Tiết 19

Ngày soạn: 21.09.2008 Đọc thêm: CHẠY GIẶC, HƯƠNG SƠN PHONG CẢNH CA
( Nguyễn Đình Chiểu ), ( Chu Mạnh Trinh )

A. Mục tiêu bài học

Giúp Hs:
- Thấy được hoàn cảnh đất nước và nhân dân khi thực dân Pháp nổ súng tấn công xâm lược
- Tấm lòng của Nguyễn Đình Chiểu đối với nhân dân.
- Thấy được vẻ đẹp của phong cảnh Hương Sơn, và niềm say mê của tác giả trước vẻ đẹp đó.
B. Chuẩn bị
1, Gv: Sgk, Stk, soạn giảng
2. Hs: Đọc bài, soạn bài
C. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ
Đọc thuộc lòng bài “Lẽ ghét thương” và giải thích câu thơ “Vì chưng hay ghét cũng là hay thương”
3. Bài mới
Hoạt động của Gv - Hs Nội dung cần đạt
A. Chạy giặc.
Hoạt động1 I. Tiểu dẫn:
Gv yêu cầu hs đọc tiểu dẫn; bài thơ II.Đọc – hiểu.
1. Hai câu đề:
- “ Vừa nghe tiếng súng Tây”, “Phút sa tay” thời
gian, sự việc diễn ra bất ngờ, nhanh chóng và là
nỗi kinh hoàng của nhà thơ, nhân dân.
- “ Một bàn cờ thế” ẩn dụ, nói về cục diện chiến
Pv. Nội dung hai câu đề, phân tích một số từ trường, tình thế chiến tranh hồi ấy
ngữ trong hai câu để thấy được cục diện của Cục diện bi thảm của đất nước ta hồi bấy giờ.
đất nước? 2. Hai câu thực
Giảng: Giặc Pháp nổ súng tấn công thành Gia - “ Bỏ nhà”, “lơ xơ chạy”, “mất ổ”, “dáo dát
Định, trận đánh diễn ra như “một bàn cờ thế”, bay” sự tan nát, hoãng sợ, hãi hùng, mất phương
phút chốc thay đổi bất ngờ “phút sa tay”… hướng
- “ Lũ trẻ”, “đàn chim” hai hình ảnh điển hình
cho nỗi đau thương của nhân dân
Pv. Cảnh chạy giặc của nhân dân ta được
- Nghệ thuật đảo ngữ nhấn mạnh: bỏ nhà, mất ổ
miêu tả như thế nào qua hai câu thực? Phân
tạo nỗi ám ảnh bi thương về cảnh chạy giặc của
tích một số từ ngữ, hình ảnh trong hai câu để
dân lành.
thấy rõ điều đó.
Giảng: Cảnh chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân.
- Từ tượng hình: “lơ xơ chạy”, “dáo dát 3. Hai câu luận
bay” - Bến Nghé, Đồng Nai: 2 địa danh mang ý nghĩa biểu
- Từ gợi cảm: “lũ trẻ”, “đàn chim” tượng-> Nam Bộ
- Nghệ thuật đảo ngữ… Với nghệ thuật đối, nhà thơ đã làm hiện lên cảnh tang
Pv. Tội ác của thực dân Pháp còn được miêu thương, điêu tàn .Tài sản của nhân dân bị chúng cướp
tả như thế nào trong hai câu luận? tâm trạng phá sạch “ tan bọt nước”. Nhà cửa, phố phường, làng
của nhà thơ? xóm của đồng bào bị chúng đốt phá tan hoang. Lửa
khói ngút trời, bao phủ một vòng rộng lớn “nhuốm
màu mây”
4. Hai câu kết
Là một câu hỏi gay gắt và lời phê phán nghiêm khắc
Pv. Tâm trạng của nhà thơ trong hai câu kết? những trang dẹp loạn của triều đình, đồng thời là một
tiếng khóc nghẹn ngào đầy nước mắt của con người
Hoạt động2 mù loà hết lòng yêu nước thương dân.
Gv: y/c hs phát biểu chủ đề bài thơ III. Chủ đề
“Chạy giặc” là bài ca yêu nước thể hiện sâu sắc lòng
căm thù giặc Pháp và nói lên tình thương xót nhân
 dân trước hoạ xâm lăng. Bài thơ là một chứng tích về
tội ác giặc Pháp trong những ngày đầu chúng xâm
lược nước ta.
Hoạt động1 B. Bài ca phong cảnh Hương Sơn
Gv nêu xuất xứ của bài ca. I. Xuất xứ:
Là một trong ba bài thơ viết về Hương Sơn, sáng tác
khi ông đứng coi trùng tu, tôn tạo Hương Sơn.
II. Thể loại: Hát nói
III. Bố cục: 3 đoạn
Yêu cầu hs đọc bài thơ và chia đoạn, nêu nội 1. 4 câu đầu: Giới thiệu Hương Sơn
dung từng đoạn. 2. 10 câu giữa: Tả cảnh Hương Sơn
- 4 câu trên: không khí thần tiên, cái thần của
Hương Sơn
- 6 câu dưới: vẻ đẹp của phong cảnh Hương Sơn
3. 5 câu cuối: Suy niệm của tác giả trước cảnh đẹp
Hương Sơn.
Hoạt động2 IV. Đọc – hiểu
1. Giới thiệu Hương Sơn
Pv. Cảnh Hương Sơn được tác giả giới thiệu - Cảnh thần tiên
như thế nào? - Nt: điệp từ + câu hỏi tu từ, Hương Sơn được giới
Hs phát hiện trả lời thiệu từ nhiều góc độ, rất hấp dẫn, thú vị, rất đẹp.
Gv giảng. Niềm ao ước, khát khao của tác giả, niềm thích thú,
vui mừng khi đặt chân đến Hương Sơn.
2. Cảnh đẹp Hương Sơn
a. Không khí thần tiên, cái thần của Hương Sơn
- Nt: miêu tả + nhân hoá cảnh tĩnh lặng, nghiêm
Pv. Không khí thần tiên của Hương Sơn được trang, cảnh vật, không gian, con người say sưa
tác giả thể hiện như thế nào? ngây ngất trong khí đạo mùi thiền.
Hs phát hiện, trả lời - Cảnh đẹp khiến con người thánh thiện, thanh cao.
Gv: Bổ sung, giảng. b. Vẻ đẹp phong cảnh
Nt: liệt kê khắc hoạ vẻ đẹp hùng vĩ của một quần thể:
suối, chùa, hang động đậm màu sắc đường nét tạo
Pv. Vẻ đẹp của phong cảnh Hương Sơn được ấn tượng trập trùng, cao, thấp, nhiều tầng của quần
tác giả miêu tả như thế nào? Qua biện pháp thể.
nghệ thuật gì?Tác dụng của biện pháp nghệ Vẻ đẹp tuyệt vời, siêu thoát, gợi khao khát cho
thuật đó? những ai chưa được chiêm ngưỡng.
3. Suy niệm của tác giả
Với câu hỏi tu từ, khẳng định và trả lời ẩn, đó là lòng
yêu nước kín đáo, mặc dù câu chữ còn mang nặng
Pv. Qua bài thơ, nhà thơ muốn gửi gắm tâm màu sắc tôn giáo.
sự gì? V. Chủ đề
Với những từ ngữ chọn lọc, tinh tế, nghệ thuật tả
cảnh điêu luyện, tác giả làm nổi rõ cảnh thần tiên của
Pv. Từ sự phân tích ở trên, em hãy rút ra chủ Hương Sơn, vẻ đẹp gợi khao khát cho mỗi con người
đề bài thơ? muốn đến Hương Sơn. Qua đó gửi gắm tâm sự yêu
nước kín đáo của mình.

4. Củng cố
- Cảnh chạy giặc và tâm trạng NĐC trong bài “ Chạy giăc”
- Cảnh Hương Sơn và tâm sự của Chu Mạnh Trinh.
5. Dặn dò
- Học bài, soạn bài : Lập dàn cho đề bài viết số 1