You are on page 1of 140

IU DNG C BN

BI 1: VAI TR CHC NNG IU DNG A-KHI NIM:

X hi mi ngi k vng, lin quan s mong mun ca mi ngi v thi v hnh ng. D c 3 vai tr: 1-VAI TR THC HNH: - p ng nhu cu c bn ca BN - C k nng tay ngh thnh tho - Giao tip tt vi BN - C trch nhm chm sc t/d bnh - Phng bnh v nng cao sc khe cho d trong cng ng 2-VAI TR LNH O V QUN L Hng dn , t chc cho ng nghip,BN, thn nhn thc hin C k hach , theo di v to u kin thun li cho mi ngi t c mc tiu Qun l con ngi ti sn vt t Qun l bo qun dng c,s sch hnh chinh

3-VAI TR NGHIN CU Thc hnh da trn chng c Pht trin ngh nghip Thay i thc hnh chm sc Lun hc hi trau di kinh nghim Ging dy

B-CHC NNG CA IU DNG - Chc nng c lp - Chc nng phi hp Chc nng ph thuc
Trang 1

BI 2: O C IU DNG A- PHM CHT C NHN IU DNG 1- Phm cht v o c -

Trch nhim cao Trung thc n cn , cm thng Mm mng c nguyn tc Khn trng , t tin Yu ngh

2-Phm cht m hc - Tc phong nghim tc Sch s , khng mi hi Khng gy tm l cch bit To khng kh gip n nh tinh thn BN

3-Phm cht tr tu - C kh nng quan st nh gi BN C k nng thnh tho


Trang 2

Nghin cu v ci tin Khn ngoan trong cng tc

B- NGHA V NGH NGHIP 1- i vi BN Khng t chi gip Tn tnh trong chm sc Tn trng BN H tr tinh thn

2- i vi ngh nghip -

Lun hc hi nng cao trnh chuyn mn Rn luyn sc khe Trch nhm khi nhn hoc phn cng cng vic Chun mc o c An ton khi chm sc BN

3- Pht trin ngh nghip


-

Chun mc trong thc hnh chm sc Ngh nghip da trn chng c Quan h t chc ngh nghip

4- D vi ng nghip
-

Gip , on kt Tn trng Ph bnh c thin ch Truyn th kinh nghim BI 3: NHU CU C BN CA CON NGUI A- 14 NHU CU C BN THEO VIRGINIA HENDERSON 1. p ng nhu cu v h hp 2. Gip BN v n ung v dinh dng
Trang 3

3. Gip BN trong s bi tit 4. Gip BN v t th vn ng, tp luyn 5. p ng nhu cu v ng v ngh ngi 6. Gip BN mc v thay qun o
7. Gip BN duy tr than nhit

8. Gip BN v sinh c nhn hng ngy 9. Gip BN trnh uc nguy him khi nm vin 10. Gip BN trong s giao tip 11. Gi BN thai mi v tinh thn, t do tn ngng
12. Gip BN lao ng , lm mt vic g trnh mc cm l ngi v dng

13. Gip BN trong cc hat ng vui chi gii tr 14. Gip BN c kin thc v y hc

B- 5 NHU CU CA MASLOW
1- Nhu cu v s hon thin

2- Nhu cu v s knh trng , t trng 3- Nhu c c u thng


4- Nhu cu an ton , an ninh

5- Nhu cu v th cht , sinh l

Trang 4

BI 4: V KHUN TIT KHUN


A-

V KHUN NI KHOA:

1- NH NGHA: L cc bin fp gim thiu s lng VSV hin c trn 1 vt hay 1

vng no 2- MC CH:

Gm s ly truyn trc tip hay gin tip of VSV t ngi ny sang ngi khc, t vng ny sang vng khc

Gim s vi khun gy bnh, tng an tan cho mi trng sng of con ngi

To cho c th sc khng cao

3- CC TRNG HP P DNG:

Ra tay Cung cp phng tin, vt cha cc dch tit, cht thi (m nht, nc tiu, phn)

Khi ho, ht hi trnh nc bt bn ra ngai Khng cho BN dng chung cc vt dng c nhn: khn lau, bn tiu

Trnh tung bi khi qut dn Lau sch sn nh v tng t vt sch xa cc vt bn Phng bnh fi thang, khng kh vn chuyn c p dng bin php cch ly cho BN nhim
B- V KHUN NGAI KHOA:
1-

NH NGHA:

L tnh trng nhng vng, vt hon ton khng c s hin din of vi khun, k c bo t
Trang 5

V KHUN NGAI KHOA C P DNG TRONG CC TH THUT:


2

Xuyn qua da( tim, chc d.) hoc tip xc vi cc vng nim mc v khun(thng tiu) , tip xc vi cc vng da, nim mc khng cn nguyn vn ( nh vt thng, phu thut, sinh ) CC BIN PHP P DNG:

3-

Dng kim v khun hay mang gng v khun tip xc vi cc vt VK


Khng chong tay qua vng VK Khng c ni chuyn, ho, ht hi vo vng VK

Khi i ngang qua vng VK, khng c quay v hng VK Vt VK b t c xem nh khng cn VK Cc bin php p dng VK ngai khoa Bnh kim tip liu VK fi c gi kh ro (khng ngm dung dch) M gi VK fi xa thn ngi, khng chm vo qun o Phn di tht lng khng c xem l VK Khi mang vt ra khi hp hay gi VK khng c t tr li

Nu nghi ng tnh trng VK of mt vt fi xem vt khng VK BI 5: DU SINH HIU 1- YU CU KHI LY DU SINH HIU:
-

D c trch nhim theo di DSH Bit ch s DSH bnh thng , cc yu t nh hng n DSH Phn tch kt qa c nhng quyt nh can thip hp l La chn dng c dng o m ph hp vi BN Bit v tin s, bnh s, hng iu tr, ch nh dng thuc, nht l nhng can thip no nh hng n DSH Bit c cc yu t mi trng lm nh hng n DSH Ty theo tnh trng bnh,D cn t/d nhiu ln hn d khng c kin ca BS
Trang 6

D c th hi vi cc D khc trong tua trc khi thy kt qa DSH bt thng i vi BN ngoi tr DSH c o trc khi thc hin vic thm khm

2- NH HNG CA ST I VI C TH:
-

Tun hon : mch mu ngai bin dn, nhp tim tng ,tng vn mch, mt mi H hp: nhp th tng Tiu ha : chn n , bun nn ,nn ,tiu chy hoc to bn Bi tit: mt nhiu m hi, tiu t , nc tiu c c sm mu Thn kinh: gy nhc u, d kch ng, cu gt, st cao c th dn n m sng, co git nht l tr em

3- NGUYN TC IM MCH: -

m trong 30 giy khi mch u m trn 1 pht nu mch khng u hoc ngi c bnh l tim mch T/d mch trc v sau khi dng thuc c nh hng n tim mch Cn cho BN ngh nghi t nht 15 pht trc khi m mch Dng 2-3 ngn tay m mch Khng dng ngn ci m Khi thy mch khng u hay bt thng kh m nn m mm tim Khi m phi ch c 4 y t: tn s, nhp iu, cng v sc cng of mch

4- NGUYN TC M NHP TH: -

Cho BN ngh nghi 15 pht trc khi m Khng bo cho BN bit khi m nhp th Quan st bng hay ngc: khi nng ln h xung m 1 nhp m trn 1 pht nht l nhng ngi c bnh l v h hp Khi m phi ch c 4 yu t: tn s, nhp iu, bin v m sc

Trang 7

5- NHNG IM CN LU KHI O HUYT P: -

Cho BN ngh nghi 15 pht trc khi o HA Nu BN c dng c f ch 30 sau mi o To tm l , t th thoi mi , chun b v tr thch hp trc khi o HA My o fi f hp vi chi o: chiu di of ti hi = 80-100% hoc chiu rng =40-50% chu vi o chi o ngang vi mc tim khi o HA Si dy dn kh of ca my o fi nm dc theo ng i of ng mch Khng qun o sit chc chi o Thc hin ng k thut o trnh sai s Khng bm hi nhi khi khng ghi nhn c kt qa Khi o HA nn o ng gi, cng my, cng t th, cng v tr nht l trong trng hp cn t/d HA Nu nghi ngh kt qa 5 pht sau o li Nu khng c ng nghe c th dng tay bt mch. T/ hp ny ch o c HA ti a

Trang 8

BI 6: DINH DNG TRONG IU TR A- MC CH: p ng nhu cu dinh dng hng ngy C tc dng trc tip n nguyn nhn gy bnh Tng cng sc khng cho c th iu ha thn kinh v th dch Phng nga bnh

B- NGUYN TC:
-

Ch n iu tr khng ko di T l P: L: G: thay i ty theo bnh l Ch bin thc n ng theo yu cu iu tr


Trang 9

Thc n hp khu v, an tan thc fm S dng thc fm c sn, theo ma ng vin, khuyn khch BN hp tc

C- CC PHNG PHP H TR DINH DNG: 1- QUA NG MING: u im:

Theo sinh l d chp nhn n gin , thc hin c mi ni Hiu qa ,t tai bin R tin Nhc im:

Cn s hp tc ca BN Ph thuc vo cm quang of thc fm Kh tnh ton lng thc fm c tiu th - d thiu Nguy c sc ngi bnh nng Cch H Tr:

Chia nhiu ba n trong ngy n dm thm vo gia cc ba chnh Dng thc n cao nng lng ung thay nc: sa dinh dng H tr thm cc fng fp nui n khc : truyn tnh mch, n qua ng thng
2- NUI DNG QUA SOND D DY:

U IM:

Sinh l hn nui qua tnh mch Duy tr hat ng ng tiu ha t bin chng hn nui qua tnh mch Gi thnh thp hn nui qua tnh mch t f thuc vo s cng tc of BN so vi n qua ming
Trang 10

NHC IM:

Nhiu bin chng hn nui n qua ming Ph thuc cc phng tin, hoc thc fm cn thit Nui ko di kh tn km Nguy c gim fn x nut of BN Tng gnh nng cho D CCH H TR:

Cho n qua ng thng khi BN n < lng thc n theo nhu cu C cc lai ng : mi ,ming, d dy mi ,ming ,t trng, hng trng m d dy ra da Phi hp nui qua tnh mch
-

NHNG IM CN LU TRONG KT CHO N QUA NG THNG

ng c c qua mi nhng c th t qua mng nu mi b vim t ng ng v tr, kim tra trc mi ln cho n u BN cao hn d dy 30 , lu 30 pht sau khi n S lng thc n trung bnh cho ngi ln 1500-3000 kcalo/ngy, 250-300ml/ln, nu cho nhiu hn c th dng nh git ln tc S ln : > 5-6 ln/ngy Tc bm , nh git thc n ty thuc vo tui , tnh trng bnh Cho n vi p lc nh (phu cch d dy 15-30cm) t/gian mi ln cho n khng qa 10 Nu cho n lin tc t/gian nh git 1 chai thc n # 3h Ti cho n fi thay sau 24h Lai thc fm f hp : khng lactose, giu cht x, thnh fn f hp vi tnh trng bnh Nhit thc n # 37- 40 c Kim tra dch tn lu trc khi cho n (>100ml bo BS) Trng ng = NaCl 0,9 %, Oresol, nc chin
Trang 11

V sinh mi ming hng ngy Khi thay ng fi i bn mi Trnh cc nguyn nhn gy tro ngc Gi cho h thng nui n qua ming c sch s, trnh nhim trng 3- NUI N QUA NG TNH MCH: U IM:

Cung cp dinh dng khi ng tiu ha khng hat ng cn ngh H tr cc phng fp nui n khc NHC IM:

Khng sinh l Nhiu bin chng Teo nhung mao rut , gim h min dch rut Phc tp v k thut Gi thnh cao

BI 7: CHM SC NGA LET A: CC YU T NGUY C LM TNG TNH TRNG LOT T 1- p lc:


-

p lc tng nhng vng xng nh ra p lc cng ln loet cng tin trin Bo ph Nm lu Hn ch vn ng

2- Tnh trng tri gic: L m , hn m S dng thuc hng tm thn


Trang 12

3- S m t: Tiu khng t ch Drap ging, qun o m t m hi V sinh c nhn km

4- S c xt , try xt Drap ging nhn nheo Vt try xt da

5- S dinh dng v chuyn ha Suy dinh dng Ri lan chuyn ha

B CHM SC NGA LET:


1- Trnh cn:

Dng nm cao 20 cm , nm nc ,nm p lc Dng gi chm nhng vng b cn Ko drap ging thng trnh cc np gp Xoay tr BN mi 2h 1 ln 2- Gi da sch s kh ro, trnh tn thng

Thay qun o drap ging khi m t do tiu tiu khng t ch, m hi nhiu , hoc do dch tit t cc vt thng, v tr dn lu V sinh da hng ngy : tm BN Qun l cht tit: dch t vt thng , ni dn lu thay bng khi thm t dch , ti dn lu c x mi 8h hoc sm hn nu dch y 2/3 ti , kim sat cc ch ni of h thng dn lu , nc tu phn : dng cc dng c qun l nh t giy, tm lt Ct ngn mng tay nga lm try da do co gi 3- Kch thch tng tun han ti ch:
Trang 13

Massege vng da b cn Tp vn ng ch ng hay th ng Dng sc nng : n chiu , nh nng mt tri lm tng tun han ti ch
4- Nng cao tng trng

Dinh dng : cung cp y cht dinh dng c bit l cht m B sung: vit C tng sc khng , vit A , Zn gip vt thng mau lnh
5- Qun l nhim khun:

H hp : vim phi Tit niu : nhim trng tiu Tiu ha :RLTH Sinh dc

Trang 14

BI 8: CHM SC VT THNG A- NGUYN TC THAY BNG VT THNG: -

p dng k thut VK tuyt i khi thay bng Mi mm thay bng ch dng ring cho 1 BN Ra vt thng ng nguyn tc t trong ra ngai Mt BN c nhiu vt thng th u tin : VT v khun- VT sch-VT nhim Ra vng da xung quanh vt thng rng ra ngai 3-5 cm Bng bng p ln VT fi ph kn v cch ra VT t nht 3-5 cm VT c tc, lng, phi co sch trc khi thay bng Mt s lai VT c bit khi thay bng fi c y lnh iu tr nh VT ghp da
Trang 15

/ vi nhng BN au nhiu khi thay bng c th bo BS cho thuc gim au 20 pht trc khi thay bng Nu cn cy m tm vi khun cn fi ly bt m ni VT trc ri que gn VK pht ln vng y hoc thnh bn ca VT Dng kim VK hoc mang gng VK khi ra VT Thi gian bc l VT cng ngn cng tt

B- CC YU T LM LNH VT THNG: -

VT fi kh sch, thay bng khi thm t dch B mp VT cng gn st nhau th cng mau lnh Cng gim bt nguy c xm nhp of VK vo VT gip VT mau lnh Dinh dng y u n cung cp cht m Dng cc cht kch thch m ht nh cc cht c tinh ch t du m u, mt ong, nhau thai Thay bng nh nhng, khng c ch xt mnh s tn thng m ht Dung dch ra VT fi ph hp vi tnh trng VT BN b au do thay bng VT lm cho tun han VT km VT lu lnh Tng tun han ti ch, trnh p ln VT nht l nhng VT v tr d cn nh vng mng

C- PHN LAI VT THNG: 1- VT v khun: do phu thut vin gy ra 2- VT sch: VT c t cht tit nh try xt, rch da, khng c m hai t
3- VT nhim: c cc du hiu nhim trng, c nhiu cht tit v c bit c

s hin din of cc m hai t D- CC YU T NH HNG N S LNH VT THNG 1- TUI: Ty theo la tui m tin trnh lnh VT khc nhau,tr em VT mau lnh hn ngi ln, ngi gi, ph n mang thai c VT lu lnh hn

2- TNH TRNG OXI TRONG MU: Cc bnh l thiu oxi trong mu


Trang 16

Thiu mu Gim th tch tun han

3- DINH DNG:
-

Th trng BN: gy qa hay bo ph cng lm nh hnh n qa trnh lnh VT Ch n c y cht dinh ng hay khng? Giu cht m khng? Vitamine: A, B, C, D, E, K

4- C NHIM TRNG: Vim hng, vim phi, nhim trng tiui km khng? Nu c VT s lau lnh hn
5- S P QA MC NI VT: p lc ti ch, ch xt, s va chm... 6- SANG THNG TM L: Stress, au n lm VT lu lnh 7- BNH L KM THEO: Gam tun han ngai bin, tiu ng, tng ur

huyt, suy gim min dch. 8- CC LAI THUC DNG KM THEO: Ha tr, corticoid, gy t ti ch cng u nh n tin trnh lnh VT

Trang 17

BI 9: NGUYN TC DNG THUC A- YU CU CN THIT KHI DNG THUC:


1- YU CU HIU BIT V THUC: D cn phi bit r v thuc trc khi

s dng cho BN, bao gm:


-

Tn thuc: tn ha hc, tn bit dc Tc dng chnh, tc dng ph Liu dng Cch s dng c tnh of thuc i vi c quan no Thi gian o thi, thi gian bn hy Tng tc thuc, cng hng
Trang 18

2- YU CU HIU BIT V BN: D Cn phi hiu r BN trc khi a

thuc vo ngi bnh,iu ny s gip ngi iu tr cho thuc chnh xc, s dng thch hp v an ton cho BN
-

Tn, tui, s ging Phi, nu l n th xem c thai hay khng Cn nng Chun on bnh Tin s bnh, tin cn d ng vi thuc Tnh trng hin ti, triu chng sn c trn ngi bnh Kh nng dng thuc Kh nng dunh np thuc S tch t thuc, lu i vi BN ln tui T/di xn chc nng cn thit Kin thc v s hiu bit of BN v thuc

3TC PHONG LM VIC V TRCH NHIM OF D KHI DNG THUC CHO BN -

C TINH THN TRCH NHIM

Sng sut khi nhn y lnh Khi dng bt k 1 lai truc no cho BN, D fi lun kim tra thuc theo ng y lnh t h s hay toa thuc, khng nhn y lnh qua li ni, qua ming hoc qua in thoi Nu nghi ng y lnh fi hi li, khng c t sa i y lnh Khng c fa trn cc loi thuc vi nhau nu khng c y lnh Thnh tht khai bo khi c sai phm Khng t thm ,bt, sa cha, thay i thuc, liu khi dng LM VIC C KHOA HC:

D cn fi bo qun thuc an ton, gi thuc ni thong mt nhit thch hp ty theo tng loi thuc Sp xp thuc ngn np, theo th t, d ly d tm
Trang 19

Thuc c bng A , B fi c ct gi ng theo qui ch T thuc nn gn ni lm vic Nhn thuc r rng, sch s D fi t/di BN trc, trong v sau khi dng thuc Thuc nc fi ring thuc vin, thuc ung ring thuc bi ngoi da Kim tra thuc mi ngy, bn giao mi ca trc, ghi vo s bo co r rng, b sung c s thuc , bn giao kim tra y sau mi phin trc B- CC TAI BIN KHI DNG THUC 1- DO V KHUN KHNG TT p xe nng Vim tnh mch Nhim trng huyt 2- DO TC DNG CA THUC: Shoch do c th phn ng vi thuc Vim tnh mch do tnh ca thuc 3- DO QA TRNH TIM
-

Nhm ln thuc: khng p dng 3 tra 5 i Gy kim: BN giy gia Chmdy thn kinh, mch mu do xc sai v tr Tn thng m hoi t Shoch do bm thuc qa nhanh Tc mchdo: kh, thuc, vt l (lng) Tim nhm vo ng mch p xe lnh do thuc khng tan

D-NHNG IM CN LU KHI DNG THUC QUA CC NG: 1- UNG:


-

T/dng chm, t gy tai bin, tin dng, khng c ung cc lai thuc cng 1 lc vi nhau
Trang 20

T/di DSH khi dng cc loi thuc c t/d ln h tun hon, h hp Cho BN ngm nc , ht qua ng ht hoc fa thuc vi 1 t ng d ung Thuc ng hoc c mi tanh khng nn ung sau khi n Thuc li tiu fi ung trc 15 gi Thuc lm tn thng nim mc d dy fi ung sau khi n no Thuc c t/d lm hi men rng nn ung qua ng ht Thuc sunfamide cho ung vi nhiu nc trnh gy lng ng thn Nn ung thuc vi nhiu nc tt nht l nc m

2- TIM THUC: -

Nhn nh c BN v hiu r ti sao dng thuc cho BN Chun b thuc dng cho BN

K/tra thuc: tn thuc, liu lng, ng tim, cht lng, hn s/dng, s n/vn

Chun b kim v bm tim: s lng thuc, m c of thuc, ng tim, kch c BN, loi thuc
-

Tnh liu lng thuc chnh xc Thc hin nguyn tc VK khi tim thuc T/hin 3 tra, 5 i, 5 ng trong sut qa trnh tim thuc Chn c kim v chiu di kim thch hp Khng fa trn cc loi thuc vi nhau trong cng 1 ng tim Xc nh v tr tim ng, nn thay i v tr tim Chn vng tim: c th lng khng gng cng Kim khng dnh thuc trc khi tim Khng c m ngp kim khi tim m v rt kim cng 1 gc Khng nn tim lng thuc nhiu qa so vi quy nh Tim thuc chm, khong 10 giy/1 ml
Trang 21

da
-

Khi tim heparine khng nn rt kim th mu v c th lm tn thng m di

Khng nn massage vng tim khi tim heparine hoc insulin v c th gy tn thng m v gim hp thu Sau tim dng lc n nh ln vng tim Theo di tnh trng BN trong v sau khi tim T/di v lng gi s p ng thuc of BN Gii thch cho BN hiu v vai tr v tc dng of thuc

Ghi h s: ch ghi nhng loi thuc do chnh tay mnh lm: ngy, gi tim, tn thuc, liu lng, phn ng of BN v tn BS iu tr Gio dc y t cho BN v ch n, sinh hot ty loi thuc dng

3- QUA SONDE D DY: BN hn m cho ung qua sonde d dy Thuc ung qua sonde cn tn nhuyn v pha long Kim tra v tr sonde Bm 15 -30 ml nc (ngi ln) 5 -10 ml (tr em) trc v sau khi bm thuc Nu c 2 3 loi thuc nn bm tng loi, khong cch gia 2 loi l nc trnh tng tc Nu ang dng my ht qua sonde th ngt my ht khong 20 30 pht sau khi bm thuc ri mi hot ng li Ghi r loi, s lng

Trang 22

Trang 23

BI 10: TIM TRUYN DUNG DCH A- MC CH: 1. Bi hon nc v in gii 2. Thay th tm thi lng mu mt 3. Nui dng ngoi rut cho c th 4. Cho mt s lng ln thuc trc tip vo mu 5. Duy tr nng thuc ko di trong mu 6. Mt s mc ch khc nh gii c, li tiu, gi TM trong trng hp cp cu B- NHNG IU CN LU KHI TIM TRUYN DUNG DCH: Kim tra dch truyn:

Tn dch truyn Hm lng, thuc cn pha theo y lnh Hn s dng


Trang 24

Cht lng dch truyn: mu sc, cn lng S nguyn vn Thc hin 3 tra 5 i 5 ng khi truyn dch cho BN o huyt p trc khi truyn dch cho BN theo di Cho BN i tu, tiu trc khi truyn dch (nu c) Chn TM tim

Nn chn tay khng thun TM ln, t di ng Khng gy cn tr n sinh hat of BN ( trnh ngay khp) Trnh tim li v tr c, TM x, thm nhim -

Khi tin hnh k thut fi ng cch v m bo k thut v khun Tuyt i khng khng kh lt vo TM m bo p lc of dch truyn cao hn p lc mu of BN Kim sot s thng sut of dy truyn, v tr tim, kim iu chnh git ng y lnh Theo di BN 30 60 pht / ln Theo di phn ng chm of BN sau khi dng thuc C th bm thuc qua v tr cao su of b dy truyn Dch truyn khng qa 24 h B dy truyn thay mi 48 -72 h Bng v trng ni thn kim Trnh lu kim qa 24 h i vi kim = kim loi v qa 48 72 h /vi kim lun Dn d BN bo cho D khi

Cm thy kh chu, kh th, mt, hi hp Ph ni tim, au, dch r r Dch khng chy, dch ht n c chai Khng c t chnh git
Trang 25

C- TAI BIN KHI TIM TRUYN DUNG DCH: 1- DCH THOT RA NGOI: NGUYN NHN:

Lch kim, xuyn kim DU HU V TRIU CHNG:

Sng ph, da hi ti, lnh, au vng tim, tc dch chy chm X TR:

Kim tra v tr tim thng xuyn Kha dch truyn ngay khi c du hiu xy ra Tim li v tr khc Hn ch c ng vng chi ang truyn 2- VIM TNH MCH: NGUYN NHN

Kim, ter gy tn thng mch mu Tnh cht ha hc of dch truyn K thut khng v khun DU HIU V TRIU CHNG:

au rt vng TM , nng Hi ph nh ni TM c tim X TR:

Ngng tim truyn ngay Chm nng m ln v tr tim Trnh dng cc TM ln cn Tim li v tr khc 3- THUYN TC MCH:
Trang 26

NGUYN NHN:

Tn thng m do kim hoc ter Do dng khng lu thng to cc mu ng trong lng kim DU HU V TRIU CHNG

au rt vng TM , nng Hi ph nh ni TM c tim Dch c th khng chy nu cc mu ng lm thuyn tc kim X TR:

Ngng tim truyn ngay Chm nng ln vng TM b thuyn tc theo y lnh BS Tim li v tr khc Khng c massage ln vng b tn thng 4- QA TI TUN HON: NGUYN NHN:

S lng ln dch chy qa tun hon DU HIU V TRIU CHNG

Nhc u, chong vng Mch nhanh, lo s, vt v Kh th n lnh, au lng TM c ni r Tng p lc mu X TR:

Ngng tim truyn ngay bo ngay du hiu v triu chng cho BS T/di DSH v cc tin trin of shock Duy tr tc dch truyn tht chm 8 git/pht ( gi ven )
Trang 27

5- THUYN TC DO VT L HOC KH: NGUYN NHN:

Cc mu ng b y vo mch mu Kh vo mch mu qua b dy truyn DU HIU V TRIU CHNG:

Ty theo nguyn nhn m cc du hiu nhi mu 1 vng b thuyn tc..(mch mu phi) X TR:

Kim tra v tr tim truyn thng xuyn, pht hin sm cc du hiu vim tc TM Khng c cho kh vo mch mu 6- NHIM TRNG: VIM TNH MCH HOC NHIM TRNG HUYT NGUYN NHN:

K thut tim khng v khun V tr tim chm sc khng ng Dch truyn b khim khun DU HIU V TRIU CHNG

St , lnh run au, sng vim hoc c dch chy ra ni v tr tim X TR:

Bo co nhng bt thng xy ra khi truyn dch: au, kh th, st p dng k thut v khun khi tim truyn Che ch thn kim = gc v khun, thay bng mi khi thm t Thay dy truyn mi 48 72 h Dch truyn khng lu qa 24 h Ra tay sch trc khi thc hin cc k thut v khun 7- SHOCK PHN V: NGUYN NHN:
Trang 28

Do c th BN sinh khng th chng li, gy phn ng khng th khng nguyn DU HIU V TRIU CHNG:

Nhc u, hoa mt, mt, kh th, hi hp, v m hi, tay chn lnh, tnh trng nng c th khng m mch v o HA c X TR:

Cho BN nm u bng, thng ng th o HA, m mch nu c Bo BS Thc hin nhanh chng cc y lnh v thuc, cho BN th oxy theo y lnh

Trang 29

BI 11: CHM SC BNH NHN T THNG TIU


A-

MC CH V CH NH: -

Gai p: gim p sut ti ch trong trng hp b tiu Chun b BN i phu hoc phu thut h niu Trong phu thut sinh kh Tm vi khun trong nc tiu o p lc bng quang Bnh nng theo di nc tiu 24h: shock, chong do mt nc Chp thn bng quang ngc dng

B-

CHNG CH NH:
Trang 30

C-

BN nhim trng l niu o Chn thng dp rch niu o

LU KHI T THNG TIU THNG:

nh gi tnh trng cng chng of bng quang Gii thch BN an tm hp tc Gi kin o cho BN p dng k thut v khun ngai khoa khi t thng tiu V sinh b phn sinh dc trc v sau khi t thng tiu ng t thng tiu thng l Nelaton La chn ng thng thch hp: ngi ln 16 20 F, tr em 8- 12F Lm trn ng = cht trn tan trong nc K thut t ng phi nh nhng Khng lm gim p sut t ngt trong bng quang gy chy mu Chm sc t/di pht hin nhng tai bin v x tr kp thi T/di s lng, mu sc, tnh cht nc tiu Ghi h s s lng mu sc tnh cht nc tiu Rt thng tiu sm khi khng cn thit BIN CHNG KHI T THNG TIU THNG:

Nhim trng l tiu, niu o, bng quang, niu qun, thn Tn thng nim mc niu o Xut huyt bng quang ( niu o )
D-

LU KHI T THNG TIU LIN TC:

nh gi tnh trng cng trng of bng quang Gii thch BN an tm hp tc Gi kn o cho BN p dng k thut v khun ngai khoa khi t V sinh b phn sinh dc trc v sau khi t
Trang 31

La chn ng thng ng kch c v ph hp vi BN ( dng Foley) Lm trn ng = cht trn tan trong nc Ch thng khi c ch nh v sau khi p dng nhng bin php c hc khng hiu qa K thut t ng phi nh nhng Khng lm gim p sut t ngt trong bng quang C nh ng thng ng cch: n c nh mt trong i, nam c nh ngc ln bn V sinh b phn hng ngy nga nhim khun ngc dng H thng dn lu nc tiu : gi kh ro nht l ni mng lc, h thng phi kn, thng v mt chiu v khun v thp hn bng quang 60 cm Thay ng mi 5- 7 ngy hoc lu hn ty theo cht liu 2h sau khi rt ng thng tiu mi t tr li Khi khng cn thit theo di nc tiu mi gi ta nn tp cho bng quang hat ng = cch kha ng dn v tho mi 3h mt ln Cho BN ung nhiu nc nu bnh l cho php T/di tnh cht, s lng, mu sc nc tiu Hng dn BN cc du hiu bt thng: au bng di, mu sc nc tiu thay i (c, cn lng, mi hi) s lng nc tiu t, au rt ni l tiu, st, i khi tiu mu th bo ngay X nc tiu mi 8h hoc nc tiu y ti hoc trc khi di chuyn BN Rt ng thng tiu sm khi khng cn ngha trong iu tr GHi h s s lng mu sc tnh cht nc tiu, phn ng of BN nu c BIN CHNG KHI T THNG TIU LIN TC

Hai t niu o D niu o Hp niu o Si bng quang Teo bng quang Nhim trng huyt
Trang 32

IU DNG NGOI
BI: 1 CHUN B BNH NHN TRC M A- CHUN B BN M CHNG TRNH 1- NGY TRC M: H S:

Cho BN k giy cam kt Kim tra cc xt nghim Kim tra s kt tin phu
Trang 33

NGI BNH:

Ci b t trang BN v bn giao cn thn Tho rng gi, tc gi, chi sch mng tay c sn mu Tc di tht bm hay buc li gn gang Nn cho BN v sinh sch s chiu hm trc m, v sinh, tm ra sch vng m Hng dn BN nhn n ung. Thng nhn n ung 6- 8h trc m M i trng cn chun b ch n k hn trc m 3 ngy Tht tho hoc ung thuc ty x ti hm trc Cho BN gp g ngi nh Trnh BN lo u, cng thng, nn khuyn BN i ng sm, c th thc hin thuc an thn cho BN m trc m 2- SNG HM M: Ly DSH eo bng tn Thay bng li vt thng sch s ( nu c ) Truyn dch, thc hin thuc theo y lnh t sonde d dy ( nu cn) t sonde tiu ( nu cn ) Cho BN thay m D cng thn nhn chuyn BN n phng m

B- CHUN B BN M CP CU: Vic chun b trc m cn s nhanh nhn v thng c chun b trong thi gian qa ngn cng vi tnh trng BN nng cn hi sc, vn tm l BN rt lo lng , do D cn phi c s sp xp v chun b trc m cng chu o th BN trnh c nhiu bin chng sau m. Hi sc tch cc cho BN: Ly DSH, cho BN th oxy, truyn dch, trun mu, gip BS t CVP, thc hin khn cp thuc v cc y lnh khc Khng cho BN n ung Thc hin cc xt nghim c bn
Trang 34

Cng tc tm l trc m vi BN v thn nhn Hon tt th tc h s, bnh n V sinh vng m t sonde d dy, thng tiu Chuyn BN n phng m

Trang 35

BI 2: CHM SC BN SAU M A- CHM SC BN SAU M TI PHNG HI SC: Nu BN gy t ty sng: cho BN nmu = trong 6- 8h sau m, t/di nhc u, cm gic chi v t/ trng vn ng, ch nhit chi ft hin sm tnh trng tc mch 1- H HP: -

T/di st h hp of BN: tn s, tnh cht nhp th Chm sc:

BN m : D cho BN nm u = , mt nghing 1 bn ngn nga dch nn trn vo ng h hp, trnh tt li vo hu


Trang 36

Thng ng th cho BN : ht m nht lin tc, nghe phi trc v sau khi ht m Liu php oxy: th oxy qua mi, mask, lng oxy, th my. Bo m cho BN oxy: quanst da nim, qua my, qua xt nghim kh mu T/di du hiu thiu oxy: tm ti, vt v, ch s oxy H/dn BN cch th su Lun gi BN m Theo di:

Ph n thanh qun do t ni kh qun Lit h hp do thuc gin c, thuc m Hn ch hat ng h hp do au Hat ng of my oxymeter, t/di ch s oxy trn my Da nim Nu nhp th nhanh trn 30 ln/pht hay chm di 15 ln/pht th bo co ngay 2- TUN HON: T/di mch, HA thng xuyn, nn ghi thnh biu d so snh Nn t/di ECG lin tc vi BN nng, BN ln tui, BN c bnh v tim Nu HA gim, mch nhanh c th do thiu nc, mt mu, ri lan nc v in gii, do tai bin gy t ty sng T/di da nim v cc du hiu chy mu qua vt m

3- NHIT :
-

BN sau m thng st nh trong 24- 48h u l do p/ng of c th sau m, do mt nc. Sau m 3 ngy m BN vn cn st > 38 C th cn t/di du hiu nhim trng: NT vt m, vim phi, vim ng tiu, nhim trng sau m

4- THN KINH: Mc m, cm gic, vn ng, ng t. BN c b kch kch ng, vt v


Trang 37

Tnh trng lo s, ht hong khi BN tnh dy trong mi trng l Du hiu t, cm gic hai chi di vi BN gy t ty sng Theo di phn x tnh m

5- TIT NIU: Tng nc xut nhp mi gi T/di mt nc qua CVP, da nim T/di mu sc, tnh cht, s lng nc tiu T/di cn nng, huyt p Cn chm sc h thng dn lu nc tiu trnh tnh trng nhim trng

6- THEO DI PHN NG CA BN Vt v kch thch -

Do au Do thiu oxy Do duy tr BN 1 t th qa lu Do sonde tiu Run: Do nhit mi trng qa thp Do truyn mu lnh Do thi gian m lu Ngi gi, BN suy dinh dng Do phn ng thuc

7- THC HIN CC Y LNH V THUC: Thuc v dch truyn thng c s dng qua ng tim. Cn thc hin cc nguyn tc an ton cho BN khi dng thuc v t/di cc tai bin c th xy ra

8- BN C RT NI KH QUN KHI TNH: nh gi du hiu tnh m: c ng mt, tay chn, phn x nut..
Trang 38

Ht m sch trc v sau khi rt ni kh qun Cung cp dng kh v t/di h hp sau khi rt ni kh qun

B- CHM SC BN SAU M TI KHOA NGOI:


1-

M BO CHC NNG H HP TI U: Nng cao s gin n phi: ht th su, ho, xoay tr, v lng T/di h hp: nhp th, tn s v nhng bt thng nu c Cho BN ngi dy sm, vn ng, i li ( nu c ) T TH BN SAU M: Khi BN tnh cho nm t th Fowler Chn t th gip BN thoi mi d chu ph hp bnh l THC HIN NGAY V NG CC Y LNH CA THY THUC Gi ng truyn thng, an ton, nn truyn chi trn, trnh tim chi b lit Cn t/di v iu chnh ng s git nht l ngi gi, ngi c bnh l tim mch, suy thn trnh nguy c ph phi cp. T/di DSH trong ngy theo y lnh Thuc tim: thc hin ng gi, ng ng tim, ng thuc CHM SC NG THNG MI D DY: Mc ch: Gip bt cng chng bng sau m,trnh dch trong d dy, gim nn i, t/di chnh xc s lng dch Chm sc:

2-

3-

4-

Chm sc rng ming thng xuyn, trnh kh mi ming Ht lin tc hay ngt qung vi p sut 40 cm nc Nn cu ni xung thp gip dch lu thng tt
-

Theo di:

S lng, mu sc, tnh cht dch d dy S lu thng of dch, ng phi ng v tr Theo di tnh trng bng: cng chng, au, nhu ng rut Nu c nhu ng rut bo BS rt sm hay rt theo y lnh
Trang 39

5-

GIM AU V NHNG KH CHU CA BNH NHN:


1- GIM AU: Thng mc au ty thuc vo nhiu yu tnh: tm l

sinh l, gii phu, chn thng, trnh vn ha dn tc Lng gi mc au = thang im au Nn gip BN gim au = tm l liu php, nu cn thit c th thc hin thuc gim au hay thuc ng cho BN, nht l nhng BN m ngc, bng, ct sng 2- GIM VT V:
-

Nguyn nhn do au, t th, thiu oxy X tr: thc hin thuc gim au, thay i t th thch hp 3- GIM NN: Nn cho BN nm nghing trnh cht nn trn vo kh qun ng thi gip cht nn thot ra d dng

Thc hin thuc gim nn Theo di s lng, mu sc tnh cht nn 4- GIM CNG CHNG BNG

t sonde rectal Ht dch d dy Xoay tr, i li sm Cho BN nm t th Fowler, ht th su Theo di du hiu kh th T/di tnh trng bng: nhu ng rut, au, chng 5- GIM NC:

Nhn th trong khi ung ngm nc Thc hin thuc gim nc theo y lnh 6- AN TON CHO BN:

Cho thanh ging ln cao, c nh tt cho BN, trnh BN vt v lm st ng dn lu, dch truyn, t 7- THEO DI DN LU
Trang 40

Cho BN nm nghing v pha c dn lu gip dch thot ra ngoi d dng Dn lu nn cu ni xung chai v khun thp hn mt ging T/di s lng, mu sc ,tnh cht dch chy ra 8- DUY TR S TI MU CHO M:

Triu chng gim ti mu cho m: HA gim, mch 100 ln/pht, vt v nc tiu di 30 ml/pht Du hiu mt cn = in gii: t, mt, nn, kch thch Du hiu gim lng mu: HA gim, nhp tim nhanh, CVP< 4cm nc Du hiu tng lng mu: HA tng, CVP> 15cm nc, ran t y phi, ting nga phi Thc hin b nc v in gii cho BN, truyn mu T/di du hiu mt nc: Nn cho BN ung t nc (nu c) gip BN bt kh mi 9- CHM SC VT M:

Vt m v khun: th khng thay bng, sau 7 ngy ct ch, nhng nu BN gi hay tnh trng BN suy kit nhiu th nn ct ch chm hn khong 10 ngy sau m Khu tha hay khu h da: y l trng hp gii phu c nguy c nhim trng nn phu thut vin thng h da gip thot dch do D phi chm sc vt m mi ngy hay khi thm t dch, bo co tnh trng vt thng Ch thp: nn thay bng khi thm dch, ct ch sau 14 20 ngy Vt m chy mu: nu t th bng p vt m, nu chy mu nhiu nn bng p tm thi, t/di DSH ng thi bo BS khu li vt m Vt m nhim trng: Nu sau 3 ngy BN c du hu nhim trng vt m th D m bng quan st v ct ch nn m vt m, ra sch v bng li, ghi h s v bo BS, thc hin y lnh khng sinh 10-DUY TR THN NHIT BNH THNG:

D gi m BN trnh nhim lnh, vim phi T/di nhit BN pht hin nhim trng sau m 11-M BO DINH DNG CHO BN:
Trang 41

Nhng ngy u cha c nhu ng BN thng c nui dng = dch tryn Nhng ngy sau c nhu ng rut th nn khuyn khch BN n = ng ming l tt nht v gip kch thch dch tiu ha, trnh vim tuyn nc bt Cho BN n y cht dinh dng v ph hp tnh trng bnh l Ngoi ra nu khng n c qua ng ming cn nhiu cch nui dng khc m d dy ra da, qua Levin 12-PHC HI CHC NNG TIU CHO BN:

Nu c thng tiu nn rt sm nu tnh trng BN n nh C gng cho BN i tiu khng cn thng tiu, cho BN ung nhiu nc, vn ng sm Ghi y s lng mu sc tnh cht nc tiu vo h s Chm sc b phn sinh dc v h thng thng tiu trnh nhim trng 13-PHC HI CHC NNG I TIN:

Sau m khi BN cha n c, do BN tht tho trc m, khng n ung trc m, phu thut c thao tc trn rut cho nn sau m BN khng i cu Sau khi n c: Nu BN bn, D khuyn khch BN vn ng xoay tr v i li sm, n thc n nhun trng, ung nhiu nc Nu BN tiu chy sau m: c th do BN s dng khng sinh, D nn khuyn BN n sa chua, thc hin thuc, t/di mt nc, tnh cht, s lng phn V sinh trong n ung, trnh tiu chy do thc n khng hp v sinh 14-PHC HI CHC NNG VN NG:

Trnh vim phi, lot, vim tc tnh mch, tc rut Xoay tr BN, gip BN i li sm Tp luyn th ng trn ging, ho, ht th su, v lng Gip BN gim lo u, tm l thoi mi cho BN: cung cp kin thc thng tin v bnh, gio dc BN tham gia t chm sc

Trang 42

BI 3: CHM SC PHNG NGA BN CHY MU SAU M U X TIN LIT TUYN Theo di xut huyt v phng nga xut huyt Ra bang quang:
Trang 43

D chun b dung dch ra NaCl 9%o 10 20 lt ra ngay khi BN n phng hi sc N/tc ra cho chy vo ng dn lu niu o v ra qua dn lu bng quang ra Chai hng thp hn mt ging 60 cm cho chy p lc nhanh trnh lm nght ng do mu ng trong tnh trng chy mu T/di nght ng T/ di s xut huyt: nc mu ln mu cc, Hct gim, mch tng, HA gim, da nim nht, triu chng mc rn gia tng T/di s lng nc vo v ra qua dn lu

Thng cm mu sau m phu thjut vin thng bm bong Foley 30cc, ko cng ng v ct n trn ng ngay l so chn bong vo c bng quang. Sau 4h th tho n ra. Sau tho n cn theo di st du hiu chy mu

Thi gian ny BN c cm gic mc rn do bong chn vo c bng . Nu BN bt chy mu th h p lc bong bng of ng Foley v gim ko cng chn ng Foley nhng phi theo di st du hiu chy mu

Triu chng mc rn: nn trnh t nhit hu mn, t sonde hu mn v gii thch gip BN hiu. Triu chng mc rn nu gia tng thng l nguy c ang chy mu

Thc hin thuc gim au theo y lnh Vn ng: cho BN nm yn trong thi gian theo di chy mu

Trang 44

BI 4: CHM SC H THNG DN LU MNG PHI TRN BN C T DN LU MNG PHI Gi ng thng, khng nm ln ng dn lu Lun gi im ni kn v cht gia dn lu dy cu bnh cha Gi mc nc trong bnh kn ngp ng thy tinh di t 2-3 cm t 1 ming bng bn bn ngoi chai dn lu v ghi ch thi gian, mc dch Nn c bng theo di ghi thi gian, ngy, gi Bt k s thay i no v tnh cht mu sc, s lng nn ghi vo h s T/di h hp thng xuyn, t/di du hiu kh th:

30 pht trong 2h u sau khi t dn lu mng phi Mi gi trong 24h Mi 2h v sau mi 8h Quan st bt kh trong bnh v mc nc ln xung trong ng thy tinh hay dn lu mng phi. Nu khng thy mc nc ln xung ng thy tinh th:

Quan st nu BN kh th tm ti th h thng b tt Nu BN vn th tt th c th phi gin n tt nn theo di st h hp v bo BS


-

Kim tra s si bt trong bnh kn: Bnh thng th si bt ngt qung. Khi si bt lin tc th D xc nh li xem bnh cn kn khng.ng thi nn kp ng li tm im h r of h thng dn lu. Bng li cc im ni, bng li im r khi thay h thng mi Bnh hng lun thp hn dn lu 60 cm
Trang 45

t bnh hng ni an ton, kim tra v tr chai, nu chai lt nho hay nc th kp ng li v thay chai khc ngay Kp ng dn lu li trc khi di chuyn hay thay bnh Khi b tut ng: dng tay kp kn m da li trnh kh trn vo khoang mng phi sau dng gc vaselin bng kn li Nu c y lnh ht th gn vo ng ngn. Ngi ln ht p lc 15-20 cm H2O, tr em ht p lc 10-20 cm H2O

BI 5: CHM SC HU MN NHN TO TRN BN C HMNT


1-

HMNT CHA X MING: thng 24- 48h u on rut a ra cha x ming, HMNT c bao ph = gc thm vaselin - Khng TB nu bng kh hoc ch thay lp ngoi nu bng thm t dch mu - Lun lun gi m nim mc HMNT - Chun b x ming HMNT: thng sau 48h PTV s x ming HMNT BNH NHN:

a-

Chun b v tm l
Trang 46

Nghing BN v pha c HMNT Qun gc thm vaselin quanh chn HMNT


b-

DNG C:

Mm dng c x HMNT hoc mm thay bng ct ch nu PTV x ming HMNT trong phng m v khu thnh ming ti Ti ng phn 2- HMNT X MING: i vi HMNT bn tri hay a i trng ra da: Trong vi ngy u nn bi pomade oxyt km ln da quanh HMNT nga rm l da ( Nu dng ti t ch ) T/bng HMNT khi gc che chn HMNT thm t dch hoc khi phn y 2/3 ti Theo di tnh trng v s hat ng of HMNT Sau khi x ming HMNT rut c th f n hay chng, hoc fn qa cng khng ra c D nn mang gng c tm cht trn nong nh nhng vo ming HMNT v ly fn ra or dng ng thng bm 100 200ml H2O mui sinh l kch thch nhu ng rut v lm mm fn ng cao su hoc que thy tinh gi c nh quai rut thnh bng s c rt ra sau 5 -7 ngy /v HMNT bn fi hay a rut non ra da: c/sc ging HMNT bn tri v cn ch : T/di s mt nc in gii T/di nc xut nhp Cho BN ung nhiu nc Phng nga rm l da quanh HMNT tch cc v y l dch lng

Trang 47

BI 6: CHM SC BN SAU M KH QUN 1- NGUYN TC CHM SC BN C MKQ: Gi thng ng th: Ht m nht thng xuyn: p dng k thut v khun Nghe phi trc khi ht m ng ht nh hn hoc = 2/3 ng knh canule t ng v tr ri mi ht( ngi ln 8-12cm, tr em 5-6cm) Thi gian ht khng qa 10giy Ht = 2 ng ring bit: 1 cho mi ming, 1 cho MKQ Lun m bo oxy trong qa trnh ht, nu trong t/gian ht BN tm ti th nn ngng ngay v cung cp oxy cho BN. Tr trng hp cp cu D lun cho th oxy ti a trc khi ht m

Bit cch chm sc MKQ: TBng khi gc che chn MKQ thm t or TB mi 4h Cho BN ngi oxy m
2- CC BIN CHNG: Cch phng v x tr

Tc nghn ng th do cc mu ng trong nhng gi u sau m: D ht m thng xuyn trnh cc mu lm tc nghn ng th Chy mu: thng chy mu trong nhng gi u sau m. T/d s lng mu chy v bo BS Tc nghn /th do m nht: HNht t/ xuyn v nghe fi trc v sau khi ht Thiu oxy, ngng th khi ht m: ngng ht ngay v cung cp oxy cho BN St ng trong nhng ngy u: Dng kim banh rng vt MKQ Cho BN th oxy ngay Gi ngi n gip Ph gip BS t li MKQ Theo di st h hp
Trang 48

Trn kh di da: theo di kh th Nhim trng chn MKQ: ra sch v thay bng khi m t Vim phi: ht m, bo m h/thng ht m v trng, h/dn BN ht th su Kh phi xp phi: cho BN th oxy m D kh thc qun: t/di p lc bng chn, thay ng khi c y lnh

BI 7: CHM SC DN LU KEHR TRN BN SAU M TI MT


1- MC CH:

Gai p sau m iu tr Theo di Lm nng tn si qua Kehr Dch mt lun c chy ra ngoi lin tc qua dn lu Kehr ngay sau m Quan st chn dn lu c thm dch mt khng? Nu c nn thay bng ngay v nu cn th t my ht qua chn dn lu. Nga rm l da tch cc cho BN H thng dn c hot ng thng tt: cu ni xung thp di chn ging, khng c nm cn ln dn lu, khng t ct ng dn lu

2- THEO DI S LNG DCH MT:


Trang 49

Thng khi BN cha c nhu ng rut rong 3 ngy u sau m th dch mt qua Kehr hi nhiu khong 300 600 ml/ngy Khi c nhu ng rut lng mt ra dn lu s gim xung 200 ml mi ngy D nn ghi chnh xc s lng mu sc tnh cht dch mt mi ngy Trng hp Kehr khng ra mt hay qa t. D cn xem li: do BN thiu nc, si kt, gp ng, si bn, cc mu ng

3- THEO DI TNH CHT MT: -

Ch khng c gi cao bnh hng dch khi quan st, trnh dch t ngoi chy ngc dng vo trong Bnh thng mt vng trong ng nh Nu mt ln cn c mu cc: theo di chy mu Nu mt mu trng c: theo di c m Nu mt nu ln cn: theo di cn si

4- BM RA NG MT:

D s bm ra ng mt nu c y lnh: Ngun nhn do cn si hay m D bm vi nc mui sinh l v trng m, p lc nh Bm ra 5- 7 ngy lin tip dch mt s trong Khi bm ra lu : p lc nh, BN c au, cng vng bng th nn ngng v theo di

5- RT KEHR:

iu kin: - Thi gian 7-10 ngy sau m - BN ht au, ht st, n ung bit ngon - Dch mt ra gim, vng trong - Siu m ht si - XQ bm thuc cn quang qua kehr kim tra: cc nhnh ng mt thng Chun b rt: - Khi chp XQ xong nn cho Kehr chy ht thuc cn quang ra ngoi sau kp ng Kehr li
Trang 50

- Nu sau khi ct BN cm thy st, n khng ngon th nn m Kehr ra v cho dch mt chy ra ngoi, sau ct li v tng dn thi gian cho n khi BN thch ng, thi gian t 24 48 gi th rt

Trang 51

BI 8: CHM SC BNH NHN C DN LU


A1-

CHM SC BN SAU M C T DN LU: NHN NH TNH TRNG BN

Da chung quanh chn dn lu c , nhim trng, x dch Phi bit c dn lu loi g, t u H thng cu ni ng nguyn tc khng? Quan st s lng, mu sc, tnh cht dch chy ra, c bm ra khng, ngy th my sau m
B-

CHM SC:

1- CNG TC T TNG: Bo cho BN bit c t dn lu trc m. D gio dc BN cch chm sc v sinh hot khi c dn lu
Trang 52

Nm nghing v fa dn lu, khi i ng di chuyn khng dch chy ngc vo trong Gi vng da chung quanh dn lu v h thng cu ni sch s Khng t ct ng, rt ng 2- CHM SC BN

Ra sch vt m trc, dn lu sch trc, nhim sau Cung cp y nc, in gii cho BN trong thi gian c dn lu Thay bng khi thm dch Bng dn lu nn cch ly vt m, vi vt thng nhim trng, hay vi hu mn nhn to Nu c chy mu th bo BS, theo di du hiu sinh tn T/di du hiu mt nc in gii trong trng hp s lng dch ra qa nhiu trong ngy Phng nga rm l da tch cc nu dch c tnh cht n mn da Cho BN nm nghing v pha dn lu, trnh BN nm ln ng dn lu Lun cu ni dn lu xung thp 60 cm
3- RT DN LU: rt khi c ch nh

Dn lu nga: rt sm 24 48h sau m v dch ra t di 50ml/ngy Dn lu iu tr: rt khi t mc ch iu tr v gii phu Sauk hi rt: + Cho BN nm nghing v l dn lu va rt + Theo di nhim trng vt thng + Theo di dch x d + Thay bng cho n khi lnh

Rt dn lu bng: + Khi rt dn lu bng nn xoay ng khi rt, tr dn lu kehr + Khi rt dn lu bng nn bo BN ht th su gip mm bng, rt t t. Nu thy c km theo mc ni th dng li ngay v bo BS
Trang 53

+ Theo di dch x d qua vt thng Dn lu p xe : rt t t mi ngy 1- 2cm, gip lnh t y vt thng lnh ra Dn lu u: nu khi rt c m no ( dch trng ln cn ) km theo th ngng ngay Dn lu xng: thng dng bnh ht p lc m, rt ng khi ht dch v rt 1 ln

Trang 54

BI 9: CHM SC BN SAU M VIM RUT THA A- NHN NH: Tnh trng bng Vt m Dn lu Vn au sau phu thut B- CAN THIP D:
1- VIM RUT THA N SM:

Khi BN tnh cho BN nm t th Fowler Gip BN ngi dy sm, i li quanh ging nga bin chng vim phi v lit rut
Trang 55

Sau 6 8h BN tnh, rt tube Levin, cho BN ung t nc khi BN c nhu ng rut th cho BN n ung bnh thng Vt m v trng khng thay bng, ngy th 6- 7 sau m ct ch Nu m ni soi ct rut tha khng cn thay bng. Cho BN i li cng sm cng tt
2- TRNG HP RUT THA C BIN CHNG:

Thng do rut tha v a n vim phc mc, abces rut tha, rut tha hoi t BN c dn lu: chm sc dn lu bng Cho BN nm t th Fowler nghing v pha c t dn lu Ghi r s lng, mu sc, tnh cht vo h s Dn lu phng nga cn bo BS rt sm Nu dn lu m rut tha thng rt chm hn. Khi c ch nh rt th rt t t mi ngy 1 2cm cho n khi ng t st ra

Vt m: Trng hp khu da tha: D thay bng hng ngy, ghi li tnh trng vt thng mi ngy Trng hp vt m h da hay nhim trng: thay bng khi thm dch, khi vt m c t chc m ht tt th khu da th hai
3- THEO DI V CHM SC BN C BIN CHNG SAU M:

1- Chy mu do tt ch khu ng mch rut tha:


-

Theo di:

+ Mu chy qua dn lu + au bng + Huyt p tt, mch nhanh, da xanh, nim ti, v m hi

X tr: D cn pht hin sm, hi sc v chun b BN m li 2- Chy mu vt m:

Mu thm bng vt m thng xy ra rt sm vi gi sau m X tr: + D dng gc thm oxy gi n ngay vo ch chy + Nu mu vn chy vi s lng nhiu nn bo BS khu mch mu, ng thi ghi li s lng mu chy
Trang 56

+ Theo di DSH 3- Tc rut: -

Thng xy ra vo ngy th 3 4 sau m hay mun hn au bng tng cn, du hiu rn b, du hiu quai rut ni, b trung i tin Gas ( - ) X tr: phng nga cho BN ngi dy sm, ht th, tp vn ng bng sau m 4- Abces v vim ty thnh bng:

au vt m c gia tng khng, quan st bng c thm t, mi hi khng? X tr: + M bng quan st du hiu nhim trng: sng, nng, , au + Nu c tnh trng nhim trng: ct ch, ra sch m, thay bng v nn ghi vo h s tnh trng vt m, ct bao nhiu mi ch +Thc hin thuc khng sinh theo khng sinh +Theo di DSH: ch nhit
5- Abces ti cng Douglas:

Nhit tng, BN mt i cu nhiu ln, tiu chy, au bng Thm khm trc trng thy ti cng Douglas phng v au X tr: chun b BN m li 6- D phn:

Khi thay bng thy dch mu vng ln cn, thi, chy ra ni vt m hay qua dn lu X tr:+ Ghi s lng v tnh cht phn + Chm sc thay bng thng xuyn, trnh rm l da + Hng dn BN cch n ung nhiu dinh dng gip mau lnh ng d
4- GIO DC BN KHI RA VIN:

V sinh vt m C th ct ch vt m a phng Pht hin sm du hiu tc rut sau m: au bng tng cn, b trung i tin th nhn n ung v n BV ngay
Trang 57

BI 10: CHM SC BN SAU M VIM PHC MC 1- NHN NH TNH TRNG BN: Tng trng Du sinh hiu Vt m Dn lu au 2- CAN THIP D:
-

T TH NM: BN m cho nm u = mt nghing 1 bn, tnh cho nm t th Fowler THEO DI ST DSH: Gup pht hin v ngn nga chong
Trang 58

H HP: Cho th oxy v thng ng th cho BN, v lng kch thch BN ho khc m trnh bin chng vim phi v gip BN sm phc hi nhu ng rut THEO DI ST NHIT : T/di du hiu nhim trng tin trin Theo di st lng nc xut nhp, du hiu mt nc SONDE D DY: trnh tc nghn nn ht lin tc hay ngt qung, ghi li s lng mu sc, tnh cht vo h s. Rt khi c nhu ng rut Theo di tnh trng bng of BN: au, chng THEO DI DN LU BNG: Nu c mu ti nn bo BS, m bo h thng v trng, c th ht ngt qung. Rt dn lu sm, ghi li tnh trng dn lu, cho BN nm nghing v pha dn lu Chm sc khi BN tnh: cho BN ngi dy sm v i li Nga nhim trng tit niu: rt thng tiu sm khi BN n nh CHM SC VT M: Thng sau m vim phc mc phu thut vin may da tha hay h da nn D cn thay bng thng xuyn gip vt m mau lnh DINH DNG: BN vim phc mc rt suy kit sau m do nhn n lu ngy v tnh trng nhim trng km theo v th vic nng cao th trng BN rt cn thit sau m Nu BN cha c nhu ng rut nn thc hin truyn dch ng m Nu BN c nhu ng rut nn cho BN n v cung cp thc n nhiu dinh dng: protit, vit C, A, D Thuc v khng sinh: thc hin ng v chnh xc Gio dc BN khi xut vin: nn t/ di cc du hiu tc rut, p xe tn lu v ti khm ng hn.

Trang 59

BI 11: CHM SC BN SAU KHI B BT


1- TNH TRNG BT C B:

Khng c che ph bt: v lm lu kh Nm trn ging c mt phng cng khi bt cha kh Khi nng bt nn nng = lng bn tay Ct xn nhng phn p, hn ch cc phn khng cn bt ng, trnh gy chn p nht l b bt khng n Rch dc bt gip gii p khi bt kh. Trnh bt qa cht, gy p Chi b bt c vt thng cn m ca s trn bt c/sc v theo di vt thng Theo di cht tit thm ni bt, mi bt Gi bt lun sch s v kh ro Khng lun vt cng vo gia lp bt v da gi Khng rt gn n bn trong bt 2- TNH TRNG CHI B BT:

T/di cc du chng quan trng gy ra do chn p trong 12-24h sau khi b bt nh d/hiu 5 P: Pain Paresthesia Pallor Paralysis

(au ) (t, yu ) ( ti ) ( lit ) ( mt mch)

Pulselessers

Cn rch rng bt v nng cao phn chi b bt gim ph n T/di s chn p cc b: do b khng u tay hay do p t u xng T/di s chn p ton chi b bt: do b qa cht hay do tnh trng ph n sau chn thng tng Kim tra bt b c va hay qa lng Tp co c trong bt trnh teo c, cng khp Tp c ng cc u chi ni bt b
Trang 60

3- CHM SC DA: -

Chm sc da sch s hng ngy Thng xuyn quan st vng da ni cc mp bt nht l cc vng p nh vng gy khuu, gai chu, xng cng. Pht hin s c st ph n hay i mu da, lot Hng dn BN cch t/di chm sc da trnh tn thng da. Dng gng xem nhng vng khng xem c trc tip Khng lun vt cng vo gia lp bt v da gi Khi xoay tr BN cn phi ly ra nhng mnh bt vn, quan st da BN, t th nm of BN chm sc thch hp Gii thch cho BN hiu rng lm xc mt trong bt khng an ton v lm tn thng da v gy nhim trng da Khng rt gn n hoc nht thm gn vo bn trong gia lp bt v da Lau sch cc u chi b bt, xoa bp, massage mi ngy kch thch da

BI 12: CHM SC BN KO T
1- TON THN: H hp, nhit , v sinh c nhn 2- NI XUYN INH: Hng ngy theo di du hiu nhim trng ni xuyn inh 3- H THNG KO T:

Hng dy ko phi trng vi hng of trc chi nh gi lc t ko i v lc phn ko k cao chn ging: u cao khng qa 15 H thng rng rc phi trn nhn v hat ng tt Cc nt dy buc phi chc, dy treo phi l lng khng chm vo ging hay sn, trc dy thng, dy chc T cch mt t trung bnh 20 cm, t khng u a trnh rt Khi di chuyn BN nn c nh t vo thnh ging Khi buc thm t ko tng trng lng, phi theo ng y lnh, thao tc nh nhng th t t t 4- CHM SC DA:
Trang 61

Kim tra m ni da tip xc, nhit mi trng mt, trnh m cao V sinh da xung quanh sch s, lau kh m hi. Trnh m t cc vng d b hm l Hng dn BN t thay i t th: Chng chn lnh xung ging lm thong vng da mng v vng cng ct Xoay vn nh phn lng sang 2 bn Xoa bp vng d b lot t Nm x treo ni u ging ngi dy, vn ng chi trn v cc c ngc bng 5- CHM SC T TH:

BN ko t khng c nm nghing hay nm sp BN phi nm thng gia ging, u bng hoc u thp, khng trt v pha t ko Khng c dng gi lt chi ko t Chn ko t dang nh # 300 Bn chn vung gc vi cng chn, dy ko nm gia ngn 1 v 2
6- TP LUYN:

Bn c vn ng, xoay tr nh nhng sang bn ang ko, trnh gy nh hng ni t ko t Vn ng cc phn chi cn t do trnh teo c, gng c chi ko t Th su, vn ng bng Tp c ng tay chn bn lnh gip s dng nng sau khi tho t 7- T CHM SC GII TR:

BN rt chn nn do nm lu: D to mi trng thong mt, thoi mi, v sinh, n ung, c sch, xem tivi, nghe nhc

IU DNG NI KHOA
Trang 62

BI 1: CSBN LOT D DY T TRNG 1- GIM AU:

BN nm ngh ngi khi c cn au ngoi cn au khuyn BN nn lm vic t t, trnh lo u, bun phin trnh cn au ti pht, thc hin thuc theo y lnh: Nhm Antacid: Phosphalugel, Maalox, Alumina thuc trung ha HCL c bi tit. Ung nhiu ln trong ngy, ung sau khi n 30 pht v s i qua d dy c chm li do c thc n trong c ch cm th H2: Cimetidin, Ranitidin c ch bi tit HCL. T/di t/dng f nh gim bch cu, to bn, v to nam gii, trm cm c ch bm Proton: Omeprazole, Lomac, Losec c ch bi tit HCL Cc thuc bo v nim mc Scralfate, thuc gp HCL chuyn thnh mt lp dnh qunh gn trn lot, hng ro ny khng axit Thuc dit khun Helicobacter Pylori

Khuyn BN trnh ung, t/n c nhiu gia v, cafev kch thch nim mc DD

H/dn BN n chm, nhai k v mu thc n cng nh cng tit t axit H/dn BN ung nhiu nc v nc c xem l cht khng axit tt Khuyn BN n thnh nhiu ba nh trong ngy 2- CH AN THCH HP: Mc tiu of ch n l trnh bi tit qa nhiu v tng co bp DD. C th gim thiu 2 vn trn = cch trnh cc khc bit thi qa v nhit v kch thch mnh = nc tht p, ru, cc gia v, caf. Thc n ngt, bo gy tit t dch v Khuyn BN dng thc n, ung khng c cht kch thch. Khng nn dng cc thc ung hp c nhiu hi, cc thc n chua, cay. H/dn BN bit tc hi of ru, thuc l

Ru l cht kch thch mnh: nng ru cao s ph hy hng ro bo v nim mc DD v gy kch thch xut tit mnh Thuc l: lm tng ri lon c/ nng v/ ng of DD-TT -> lm tng q/trnh ri lon t/ hon ti cc m, t/ chc TBo v vy lm chm lnh lot v t l ti ft cao Khuyn BN chia lm nhiu ba nh trong ngy Thc n mm, d tiu, trnh cc ba n chiu qa mun, n qa no. To khng kh th gin, khuyn khch BN n, gip BN gim lo u, gim tit axit
Trang 63

3- GIM LO LNG: -

Khuyn khch BN trnh by vc thc mc, s lo lng..gip BN tin cy gim lo lu Gai thch cc l do phi tun theo iu tr Hng dn BN cch lm gim stress 4- PHNG BIN CHNG:

Khuyn khch BN tun th t/gian iu tr m bo cha lnh hon ton lot v gim thiu cc b/ chng. V phn ln cc BN ht t/ chng trong 1 tun nn D cn nhn mnh tm quan trng of vic t/di ch /tr trnh f v qa trnh lnh bnh v lot tr thnh mn tnh Hnd dn BN cch nhn bit binchng

XHTH: i ra mu, tiu phn en, mch nhanh, HA tt, kh th, vt v

Thng: au bng d di, bng cng Hp mn v: nn, bun nn, bng chng du c ch Ung th ha 5- GIO DC SC KHE C ch lm vic v ngh ngi thch hp khng lao ng nng Khng s dng thuc ba bi, ung thuc theo ch nh of BS, trnh cc thuc kch thch nim mc d dy: corticoid, Aspirin Hn ch caf, tr, gia v. n chm, nhai k, ngh ngi t nht 15 pht sau khi n Khuyn BN b ru , thuc l, trnh xc ng mnh, cng thng thn kinh Hng dn cch nhn bit bin chng iu tr ng thi gian v ti khm ng hn

Trang 64

BI 2: CSBN XUT HUYT TIU HA TRN


1- KHI PHC KHI LNG TUN HON:

Mt mu nh: -

Ngh ngi ti ging Phc v sinh hot ti ging: n ung, v sinh c nhn Theo di tnh trng lm sang of BN
Trang 65

Theo di cc xt nghim mu: Cng thc mu, Hemoglobin, Hematocrite Mt mu va v nng

Khn trng chun b ng truyn TM trong thi gian ch cc kt qa xt nghim t BN nm u bng, mt nghing 1 bn ( trng hp BN nn ) Cho BN th oxy nh gi mc gim th tch tun hon T/ di st DSH , da nim, tri gic cho n khi BN ra khi tnh trng cp cu T/di cc xt nghim v mu, chun b th tc xin v truyn mu Tr gip BS x tnh mch hoc t C V P ( nu cn ) T/di mu sc, s lng, tnh cht nn v phn t ng thng mi d dy : ra d dy, d phng nn, t/di chy mu, cho thuc t ng thng tiu t/di theo y lnh T/ hin cc y lnh v thuc, dch truyn t Blakemore ( trng hp BN XHTH do v gin TM thc qun ). Chun b BN ni soi cp cu, vi ni soi ngi ta c th bit c n/nhn chy mu, m/ chy mu, mu ang chy hay cm, t/ hnh cm mu tc thi Phc v v sinh ti ging 2- CH N UNG:

Ch cho BN n khi khng cn nn ra mu Nui n = ng truyn TM trong trng hp BN khng n ung c Cho BN n t lng n c, chia lm nhiu ba nh trong ngy Thc n d tiu, khng dng nhiu gia v, trnh cht kch thch nh ru, caf, thuc l
3- DUY TR V SINH C NHN :

Tr gip v sinh rng ming, sc ming = nc m sau khi nn Thay drap ging, qun o khi d m bo an ton trnh t ng 4- GIO DC SC KHO:
Trang 66

H/dn BN cch pht hin sm tnh trng XHTH v iu tr sm T/hin ch n thch hp, trnh thc n c nhiu gia v, cht kch thch Thn trng khi s dng cc thuc Aspirin, Corticoid khi BN c tin s lot DDTT Cn c ch lm vic v ngh ngi thch hp, trnh lao ng nng Trnh lo u cng thng Ti khm ng hn, kim tra sc khe nh k BI 3: CHM SC BNH NHN X GAN
1- GIM MT MI:

BN c c ngh ngi nhm lm gim nhu cu of c th v tng c/ cp mu cho gan. T th t/ hp t c h/qa v h hp nht l trong trng hp BN c c chng C/cp ch n giu m ( ch hn ch trong trng hp BN da hn m gan ), giu nng lng, b sung sinh t A, B, C, K c/cp nng lng cho vn ng ng vin, hng dn ch ngh ngi v vn ng thch hp
2- TNH TRNG DINH DNG C CI THIN:

BN x gan cha c c chng, ph v cc d/hiu of hn m gan cn c c/ n giu m v sinh t ng vin BN n ung, n nhiu ln trong ngy, mi ln 1 t c dung np tt Thc n hp khu v, c trnh by p mt B ru nhm kch kch d dy V sinh rng ming kch thch khu v T/hin y lnh v thuc: chng nn, tiu chy, to bnnhm gim triu chng tiu ha v cm gic kh chu K/ sot ch n mt cch cht ch, khi thy c t/chng NH3 tng fi gim lng protid kp thi
3- PHT HIN SM TNH TRNG RI LON THC:

nh gi tnh trng tri gic To /kin BN ngh ngi tt nh phng bnh tin nghi, hn ch ngi thm
Trang 67

Hn ch khu phn m nh ch nh Tng cng cht bt ng c/cp nng lng cho BN An ton cho BN, bo v BN trong trng hp co git Bo v BN trnh nhim trng nhm lm gim nguy c tng nhu cu chuyn ha T/di st thc of BN T/hin cc y lnh tht tho, thuc ( cn thn khi dng thuc m, thuc ng phng nga cc du hiu hn m gan b che khut )
4- GIM NGUY C XUT HUYT:

Quan st cht nn v phn of BN pht hin chy mu ng tiu ha

Cnh gic trc t/chng chng thng v, mt mi, bn chnnhm pht hin sm chy mu -

Th nghim phn, cht nn nu nghi ng xut huyt

Q/st t/di cc biu hin of chy mu: chy mu cam, chy mu rng ming, vt bm da kinh Theo di DSH Cho BN ngh ngi, gim vn ng gim nguy c chy mu v cng thng thn Tim sinh t K, sinh t C theo y lnh Tin hnh cc bin php phng xut huyt: Mi trng an ton Cung cp bn chi nh rng loi mm S dng kim nh tim Ghi chp v tr chy mu 5GIM NGUY C TN THNG DA:

Chm sc da cn c quan tm do tnh trng ph, nga da, v vn ng hn ch lm tng nguy c tn thng da Tng cng chm sc da, lm m da trnh da kh v bt nga. Trnh dng cc loi x bong gy k/ thch v bng keo gy k/ thch da. Ct mng tay cho BN trnh co xt da
Trang 68

T/ i t th thng xuyn cho BN phng chng lot t. Chm lt cc ni d b cn T/ di cn nng BN gip t/di t/ trng gi nc v mt nc. Hn ch mui gim ph K cao chi ph Nhn xt ghi chp mc vng da nhm pht hin cc thay i

Trang 69

BI 4: CHM SC BN TNG HUYT P


1- GIM MT MI:

Phng bnh yn tnh, thong mt, trnh thay i nhit t ngt T/ hp BN THA nng cn c ngh ngi ti ging v cn t/di c/ ch theo y lnh of BS BN c th lm nhng c/ vic t phc v mnh, i li trong phng, tp v/ ng nh nhng Trnh cng thng thn kinh, hng dn cho BN cc bin php th gin

2- CH N UNG NG:

H/dn ch n gim mui. Cung cp danh sch mt s loi thc n t natri nh: tht, c, trng, sa, rau, hoa qa ti, cc loi nc p tri cy, cc loi gia v, rau thm Mt s loi thc n cha nhiu natri m BN cn bit hn ch nh: tht mui, tht, c ng hp, cc thc n nu sn trong nh hng, rau, c ngm dm, cc loi bnh phng tm, khoai ty chin c mui, cc loi nc st, bt ngt Mt s loi thuc c cha natri nh cc sir ho, cc thuc nhun trng, thuc an thn..BN nn tp thi quen c cn thn nhn thuc. Nu nghi ngi hi BS hoc dc s xem thuc c ph hp khi s dng khng Gim bo, nn thay m = du thc vt. hn ch lng cholesterol tng cao trong mu, ch n cn tng cng cht x, tp th dc u n, hn ch n nhiu tht gia cm v hi sn. Nn n cc mn c/cp m t thc vt nh cc loi u, cc loi sa t bo. Hn ch lng trng, ph tng ng vt Gim c/cp nng lng nu BN d cn Khuyn BN trnh dng cc cht kch thch caf, ru Khng ht thuc v nicotin gy co mch

3- AN TON KHI S DNG THUC IU TR TNG HUYT P: T/di nhp tim, o HA cho BN trc v sau khi dng thuc
Trang 70

Cho BN ung thuc li tiu vo bui sng trnh nh hng ti gic ng of BN Vi cc thuc gy h p mnh cn khuyn BN nm ngh sau khi ung thuc 30 pht H/dn BN cc t/dng ph of thuc nh: chn n, mt mi, bun nn, tai, ni mn

4- GIO DC SC KHE: A/ Cung cp kin thc v bnh tng HA -

L bnh nguy him gy nhiu bin chng iu tr ng lm gim nguy c gy b/chng, gim t l t vong. Nu khng kim sot tng HA c th l nguyn nhn gy t qy, cn au tim V nguyn nhn cha bit r nn phi iu tr sut i B/ Thuyt phc BN iu tr sut i:

Cn phi t/ xuyn t/di HA ti ni thun tin. C th h/dn Bn cch t o HA ti nh, iu ny li cun BN vo s t chm sc Khuyn BN ung thuc lin tc theo toa of Bs, cn nhn mnh vic b khng dng thuc c th dn n s tng HA. i vi BN ln tui vic dng thuc c th l 1 v/ q/ trng v i hi vic dng thuc lin tc, nhiu liu trong ngy v c th c bit tn km vi nhng ngi c thu nhp thp. Cn ch trng /bit bit chc rng BN hiu c ch dng thuc v c c cc ch dn v c th c/cp thuc y cho nhng n thuc k tip. V vy gia nh BN ln tui cn hiu c nhu cu of BN, h tr ng theo chng trnh iu tr. BN cn c t/bo v t/dng chnh v f of thuc duy tr c/trnh t dng thuc an ton BN bo co t/dng f of thuc trc khi thay i hoc ngng thuc n khm khi c cc b/hin sau: nhc u, kh th, au ngc, ph, t hoc gim v/ng C/ Thuyt phc BN thay i li sng ph hp:

Khng lao ng tr c qa mc, trnh stress tm l Lao ng chn tay nh nhng, th dc liu fp, i b c li cho sc khe of BN H/dn ch n thch hp. Gip BN qa cn c k hoch gim cn. Loi b cc thc n c nhiu mui: khoai ty chin, thc n ng hp Cung cp danh sch nhng thc n c t mui cho BN Khuyn BN v gia nh h ghi li cc thuc s dng v cho BS iu tr bit
Trang 71

BI 5: CHM SC BN SUY TIM


1- BN GIM MT MI:

Gup BN ngh ngi. V:


Trang 72

Lm gim mc lm vic of tim Lm tng s ti mu thn -> tng bi niu Khng lm tng tn s tim, lm tng hiu qa co bp c tim -

T th BN: t BN nm u cao, hoc na nm na ngi Thi gian ngh ngi hon ton ny thng ko di t vi ngy n vi tun cho n khi suy tim gim bt Khi suy tim gim cho BN v/ ng va fi lm tng dng mu n thn, ngoi bin Ch thay i t th thng xuyn, tp th su, xoa bp 2 chn lm cho mu TM tr v tim tt hn. Vn ng tr liu trnh thuyn tc mch T/ hp BN suy tim nng BN phi nm bt ng ti ging. D fi p ng mi nhu cu v v sinh c nhn

2- BN GIM LO LNG TRNG CNG THNG:


-

Nn cho BN nm u cao v n ban m + s c mt of 1 thnh vn trong gia nh l iu cn thit BN yn tm Theo di pht hin nhp th khng u Cho BN th oxy theo y lnh Gip BN ngh ngi

3- BN AN TON KHI DNG THUC:

Theo di DSH v lng nc xut nhp hng ngy Theo di p ng of thuc v tc dng ph nu c THUC TR TIM NHM Digitalis m mch trc khi cho BN ung, nu mch < 60 l/pht th ngng thuc v bo BS Theo di cc du hiu ng c: chn n, bun nn, thay i nhp tim, au u

THUC LI TIU: Nhm thi Kali hoc tit kim Kali Cho dng vo bui sng ( hoc trc 15h ) khng tr ngi cho gic ng m Ghi lng dch xut nhp Cn BN hng ngy cng 1 thi gian, kim tra BN pht hin ph, mt nc
Trang 73

T/di t/dng ph of thuc: Gim Kali huyt ( mch yu, ting tim khng r, c nho, gim phn x gn c v suy yu ton thn ) T/di ion trong mu phng gim Kali trong mu, gim Natri trong mu B/ sung Kali cho nhng BN thiu Kali = dd KCl or tri cy c nhiu Kali:chui, cam, nho THUC DN MCH:

Cho BN nm ti ging Theo di HA

4- CH N UNG:
-

Nu c ph th hn ch mui. Cc trng hp suy tim nng phi n lt tuyt i, nu n khng c nm mui, nc mm n y cc cht b dng Ung khi kht Trnh caf, thuc l

5- GIO DC SC KHE: -

BN phi nghim tc tun theo chng trnh tr liu ch nh Khuyn BN trnh nhng cng thng v cm xc Hng dn ch ngh ngi, n ung, cch xoa bp, vn ng, cch dng thuc theo toa BS v ti khm, ng hn. Duy tr trng lng thch hp iu tri bnh phi hp Sinh hot iu trnh gng sc Bit cch nhn bit nhng triu chng bt thng nh tng cn, chn n, kh th khi hot ng, ph chn, bng bng, ho dai dngphi n bnh vin ngay

Trang 74

BI 6: CHM SC BN I THO NG 1- DUY TR NG HUYT MC BNH THNG: Ch n ng: giu cht x, vitamin, gim bo
-

Cht x c v/ tr q/ trng trong c/ n nh cht n c t/dng lm gim cholesterol, nga to bn Ch n hng ngy c protid chim 15- 20%, lipid khng qa 30%, glucid chim 50- 55% tng s calo/ngy
Trang 75

Hn ch ng hp thu nhanh( mt, bnh ngt, nc ngt) s dng cc cht to v ngt nu BN thm n ngt Hn ch ru, bia khi s dng thuc h ng huyt v c th gy h ng t ngt Dng lng mui va phi ( < 6g/ngy ) Theo di cn nng, gim cn trong trng hp BN qa cn Tun th y lnh v thuc Duy tr h/ng th lc mc cho php: Tp luyn c t/dng tng nhy cm insulin, c nhng li ch v chuyn ha, tim mch, tm l. Tp luyn cn ph hp la tui, sc khe v s thch c nhn. Nn tp nhng mn rn luyn s do dai ( i b, xe p, bi li ) Hng dn BN cch theo di ng huyt v phng h ng huyt

2- DUY TR S TON VN CA DA Hng dn BN thng xuyn kim tra da pht hin cc tn thng da Tng cng v sinh c nhn Xoay tr nga lot Chm sc chn phng bin chng -

Kim tra chn hng ngy nhm pht hin cc tn thng nh: ch phng, cc chai, b S dng gng nu cn q/ st sau lng or bn chn. Ra chn hng ngy = nc m Lm kh chn = khn lng mm, ch k ngn chn, s dng kem lm m da Ct ngn mng chn, tay, ch khng ct qa st, ct khe Mang giy ng kch c. Khng mang giy cao su, nhaKhng i chn khng iu tr ti cc c s y t khi c vt thng chn

3- PHNH TRNH CC TN THNG:


-

Lng gi mi trng xung quanh c nh hng n s an ton ca BN: sn nh t, dy in, thiu nh sang li i. Nhc nh BN Ci thin mi trng nu cn thit ngh gip trong trng hp BN qa yu

4- PHNG NGA BIN CHNG: Trang 76

Nhn mnh tm quan trng ca vic duy tr ng huyt. Khuyn BN khng ht thuc l T/di cc b/chng mt, tim mch, chn, hn m, t/trng tng hay h ng huyt

H NG HYT: Theo di ng huyt v cc triu chng h ng huyt: run ry, i, gim thc Th li ng huyt sau khi iu tr 15- 30 pht TNG NG HUYT:
-

Theo di ng huyt v cc du hiu tng ng huyt: kht, tiu nhiu, bun ng Thc hin y lnh: insulin, thuc h ng huyt dng ung Khuyn khch BN tun th iu tr: ch n, thuc, luyn tp th dc

5- GIO DC SC KHE: Thc hin ng ch n ung Theo di ng huyt, ng niu thng xuyn Ti khm nh k nhm pht hin sm bin chng v iu tr kp thi Tng cng v sinh c nhn Tp th dc thng xuyn

Trang 77

BI 7: CHM SC BN TAI BIN MCH MU NO 1DUY TR TI MU NO Y : - Theo di st thc theo thang im Glasgow - Theo di du sinh hiu - Thc hin thuc theo y lnh: chng ph no, chng ng, gin mch - Khi CSc trnh nhng hat ng gy tng p lc ni s: t th cong gp hng, c, ho 2- TNG CNG KH NNG VN NG V T CHM SC: - Tp vn ng th ng nu mt hon ton vn ng. Luyn tp ch ng khi fc hi 1 fn - Luyn tp tt c cc c v khp bn lit - Luyn tp 2-3 ln/ngy, xa cc ba n - Cn thn khi nng , vn chuyn BN - Khuyn khch BN t chm sc - Hng dn BN t chm sc - Cung cp phng tin h tr: xe y, gy -Cung cp ch n nng lng BN c th luyn tp 3- CI THIN KH NNG GIAO TIP: Thay i cch thng tin: ch vit, hnh nh Luyn tp pht m: - T, cm t, cu ngn - Luyn tp nhiu ln trong ngy Khuyn khch BN luyn tp 4- M BO DINH DNG: - Chn thc n mm, c - Thc n cht dinh dng, cn i v thnh phn - Chia thnh nhiu ba nh trong ngy - Nng u ging khi cho BN n - ng vin BN to khng kh thoi mi khi n
Trang 78

- Luyn tp, xoa bp c mt - t my ht gn ging BN - Gim s xao lng ( tt ti vi khi BN n hoc ung ) - t tube Levin theo y lnh 5- M BO CHC NNG BI TIT: - Tp i tiu vo 1 gi nht nh - Khuyn khch BN n nhiu cht x, ung nc - Thng tiu v tht tho nu cn - m bo k thut - Kp ng v tho nc tiu gip to phn x BN c th t tiu sau ny - m bo v sinh c nhn sau khi tiu tiu 6- DUY TR TNH TRNG DA NGUYN VN: - Thay i t th mi 2h - Tng cng chm sc da trnh tn thng da - S dng nm nga lot - Tng cng dinh dng - Chm sc vt lot nu c 7- GIO DC SC KHE - Nhn mnh tm quan trng ca PHCN nht l i vi ngi cao tui - Hng dn ch n: gim m, gim mui - Hng dn s dng thuc, iu tr - Khuyn khch s h tr ca gia nh BN - To mi trng an ton.

Trang 79

BI 8: CHM SC BN NHIM TRNG TIU NTT l c s hin din ca tc nhn gy bnh trong ng tiu nh vi khun, vi rt, nm C CH BO V: - Dng nc tiu y tri, lai b vi trng xm nhp. Khi dng nc tiu b nghn do bnh l th d b NTT - Yu t nim mc bng quang: ngn nga s sinh sn ca vi khun. - PH ca nc tiu c tnh axit ngn cn s sinh sn ca vi trng CC YU T THUN LI GY NTT: - Tc nghn ng tiu do si, u, bu gy ng nc tiu to mi trng thun li cho vi trng pht trin, s ng nc tiu bng quang cn lm gim s tip xc ca vi trng vi yu t nim mc. Bng quang cng lm mu n bang quang gim khin vi trng d pht trin - Cc th thut nh t thng tiu, soi BQuang c th a vi trng t ngoi vo - S tro ngc bng quang niu qun - Do thai k - Cc bnh lm suy gim min dch 1- GIM AU V KH CHU: - Thc hin y lnh v thuc khng sinh c hiu, thuc chng co tht cho BN lm gim cm gic tiu but, tiu kh. Cm gic nng rt mt i nhanh chng - Khuyn BN tm nc m, ngm mng vo nc m cng lm BN cm thy d chu v mt i cm gic au but khi tiu - Hung dn BN ung nhiu nuc tng dng mu n thn, tng lng nc tiu, c tc dng ra sch vi khun khi ng tit niu. Tuy nhin nn trnh cc loi nc ung c th gy kch thch bng quang nh tr, caf, coca - Khuyn BN c 2-3h i tiu 1 ln lm trng bng quang. iu ny c th lm gim s lng vi khun trong nc tiu, lm gim ng nc ti 2- GIO DC SC KHE: - Hng dn BN s dng thuc lin tc theo y lnh ( ngay c khi triu chng bin mt)
Trang 80

C gng lm gim mt vi khun vng sinh dc, niu o = cc b/ php v sinh sau: Tm hng ngy, tt nht l tm di vi nc Ra tht sch vng tng sinh mn, l niu o( ch ra t trc ra sau) sau mi ln tiu, tiu - Nhn mnh tm quan trng ca vic ung nhiu nc hng ngy (t 2- 2,5 lt) lm sch vi khun ng tit niu - Khuyn BN i tiu mi 2 3h ngn nga s cng gin ca bng quang lm ngn cn s cung cp mu ti bng quang - Bo cho BS nu cc triu chng khng gim hay t hn - Bit cch theo di v nhn bit du hiu nhim trng tiu BI 9: CHM SC BN HEN PH QUN CC YU T KHI PHT CN HEN: D ng: - Mi v cht kch thch: phn hoa, xng du, lng, bi - Thc n - Nm mc - Thuc Stress Gng sc Yu t vt l: thi tit thay i, nhit , m, p sut Nhim trng 1. H HP HIU QU - Thc hin y lnh thuc: dn ph qun, corticoid - T th: cho BN nm u cao hay ngi - Ht m nht, v rung phi, hng dn BN tp th, khc m - Chm sc, theo di BN th oxy - Tng cng lng dch vo c th lm long dch tit - nh gi t/trng h hp, t/di DSH, kh mu ng mch, lng nc xut nhp, ion - Hng dn vt l tr liu h hp: th chm mi, th bng ( c honh), th ngc bng 2. PHNG NGA NHIM BIN CHNG: - Thc hin y lnh khng sinh ng v V snh c nhn, phng bnh, mi trng sch s, hong mt Khng ng m nht Dinh dng ng ngh, vn ng hp l Ch iu tr chm sc thch hp D phng cn hen Duy tr chc nng h hp - Duy tr cn bng nc in gii Phng trnh nh hng xu ca thuc - phng cc yu t gy hen
Trang 81

C k hoch qun l bnh lu di Theo di BN u n 3. GIO DC SC KHE: TM L: ng vin an i, n cn chm sc BN, lun c mt trong cn hen Gii thch v bnh, cch iu tr, t/di qun l sc khe lu di. Bnh khng cha khi nhng c th km ch c Khng lo s ht hong khi cn hen xy ra

IU TR: - Khng t dng thuc,fi theo y lnh BS, khng lm dng thuc dn PQ, thuc co mch - Ch cc triu chng tin hen iu tr d phng nh: ht hi, s mi, ho khan - Bit x tr khi c cn hen - Ti khm ng hn - Luyn tp thn th hng ngy HNG DN D PHNG HEN: - Tm hiu tin s hen, d ng ca gia nh - Dng thuc theo y lnh - Xc nh yu t khi pht cn hen v c k hoch loi b yu t khi pht cn hen: + Trnh thc n, thc ung gy d ng v cc d nguyn khc + Mi trng sng thong mt, sch s, trnh nui sc vt trong nh, dit gin + Khng ht thuc, trnh mi trng nhim, nhiu khi bi + Git drap ging t nht l 1 ln/ tun + Khng lao ng gng sc + Trnh nhim lnh t ngt + Trnh stress, chn thng, tm l

Trang 82

BI 10: CHM SC BN VIM PHI A- NH NGHA: Vim phi l hin tng vim nhim ca nhu m phi bao gm vim ph nang, ti ph qun, ng ph nang, t chc lin kt, k h, v tiu ph qun tn cng gy ra bi nhiu tc nhn, l nguyn nhn gy t vong thng gp nht trong cc bnh nhim khun B- CHM SC IU DNG: 1. H HP KHNG HIU QU DO NHIM KHUN PHI - Theo di du snh hiu - T th thch hp d th v thoi mi - Lm long m: ung nhiu nc, v lng, rung ngc - Khuyn khch BN ho khc m, ht m nht, th hiu qu: ht vo mi, th ra qua mi khp kn, tp th su - Kt hp vt l tr liu vng ngc - Cho th oxy theo y lnh - B lng dch vo c th, lm m khng kh th, tng thng kh - Thc hin thuc theo y lnh BS: khng sinh, dn ph qun, vitamin - Theo di tnh trng h hp, thc BN, bo BS khi c biu hin bt thng
2. RI LON NC IN GII DO ST CAO V TNG NHP TH:

Theo di ion , lng nc xut nhp / 24h Ung nhu nc m, sa, nc hoa qu Thc hin thuc v truyn dch theo y lnh B sung thc n c nhiu in gii, vitamin, khong cht: nc da, cam, chanh, nho

3. DINH DNG KM DO MT MI, CHN N: - Ngh ngi ti ging trnh tiu hao nng lng - Thc n giu dinh dng, m bo nng lng - Thc n lng, m, d tiu, hp khu v theo ch n bnh l - Chia lm nhiu ba nh trong ngy - Gim bt ng trong giai on kh th ( sinh co2 )
Trang 83

Nui n qua sonde d dy, qua tnh mch trong trng hp bnh nng Theo di cn nng, ch s BMI cung cp ch dinh dng hp l v an ton

4. LO LNG THIU KIN THC V BNH: - ng vin, an i BN, gip BN hiu mt mi s cn ko di 1 thi gian sau khi bnh - Gii thch s tin trin ca bnh, cch iu tr hiu qu - Dinh dng y s gip bnh mau khi - H/ dn tp luyn c th tng cng chc nng h hp, tp th su, tp ho, tp lm dn n phi - Tun th ch ch iu tr, ti khm ng hn - Loi b nhng thi quen xu cho sc khe: b ru, thuc l - Trnh lm vic qu sc, n ung, ngh ngi hp l - Gi m c ngc v iu tr ng cc bnh thng thng v sau khi vim phi d nhim khun v ti pht tr li - Tim phng cc dch bnh, khm sc khe nh k

Trang 84

BI 11: CHM SC BN NG C CP BN PHI C LOI B CHT C RA KHI C TH: Ty theo ng gy ng c m tin hnh loi b cht c ra khi c th 1. QUA DA: - Thay qun o - Ra ni tip xc vi cht c =nc, lu trnh ch xt mnh lm thuc hp thu nhanh 2. QUA NG H HP: - S dng cc bin php h tr v h hp: th oxy, t ni kh qun, th my 3. QUA NG TIU HA: GY NN + Ngoy vo thnh hng gy nn + Ung siro Ipeca + Tim Apomorphin + Chng ch nh: - Ng c axit bazo hay cht n mn khng gy nn, tri gic l m, hn m, co git, thnh bng yu, c thai (rch c honh), cao huyt p ( xut huyt no) RA D DY: - Ra = ng Faucher nu BN tnh cho n khi nc ra trong v khng cn mi ca cht gy ng c ( 1 -2 lt nc) - Trng hp BN ri lon chi gic, BN c t ni kh qun trc khi ra = tube Levine nga dch d dy tro ngc - Chng ch nh: ng c cht n mn ( axit, kim ), cht bay hi ( xng, du hi), co git, hn m cha t ni kh qun c bng chn TY X: Mt nc v in gii - Du paraffine - Sunfate Magn THAN HOT: - To phc hp than hot c cht khng c, khng hp thu vo mu - Dng ngay sau ra d dy
Trang 85

Liu 1g 2g/kg/ln, pha vi nc t l , lp li liu mi 4 6g trong 24h cho n khi xut hin than hot trong phn C th kt hp vi thuc nhun trng + CHNG CH NH: Ng c c cht n mn: than hot khng c tc dng v c th che khut ni b phng Khng c nhu ng rut ( lit rut c nng ) C du hiu tc rut, thng rut hay vim phc mc Mt phn x bo v ng th: hn m cha t ni kh qun ng tit niu: nu c cht c thi qua ng tiu ta dng cc bin php gy tiu nhiu: truyn dch, li tiu Cc bin php khc: thm phn phc mc, thn nhn to iu tr c hiu: dng cc cht i khng cng sm cng tt lm gim bt tc dng ca cht c CHT C CHT KHNG C Phospho hu c Atropin, PAM Sn Vitamin B12, xanh methylene Thuc phin Nalorphin Atropin Pilocarpin Ch EDTA Kim loi nng BAL ( dimercaprol ) Chloroquin Diazepam Paracetamol N-acetyloystein An thn Anexat

Trang 86

BI 12: CHM SC BN SC PHN V 1. TRIU CHNG, HP CHNG SHOCK: TRIU CHNG: - Bn chn, ht hong, s hi - Mn nga , my ay, ban , ph quincke - Mch nhanh nh kh bt, huyt p tt - Kh th, nght th - Ri lon tiu ha - au u chng mt i khi hn m - Chong vng, vt v, gii gia, co git HP CHNG SHOCK: 1. Adrenalin 1mg 1ml 2 ng 2. Nc ct 10ml 2 ng 3. ng tim 10cc 2 ng 4. ng tim 1cc 1ml 2 ng 5. Hydrocortisone 100mg 1 ng 6. Phng tin kh trng 7. Dy garrot 8. Phc chng shock phn v 2. BN B D NG TON THN DO TIP XC VI D NGUYN ( Cch x tr ) - Ngng ngay ng tip xc vi d nguyn - Cho BN nm ti ch, u thp chn cao - Duy tr ng h hp: + Thng ng th, ht m + Cho BN th oxy + Chun b dng c v tr gip BS t ni kh qun, m kh qun, th my - Thc hin y lnh v thuc: + Adrenaline dung dch 1/1000, ng 1ml= 1mg, tim di da ngay sau khi xut hin shock phn v vi liu nh sau: - 1 ng ngi ln
Trang 87

Khng qu 0,3mg tr em ( ng 1ml = 1mg + 9ml nc ct = 10ml sau tim 0,1ml/kg ) Hoc Adrenaline 0,01mg/kg cho c tr em hoc ngi ln Tip tc tim Adrenaline liu nh trn 10-15 pht/ln cho n khi HA tr li b/ thng m u thp chn cao, theo di HA 10-15 p/ln ( nm nghing nu c nn ) Nu shock nng e da t vong, ngoi ng tim di da c th tim Adrenaline dung dch 1/10.000 ( pha long 1/10 ) qua tnh mch, bm qua ng ni kh qun hoc tim qua mng nhn gip + Hydrocortisone + Aminophylin nu BN co tht ph qun nng - Thit lp ng truyn nng HA v h tr kh lng tun hon. Nu BN h p ko di, cho thuc nng HA nh Dopamine - Cp cu h hp tun hon nu BN ngng tim ngng th - Diazepam nu BN c co git - T/ di DSH 10-15p/ln, lng nc tiu, in tm cho n khi BN ra khi sc phn v - Theo di ti thiu 48h 3. BN THIU KIN THC V PHNG NGA SHOCK: - Lun lun fi nh hi tin s d ng thuc ca BN trnh khng dng cc thuc - Hi BN v tin s d ng thc n, d ng phn hoahen PQ, d ng da - Lm test da vi tt c cc thuc, cc cht c th gy d ng trc khi dng cho BN - Nu BN ngai tr nn gi li 30 pht sau khi tim cc thuc d gy shock phn v - Cn c thuc v phng tin cp cu sc phn v nu n xy ra - Gio dc BN nhng ngi mn cm vi nc c cn trng h c thc phng

Trang 88

BI 13: CHM SC BN PH PHI CP 1. BN KH TH DO TRN DCH VO PH NANG: - T th BN: gip gim lu lng tim phi, gim tr phi: nhanh chng t BN t th ngi thng gc, hai chn, hai tay thng xung. Nu BN mt khng th t ngi nh trn c, c th t BN ngi ta vo tng, hai chn dui thng, tay bung thng - Ci thin h hp cho BN: cho BN th oxy qua ng thng mi hoc mt n 8 10l/p. Trng hp nng c suy h hp: tr gip BS t ni kh qun, th my - Garo 3 chi lun phin theo y lnh: c tc dng gim s tr v tim ca mu tnh mch, gi mu phi Bo cho BN bit mc ch garo o HA, bt mch trc khi garo c th so snh sau ny Ct garo: + Dng HA k: bm HA k n mc trn HA ti thiu 10mmHg + Dng dy garo: buc dy garo trn khn nh, lc xit va phi cn bt c mch quay v mch mu chn Bt u ct 3 chi gm cnh tay tri, i tri, i phi Ch : khng bt tt ng mch, garo ch c php cn tr tun hon tnh mch m thi Th garo 15 p/ln ( c th 5 10 p/ln i vi ngi ln tui v nhng BN suy gim tun hon ngn nga hoi t chi v cc tai bin khc ) Lun phin garo theo chiu kim ng h Theo di huyt p Khi nguy c ht, garo c b ra tng ci mt (15 pht b 1 ci ) - Theo di DSH 30 p/ln trong giai an cp, 3h/ln trong 24h sau - t ng thng tiu theo y lnh theo di lng nc tiu - Thc hin y lnh v thuc: Morphin lm gim trng thi ht hong lo lng, gim p lc mao mch phi, gim tnh thm thnh mch
Trang 89

Li tiu lm gim khi lng tun hon, trinitrin ngm di li ( risordan ) gy gin tnh mch ngoi bin, lm gim dng mu v tim Aminophylin dn ph qun
2. BN HT HONG LO S DO KH TH:

D lun bn cnh BN ng vin gii thch v bnh cho BN D c thi bnh tnh nhanh nhn Lun quan tm n cn chm sc Bo v gii thch nhng vic sp lm Thuc an thn theo y lnh BI 14: CHM SC BN THIU MU

A. NH NGHA: Thiu mu l h/tng gim s lng hng cu hoc gim nng huyt cu t trong mu ngoi vi C th: + n Hematocrit (Hct) < 30%, Hemoglobin (Hb) < 10/100ml HC, HC < 3,5 triu/mm3 + nam: Hematocrit (Hct) < 36%, Hemoglobin (Hb) < 12/100ml HC, HC < 4 triu/ mm3 B. CHM SC: 1. DINH DNG KM DO RI LON TIU HA: - Ch n giu protein, nng lng, hoa qu, rau ti - Protein 1g 1,5g/kg c th - Glucid 65 70% tng calo - Vitamin: B6, B12, C - Calo: 2000 2500 calo/ngy - Thcn hp khu v gip BN n ngon, d tiu - Trnh cc cht kch thch, sinh hi, c nhiu gia v - Trnh to bn - Ch cung cp thc phm c nhiu cht st v vitamin B12 2. THIU KIN HC V BNH - Ch lm vic ngh ngi ng sau khi khi bnh - Ci thin ch n, a dng ha ba n, n nhiu loi thc n khc nhau nht l cc ngun thc n ng vt c nhiu st nh tht, gan, trng, tit canh, thc n giu vitamin C nh hoa qu - B sung vin st cho cc i tng c nguy c cao: Ph n la tui 13 tr ln cn c ung vin st d phng, mi tun ung 1 vin to ngun st d tr cho c th. Khi c thai cn kt hp n ung tt, ung vin st u n mi ngy 1 vin ( 60 mg ) trong sut thi gian mang thai cho ti sau khi sinh 1 thng
Trang 90

B sung vin st cho tr em l cn thit, nhng cn c ch nh v theo y lnh ca BS - Tng cng st vo thc phm: hin nay nc ta ang nghin cu tng cng st vo thc n nh bnh bch quy, nc mm, nhm a 1 lng st va cho nhu cu qua nhng thc n ny - Phi hp vi cc chng trnh chm sc sc khe ban u, d phng chng nhim khun, v sinh mi trng, phng chng nhim giun. 3. GIM KH NNG HOT NG DO MT MI: - Cn c ngh ngi v ng y d tr nng lng - To mi trng yn tnh, thun tin BN c ngh ngi - Xen k ngh ngi cn tp luyn tng sc chu ng, hot ng tng dn, trnh gng sc - phng t ng do mt thng bng, yu mt, ngt - Khi thiu mu c iu tr cc xt nghim mu tr v bnh thng 4. GIM LU LNG TIM P NHANH: - Nhn ra cc nguyn nhn lm tng hi hp v kh th phng trnh cho n khi triu chng thiu mu c ci thin - Nu xut hin kh th: th oxy, nm u cao khi cn - Trnh gng sc khng cn thit - Truyn mu theo y lnh - Trnh truyn dch nhiu khi ph, suy tim - Trnh stress

Trang 91

IU DNG NHI
BI 1: NUI CON BNG SA M 1. LI CH CA VIC NUI CON BNG SA M Li ch i vi con: - Thnh phn dinh dng cn i, d hp thu v ph hp vi s pht trin ca tr - Phng chng nhm khun v trnh c cc bnh d ng - C gi tr tuyt i vi s thng minh ca tr - Tng thm tnh cm m v con Li ch i vi m: - T cung of m s c co sm nh cht Ocytocine v Prolactine cng tit ra nn m t mt mu sau sinh - Prolactine to ra c tc dng ngn cn s rng trng, gip b m chm c thai - M cho con b sm, cc ng dn sa ca tuyn v thng sm khng b tc nghn, khng gy Abces v - Tit kim c ngn qu gia nh - Khng mt thi gian chun b phng tin, dng c pha sa - gip rut tr thch nghi dn cc thnh phn ca sa m cng thay i v s lng v cht lng trong 2 tun u sau sinh v c gi theo th t sau: a. Sa non: - C t thng th 4 ca thi k mang thai v tn ti trong 6 ngy u sau sinh - C mu vng nht, c hn so vi sa vnh vin - C nhiu Protein, t Lactose v cht bo hn sa vnh vin - Sa non l thc n u tin ca tr s sinh v cc thnh phn ph hp vi nhu cu ban u - Giu nng lng gip tr chng c i rt - Giu cht dit khun nn gip tr trnh c cc bnh nhim trng tiu chy, vim phi, vim mng no - Nhiu vita A gp 10 ln so vi sa vnh vin - Ph hp vi hot ng cha tt ca thn trong nhng ngy u tin sau sinh v cha t Calci v Phospho hn so vi sa vnh vin
Trang 92

b. Sa chuyn tip: C t ngy th 7 n 14 ngy

c. Sa vnh vin: - C t tun th 3 sa m s c c nh v cht lng cng nh s lng - M bnh thng khe mnh, lng sa tir ra trong 24h c th t n mc ti a l 1200ml - M sa cho con b 10 15 pht b s no v ng lin 3-4h sau mi thc dy i b. Mi ngy trong thng u tr tng cn t nht 25g, trung bnh 50g v nhiu nht l 100g - M thiu sa ch 1-2h sau l tr khc i b - D m thiu hay sa, tr phi c no sa m trong 6 thng u m bo s pht trin bnh thng cho tr v th cht v tinh thn - iu quan trng nht l khng cho tr n dm sa khc trong thi gian ny v c hi nhiu hn. Nu c sa nhn to th nn cho m ung c nhiu sa cho con b. Ngoi bin php tng s ln b trong ngy tng tit Prolactine gy to sa, nn cho m n cht v ung nc mi ngy 1500ml di nhiu dng: sa cc loi, nc ung, thc n lng, ch cho 2. CC YU T LM GIM TIT SA M: - Cho b chm sau sinh 2-3 ngy s lm hn ch s hot ng ca tuyn v v khng c cht Prolactine - M c bnh: suy tim, thiu mu, suy dinh dng - M qu tr < 18 tui, tuyn v cha trng thnh - M khng tng cn y khi mang thai ( 10-12kg) - M dng cc loi thuc c ch tuyn sa, thuc chng d ng, khng sinh - M lao ng nng, tiu hao nhiu nng lng, khng cn cho s tit sa - M bun phin lo u suy ngh s hn ch no tit cht Prolactine - Khong cch cho b qu di > 3h lm cho 2 v tc sa v ngng hot ng - Con trn 12 thng lng sa gim dn vi thi gian. Trong nm u sa m tit 1200ml/ ngy, nm th 2 cn 500ml/ngy, nm th 3 cn 200ml/ngy Ngoi ra cht lng sa cng gim nu m n ung qu king c do thiu cc cht: 1- Thiu st: Nu m thiu mu hoc n king cc cht giu st nh tht, lng trng, rau, tri cy 2- Thiu vita B1: Do m n cm qu trng vi c hay tht kho mn khng n rau v tri cy 3- Thiu vta A, D, E, K: Nu m king n du m 4- Thiu calci, phosphore: Nu m king n tm, cua, s - M n 1 s gia v c mi cng lm cho sa c mi ( hnh, tiu, t, ti) c th lm tr khng b - M tip xc vi cht c: Thuc tr su, ru, hi ch cc cht ny t mu m vo sa m c th gy ng c cho con 3BO V NGUN SA M: Chm sc hai bu v m - Ngay khi mang thai ngi m phi kim tra 2 bu v: nu bu v tt vo th hng ngy phi lau ra, xoa bp v ko ra - V sinh bu v sch s trc v sau khi cho con b bng nc m, khng ra bu v = cn, x phng.
Trang 93

- Khng nn nt v qu cht - Khi u v b nt nn bi vaselin - Khi v b p se khng cho tr b: phi vt sa hoc bm ht hng ngy m bo cht cho ngi m khi mang thai v cho con b - n ung cht, thc n giu cht dinh dng - Trong thi gian mang thai phi tng c t 10- 12kg - Sau sinh khng c king khem qu mc m phi n ung y cht dinh dng Lao ng hp l - Gia nh v c quan nn to iu kin cho ngi m mang thai v cho con b lao ng ph hp, c thi gian v cho con b, khng nn lm vic qu sc nh hng n s bi tit ca sa - Cho con b u n hng ngy, nu i lm xa, i cng tc khng cho con b c th phi vt ht sa, trnh ng gy tc sa - Trong t/gian cho con b ngi m phi lun gi v sinh, phng nhim khun v khng dng thuc ty tin Cch cho con b: - Cho tr b m cng sm cng tt, ngay sau sinh trong vng na gi u - Khi cho tr b phi: + Lau sch u v trc khi cho tr b + B tr nm t th thoi mi + u v thn trr nm trn mt ng thng + Mt tr quay vo v, ming i din vi nm v + Ngi m ngi b st tr cho b: tr s sinh phi u v mng, ch nn cho con nm b khi m mt + M nng v = tay a v vo ming tr. Thnh thong nn dng ngn tay ci v tay tr nng v n nh vo v trnh trnh v bt vo mi tr, gip tr ngm v b tt hn - Nhng du hiu chng t ngm bt v tt: + Ming m rng, ngm su vo qung v + Mi di hng ra ngoi + Li chm quanh u v + M chm trn + Tr mt chm, su, c nhp ngh khi nut + C th nhn hoc nghe thy tr nut - Cho tr b ht v bn ny ri ti bn kia - Khi cho tr b xong nn vt sa cn li trong bu v - Thi gian mi ln b: t 15-20pht. Khng nn cho tr b qu lu lm mt sc ca tr - Sau khi cho tr b xong cn b tr t th u cao trong vng 5-10pht tr c th hi, trnh nn tr - Cho tr b theo nhu cu ( k c ban m ). Nu tr khng b c th vt sa cho ung = mung - Cho tr b ko di n 18-24 thng tui. khng nn cai sa trc 12 thng
Trang 94

BI 2: DT SA V N DM 1NGUYN TC DT SA: Tp cho tr n t thng th 6, khng ch n hn 6 thng tr d tip thu. Cho tr n thm nu thy tr: + Vn cn i sau mi c b m + Khng tng cn bnh thng Khi u n t t n nhiu, t lng n c dn, t mm n cng Tp cho tr n mi thc n ca ngi ln Ch thay i mn n, mu sc, ch bin hp khu v tr thm nHng ngy nn m bo 4 nhm thc n, khng cn nhiu nhng ngy no cng c Cng thc n b sung gim dn s ln b ca tr trong ngy cho n lc dt sa hn 18-24 thng ty theo kh nng tit sa ca m 2- CCH S DNG CC CHT: Tri cy: bt u ung tri cy di dng nc mi ngy khong 1-2 mung caf, sau tng dn s lng. T thng th 6 c th cho tr n c ci nh chui chin, u Bt: cho tr n t thng th 6, ch cho tr n bt t thng th 5 khi m khng sa m, lc tr c men Amylase tiu ha cht bt Chn bt u tin phi long 5%: 2 mung caf bt trong 200ml nc + Nm mn: bng nc mm + Ch cn 1 ln trong ngy + C th pha bt bng nc rau, nc tht, sa b T 8-9 thng: 2 chn bt /ngy, bt c 10% ( c nh h ): 4 mung caf bt trong 200ml nc, trong mi chn bt phi c 4 nhm cht ( bt, m, rau, du ) T 10-12 thng: 3 chn bt hoc cho/ngy T 1-2 tui nn thay bt bng cho c: 4 chn/ngy Trn 2 tui nn thay cho bng cm, ngy 4 chn chia 3 ba Cht m: tr cn c m ng vt v m thc vt + C th tp cho tr n tht, trng, c, sa t thng th 6. Tm cua t thng th 9 + S lng tng dn theo tui Cht rau: rt cn cung cp cht st, cc loi mui khong, vitamin v cht x + Thng th 6: tp ung nc rau, n rau luc nghin nh khi tr mc rng + Trn 1 tui: n rau xo, luc, nu canh, thi nh
Trang 95

- Du m: l ngun cung cp nng lng ch yu, c trong cc loi du thc vt, m ng vt,

v b. Cc loi du thc vt c gi tr dinh dng cao v cha nhiu acid bo khng no, tan trong nhit thp, ha tan nhiu vitamin A, D v d hp thu. Do , trong mi chn bt hoc cho ca tr nn cho 1 mung caf ( 5g ) du phng, m, oliu 3CH N CHO TR T 0-3 TUI: 0-6 thng: b m hon ton 6 thng: b m+nc tri cy 1-2 mung caf+1 chn bt long 7 thng: b m+nc tri cy 2-4 mung caf+ 1 chn bt c 8-9 thng: b m+1/4 tri chui chin+2 chn bt c 10%( bt+tht+rau+du ) 10-12 thng: b m+1/2 tri chui chin+3-4 chn bt/cho c 1-2 tui: b m+1 tri chui chin+4 chn cho c 2-3 tui: 4 chn cm chia lm 4 ba+ tri cy

Trang 96

BI 3: CHM SC TR NHIM KHUN H HP CP ANHN NH: 1- HI THN NHN V BNH NHI: Cc du hiu nguy him ton thn: - Khng ung (b) c - Nn tt c mi th - Co git - Ng li b, kh nh thc Cc du hiu khc: - Tui, cn nng? Thi gian khi bnh? Triu chng: st, ho, s mi, ri lon tiu ha + Tr c ho, s mi khng? Ho bao lu ri? Tnh cht ho? Ho khan hay ho c m? + Ho nhiu vo ban ngy hay ban m? + Tr c kh kh? Tnh cht cn kh kh? + Tr c st khng? St t bao gi? C co git khng? + Tr c au tai, chy m tai khng? Chy m bao lu ri? + Tr c au hng khng? Thi gian au lu cha? + Tr c nn i, au bng, tiu chy? - Tr c dng thuc g cha? Tin s d ng thuc 2-CN PHI NHN NH KHI TR NM YN - Xem tr c ng li b hay khng? - Du hiu co rt lng ngc: nhn vo ranh gii gia ngc v bng thy rt lm khi tr ht vo - Quan st du hiu tm ti mi, quanh mi - Suy dinh dng th ph hoc teo t - Du hiu th nhanh bng cch m nhp th/ 1pht. Tr c gi l th nhanh khi nhp th trong 1 pht: + Tr < 2 thng: 60 l/pht + Tr 2 12 thng: 50 l/pht + Tr 12 - 5 tui : 40 l/pht - Ting th rt pht ra khi tr ht vo - Ting kh kh khi tr th ra - m mch trn 1 pht, khi tr ng hoc nm yn. Giai on u khi tr st, mch thng nhanh, mch ca tr trong 1 pht gi l nhanh khi: + Tr < 2 thng: 150 l/pht + Tr 2 12 thng: 140 l/pht + Tr 12 5 tui: 120 l/pht
Trang 97

Suy h hp giai on mun mch s chm o nhit : st? h thn nhit? Nhn tai xem c chy m tai khng? n vo c au khng? BCAN THIP IU DNG: 1- Tr ho v kh kh do tng tit v ng cht tit: Mc tiu: tr thng ng th hiu qu, gim ho v kh kh Cho tr nm phng thong mt trnh gi la. Loi b tt c nhng g lm cn tr h hp. T th tr nm u cao, mt nghing qua 1 bn Ht m nht mi ming, a ng vo nh nhng trnh lm try xc nim mc gy chy mu Trng hp mi tr b kh cng gy nght th nh 1-2 git nc mui sinh l 0.9% lm long dch Thc hin cc thuc gim ho v lm du hng: siro Perctol, siro Astex Thc hin thuc dn ph qun khi c kh kh nhiu: Ventolin ( ung, phun kh dung ) Cho tr ung nhu nc: nc cam, chanh, nc m Lng gi: Tr gim ho Th m m long 2Tr th nhanh, co lm ngc Mc tiu: Tr khng cn du hiu co lm ngc, ht th nhanh Cho th oxy khi: + Tr tm ti hoc SaO2 < 90% hay PaO2 < 60 mmHg + Th co lm ngc nng, th qu nhanh iu chnh liu kng oxy theo ng y lnh: + Canula: tr nh: o.5 3 l/pht - tr ln: 1 6 l/pht + Mask: c hoc khng c ti d tr: 6 8 l/pht Theo di SaO2, DSH ch nhp th, tnh cht th, ting th nght m thng ng th kp thi Theo di mu sc da, nim mc Cho tr th NCPAP ( nu c ch nh ) V sinh mi sch s Theo di h thng oxy Thc hin thuc dn ph qun theo y lnh ( phun kh dung/ung ) Chun b v ph gip t ni kh qun khi tht bi vi oxygen hoc NCPAP Lng gi: Nhp th trong gii hn bnh thng - Mi hng - SaO2 t: 92 96%

3- Dinh dng km do chn n Mc tiu: Tr c cung cp y cht dinh dng - Tr b m cho tr b bnh thng. Trng tr khng b c th vt ly sa cho tr ung bng mung
Trang 98

- Tr b sa b th pha bnh thng ngoi c b cho tr ung thm 100 200 ml nc chn - Tr n c nn khuyn khch, ch n bnh thng khng king c - Tng khu phn v s ln b (n), sau khi khi bnh vn duy tr them 1ba n mi ngy cho n khi cn nng tr tr v bnh thng nh lc ban u - Ung nhiu nc m, cam, chanh sung vitamin C v b lng mt ncqua st v th nhanh - Tr qu nng khng n c = ng ming: cho n qua ng thng mi d dy. Nng lng cn tng them 30- 50% b tr tng cng h hp, trnh kit sc - Nui dng qua ng tnh mch: tim truyn theo y lnh - Theo di cn nng, kh nng tiu ha ca tr - Lng gi: Tr khng st cn n ngon ming Ung nhiu nc

Trang 99

BI 4: CHNG TRNH TIM CHNG 1- LCH TIM CHNG M RNG TI VIT NAM:

LAO: S sinh BH UV HG : 2 3 4 thng, nhc li 18 thng hoc ( 12- 23 thng ) BI LIT: 2 3 4 thng v 18 thng, nhc li sau 30 thng hoc ( 24 35 thng ) SI: sau 9 thng VGSV B: s sinh, 2, 4 thng Cc loi Vaccin ngoi tim chng m rng a/ Vim gan siu vi A

- Ch nh: bt u chch nga di 2 tui + Cc trng hp c bnh gan mn tnh + 2 tun trc khi n vng dch t vim gan A - Mt liu c kh nng min dch 95%, 2 liu cch nhau 1 thng min dch 100% b/ No m cu A, C - Kh nng to min dch km tr < 2 tui ( ch 40% c khng th sau chch nga ) - Cch tim chng: + Ngi ln, tr > 4 tui nhc li sau 5 nm + Tr di 4 tui nhc li sau 1 nm do p ng min dch km c/ Vim no Nht Bn - Chng 2 liu cch nhau 1 tun phng nga c khong 80% - Nu n vng dch t cn tim liu th 2 trc khi n vng dch t 10 ngy
Trang 100

2- THC HIN TIM CHNG: Chun b cho bui tim chng

- Ghi vo s tim chng tt c tr em mi sinh, tr < 1 tui - D tr kinh ph, vt t v dng c tim chng
- Thng bo cho cc b m c con cn tim chng v ngy gi, a im tim chng

- Nhn Vaccin ngay trc bui tim, bo qun ng cc Vaccin - Tit khun trc cc dng c cn cho tim chng Tin hnh tim chng

- m bo v khun
- m bo hiu lc ca Vaccin: Gi lnh Vaccin khi vn chuyn n ni tim v trong sut

bui tim - m bo ng k thut tim chng + Tim BCG: 0,1ml tim trong da vo cnh tay tri, sau tim 2 3 tun s hnh thnh so, nu cha c so phi tim li khi tr cn < 1 tui + Tim BH UV HG: 0,5 ml vo bp i, tim 3 mi, mi mi cch nhau t nht 1 thng. Nu tr co git th khng tim na + Tim Vaccin si: 0,5 ml tim di da cnh tay + Ung Vaccin sabin: mi ln 3 git, ung 3 ln, khong cch gia cc ln t nht 1 thng Gio dc y t v tim chng

- Gio dc b m v li ch tim chng, cc bnh cn tim chng v cc phn ng ph c th xy ra - Nhc b m a con tim li trong nhng ln sau - Gii p cc thc mc ca b m sau khi tim chng Kt thc bui tim chng

- Hon thnh vic vo s tim chng


- nh gi sau bui tim v bo co kt qa tim chng hng thng 3- CC TAI BIN V PHN NG PH SAU KHI TIM CHNG:

1/Tim BCG:
Trang 101

- Phn ng thng thng: Khong 2 tun sau khi tim, ch tim c 1 nt hi sng, ng

knh khong 10mm. T 2 3 tun sau tr thnh p xe nh ri lot ra v t lnh li so c ng knh khong 5mm. y l phn ng tt, v phi kim tra so ln tim sau, nu khng c phi tim li
- Phn ng mnh: p xe su hn, sng hch nch hoc gn khuu tay

Ngyn nhn:

+ Khng m bo v trng + Tim sai k thut: tim di da qa su + Tim lng Vaccin nhiu hn quy nh

X tr:

+ Nu ch c phn ng ti ch: khng cn iu tr g + Nu lot to, hch sng to, chuyn ngay ti bnh vin
- Phn ng nhanh: xut hin sng ngay sau khi tim cha c 2 tun

+ Tr tim BCG + Tr nhim lao

Ngyn nhn:

X tr:

+ Nu do tr tim lao: khng cn x tr g + Nu nghi tr nhim lao: chuyn tr i khm ngay 2/ Khi ung Vaccin Sabin: Thng thng khng c phn ng g, nu tr ang tiu chy th tc dng s km hn, khi cn cho tr ung b sung 1 liu na sau 1 thng 3/ Khi tim Vaccin BH UV HG
- St: mt s tr st vo chiu ti sau khi tim, st s ht ngay trong vng 1 ngy - Ti ch: au, sng, , tr quy khc hn thng ngy

X tr: Thng bo cho b m bit cc triu chng, khng cn iu tr g, cc triu chng s ht sau 1- 2 ngy, nu st cao c th ung paracentamol
Trang 102

- p xe: au v sng ngay ti ch tim sau 1 tn hoc hn

Nguyn nhn: + Khng m bo v trng + Tim sai k thut: tim qa su

+ Chm nng

X tr:

+ Khng sinh nu cn + Nu khng ht phi chuyn n bnh vin chc tho m 4/ Khi tim Vaccin Si: St v ni ban: Tr c th st t 1- 3 ngy sau khi tim, i c ni ban nh si nh X tr: Ni cho b m bit rng cc triu chng ny nh hn nhiu khi b mc bnh si, cho ung paracentamol nu st cao 4/ BO QUN VACCIN DY CHUYN LNH V CCH S DNG PHCH GI LNH VACCIN: Bo qun Vaccin

- Vaccin d b ph hy nhit cao, ha cht - Vaccin BH UV HG d b ng bng v h hng nu nhit bo qun < 0 C -> Bo qun tt nht nhit 0 8 C Dy chuyn lnh

- Vaccine c bo qun trong sut thi gian vn chuyn cho n khi tim cho BN -> dy chuyn lnh S dng phch lnh bo qun Vaccin

- Gi lnh trong khi vn chuyn: + Kim tra phch c rain nt khng, np c kht khng - Kim tra xem nhit bnh tch lnh tuyn di ( huyn, trm y t ) c nhit 0 khng? + Khng Vaccin BH UV HG tip xc st bnh tch lnh hoc lnh: c th bc giy bo cc l Vaccin ny + Lnh Vaccin sm trnh nng khi vn chuyn
Trang 103

+ Trng hp khng c bnh tch lnh th thay bng 1,5kg: phi bc nc trong ti nilon trnh lm t v h nhn Vaccin - Gi lnh trong sut bui tim chng: + Ch m phch khi cn sau y kn ngay + c nhit k t nht 2 ln: lc bt u tim v kt thc bui tim + Cc l Vaccin m phi t vo cc nc lnh hoc trn 1 bnh tch lnh

BI 5: CHM SC TR TIU CHY QUY TRNH CHM SC: A/ NHN NH: 1- Hi: - B c b tiu chy khng? ( tiu chy l i tiu phn lng khng ng khun > 3 ln/ngy) - i tiu my ln/ngy? - Phn nh th no? Ln nhy mu? - Tiu phn lng bao lu ri? - Trc khi tiu chy tr n g? - C au bng khng? - C i tiu c khng? S lng, mu sc nc tiu
Trang 104

- C nn khng? - C st khng nhit ? - C ung thuc g? 2- Thm khm: nh gi mc mt nc L bc tip theo of vic nhn nh tr TC.Ty theo m/ nng nh of TC c chia thnh 3 loi mt nc: Khng mt nc hay cn gi l mt nc A: - Lng nc mt c tnh khong di 5% trng lng c th lc tr khe mnh trc C mt nc hay mt nc B: - Mt nc nh: lng nc mt lc ny khong 5 10% trng lng c th tr lc khe mnh Mt nc nng hay mt nc C: - Lng nc mt lc ny khong 10% trng lng c th lc khe mnh - Da nim: + Mu sc: ti? + Tnh cht: kh, lnh, ph? + n hi da: chm > 2 giy? + Thi gian y mao mch > 2 giy? - Du sinh hiu: + Mch: nhanh? + Nhit : tng? + Nhp th: tng? + Huyt p: gim? - Cn nng: gim? - Thp: trng? - Cm gic kht nc? NH GI MC MT NC C B A 2 trong cc du hiu: 2 trong cc du hiu: Khng du hiu c mt nc - Ng li b kh nh thc - Vt v, kch thch hoc mt nc nng - Mt trng
- Khng th ung hoc ung km

- Mt trng - Kht, ung ho hc - Np vo da mt chm

- Np vo da mt rt chm B/ CAN THIP IU DNG: 1- Mt nc in gii:

Mc tiu: b nc v in gii ty theo mc mt nc

Tiu chy mt nc A (Phc A ): iu tr tiu chy ti nh, cho tr ung nhiu nc phng mt nc

- Dung dch ORS: pha 1 gi trong 1 lt nc chn ung, 1 gi ORS cha 4 thnh phn: NaCl, KCl, Trisodium Citrate v Glucose
Trang 105

- Nu khng c sn ORS b m c th pha mt s dung dch thay th tng ng ti nh: + Nc cho mui: 3g mui + 80g bt hoc go + 1,2 lt nc + Nc mn-ngt ( ng mui ): 3g mui + 18g ng + 1 lt nc chin + Nc da-mui: 3g mui + 1 lt nc da - Liu ung ORS: theo phc A Tui < 2 tui 2-10 tui >10 tui Mi ln tiu chy 50-100ml 100-200ml Ty theo mc khc Lng ORS trong ngy 500ml 1000ml 2000ml

Hoc c tnh theo cn nng 10ml ORS/kg ung sau mi ln tiu chy - Khong cch gia 2 ln tiu chy cho ung: nc tri cy, nc rau luc, nc sp, nc un si ngui - H/dn b m t/di tr ti nh trong 2 ngy nu tr c 1 trong 6 triu chng sau y phi a tr khm ngay + Kht nc nhiu + Trong phn c mu + Phn nhiu nc, tiu nhiu ln + i lin tc + n b km + St cao Lu : phng nga mt nc v in gii trong tiu chy: - Khng nn ch b bng cch khuyn khch ung nc sch, nc tri cy, nc c cha cacbonate v nhng loi ny thng c hm lng cacbonate cao, hm lng in gii rt thp.

Tiu chy mt nc B ( iu tr ti tuyn c s ): Dnh cho cc t/ hp mt nc mc nh, t/bnh, phi c t/ hin ti y t a phng c NV y t t/di:

- Cho tr ung ORS theo phc B: 75ml/kg ung lin tc trong 4h

- H/dn b m cho b ung trnh nn i: tr di 2 tui cho ung = mung caf mi 1-2 pht. Nu tr i ngng 5-10 pht sau tip tc cho ung nhng chm hn, mi 2-3 pht - Theo di nh gi mt nc:
Trang 106

+ Ghi nhn lng nc xut nhp mi 8h hoc theo ch nh nh gi hiu qa ca vic b nc: lng nc ung vo, nc tiu, phn v dch nn i. T/di cn nng mi ngy + T/di DSH, tnh trng da nim, tnh trng tri gic mi 4h hoc theo ch nh - H / dn thn nhn v ch iu tr ph hp v cch t/di lng nc xut nhp, v cc d/ hiu mt nc

Tiu chy mt nc C ( iu tr ti bnh vin )

- Tin hnh truyn dch theo y lnh: LRinger, NaCl 0,9%


- Ngay khi truyn tnh mch, nu tr c th ung c th tip tc cho tr ung ORS vi liu

5mlORS/kg/gi - Sau 3h ( tr ln ), 6h ( tr nh ) nh gi li tnh trng ca b


- Trong trng hp khng th tim truyn c th phi nh git ORS qua ng sonde d dy

vi lng dch 20ml/kg/gi trong 6h. Sau 1-2h nh gi li tnh trng b Lng gia: Tre c t/doi sat lng nc mt = cach o lng nc xut nhp va cn nng mi ngay Tre c bu u lng nc mt, khng con du hiu mt nc in giai 2- NGUY C SUY DNG: Muc tiu: Phong nga suy dinh dng = cach cung cp u dinh dng va cho tre sm n lai ch binh thng giup tre mau phuc hi tinh trang bnh: Nu tre co th n ung c: - i vi nhng tre con bu sa me vn cho bu me va tng s ln bu - Giam tam thi s lng sa ng vt ( hoc ng lactose ) trong ch n - Tranh cho tre ung hoc n nhng thc n lam cho tre tiu chay nng hn: + Tranh ung cac loai nc co cafein, soda vi co tinh li tiu -> tng nguy c mt nc va in giai + Khng nn ung nc luc thit ga, bo vi cha qua nhiu Natri, va lng cacbonat khng phu hp - am bao cung cp y u nng lng, protein, vitamin, mui khoang cho tre - Khng n theo ch BRAT ( chui, gao, tinh bt, tao, banh mi, hoc tra ) cho tre tiu chay cp vi ch nay it co gia tri dinh dng ( ngheo nng lng va protein ) va nhiu cacbonat, it in giai Nu tre khng n c: cho n qua sonde da day theo y lnh Ch nui dng trong khi b tiu chy 0 3 thng 4 5 thng 6 thng B sa m Tip tc Tip tc Tip tc Sa ng vt Tip tc pha nhng long Tip tc pha nhng long Tip tc cho n nh
Trang 107

Sa cng nghip

trong 2 ngy

trong 2 ngy, nu khng Th cho n thc n mm

bnh thng

Thc n mm hoc Khng Tip tc nu bnh thng Tip tc hoc bt u thc n c cho n nu cha cho n Ch nui dng trong thi k hi phc: - Cho tr n thm mi ngy mt c trong 2 tun sau khi ht tiu chy - Trng hp tr suy dinh dng hoc tiu chy ko di ang hi phc th cn ko di thi gian n thm 1 c cho n khi tnh trng suy dinh dng c hi phc Lng gi: Tr c phc hi dinh dng, khng b suy dinh dng

Trang 108

BI 6: CHM SC TR SUY DINH DNG A- NHN NH: HI: - Tin s bnh tt: + Tiu: tnh cht phn + Cc bnh nhim trng + Tnh cht ph - Tin s sn khoa: + Cn nng lc sinh + Sinh thng hay thiu thng - Tin s nui dng: + B m + n hn hp + Cai sa khi no? + n dm lc no? - Tin s tim chng - Tin s pht trin th cht, vn ng - Din tin bnh: + Du hiu ph + Cn nng + Lp m di da + Ri lon tiu ha KHM: - Cn, o, cn nng, vng u, vng ngc, vng cnh tay, chiu cao. - C mng sc t khng? u? C bi nhim khng?... - Quan st: + Mu sc da nim: hng, nht nht? + Tr c ph khng? v tr, mc , mu sc + Phn: nc, sng, mu, nhy, m - Pht hin triu chng ca cc bnh km theo: da xanh, kh th, thn nhit tng hay gim - nh gi ch n ca tr: c ph hp la tui, lng v cht? B- CAN THIP IU DNG: 1- Dinh dng khng theo nhu cu do ch khng ph hp Mc tiu: Cung cp dinh dng theo nhu cu bng ch ph hp SDD nh, va khng km bin chng: - iu chnh li ch n hp l, ph hp vi la tui v theo nhu cu ca tr - Phi cho tr n y cc cht trong vung thc n mi ngy - S lng thc n phi tng dn theo tiu ha ca tr, n t long n c dn ty theo tui - Mi ngy tng thm mt c n, khi tr khi bnh tip tc duy tr thm 1 ba n ko di khong 2 tun - Cho tr n ban ngy v c ban m - Nu b sa nhn to, pha bnh thng, ngoi c b sa cho ung thm 100 200ml nc chin - Chm sc tr bng chnh tnh thng ca cha m i vi tr SDD va km bin chng hoc tr SDD nng - Chuyn ngay n bnh vin - Nguyn tc cho n:
Trang 109

Bt u cho n: + n t,thng xuyn, sa c p lc thm thu thp v t lactose. + n qua ng thng d dy + Nu tr b m: tip tc b m + Tng dn lng thc n mi ln v gim dn s ba n theo y lnh Tng trng ui kp: + Thay th sa cng thc vi cng lng cho mi ba n + Tng dn 10ml/1 ba n cho n khi tr khng n ht phu phn : - Theo di: + Cn nng: vo bui sng, trc khi n. Tnh ton v ghi nhn cn nng mi 3 ngy v tnh s tng cng/kg/ngy + Cm gic tr khi n: n ngon ming? + o vng cnh tay + Tnh trng ph Lng gi: + n ngon tr li + Tng cn: Tt: >10g/kg/ngy Trung bnh: 5 10g/kg/ngy: kim tra li lng thc n ? Khng tt: < 5g/kg/ngy: nh gi li ton b 2- Nguy c xy ra cc bin chng: Mt nc ri lon in gii, h ng huyt, h thn nhit Mc tiu: Pht hin v x tr cc bin chng Mt nc, ri lon in gii: - Pht hin + Tm cc du hiu mt nc + Theo di lng nc xut nhp/24h + Cc yu t gi : tiu chy, nn i + Kt qa ion : Tr SDD nng u thiu K+, Mg++ - X tr: + Dung dch b nc thng thng l ORS khng ph hp cho tr SDD nng v hm lng Na+ cao,K thp + Dung dch RESOMAL c cng thc: Nc: 2lt ORS: 1 gi Sucrose 50g KCL 10% ( 4,5g KCL): 45lt + m bo ng tc truyn dch ( thng chm hn tr bnh thng ) - Theo di:
Trang 110

+ Cc du hiu mt nc + Nc xut nhp/24h + Xt nghim Ion + Tnh trng nn i, tiu chy ( nu c ) Lng gi: Tr khng cn du hiu mt nc, Ion tr v bnh thng H ng huyt: - Pht hin + Th ng huyt < 54 mg/dl ( < 3 mmol/l ) + Nu khng th th ng huyt th cho rng tt c tr SDD nng u c h ng huyt - X tr: + Nu tr ung c: ung 50ml glucose 10%, hoc nc ng, sau cho n hoc b c u tin + Cho b mi 2h, c ngy ln m, t nht l trong ngy u tin + Nu tr khng ung c: sonde d dy - Theo di: + Th li ng huyt sau 30 pht + Nu h thn nhit hoc thay i tri gic nn th ng huyt tr li Lng gi: ng huyt n nh vi iu tr sau 30 pht, tr khng cn du hiu h ng huyt: da xanh, nim nht, tay chn lnh, v m hi H thn nhit: - Pht hin: + Nhit < 36.5C + S tr thy lnh + Tr lnh run - X tr: Bng mi cch phi m cho tr: si n, p mn
Trang 111

Tim tnh mch glucose 10% Nu khng th tim tnh mch: cho glucose 10% hoc nc ng qua

- Theo di: + Du sinh hiu: mi 3 4 g/ln/tun u + Ch nhp tim Lng gi: Thn nhit tr n nh t 36,5C 37,5C

Trang 112

BI 7: CHM SC TR CI XNG DO THIU VITAMIN D A- NGUYN NHN: - Do thiu vitamin D: lm gim calci hp thu rut, c th huy ng calci t xng vo mu gy ri lon qa trnh khong ha xng - Vitamin D tan trong cht bo v c trong thc n ng vt ( gan, trng, c, sa ) v trong thc vt ( rau xanh, hoa qa) c hp thu rut di dng tin vitamin D. Nhng ch yu l nh tc ng ca tia cc tm nh sng mt tri gip chuyn tin vitamin D thnh vitamin D B- Cc yu t nguy c gy bnh ci xng: - Ch yu do thiu nh sng mt tri + Phong tc tp qun sai lm king nng, king n + Nh ca cht chi, m thp, thiu nh sng - Tnh trng thiu vitamin m trong thi gian mang thai - Ch dinh dng tr + Tr khng c b sa m, cai sa sm + Tr c nui n nhn to, n dm khng hp l: n bt sm, thc n b sung khng m bo s lng v cht lng - Tnh trng tr: +Tr sinh non, nh cn, sinh i: do c th khng d tr mui khong v vitamin D trong thi k mang thai v men chuyn ha vitamin D cn yu + Tr SDD: ri lon hp thu cc cht dinh dng trong c vitamin D, thiu men chuyn ha vitamin D + Tui cng nh cng d b ci xng do thiu cung cp, nhu cu cao ( tr di 1 tui ) + Mu da: da en, nu d b ci xng do da tng hp vitamin D km + Bnh l ( suy gan ), ri lon hp thu rut, cc bnh nhim khun ( l, si, vim phi ), cc bnh di truyn ( thiu men Hydrolase d tr vitamin D gan, thiu men chuyn ha vitamin D thn ) C- Quy trnh chm sc: Nhn nh: Hi: - Cc du hiu thn kinh: khc m, m hi trm, hay git mnh? - C biu hin h calci huyt khng? - Vn ng? - Ch nui dng: + Tr c b m y khng? + Cai sa t thng th my?
Trang 113

+ n dm vo thng th my? + Ch n dm: loi thc n, s lng? Khm: - Cc thp c rng khng? B thp c mm khng? Du nhuyn s? - Xng c bin dng khng? Quan st hp s, lng ngc, tay chn, khung chu - Du hiu thiu mu khng? - Cn nng? D- Can thip iu dng: 1- B sung y vitamin D: - Ch nui dng hp l + Tip tc cho tr b m + Cho tr n dm y cc cht m, bo, rau xanh v hoa qa. - Tm nng cho tr kt hp dinh dng y gip tng hiu qa iu tr ci xng - Cho tr ung vitamin D v calci theo ch nh: + Tr thiu vitamin D cp tnh: ung vitamin D 10.000v/ngy + Tr b ci xng: cho ung vitamin D liu 2000 4000 v/ngy ung lin tc trong 4 6 tun + Calci ( Calcinol hoc Ossidos ) t 0,5 1 g/ngy - Thc hin chiu n theo ch nh ( 2 t ): ngy u chiu n 12 pht, sau tng ln 20 pht mi ngy, n t cch tr 80 cm Lng gi: Tr c b sung y vitamin D, tr ng yn khng git mnh khng khc m
2- Phng nga cc bin chng

- Bin dng xng: + Thng xuyn thay i t th tr trnh bin dng hp s + Cho tr nm trn mt phng cng trnh bin dng ct sng + Xoa bp, tp vt l tr liu cc c + Pht hin sm cc du hiu bin dng xng, cho tr n trung tm phc hi chc nng kp thi - Co git do h calci huyt + Trnh tr st cao + Tim tnh mch CalciGluconate 10% theo y lnh + Theo di nng calci trong mu ( BT: 2,62 2,87mmol/l; thp: 2 2,5mmol/l ) - Nhim khun + Gi v sinh sch s cho tr + Gi m trnh nhim lnh - Ng c vitamin D: + Ung vitamin D ng liu theo ch nh + Pht hin cc du hiu ng vitamin D: bun nn, nn, chn n, mt mi, nhc u , to bn hoc tiu chy cc triu chng ny ht khi ngng ung vitamin D. Trng hp ung qa liu ko di gy tng calci mu v vi ha mch mu gy si thn
Trang 114

Lng gi: Tr khng b cc bin chng: bin dng xng, co git do h calci huyt, nhim khun, ng c 3- Gio dc sc khe phng nga bnh ci xng do thiu vitamin D: - Cn cung cp cho b m cc thng tin c bn v bnh ci xng: + Hu qa bnh ci xng lm chm pht trin th cht, tm thn v vn ng ca tr + Cc du hiu pht hin sm bnh ci xng: tr ng khng yn gic, hay git mnh, ra nhiu m hi, rng tc sau gy, c sa, sn tiu, sn tiu + Ci xng l bnh l c th phng trnh c v t tn km, cn phi p/ nga sm t giai on bo thai - Hng dn cch phng nga bnh ci xng do thiu vitamin D: + Trong thi gian mang thai b m cn tm nng = cch i do ngoi tri v n ung y cht dinh dng khng king c + Trng hp m mang thai khng c iu kin ra nng thng xuyn, cn ung vitamin D1000v/ngy t thng th 6 ca thai k cho n lc sanh + Ngay sau sanh tr cn c b m sm, b m hon ton trong vng 6 thng u + B m trong thi gian cho con b cn n ung y cc cht khng king c + T thng th 6 bt u cho tr n dm vi ch ph hp theo la tui, cho thm du m, rau xanh, hoa qa v tip tc cho tr b m + m bo tr c tip xc nh sang mt tri Phng tr phi thng thong, c nhiu nh sng T ngy th 7 sau sanh c m v con nn tm nng sm, t 15 20 pht/ngy Da tr phi c tip xc trc tip vi nh nng, phi gi m c v ngc. Ch khng tr nhim lnh hoc qa nng Nhng tr c nguy c: tr t tip xc nh nng mt tri, sanh nh cn, sanh i, cn cho tr ung b sung vitamin D 400 v/ngy t tun th 2, ung lin tc trong 5 nm u Lng gi: Thn nhn bit cch phng bnh ci xng do thiu vitamin D

Trang 115

BI 8: CHM SC TR THIU VITAMINE A A- NHN NH: Hi: - Bnh s v tin s nui dng tr: + Tr b sa m y khng? + Ch n dm c y cc cht, nhiu rau xanh v qa ti c mu vng? n du m? - Tng c ung vitamin A? Khi no? - Cc biu hin gim th lc: + C nhn r lc tri chp chong ti + C hay b vp ng khng? Quan st: Mt tr: c vt Bitot? Kt mc c km bng khng? B- Can thip iu dng: 1- Nhn khng r do thiu vitamin A v nguy c tn thng ti mt do vim Mc tiu: Tr c cung cp vitamin A, mt khng b tn thng - Cho tr ung vitamin A theo ch nh: - Tr > 1 tui: Ngy u: ung 200.000 UI vit A Ngy th 2: yng 200.000 UI vit A Sau 2 4 tun: ung 200.000 UI vit A - Tr < 1 tui: liu dng = liu trn: Ngy u: ung 100.000 UI vit A Ngy th 2: ung 100.000 UI vit A Sau 2 4 tun: ung 100.000 UI vit A - Theo di cc du hiu ng c vit A - Khi tr c biu hin vim lot gic mc: Ung vit A theo ch nh Nh thuc theo ch nh: chloramphenicol 0,4% hoc tetracycline 1% mi 2 3h, trong 7 10 ngy p mt = gc m, c lm m = nc mui sinh l: lu phi kim tra thng xuyn khng gc b kh Tr thng s nh sng nn khi CSmt cho tr phi nh nhng trnh tr vng vy lm tn thng mt thm Lu khng dng thuc nh mt c corticoid - Hng dn thn nhn cho tr n nhng thc n giu vit A: Cc thc n c ngun gc ng vt: gan, tht, c, trng, sa Cc loi rau c mu xanh ( rau ngt, rau mung, rau x lch) hoc vng m ( gc, crt, b )
Trang 116

Trong mi ba n c thm du m Lng gi: Tnh trng tr ci thin: nhn tt, mt sng, vt Bitot m dn hoc mt hn 2Thn nhn bit cch phng bnh thiu vit A: Mc tiu: Thn nhn bit cch phng bnh thiu vit A - Nn cho tr b sa m sm ngay sau sinh, cn tn dng sa non v cha rt nhiu vit A - Cho tr b m theo nhu cu - Cho tr n dm vo thng th 6, y cc cht v du m - Khi tr b tiu chy si, nhim trng cn cho thm vit A - B m c thai v cho con b nn n y cht dinh dng v cc thc phm c nhiu vit A - Hng dn b m cc du hiu sm ca bnh l qung g - Tim chng theo lch , iu tr cc bnh nhim trng - Cho tr ung vit A phng bnh + < 6 thng khng b sa m: ung 1 liu duy nht 100.000 UI + T 6-12 thng: mi 4-6 thng mt ln ung 100.000 UI + T 1-5 tui: mi 4-6 thng mt ln ung 200.000 UI Lu : + Sau khi ung vit A phi ghi vo s sc khe v dn m. + Khi ung vit A liu cao ko di c kh nng gy ng c biu hin tng p lc ni s: au u, nn, tiu chy Phi ngng dng vit A t nht trong 3 thng Lng gi: Thn nhn bit cch phng bnh v bit cc du hiu pht hin ng c vit A do dng liu cao ko di

Trang 117

IU DNG NHIM
BI 1: CHM SC BNH NHN AIDS A- NHN NH: 1- HI: - L do nhp vin: st, tiu chy? Khi pht khi no, ko di bao lu? St cn nhanh, au nhc khng? - C vt thng? Vt thng lu lnh? C s nh sng khng? - Ngh nghip? Ni ? Li sng? H/cnh gia nh, t/thi tinh thn, kin thc v bnh, ngi chm sc, h tr? - Pht hin cc triu chng khi no? Bao lu? - Tin s: Bn thn: + C truyn mu, phu thut, xm mnh, ct l, lm mng tay, mng chn trc ? + C s dng ma ty? Quan h tnh dc khng an ton? Quan h tnh dc ng gii hay khc gii? C s dng bao cao su khi quan h tnh dc? + C tip xc v quan h tnh dc vi ngi nhim HIV/AIDS? + C iu tr cha? Thuc g? Bao lu, tin trin nh th no? + C bnh khc km theo hoc bnh mn tnh? + Nghin thuc l, nghin ru, bia? Gia nh: C ai mc bnh truyn nhim khng? C ai b HIV/AIDS hoc b vim gan siu vi khng? 2- THM KHM: Tng trng: Mp gy, trung bnh ( tnh theo ch s BMI ) Tri gic: Tnh to, l m, ri lon tri gic? (nh gi theo thang im Glassgow ) Da nim: Hng ho, xanh xao? C tn thng? C vt xm trn mnh? C hch ngoi bin? Nu c kch thc hch? Tnh cht au? Tc rng? Mt trng? Vng da, vng mt? Du sinh hiu: + Mch: Tn s, nhanh, chm, u hay khng u? Cng ? + Hp: tng, gim, huyt p kp? + Nhp th: nhanh, chm, u, khng u, su, nng ( co ko c h hp ph, cnh mi php phng? ) + Nhit : st cao? Khong cch 2 cn st, thi gian mi cn st? Hoc h nhit ? Chi tit: + H hp: du hiu kh th? C m nht? Ho? Tnh cht ho? Rale m, n? + Tun hon: nghe tim r? u? Bt mch r?

Trang 118

+ Tiu ha: bng chng, mm, s ln i tiu, s lng, mu sc, tnh cht phn? Nn i? S lng, mu sc, tnh cht, mi ca cht nn? + Tit niu: lng nc tiu/24h ( s lng, mu sc, tnh cht ), tiu but, tiu gt? Tiu qua sonde? Thi gian t sonde bao lu? + Thn kinh: nhc u? Du hiu thn kinh nh v: ng t gin, lit na ngi? + C, xng, khp: sng au khp? Tm vn ng, bc c? Dinh dng: st cn nhanh? Bao nhiu kg/thng, t n ung c? Hay n qua Levine, hoc truyn TM? V sinh: T CS hoc l thuc vo ngi khc? Rm l da? Rng tc? Tnh trng v sinh rng mi ming? Tm l: lo s? chn nn? tht vng? Hoc s tip xc vi mi ngi x/quanh, thn nhn? C nh t t? Sinh dc: c tn thng b phn sinh dc? Bnh l ng sinh dc km theo? Lu, giang mai Cc xt nghim: dch no ty, XN mu (CT mu, BUN, Cratinine, Sha mu), XQ phi, chc nng gan, in no , Sm, XN khng th khng HIV trong mu) B- CHM SC: 1- BN Kh th: Mc tiu: m bo HH hiu qu ng th thng tt - nh gi tnh trng HH: nhp th, kh th, mc kh th - T th thch hp ty tnh trng bnh, gi m c, ngc - Vt k tr liu: v rung ngc, hng dn BN ho, khc m - m bo thng ng th: ht m theo pp VK, th oxy theo y lnh, chun b Dc v ph BS t NKQ, hoc m kh qun, th my - CSc BN th my, thc hin thuc h tr h hp theo y lnh Lng gi: HHp BN c ci thin, nhp th trong gii hn bnh thng (16-20ln/pht), th m, du, mi hng, da hng, chi m. Trs Spo2 t 95-99% 2/ Ri lon tri gic: Mc tiu: Tnh trng tri gic tr v trng thi n nh - nh gi tnh trng tri gic theo trhang im Glassgow - Theo di st din tin v tri gic v du sinh hiu - An ton cho BN khi nm ti ging - phng cc chn thng = cch p dng cc bin php an ton - X tr kp thi BN c du hiu ri vo tnh trng hn m - H tr cc thnh vin gia nh, h/dn cho ngi nh bit cch CS v t/di tnh trng tri gic ca BN - CSc BN nh nhnh, kin nhn, trnh gy kch thch thm cho BN Lng gi: Tri gic n nh, tin trin tt, BN c an ton, thang im Glasgow c ci thin 3/ Thay i thn nhit: Mc tiu: Thn nhit n nh trong gii hn bnh thng
Trang 119

T/di DSH: ch nhit ( 3h/ln, hoc ty tnh trng bnh ) T/di tnh trng tri gic pht hin c co git hoc ni nhm Cho BN nm phng thong mt, sch s, yn tnh Lau mt = nc m, nhit nc thp hn nhit c th t 1C-2C Thc hin thuc h st theo y lnh hoc m nu BN c h thn nhit - T/di DSH, t bit l nhit sau khi lau mt nh gi kt qa vic lm - Thay qun o khi thm t m hi, gi qun o kh ro,,thong mt. - Khuyn khch BN ung nhiu nc theo kh nng hoc truyn dch theo y lnh b nc v in gii - Trong giai on st, thc hin ch n d tiu, trnh cc cht du m Lng gi: Thn nhit trong gii hn b/thng (37C37,5C), khng cn dng thuc h st khng co git, ni nhm 4/ BN suy kit do chn n, mt mi, ri lon hp thu dinh dng Mc tiu: BN c m bo y dinh dng v nng lng cn thit - nh gi tnh trng dinh dng hin ti: t n ung c hoc n qua sonde hoc truyn tnh mch - T/di cn nng hng ngy v nc xut nhp/24h - T/di xt nghim Protid mu - T/di tnh trng bng phn v cht nn - T/di tnh trng ri lon tiu ha: y bng, chn n, n khng tiu, tiu chy - Nu BN n = ng ming: cho n thc n lng, d tiu, nhiu nng lng v vitamin - V sinh rng ming, kch thch s thm n, n ngon v ngn nga nhim khun vng rng ming - Trnh kh ming = cch lun c nc m ung cnh ging - Khuyn khch, ng vin BN n, thc n c trnh by p, chia nhiu ba n nh trong ngy - Truyn dch, truyn m b nc v nui dng BN theo y lnh - To khng kh thoi mi cho BN trong lc n ung - Nu n ung qua ng ming km, t sonde d dy, cho n ng k/thut v /bo an ton khi cho n - Thc hin nui n qua ng tnh mch theo y lnh - nh gi p ng v dinh dng qua theo di cn nng Lng gi: Dinh dng c cung cp y , m mu trong gii hn bnh thng, da nim hng, khng tai bin khi nui n qua sonde d dy hoc TM, BN ln cn 5/ Tm l BN lo lng vi kt qa xt nghim HIV(+), chn nn, tuyt vng, lo s ci cht Mc tiu: Tm l BN c n nh, khng bi quan vi bnh tt, ci cht - D gn gi, to nim tin vi BN h c dp by t nhng cm xc, tm t, nguyn vng - Dnh thi gian tip chuyn vi BN BN bc l tm s v nhng lo lng s hi - Hi BN v nhng vn m h ang quan tm, lo lng - Cng tc t tng cho BN trong phm vi chuyn mn cho php - BN tham gia vo vic lp k hoch v t chm sc theo kh nng ca chnh h
Trang 120

- Pht hin nhng vn BN thch th, quan tm v thm d s tham gia ca h vo vic t chm sc - Pht hin cc phng php m BN p dng i ph vi bnh tt trong qa kh hiu c nhng im mnh v yu ca BN - To iu kin cho BN lin h v tip xc vi cc t chc x hi, tham gia cc hot ng x hi, nhm bn gip bn nhm to s lc quan ch BN sng vui, sng khe, sng c ch cho bn thn gia nh v x hi Lng gi: BN v thn nhn bt lo lng, an tm iu tr, BN khng cn tuyt vng v mun t t, BN hiu v chp nhn tnh trng bnh of mnh sng ha nhp vi gia nh, x hi, cng ng. Bit phng nga ly nhim cho nhng ngi xung quanh. Hp tc tt vi nhn vin y t 6/ Lot v tn thng da Mc tiu: Vt lot mau lnh, da khng b tn thng thm - Chm sc vt lot da theo k thut v khun - Tng cng cht m, vita C v cc loi vita khc - S dng khng sinh theo y lnh phng nga bi nhim - Theo di v nh gi tnh trng vt lot - Ct lc cc m hoi t v p thuc theo y lnh gip vt lot mau lnh - Xoay tr BN 2h/ln, chm lt nhng vng b cn - Qun l dch tit: thay bng khi thm dch - Massage vng xung quanh vt lot tng cng lu lng tun hon ti ch gip vt lot mau lnh Lng gi: Vt lot mau lnh, khng c biu hin nhim trng ti vt lot, da khng c tn thng thm 7/ Bn ri lon tiu ha, tiu chy Mc tiu: Bn gim hoc ht tiu chy, tnh trng i tiu n nh - CSc da xung quanh hu mn sau mi ln i tiu, v sinh = nc x phng, thm kh = vi mm, trnh try xt da, nu c iu kin dng cc loi thuc bo v da theo y lnh - Nhn nh tnh trng vng da c vt lot hoc vim - K/khch BN dng cc loi nc nh nc chanh, nc hoa qa b nc v in gii b mt nh Na,K - Cho n thc n c t cht b si - Dng thuc chng tiu chy theo y lnh ca thy thuc - nh gi s ln i tiu, s lng phn, qunh, mu sc ca phn Lng gi: Tnh trng tiu ha n nh, kh nng khng c tin trin tt 8/ Tnh trng suy gim min dch ko di Mc tiu: Ngn chn hoc lm chm li tnh trng suy gim min dch - iu tr trit cc bnh l thng thng, hoc nhim trng c hi. - Hn ch v trnh va chm a n xy xt da gy xut tit, chy mu - n ung y , thc n nhiu nng lng nh c, tht rau qa t cht xv ung nhiu nc tri cy
Trang 121

- Vn ng ch ng, tham gia cc hot ng th dc th thao nh i b, chy ti ch, th dc dng sinh - Dng thuc khng virus HIV theo y lnh Lng gi: T/trng Mdch c ci thin, BN tun th trit ch iu tr, / bit l dng thuc khng virus 9/ Hn ch vn ng do sng au khp, mt mi Mc tiu: Duy tr tm vn ng trong kh nng ca BN - nh gi kh nng vn ng ca BN - Tp vn ng ch ng hoc th ng c tr gip - Khuyn khch BN vn ng ti ging - Thc hin thuc khng vim hoc cc loi thuc khc theo y lnh Lng gi: Tnh trng vn ng c ci thin, phc hi kh nng vn ng 10/ V sinh c nhn hn ch Mc tiu: V sinh c nhn c sch s - Nhn nh tnh trng v sinh ca BN: dch tit, c rm l da hoc b phn sinh dc khng - BN c khuyn khch tham gia lp k hoch chm sc p ng nhu cu t chm sc - Khuyn khch BN thc hin ch ngh ngi v tham gia nhng hat ng trong kh nng cho php - Xc nh nhng Dc h tr cho vic CSc v cc b/php bo tn nng lng: gh h tr khi i v sinh, gy - Gip hoc gim st vic CS ca cc thnh vin gia nh, ngi CS v v sinh, i li, n ung v h tr v tm l cho BN - Lin h vi cc c s cha bnh ngh nghip hoc iu tr vt l sn c h tr cc hat ng hng ngy v i li cho BN - H tr, CSc ty theo mc vim nhim no, mc ri lon tri gic - V sinh phng bnh, ging bnh sch s, thong mt - X l cht thi, dch tit ca BN ng quy nh Lng gi: V sinh c nhn c sch s, BN bit cch t CS v sinh c nhn, khng c biu hin bnh l ngoi da 11/ BN v thn nhn thiu hiu bit v bnh v cc bin php d phng Mc tiu: BN v thn nhn hiu bit v bnh v cc bin php d phng ly nhim HIV/AIDS - Cung cp thng tin v HIV/AIDS qua cc phng tin: bo ch, t ri, truyn hnh, tranh nh, p phch - ng vin BN, trao i nhnh vn m h quan tm - Khuyn BN chp nhn v sng lnh mnh duy tr sc khe v hn ch ly lan nhm lm thay i ci nhn ca nhng ngi xung quanh v ngi nhim HIV/AIDS - Gii thch cho BN bit din tin ca bnh, cc ng ly truyn bnh, gii thch cho h v nhng sinh hat bnh thng khc khng ly bnh HIV kh ly m d phng - Gp g thn nhn BN trn an tm l v gii thch cc ng ly truyn gip h vt qua ni s hi sng cng vi ngi nhim HIV, h tr h vt qua s mc cm, k th ha nhp cuc sng
Trang 122

- Gii thiu nhng nhm bn gip bn, nhm ng ng v h l nhng ngi bnh bit vt

qua bnh tt v tham gia vo cc hat ng hu ch trong gia nh v x hi, ha nhp vo cuc sng ca cng ng - Hng dn BN n vi cc trung tm t vn v HIV/AIDS - Cung cp cho BN nhng a ch ca nhm ng ng - To nim tin cho BN v thn nhn qua cc thng tin v cc phng php iu tr v d phng khng b ly nhim v ngn chn bt s tin trin ca bnh - Hng dn BN s dng thuc ng theo ch dn ca BS - Hng dn BN vn tip tc tham gia lao ng, sinh hot, vui chi, gii tr, v sng lnh mnh - Hng dn BN n cc c s y t, cc trung tm tham vn khm sc khe nh k, hoc khi c cc triu chng nhim trng nh: tiu chy ko di, st, ho. - Hng dn Bn n y cc cht dinh dng: m v cc nhm vitamin nhiu hn nng cao sc khng cho c th - Khuyn khch thn nhn BN lm xt nghim mu kim tra Lng gi: BN v thn nhn hiu bit v HIV/AIDS v bin php d phng bnh ly nhim. Sng khe, sng vui, sng lnh mnh, khng mc cm vi bn thn, gia nh v x hi, sng ha nhp vi cng ng

BI 2: CHM SC BN VIM GAN SIU VI


Trang 123

A- NHN NH:

1- HI: - L do nhp vin? - Bnh s: khi bnh khi no? Triu chng bt u ra sao? Din tin bnh t lc khi pht n lc nhp vin, iu tr g cha? Loi thuc? Gn y c b vt thng hoc nm vin v mt bnh no khc khng? - Tin s: c nghin ru khng? Gia nh c ai mc bnh VGSV khng? C truyn mu hay chy thn nhn to khng? 2- THM KHM: - Tng trng: th tng mp, gy, trung bnh? Cn nng? - Tri gic: tnh, l m, ng g, thay i nhp gic ng, m ( hn m gan, hi th c mi acetone ) - Mu sc da nim: vng da, vng mt, xut huyt di da, du sao mch, ph chi, bng bng? - Ri lon du sinh hiu suy tun hon: mch? Nhit ? Huyt p? Nhp th? nh gi h hp, tn s, kiu th - Nc tiu? Tiu t? tiu gt, s lng, tnh cht, mi nc tiu, nc tiu sm mu, hoc v niu - Tnh trng suy tun hon: mch nhanh, nh, kh m, kh bt, khng bt c, huyt p gim hoc khng o c - Tnh trng tiu ha: Khng n ung c, chn n, n kh tiu, bun nn, nn i, s lng, mu sc, tnh cht nn, ch dinh dng hin ti? - Gan to, au vng h sn phi - Mt mi, u oi, nga nhiu, ng t, hoc khng ng c - Tnh trng i tiu: s ln i tiu trong ngy, ch s lng, mu sc, tnh cht phn ( nht mu ( trong tc mt ), phn nu ( trong XHTH ) B- CHM SC: 1- H HP Mc tiu: Chc nng h hp c duy tr hiu qa - Nu BN kh th cho BN nm u cao or cho BN nm nga mt nghing sang mt bn ty theo t/ trng bnh - Ht m nht m bo thng kh ng h hp - Cho BN th oxy m theo y lnh - Theo di st du sinh hiu, ch nhp th - Theo di tnh trng tng tit m nht, s lng, mu sc, tnh cht v mi ca m Lng gi: H hp hiu qa BN khng c biu hin kh th, Spo2 trong gii hn bnh thng 2- TUN HON Mc tiu: Duy tr tun hon n nh - H st nu BN st cao ( dng phng php vt l, thuc h st theo y lnh ) - T/di st DSH ty theo tnh trng bnh, ch mch, Hp kp thi pht hin v x tr khi BN try TMch - Theo di lng nc xut nhp trong 24h - Thc hin truyn dch v thuc nng huyt p khi c y lnh
Trang 124

- Dng c tim chch phi c hy ni an ton sau khi dng trn BN Lng gi: Du sinh hiu trong gii hn bnh thng 3- CH DINH DNG: Mc tiu: m bo dinh dng v nng lng theo nhu cu - Hng dn phu phn n nhiu m, nhiu ng, t m - Khng nn king c thi qa, khuyn khch BN n nhiu ba trong ngy, nu cn nn i ba n chnh vo bui sang v tra, bui chiu v ti nn n nh - Chui v bnh m l 2 loi thc n thng c khuyn dng v va r tin, va tin dng - V sinh rng ming kch thch s thm n - Nu BN nn i nhiu th nui n qua ng tnh mch - Bn c thi quen dng ru, bia th khuyn nn b ru, bia - Cc loi vitamin khng cn thit ngoi tr vitamin K - Vitamin A v D khng cn dng hoc ch dng theo y lnh - B sung thm cc vitamin nhm B v men tiu ha theo y lnh Lng gi: Ch dinh dng c duy tr cht, nng lng so vi nhu cu c th
4- CH LM VIC V NGH NGI:

Mc tiu: m bo ch lm vic v ngh ngi ph hp tnh trng bnh l - Ch BN nm phng ring, thong mt, yn tnh, trnh gi la, c phng v sinh ring - Ngh ngi hon ton v tuyt i ti ging l iu khng cn thit ngoi tr BN qa mt mi - Khng nn lm vic qa sc, lao ng nng, trnh thc khuya (v lm bnh din bin phc tp, ko di hn) - Thi gian ngh ngi ko di cho n khi ht vng da vng mt - Theo di nhp gic ng: BN thnh c ri lon nhp gic ng, ng g, l m, hi th c mi gan.. do phi lu hi BN c ng c khng? - Hng dn thn nhn theo di nhng du hiu bnh tr nng: mt mi d di, chn n nhiu, khng n ung c, nn i nhiu v c biu hin xut huyt da nim, XHTH.. - BN nga nhiu th lu vn VSCN: BN c tm = nc m, ct mng tay, mng chn trnh co gi gy try xt da nhim trng Lng gi: Tng cm gic thoi mi v d chu cho BN 5- THEO DI DIN TIN BNH V CC BIN CHNG: Mc tiu: Cc bin chng c theo di, pht hin sm v x tr kp thi - Theo di tnh trng tri gic, DSH, ty theo tnh trng bnh - Theo di mc vng da, nim mc mt - Theo di cc xt nghim mu: ALT, AST, bilirubin, thi gian throthrombine, NH3 - Theo di s thay i s lng tiu cu - Theo di s lng mu sc tnh cht phn mi ln i tiu - Theo di xt nghim nc tiu, s lng mu sc tnh cht nc tiu - Theo di du hiu xut huyt: chy mu chn rng, xut huyt di da, XHTH - Thc hin y lng tim vitamin K ( 10mg IM/ngy ) - Theo di cc bin chng: ph chi, bng bng, vim d dy, XHTH, x gan, ung th gan, vim gan mn
Trang 125

Lng gi: Tri gic c ci thin theo thang im Glassgow, NH3 mu trong gii hn bnh thng Tnh trng vng vng mt gim, phn bt nht mu, Bilirubin trong gii hn bnh thng Thi gian Prothrombine v s lng tiu cu trong gii hn bnh thng, khng b xut huyt thm Cc bin chng c ngn nga, c pht hin sm, x tr kp thi 6- GIO DC SC KHE: Mc tiu: BN v thn nhn hiu bit v bnh v cc bin php phng - Hng dn bin php phng nga da vo hai ng ly chnh - Ci thin iu kin v sinh mi trng, iu kin n nht l m bo cung cp nc ung v sinh hot y l nhng bin php tch cc lm gim t l mc bnh VGSV ly qua ng tiu ha. VSCN l bin php n gin nht - Hn ch tip xc vi cc vt phm c dnh phn v dch tit, mu c cha mm bnh.S dng dng ring cho tng c nhn khi cp cu, chm cu, co ru - Vn nhp vin l khng cn thit i vi VGSV cp. Nhp vin ch t ra khi BN c nhng du hiu nng cn tr gip v y t nh tim chch nhiu ln trong ngy, truyn dch, theo di XHTH - BN c th tr li lm vic bnh thng sau khi cc xt nghim chc nng gan khng cn thay i. Sau theo di mi thng mt ln, ti thiu l 6 thng - Ngi mang HBSAg(+) mn tnh cn c theo di thng xuyn - Gii thch thn nhn BN chng nga VGSV B theo lch 0,1,6 hoc theo lch 0,1,2,12 to min dch ch ng Lng gi: BN, hoc thn nhn m t c cc bin php d phng theo 2 ng ly chnh ca VGSV. Xc nh li ch ca vic chng nga VGSV theo lch 0,1,6 to min dch ch ng

C IM

BI 3: CHM SC BN L TRC KHUN L AMIP A- PHN BIT L AMIP V L TRC TRNG: L AMIP L TRC TRNG
Trang 126

Dch t hc

t gy dch, bnh l t Tr < 5 tui t mc

Gy dch ln, d lan rng Gp nhiu tr t 1 4 tui

Lm sng bnh Khi pht Ton pht

Di ( 20 90 ngy ) m , t t Khng st Tiu m ra mu 5-15 ln Th trng tt Mt rn t Mt nc t D xy ra Soi trc tip phn ti, tm dng bo n hng cu Mn tnh

Bin chng Cn lm s ng Tin trin

Ngn ( 12 72 ngy ) Rm r, t ngt vi hi chng nhim trng v hi chng tiu ha St cao Tiu m mu nhiu hn Th trng suy sp, co git tr em Mt rn nhiu Mt nc nhiu t khi Cy phn Cp tnh

B- NHN NH: 1HI BNH: Khai thc bnh s v tin cn cn thn, lu : - Tin cn au bng, mt rn nhiu hay t? - Tnh cht phn ( phn m mu ) s ln i tiu ( h/c l in hnh:tiu phn nhy mu nhiu ln trong ngy, BN mt rn nhiu, au bng qun tng cn ) - Dch t hc: di chuyn n vng ang c dch, c tip xc vi ngi ang bnh tng t, thi quen n ung, iu kin sng 2THM KHM: - Tng trng: Mp, gy, trung bnh, suy sp? Ngi mt mi , hc hc, mi kh, li d, da nim? - Du sinh hiu: To dao ng, st cao 39 - 40C - Khm bng thng thy au qun tng cn dc theo khung i trng - BN chn n - Tm du hiu tn thng cc c quan khc: gan, phi, mng tim, h thn kinh trung ng - Ghi nhn cc kt qa soi phn, cy phn C- CHM SC: 1- Ri lon nc, in gii v mt mu Mc tiu: Cn bng nc v in gii trong c th - nh gi mc mt nc v in gii + Da vo du vo da v mc kht nc + Theo di ion , theo di lng nc xut nhp 24h + Theo di cn nng - Theo di DSH, lu tnh cht mch, huyt p, pht hin kp thi du hiu shock gim th tch - Cho ung ORS sm - Thc hin truyn dch khi BN mt nc nng
Trang 127

- Thc hin thuc khng sinh theo y lnh ( s dng khng sinh sm nhm rt ngn t/gian iu tr v gim t/gian thi vi trng qua phn ) - Ghi nhn s lng nc v mu mt qua phn - nh gi mc mt mu - Thc hin y lnh thuc dit AMIP: Emetine, Metronidazol, lu t/dng ph ca thuc ( bun nn, nn ma, tiu chy, h huyt p ). Khi xut hin cc du hiu tn thng c tim phi ngng thuc ngay - Thc hin y lnh iu tr vim i trng sau l AMIP: + Thuc bng nim mc i trng: Actapulgic, smecta + Thuc chng co tht: Atropin, Buscopan + S dng Imodium cho cc t tiu chy Lng gi: Ion trong gii hn bnh thng, mch, hp n nh, khng c du hiu mt nc, n hi da bnh thng. Cn bng dch xut nhp c ti lp 2Dinh dng: Mc tiu: Duy tr ch dinh dng hp l theo nhu cu - nh gi tnh trng dinh dng ca BN - T/hin phng php nui n ph hp vi t/trng BN nhm trnh c tnh trng SDD do tiu chy ko di - V sinh rng ming gip BN cm thy thm n - H/dn ch n cho BN vim i trng sau l AMIP: khng n cht x hay cc cht kh dung np nh : m, caf, sa Lng gi: Dinh dng hp l, y so vi nhu cu c th, BN ln cn 3Theo di nga cc bin chng: Mc tiu: Cc bin chng c ngn nga hoc pht hin sm v x tr kp thi L trc trng: - Theo di pht hin cc bin chng xut hin sm: chong, thng rut gi, sa trc trng, nhim trng huyt - Ngn nga v x tr cc bin chng mun: vim lot i trng, suy dinh dng L Amip: - Ti rut: thng rut gi, khi u Amip, lng rut, vim rut tha do Amip, lot i trng mn gy xut huyt - Ngoi rut: abces gan, phi, no v trn m mng tim Lng gi: Cc bin chng c pht hin, ngn nga v x tr kp thi 4 thc phng v qun l bnh cha cao: Mc tiu: BN v thn nhn hiu bit v bnh v cc bin d phng - Cch ly Bn - Hng dn cch x l phn ng quy cch nhm trnh ly lan - Nng cao thc v sinh phng bnh cho ngi dn - Thay i cc thi quen khng hp v sinh - Kim tra, pht hin ngi lnh mang mm bnh iu tr, t bit nhng ngi phc v n ung cho tp th, cp dng, nui dy tr hoc ngi tr v t vng dch
Trang 128

X l phn, rc v qun l vic dng phn ti trong nng nghip V sinh ngun nc, v sinh thc phm Ra tay trc khi n, trc khi ch bin thc phm v sau khi i tiu n chin, ung chin Dit rui nhng, gin, cn trng trung gian truyn bnh Lng gi: Bn v thn nhn bit x l phn ng cch, thc hin c cc bin php ngn nga s ly nhim, qun l phn c hiu qa

BI 4: CHM SC BN ST XUT HUYT A- NHN NH: 1- HI: - Bnh s: st ngy th my? Tnh cht st ( st cao lin tc 39-40C, ko di 3-4 ngy lin ) c co git khng? BN c nn i khng? iu tr thuc g? Ni ca BN/
Trang 129

- Tin s: trc y c b st xut huyt khng? Trong gia nh hay ln cn c tr no bnh SXH khng? 2- Thm khm: - Tng trng: cn nng, da nim? - Tri gic: vt v, bc rc, l m hay m - DSH: nhng thay i DSH - Khm hng: c vim hng, amidan khng? - Nhng vn bt thng khc ty theo din bin lm sng - Nhng thay i cn lm sang cn lu : + Tiu cu gim < 100.000/mm + C c mu: Dung tch hng cu tng 20% so vi bnh thng B- PHN ST XUT HUYT: - 1: st + du dy tht dng tnh - 2: st + xut huyt t nhin ( xut huyt di da, chy mu cam, chy mu chn rng, i ra mu, tiu phn en) - 3: suy sp tun hon vi mch nhanh nh, HA kp hay HA gim, tay chn lnh - 4: shock su vi mch, HA khng o c C- CHM SC: 1- Ri lon thn nhit: Mc tiu: Duy tr thn nhit mc n nh ( 37,5 - 38C ) - T/di nhit 2-3h 1 ln. Cn lu du hiu h thn nhit xy ra vo ngy th 3 5 ca bnh v c th xy ra shock k c khi khng thy du hiu xut huyt - T/di tri gic: tnh to, li b, vt v, hn m - Cho tr nm ch thong mt, mc qun o mng d thot nhit - Lau mt khi st cao 39C: lau bng nc m ( nhit nc < hn nhit BN 1-2C, lau ton thn v p khn vng nch, bn, khng p khn ln trn, ngc, khng ng nc di lng, thay nc m mi khi nc lnh hoc d, lau n khi nhit BN 38C , lau kh, mc qun o mng - Dng thuc h st theo y lnh: paracentamol 10-15 mg/kg/ln x 3 4 ln trong ngy - Trnh dng Aspirin h st - Trng hp tr cn n ung c: khuyn khch tr ung nhiu nc ( nc tri cy, nc chin, ORS ), n ung ty thch ca tr, ch thc n lng, d tiu, khng dng thc n c mu nu , en ( chocolat, c dn, coca, xx). Trng hp tr khng n ung c th nui n qua ng TM - Nu BN h thn nhit th m ( mn in, si n). Ch t/di st t/trng tri gic, DSH c bit l M, HA Lng gi: Thn nhit trong gii hn bnh thng ( 37-37,5C ), cn bng nc, in gii c ti lp 2- Suy gim th tch tun hon Mc tiu: BN c duy tr th tch tun hon n nh - T/di mch, HA mi 15-30 pht, 1-3h, hoc mi 3-6h ty theo tnh trng BN - T/di tri gic, mu sc da, nim mc - Cho th oxy theo y lnh - T/di lng nc xut nhp: nc tiu, cht nn, nc ung, dch truynT/di HCT mi 46h hoc khi cn thit ( thc hin ngay ti khoa v bo kt qa ngay ) - T/hin y lnh truyn dch: m bo ng lng dch v tc truyn, t/di tai bin khi truyn dch - Ly mu xt nghim v ng k mu chun b truyn mu khi c y lnh
Trang 130

- Cho BN nm u = , mt nghing sang mt bn ( hn m, XH tiu ha ), nm u cao( qa ti

dch truyn ) Lng gi: Tun hon c n nh, mch HA trong gii hn bnh thng 3- Xut huyt cc l t nhin v di da Mc tiu: BN c pht hin sm v x l kp thi - T/di du sinh hiu - T/di cng thc mu, ch s lng tiu cu - T/di du hiu xut huyt: chy mu cam, chn rng, i ra mu ( t/d qua sonde d dy ), tiu phn en, bng chng, da nim nht, mch nhanh, Hp tt, chy mu ni chch, ni bc l TM - Hn ch th thut gy xut huyt: nn dng kim lun tim TM chi - t sonde d dy gip gim chng bng, t/d tnh trng chy mu, nn chn t ng ming nhm trnh xy xt nim mc mi gy xut huyt nhiu thm Lng gi: Cc bin chng c ngn nga, pht hin sm v x tr kp thi 4- Nguy c xy ra shock, trn dch mng bng, mng phi, XH ni tng do tng tnh thm thnh mch Mc tiu: BN c pht hin sm v x l kp thi - Nhn nh cc du hiu gi shock: tr mt, li b hoc vt v, tay chn lnh, tiu t - nh gi tnh trng bng - T/d h hp, mch, Hp, nhit Lng gi: Cc du hiu shock c pht hin sm, ngn nga c cc bin chng 5- Kin thc v bnh SXH ca b m cn nhiu hn ch Mc tiu: B m c kin thc chm sc tr bnh v phng bnh Hng dn b m chm sc tr ti nh: - Cho tr ngh ngi, trnh chy nhy - Ch dinh dng hp l: cho tr ung nhiu nc hn bnh thng, cho tr ung theo thch, nhng thc n phi d tiu - Hng dn b m bin php h st: phng phap dng thuc, phng php vt l - Khuyn b m khng nn ct l co gi, khng qun kn, mc nhiu o khi tr ang st - H/d b m t/d cc du hiu tr nng bt ng: Tr li b, bt rt, vt v, au bng, nn nhiu, tay chn lnh cn a ngay n Bv Hng dn b m cc bin php phng bnh ti nh - Loi b ni mui trng v dit lng qung trong v chung quanh nh - Thng xuyn dn dp cc vt c th ng nc trong nh, ngn khng cho mui c c hi trng - Phi c np y kn cc vt cha nc trong v ngoi nh ( lu, khp, bn) - Lt p khng ng nc i vi cc vt cha nc ngoi nh nhng khng s dng thng xuyn - Thng xuyn thay nc, c ra cc vt dng cha nc: lu nc, bnh bong, chn nc chng kin cc chn t thc n Phng chng mui t nh - Tuyn truyn trong dn chng cc bin php phng bnh - Ng mng k c ban ngy - Lm rm che ca hn ch mui xm nhp vo nh - Cho tr mc qun o tay di, khng tr chi ni khng nh sng - Trong nh phi dn dp ngn np, thong sch, khng treo qun o ba bi, khng cho mui u
Trang 131

- ui v dit mui = nhanh tr mui, thuc dit mui trong nhng gi mui thng cn nht

( sang sm, chiu ti ) - Phun dit mui trong phm vi rng ln ( Mt t, p, khu phCh thc hin ng ch nh ca c quan y t a phng ( khi c dch ) Cn nh: - Mui vn 1 th phm, lng qung l ngun gc ca st xut huyt - Dit lng qung l cch phng bnh st xut huyt d lm v r tin nht - Khng c lng qung, khng c st xut huyt Lng gi: BN hoc thn nhn bit cch chm sc, hiu c cc bin php phng bnh st xut huyt

BI 5: CHM SC BNH NHN DCH T A- NHN NH: 1- Hi bnh: tm nhng du hiu gi n dch t:

Trang 132

- BN c au bng khng? C cm thy y hi v si rut khng? Tiu chy? Tnh cht, mu sc, s lng v s ln ( xi x, phn ton nc, c nh nc vo go, ln cn nhng vy mng mu trng c mi tanh ) - Nn i? Thng xut hin sau khi BN i tiu vi ln, b mt nc v in gii. Thng l i vt khng gng sc, lc u l thc n, sau ton l nc. - BN c au cc c chn, bp chn, c bng ( vp b ) 2- Thm khm: - Tng trng: cn nng? Mu sc da nim? S n hi ca da? - Tri gic: v mt hc hc, l , mt trng su, ngi ln tuy mt lm, ting ni thu tho nhng lun tnh to, tr em, s ri lon nc v in gii ri lon tri gic - DSH: h thn nhit, chi lnh, T < 37C, mch nhanh yu hoc khng bt c, HA thp or khng o c - Tnh trng bng: y hi, nhu ng rut gimnng hn c lit rut, BN khng i tiu ngoi - BN tiu t hoc v niu - nh gi cc nhu cu c bn cn h tr - Ghi nhn cc k/qa XN: Hct tng, RLG (Na+/ mu b/thng, Cl+ tng t, K+ gim), BUN,Creatinin/mu tng B- CHM SC: 1- Bn b mt nc v ri lon in gii Mc tiu: Duy tr cn bng nc v in gii - nh gi mc mt nc Da vo du vo da v mc mt nc, kht nc - T/d ion , t/d lng nc xut nhp trong 24h. Lu lng nc tiu ca BN. T/d cn nng - T/d tri gic: l , mt lm hoc bt rt - T/d DSH, lu tnh cht ca mch - Trng hp BN cn ung nc th cho ung nhiu nc ( nc cho, nc tri cy, nc chin, ORS) Lu hng dn s dng ORS - Thc hin b dch theo y lnh: b v ng s lng trong tng khong thi gian nht nh. Lu trnh nhng tai bin do truyn nhanh. - Chun b v ph gip BS t CVP - Thc hin thuc khng sinh theo y lnh ( s dng khng sinh nhm lm gim khi lng nc tiu chy, rt ngn thi gian bnh v lm sch vi trng trong phn nhanh chng ). - Khng s dng cc loi thuc c tc dng cm tiu chy da vo c ch lm gim nhu ng rut nh: thuc phin, atropine, paregoric - Cho BN nm ging c l, cn c b cha dung dch st khun cha phn v cht nn. V sinh c nhn Lng gi: Duy tr th tch t/hon n nh: DSH trong gii hn b/thng, cn = nc v in gii c ti lp 2- BN suy kit: Mc tiu: Duy tr ch dinh dng hp l, m bo nng lng - nh gi tnh trng dinh dng ca BN - Thc hin phng php nui ph hp vi tnh trng ca BN - Khuyn khch BN ung nhiu nc nu c th - Tr cn b th cho b m bnh thng - Ngi ln: ngy u nhn n v cho ung ORS, khi gim tiu chy th cho n nh, thc n lng d tiu Lng gi: Duy tr ch DD hp l, m bo cung cp cc cht DD v nng lng cn thit. Cn nng ca BN khng gim nhiu 3- Theo di v chm sc nga bin chng suy thn cp:
Trang 133

Mc tiu: Bin chng suy thn cp c pht hin sm v x tr kp thi. - T/d xt nghim nh gi chc nng thn, ghi nhn nc tiu/24h - T/d kt qa BUN, Creatinin/mu. T/d Ion . T/d du hiu vt b Lng gi: Nc tiu khong 1,5lt/24h, khng b vt b, cc k/qa XN trong gii hn bnh thng 4- BN thiu kin thc v phng v theo di bnh Mc tiu: BN v thn nhn c kin thc phng v kim sot bnh - Ti BV hng dn BN v thn nhn t/d din tin ca bnh. - Ty u, x l cht thi, phng bnh nhim trng - Nc l yu t quan trng nht trong vn lan truyn bnh dch t, do phng bnh l gii quyt s ly lan do nc ung, nc nu n. - Kim sot cht ch cc ngun c/cp nc, cc h thng phn phi, o thi nc ra sng rch. H/dn BN v thn nhn s dng ngun nc sch ch bin thc n, ung nc un si, thc n nu chin k. - Ra tay sch trc khi n v i tin = x phng - Hn ch i li, giao lu hng ha, cch ly BN - V sinh mi trng, gii quyt vn nhim phn - Khi xut vin, hng dn v v sinh thc phm d phng trnh nhim Lng gi: BN v thn nhn c th m t cc bin php ngn nga v qun l bnh

BI 6: CHM SC BNH NHN UN VN A- NHN NH: 1- Hi: - L do vo vin: nhc u, ni kh, kh nut, ung sc, co git?
Trang 134

- Khai thc tm ng vo: gn y c b vt thng khng? ( gai m, p v s, p inh, v c, tai nn, ) - K l vt thng nh th no? C dng oxy gi ra vt thng khng? C chch SAT khng? C th test trc khi tim? - T lc b vt thng n lc xut hin cc triu chng l bao lu? - T lc thy mt mi, mi hm n lc xut hin cn co git u tin l bao lu? - c khm v iu tr g cha? - Tin s: + Gia nh: c bnh l thn kinh khng? C ai tng b un vn? + Bn thn: c chng nga y khng? C b su rng khng? C mc bnh un vn ln no khng? 2- Thm khm: - Tng trng mp, gy, trung bnh, cn nng - Tri gic: xc nh xem BN c ri lon tri gic khng? nh gi theo thang im Glassgow - DSH: nh gi M, HA, nhp th, T. Lu st cao c th do RL in gii, ri lon TK Tvt thuc (SAT, PNC) - nh gi h ming, cng hm, c gng cng c khng? C ni kh, kh nut hay nut sc? C lit mc khng? V mt un vn (+)? - C co git khng? Co git t nhin hay bi mt tc nhn no khc? Co git ton thn hay cc b? - Tr s sinh: b b, nut sc, khc nh, khc khng thnh ting - Nhn nh tnh trng tiu tiu ca BN: BN c t thng tiu lin tc khng? - Tnh trng dinh dng: BN c nui n nh git qua sonde, ng truyn TM ( ghi nhn s ln, s lng v loi thc n ) - nh gi tnh trng v sinh c nhn: da, tc, BPSD, mt , rng, ming - Cc thuc s dng cho BN - Cc bin chng cn t/d: vim phi, RL nhp tim- ngng tim, nhim trng tiu, XHTH, NT vt thng, tn huyt do c t ca vi trng, lot ging B- CHM SC: 1- m bo chcnng h hp Mc tiu: Chc nng h hp c ci thin v duy tr hiu qa - Cho BN nm nga, u bng, mt nghing sang mt bn - t tube mayor trnh tt li - Ht m nht theo phng php v khun gi thng ng h hp - T/d s lng mu sc, tnh cht v mi ca m - Cho th oxy m theo y lnh - T/d st DSH ch nhp th, ting trng tng tit m nht ng HH, q/st mu sc da, nim v u chi - T/d SpO2, duy tr mc 95-99%, kh mu ng mch - nh gi tnh trng tri gic BN theo thang im Glasgow - Chun b dng c v chun b BN m kh qun khi BN c biu hin suy h hp. Nu thy BN co tht thanh qun, co git c nh hng n h hp, ng m nht m khng gii quyt hiu qa = bin php ht m th bo ngay cho BS v chun dng c m kh qun ( ring tr s sinh th t NKQ ) - Chm sc BN m kh qun - CSBN th my Lng gi: HH hiu qa, ng th thng, mi hng, SaO2 > 90% 2- Phng chng co git:
Trang 135

Mc tiu: Bn c an ton, khng cn co git xy ra - Cho BN nm phng yn tnh, nh sng du - Gi an ton cho BN co git = ging c song chn hoc ct tay chn BN - t tube mayor trnh tt li vo hu - Thc hin SAT theo y lnh trung ha c t ca vi trng. Test trc khi tim, nu (-) tim bp, nu (+) tim = phng php gii mn cm ( Besredka ) - Cch tim nh sau: 0,1ml dd SAT pha long 1/20 (SC) 0,1ml dd SAT pha long 1/10 (SC) 0,1 SAT nguyn cht (SC) 0,3 0,5ml cho n ht thuc ( mi ln tim cch nhau 15pht ) - Tp trung cng tc chm sc, trnh thm ving nhm hn ch kch thch gy co git - T/d cn co git: ton thn? cc b? Thi gian? Khong cch ca cc cn co git, s ln co git, nhp , cng cc cn co git. - T/d m ming, nut sc hng ngy - T/d st du hiu sinh tn, ch h hp trong lc co git - Thc hin thuc ct cn co git, thuc gin c theo y lnh Lng gi: BN c an ton: cn co git tha dn, BN gim gng cng c 3- Theo di v chm sc tng qut: Mc tiu: Duy tr s bnh thng v cc chc nng trong c th - Cho BN nm ni thong mt, lau mt tch cc cho BN khi st cao - Thc hin thuc h st, khng sinh dit vi trng theo ylnh - T/d li T mi 15-30pht/ln cho n khi thn nhit BN n nh - T/d lng nc xut nhp /24h - Chm sc vt thng ng vo = dung dch oxy gi - Chm sc rn cho bnh nhi m bo v khun - Chm sc h thng thng tiu lin tc ( nu c ) - Cho n nh git qua sonde: lu m bo tc cho n, s lng va phi v an ton trong lc cho n - Khi c phn x nut th tp cho BN ung nc tng mung mt, nu khng sc th cho n thc n t long n c dn - m bo cung cp nng lng v cht dinh dng - Chm sc h thng nui n ( tube Levin bnh cha thc n ) Lng gi: Thn nhit tr v bnh thng ( 37-37,5C ), cn = nuc v in gii, ci thin tnh trng ri lon TKTV hoc vt thng din tin tt. Ch dinh dng hp l: m bo cung cp y cc cht v nng lng theo nhu cu ( tr 2 tui: 130 kcal/kg/ngy, tr < 15 tui: 80 kcal/kg/ngy, ngi ln: 60 kcal/kg/ngy ) 4- Theo di nga cc bin chng Mc tiu: Cc bin chng khng xy ra or cc bin chng c pht hin sm v x tr kp thi - Xoay tr BN mi 4h 1 ln, chm lt nhng vng b cn - Gi v sinh da: tm = nc m, gi tc ti ging, gi drap ging kh ro sch s v thng, thay drap khi b thm t dch, m hi. - Tp VLTL trong giai on hi phc - Trong giai on hi phc: khi BN tp i phi c ngi i km, v BN d b t ng - Vim phi: t/d DSH, ch T v nhp th, chun b BN chp XQ phi ti ging - Nhim trng tiu: V sinh b phn SDc hng ngy, t/d T, chm sc sonde tiu lu, t/d s lng, mu sc, tinh cht nc tiu 24h
Trang 136

- Xut huyt tiu ha: quan st mu sc da nim, t/d HA, M, tnh trng bng, s lng mu sc

tnh cht phn sau mi ln i tiu, s lng mu sc tnh cht dch t tube Levin - Teo c cng khp: tp VLTL trong giai on hi phc Lng gi: BN khng b lot. Kh nng vn ng c phc hi sau khi khi bnh. Cc bin chng c ngn nga, c pht hin v x tr kp thi 5- Gio dc sc khe: Mc tiu: BN v Thn nhn hiu v bnh v cc bin php d phng - i vi tr nh th hng dn b m a i chng nga y - i vi tr ln v ngi ln khng nn l l vic chng nga Khi b vt thng - Ra vt thng = oxy gi, ly ht d vt, ct lc m hai t ( nu c ). Khng khu kn da nu VT d bn - Tim phng un vn theo hng dn sau y: + Nu chng nga y : chch 1500 3000 v SAT ( IM ) + Nu chng nga khng y : tim VAT ( Tetavax ) cng lc vi SAT, nhng tim v tr khc Phng un vn rn cho tr s sinh - Tim phng un vn cho b m trong thi k mang thai - Qun l thai ngn, khm thai nh k, trnh ri - Th thut v sn sc rn phi v trng Lng gi: BN hoc thn nhn m t c cc bc x l vt thng phng bnh un vn, hiu c li ch ca vic chng nga

BI 7: CHM SC BNH NHN VIM NO SIU VI A- NHN NH: 1- HI:


Trang 137

- L do nhp vin? Tui BN? Gii tnh, ngh nghip? - Xc nh vng dch t: ni , c di chuyn n vng ang c dch? Bnh s: - St ngy th my? Tnh cht st? ( st lin tc 38-39C trong tun u ). Dng thuc h st? Loi thuc g? C p ng vi thuc? St c km theo co git? Tnh cht thi gian cn co git? - C ho, kh th? ( do tng tit, ng m di ) - C du hiu ri RL tiu ha: nn ma, tiu chynu c th tnh cht nn, tiu chy? S ln nn, tiu chy? - C mt ng? Quy khc nhiu hoc ng g ng gt, thay i tnh nt? - C nhc u? Tnh cht? Tin s bnh: - mc bnh g trc ? C chng nga vim no cha, loi no? Trong gia nh hay ln cn c tr no b vim no khng? Thi quen sinh hot ca gia nh ( ng mng) 2- THM KHM: - Tng trng: cn nng ( mp, gy, suy kit )? Da nim ( hng, vng, c xut huyt da, n hi da?) Hch ngoi bin sng to, au nhc? - Tri gic: tnh, l m, li b, m sng, hn m su.nh gi theo thang Glassgow - Du sinh hiu: nh gi mch, Hp, nhit , nhp th ( st cao 38-39C ) hoc h T t ngt? - Kh th tm ti, phi c rale m? C tng tit m nht? Nghe phi c rale n? Cc du hiu bt thng khc: - Ri lon thn kinh thc vt: da lc , lc ti, tng tit m nht, v m hi, ri lon nc in gii - Hin tng co cng c, tng trng lc c. Yu lit chi? - Ghi nhn cc du hiu mt nc, in gii - Theo di v ghi nhn cc xt nghim: + Tng phn tch nc tiu + Cng thc mu + Dch no ty ( sinh ha, t bo, vi trng ) + Phn lp siu vi t cc mu bnh phm + Phn ng huyt thanh ( i vi vim no Nht Bn huyt thanh chun on nn i (+) phi > 1/320 ) + ECG, Citiscan s no hoc MRI - Kh nng dinh dng, ri lon phn x nut, nut sc - Kh nng vn ng v t chm sc bn than - Tm l BN v than nhn trong thi gian iu tr B- CHM SC: 1- Ri lon tri gic: Mc tiu: Tri gic BN c n nh - T/d tri gic ca BN ( nh gi theo thang im Glassgow ) - X l kp thi BN c d/hiu ri vo t/trng hn m: cho BN nm u =, mt nghing mt bn. t tube Mayor - T/d st DSH, ch nhp th ca BN - Chun b BN v dng c ph BS chc d dch no ty - Ly mu lm xt nghim ng huyt sau chc d - An ton cho BN: Cho BN nm ging c song chn - Thc hin thuc chng ph no ( Manitol 20% truyn TM nhanh, Solumedrol)
Trang 138

- Cn lu khi truyn dch: t/d lng nc xut nhp trnh tha nc - Chm sc rng ming, mt - V sinh da, tm cho BN = nc m, xoay tr nga lot - V sinh b phn sinh dc Lng gi: BN c an ton, tri gic dn dn hi phc v n nh 2- Co git lin tc kiu ng kinh: Mc tiu: Bn c an ton cn co git c kim sot - Gi an ton cho BN trong lc co git - t BN nm u = mt nghing mt bn, t tube Mayor hoc que li c qun gc - Ht m nht, cho th oxy - T/d cn co git: co git lien tc, ton thn hay cc b? Xut hin my ln trong ngy - Thc hin thuc ct cn co git v phng nga co git theo y lnh: Diazepam tim TM ( ct cn ) hoc tim bp ( nga cn co git, phenolbarbital, tim bp ) - Chm sc BN sau cn co git: t/d DSH t bit l h hp v chun b BN lm cc XN x/nh nguyn nhn Lng gi: Khng thiu oxy no: SaO2 95-99%, khng cn co git 3- St: Mc tiu: Cn st c kim sot c hiu qa - Lau mt khi st cao, lau = nc m - Cho nm phng thong mt, trnh gi la - T/d nhit sau lau mt - T/hin thuc h st theo y lnh: thng dng Acetaminophen= cch nht hu mn hoc sonde d dy - Cho ung nhiu nc ( nu c ) Lng gi: Nhit n nh: Trong gii hn bnh thng 37 37,5C 4- Nguy c suy h hp: Mc tiu: ng th thng pht hin sm du hiu suy h hp - Cho BN nm t th dn lu h hp - V lng gip vic tng xut m nht c d dng - Ht m nht, cht tit - T/d kh mu ng mch - Cho th oxy m theo y lnh - Nu thy tnh trng h hp ca BN khng ci thin = cc bin php trn, th bo ngay cho BS v chun b dng c t ni kh qun Lng gi: H hp hiu qa: BN c th t th, thng ng th 5- Ri lon nc v in gii Mc tiu: Cn bng nc v in gii - nh gi tnh trng mt nc v in gii: + T/d cn nng + Da vo du vo da v mc kht nc + T/d Ion v t/d lng nc xut nhp /24h + Ghi nhn s lng nc mnt qua phn hoc cht nn - C k hoch b nc v in gii = loi dch thch hp Lng gi: Cn bng nc v in gii, an ton khi truyn dch 6- Ch dinh dng: Mc tiu: Duy tr ch dinh dng hp l nng lng - Cho BN n nh git qua sonde. Lu tc , s lng va phi
Trang 139

- Nui n = dch truyn theo y lnh - Khi BN c phn x nut, th tp cho BN ung nc tng mung mt, nu khng sc th cho BN n thc n t lng n c - m bo cung cp nhu cu nng lng v cht dinh dng hp l cho BN - Chm sc h thng nui n ( tube Levin, bnh cha thc n ) - T/d tnh trng ri lon tiu ha Lng gi: Khng st cn, dinh dng y so vi nhu cu 7- Nguy c bi nhim v cc bin chng ca bnh: Mc tiu: BN khng b bi nhim Di chng c pht hin v x tr kp thi - V sinh c nhn, xoay tr nga lot. Hng dn s dng nm nc - V lng, t th dn lu nm, ht m nht trnh vim phi bi nhim - V sinh BPSDc ngn nga NTTiu. Nu c nhim trng khu tr phi s dng KSinh ty theo loi NTrng Lng gi: Bn c CSc tt, khng vim phi, nhim trng tiu, lot 8- Gio dc sc khe: Mc tiu: BN v than nhn hiu c bnh v cc bin php d phng - Gii thch vi thn nhn BN v kh nng li di chng ( ri lon tm thn, ng kinh, yu lit chi, mt kh nng tinh vi trong ngh nghip ), kh nng thch ng vi x hi ca BN s rt kh khn. Hng dn than nhn cch t/d v chm sc BN khi xut vin - Gii thch t/trng bnh hin ti cho gia nh r ( bnh c kh nng t vong, or li di chng kh phc hi) - Cung cp kin thc c lin quan n bnh vim no siu vi, h/d thn nhn mt s loi bnh vim no c thuc chng nga. V d nh vin no NBn c tim chng cho tr t 3- 15 tui chch 2 ln cch nhau t 7-14 ngy sau mt nm tim nhc li mi th 3. C mi 3-4 nm th chch nhc li. iu tr sm cc nguyn nhn gy vim no th pht. - H/d x tr st cao v co git ti nh - Gii thch cho thn nhn bit gi v sinh mi trng sng rt quan trng gip ngn nga nhng bnh ly lan do mui, sc vt nui Lng gi: BN hiu bit bnh, thn nhn hiu bit v bit cch chm sc bnh khi xut vin v cc bin php d phng

Trang 140

You might also like