CON LC N

Trng THPT Ngha Dn

CON LC N
DNG 1: CHU K CON LC N
Chu k con lc n: T = 2
Tn s gc: =

g
,
l

T=

t
n

g
l

V d 1: Con lc l xo c chiu di l1 dao ng iu ha vi chu k T1 = 1,5s , con lc c chiu di l 2

dao ng iu ha vi chu k T2 = 0 ,9 s . Tnh chu k ca con lc chiu di l 2 l1 ti ni .
Gii:
l
T 2g
Con lc chiu di l1 c: T1 = 2 1 l1 = 1 2
g
4

Con lc chiu di l 2 c: T2 = 2
Con lc c chiu di l c: T = 2

l2
T 2g
l2 = 2 2
g
4

l
T 2g
l=
g
4 2

T 2 g T12 g T22 g
=

T = T12 T22 = 1,5 2 + 0,9 2 = 1,2( s )

T l = l1 l 2
2
2
2
4
4
4
V d 2: Hai con lc n dao ng trn cng mt phng c hiu chiu di l 14(cm). Trong cng mt
khong thi gian: khi con lc I thc hin c 15 dao ng th con lc II thc hin c 20 dao ng.
a. Tnh chiu di v chu k ca hai con lc. Ly g = 9,86(m / s 2 )
b. Gi s ti thi im t hai con lc cng qua v tr cn bng theo cng chiu th sau bao lu c hai
con lc cng qua v tr cn bng theo cng chiu nh trn.
Gii:
l
l
16
a. Ta c: t = 15T1 = 20T2 3.2 1 = 4.2 2 9l1 = 16l 2 l1 = l 2
g
g
9
Mt khc ta c: l1 l 2 = 14 l1 = 32(cm) ; l 2 = 18(cm)

l1
l
0,32
0,18
= 2
= 1,13( s ) ; T2 = 2 2 = 2
= 0,85( s )
g
9,86
g
9,86
b. Gi thi gian c hai con lc cng qua v tr cn bng theo cng chiu (cn gi l khong thi gian
gia hai ln trng phng lin tip), ta c:
t = N 1T1 = N 2T2 (vi N 1 v N 2 s dao ng con lc I v II thc hin trong thi gian t )
4
4
M T1 = T2 N 2 = N 1
3
3
Ta thy khi con lc I thc hin c 4 dao ng th con lc 2 thc hin c 3 dao ng
t = 4T1 = 4.1,13 = 4,52( s )

T1 = 2

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
V d 3: Mt con lc n c chu k 2(s). Nu tng chiu di con lc thm 20,5(cm) th chu k dao ng l
2,2(s). Tm gia tc trng trng ni lm th nghim
Gii:
l
T 2g
g
Con lc c chiu di l1 dao ng vi chu k T1 = 2 1 = 0,2( s ) l1 = 1 2 = 2
g
4

Con lc c chiu di l 2 dao ng vi chu k T2 = 2

M l 2 = l1 + 0,205

1,21g

l2
T 2 g 1,21g
= 2,2( s ) l 2 = 2 2 =
g
2
4

+ 0,205 g = 9,625(m / s 2 )

V d 4: Mt con lc n chiu di 99(cm) c chu k dao ng 2(s) ti A.

a. Tnh gia tc trng trng ti A.
b. em con lc n B, ta thy con lc thc hin 100 dao ng mt 199(s). Hi gia tc trng trng ti B
tng hay gim bao nhiu phn trm so vi gia tc trng trng ti A.
c. Mun con lc dao ng ti B vi chu k 2(s) th ta phi lm nh th no?
Gii:
a. l = 0,99m;T A = 2s ; g A = ?
l
4 2 l 4 2 .0,99
T T A = 2
gA = 2 =
= 9,76(m / s 2 )
2
gA
TA
4
t 199
b. Chu k con lc ti B: TB = =
= 1,99( s )
n 100
4 2 l 4 2 .0,99
g g B g A
gB = 2 =
= 9,86m / s 2
=
= 0,01
2
gA
gA
TB
1,99
Vy gia tc trng trng ti B tng 1% so vi gia tc trng trng ti A
l.g
l'
l
0,99.9,86
c. TB' = T A
=
l' = B =
= 1(m)
gB gA
gA
9,76
Vy cn tng chiu dy thm on: l = l 'l = 1 0,99 = 0,01(m) = 1(cm) .
V d 5: Ti mt ni trn mt t, mt con lc n dao ng iu ha. Trong khong thi gian t , con
lc thc hin c 60 dao ng ton phn, thay i chiu di con lc mt on 44(cm) th cng trong
khong thi gian t , n thc hin 50 dao ng ton phn. Tm chiu di ban u ca con lc.
Gii:
l
t
Chu k con lc n ban u: T1 = 2 1 =
(1)
g N1

Chu k con lc khi thay i: T2 = 2

l2
t
=
g N2

(2)
2

N
l
(1)
25
50
Ly (1) chia (2) theo tng v
1 = 2 = =
l 2 N1
(2)
36
60
T (3) l 2 > l1 l 2 = l1 + 44
(4)
Gii h (3) v (4) ta c l1 = 100(cm) v l 2 = 144(cm)

(3)

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn

DNG 2: BIN I CHU K CON LC N

1. Chu k con lc thay i theo cao, su h so vi mt bin
Chu k con lc khi a con lc t mt t ln cao h so vi mt nc bin:
l
GM
mt t: T = 2
vi g = 2
g
R
GM
l
vi g' =
g'
( R + h )2

cao h: T ' = 2

T'
g
R+h
h
T h
=
=
= 1+
=
T
g'
R
R
T
R
Chu k con lc khi a con lc xung su h so vi mt nc bin:
4
l
mt t: T = 2
vi g = G .R.D
3
g

su h: T ' = 2

4
l
vi g ' = G. (R h )D
3
g'

T
T' R 2
h
h

=
=
= 1+
T Rh
2R
T
2R
2. Chu k con lc thay i theo nhit
l
nhit t1 : T = 2 1 vi l1 = l 0 (1 + t1 ) ; l h s n di
g
nhit t 2 : T = 2

l2
vi l 2 = l 0 (1 + t 2 )
g

1
1
1 + t 2
T2
l

= 2 =
= (1 + t 2 ) 2 (1 + t1 ) 2
1 + t1
T1
l1

p dng cng thc gn ng: (1 + ) = 1 + n

T2 1
T
1
1
1
1

= 1 + t 2 1 t1 2 = 1 + t 2 t1 2 t1t 2
T1 2
T1
2
2
4
2

1
Do gi tr t1t 2 rt nh nn ta c th b qua
4
T
T 1
1
2 = 1 + (t 2 t1 )
= t
T1
T1
2
2
3. Chu k con lc khi a con lc t mt t c nhit t1 ln cao h c nhit
n

mt t, nhit t1 : T = 2
cao h, nhit t 2 : T ' = 2

GM
l
vi g = 2 ; l = l 0 (1 + t1 )
g
R
GM
l'
vi g' =
; l' = l 0 (1 + t 2 )
g'
( R + h )2

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
g l' R + h 1 + t 2
h 1
T'
h 1
h 1

= 1 + + (t 2 t1 ) + (t 2 t1 )
= 1 + 1 + (t 2 t1 )
R 2
g' l
R
T
R 2
1 + t1 R 2

h 1
Do gi tr (t 2 t1 ) rt nh nn ta c th b qua
R 2
T'
h 1
T h 1
= + (t 2 t1 )

1 + + (t 2 t1 )
T
R 2
T
R 2
Ch :
T > 0 : Chu k tng, ng h chy chm
T < 0 : Chu k gim, ng h chy nhanh
T = 0 : ng h chy ng
Thi gian ng h chy nhanh (chm) trong mt ngy m l:
T
T
=
24.3600(s ) , thng T2 T1 nn =
24.3600( s )
T2
T1
4. Chu k con lc thay i khi em con lc t ni ny sang ni khc (g thay i mt lng rt
nh)
l
Khi con lc v tr A: T = 2
g

T'
=
T

Khi con lc v tr B: T ' = 2

T'
=
T

g
=
g'

l
vi g' = g + g
g'

1
1 g
1 g
T
= 1

=
g
2 g
2 g
T
1+
g

Ch :
T 1
1 g
= t
T
2
2 g
5. Chu k con lc khi chiu di dy treo thay i mt on rt nh
l
Khi dy treo c chiu di l1 : T1 = 2 1
g
Khi c nhit v g thay i lng rt nh, kt hp dng 2 v 3 ta c:

Khi dy c chiu di l 2 : T2 = 2

l2
vi l 2 = l1 + l
g

T2
l
l
T 1 l
1 l
= 2 = 1+
= 1+
=
T1
l1
l1
T1
2 l1
2 l1

Ch : Khi c l v g thay i mt lng rt nh, kt hp dng 3 v 4 ta c:

T 1 l 1 g
=
T
2 l 2 g

V d 1: Con lc ng h chy ng mt t, khi a con lc ln cao h = 1,6(km) th mt ngy m

ng h chy nhanh chm bao nhiu? Bit bn knh tri t R = 6400(km)
Gii:

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
T h
1,6
= =
> 0 T > 0 . Chu k tng, ng h chy chm. Thi gian ng h chy chm
T
R 6400
trong mt ngy m l:
T
h
1,6
=
24.3600 = 86400 =
86400 = 21,6( s )
T1
R
6400

Ta c:

V d 2: Con lc ng h chy ng mt t, khi a con lc xung su h = 640(m) so vi mt

nc bin th sau mt ngy m ng h chy nhanh hay chm bao nhiu? Bit bn knh tri t
R = 6400(km)
Gii:
T
h
0,64
Ta c:
=
=
> 0 T > 0 . Chu k tng, ng h chy chm. Thi gian ng h chy
T
2 R 2.6400
chm trong mt ngy m l:
0,64
T
h
=
24.3600 =
86400 =
86400 = 4,32 s
2R
2.6400
T
V d 3: mt t mt con lc n c chu k T = 2( s ) . Bit khi lng Tri t gp 81 ln khi lng
Mt trng v bn knh Tri t gp 3,7 ln bn knh Mt Trng. Tm chu k con lc khi a con lc ln
Mt trng.
Gii:
GM
l
Chu k con lc khi Tri t: T = 2
vi g = 2
g
R
Chu k con lc khi Mt trng: T ' = 2

l
GM .3,7 2
vi g ' =
g'
81.R 2

T'
g
81
=
=
= 2,43 T ' = 2,43T = 2,43.2 = 4,86( s )
T
g'
3,7 2
Vy chu k con lc khi mt trng l: 4,86( s )
V d 4: Mt ng h qu lc ch ng gi vo ma nng khi nhit trung bnh l 32C . Con lc ca
ng h c th xem l con lc n v c chiu di 0C l l 0 = 1( m) . H s n di ca con lc

= 2.10 5 K 1 . Vo ma lnh nhit trung bnh l 17C . Hi ng h s chy nhanh hay chm bao

nhiu sau 12h ?

Gii:
t1 = 32C ; t 2 = 17C ; = 2.10 5 K 1
T 1
1
Ta c:
= t = (t 2 t1 ) < 0 . Chu k gim nn ng h chy nhanh. Thi gian ng h chy
T1
2
2
T
T
1
12.3600 do T2 T1 nn =
12.3600 = t 2 t1 .12.3600 = 6,48( s )
nhanh trong 12h l: =
T1
T1
2

V d 5: Mt ng h qu lc chy ng gi ti mt ni ngang mt bin, c g = 9,86(m / s 2 ) v nhit

t1 = 30C . Thanh treo qu lc nh, lm bng kim loi c h s n di = 2.10 5 K 1 . a ng h ln
cao 640(m) so vi mt nc bin, ng h li chy ng. Hy gii thch hin tng v tnh nhit
cao y. Coi tri t hnh cu, bn knh R = 6400(km)

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
Gii:
a ng h ln cao 0,64km so vi mt nc bin, ng h li chy ng v: khi a ng h ln cao
gia tc trng trng gim nn chu k tng nhng trn cao nhit gim. S tng chu k do cao
c b tr vi s gim chu k do nhit nn chu k con lc khng thay i nn ng h vn chy
ng.
l
GM
mt t, nhit t1 : T = 2
vi g = 2 ; l = l 0 (1 + t1 )
g
R
cao h, nhit t 2 : T ' = 2

GM
l'
; l' = l 0 (1 + t 2 )
vi g ' =
g'
(R + h )2

ng h chy ng khi cao h th T ' = T 2

l'
l
l' g'
l'
R2
= 2
=
=
g'
g
l
g
l ( R + h )2

1 + t 2
h
2h
2h
2h
1
= 1 + (1 + t 2 )(1 + t1 ) = 1
1 + (t 2 t1 ) = 1
1 + (t 2 t1 ) = 1
1 + t1 R
R
R
R
2h
2.0,64
t 2 = t1
= 30
= 20C
R
2.10 5.6400
V d 6: Mt ng h qu lc chy ng gi ti H Ni (T = 2 s ) , nhit trung bnh bng 20C gm
vt nng m v thanh treo mnh, nh bng kim loi c h s n di = 2.10 5 K 1 . a ng h vo
thnh ph H Ch Minh c nhit trung bnh 30C th ng h chy nhanh hay chm so vi H Ni
v nhanh chm mi ngy bao nhiu? Bit gia tc trng trng thnh ph H Ch Minh l
g ' = 9,787(m / s 2 ) v H ni l g = 9,793(m / s 2 )
Gii:
a ng h t H Ni vo thnh ph H Ch Minh do nhit v gia tc trng trng g thay i nn
ng h s chy sai.
Xt s thay i chu k theo nhit :
l
H Ni nhit t1 : T = 2 1
g

TP H Ch Minh nhit t 2 : T = 2

1
l2
T
l
vi l 2 = l1 (1 + t ) 2 = 2 = 1 + t = (1 + t ) 2
g
T1
l1

p dng cng thc gn ng: (1 + ) = 1 + n

n

T2
T 1
1
= 1 + t
= t
T1
T1
2
2

Xt s thay i chu k theo gia tc trng trng g:

l
H Ni: T = 2
g
TP H Ch Minh: T ' = 2

T'
=
T

g
=
g'

l
vi g' = g + g
g'

T
1
1 g
1 g
= 1

=
g
2 g
T
2 g
1+
g

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
Vy bin i chu k ca con lc khi a t H Ni vo thnh ph H Ch Minh l:
T 1
1 g 1
1 (9,787 9,793)
= t
= 2.10 5 .(30 20 )
= 4,06.10 4 > 0
T
2
2 g
2
2
9 ,793
Chu k tng, nn ng h chy chm trong mt ngy m l:
T
T
=
86400
86400 = 35( s )
T2
T1
V d 7: Con lc ca mt ng h coi nh mt con lc n. ng h chy ng khi mt t. cao
3,2(km) nu mun ng h vn chy ng th phi thay i chiu di con lc nh th no? Bit bn knh
tri t R = 64000(km)
Gii:
l
GM
vi g = 2
mt t: T = 2
g
R
cao h: T ' = 2

GM
l
vi g' =
g'
( R + h )2

ng h chy ng khi cao h th T ' = T 2

l'
l
l' g'
= 2
=
g'
g
l g

l'
R2
h
2h
2h
2.3,2
1
l

=
= 1 + 1

=
=
=
2
l (R + h )
R
R
l
R
6400
1000

1
Vy cn phi gim chiu di dy mt on bng
chiu di ban u
1000

DNG 3: CHU K CON LC KHI C LC L TC DNG

Khi cha c lc l F
r r r
r
r
r
v tr cn bng: P + T = 0 T = P = mg
Chu k con lc: T = 2

l
g

Khi c lc l F
r r r r
r
r r
v tr cn bng: P + T + F = 0 T = P + F
r r r
r
t P' = P + F = mg' (*)
Ta coi con lc dao ng trong trong trng lc hiu
l
Do chu k con lc l: T ' = 2
g'
r
r
Khi lc F cng chiu vi P : (Hnh a)
F
T (*) P' = P + F g ' = g +
m
r
r
Khi lc F ngc chiu vi P : (Hnh b)
F
T (*) P ' = P F g ' = g
m

r
T
r
T
r
F

r
F
r
P
Hnh a

r
P
Hnh b

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn

r r
Khi lc F P : (Hnh c)
T (*) P ' 2 = P 2 + T 2
2

g
F
g ' = g + hay g ' =
cos
m
Vi l gc hp bi dy treo v phng
F
thng ng v tan =
P
Cc loi lc l F
r
r
Lc qun tnh: Fqt = ma
r
r
Fqt ngc chiu vi a
r
a cng chiu chuyn ng khi vt chuyn ng nhanh dn
r
a ngc chiu chuyn ng khi vt chuyn ng chm dn
r
r
Lc in trng: F = qE
r
r
F cng chiu E khi q > 0
r
r
F ngc chiu E khi q < 0
r
Lc Acsimet: FA = DVg
Trong
D l khi lng cht lng (hay cht kh) b chim ch
V l th tch vt chim ch
g l gia tc trng trng

r
T
r
F

r
P

Hnh c

V d 1: Con lc n di l = 1(m) , vt nng khi lng m=50(g) mang in tch

r
q = 2.10 5 (C ) , g = 9,86(m / s 2 ) t con lc vo vng in trng E c ln E = 25(V / cm) . Tnh
chu k con lc khi:
r
a. E c hng thng ng hng xung
r
b. E c hng thng ng hng ln
r
c. E c hng nm ngang
Gii:
Lc in trng tc dng ln qu cu tch in q c ln: F = q E = 2.10 5.2500 = 0,05( N )
r
a. E c hng thng ng hng xung:
r
r
r
do q < 0 nn lc in trng F c hng thng ng hng ln trn nn E ngc chiu P
F
0,05
Ta c gia tc hiu dng: g ' = g = 9,86
= 8,86(m / s 2 )
m
0,05
Chu k ca con lc: T ' = 2

l
1
= 2
= 2,11( s )
g'
8,86

r
b. E c hng thng ng hng ln:
r
r
r
do q < 0 nn lc in trng F c hng thng ng hng ln trn nn E cng chiu P

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
Ta c gia tc hiu dng: g ' = g +

F
0,05
= 9,86 +
= 10,86(cm)
m
0,05

l
1
= 2
= 1,91( s )
g'
10,86
r
r r
d. Khi E c hng nm ngang F P
Chu k ca con lc: T ' = 2

F2
= 9,86 2 + 1 = 9,91(m / s 2 )
2
m
l
1
= 2
= 1,995( s )
Chu k ca con lc: T ' = 2
g'
9,91

Ta c gia tc hiu dng: g ' = g 2 +

V d 2: Mt con lc n c treo vo trn mt thang my ti ni c g = 9,86(m / s s ) . Khi thang my

ng yn th chu k con lc l 2( s ) . Tm chu k con lc khi:
a. Thang my i ln nhanh dn u vi gia tc 1,14(m / s 2 )
b. Thang my i ln u
c. Thang my i ln chm dn u vi gia tc 0,86(m / s 2 )
Gii:
l
Chu k con lc khi thang my ng yn: T = 2
(1)
g
r
Con lc t trong thang my chuyn ng vi gia tc a s chu thm lc qun tnh c ln: Fqt = ma
a. Khi thang my i ln nhanh dn u vi gia tc 1,14(m / s 2 ) :
r
r
Do thang my chuyn ng nhanh dn u nn gia tc a cng chiu chuyn ng (hng ln), m Fqt
r
r
r
r
ngc chiu a Fqt hng xung Fqt cng chiu P
Ta c, gia tc hiu dng: g ' = g +
Chu k ca con lc: T ' = 2

Fqt
m

= g + a = 9,86 + 1,14 = 11(m / s s )

l
g'

(2)

( 2)
T'
g
9,86
ta c
=
T ' = 2.
= 1,89( s )
(1)
T
g'
11
b. Khi thang my chuyn ng u: a = 0 T = 2( s )

Lp t s

c. Khi thang my i ln chm dn u vi gia tc 0,86(m / s 2 ) :

r
Do thang my chuyn ng chm dn u nn gia tc a cng ngc chuyn ng (hng xung), m
r
r
r
r
r
Fqt ngc chiu a Fqt hng ln Fqt ngc chiu P
Ta c gia tc hiu dng: g " = g
Chu k ca con lc: T ' ' = 2

l
g''

Fqt
m

= g a = 9,86 0,86 = 9(m / s 2 )

(3)

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
(3)
T ''
ta c
=
(1)
T

Lp t s

g
9,86
T ' ' = 2.
= 2,093( s )
g''
9

V d 3: Mt con lc n di l = 1(m) , qu nng khi lng m = 400( g ) mang in tch q = 4.10 6 (C )

a. Khi vt v tr cn bng bn, ngi ta truyn cho n vn tc v0 , vt dao ng iu ho quanh v tr
cn bng ny. Tm chu k dao ng ca con lc, ly g = 10(m / s 2 ) .
b. t con lc vo vng khng gian c in trng u (c phng trng vi phng ca trng lc) th
chu k dao ng ca con lc l 2,04( s ) . Xc nh hng v ln ca in trng.
Gii:
l
1
a. Chu k: T = 2
= 2
= 1,986( s )
g
10
r
r
r
b. Khi con lc t vo in trung u E , con lc chu tc dng ca lc in trng F = qE
r r r r
r
r r
v tr cn bng: P + T + F = 0 T ' = P + F
r
r r
t P' = P + F = mg '
(1)
Ta coi con lc dao ng trong trng lc hiu dng: P' = mg ' , vi g ' l gia tc trng trng hiu dng

Chu k ca con lc l: T ' = 2

l
g'

qE
(2)
Do T ' > T nn g ' < g g ' = g
m
r
r
r
r
r
r
r
F ngc chiu P m q < 0 nn E ngc chiu F . Vy E cng chiu P (hay E c hng thng
ng hng xung )
qE

4 2 l
4 2 l m
4 2 .1 0,4

T (2)
=
g

E
=
g

=
10

= 8,48.10 5 (V / m)
2
2
6

m
q
'
2
,
04
4
.
10
T '2
T

V d 4: C ba con lc cng chiu di dy treo, cng khi lng. Con lc th nht v con lc th hai
mang in tch q1 v q 2 , con lc th ba khng mang in tch. Chu k dao ng iu ho ca chng
1
2
trong in trng c phng thng ng ln lt l T1 , T2 v T3 vi T1 = T3 , T2 = T3 . Tnh q1 v
3
3
8
q 2 bit rng q1 + q 2 = 7,4.10 (C )
Gii:
r
r
r
Khi t con lc vo in trng u E , con lc chu tc dng ca lc in trng F = qE
r r r r
r
r r
v tr cn bng: P + T + F = 0 T ' = P + F
r
r r
(1)
t P ' = P + F = mg '
Ta coi con lc dao ng trong trng lc hiu dng: P' = mg ' , vi g ' l gia tc trng trng hiu dng

Chu k ca con lc l: T ' = 2

l
g'

r
r
qE
Do E cng phng vi P nn: g ' = g +
m

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
Con lc th nht mang in tch q1 c chu k: T1 = 2

qE
l
vi g1 = g + 1 g
g1
m

Con lc th nht mang in tch q 2 c chu k: T2 = 2

q E
l
vi g 2 = g + 2 g
m
g2

Con lc th ba khng mang in tch c chu k: T3 = 2

l
g

qE
1
8 gm
Theo ta c T1 = T3 g1 = 9 g g + 1 = 9 g q1 =
3
m
E
q
E
2
5 gm

T2 = T3 4 g 2 = 9 g 4 g + 2 = 9 g q 2 =
3
m
4E

q
Suy ra 1 = 6,4 mt khc ta li c: q1 + q 2 = 7,4.10 8 (C ) q1 = 6,4.10 8 (C ) , q 2 = 10 8 (C )
q2

V d 5: Mt con lc n khi dao ng nh chu k l 2(s). Cho con lc ngay mt t, qu cu mang

r
in tch q . t con lc vo vng in trng u E , hng xung, E = 9810 (V m) . Khi chu k
con lc cao 6,4(km). Tm gi tr v du ca q . Cho g = 9,81(m / s 2 ) ( mt t), R = 6400(km) ,
m = 100( g )
Gii:
r
r
r
Khi t con lc vo in trng u E , con lc chu tc dng ca lc in trng F = qE
r r v r
r
r r
v tr cn bng: P + T + F = 0 T = P + F
r r r
r
(*)
t P' = P + F = mg '
Ta coi con lc dao ng trong trng lc hiu dng P' = mg ' , vi g ' l gia tc trng trng hiu dng

Chu k con lc l: T ' = 2

l
g'

r
r
qE
Do E cng phng vi P nn: g ' = g +
m
GM
GM
, mt t: g = 2
Khi cao h : g ' ' =
2
R
(R + h )
2
g''
R
2h
2h

=
1
g ' ' = g 1
2
g (R + h )
R
R

r
mt t khi con lc t trong in trng E c chu k bng chu k khi cao h th g ' = g ' '
2hgm
2.6,4.9,81.0,1
q=
=
= 2.10 7 (C )
6400.9810
RE
V d 6: Mt con lc n c chiu di 1(m) treo vo im O c nh. Khi dao ng con lc lun chu tc
r
r
P
dng ca lc F khng i, c phng vung gc vi trng lc P v c ln bng
. Tm v tr cn
3
bng v chu k con lc. Ly g = 10(m / s 2 )
Gii:

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
r
Khi cha c lc F
r r r
r
r
r
v tr cn bng: P + T = 0 T = P = mg

Chu k con lc l: T = 2

l
g

r
Khi c lc F
r r v r
r
r r
v tr cn bng: P + T + F = 0 T = P + F
r r r
r
t P' = P + F = mg '
Ta coi con lc dao ng trong trng lc hiu dng P' = mg ' ,
vi g ' l gia tc trng trng hiu dng

Ta c chu k con lc l: T ' = 2

r
T

l
g'

r
r r
P
P 2 2P
F
2
2
2
Do F P v F =
nn P ' = P + F = P +
=
3
3
3
2
2
1
g'=
g=
10 = 11,547 m / s 2 T ' = 2
= 1,849( s )
r
11,547
3
3
P
r
v tr cn bng, gc gia dy treo v phng thng ng l
P'
1
= 30
vi tan =
3
V d 7: Mt con lc n c chiu di 0,64(m) dao ng ni c g = 9,8(m / s 2 ) . Qu nng ca con lc
l qu cu nh bng st non, khi lng 10(g). Con lc dao ng trong t trng u, lc t tc dng
vo qu cu c cng 0,002( N ) v c phng thng ng. Tnh chu k con lc.
Gii:
Lc t tc dng vo qu cu F = 0,002( N )
Khi con lc chu tc dng ca lc t F
r r r r
r
r r
v tr cn bng: P + T + F = 0 T ' = P + F
r
r r
(*)
t P ' = P + F = mg '
r
T
Ta coi con lc dao ng trong trng lc hiu dng: P' = mg ' ,
vi g ' l gia tc trng trng hiu dng
r
T
l
r
Chu k ca con lc l: T ' = 2
F
g'
r
r
Khi lc F cng chiu vi P : (Hnh a)
F
r
T (*) P' = P + F g ' = g +
m
F
r
r
0,002
F
2
P
P
g ' = g + = 9,8 +
= 10m / s
0,01
m
Hnh a
Hnh b
0,64
Chu k con lc: T ' = 2
= 1,59( s )
10

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
r
r
Khi lc F ngc chiu vi P : (Hnh b)
0,002
F
T (*) P ' = P F g ' = g g ' = 9,8
= 9,6(m / s 2 )
0,01
m

Chu k con lc : T ' = 2

0,64
= 1,62( s )
9,6

V d 8: Con lc n c chiu di l = 1(m) dao ng iu ho c treo trong mt xe chy trn mt

phng nghing gc = 30 so vi mt ngang. Khi lng qu cu l m = 100 3 ( g ) . Tm v tr cn
bng, lc cng dy v chu k dao ng nh ca con lc khi xe trt khng ma st xung mt phng
nghing.
Gii:
Khi xe trt khng ma st xung mt phng nghing th xe chuyn ng nhanh dn u vi gia tc:
a = g . sin
r
r r r
(*)
v tr cn bng: P + T + Fqt = 0
Chiu (*) ln Ox : T sin Fqt cos = 0

(1)

Chiu (*) ln Oy : T cos + Fqt sin P = 0

(2)

ma cos
T (1) v (2) tan =
ma sin + mg
sin cos
g sin cos
=
tan =
2
g sin + g
cos 2
tan = tan =
Vy khi con lc v tr cn bng phng
si dy hp vi phng thng ng gc
= = 30 , hay phng si dy vung
gc vi mt phng nghing.
Lc cng dy:
Fqt cos mg sin cos
T (1) T =
=
sin
sin

I
y
r
Fqt

r
T

Chu k con lc l: T ' = 2

x
r
a

r
P

3
= mg cos = 0,1. 3.10.
= 1,5( N )
2
Ta coi con lc dao ng trong trng lc hiu dng P ' = mg ' = T g ' =

T
1,5
=
= 8,66(m / s 2 )
m 0,1. 3

l
1
= 2
= 2,13( s )
g'
8,66

DNG 4: NNG LNG CON LC N LC CNG DY

Chn gc th nng v tr cn bng:
C nng: W = W + Wt

Th nng: Wt = mgh vi h = l.(1 cos )

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn

1 2
mv
2
bin B: WB = W max = mgh0
vi h0 = H 0 O = IO IH 0 = l l cos 0 = l.(1 cos 0 )
WB = Wt max = mgl (1 cos 0 )
ng nng: W =

v tr cn bng O: W0 = W max =

mv02
2

(vi v0 l vn tc cc i)
2

mv
2
vi h = HO = IO IH = l l cos = l (1 cos )

v tr bt k A: W A = mgh +

mv 2
2
Tng qut: c nng ca con lc
mv 2
mv 2
W = mgl (1 cos 0 ) + 0 = mgl (1 cos 0 ) +
2
2
ng dng ca nh lut bo ton c nng tm vn tc:
Vn tc khi con lc qua v tr cn bng:
Gi WB l c nng bin ; Wo l c nng v tr cn bng
W A = mgl (1 cos ) +

H0
B
H
A

mv02
mv02
Theo nh lut bo ton c nng: WB = WO mgh0 =
mgl (1 cos 0 ) =
2
2
2
v0 = 2 gl (1 cos 0 ) v0 = 2 gl (1 cos 0 )
Vn tc khi con lc A c gc lch :
Theo nh lut bo ton c nng: W A = WB

mv 2
= mgh0 v 2 = 2 g (h0 h )
2
2
v = 2 gl (cos cos 0 ) v = 2 gl (cos cos 0 )
mgh +

ng dng ca nh lut bo ton c nng tm lc cng dy:

Lc cng dy T:
r r
r
Theo nh lut II Newton: P + T = ma
(*)
Chiu (*) ln phng si dy, chiu dng
hng vo tm, ta c:
v2
P cos + T = ma ht T = m + mg cos
l
Chng minh c: v 2 = 2 gl (cos cos 0 )

r
T

A
O

r
P

T = 3mg cos 2mg cos 0

v tr cn bng: = 0 Tmax = 3mg 2mg cos 0
v tr bin: = 0 Tmin = mg cos 0

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
V d 1: Mt con lc n gm vt nng c khi lng m = 200( g ) , chiu di dy l = 0.25(m) treo ti
ni c g = 10(m / s 2 ) . B qua ma st.
a. Tnh c nng ca con lc.
b. Ko con lc lch khi v tr cn bng gc 0 = 90 ri th khng vn tc u. Tnh vn tc vt khi
vt qua v tr cn bng v khi gc lch dy treo l 60 .
c. Tnh gc lch khi ng nng bng 3 th nng.
d. Gi s khi con lc i n v tr c gc lch 60 th dy treo tut ra. Lp phng trnh qu o ca
vt.
Gii:
a. Chn gc th nng v tr cn bng.
C nng: E = mgl (1 cos 0 ) = 0,2.10.0,25.(1 cos 90) = 0,5( J )
b. Chng minh c: v = 2 gl (cos cos 0 )

v tr cn bng: = 0 cos = cos 0 = 1

v0 = 2 gl (1 cos 0 ) = 2.10.0,25(1 cos 90) = 5 (m / s )
1

Khi gc = 60 ta c: v = 2 gl (cos cos 0 ) = 2.10.0,25 0 = 2,5 (m / s )

2

c. Khi ng nng bng ba ln th nng: Wd = 3Wt

3 + cos 0
W = Wd + Wt W = 4Wt mgl (1 cos 0 ) = 4mgl (1 cos ) cos =
= 0,75 = 41,4
4
d. Khi con lc i ln v tr c gc lch 60 th lc ny vn tc ca vt l v = 2,5 (m / s ) ; dy treo tut
ra; chuyn ng tip theo ca vt l chuyn ng ca vt c coi nh nm xin gc = 60 so vi
phng ngang.
Chn gc ta O' xy vi O' x nm ngang, O' y thng ng hng ln. Chuyn ng ca vt l tng
hp ca hai chuyn ng:
vO ' x = v cos
Thng u theo phng ngang O' x , vi:
(2)
x = vO ' x .t = v.t. cos
vO ' y = v sin

Bin i u theo phng thng ng O' y , vi a = g vi:

gt 2 (3)
y
vt
sin
=

x
; th vo (3) ta c:
T (2) t =
v cos
g
10
y = tan 2
x2 = 3
x 2 = 3 8 x 2 (*)
2
2
2v cos
2.2,5. cos 60
Phng trnh (*) l phng trnh qu o chuyn ng ca vt.
V d 2: Mt con lc n chiu di l , vt nng c khi lng m . Ko con lc ra khi v tr cn bng gc
0 ri th khng vn tc u. B qua ma st.
a. Thit lp biu thc tnh lc cng dy ng vi gc lch
b. Vi 0 = 60 , hy tm t s ca lc cng dy ln nht v nh nht ca dy treo.
V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
Gii:
a. Thit lp biu thc tnh lc cng dy: T = 3mg cos 2mg cos 0
b. v tr cn bng: = 0 Tmax = 3mg 2mg cos 0
v tr bin: = 0 Tmin = mg cos 0

Tmax 3 2 cos 0
=
=4
Tmin
cos 0

V d 3: Mt con lc n ang dao ng iu ha vi bin gc 0 , ti ni c gia tc trng trng g ,

Bit lc cng dy cc i bng 1,02 ln lc cng dy cc tiu, Tm 0
Gii:
Lc cng dy cc i: Tmax = 3mg 2mg cos 0 = mg (3 2 cos 0 )
Lc cng dy cc tiu: Tmin = mg cos 0
Lc cng dy cc i bng 1,02 ln lc cng dy cc tiu Tmax = 1,02Tmin

mg (3 2 cos 0 ) = 1,02mg cos 0 3 2 cos 0 = 1,02 cos 0 0 = 6,6

DNG 5: KHO ST CON LC N DAO NG IU HA

iu kin con lc n dao dng iu ha l gc lch cc i ca dy treo 0 10 . Lc ny c th
coi vt nng dao ng trn on thng BB'
Chn gc ta O v tr cn bng, trc Os trng vi BB
Phng trnh dao ng ca con lc l s = S 0 cos(t + )
(1)
vi s = l l li ca dao ng
S 0 = 0 .l l bin ca dao ng
g
l tn s gc ca dao ng
l
Phng trnh dao ng theo li gc: = 0 cos(t + )
Phng trnh vn tc: v = s ' = S 0 sin (t + )
(2)

v max = S 0 ( Khi v tr cn bng)

Phng trnh gia tc: a = v' = 2 S 0 cos(t + ) = 2 s

a max = 2 s (Khi hai bin)
v
T (1) v (2) S = s +

2
0

Nng lng dao ng ca con lc: W =

m 2 S 0 mgl 02
=
2
2

m 2 s 2 mgl 2
=
2
2
mv 2
ng nng: W =
2

Th nng: Wt =

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
Ch : Vi 10 th cos 1

2
2

, do t cng thc tnh nng lng con lc

cos 02
mgl 02
ta c W =
W = mgl (1 cos 0 ) , thay cos 0 1
2
2
V d 1: Mt con lc n treo mt vt nng c khi lng 100(g), chiu di dy treo l 1(m), treo ti ni
c g = 9,86(m / s 2 ) . B qua mi ma st. Ko con lc lch khi v tr cn bng gc 0 ri th khng vn
tc u. Bit con lc dao ng iu ha vi nng lng W = 8.10 4 (J).
a. Lp phng trnh dao ng iu ha ca con lc, chn gc thi gian lc vt nng c li cc i
dng. Ly 2 = 10
b. Tnh lc cng dy khi vt nng qua v tr cn bng.
Gii:
a. Phng trnh dao ng: s = S 0 cos(t + )
g
= 9.,86 = (rad )
l
Bin dao ng S 0 :

Tn s gc: =

m 2 S 02
2W
2.8.10 4
S0 =
=
= 0,04(m) = 4(cm)
2
m 2
0,1. 2
Tm : t = 0 , s = S 0 cos = 1 = 0
Vy s = 4 cos(t )
c. Lc cng dy: T = 3mg cos 2mg cos 0

T W =

v tr cn bng: = 0 Tmax = 3mg 2mg cos 0 , vi 0 =

Tmax = 3.0,1.9,86 2.0,1. cos 2,3 2,76( N )

S 0 0,04
=
= 0,04rad 2,3
l
1

V d 2: Mt con lc n gm qu cu nng 200(g), treo vo u si dy di l . Ti ni c

g = 9,86(m / s 2 ) con lc dao ng vi bin nh v khi qua v tr cn bng c vn tc v0 = 6,28(cm / s )
1
v khi vt nng i t v tr cn bng n li = 0,5 0 mt thi gian ngn nht l ( s ) .
6
a. Tnh chiu di l ca dy treo.
b. Vit phng trnh dao ng ca con lc, bit ti t = 0 th = 0 , ng thi qu cu ang chuyn
ng ra xa v tr cn bng. B qua ma st v sc cn khng kh
Gii:
a. Dng lin h chuyn ng trn u v dao ng iu ha ta tnh c thi gian vt nng i t v tr
T 1
cng bng n li = 0,5 0 (hay s = 0,5S 0 ) mt hi gian ngn nht l
= T = 2( s )
12 6
T 2 g 2 2.9,86
Chiu di ca con lc l =
=
= 1(m)
4 2 2.3,14 2
b. Phng trnh dao ng ca con lc l s = S 0 cos(t + )
= (rad / s )
V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn

Vn tc con lc khi qua v tr cn bng v max = S 0 = 6,28 S 0 = 2(cm)

Ti thi im t = 0 , = 0,5 0 s = 0,5S 0 , qu cu ang chuyn ng ra xa v tr cn bng

s = 2 cos = 0,5S 0 = 1 cos =

v>0

2 =
3
v = S 0 sin < 0
sin > 0

Vy phng trnh dao ng ca con lc s = 2 cos t + (cm)

3

V d 3: Mt con lc n di l = 20 (cm) treo ti mt im c nh. Ko con lc khi phng thng

ng mt gc bn 0,1(rad) v pha bn phi ri chuyn cho mt vn tc 14(cm/s) theo phng vung
gc vi dy v pha vi tr cn bng. Coi con lc dao ng iu ha, vit phng trnh dao ng i vi li
di ca con lc. Chn gc ta ti v tr cn bng, chiu dng hng t v tr cn bng sang pha
bn phi, gc thi gian l lc con lc i qua v tr cn bng ln th nht. Cho gia tc trng trng
g = 9,8(m / s 2 ) .
Gii:
Phng trnh dao ng: s = S 0 cos(t + )

g
=
l

9,8
= 7(rad / s )
0,2

m 2 S 02 m 2 s 2 mv 2
v2
=
+
S 02 = s 2 + 2
2
2
2

Vi s = l , v = 14(cm / s ) S 0 = 2 2 (cm)

T W = W + Wt

Ti thi im t = 0 lc con lc qua v tr cn bng ln th nht nn s = 0, v < 0

s = S 0 cos = 0
cos = 0

=
2
sin > 0
v = S 0 sin < 0

Vy phng trnh dao ng ca con lc l: s = 2 2 cos 7t + (cm)

2

V d 4: Mt con lc n gm vt c khi lng 200(g) treo ti ni c g = 9,86(m / s 2 ) = 2 (m / s 2 ) . B

qua mi ma st. Con lc dao ng iu ha theo phng trnh = 0,05 cos 2t (rad )
3

a. Tnh chiu di dy treo v nng lng dao ng ca con lc.

b. Ti t = 0 vt c vn tc v li bng bao nhiu.
c. Tnh vn tc v gia tc vt khi dy treo c gc lch =

(rad ) .
3
d. Tm thi gian ngn nht con lc i t v tr m ti ng nng cc i n v tr m ti ng
nng bng 3 th nng.
Gii:

a. T phng trnh = 0,05 cos 2t (rad ) 0 = 0,05(rad ) v = 2 (rad / s )

3

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
Chu k dao ng T =

= 2

l
l
2
2
=1 l =
( m)
g
g
2

S 0 = 0 l = 0,035m = 3,5cm
Nng lng dao ng iu ha ca con lc n:
m 2 S 02 mgl 02 0,2.4 2 .0,035 2
W =
=
=
= 9,87.10 3 (J)
2
2
2

b. Phng trnh dao ng ca con lc s = 3,5 cos 2t (cm)

3

s = 3,5 cos 3 = 1,75(cm)

Ti t = 0
v = 3,5.2 . sin = 19(cm / s )

c. Vn tc v gia tc khi =
T S 02 = s 2 +

v2

0
3

(rad ) s =

S0

v = S 02 s 2 v = S 0

Gia tc a = 2 s = 2

S0

= (2 ) 2

2
= 10,36(cm / s )
3

3,5

= 79.78(cm / s 2 )
3
3
d. Thi gian ngn nht con lc i t v tr W max n v tr W = 3Wt
Khi W max th vt v tr cn bng s = 0

m 2 S 02
S
m 2 s 2
= 4
s= 0
2
2
2
S
S
Thi gian ngn nht vt i r v tr cn bng n v tr c s = 0 hoc s = 0 l nh nhau.
2
2
cos = 0

Chn t = 0 khi s = 0, v > 0

= Phng trnh dao ng: s = S 0 cos t
2
2

sin < 0
S
1

T
1

Khi s = 0 cos t = t min = + (do 0 t ) t min = ( s )

2
2 2
3 2
4
6

Ch : S dng mi lin h gia chuyn ng trn u

M2
v dao ng iu ha tm khong thi gian ngn nht
S
ca con lc khi i t v tr cn bng n s = 0
2
S0
Khong thi gian ngn nht khi vt i t M 0 n M 1
O
2

Gc qut = (rad )
S0
S0 s
6

Khi W = 3Wt W = 4Wt

t min =

6 1
= = ( s)
6

(hoc c th dng phng trnh cho tm thi gian ngn nht)

M0

M1

V Vn Pht

CON LC N
Trng THPT Ngha Dn
V d 5: Mt con lc n quay trn theo mt hnh nn v qu cu chuyn ng theo ng trn c bn
knh r . Chng minh rng chuyn ng ca con lc l mt dao ng iu ha vi bin l r , bit
chiu di si dy l l
Gii:
Khi qu cu chuyn ng theo vng trn bn knh r th hp lc ca
trng lc v lc cng dy treo s to ra gia tc hng tm cho n.
mv 2
Ta c
= mg tan v = g.r. tan
r
Chu k quay ca qu cu theo qu o trn l

2 .r
r
T=
= 2
v
g. tan
l
V gc rt nh (do r rt nh so vi l ) nn ta c
r
tan sin = . Thay kt qu vo biu thc trn ta nhn
l
c biu thc chu k dao ng iu ha ca con lc n
l
r
T = 2
g
Ch : Nu chiu mt chm sng song song nm ngang ln mt
phng vung gc vi mt y ca hnh nn ta s nhn c bng
r
ca qu cu dao ng iu ha nh con lc n vi bin bng
mg
bn knh ca ng trn.
V d 6: Mt con lc n gm mt qu cu nh bng thp, khi lng m treo vo u mt si dy
mm, nh, khng gin, chiu di l = 1 (m). Pha di im treo O, trn phng thng ng c mt chic
inh c ng chc vo im O' cch O mt on OO '= 40 (cm) sao cho con lc vp vo inh khi dao
ng. Ko con lc lch khi phng thng ng mt gc = 5 ri th ra. B qua mi ma st.
a. Tnh chu k dao ng ca qu cu. Ly g = 10(m / s 2 )
b. Tm t s bin dao ng ca qu cu hai bn v tr cn bng.
Gii:
a. Gi l = OA = 1 (m) l chiu di ca dy treo
O
b. l ' = O' A = OA OO' = 1 0,4 = 0,6 (m) l phn chiu di phn dy
tnh t inh n qu cu. Dao ng ca con lc gm hai giai on:

Na dao ng vi chu k
l
1
O'
T = 2
= 2.3,14.
= 1,986( s )
g
10
Na dao ng vi chu k

l
0,6
T = 2
= 2.3,14.
= 1,538( s )
g
10
B'
1
1
Chu k con lc: T0 = (T + T ') = (1,986 + 1,538) = 1,762( s )
A
B
2
2
c. Ta c WB = WB '

mgl 02 mgl ' 02

l
=
l 02 = l ' 02 0 =
0 =
0
l'
0
2
2

1
= 1,29
0,6

V Vn Pht