Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

GII THIEU
Mi trng t l phn trn b mt ca v tri t, ni a cht v sinh quyn gp nhau, b mt t l ni c tr ca nhiu loi ng vt, thc vt. c im v vt l v ha hc ca t sa mc, m ly, t ng c, t trng trt khc nhau. t c cu trc tng, cc lp song song v c dy khc nhau. Phn bit mi lp da vo c tnh v thnh phn ca cht hu c, mui khong, mu, kt cu, cu trc, xp, pH. Nhng c tnh ny quyt nh n thnh phn m, cc kh thnh phn v s lng vi sinh vt c trong t. Cc cht hu c i vo trong t qua cc con ng khc nhau nh t xc b thc vt, ng vt. Nc tiu v phn bn ca ng vt cng gp phn vo s tng cht hu c c trong t.Cc cht hu c c trong t c chia lm 3 loi: -Cc cht khng tan -Cc cht tan c -Vi sinh vt Mn c to thnh t s phn hy xc b ng vt, thc vt nh vi sinh vt gm c sinh khi cc vi sinh vt trong qu trnh tham gia vo s phn hy cc cht . Mn tt cho t v n gip t n nh c cu trc, cung cp cht dinh dng t t v lm tng kh nng gi nc ca t, tnh m ca t. Nhng hp cht tan trong t gm cc sn phm to thnh t s phn hy cc hp cht cao phn t t m thc vt, ng vt v vi sinh vt nh cc ng to thnh t cellulose, cc phenol t lignin, cc amino acid t protein. Trong t nhin vi sinh vt rt d phn tn nh gi, nc hay bm vo cc vt th khc v di chuyn khp ni. i vi sn xt nng nghip, vi sinh vt c vai tr quan trng, ng gp nhiu trong s tn ti v hot ng sn xut ca ng rung. c chng khong 60-80% hot ng trao i cht trong t c thc hin nh vi sinh vt. V vy c nh hng rt nhiu n s sinh trng v pht trin ca cy trng. Trong qu trnh hot ng sng vi sinh vt tham gia tch cc vo s phn gii cc hp cht hu c, tng hp v phn gii cc cht mn, chuyn ha khong v m gip cy trng hp thu c, c nh m phn t lm giu nit cho t. Cn tit cc cht sinh hc tc dng trc tip n cy trng. Vi sinh vt cn gip cy trng hp thu cc sn phm trao i cht do cy trng tit ra b r, nu khng th s tch t ny s u c tr li cy trng. Trong qu trnh thc hin cc bin php k thut trng trt, mi giai on vai tr ca vi sinh vt kh r rt. N thng tp trung nhiu trong phn r ca cy trng. Vng r l ni m thc vt v t tip xc nhau. S lng v thnh phn ca loi vi sinh vt vng r cng khc so vi vng t khng c r. V vy t hiu qu cao, cn phi ch n hot ng ca vi sinh vt.

Ging vin:Trnh Th Hng

-1-

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

I.

H VI SINH VT T(MICROFLORE):

H sinh vt trong t rt phc tp, chng c nhng c im sinh l v sinh thi khc nhau, chng sng thnh nhng qun th v c tc ng trc tip cng nh gin tip qua li ln nhau. Theo ti liu ca Krassilnikov N.A th trong mi gam t c khong 100 triu vi khun, 100 triu x khun, gn 1 triu nm, 1 vn n 10 vn t bo to v ng vt nguyn sinh S lng cht hu c trong t rt ln, ch yu l cht mn, ngun thc n carbon v m ca nhiu vi sinh vt. Trong c v s vi sinh vt a dng c v loi v nhm.

1. PHNG PHP M V PHN LP:

Khng c th nghim n no xc nh c tng th cc qun th vi sinh vt trong mt mu t do s a dng ca n. Vi k thut s dng c on s lng v chng loi nh m trc tip di knh hin vi, nui trn thch a, k thut lm giu. -Trc tip: Ly mu t pha long trong nc v trng, xem trc tip di knh hin vi. Phng php ny ch phn tch s b xc nh cc vi sinh vt no v ch c nhng chuyn gia c kinh nghim mi s dng c. -Gin tip: Cy huyn trc t trn cc loi mi trng khc nhau thch ng cho tng nhm vi sinh vt , phng php ny c th dng nh tnh v nh lng t bo vi sinh vt. Cn ch : Trc khi pha long cn nghin tht nh. S lng tnh trn 1g t khng tnh trn mt huyn trc no c. Ghi nhn s lng t bo sng c nh hng n hot tnh sinh hc trong t, tuy nhin m trc tip ghi nhn c t bo cht

2. CC NHM VI SINH VT TRONG T:

S lng v chng loi vi sinh vt trong t ph thuc vo nhiu yu t mi trng khc nhau nh: thnh phn v s lng cc cht dinh dng c sn, m thong kh, nhit , pH, tp qun canh tc ca tng vng nh s bn phn, lm t, ti tiu s hin din ca r v vng r trong t lun tc ng n s lng v chng loi vi sinh vt hin din gi l hiu qu vng r. Ngoi ra c tc ng qua li gia cc loi vi sinh vt lun c vai tr quan trng i vi qun th vi sinh vt trong t. X khun to khng sinh, protozoa tiu dit mt s vi khun. Ngc li mt s vi khun phn gii cellulose v protein c th cung cp dinh dng cho nhng loi khng c enzyme phn gii ny. Cc vi sinh vt trong t thng gp: a. Vi khun: Chim s lng ln trong h sinh vt t v s lng cng nh chng loi.Thng sng lp t mt, v nhit , m, khng kh, thc n thun li hn. Chng tn ti chung quanh ht t c thc n, hn hp keo ca khong v cht hu c to mi trng l tng cho s pht trin ca vi khun.

Ging vin:Trnh Th Hng

-2-

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

C s khc bit ln v s thch ng ca mi loi vi sinh vt i vi ngun cht dinh dng v iu kin vt l ca vi sinh vt. Khng c iu kin nui cy no to s pht trin cho nhiu loi vi sinh vt khc nhau. C rt nhiu loi vi sinh vt cha c phn lp v nh danh. Hu ht vi sinh vt c trong t l d dng, thng to ni bo t nh cc loi ca Bacillus, Clostridium ngoi ra cn c Arthrobacter, Pseudomonas, Rhizobium thng hin din trong t. Tm quan trng: Tham gia vo s phn hy mnh ca xc b hu c cung cp cht dinh dng cho cy trng. Vi khun c h enzyme thc hin qu trnh nitrat ha , c nh m thiu vi khun i sng ca thc vt bc cao s b hi.

b. Nm: gm nm mc v nm men:
C hng trm loi nm mc khc nhau sng trong t. Hu ht sng trn lp b mt ni c nhiu oxy. Loi thng gp nht: Penicillium, Mucor, Rhizopus, Aspergillus, Trichoderma iu kin vt l v ha hc, cht dinh dng ca t s nh hng n s pht trin ca loi. Ngi ta xc nh c khong vi ngn dn vi trm ngn t bo trong 1g t. Vai tr cha xc nh ht nhng quan trng trong s phn hy cc cht hu c ca m thc vt nh: tinh bt, cellulose, lignin, pectin nh hng n s hnh thnh mn v bn vng ca t. S tch ly sinh khi ca nm mc gip n nh cu trc t, lm ng kh nng gi nc. Nm hot ng mnh pH acid, chc nng bin i ca nm rt cao, c n 50% cht hi b phn hy bi nm. mu m ca t ph thuc nhiu vo nm mc v chng tin hnh phn hy sau s phn hy ca vi khn v x khun -> quyt nh cht dinh dng cho t. Nm men c nhiu trong t trng nho, to, ni nui ong Chng c nhiu trn l, thn, cnh cy, s theo cy vo t khi cy cht.

c. X khun:
Hin din nhiu trong t sau vi khun, quan trng trong s phn huy cht hu c v phng thch cht dinh dng bao gom cc loi: Nocardia, Streptomyces, Micromonospora. Hin din hng triu t bo trong 1g t kh v m. X khun to nn mi ca t c th phn huy cht hu c vng nht nh: kitin, cellulose -> quan trng i vi s ph nhiu ca t. X khun cng c kh nng to ra khng sinh hin din v hot ng mt vng xung quanh x khun. d. Tao: C dip lc t c th sng t dng nh thc vt nn phi sng trn mt t. Qun th to trong t t hn so vi vi khun v x khun. Cc loi to ch yu hin din trong t l: Cholorophyta, Silic cholorophyta Vai tr trong s to cht dinh dng v mu m cho t cng khng km vi khun v nm mc. V c sc t dip lc nn n c kh nng tng hp cht hu c t CO2 lm giu cho t, vi hn 40 loi c kh nng c nh m. C mt s trng hp to c vai tr trong s thay i cn thit nh

Ging vin:Trnh Th Hng

-3-

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

trong t cn ci, t b xi mn -> to c th tch ly ngun cht hu c ban u nh quang hp. To c th kt hp vi nm thnh a y, gip s chuyn ha thnh t.

e. Vi khuan lam:
Vi khun quang hp thng sinh oxy c vai tr hot ng nh cha kha c th bin i thnh t. Chng c th sng trn b mt , khi t bo cht l ngun dinh dng ban u cung cp cho cc vi sinh vt khc pht trin v tip tc to ngun dinh dng cho to v nm. S to thnh acid trong qu trnh trao i cht ca vi sinh vt gip ha tan cc thnh phn khong ca . Qu trnh tch ly lin tc cht hu c v khong tan tip tc nui dng a y, ru, thc vt bc cao. Nhiu loi to bin c nh m dng lm phn bn cho la, lm tng nng sut r rt, c bit l to cng sinh vi bo hoa du, c nh m trong d bo, t bo ny c vch dy v quang hp thun tin gip cho qu trnh c nh m tt hn.

f. Nguyen sinh ong vat va virut:

S lng nguyn sinh ng vt trong t m v giu cht dinh dng t mt n vi trm ngn t bo trong mt gam t. Hu ht nguyn sinh ng vt sng da vo ngun cht hu c v sinh vt trong t. Mt s vi khun trong t cha virus, virus ng vt v virus thc vt lun hin din trong t, m ca xc ng vt cht cng nh sng Qua nghin cu cho thy vi sinh vt thng tp trung vng r cy. Vng r l vng t v r cy tip xc vi nhau. S lng v thnh phn loi vi sinh vt cng khc nhau so vi vng t khng c r cy. Ngy nay quan st trc tip vi sinh vt trn b mt r, v trong vng r vi khun chim u th nht. S sinh trng ca cc vi sinh vt c kch thch bi cc cht dinh dng nh:amino acid, vitamin phng thch t r. Cc sn phm trao i cht do vi sinh vt to ra kch thch s sinh trng ca thc vt do c s trao i cht gia vi sinh vt v thc vt. Chnh vng r c mi quan h mt thit gia thc vt v vi sinh vt. Tng s vi sinh vt trong t gi l ch s vi sinh vt t. S lng ny t 0.1-1% so vi tt c cc cht hu c c trong t, tuy s lng nh nhng rt quan trng v chng c vai tr ln nh hot ng sng ca chng s lm bin i su sc trong cu t ca t. trong t c s hin din ca s lng vi sinh vt v thnh phn loi rt ln dn n s hnh thnh h vi sinh vt trong t (microflore).

II. S PHN B VI SINH VT TRONG T NHIN:

1/ PHN B THEO CHIU SU: S lng ca vi sinh vt gim dn theo tng t, cng xung tng t su cng t vi sinh vt. Qun th vi sinh vt tp trung nhiu nht vng t canh tc. l ni tp trung nhiu cht dinh dng, t vng r, c cng chiu sng, nhit v m thch hp nht. Thnh phn ca vi sinh vt cng thay i theo tng t: vi khun hiu kh, nm, x khun thng tp trung nhiu tng mt. Cng xung su cc vi khun hiu kh cng t v cc nhm vi khun k kh li tng nh vi khun phn nitrat ha pht trin mnh su 20-40 cm. 2/ PHN B THEO CY TRNG:

Ging vin:Trnh Th Hng

-4-

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

i vi cy trng th vng r l vng pht trin mnh nht ca vi sinh vt so vi vng khng c r. V d: vng r ca cy h u thng c nhm vi khun c nh nit cng sinh, cn vng r la tp trung nhiu nhm vi khun k kh, vi khun c nh nit t do hay ni sinh . Vi sinh vt c mt trong tt c cc loi t, nht l vng t mt c nhit v m thch hp Chng phong ph a dng c v thnh phn v s lng. Cn nhng vng t ngho cht dinh dng, chua, mn, vi sinh vt chu chua, vi sinh vt sng trong mi trng nhiu CH4, H2SKhng ch th khi thi tit thay i cng chi phi n s phn b ca vi sinh vt t nh: VSV chu nng, VSV chu lnh, VSV a m, VSV a khS tc ng ca con ngi cng c tc ng khng nh n s phn b ca vi sinh vt. 3/ PHN B THEO CC LOI T: Cc loi t khc nhau s c iu kin dinh dng, m, thong kh cng khc nhau t s phn b ca sinh vt cng khc nhau. V d: trong t trng la nc cc vi sinh vt k kh pht trin mnh nh vi khun anmon ha, nitrat ha. Ngc li vi sinh vt hiu kh nh vi khun c nh nit, nm, x khun rt t. t giu dinh dng nh t ph sa sng Hng, s lng vi sinh vt rt cao, ngc li vng t bc mu nh H Bc c s lng vi sinh vt rt t. He vi sinh vat trong at khac nhau, tng loai at, tng vung kh hau, tng vung a l va tham ch ngay tren mot iem cua mot loi at he vi sinh vat cung khac nhau, o la s khac nhau theo o sau vao long at va theo mua trong nam. S khac nhau con la he qua cua cac yeu to moi trng chi phoi nh: chat dinh dng, o acid, nhiet o, the nang oxy hoa kh, pH, tnh chat loai at, trang thai at. at am lay la loai at en, khong pha set co nhieu chat hu c ang b phan huy, at en co nhieu chat hu c b phan huy hn at am lay, at nau la at en co pha set, mot dang xac ba hu c b quen lai, gan nh s dung c. Loai at nao nhieu xac ba thc vat chon vui se thuan li cho s phat trien cua thc vat. Trong cac loai at ong co thao nguyen kho can, hay at can sa mac, xac thc vat b phan huy cham hn so vi at am lay. Tuy nhien, trong cac loai at, ghi nhan co s hien dien u the cac ai dien cua Pseudomonas, Bacteium, Mycobacterium tao ra cac the trung gian sau o co nhom vi khuan tao bao t trong at s dung cac chat trung gian e phat trien va thc hien cac qua trnh khoang hoa trong at. oi vi cac loai at co qua trnh khoang hoa yeu thng gap cac nhom vi nam nh: Penicillium, Aspergillus, trong at man thng gap

Ging vin:Trnh Th Hng

-5-

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

u the cua nam moc Monoverticillata, trong at rng thng gap Biverticillata, nhng loai ai dien nay ong hoa to am hu c. Ging Mucor phat trien tot tren at hu c ti, phan bo nhieu lp at mat thng gap la Mucor ramanianus tren at rng. Con Fusarium thng gap trong at co nhieu xac ba thc vat ho hoa ban, trong at rng th t gap hn. Ve nam men, cung co moi quan he khac nhau vi cac loai at than bun non u the la Torulopsis, at co o chua yeu thng gap Candida phat trien tao si, trong at rng va at en thng gap Lypomyces va ac trng cho at en la Rhodotorula. Noi chung trong cac loai at nhieu xac ba thc vat th co nhieu vi sinh vat phan giai cellulose co the gap Actinomyces, Fusarium, Chaetomium, Cytophga Trong at trong trot s bien oi vi sinh vat tuy theo s bon phan. Ket qua nghien cu ve he vi sinh vat phan giai cellulose trong at trong vi phan bon khac nhau cua vien han lam nong nghiep Lien Xo: Timiriazev cho thay phan chuong va phan khoang eu lam thay oi he vi sinh vat at so vi at oi chng, phan khoang lam tang s phat trien cua Cellvibrio con phan chuong lam tang s phat trien cua Cytophaga. S phan bo cua vi sinh vat co nh am cung co lien he vi nhieu yeu to : loai at, trang thai at, kh hau chu yeu ve so lng. Azotobacter phat trien at co nhieu phosphore, pH trung tnh, nhieu chat hu c va nc. Vi sinh vat co nh am va phan giai cellulose c coi la nhng vi sinh vat ch th ve chat lng cua at trong trot. Trong he vi sinh vat at co tao, nhng vai tro khong ln trong cac hoat ong sinh l trong cac quan the t nhien cua at. S phan bo vi sinh vat trong at theo o sau vao long at a c nghien cu va ghi nhan rang: s gim dn ve thanh phan va so lng vi sinh vat theo o sau vao long at co moi lien quan chat che vi s giam dn lng mun la ong bien. T nhng nghien cu tren co nhng nhan nh tong quat: ieu kien sinh thai anh hng en he thong vi sinh vat at va trong nghien cu so sanh he thong vi sinh vat at, nc, khong kh thng at he sinh vat cung nhieu hn. ANH GIA VE HOAT ONG SONG VI SINH VAT TRONG AT:

Ging vin:Trnh Th Hng

-6-

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Muon xac nh hoat ong song cua vi sinh vat trong at, trc het phai xac nh tnh chat va so lng nhom vi sinh vat khac nhau. Nh nhom phan giai cellulose, phan giai hydrocarbon, nitrat hoa, kh nitrat t o xac nh san pham tao thanh sau cac hoat ong sinh l la co li hay co hai cho at. Neu nh co nhieu vi khuan kh nitrat th co hai do lam mat am cua at. Vi nhng phan tch tren a khang nh rang: anh gia at ve mat vi sinh vat hoc khong ch phan tch ch so vi sinh vat ma can phai phan tch ca ve sinh l vi sinh vat trong at, so lng va hoat ong cua nhom vi sinh vat nay phu thuoc vao rat nhieu yeu to moi trng chung song, trong at trong trot thng xuyen co s hien dien cua nhieu nhom vi sinh vat trong ng tieu hoa cua ong vat do bon phan chuong, chng la vi sinh vat a nhiet va co ac tnh phan giai cellulose, tinh bot, protid ong thi con co nhieu loai gay benh cho ngi va ong vat. Vi s phat trien nhanh cua khoa hoc, trong nghng nam gan ay ngi ta a va ang s dung ch so enzym e anh gia cac hoat ong sinh l cua cac nhom vi sinh vat trong at.

III/ VI SINH VT T V H SINH THI T:

1. KHI NIM: H sinh thi l tp hp nhng nhm vi sinh vt c quan h vi nhau v mi trao i nng lng hoc chuyn ha vt cht v cc mi trng m ni cc nhm sinh vt ny tn ti. c khi nim r hn v h sinh thi chng ta xt v h sinh thi ca mt khu rng cha c tc ng ca con ngi m trong : Thc vt l thnh phn sinh vt c kh nng hp thu nng lung mt tri ng ha CO 2 thnh cc cht hu c phc tp. ng vt sng nh vo cc cht hu c thc vt, ng vt. t v khng kh ca khu rng. Hnh 1.1. Chu trnh chuyn ha vt cht trong h sinh thi Thc vt Nh vy th cc cht dinh dng m thc vt hp thu t t v t khng kh, sau qu trnh phn (nhm sn xut) gii ca vi sinh vt s c tr li mi trng chung quanh v chu trnh chyn ha ca chng li tip tc v l mt chu trnh kn. kho st mt h sinh thi cn xt hai mt sau: 1. C cu( Structure) ca h sinh thi: bao gm s loi v s lng ca cc nhm sinh vt v c tnh ca mi trng. Cht v Cht hu ng vt Nhm tiu th) c c

Ging vin:Trnh Th Hng

Vi sinh vt 7( Nhm-chuyn ha)

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

2. Chc nng( function) ca h sinh thi: tc l cc vn c lin quan n tc ca qu trnh chuyn ha nng lng v trao i cht trong h. C th chia sinh vt rong h ra lm 3 nhm v mt chc nng: a. Nhm vi sinh vt sn xut (producers): ch yu l cc sinh vt c kh nng quang hp. b. Nhm sinh vt tiu th (consumers): gm cc ng vt sng nh thc vt mt cch trc tip hoc gin tip. c. Nhm sinh vt phn gii (decomposers): gm cc ng vt nh b hoc vi sinh vt c nhim v phn gii cc cht hu c. Trong nhm ny bao gm mt nhm vi sinh vt c chc nng chuyn ha cht v c t dng ny sang dng khc, c gi l nhm vi sinh vt chuyn ha (transformers). 2/ H SINH THI TH NHNG: i vi h sinh thi trong t lin nh rng, ng c th nhng l thnh phn quan trng trong h sinh thi k trn. Tuy nhin t bn thn th nhng cng l mt h phc tp, trong cc thnh phn sinh vt v phi sinh vt c quan h cht ch vi nhau. Thnh phn phi sinh vt nh: t, , cht hu c, nc, khng khThnh phn sinh vt bao gm cc vi sinh vt c kh nng quang hp nh to, cc vi sinh vt hoc ng vt sng nh cc vi sinh vt khc nh protozoa v nhm vi sinh vt phn gii vt cht nh vi khun, nm Nh vy th nhng cng mang tnh cht nh mt h sinh thi hon chnh. Nghin cu i tng th nhng trn quan im sinh thi s gip ta hiu c cc tnh cht ca th nhng mt cch ton din v bin chng. iu ny cn thit cho mc ch s dng t trong sn xut nng nghip cng nh trong vic bo v mi trng. 3/ C CU VI SINH VT SNG TRONG T: Cc sinh vt sng trong t c quan h cht ch vi s hnh thnh v pht trin ca t c th chia thnh hai nhm: cc ng vt v cc vi sinh vt. a/Nhm ng vt trong t: y chng ta khng k n cc ng vt sng trong hang, cc loi ch tn ti trong t thi k trng, cc loi vo t ng ng, trnh ma kh hoc lt xc v cc loi hin din trong t ngu nhin. Tr cc ng vt k trn, ng vt sng trong t c chia lm 3 nhm ty theo kch thc ca chng: Nhm ng vt to: Chiu di trn 1 cm Nhm ng vt nh: chiu di t 0.2mm-1 cm. Nhm ng vt cc nh: nh hn 0.2mm.

Cc ng vt ny c ngun thc n khc nhau: Nhm n thc vt: u trng ca b ry n r cy. Nhm n xc b thc vt: trng c. Nhm n xc ng vt: u trng ca mt s b ry. Nhm n phn: mt s loi collembola n cc cht bi tit ca ng vt. Ging vin:Trnh Th Hng -8-

Chng V: VI SINH VT T Nhm n vi sinh vt: mt s cn trng n cc ng vt nh hn. Nhm n tp: mt s th cn trng n nhiu th k trn.

Vi sinh nng nghip 2007

b/ Nhm vi sinh vt trong t: gm 5 nhm chnh l: nm, x khun, vi khun, to v nguyn sinh ng vt. Nhm nm: thng gp cc chi Penicillium, Aspergillus, Trichoderma, Chaetomium, Alternaria, Rhizoctonia, Verticillium Nhm x khun: thng gp l: Streptomyces, c nhiu loi c kh nng tit ra cht khng sinh chng li s pht trin ca cc loi sinh vt khc. Frankia sng cng sinh vi cc cy phi lao Nhm vi khun: nhm ny rt a dng v c vai tr quan trng trong qu trnh chuyn ho vt cht trong t. Ty theo vai tr ca n c th chia ra lm cc tiu nhm nh: + vi khun hiu kh : c nhiu trong t cao ro v thong kh. + vi khun k kh hay ym kh : thng xut hin trong t ngp nc. + vi khun phn hy cellulose : Clostridium, Cellulomonas + vi khun ha amon (amonifer): phn hy N hu c thnh amonium (CH4) nh Pseudomonas, Bacillus, Clostridium, Serratia, Micrococcus, Corynrobacterium, Sarcina, Achromobacter + Vi khun ha nitrat: gi vai tr chuyn ha NH3 NO3 bng cch cung cp oxy cho NH4. + Vi khun kh N (denitrifer): gi vai tr kh oxygen ca NO3 chuyn thnh N2. + Vi khun c nh N (nitrogen fixer): c nh nit ca kh quyn. C th l vi khun cng sinh nh Rhizobium hoc khng cng sinh nh Azotobacter, Clostridium, Azospirillum.

IV. CC YU T NH HNG N S PHT TRIN CA VI SINH VT:

1/ NHIT : V c bn th nhit cng nh hng bi yu t a l, tuy nhin ch nhit trong t cn ty thuc vo kh nng hp th nhit ca loi t . V vy trong cng iu kin kh hu, a l nht nh trong vi loi t khc nhau c ch nhit khc nhau. Da vo mi quan h nhit ta chia lm cc nhm sau: Vi sinh vt a nng (35-80 , nhit ti u 50-60 ) nhng chng t c vai tr quan trng trong qu trnh vi sinh hc trong t. Vi sinh vt a m (20-45 , nhit ti u 25-27 ) Vi sinh vt a lnh (nhm ny tng i t). Tuy nhin nhit cao s l bin tnh protein ca nguyn sinh cht, lm ph hy cc enzyme, c ch cc hot ng ca vi sinh vt. Khng ch lm tn thng m cn nh hng trc tip ln s sng cn ca vi sinh vt, iu ny cn ty thuc vo lng nc c trong t bo. Cn nhit thp khng c tc dng tiu dit vi sinh vt m ch c h hot ng ca chng. Chnh v nhng l do m hu ht cc vi sinh vt d nhit qu cao hay qu thp th a s cc vi sinh vt chuyn sang dng sng tim sinh. Ging vin:Trnh Th Hng -9-

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

2/ NH SNG: Hu ht cc vi sinh vt pht trin tt trong iu kin ti. nh sng trc tip ca mt tri v cc tia t ngoi c th gy ra nhng qu trnh quang oxy ha trong nguyn sinh cht t bo, c bit l cc nucleic acid. Di tc dng ca cc bc x ny cc phn ng ha hc trong t bo b ph v, sinh vt c th b tiu dit. Tuy nhin nh sng rt cn thit vi nhng vi sinh vt c sc t quang hp v kh nng quang hp. 3/ M: Nh chng ta bit, nc chim mt t l quan trng trong hu ht cc th sng. Nc gip ha tan cc cht dinh dng trong nc v c hp thu vo t bo, mi phn ng sinh ha trong t bo cn c nc mi xy ra c. Khng nhng th, m cn nh hng n hu ht cc hot ng sng ca vi sinh vt. C nhng loi thch nghi vi mi trng ngp nc, c nhng loi c kh nng chu kh hn cao. Nhng phn ln cc vi sinh vt c kh nng pht trin mnh m 60-70% nht l cc loi vi khun c nh m hiu kh. Do m ny trong t t c lng nc v khng kh cn thit. Nu m cao hn, th lng kh trong t s b ay ra thiu khng kh s c ch s pht trin ca vi sinh vt hiu kh. Tuy nhin, trong iu kin kh hn th hu nh mi qu trnh sinh ha u b tr tr. 4/ THNH PHN C HC CA T: Phn sinh khi ch yu ca vi sinh vt c n 90-99% c gn vi pha rn ca t, do cc tieu phn ca t pha rn hp th mnh t bo ca vi sinh vt. Tuy nhin kh nng hp thu ny khng c nh m n cn ph thuc vo nhiu yu t nh nhit , m, pH, phn tn cng nh kch thc ca tiu phn t, ma trong nm cc tiu phn t nhin trong t th lun c kch thc khng u nhau, cc tiu phn cng ln tch ly cng nhiu cht hu c, nhiu cht dinh dng s to iu kin thun li cho s pht trin ca vi sinh vt. Chnh iu ny gp phn quan trng trong s phn b ca vi sinh vt trong t. Hn na, xc ba vi sinh vt lm giu cho t bng cc hp cht hu c, cng nh hng mt phn khng nh nht l xung quanh h r ang pht trin cng nh s thoi ha ca thc vt.

5/ pH CA MI TRNG: Ty tng loi vi sinh vt m chng c gii hn pH thch ng khc nhau nh: + Nm mc v nm men c th pht trin tt trong mi trng kh acid (pH =3-6). + Vi khun v x khun ni chung pht trin tt trong mi trng pH trung tnh (pH = 6.5-7.5). + Vi khun gy thi v nitrat ha pho bin mi trng trung tnh v hi kim.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 10 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

+ Vi khun nt sn pht trin tt mi trng kim yu, tuy nhin gii hn pH ca chng kh rng t 4.2-10 ty tng loi. 6/CC CHT C HA HC: Da vo thnh phn, hot tnh v s nh hng ln hot ng sng ca vi sinh vt ngi ta chia cht c ha hc ra lm 3 loi: + Cht st trng v cht phng thi: Alkaloid, cc mui kim loi nng ( Hg, Cu, Ag ) cc hp cht ca Cl2, Br2, I2 cc cht oxy ha mnh (H2O2, KMnO4) Khi nng cao, chng s tiu dit, cn nng thp s c ch i vi cc hot ng sng ca vi sinh vt. + Cht khng sinh l nhng sn phm ca qu trnh trao i cht th cp ch yu ca vi sinh vt, m vi nng thp c th gy c ch n s pht trin ca nhiu loi vi sinh vt khc. 7/ S TNG QUAN GIA CC NHM VI SINHVT: Ngoi nhng tc ng ca cc iu kin t nhin ln hot ng sng ca vi sinh vt, th tc ng ca cc yu t sinh hc trong cng h sinh thi cng nh hng phn khng nh nh: s hin din ca cc loi vi sinh vt khc , cc sn phm m chng to ra trong qu trnh sng, to thnh cc cht c ch cc hot ng sngca mt loi vi sinh vt no nh: + Vi sinh vt nitrat ha ch c th tn ti v pht trin trong t, khi c nhiu ammoniac, cht ny l sn phm hot ng sng ca nhm vi sinh vt hoi sinh, t s phn hy protein. + Actynomyces vi mt s loi vi nm khc to thnh khng sinh => c ch hot ng sng, thn ch tiu dit mt s nhm vi khun => v th m cc nhm ny khng th sng ni c mt ca Actynomyces v cc vi nm khc. + S hin din ca loi Phytonematode dn theo s hin din ca nhiu loi vi nm, mang danh hiu nm n tht => cc loi nn ny thng bt tuyn trng bng cch:li, vng tht hay cht nhy dnh =>si nm s cm vo thn tuyn trng, tit ra enzyme phn hy tuyn trng bin thnh cht dinh dng cho mnh. + Ging Cellovibrio k sinh trn a s cc loi vi khun lm gim s lng loi vi khun ng k.

V/ S CHUYN HA CC CHT V C TRONG T BI VI SINH VT:

1/ S CHUYN HA LN TRONG T BI VI SINH VT:

a.Cht P v chu trnh cht P trong t:

Trong t, cht P hin din di 2 dng: P hu c v P v c. Ging vin:Trnh Th Hng - 11 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Cht P hu c tn ti trong xc b thc vt v vi sinh vt . Trong xc b thc vt, cht P nm trong hp cht hu c nh : Phytin, phospholipid, acid nucleic, cc nucleoprotein, cc cht ng c cha P, cc men v cc hp cht khc. Phn ln P trong t bo thc vt i dng phosphat. Trong t bo thc vt, phn ln P l hp cht trong acid nucleid ca vi sinh vt, cc hp cht khc trong nguyn sinh cht nh cc Orthophosphat, metaphosphat, ng c cha P v cc mem c cha P. 15-25% cht P trong t bo vi sinh vt di dnh hp cht acid d tan. Trong t t 25-85% cht di dng hu c. Lng P hu c bin ng mnh theo chiu su ca t, cng xung su lng P cng gim. P v c trong t thng l cc phosphat nh phosphat calci, phosphat st hoc phosphat nhm, thng dng kh tan. Trong t trung ha v kim, phosphat calci chim u th hn v trong t chua phosphat st v phosphat nhm chim u th. Cc dng P k trn, cy trng khng s dng trc tip c, chng phi chuyn ha sang dng P2O5 v c d tan, cy trng mi hp thu c. Vi sinh vt c vai tr quan trng trong s chuyn ha cc dng ca P trong t. Trong thin nhin cht P c chuyn ha theo mt chu trnh khp kn.

b.S khong ha cht P hu c:

- Cc cht hu c cha P s c v c ha do cc men, tit ra t vi sinh vt trong t. Trong qu trnh sng ca chng, vi sinh vt cn phn hy cc cht hu c thnh cc ng n ly C cho s pht trin ca chng. Trong qu trnh phn hy ny, nh cc men ca vi sinh vt tit ra, cc hp cht hu c c cha P, phng thch P vi dng phosphat. Nh trong s phn hy acid phytic, vi sinh vt tit ra men phytaz nh men ny acid phytic c phn ra lm mt phn t inositol v 6 phn t H3PO4. Cc sinh vt k trn nh: Aspergillus, Penicillium, Rhizopus, Cunninghamella, Arthobacter v Bacillus. Phytin cng c phn hy nh trn v Phytin l mt mui calci v magne ca acid phytic. S phn hy ca Phytin hoc acid phytic trong t chm hn so vi cc acid nucleic. Cc acid nucleic cng c hu ht vi sinh vt trong t lm chuyn ha v phng thch ra phosphat, nh cc men thch ng. - S chuyn ha cc ln hu c sang ln v c trn y xy ra nhanh hay chm ty thuc vo mt s yu t mi trng nh: + Nhit : Di 30 0C s chuyn ha ny xy ra chm. S chuyn ha tng nhanh nhit trn 30 C. Nh vy nhm vi sinh vt gi vai tr chuyn ha ny c khuynh hng thch nhit cao. + pH ca mi trng: mi trng kim s phng thch P v c nhanh hn mi trng acid.
0

Ging vin:Trnh Th Hng

- 12 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

+ Cht hu c trong mi trng: t cha nhiu mn hoc nhiu cht hu c, phosphat c phng thch nhanh hn. Trong t mn, cc acid nucleic c chuyn ha nhanh hn v phytin l cht c chuyn ha chm nht . + Cht m v carbon trong t: S ha khong cht P hu c xy ra nhanh t c s oxy ha NH3 mnh. S ha NH3 xy ra mnh hn s khong ha cht P t 8-15 ln. Tng t cng c mi tng quan gia s khong ha cht C v P hu c, v t l ca hai s ha khong ny vo khong t 100-300/1. Cht c Chn vo t Rm cy la mch Thn l c alfalfa Ht u nnh RNA Phytin i chng Ln hu c 0.060 0.115 0.526 7.80 19.10 Ln v c d tan (ppm) 0 ngy 5 ngy 44.5 45.5 47.0 28.5 25.5 25.5 24.0 43.5 32.0 79.0 24.0 27.0

45 ngy 52.5 47.5 41.5 56.0 40.0 30.5

90 ngy 49.9 48.0 45.5 62.5 65.0 33.0

c.S bt ng ln d tan do vi sinh vt:

Cht ln d tan sinh ra trong qu trnh khong ha ln hu c mt phn s c cy hp th, phn cn li b chuyn ha sang dng ln v c kh tan v b bt ng do vi sinh vt s dng. Vi sinh vt trong t cn P cu to cc cht trong t bo ca chng.Do vi sinh vt cn ly P t mi trng chung quanh cng lc vi C v N. t thiu P vi sinh vt pht trin rt km v li ko theo s chuyn ha C v N cng chm li. ni ny nu bn thm P v c hoc hu c s lm gia

Ging vin:Trnh Th Hng

- 13 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

tng s pht trin ca tp on vi sinh vt trong t mt cch r rt, ng thi cng li ko theo s khong ha ca C v N . Vi sinh vt cn hp thu P to nn acid nucleic, Phospholipid v cc cht khc cha P trong nguyn sinh cht ca chng. Cht P tch ly trong vi sinh vt s khng c cy s dng. Do trong t c nhiu vi sinh vt cng s c s cnh tranh P ca tp on vi sinh vt v cy trng. t thiu P nu bn nhiu cht hu c v N, tp on vi sinh vt pht trin mnh, vi sinh vt s cnh tranh P vi cy trng. Hu qu l nng sut cy trng b gim st. Trong trng hp ny chng ta cn phi cung cp thm P p ng yu cu ca cy trng v s pht trin ca vi sinh vt. Tuy nhin cht P c vi sinh vt hp thu s c tch ly di dng P hu c v s c chuyn ha ngc li khi vi sinh vt cht i.Do P dng ny khng mt i m ch b bt ng ( immobilization) trong mt khong thi gian. Lng cht P b bt ng c th kh quan trng ty thuc vo t l C/P v N/P ca cht hu c thm vo t. Trng hp vi phn ca gia sc vo t, s pht trin ca vi sinh vt khng a n s bt ng P v trong trng hp ny t l C/P v N/P tng i cn i. Ngc li nu vi rm r vo t m khng bn thm phn P, hu qu ca qu trnh bt ng s xy ra. Ngi ta c th tnh mt cch tng i, khi vi cht hu c vo t, hin tng khong ha cht P hu c cung cp P d tiu ch xy ra khi t l C/P nh hn 200/1. Trng hp ny cht hu c c tha P cho vi sinh vt s dng nn phn hu c tha s c khong ha. T l C/P ln hn 300/1 th hin tng bt ng li tr nn u th. Tng t, t l N/P cng c nh hng n s bt ng P trong t. Ngi ta tnh c t l N/P trong t mn v trong nguyn sinh cht ca t bo vi sinh vt vo khong 10/1. Hin tng bt ng P s xy ra khi t l ny mt cn bng, lch vo khong 2%. Ngoi ra t l ny lch di 2% th s khong ha P hu c s xy ra. Nh vy, khi bn phn cho cy trng chng ta cn quan tm n s cn bng gia C,P,N v khi lech cn bng nng sut cy trng chng nhng khng gia tng m cn gim st l hu qu ca nhiu hin tng xy ra m trong hin tng bt ng P hu c cha trong rm r, vn qu t l mt.

d/ S chuyn ha ln v c kh tan thnh d tan:

Trong t P v c kh tan c th c vi sinh vt chuyn ha thnh dng P d tan. Phn ln vi sinh vt trong t u c kh nng ny. C n 1/10 n phn na chng vi khun phn lp c t t c kh nng chuyn ha P kh tan thnh P d tiu. Nm v vi khun c kh nng ny gm c: Penicillium, Sclerotium, Aspergillus, Pseudomonas, Mycobacterium, Micrococcus, Flavobacterium, Thiobacillus Cc nm v vi khuan ny nui trong mi trng dinh dng c cha apatid hoc trong mi trng c cha P nghin mn, c th phn hy hp thu P cn cho nhu cu pht trin ca mnh, m cn tha lng P d tiu cung cp cho mi trng xung quanh. Hin tng nyc th thy c trong a petri, v dung dch dinh dng c b c v P kh tan l lng trong dung dch. Chung quanh

Ging vin:Trnh Th Hng

- 14 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

cc khun lc ca vi khun hoc nm k trn s c qung trong, l ni m P kh tiu b chuyn ha sang dng tan c v c vi sinh vt y hp thu mt phn. Cc vi sinh vt ny tit ra cc acid hu c v c th i vi cc vi sinh vt ha t dng c kh nng oxy ha NH4 hoc S th cc dng hu c ny l acid nitric v acod sulfuric. Cc acid ny tc dng ln apatid cho ra dibasic phosphat v monobasic phosphat l cc dng P v c d tiu. Cc nghin cu cho thy s xut hin cc acid hu c ny xy ra cng lc vi xut hin P d tiu. C ngha l ngay sau khi vi sinh vt tit ra cc acid hu c cc acid ny tc dng ln P kh tan v cho ra ngay P d tiu. Mt khc cc dng P b c nh trong t nh phosphat st v phosphat nhm cng c chuyn ha sang dng d tiu di tc dng ca vi sinh vt trong t. Mt s vi khun c kh nng sinh ra H2S tc dng ln phosphat st hoc nhm v phng thch ra dng phosphat d tiu. Hin tng ny xy ra trong iu kin thiu oxy. C ch hin tng ny cha c gii thch r. Kt qu ngin cu ca Gerretsen (1948) cho thy s chuyn ha cc dng P kh tan nh ferrophosphat, bt xng, apatit v phosphat bicalcit trong iu kin t c cha vi sinh vt. t rung phn, hu ht P u dng phosphat st hoc nhm, la khng hp thu c. Trong iu kin ny vic bn phn chung hoc chn vi rm r kt hp vi bn N, P v vi gip vi sinh vt pht trin s gip cy t t P b c nh sang dng d tiu, cung cp cho la. S chuyn ha ny hi chm nn t n khng cung cp P cho nhu cu ca la. Tm li trong t P dng hp cht P hu c. Vi sinh vt chuyn ha P hu c thnh P v c d tiu, cy hp thu c. Bn cnh vi sinh vt cng hp thu mt lng P cn thit cho s pht trin ca n. Khi cht P trong vi sinh vt c tr li t di dng P v c kh tan nh phosphat calci, st v nhm. Di tc dng ca vi sinh vt, P kh tan ny c th chuyn ha thnh P d tiu. 2/ S CHUYN HA CHT KALI TRONG T BI VI SINH VT: Kali l cht th 3 rt cn thit cho cy trng, trong t kali di dng cc cht hu c cha kali trong xc b thc vt v trong t bo vi sinh vt di dng kali d tiu c gi trong cc phin st hoc trong dung dch t v di dng kali kh tan trong t tng i nh so vi kali d tan, vo khong 1/3 tng s. Vai tr ca vi sinh vt trong s chuyn ha kali trong t tng i km so vi C, N v P. Trong t vi sinh vt gi 2 vai tr i vi s chuyn ha kali. a. Chuyn ha kali kh tiu thnh d tiu: Mt s vi sinh vt c kh nng phn hy aluminosilicat kali phng thch ra kali cho cy s dng. Alcksandrov v cng tc vin (1950) lm th nghim vi loi vi khun Bacillus silicous trn cy bp v la m trng trong t thanh trng v trn t c chng vi khun B.silicous. Kt qu l tn t c chng vi khun B. silicous v khng bn kali c bp v la u tng nng sut tng ng vi mt l trng t c thanh trng v c bn thm kali.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 15 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

c th phng thch kali ra khi hp cht khng tan, aluminosilicat, vi khun tit ra cc cht acid hu c nh acid carbonic, acid sunfuric v mt s acid hu c khc. Ccc acid hu c ny tc dng ln aluninosilicat v phng thch kali thnh dng d tan. Cc vi sinh vt c kh nng tit ra cc acid hu c k trn u c kh nng phng thch kali khi hp cht aluminosilicat. b. Bt ng kali: Vi sinh vt cn cn kali cu to t bo. Do trong qu trnh pht trin vi sinh vt hp thu mt lng kali trong t cn thit cho n. Kali ny chuyn thnh kali trong hp cht hu c. Cy khng s dng c kali ny. Tuy nhin vi sinh vt s tr li cho t khi cht. 3/ S CHUYN HA LU HUNH TRONG T DO VI SINH VT:

a. Chu trnh ca S v S trong t:

Trong thin nhin lu hunh c mt trong kh quyn, trong nc v trong t. Lu hunh lun lun chuyn ha theo 4 giai don: Giai an khong ha. Giai on oxy ha lu hunh Giai on kh ca lu hunh. Giai don bt ng ca lu hunh. Bn giai on ny xy ra ty theo iu kin ca mi trng v ty theo giai an trc ca lu hunh. Trong t lu hunh hin din trong xc b thc vt, phn ca ng vt, phn bn ha hc v trong nc ma. Trong cht mn, S trong cc acid amin, c phn hy t cc protein ca xc b thc vt. Ngoi ra trong t S cn c th tn ti di cc dng nh sulfat, sulfit, thiosulfat, thioure, tetrathionat hoc trong cc glucosid v trong cc alkaloid. Cc dng ca S trn y lun lun bin chuyn ty theo iu kin mi trng

b. S ha khong ca S:
Trong t, S hu c b vi sinh vt lm cho chuyn ha sang cc dng S v c. Ty theo iu kin mi trng cht sinh ra do qu trnh khong ha ca S c khc nhau. Trong iu kin thong kh, vi sinh vt phn hy s dng mt phn, phn cn li c chuyn thnh dng sufat. Cc giai on phn ng sau do tc dng ca vi sinh vt trong t. S ha khong cc S hu c trong t thong kh xy ra rt chm. Theo kt qu ngin cu ca Federrick v cng tc vin (1957) s chuyn ha ca enzyme trong t t 85%, tng s cystin ha thnh sulfat trong 1 tun l. Trong iu kin thiu kh mt phn S hu c s c chuyn thnh acid sulfuric v mt vi mercaptan c mi. S chuyn ha ny do bi mt s ging vi khun him kh.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 16 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

c.S s dng S ca vi sinh vt:

Vi sinh vt cn S pht trin v phi ly S t mi trng chung quanh. Trong t vi sinh vt c th ly S t cc sulfat, hyposulfit, thiosulfat, sulfit v cc S hu c nh cc acid amin c cha S, hm lng S trong t bo vi sinh vt chim khong 0.1-1% trng lng kh ca vi sinh vt, v S ny nm trong cc acid amin trong nguyn sinh cht ca t bo. Do s hp thu S ca vi sinh vt, nhng t thiu S, nu bn N hoc ng bt vo t s lm gim nng sut ca cy trng. V N v C lm tng sinh khi ca vi sinh vt trong t, vi sinh vt phi ly S ca t cho s tng sinh khi ca mnh v kt qu l hoa mu thiu S trm trng. Cc th ngim trong nh li cho thy nu bn phn thm S trong trng hp ny gip cho hoa mu khng b gim nng sut. Hin tng trn y cn c gi l bt ng S trong t bi vi sinh vt. V S c cha trong cc acid amin trong vi sinh vt, nn khi vi sinh vt cht S c phng thch tr li mi trng d dng. Hin tng bt ng S do vi sinh vt xy ra khi c s chnh lch t l C/S c xem l cn bng vo khong 50/1.

d.S oxy ha cc S v c trong t:

Cc S v c c sinh ra trong qu trnh khong ha S hu c trong t,c th b oxy ha c th do phn ng ha hc thun ty cng nh do vi sinh vt. Oxy ha ha hc xy ra tng i chm, trong khi oxy ha do vi sinh vt xy ra trong iu kin mi trng thun li. Trong iu kin ti ho ca mi trng cho hot ng ca vi sinh vt th phn ng oxy ha ha hc thun ty xy ra khng ng k so vi phn ng oxy ha do vi sinh vt gy ra. Vi sinh vt tham gia vo s oxy ha lu S v c thnh sulfat phn ln l vi khun v mt vi nm. Vi khun tham gia vo qu trnh ny thng l vi khun t dng bt buc hoc ty . Cng c mt s t vi khun d dng v vi nm d dng. Vi sinh vt oxy ha S trong t nm trong 4 dng sau: Nhm vi khun hnh que: Ging Thiobacillus. Nhm vi khun, nm v x khun d dng. Nhm vi khun c dng hnh si. Nhm ny gm trong 2 b v 6 b ca ngnh vi khun nh sau: B Beggiatoales: + H Beggatoaceae: Beggiatoa, Thiothrix, Thioplaca. + H Leucotrichaceae: Leucothrix. + H Achromatiaceae: Achromatium. B Pseudomonales: + Thiobacteriaceae: Thiobacterium. + Thiorhodaceae. + Chlorobacteriaceae.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 17 -

Chng V: VI SINH VT T Nhm vi khun sulfua lc v tm quang tng hp.

Vi sinh nng nghip 2007

Trong cc nhm vi sinh vt ny, nhm vi khun c dng si thng gp trong bn v trong t ngp nc, oxy ha H2S do mi trng sinh ra. Nhm vi khun quang tng hp thng gp trong Ging vi khun Thiobacillus c 9 loi trong c 5 loi c nghin cu k: T. thiooxidans l vi khun ha t dng sng c trong mi trng chua c pH n 3.0. T.thioparus l vi khun rt nhy vi mi trng chua. T.novellus c th oxy ha cc lu hunh trong hp cht hu c ln S v c. T.denitrificans l loi vi khun c th sng trong mi trng thiu oxy v c kh nng kh oxy ca NO3 trong iu kin ngp nc. T.ferrooxydans c th oxy ha c S v c ln cc mui st trong t. hnh dng ging Thiobacillus gn ging vi cc ging thuc nhm Pseudomonas nhng khc nhau v Thiobacillus c kh nng t dng.

e. Qu trnh kh ca lu hunh trong t:

Khi t chuyn sang tnh trng thiu kh do ngp nc, nng sulfit trong t tng dn, trong khi nng sulfat ca t b gim nhanh. Trong trc din ca t thng c mt vng tp trung sulfit st nh. i i vi hin tng tng lng sulfit trong t, mt s vi khun kh sulfat cng tng nhanh theo Takai v cng tc vin - 1956) sau khi cho t rung ngp nc 2 tn l, mt s vi khun kh sulfat tng ln n vi triu trong 1g t. C 2 ging vi khun tham gia vo qu trnh kh sulfat ca S trong t: Vi khun Desulfovibrio: Gi vai tr quan trng hn cn y l vi khun k kh bt buc, c hnh phy v di ng bi mt tim mao mt nh.Vi khun ny thuc nhm vi khun chu m, nhit ti ho khong 30. Khng pht trin c mi trng qu chua, c pH <5.5. Ging vi khn ny cha nhiuloi, tuy nhin loi Desulfovibrio desulfuricans thng gp trong t nht. Vi khun Clostridium nigrificans: t gp hn l vi khun chu nng, nhit ti ho cho loi ny l 550C.

4/ VI KHUN S DNG ST V S CHUYN HA Fe TRONG T: a.Vi khun s dng Fe:

Nm 1888 Winogradsky phn lp c mt loi vi khun t trong sui nc cha nhiu Fe. Vi khun ny c kh nng oxy ha Fe2+ thnh Fe3+ v tch ly trong v ca chng. l vi khn Leptothrix characeae. V sau ny pht hin ra nhiu loi vi khun c kh nng s dng Fe nh l cht trao i nng lng. Vi khun ny c nhiu trong nc cng nh trong t. Mt s tham gia vo qu trnh chuyn ha Fe trong t, mt s khng c nh hng n. Ging vin:Trnh Th Hng - 18 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Cc vi khun s dng Fe c xp vo 4 h sau: H Caulobacteriaceae: Hnh que, dng si c th tch ly Hydroxid st tan. Gm cc chi: Gallionella, Siderophaceae. H Siderocapsaceae: Hnh que hoc hnh cu, c v nhy cha mui Fe hoc mui mangan chia lm 2 nhm: C mng nhy: + Hnh cu: Siderocapsa, Siderosphaera + Hnh que: Ferrobaterium, Sideromonas, Sideronema. Khng c mng nhy: Ferribacillus, Siderbacter, Siderococcus. H Chlamydobacteriaceae: c dng hnh si, c v cha mui Fe tam hoc mui Mn: Leptothrix, Toxothrix H Crenothricaceae: Crenothrix, Clonothix. Ngoi 4 h trn cn c mt s loi vi khun khc cng c kh nng s dng Fe nh : Thiobacillus ferrooxidans.

b. Qa trnh oxy ha-kh ion st:

iu kin him kh: Do t b ngp nc, Fe3+ b kh thnh Fe2+ qu trnh ny xy ra do vi sinh vt ym kh s dng ion st lm nguyn liu trao i nng lng. Takai v cng tc vin (1956) do hiu th kh v ion Fe2+ trong t rung b ngp nc v kt qu trong bng di. Thi gian sau khi cho ngp nc ( ngy ) 0 1 2 3 5 8 13 21 Hiu th kh (Eh) (Volt) 0.45 0.22 -0.05 -0.2. -0.23 -0.25 -0.25 -0.25 Ion Fe2+ (ppm) 0 0 200 940 1.030 1.140 950 %t l gia Fe2+/(Fe2+v Fe3+) 43 47 59 66 73 76 84 78

Ging vin:Trnh Th Hng

- 19 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Qua bng trn cho thy trong qua trnh ngp nc lng Fe2+ tng v t mc cao nht vo ngy th 13 sau khi ngp nc. ng thi lng Fe3+ ngy cng gim theo nhp vi s tng Fe2+. Qu trnh kh st tam trong iu kin ngp nc do tc dng ca cc vi sinh vt m hu ht l do vi khun k kh nh: Bacillus polynyxa, B. circulans, Escherichia freundii, Aerobacter aerogenes. Hai loi B.polymyxa v B. circulans hot ng p mi trng chua, pH vo khong 5.5. Hai loi B.freundii v A. aerogenes thch mi trng chua hn. t c nhiu cht hu c nu b ngp nc, vi khun kh Fe cho ra nhiu ion Fe2+. Trong iu kin ny vi khun kh sulfat nh Desulfovibrio chuyn ha sulfat thnh sulfit. Sulfit s kt hp vi Fe2+ cho ra pyrit (FeS). Neu iu kin ngp nc lin tc pyrit s tch ly thnh phn tim tng trong t. Trong iu kin ny pyrit l mt mui kim loi kh tan nn khng c hi cho cy trng. Tuy nhin lng ion Fe2+ c phng thch v t do trong dch t v s gy c cho cy trng khi hin din qu nhiu. Trng hp t c thy triu ln xung, cc giai on thong v ym kh thay nhau. Trong giai on ym kh vi khun kh Fe3+ thnh Fe2+ v kt hp vi sulfat trong t thnh sufat st nh, tch t trong tng t y v to thnh tng t c gley, mu xm hoc mu xanh sng, sulfat st nh c cho cy. Trong iu kin thong kh: Fe2+ b oxy ha tr thnh Fe3+. Trong iu kin t trung tnh qu trnh ny ch yu xy ra do phn ng ha hc. Trong iu kin t chua qu trnh oxy ha do vi sinh vt tc dng gy ra ch yu l vi khun: + Ferrobacillus ferrooxidans + Thiobacillus ferrooxidans PH thch hp cho qu trnh oxy ha st nh bin ng t 2.0-4.5 v tt nht l 3.5.Qu trnh oxy ha st nh sinh ra nng lng. Ngi ta tnh c mi nguyn t gram st s cho ra 10.000 calo.

5. S CHUYN HA MANGAN TRONG T:

Mn l cht vi lng i vi cy trng: Mn hin din trong t di 2 dng Mn2+ v Mn3+. Mn tan trong nc v c cy hp thu. Mn3+ khng tan, cy khng hp thu c v hin din di dng oxyd man gan (MnO2).

Ging vin:Trnh Th Hng

- 20 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Trong iu kin acid, pH =5.5, Mn3+ c th b chuyn thnh Mn2+. Ngc li trong iu kin kim pH=8. Mn2+ s b oxy ha thnh Mn3+. S chuyn ha ny thun ty ha hc. Trong iu kin mi trng c pH khong t 5.5-8 vai tr ca vi sinh vt trong qu trnh chuyn ha trn c xem l ng k. Vi sinh vt tham gia vo qu trnh oxy ha Mn rong t bao gm c vi khun, nm v x khun. Trong vi khun c th k acid ging Aerobacter, Bacillus, Corynebacterium v Streptomyces, x khun cng c bo co l c tham gia vo qu trnh ny. Ngoi ra cc vi khun chuyn ha Fe cng tham gia vo qu trnh oxy ha Mn. Mt s vi sinh vt oxy ha Mn hin dinkh cao trong t. Chng chim khong 5-15% tng s vi sinh vt sng trong t. Chng pht trin tt nht pH t 6-7.5.

VI. S BIN I CA H VI SINH VT BI NH HNG CA VIC X

L V CI TO T:
1. NH HNG CA VIC X L T: Vic cy xi t l mt dng x l cn bn c nh hng n hot ng ca vi sinh vt t. Vic cy xi to nn mt lp t trong c h r thc vt pht trin rt thun li v trong lp t c iu kin tt xy ra nhng qu trnh to v tch ly cht dinh dng cho thc vt.Trong nng nghip gi y l lp t trng trt. su ca lp t trng trt khng nht thit phi bang nhau, v ty i tng cy trng, ty loi t, ty tp qun trng trt ca tng vng m h vi sinh vt trong t khc nhau. Chng khng ng nht v s lng v s a dng, phong ph v loi ngay c trn cng mt vng kh hu, cng tp qun trng trt. Tuy nhin s lng vi sinh vt c khuynh hng gim dn theo su ca lp t trng trt. Di y l kt qu nghin cu v hin tng ny: S phn b ca vi sinh vt trong lp t trng trt: t en Qua bng di ay cho ta thy: su 0-10 cm s lng vi sinh vt trong c hai loi t u cao hn cc su khc( tr i trng hp nhm vsv nitrat ha). su s thong kh tt, m bo oxy cho s pht trin ca vsv hiu kh. Tuy nhin su 0-10 cm ta cng thy vsv k kh xut hin nhiu hn nhng su khc, iu ny c gii thch rng: trong t vsv k kh trong vng c tr ca microflore c che ch v bo v khi s xm nhp ca oxy l nh nhm vi sinh vt hiu kh hay ni cch khc l nhm vsv hiu kh ro rit s dng oxy nn n khng cn nhiu gy c cho nhm k kh, nh su 0-10 cm vsv vn sng v pht trin c.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 21 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

su lp t trng trt (cm) 0-10 10-20 20-30 30-40 0-10 10-15 15-20

S lng cc nhm vi sinh vt (n v tnh ngn vsv/1g t kh) Vsv Vsv k Vsv Atino Vi nm hiu kh kh nitrat myces v hiu ha kh ty 6.300 310 10.000 1.950 48 5.700 240 10.000 2.020 43 4.800 180 10.000 1.860 41 2.100 105 1.000 990 17 t ng c 5.700 270 1.000 640 53 4.400 230 1.000 420 41 2.700 180 100 250 20

Cng su vo lng t s lng vsv cng gim, l quy lut chung ca cc loi t. S gim hot tnh ca vi sinh vat theo su vo lng t cng c ngin cu theo mt cch khc, l ch s h hp ca t. Ch s ny c th hin bng hm lng % ca kh CO 2 (so vi phase kh trong t). Kh CO2 ny chnh l sn phm ca hot ng sng ca vi sinh vat trong t. Cc cng trnh nghin cu v vn ny ghi nhn mi quan h gia ch s h hp ca t v s lng vsv theo su vo lng t l mi quan h ng bin theo su tc l cng tng hoc cng gim. S lng vi sinh vt v ch s h hp ca t mi su khng ch khc bit nhau theo su m cn nh hng r rt ln s tng trng ca thc vt ni chung, cy trng ni ring.. nh hng ny c cc nh khoa hc ngin cu di y dn ra mt th nghim n gin: Ngi ta ly ring tng lp t khc nhau theo su. L I : (0-10 cm), l II (15-20 cm), l III (30-50 cm). mi lp t ny cho vo mi chu khc nhau, khng bn bt c mt loi phn bn no. t c s dng trong th

Ging vin:Trnh Th Hng

- 22 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

nghim l t en trng la mch hng nm.. B tr cc l chu th nghim xong, to iu kin nh ngoi ng rung ri gieo ht ging la mch xung t. S ht ging mi l bng nhau v sinh l nh nhau. Kt qu nh sau: l I s ht ging ny mm v pht trin tt. l II km hn v l III th hu nh khng pht trin c. Lin h vi bng trn cho thy t l I vi sinh vat nhiu nht v l III t nht. T nhiu cng trnh nghin cu tng t cc nh khoa hc kt lun rng: S lng v hot ng sng ca vsv trong t c nh hng n s sinh trng, nng sut ca cy trng v ph nhiu ca t. nh hng ca vi bin php x l t n cc qu trnh vsv hc trong t v nng sut ma mng c vin hn lm nng nghip Lin X nghin cu. Di y l kt qu tng hp thu c trn lai t en pha ct v i tng cy trng l la kiu mch. S bin i ca ch s vsv v sn lng la kiu mch thu hoch theo cc bin php x l t.

Bin php x l t Bm xp lp t mt 0-5 cm. (1) Vsv Vsv hoi nitrat sinh ha 100 100 Sn lng la mch 1,190

Bm xp nhng khng lt lp t 0-20cm (2) Vsv Vsv hoi nitrat sinh ha 113.2 102.4 1,780

Bm t v c lt lp t 0-20cm (3) Vsv Vsv hoi nitrat sinh ha 184.1 158.9 3,060

Cy thng thng v lt su 20cm (4) Vsv Vsv hoi nitrat sinh ha 150.2 144.5 3,020

Ghi ch: -Ch s vi sinh vt tnh % so vi s lng vsv lp t b mt 0-5cm, tnh l 100. -S lng la tnh bng tn /hecta. -Cc bin php x l t ny c thc hin trn cng mt loi t, cng mt ch canh tc chm bn v cht lng ging cy trng nh nhau. Kt qu cho thy rng: Cc bin php x l khc nhau cho cc ch s vsv khc nhau v sn lng khc nhau. Bin php 3 v 4 cho kt qu ao hn 1 v 2. Hiu qu c gii thch l do c s o ln cht hu c t di t ln, to iu kin hiu kh tt lm cho vsv sinh trng v pht trin nhanh chng, s oxy ha v khong ha cc xc b hu c c thc hin thun li v nhanh chng, do ph ca t c tng ln. Mt khc cc hp cht lp t di cng b o ln ln trn v phn hy nhanh chng trong iu kin hiu kh tt. Tt c nhng iu ny to iu kin tt cho h r vi sinh vt. 2. NH HNG CA VIC CI TO T N H VI SINH VT: Ging vin:Trnh Th Hng - 23 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Ty tng loi t m ta c th thc hin mt bin php no ci to t, sao cho loi t c c nhng iu kin bnh thng ca vic canh tc. Nh vng t thiu nc, kh cn th ngi ta o knh, mngto mt h thng dn nc ti cho vng t hoc vng t ngp ng th phi c h thng tho nc.Ni chung trong nng nghip c mt s bin php ci to t thng dng l: To h thng thy li ti nc. To h thng tho nc. Trong trng hp c nhng vng c c hai h thng ti v tho nc. Da vo t: Dng cc hp cht c tnh kim hoc acid thc hin s bnh thng ha phn ng ca t. nhng vng c nhiu mui th s dng cc bin php thch hp loi b. Trong vng t kh m thiu cc qu trnh vsv trong t b dng li v phn ln vsv chuyn sang dng sng tim sinh. Trong trng hp ny nu ta thc s ti nc m bo m cho t th h vsv hot ng tr li bnh thng nh hng ca vic ti nc cho vng t en kh cn n s lng vi sinh vt c ghi nhn nc cng ha Lahha. Kt qu nh sau: Dng x l Khng ti Ti S lng vi sinh vt v s ln ti I II 13.2 28.7 1.3 19.7 III 16.7 36 IV. (sau khi thu hoch) 5.6 10.2

Ghi ch: S lng vi sinh vt c tnh l triu/g t kh. ln ti th II vo thng kh hanh s bc hi nc nhanh. IV l theo di tip s bin i ca s lng vi sinh vt.( khng cn ti v thu hoch xong). ln th IV s lng vsv u gim. i vi t ngp nc th dng bin php tho nc bng h thng knh, mng Di y dn ra mt nghin cu vng t than bn non ngp nc c kt qa nh sau: Thnh phn v s lng vi sinh vt (ngn/ g t kh) sv hoi sinh

Ging vin:Trnh Th Hng

- 24 -

Chng V: VI SINH VT T Dng t su Bact. Act. Oligotrophe (sv t dinh dng) 8300 2300 51000 6000

Vi sinh nng nghip 2007 Vsv nitrat ha 6.7 0.4 4070 300 Vsv phn hy m a bo 0.8 0.8 6.0 2.5

Nguyn thy Ci to

0-15 40-50 0-15 40-50

10500 2200 23300 7600

1420 100 4500 300

Kt qu trn cho thy lai t ci to s lng ca vsv tng ln ng k c bit l nhm Oligotrophe v nitrat ha, iu c ngha l trong t ci to th cc qu trnh khong ha v nitrat ha xy ra mnh hn. Nhng mt khc km theo s tch ly tha nit (dng ammoniac v nitrate), phn ln s ny s ri vo dng nc v thot i, v trong s thot cng c phn ng k cc cht khang khng cn thit b mt i, cng l ci li. Trong vic ci to t chua, ngi ta dng bin php ha hc, thng s dng vi kh acid ca t v lm gim i hm lng nhm, mui nhm ny c i vi cy trng v vi sinh vat. Vic s dng vi e ci to t chua lm bin i ng k quan h gia cc nhm vi sinh vt trong t v hot ha hot ng ca mt s nhm vi sinh vt, iu ny c ngha trong vic tng ph nhiu ca t, c th trong s lng ca Bact v Act c tng ln vi sinh vt nitrat ha bt u sinh sn nhanh v vi nm li gim v c bit xut hin mt s ln vi sinh vt c nh m. Myxobacteria phn hy celullose v vibrio.

Di y dn ra kt qu nghin cu . S bin i thnh phn v s lng vi sinh vt trong t chua x l vi ci to: S ln phn tch Ln I Dng t S lng vi sinh vt (ngn/1g t kh) Bac t 3. 90 0 6. Bacillus 770 1.60 Actino myces 160 250 Vi nm 67 10 Azobacter 0 2 Vsv nitrat ha 1 5

i chng S dng

Ging vin:Trnh Th Hng

- 25 -

Chng V: VI SINH VT T vi Ln II i chng S dng vi Ghi ch: 50 0 2. 90 0 15 .5 00 0 880 2.13 0 200 2.20 0 130 50

Vi sinh nng nghip 2007

0 15

1 10

T ln phn tch I n ln phn tch II cch nhau 2 thng v ln II khng c b sung thm vi. Vic s dng vi n bn cho t chua cn ging jh nng to thnh nt sn r cy h u bi v phn ng trung tnh ca t l mt iu kin tt nht cho s sinh sn v pht trin ca nhm vi sinh vt ny. i vi t mn c th dng CaSO4 ci to , trong trng hp ny l nh cc vi sinh vt phn hy sulphate thnh sulphite c bit Na2S c to thnh t sulfat v NaCl trong t. Trong iu kin c s hin din ca CO2, Na2S s thc hin phn ng: Na2S + CO2 + H2O Na2CO3 + H2S Cc carbonate ny c th kt ng hoc ra tri theo nc v lm gim mn ca t.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 26 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

VII. VI SINH VT V S PHN GII CHT HU C:

1. THNH PHN CU TO CC CHT HU C TRONG T: Cac loai ng: +ng n gin: Gm cc loi ng n nh glucoseva ng i nh maltose, sacharose... Cc loai ng ny c th b phn gii bi nhiu vi sinh vt. +ng phc tp: Gm cc polysacharic nh tinh bt, hemicellulose v cc a phn t kt hp bi cc phn t ng nh chitin, pectin. Tinh bt: gm hai thnh phn l amylose c cu to l cc phn t glucoz ni vi nhau bi ni B-(1-4)v amylopectin l nhng glucose c ni B- (1-6). tinh bt c phn gii bi nhiu vi sinh vt v c ng vt tiu ha.

Ligin: Cu to khng ng nht v phc tp, n v cu to l phenyl propane. Ligin l cht kh phn gii. Protein: n v cu to l cc acidamin. Protein d b vi sinh vt phn gii. 2. QA TRNH PHN GII CHT HU C TRONG T: Cht hu c trong t c th b phn gii bng ng tiu ha ca ng vt sng trong t v bng cc loi phn ng sinh ha ca vi sinh vt. cc ng vt trong t, h tiu ha ca chng ch tiu ha c glucose, tinh bt, protein. Rt t loi vi sinh vt tiu ha c hemicellulose v cellulose. Hai cht ny ch c phn gii bi vi sinh vt c sn trong ti tiu ha ca mt s ng vt c bit

Ging vin:Trnh Th Hng

- 27 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

i vi cc cht a phn t nh protein, cc polysaccharid, s phn gii bt u bng s thy phn do cc phn ha t nh protease, cellulase... thy phn cc protein thnh acid amin v cellulose thnh glucose. Sau cc cht n gin ny c hp thu trc tip qua vch ca vi sinh vt. S thy phn ny cng xy ra nhiu giai on ct cc chui di thnh nhng chuoi ngn hn ri tip tc ct thnh cc cht n gin theo s :

Enzym

Enzym

Trong qu trnh phn gii cht hu c trong t vai tr ca ng vt km hn vi sinh vt v ng vt c tc tiu ha chm v kh nng tiu ha c gii hn trong mt s t cc cht hu c. Tuy nhin ng vt gi vai tr h tr hu hiu cho vi sinh vt trong qu trnh phn gii qua cc tc dng nghin nh, trn ln cht hu c vo trong t cng nh cht hu c sau khi i qua ti tiu ha s c nhng tnh cht thun li hn i vi tc dng ca vi sinh vt. c qu trnh phn gii cht hu c trong t c th dng cc phng php sau: - o lng cht hu c b gim. - o lng CO2 c pht sinh.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 28 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

3. CC YU T NH HNG N TC PHN GII CHT HU C TRONG T.

VIII. HAT NG CA VI SINH VT TRONG CI TO T:

t trn ton qu a cu ny c to thnh t lp mt xa xa ca cc lp t nguyn thy ca ni. Ngay t nhng giai an u ca s bin i t nguyn thy ca ni, vai tr ca vi sinh vt c th hin r. C n 60% cht khong ca t nguyn thy to thnh silicat nhm. cng thc tng qut R2Al2Si2O8. Vi sinh vt c th phn hy cc hp cht ny trong mi trng c m khong v hp cht hu c. T nm 1968 Henderson v G. Aaff xc nh khong cht dng silicat tng mc v ln lt b vi sinh vt phn hy, to nn s tch ly SiO2 trong mi trng ng thi gii phng cc cht khc. Cc qu trnh ny xy ra rt chm. a y l sinh vt u tin c vai tr quan trng trong giai on u ca s bin i cc lp t nguyn thy ca ni thnh t. a y to thnh nhng bn hnh l, di c tch mt lng ln cc tiu ht ca hp cht khong. a y cn sng chung vi mt loi vi khun hoi sinh khng to bo t. Nh vy a y nh l ni tch cha cc nguyn t khong, di tc ng ca a y, thc vt trn ngy cng tch ly mt lng ln cc cht hu c, phospho, oxyd st, Ca, Mg... To c vai tr trong qu trnh tch ly cht hu c do phng thc t dng, nu khng c to s khng c s hot ng mnh ca vi sinh vt hoi sinh trong t. Nhiu to lam c kh nng c nh m, chnh to lm giu cho t nguyn thy trong qu trnh hnh thnh t. Acid carbonic, cc acid hu c v v c do h vi sinh vt to nn c vai tr cn bn trong qu trnh to t nguyn thy.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 29 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

S ph hy t nguyn thy ca ni cn c thc hin bi vi khun nitrat ha. Chung to thnh HNO3 t cc hp cht amino. Ngoi ra vi khun Thiobacillus thiooxydans, Thiobacillus ferroxydans chng oxy ha H2 v H2S to thnh H2SO4. Nhiu vi sinh vt cn to nn mt dch nhy, cht ny to iu kin d dng cho s tip xc v gn li gia t bo vi sinh vt vi cc tiu phn ca lp t nguyn thy v s ph hy cc phn cui cng ca lp t nguyn thy c thc hin bi cc sn phm trao i cht c vi sinh vt.

S tao mun :
Nh chung ta a biet, tren toan a cau nay c tao t lp at mat xa xa cua cac lp at nguyen thuy cua nui. Vao nam 1986, Henderson va G.Aaff a xac nh cac khoang chat dang silicat tng mc o b vi sinh vat phan huy, tao nen s tch luy SiO2 trong moi trng ong thi giai phong cac chat khac (Ca, Al, Mg.). Cac qua trnh nay xay ra rat cham. Ma a y co s cong sinh vi loai vi khuan hoai sinh khong bao t la sinh vat au tien co vai tro quan trong trong giai oan au cua s bien oi cac lp at nguyen thuy cua nui thanh at. Ngoai ra, con co vi khuan nitrat hoa, Thiobacillus, Thiooxydans TREN THE GII HIEN NAY CO HAI QUAN IEM: Quan iem hoa hoc : Nhng ngi theo quan iem nay cho rang mun la chat hu c cha hoan toan phan huy cua cac xac ba thc vat. Ngi nghien cu mun au tien la Xotso (1804) va Xirangen(1828). Hai ong cho rang mot so, hp chat hu c trong mun la do chat hu c b oxy hoa theo phng thc n thuan hoa hoc va b bien thanh mun, khong co s tham gia cua vi sinh vat . Con theo quan iem cua Watsman cho rang: mun la chat d tha sau qua trnh phan giai xac ba thc vat Quan iem sinh hoc : Co l cong hien nhieu nhat la cac nha khao hoc Lien Xo: ocusaep, Willam, Tiurin, Kononova. ocusaep cho rang khi b phan giai, xac ba thc vat 1 phan b bien thanh chat hu c ong thi mot phan khac co the hnh thanh cac chat phc tap. Trong ca hai qua trnh ay th vi sinh vat co vai tro rat quan trong . Willam la ngi ke tuc nghien cu quan iem sinh hoc : Ong cho rang mun khong phai la chat trung gian, mun la mot san pham tong hp nh hoat ong ca vi sinh vat trong at . Nhieu nam nghien cu cua Kononova a ch ro so lng va cac loai hnh vi sinh vat at luon thay oi va thay oi tuy theo mot qui

Ging vin:Trnh Th Hng

- 30 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

luat. Xac ong vat thc vat sau khi vui vao at b mot so vi sinh vat phan giai manh, chung hnh thanh loai vi sinh vat chu yeu, ma luc bay gi Kononova goi chung la he vi sinh vat len men bao gom nhng loai co kha nang phan giai tinh bot, cac loai ng, protide, cellulose. Sau o so lng vi sinh vat len men giam dan va thay the o la cac vi sinh vat sinh tnh at, thng gap cac loai co kha nang phan giai Ligin, sap Kononova a ket luan: ieu kien ngoai canh bien oi se dan dan bien oi khu he vi sinh vat. Hn na, hoat ong cua vi sinh vat cung la mot trong nhng s bien oi ay. Theo Morh (Ha Lan): vung nhiet i s hnh thanh mun ln hn mun b phan giai. vung nhiet i am cao, qua trnh hnh thanh mun rat cao, nhng ong thi qua trnh phan giai mun cung rat cao, nen mun t b tch luy. vung ngap ung, mun b phan giai cham hn so vi ni khong ngap nc, thoang kh.

Vai tro cua vi sinh vat trong viec tao ket cau at:
Ben canh viec tch luy chat dinh dng, mun co chc nang quan trong no quyet nh s ben vng cua cau truc at. Kha nang nay c Willam chu y. Ong la ngi au tien e ra l thuyet ve ket cau at. Theo ong th ket cau nho mn cua at c tao thanh trc het la nh cac acid humic, c san sinh nh hoat ong cua vi sinh vat hiu kh. Cac muoi acid humic tac dung vi ion calci lam trng len va gan nhng hat at lai vi nhau. Vi sinh vat co vai tro quan trong trong viec tao mun va cung co tac dung ngc lai la phan giai mun. V vay, yeu to ngoai canh kch thch hoac km ham s phat trien cua chung eu anh hng trc tiep en lng mun trong at. ac biet la cac bien phap nh bon phan chuong, phan xanh, rut nc, ti nc, cay, ba eu co anh hng rat ln en vi sinh vat => anh hng en lng mun trong at. ac biet nc ta trong ieu kien kh hau gio mua nong am, qua trnh hoat ong cua vi sinh vat rat manh, s phan giai va tch luy mun rat cao. Do o, trong thc tien san xuat, chung ta can phai ap dung cac bien phap lien hoan. Co nh vay ta mi at c nang suat cay trong cao, ong thi tch luy c lng mun trong at nang cao o ph nhieu cho at.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 31 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Di ay la s o cua Kononova ve tac dung cua vi sinh vat Tan d thc vat Cellulose va cac Glucid khac protein chat khac Lipit, tanin va cac

CO2, H2O va cac hp chat khac

Vi sinh vat

Hp chat phenol

Acid amin, peptide (san pham tch luy va tong hp)

IX. C S VI SINH HC CA S NNG CAO PH NHIU CA T TRNG TRT:

1. S LUN CANH V PH NHIU CA T: ph nhiu ca t l tnh cht cn bn quan trng nht ca t trong vic trng trt. ph nhiu ca t ph thuc rt nhiu yu t: thnh phn ha hc, cu trc ca t, cc hot ng ca vi sinh vt trong t, kh hu, vng a l... Ngoi ra cn ph thuc vo cc yu t x hi, tp qun canh tc ca c dn na. Tt c cc yu t trn tc ng mt cch tng hp v ng thi to nn ph nhiu ca t.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 32 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

phn ny cp n s lun canh v ph nhiu ca t nh hng ng n n s lun canh l mt trong nhng kh nng c hiu qu nng cao sn lng thu hoch cy trng. Di y l mt th d v lun canh v c canh. *Sn lng thu hoch trung bnh ca ht thu hoch t en ca lun canh v c canh (tn/ha) Phng thc La mch Kiu mch canh tc Khng bn Bn phn Khng bn Bn phn phn phn Lun canh 1.620 2.680 1.390 1.85 c canh 0.690 1.540 0.790 1.170

Ging vin:Trnh Th Hng

- 33 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Qua kt qu trn cho thy l s lun canh hai trng hp bn phn v khng bn phn u cho sn lng ma mng cao hn s khng lun canh. nng cao sn lng thu hoch cy trng th lun canh l mt bin php cn thit quan trng nhng khi nim lun canh bao gm nhiu vn : *Loi cy trng: Chn cy trng ma ti v ma sau sao cho hp l ngha l loi cy trng ma trc c nh hng tt p n ma sau *Bin php x l t: Phi chn bin php sao cho hp vi i tng cy trng ch khng gi mi mt bin php. *Phn bn: Ty i tng cy trng m chn i tng sao cho ph hp, khng nn ch bn phn ha hc mi chpo cc loi cy trng cho tt c cc ma v t c bn phn ha hc nhiu s lm gim lng vi sinh vt trong t dn n sn lng gim. Mt phng php t ra l mi quan h gia lun canh v ph nhiu ca t v c s khoa hc ca mi quan h ra sao. l vn c cc nh khoa hc c bn tm ngin cu nhng a s cc cng trnh cng b tp trung nhiu vn v lun canh ging cy trng. nhng loi cy trng sau thu hoch ch cn ly ht hoc thn ca cy b cht b li trong t nh cc loi la th hin tng: Trong t s lng vi sinh vt lm thi ra r tng ln rt nhiu, trong c nhiu loi vi sinh vt hoi sinh v cng c nhng loi k sinh ty , chng sinh sn nhanh v sng ti ma sau bng c cht l h r thc vt b ct b li trong t. Trong nhng loi k sinh ty , c loi bt loi cho cy trng nh Fusarium, qua v ma ti chng s theo r cy non xm nhp vo gy bnh cho cy trng. Nghin cu vn ny cc nh khoa hc ng mt hng trong lun canh ging cy trng l chn nhng ging cy trng ma sau sao cho h r ca n khng dung np a s vi sinh vt phn gii h r thc vt ca v trc. l mi quan h gia ging v h vi sinh vt t trong phm vi lun canh ging cy trng. Mt mi quan h khc l gia cc ging cy trng v trc v v sau trn cng mnh t canh tc. Mi quan h ny c cc nh khoa hc c G.Molish v cng s nghin cu rt nhiu v h ra mt khi nim v s cm nhim ln nhau gia gia cc loi cy trng. Dng khi nim ny ch tc dng sinh v ha hc gia cc loi thc vt i vi nhau. a s cc loi thc vt c kh nng tng hp cht ny hay cht khc c tnh c, trong cc Alcaloides. Cc cht ny c tch cha trong m thc vt v mt phn ng k c tit ra t. Cc cht c i vi cc loi thc vt khc v vi sinh vt l bt li, l c nhng i vi chnh n l cht t v. Mt s loi thc vt tit cht c qua h r nh la kiu mch tit ra cht scofolethin, cy ang tit ra mt s hp cht thm v c ci ng tit ra mi s hp cht vng coi nh cht t v V sau nhiu cng trnh nghin cu khc xc nh tc dng cm nhim ca nhiu loi thc vt, ch yu do cc hp cht d bay hi, do thc vt tng hp trong c cc aldehyde, terpen, etylen... nhng tc dng cm nhim mnh nht l cc quinon. Trong xc b thc vt cha b phn hy hon ton cng c mt lng ln cc cht cm nhim. Ni chung cc cht tc dng cm nhim c tit ta t r hoc trong xc b thc vt u c tc dng c ch hoc ngn cn s ny mm ca ht v s pht trin tip theo ca cy con. Do trong thc t trng trt cn chn nhng ging cy trng lun canh sao cho trnh c tng i s cm nhim i khng gia cc loi thc vt, khng nn bn xc b thc vt cha b phn hy ht.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 34 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Cht c i vi thc vt c trong t cn t mt ngun khc l s tng hp cc cht y do vi sinh vt t. Nhng vi sinh vt ny quanh vng r ca thc vt nh Pseudomonas tng hp Fenazin. Vi nm c Asp.fumigatus to thnh ac.helvolic, Penicillium to ra patulin, Trichodema to ra Viridin... T nhng kt qu nghin cu nu trn cc nh khoa hc ngh: Vic lun canh ging cy trng phi da trn khi nim cm nhim. Khi nim c chng minh trong thc t trng trt. Ghi nhn bng trng sau v thu hoch c ci ng th sn lng rt thp; sau v thu kiu mch trng la mch th sn lng khng ng k, v s ny mm ca la mch b c ch ngay t u, v nu trng i mch sau kiu mch th sn lng cng thp so vi i chng, cn bp v khoai ty khng c s cm nhim i khng nn khng b nh hng. 2. M SINH HC TRONG TRNG TRT: Tr lng m trong t kh ln. Qua mt s cng trnh nghin cu th loi t chua, trong t canh tc 0-20 cm c cha gn 3 tn m/ha, cn loi t en c n 10 tn/ha. Vi tr lng c th m bo nng sut cho ma mng trong vi chc nm. Nhng thc t khng th t c v phn ln lng m nm trong thnh phn ca cc cht hu c ca hunus-VSV kh phn gii c cc hp cht , nn r thc vt khng th s dng c, r rng thc vt ch s dng mt lng nh s m c trong t.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 35 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Trong thc t trng trt trn th gii, con ngi phi m bo nhu cu m cho cy trng bng cch bn phn m ha hc. Ngy nay trn th gii c nhiu nh my khng l sn xut m ha hc. V mt khoa hc v kinh t m xt th chnh nhng nghin cu v s dng m sinh hc l r tin hn nh vi sinh vt c nh m, l con ng quan trng nht v nh vi sinh vt tn dng ngun m trong khng kh. cc nc c nn khoa hc v k thut tin tin, trong trng trt ngi ta s dng n 60% m sinh hc Nhng khi nin s dng m sinh hc khng ch c vi sinh vt c nh m m cn dng xc b thc vt lm phn bn, bi trong xc b c cha mt lg ng k m dng hp cht hu c nh protit. m tch ly trong thc vt, c ly t 3 ngun: t cc hp ht ca t, t khng kh v t phn bn nu l cy trng. Trong phn bn cng c 2 loi: phn khong v phn hu c. Phn m trong thc vt c con ngi v ng vt s dng lm ngun dinh dng, nnhng trong thc t c con ngi v ng vt khng ng ha ht lng m cho c th dng m thi ra ngoi, theo phn tch c n 20% so vi lng m thu vo, y l mt lng ng k. Ngoi ra trong phn xc b thc vt thi b cng c cha lng m 0.8-22% so vi cht kh.Do vy lng m trong phn chung v trong xc b thc vt cng l ngun m ng k cho trng trt.Trong thc t trng trt, vi s nghin cu v thng k trong vi nm, chng ta ghi nhn rng ton b lng m sinh hc c bn vo cho cy trng th ch c 40% so vi tng s bn vo l c cy trng s dng, phn cn li s c chuyn ha tham gia vo thnh phn ca mn l ngun d tr nit, lm tng ph nhiu cho t, cn phn khong bn vo th c thc vt s dng vi t l cao hn nhng loi ny khng c tc dng lm tng ph cho t nh m sinh hc. Mun nng cao hiu qu ca m sinh hc, cn phi bo m m, cn cung cp P, K, Ca v mt s nguyn t vi lng khc, c bit l cn Bo v Mo to iu kin thun li cho s pht trin ca vi sinh vt c nh m. Cn lu nu bn nhiu phn m khong hoc hu c s lm c ch s pht trin ca vi sinh vt c nh m, c bit l ngn cn vic to nt sn cy h u. Trong s c nh m, ngoi vi khun sng t do v cng sinh vi thc vt ngi ta cn nghin cu nhiu v to v vi khuan quang dng k kh. Hai i tng ny c ng dng trong thc t trng trt.

Ging vin:Trnh Th Hng

- 36 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Cau Hoi Thao Luan 1. Vai tr ca vsv trong vic to thnh t nguyn thu? m sinh hc c s dng vi nhng dng no. 2. s bin i h vsv di vic s l v ci to t? 3. h vsv t l g? Cc nhm vsv thng gp trong t v vai tr ca h vsv i vi s mu mca t. 4. cc yu t nh hng d0n s pht trin ca vsv t? cho 1 v d v s chuyn ho cac cht v c trong t bi vsv. 5. s phn gii cht hu c trong t bi vsv? 6. hot ng ca vsv trong ci to t. ( ch hc 3 cu u)

Ging vin:Trnh Th Hng

- 37 -

Chng V: VI SINH VT T

Vi sinh nng nghip 2007

Ging vin:Trnh Th Hng

- 38 -