You are on page 1of 79

STANBUL TEKNK NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

ARD-GERMEL KR-KOLON BRLEM


DENEYSEL NCELENMES

YKSEK LSANS TEZ
Mh. Murat AKTA
501031222
HAZRAN 2006

Tezin Enstitye Verildii Tarih : 08 Mays 2006
Tezin Savunulduu Tarih : 12 Haziran 2006

Tez Danman : Prof. Dr. Hasan BODUROLU (.T..)
Dier Jri yeleri Prof Dr. Turgut KOCATRK (Y.T..)
Yrd. Do. Dr. Pnar ZDEMR (.T..)



ii
NSZ

Bu tez erevesinde, ard-germeli n retimli kolon-kiri birleimleri ile klasik
yekpare kolon-kiri birleimleri laboratuvar ortamnda denenmitir. Ard-germeli n
retimli kolon kiri birleimli balant tipinin, yksek deprem riski bulunan
blgelerde kullanlmasnn uygun olup olmadnn belirlenmesi amalanmtr.
Tez almam srasnda benden yardmlarn esirgemeyen deerli hocam ve
danmanm Sayn Prof. Dr. Hasan BODUROLUna teekkr ederim. Ayrca tez
almam srasnda beni yreklendiren, destekleyen ve bo zaman salayarak
almann gereklemesinde byk emei bulunan Yrd. Do. Dr. Pnar zdemire
de teekkr ederim. Numunelerin yapmnda emei geen Semra irin ile .T.
naat Fakltesi Betonarme Laboratuvar teknik ekibine ve zellikle projeyi
destekleyen ve ayn zamanda numuneleri tedarik eden ALACALI naat San. ve Tic.
A. ve Birol Doyranlya teekkrlerimi sunarm.


HAZRAN, 2006 Murat AKTA

iii
NDEKLER

KISALTMALAR................................................................................................. V
TABLO LSTES...................................................................................................V
EKL LSTES .................................................................................................. V
SEMBOL LSTES............................................................................................ V
ZET .....................................................................................................................X
SUMMARY.......................................................................................................... X
1. GR...............................................................................................................1
2. ARD-GERMEL BETONARME YAPILAR ....................................................3
2.1. Ard-germeli Betonarme Yap Sistemleri 3
2.2. n retimli Ard-germeli Sistemin Avantajlar 3
2.3. Neden Yekpare ve Karma Sistemleri? 6
3. DENEYSEL PROGRAM................................................................................8
3.1. Deney Program Numunelerin Hazrlanmas 8
3.1.1. Yekpare Numunenin Deney iin Hazrlanmas 8
3.1.2. Karma Numunenin Deney iin Hazrlanmas 12
3.2. Deney Dzenei 19
3.3. Yk Hcresi 23
3.3.1. retim Amac ve alma Prensibi 23
3.3.2. Tasarm ve Kullanm ekli 23
3.3.3. lmleme Testleri 27
3.4. Numune zellikleri 27
3.4.1. Malzeme zellikleri 27
3.5. Betonarme Hesaplar 29
3.5.1. Yekpare Numune Hesab 30
3.5.2. Ard-germeli Birleim Hesab 33
4. DENEY SONULARI......................................................................................39
4.1. Deney Gzlemleri 39
5. SONULAR..................................................................................................56
KAYNAKLAR......................................................................................................58
EKLER..................................................................................................................59
ZGEM..........................................................................................................68


iv

KISALTMALAR
RC1 : Betonarme beton 1
RC2 : Betonarme beton 2
PC1 : Ard gerilmeli beton 1
PC2 : Ard gerilmeli beton 2
TS : Trk Standartlar
NIST : Ulusal Teknoloji ve Standartlar Enstits
AASHTO : Amerikan Devlet Otoyollar ve Ulatrma Memurlar Dernei
LVDT : Dorusal Deiken Yer deitirme ler



v
TABLO LSTES
Sayfa No
Tablo 2.1 : n-gerilme metodunda hesaplarda gz nne alnan kayplar... 5
Tablo 2.2 : Ard-ekme metodunda hesaplarda gz nne alnan kayplar..... 6
Tablo 5.1 : Deney sonularnn karlatrlmas. ....................................... 57

vi
EKL LSTES
Sayfa No
ekil 2-1 : Eilme srasnda ekme kuvvetleri ve kiriin durumu..............................3
ekil 3-1 :Yekpare numune donat dzeni ...............................................................9
ekil 3-2 : Yekpare numune donats........................................................................9
ekil 3-3 : Standart gerilme ler donat zerine monte edilmi. ............................10
ekil 3-4 : Yekpare numune gerilimlerlerin gsterimi.........................................10
ekil 3-5 : Yekpare numune...................................................................................11
ekil 3-6 : tme plakas ..........................................................................................12
ekil 3-7 : Karma numune donat dzeni ...............................................................13
ekil 3-8 : Karma numune donats ........................................................................13
ekil 3-9 : Akma tesi okuma yapabilen gerilme lerler .....................................14
ekil 3-10 : Karma numune gerilme lerlerin gsterimi........................................15
ekil 3-11 : Beton kp numunesi basn testi .........................................................16
ekil 3-12 : Ard ekme ilemi tamamlanm kolondaki elik halatlar. ....................18
ekil 3-13 : Karma numunesi .................................................................................18
ekil 3-14 : Deney Dzenei..................................................................................19
ekil 3-15 : Numune modeli ..................................................................................19
ekil 3-16 : Yekpare numune LVDT yerleimi ......................................................20
ekil 3-17 : Yekpare Numune LVDT yerleimi......................................................22
ekil 3-18 : Karma numune LVDT yerleimi .........................................................22
ekil 3-19 : Yk ler balant gsterimi ..............................................................23
ekil 3-20 : elik gerilme ekil deitirme.............................................................24
ekil 3-21 : Beton yzey aparat-yk hcre-ara birleim aparat-kovan balants .25
ekil 3-22 : Yk hcresi.........................................................................................25
ekil 3-23 : Beton yzey plakas / Yk hcresi aras birleim aparat .....................26
ekil 3-24 : Kovan / Yk hcresi aras birleim aparat ..........................................26
ekil 3-25 : Yk hcresi.........................................................................................27
ekil 3-26 : Yk ler lmleme..........................................................................27
ekil 3-27 : Kayma ekseni dorultularnda krlm beton test numunesi ................28
ekil 3-28 : 0,6 halat yk ekil deitirme erisi...................................................29
ekil 3-29 : Numune ubuk modeli ........................................................................29
ekil 3-30 : Yekpare numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi. ..................30
ekil 3-31 : Betonarme Kesite ait etkileim diyagram .........................................33
ekil 3-32 : Sisteme n gerilme verildikten sonraki kesitteki gerilme dalm .......33
ekil 3-33 : Kesit ucunda basntan ekmeye dnlen durumdaki gerilme yayl .34
ekil 3-34 : Tarafsz eksenin halat 1 zeri hali gerilme yayl ..............................34
ekil 3-35 : Tarafsz eksenin halat 2 zeri durumdaki gerilme yayl ...................35
ekil 3-36 : Kesitte beton basn gerilmesi % 0,3 durumdaki gerilme yayl ........35
ekil 3-37 : Karma numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi......................36
ekil 3-38 : Karma numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi itme durumu. 37
ekil 4-1 : RC #1 ykleme durumu ......................................................................39
vii
ekil 4-2 : RC #2 ykleme durumu ......................................................................40
ekil 4-3 : PC#1 ykleme durumu..........................................................................40
ekil 4-4 : PC#2 ykleme durumu..........................................................................41
ekil 4-5 : RC #1 moment dnme erisi .............................................................41
ekil 4-6 : RC #2 moment dnme erisi .............................................................42
ekil 4-7 : PC #1 moment dnme erisi ..............................................................42
ekil 4-8 : PC #2 moment dnme erisi ..............................................................43
ekil 4-9 : RC #1Yanal kuvvet Deplasman grafii ..............................................43
ekil 4-10 : RC #2 Yanal kuvvet Deplasman grafii ...........................................44
ekil 4-11 : PC #1Yanal kuvvet Deplasman grafii.............................................45
ekil 4-12 : PC #2Yanal kuvvet Deplasman grafii.............................................45
ekil 4-13 : RC #1 rijitlik.......................................................................................46
ekil 4-14 : RC #2 rijitlik.......................................................................................47
ekil 4-15 : PC #1 rijitlik .......................................................................................48
ekil 4-16 : PC#2 rijitlik ........................................................................................49
ekil 4-17 : RC #1 sneklik ...................................................................................50
ekil 4-18 : RC #2 sneklik ...................................................................................50
ekil 4-19 : PC#1 sneklik.....................................................................................51
ekil 4-20 : PC#2 sneklik.....................................................................................52
ekil 4-21 : RC 1 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri ...52
ekil 4-22 : RC 2 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri ...53
ekil 4-23 : PC 1 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri ...53
ekil 4-24 : PC #2 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri..54
ekil 4-25 : PC #2 numunesi halat yknn uygulanan moment ile gre deiimi..54



viii
SEMBOL LSTES
A
h
: Halat kesit alan
A
s
: Basn blgesi donat alan
A
s'
: ekme blgesi donat alan
b
w
: Kesit genilii
d : Kesit faydal ykseklii
d' : Pas pay mesafesi
d : Faydal kesit ykseklii
E : Elastisite modl
E
c
: Beton elastisite modl

c
: Beton birim boy deiimi

ci
: Ykleme durumuna gre betondaki maksimum deformasyon

cu
: Beton maksimum boy deiimi
E
h
: Ard-germe halat elastisite modl

h1
: 1 nolu halat zerindeki deformasyon

h2
: 2 nolu halat zerindeki deformasyon
E
s
: Donat elastisite modl

s'
: Basn donats birim boy deiimi

s
: Donat birim boy deiimi
F : Yk hcresi kesit alan
F
c
: Beton basn kuvveti
f
ck
: Beton karakteristik basn dayanm
F
h0
: Halat ard ekme kuvveti
F
h1
: 1 nolu halat kuvveti
F
h2
: 2 nolu halat kuvveti
F
ho
: Ard-germe halat ard-germe yk
F
levha
: Levha maksimum yk kapasitesi
F
s
: ekme donatsnn tad yk
F
s'
: Basn donatsnn tad yk
F
yk
: Donat akma dayanm
h : Kesit ykseklii
H : Yanal kuvvet
I
x
: x-x ekseni atalet momenti
ix
i
x
: x ekseni atalet yarap
I
y
: y-y ekseni atalet momenti
k : Kesitinde dikdrtgene dntrlm basn gerilme blou derinlii
K : Burkulma ekli katsays
L : Numune kiri uzunluu
: Burkulma katsays
M : Moment
N : Normal Kuvvet
P : Yk hcresi tasarm yk
r
d
: Yk hcresi d yarap
r
i
: Yk hcresi i yarap

akma
: Yk hcresi akma gerilmesi

elatik
: Yk hcresi elastik snr gerilmesi
S
k
: Burkulma boyu

s
: Donat gerilmesi
t
levha min
: Minimum levha kalnl

em
: Kayma emniyet gerilmesi
: Burkulma hesap katsays
X : Tarafsz eksen derinlii

x
ZET
Bu almada, yeni bir sistem olarak ard-germe eliinin beton dkm sonras
gerilmesi ile elde edilen kolon kiri birleimi deneysel olarak incelenmitir. Deprem
etkinlii yksek olan blgelerde n retimli ve n-germeli kolon kiri birleimleri
yaygn bir ekilde kullanlmaktadr.
Ard-germeli moment erevesinde n retimli betonarme kiriler, n retimli
kolonlara ard-germe ile birletirilmitir. Kolon birleim noktasnda srekli olup kiri
tek para halindedir. Kolon ve kiri elemannn bu ekilde birletirilmesi ile oluan
ereve karma ereve olarak adlandrlr. nk ard gerilme ve n retimli beton
birlikte kullanlmaktadr ve ayrca akmaya gre tasarlanm normal betonarme
donats ile elastik kalmak zere tasarlanm snrlandrlm ard-germe kablolar
beraber kullanlmtr. Ard-germe kablolar bir deprem srasnda elastik kalmak zere
tasarlanmlardr. Sismik ykleme altnda, bu zel karma moment erevesinin
yekpare ereveden farkl davranmas beklenmektedir. ereve deformasyonlarnn
ou, n retimli kolon ve kiriin birleimindeki alp kapanma noktalarnda oluur.
Bu nedenle, depremden sonra oluan hasar zellikle dolgu maddesi ile kolaylkla
tamir edilerek byk bir sismik olay srasnda oluan hasar snrlandrlabilir.
Bu sistemin kabul edilebilir yer deitirme snrlar ierisinde olduka iyi deprem
baarm gsterdii sonucuna ulalmtr. Ard-germeli sistem, geleneksel dkm
sistemine kyasla, tayc ereve sisteme daha yksek bir balang rijitlii
salamtr. Yaplan ilk almalar bu yeni balant tipinin, yksek deprem aktivitesi
olan blgelerde gvenle kullanlabileceini gstermektedir.
xi
AN EXPERIMENTAL STUDY ON POST-TENSIONED BEAM - COLUMN
CONNECTION
SUMMARY
This paper presents an experimental study on a new precast beam-column connection
system by post-tensioning steel. Precast, prestressed concrete has the potential of
being widely used in high seismic areas.
The post-tensioned moment frame uses precast RC beams that are post-tensioned
precast RC columns. The columns are continuous through the joints and the beams
each span a single bay. This type of connection of columns and beams called hybrid
frame because it combines post-tensioned and precast concrete connection and
because it combines the use of ordinary reinforcement that designed to yield with
bonded post-tensioned tendons that are designed to remain elastic. The post
tensioning tendons are bonded and designed to remain elastic during an earthquake.
Under seismic loading, the special moment frames are expected to behave differently
than monolithic frames. Most of the deformations of the frames occur from the
opening and closing of the joint at the interface between the precast beam and the
column. Consequently, damage during a major seismic event can be limited
essentially to the joint filler material and be readily repaired after an earthquake.
It has been found that this system displays excellent seismic performance within the
permissible displacement limits. The post-tensioning steel in the frame confers on
the system a higher initial stiffness than would be the case either a conventional
precast frame. The initial studies have been shown that this type of connection can
be safely used in high seismic areas.
1
1. GR
Basite anlatlmak istendiinde ard-germe beton, tula ve dier yap elamanlarn
glendirilme metodudur. Ard-germe bir n-ekme verme metodudur.
Fabrika, depo gibi servis sresince elde edilecek ekonomik deerin inaat maliyetine
orannn ok yksek olduu endstri yaplarnda, yerinde ina edilen betonarme
yaplar ve elik yaplara kyasla prefabrike yaplarn daha ok tercih edildii
grlmektedir. Prefabrike yaplar, yerinde imal edilen yaplara oranla imalat hz,
fabrikada retim avantaj, yap elemanlarnn kalitesi, hassas boyut ve rlatif maliyet
gibi nedenlerle yap kullanclar tarafndan tercih edilmektedir [1].
zellikle, ok katl n-retimli yaplarn u an a kadar yaplm deneysel
almalarda ve depremlerde gstermi olduklar zayf performanslar [2], bu gibi
yaplarn tasarm ve detaylandrmasnn sorgulanmasn zorunlu hale getirmitir. Bu
tip yaplarda oluan hasarlarn balca nedeni kolon kiri gibi ana tayc elemanlarn
dayanm snrlarnn almas deildir. nk fabrikada retilen bu elemanlar ok iyi
detaylandrlmakta ve retilmektedir.
Bu konu ile ilgili olarak yaplan en kapsaml almalardan birisi ABD de NISTte
yrtlmektedir. almalar, aktif deprem blgelerinde bu tr yaplarn birleimleri
iin rasyonel tasarm izlei oluturulmasna veri salamak iin balatlmtr. Bu
almalarn sonucunda uygun tasarmlar elde edildii rapor edilmitir[3].
Bu tezin konusu olan deneylerde numuneler gerek boyutlarnn 1/3 boyutunda
olmak zere toplam drt adettir. Bu drt adet numunenin kirilerin zerinde
demeyi temsil eden beton plaka ve ayrca prefabrik elemanlarn kolonlarnda kat
seviyelerinde ksa konsollar bulunmaktadr. Deneyde kolonu temsil eden elemana,
yapda kolonlara gelen kat yklerine benzer ekilde ard-germe kuvveti
uygulanmtr.
Hasarn boyutunu ve eklini eleman birleimlerinin performans belirlemektedir. Bu
nedenle prefabrik yaplarn inaat sektrnde kullanm alanlarnn artmas iin yeni
nesil kolon - kiri birleim detaylarnn gelitirilmesi gerekmektedir. Prefabrik
2
birleimler yekpare birleimlerle karlatrldnda yekpare birleimler kadar snek
davran gstermezler. Bu nedenle prefabrik kolon kiri elemanlarn birleimlerinin
gelitirilmesi iin almalar yaplmaktadr. Bu almalarn sonular u an iin
yeterli sayda deneyle dorulanamad iin lkelerin yap standartlarna
girememitir. Fakat bu tr birleimler imdiye kadar yaplan testler sonucunda kesme
kapasitesi, moment tama kapasitesi gibi ltler asndan baarl sonular
vermektedirler [4].
Bu tezin konusu olan deneyde kullanlan btn numuneler Tekirda Alacal
Prefabrike Elemanlar retim ve Montaj Tesislerinde hazrlanmtr. Laboratuvardaki
deney dzenei ile uyumlu olarak 1/3 leinde numunelerin betonarme boyutlar
tayin edilmi ve genel olarak kullanlan servis yklerine orantl olarak donat
detaylar belirlenmitir. Karlatrlacak numunelerde kullanlan boyutlarn ve
donatlarn benzer ve ilgili artnamelerde belirtilen kurallara uygun olmas asndan,
servis yklerinin, gerekli eleman boyutlarnn belirlenmesi ve donatlarn hesab ve
seimi bu alma kapsamnda deildir.

3
2. ARD-GERMEL BETONARME YAPILAR
2.1.Ard-germeli Betonarme Yap Sistemleri
Bilindii zere malzeme zellikleri olarak kyaslandnda arlkl olarak elik hem
basnca hem ekmeye, beton ise yalnz basnca alan bir malzemedir. Betonun
ekmeye kar dayanm zayftr. Kesite eksantrik veya konsantrik basn kuvveti
uygulamak sureti ile ekme gerilmeleri azaltlabilir veya ortadan kaldrlabilir.
Bylece kesitin ilave moment tamas iin kapasite yaratlm olur. te bu eksantrik
kuvvetin elemann beton imalatna gre sonra ya da nce uygulanma srasna gre
ard-gerilme veya n-gerilme denir.

ekil 2-1 : Eilme srasnda ekme kuvvetleri ve kiriin durumu
2.2.n retimli Ard-germeli Sistemin Avantajlar
n retimli ard-germeli sitemlerin balca avantajlar:
- Klasik kolon kiri birleiminden elde edilen sismik performans seviyesi,
- retim kolayl
- Kolay balant detaylar
- Klasik kolon kiri birleimine yakn imalat maliyeti
- Sismik yklere kar yeterli derecede birleim performans elde edilmesi.
- Daha kk kesit alanl elemanlar ile daha geni aklklarn geilebilmesi,
4
- Hacimsel daralmadan oluan atlaklarn germe ile azalmas ve donatnn daha
iyi korunmas.
Bu avantajlarn yan sra ilevsel olarak byk aklklara ihtiya duyan ve ekonomi
arayan sanayi tesislerinde ard gerilmeli / n retimli sistemler tercih edilmektedir.
Ayrca ksa srede betonarme olarak fabrikada imal edilen n retimli kolonlar,
kiriler, demeler vb, kurulu yerine nakledilir ve montaj yaplr. Yap iskeleti ok
hzl bir ekilde oluturulabilmektedir. Bu sistemler nceden hazrlanm soket
temeller zerine yerletirilir. n-retimli elemanlar aras balant detaylar belli
standartta olduu iin montaj ilerinde byk bir kolaylkla gerekletirilir. Vinler
yardm ile kaldrlan elamanlar dakikalar ierisinde yerlerine yerletirilir.
n-retimli ard-germeli sistemlerin dier avantajlar:
- Endstrilemi retim teknikleri sayesinde sadece n retimli elaman reten
iletmelerde byk ekonomik avantajlar salamaktadr.
- Seri retime uygun olduu iin yerinde imalata gre daha hzl retim imkn
sunmaktadr.
- Montaj ok ksa srede gerekletii iin inaat sahasnda depolama
problemleri ortadan kalkar,
- Yerinde imalat zor olan yapsal formlar ve ekiller atlyelerde ok daha
kolay ve ekonomik olarak yaplabilir.
- Yap ii tesisat montajnn hzl ve kolay gereklemesi iin yap
elamanlarna montaj elamanlar, kanallar vb. kolaylkla eklenebilir.
2.3.n ekme Verme Metotlar
Basit olarak elik halatlar zerine uygulanan gerilmenin, dklen betonun prizini
almasndan nce veya sonra uygulanmas, metoda adn vermektedir. Prefabrike
elemanlarda n-ekme olarak adlandrlan uygulama n-germe metodu ve ard-germe
metodu olmak zere iki ekilde yaplmaktadr,
n-germe Metodu:
Uygulama ekli: Prefabrike elemanlarda yaygn olarak tatbik edilen n-ekme verme
eklidir. retilecek numunenin donats oluturulup zel hazrlanm elik kalp iine
yerletirildikten sonra, n-germe yknn verilecei yksek mukavemetli elik
halatlar kalp iine istenilen formda olacak ekilde yerletirilir. Yerletirilen elik
5
halatlar, hidrolik piston veya vin yardm ile projede ngrlen yk miktar kadar
ekilir, bu esnada torondaki uzama miktar da ayrca kontrol amal kayt edilir.
ngrlen miktar kadar ekilen toron iki ucundan kilitlenerek sabitlenir. elik
halatlar ekili ve kilitli pozisyonda iken beton dkm esnasnda beton kp numuneler
alnarak beton dkm tamamlanr. Alnan numunelerden istenilen mukavemetin
saland grldkten sonra nerilme Metodu ile hazrlanm numune antiyede
montaj iin nakliyeye hazr duruma gelir.
Tablo 2.1 : n-gerilme metodunda hesaplarda gz nne alnan kayplar
NGERLME KAYIPLARI % TS 3233 ACI 318-89 AASHTO IS-1343
Bzlme Kayb 4.50 3.23 3.44 4.49
Elastik Ksalma Kayb 2.78 3.86 2.78 2.44
Snme Kayb 3.50 5.08 4.80 4.87
Geveme Kayb 2.00 2.21 1.96 2.00
Toplam Kayp 12.78 14.38 12.98 13.80

Ard-germe Metodu:
Uygulama ekli: n ekme metodundan farkl olarak ard ekme metodunda, donats
hazrlanm numune kalp ierisine yerletirildikten sonra elik halatlar yerine
iinden sonradan elik halatlarn geecei spiral plastik borular yerletirilir ve dkm
esnasnda beton kp numuneleri alnarak beton dkm tamamlanr. Beton kp
numunelerin basn test sonularna gre yeterli mukavemete ulam olduu
grldkten sonra kalp iindeki plastik borular ierisinden hesaplanan apta elik
halatlar geirilir ve kitleme aparatlar toron zerine yerletirilir. Numune ierisindeki
plastik borular ierisinden geirilen bu elik halatlar hidrolik piston veya vin
yardm ile projede ngrlen miktar kadar kademeli olarak ekilir, bu esnada
torondaki uzama miktar da ayrca kontrol amal kayt edilir. elik halatlarn
gerilme ilemi tamamlandktan sonra kitleme aparatlarnn ilevlerini yerine getirip
getirmedikleri elik halat zerindeki toplam boy uzamas yaklak olarak kontrol
edilir. elik halattaki toplam boy uzamasnn hesaplanan snrlar ierisinde
kaldnn onayndan sonra ard-germe metodu ile hazrlanm numune antiyede
montaj iin nakliyeye hazr duruma gelir.

6

Tablo 2.2 : Mevcut artnamelere gre ardekme metodunda hesaplarda gz nne alnan kayplar
ARDGERLME KAYIPLARI % TS 3233 ACI 318-89 AASHTO IS-1343
Bzlme Kayb 3.00 1.87 2.75 2.02
Elastik Ksalma Kayb 1.39 1.63 1.39 1.22
Snme Kayb 3.50 3.10 4.81 3.90
Geveme Kayb 2.00 2.25 1.18 3.00
Snme ve ankraj kayb 8.35 9.41 10.06 10.59
Toplam Kayp 18.24 18.26 20.19 20.73

n-germe metodu ile ard-germe metodu arasndaki toplam gerilme kayplar TS
3233, ACI 318-89, AASHTO, IS-1343 standartlarna belirtilen hesap kabullleri
yukardaki tabloda belirtilen yzdeler dikkate alnarak karlatrldnda, n gerilme
metodundaki toplam kayplarn ard-germe metodundaki toplam kayplara gre % 30
daha az olduu grlmektedir. Bu kayp farkna ramen ard-germe metodunun
imalat asndan en byk avantaj, n-germe ilemini yapabilmek iin fabrika
ortamnda byk germe aparatlarna ihtiya duyulmamas ve ard ekme ilemi
basite inaat alannda yaplabilmektedir. Ard-germe ilemini sahada yapabilmek,
imalatya byk avantajlar salamaktadr.
2.3. Neden Yekpare ve Karma Sistemleri?
Bu deney almas, ard-germeli kolona n retimli kiriin ayr ayr imal edilerek
ard-germe uygulamak sureti ile birletirilmesi sonucu oluan zel karma moment
erevesinin tama gc, dnme oran, enerji yutumu ve sneklii hakknda
bilgilerin elde edilmesi salar. Bu tr ereveler yksek sismik aktivite olan
blgelerde veya yksek sismik dayanm performans gerektiren artlarn salanmas
asndan uygundur. Byk bir depremden sonra bu moment erevesinden kolon
kiri blgesinde minimum hasar almas ve ihmal edilebilir kalc yer deitirme
yapmas beklenebilir. Bu tr karma sistemler allagelmi olan yekpare sistemler
iin gelitirilmi olan standartlar ve artnamelerde belirtilen artlar salamaz. Bu
ereve sistemin kabul edilme art geerli olan ilgili artnamede belirtilen artlar
salayan yekpare betonarme numuneden elde edilecek dayanm ve salamla eit ya
da daha fazla olduunu deneysel ve analitik adan kantlanmasdr. Yaplan deney
almas bu erevelerin yekpare erevelere gre en azndan eit derecede
7
dayanma ve salamla sahip olduunun gsteriminde kullanlacak hesap verilerinin
elde edilmesi amac ile yaplmtr.

Bu alma kapsamnda iki yekpare ve iki ard gerilmeli kolon kiri birleimi test
edilmitir. Bu drt numune boyut, malzeme ve donatlar bakmndan benzerdir. Bu
almada yeni birleim detay olarak denenen ard-gerilmeli kolon kiri birleiminin
belirtilen kstaslarn salanmas asndan gzlemler yaplmtr.




8
3. DENEYSEL PROGRAM
3.1. Deney Program Numunelerin Hazrlanmas
Bu tezin konusu olan deneyde kullanlan btn numuneler Tekirda Alacal
Prefabrike Elemanlar retim ve Montaj Tesislerinde hazrlanmtr. Laboratuvardaki
deney dzenei ile uyumlu olarak 1/3 leinde numunelerin betonarme boyutlar
tayin edilmi ve genel olarak kullanlan servis yklerine orantl olarak donat
detaylar belirlenmitir.
3.1.1. Yekpare Numunenin Deney iin Hazrlanmas
Klasik kolon kiri birleimli numune iin deney program 5 aamadan olumaktadr.
1. Klasik birleimli betonarme deney elemanlarnn fabrikada retimi,
2. Klasik birleimli elemanlarn deney alanna nakli,
3. Numunenin deney platformuna yerletirilmesi,
4. Deney hazrlklarnn tamamlanmas,
5. Tekrarlamal tersinir yk uygulanmas.

9

ekil 3-1 :Yekpare numune donat dzeni [5]


ekil 3-2 : Yekpare numune donats
Tasarm ve betonarme hesaplar yaplan klasik yekpare numunenin donat montaj
gerilme lerlerin yerletirilmesi ve beton dkm fabrika koullarnda titizlikle
yaplmtr.
10

ekil 3-3 : Standart gerilme ler donat zerine monte edilmi.
Yerletirilen gerilme lerlerin donat zerindeki yer ve konumlar, deney srasnda
donatlar zerinde oluan gerilmelerin kontrol ve kayt edilebilmesi ve numune
elemanlar zerinde oluan moment, kesme kuvvetin tayin edilebilmesi asndan
titizlikle belirlenmitir.

ekil 3-4 : Yekpare numune gerilimlerlerin gsterimi
Dngsel ykleme srasnda, yekpare numunede kolonu temsil eden yatay eleman
zerindeki etriyeler zerine yerletirilmi dey konumlu gerilme lerler oluan
kesme kuvvetlerinin belirlenmesi, ayn eleman zerindeki yatay konumlu gerilme
lerler ise oluan moment kuvvetlerinin belirlenmesini salamaktadr. Kiri
11
elemann temsil eden dey eleman zerindeki etriye zerine yerletirilmi yatay
konumlu gerilme lerler kesme kuvvetlerini, boyuna donat zerine yerletirilmi
dey konumlu gerilme lerler ise moment deerlerinin belirlenmesini
salamaktadr.
Beton dkm srasnda alnan basn dayanm test kplerinin sonular tasarm
dayanmna ulatktan sonra numunenin laboratuvar alanna sevkyatna izin
verilmitir.
Sevkyat yaplan numune deneyin yaplaca platforma yerletirilmesi srasnda
mesnet blgelerinde boluklar kalmamasna zen gsterilmi, montaj boluklar elik
levhalar vastas ile doldurularak tasarmda ngrlen mesnet artlarnn olumas
salanmtr.

ekil 3-5 : Yekpare numune
Yatay ykn uygulanaca pistonun u ksmna itme srasnda gerilmeyi yayarak
numunede kirii temsil eden elemann zarar grmesini engellemek ve ekme
kuvvetini kiri elemanna uygulayabilmek amac ile itme plakas tasarlanmtr. Bu
parann tasarmnda numune tepe yer deitirmesi lmlerinde hata olumamas
iin gvenlik katsays ok yksek tutularak, itme plakas elastik yer deitirmeleri
ihmal edilecek mertebede tutulmas amalanmtr. tme plakas numunenin kirii
temsil eden elemanna skca monte edilerek dier taraftan pistonun balna
vidalanmtr.
12

ekil 3-6 : tme plakas
3.1.2. Karma Numunenin Deney iin Hazrlanmas
Ard-germeli numuneler iin deney program 7 aamadan olumaktadr.
1. Ard-germeli betonarme deney elemanlarnn fabrikada retimi,
2. Ard-germe elemanlarn deney alanna nakli ve montaj, yk hcresi
lmlemesi,
3. Ard-germe ileminin yaplmas ve halat borularnn har ile doldurulmas,
4. Kolon - kiri birleiminin har ile doldurulmas,
5. Numunenin deney platformuna yerletirilmesi,
6. Deney hazrlklarnn tamamlanmas,
7. Tekrarlamal tersinir yk uygulanmas.

13

ekil 3-7 : Karma numune donat dzeni [5]

ekil 3-8 : Karma numune donats
nceden tasarm yaplan donat detaylarna gre hazrl tamamlanan donatlar
zerine, kalba yerletirilmeden nce, deney srasnda boy uzamas kayt alnmas
gereken noktalara gerilme lerler yerletirilmitir. Kolon kiri birleim blgesine
14
yakn olan gerilme lerler bu blgede deney srasnda ileri aamalarda oluacak
kalc ekil deitirmeler altnda almaya devam edebilmesi asndan donat
zerinde akma tesi okuma yapabilen gerilme lerler (YFLA-5-11) kullanlmtr.
malat yurtdnda yaplan gerilme lerlerin YFLA-5-11 modeli kablosuz olarak
ithal edildiinden uzatma kablolar sonradan eklenmi ve rn katalogunda belirtilen
toplam diren deerlerinden kablolar lehimlendikten sonra sapma olup olmad
kontrol edilmitir. hmal edilebilecek llerde diren farklar olutuundan eklenen
kablolarn diren deiimleri ihmal edilmitir.

ekil 3-9 : Akma tesi okuma yapabilen gerilme lerler (YFLA-5-11)
Kalc ekil deitirme olumas beklenmeyen dier donatlar zerinde standart
elastik blgede alan gerilme lerler (FLA-5-11-10LT) kullanlmtr. Gerilme
lerler ok hassas olduklarndan yerletirme srasnda azami dikkat sarf edilmi,
gerilme lerlerin zerleri su geirmeyen yaltkanlar ile izole edildikten sonra
kablolar dikkatlice kalp dna kadar uzatlmtr. Deney srasnda alnan lm
yaplacak her nokta numune plan zerinde iaretlenip gerilme lerlerin kablolar
zerine etiketler yaptrlmtr.
Yerletirilen gerilme lerlerin donat zerindeki yer ve konumlar, deney srasnda
donatlar zerinde oluan gerilmelerin kontrol ve kayt edilebilmesi ve numune
elemanlar zerinde oluan moment, kesme kuvvetinin tayin edilebilmesi asndan
titizlikle belirlenmitir. Gerilme lerlerin yerlerinin belirlenmesinde yekpare
numune ve karma numunede kolon kiri dm noktasna gre ayn mesafede olacak
ekilde yerletirilmeye dikkat edilmitir.
15


ekil 3-10 : Karma numune gerilme lerlerin gsterimi
Dngsel ykleme srasnda, karma numunede kolonu temsil eden yatay eleman
zerindeki etriyeler zerine yerletirilmi dey konumlu gerilme lerler oluan
kesme kuvvetlerinin belirlenmesi, ayn eleman zerindeki yatay konumlu gerilme
lerler ise oluan moment kuvvetlerinin belirlenmesini salamaktadr. Kiri
elemann temsil eden dey eleman zerindeki etriye zerine yerletirilmi yatay
konumlu gerilme lerler kesme kuvvetlerini, boyuna donat zerine yerletirilmi
dey konumlu gerilme lerler ise moment deerlerinin belirlenmesini
salamaktadr. Guse elaman zerindeki yatay ve dey konumlu elastik snr tesi
lm yapabilen gerilme lerler bu blgede oluacak moment ve kesme kuvveti
deiimlerinin belirlenmesi amac ile yerletirilmilerdir.

Gerilme lerler ve kablolarn yerletirilmesi tamamlandktan sonra, donatlar
kendinden sarsmal tabla zerine hazrlanm elik kalp iine yatay pozisyonda
dikkatlice yerletirilmitir. Donat boyutlar deney dzeneine uygun olarak
hazrlanan kalp iine konulduktan sonra ard-germe kablolarnn iinden geecei
plastik spiral borular kalp iine boyuna dorultuda yerletirilmitir ve beton dkm
esnasnda pozisyon deitirmemesi iin sabitlenmitir.
Betonu oluturan malzemelerin karm oranlar 50 Mpa basn dayanmna ulaacak
ekilde ayarlanmtr. zel rayl tama sistemi ile beton karm biriminden gelen
betonyer, kalp iine betonu boaltrken belli aralklar ile kalbn bal olduu
16
titreim tablas da altrlarak betonun kalp iine tam yerlemesi salanmtr.
Beton dkm esnasnda, gzlemci personel betonun boluksuz olarak yerletiini ve
donatlarn ve ard-germe halatnn geecei spiral borunun sabit kaldn
gzlemlemitir.
Beton dkm ilemi tamamlandktan sonra 24 saat sre ile buhar kr uygulanm ve
3. gn sonunda numunenin beton basn dayanmnn ortalama 50 Mpa basn
dayanmna ulat dkm srasnda alnan adet kp numunelerin basn testleri
sonucundan anlalmtr.

ekil 3-11 : Beton kp numunesi basn testi
zel tama aparatlarndan askya alnan numuneler deney alanna titizlikle
nakledilmitir.
Ard-germe ilemine balamadan nce Blm 3.3 de ayrntl aklanan yk lm
hcresinin lmleme deneyleri tamamlanmtr. Karma deney numunesinin kolon
eleman iindeki 4 adet plastik boru ierisinden 12.7 mm apnda 4 adet yksek
mukavemetli zel retimli elik halatlar geirilip kitleme aparatlar ve yk hcreleri
elik halatlar zerine yerletirilmitir. Numune ierisindeki plastik borular
ierisinden geirilen 12.7 mm apndaki elik halatlar hidrolik piston kullanlarak
sras ile A,D,B,C halatlarna ard-germe ilemine 37 kNluk boluk alma yk
uygulanarak balanmtr. Bu sayede elik halat kilitleme aparatnn numuneye tam
olarak temas etmesi ve elik halatlarn yk almaya balamas salanmtr. Bu ilk
aama tamamlandktan sonra elik halatn toplam boyu ard-germe ilemi
sonrasndaki elik halat boyu ile kyas iin llerek not edilmitir. elik halatlarn
17
ard-germe ilemi yk ler ile kaytlar alnarak tamamlandktan sonra elik halattaki
deney sonu toplam boyu tekrar llerek not edilmitir.
elik halatlar ard-gerilme srasnda A, D, B, C sras ile 37 KN, 75 KN, 89 KN, 119
KN, 133 KN ykleri uygulanmtr. Uygulanan bu yklerin halat zerindeki edeer
nihai gerilmelere eit olmas amalanmasna ramen, numune boyutlar gerekteki
boyutundan 1/3 orannda olduu iin kilitleme aparat zerinde oluan kaymalarn
toplam gerilme kayplarn arttrm olup tasarlanan nihai halat gerilmelerine
ulaabilmek iin elastik snr ierisinde kalmak art ile elik halatlara daha fazla yk
uygulanmtr. Halat zerinde oluan kalc gerilme miktarlar yk hcresi sayesinde
okunarak kayt edilmitir.
Deney numunesinde kirii temsil eden eleman ierisinde bulunan 2 adet plastik spiral
boru ierisinden 15.24 mm apnda zel elik halat geirilerek yukarda kolon
eleman ard-germe ileminde uygulanan ilemler tekrarlanmtr.
Ard-germe ilemleri tamamlandktan ve elik halatlar zerindeki kalc gerilmeler
kayt edildikten sonra numunede kolon ve kirii temsil eden betonarme elemanlar
ierisinde bulunan spiral plastik borular ierisine, elik halat ile betonarme eleman
arasnda srtnme yzeyini arttrmak amac ile hacimsel klme yapmayan
ierisinde lif bulunan zel beton erbeti imalat ncesinde zellikle braklan aktma
borularndan yksek basn ile enjekte edilmitir. Enjeksiyon ilemi tamamlandktan
sonra kiri kolon ara yzndeki boluun doldurulmas amac ile ayn zellikteki
beton erbeti enjekte edilmitir. Deney numunesi zerinde yaplan bu slak
imalatlarn sertleme sreci tamamlandktan sonra deney numunesi deneyin
yaplaca platforma tanarak, mesnet blgelerinde boluklar kalmamasna zen
gsterilmitir. Montaj boluklar elik levhalar vastas ile doldurularak tasarmda
ngrlen mesnet artlarnn olumas salanmtr.
18

ekil 3-12 : Ard ekme ilemi tamamlanm kolondaki elik halatlar.
malat srasnda titizlikle yaplan boy okumalar bu deney srasnda da yaplm
ancak, deney numunesinin boyutlar gereinden 3 kat daha kk olmasndan
dolay halat zerindeki uzama deerleri ok kk olduundan pratik olarak yaplan
lmlerin hassas olmadklar grlm ve bu tez kapsamna alnmamtr.


ekil 3-13 : Karma numunesi
19
3.2.Deney Dzenei


ekil 3-14 : Deney Dzenei


ekil 3-15 : Numune modeli


20
Numunenin yerletirilmesi ve deneyin kontrol:
Ard-germe ilemleri ve beton erbeti enjeksiyonu tamamlandktan sonra, numune
ykleme platformuna tanarak mesnetler zerine yerletirilmitir. Bu almada
numunenin iki ucundaki mesnetler tarafndan yatay ve dey hareketleri tutulmu,
ancak dnmeler tutulmamtr. Bu mesnet eklinin seilmesinin nedeni kolon orta
noktalarndaki moment sfr noktalarnn temsil edilmesidir.


ekil 3-16 : Yekpare numune LVDT yerleimi

Numune zerine yerletirilen her bir LVDT (Linear Variable Displacement
Transducer) nin yatay ve dey ynden kontrol edilmi ve numuneye gre
pozisyonlar kayt edilmitir. Numunenin zerine LVDT lerin ularnn temas ettii
noktalara okuma srasndaki bozulmalarn engellenmesi amac ile cam lamalar
yaptrlmtr. LVDT kablolar sras ile kayt cihaznn bilgi giriine balanm,
kayt ler cihaz da kumanda merkezindeki bilgisayara balanmtr. Bylelikle
kumanda merkezinden kuvvet ve tepe yer deiimleri gzlenerek, elastik blge
ierisinde kuvvet kontrol ile deney srdrlrken, ykn sabit kalarak kalc ekil
deitirmelere bal byk yer deitirmelerin olutuu elastoplastik blgeye
geildii durumda yer deitirmeler zerinden deney kontrol salanmtr. Deney
srasnda yk artm el kontroll hidrolik vanann kumanda merkezi ile koordineli
21
kontrol ile salanmtr. Her bir yndeki dng sonrasnda atlak genilii okumas
yaplarak numune zerinde iaretlenmi ve numaralandrlmtr.
Yekpare numunede elemanlarn yatay ve dey hareketlerinin gzlem ve kaytlar,
eitli kapasite ve farkl pozisyonlarda yer deitirme len aygtlarn yerletirilmesi
ile aadaki ekilde yaplmtr:
ki adet 200mm kapasiteli yatay konumlu LVDT numunenin kirii temsil eden
elemannn tepe noktasna, tepe yer deitirme okumalarnn yaplabilmesi
yerletirilmitir.
Drt adet 25mm kapasiteli yatay konumlu LVDT kolon kiri birleim blgesine kiri
zerine, numunede kirii temsil eden elamanda her iki ynde meydana gelen
kaymalarn llmesi, kiriin mesnetlerdeki boluklardan dolay oluabilecek toplam
yer deitirmenin tespiti ve kiri tepe noktasnn kiriin alt noktasna gre rlatif
hareketinin bulunmas iin yerletirilmitir.
Drt adet 25mm kapasiteli dey konumlu LVDT kolon kiri birleim blgesine
kolon zerine, kirite her iki ynde oluan dnmelerin llebilmesi amac ile
yerletirilmitir.
Drt adet 25mm kapasiteli dey konumlu LVDT numunede kolonu temsil eden
elemann alt ksmna, kolonda oluabilecek kayma kmelerin llebilmesi iin
yerletirilmitir.
ki adet 5mm dey kapasiteli konumlu LVDT kolonu temsil eden elemann u
noktalarna mesnetlerin tutulu olmasna ramen istenmeyen dey hareketin tespit
edilebilmesi amac ile yerletirilmitir.
22

ekil 3-17 : Yekpare Numune LVDT yerleimi
Karma numunede elemanlarn yatay ve dey hareketlerinin gzlem ve kaytlar,
yekpare numune iin aklanan adet, kapasite ve pozisyondaki LVDT lere ek olarak
kolon kiri temas blgesinde kiri zerine dey konumlu ilave drt adet LVDT
konularak kiri yzeyindeki dey yer deitirmelerin okunmas amalanmtr.


ekil 3-18 : Karma numune LVDT yerleimi





23
3.3. Yk Hcresi
3.3.1. retim Amac ve alma Prensibi
Ard-germe kablolarnn ok telli olmas ve yksek basnl dolgu betonu ile sarlmas
gibi imalat zorluklar nedeniyle, gerilme lerlerin direkt olarak ard-germe kablosu
zerine yerletirilmesi pratik adan mmkn olmamaktadr. Bu nedenle ard-germe
kablolarndaki yk deiiminin llebilmesi amac ile ard-germe kovan ile beton
eleman yzeyindeki metal plaka arasna Yk Hcresi ad verilen ekil 3.22 da
gsterilen metal silindir ve zerine yerletirilmi gerilme lerler tasarlanmtr. Yk
hcresin alma prensibi, tornalanm metal silindirin paralel yzeylerine etkiyen
eksenel ykn, silindirin yanal yzeylerinde oluturaca deformasyonlarn yzeye
yerletirilmi winston kprs oluturacak ekilde balanm gerilme lerler
yardm ile alglanmas ve verilerin bir veri kayt cihaz vastas ile toplanmasdr. Bu
sayede hem ard-germe srasnda hem de deney srasnda ard-germe kablolarndaki
yk miktar ve deiimi hesaplanacaktr.
3.3.2. Tasarm ve Kullanm ekli

ekil 3-19 : Yk ler balant gsterimi [6]
Yk hcresi imalatnda kullanlan elie ait gerilme-uzama diyagramna bal olarak
tasarm kontrolleri yaplmtr.
24
ELK UBUK GERLME-EKL DETRME TABLOSU
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1,000
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
BRM BOY UZAMASI (%)
G
E
R

L
M
E

(
M
P
a
)
= %0.55
a =700 MPa
0.
2


ekil 3-20 : elik gerilme ekil deitirme
E = 700 MPa / (0,55 0,20) /100 = 200,000 Mpa








Yk hcresi tasarm: maksimum yk 200.000 N

akma
= 700 Mpa,
elastik
= 700 Mpa * 0,6 = 420 Mpa [7]

akma
= 750 Mpa,
elastik
= 750 Mpa * 0,5 = 375 Mpa

em
=155Mpa
([8] :
em
=0,6*
akma
veya
em
=0,5*
kopma
)
r
d
= 30 mm, r
i
= 24 mm
F= (r
d
2

- r
i
2
) = 3.14 * (900 576) = 1018 mm
I
x
= I
y
= (r
d
4
-r
i
4
)/ 4= 3.14 *(81000033177600)/4= 375596 mm
4


F
I
i
x
x
= ,
1018
375596
=
x
i =19.21 mm
Burkulma tahkiki :
K=2 (bir ucu ankastre varsaym ile) S
k
= 50 mm * 2 = 100 mm
= 100 / 19.21 = 5.21 < 100 => w = 1,01
= (P * )/ F = (200.000 * 1.01) / 1018 = 198 MPa < 375 MPa
25













ekil 3-21 : Beton yzey aparat-yk hcre-ara birleim aparat-kovan balants
Tasarm ve imalat zel olarak yaplan yk hcresi, yk hcresi, beton yzeyi ve yk
hcre arasndaki para ve yk hcresi ve ard-germe kovan arasndaki para olmak
zere farkl aparattan olumaktadr.


ekil 3-22 : Yk hcresi
Ezilme tahkiki:
F= (r
d
2

- r
i
2
) = 3.14 * (900 576) = 1018 mm
= P / F = 200,000 / 1018 = 196.46 MPa < 375 MPa
Zmbalama Tahkiki:
F
levha
=2 * * r
i
* t
levha
= 2 * 3.14 * 24 * t
levha
= 150.8 * t
levha

em
= P / F
levha

155 = 200,000 / (150.8 * t
levha
)
t
levha min
= 8.56 mm ( imalat iin uygun kalnlk t = 15 mm )
26

ekil 3-23 : Beton yzey plakas / Yk hcresi aras birleim aparat
U aparatlarndan beton yzeyine temas eden aparatn beton yzeyi taraf dz
yzeyli olup yk hcresi taraf yk hcresinin iine yerleecek ekilde kademelidir.




ekil 3-24 : Kovan / Yk hcresi aras birleim aparat
U aparatlarndan ekme kovan tarafndaki aparatn ekme kovan tarafndaki
yzeyi taraf kovann yerleebilmesi iin girintili, yk hcresi taraf yk hcresinin
iine yerleecek ekilde kademelidir.


27

ekil 3-25 : Yk hcresi
3.3.3. lmleme Testleri
Yk lerin lmleme testi ngrlen maksimum yk: 190kN

ekil 3-26 : Yk ler lmleme
3.4. Numune zellikleri
3.4.1. Malzeme zellikleri
Beton: Yekpare numunelerde olduu gibi karma numunelerde de beton numune
karakteristik basn dayanm her bir numune iin test edilen 6ar numunenin
ortalamas 50 Mpa olarak belirlenmitir.
Karma numunelerin kolon kiri birleimlerinde ve demeyi temsil eden tabla
ksmlarnda, hacimsel klme yapmayan ve ierisinde elyaf lifleri ihtiva eden ve
karakteristik basn dayanm 30 Mpa beton kullanlmtr.
28
Ard-germe kablolarnn iinden getii spiral borularn enjeksiyon harcnn
hazrlanmasnda 100 kg imento, 6 kg akkanlatrc katk maddesi (EMACO S55)
ve 34 litre su kullanlmtr.


ekil 3-27 : Kayma ekseni dorultularnda krlm beton test numunesi
Betonarme elii: Yekpare numunelerde ve karma numunelerde betonarme donats
olarak S420a elii kullanlmtr.
Karma numunelerin kolonu temsil eden elemanda normal yk temsil eden ard-
germe halat olarak 1,27cm (0,5 in) apndaki S5000bs (ASTM A 416-90 GRADE
270) (dk gevemeli) tip 4 adet elik halat demeti kullanlmtr.
Karma numunelerin kiri i temsil eden elemannn ard-germe halat olarak ise
1,53cm (0,6 in) apndaki S5000bs (ASTM A 416-90 GRADE 270) (dk
gevemeli) tip 2 adet elik halat demeti kullanlmtr.

29
250
225
200
175
150
125
100
75
50
25
0.00 0.25 0.50 0.75 1.00 1.25 1.50%Lo
Fartgerme=136 kN
Fmaks=269kN
Fakma=243 kN
F(kN)
0.6"halat ap15.24mm
(138.82mm)

ekil 3-28 : 0,6 halat yk ekil deitirme erisi
3.5. Betonarme Hesaplar
Kolon kiriin birleimi kesit hesaplarnda tama gc hesap esaslarna dayanlarak
klasik kesit hesab yaplmtr. Beton ve elik iin malzeme karakteristik gerilmeleri
kullanlmtr. Tasarm hesaplarnda kullanlan malzeme azaltma katsaylar
kullanlmamtr. Dzenee ait ubuk modeli ekil 3.29 da grlmektedir.


ekil 3-29 : Numune ubuk modeli
30

3.5.1. Yekpare Numune Hesab
Kolon kiri birleim betonarme kesit hesab:
Kolon kiri etkileim dzleminin dzlem kald kabul ile basn blgesinde
betonda en ok % 0.35 ksalma ve ekme blgesinde donatda en ok % 1 uzama
meydana getiren yk deney srasnda limit yk olarak kullanlacaktr. [9]

d
bw d
'
h
d
'
M
x
a
a
/
2
s
cu
fck fck
Fs'
Fc
Fs
Fs'
Fc
Fs
s'

ekil 3-30 : Yekpare numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi.
Sistem ekme durumunda iken;
Betonarme kesit hesab dikdrtgen gerilme blou kabul ile yaplacaktr. Kesitin
dzlem kald kabul ile [10]
x) - (d
) d' - (x
s
s'

= ..... 3.5.1. (1)

s
=
s
. E
s
..3.5.1. (2)
F
s
=
s
. E
s
. A
s
..3.5.1. (3)

Denklem (1), (2) ve (3) kullanldnda;

s'
s
' s
A . E .
x) - (d
) d' - (x
F

=

Kesit zerinde eksenel kuvvetlerin dengesinden;

F
s
= F
s
+ F
c
..3.5.1. (4)
F
s
= A
s
. f
yk
..3.5.1. (5)
F
c
= b . k . x . f
ck
..3.5.1. (6)
31
Denklem (4), (5) ve (6) kullanldnda;

A
s
. f
yk
=
s'
s
A . E .
x) - (d
) d' - (x
s

+ b . k . x . f
ck


Bilinmeyenler denkleme yerletirildiinde;

b
w
= 240 mm
h = 350 mm
d = 335 mm
d' = 25 mm
E
s
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
yk
= 420 MPa
F
ck
= 50 MPa
L = 1.45 m
k = 0.70

s
= 0.010
A
s
565.00 mm
2

A
s
' 688.00 mm
2


8400 x
2
-4343300 + x + 111522500 = 0

x
1
= 27.10 mm
x
2
= 489.96 mm (kesit dnda)

F
ck
= 227.614 kN
F
s'
= 9.686 kN
F
s
= 237.300 kN
F
ck
+ F
s'
- F
s
= 0.000

M = F
s
. ( h - x - d' )
= 70.692 kNm

H = M / L
H = 48.8 kN

c
= s . x / (d-x)

c
= 0.00091


32
Sistem itme durumunda iken;
Betonarme kesit hesab dikdrtgen gerilme blou kabul ile yaplacaktr. Kesitin
dzlem kald kabul ile ayn hesap algoritmas izlendiinde;

Denklem (4), (5) ve (6) kullanldnda;

A
s
. f
yk
=
s'
s
A . E .
x) - (d
) d' - (x
s

+ b . k . x . f
ck


bw = 240 mm
h = 350 mm
d = 335.0 mm
d' = 15.0 mm
E
s
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
yk
= 420 MPa
F
ck
= 50 MPa
N = 0
L = 1.45 m
k = 0.70

s
= 0.010

c
= 0.003
A
s
688.00 mm2
A
s'
565.00 mm2

8400 x
2
-4232960 x + 113751600 = 0

x
1
= 28.48 mm
x
2
= 475.44 mm (kesit dnda)

F
c
= 239.25 kN
F
s'
= 49.71 kN
F
s
= 288.96 kN
F
c
+ F
s'
- F
s
= 0.00


M = F
s
. ( h - x - d' )
= 88.57 kNm
33

H= M / L
H= 61.08 kN

c
= s . x / (d-x)

c
= 0.00093


ekil 3-31 : Betonarme kolon kesite ait etkileim diyagram [10]
3.5.2. Ard-germeli Birleim Hesab
Numunenin kirii temsil eden eleman zerindeki ard-germe halatlar, halat akma
dayanmn %55 i orannda gerdirildiinde halatlardaki uzama
ho
ve
h1
birbirine eit
olacaktr. Buna karlk betondaki ksalma
co
olacaktr. Bu ekil deitirmelere
tekabl eden gerilmeler sras ile ekil 3.32- 3.36 de gsterilmitir.
co
ho h1
co
ho h1

ekil 3-32 : Sisteme n gerilme verildikten sonraki kesitteki gerilme dalm
34
Sistem kiri i temsil eden eleman u noktasndan yatayda kademeli olarak
yklenmeye balandnda ekil 3.32 de gsterildii zere beton kesitin bir ucundaki
basn gerilmesi artarken dier utaki gerilme 0 a yaklamaktadr. Bu esnada 1.
halat zerindeki gerilme artarken 2. halat zerindeki gerilme deeri azalmaya
balamaktadr.
c1
c1
h1 h2
h1 h2

ekil 3-33 : Kesit ucunda basntan ekmeye dnlen durumdaki gerilme yayl
Sisteme uygulanan yk bir miktar daha arttrldnda kolon - kiri birleim
yzeyindeki basn gerilmesi 1.halat hizasnda sfra dmekte bu esnada 1. halat
zerindeki gerilim artarken 2. halat zerindeki gerilim azalmaktadr.
c2
c2
h1
2h2
h1 h2

ekil 3-34 : Tarafsz eksenin halat 1 zeri hali gerilme yayl
35
Sisteme uygulanan yk bir miktar daha arttrldnda kolon - kiri birleim
yzeyindeki basn gerilmesi 2. halat hizasnda sfra dmekte bu esnada 1. halat
zerindeki gerilim artarken 2. halat zerindeki gerilim kayb azalm durmaktadr. Bu
noktadan sonraki yatay yk artrmlar iin her iki halattaki gerilme artm olumaya
balamaktadr.
c3
c3
h1
h2
h1 h2

ekil 3-35 : Tarafsz eksenin halat 2 zeri durumdaki gerilme yayl
Sisteme uygulanan yk beton basn blgesindeki ekil deitirme miktar limit
%0,35 e ulaacak ekilde arttrldnda kolon - kiri birleim tarafsz eksen kesit
ucundan yaklak 40 mm kadar yaklap bu noktadan sonra betonarme kesit tama
kapasitesinin almas sonucu byk plastik deformasyonlar ve buna bal halat
gerilmelerinde geri dnm olmayan gerilim azalmalar olumaktadr.
c+=o 3
c+
h1
h2
h1 h2

ekil 3-36 : Kesitte Beton basn gerilmesi % 0,35 durumdaki gerilme yayl


36
Sistem ekme durumunda iken numunenin kolon kiri birleim noktasnn betonarme
kesit hesab:
x
1
5
1
0
f ck c
h2
f ck
Fh1
a x
Fh1
Fh2 Fh2
Fc

1
0
h1

ekil 3-37 : Karma numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi.

h1

x) - (35 x
c
= ..... 3.5.2. (1)
F
c
= b
w
. 0,7 . x . F
ck
..3.5.2. (2)

h1
= (
h
+
0
) / E
s
..3.5.2. (3)

0
= F
h0
/ A
h
/ E
s
..3.5.2. (4)

h1
= (F
h2
/ A
h
) / E
s
+ (F
h0
/ A
h
) / E
s
..3.5.2. (5)
Kesit zerinde eksenel kuvvetlerin dengesinden;
F
h2
= F
c
..3.5.2. (6)

Denklem (1), (2), (5) ve (6) kullanldnda;

s h
h
E A .
F F . x . 0,7 . b
x) - (35 x
0 ck w
c

+
=

b
w
= 200 mm
h = 350 mm
d = 250.0 mm
E
h
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
ho
136,000 N
37
F
ck
= 50 MPa
N = 0
L = 1.45 m
k = 0.70
e
s
= 0.005
e
c
= 0.003
A
h
140.00 mm
2


Bilinmeyenler denkleme yerletirildiinde;

7000 x
2
+ 220000 x + -21000000 = 0

x
1
= 41.27 mm
x
2
= -72.70 mm

F
c
= 288.9 kN
F
h2
= 288.9 kN
F
c
-F
h2
= 0

M= F
h2
*(h-x-d') H= M/L
= 60.30 KNm H= 41.6 KN
Sistem itme durumunda iken;
Betonarme hesap dikdrtgen gerilme blou kabul ile yaplacaktr. Kesitin dzlem
kald kabul ile ayni hesap algoritmas izlendiinde;

x
1
5
1
0
f ck
c
h2
f ck
Fh1
a x
Fh1
Fh2 Fh2
Fc

1
0
h1

ekil 3-38 : Karma numune kolon kiri etkileimi kuvvetler dengesi itme durumu.
38
Denklem (1), (2), (5) ve (6) kullanldnda;
s h
h
E A .
F F . x . 0,7 . b
x) - (35 x
0 ck w
c

+
=
b
w
= 240 mm
h = 350 mm
d = 250.0 mm
E
h
= 200,000 MPa
E
c
= 36,964 MPa
F
ho
136,000 N
F
ck
= 50 MPa
N = 0
L = 1.45 M
k = 0.70
e
s
= 0.005
e
c
= 0.003
A
h
= 140.00 mm
Bilinmeyenler denkleme yerletirildiinde;
8400 x
2
+ 220000 x + -21000000 = 0

x
1
= 38.59 mm
x
2
= -64.78 mm

Fc= 324.2 kN

F
h
= 324.2 kN
F
c
-F
h
= 0

M= F
h
*(h-x-d') H= M/L
= 68.53 kNm H= 47.3 KN

39
4. DENEY SONULARI
4.1. Deney Gzlemleri
Yaplan seri deneyler sonucunda elde edilen sonular grafikler haline getirilerek
ifade edilmitir.
Dngsel ykleme:
Yekpare numune #1 ve yekpare numune #2 ye kirii temsil eden elemann st
ucundan, maksimum 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile
uygulanan tekrarl ykleme durumu ekil 4.1 de gsterilmitir.

RC 1
0
5
-5
10
-10
11
-11
13
-12
13
-13
19
-15
22
-19
27
-23
32
-28
37
-32
42
-37
53
-47
63
-57
73
-67
83
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
evrim says
Y
e
r
d
e

t
i
r
m
e

(
m
m
)

ekil 4-1 : RC #1 ykleme durumu






40

RC 2
0 -1
1
-2
3
-3
3
-4
5
-10
10
-15
15
-20
20
-30
30
-40
40
-45
55
-55
65
-66
74
-98
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
evrim says
Y
e
r
d
e

t
i
r
m
e

(
m
m
)

ekil 4-2 : RC #2 ykleme durumu
Karma numune #1 ve Karma numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucundan,
maksimum 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile uygulanan
tekrarl ykleme durumu ekil 4.3 - 4.4 de gsterilmitir.
PC 1
0
-5
5
-10
10
-15
15
-20
20
-28
28
-30
30
-35
35
-40
40
-50
50
-50
50
-60
60
-70
71
-80
142
-100
-50
0
50
100
150
200
evrim says
Y
e
r
d
e

t
i
r
m
e

(
m
m
)

ekil 4-3 : PC #1 ykleme durumu





41


PC 2
0
-2
2
-10
10
-15
15
-20
20
-30
30
-39
41
-51
50
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
evrim says
Y
e
r
d
e

t
i
r
m
e

(
m
m
)

ekil 4-4 : PC#2 ykleme durumu
Yekpare numune #1 de kirii temsil eden elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
4.5 de gsterilmitir. Yekpare numune #1 in 67 kN luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 91mm ile 1/18 orannda dnme yapt grlmtr.

RC1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t

(
k
N
m
)

ekil 4-5 : RC #1 moment dnme erisi
Yekpare numune #2 e kirii temsil edene elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
42
4.6 de gsterilmitir. Yekpare numune #2 nin 64 kNm luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 82 mm ile 1/19 orannda dnme yapt grlmtr.
RC2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t

(
k
N
m
)

ekil 4-6 : RC #2 moment dnme erisi
Karma numune #1 e kirii temsil edene elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
4.7 de gsterilmitir. Karma numune #1 in 70 kNm luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 157mm ile 1/10 orannda dnme yapt grlmtr.
PC1
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t

(
k
N
m
)

ekil 4-7 : PC #1 moment dnme erisi
Karma numune #2 e kirii temsil edene elemana uygulanan yatay dngsel yk
sonucunda kolon kiri dm noktasnda oluan moment ve kiri dnme ilikisi ekil
4.8 de gsterilmitir. Karma numune #2 in 70 kNm luk moment altnda kiri ucu
maksimum yer deitirmesi 55 mm ile 1/29 orannda dnme yapt grlmtr.
43

PC2
0
10
20
30
40
50
60
70
80
0 50 100 150 200 250 300
Dnme
M
o
m
e
n
t

(
k
N
m
)

ekil 4-8 : PC #2 moment dnme erisi
Yanal kuvvet & yer deitirme:
Yekpare numune #1 ve Yekpare numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucuna
yakn bir noktadan, 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile
kademeli olarak uygulanan tekrarl ykleme durumu sonucunda uygulanan yatay
yke kar numunenin kiri i temsil eden elemannn u ksmnda meydana gelen yer
deitirmeler ekil 4.9 da gsterilmitir.
Yekpare numune #1 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 46 kN luk yatay ykleme altnda 83 mm olarak llmtr.

ekil 4-9 : RC #1Yanal kuvvet Deplasman grafii
44

Yekpare numune #2 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 44 kN luk yatay ykleme altnda 74 mm olarak llmtr.


ekil 4-10 : RC #2 Yanal kuvvet Deplasman grafii
Karma numune #1 ve Karma numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucuna
yakn bir noktadan, 295 kN gcndeki hidrolik pistonun bilgisayar kontrol ile
kademeli olarak uygulanan tekrarl ykleme durumu sonucunda uygulanan yatay
yke kar numunenin kiri i temsil eden elemannn u ksmnda meydana gelen yer
deitirmeler ekil 4.11- 4.12 de gsterilmitir.
Karma numune #1 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 48 kN luk yatay ykleme altnda 142 mm olarak llmtr.

45

ekil 4-11 : PC #1Yanal kuvvet Deplasman grafii
Karma numune #2 de kirii temsil eden elemann maksimum u yer deitirme
deeri 48 kN luk yatay ykleme altnda 50 mm olarak llmtr.


ekil 4-12 : PC #2Yanal kuvvet Deplasman grafii




46
Rijitlik:
Yekpare numune #1 ve yekpare numune #2 ye kiri i temsil eden elemann st ucuna
yakn bir noktadan, hidrolik pistonun ile kademeli olarak uygulanan tekrarl ykleme
sonucunda elde edilen yatay yk yer deitirme grafiklerindeki numunenin elastik
davran gsterdii blgedeki tepe noktalarn birletiren dorunun eiminin
hesaplanmas sonucu numunelere ait rijitlikler ayr hesaplanmtr. ekil 4.13- de
gsterilmitir.
Yekpare numune #1 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 2.30, ekme blgesinde 2.79
olarak hesaplanmtr.
RC1
y = 2.79x
y = 2.30x
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80
mm
k
N

ekil 4-13 : RC #1 rijitlik
47
Yekpare numune #2 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 1.76, ekme blgesinde 2.70
olarak hesaplanmtr.
RC2
y = 2.70x
y = 1.76x
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100
mm
k
N

ekil 4-14 : RC #2 rijitlik
48
Karma numune #1 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 3.69, ekme blgesinde 3.22
olarak hesaplanmtr.
PC1
y = 3.22x
y = 3.69x + 0.12
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-160 -140 -120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80
mm
k
N

ekil 4-15 : PC #1 rijitlik

49
Karma numune #2 iin elastik blgedeki tepe noktalarndan geen dorunun
birletirilmesi ile oluan erinin eimi itme blgesinde 3.65, ekme blgesinde 3.07
olarak hesaplanmtr.
PC2
y = 3.07x + 0.73
y = 3.65x + 0.73
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100
mm
k
N

ekil 4-16 : PC#2 rijitlik
Sneklik:
RC 1 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 162 cm
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 147 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 147 = 51.45 mm
ekme blgesinde 18.95 mm
ekme durumunda sneklik: 51.45 / 18.95 = 2.72
tme blgesinde 18.61 mm: 51.45 / 18.61 = 2.76
50
50
50
-50
18,95
18,61
-50
Deplasman
(mm)
Kuvvet (kN)

ekil 4-17 : RC #1 sneklik
RC 2 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 162 cm
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 147 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 147 = 51.45 mm
ekme blgesinde 25.60 mm
ekme durumunda sneklik: 51.45 / 25.60 = 2.01
tme blgesinde 18.69 mm: 51.45 / 18.69 = 2.75
25,6
18,69
50
50
-50
-50
Deplasman
Kuvvet (kN)
(mm)

ekil 4-18 : RC #2 sneklik
PC 1 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 160 cm
51
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 145 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 145 = 50.08 mm
ekme blgesinde 07.06 mm
ekme durumunda sneklik: 50.08 / 07.06 = 7.09
tme blgesinde 05.02 mm: 50.08 / 05.02 = 9.98
5,02
7,06
50
50
-50
-50
Deplasman
Kuvvet (kN)
(mm)

ekil 4-19 : PC#1 sneklik
PC 2 Numunesi akma anndaki uzama miktar:
Numune boyu 160 cm
Kuvvet noktasnn kolon yzne mesafesi 145 cm
Akmadaki maksimum uzama 0.035 x 145 = 50.08 mm
ekme blgesinde 10.36 mm
ekme durumunda sneklik: 50.08 / 10.36 = 4.83
tme blgesinde 11.79 mm: 50.08 / 11.79 = 4.24
52
10,36
11,79
50
50
-50
-50
Deplasman
Kuvvet (kN)
(mm)

ekil 4-20 : PC#2 sneklik
Enerji:
Numunelerin enerji yutma kapasiteleri, dngsel yklemeler ile elde edilen kuvvet
yer deitirme zarf grafiinin altnda kalan alann hesaplanmas ile bulunmutur.
Grafikler yaklak eit yk deerleri alnarak karlatrlmtr.
2.23
kNm
3.27
kNm
50
50
-50
k
N
mm
-50

ekil 4-21 : RC 1 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri
ekil 4.21- 4.22- 4.23- 4.24 de grlen eriler, her bir tersinir ykleme iin numune
zerinden okunan yer deitirme kaytlardr. Her bir erinin fark alanlar eleman
53
plastik ekil deitirmeler ve i srtnmelerle yutulan enerji miktarna karlk
gelmektedir.
2.20
kNm
2.57
kNm
50
50
-50
-50
k
N
mm

ekil 4-22 : RC 2 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri
0,49
kNm
0,59
kNm
50
50
-50
-50
k
N
mm

ekil 4-23 : PC 1 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri
54
0,68
kNm
0,86
kNm
50
50
-50
-50
k
N
mm

ekil 4-24 : PC #2 Numunesi dngsel ykleme emas enerji yutma kapasiteleri

12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
-80 -70 -60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50 60 70 80
Moment kNm
h
a
l
a
t

t
o
n

ekil 4-25 : PC #2 numunesi halat yknn uygulanan moment ile gre deiimi
ekilde 4.25 grld zere 55 kNm in zerindeki yklemelerde halatlardaki
gerilmede nemli artlar meydana gelmektedir.
55

ekil 4-26 : Karma numune alt donat yatay yk ilikisi

Kolon alt donats zerine yerletirilmi olan gerilme lerlerden okunan elektronik
sinyallerin dntrlmesi ile elde edilen ekil 4.26 da grld gibi kiri
zerinden aktarlan momentler ile kiri ve guse blgesinde hasar oluur iken kolonda
kalc deformasyon olumad grlmtr (Ek ekil B.4). Kiri zerinden kolon
elemanna aktarlan moment miktarlar halat zerindeki gerilmelere bal
olduundan farkl halat ard germe yklerine karlk gelen kolon moment aktarm
oranlar bu tez kapsam dnda tutulmutur.
56
5. SONULAR
Deney srasnda yk - ekil deitirme diyagram altnda kalan alanlar
karlatrldnda, ard-germeli kolon kiri birleimi erevesinin yekpare numuneye
gre daha az enerji yuttuu gzlemlenmitir. Ancak ard germe kablolar elastik
blgede kald srece kolon-kiri ara yzndeki dolgu betonu atlayana kadar
erevede neredeyse hibir deformasyon olumamtr.
Yaplan deneyler srasnda dngsel yk uygulanm olduundan, numunenin rijitlii
ykleme dngs boyunca deimektedir. Bu nedenle bal rijitlik tepeden tepeye
rijitlik metodu kullanlarak hesaplanmtr. Bir yapnn dayanm yapnn rijitlii ile
dorudan ilikili olduu gz nne alnrsa, bu tez almasnda denenen karma
numunenin bal dayanmda belirgin bir azalma olmaya neden olmadan yapnn
dayanm kapasitesini arttrd sylenebilir.
Numunelere uygulanan maksimum yatay ykte belirgin bir deiim olmamasna
ramen, yatay ykn yekpare numunede aniden azald gzlenmektedir. Oysa
karma sistem geni dnglerde dahi ok az dayanm kayb gstermektedir.
57
Tablo 5.1 : Deney sonularnn karlatrlmas.









Uygun deney dzenekleri hazrlanarak ard germeli kiri-kolon birleiminin gvenlii
ve deprem performans istatiksel olarak dorulanabilir. Birleimin yekpare
numuneye gre zayf olan enerji yutum karakteristiinde eitli ek birleim
elemanlar kullanmak sureti ile bir art salanabilir.
Numune
Yanal
kuvvet
maks. kN
Rijitlik
kN/m
Sneklik*

Enerji
toplam
kNm
RC1 51.96 2.55 2.74 5.5
RC2 53.72 2.23 2.38 4.77
PC1 48.00 3.46 8.54 1.08
PC2 48.14 3.36 4.53 1.54

* %3,5 Kat telenmesi durumu iin
58
KAYNAKLAR

[1] A.S. Arsan, M. Kaya, B. Doyranli, Post-Tension Prefabricated Column-
Beam Connections, Fifth National Conference on Earthquake
Engineering, Istanbul Technical University,26-30 May, 2003, Istanbul
[2] Erdik, M., 1999. Report on 1999 Kocaeli and Dzce earthquakes, 22-30
[3] W.C. Stone, G.S. Cheok, J.F. Stanton, Performance of Hybrid Moment-
Resisting Precast Beam- Column Concrete Connections Subjected to
Cyclic Loading, ACI Journal, Vol.91, No:2, Mart-Nisan 1995, pp
229-249
[4] N.M. Hawkins, S. K. Ghosh, Requirements for the Use of PRESSS Moment-
Resisting Frame Systems, PCI Journal,Mart-Nisan 2004, pp.98-103
[5] Ala-Sawa Precast Column to Beam connection System Details, ALACALI
N. A.
[6] HOFFMANN K, Applying the Wheatstone Bridge Circuit, HBM 3rd improved
edition,(1986)
[7] Trk Standartlar, (TS708), Donat eliklerinin Mekanik zellikleri
[8] Trk Standartlar, (TS648), elik Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar, 1980
[9] Trk Standartlar, (TS500), Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm
Kurallar, stanbul (2000)
[10] CELEP Zekai, KUMBASAR Nahit, RNEKLERLE BETONARME,
Drdnc Bask, stanbul Teknik niversitesi naat Fakltesi
Profesrleri, stanbul (1995),
59
EKLER
EK A

DENEY DZENE VE NUMUNE RESMLER


ekil A. 1 Yekpare ve karma numunelerin genel mesnetlenme gr


ekil A. 2 Karma numune kolon ve kiri eleman ard germe ilemi
60


ekil A. 3 Karma numune #1 deney balangc genel grn.



ekil A. 4 Karma numune #1 kolon gusesi zerindeki kalc deformasyonlar genel grn



ekil A. 5 Karma numune #1 deme ksm basn halinde iken kolon gusesi ile kiri almas

61

ekil A. 6 Karma numune #1, yk kaybnn balad 1/10 dnme hali genel grn.




ekil A. 7 Karma numune #1 1/10 dnme durumunda kolon gusesi zerindeki deformasyonlar yan
grn

62

ekil A. 8 Karma numune #1 1/10 dnme durumunda kolon gusesi zerindeki deformasyonlar n
grn



ekil A. 9 Karma numune #2 deney balangc genel grn.

63

ekil A. 10 Karma numune #2 plastik deformasyonlarn balamas yan grn.


ekil A. 11 Yekpare numune #1, 1/20 dnme hali genel grn.


ekil A. 12 Yekpare numune #2 genel grn


64

ekil A. 13 Yekpare numune #2 kalc depormasyonlar genel grn.



ekil A. 14 Yekpare numune #2, deney sonu kalc depormasyonlar n grn.
65
EK B

YEKPARE VE KARMA NUMUNELERDE YKLEME SONUCU OLUAN
KALICI DEFORMASYON EKLLER


ekil B. 1 Yekpare numunelerde srasyla itme ve ekme ykleri altnda oluan atlak grnts



ekil B. 2 Yekpare numunelerde srasyla ekme ve itme ykleri altnda oluan atlak grnts




66


ekil B. 3 Karma numunelerde srasyla itme ve ekme ykleri altnda oluan atlak grnts



ekil B. 4 Karma numunelerde srasyla ekme ve itme ykleri altnda oluan atlak grnts
67
EK C

KRLERE UYGULANAN ARD GERME LEM VE HALAT YKLERNN
YK LERLER LE KONTROL.


ekil C. 1 Kirilere uygulanan ard germe ilemi ve halat yklerinin yk lerler ile kontrol.
68
ZGEM
Murat AKTA, 05.02.1975 tarihinde stanbulda domutur. lk, Orta ve Lise
eitimini tamamladktan sonra 1993 ylnda girdii stanbul Teknik niversitesi
naat Fakltesi, naat Mhendislii Blmnden 1997 ylnda mezun olmutur.
Yedi yl inaat sektrnde altktan sonra 2004 ylnda stanbul Teknik niversitesi
Fen Bilimleri Enstits, naat Anabilim Dal, Deprem Mhendislii Yksek Lisans
Programna kayt olmutur. Yksek Lisans eitimi srasnda naat Mhendislii
derslerini baar ile tamamlayp, tez almasna hak kazanmtr.

You might also like