Ngµy so¹n: 02.11.

2008
TiÕt 41,42 ch÷ ngêi tö tï
(NguyÔn Tu©n)
I. Môc tiªu bµi häc: gióp hs.
1. KiÕn thøc:
- C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp cña h×nh tîng nh©n vËt HuÊn Cao, hiÓu ®îc quan
niÖm thÈm mÜ cña NguyÔn Tu©n qua nh©n vËt nµy.
- HiÓu nghÖ thuËt cña truyÖn: T×nh huèng truyÖn, t¹o kh«ng khÝ cæ xa, thñ
ph¸p ®èi lËp, ng«n ng÷ giµu yÕu tè t¹o h×nh.
2. KÜ n¨ng: §äc hiÓu t¸c phÈm v¨n häc.
3. Th¸i ®é, t×nh c¶m: NhËn ®óng vµ biÕt tr©n träng c¸i ®Ñp.
II. Ph¬ng ph¸p: §äc s¸ng t¹o, gîi t×m, tr¶ lêi c©u hái, th¶o luËn
III. Ph¬ng tiÖn d¹y häc.
1.Giaã viªn: SGK + SGV + gi¸o ¸n.
2. Häc sinh: SGK + Vë ghi + bµi so¹n.
IV. TiÕn tr×nh lªn líp.
1. æn ®Þnh tæ chøc.
2. KiÓm tra 15s: ý nghÜa cña hµnh ®éng chê ®îi tµu ®ªm cña chÞ
em Liªn vµ cña ngêi d©n phè huyÖn?
3. Bµi míi: “Ch÷ ngêi tö tï” lµ mét truyÖn ng¾n xuÊt s¾c cña NguyÔn Tu©n,
thÓ hiÖn quan ®iÓm thÈm mÜ cña nhµ v¨n. Chóng ta cïng kh¸m ph¸ vÎ ®Ñp
cña t¸c phÈm.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß Néi dung kiÕn thøc cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng1 I. T×m hiÓu chung
Gv: Nªu nh÷ng nÐt chÝnh 1. T¸c gi¶ NguyÔn Tu©n (1910 -1987)
vÒ con ngêi, sù nghiÖp + XuÊt th©n: trong mét gia ®×nh nhµ Nho khi H¸n
cña NguyÔn Tu©n?
häc ®· tµn
HS ®äc SGK
®éc lËp suy nghÜ tr¶ lêi c©u + ¤ng cã biÖt tµi trong thÓ ký ®Æc biÖt lµ Tuú bót.
hái. Mét nhµ v¨n suèt ®êi ®i t×m c¸i ®Ñp, cã nhiÒu ®ãng
gãp cho nÒn v¨n häc d©n téc, nhÊt lµ lÜnh vùc ng«n
ng÷. N¨m 1996 «ng ®îc nhµ níc tÆng gi¶i thëng Hå
ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt.
2. TËp truyÖn Vang bãng mét thêi.
+ XuÊt b¶n n¨m 1940 gåm 11 truyÖn ng¾n Mét v¨n
phÈm ®¹t gÇn tíi sù toµn thiÖn, toµn mÜ (Vò Ngäc
Phan).
+ Nh©n vËt chÝnh lµ nh÷ng nhµ nho “cuèi mïa” tuy
®· thua cuéc nhng tá ra bÊt b×nh víi x· héi ®¬ng
thêi, kh«ng a dua ch¹y theo danh lîi vÉn cè gi÷ vÎ ®Ñp
Ho¹t ®éng 2 thiªn l¬ng vµ trong s¹ch cña t©m hån.
3. V¨n b¶n: §©y lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c in trong
Gv: Em cã nhËn xÐt g× vÒ tËp Ch÷ ngêi tö tï
c¸ch giíi thiÖu nh©n vËt II. §äc - hiÓu
HuÊn Cao cña NguyÔn Tu©n? 1.Nh©n vËt HuÊn Cao
qua lêi cña Qu¶n ngôc vµ Qua lêi nãi cña qu¶n ngôc víi th¬ l¹i:-> HuÊn Cao:
thÇy th¬ l¹i, HuÊn Cao ®îc + C¸i tµi viÕt ch÷ ®Ñp.
nh¾c ®Õn víi nh÷ng ®Æc + C¸i tµi bÎ kho¸ vît ngôc.
®iÓm phÈm chÊt noir bËt ->V¨n vâ song toµn . T¸c gi¶ kh«ng trùc tiÕp miªu t¶,
g×? chØ gi¸n tiÕp. (TÝnh c¸ch HuÊn Cao hiÖn lªn ®Ëm nÐt
Hs lµm viÖc theo nhãm chÝnh lµ nhê ®îc soi trong cÆp m¾t vµ nh÷ng suy
nghÜ, c¸ch ®¸nh gi¸ cña viªn qu¶n ngôc vµ th¬ l¹i)
- VÉn th¶n nhiªn nhËn rîu thÞt coi ®ã lµ mét viÖc vÉn
lµm trong c¸i høng sinh b×nh -> ung dung, tù t¹i, con
Gv: Sèng trong tï, HuÊn Cao ngêi anh hïng, cã chÝ lín h¬n ngêi
®· cã nh÷ng cö chØ hµnh - Nãi víi qu¶n ngôc “Ng¬i hái ta muèn g×? Ta chØ
®éng, lêi nãi nµo theo em muèn cã mét ®iÒu. Lµ nhµ ng¬i ®õng ®Æt ch©n vµo
®¸ng ®Ó kh©m phôc? Qua ®©y”. -> cã khÝ ph¸ch, coi thêng tï ngôc, ®øng trªn
nh÷ng cö chØ, hµnh ®éng, hoµn c¶nh
lêi nãi ®ã cho em h×nh dung
- “Ta nhÊt sinh kh«ng v× vµng ngäc hay quyÒn thÕ
con ngêi HuÊn Cao nh thÕ
mµ Ðp m×nh viÕt c©u ®èi bao giê”
nµo?
Hs lµm viÖc theo nhãm => con ngêi “Phó quý bÊt n¨ng d©m”, “uy vò bÊt
n¨ng khuÊt”; khÝ ph¸ch hiªn ngang, cøng cái
+ Nh÷ng suy nghÜ, bËn t©m vÒ “sù t¬m tÊt cña
qu¶n ngôc”, sù ©n hËn “Nµo ta biÕt ®©u… ta phô
mÊt mét tÊm lßng trong thiªn h¹” -> thiªn t©m cña
«ng. Mét phÈm chÊt trô cét ®Ó lµm nªn c¸i thiªn l¬ng
cao c¶. (thiªn l¬ng bao gåm: Thiªn chi (nhËn thøc),
thiªn n¨ng (dòng khÝ), thiªn t©m (tÊm lßng cao c¶).
(TiÕt2) *C¶nh cho ch÷.
“Ch÷ th× quý thùc. …-> cho ch÷ v× biÕt qu¶n ngôc
Gv: C¶nh cho ch÷ diÔn ra cã t©m hån say mª vµ quý träng c¸i ®Ñp.
trong kh«ng gian nh thÕ nµo?
- Bót ph¸p l·ng m¹n gióp NguyÔn Tu©n t¹o ra nhiÒu chi
bót ph¸p c¬ b¶n ®îc NguyÔn
tiÕt ®èi lËp:
Tu©n sö dông ë ®©y lµ g×?
h·y chØ ra c¸c t¬ng ph¶n ®îc + ¸nh s¸ng cña bã ®uèc tÈm dÇu >< kh«ng gian chËt
NguyÔn Tu©n khai th¸c? ý hÑp vµ t¨m tèi cña buång giam.
nghÜa? + Mïi th¬m cña chËu mùc vµ tÊm lôa b¹ch cßn t¬i
Hs lµm viÖc theo nhãm nguyªn lÇn hå >< mïi h«i cña kh«ng khÝ Èm ít, têng
®Çy m¹ng nhÖn, ®Êt bõa b·i ph©n chuét, ph©n gi¸n.
+ §èi lËp gi÷a con ngêi. §ã lµ sù ung dung b×nh tÜnh
®iÓm t« tõng nÐt ch÷ cña HuÊn Cao víi sù “Khóm
nóm” cña viªn qu¶n ngôc. Vµ “run run” cña thÇy th¬
l¹i.
=> c¶nh tîng xa nay cha tõng cã
NguyÔn Tu©n muèn thÓ hiÖn ý tëng: ngän löa cña
chÝnh nghÜa/ thiªn l¬ng bïng ch¸y lªn, s¸ng lªn gi÷a
trèn ngôc tï t¨m tèi vµ c¸i ®Ñp l¹i ®îc s¸ng t¹o, ®îc t«n

Gv: LÏ ra qu¶n ngôc cã thÓ
cëi th¸o xiÒng xÝch cho «ng
HuÊn nhng t¹i sao trong
truyÖn, NguyÔn Tu©n ®·
kh«ng lµm ®iÒu ®ã?
Hs suy nghÜ lµm viÖc ®éc
lËp
Gv: Qua h×nh tîng HuÊn Cao, 2. Nh©n vËt Qu¶n ngôc
NguyÔn Tu©n muèn bµy tá
quan niÖm vÒ c¸I ®Ñp, c¸I
tµi nh thÕ nµo?
Hs suy nghÜ lµm viÖc ®éc
lËp
Gv: qu¶n ngôc cã së nguyÖn? träng c¸i ®Ñp, ngêi tµi
Nçi khæ t©m? Hµnh ®éng,
c xö ®èi víi «ng HuÊn? TÊt c¶ “Chän nhÇm nghÒ”. Ba nÐt trªn ®©y chøng tá qu¶n
nh÷ng ®iÒu ®ã cho em c¶m ngôc còng thuéc h¹ng ngêi biÕt kÝnh mÕn khÝ ph¸ch,
nhËn vÒ qu¶n ngôc lµ con
ngêi nh thÕ nµo?
Hs lµm viÖc theo nhãm
vinh ngay gi÷a chèn h«i h¸m nh¬ bÈn; c¸I ®Ñp cã
quyÒn lùc, søc m¹nh ghª gím cña nã; c¸I ®Ñp lµ bÊt tö
- Chi tiÕt
+ HuÊn Cao vÉn “cæ ®eo g«ng, ch©n víng xiÒng”.
Qu¶n ngôc ®ang chÞu ¬n HuÊn Cao. ¤ng ta cã quyÒn
th¸o g«ng, bá xiÒng cho HuÊn Cao. ChuyÖn Êy trong
tÇm tay cña qu¶n ngôc kia mµ. Song t¸c gi¶ vÉn ®Ó
HuÊn Cao nh vËy.
-> Ph¶i ch¨ng t¸c gi¶ nh»m môc ®Ých ®Ò cao c¸i
®Ñp, sù s¸ng t¹o cña c¸i ®Ñp. C¸i ®Ñp cã thÓ xuÊt
hiÖn ë bÊt kú lóc nµo, n¬i nµo trong cuéc ®êi, ngay
c¶ trong ngôc thÊt, trong c¶ nh÷ng hoµn c¶nh bÞ ®o¹
®Çy t¨m tèi.
+ “HuÊn Cao thë dµi buån b· ®ì viªn qu¶n ngôc ®øng
th¼ng ngêi dËy vµ ®Ünh ®¹c b¶o: “ë ®©y lÉn lén. Ta
khuyªn thÇy Qu¶n …nhem nhuèc mÊt c¶ ®êi l¬ng
thiÖn ®i” -> C¸i thë dµi vµ buån b· xuÊt ph¸t tõ hiÖn
thùc x« bå ngang tr¸i cña cuéc sèng. HuÊn Cao muèn
qu¶n ngôc ®øng ngay ng¾n, trang nghiªm ®Ó ®ãn
nhËn lêi khuyªn ch©n thµnh vµ thiªng liªng
- H×nh tîng HuÊn Cao thÓ hiÖn quan ®iÓm tiÕn bé
cña NguyÔn Tu©n vÒ c¸i ®Ñp. §ã lµ tµi vµ t©m, c¸i
®Ñp vµ c¸i thiÖn kh«ng thÓ t¸ch rêi.
- Qu¶n ngôc lµ ngêi say mª quý träng c¸i ®Ñp:
+ Së nguyÖn cao quý
+ Qu¶n ngôc khæ t©m: cã trong tay «ng HuÊn mµ
kh«ng thÓ xin ch÷, chØ sî mai mèt …
+ BiÖt ®·i HuÊn Cao. BÞ sØ nhôc vÉn ®iÒm ®¹m “xin
lÜnh ý” ->qu¶n ngôc cã t©m hån nghÖ sÜ, say mª, quý
- Qu¶n ngôc suy nghÜ vÒ nghÒ cña m×nh vµ cho lµ
biÕt tiÕc, biÕt träng ngêi cã tµi, biÕt nghe lêi khuyªn
nhñ cña HuÊn Cao. Mét lßng t©m phôc, khÈu phôc
nghÑn ngµo “v¸i ngêi tï mét v¸i, ch¾p tay nãi mét
c©u... KÎ mª muéi nµy xin b¸i lÜnh”. Qu¶n ngôc, hai
tiÕng Êy ®Ó chØ c«ng viÖc chøc tr¸ch. §Êy chØ lµ c¸i
¸o kho¸c phñ ngoµi cña mét t©m hån ®Ñp. Qu¶n ngôc
®óng lµ “Mét tÊm lßng trong thiªn h¹” vµ t¸c gi¶ coi
®ã lµ “mét thanh ©m trong trÎo chen vµo gi÷a mét
b¶n ®µn mµ nh¹c luËt ®Òu hçn lo¹n x« bå.
3.Vµi nÐt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt .
+ X©y dùng nh©n vËt: bót ph¸p lÝ tëng hãa
+ NguyÔn Tu©n ®· ®Æt nh©n vËt (HuÊn Cao vµ
Qu¶n ngôc) trong quan hÖ soi s¸ng lÉn nhau
+ T×nh huèng truyÖn Ch÷ ngêi tö tï cña NguyÔn
 Tu©n rÊt ®éc ®¸o v× ®· x©y dùng ®îc mèi quan hÖ
Gv: Nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c ®Æc biÖt, Ðo le gi÷a HuÊn Cao víi qu¶n ngôc vµ th¬
vÒ nghÖ thuËt mµ em c¶m l¹i. NguyÔn Tu©n ®Æt hä trong t×nh huèng ®èi ®Þch
nhËn ®îc qua thiªn truyÖn gi÷a mét bªn lµ tï nh©n vµ mét bªn lµ qu¶n ngôc.
Hs lµm viÖc theo nhãm ChÝnh trong mèi quan hÖ ®Æc biÖt ®ã ®· lµm næi
bËt tÝnh c¸ch cña tõng nh©n vËt vµ chñ ®Ò cña
truyÖn. §iÒu thó vÞ lµ c¶ hai con ngêi Êy ë vÞ trÝ ®èi
®Þch mµ vÉn lµ nh÷ng ngêi b¹n tri ©m tri kû. Bëi hä
biÕt ph¸t hiÖn ra c¸i ®Ñp, tr©n träng c¸i ®Ñp. Hä cã
Ho¹t ®éng 3 t©m hån nghÖ sÜ.
- Ng«n ng÷ truyÖn ®· gãp phÇn ®a ngêi ®äc ®Õn
Mét thêi vang bãng
+ Tuy nhiªn còng cÇn nhËn ra, t¸c gi¶ ®· lµm sèng
®óng h¬n lµ phôc chÕ c¸i cæ xa b»ng kü thuËt hiÖn
®¹i. - T¸c gi¶ sö dông bót ph¸p t¶ thùc vµ ph©n tÝch
t©m lý nh©n vËt trong khi ®ã v¨n häc trung ®¹i
kh«ng t¶ thùc, kh«ng ph©n tÝch t©m lý nh©n vËt.
III. Tæng kÕt: (Tham kh¶o ghi nhí)

4. Cñng cè: Cã ý kiÕn cho r»ng: NguyÔn Tu©n lµ nhµ v¨n duy mÜ (®iÒu quan
t©m duy nhÊt lµ c¸i ®Ñp). §äc truyÖn “Ch÷ ngêi tö tï” Em thÊy nhËn xÐt ®ã
cã ®óng kh«ng? V× sao? (C¸c tæ th¶o luËn cö ®¹i diÖn tr×nh bµy tríc líp.)
5. DÆn dß: So¹n bµi tiÕp theo