tÕ gi¶m.