15.12.

2006

Tonyukuk Yazt

Tonyukuk -Birinci Ta (Bat) Ben Bilge Tonyukuk'um. in lkesinde dodum. Trk milleti in'de tutsak idi. Trk milleti hann bulmaynca in'den ayrld, han sahibi oldu. Hann brakp yine in'e tutsak dt. Tanr yle demi: Han verdim, hann brakp tutsak dtn. Tutsak dtn iin Tanr ldrd. Trk milleti ld, bitti, yok oldu. Trk Sr milletinin yerinde boy kalmad.Ormanda, darda kalm olanlar toplanp yedi yz er oldular. ki bl atl idi, bir bl yaya idi. Yedi yz kiiyi idare edenlerin by ad idi; danman ol dedi, danman ben oldum, Bilge Tonyukuk. (ad) kaan m yapaym diye dndm. Ark boa ile semiz boa arkada olduka; semiz boa m, ark boa m bilinmezmi diye dndm. Bunun zerine, Tanr akl verdii iin onu ben kaan yaptm.lteri Kaan olunca, Bilge Tonyukuk Boyla Baga Tarkan ile lteri, gneyde inli'yi, douda Ktay', kuzeyde Ouz'u pek ok ldrdler. Danman, yardmcs ben idim.ogay'n kuzeyi ile Kara Kum'da oturuyorduk.

Tonyukuk-Birinci Ta (Dou)

ki bin idik. ki ordumuz oldu. Trk milleti yaratlal, Trk kaan tahta otural antung ehrine, denize ulam olan yok imi. Kaanma arz edip ordu gnderdim. antung ehrine, denize ulatrdm. Yirmi ehir zaptettiler. Uykularn burada brakp seferde yatp kalktlar.in kaan dmanmz idi. On Ok kaan dmanmz idi. Krgzlarn gl kaan da dmanmz oldu. Bu kaan anlap Altun ormannda birleelim demiler. yle anlamlar: Douda Trk kaanna doru sefere kalm demiler. Eer biz zerine yrmezsek, eninde sonunda o bizi, kaan yiit, danman bilgili olduu iin, eninde sonunda o bizi mutlaka ldrecektir. mz birleip zerine yryelim, hepsini yok edelim demiler. Trgi kaan yle demi: Benim milletim oradadr demi, Trk boyu yine karklk iindedir, Ouz'u yine dardadr demi.Bu szleri iitince gece yine uyuyasm gelmiyordu, gndz yine oturasm gelmiyordu. 0 zaman dndm. lkin Krgz zerine yrsek daha iyi olur dedim. Kgmen yolu tek imi; kapanm diye iitip bu yoldan yrmek olmaz dedim. Klavuz istedim. ll Az eri buldum. Az lke (sinde), An bel (inde bir yol var) m; bir at yolu imi, onunla gitmi. Onunla konuup bir atlnn gitmi olduunu renince bu yolla gitmek mmkn dedim. Dndm ve kaanma;...

Tonyukuk -Birinci Ta (Kuzey Cephesi) ...arz ettim. Ordu yrttm. At in dedim. Ak Termil'i geince at bindirdim. At zerine bindirip kar sktrdm. Sonra atlar yedee aldrp yaya olarak ve aalara tutuna tutuna yukar karttm. ndeki eri apraz yrterek aa olan tepeyi atk. Yuvarlanarak indik. On gecede yandaki engeli dolaarak gittik. Klavuz yeri arp boazland. Bunalp "kaan, yeti" demi. An suyuna vardk. O sudan aa gittik. Yemek iin attan iniyor, at aaca balyorduk. Gece gndz drt nala gittik. Krgzlar uykuda bastk. Uykularn mzrakla atk. Han, ordusunu toplad; savatk ve yendik. Hanlarn ldrdk. Krgz boyu kaana teslim oldu, ba edi. Geri dndk, Kgmen ormann dolaarak geldik.Krgzdan dner dnmez Trgi kaanndan casus geldi. Haberi yle idi: Doudan kaana sefer edelim. Biz yrmezsek, kaan yiit, danman bilgili olduu iin eninde sonunda onlar bizi mutlaka ldrecek, demi. Casus, trgi kaan km dedi, On Ok boyu eksiksiz km dedi: in ordusu da varm.Bu haberi iittiimiz srada katun (kralie) vefat etmiti. Kaanm, ben eve ineyim, onun yo trenini yapaym dedi. Orduya gidin Altun ormannda oturun dedi. Ordunun banda ni l Kaan, Tardu ad gitsin dedi. Bilge Tonyukuka, bana unlar syledi : Bu orduyu ilet

dedi, ben sana ne syleyeyim. Karar istediin gibi ver dedi; gelirse grecei var, gelmezse haberciyi ve haberi alarak otur dedi.Altun ormannda oturduk. casus geldi. Haberleri bir: Kaan orduyu kard. On Ok eksiksiz kt. Yar ovasnda toplanalm demiler. Bu haberi iitince haberi kaana yolladm. Handan haber geldi: Oturun, ncy ve nbetiyi iyice dzenleyin, baskn yapmayn demi. Bg Kaan bana byle haber yollam. Apa Tarkana ise gizli haber gndermi. Bilge Tonyukuk ktdr, kindardr; yanlr; orduyu yrtelim diyecek; kabul etmeyin.Bu haberi iitince ordu yrttm. Altun ormann yol olmakszn atk. rti rman geit olmakszn getik. Gece de yol aldk ve Boluya afak skerken ulatk.

Tonyukuk- kinci Ta (Gney Cephesi) Demir Kapya kadar gittik. Oradan geri dndk. ni l Kaana... Tacikler, Toharlar... ondan berideki Suk bal Sodak kavmi hep gelip ba edi.Trk milletinin Demir Kapya , Tinsi Olu denen daa ulat hi vki deildi. O yere, ben Bilge Tonyukuk ulatrdm iin sar altn, beyaz gm, kzl yak kz, eri deve, mal skntszca getirdik.lteri

kaan, bilgisinden dolay, yiitliinden dolay in ile on yedi defa savat. Ktaylarla yedi defa savat. Ouzlarla be defa savat. Bu savalarda da danman hep ben idim. Kumandan da yine ben idim. lteri Kaana, Trkn hakim kaanna, Trkn bilgili kaanna.

Tonyukuk- kinci Ta (Dou Cephesi) Kapgan Kaan... Gece uyumad, gndz oturmad. Kzl kanm dkerek, kara terimi aktarak iimi gcm hep ona verdim. ncleri yine uzaklara gnderdim; hisarlar, gzcleri oalttm; baslan dman getirdim; kaanm ile seferlere ktk. Tanr korusun, bu Trk milletinin iinde silahl dman dolatrmadm, damgal at koturtmadm. lteri Kaan kazanmasayd, onun ardndan ben kazanmasaydm il yine, millet yine yok olacakt. O kazand iin, ardndan ben kazandm iin il yine il oldu, millet yine millet oldu.Ben artk yalandm, kocadm. Her hangi bir yerdeki kaan sahibi bir millete benim gibisi olsa ne skntlar olabilir? Trk Bilge Kaan ilinde yazdrdm. Ben Bilge Tonyukuk. ***