You are on page 1of 104

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12

NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911


2
MC LC

Chng I: NG DNG O HM
1. S ng bin - nghch bin ca hm s ............................................. 4
2. Cc tr ca hm s ..................................................................................................... 6
3. GTNN - GTLN ca hm s ............................................................................ 12
4. Ti m cn ............................................................................................................................. 13
5. Kho st hm s ........................................................................................................ 14
6. Mt s bi ton lin quan n hm s, th ....................... 17
Chng II: HM S M, LY THA, LGARIT
1. M, ly tha v lgarit ...................................................................................... 29
2. Phng trnh m ....................................................................................................... 33
3. Phng trnh l gar i t ............................................................................................. 35
4. Bt phng trnh m, lgarit ....................................................................36
Chng III: NGUYN HM - T CH PHN
1. Nguyn hm .................................................................................................................... 37
2. Tch phn ........................................................................................................................... 41
3. ng dng hnh hc ca tch phn ....................................................... 45
Chng IV: S PHC .............................................................................................................. 47
Chng V: TH TCH KHI A DIN, KHI TRN
XOAY .......................................................................................................................................... 49
Chng VI: PHNG PHP TA TRONG KHNG
GI AN
1. H ta trong khng gian ......................................................................... 51
2. Phng trnh mt cu .........................................................................................55
3. Phng trnh mt phng .................................................................................60
4. Phng trnh ng thng .......................................................................... 66
5. V tr tng i ........................................................................................................... 73
6. Khong cch v gc................................................................................................ 75
7. Tm mt s im c bit .............................................................................. 77
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
3
Chng VII: MT S KIN THC B SUNG
1. Tam t hc bc hai, PT, BPT bc hai ...................................................79
2. Xt du biu thc ................................................................................................... 84
3. Gi i hn v cc v ti v cc ca hm s .................................. 89
4. o hm .............................................................................................................................. 92
5. Cng t hc lng gic v phng trnh l ng gic ........... 95
PH LC: Kinh nghim lm bi thi mn Ton .................................... 102






Trn con ng thnh cng khng c du chn
ca k li bing.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
4


Bi 1: S NG BIN NGHCH BIN CA HM S

* nh ngha:
-
( )
y f x = ng bin trn K
( ) ( )
1 2 1 2 1 2
x ,x K : x x f x f x e < <
-
( )
y f x = nghch bin trn K
( ) ( )
1 2 1 2 1 2
x ,x K : x x f x f x e < >
* Dng ton:
Bi ton 1: Tm cc khong n iu ca hm s
1. Tm min xc nh.
2. Tm o hm, tm cc im ti hn.
3. Xt du o hm
4. Kt lun:
a) Nu
( )
0 > f ' x vi mi
( )
e x a; b th hm s
( )
f x ng
bin trn khong
( )
a; b
b) Nu
( )
0 < f ' x vi mi
( )
e x a; b th hm s
( )
f x nghch
bin trn khong
( )
a; b
- Ch :
( )
0 = f ' x ch ti mt s hu hn im trn khong
( )
a; b th hm s cng ng bin (nghch bin) trn khong .
Bi ton 2: Dng tnh n iu chng minh bt ng thc
chng minh
( ) ( ) ( )
> e f x g x , x a; b ta qua cc bc sau:
1. Bin i:
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
0 > e > e f x g x , x a,b f x g x , x a,b
2. t
( ) ( ) ( )
= h x f x g x
NG DNG O HM
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
5
3. Tnh
( )
h' x v lp bng bin thin ca
( )
h x . T suy ra kt qu.
Bi ton 3: Tm iu kin hm s
( )
= y f x lun lun tng (hoc
lun lun gim) trn min xc nh
- Cc hm s
( )
3 2
0 = + + + = y ax bx cx d a v

( )
2
0
+ +
= =
+
ax bx c
y a
Ax B
lun lun tng (hoc lun lun gim)
trn min xc nh ca n khi v ch khi 0 > y' (hoc 0 s y' )
e x D . Nu a c cha tham s th xt thm trng hp a=0
(i vi hm bc 3)
0
0
>


A s

y'
a
(hoc
0
0
<


A s

y'
a
)
- Hm s
+
=
+
ax b
y
cx d
lun lun tng (hoc lun lun gim) trn
min xc nh ca n khi v ch khi 0 > y' (hoc 0 < y' )
e x D

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
6
Bi 2: CC TR CA HM S

Bi ton 1: p dng quy tc 1 tm cc tr ca hm s
1. Tm min xc nh
2. Tm
( )
f ' x
3. Tm cc im ti
( )
0 = f ' x hoc
( )
f ' x khng xc nh (gi
chung l im ti hn).
4. Sp xp cc im theo th t tng dn v lp bng xt du
o hm.
5. Nu kt lun v cc tr.
Bng tm tt:
C
-
+
x
o b a
f(x)
f'(x)
x

CT
+
-
x
o b
a
f(x)
f'(x)
x

Bi ton 2: p dng quy tc 2 tm cc tr ca hm s
1. Tnh
( )
f ' x . Gii phng trnh
( )
0 = f ' x .
Gi
( )
1 2 =
i
x i , ,... l cc nghim ca phng trnh.
2. Tnh
( )
f " x v
( )
i
f " x
3. Da vo du ca
( )
i
f " x suy ra kt lun v cc tr ca im
i
x theo nh l sau:
nh l:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
7
Gi s hm s
( )
= y f x c o hm cp hai trn khong
( )
a; b
cha im
o
x v
( )
0 =
o
f ' x . Khi :
a) Nu
( )
0 >
o
f " x th
o
x l im cc tiu.
b) Nu
( )
0 <
o
f " x th
o
x l im cc i.
Bi ton 3: Tm iu kin ca m hm s t cc tr ti mt im
cho trc.
p dng nh l Fec-ma:
Gi s
( )
= y f x c o hm ti im =
o
x x .
Khi nu
( )
= y f x t cc tr ti im =
o
x x th
( )
0 =
o
f ' x .
- Ch : Nu
( )
0 =
o
f ' x th cha chc hm s t cc tr ti im
=
o
x x . Do khi tm c m th phi th li.
Bi ton 4: Tm iu kin hm s c cc i v cc tiu
Cc hm s
2
3 2
+ +
= + + + =
+
ax bx c
y ax bx cx d vay
Ax B
c mt cc i
v mt cc tiu khi v ch khi phng trnh 0 = y' c hai nghim phn
bit (khi hin nhin y i du hai ln khi qua cc nghim). Nu hm
hu t th phi khc nghim mu.
Bi ton 5: Vit phng trnh ng thng i qua hai im cc tr
1. Cho hm s
( )
2
+ +
=
+
ax bx c
y C
Ax B

- Nu (C) c hai im cc tr
- Th phng trnh ng thng qua hai im cc tr l
( )
( )
2
+ +
=
+
ax bx c '
y
Ax B '
hay
2
= +
a b
y x
A A

2. Cho hm s
( )
3 2
= + + + y ax bx cx d C
- Nu (C) c hai im cc tr v chia y cho y ta c
( )
= + o +| y y' .A x x
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
8
- Th phng trnh ng thng qua hai im cc tr l
= o +| y x
Bi ton 6: iu kin hm s t cc tr ti
0
x :
( )
( )
0
0
0
0

y' x
y" x
(hoc
( )
0
0
0
oi daukhi qua

y' x
y' x
)
Bi ton 7: iu kin hm s t cc i ti
0
x :
( )
( )
0
0
0
0

<

y' x
y" x
(hoc
( )
0
0
0
oi daut+sang khi qua

y' x
y' x
)
Bi ton 8: iu kin hm s t cc tiu ti
0
x :
( )
( )
0
0
0
0

>

y' x
y" x
(hoc
( )
0
0
0
oi daut sang khi qua

y' x
y' x
)
Bi ton 9: iu kin hm s t C,CT ti
1 2
x , x tha
1 2
+ = Ax Bx C :
1 2
1 2
1 2
0 A >

+ =

+ =

y'
Ax Bx C
b
x x
a
c
x x
a
vi
1 2
x , x l nghim ca 0 = y'
Bi ton 10: iu kin hm bc 3 c C,CT v hai gi tr cc tr
cng du:
- iu kin hm bc 3 c C,CT l
0
0
A >

y'
a

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
9
- Gi
( ) ( )
1 1 2 2
A x ; y , B x ; y l hai im cc tr. Ta c
( ) ( )
1 2
0 > y x .y x (trng hp tri du th ngc li)
Ch : Hm s vit thnh:
( )
= + + y P x .y' mx n (ly hm s chia
cho o hm)
( )
( )
1 1
2 2

= +


= +

y x mx n
y x mx n

Bi ton 11: iu kin hm s bc 3 c C,CT nm v hai pha i
vi trc tung: iu kin ycbt c tha mn l 0 = y' c hai nghim
tri du. Khi 0 = <
c
P
a

Bi ton 12: Cch tnh nhanh gi tr cc tr ca hm hu t
2
+ +
=
+
ax bx c
y
mx n

- Tm cc im cc tr ca hm s (nghim ca phng trnh
y=0)
-
2
cctr
aohamcuaTS
aohamcuaMS
+
= =
ax b
y
m
ri thay x cc tr vo phn
s ny ta c
cctr
y tng ng, v cch tnh trn ch p dng cho
hm hu t
Bi ton 13: Tm m hm trng phng
4 2
= + + y ax bx c c 3 im
cc tr lp thnh mt tam gic u:
- TX: D=R
- Tnh
( )
3 2
4 2 2 2 = + = + y' ax bx x ax b ,
( )
2 2
0
0
0
0 1 2 0
2
=
=

=


= = + =

x
x
y'
b
x a ( ) ax b
a

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
10
- Ycbt tng ng phng trnh (1) c hai nghim phn bit
khc 0. Khi 0
2
>
b
a

Bi ton 14: iu kin hm s
( )( )
= y f x C t cc tr bng |ti
= o x l
( ) ( )
( )
( )
0
0

o | e

o =

o =

; C
y'
y' '

Bi ton 15: Hm trng phng c 3 im cc tr lp thnh mt tam
gic. Tnh din tch tam gic :
- Tnh y' , tm 3 im ti hn, suy ra 3 im cc tr A, B, C.
- Tnh din tch tam giac ABC theo cng thc:
1
2
= S | xy' x' y | vi
( )
( )

,
,
AB x; y
AC x' ; y'

Bi ton 16: Tm m hm trng phng c 3 im cc tr lp thnh
mt tam gic u:
- TX: D=R
- Tnh
3
2
0
4 2 0
2 0
=
= + =

+ =

x
y' ax bx; y'
ax b
( )
2
0
0 1
2
=


= =

x
b
x a ( )
a

- iu kin ycbt c tha l phng trnh (1) c hai nghim
phn bit khc 0. Khi :
( )
0
2
>
b
*
a

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
11
- Vi iu kin (*), gii phng trnh
( )
( )
( )
0
0
2
2

= =

= = =

= =

x y c A
b
y' x y ? B
a
b
x y ? C
a
. Tm c 3 im cc tr
A, B, C. Do tam gic ABC u nn
2 2
2 2

AB AC
AB BC
, t tm
c m v ch nhn nhng m tha iu kin (*).


TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
12
Bi 3: GI TR NH NHT GI TR LN NHT
CA HM S
* nh ngha:
-
( )
( )
0 0
K
f x m, x K
min y m
x K : m f x
> e

=

- e =


-
( )
( )
0 0
K
f x M, x K
max y M
x K : M f x
s e

=

- e =


* Dng ton:
Bi ton 1: Tm GTNN, GTLN ca hm s trn mt khong
tm GTNN v GTLN ca hm s
( )
= y f x trn khng
( )
a; b ta lp
bng bin thin ca hm s trn khong
( )
a; b ri da vo m kt
lun.
Bi ton 2: Tm GTNN, GTLN ca hm s lin tc trn mt on
(

a; b
Cch 1: C th lp bng bin thin ri da vo m kt lun.
Cch 2: Qua 3 bc:
1. Tm cc im
1 2 n
x , x ,..., x trn (

a; b m ti
( )
0 = f ' x hoc
( )
f ' x khng xc nh.
2. Tnh
( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1 2 n
f a , f b , f x , f x ,..., f x .
3. Tm s ln nht M v nh nht m trong cc s trn. Khi :
( ) ( )
( (

= =
a; b a; b
M max f x ,m mi n f x
Bi ton 3: Tm m phng trnh
( )
= f x mc nghim trn D:
- Xt hm s
( )
= y f x trn D, tm maxy, miny hoc tm tp gi
tr ca y t kt lun c m.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
13
Bi 4: TIM CN
1. Cch tm tim cn:
- Nu
0

= )
x x
l i m y ( ) th ng thng
0
= x x l tim cn ng.
- Nu
0

=
x
l i m y y th ng thng
0
= y y l tim cn ngang.
- Nu hm s vit thnh
Sod
thng
Mauso
= + + y ax b (chia a thc)
m 0
Sod
Mauso

=
x
l i m th ng thng = + y ax b l tim cn xin.
* ng thng = + y ax b gi l TCX ca hm s
( )
( )
( )

x
x
f x
a l i m
y f x x
b l i m f ( x) ax

2. Cc ng tim cn ca th hm s
+
=
+
ax b
y
cx d
l :
TC
TCN

d
: x
c
a
: y
c

3. Cho M thuc (C). Tnh tch cc khong cch t 1 im trn (C) n
2 tim cn:
- Gi
( ) ( ) ( )
0 0
e M x ; f x C . Tm TC, TCX (hoc TCN)
- d=d
(M,TC)
.d
(M,TCN)
l mt hng s.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
14
Bi 5: KHO ST HM S

1. S kho st:
1. Tp xc nh: = R D
2. S bin thin:
a) Xt chiu bin thin ca hm s:
- Tm o hm
- Tm cc im m ti o hm bng 0 hoc khng xc nh.
- Xt du o hm, suy ra chiu bin thin ca hm s.
b) Tm cc tr.
c) Tm cc gii hn v tm tim cn (nu c)
d) Lp bng bin thin.
* Ch : Kt lun v tnh ng bin, nghch bin phi trc BBT
3. Da vo bng bin thin v cc yu t xc nh trn v
th.
- Ch :
- v th chnh xc nn tnh thm ta ca mt s im,
c bit cn tm ta cc giao im ca th vi cc trc ta
.
- Cn lu cc tnh cht i xng trc, i xng tm.
2. Cc dng th:
1. Hm s bc ba:
( )
3 2
0 = + + + = y ax bx cx d a

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
15

th nhn im un lm tm i xng.
2. Hm s trng phng:
( )
4 2
0 = + + = y ax bx c a

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
16
th nhn trc Oy lm trc i xng.
3. th hm s
( )
0 0
+
= = =
+
ax b
y c ; ad bc
cx d


th nhn giao im hai tim cn lm tm i xng.
* Ch :
( ) ( ) ( ) ( )
0 0 0 0
M x ; y C : y f x y f x e = =
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
17
Bi 6: MT S BI TON
LIN QUAN N HM S V TH
Bi ton 1: S tng giao ca cc th (bng phng trnh honh
giao im)
Cho hai ng cong
( ) ( ) ( ) ( )
1 2
= = C : y f x , C : y g x .
xt s tng giao gia
( ) ( )
1 2
C , C ta lp phng trnh honh
giao im
( ) ( )
= f x g x (1)
1.
( )
1
C khng c im chung vi
( )
2
C pt (1) v nghim.
2.
( )
1
C ct
( )
2
C ti n im phn bit pt (1) c n nghim phn
bit. ng thi nghim ca pt (1) l honh giao im ca
( )
1
C v
( )
2
C .
Ch :
- Nu phng trnh honh giao im c dng
2
0 + + = Ax Bx C .Ta bin lun theo A v A. Tc l:
- Nu A=0. Ta c kt lun c th v giao im ca (C
1
) v (C
2
).
- Nu A=0. Tnh A
+ 0 A < : khng c giao im.
+ 0 A = : C 1 giao im.
+ 0 A > : c hai giao im.
- Nu phng trnh honh giao im c dng
3 2
0 + + + = ax bx cx d . a phng trnh ny v dng:
( )( )
2
0 o + + = x Ax Bx C (Chia Horner, 0 = a )
( )
2
0 1
= o


+ + =

x
Ax Bx C

Bin lun theo phng trnh (1) ta suy ra c s giao im.
Bi ton 2: Da vo th bin lun s nghim ca phng trnh
( )
0 = F x,m (1)
1. Bin i
( )
0 = F x,m v dng
( ) ( )
= f x g m .
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
18
2. S nghim ca phng trnh (1) l s giao im ca th hm
s
( )
= y f x v ng thng
( )
= y g m
3. Da vo th bin lun cc trng hp.
- Ch :
( )
= y g m l ng thng song song vi trc Ox v ct
trc Oy ti im c tung bng
( )
g m
x
y
O
y=g(m)
y=f(x)
g(m)
1


Bi ton 3: Phng trnh tip tuyn iu kin tip xc
- Dng 1: Phng trnh tip tuyn ti im thuc th:
Phng trnh tip tuyn ca (C):
( )
= y f x ti im
( ) ( )
e
o o
M x ; y C l:
( )( )
0 0 0
= y y f ' x x x
Trong : +
( )
0 0
M x ; y gi l tip im.
+
( )
0
= k f ' x l h s gc ca tip tuyn.
- Dng 2: Phng trnh tip tuyn bit h s gc k:
- Nu tip tuyn song song vi ng thng = + y ax b th = k a
- Nu tip tuyn vung gc ng thng = + y ax b th
1
= k
a

- Tip tuyn hp vi chiu dng ca trc honh mt gc oth
= o k tan
1. Gii phng trnh
( )
= f ' x k tm
0
x l honh tip im.
2. Tnh
( )
0 0
= y f x .
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
19
3. Phng trnh tip tuyn l
( )
0 0
= + y k x x y
- Dng 3: Tip tuyn i qua im
( )
A A
A x ; y
1. Gi k l h s gc ca tip tuyn (d). Khi phng trnh ca
(d) c dng
( )
= +
A A
y k x x y .
2. (d) tip xc vi (C) thi v ch khi h
( )
( ) ( )

= +

A A
f ' x k
f x k x x y
c
nghim (h c n nghim th c n phng trnh tip tuyn)
3. Gii h tm c honh tip im l
0
x v h s gc k.
4. Thay vo phng trnh ca (d) ta c tip tuyn cn tm.
- Dng 4: Vit phng trnh tip tuyn (d) bit tip tuyn to vi
ng thng ( A): y=ax+b mt gc bng ( 0 90 < s ):
1. Gi , o | ln lt l gc hp bi tip tuyn (d), ng thng ( A)
vi chiu dng trc honh. Gi k l h s gc ca tip tuyn, khi
ta c: = o | suy ra:
( )
1
1 1
tan tan k a
tan tan tan ( )
tan tan ak
o |
= o| = o | = =
+ o | +

2. Gii phng trnh (1) tm c h s gc k ca tip tuyn.
3. Lm tng t nh dng 2 ta c c phng trnh tip tuyn.
Bi ton 4: iu kin hm bc 3 ct Ox ti 3 im phn bit:
- Phng trnh honh giao im ca (C) v trc honh l:
( )( )
3 2 2
0 0 + + + = o + + = ax bx cx d x Ax Bx C (chia
Horner)
( )
2
0 1
= o


+ + =

x
Ax Bx C
(t
( )
2
= + + g x Ax Bx C )
- iu kin ycbt c tha l (1) phi c 2 nghim phn bit
khc o. Khi
( )
( )
1
0
0
A >

o =

g

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
20
Bi ton 5: iu kin hm trng phng
4 2
= + + y ax bx c ct Ox
ti 4 im phn bit:
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v Ox:
2
4 2
2
0
0
0 1

= >

+ + =

+ + =

t x
ax bx c
at bt c ( )

* iu kin ycbt c tha l (1) phi c hai nghim dng phn
bit. Khi
0
0
0
A >

>

>

P
S

Bi ton 6: iu kin hm trng phng ct Ox ti 4 im phn
bit lp thnh CSC:
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v Ox:
2
4 2
2
0
0
0 1

= >

+ + =

+ + =

t x
ax bx c
at bt c ( )

* iu kin ycbt c tha l (1) phi c hai nghim dng phn
bit. Khi
0
0
0
A >

>

>

P
S
(*)
* Vi iu kin (*) c tha ta c 4 im c honh lp thnh CSC
nn (1) phi c hai nghim dng phn bit tha
2 1
9 = t t (2).
Theo nh l Vit
1 2
1 2
3
4

+ =

b
t t ( )
a
c
t .t ( )
a

* T (2), (3), (4) ta gii ra tham s, ch nhn tham s khi m tha iu
kin (*).
Bi ton 7: Tm m d: = y mct (C) ti hai im phn bit A, B sao
cho AB=l:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
21
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
2
0 + + = Ax Bx C (1)
* iu kin d ct (C) ti hai im phn bit l
( )
1
0
0
=

A >

( )
A
*
* Gi
( ) ( )
1 2
A x ; m , B x ; m l hai giao im ca (C) v d;
1 2
x , x l
nghim ca (1). Ta c:

( )
2
2 1 1 2 2 1
2 A A
= = = = = =
'
AB x x | x x | | x x | l
| a | | a |
. T tm
c m, ch nhn nhng m tha iu kin (*).
Bi ton 8: Tm m d: = y mct (C) ti hai im phn bit A, B sao
choAB c di ngn nht:
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
2
0 + + = Ax Bx C (1)
* iu kin d ct (C) ti hai im phn bit l
1
0
0
=

A >

( )
A
(*)
* Gi
( ) ( )
1 2
A x ; m , B x ; m l hai giao im ca (C) v d;
1 2
x , x l
nghim ca (1). Ta c
( )
2
2 1 1 2 2 1
2 A A
= = = = =
'
AB x x | x x | | x x |
| a | | a |
. T tm
iu kin ca m AB nh nht, ch nhn m tha (*).
Bi ton 9: Tm m d: = y mct (C) ti hai im phn bit A, B sao
cho OA OB vi O l gc ta :
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
2
0 + + = Ax Bx C (1)
* iu kin d ct (C) ti hai im phn bit l
1
0
0
=

A >

( )
A
(*)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
22
* Gi
( ) ( )
1 2
A x ; m , B x ; m l hai giao im ca (C) v d;
1 2
x , x l
nghim ca (1). Ta c OA OB nn ta c 0 =
, ,
OA.OB . T y tm
c m, ch nhn nhng m tha (*).
Bi ton 10: Tm m d: = + y ax b ct (C) ti hai im phn bit
trn cng mt nhnh ca (C):
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
2
0 + + = Ax Bx C (1).
* iu kin ycbt c tha l
( )
( )
1
0
0
0

A >

o >

A
A.g
vi ol nghim ca mu
s.
Bi ton 11: Tm m d: = + y ax b ct (C) ti hai im phn bit
trn cng hai nhnh khc nhau ca (C)
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v d. Bin i phng
trnh ny v dng
2
0 + + = Ax Bx C (1).
* iu kin ycbt c tha l
( )
( )
1
0
0
0

A >

o <

A
A.g
vi ol nghim ca mu
s.
Bi ton 12: Tm nhng im trn (C):
( )
= y f x m ti tip tuyn
vung gc vi ng thng = + y ax b .
* Gi
( ) ( )
0 0 0
e M x ; y C . H s gc ca tip tuyn ti
0
M l
( )
0
f ' x .
Gii phng trnh
( )
0
1 = f ' x .a . T y tm c
0
x v c c
0
M .
Bi ton 13: CMR mi tip tuyn ca (C):
( )
= y f x u khng qua
giao im hai tim cn:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
23
* Ta giao im I hai tim cn l nghim ca h phng trnh:
Ti emcanng
Ti emcanxi en(hay TCN)


* Lp phng trnh tip tuyn qua I, kt qu l khng c tip tuyn. T
ta c iu phi chng minh.
Bi ton 14: Cho
( )
e M C , tip tuyn ti M ct hai tim cn ca (C)
ti A, B, gi I l giao im hai tim cn. CMR M l trung im ca
AB. Tnh din tch tam gic IAB:
* Gi
( ) ( ) ( )
0 0
e M x ; f x C . Phng trnh tip tuyn ti M l
( )( ) ( )( )
0 0 0 0 0 0
= = + y y f ' x x x y f ' x x x y .
* Tm giao im ca tip tuyn vi TC l A
* Tm giao im ca tip tuyn vi TCX l B.
* Tm giao im I ca hai tim cn.
* Kim tra cng thc M l trung im AB, t ta c iu phi chng
minh.
* Tnh vect
, ,
I A, I B . T tnh din tch tam gic IAB (kt qu l mt
hng s.
Bi ton 15: CMR tip tuyn ti im un l tip tuyn c h s gc
nh nht (hoc ln nht):
* Tm h s gc ca tip tuyn ti im un
( )
0 0
I x ; y l
( )
0
f ' x .
* Gi h s gc ca tip tuyn bt k l
( )
f ' x . Ta chng minh
( ) ( )
0
> f ' x f ' x (trong trng hp ln nht ta lm ngc li).
Bi ton 16:Tm nhng im trn ng thng A:
0
= y y m t
c th k c 2, 3 tip tuyn n (C):
* Gi
( ) ( )
0
e A M a; y . Vit phng trnh d qua M v c h s gc k l:
( ) ( )
0 0
= = + y y k x a y k x a y .
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
24
* iu kin d l tip tuyn ca (C)
( ) ( )
( )
0
1

= +

f x k x a y
( )
f ' x k
.
Mun t M v c 2,3 tip tuyn th (1) c 2,3 nghim.
Bi ton 17: CMR mi tip tuyn ca (C) to vi hai tim cn 1 tam
gic c din tch khng i:
* Gi
( ) ( ) ( )
0 0
e M x ; f x C . Phng trnh tip tuyn ti M l
( )( ) ( )( )
0 0 0 0 0 0
= = + y y f ' x x x y f ' x x x y .
* Tm giao im ca tip tuyn vi TC l A
* Tm giao im ca tip tuyn vi TCX l B.
* Tm giao im I ca hai tim cn.
* Kim tra cng thc M l trung im AB, t ta c iu phi chng
minh.
* Tnh vect
, ,
I A, I B . T tnh din tch tam gic IAB (kt qu l mt
hng s.
Bi ton 18:Tm trn (C) nhng im c ta l cc s nguyn:
* Hm s vit thnh
Sod
Thng+
Mauso
= y (chia a thc)
* Do x, y nguyn nn Mu s = c ca S d.
Bi ton 19: Tm nhng im trn (C) cch u hai trc ta :
* Nhng im trn (C) cch u hai trc ta l nghim ca h
phng trnh
( )

y f x
y x
hoc
( )

y f x
y x

Bi ton 20: Tm nhng im trn (C) i xng nhau qua gc ta :
* Gi
( ) ( )
0 0 0 0
A x ; y , B x ; y l hai im i xng nhau qua gc ta
.
* Thay ta A, B vo phng trnh ca hm s ta c h phng
trnh. Gii h ny ta c ta im cn tm.
Bi ton 21: Tm nhng im trn th hm nht bin sao cho tng
khong cch t n hai tim cn t GTNN:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
25
* Gi
( ) ( ) ( )
0 0
e M x ; f x C . Tm TC, TCN.
* Tnh 2
M,TC M,TCN M,TC M,TCN ( ( ( (

= + > = d d d d .d A. Vy
mind=A. Khi
TC ,TCN ( (

=
M , M
d d . T tm c M
Bi ton 22: Tm nhng im trn (C) i xng qua d: = + y ax b
* Gi A d . Vy phng trnh
1
A = + : y x m
a
. Tm ta giao
im I ca d v A
* Lp phng trnh honh giao im ca (C) v A. Bin i phng
trnh ny v dng
2
0 + + = Ax Bx C (1).
* Gi
( ) ( )
1 1 2 2
A x ; y , B x ; y l hai giao im ca Av (C). ta c I l
trung im AB. Vy
1 2
2 + =
I
x x x . T y tm c m. Thay vo (1)
tm A v B.
Bi ton 23: Tm nhng im trn (C) m khong cch t n Ox
bng k ln khong cch t n Oy:
* Gi
( ) ( ) ( )
0 0
e M x ; f x C . Tnh
( (

M ,Ox M ,Oy
d , d
* Gii phng trnh:
( (

=
M ,OX M ,Oy
d k.d
Bi ton 24: CMR th (C) nhn im
( )
0 0
I x ; y lm tm i xng:
* Bng php tnh tin theo vect
,
OI vi
( )
0 0
I x ; y , h trc Oxy thnh
h trc IXY. Ta c cng thc i trc:
0 0
0 0
= = +


= = +


X x x x X x
Y y y y Y y
(1)
* Thay (1) vo hm cho ta c
( )
= Y F X . Kim chng
( )
F X l
hm l.
Bi ton 25: CMR th (C) nhn ng thng
0
= x x lm trc i
xng:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
26
* Bng php tnh tin theo vect
,
OI vi
( )
0
0 I x ; , h trc Oxy thnh h
trc IXY. Ta c cng thc i trc:
0 0
0
= = +


= =

X x x x X x
Y y y Y
(1)
* Thay (1) vo hm cho ta c
( )
= Y F X . Kim chng
( )
F X l
hm chn.
Bi ton 26: Tm tp hp im (qu tch)
* Tm ta im
( )
M x; y theo mt tham s
( )
( )

x g m
y h m

* Kh m t h trn ta c phng trnh
( )
0 = F x; y .
* Gii hn: da vo iu kin tn ti im M hay iu kin khi kh m
tm iu kin ca x hoc y.
Kt lun: tp hp im M l ng (L) c phng trnh
( )
0 = F x; y tha iu kin bc 3.
Bi ton 27: Tm im c nh m h
( )
m
C lun i qua:
* Bin i phng trnh
( )
= y f x,m v dng 0 + = Am B (hay
2
0 + + = Am Bm C (n m)).
* Ta im c nh l nghim ca h phng trnh
0
0
0
0
0
=
=

=

=

A
A
(hay B )
B
C

Bi ton 28: S tng giao gia 2 th m trong tham s m c
bc 1 (tc l trong biu thc khng cha m
2
, m
3
)
Gi s bi ton tm giao im ca ng cong qui v tm nghim ca
phng trnh
( ) ( )
= f x g x (1)
Trong (1) khng nhm c nghim v tham s m trong (1)
c dng bc nht (tc l trong (1) khng cha
2 3
m ,m ,... ), khi :
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
27
* Bin i (1) v dng
( )
= F x m (2), y F(x) c th l hm phn
thc.
* Lp bng bin thin ca hm s
( )
= y F x
* Da vo bng bin thin ta bin lun s nghim ca (2), v t suy
ra kt lun i vi (1).
Nhn xt: Phng php ny cng c bit c ch cho bi ton tm m
nghim ca phng trnh, h phng trnh,... tha iu kin cho trc
no v mt s bi ton khc v tm m.

Bi ton 29: Cc php bin i th:
* T th hm s
( )( )
y f x C = suy ra th hm s
( ) ( )
y f x C' =
1. V (C)
2. Gi nguyn phn th (C) nm pha trn trc honh; ly i xng
ca phn th (C) nm pha di trc honh qua trc honh.
3. Xa phn th nm pha di trc honh, th cn li chnh l
(C)
x
y
1

th hm s
( )
y f x = (phn nt lin, nt t l phn c xa)
* T th hm s
( ) ( )
y f x C = suy ra th hm s
( )
y f x =
1. V (C)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
28
2. Xa phn th (C) nm pha bn tri trc Oy v cha li phn th
nm bn phi.
3. Ly i xng phn th ca (C) bn phi trc Oy qua Oy, ta c
c th (C).
x
y
1

th hm s
( )
y f x = (phn nt lin, nt t l phn c xa)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
29


M, LY THA V LGARIT
1. Ly tha, cn bc n:
a) nh ngha:
*
( )
. ....... , *
tha so
n
n
a a a a a n = e e R N
_
*
0
1
1;
n
n
a a
a

= =
b) Tnh cht:
Vi , *; , a b m n e e R Z ta c:
*
m n m n
a a a
+
= *
m
m n
n
a
a
a

=
*
( )
n
n n
ab a b = *
n
n
n
a a
b b
| |
=
|
\ .

*
( )
n
m mn
a a =
* Nu: 0 a b < < th: , 0
n n
a b n < >
, 0
n n
a b n > <
* Nu 1 a > v m n > th:
m n
a a >
* Nu 0 1 a < < v m n > th:
m n
a a <
c) Cc tnh cht ca cn bc n:
Gi s cc biu thc di y u c ngha. Khi :
* .
n n n
a b ab = *
n
n
n
a a
b
b
=
*
( )
m
m n
n
a a = *
,
| |,
khi nl e
khi nchan
n n
a
a
a


*
n m mn
a a =
* Ly tha vi s m hu t:
m
m n
n
a a =
HM S M, LY THA, LGARIT
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
30
2. Lgarit:
a)nh ngha: log
c
a
b c b a = =
( )
0 1, 0 a b < = >
b) Tnh cht:
Cho a,b>0, 1 a = . Cc tnh cht sau c suy trc tip t nh
ngha:
* log 1 0
a
= * log 1
a
a =
*
log
a
b
a b = *
( )
log
k
a
a k k = eR
c) So snh logarit:
Cho a,b,c>0, 1 c = . Ta c:


*log log
* 1 log log
* 0 1 log log
Neu th:
Neu th:
c c
c c
c c
a b a b
c a b a b
c a b a b
= =
> < <
< < < >

d) Cc quy tc tnh logarit:
- Logarit ca mt tch:
Cho
1 2
, , 0, 1. a x x a > = Ta c:
( )
1 2 1 2
log log log
a a a
x x x x = +
- Logarit ca mt thng:
Cho
1 2
, , 0, 1. a x x a > = Ta c:
1
1 2
2
log log log
a a a
x
x x
x
=
- Logarit ca mt ly tha:

Cho , 0, 1 a b a > = . Ta c:
( )
log log
k
a a
b k b k = eR
i c s:
log
log
log
c
a
c
b
b
a
=
c bit:
( )
( )
( )
1
*log 1
log
1
*log .log 0
*log log .log 0 1
k
a
b
a
a
a a c
b b
a
b b k
k
b c b c
= =
= =
= < =

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
31
- Logarit thp phn:
- Logarit c s 10 gi l logarit thp phn
-
10
log a thng c vit l lga hoc loga
- Logarit t nhin:
- Logarit c s e gi l logarit t nhin.
( )
2, 71828... e ~
- log
e
a thng c vit l lna
Bng o hm ca hm s ly tha, hm s m v hm s logarit:

Hm c bn Hm hp
1/
( )
/
1
. x x
o o
= o
2/
/
2
1 1
x x
| |
=
|
\ .

3/
( )
/
1
2
x
x
=
( )
/
1
. ' u u u
o o
= o
/
2
1 ' u
u u
| |
=
|
\ .

( )
/
'
2
u
u
u
=
4/
( )
/
x x
e e =
5/
( )
/
.ln
x x
a a a =
( )
/
'.
u u
e u e =
( )
/
' ln
u u
a u a a =
6/
( )
/ 1
ln x
x
=
7/
( )
/
1
ln x
x
=
8/
( )
/ 1
log
ln
a
x
x a
=
9/
( )
/
1
log
ln
a
x
x a
=
( )
/ '
ln
u
u
u
=
( )
/
'
ln
u
u
u
=
( )
/ '
log
ln
a
u
u
u a
=
( )
/
'
log
ln
a
u
u
u a
=


TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
32
PHNG TRNH M
1. Phng php a v cng c s:

Vi 0 1 > = a ,a . Ta c:
( ) ( )
( ) ( )
= =
f x g x
a a f x g x
2. Phng php t n ph:
Dng 1:

2
3 2
0
0
+ + =
+ + + =
x x
x x x
A.a B.a C
A.a B.a C.a D
.............................................

t
( )
0 = >
x
a t t
Dng 2:

( )
2 2
2
0
0
+ + =
| | | |
+ + =
| |
\ . \ .
x
x x
x x
A.a B ab C.b
a a
A B C
b b

t:
( )
0
| |
= >
|
\ .
x
a
t t
b

Dng 3: 0 + + =
x x
A.a B.b C vi 1 =
x x
a .b
t:
( )
0 = >
x
a t t . Khi :
1
=
x
b
t

3. Phng php logarit ha: Vi 0 0 1 > < = M , a . Ta c:

( )
( )
= =
f x
a
a M f x l og M
4. Phng php dng tnh n iu:
D on nghim v chng minh nghim l duy nht.
Gi s
( )
= y f x v
( )
= y g x l hai hm s lin tc:
- Cho
( )
= y f x tng v
( )
= y g x gim. Khi phng trnh
( ) ( )
= f x g x nu c nghim th nghim l duy nht.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
33
- Cho
( )
= y f x l hm tng (hoc gim). Khi phng trnh
( )
= f x k nu c nghim th nghim l duy nht.
- =
x
y a tng nu 1 > a v gim nu 0 1 < < a

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
34
PHNG TRNH LOGARIT

1. Phng php a v cng c s:
Vi 0 1 < = a . Ta c:
( ) ( )
( ) ( )
( ) ( )
0 0 hoac

=

> >

a a
f x g x
l og f x l og g x
f x g x


Ch :
( ) ( )
= =
M
a
l og f x M f x a (khng cn t iu kin ca
f(x))
2. Phng php t n ph:
Dng 1:
( )
2
0 0 1 + + = > =
a a
A.l og x B.l og x C a ,a
t: =
a
l og x t
Dng 2:
( )
0 0 1 + + = > =
a x
A.l og x B.l og a C a ,a
t: =
a
l og x t .Khi
( )
1
0 1 = > =
x
l og a x , x
t

3. Phng php m ha:

( ) ( )
= =
M
a
l og f x M f x a
4. Phng php dng tnh n iu:
D on nghim v chng minh nghim l duy nht.
- Vi 0 1 < < a th hm s =
a
y l og x lm hm gim
- Vi 1 > a th hm s =
a
y l og x lm hm tng

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
35
BT PHNG TRNH M, LGARIT

Khi gii bt phng trnh m v bt phng trnh lgarit th cn ch :
1. iu cn xc nh ca bt phng trnh.
2. C s ca ly tha hoc c s ca logarit, nu c s ln hn 1
th hm s ng bin, c s ln hn 0 v nh hn 1 th hm s
nghch bin.
-
( ) ( )
( ) ( )
1 > s s
f x g x
a : a a f x g x
-
( ) ( )
( ) ( )
0 1 < < s >
f x g x
a : a a f x g x
-
( ) ( )
( ) ( )
( )
1
0

<

> <

>

a a
f x g x
a : l og f x l og g x
f x

-
( ) ( )
( ) ( )
( )
0 1
0

>

< < <



>

a a
f x g x
a : l og f x l og g x
g x

Trong qu trnh gii bt phng trnh c th dng phng php t
n ph, logarit ha hoc m ha. Nu c n mu s th quy ng
nhng khng c b mu.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
36



NGUYN HM

1. nh ngha:
Hm s
( )
F x c gi l nguyn hm ca hm s
( )
f x trn khong
( )
a; b nu vi mi x thuc
( )
a; b , ta c:
( ) ( )
= F ' x f x
2. nh l:
Nu
( )
F x l mt nguyn hm ca hm s
( )
f x trn khong
( )
a; b th:
a) Vi mi hng s C,
( )
+ F x C cng l mt nguyn hm ca hm
s
( )
f x trn khong .
b) Ngc li, mi nguyn hm ca hm s
( )
f x trn khong
( )
a; b u c th vit di dng
( )
+ F x C vi C l mt hng
s.
Ngi ta k hiu h tt c cc nguyn hm ca hm s
( )
f x l
( )
}
f x dx . Nh vy:

( ) ( ) ( ) ( )
= + =
}
f x dx F x C F ' x f x
3. Cc tnh cht ca nguyn hm:
*
( ) ( ) ( ) ( )
= + =
}
f x dx F x C F ' x f x
*
( )
( )
( )
=
}
/
f x dx f x v
( ) ( ) ( )
= +
}
/
f x dx f x C
*
( ) ( ) ( )
0 = =
} }
af x dx a f x dx a
*
( ) ( ) ( ) ( )
(
=

} } }
f x g x f x dx g x dx
NGUYN HM T CH PHN
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
37
4. Bng cc nguyn hm:

Nguyn hm cc hm s s cp
thng gp
Nguyn hm ca cc hm s hp
(di y
( )
= t t x )
* = +
}
dx x C
*
( )
1
1
1
o+
o
= + o =
o +
}
x
x dx C
*
( )
0 = + =
}
dx
l n x C x
x

*
2
1
= +
}
dx
C
x x

* = +
}
x x
e dx e C
*
( )
0 1 = + < =
}
x
x
a
a dx C a
l n a

* = +
}
cos xdx si n x C
* = +
}
si n xdx cosx C
*
2
= +
}
dx
tan x C
cos x

*
2
= +
}
dx
cot x C
si n x

* = +
}
dt t C
*
( )
1
1
1
o+
o
= + o =
o +
}
t
t dt C
*
( )
0 = + =
}
dt
l n t C t
t

*
2
1
= +
}
dt
C
t t

* = +
}
t t
e dt e C
*
( )
0 1 = + < =
}
t
t
a
a dt C a
l n a

* = +
}
costdt si nt C
* = +
}
si ntdt cost C
*
2
= +
}
dt
tant C
cos t

*
2
= +
}
dt
cot t C
si n t

*
( )
( )
( )
1
1
o+
o
+
+ = +
o+
}
ax b
ax b dx C
a

*
1
= + +
+
}
dx
l n ax b C
ax b a

*
( )
( )
2
1
= +
+
+
}
dx
C
a ax b
ax b

*
( )
( )
( )
1
1
o+
o
+
+ = +
o +
}
at b
at b dt C
a

*
1
= + +
+
}
dt
l n at b C
at b a

*
( )
( )
2
1
= +
+
+
}
dt
C
a at b
at b

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
38
*
1
+ +
= +
}
ax b ax b
e dx e C
a

*
( ) ( )
1
+ = + +
}
cos ax b dx sin ax b C
a

*
( ) ( )
1
+ = + +
}
sin ax b dx cos ax b C
a

*
1
+ +
= +
}
at b at b
e dt e C
a

*
( ) ( )
1
+ = + +
}
cos at b dt si n at b C
a

*
( ) ( )
1
+ = + +
}
sin at b dt cos at b C
a

5. Cc phng php tm nguyn hm
- i bin:
Nu
( ) ( )
= +
}
f t dt F t C v
( )
= t x c o hm lin tc th:
( ) ( ) ( )
( (
= +

}
f x . ' x dx F x C
Ch :
-
( ) ( )
= = t x dt ' x dx
-
( ) ( ) ( ) ( )
= = g t x g' t dt ' x dx
Nguyn hm tng phn:
Nu hai hm s
( )
u x v
( )
v x c o hm lin tc trn mt khong hay
mt on no , th trn khong hay on :
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
=
} }
u x v' x dx u x v x u' x v x dx

Hay: =
} }
udv uv vdu
Ch :
* t:
( )
( )
( )
( ) ( )

=
=


= = = +


}
du f ' x dx
u f x
dv g x dx v g x dx G x C

Ta thng chn
( )
0 = = C v G x
- Cc dng c bn: Cho
( )
P x l mt a thc.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
39
- Dng 1:
( ) ( )
+
}
P x si n ax b dx . t:
( )
( )

= +

u P x
dv si n ax b dx

- Dng 2:
( ) ( )
+
}
P x cos ax b dx . t:
( )
( )

= +

u P x
dv cos ax b dx

- Dng 3:
( )
+
}
ax b
P x e dx . Dt:
( )
+

ax b
u P x
dv e

- Dng 4:
( ) ( )
+
}
P x l n ax b dx . t:
( )
( )

= +

u l n ax b
dv P x dx

- Dng 5:
( )
+
+
}
ax b
e si n a' x b' dx hoc
( )
+
+
}
ax b
e cos a' x b' dx .
Dng nguyn hm tng phn hai ln vi
+
=
ax b
u e
Nguyn hm ca hm s hu t: ta c th dng cc php bin i
lng gic, thm-bt, a nguyn hm cn tm v dng n
gin, d tm
- Nguyn hm hm phn thc hu t dng
( )
( )
P x
Q x
.
- Nu bc ca P(x) ln hn hoc bng bc ca Q(x) th chia a thc
phn tch thnh tng, hiu cc nguyn hm n gin hn tnh.
- Nu bc ca P(x) nh hn bc ca Q(x) v Q(x)=0 c nghim th
dng phng php h s bt nh nh sau:
+
( )
( )
( )
( )( )
= = +
+ + + +
P x P x
A B
ax b mx n Q x ax b mx n
. Quy ng mu
v cui cng, ng nht h s vi P(x) ta tm c A,B.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
40
+
( )
( )
( )
( )( ) ( )
2 2
= = + +
+ +
+ + +
P x P x
A B C
ax b mx n Q x
ax b mx n mx n
. Quy
ng mu v cui cng, ng nht h s vi P(x) ta tm c A,B,C.
T bin i c bi ton cho v dng n gin hn tnh.
* Ch : Trong qu trnh gii ton cn ch n cng thc
( ) ( )
( )
( )
( )
( )
( )
f x g x f x g x
h x h x h x
+
= + a bi ton v dng n gin hn.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
41
TCH PHN
1. nh ngha:
( ) ( ) ( ) ( )
= =
}
b
b
a
a
f x dx F x F b F a
2. Cc tnh cht ca tch phn:
1.
( )
0 =
}
a
a
f x dx
2.
( ) ( )
=
} }
b a
a b
f x dx f x dx
3.
( ) ( ) ( )
= e
} }
R
b b
a a
kf x dx k f x dx k
4.
( ) ( ) ( ) ( )
(
=

} } }
b b b
a a a
f x g x dx f x dx g x dx
5.
( ) ( ) ( )
= +
} } }
b c b
a a c
f x dx f x dx f x dx
6.
( )
0 > f x trn on (

a; b
( )
0 >
}
b
a
f x dx
7.
( ) ( )
> f x g x trn on (

a; b
( ) ( )
>
} }
b b
a a
f x dx g x dx
8.
( )
s s m f x M trn on (

a; b
( ) ( ) ( )
s s
}
b
a
m b a f x dx M b a
3. Cc phng php tnh tch phn
- Phng php tch phn tng phn:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
42
Nu
( )
= u u x v
( )
= v v x l hai hm s c o hm lin tc trn on
(

a; b th =
} }
b b
a a
b
udv uv vdu
a

Ch : Phng php t u, dv cng ging nh nguyn hm tng phn.
- Phng php i bin loi 1:
Tnh tch phn c dng:
( ) ( )
(
=

}
b
a
I g x x dx
t:
( )
= x t . Khi :
( ) ( ) ( )
( )
( )

(
= =

} }
b
b
a a
I g x ' x dx g t dt
Ch :
-
( ) ( )
= = t t dt ' x dx
-
( ) ( ) ( ) ( )
= = g t x g' t dt ' x dx
- Phng php i bin loi 2:
Tnh
( )
=
}
b
a
I f x dx
t:
( )
= x t . Vi l hm s c o hm lin tc tr6n on
( o |

; trong :
( ) ( )
= o = | a , b .
Khi :
( ) ( ) ( )
|
o
(
= =

} }
b
a
I f x dx f t ' t dt
Cc dng c bn (vi k>0)
a) Dng 1:
2
1
}
b
a
x dx . t:
2 2
( t t
= e
(

x si n t ,t ;
M rng:
2 2

}
b
a
k x dx . t:
2 2
( t t
= e
(

x k si nt ,t ;
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
43
b) Dng 2:
2
1
}
b
a
dx
x
. t:
2 2
( t t
= e
(

x si n t ,t ;
M rng:
2 2

}
b
a
dx
k x
. t:
2 2
( t t
= e
(

x k si nt ,t ;
c) Dng 3:
2
1 +
}
b
a
dx
x
. t:
2 2
| | t t
= e
|
\ .
x tan t ,t ;
M rng:
-
2 2
+
}
b
a
dx
x k
. t:
2 2
| | t t
= e
|
\ .
x k tant ,t ;
-
( )
2
2
+ +
}
b
a
dx
ax b k
. t:
2 2
| | t t
+ = e
|
\ .
ax b k tant ,t ;
-
( )
( )
2 2
+
}
b
a
f ' x
dx
f x k
. t:
( )
2 2
| | t t
= e
|
\ .
f x k tan t ,t ;
(Cc phng php tnh tch phn hon ton ging nh cc
phng php tm nguyn hm)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
44
NG DNG HNH HC CA TCH PHN

1. Tnh din tch hnh phng gii hn bi 1 ng cong v trc
honh:
Cho hm s
( )
= y f x (C)
lin tc trn on (

a; b . Din
tch hnh phng gii hn bi (C),
trc honh v hai ng thng
= = x a, x b c tnh bi cng
thc:

( )
=
}
b
a
S f x dx




2. Din tch hnh phng gii hn bi hai ng cong:
Cho hai hm s
( )
= y f x
(C) v
( )
= y g x (C) lin tc trn
on (

a; b . Din tch hnh
phng gii hn bi (C), (C) v
hai ng thng = = x a, x b ,
c tnh bi cng thc:
( ) ( )
=
}
b
a
S f x g x dx




Ch :
- Trong trng hp cha cho cn a,b th phi gii phng trnh
honh giao im tm cn. Nghim nh nht l cn di a,
nghim ln nht l cn trn b.
- tch tch phn c cha du gi tr tuyt i c 2 cch:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
45
+ Cch 1: Xt du biu thc di du tch phn b du gi tr
tuyt i theo tnh cht
0
0
neu
neu
>
=

<

A, A
A
A, A

- Cch 2: Nu
( )
f x khng i du trn
( )
a; b (tc l
( )
0 = f x khng c nghin thuc
( )
a; b ) th ta c
( ) ( )
=
} }
b b
a a
f x dx f x dx . Cch th 2 ny gip gii ton
nhanh hn.
3. Tnh th tch vt th trn xoay trc Ox:
Cho hm s
( )
= y f x (C) lin tc trn on (

a; b . Nu hnh phng
gii hn bi cc ng (C), x=a, x=b, trc Ox quay quanh trc Ox th
th tch V ca vt th trn xoay sinh ra c tnh theo cng thc:
2
= t
}
b
a
V y dx
Hay:
( )
2
= t
}
b
a
V f x dx

4. Th tch vt th trn xoay trc Oy:
Cho hm s
( )
= x g x (C) lin tc trn on (

c; d . Nu hnh phng
gii hn bi cc ng (C), y=c, y=d, trc Oy quay quanh trc Oy th
th tch V ca vt th trn xoay sinh ra c tnh theo cng thc:
2
= t
}
d
c
V x dy
Hay:
( )
2
= t
}
d
c
V g y dy


TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
46

1. S i:
2
1 = i
2. nh ngha:
- S phc z l biu thc c dng:
2
1 = + e = R z a bi , a,b ,i
- a gi l phn thc.
- b gi l phn o.
- i gi l n v o.
- Tp hp s phc k hiu l C. Vy c R C
3. S phc bng nhau:

Cho hai s phc = + = + z a bi , z' a' b' i ,
=
=

=

a a'
z z'
b b'

4. Biu din hnh hc ca s phc:
- Cho s phc = + z a bi , im
( )
M a; b trong mt phng ta Oxy
gi l im biu din cho s phc z

- Gi s s phc = + z a bi c biu din bi im
( )
M a; b .
di ca vect
,
OM gi l mun ca s phc z, k hiu: z . Vy:
2 2
= = +
,
z OM a b
5. S phc lin hp:
- S phc = z a bi gi l s phc lin hp ca s phc = + z a bi
- Ta c: = = z z; z z
6. Cng, tr, nhn hai s phc:
S PHC
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
47
Cho hai s phc = + = + z a bi ; z' a' b' i . Ta c;

( ) ( )
+ = + + + z z' a a' b b' i

( ) ( )
= + z z' a a' b b' i

( ) ( )
= + + z.z' aa' bb' a' b ba' i
7. S phc nghch o, chia hai s phc:
- S phc nghch o ca s phc = + z a bi l mt s phc, k hiu l:
1
2 2 2
1 1

= = =
+
z
z z
z z a b

- Chia hai s phc:
2
=
z z.z'
z'
z'
(nhn t v mu cho z' )
8. Phng trnh bc hai h s thc trn tp C:
Cho phng trnh
( )
2
0 0 + + = = eR ax bx c a ; a,b,c . Gi
2
4 A = b ac :
+ Nu 0 A > phng trnh c hai nghim thc:
2
A
=
b
x
a

+ Nu 0 A = phng trnh c mt nghim thc:
2
=
b
x
a

+ Nu 0 A < phng trnh c hai nghim phc:
2 2
A
=
b
x i
a a

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
48


I. Th tch khi a din:
1. Th tch khi lp phng cnh a:
3
= V a (vtt)
2. Th tch khi hp ch nht c ba kch thc a,b,c l = V a.b.c
(vtt)
3. Th tch khi lng tr c din tch y l B, chiu cao l h l;
= V B.h (vtt)
4. Th tch ca khi chp c din tch y B, chiu cao h l:
1
3
= V Bh
(vtt)
5. Th tch khi chp ct c din tch hai y l B v B, chiu cao h
l:
( )
1
3
= + + V B B' BB' h (vtt)
6. Mt s tnh cht:
- T s th tch ca hai khi a din ng dng bng lp phng t
s ng dng
- Cho khi chp S.ABC. Trn cc on thng SA, SB, SC ln lt
ly 3 im A, B, C khc vi S. Khi :
=
S. A' B' C'
S. ABC
V
SA' SB' SC'
. .
V SA SB SC

II. Th tch khi trn xoay:
1. Mt nn trn xoay:
Cho hnh nn N c chiu cao l h, ng sinh l , bn knh y R
- Din tch xung quanh ca hnh nn: = t
xq
S Rl (vdt)
- Din tch ton phn:
2
ay
= + = t + t
tp xq
S S S Rl R
TH TCH KHI A DIN, KHI
TRN XOAY
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
49
- Th tch khi nn:
2
1
3
= t V R h (vtt)

2. Mt tr trn xoay:
Cho hnh tr T c chiu cao h v bn knh y R.
- Din tch xung quanh hnh tr: 2 = t
xq
S Rh (vdt)
- Th tch khi tr:
2
= t V R h (vtt)
3. Mt cu:
- Din tch mt cu (S) bn knh R l:
2
4 = t S R (vdt)
- Th tch khi cu (S) bn knh R l:
3
4
3
= t V R (vtt)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
50


H TA TRONG KHNG GIAN

1. H trc ta trong khng gian:
O
k
j
i
x
y
z
z
x
y
M(x;y;z)
H

2. Ta ca im v ca vect:
-
( )
= + +
, , , ,
M x; y; z OM xi y j zk
-
( )
= = + +
, , , , ,
u x; y; z u xi y j zk
* Tnh cht: Cho
( ) ( )
1 2 3 1 2 3
= =
, ,
a a ; a ; a ; b b ; b ; b
-
1 1
2 2
3 3
=

= =

, ,
a b
a b a b
a b

-
( )
1 1 2 2 3 3
=
, ,
a b a b ; a b ; a b
PHNG PHP TA
TRONG KHNG GI AN
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
51
-
( )
1 2 3
=
,
ka ka ; ka ; ka
3. Lin h gia ta vect v ta hai im mt:
Cho ba im
( ) ( ) ( )
A A A B B C C C C
A x ; y ; z , B x ; y ; z ,C x ; y ; z . Khi :
-
( )
=
,
B A B A B A
AB x x ; y y ; z z
- Chia on thng theo t s k: M chia AB theo t s k
=
, ,
MA k MB
Khi :
1
1
1

=

A B
M
A B
M
A B
M
x kx
x
k
y ky
y
k
z kz
z
k

- Cng thc tnh ta trung im on thng:
M l trung im ca on thng AB
2
2
2
+
=

+
=

A B
M
A B
M
A B
M
x x
x
y y
y
z z
z

- Cng thc tnh ta trng tm tam gic:
G l trng tm tam gic ABC
3
3
3
+ +
=

+ +

+ +
=

A B C
G
A B C
G
A B C
G
x x x
x
y y y
y
z z z
z

- Khong cch gia hai im:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
52
( ) ( ) ( )
2 2 2
= + +
B A B A B A
AB x x y y z z
4. Biu thc ta ca tch v hng:
Cho
( ) ( )
1 2 3 1 2 3
= =
, ,
a a ; a ; a ; b b ; b ; b .
-
1 1 2 2 3 3
= + +
, ,
a.b a b a b a b
-
2
2 2 2
1 2 3
= + +
,
a a a a
-
2 2 2
1 2 3
= + +
,
a a a a
-
1 1 2 2 3 3
0 = + +
, , , ,
a b a.b a b a b a b
5. Gc gia hai vect:
( )
1 1 2 2 3 3
2 2 2 2 2 2
1 2 3 1 2 3
+ +
= =
+ + + +
, ,
, ,
, ,
a b a b a b
a.b
cos a,b
a . b a a a b b b

6. Tch c hng ca hai vect v ng dng:
a) nh ngha:
2 3 3 1 1 2
2 3 3 1 1 2
| |
(
=
|
|
\ .
, ,
a a a a a a
a,b ; ;
b b b b b b

Ch : =
a b
ad bc
c d

b) Tnh cht:
- Nu
(
=

, , ,
c a,b th:

, ,
, ,
c a
c b

-
, ,
a,b cng phng 0
(
=

, , ,
a,b
-
, , ,
a,b,c ng phng 0
(
=

, , ,
a,b .c
-
( )
(
=

, , , , , ,
a,b a . b si n a,b
c) Din tch tam gic:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
53
Cho tam gic ABC c din tch l S. Khi :
1
2
(
=

, ,
S AB, AC (vdt)
d) Th tch khi hp:
Cho khi hp ABCD.ABCD c th tch V. Khi :
(
=

, , ,
V AB, AD .AA' (vtt)
e) Th tch khi t din:
Cho khi t din ABCD c th tch V. Khi :
1
6
(
=

, , ,
V AB, AC .AD (vtt)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
54
PHNG TRNH MT CU

1. Phng trnh chnh tc:
Phng trnh mt cu tm
( )
I a; b; c bn knh R:
( ) ( ) ( )
2 2 2
2
+ + = x a y b z c R
2. Phng trnh tng qut:
Trong khng gian Oxyz, phng trnh :
2 2 2
2 2 2 0 + + + = x y z ax by cz d vi
2 2 2
0 + + > a b c d
l phng trnh mt cu tm
( )
I a; b; c , bn knh
2 2 2
= + + R a b c d
Ch : Nu phng trnh cho di dng
2 2 2
2 2 2 0 + + + + + + = x y z ax by cz d vi
2 2 2
0 + + > a b c d
th mt cu c tm
( )
I a; b; c , bn knh
2 2 2
= + + R a b c d
3. V tr tng i gia mt cu (S) v mt phng
( )
o :
* Nu
( )
(
o

>
I ,
d R: mt phng v mt cu khng c im chung
* Nu
( )
(
o

=
I ,
d R: mt phng
( )
o tip xc mt cu (S), khi
( )
o gi
l tip din ca mt cu (S).
iu kin mt phng
( )
o tip xc mt cu l
( )
(
o

=
I ;
d R
* Nu
( )
(
o

<
I ,
d R : mt phng ct mt cu theo 1 ng trn c phng
trnh
( )
( )

ptmc S
ptmp
(C). (C) gi l ng trn giao tuyn trong khng
gian.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
55
4. Cch xc nh tm ca ng trn giao tuyn c phng trnh
( )
( )

ptmc S
ptmp
trong khng gian:

* Gi H l tm ng trn (C). Lp
phng trnh IH (IH qua I v nhn
o
,
n lm
VTPT)
* Ta H l nghim ca h
( )
pt
ptmp

I H


4. Cch tnh bn knh ng trn trong khng gian c phng trnh
( )
( )

ptmc S
ptmp

p dng
( ) ( )
2 2 2
o
(
= =
(

I ,
r R I H R d , vi I l tm mt cu.
5. Mt cu qua 4 im A,B,C,D khng ng phng (ngoi tip t din
ABCD):
- Gi phng mt cu (S) cn tm c phng trnh l:
2 2 2
2 2 2 0 + + + = x y z ax by cz d (1)
- Do
( )
e A, B,C, D S nn thay ta ca A,B,C,D vo phng
trnh (1) ta c h 4 phng trnh 4 n a,b,c,d.
- Gii h tm c a,b,c,d t c c phng trnh mt cu (S)
cn tm.
6. Vit phng trnh mt cu tip xc mt phng o:
Do mt cu (S) tip xc mt phng onn
( )
(
o

=
I ,
R d vi I l tm ca
mt cu.
7. Vit phng trnh mt cu (S) tip xc ng thng d:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
56
Do mt cu (S) tip xc ng thng d nn
( )
(

=
I , d
R d vi I l tm ca
mt cu.
8. Vit phng trnh mt phng ocha ng thng d v tip xc
mt cu (S):
* Gi ol mt phng cha d. Lp phng trnh mt phng odi dng
chm mt phng.
* Do otip xc mt cu (S) nn
( )
(
o

=
I ,
R d . T y chn v tm .
9. Vit phng trnh mt cu (S) qua A, B, C v c tm nm trn mt
phng o
* Gi
( )
2 2 2
2 2 2 0 + + + = S : x y z ax by cz d
* Thay ta im A, B, C vo phng trnh trn v tm
( )
I a; b; c vo
phng trnh ori gii h tm c a,b,c,d.
10. Vit phng trnh mt phng otip xc mt cu (S) ti H:
Mt phng otip xc mt cu (S) ti H l mt phng i qua H v c
vect php tuyn l
,
I H (I l tm mt cu)
11. Lp phng trnh tip din ca mt cu (S) bit n song song
1 2
d ,d :
* Tm VTCP ca
1
d l
1
,
u , VTCP ca
2
d l
2
,
u . Tnh
( )
1 2
(
= =

, , ,
n u ,u A, B,C
* Gi
( )
o l mt phng song song
1 2
d ,d nn c VTPT l
( )
1 2
(
= =

, , ,
n u ,u A; B; C v c phng trnh l 0 + + + = Ax By Cz m
* iu kin
( )
o l tip din ca (S) l
( )
(
o

=
I ,
d R. T iu kin ny
tm m v c c phng trnh tip din (I l tm mt cu (S))
12. Tm ta tip im H ca mt cu (S) v mt phng o:
* Gi H l tip im. Lp phng trnh IH (H qua I v nhn
( )
o
,
n lm
VTPT)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
57
* Ta ca H l nghim ca h
( )
pt
ptmp

I H

13. Tm ta tip im H ca mt cu (S) v ng thng d:
* Gi
( )
o l mt phng qua I v vung gc vi d. Lp phng trnh mt
phng
( )
o (
( )
o qua I v nhn
,
d
u lm VTPT)
* Ta tip im H ca mt cu (S) v ng thng d l nghim ca
h
( )
( )
ptmp
ptt

d

14. Vit phng trnh mt cu (S) tm I v ct d ti 2 im A, B sao
cho AB=L:
p dng
( )
2
2
2
| |
(
= +
|

\ .
L
R d I ,(d)
15. Vit phng trnh mt phng
( )
o qua M (M nm trong mt cu
(S)) v ct mt cu (S) theo mt ng trn c bn knh nh nht:
* Ta c
2 2
= r R I H , r nh nht IH ln nht. Mt khc
s I H I M , nn IH ln nht khi IH=IM, khi H M , do
( )
o I M .
* Vy mt phng
( )
o cn tm cnh l mt phng qua M v nhn
,
I M lm
VTPT.
16. Vit phng trnh mt cu (S) i xng vi mt cu (S) qua mt
phng
( )
o :
* Tm I i xng vi tm I ca mt cu (S) qua mt phng
( )
o
* Mt cu (S) c tm I v bn knh R=R (R l bn knh ca mt cu
(S)). T lp c phng trnh (S).
17. Vit phng trnh mt cu (S) i xng vi mt cu (S) qua
ng thng A:
* Tm I i xng vi tm I ca mt cu (S) qua ng thng A.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
58
* Mt cu (S) c tm I v bn knh R=R (R l bn knh ca mt cu
(S)). T lp c phng trnh (S).
18. Tm im trn mt cu (S) sao cho khong cch t n mt
phng
( )
o t GTLN (GTNN):
* Tm tm I ca mt cu (S).
* Lp phng trnh ng thng d qua I v vung gc
( )
o di dng
tham s (d qua I v c VTCP l
( )
o
,
n )
* Ta giao im ca d v (S) l nghim ca h
( )
( )
ptt
ptmc

d
S
(tm c
M v N)
* Tnh
( ) ( )
( (
o o

M , N ,
d ,d . So snh hai khong cch trn, s ln l GTLN,
s nh l GTNN. T chn M, N thch hp.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
59
PHNG TRNH MT PHNG

1. Vect php tuyn ca mt phng:
,
n l VTPT ca mt
phng
( )
o gi ca
,
n vung gc vi mt
phng
n


2. Phng trnh tng qut ca mt phng:
- Mt phng
( )
o i qua
( )
0 0 0
M x ; y ; z v nhn
( )
=
,
n A; B; C th
phng trnh mp
( )
o l:
( ) ( ) ( )
0 0 0
0 + + = A x x B y y C z z
- Mi phng trnh dng
( )
2 2 2
0 0 + + + = + + = Ax By Cz D A B C u l phng trnh
ca mt mt phng xc nh, v
( )
=
,
n A; B; C l mt VTPT ca
mt phng .
- Mt phng
( )
o ct cc trc Ox,Oy,Oz theo cc giao im
( ) ( ) ( )
0 0 0 0 0 0 A a; ; , B ; b; ,C ; ; c th phng trnh ca mt
phng
( )
o l: 1 + + =
x y z
a b c
(phng trnh theo on chn.
Cc dng ton vit phng trnh mt phng:
Dng 1:
( )
o mp l mt phng trung trc on thng AB
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
60

M
A
B

Phng php:
- Tm ta trung im M ca AB
- Tm ta vect
,
AB
-
( )
o l mt phng qua M v c
VTPT l
,
AB
Dng 2:
( )
o mp l mt phng i qua 3 im A, B, C

n =[AB,AC]
A
C
B

Phng php:
- Tm:
, ,
AB, AC
- Tm:
(
=

, , ,
n AB, AC
-
( )
o mp l mt phng qua A v c
VTPT l
,
n
Dng 3:
( )
o mp l mt phng qua A v cha ng thng (d)
u
d
n
A
B

Phng php:
- Chn B thuc (d)
-
( )
o mp l mt phng qua A v
c VTPT l
(
=

, , ,
d
n AB,u
Dng 4:
( )
o mp qua im
( )
0 0 0
M x ; y ; z v song song mt phng
( )
0 | + + + = : Ax By Cz D

n =(A;B;C)

M

Phng php:
-
( )
=
,
n A; B; C l VTPT ca
( )
| mp
- Do
( ) ( )
o | / / nn
,
n cng l
VTPT ca
( )
o mp
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
61
-
( )
o mp l mt phng qua M v
c VTPT l
,
n

Dng 5:
( )
o mp qua hai im M,N v vung gc mt phng
( )
0 | + + + = : Ax By Cz D

n

M
N

Phng php:
- Tm
,
MN ;
( )
|
=
,
n A; B; C l
VTPT ca
( )
| .
- Tm
|
(
=

, , ,
n MN ,n .
-
( )
o mp l mt phng qua M v
c VTPT l
,
n
Dng 6:
( )
o mp cha ng thng (d) v vung gc
( )
0 | + + + = : Ax By Cz D


d
u
n
R

R
M
Phng php:
- Chn
( )
e M d
- Tm
,
u l VTCP ca (d),
,
u l VTCP
ca (d),
|
,
n l VTPT ca
( )
|
- Tm
|
(
=

, , ,
n u, n .
-
( )
o mp l mt phng qua M v c
VTPT l
,
n
Dng 7:
( )
o mp i qua M v vung gc hai mt phng (P), (Q) cho
trc
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
62
n
Q
n
P
()
(Q)
(P)
M

Phng php:
- Tm:
,
P
n l VTPT ca (P);
,
Q
n l
VTPT ca (Q).
- Tm
(
=

, , ,
P Q
n n ,n .
-
( )
o mp l mt phng qua M v
nhn
,
n lm VTPT.
Dng 8:
( )
o mp tip xc vi mt cu (S) tm I ti im
( )
e M S
I
M

Phng php:
- Tm tm I ca mt cu (S).
- Tm
,
I M
-
( )
o mp l mt phng i qua M
v c VTPT l
,
I M

Dng 9:
( )
o mp i qua M v vung gc ng thng (d) cho trc
a
()
M

Phng php:
- Tm
,
a l VTCP ca ng
thng (d).
- Do
( )
o mp song song vi (d)
nn
,
a cng l VTPT ca
( )
o mp .
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
63
Dng 10:
( )
o mp qua M v song song vi hai ng thng
( ) ( )
1 2
d , d
cho trc
a
2
a
1
d
2
d
1
()
M

Phng php:
- Tm:
1
,
a l VTCP ca
( )
1
d ;
2
,
a l VTCP ca
( )
2
d
- Tm
1 2
(
=

, , ,
n a ,a
-
( )
o mp l mt phng qua M v
c VTPT l
,
n
Dng 11:
( )
o mp l mt phng cha ng thng
( )
1
d v song song
ng thng
( )
2
d
a
2
a
1
d
2
d
1
()
M

Phng php:
- Chn im M thuc
( )
1
d
-
( )
o l mt phng qua M v c
VTPT l
1 2
(
=

, , ,
n a ,a

Dng 12:
( )
o mp cha hai ng thng ct nhau
( ) ( )
1 2
d , d


a
2
a
1
d
2
d
1
()
M

Phng php:
- Chn im M thuc
( )
1
d
hoc
( )
2
d .
- VTPT ca
( )
o l
1 2
(
=

, , ,
n a ,a

Dng 13:
( )
o mp cha hai ng thng
( ) ( )
1 2
d / / d
Phng php:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
64
u
1
d
2
d
1
A
B

- Chn
( )
1
e A d ,
( )
2
e B d
-
( )
o mp l mt phng qua 3
im A v c VTPT l
1
(
=

, , ,
n AB,u

Dng 14:
( )
o mp cha giao tuyn ca hai mt phng (P) v (Q),
ng thi vung gc mt phng (R)


n
R

R
M
N

Phng php:
- Chn M,N thuc
( ) ( )
P Q
(bng cch cho x=0, x=1,v
thay vo h
( )
( )

ptmp P
ptmp Q
tm y,z)
-
( )
o mp l mt phng qua M,N
v vung gc (R) (dng 4)

Dng 15: Vit phng trnh mt phng
( )
o qua
( )
0 0 0
M x ; y ; z , song
song d v vung gc mt phng
( )
| :
Khi mt phng
( )
o :
( )
0 0 0
|

(
=

, , ,
d
qua M x ; y ; z
VTPT n u , n

Dng 16: Vit phng trnh mt phng theo on chn: ct Ox ti
( )
0 0 A a; ; , ct Oy ti
( )
0 0 B ; b; , ct Oz ti
( )
0 0 C ; ; c :
Khi phng trnh mt phng (ABC) l 1 + + =
x y z
a b c

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
65
PHNG TRNH NG THNG

1. Vect ch phng ca ng thng:
Vect
,
a gi l vect ch phng (VTCP) ca ng thng (d) gi
ca
,
a song song hoc trng (d).
2. Cc dng phng trnh ng thng:
Cho im
( )
0 0 0
M x ; y ; z v vect
( )
=
,
u a; b; c
- ng thng (d) qua M v nhn
,
u lm VTCP c phng trnh
tham s l
( )
0
0
0
= +

= + e

= +

R
x x at
y y bt t
z z ct

- ng thng (d) qua M v nhn
,
u lm VTCP c phng trnh
chnh tc l
( )
0 0 0
0

= = =
x x y y z z
a,b,c
a b c

3. Cc dng ton vit phng trnh ng thng:
Dng 1: Vit phng trnh ng thng (d) qua 2 im AB
Phng php:
- Tm
,
AB
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l
,
AB
Dng 2: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v song song
ng thng
( )
A
Phng php:
- Tm vect
,
u l VTCP ca
( )
A
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l
,
u .
Dng 3: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v vung gc mt
phng
( )
o
Phng php:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
66
- Tm
,
n l VTPT ca mt phng
( )
o .
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l
,
n
Dng 4:Vit phng trnh ng thng (d) l giao tuyn ca 2 mt
phng (P) v (Q)
Phng php:
- Tm
,
P
n l VTPT ca mp(P),
,
Q
n l VTPT ca mp(Q).
- Tm
(
=

, , ,
P Q
u n ,n
- Chn im M thuc giao tuyn bng cch cho 1 n bng 0 thay
vo pt (P) v mp(Q) gii h tm c 2 n cn li.
- (d) l ng thng qua M v nhn
,
u lm VTCP
Dng 5: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v song song 2 mt
phng (P) v (Q) (hoc song song vi giao tuyn ca hai mt phng
(P) v (Q))
Phng php:
- Tm
,
P
n l VTPT ca mp(P),
,
Q
n l VTPT ca mp(Q)
- Tm
(
=

, , ,
P Q
u n ,n
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l
,
u
Dng 6: Vit phng trnh ng thng (d) l hnh chiu ca ng
thng
( )
A ln mt phng (P)
Phng php
- Vit phng trnh mt phng (Q) cha (d) v vung gc mt
phng (P) (xem dng 5 ca phng trnh mt phng)
- Chn
( ) ( )
e N P Q bng cch cho 1 n bng 0, thay vo pt (P)
v pt (Q), gii h tm c 2 n cn li.
- Tm
(
=

, , ,
P Q
u n ,n
- (d) l ng thng qua N v c VTCP l
,
u
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
67
Dng 7:Vit phng trnh ng thng (d) l ng cao k t A ca
tam gic ABC
Phng php:
- Tm
(
=

, , , , ,
AC, BC,n AC, BC
- Tm
(
=

, , ,
u n , BC
- (d) l ng thng qua A v c VTCP l
,
u
Dng 8: Vit phng trnh ng thng (d) l ng trung trc ca
cnh BC ca tam gic ABC
Phng php:
- Tm
(
=

, , , , ,
AC, BC,n AC, BC
- Tm
(
=

, , ,
u n, BC
- Tm M l trung im ca BC
- (d) l ng thng qua M v c VTCP l
,
u
Dng 9: Vit phng trnh ng thng (d) l ng vung gc
chung ca 2 ng thng cho nhau
( ) ( )
1 2
d , d
Phng php:
- Vit phng trnh mt phng (P) cha
( )
2
d v song song
( )
1
d (dng 11 phng trnh mt phng)
- Vit phng trnh mt phng (Q) cha
( )
1
d v vung gc mt
phng (P) (dng 6 phng trnh mt phng)
- Tm giao im M ca ng thng
( )
2
d v mt phng (Q).
- (d) l ng thng qua M v vung gc vi mt phng (P) (dng
3 phng trnh ng thng)
Cch khc:
- Chuyn phng trnh
1 2
d ,d di dng tham s.
- Gi
1
M d e di dng cha tham s
1
t v
2
N d e di dng
cha tham s
2
t . Tnh vect MN
,
.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
68
- Do
1
2
MN u
MN u

, ,
, ,
. T y tm c
1 2
t ,t v c M,N
- ng vung gc chung qua M v nhn MN
,
lm VTCP.
Dng 10: Vit phng trnh ng thng (d) qua A v ct hai ng
thng d
1
, d
2
cho trc:
d
2
d
1
d
M
N
A

C1:
* Chuyn d
1
,d
2
v phng trnh tham s
* Gi
1 2
M d ,N d e e (ta M,N cha
1 2
t ,t ). Tnh AM, AN
, ,
.
* Do AM
,
cng phng AN
,
nn t k
cng phng tm c
1 2
t ,t v c c M,N.
* ng thng cn tm qua A v c VTCP
AM
,

Cch khc:
* Vit phng trnh mt phng (P) qua A v
cha
( )
1
d (xem dng 3 ca phng trnh
mt phng)
* Tm giao im M ca mt phng (P) v
( )
2
d
*
( )
d l ng thng qua 2 im A,M
(dng 1)


Dng 11: Vit phng trnh ng hng (d) qua A, vung gc v ct
ng thng A:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
69
u
A
M

* Tm VTCP ca Al u
A
,

* Gi M eA (ta M cha tham s t).
Tnh AM
,

* AM u
A

, ,
. T y tm t v c M.
ng thng cn tm qua M v nhn
AM
,
lm VTCP

H
A

Cch khc:
* Gi
( )
o l mt phng qua A v vung
gc A. Lp phng trnh mt phng
( )
o (qua A v nhn
A
u
,
lm VTPT)
* Ta giao im H ca mt phng
( )
o v A l nghim ca h
( )
( )
ptmp
pt
o

.
.* ng thng cn tm qua A v nhn
AH
,
lm VTCP.

Dng 12: Vit phng trnh ng thng (d) nm trong mt phng
( )
o v ct 2 ng thng d
1
,d
2
:


d
2
d
1

A
B

* Tm giao im A ca
1
d v mp
( )
o :
Gii h:
( )
( )
1
pt d
ptmp


* Tm giao im B ca
2
d v mp
( )
o :
Gii h:
( )
( )
2
pt d
ptmp


* ng thng d chnh l ng thng qua
A v nhn AB
,
lm VVTCP.

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
70
Dng 13: Vit phng trnh ng thng (d) song song Av ct 2
ng thng
1 2
d ,d :
u
d
d
2
d
1
M
N

* Chuyn phng trnh
1 2
d ,d di dng
tham s cha
1 2
t ,t .
* Gi
1 2
M d ,N d e e (ta M, N cha
1 2
t ,t ). Tnh MN
,

* MN
,
cng phng u
A
,
, t y tm
1 2
t ,t
v c M,N.
* ng thng cn tm qua M v nhn u
A
,

lm VTCP
Dng 14: Vit phng trnh ng thng (d) qua giao im ca
( )
o
v A, nm trong
( )
o v vung gc A:

[n

,u ]
n

A

* Tm giao im A ca
( )
o v A: gii h
( )
( )
ptmp
ptdt
o


* Dng thng d qua A v c VTCP l
u n ,u
o A
(
=

, , ,

Dng 15: Vit phng trnh ng thng d qua M vung gc d
1
v
ct d
2
:
d
u
d
1
d
1
d
2
M
N

* Chuyn phng trnh d
2
v dng tham
s. Gi N thuc d
2
(ta N cha tham
s t). Tnh vect MN
,

* Do
1
d
MN u
, ,
, t phng trnh ny ta
tm c tham s t, t tm c N.
ng thng d qua M v c VTCP l
MN
,

Dng 16: Vit phng trnh ng thng (d) vung gc mt phng
( )
o v ct 2 ng thng d
1
, d
2
:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
71



d
d
2
d
1

M
N

* Chuyn phng trnh d
1
, d
2
v dng
tham s.
* Gi M thuc d
1
di dng cha tham s
t
1
, N thuc d
2
di dng cha tham s t
2
.
Tnh vect MN
,
.
* Do MN
,
cng phng n
o
,
, t tm
c tham s
1 2
t ,t ta tm c M,N
* ng thng cn tm qua M v nhn
MN
,
lm VTCP
Dng 17: Vit phng trnh ng thng (d) qua M v vung gc hai
ng thng
1 2
d ,d :
Khi (d) l ng thng qua M v c VTCP l
1 2
d d
u u ,u
(
=

, , ,

Dng 18: Vit phng trnh ng thng (d) qua M song song mt
phng
( )
o v vung gc ng thng
( )
A :
u
n

M


* ng thng (d):
Qua M
VTCPu n ,u
o A

(
=

, , ,

Dng 19: Vit phng trnh ng thng (d) qua M song song mt
phng
( )
o v ct ng thng A:
n

N
M

* Chuyn phng trnh Athnh phng
trnh tham s.
* Gi N thuc A (ta N cha tham
s t). Tnh MN
,

* Do MN u
o

, ,
nn t y tm c t, t
c N.
* ng thng d cn tm qua M v nhn
vect MN
,
lm VTCP

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
72

V TR TNG I

1. CM
( )
o ct
( )
| : Ta chng minh A: B : C A' : B' : C' =
2. CM
( ) ( )
o | : Ta chng minh
A B C D
A' B' C' D'
= = =
3. CM
( )
o //
( )
| : Ta chng minh
A B C D
A' B' C' D'
= = =
4. CM d,d' ng phng: Ta chng minh 0 u,u' .MM'
(
=

, , ,
vi
M d,M' d' e e
5. CM d,d' ct nhau: 0 u,u' .MM'
(
=

, , ,
v a : b : c a' : b' : c' =
6. CM d // d: Ta chng minh
( ) ( ) ( )
0 0 0 0 0 0
a : b : c a' : b' : c' x' x : y' y : z' z = =
7. CM dd: Ta chng minh
( ) ( ) ( )
0 0 0 0 0 0
a : b : c a' : b' : c' x' x : y' y : z' z = =
8. CM d v d cho nhau: ta chng minh 0 u,u' .MM'
(
=

, , ,
vi
M d,M' d' e e
9. CM d ct
( )
o : Ta chng minh: 0 aA bB cC + + =
10. CM d//
( )
o : Ta chng minh
( )
0 0
0 aA bB cC
M d M
+ + =

e e o


11. CM d c
( )
o : Ta chng minh
( )
0 0
0 aA bB cC
M d M
+ + =

e e o


Ch :
* CM
( ) ( )
' o o ta chng minh 0 AA' BB' CC' + + =
* CM d d' ta chng minh 0 u.u' =
, ,

* CM
( )
d o ta chng minh a : b : c A: B : C = .
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
73
* Chng minh
( ) ( )
A A A B B C
A x ; y ; z ,B x ; y ; z nm v 2 pha i vi
( )
0 : Ax By Cz D o + + + = , ta chng minh:
( )( )
0
A A A B B B
Ax By Cz D Ax By Cz D + + + + + + <
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
74
KHONG CCH V GC

1. Khong cch t im M n mt phng
( )
0 + + + = P : Ax By Cz D
( )
2 2 2
(

+ + +
=
+ +
M M M
M , P
A.x B.y C.z D
d
A b C

2. Khong cch gia hai mt phng song song (P)//(Q):
( ) ( ) ( )
( )
( (

= e
P , Q A, Q
d d , A P
3. Khong cch gia ng thng (d) v mt phng (P), vi (d)//(P):
( ) ( ) ( )
( )
( (

= e
d , P A, P
d d , A d
4. Khong cch t im A n ng thng (d): (khng c cng thc
tnh trong chng trnh chun, nhng c th tnh theo cc bc sau
y)
- Vit phng trnh mt phng (P) qua A v vung gc ng thng
(d).
- Tm giao im H ca (d) v (P)
- Khi
( )
(

=
A, d
d AH
5. Khong cch gia hai ng thng song song
( )
1
d //
( )
2
d :
( ) ( ) ( )
( )
1 2 2
1 ( (

= e
d ; d A, d
d d , A d
6. Tnh khong cch gia hai ng thng cho nhau
( ) ( )
1 2
d , d :
- Vit phng trnh mt phng (P) cha
( )
2
d v song song
( )
1
d .
- Tm M thuc
( )
1
d .
- Khi
( ) ( ) ( )
1 2
( (

=
d , d M , P
d d
7. Gc gia hai mp (P): A
1
x+B
1
y+C
1
z+D
1
= 0
v mp(Q): A
2
x+B
2
y+C
2
z+D
2
= 0
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
75
th
2
1 2
n
1
os =
, ,
, ,
.n
c
n . n
=
2 1 2 1 2
2 2 2 2 2 2
1 1 1 2 2 2
1
A + +
+ + + +
A B B C C
A B C . A B C

Vi

= ( ) ( mp(Q),mp( P)
8. Gc gia ng thng (d):
0
0
0
= +
= +
= +

x x at
y y bt
z z ct
v mt phng (P):
Ax+By+Cz+D = 0 l

n
P
si n =
, ,
, ,
d
.u
n . u
P
d
=
2 2 2 2 2 2
a A + +
+ + + +
bB cC
A B C . b c a

vi

= (( D ), mp( P) )
9. Gc gia hai ng thng (D
1
) :
1
1
1
0
0
0
= +
= +
= +

x x a t
y y b t
z z c t
v (D
2
):
0 2
0 2
0 2
= +
= +
= +

/ /
/ /
/ /
x x a t
y y b t
z z c t

th
2
1 2
1
os =
, ,
, ,
.
c
.
u u
u u
=
1 2 1 2 1 2
2 2 2 2 2 2
1 1 1 2 2 2
+ +
+ + + +
a a b b c c
a b c a b c
vi

1 2
= ( ( D ), ( D ) )

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
76
TM MT S IM C BIT
1. Tm giao im M ca ng thng (d):
0
0
0
= +

= +

= +

x x at
y y bt
z z ct
v mt phng
(P): 0 + + + = Ax By Cz D
Phng php:
-
( )
e M d nn
( )
0 0 0
+ + + M x at ; y bt ; z ct (1)
-
( )
e M P nn ta M phi tha mn phng trnh ca (P). Thay ta
ca M vo phng trnh (P) gii tm c t.
- Thay t va tm vo (1) ta tm c ta ca M.
2. Tm hnh chiu vung gc H ca M ln mt phng (P):
(P)
M
H

Phng php:
- Vit phng trnh ng thng (d)
qua M v vung gc vi mt phng
(P).
- Tm giao im H ca ng thng
(d) v mt phng (P).
- H chnh l hnh chiu cn tm.
3. Tm M i xng im M qua mt phng (P):
(P)
M'
M
H

Phng php:
- Tm hnh chiu vung gc H ca M
ln mt phng (P)
- M i xng vi M qua mp(P)
H l trung im ca MM.
- p dng cng thc trung im ta
tm c ta M

4. Tm hnh chiu vung gc H ca M ln ng thng (d):
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
77
d
(P)
M
H

Phng php:
- Vit phng trnh mt phng (P)
qua M v vung gc ng thng
(d).
- Tm giao im H ca ng thng
(d) v mt phng (P).
- H l hnh chiu cn tm

Cch khc:
- Chuyn phng trnh ca (d) v
dng tham s, suy ra VTCP u
,
.
- H thuc (d) nn ta H cha t.
Tnh MH
,
.
- Do MH u
, ,
nn t y tm c t
v c H.
5. Tm im M i xng vi M qua ng thng (d)
d
(P)
M'
M
H

Phng php:
- Tm hnh chiu vung gc H ca M
ln ng thng (d).
- M i xng m qua (d) H l
trung im MM.
- p dng cng thc trung im ta
tm c ta im M.
6. Tm chn ng cao H k t A ca t din ABCD
A
B
C
D

Phng php:
- Gi
( )
H x; y; z
- Ta ca H l nghim ca h
phng trnh:
0
0
0

(
=

, ,
, ,
, , ,
AH .BC
AH .BD
BC, BD .BH

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
78
MT S KIN THC B SUNG

CH 1: TAM THC BC HAI, PHNG TRNH,
BT PHNG TRNH BC 2
I. Tam thc bc hai:
1. N: Tam thc bc hai l biu thc c dng:
2
ax bx c + + , trong x
l bin s; a, b, c l cc s thc 0 a = .
Ch : + Ta thng t
( )
2
f x ax bx c = + + .
+ Nu 0 b = th ta c tam thc bc hai dng
( )
2
f x ax c = +
+ Nu 0 c = th ta c tam thc bc hai dng
( )
2
f x ax bx = +
2. nh l v du ca tam thc bc hai: Cho tam thc bc hai
( ) ( )
2
0 f x ax bx c a = + + = . Gi
2
4 b ac A = . Khi :
- Nu 0 A < th
( )
. 0 a f x > , x R e (tc l
( )
f x cng du vi
a).
Bng xt du:
a>0
x


+
f(x)
+

a<0
x


+
f(x)
-

- Nu 0 A = th
( )
. 0, a f x x R > e (tc l
( )
f x cng du vi a
vi mi
2
b
x
a

= ,
( )
0
2
b
f x x
a

= = )
Bng xt du:
a>0
X

2
b
a



+
f(x)
+ 0 +

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
79
a<0
x

2
b
a



+
f(x)
- 0 -


- Nu 0 A > th
( )
f x c hai ngim phn bit
( )
1 2 1 2
, x x x x < v:
+
( ) ( ) ( )
1 2
. 0, ; ; a f x x x x > e +
+
( ) ( )
1 2
. 0, ; a f x x x x < e .
Bng xt du:
a>0
x


1
x

2
x

+
f(x) + 0
-
0 +
a<0
X


1
x

2
x

+
f(x) - 0
+
0 -
II. Phng trnh bc hai:
1. N: Phng trnh bc hai l mnh cha bin c dng
( )
2
0 0 ax bx c a + + = = . Trong x l n s; a,b,c l cc s thc
bit.
2. Cch gii:
Gi
2
4 b ac A = . Khi :
- Nu 0 A < : phng trnh v nghim.
- Nu 0 A = : phng trnh c nghip kp
1 2
2
b
x x
a

= =
- Nu 0 A > : phng trnh c hai nghim phn bit
1 2
,
2 2
b b
x x
a a
A + A
= = .
* Ch :
- Nu h s b ca phng trnh l s chn, ta c cng thc
nghim thu gn nh sau:
Gi
( )
2
' ' b ac A = (trong '
2
b
b = ). Khi :
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
80
+ Nu ' 0 A < : phng trnh v nghim.
+ Nu ' 0 A = : phng trnh c nghip kp
1 2
' b
x x
a

= =
+ Nu 0 A > : phng trnh c hai nghim phn bit
1 2
' ' ' '
,
b b
x x
a a
A + A
= = .
- Nu hai h s a v c c du tri ngc nhau th phng trnh
bc hai lun c hai nghim phn bit.
- Nu h s b=0, phng trnh c dng:
2
0 ax c + =
2
c
x
a
=
+ Nu a, c tri du nhau th phng trnh c hai nghim
l
1,2
c
x
a
=
+ Nu a, c cng du nhau th phng trnh v nghim.
- Nu h s c=0, phng trnh c dng
( )
1
2
2
0
0 0
x
ax bx x ax b
b
x
a
=

+ = + =

=


3. nh l Vit:
* Nu phng trnh bc hai
2
0 ax bx c + + = c hai nghim phn
bit
1 2
, x x th tng v tch ca hai nghim l:
1 2
1 2
b
S x x
a
c
P x x
a

= + =

= =


- Hai s thc c tng bng S v tch bng P th hai s thc l
nghim ca phng trnh
2
0 x Sx P + = .
* Ch :
- Nu tam thc bc hai
( )
2
f x ax bx c = + + c hai nghim
1 2
, x x
th c th vit li thnh
( ) ( )( )
1 2
f x a x x x x = .
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
81
- Nu phng trnh bc hai
2
0 ax bx c + + = c h s a,b,c tha
0 a b c + + = th phng trnh c hai nghim l:
1 2
1,
c
x x
a
= =
- Nu phng trnh bc hai
2
0 ax bx c + + = c h s a,b,c tha
0 a b c + = th phng trnh c hai nghim l:
1 2
1,
c
x x
a
= =
4*. Xc nh du cc nghim s ca phng trnh bc 2:
2
0 ax bx c + + = :
- Phng trnh c hai nghim tri du 0 ac <
- Phng trnh c hai nghim phn bit cng du
0
0
c
a
A >


>


- Phng trnh c hai nghim cng dng
0
0
0
b
a
c
a

A >

>

>


- Phng trnh c hai nghim cng m
0
0
0
b
a
c
a

A >

<

>


III. Bt phng trnh bc hai:
1. N: Bt phng trnh bc hai l mnh cha bin thuc 1 trong 4
dng sau:
2 2 2 2
0; 0; 0; 0 ax bx c ax bx c ax bx c ax bx c + + > + + < + + > + + s ,
trong x l n s; a,b,c l cc s thc bit.
2. Cch gii:
- Xt du tam thc bc hai v tri (da vo nh l v du ca
tam thc bc hai lp bng xt du)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
82
- Da vo bng xt du chn cc khong cha x m lm cho
v tri tha mn du ca bt phng trnh (nu bt phng trnh cho >0
th ly phn du +, <0 th ly phn du , cn nu c du = th
ly lun nghim ca tam thc)
* Ch : Nguyn tc chung gii cc bt phng trnh l:
- Chuyn tt c v bn tri ca du bt ng thc, cn v
phi phi l s 0. Nu c n s mu s th khi quy ng khng c
b mu.
- Phi xt du biu thc v tri.
- Da vo bng xt du chn tp nghim cho ph hp
vi chiu bt phng trnh.

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
83

CH 2: XT DU BIU THC

Xt du biu thc l mt bi ton trung gian gii nhiu bi
ton, c bit l gii cc bi ton bt phng trnh, h bt phng
trnh. Ngoi phng php hc chng trnh i s 10, ta c th s
dng phng php gii nhanh c trnh by sau y rt ngn thi
gian lm bi. V y l bi ton trung gian nn cch gii s khng c
trnh by trong bi ton, do ta khng cn quan tm n cch chng
minh phng php xt du ny (nhng c th dng kin thc v gii
hn chng minh d dng)
I. PHNG PHP:
1. Khi nim nghim bi ca phng trnh: S thc
0
x c gi l
mt nghim bi k ca phng trnh
( )
0 f x = nu nh nghim
0
x c
lp li k ln.
V d:
VD1. Phng trnh
( )( )
2
2
1
1 0
1 6 5 0 1
6 5 0
5
x
x
x x x x
x x
x
=


+ = =


+ =

. Khi s 1 gi l
mt nghim bi 2 ca phng trnh (cn gi l nghim kp)
VD2. Phng trnh
( ) ( )
3
2
1
1 4 3 0 1
3
x
x x x x
x
=

+ + = =

. Trong
s 1 l nghim bi 3 ca phng trnh, v
( ) ( )( )( )
3
1
1 0 1 1 1 0 1
1
x
x x x x x
x
=

= = =


2. Xt du biu thc
( )
f x l mt a thc c dng:
( )
1
1 1 0
...
n n
n n
P x a x a x a x a

= + + + +
( )
0
n
a = (cc s hng ca
( )
P x
c sp xp theo th t gim dn theo s m ca x)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
84
- Tm cc nghim ca
( )
P x , gi s cc nghim l
1 2
, ,...,
n
x x x v
1 2
...
n
x x x < < < (xp theo th t t nh n ln, nghim
bi ch vit 1 ln)
- Lp bng xt du:
+ L bng gm 2 dng v 2 ct,
+ in cc gi tr ca x l cc nghim ca
( )
P x va tm
c trn v cc k hiu , + vo bng theo th t t nh
n ln.
+ in du ca
( )
P x vo bng theo quy tc:
* Trong khong cui cng bn phi ca
n
x (nghim
ln nht) th
( )
P x cng du vi h s ca x mang m cao nht trong
biu thc
( )
P x (tc l cng du vi
n
a )
* Xen k du ca
( )
P x v bn tri khi i qua cc
nghim ca
( )
P x nu nghim l nghim bi l, v gi nguyn du
khi i qua nghim bi chn ca
( )
P x .
Bng xt du:
0
n
a > , gi s
( )
P x c nghim bi chn l
1 n
x


x


1
x

2 n
x



1 n
x



n
x

+
( )
P x
0
+
0
-
0
-
0
+

0
n
a < , gi s
( )
P x c nghim bi chn l
1 n
x


x


1
x

2 n
x



1 n
x



n
x

+
( )
P x
0
-
0
+
0
+
0
-


3. Xt du biu thc dng tch ca cc a thc:
( ) ( ) ( )
( )( )
1 1
1 0 1 0
. ... ...
n n m m
n n m m
P x f x g x a x a x a b x b x b


= = + + + + + +
- Tm nghim ca cc a thc
( ) ( )
, f x g x , gi s cc nghim
l
1 2
, ,...,
n
x x x v
1 2
...
n
x x x < < < (xp theo th t t nh n ln,
nghim bi ch vit 1 ln)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
85
- Lp bng xt du nh trn v in du ca
( )
P x theo nguyn
tc:
+ Trong khong cui cng bn phi ca
n
x (nghim ln
nht) th
( )
P x cng du vi tch ca h s ca x c m cao nht trong
mi a thc
( ) ( )
, f x g x (tc l cng du vi tch .
n m
a b )
+ Xen k du v bn tri khi x i qua nghim ca
( )
P x nu l nghim bi l, v gi nguyn du nu x i qua nghim bi
chn ca
( )
P x
4. Xt du ca biu thc dng hu t: (c bin s mu s)
( )
( ) ( )
( )
( )( )
1 1
1 0 1 0
1
1 0
... ...
.
...
n n m m
n n m m
k k
k k
a x a x a b x b x b
f x g x
P x
h x c x c x c

+ + + + + +
= =
+ + +

(trong
( ) ( ) ( )
, , f x g x h x l cc a thc theo bin s x, c xp theo
th t gim dn s m ca x)
- Tm nghim ca cc a thc
( ) ( ) ( )
, , f x g x h x , gi s cc
nghim l
1 2
, ,...,
n
x x x v
1 2
...
n
x x x < < < (xp theo th t t nh n
ln, nghim bi ch vit 1 ln v tnh lun nghim ca
( )
h x )
- Lp bng xt du nh trn, nu l nghim mu th hng du
ca
( )
P x l du ||. in du theo nguyn tc:
+ Trong khong cui cng bn phi ca
n
x (nghim ln
nht) th
( )
P x cng du vi tch ca h s ca x c m cao nht trong
mi a thc
( ) ( ) ( )
, , f x g x h x (tc l cng du vi tch . .
n m k
a b c )
+ Xen k du v bn tri khi x i qua nghim ca
( )
P x nu l nghim bi l, v gi nguyn du nu x i qua nghim bi
chn ca
( )
P x (tnh lun c nghim ca
( )
h x )
Bng xt du:
. . 0
n m k
a b c > , gi s c nghim bi chn l
1 n
x

,
( )
P x khng xc
nh ti
n
x (tc
n
x l nghim ca mu)
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
86
x


1
x

2 n
x



1 n
x



n
x

+
( )
P x
0
+
0
-
0
- ||
+

. . 0
n m k
a b c < , gi s c nghim bi chn l
1 n
x

,
( )
P x khng xc
nh ti
n
x (tc
n
x l nghim ca mu)

x


1
x

2 n
x



1 n
x



n
x

+
( )
P x
0
-
0
+
0
+ ||
-


II. CC V D:
Lp bng xt du cc biu thc sau:
a.
( )
3
8 f x x = b.
( )
( ) ( )
2 2
3 2 6 5 f x x x x x = + +
c.
( ) ( )
( )
3 2
2 2 3 2 f x x x x x = + d.
( )
( )( )
2
2 2
2 3 1
4 5 6
x x
f x
x x x
+
=
+

Gii:
a. Ta c
( ) ( )
( )
3 2
8 0 2 2 4 0 2 f x x x x x x = = + + = =
Bng xt du: (h s ca
3
x l 1>0)

x
2
+
( )
f x

-
0
+

b.
( )
( )( )
2
2 2
2
1
3 2 0 2
3 2 6 5 0
1
6 5 0
5
x
x x x
f x x x x x
x
x x
x
=

+ = =

= + + =


=
+ =


(x=1 l nghim bi 2)
Bng xt du:
(Tch cc h s ca x c m cao nht ca hai tam thc l 1.1>0)

x
1 2 5
+
( )
f x + 0 + 0 - 0 +
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
87
( ) ( )
( )
( ) ( )
3 2
3 2
2
2 0
. 2 2 3 2 0
2 3 2
2
2
1 2 0 1
x
c f x x x x x
x x x
x
x
x x x x
=

= + =

+


+ = =


Bng xt du: (Tch cc h s ca x c m cao nht l -1.1<0)

x
1 2
+
( )
f x - 0 + 0 -
d.
( )
( )( )
2
2 2
2 3 1
4 5 6
x x
f x
x x x
+
=
+

Ta c:

2
1
*2 3 1 0
1
2
x
x x
x
=

+ =

=


2
2
* 4 0
2
x
x
x
=

=

=


2
2
* 5 6 0
3
x
x x
x
=

+ =

=


Bng xt du: (x=2 l nghim bi 2,
( )
f x khng xc nh ti
x=-2;2;3, tch cc h s ca x m cao nht l 2.1.1>0)
x
-2 1/2 1 2 3
+
( )
f x

+
||
-
0
+
0
-
||
-
||
+


TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
88
CH 3: GII HN V CC V GII HN TI V CC
CA HM S

1. Mt vi qui tc tm gii hn v cc:
Cc gii hn sau y c xt khi
( )
0 0 0
, , , x x x x x x x x
+
+
Qui tc nhn
( )
lim f x
( )
limg x L =
( ) ( )
lim f x g x
0 L >
0 L <
)

Qui tc chia

( )
lim f x
( )
limg x L =
( )
( )
lim
f x
g x

L 0

( )
lim f x L =
( )
limg x Du ca
( )
g x
( )
( )
lim
f x
g x

0 L > 0
+ +
0 L > 0


0 L < 0
+

0 L < 0

+

2. Mt s gii hn c bn:
a)
0
0
lim
x x
x x

= ;
0
0
lim
x x
x x
+

= ;
0
0
lim
x x
x x

=
b)
0
0
lim
x x
c x

= ;
0
0
lim
x x
c x
+

=
0
0
lim
x x
c x

=
c) lim
x
x

= d) lim
x
c c

= e) lim 0
x
c
x

=
f) lim
x
x
+
= +;
3
lim
x
x

=
g) lim
k
x
x
+
= +;
2
lim
k
x
x

= +;
( )
2 1
lim
k
x
x k
+ +

= eN
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
89
3. Mt s lu khi tm gii hn:
a) Phng php xc nh du ca
( )
g x khi tm gii hn dng
( )
( )
0
lim
x x
f x
g x

:
Khi tnh gii hn ca hm s c dng
( )
( )
f x
y
g x
= khi
0
x x

vi
0
x l nghim ca a thc
( )
f x th ta cn xc nh
( )
f x dn ti 0
+
hay
0

. C th lm nh sau:
- Lp bng xt du ca
( )
f x (lm ngoi nhp), gi s ta c
bng sau:
x


0
x
+
( )
f x
+ 0 -
- Xc nh du ca
( )
f x :
+
( )
0 0
x x x x
+
> th du ca
( )
f x l du pha bn
phi s 0 nm di
0
x (theo bng trn l du - do
( )
0 f x

)
+
( )
0 0
x x x x

< th du ca
( )
f x l du pha bn
phi s 0 nm di
0
x (theo bng trn l du + do
( )
0 f x
+
)
b) Phng php tm nhanh gii hn dng
( )
( )
1
1 1 0
1
1 1 0
...
lim lim
...
m m
m m
n n
x x
n n
f x
a x a x a x a
g x b x b x b x b

+ + + +
=
+ + + +
(trong
( ) ( )
, f x g x l
cc a thc c bc ln lt l m v n):
- Nu m n < : th
( )
( )
lim 0
x
f x
g x

=
- Nu m n = : th
( )
( )
lim
m
x
n
f x
a
g x b

=
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
90
- Nu m n > : th
( )
( )
lim
x
f x
g x

= hoc
( )
( )
lim
x
f x
g x

= ) ty
theo bi ton (xc nh du da vo qui tc mc 1).
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
91
CH 4: O HM
1. nh ngha:
o hm hm s
( )
y f x = ti im
0
x k hiu l
( )
0
' f x v
c nh ngha
( )
( ) ( )
0 0
0
0 0
' lim lim
x x
f x x f x
y
f x
x x
A A
+ A
A
= =
A A

S
0
x x x A = c gi l s gia ca bin s ti im
0
x ; s
( ) ( )
0 0
y f x x f x A = + A gi l s gia ca hm s ng vi s gia x A ti
im
0
x .
Ngoi ra ngi ta cn nh ngha theo cng thc sau:

( )
( ) ( )
0
0
0
0
' lim
x x
f x f x
f x
x x

.
2. ngha hnh hc ca o hm:
- o hm ca hm s
( )
y f x = ti im
0
x l h s gc ca
tip tuyn ca th hm s ti im
( )
0 0 0
; M x y .
- Nu hm s
( )
y f x = c o hm ti im
0
x th tip tuyn
ca th hm s ti im
( )
0 0 0
; M x y c phng trnh l:
( )( )
0 0 0
' y y f x x x =
3. o hm ca hm s trn mt khong:
Hm s f gi l c o hm trn khong I nu n c o hm
( )
' f x ti mi im x I e .
4. Quy tc tnh o hm:
* Cc cng thc:
1)
( )
1
'
n n
x nx

=
( )
, 1 n n e > N
2)
( )
' 0 c = (c l hng s)
3)
( )
' 1 x = ;
2
1 1
'
x x
| |
=
|
\ .

4)
( )
( )
1
' 0
2
x x
x
= >
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
92
5) Gi s
( ) ( )
, u u x v v x = = l cc hm s c o hm ti im
x thuc khong xc nh, ta c:

( )
( )
( )
( )
( ) ( )
2
2
' ' '
' ' '
. ' ' '
' '
'
. ' . '
1 '
' 0
u v u v
u v u v
u v u v uv
u u v uv
v v
k u k u
v
v v x
v v
+ = +
=
= +

| |
=
|
\ .
=
| |
= = =
|
\ .

6) o hm ca hm hp: Nu hm s
( )
u g x = c o hm ti
x l '
x
u v hm s
( )
y f u = c o hm ti u l '
u
y th hm hp
( ) ( )
y f g x = c o hm ti x l: ' ' . '
x u x
y y u =
7) o hm ca hm s lng gic:
Bng tm tt:
( )
( )
( )
( )
2
2
sin ' cos
cos ' sin
1
tan '
cos
1
cot '
sin
x x
x x
x
x
x
x
=
=
=
=

( )
( )
( )
( )
2
2
sin ' '.cos
cos ' '.sin
'
tan '
cos
'
cot '
sin
u u u
u u u
u
u
u
u
u
u
=
=
=
=

8) Mt s cng thc khc:

( )
( )
2
2
2
2
'
2
'
ax b ad bc
y y
cx d
cx d
b c
amx anx
m n
ax bx c
y y
mx n
mx n
+
= =
+
+
+ +
+ +
= =
+
+

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
93

( )
2
2
2 2
2
2
' ' ' ' ' '
'
' ' '
' ' '
a b a c b c
x x
a b a c b c
ax bx c
y y
a x b x c
a x b x c
+ +
+ +
= =
+ +
+ +


5. o hm cp 2:
Cho hm s
( )
y f x = c o hm l
( )
' f x , khi o hm
cp hai ca hm s k hiu l
( ) ( )
" ' ' y f x =

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
94
CH 5:CNG THC LNG GIC V
PHNG TRNH LNG GIC
I. Cng thc lc gic:
1. T s lng gic ca mt s gc cn nh:

Gc
0
0
30
0
45
0
60
0
90
0
120
0
135
0
150
0
180
0
0
6


2
3


3
4


5
6


sin 0
1
2

2
2

3
2

1
3
2

2
2

1
2
0
cos 1
3
2

2
2

1
2
0
1
2

2
2

3
2
1
tan 0
1
3

1
3 ||
3

1

1
3

0
cot
||
3

1
1
3

0
1
3


1 3 ||
* Cng thc lng gic c bn:
2 2
sin cos 1 x x + = tan .cot 1 x x =
2
2
1
1 tan
cos
x
x
= +
2
2
1
1 cot
sin
x
x
= +
sin
tan
cos
x
x
x
=
cos
cot
sin
x
x
x
=
2. Cng thc bin i tch thnh tng:

1
cos .cos [cos( ) cos( )]
2
1
sin .sin [cos( ) cos( )]
2
1
sin .cos [sin( ) sin( )]
2
a b a b a b
a b a b a b
a b a b a b
= + +
= +
= + +

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
95

3. Cng thc bin i tng thnh tch:

cos cos 2cos .cos
2 2
cos cos 2sin .sin
2 2
sin sin 2sin .cos
2 2
sin sin 2cos .sin
2 2
a b a b
a b
a b a b
a b
a b a b
a b
a b a b
a b
+
+ =
+
=
+
+ =
+
=

4.Cng thc nhn i:

2 2 2 2
2
cos 2 cos sin 2cos 1 1 2sin
sin 2 2sin cos
2tan
tan 2 ( , , )
1 tan 2 2 2
a a a a a
a a a
a
a a k a k k
a
= = =
=
= = + = + e





5. Cng thc nhn ba:

3
3
sin3 3sin 4sin
cos3 4cos 3cos
a a a
a a a
=
=


6. Cng thc h bc:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
96

2
2
2
3
3
cos 2 1
cos
2
1 cos 2
sin
2
1 cos 2
tan
1 cos 2
3sin sin3
sin
4
3cos cos3
cos
4
a
a
a
a
a
a
a
a a
a
a a
a
+
=

=
+

=
+
=


7. Cng thc cng:

sin( ) sin cos cos sin
sin( ) sin cos cos sin
cos( ) cos cos sin sin
cos( ) cos cos sin sin
a b a b a b
a b a b a b
a b a b a b
a b a b a b
+ = +
=
+ =
= +

Ngoi ra ta cng c cng thc sau vi mt s iu kin:

tan tan
tan( ) (*)
1 tan . tan
tan tan
tan( ) (**)
1 tan . tan
a b
a b
a b
a b
a b
a b

=
+
+
+ =


(*) c iu kin:
, ,
2 2 2
a k b k a b k

= + = + = +

(**) c iu kin: , ,
2 2 2
a k b k a b k

= + = + + = +

8. Cng thc tnh tana, cosa, sina theo tan
2
a
t = :
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
97

2
2
2
2
2
sin
1
1
cos
1
2
tan ,
1 2
t
a
t
t
a
t
t
a a k
t
=
+

=
+
= = +





9. Cng thc lin h gia 2 gc b nhau, ph nhau, i nhau v hn
km nhau 1 gc hoc
2

:
9.1. Hai gc b nhau:

sin( ) sin
cos( ) cos
tan( ) tan
cot( ) cot
a a
a a
a a
a a
=
=
=
=



9.2. Hai gc ph nhau:

sin( ) cos
2
cos( ) sin
2
tan( ) cot
2
cot( ) tan
2
a a
a a
a a
a a
=
=
=
=



9.3. Hai gc i nhau:

sin( ) sin
cos( ) cos
tan( ) tan
cot( ) cot
a a
a a
a a
a a
=
=
=
=

TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
98
9.4 Hai gc hn km nhau
2

:

sin( ) cos
2
cos( ) sin
2
tan( ) tan
2
cot( ) cot
2
a a
a a
a a
a a
+ =
+ =
+ =
+ =



9.5 Hai gc hn km nhau :

sin( ) sin
cos( ) cos
tan( ) tan
cot( ) cot
a a
a a
a a
a a
+ =
+ =
+ =
+ =


9.6. Mt s cng thc c bit:

sin cos 2 sin( ) 2 cos
4 4
sin cos 2 sin( ) 2 cos
4 4
cos sin 2 cos
4
x x x x
x x x x
x x x
| |
+ = + =
|
\ .
| |
= = +
|
\ .
| |
= +
|
\ .


III. Phng trnh lng gic:
1. Phng trnh c bn:
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
99

( )
2
2
2
2
si n si n
cos cos
tan tan
cot cot
u v k
* u v
u v k
* u v u v k
* u v u v k u k
* u v u v k u k
= + t

=

= t + t

= = + t
t
| |
= = + t = + t
|
\ .
= = + t = t


2. Phng trnh ng cp i vi sinx v cosx:
Cc phng trnh lng gic
* asin
2
x + bsinx.cosx + c.cos
2
x +d= 0 (1)
*
3 2 2 3
0 asin x bsin xcos x csinxcos x dcos x msinx ncos x + + + + + = (2)
* asin
4
x + bsin
3
x.cosx + csin
2
x.cos
2
x + dsinx.cos
3
x + ecos
4
x = 0 (3)
gi l phng trnh ng cp bc 2, 3, 4 i vi sinx v cosx.
- Kim tra cosx=0 c l nghim khng?
- Vi cosx 0, chia hai v ca phng trnh (1), (2), (3) theo th t
cho cos
2
x, cos
3
x, cos
4
x a phng trnh cho v phng trnh mi
vi n t=tanx v ta d dng gii cc phng trnh ny.

3. Phng trnh bc nht i vi sinx v cosx:
* sinx + bcosx + c = 0 (1), a
2
+ b
2
0 phng trnh (1) c nghim
a
2
+ b
2
- c
2
0
C ba cch gii loi phng trnh ny :
Cch 1: Gi s a 0

(1) sin cos 0
b c
x x
a a
+ + =
(2)
Cch 2: t : tan
b
a
=
(2) sin tan cos 0
c
x x
a
+ + = sin( ) cos
c
x
a
+ =
Ta d dng gii phng trnh ny.
- t :
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
100

tan
2
x
t =

2
2 2
2 1
(1) 0
1 1
t t
a b c
t t

+ + =
+ +

Gii phng trnh bc hai i vi t, d dng gii c phng trnh (1).
Cch 3: Do
2 2
0 a b + = , chia hai v ca phng trnh cho
2 2
a b + :

2 2 2 2 2 2
(1) sin cos
a b c
x x
a b a b a b
+ =
+ + +

t :

2 2
2 2
sin
cos
a
a b
b
a b



2 2
(1) sin( )
c
x
a b
+ =
+
(y l phng trnh c bn).
Ch : Ta lun c :

2 2
| sin sin | a x b x a b + s +
Du "=" xy ra khi v ch khi sin(x + a) = 1.
4. Phng trnh i xng i vi sinx v cosx:
a(sinx + cosx) + bsinxcosx = c (1) (a, b, c l hng s)
Gii phng trnh (1) bng cch t :
sinx + cosx = t , | | 2 t s
a (1) v phng trnh

2
2 ( 2 ) 0 bt at b c + + = . Gii phng trnh (2) vi | | 2 t s .
5. Phng trnh lng gic s dng nhiu n php bin i lng
gic:
y l dng ton ch yu trong cc k thi H-C, cch gii ch
yu l s dng cc php bin i lng gic thng dng a phng
trnh v mt trong cc dng trn hoc dng phng trnh tch m mi
tha s l mt phng trnh c bn gii gii.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
101
Trong qu trnh bin i cn ch trnh s dng hai php bin
i tri ngc nhau, v ch quan st rt ngn thi gian v cc bc
gii, mun th cn nm tht vng cc cng thc lng gic, nht l
nhng cng thc c bit thng hay dng.
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
102
PH LC

Mt s gi c th v cch hc mn ton chun b cho cc k thi
TNPT v tuyn sinh vo cc trng H
- Sau khi nghe ging trn lp cn c li ngay v thc hin cc bi tp
n gin hiu bi v ghi nh cc cng thc, tnh cht cn thit.
Khng phi ch c hiu m phi ch ng lm cc bi tp p dng ti
khi thnh thc. Ln hc th hai l lm cc bi tp kh hn, hy c gng
suy ngh tm ra cch gii v ch nn c cc hng dn khi lm
ht cch nhng khng t gii c. Ln hc th ba l h thng li bi
v lm b sung cc bi tp m trc ta cha gii c.
- Sau khi hc xong mt chng (gm nhiu bi), nn thu xp thi gi
lm cc bi tp mang tnh tng hp kin thc ca ton chng. y l
c hi tt tp luyn cch huy ng kin thc lin quan cn thit
gii cc bi tp tng t nh cc cu hi trong thi sau ny, ng thi
cng l dp pht hin nhng thiu st trong kin thc cng nhng sai
lm m ta hay mc phi. Vic gii ngay bi tp ca tng bi vi luyn
gii cc ton tng hp c nhng khc bit rt ln nn cc em cn
phi tp luyn tch ly kinh nghim.
- Cn c trc bi s nghe ging trn lp. Vic lm ny rt cn thit v
nh ta bit mt s khi nim, mt s nh ngha ng thi bit
c phn no kh trong bi tp trung ch , nh d dng nm
vng ni dung bi ging ngay ti lp.
- Thi H mn ton ngoi ni dung ch yu trong chng trnh lp 12
cn c cc cu hi lin quan n cc vn hc trong chng trnh
lp 10, lp 11 nh bt ng thc, phng trnh, bt phng trnh, h
phng trnh v cc bi ton v lng gic. Do th sinh cn c k
hoch n tp mt cch h thng cc kin thc nu trn.
Theo ti, cch hc hp l vo cc ngy cn thi l gim cng
, ch yu l c li, xem li v h thng cc ni dung c hc.
Cn ch vo cc sai lm m mnh hay mc phi, cn xem k cc cng
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
103
thc m ta nh khng chc chn. Cn m bo c sc kho tt nht
trc khi d thi. Cn tp thc dy sm vo bui sng (t thc dy s
sng khoi v c trng thi tm l tt hn b gi dy).
Khi nhn c thi cn c tht k phn nh u l cc
cu hi quen thuc v d thc hin (u tin gii trc), cn cc cu hi
kh s gii quyt sau. Th t cc cu hi c gii l theo kh nng gii
quyt ca th sinh, khng nn b l thuc vo th t trong bi. C th
nh gi mt cu hi no l d v lm vo giy thi nhng khi lm
mi thy kh th nn dt khot chuyn qua cu khc gii c d dng,
sau cn thi gian th quay li gii tip cu kh y. Trong khi thi
khng nn lm qu vi v cu d ( ri c sai st ng tic) v ng
sm chu thua cu kh. Hy tn dng thi gian thi d li cc cu lm
mt cch cn thn v tp trung cao tm ra cch gii cc cu kh
cn li.
(TS Nguyn Cam, khoa Ton - Tin H S phm TP.HCM)

lm bi thi H t im cao
Thc hin nguyn l 3
Nguyn l ny c c ng v theo th t: "ng - - p".
ng chin lc lm bi: Thc hin theo chin thut: "Ht nc
vc n xng", tc l cu quen thuc hoc d lm trc, cu kh lm
sau. Nu cu kh th b qua, khng lm ra hoc lm sai th nguy c
trt H khng ln (bn ch thua rt t ngi lm c cu kh), nhng
nu cu d m khng gii c, lm sai, lm khng n ni n chn
th bn rt d trt (v bn s thua hng vn ngi lm c cu d).
ng p s: Nu bi lm c p s ng, b cc n th gio vin chm
ln 1 c th cho im ti a v nh k hiu d thng nht im vi
gio vin chm ln 2. Nu p s sai th thng gio vin s tm im
sai gn nht chm cho nhanh. V vy ng p s l rt quan trng,
thm ch c nhiu ngi lp lun cha chnh xc nhng vn c im
ti a. ng chng trnh SGK: Lm ng p s nhng bn phi dng
kin thc hc trong chng trnh SGK. ng thi gian: C nhiu TS
khng bit phn b thi gian, trnh by qu cn thn dn n c cu
TM TT L THUYT V PHNG PHP GII TON 12
NGUYN THANH NHN :4eyes1999@gmail.com. : 0987. 503. 911
104
gii xong trn giy nhp nhng ht thi gian vit vo bi thi. Cng
c nhiu TS lm bi nhanh nhng khng xem li bi k nn b mt im
ng tic.
cc cu hi: TS cn iu tit thi gian lm ht cc cu
hi theo trnh t t d n kh, trnh tn qu nhiu thi gian cho mt
cu hi khng cn gi suy ngh cu khc. Trnh by y : Do
thang im chi tit n 0,25 nn nhng bi c lp lun y s d t
im ti a.
Tm li gii p: Khi gp mt bi ton, bn cn u tin cch gii
c bn x l nhanh m khng nn loay hoay mt thi gian tm cch
gii p. Tuy nhin mt s bi ton ng cp li cn n li gii thng
minh, ngn gn. Trnh by p: Mc d trong mn Ton yu t p b
xem nh hn rt nhiu so vi yu t ng, nhng nu 2 bi thi c ni
dung tng t nhau th bi trnh by p d c im cao hn t 0,5
n 1 im.
(Trn Phng Ging vin mn Ton, Trung tm H tr pht trin ti
nng, Lin hip Cc hi khoa hc - k thut Vit Nam)

You might also like