50 bi ton hnh hc lp 9 Bi 31 Cho tam gic ABC c ba gc nhn ni tip (O; R), bit BAC = 600. 1.

. Tnh s o gc BOC v di BC theo R. 2. CD l ng knh => 2. V ng knh CD ca (O; R); gi H l giao im ca DBC = 900 hay DB ba ng cao ca tam gic ABC Chng minh BD // AH BC; theo gi thit AH l v AD // BH. A 3. Tnh AH theo R. Li gii: D 1. Theo gi thit BAC = 600 => s BC =1200 ( t/c gc ni tip ) O H => BOC = 1200 ( t/c gc tm) . 0 * Theo trn s BC =120 => BC l cnh ca mt tam gic B C M u ni tip (O; R) => BC = R 3 . ng cao => AH BC => BD // AH. Chng minh tng t ta cng c AD // BH. 3. Theo trn DBC = 900 => DBC vung ti B c BC = R 3 ; CD = 2R. => BD2 = CD2 BC2 => BD2 = (2R)2 (R 3 )2 = 4R2 3R2 = R2 => BD = R. Theo trn BD // AH; AD // BH => BDAH l hnh bnh hnh => AH = BD => AH = R. Bi 32 Cho ng trn (O), ng knh AB = 2R. Mt ct tuyn MN quay quanh trung im H ca OB. N 1. Chng minh khi MN di ng , trung im I ca MN lun nm trn mt ng trn c nh. D K 2. T A k Ax MN, tia BI ct Ax ti C. Chng minh t C gic CMBN l hnh bnh hnh. I 3. Chng minh C l trc tm ca tam gic AMN. H A B 4. Khi MN quay quanh H th C di ng trn ng O no. 5. Cho AM. AN = 3R2 , AN = R 3 . Tnh din tch M phn hnh trn (O) nm ngoi tam gic AMN. Li gii: (HD) 1. I l trung im ca MN => OI MN ti I ( quan h ng knh v dy cung) = > OIH = 900 . OH c mh nn khi MN di ng th I cng di ng nhng lun nhn OH c nh di mt gc 900 do I di ng trn ng trn ng knh OH. Vy khi MN di ng , trung im I ca MN lun nm trn mt ng trn c nh. 2. Theo gi thit Ax MN; theo trn OI MN ti I => OI // Ax hay OI // AC m O l trung im ca AB => I l trung im ca BC, li c I l trung im ca MN (gt) => CMBN l hnh bnh hnh ( V c hai ng cho ct nhau ti trung im ca mi ng ). 3. CMBN l hnh bnh hnh => MC // BN m BN AN ( v ANB = 900 do l gc ni tip chn na ng trn ) => MC AN; theo trn AC MN => C l trc tm ca tam gic AMN.

4. Ta c H l trung im ca OB; I l trung im ca BC => IH l ng tung bnh ca OBC => IH // OC Theo gi thit Ax MN hay IH Ax => OC Ax ti C => OCA = 900 => C thuc ng trn ng knh OA c nh. Vy khi MN quay quanh H th C di ng trn ng trn ng knh OA c nh. 5. Ta c AM. AN = 3R2 , AN = R 3 . => AM =AN = R 3 => AMN cn ti A. (1) Xt ABN vung ti N ta c AB = 2R; AN = R 3 => BN = R => ABN = 600 . ABN = AMN (ni tip cng chn cung AN) => AMN = 600 (2). 3R 2 3 T (1) v (2) => AMN l tam gic u => SAMN = . 4 3R 2 3 R 2 (4 3 3 => S = S(O) - SAMN = R 2 = 4 4 Bi 33 Cho tam gic ABC ni tip (O; R), tia phn gic ca gc BAC ct BC ti I, ct ng trn ti M. MC MI 1. Chng minh OM BC. = => MCI MAC => => 2 MA MC 2. Chng minh MC = MI.MA. MC2 = MI.MA. 3. K ng knh MN, cc tia phn gic ca ( P 1 gc B v C ct ng thng AN ti P v Q. Chng minh bn im P, C , B, Q cng N thuc mt ng trn . A Li gii: 1 2 1. AM l phn gic ca BAC => BAM = Q CAM 1 O => BM = CM => M l trung im ca cung BC => OM BC 2. Xt MCI v MAC c MCI = MAC (hai gc ni tip chn hai cung bng nhau); M l gc chung
K
1 2 2 1

3. (HD) MAN = 900 (ni tip chn na ng trn ) => P1 = 900 K1 m K1 l A B + gc ngoi ca tam gic AKB nn K1 = A1 + B1 = (t/c phn gic ca mt 2 2 A B + gc ) => P1 = 900 ( ).(1) 2 2 C 1 CQ l tia phn gic ca gc ACB => C1 = = (1800 - A - B) = 900 ( 2 2 A B + ). (2). 2 2 T (1) v (2) => P1 = C1 hay QPB = QCB m P v C nm cng v mt na mt A B + phng b BQ nn cng nm trn cung cha gc 900 ( ) dng trn BQ. 2 2 Vy bn im P, C, B, Q cng thuc mt ng trn .

Bi 34 Cho tam gic ABC cn ( AB = AC), BC = 6 Cm, chiu cao AH = 4 Cm, ni tip ng trn (O) ng knh AA. A 1. Tnh bn knh ca ng trn (O). 2. K ng knh CC, t gic CACA l hnh g? Ti 1 2 sao? 3. K AK CC t gic AKHC l hnh g? Ti sao? C' 4. Tnh din tch phn hnh trn (O) nm ngoi tam O K 1 gic ABC. 2 1 1 Li gii: B C H 1. (HD) V ABC cn ti A nn ng knh AA ca ng trn ngoi tip v ng cao AH xut pht t nh A trng nhau, tc l AAi qua H. => ACA vung ti C c A' BC 6 2 = = 3cm; ng cao CH = AH = 4cm => CH = 2 2 CH 2 32 9 AH.AH => AH = = = = 2,5 => AA AH 4 4 => AA = AH + HA = 4 + 2,5 = 6,5 9cm) => R = AA : 2 = 6,5 : 2 = 3,25 (cm) . 2. V AA v CC l hai ng knh nn ct nhau ti trung im O ca mi ng => ACAC l hnh bnh hnh. Li c ACA = 900 (ni tip chn na ng trn ) nn suy ra t gic ACAC l hnh ch nht. 3. Theo gi thit AH BC; AK CC => K v H cng nhn AC di mt gc bng 0 90 nn cng nm trn ng trn ng knh AC hay t gic ACHK ni tip (1) => C2 = H1 (ni tip cung chn cung AK) ; AOC cn ti O ( v OA=OC=R) => C2 = A2 => A2 = H1 => HK // AC ( v c hai gc so le trong bng nhau) => t gic ACHK l hnh thang (2). T (1) v (2) suy ra t gic ACHK l hnh thang cn. Bi 35 Cho ng trn (O), ng knh AB c nh, im I nm gia A v O sao cho AI = 2/3 AO. K dy MN vung gc vi AB ti I, gi C l im tu thuc cung ln MN sao cho C khng trng vi M, N v B. Ni AC ct MN ti E. M 1. Chng minh t gic IECB ni tip . 2. Chng minh tam gic AME ng dng vi tam gic ACM. O1 C E 3. Chng minh AM2 = AE.AC. 4. Chng minh AE. AC AI.IB = AI2 . A B I O 5. Hy xc nh v tr ca C sao cho khong cch t N n tm ng trn ngoi tip tam gic CME l nh nht. Li gii: 1. Theo gi thit MN AB ti I => EIB = 900; N ACB ni tip chn na ng trn nn ACB = 900 hay ECB = 900 => EIB + ECB = 1800 m y l hai gc i ca t gic IECB nn t gic IECB l t gic ni tip . 2. Theo gi thit MN AB => A l trung im ca cung MN => AMN = ACM ( hai gc ni tip chn hai cung bng nhau) hay AME = ACM. Li thy

 CAM l gc chung ca hai tam gic AME v AMC do tam gic AME ng dng vi tam gic ACM. AM AE = 3. Theo trn AME ACM => => AM2 = AE.AC AC AM 4. AMB = 900 (ni tip chn na ng trn ); MN AB ti I => AMB vung ti M c MI l ng cao => MI2 = AI.BI ( h thc gia cnh v ng cao trong tam gic vung) . p dng nh l Pitago trong tam gic AIM vung ti I ta c AI2 = AM2 MI2 => AI2 = AE.AC - AI.BI . 5. Theo trn AMN = ACM => AM l tip tuyn ca ng trn ngoi tip ECM; Ni MB ta c AMB = 900 , do tm O1 ca ng trn ngoi tip ECM phi nm trn BM. Ta thy NO1 nh nht khi NO1 l khong cch t N n BM => NO1 BM. Gi O1 l chn ng vung gc k t N n BM ta c O1 l tm ng trn ngoi tip ECM c bn knh l O1M. Do khong cch t N n tm ng trn ngoi tip tam gic CME l nh nht th C phi l giao im ca ng trn tm O1 bn knh O1M vi ng trn (O) trong O1 l hnh chiu vung gc ca N trn BM. Bi 36 Cho tam gic nhn ABC , K cc ng cao AD, BE, CF. Gi H l trc tm ca tam gic. Gi M, N, P, Q ln lt l cc hnh chiu vung gc ca D ln AB, BE, CF, AC. Chng minh : 1. Cc t gic DMFP, DNEQ l hnh ch nht. A 2. Cc t gic BMND; DNHP; DPQC ni tip . 3. Hai tam gic HNP v HCB ng dng. E 4. Bn im M, N, P, Q thng hng. F H Li gii: 1. & 2. (HS t lm) Q P 1 1 3. Theo chng minh trn DNHP ni tip => N2 2 N = D4 (ni tip cng chn cung HP); HDC c HDC = M 1 3 4 900 (do AH l ng cao) HDP c HPD = 900 (do DP 1 1 1 D HC) => C1= D4 (cng ph vi DHC)=> C1= N2 B C (1) chng minh tng t ta c B1= P1 (2) T (1) v (2) => HNP HCB 4. Theo chng minh trn DNMB ni tip => N1 = D1 (ni tip cng chn cung BM).(3) DM // CF ( cng vung gc vi AB) => C1= D1 ( hai gc ng v).(4) Theo chng minh trn C1 = N2 (5) T (3), (4), (5) => N1 = N2 m B, N, H thng hng => M, N, P thng hng. (6) Chng minh tng t ta cung c N, P, Q thng hng . (7) T (6), (7) => Bn im M, N, P, Q thng hng Bi 37 Cho hai ng trn (O) v (O) tip xc ngoi ti A. K tip tuyn chung ngoi BC, B (O), C (O) . Tip tuyn chung trong ti A ct tip tuyn chung ngoi BC I. 1. Chng minh cc t gic OBIA, AICO ni tip . Li gii: 0 1. ( HS t lm) 2. Chng minh BAC = 90 . 3. Tnh s o gc OIO. 4. Tnh di BC bit OA = 9cm, OA = 4cm.

2. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c IB = IA , IA = IC 1 ABC c AI = BC =>ABC vung ti A hay BAC 2 =900

4 O'

3. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c IO l tia phn gic BIA; I0l tia phn gic CIA . m hai gc BIA v CIA l hai gc k b => I0 I0=> 0I0= 900 4. Theo trn ta c 0I0 vung ti I c IA l ng cao (do AI l tip tuyn chung nn AI OO) => IA2 = A0.A0 = 9. 4 = 36 => IA = 6 => BC = 2. IA = 2. 6 = 12(cm) Bi 38 Cho hai ng trn (O) ; (O) tip xc ngoi ti A, BC l tip tuyn chung ngoi, B(O), C (O). Tip tuyn chung trong ti A c tip tuyn chung ngoi BC M. Gi E l giao im ca OM v AB, F l giao im ca OM v AC. Chng minh : 1. Chng minh cc t gic OBMA, AMCO ni tip . B M 2. T gic AEMF l hnh ch nht. C 1 23 4 3. ME.MO = MF.MO. E F 4. OO l tip tuyn ca ng trn ng knh BC. 5. BC l tip tuyn ca ng trn ng knh OO. A O O' Li gii: 1. ( HS t lm) 2. Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta c MA = MB =>MAB cn ti M. Li c ME l tia phn gic => ME AB (1). Chng minh tng t ta cng c MF AC (2). Theo tnh cht hai tip tuyn ct nhau ta cng c MO v MO l tia phn gic ca hai gc k b BMA v CMA => MO MO (3). T (1), (2) v (3) suy ra t gic MEAF l hnh ch nht 3. Theo gi thit AM l tip tuyn chung ca hai ng trn => MA OO=> MAO vung ti A c AE MO ( theo trn ME AB) MA2 = ME. MO (4) Tng t ta c tam gic vung MAO c AFMO MA2 = MF.MO (5) T (4) v (5) ME.MO = MF. MO 4. ng trn ng knh BC c tm l M v theo trn MB = MC = MA, ng trn ny i qua Av co MA l bn knh . Theo trn OO MA ti A OO l tip tuyn ti A ca ng trn ng knh BC. 5. (HD) Gi I l trung im ca OO ta c IM l ng trung bnh ca hnh thang BCOO => IMBC ti M (*) .Ta cung chng minh c OMO vung nn M thuc ng trn ng knh OO => IM l bn knh ng trn ng knh OO (**) T (*) v (**) => BC l tip tuyn ca ng trn ng knh OO

Bi 39 Cho ng trn (O) ng knh BC, dy AD vung gc vi BC ti H. Gi E, F theo th t l chn cc ng vung gc k t H n AB, AC. Gi ( I ), (K) theo th t l cc ng trn ngoi tip tam gic HBE, HCF. 1. Hy xc nh v tr tng i ca cc ng trn (I) v (O); (K) v (O); (I) v (K). 2. T gic AEHF l hnh g? V sao?. A 3. Chng minh AE. AB = AF. AC. 4. Chng minh EF l tip tuyn chung ca hai ng F G trn (I) v (K). 1 2 E 5. Xc nh v tr ca H EF c di ln nht. 1 Li gii: 2 B C H K I 1.(HD) OI = OB IB => (I) tip xc (O) O OK = OC KC => (K) tip xc (O) IK = IH + KH => (I) tip xc (K) 2. Ta c : BEH = 900 ( ni tip chn na ng trn ) => AEH = 900 (v l hai gc k b). (1) D CFH = 900 ( ni tip chn na ng trn ) => AFH = 900 (v l hai gc k b).(2) BAC = 900 ( ni tip chn na ng trn hay EAF = 900 (3) T (1), (2), (3) => t gic AFHE l hnh ch nht ( v c ba gc vung). 3. Theo gi thit ADBC ti H nn AHB vung ti H c HE AB ( BEH = 900 ) => AH2 = AE.AB (*) Tam gic AHC vung ti H c HF AC (theo trn CFH = 900 ) => AH2 = AF.AC (**) T (*) v (**) => AE. AB = AF. AC ( = AH2) 4. Theo chng minh trn t gic AFHE l hnh ch nht, gi G l giao im ca hai ng cho AH v EF ta c GF = GH (tnh cht ng cho hnh ch nht) => GFH cn ti G => F1 = H1 . KFH cn ti K (v c KF v KH cng l bn knh) => F2 = H2. => F1 + F2 = H1 + H2 m H1 + H2 = AHC = 900 => F1 + F2 = KFE = 900 => KF EF . Chng minh tng t ta cng c IE EF. Vy EF l tip tuyn chung ca hai ng trn (I) v (K). e) Theo chng minh trn t gic AFHE l hnh ch nht => EF = AH OA (OA l bn knh ng trn (O) c di khng i) nn EF = OA <=> AH = OA <=> H trng vi O. Vy khi H trng vi O tc l dy AD vung gc vi BC ti O th EF c di ln nht. Bi 40 Cho na ng trn ng knh AB = 2R. T A v B k hai tip tuyn Ax, By. Trn Ax ly im M ri k tip tuyn MP ct By ti N. 1. Chng minh tam gic MON ng dng vi tam 1. Theo tnh cht hai gic APB. tip tuyn ct nhau ta c: OM l tia phn gic ca gc 2. Chng minh AM. BN = R2. AOP ; ON l tia phn gic ca S MON R 3. Tnh t s khi AM = . gc BOP, m S APB 2 4. Tnh th tch ca hnh do na hnh trn APB quay quanh cnh AB sinh ra. Li gii:

y x / P M / N

AOP v BOP l hai gc k b => MON = 900. hay tam gic MON vung ti O. APB = 900((ni tip chn na ng trn) hay tam gic APB vung ti P. Theo tnh cht tip tuyn ta c NB OB => OBN = 900; NP OP => OPN = 0 90 => OBN+ OPN =1800 m OBN v OPN l hai gc i => t gic OBNP ni tip => OBP = PNO Xt hai tam gic vung APB v MON c APB = MON = 900; OBP = PNO => APB MON 2. Theo trn MON vung ti O c OP MN ( OP l tip tuyn ). p dng h thc gia cnh v ng cao trong tam gic vung ta c OP2 = PM. PM M OP = R; AM = PM; BN = NP (tnh cht hai tip tuyn ct nhau ) => AM. BN = R2 R R 3. Theo trn OP2 = PM. PM hay PM. PM = R2 m PM = AM = => PM = => PN = 2 2 R R2: = 2R 2 R 5R => MN = MP + NP = + 2R = 2 2 MN 5R 5 Theo trn APB MON => = : 2R = = k (k l t s ng dng). AB 2 4 V t s din tich gia hai tam gic ng dng bng bnh phng t s ng dng nn ta c: 2 S MON S MON 5 25 2 = k => = = S APB S APB 4 16 Bi 41 Cho tam gic u ABC , O l trung in ca BC. Trn cc cnh AB, AC ln lt ly cc im D, E sao cho DOE = 600 . T (2) v (4) => BOD 1. Chng minh tch BD. CE khng i. BD BO 2. Chng minh hai tam gic BOD; OED ng dng. T = CEO => => suy ra tia DO l tia phn gic ca gc BDE CO CE 3. V ng trn tm O tip xc vi AB. Chng minh BD.CE = BO.CO m OB = OC = R khng i => rng ng trn ny lun tip xc vi DE. BD.CE = R2 khng i. Li gii: 1. Tam gic ABC u => ABC = ACB = 600 (1); DOE = 600 (gt) => DOB + EOC = 1200 (2). DBO c DOB = 600 => BDO + BOD = 1200 (3) . T (2) v (3) => BDO = COE (4)

D H B

2. Theo trn BOD CEO =>

BD OD BD OD BD BO = = => = m CO = BO => (5) CO OE BO OE OD OE

Li c DBO = DOE = 600 (6). T (5) v (6) => DBO DOE => BDO = ODE => DO l tia phn gic BDE. 3. Theo trn DO l tia phn gic BDE => O cch u DB v DE => O l tm ng trn tip xc vi DB v DE. Vy ng trn tm O tip xc vi AB lun tip xc vi DE Bi 42 Cho tam gic ABC cn ti A. c cnh y nh hn cnh bn, ni tip ng trn (O). Tip tuyn ti B v C ln lt ct AC, AB D v E. Chng minh : DCE => B v C nhn 1. BD2 = AD.CD. 2. T gic BCDE ni tip . DE di cng 3. BC song song vi DE. A Li gii: 1. Xt hai tam gic BCD v ABD ta c CBD = BAD ( V O l gc ni tip v gc gia tip tuyn vi mt dy cng chn mt cung), li c D chung => BCD ABD => BD CD B C = => BD2 = AD.CD. AD BD 2. Theo gi thit tam gic ABC cn ti A => ABC = ACB E D => EBC = DCB m CBD = BCD (gc gia tip tuyn vi mt dy cng chn mt cung) => EBD = mt gc do B v C cng nm trn cung trn dng trn DE => T gic BCDE ni tip 3. T gic BCDE ni tip => BCE = BDE( ni tip cng chn cung BE) m BCE = CBD (theo trn ) => CBD = BDE m y l hai gc so le trong nn suy ra BC//DE Bi 43 Cho ng trn (O) ng knh AB, im M thuc ng trn . V im N i xng vi A qua M, BN ct (O) ti C. Gi E l giao im ca AC v BM. 1. Chng minh t gic MNCE ni tip . Li gii: 1. (HS t lm) 2. Chng minh NE AB. 3. Gi F l im i xng vi E qua M. Chng minh FA l tip tuyn ca (O). 4. Chng minh FN l tip tuyn ca ng trn (B; BA).

2. (HD) D thy E l trc tm ca tam gic NAB => NE AB. 3.Theo gi thit A v N i xng nhau qua M nn M l trung im ca AN; F v E xng nhau qua M nn M l trung im ca F EF => AENF l hnh bnh hnh => FA // NE m NE AB => FA AB ti A => FA l tip tuyn ca (O) ti A. 4. Theo trn t gic AENF l hnh bnh hnh => FN // AE hay FN // AC m AC BN => FN BN ti N
A

N
_ / M _ /
E

C B

BAN c BM l ng cao ng thi l ng trung tuyn ( do M l trung im ca AN) nn BAN cn ti B => BA = BN => BN l bn knh ca ng trn (B; BA) => FN l tip tuyn ti N ca (B; BA). Bi 44 AB v AC l hai tip tuyn ca ng trn tm O bn knh R ( B, C l tip B im ). V CH vung gc AB ti H, ct (O) ti E v ct OA ti D. 1. Chng minh CO = CD. H 2. Chng minh t gic OBCD l hnh thoi. I E 3. Gi M l trung im ca CE, Bm ct OH ti I. O D Chng minh I l trung im ca OH. A M 4. Tip tuyn ti E vi (O) ct AC ti K. Chng minh K ba im O, M, K thng hng. Li gii: C 1. Theo gi thit AB v AC l hai tip tuyn ca ng trn tm O => OA l tia phn gic ca BOC => BOA = COA (1) OB AB ( AB l tip tuyn ); CH AB (gt) => OB // CH => BOA = CDO (2) T (1) v (2) => COD cn ti C => CO = CD.(3) 2. theo trn ta c CO = CD m CO = BO (= R) => CD = BO (4) li c OB // CH hay OB // CD (5) T (4) v (5) => BOCD l hnh bnh hnh (6) . T (6) v (3) => BOCD l hnh thoi. 3. M l trung im ca CE => OM CE ( quan h ng knh v dy cung) => OMH = 900. theo trn ta cng c OBH =900; BHM =900 => t gic OBHM l hnh ch nht => I l trung im ca OH. 4. M l trung im ca CE; KE v KC l hai tip tuyn => O, M, K thng hng. Bi 45 Cho tam gic cn ABC ( AB = AC) ni tip ng trn (O). Gi D l trung im ca AC; tip tuyn ca ng trn (O) ti A ct tia BD ti E. Tia CE ct (O) ti F. A E 1. Chng minh BC // AE. 2. Chng minh ABCE l hnh bnh hnh. 1 2 _ 3. Gi I l trung im ca CF v G l giao im ca BC v 2 O 1D K OI. So snh BAC v BGO. F _ I Li gii: 1. (HS t lm) _ _ 1 2. Xt hai tam gic ADE v CDB ta c EAD = BCD (v so le B G H C trong ) AD = CD (gt); ADE = CDB (i nh) => ADE = CDB => AE = CB (1) Theo trn AE // CB (2) .T (1) v (2) => AECB l hnh bnh hnh.

3. I l trung im ca CF => OI CF (quan h ng knh v dy cung). Theo trn AECB l hnh bnh hnh => AB // EC => OI AB ti K, => BKG vung ti K. Ta cung c BHA vung ti H 1 => BGK = BAH ( cung ph vi ABH) m BAH = BAC (do ABC cn nn AH 2 l phn gic) => BAC = 2 BGO.