You are on page 1of 81

PGS. TS.

L QUANG HNG

NG DNG SAS
PHN TCH S LIU TH NGHIM

2009
Li m u
SAS (Statistical Analysis Systems) p dng ngn ng lp trnh phn tch s liu. Ring
SAS/STAT bao gm trn 60 phng thc phn tch s liu p dng cho phn tch phng sai,
hi qui, phn tch tng hp, v phn tch a bin.

D liu lp trnh trn word x l thng k ca SAS ngn gn, khong 9 hng vi 24
t, c thit k trc v s liu c chuyn trc tip t file word, excel, l dng lu tr s
liu thng k ph bin nht. Ngoi ra c th s dng s liu lu tr t file text, file ca SAS
phn tch thng k. Cch sp xp bng s liu excel theo ct hay hng, m ha bng s hay tn
ging cy trng, tn phng php, x l nhiu ch tiu rt thun tin trong file mu word.
Sau khi lp trnh y s liu to file mu (sample), x l bng lnh RUN vi thi
gian rt nhanh, ch mt vi giy cho tt c cc cch x l 1 ln nh: phn tch phng sai, xp
nhm cc nghim thc ca cc yu t, tnh ma trn tng tc cc yu t, v th Kt qu
phn tch c gii thch rt r rng v so snh cc nghim thc v xp nhm (grouping) theo k
t A, B cho yu t c hai nghim thc v A, B, C, D, E cho yu t c nhiu nghim thc. Cc
gi tr xc sut cho cc yu t n v t hp u th hin r trong bng ANOVA.
Quyn sch ny trnh by mt s phng php x l s liu th nghim thng dng trong
ngnh nng sinh hc lin quan n khoa hc cy trng, cn c trn cc bi tp mu bao gm cc
phng thc x l ANOVA, tng quan, hi qui thc hin cho th nghim ph bin nht. Cc
bi tp mu thng k v cc lnh vc khc nh y hc, ha hc, x hi, c hc c th tham
kho trong chng trnh ca phn mm SAS (phn Help > Using this windows > Sample SAS
Programs and Applications). Ngoi ra SAS c th x l s liu vi nhiu lnh, bt u t thanh
cng c vi lnh Solutions > Analysis > Analyst > Open vi file Excel, file SAS> Statistics >
ANOVA.
Rt mong c s gp quyn sch c s dng thun tin hn.
Cc gp xin gi v: PGS.TS L Quang Hng
Khoa Nng hc, i hc Nng Lm TP HCM. Lin h E-mail: lqlqhung@yahoo.com
Trn trng,
Tc gi
Update: 29-7-09, 86 tr.
Mc lc
Chng 1
PHNG PHP PHN TCH PHNG SAI (ANOVA), XP NHM (GROUPING)
NGHIM THC V SO SNH TNG TC (INTERACTION)
1.1. Mc tiu
1.2. Ngun s liu theo di th nghim
2

3
3

1.3. To file word mu (sample)


1.4. X l s liu vi SAS
1.5. Gii thch kt qu
1.6. Trnh by kt qu
1.7. Phng thc to file mu cho th nghim hai yu t
1.8. ngha cc t v chuyn i gi tr
1.9. c s (plot size) v lp li (replications)
Chng 2
TH NGHIM B TR HON TON NGU NHIN
(Completely Randomized Design, CRD)
2.1. Th nghim hon ton ngu nhin mt yu t
2.2. Th nghim hon ton ngu nhin hai yu t
Chng 3
TH NGHIM KHI Y NGU NHIN
(Randomized Complete Block Design, RCBD)

4
6
8
9
10
17
18

3.1. Khi y hon ton ngu nhin mt yu t


3.2. Kiu vung la tinh
3.3. Khi y ngu nhin hai yu t
3.4. Th nghim l ph
3.5. Th nghim l sc
3.6. Th nghim ba yu t
3.7. Cc lnh (SAS Code) x l s liu tnh phng sai (ANOVA) thng dng

24
26
28
34
47
51
59

Chng 4
TNH GI TR TRUNG BNH, T-TEST, CHI- BNH PHNG
TNG QUAN V HI QUI
4.1. Tnh gi tr trung bnh
4.2. T- test
4.3. Chi-bnh phng
4.4. Ma trn tng quan
4.5. Hi qui tuyn tnh n bin
4.6. Hi qui tuyn tnh a bin
4.7. Hi qui a bin bc hai
4.8. Ti u ha v xc nh im
4.9. th hnh li chiu mt phng ba chiu
Ti liu tham kho

64
66
67
68
71
72
75
77
80
86

18
22

Chng 1
PHNG PHP PHN TCH PHNG SAI (ANOVA), XP NHM (GROUPING)
NGHIM THC V SO SNH TNG TC (INTERACTION)
1.1.

Mc tiu:
3

Mc tiu ca phn tch ANOVA (ANalysis Of VAriance) l xc nh cc nghim thc c


ngha khi gi tr tnh F nh hn mc xc sut (probability) p < 0,05 hay p < 0,01 l mc thng
dng trong nng nghip, sinh hc. Sau cc nghim thc c xp nhm (grouping, SAS,
2004; homogeneous grouping: nhm tng ng (NRCS, 2007) vi cc k t A, B cho hai
nghim thc v A, B, C, D, E cho nhiu nghim thc l so snh sai khc v chn c
nghim thc ph hp ca th nghim. i vi th nghim nhiu yu t, cn c so snh tng tc
(interaction) ca cc yu t. Cc mu bi tp c to ra t file excel v word d s dng v
lu s liu dng .doc, .xls, .sas.
Ngun s liu theo di th nghim:
S liu c thu thp, x l v lu t file excel ty theo kiu b tr th nghim. Th d so snh
nng sut (kg/ 20 m2) nm ging ci ngt ln lt l G22, Z15, X31, K14, D25, c th ghi bng
s nghim thc l 1, 2 , 3, 4, 5; hoc ghi tn ging; c b tr th nghim kiu khi y hon
ton ngu nhin (Randomized Complete Block Design) bn khi (I, II, III, IV). Nm nghim
thc th nghim c ghi bng tn ging trong file excel, khi ghi trc, nghim thc ghi sau.
S th nghim
Chiu bin thin
1.2.

Hng dc cao

I
II

9.00

7.00

10.28

14.94

11.86

14.59

8.00

14.63

11.99

6.00

III 3
IV

8.23

11.77

15.15

7.00

13.81

14.90

9.12

7.40

15.00

8.00

thp

Cch ghi s liu lu trong file excel


khoi
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4

nthuc
G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25

nsuat
9.00
10.28
7.00
11.86
14.94
8.00
14.59
6.00
11.99
14.63
7.00
15.15
8.23
11.77
13.81
9.12
15.00
7.40
8.00
14.90

phn tch kt qu, cn thc hin:


- To file mu word
4

X l vi chng trnh thng k SAS


Ghi li bng ANOVA, nu khc bit ca nghim thc mc p < 0,05 hay p < 0,01 th
chn xp nhm cho ph hp. Ghi k t vo cc tr trung bnh ca nghim thc xp
nhm. Nu p > 0,05 cc nghim thc khng khc nhau (ns, non- significant).
Ghi LSD (khc bit c ngha nh nht), xc sut p v CV%.

To file word mu (sample): file mu l file thng dng x l bng chng trnh
SAS vi cc lnh (command) ANOVA v xp nhm. File word mu c s dng v
x l cho nhiu file v nhiu ch tiu c th mt ln trong SAS. C th s dng file
excel to file mu. File word mu gm ba phn: (1) nhp lnh khai bin, (2) nhp
s liu t excel (hoc trc tip, t cc file khc) v (3) nhp lnh x l ANOVA v
xp nhm.
Th nghim kiu khi y ngu nhin n yu t, theo di nng sut ca nm ging ci ngt
(kg/ 20 m2), trng trn bn khi. Tng s l 4 x 5 = 20 .
1.3.

Cc lnh x l nh sau:
- DATA: tn file, ghi t mt n nhiu ch nh DATA; hay DATA CAI NGOT;
- INPUT: chn k hiu cho input, ch ghi mt k t hay mt t, ti a l tm k t. Nu nhiu t
cn c gch ni di, hoc xc nh di length$10 (mi k t). Nu dng bng hng ngang c
cc bin ni tip, ghi:
INPUT T Y@@;
Datalines; (thay cho cards;)

* Cch 1: K (Khi), T (nghim thc), Y (nng sut), c cch mt khong hoc du $ nh


INPUT K T Y; hay INPUT K $ T $ Y;
* Cch 2: ghi thng mt t cho mt bin s: INPUT KHOI NTHUC NSUAT;

- CARDS; lnh nhp s, kt thc bng du ;


- S liu excel vi cc s ghi du theo h ngn ng Anh M: 0.5 thay v 0,5 (ting Vit th
chng trnh khng x l c).
- PROC: PROCEDURE, cch x l, nh ANOVA, GLM, REG, SRREG (hi qui),
PROC ANOVA;
ring PROC GLM; c s dng kt hp tnh ANOVA v so snh tng tc cc yu t.

- CLASS: xp loi cc bin dng phn tch, gm c khi (K) v nghim thc (T),
CLASS K T;

- MODEL: m hnh phn tch nng sut (Y) = khi (K) v nghim thc (T)
MODEL Y = K T;

- MEANS: lit k cc gi tr trung bnh nghim thc (T) MEANS T;


- LSD ALPHA = 0.01: xp nhm cc gi tr trung bnh nghim thc mc alpha = 0.01. C th
chn DUNCAN khi trn nm gi tr trung bnh nghim thc. Alpha chn mc alpha = 0.05 hay
alpha = 0.01. Nu ghi LSD; mc nh xp nhm mc p = 0.05. Nu mun chn c hai, ghi
ng thi: MEANS T / LSD ALPHA = 0.05;
MEANS T / LSD ALPHA = 0.01;

SAS x l c hai, khi xem trung bnh cc nghim thc bng xp nhm v chn mc c
ngha p<0,05 hay p<0,01.
- TITLE: ta khng cn ghi, nu ghi c th ghi nhiu ch, c du nu r ch tiu theo
di nh TITLE NANG SUAT;
- RUN; lnh x l (RUN, SUBMIT thanh cng c).
RUN;
5

Lu : sau mi lnh, kt thc bng du ;


Trnh t nhp s liu c s dng k t n gin v gii thch nh sau:
DATA;
INPUT K $ T $ Y;
CARDS;

1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4

G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25

(DATA: tn d liu, ghi thm tn v kt thc bng du ;)


(INPUT: nhp bin v c k t $ cch khong v du;)
(CARDS: lnh nhp s liu, kt thc bng du;)
(Copy v paste ch c phn s t file excel trn)

9.00
10.28
7.00
11.86
14.94
8.00
14.59
6.00
11.99
14.63
7.00
15.15
8.23
11.77
13.81
9.12
15.00
7.40
8.00
14.90

;
PROC ANOVA;
CLASS K T;
MODEL Y = K T;
MEANS T / LSD ALPHA=0.01;
TITLE NANG SUAT;
RUN;

(du ; cho bit ghi xong s liu)


(X l ANOVA)
(Xp loi cc bin dng x l)
(M hnh bin ph thuc bng ANOVA)
(Xp hng cc trung bnh theo alpha)
(t tn ca ch tiu theo di)
(Lnh x l)

Tm li cc lnh (command, code) phn tch thng k cho cch 1 nh sau:


DATA;
INPUT K $ T $ Y;
CARDS;
S liu t bng excel
;
PROC ANOVA;
CLASS K T;
MODEL Y = K T;
MEANS T / LSD ALPHA=0.05;
TITLE NANG SUAT;
RUN;

Input cch 2 nh sau:

DATA;
INPUT KHOI NTHUC NSUAT;
CARDS;

;
PROC ANOVA;
CLASS KHOI NTHUC;
MODEL NSUAT = KHOI NTHUC;
MEANS NTHUC / LSD ALPHA=0.05;
TITLE NANG SUAT;
RUN;

* Ghi ch v xp hng cc nghim thc:


- Th nghim t hai n nm nghim thc chn so snh Fishers LSD test, ghi:
MEANS NTHUC / LSD; kt qu xp nhm mc nh vi APHA = 0.05; Least Significant
Difference (sai bit nh nht c ngha). Xp nhm mc khc bit p = 0,01 nu ghi ALPHA =
0.01.
- Th nghim t su nghim thc tr ln chn Duncan test, ghi:
MEANS NTHUC / DUNCAN; kt qu xp nhm mc nh vi APHA = 0.05 (Trnh Cng
Thnh, 2003). Trc nghim a on Duncan (Duncans Multiple Range Test) xp nhm mc
khc bit p = 0,01 nu ghi ALPHA = 0.01. Duncans Multiple Range Test xp nhm ton th
nghim khi trn bn nghim thc.
1.4. X l s liu vi SAS
- M chng trnh (ex: SAS v.8, v.9), giao din c cc phn cho x l thng k nh
Program editor, Log, Ouput thanh bar pha di cng. Chn (click) phn Program
editor.

Hnh 1.1. Giao din ca SAS version 8


-

Copy file word mu v patse vo phn Program editor.


C th m trc tip dng file lu t .sas hoc word .txt.

Hnh 1.2. Program Editor chuyn s liu t file word mu

File word mu phn tch ANOVA, khi y ngu nhin, nm nghim thc, bn khi.
K hiu: K (Khi), T (nghim thc), Y (nng sut ci ngt kg/ 20 m2). Trnh t x l:
- Chuyn file mu (copy v paste) t DATA n RUN; vo Program Editor.
DATA;
INPUT K $ T $ Y;
CARDS;

1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4

G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25
G22
Z15
X31
K14
D25

9.00
10.28
7.00
11.86
14.94
8.00
14.59
6.00
11.99
14.63
7.00
15.15
8.23
11.77
13.81
9.12
15.00
7.40
8.00
14.90

;
PROC ANOVA;
CLASS K T;

MODEL Y = K T;
MEANS T / LSD ALPHA=0.01;
TITLE NANG SUAT THUC THU;
RUN;

Lu : C th dng mu ny x l nhiu ch tiu, ch cn


thay mc alpha=0.05 hay alpha=0.01 sau khi xem kt qu bng
ANOVA, v ta (title) khi nhp s cho cc ch tiu khc.

Click vo hnh
thanh cng c (task bar) x l s liu
(RunSubmit).
Xem kt qu trong Ouput: lu bng Select all Copy, paste vo word, hoc save
.sas.
Thi gian x l cpu time = 0.02 seconds.
NANG SUAT THUC THU
Class Level Information
Class
Levels Values
K

The ANOVA Procedure

1234

5 D25 G22 K14 X31 Z15


Number of observations 20
NANG SUAT THUC THU

Dependent Variable: Y

The ANOVA Procedure

Source

DF

Sum of
Squares

Model

170.8494350

24.4070621

32.9776200

2.7481350

Error

12

Corrected Total

Source
K
T

0.838208
3
4

Pr > F
0.0006

15.16212
1.657750
10.93350
Anova SS
Mean Square F Value

Pr > F

203.8270550

Coeff Var
DF

F Value
8.88

19

R-Square

Mean Square

Root MSE

0.9092550
169.9401800

Y Mean

0.3030850
42.4850450

0.11 0.9524
15.46 0.0001

NANG SUAT THUC THU


The ANOVA Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
12
Error Mean Square
2.748135
Critical Value of t
3.05454
Least Significant Difference 3.5806
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping
Mean
N T
A
A
B A
B
B C

14.570

D25

13.755

Z15

10.905

K14

D
D

C
C
D

8.280

7.158

G22

X31

1. 5. Gii thch kt qu: Xem bng ANOVA


The ANOVA Procedure
Dependent Variable: Y
Sum of
Source
DF
Squares
Mean Square F Value
Model
7
170.8494350
24.4070621
8.88
Error
12
32.9776200
2.7481350
Corrected Total
19
203.8270550

Source
K
T

Pr > F
0.0006

R-Square
0.838208

Coeff Var
Root MSE
Y Mean
15.16212
1.657750
10.93350
DF
Anova SS
Mean Square F Value Pr > F
3
0.9092550
0.3030850
0.11 0.9524
4
169.9401800
42.4850450
15.46 0.0001

- Nghim thc T c F Value 15,46 vi Pr > F l <0,0001, cc nghim thc khc bit rt c ngha
mc p < 0,01.
- Xem xp nhm t grouping (t- test) mc p = 0,01 v cc nghim thc c xp bn nhm
theo k t l A, B, C, D; cc trung bnh cng k t khng khc bit c ngha (Means with the
same letter are not significantly different).
- Lu : xem Coeff Var = 15,16212 (h s bin thin CV% trong bng ANOVA) v Least
Significant Difference = 3,5806 (t Tests (LSD) for NSUAT).
1.6. Trnh by kt qu:
Bng 1.1. Nng sut thc thu ca nm ging ci ngt.
Ging
Nng sut (kg/ 20m2 )
G22
8,280 cd
Z15
13,755 ab
X31
7,158 d
K14
10,905 bc
D25
14,570 a
LSD
3,5806
CV%
15,16
P
0,01
Ghi ch: Cc trung bnh cng k t khng khc bit c ngha mc xc sut p< 0,01.
Gii thch: xp nhm theo k t c th chia nhm khc bit trung bnh cc nghim thc theo th
t t cao n thp bn nhm l A , B, C v D. Nng sut cao nht l ging D25, tip theo l
ging X15, thp nht l ging X31.
1.7. Phng thc to file mu cho th nghim hai yu t
Th nghim kho st nng sut u (kg/) vi hai lng phn ln (P1 = khng bn ln, P2 = 25
kg/ha) v ba khong cch hng (S1 = 45 cm, S2 = 90 cm, S3 = 135 cm). K hiu K (khi I, II,
III), P (ln), S (khong cch hng), Y (nng sut/), phng theo bi tp trang 86 (Petersen,
1994).
S th nghim
I

S2 P1
60

S1 P1
65

S3 P2
66

S3 P1
59

S1 P2
56

10

S2 P2
62

II
III

S1 P2
45
S1 P1
55

S3 P1
55
S3 P1
51

S3 P2
57
S1 P2
43

S1 P1
58
S2 P1
54

S2 P2
50
S2 P2
45

S2 P1
59
S3 P2
50

Nhp s liu vi k hiu: K (khi), S (khong cch hng), P (lng phn ln), SP (yu t tng
tc khong cch hng v lng phn ln, nu khng c tng tc khng cn ghi ct ny v
khng xp nhm). So snh tng tc theo Dunnett test, xp nhm Duncan su gi tr trung bnh
nghim thc (tt c l 2 x 3 = 6 gi tr trung bnh nghim thc).
Trnh t phn tch: a. To file mu x l ANOVA v xp nhm nghim thc S v P.
b. Tnh xc sut p so snh tng tc hai yu t S*P theo Dunnett test.
c. Ghi kt qu phn tch vo bng.
1.7. 1. To file mu tnh tng tc, khng xp nhm cc nghim thc trung bnh ca S
v P.
Kt qu s cho bng phn tch phng sai, tnh tng tc S*P theo Dunnett test.
DATA;
INPUT K S P Y;
CARDS;
1
1
1
65
1
1
2
56
1
2
1
60
1
2
2
62
1
3
1
59
1
3
2
66
2
1
1
58
2
1
2
45
2
2
1
59
2
2
2
50
2
3
1
55
2
3
2
57
3
1
1
55
3
1
2
43
3
2
1
54
3
2
2
45
3
3
1
51
3
3
2
50
;
PROC GLM;
CLASS K S P;
MODEL Y = K S P S*P;
MEAN S P / LSD ALPHA=0.01;
MEAN S*P / DUNCAN ALPHA=0.01;
LSMEANS S*P / PDIFF ADJUST=DUNNETT;
TITLE 2 YEU TO;
RUN;

1.7. 2. To file mu tnh tng tc, xp nhm cc nghim thc trung bnh ca S v P.

11

Ghi thm ct SP (yu t tng tc khong cch hng v lng phn ln xp nhm khi tng
tc S*P c ngha). Kt qu s cho bng phn tch phng sai, tnh tng tc S*P theo Dunnett
test, xp nhm cc trung bnh nghim thc ca cc yu t nh sau:
DATA;
INPUT K $ S $ P $ SP $ Y;
CARDS;
1
1
1 S1P1
65
1
1
2 S1P2
56
1
2
1 S2P1
60
1
2
2 S2P2
62
1
3
1 S3P1
59
1
3
2 S3P2
66
2
1
1 S1P1
58
2
1
2 S1P2
45
2
2
1 S2P1
59
2
2
2 S2P2
50
2
3
1 S3P1
55
2
3
2 S3P2
57
3
1
1 S1P1
55
3
1
2 S1P2
43
3
2
1 S2P1
54
3
2
2 S2P2
45
3
3
1 S3P1
51
3
3
2 S3P2
50
;
PROC GLM;
CLASS K S P;
MODEL Y = K S P S*P;
MEAN S P / LSD ALPHA=0.01;
MEAN S*P / DUNCAN ALPHA=0.01;
LSMEANS S*P / PDIFF ADJUST=DUNNETT;
TITLE 2 YEU TO;
RUN;
PROC GLM;
CLASS K SP;
MODEL Y = K SP;
MEAN SP / DUNCAN ALPHA=0.01;
RUN;
2 YEU TO
The GLM Procedure
Class Level Information
Class
Levels Values
K
3 123
S

123

12

Number of observations

18

2 YEU TO
Dependent Variable: Y

The GLM Procedure

Source

DF

Sum of
Squares

Model

684.6666667

Mean Square
97.8095238

F Value
14.53

12

Pr > F
0.0002

Error

10

67.3333333

Corrected Total

17

R-Square

Source

752.0000000

Coeff Var

0.910461

Root MSE

4.717940
DF

6.7333333

2.594867

Y Mean
55.00000

Type I SS

Mean Square

F Value

Pr > F

K
S
P
S*P

2
2
1
2

417.3333333
21.3333333
98.0000000
148.0000000

208.6666667
10.6666667
98.0000000
74.0000000

30.99 <.0001
1.58 0.2526
14.55 0.0034
10.99 0.0030

Source
K
S
P
S*P

DF
Type III SS
2
417.3333333
2
21.3333333
1
98.0000000
2
148.0000000

Mean Square
208.6666667
10.6666667
98.0000000
74.0000000

F Value Pr > F
30.99 <.0001
1.58 0.2526
14.55 0.0034
10.99 0.0030

2 YEU TO
The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
10
Error Mean Square
6.733333
Critical Value of t
3.16927
Least Significant Difference 4.748
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping
A
A
A
A
A

Mean

56.333

55.000

53.667

2 YEU TO
The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
10
Error Mean Square
6.733333
Critical Value of t
3.16927
Least Significant Difference 3.8768
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

57.333

52.667

2 YEU TO

13

The GLM Procedure


Level of
Level of
S
P
N
1
1
2
2
3
3

1
2
1
2
1
2

--------------Y-------------Mean
Std Dev

3
3
3
3
3
3

59.3333333
48.0000000
57.6666667
52.3333333
55.0000000
57.6666667

5.13160144
7.00000000
3.21455025
8.73689495
4.00000000
8.02080628

2 YEU TO
The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Dunnett

1
1
2
2
3
3

1
2
1
2
1
2

H0:LSMean=
Control
Y LSMEAN
Pr > |t|
59.3333333
48.0000000
57.6666667
52.3333333
55.0000000
57.6666667

0.0013
0.8899
0.0301
0.2208
0.8899

Gii thch: s dng mc xc sut p-value so snh tng tc theo Dunnett test (Adjustment for
Multiple Comparisons: Dunnett), khi p < 0,05 th cc gi tr trung bnh bnh phng c nh
hng c lp khc nhau, nu p > 0,05 th cc gi tr ny nh hng nh nhau.
Phng php so snh Dunnett test cho thy: cc tng tc S1P1, S2P1, S3P1 v S3P2 c nh
hng nh nhau n nng sut (p t 0,2208 n 0,8899). Tng tc nh hng c lp l S1P2
(p = 0,0013) v S2P2 (p = 0,0301).
2 YEU TO
The GLM Procedure
Class Level Information
Class

Levels

Values

123

SP

S1P1 S1P2 S2P1 S2P2 S3P1 S3P2

Number of observations

18

2 YEU TO
The GLM Procedure
Dependent Variable: Y
Source

DF

Sum of
Squares

Model

684.6666667

97.8095238

67.3333333

6.7333333

Error

10

Corrected Total

17

R-Square

Source
K
SP

2
5

Root MSE

4.717940
DF

F Value
14.53

Pr > F
0.0002

752.0000000

Coeff Var

0.910461

Mean Square

2.594867

Y Mean
55.00000

Type I SS

Mean Square

417.3333333
267.3333333

208.6666667
53.4666667

F Value

Pr > F

30.99 <.0001
7.94 0.0029

14

Source

DF

K
SP

2
5

Type III SS

Mean Square

417.3333333
267.3333333

208.6666667
53.4666667

F Value

Pr > F

30.99 <.0001
7.94 0.0029

2 YEU TO
The GLM Procedure
Duncan's Multiple Range Test for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
10
Error Mean Square
6.733333
Number of Means
2
Critical Range
6.714

3
6.997

4
7.175

5
6
7.298
7.387

Means with the same letter are not significantly different.


Duncan Grouping

Mean

A
A
A
A
A
A
A
A
B A
B
B

59.333

S1P1

57.667

S3P2

57.667

S2P1

55.000

S3P1

52.333
48.000

3
3

SP

S2P2
S1P2

Bng 1.2. Nng sut u (kg/) do nh hng khong cch hng v lng ln
Yu t ln

Yu t khong cch hng


S1 = 45 cm S2 = 90 cm S3 = 135 cm
59,33 a
57,67 a
55,00 a
48,00 b
52,33 ab
57,67 a
53,67 A
55,00 A
56,33 A

Trung bnh yu t ln

P1= 0 kg/ha
57,33 A
P2 = 25kg/ha
52,67 B
Trung bnh yu t
khong cch hng
* Cc trung bnh cng k t khng khc bit c ngha thng k mc xc sut vi yu t P: p < 0,01,
tng tc S*P : p<0,01; CV = 4,7%.

Gii thch kt qu:


- Kt qu t bng phng sai v xp nhm yu t khong cch hng khng khc bit (F =1,58
vi p = 0,2526), yu t ln c khc bit c ngha (F = 14,55 vi p = 0,0034). Xp nhm Duncan
cc gi tr trung bnh tng tc ln v khong cch hng cho thy c hai nhm theo k t l A v
B trong nng sut cao nht 59,33 kg/.
- C tng tc ca khong cch hng v ln S*P n nng sut (F = 10,99 vi p = 0,003). Nng
sut chu tc ng ca ln v khc bit c ngha hai lng ln.
- So snh gi tr xc sut p cc nghim thc trung bnh tng tc theo Dunnett cho thy tng
tc khong cch hng vi bn ln cho nng sut cao nht l 59,33 kg/ ca tng tc S1P1
(khong cch hng 45 cm v khng bn ln) c nh hng ging nh S2P1(khong cch hng
90 cm v khng bn ln) c p = 0,8899, ging nh S3P1 (khong cch hng 135 cm v khng
bn ln) vi p = 0,2208 v khong cch 135 cm vi lng ln 25 kg/ha (S3P2 vi p = 0,8899).
15

Tng tc nh hng c lp l bn ln vi khong cch hng 45 cm (S1P2 vi p = 0,0013) v


90 cm (S2P2 vi p = 0,0301).
Ghi ch: phn tch tng tc cc gi tr da trn s trung bnh bnh phng nh nht:
- Khc bit means v lsmeans:
S trung bnh (means) = tng s cc gi tr / s gi tr (theo s hc).
S trung bnh bnh phng nh nht (lsmeans) = tng s cc gi tr kt hp tuyn tnh
/ s gi tr, c dng so snh tng tc A*B, A*B*C.
Nu s gi tr y trong b tr th nghim nhiu yu t, s trung bnh bng vi s
trung bnh bnh phng nh nht.
Nu thiu mt s gi tr, s trung bnh khc vi s trung bnh bnh phng nh nht.
Xem s liu bng sau:

S trung bnh s l:
S trung bnh bnh phng nh nht:
Nhng thiu 1 s nh bng sau:

S trung bnh = (4 + 6 + 2 + ....+ 4 + 2 + 3)/8 = 3,625.


Tri li, s trung bnh bnh phng nh nht = (4 + 4 + 3)/3 = 3,667.
-

Nu quan tm n so snh nhiu gi tr c lp v khng quan tm n nhiu tng tc,


s dng t test lp li vi LSD.
Nu quan tm n so snh tt c cc gi tr tng cp, p dng Tukey test hoc so snh tt
c gi tr vi mt gi tr i chng th s dng Dunnett test c tng tc r nht (SAS,
2004).

- So snh gi tr p iu chnh gii thch tng tc ca A*B, cn c trn gi thit cn bn l


H0: LSMean(i) = LSMean(j) gi l gi thit null, c ngha l cc tr s ging nhau. Khi so snh
nhiu tr s vi nhau, gi tr p iu chnh (adjusted p-value) l gi tr mc sai s chung nh nht
(FWE, Familywise Error Rate) bc b gi thit trn (Westfall, 2008).
Gii thch so snh nhiu gi tr:
16

Khi so snh, nu khng bc b gi thit null H0: cc tr s ging nhau.


Duncan multiple range test (DMRT) s dng so snh t test cho nhiu gi tr trung bnh
vi trn bn gi tr. LSD p dng cho hai bin rt d dng v khng cn dng DMRT.

1.8. ngha cc t v chuyn i gi tr


- SD (Standard deviation, lch chun): mc bin ng ca dy A so vi dy B, mc d hai
gi tr trung bnh ca hai dy bng nhau.
- CV (Coefficience of variance, h s bin thin): so snh mc bin ng ca nhiu mu.
- SE (Standard error, sai s chun): sai s ca tng cc gi tr.
- Chia t: chia nh thnh t khi c s liu thu thp ln. p dng cng thc K = 5log n.
Ex: c 50 cy, K = 5log 50 = 8,49; chn tm t. Khong cch t C = (Xmax-Xmin)/K
T mt: 3- 4,4 ; t hai: 4,5-5,9 ; t ba: 6 -7,4 (Phm Ch Thnh, 1976).
Chuyn i gi tr (transformation) rt cn so snh khc bit cc gi tr trung bnh, v khng
chuyn gi tr, thng k khng khc bit vi LSD ln, nhng chuyn i gi tr th thng k c
khc bit c ngha v LSD nh (Clewer, 2001).
- S liu l n v s x t 1 n 35, chuyn sang yi = ln (xi), (Clewer, 2001).
- S liu l n v s c x = 0,02 cng 1 vo cc tr s v i sang yi = log (xi+1), lu phi c
gi tr gi nh ln hn 1 mi tnh log c. V c s 0 nn cn gi nh (assumption) tnh
s hp l (Phm Ch Thnh, 1976 v Clewer, 2001).
Trng lng kh ca la c (red rice) trong th nghim ba nghim thc t 0,08 n 32 g/m2,
c i s liu sang log (x+1) trc khi thng k so snh LSD (Catala, 1993).
- s liu l % vi tr s x t 0 - 30 (sau khi cng thm 0,5 hoc 1 cho cc gi tr (Phm Ch
Thnh, 1976) v t 70 - 100, c th chuyn yi = % (Clewer, 2001).
Chuyn i s liu sang (x + 0,5) i vi ch s bnh t 1,05 n 2,98 theo th nghim ca Taa
v ctv (2002).
- s liu l % vi tr s x t 40 - 70% khng cn chuyn i v kt qu thng k khng khc gia
s nguyn v s liu chuyn i.
- s liu l % vi tr s x t 1 n 100, chuyn sang gc (angular) yi = arcsin%, thng gp
trong vic tnh t l ny mm, t l ra r vi tc ng ca cht iu ha sinh trng, t l nm
bnh.
Th nghim kho st t l ny mm ca ht Echinacea purpurea t 4 n 82% c chuyn sang
gc arcsin% (Qu v ctv, 2005).
Lu chuyn i trong excel:
- chuyn log: yi = LN(x)
- chuyn t l %: i p = 99 0.99SQRT(0.99) = x1ASIN(x1) = x2DEGREES(x2) = gi
tr ARCSIN% = yi
1.9. c s (plot size) v lp li (replications)
17

- c s cho cy nh: 20-40 cy, c ph: 4 cy, cy n qu nh: 10-20 cy, rau: 20-30 m 2, thuc
BVTV: 10 m2. Th nghim sn xut: 100 m2. Sai s (e) cho 1 m2 = 19,6%, 10 m2 = 7,5%, 20 m2 =
2,9%, 50 m2 = 1,3% (Phm Ch Thnh, 1976).
- Lp li (n): bn ln l ph hp, ti thiu l ba ln, cn xc nh n = ((V%)/(e%))2. Th nghim
nm loi t cho nng sut ci c sai s chun (SE) ca tr s trung bnh vi ba ln lp li l
2,83; bn ln lp li l 2,45 v nm ln lp li l 2,20 (Petersen, 1994).
Chng 2
PHN TCH PHNG SAI TH NGHIM B TR
HON TON NGU NHIN
(Completely Randomized Design, CRD)
2.1. Th nghim hon ton ngu nhin mt yu t
p dng trong iu kin ng nht v mi trng, dc, nh sng, ph nhiu ca t, b tr
trong phng th nghim.
Tin li ca phng php ny l cc nghim thc c s ln lp li khc nhau, nhng hn ch l t
chnh xc khi n v th nghim trong nghim thc khng ng nht. khc phc iu ny,
cn tng nhiu s ln lp li v kch thc phi ln, do tn km hn (Clewer, 2001).
Th nghim dng vi khun nh hng hm lng m trn c xa trc tho.
Th nghim gm su nghim thc tim chng 6 nhm dng vi khun nh hng n hm
lng m (mg N) ca ging c xa trc tho (red clover), nm ln lp li. Nm nghim thc
u cho nm dng vi khun Rhizobium trifolii ring bit kt hp vi hn hp nm dng vi khun
Rhizobium meliloti. Nghim thc compos = hn hp nm dng vi khun Rhizobium trifolii vi
hn hp nm dng vi khun Rhizobium meliloti (phng theo bi tp 2, phng php so snh
nhiu cch xp hng, xp s theo hng ngang vi cch nhp s liu l datalines, SAS, 1999).
Tng t, xp s liu theo hng dc cho kt qu x l nh nhau.
data;
input T $ N @@;
datalines;
3DOK1
19.4
3DOK1
3DOK5
17.7
3DOK5
3DOK4
17
3DOK4
3DOK7
20.7
3DOK7
3DOK13
14.3
3DOK13
COMPOS
17.3 COMPOS
;
proc anova;
class T;
model N = T;
means T / tukey;
means t / duncan waller;
means t / lsd;
title vi khuan;
run;

32.6
24.8
19.4
21
14.4
19.4

3DOK1
3DOK5
3DOK4
3DOK7
3DOK13
COMPOS

27
27.9
9.1
20.5
11.8
19.1

vi khuan

18

3DOK1
3DOK5
3DOK4
3DOK7
3DOK13
COMPOS

32.1
25.2
11.9
18.8
11.6
16.9

3DOK1
3DOK5
3DOK4
3DOK7
3DOK13
COMPOS

33
24.3
15.8
18.6
14.2
20.8

The ANOVA Procedure


Class Level Information
Class

Levels

Values

3DOK1 3DOK13 3DOK4 3DOK5 3DOK7 COMPOS

Number of observations

30

vi khuan
The ANOVA Procedure
Dependent Variable: N
Source

DF

Model

5
24

Error
Corrected Total

Mean Square

F Value

847.046667

169.409333

14.37

282.928000

11.788667

29

R-Square

Source
5

Root MSE

17.26515
DF

Pr > F
<.0001

1129.974667

Coeff Var

0.749616

Sum of
Squares

3.433463

Anova SS

847.0466667

N Mean
19.88667

Mean Square
169.4093333

F Value
14.37

Pr > F
<.0001

vi khuan
The ANOVA Procedure
Tukey's Studentized Range (HSD) Test for N
NOTE: This test controls the Type I experimentwise error rate, but it generally has a higher Type
II error rate than REGWQ.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
24
Error Mean Square
11.78867
Critical Value of Studentized Range 4.37265
Minimum Significant Difference
6.7142
Means with the same letter are not significantly different.
Tukey Grouping
A
A
B A
B
B C
B C
B C
C
C
C
C

Mean

28.820

3DOK1

23.980

3DOK5

19.920

3DOK7

18.700

COMPOS

14.640

3DOK4

13.260

3DOK13

vi khuan
The ANOVA Procedure
Waller-Duncan K-ratio t Test for N
NOTE: This test minimizes the Bayes risk under additive loss and certain other assumptions.

19

Kratio
100
Error Degrees of Freedom
24
Error Mean Square
11.78867
F Value
14.37
Critical Value of t
1.91873
Minimum Significant Difference 4.1665
Means with the same letter are not significantly different.
Waller Grouping
A
B
B
C B
C
C D
D
E D
E
E

Mean

28.820

3DOK1

23.980

3DOK5

19.920

3DOK7

18.700

COMPOS

14.640

3DOK4

13.260

3DOK13

vi khuan
The ANOVA Procedure
Duncan's Multiple Range Test for N
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
24
Error Mean Square
11.78867
Number of Means
2
Critical Range
4.482

3
4.707

4
4.852

5
6
4.954
5.031

Means with the same letter are not significantly different.


Duncan Grouping
A
B
B
C B
C
C D
D
E D
E
E

Mean

28.820

3DOK1

23.980

3DOK5

19.920

3DOK7

18.700

COMPOS

14.640

3DOK4

13.260

3DOK13

vi khuan
The ANOVA Procedure
t Tests (LSD) for N
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
24
Error Mean Square
11.78867
Critical Value of t
2.06390
Least Significant Difference 4.4818
Means with the same letter are not significantly different.

20

t Grouping
A
B
B
C B
C
C D
D
E D
E
E

Mean

28.820

3DOK1

23.980

3DOK5

19.920

3DOK7

18.700

COMPOS

14.640

3DOK4

13.260

3DOK13

Gii thch: s khc bit thay i khi so snh cc nghim thc vi cc so snh gi tr trung bnh
nh sau:
Tukey's Studentized Range (HSD) Test for Nitrogen Minimum Significant Difference 6,7142
Waller-Duncan K-ratio t Test for Nitrogen
Minimum Significant Difference 4,1665
t Tests (LSD) for Nitrogen
Least Significant Difference
4,4818
Duncan grouping c gi tr so snh cp 2 trung bnh vi critical range l 4,482, nhng tng dn
khi c nhiu so snh cc nghim thc.
Gii thch: tng t do ca th nghim l 6 - 1 = 5, F tnh ca th nghim l 14,37 vi p <
0,0001. Hm lng m thay i v c khc bit thng k c chn mc p< 0,05 do tc ng
ca su dng vi khun. Xp nhm theo Tukey test khc vi cc cch khc. Xp nhm theo
Waller, Duncan v t test LSD nh nhau, xp nhm cc trung bnh chia thnh nm nhm theo k
t t cao n thp l A, B, C, D, v E. Xp nhm theo Duncan test cho thy hm lng m tch
ly do 3DOK1 cao nht, khc bit c ngha vi cc dng vi khun khc, thp nht l 3DOK13.
Hin c trn 20 gi tr so snh khc bit cc nghim thc (Kuehl, 2000; Clewer, 2001), nhng
ph bin l cc cch trn. Xp nhm theo Duncan test c dng ph bin hin nay.

2.2. Th nghim hon ton ngu nhin hai yu t khng cn i


Bi tp th nghim hai yu t khng cn i (Unbalanced 2-by-2 Factorial, SAS, 1999), yu t A
v B c thit k theo s nh sau:
A
1
2
1 12 20
B
14 18
2 11 7
9
data;
input A $ B $ Y @@;
datalines;
A1 B1 12 A1 B1
A2 B1 20 A2 B1
;
proc glm;

14
18

A1
A2

B2
B2

11
17

A1

B2

21

class A B;
model Y=A B A*B;
means A/lsd;
title 2 YEU TO KHONG CAN DOI;
run;
2 YEU TO KHONG CAN DOI
The GLM Procedure
Class Level Information
Class

Levels

Values

A1 A2

B1 B2

Number of observations

2 YEU TO KHONG CAN DOI


The GLM Procedure
Dependent Variable: Y
Source

DF

Sum of
Squares

Model

91.71428571

Error

Source
A
B
A*B
Source
A
B
A*B

1
1
1
DF
1
1
1

0.0253

2.00000000

Root MSE

9.801480
DF

15.29

Pr > F

97.71428571

Coeff Var

0.938596

F Value

30.57142857

6.00000000

Corrected Total
R-Square

Mean Square

1.414214

Y Mean
14.42857

Type I SS

Mean Square

80.04761905
11.26666667
0.40000000

80.04761905
11.26666667
0.40000000

Type III SS

Mean Square

67.60000000
10.00000000
0.40000000

67.60000000
10.00000000
0.40000000

F Value

Pr > F

40.02 0.0080
5.63 0.0982
0.20 0.6850
F Value

Pr > F

33.80 0.0101
5.00 0.1114
0.20 0.6850

2 YEU TO KHONG CAN DOI


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
3
Error Mean Square
2
Critical Value of t
3.18245
Least Significant Difference 3.4374
Harmonic Mean of Cell Sizes 3.428571
NOTE: Cell sizes are not equal.

22

Means with the same letter are not significantly different.


t Grouping

Mean

18.333

A2

11.500

A1

Gii thch:
- Tng t do ca th nghim l n - 1 = 7 - 1 = 6. F test ton th nghim l 15,29 vi xc sut p
= 0,0253, chng t c khc bit trong 4 trung bnh nghim thc.
- Th nghim cn i cc th nghim thng c bng c lng Type I SS v Type III SS (SS
= Sum of Squares, tng bnh phng) bng nhau, nhng trong th nghim khng cn i ny, s
dng Type III SS l ph hp.
- So snh khc bit mc = 0,05 cho thy khng c tng tc A*B (p = 0,6850), chng t nh
hng ca yu t A khng l thuc vo yu t B v ngc li. Cn tnh khc bit tng yu t,
trong yu t B khng khc bit (p = 0,1114), yu t A c khc bit (p = 0,0101) mc p <
0,05.

Chng 3
PHN TCH PHNG SAI TH NGHIM
KHI Y NGU NHIN
(Randomized Complete Block Design, RCBD)
3.1. Khi y hon ton ngu nhin mt yu t
y l kiu b tr ph bin nht trong nghin cu nng nghip. p dng cho vic so snh cc
ging, loi phn bn trong iu kin t ai, ngoi cnh tng i t ng nht. Thng c chiu
bin thin ca hng dc hoc hng nh sng, ph t, pH, cn iu chnh ph hp v
kch thc, chiu di . Kiu RCBD gim sai s th nghim, nhng chu nh hng ca khi.
Th nghim so snh nng sut ti (kg/ 36m2) ca 6 ging u H Lan trong 4 khi, s
dng k t thay tn ging (Barnard, 1994).
B tr th nghim theo khi y hon ton ngu nhin, bn ln lp li, su nghim thc. Tng
s = 4x6 = 24 (k = khi; t = nghim thc, tn ging; y = nng sut). S th nghim nh
sau:
Hng dc cao

I
II
III
IV

f
e
c
e

d
f
d
d

c
c
e
c

e
b
a
a

b
a
b
f

a
d
f
b
Thp

data;
input k $ t $ y;
cards;
1 f
9
1 d
14.6
1 c
18.3
1 e
14.1
1 b
21.9
1 a
22.4

23

2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
4

e
f
c
b
a
d
c
d
e
a
b
f
e
d
c
a
f
b

14.2
14.1
17.4
25.6
23.9
19.2
12.7
15.8
11.5
21.1
23.7
6.4
12.1
16.1
15.9
19.6
12.3
18.3

;
proc anova;
class k t;
model y = k t;
means t /duncan alpha=0.01;
title 'Thi nghiem 1 yeu to RCBD';
run;
Thi nghiem 1 yeu to RCBD
The ANOVA Procedure
Class Level Information
Class

Levels

Values

1234

abcdef

Number of observations

24

Thi nghiem 1 yeu to RCBD


The ANOVA Procedure
Dependent Variable: y
Source

DF

Sum of
Squares

Model

497.3300000

62.1662500

56.7950000

3.7863333

Error

15

Corrected Total

23

R-Square

Source
k
t

3
5

Root MSE

11.66927
DF

F Value
16.42

Pr > F
<.0001

554.1250000

Coeff Var

0.897505

Mean Square

1.945850

Anova SS

52.8950000
444.4350000

y Mean
16.67500

Mean Square
17.6316667
88.8870000

F Value

Pr > F

4.66 0.0171
23.48 <.0001

24

Thi nghiem 1 yeu to RCBD


The ANOVA Procedure
Duncan's Multiple Range Test for y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
15
Error Mean Square
3.786333
Number of Means
2
Critical Range
4.054

3
4.229

4
4.342

5
6
4.424
4.485

Means with the same letter are not significantly different.


Duncan Grouping
A
A
A
B
B
B
B
C B
C
C

Mean

22.375

21.750

16.425

16.075

12.975
10.450

4
4

e
f

Gii thch: kt qu cho thy cc nghim thc khc bit rt c ngha mc p < 0,01, xp nhm
theo k t chia lm ba nhm l A, B v C v khng khc bit trong cng nhm vi nhau.
Nghim thc b cho nng sut cao nht, khng khc bit vi nghim thc a v thp nht l
nghim thc f.
3.2. Kiu vung la tinh (Latin square)
p dng khi c bin thin hai chiu ca cc nghim thc v cn c kho st theo hai hng,
thng l b tr theo hng v ct. Bi tp: th nghim kho st tng gim chiu cao la m theo
tiu chun do my gt trn su l. Th t (I, II, III, IV, V, VI) trn cc khu vc A, B, C, D, E,
F (Barnard, 1994). Chiu cao chi so snh vi chiu cao thc s (cm).
Khu vc
I
II
III
IV
V
VI

f
b
c
d
e
a

b
f
e
c
a
d

a
d
f
b
c
e

d
a
b
e
f
c

c
e
d
a
b
f

e
c
a
f
d
b

D liu c sp xp nh sau: hng (H), ct (C), nghim thc (T) v chiu cao (Y).
DATA;
INPUT H C T
CARDS;
1
1
1
2
1
3
1
4
1
5

$ Y;
f
b
a
d
c

3.5
4.2
6.7
6.6
4.1

25

1
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
4
5
5
5
5
5
5
6
6
6
6
6
6

6
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6
1
2
3
4
5
6

e
b
f
d
a
e
c
c
e
f
b
d
a
d
c
b
e
a
f
e
a
c
f
b
d
a
d
e
c
f
b

3.8
8.9
1.9
5.8
4.5
2.4
5.8
9.6
3.7
-2.7
3.7
6
7
10.5
10.2
4.6
3.7
5.1
3.8
3.1
7.2
4
-3.3
3.5
5
5.9
7.6
-0.7
3
4
8.6

;
PROC ANOVA;
CLASS H C T;
MODEL Y = H C T;
MEANS T / DUNCAN ALPHA=0.01;
TITLE CHIEU CAO LUA MI;
RUN;
CHIEU CAO LUA MI
The ANOVA Procedure
Class Level Information
Class

Levels

Values

123456

123456

abcdef

Number of observations

36

CHIEU CAO LUA MI


The ANOVA Procedure
Dependent Variable: Y
Sum of

26

Source

DF

Squares

Model

15

263.0641667

Error

20

Corrected Total
R-Square
Source
H
C
T

0.798065
5
5
5

Mean Square
17.5376111

66.5633333

Pr > F

5.27

0.0004

3.3281667

35
329.6275000
Coeff Var
Root MSE
DF

F Value

Y Mean

38.33961
1.824326
4.758333
Anova SS
Mean Square F Value

28.5991667
78.8691667
155.5958333

5.7198333
15.7738333
31.1191667

Pr > F

1.72 0.1763
4.74 0.0051
9.35 0.0001

CHIEU CAO LUA MI


The ANOVA Procedure
Duncan's Multiple Range Test for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
20
Error Mean Square
3.328167
Number of Means
2
Critical Range
2.997

3
3.126

4
3.211

5
6
3.273
3.321

Means with the same letter are not significantly different.


Duncan Grouping

Mean

A
A
A
A
A
A
B A
B
B C
C
C

6.917

6.117

6.067

5.583

2.667

1.200

Gii thch:
Kt qu xp nhm cho thy c ba nhm theo k t l A , B v C. Chiu cao gt la thay i do
th t , cc nghim thc khc bit rt c ngha mc p<0,01; cao nht l nghim thc d, thp
nht l nghim thc f.
3.3. Khi y ngu nhin hai yu t c tng tc (interaction)
Kiu th nghim cn bn ny thc hin tm tc ng ng thi ca hai yu t cn kho st.
Th nghim hai yu t, yu t A c ba nghim thc, yu t B c nm nghim thc
Th nghim b tr trn ba khi y ngu nhin, kho st nng sut ci du Y (kg/) do nh
hng ba nng cht iu ha sinh trng (S1, S2, S3) v nm lng m (D1, D2, D3, D4,
D5), s liu trch dn t trang 168 ca Clewer (2001).
C hai bc: (1) x l ANOVA bng PROC GLM (General Linear Model), xp nhm cc
nghim thc ca yu t S, D. So snh tng tc LSMEAN bng: LSMEANS S*D/PDIFF
ADJUST=DUNNETT; (2) tnh khc bit tng tc ca yu t S*D da trn so snh gi tr xc sut
iu chnh (adjust p-values) ca PDIFF ADJUST=DUNNETT.
File mu x l ANOVA v xp nhm cc nghim thc ca yu t S v D m ha bng s.
* Lu s dng du $ cch cc bin s. M ha bng ch vi khi (K), nng cht iu
ha sinh trng (S) v lng m (D), nng sut ci du Y (kg/).
27

DATA;
INPUT K $ S $ D $ SD $ Y;
CARDS;
1
1
1
1
1
2
1
1
3
1
1
4
1
1
5
1
2
1
1
2
2
1
2
3
1
2
4
1
2
5
1
3
1
1
3
2
1
3
3
1
3
4
1
3
5
2
1
1
2
1
2
2
1
3
2
1
4
2
1
5
2
2
1
2
2
2
2
2
3
2
2
4
2
2
5
2
3
1
2
3
2
2
3
3
2
3
4
2
3
5
3
1
1
3
1
2
3
1
3
3
1
4
3
1
5
3
2
1
3
2
2
3
2
3
3
2
4
3
2
5
3
3
1
3
3
2
3
3
3
3
3
4
3
3
5
6.47

S1D1
S1D2
S1D3
S1D4
S1D5
S2D1
S2D2
S2D3
S2D4
S2D5
S3D1
S3D2
S3D3
S3D4
S3D5
S1D1
S1D2
S1D3
S1D4
S1D5
S2D1
S2D2
S2D3
S2D4
S2D5
S3D1
S3D2
S3D3
S3D4
S3D5
S1D1
S1D2
S1D3
S1D4
S1D5
S2D1
S2D2
S2D3
S2D4
S2D5
S3D1
S3D2
S3D3
S3D4
S3D5

0.9
1.2
1.3
1.8
1.1
0.9
1.1
1.3
1.6
1.9
0.9
1.4
1.3
1.4
1.2
0.9
1.3
1.5
1.9
1.4
0.8
0.9
1.5
1.3
1.6
1
1.2
1.4
1.5
1.1
1
1.2
1.4
2.1
1.2
0.8
0.9
1.1
1.1
1.5
0.7
1
1.4
1.4
1.3

<.0001
Source
K
S
D

DF
2
2
4

Type III SS
0.06400000
0.16933333
2.49022222

;
PROC GLM;
CLASS K S D;
MODEL Y = K S D S*D;
MEAN S/LSD;
MEAN D/LSD ALPHA=0.01;
MEAN S*D/ DUNCAN ALPHA=0.01;
LSMEANS S*D / PDIFF ADJUST=DUNNETT
ALPHA=0.01;
RUN;
PROC GLM;
CLASS K SD;
MODEL Y = K SD;
MEAN SD / DUNCAN ALPHA=0.01;
RUN;
The SAS System
The GLM Procedure
Class Level Information
Class
Levels Values
K

123

123

12345

Number of observations 45
The SAS System
The GLM Procedure
Dependent Variable: Y
Sum of
Source
DF
Squares
Mean Square
Value Pr > F
Model
11.91 <.0001
Error

16

3.73866667

28

0.54933333

Corrected Total

44

R-Square

Mean
1.260000

K
1.63 0.2138
S
4.32 0.0232
D
31.73 <.0001
S*D

Mean Square

F Value

0.03200000
0.08466667
0.62255556

1.63 0.2138
4.32 0.0232
31.73 <.0001

28

Pr > F

DF

0.01961905

Root MSE

11.11651

Source
Value Pr > F

0.23366667

4.28800000

Coeff Var

0.871891

Type I SS

0.140068
Mean Square

0.06400000

0.03200000

0.16933333

0.08466667

2.49022222

0.62255556

1.01511111

0.12688889

S*D

1.01511111

0.12688889

6.47

<.0001

The SAS System


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
28
Error Mean Square
0.019619
Critical Value of t
2.04841
Least Significant Difference 0.1048
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping
Mean
N S
A
1.34667
15 1
B
B
B

1.22000

15

1.21333

15

The SAS System


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
28
Error Mean Square
0.019619
Critical Value of t
2.76326
Least Significant Difference 0.1825
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping
Mean
N D
A
1.56667
9 4
B
B
B

1.36667

1.35556

1.13333

0.87778
9 1
The SAS System
The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Dunnett

1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3

1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5

H0:LSMean=
Control
Y LSMEAN
Pr > |t|
0.93333333
1.23333333
1.40000000
1.93333333
1.23333333
0.83333333
0.96666667
1.30000000
1.33333333
1.66666667
0.86666667
1.20000000
1.36666667
1.43333333
1.20000000

0.1146
0.0037
<.0001
0.1146
0.9844
1.0000
0.0321
0.0161
<.0001
0.9996
0.2017
0.0078
0.0017
0.2017

The SAS System


The GLM Procedure
Class Level Information

29

Class

Levels Values

3 123

SD

15 S1D1 S1D2 S1D3 S1D4 S1D5 S2D1 S2D2 S2D3 S2D4 S2D5 S3D1 S3D2 S3D3 S3D4 S3D5
Number of observations

45

The SAS System


The GLM Procedure
Dependent Variable: Y
Source

DF

Model

16

Error

44

R-Square

2
14

Source

DF

K
SD

2
14

<.0001

0.01961905

Root MSE

11.11651
DF

11.91

Pr > F

4.28800000

Coeff Var

0.871891

F Value

0.23366667

0.54933333

Corrected Total

Source

Mean Square

3.73866667

28

K
SD

Sum of
Squares

Y Mean

0.140068

1.260000

Type I SS

Mean Square

F Value

Pr > F

0.06400000
3.67466667

0.03200000
0.26247619

1.63 0.2138
13.38 <.0001

Type III SS

Mean Square

F Value

0.06400000
3.67466667

0.03200000
0.26247619

1.63 0.2138
13.38 <.0001

Pr > F

The SAS System


The GLM Procedure
Duncan's Multiple Range Test for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
28
Error Mean Square
0.019619
Number of Means
2
Critical Range
.3160

3
.3296

4
.3387

5
6
7
.3453
.3505

Number of Means
9
Critical Range
.3611

10
.3636

11
.3658

12
.3678

8
.3547

13
14
15
.3695
.3710
.3723

Means with the same letter are not significantly different.


Duncan Grouping

B
B
B
B
B
B
B
B
B

A
A
A
C
C
C
C
C
C
C

1.9333

Mean
3

SD

S1D4

1.6667

S2D5

1.4333

S3D4

1.4000

S1D3

1.3667

S3D3

1.3333

S2D4

.3582

30

D
D
D
D
D
D
D
D
D
D
D

C
C
C
C
C
C
C
F C
F C
F C
F
F G
F G
F G
F G
F G
G
G

1.3000
E
E
E
E
E
E
E
E
E
E
E

S2D3

1.2333

S1D5

1.2333

S1D2

1.2000

S3D5

1.2000

S3D2

0.9667

S2D2

0.9333

S1D1

0.8667

S3D1

0.8333

S2D1

Bng 3.1. nh hng ca nng cht iu ha sinh trng v m n nng sut ci du


(kg/)
Nng cht
iu ha
sinh trng (S)
S1
S2
S3
Trung bnh
lng m (D)

Lng m (D)

D1
0,93
0,83
0,87
0,88

efg
g
fg
D

D2
1,23
0,97
1,20
1,13

cde
defg
cdef
C

D3
1,40
1,30
1,37
1,36

bc
dc
bc
B

D4
1,93
1,33
1,43
1,57

a
bc
bc
A

D5
1,23
1,67
1,20
1,37

cde
ab
cdef
B

Trung bnh nng


cht iu ha
sinh trng (S)
1,35 A
1,22 B
1,21 B

* Cc trung bnh cng k t khng khc bit c ngha thng k mc xc sut vi nng cht iu
ha sinh trng: p<0,05; lng m: p<0,01; tng tc nng cht iu ha sinh trng v lng
m: p<0,01; CV = 11,12%.

Gii thch:
- Kt qu xp nhm c th chia cc gi tr trung bnh t cao n thp ca yu t tng tc SD
lm by nhm theo k t A, B, G; trong gi tr trung bnh cao nht l 1,93 kg/ ca tng
tc S1D4, thp nht l 0,83 kg/ ca tng tc S2D1.
- Tng tc ca hai yu t nng cht iu ha sinh trng v lng m S*D (F = 6,47 vi
p < 0,0001) nh hng rt c ngha n nng sut ci du. Bng so snh gi tr xc sut p cc
trung bnh tng tc Dunnett cho thy tng tc cht iu ha sinh trng v lng m nh
hng c lp ln nht n nng sut ci du l tng tc S1D4 (p < 0,0001), tip theo l S2D5
(p < 0,0001), S3D4 (p = 0,0017), v cc tng tc S1D3, S3D3, S2D4 v S2D3. Cc tng tc
c nh hng nh nhau ( p > 0,05) v nng sut thp l tng tc S3D2, S3D5, S1D2, S1D5,
S3D1, S1D1, S2D1, S2D2.
3.4. Th nghim l ph (Split plot) c tng tc (interaction)
Th nghim kt hp cc nghim thc thnh nhm trong mt yu t l chnh gi l kiu th
nghim l ph (split plot design). Ty cch chn yu t no l chnh hay ph, nhng p dng
ph bin nht vi yu t A thng l l chnh (main plot factor) hay l l ln (large plots) nh
cy t, ti nc; l ph B (subplot factor) hay l l nh (small plots) nh phn bn, ging
(Clewer, 2001). Yu t B c xp theo l ph c xem nh l yu t kho st so vi cc
gi tr trung bnh trong nh hng ca tng tc khi vi yu t A (K*A), tnh tng tc ca
31

tt c cc l. Tng tc ca l ph c so snh vi sai s th nghim residual (SAS, 1999).


Phi c test gi thit: TEST H = A E = K*A; (gi thit null, khng khc nhau).
S th nghim chung nh sau:
Khi I
D2
D1
D3

D1

Khi II
D2
D3

D1

Khi III
D3
D2

V2

V1

V1

V4

V2

V4

V1

V4

V3

V3

V4

V3

V1

V3

V1

V3

V3

V1

V1

V2

V4

V3

V1

V2

V2

V1

V2

V4

V3

V2

V2

V4

V3

V4

V2

V4

Th nghim kho st nng sut c kg/ (Y) do yu t chu k xn c v ging c, xc sut thng
k c chn trc l p = 0,05 (NCRS 2007, trang 52).
Tn chu k xn c v ging c th s dng m ha bng s v nguyn tn ging.
Bi tp s dng m ha bng s nh sau:
Yu t D l chnh: ba nghim thc v chu k xn c l D1: 30 ngy, D2: 45 ngy, D3: 60 ngy
Yu t V l ph: bn ging l V1: Jackson, ging V2: Highlander, ging V3: San Macros, ging
V4: Medina.
Yu t DV: yu t tng tc ca hai yu t D v V.
B tr th nghim trn ba khi y , ngu nhin (K: 1, 2, 3).

Data;
Input K $ D $ V $ DV $ Y;
cards;
1
1

1
1

1
2

D1V1
D1V2

6789
6578

1
1
2
2
2
2
3
3
3
3
1
1
1
1
2

1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2

3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
1

D1V3
D1V4
D1V1
D1V2
D1V3
D1V4
D1V1
D1V2
D1V3
D1V4
D2V1
D2V2
D2V3
D2V4
D2V1

6589
6534
6743
6789
6700
6500
6721
7000
6345
6512
8812
9500
7816
6956
8745

32

2
2
2
3
3
3
3
1
1
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3

2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3

2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4

D2V2
D2V3
D2V4
D2V1
D2V2
D2V3
D2V4
D3V1
D3V2
D3V3
D3V4
D3V1
D3V2
D3V3
D3V4
D3V1
D3V2
D3V3
D3V4

9654
8721
6956
8867
9595
9800
7934
11345
11999
10456
10009
11099
11678
10678
10999
11567
11890
10367
11345

;
proc glm;
class K D V;
model Y = K D K*D V D*V;
test h=D e=K*D;
means D V D*V/lsd alpha=0.05;
lsmeans D*V/pdiff=control adjust=dunnett;

titleSPLIT PLOT P 52 statistix;


run;
proc glm;
class K DV;
model Y = K DV;
means DV/Duncan alpha=0.05;
run;

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Class Level Information
Class

Levels

Values

123

123

1234

Number of observations

Dependent Variable: Y

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure

Source

DF

Model

17

Error

36

Sum of
Squares
133707792.4

18

Corrected Total
R-Square

Mean Square

2461661.2
35

F Value

7865164.3

57.51

136759.0

136169453.6

Coeff Var

Root MSE

Y Mean

33

Pr > F
<.0001

0.981922

4.205193

Source

DF

K
D
K*D
V
D*V

2
2
4
3
6

Source

Type I SS

2
2
4
3
6

8794.111

Mean Square

875333.4
120440064.9
627156.8
7223245.1
4541992.2

DF

K
D
K*D
V
D*V

369.8093

F Value

Pr > F

437666.7
3.20 0.0647
60220032.4
440.34 <.0001
156789.2
1.15 0.3667
2407748.4
17.61 <.0001
756998.7
5.54 0.0021

Type III SS

Mean Square

875333.4
120440064.9
627156.8
7223245.1
4541992.2

F Value

Pr > F

437666.7
3.20 0.0647
60220032.4
440.34 <.0001
156789.2
1.15 0.3667
2407748.4
17.61 <.0001
756998.7
5.54 0.0021

Tests of Hypotheses Using the Type III MS for K*D as an Error Term
Source

DF

Type III SS

Mean Square

F Value

Pr > F

120440064.9

60220032.4

384.08

<.0001

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
18
Error Mean Square
136759
Critical Value of t
2.10092
Least Significant Difference 317.18
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

N
12

11119.3

8613.0

12

6650.0

12

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
18
Error Mean Square
136759
Critical Value of t
2.10092
Least Significant Difference 366.25
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

9409.2

B
B

8965.3

34

8608.0

8193.9

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Level of
Level of
D
V
N
1
1
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3

1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4

3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3

--------------Y-------------Mean
Std Dev
6751.0000
6789.0000
6544.6667
6515.3333
8808.0000
9583.0000
8779.0000
7282.0000
11337.0000
11855.6667
10500.3333
10784.3333

34.698703
211.000000
181.604882
17.243356
61.098281
77.698134
993.270859
564.648563
234.102542
163.230920
160.169702
693.386857

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Dunnett

1
1
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3

1
2
3
4
1
2
3
4
1
2
3
4

H0:LSMean=
Control
Y LSMEAN
Pr > |t|
6751.0000
6789.0000
6544.6667
6515.3333
8808.0000
9583.0000
8779.0000
7282.0000
11337.0000
11855.6667
10500.3333
10784.3333

1.0000
0.9936
0.9836
<.0001
<.0001
<.0001
0.4654
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Class Level Information
Class

Levels

DV

12

Values

123
D1V1 D1V2 D1V3 D1V4 D2V1 D2V2 D2V3 D2V4 D3V1 D3V2 D3V3 D3V4
Number of observations

36

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Dependent Variable: Y
Source

DF

Model

13

Error

22

Sum of
Squares
133080635.6
3088817.9

Mean Square

F Value

10236972.0

72.91

140400.8

35

Pr > F
<.0001

Corrected Total

35

R-Square

Coeff Var

0.977316
Source

136169453.6

4.260817
DF

K
DV

2
11

Source

DF

K
DV

Root MSE

2
11

Y Mean

374.7010

Type I SS

8794.111

Mean Square

F Value

Pr > F

875333.4
437666.7
3.12 0.0643
132205302.2
12018663.8
85.60 <.0001
Type III SS

Mean Square

F Value

Pr > F

875333.4
437666.7
3.12 0.0643
132205302.2
12018663.8
85.60 <.0001

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Duncan's Multiple Range Test for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
22
Error Mean Square
140400.8
Number of Means
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Critical Range 634.5 666.2 686.5 700.8 711.3 719.5 725.9 731.0 735.2 738.6 741.4
Means with the same letter are not significantly different.
Duncan Grouping
A
A
B A
B
B C
C
C

11855.7

Mean
3

N
D3V2

11337.0

D3V1

10784.3

D3V4

10500.3

D3V3

9583.0

D2V2

E
E
E

8808.0

D2V1

8779.0

D2V3

7282.0

D2V4

F
F
G F
G F
G F
G
G
G
G

DV

6789.0

D1V2

6751.0

D1V1

6544.7

D1V3

6515.3

D1V4

Gii thch:

36

- Kt qu xp nhm tng tc cc nghim thc ca yu t DV c th chia lm by nhm: A, B,


C, ... G (NCRS, 2007) trong nng sut cao nht 60 ngy xn c l V2 (Highlander), tip
theo l V1(Jackson), thp nht l 30 ngy xn c vi ging V3 (San Macros) v V4 (Medina).
- Khng c tng tc gia khi v chu k xn c (F = 1,15 vi p = 0,3367)
- Tng tc ca D*V rt c ngha (F = 5,54 vi p = 0,0021).
- Cn c vo bng so snh xc sut p cc trung bnh tng tc Dunnett, tng tc chu k xn c
D1(30 ngy) vi 4 ging c c nh hng nh nhau v c p > 0,05 cng nh tng tc D2V4
(chu k xn c 45 ngy,ging Medina).
Tng tc chu k xn c D2 (45 ngy) vi cc ging Jackson, Highlander v San Macros nh
hng c lp cng nh chu k xn c D3 (chu k xn c 60 ngy) tng tc vi bn ging c
u c p < 0,0001 v trong nng sut cao nht l tng tc D3V2 (chu k xn c 60 ngy,
ging Highlander) vi nng sut 11855,7 (kg/).
Trnh by kt qu nh sau:
Bng 3.2. nh hng ca chu k xn c v ging n nng sut c (kg/)
Ging (V)
Chu k xn c (D)
V1
V2
V3
V4
Trung bnh
(Jackson) (Highlander) (San Macros) (Medina) chu k xn c
D1 (30 ngy)
6751,0 fg
6789,0 fg
6544,7 g
6515,3 g
6650,0 C
D2 (45 ngy)
8808,0 e 9583,0 d
8779,0 e
7282,0 f
8613,0 B
D3 (60 ngy)
11337,0 ab
11855,7 a
10500,3 c
10784,3 bc 11119,3 A
Trung bnh ging
8965,3 B 9409,2 A
8608,0 B
8193,9 C
Cc trung bnh cng k t khng khc bit c ngha thng k mc xc sut vi p < 0,05 cho yu t D,
yu t V, tng tc D*V; CV = 4,21%

Bi tp s dng tn ging v chu k xn c (NCRS 2007, trang 52), so snh tng


tc LSMEANS vi Tukey test.

Chu k xn c: 30da = 30 ngy, Jackson = ging c


Lu : GIONG$15. v XENCOGIONG$20. l ghi di tn nghim thc khi c s k t trn 8.
Kt qu ging nh phn m ha bng s, c rt gn cho cc phn xp nhm, so snh tng
tc Tukey test nh sau:
DATA;
INPUT KHOI
Cards;
1
30da
1
30da
1
30da
1
30da
2
30da
2
30da
2
30da
2
30da
3
30da
3
30da
3
30da

XENCO $ GIONG$15. NSUAT XENCOGIONG$20.;


Jackson
Highlander
San Macros
Medina
Jackson
Highlander
San Macros
Medina
Jackson
Highlander
San Macros

6789
6578
6589
6534
6743
6789
6700
6500
6721
7000
6345

30da Jackson
30da Highlander
30da San Macros
30da Medina
30da Jackson
30da Highlander
30da San Macros
30da Medina
30da Jackson
30da Highlander
30da San Macros

37

3
1
1
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3
1
1
1
1
2
2
2
2
3
3
3
3

30da
45da
45da
45da
45da
45da
45da
45da
45da
45da
45da
45da
45da
60da
60da
60da
60da
60da
60da
60da
60da
60da
60da
60da
60da

Medina
Jackson
Highlander
San Macros
Medina
Jackson
Highlander
San Macros
Medina
Jackson
Highlander
San Macros
Medina
Jackson
Highlander
San Macros
Medina
Jackson
Highlander
San Macros
Medina
Jackson
Highlander
San Macros
Medina

6512
8812
9500
7816
6956
8745
9654
8721
6956
8867
9595
9800
7934
11345
11999
10456
10009
11099
11678
10678
10999
11567
11890
10367
11345

30da Medina
45da Jackson
45da Highlander
45da San Macros
45da Medina
45da Jackson
45da Highlander
45da San Macros
45da Medina
45da Jackson
45da Highlander
45da San Macros
45da Medina
60da Jackson
60da Highlander
60da San Macros
60da Medina
60da Jackson
60da Highlander
60da San Macros
60da Medina
60da Jackson
60da Highlander
60da San Macros
60da Medina

;
proc glm;
class KHOI XENCO GIONG;
model NSUAT = KHOI XENCO KHOI*XENCO GIONG XENCO*GIONG;
test h=XENCO e=KHOI*XENCO;
means XENCO GIONG XENCO*GIONG/lsd alpha=0.05;
lsmeans XENCO*GIONG /pdiff adjust=tukey;
titleSPLIT PLOT P 52 statistix;
run;
proc GLM;
class KHOI XENCOGIONG;
model NSUAT = KHOI XENCOGIONG;
means XENCOGIONG /Duncan alpha=0.05;
run;
SPLIT PLOT P 52 statistix
The GLM Procedure
Class Level Information
Class
KHOI

Levels
3

Values
123

XENCO

30da 45da 60da

GIONG

Highlander Jackson Medina San Macros

Number of observations

36

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure

38

Dependent Variable: NSUAT


Source

DF

Model

17

Error

Sum of
Squares
133707792.4

18

7865164.3

2461661.2

Corrected Total

35

R-Square

Mean Square

DF

KHOI
XENCO
KHOI*XENCO
GIONG
XENCO*GIONG

Source

DF

KHOI
XENCO
KHOI*XENCO
GIONG
XENCO*GIONG

57.51

<.0001

136759.0

Root MSE

4.205193

Source

Pr > F

136169453.6

Coeff Var

0.981922

F Value

369.8093

Type I SS

NSUAT Mean
8794.111

Mean Square

F Value

Pr > F

875333.4
437666.7
3.20 0.0647
120440064.9
60220032.4
440.34 <.0001
4
627156.8
156789.2
1.15 0.3667
3
7223245.1
2407748.4
17.61 <.0001
6
4541992.2
756998.7
5.54 0.0021
2

Type III SS

Mean Square

F Value

Pr > F

875333.4
437666.7
3.20 0.0647
120440064.9
60220032.4
440.34 <.0001
4
627156.8
156789.2
1.15 0.3667
3
7223245.1
2407748.4
17.61 <.0001
6
4541992.2
756998.7
5.54 0.0021
2

Tests of Hypotheses Using the Type III MS for KHOI*XENCO as an Error Term
Source

DF

XENCO

Type III SS

Mean Square

120440064.9

F Value

60220032.4

Pr > F

384.08

<.0001

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for NSUAT
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
18
Error Mean Square
136759
Critical Value of t
2.10092
Least Significant Difference 317.18
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

N
12

XENCO

11119.3

60da

8613.0

12

45da

6650.0

12

30da

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for NSUAT
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.

39

Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
18
Error Mean Square
136759
Critical Value of t
2.10092
Least Significant Difference 366.25
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

GIONG

9409.2

Highlander

B
B
B

8965.3

Jackson

8608.0

San Macros

8193.9

Medina

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Level of
XENCO

Level of
GIONG

30da
30da
30da
30da
45da
45da
45da
45da
60da
60da
60da
60da

Highlander
Jackson
Medina
San Macros
Highlander
Jackson
Medina
San Macros
Highlander
Jackson
Medina
San Macros

------------NSUAT-----------Mean
Std Dev

3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3

6789.0000
6751.0000
6515.3333
6544.6667
9583.0000
8808.0000
7282.0000
8779.0000
11855.6667
11337.0000
10784.3333
10500.3333

211.000000
34.698703
17.243356
181.604882
77.698134
61.098281
564.648563
993.270859
163.230920
234.102542
693.386857
160.169702

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Tukey
XENCO
30da
30da
30da
30da
45da
45da
45da
45da
60da
60da
60da
60da

LSMEAN
NSUAT LSMEAN

GIONG

Highlander
6789.0000
Jackson
6751.0000
Medina
6515.3333
San Macros
6544.6667
Highlander
9583.0000
Jackson
8808.0000
Medina
7282.0000
San Macros
8779.0000
Highlander
11855.6667
Jackson
11337.0000
Medina
10784.3333
San Macros
10500.3333

Number
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

Least Squares Means for effect XENCO*GIONG


Pr > |t| for H0: LSMean(i)=LSMean(j)
Dependent Variable: NSUAT
i/j

1
1
2

1.0000

2
1.0000

3
0.9981
0.9995

5
0.9993
0.9999

6
<.0001
<.0001

40

0.0001
0.0001

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

0.9981
0.9993
<.0001
0.0001
0.8755
0.0002
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001

0.9995
0.9999
<.0001
0.0001
0.8196
0.0001
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001

1.0000
<.0001
<.0001
0.3764
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001

1.0000

<.0001
<.0001

<.0001
<.0001
0.4280
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001

0.3624
<.0001
0.3162
<.0001
0.0008
0.0304
0.1749

<.0001
<.0001
0.3624
0.0034
1.0000
<.0001
<.0001
0.0002
0.0011

Least Squares Means for effect XENCO*GIONG


Pr > |t| for H0: LSMean(i)=LSMean(j)
Dependent Variable: NSUAT
i/j

7
1
2
3
4
5

0.8755
0.8196
0.3764
0.4280
<.0001

8
0.0002
0.0001
<.0001
<.0001
0.3162

10
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001

11
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
0.0008

12
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
0.0304

41

<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
0.1749

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Tukey
Least Squares Means for effect XENCO*GIONG
Pr > |t| for H0: LSMean(i)=LSMean(j)
Dependent Variable: NSUAT
i/j

6
7
8
9
10
11
12

0.0034
0.0042
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001

10

11

12

1.0000
<.0001
<.0001
0.0002
0.0011
0.0042
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
<.0001
0.0001
0.0009
<.0001
0.8389
0.0700
0.0109
<.0001
0.8389
0.7834
0.2690
0.0001
0.0700
0.7834
0.9974
0.0009
0.0109
0.2690
0.9974

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Class Level Information
Class

Levels Values

KHOI

3 123

XENCOGIONG

12 30da Highlander 30da Jackson 30da Medina 30da San Macros 45da Highlander
45da Jackson 45da Medina 45da San Macros 60da Highlander 60da Jackson 60da
Medina 60da San Macros
Number of observations

36

SPLIT PLOT P 52 statistix

The GLM Procedure


Dependent Variable: NSUAT
Source

DF

Model

13

Error

Sum of
Squares
133080635.6

22

3088817.9

Corrected Total

35

R-Square

Mean Square

DF

KHOI
XENCOGIONG

Source

DF

72.91

<.0001

140400.8

Root MSE

4.260817

Source

10236972.0

Pr > F

136169453.6

Coeff Var

0.977316

F Value

Type I SS

374.7010

NSUAT Mean
8794.111

Mean Square

F Value

875333.4
437666.7
3.12
11
132205302.2
12018663.8
Type III SS

Mean Square

0.0643
85.60

F Value

42

Pr > F

Pr > F

<.0001

KHOI
XENCOGIONG

875333.4
437666.7
3.12
11
132205302.2
12018663.8

0.0643
85.60

<.0001

SPLIT PLOT P 52 statistix


The GLM Procedure
Duncan's Multiple Range Test for NSUAT
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
22
Error Mean Square
140400.8
Number of Means
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Critical Range 634.5 666.2 686.5 700.8 711.3 719.5 725.9 731.0 735.2 738.6 741.4
Means with the same letter are not significantly different.
Duncan Grouping
A
A
B A
B
B C
C
C

11855.7

Mean
3

XENCOGIONG

60da Highlander

11337.0

60da Jackson

10784.3

60da Medina

10500.3

60da San Macros

9583.0

45da Highlander

E
E
E

8808.0

45da Jackson

8779.0

45da San Macros

7282.0

45da Medina

F
F
G F
G F
G F
G
G
G
G

6789.0

30da Highlander

6751.0

30da Jackson

6544.7

30da San Macros

6515.3

30da Medina

Kt qu cho thy s dng tn bng ch cho thy xp nhm Duncan grouping (nhm tng ng,
homogeneous groups (NRCS, 2007) ca yu t chu k xn c v ging, tng tc chu k xn
c*ging ghi r tn ging (Jackson) v xn c (30 ngy).
So snh tng tc ma trn Least Squares Means for effect chu k xn c*ging ca so snh a
tng tc Tukey test (Adjustment for Multiple Comparisons: Tukey) v cho thy kt qu ging
nh so snh Dunnett test: tng tc chu k xn c 30 ngy vi ging Highlander, Jackson,
Medina, San Macros v chu k xn c 45 ngy v ging Medina nh hng tng tc nh nhau
n nng sut c, cn li cc tng tc khc u nh hng c lp n nng sut c (xc sut
ca tng tc p > 0,05 l c nh hng nh nhau; p < 0,05 l c nh hng c lp (SAS, 2004).
C nhiu phng php so snh tng tc a bin nh Bon, Dunnett, Tukey, Sidak Tuy nhin
trong x l thng k, ch chn mt cch so snh tng tc lsmeans chu k xn c*ging l c,
nh Dunnett test.
43

3.5. Th nghim l sc (strip plot)


Th nghim b tr c mt yu t gm mt dy cc c s trong mt khi theo mt hng trong
khi, v yu t th hai cng gm mt dy cc c theo mt hng khc trong khi.
Nh vy c mt yu t theo hng dc (vertical) v yu t th hai theo hng ngang
(horizontal). Cc c s trong khi c b tr ngu nhin. Strip plot vi b tr c bit cn gi
l split-block design. Th nghim p dng cho c s ln v lin tc, v c s nh kh thc
hin.
Cn trc nghim gi thit nh hng ca khi vi yu t A, nh hng ca khi vi yu t B.
test h=A e=KHOI*A;
test h=B e=KHOI*B;
Bi tp: th nghim b tr khi (KHOI) RCBD tnh nng sut la mch Y (kg/ c s) lm
thc n gia sc, bn phn kali (K) c ba nghim thc : K1 = 0 kg/ha, K2 = 25 kg/ha v K3 = 50
kg/ha. Phn ln (P) c hai nghim thc: P1 = 25 kg/ha, P2 = 50 kg/ha. Bn K chy dc ht ba .
Trn cc bn K, bn P chy dc theo gc thng (phng theo Petersen, 1994).
S th nghim nh sau:
P1
P2

K3 K1
56
32
67
54
Khi 1

K2
49
58

data;
input KHOI $ K $ P $ Y;
cards;
1
1
1
1
1
2
1
2
1
1
2
2
1
3
1
1
3
2
2
1
1
2
1
2
2
2
1
2
2
2
2
3
1
2
3
2
3
1
1
3
1
2
3
2
1
3
2
2
3
3
1
3
3
2
;
proc glm;

P2
P1

K1
K3
38
62
52
72
Khi 2

32
54
49
58
56
67
38
52
50
64
62
72
44
54
54
63
51
68

44

K2
50
64

P2
P1

K2
K1
54
44
63
54
Khi 3

K3
51
68

class KHOI K P;
model Y = KHOI K KHOI*K P KHOI*P K*P;
test h=K e=KHOI*K;
test h=P e=KHOI*P;
means K P K*P/lsd alpha=0.01;
lsmeans K/pdiff adjust=dunnett alpha=0.01;

titleSTRIP PLOT P 142;


run;

STRIP PLOT P 142


The GLM Procedure

Class Level Information


Class

Levels

KHOI

Values
123

123

12

Number of observations

18

STRIP PLOT P 142


The GLM Procedure
Dependent Variable: Y
Sum of
Squares

Source

DF

Model

13

1776.888889

Error

56.888889

Corrected Total

17

R-Square

Source
KHOI
K
KHOI*K
P
KHOI*P
K*P

Source
K

Type I SS

3.771236

54.88889

Mean Square

Type III SS

Mean Square

45.7777778
22.8888889
885.7777778
442.8888889
4
78.2222222
19.5555556
1
747.5555556
747.5555556
2
3.1111111
1.5555556
2
16.4444444
8.2222222
2

0.0209

Y Mean

DF

9.61

Pr > F

14.222222

45.7777778
22.8888889
885.7777778
442.8888889
4
78.2222222
19.5555556
1
747.5555556
747.5555556
2
3.1111111
1.5555556
2
16.4444444
8.2222222
2

Source
KHOI
K
KHOI*K
P
KHOI*P
K*P

136.683761

Root MSE

6.870673
DF

F Value

1833.777778

Coeff Var

0.968977

Mean Square

F Value

Pr > F

1.61 0.3070
31.14 0.0036
1.38 0.3826
52.56 0.0019
0.11 0.8990
0.58 0.6018
F Value

Pr > F

1.61 0.3070
31.14 0.0036
1.38 0.3826
52.56 0.0019
0.11 0.8990
0.58 0.6018

Tests of Hypotheses Using the Type III MS for KHOI*K as an Error Term
DF
Type III SS
Mean Square F Value Pr > F
2

885.7777778

442.8888889

22.65

0.0066

Tests of Hypotheses Using the Type III MS for KHOI*P as an Error Term
Source
P

DF
1

Type III SS

Mean Square

F Value

Pr > F

747.5555556

747.5555556

480.57

0.0021

45

STRIP PLOT P 142


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
4
Error Mean Square
14.22222
Critical Value of t
4.60409
Least Significant Difference 10.025
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping
Mean
N K
A
A
A

62.667

56.333

45.667

STRIP PLOT P 142


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
4
Error Mean Square
14.22222
Critical Value of t
4.60409
Least Significant Difference 8.1851
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

61.333

48.444

STRIP PLOT P 142


The GLM Procedure
Level of
Level of
K
P
N
1
1
2
2
3
3

1
2
1
2
1
2

3
3
3
3
3
3

--------------Y-------------Mean
Std Dev
38.0000000
53.3333333
51.0000000
61.6666667
56.3333333
69.0000000

6.00000000
1.15470054
2.64575131
3.21455025
5.50757055
2.64575131

STRIP PLOT P 142


The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Dunnett
H0:LSMean=
Control
K
Y LSMEAN
Pr > |t|
1
2
3

45.6666667
56.3333333
62.6666667

0.0138
0.0025

Bng 3.3. nh hng ca phn K v P n nng sut la mch (kg/)


46

Phn P
P1 (25 kg/ha)
P2 (50 kg/ha)
Trung bnh phn K

K1
(0 kg/ha)
38,00
53,33
45,67 B

Phn K
K2
(25 kg/ha)
51,00
61,67
56,33 A

K3
(50 kg/ha)
56,33
69,00
62,67 A

Trung bnh
phn P
48,44 B
61,33 A

Cc trung bnh cng k t khng khc bit c ngha thng k mc xc sut vi p < 0,01; CV=6,87%.

Gii thch: v khng c tng tc K v P, cn gii thch tng tc trong yu t K v P.


- Xp nhm yu t lng ln (P) vi hai trung bnh theo k t c hai nhm l A v B. Xp nhm
yu t lng K vi ba trung bnh theo k t c hai nhm l A v B.
- Khng c nh hng khi n yu t lng K (F = 1,38 vi p = 0,3826) v lng P(F = 0,11
vi p = 0,899). Lng phn K v P khng c nh hng tng tc n nng sut (F = 0,58 vi p
= 0,6018).
- So snh tng tc cc trung bnh yu t lng K theo gi tr xc sut p cc trung bnh nghim
thc cho thy K1 (0 kg/ha) nh hng c lp vi K2 (25 kg/ha) (p = 0,0138) v K3 (p =
0,0025), trong nghim thc K3(50 kg/ha) nh hng tng tc ln nht n nng sut la
mch (62,67 kg/ha).
- Nghim thc lng ln P2 (50 kg/ha) cho nng sut 61,33 kg/ha, khc bit c ngha vi P1(25
kg/ha).
3.6. Th nghim ba yu t (3 factors=23)
Th nghim thc hin so snh tng tc ng thi nhiu yu t nh ging, lng phn bn,
ho cht phun, khong cch gieo trng gim chi ph v thi gian kho st, nhng cn din tch
ln. Th nghim ba yu t l th nghim cn bn kho st tng tc ca ba yu t.
Bi tp so snh cc gi tr trung bnh v tng tc ba yu t (phng theo Clewer, 2001).
Th nghim gm bn khi (KH), hai lng m N (N1= khng bn m, N2 = bn m), hai
ging la m V (V1, V2), hai lng phn K (K1 = khng bn K, K2 = bn K) nh hng nng
sut (Y, tn/ha).
S b tr th nghim vi T1 = N1V1K1, ....T8 = N2V2K2 nh sau:
Khi N1V1K1 N2V1K2 N1V2K1 N2V2K1
Khi T1 T6 T3 T7
1
1
N1V1K2 N2V1K1 N2V2K2 N1V2K2
T2 T5 T8 T4
Khi N2V1K1 N1V1K2 N2V1K2 N1V2K1
2
N1V1K1 N2V2K1 N1V2K2 N2V2K2

Khi T5 T2 T6 T3
2
T1 T7 T4 T8

Khi N1V2K2 N2V2K2 N2V1K1 N1V2K1


3
N2V1K2 N1V1K1 N2V2K1 N1V1K2

Khi T4 T8 T5 T3
3
T6 T1 T7 T2

Khi N2V2K1 N2V1K1 N2V1K2 N2V2K2


4
N1V1K2 N1V1K1 N1V2K1 N1V2K2

Khi T7 T5 T6 T8
4
T2 T1 T3 T4

Tm nghim thc c th b tr nh sau:


T1: N1 V1 K1, khng bn phn cho ging V1
47

T2: N1 V1 K2, bn phn K cho ging V1


T3: N1 V2 K1, khng bn phn cho ging V2
T4: N1 V2 K2, bn phn K cho ging V2
T5: N2 V1 K1, bn phn N cho ging V1
T6: N2 V1 K2, bn phn K v N cho ging V1
T7: N2 V2 K1, bn phn N cho ging V2
T8: N2 V2 K2, bn phn K v N cho ging V2
* Lu : Kt qu x l bng phn tch phng sai yu t NVK vi tm gi tr trung bnh t T1
n T8 (yu t N = 2 x yu t V = 2 x yu t K = 2 c tm trung bnh tng tc) xp nhm, s
c t do (df) v tng bnh phng (SS, Sum of Squares) bng tng df v SS ca yu t N, yu
t V, yu t K, tng tc N*V, N*K, V*K v N*V*K cng li (Clewer, 2001).
DATA;
input KH N V K NVK $ Y;
CARDS;
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
1
2
1
2
1
1
2
1
1
2
2
1
2
2
2
1
1
2
1
1
2
1
2
2
1
2
2
2
1
2
2
1
2
2
2
2
2
2
3
1
1
3
1
1
3
1
2
3
1
2
3
2
1
3
2
1
3
2
2
3
2
2
4
1
1
4
1
1
4
1
2
4
1
2
4
2
1
4
2
1
4
2
2
4
2
2
;
PROC GLM;
CLASS KH N V K;

1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2

N1V1K1
N1V1K2
N1V2K1
N1V2K2
N2V1K1
N2V1K2
N2V2K1
N2V2K2
N1V1K1
N1V1K2
N1V2K1
N1V2K2
N2V1K1
N2V1K2
N2V2K1
N2V2K2
N1V1K1
N1V1K2
N1V2K1
N1V2K2
N2V1K1
N2V1K2
N2V2K1
N2V2K2
N1V1K1
N1V1K2
N1V2K1
N1V2K2
N2V1K1
N2V1K2
N2V2K1
N2V2K2

4
4.5
5.2
6.4
4.8
5.8
5.3
7
3.9
4.9
5.4
8
5.2
5
6.1
7.4
5
4.3
4.4
7.8
5.2
6.6
7.6
7.8
4.3
5.1
4.2
7.4
5.6
5.8
6.6
7.4

48

MODEL Y = KH N|V|K;
MEANS N|V|K / LSD ALPHA=0.01;
LSMEANS V*K / PDIFF=CONTROL ADJUST=DUNNETT;
LSMEANS N*V*K / PDIFF=CONTROL ADJUST=DUNNETT;
TITLE NANG SUAT LUA MI;
RUN;
PROC GLM;
CLASS KH NVK;
MODEL Y = KH NVK;
MEANS NVK / DUNCAN ALPHA=0.05;
RUN;

(Ghi: N|V|K tng ng vi N V K N*V N*K V*K N*V*K)

- X l thng k ANOVA trc, sau xp nhm v tnh tng tc khi cc bin s v tng tc
c ngha vi p < 0,05. Sau khi xem kt qu xp nhm cc trung bnh ca nghim thc N,V, K,
tnh tng tc LSMEANS ca V*K v N*V*K.
NANG SUAT LUA MI
The GLM Procedure
Class Level Information
Class

Levels

KH

Values
1234

12

12

12

Number of observations

32

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure

Dependent Variable: Y
Source

DF

Model

10

Error

0.871920

Source

6.34250000
31

R-Square

Mean Square

43.17750000

21

Corrected Total

Source
KH
N
V
N*V
K
N*K
V*K
N*V*K

Sum of
Squares

4.31775000

Pr > F

14.30

<.0001

0.30202381

49.52000000

Coeff Var
9.557686

Root MSE
0.549567

DF
Type I SS
3
2.05750000
1
6.48000000
1
18.00000000
1
0.08000000
1
10.58000000
1
0.98000000
1
3.38000000
1
1.62000000

DF

F Value

Type III SS

Y Mean
5.750000

Mean Square F Value


0.68583333
2.27
6.48000000
21.46
18.00000000
59.60
0.08000000
0.26
10.58000000
35.03
0.98000000
3.24
3.38000000
11.19
1.62000000
5.36

Mean Square

F Value

49

Pr > F
0.1099
0.0001
<.0001
0.6122
<.0001
0.0860
0.0031
0.0308

Pr > F

KH
N
V
N*V
K
N*K
V*K
N*V*K

3
2.05750000
0.68583333
2.27
1
6.48000000
6.48000000
21.46
1
18.00000000
18.00000000
59.60
1
0.08000000
0.08000000
0.26
1
10.58000000
10.58000000
35.03
1
0.98000000
0.98000000
3.24
1
3.38000000
3.38000000
11.19
1
1.62000000
1.62000000
5.36

0.1099
0.0001
<.0001
0.6122
<.0001
0.0860
0.0031
0.0308

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
21
Error Mean Square
0.302024
Critical Value of t
2.83136
Least Significant Difference 0.5501
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

6.2000

16

5.3000

16

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
21
Error Mean Square
0.302024
Critical Value of t
2.83136
Least Significant Difference 0.5501
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

6.5000

16

5.0000

16

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
Level of
Level of
N
V
N
1
1
2
2

1
2
1
2

8
8
8
8

--------------Y-------------Mean
Std Dev
4.50000000
6.10000000
5.50000000
6.90000000

0.45669621
1.51563282
0.57569833
0.85356396

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
t Tests (LSD) for Y

50

NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.01
Error Degrees of Freedom
21
Error Mean Square
0.302024
Critical Value of t
2.83136
Least Significant Difference 0.5501
Means with the same letter are not significantly different.
t Grouping

Mean

6.3250

16

5.1750

16

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
Level of
Level of
N
K
N
1
1
2
2

1
2
1
2

8
8
8
8

--------------Y-------------Mean
Std Dev
4.55000000
6.05000000
5.80000000
6.60000000

Level of
Level of
V
K
N
1
1
2
2

1
2
1
2

8
8
8
8

Level of
Level of
N
V
K
1
1
1
1
2
2
2
2

1
1
2
2
1
1
2
2

1
2
1
2
1
2
1
2

0.57071384
1.53529895
0.92427578
0.97979590

--------------Y-------------Mean
Std Dev
4.75000000
5.25000000
5.60000000
7.40000000

Level of
N
4
4
4
4
4
4
4
4

0.61875451
0.76531973
1.13010745
0.51269596

--------------Y-------------Mean
Std Dev
4.30000000
4.70000000
4.80000000
7.40000000
5.20000000
5.80000000
6.40000000
7.40000000

0.49665548
0.36514837
0.58878406
0.71180522
0.32659863
0.65319726
0.96263527
0.32659863

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Dunnett

1
1
2
2

1
2
1
2

H0:LSMean=
Control
Y LSMEAN
Pr > |t|
4.75000000
5.25000000
5.60000000
7.40000000

0.1956
0.0148
<.0001

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
Least Squares Means
Adjustment for Multiple Comparisons: Dunnett
H0:LSMean=

51

1
1
1
1
2
2
2
2

1
1
2
2
1
1
2
2

1
2
1
2
1
2
1
2

Control
Y LSMEAN
Pr > |t|
4.30000000
4.70000000
4.80000000
7.40000000
5.20000000
5.80000000
6.40000000
7.40000000

0.8364
0.6705
<.0001
0.1428
0.0053
0.0001
<.0001

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
Class Level Information
Class
KH

Levels
4

NVK

Values
1234

N1V1K1 N1V1K2 N1V2K1 N1V2K2 N2V1K1 N2V1K2 N2V2K1 N2V2K2


Number of observations

32

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
Dependent Variable: Y
Source

DF

Model

10

Error

21

KH
NVK
Source
KH
NVK

3
7

3
7

Y Mean

0.549567

Type I SS

Type III SS

5.750000

Mean Square

2.05750000
41.12000000

DF

<.0001

0.30202381

Root MSE

9.557686
DF

14.30

Pr > F

49.52000000

Coeff Var

0.871920

F Value

4.31775000

6.34250000
31

R-Square

Mean Square

43.17750000

Corrected Total

Source

Sum of
Squares

0.68583333
5.87428571
Mean Square

2.05750000
41.12000000

0.68583333
5.87428571

F Value

Pr > F

2.27 0.1099
19.45 <.0001
F Value

Pr > F

2.27 0.1099
19.45 <.0001

NANG SUAT LUA MI


The GLM Procedure
Duncan's Multiple Range Test for Y
NOTE: This test controls the Type I comparisonwise error rate, not the experimentwise error rate.
Alpha
0.05
Error Degrees of Freedom
21
Error Mean Square
0.302024
Number of Means
2
Critical Range
.8081

3
.8484

4
.8741

5
6
7
.8921
.9054

8
.9156

Means with the same letter are not significantly different.


Duncan Grouping

Mean

NVK

52

.9236

A
A
A
B
B
C B
C
C D
D
E D
E D
E D
E
E

7.4000

N1V2K2

7.4000

N2V2K2

6.4000

N2V2K1

5.8000

N2V1K2

5.2000

N2V1K1

4.8000

N1V2K1

4.7000

N1V1K2

4.3000

N1V1K1

Cch trnh by vi b tr th nghim nhiu yu t, cn gii thch cn c vo so snh tng tc


LSmeans Multiple Comparison Dunnett (hoc Tukey) phn trn v trnh by kt qu nh sau:
Bng 3.4. Nng sut la m (tn/ha) nh hng bi bn N v K
Ging la (V)
V1
V2
N1 (khng N) N2 (bn N) N1 (khng N) N2 (bn N) Trung bnh K
K1(khng K)
4,3 e
5,2 cd
4,8 de
6,4 b
5,18 B
K2 (bn K)
4,7 de
5,8 bc
7,4 a
7,4 a
6,33 A
Trung bnh N
5,3 B
6,2 A
Trung bnh V
V1
V2
5,0 B
6,5 A
Ghi ch: cc tr c cng k t khng khc bit c ngha mc xc sut vi yu t N: p<0,01,
yu t V: p<0,01, yu t K: p<0,01; tng tc V*K: p<0,01, tng tc N*V*K: p<0,05;
CV = 9,56%.
Gii thch: - Xp nhm cc gi tr trung bnh nghim thc tng tc ca yu t NVK mc p <
0,05 chia lm nm nhm l A, B , C, D v E, trong cho thy nng sut la t cao nht
l 7,4 tn/ha v thp nht l 4,3 tn/ha.
- Tng tc N*V*K c ngha (F = 5,36 vi p = 0,0308), tng tc V*K rt c ngha
(F = 11,19 vi p = 0,0031). Khng c tng tc N*K (F = 3,24 vi p = 0,086) v N*V (F = 0,26
vi p = 0,6122). Khng c nh hng ca khi (F = 2,27 vi p = 0,1099).
- Tng tc N*V*K vi so snh gi tr p cc trung bnh tng tc theo Dunnett cho
thy tng tc N1V1K1 (c nng sut thp nht l 4,3 tn/ha) nh hng nh nhau vi cc
tng tc N1V1K2 (p = 0,8364), N1V2K1 (p = 0,6705) v N2V1K1 (p = 0,1428).
- Tng tc c nh hng nng sut cao v c lp l N2V2K2 (ging V2 bn N v
K) vi nng sut 7,4 tn/ha (p < 0,001), N1V2K2 (ging V2 bn K) nng sut 7,4 tn/ha (p <
0,001) v N2V2K1 (ging V2 bn N) nng sut 6,4 tn/ha (p = 0,001).
- Tng tc V*K vi so snh gi tr p cc trung bnh theo Dunnett vi V1K1 (ging
V1 khng bn K) c nng sut thp nht l 4,75 kg/ha, nh hng ging nh tng tc V1K2
(ging V1 khng bn K) nng sut 5,25 tn/ha (p = 0,1956). Tng tc c nh hng r nht v
c lp n nng sut cao nht (7,4 tn/ha) l tng tc V2K2 (ging V2 bn K) vi p < 0,001
v V2K1 (V2 khng bn K) nng sut 5,6 tn/ha (p = 0,0148).

Trong mt s trng hp, bng tng tc ca tm trung bnh nghim thc ca th nghim
ba yu t c trnh by theo biu nh sau (theo Clewer, 2001)
53

8
Nng sut (tn/ha)

7
6
5

K1

K2

3
2
1
0
N1

N2

N1

Ging V1

N2
Ging V2

Biu 3.1. Nng sut hai ging la m do nh hng ca lng m (N) v kali (K)
3.7. Cc lnh (SAS Code) x l s liu tnh phng sai (ANOVA) thng dng
y l phn lit k mt s cch x l tnh phng sai thng dng, vi k t v ch
d s dng. Tuy nhin SAS c th dng tn di hn v ty th nghim c th thay i rt
linh ng cc ch ny, ngay c tn cc nghim thc c nhp vo trong hng, c th sa
i ty .
- Ghi ch k t v ch cho d lp trnh, khng cng nhc v SAS hiu v x l c cc t.
Ghi bin s phn Input v x
Gii thch ni dung
l Proc
A,B,C,...
Yu t th nghim: yu t A, yu t C
A*B, A*B*C
Tng tc gia hai yu t A v B, ba yu t A vi B v C
Y
Ch tiu theo di nh nng sut, chiu cao cy
T
Nghim thc p dng cho th nghim mt yu t
K
Khi
Rep
Lp li nu khng b tr theo khi
Hang, Cot
Hng v ct (kiu vung La tin)
Ddiem
a im, ni thc hin th nghim
-

Phn tch phng sai c th p dng cch x l nh PROC ANOVA, nhng khi mun so
snh cc l thiu hoc so snh tng tc cc yu t, thng s dng PROC GLM, hoc
PROC MIXED. Cc lnh y nhp bin, nhp s liu, x l ANOVA, xp hng cc
trung bnh ca kiu RCBD v tnh tng tc nh sau (bng s liu c rt gn):

RCBD mt yu t, so snh cc trung bnh

RCBD l ph, so snh tng tc cc trung bnh

data;
input K
cards;
1
2
3
...
;

Data;
Input K $ D
cards;
1 1 1
1 1 2
1 1 3
1 1 4
...

$ T $ Y;
A
B
C

9
14.6
18.3

54

$ V $ DV $ Y;
D1V1
D1V2
D1V3
D1V4

6789
6578
6589
6534

proc anova;
class K T;
model Y = K T;
means T /duncan alpha=0.01;
title 'Thi nghiem 1 yeu to RCBD';
run;

;
proc glm;
class K D V;
model Y = K D K*V V D*V;
test h=D e=K*V;
means D V D*V/lsd alpha=0.05;
lsmeans D*V/pdiff=control
adjust=dunnett;
titleSPLIT PLOT P 52 statistix;
run;
proc glm;
class K DV;
model Y = K DV;
means DV/Duncan alpha=0.05;
run;

Ghi ch:
- Phn lnh nhp s liu phi c trc khi nhp s liu nh:
data;
input K $ T $ Y;
cards;
- Chuyn s liu t file excel vo.
- Ty theo kt qu ca bng phn tch ANOVA, cc cch xp nhm means vi LSD,
Duncan, alpha = 0,05 hay 0,01 v so snh tng tc nh lsmeans D*V/pdiff=control
adjust=dunnett; c b sung vo phn lnh x l, trc hng run;
Cc cch x l ANOVA (phng theo Schabenberger, 2000) nh sau :
3.7. 1. Kiu hon ton ngu nhin: Completely Randomized Design (CRD)
CRD khng ly mu
proc anova;
class T;
model Y = T;
means T;
run;

CRD hai yu t
proc glm;
class A B;
model Y=A B A*B;
means A B A*B;
run;

CRD c ly mu

proc glm;
class Rep T;
model Y = Rep(T) T;
test h=T e=Rep(T);
means T;
run;

CRD ba yu t c tng tc cc yu t
proc glm;
class A B C;
model Y = A B C A*B A*C B*C A*B*C;
means A B C A*B A*C B*C A*B*C;
run;
hoc s dng thanh ng A | B | C;
= A B C A*B A*C A*B*C;
proc glm;
class A B C;
model Y = A | B | C;
means A | B55
| C;
run;

3.7. 2. Khi y hon ton ngu nhin: Randomized Complete Block Designs
(RCBD) vi nh hng khi c nh
GLM
proc glm;
class K T;
model Y = K T;
means T;
run;

MIXED
proc mixed;
class K T;
model Y = K T;
means T;
run;

RCBD kho st nh hng ca khi ngu nhin


GLM

MIXED
proc mixed;
class K T;
model Y = K T;
lsmeans T / pdiff stderr;
random K;
run;

proc glm;
class K T;
model Y = K T;
lsmeans T / pdiff stderr;
run;
Ghi ch: stderr (standard error), sai s chun;

pdiff: khc bit xc sut p.

Cc th nghim b tr nhiu a im (Tree Fruit Research and Extension Center, 2000)


proc glm;
class ddiem K T;
model Y = ddiem ddiem(K) T T*ddiem ;
test h = ddiem e = ddiem(K);
means T;
run;
Cc th nghim b tr vi nhiu thi gian

proc glm;
class tgian K T;
model Y = tgian tgian(K) T T* tgian ;
test h = tgian e = tgian(K);
means T;
run;
Khi khng y vi khi c nh: Incomplete Block Designs (IBD)
56

proc glm;
class K T;
model Y = K T;
lsmeans T/ pdiff stderr;
run;
Kiu vung La tin: Latin Square Designs
proc glm;
class Hang Cot T;
model Y = Hang Cot T;
means T;
run;
Kiu l ph c khi c nh, l chnh A, Split-Plot Designs (SPD)
GLM

MIXED
proc mixed;
class K A B;
model Y = K A K*A B
ddfm=satterth;
random K*A;
means A B A*B;
run;

proc glm;
class K A B;
model Y = K A K*A B A*B;
test h=A e=K*A;
means A B A*B;
run;

A*B/

Ghi ch: MODEL ca MIXED tnh t do (degrees of freedom) theo phng php
Satterthwaite.
Kiu l sc c nh ln lp li, Split-Block (Strip-Plot) (SBD)
GLM
proc glm;
class K A
model y =
test
test
means A B
run;

MIXED
proc mixed;
class K A B;
model y = K A B A*B
/ddfm=satterth ;
random K*A K*B;
means A B A*B;
run;

B;
K A K*A B K*B A*B;
h = A e=K*A;
h = B e=K*B;
A*B;

Kiu khi y ngu nhin RCBD ba yu t c tng tc cc yu t


proc glm;
class K A B C;
model Y = K A B C A*B A*C B*C A*B*C;
means A B C A*B A*C A*B*C;
run;
hoc s dng thanh ng
A | B | C; = A B C A*B A*C A*B*C;
proc glm;
57

class K A B C;
model Y = K A | B | C;
means A | B | C;
run;
Kiu khi y ngu nhin RCBD 3 yu t b tr l ph (three way factorial
one split,khng phi split plit plot), l chnh A*B, l ph C.
proc glm;
class K A B C;
model Y = K A B A*B K*A*B C A*C B*C A*B*C;
test h= a e= K*A*B;
test h= b e= Ki*A*B;
test h=a*b e= K*A*B;
means A B C A*B A*C B*C A*B*C;
run;

Kiu khi y ngu nhin RCBD ba yu t b tr l ph (three way


factorial one split,khng phi split plit plot),l chnh A, l ph
B*C.

proc glm;
class K A B C;
model y = K A K*A B A*B C A*C B*C A*B*C;
test h=A e=K*A;
means A B C A*B A*C B*C A*B*C;
run;
Kiu l ph ca l ph: Split-Split-Plot Design (SSPD)
GLM
proc glm;
class K A B C;
model y = K A K*A
B A*B K*A*B
C A*C B*C
A*B*C;
test h=A
e=K*A;
test h=B
e=K*A*B;
test h=A*B e=K*A*B;
means A B C A*B A*C A*B*C;
run;

MIXED
proc mixed;
class K A B C;
model y = K A
B A*B
C A*C B*C A*B*C ;
random K*A K*A*B;
means A B C A*B A*C A*B*C;
run;

Kiu Strip Split Plot (Barnard, 1994)


(ghi ch: soil: loi t, fert: phn bn, ca: calcium: vi)
58

proc anova;
class rep soil fert ca;
model y = rep fert fert*rep ca ca*fert rep*fert*ca soil rep*soil fert*soil rep*fert*soil
soil*ca soil*fert*ca;
test h=fert e=rep*fert;
test h=ca fert*ca e=rep*fert*ca;
test h=soil e=rep*soil;
test h=fert*soil e=rep*fert*soil;
means fert ca soil ca*fert;
run;

59

Chng 4
TNH GI TR TRUNG BNH, T-TEST, CHI-BNH PHNG
TNG QUAN V HI QUI
4.1. Tnh gi tr trung bnh v lch chun
Bi tp ch : thng k m t tnh gi tr trung bnh (MEAN) v lch chun (SD, STD,
standard deviation) ca th nghim khi y ngu nhin, ba khi ca 13 ging c k hiu l
4405, 4366... Kho st ba ch tiu l t l ny mm % (TLNMAM), im cng lc (vigor,
CLUC) v im kh nng sn xut ht (SXHAT). Lu : K l khi, gi tr ny ch ghi theo khi,
khng dng phn tch m t (phng theo bi tp thng k m t, NRCS, 2007).
data A;
input K GIONG $ TLNMAM CLUC SXHAT;
cards;
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3

4405
4366
4356
4414
2275
4386
4432
4361
4365
4456
4430
4376
1261
4405
4366
4356
4414
2275
4386
4432
4361
4365
4456
4430
4376
1261
4405
4366
4356
4414
2275
4386
4432
4361
4365
4456
4430
4376

39
100
90
100
56
100
98
100
75
100
88
100
100
56
98
100
100
89
98
89
100
85
95
90
100
100
65
90
100
100
85
93
88
100
88
100
93
100

6
7
6
5
7
7
5
5
7
4
6
5
6
5
7
5
6
4
7
8
4
5
5
6
9
7
6
5
4
8
7
6
4
4
8
8
5
5

6
6
5
5
5
6
6
4
5
5
6
6
7
6
5
7
6
4
6
8
5
7
3
5
4
6
4
5
6
4
5
3
5
6
7
4
7
8

64

3
;

1261

98

proc sort;
by GIONG;
proc means data=A noprint;
var TLNMAM CLUC SXHAT;
by GIONG;
output out=newA;
proc print data=newA;
run;
The SAS System

Obs
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57

GIONG
1261
1261
1261
1261
1261
2275
2275
2275
2275
2275
4356
4356
4356
4356
4356
4361
4361
4361
4361
4361
4365
4365
4365
4365
4365
4366
4366
4366
4366
4366
4376
4376
4376
4376
4376
4386
4386
4386
4386
4386
4405
4405
4405
4405
4405
4414
4414
4414
4414
4414
4430
4430
4430
4430
4430
4432
4432

_TYPE_
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0

3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3

_FREQ_
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD
N
MIN

_STAT_

TLNMAM

CLUC

SXHAT

3.000 3.00000 3.00000


98.000 6.00000 6.00000
100.000 7.00000 9.00000
99.333 6.33333 7.33333
1.155 0.57735 1.52753
3.000 3.00000 3.00000
56.000 4.00000 4.00000
89.000 7.00000 5.00000
76.667 6.00000 4.66667
18.009 1.73205 0.57735
3.000 3.00000 3.00000
90.000 4.00000 5.00000
100.000 6.00000 7.00000
96.667 5.00000 6.00000
5.774 1.00000 1.00000
3.000 3.00000 3.00000
100.000 4.00000 4.00000
100.000 5.00000 6.00000
100.000 4.33333 5.00000
0.000 0.57735 1.00000
3.000 3.00000 3.00000
75.000 5.00000 5.00000
88.000 8.00000 7.00000
82.667 6.66667 6.33333
6.807 1.52753 1.15470
3.000 3.00000 3.00000
90.000 5.00000 5.00000
100.000 7.00000 6.00000
96.000 6.33333 5.33333
5.292 1.15470 0.57735
3.000 3.00000 3.00000
100.000 5.00000 4.00000
100.000 9.00000 8.00000
100.000 6.33333 6.00000
0.000 2.30940 2.00000
3.000 3.00000 3.00000
93.000 6.00000 3.00000
100.000 7.00000 6.00000
97.000 6.66667 5.00000
3.606 0.57735 1.73205
3.000 3.00000 3.00000
39.000 5.00000 4.00000
65.000 6.00000 6.00000
53.333 5.66667 5.33333
13.204 0.57735 1.15470
3.000 3.00000 3.00000
100.000 5.00000 4.00000
100.000 8.00000 6.00000
100.000 6.33333 5.00000
0.000 1.52753 1.00000
3.000 3.00000 3.00000
88.000 5.00000 5.00000
93.000 6.00000 7.00000
90.333 5.66667 6.00000
2.517 0.57735 1.00000
3.000 3.00000 3.00000
88.000 4.00000 5.00000

65

58
59
60
61
62
63
64
65

4432
4432
4432
4456
4456
4456
4456
4456

0
0
0
0
0
0
0
0

3
3
3
3
3
3
3
3

MAX
MEAN
STD
N
MIN
MAX
MEAN
STD

98.000 8.00000 8.00000


91.667 5.66667 6.33333
5.508 2.08167 1.52753
3.000 3.00000 3.00000
95.000 4.00000 3.00000
100.000 8.00000 5.00000
98.333 5.66667 4.00000
2.887 2.08167 1.00000

Gii thch: N l s ln lp li, MAX v MIN l gi tr cao nht v thp nht. MEAN l gi tr
trung bnh, STD l standard deviation: lch chun. Kt qu i vi ging c 4456 c gi tr t
l ny mm trung bnh l 98,33 vi STD l 2,89; im cng lc trung bnh l 5,67 v STD l
2,08; im kh nng sn xut ht l 4 vi STD l 1.
4.2. T test: so snh khc bit trung bnh hai mu
p dng trong trng hp iu tra chn mu hai l i chng v tc ng k thut nh phun
thuc tng n hoa, u qu, bn phn v khng bn, xt thuc dit c v khng xt thuc. So
snh hai gi tr trung bnh ca hai bin, cng cn c trn xc sut p. Nu p > 0,05 th hai bin s
khng khc nhau c ngha. p dng cho chn mu c s im chn bng nhau. Nu b tr cc
theo di v tr ging nhau ca hai nhm mu, gi l bt cp (paired comparison), nu b tr cc
theo di v tr khc nhau ca hai mu, gi l khng bt cp (unpaired comparison).
Th nghim s dng cht iu ha sinh trng Z cho ging ci du (B) v ging i chng (A)
khng x l, kt qu nng sut (tn/ha) nh sau (phng theo Clewer, 2001):
data;
input S A B;
diff=B-A;
cards;
1 3.5
4.
2
6
4.
3
0
4.
4
3
4.
5
0
4.
6
6
7 5.0
8 3.9
9 3.5
1 4.
0
8

5.5
4.1
4.5
6.1
4.6
5.3
5.4
3.9
4.4
6.1

;
proc means mean stderr t prt;
var diff;
title 'SO SANH T TEST';
run;
66

SO SANH T TEST
The MEANS Procedure
Analysis Variable : diff
Mean
Std Error t Value Pr > |t|

0.7700000
0.2431506
3.17
0.0114

Gii thch:
Gi tr Pr > |t| = 0,0114 cho thy ging ci du B c s dng cht iu ho sinh trng Z c khc
bit nng sut vi ging A khng x l mc p < 0,05.
4.3. Chi-bnh phng (Chi-square) so snh tnh c lp ca hai yu t
Trc nghim tnh c lp cn c vo vn t ra l gi thit H0 l cc bin php p dng u
c nh hng nh nhau. S dng xc sut ca Chi-bnh phng tnh, nu p < 0,05 l bc b
gi thit trn, k thut p dng c nh hng, nu p > 0,05 th chp nhn gi thit trn, k thut
p dng nh nhau. Thng p dng cho vic p dng cc bin php k thut xc nh nh
hng n sinh trng ca cy, cy bnh hay khng bnh.
iu tra sau phun thuc nh hng sinh trng cy vi hai yu t l: (1) phun thuc v khng
phun, (2) cy tt v cy bnh. S lng cy c m trong tng s 1000 cy. Gi thit H0 l
chp nhn phun thuc v cy bnh khng nh hng nhau.
data Dieutra;
input Xitthuoc $ Struong $ Soluong @@;
datalines;
phun
benh
10
phun
tot
190
khong
benh
96
khong
tot
704
;
proc freq data=Dieutra order=data;
weight Soluong;
tables Xitthuoc*Struong / chisq expected cellchi2 norow nocol;
output out=ChiSqData pchi lrchi n nmiss;
title 'Chi-Square Tests Xitthuoc';
run;

Chi-Square Tests Xitthuoc


The FREQ Procedure
Table of Xitthuoc by Struong
Xitthuoc

Struong

Frequency

Expected

Cell Chi-Square

67

Percent
benh tot
Total

phun

10 190 200
21.2 178.8
5.917 0.7016
1.00 19.00 20.00

khong

96 704 800
84.8 715.2
1.4792 0.1754
9.60 70.40 80.00

Total
106
894
1000
10.60 89.40 100.00
Statistics for Table of Xitthuoc by Struong
Statistic
DF
Value
Prob

Chi-Square
1
8.2732 0.0040
Likelihood Ratio Chi-Square 1
9.6535 0.0019
Continuity Adj. Chi-Square
1
7.5510 0.0060
Mantel-Haenszel Chi-Square
1
8.2649 0.0040
Phi Coefficient
-0.0910
Contingency Coefficient
0.0906
Cramer's V
-0.0910
Fisher's Exact Test

Cell (1,1) Frequency (F)


10
Left-sided Pr <= F
0.0017
Right-sided Pr >= F
0.9994
Table Probability (P)
Two-sided Pr <= P

0.0011
0.0030

Sample Size = 1000

Gii thch:
Kt qu cho thy gi tr ca Chi-Square l 8,273 vi p = 0,004 < 0,05 c ngha l bc b gi
thit trn, xt thuc hn ch cy bnh.
4.4. Ma trn tng quan (correlation matrix)
Xc nh ma trn tng quan hai chiu cc bin s ng nht p dng i vi nng sut cy l
tm yu t no nh hng ln nht n nng sut cy, t xut bin php ci thin nng sut
hp l. S dng gi tr h s tng quan r v xc sut p. Nu r > 0,7 l tng quan cht, nu p <
0,05 th kt lun c khc bit gia hai bin s. Nu p > 0,05 th hai bin s khng khc nhau c
ngha.
Kho st tng quan nng sut cy c ph (kg/cy), k hiu l NSUATCAY vi t l ht trn
(%) (HATTRON), t l nhn/qu (%) (NHANQUA), cp ht R1 (%) l t l ht c gi li trn
sng ry 6,3 mm, v trng lng 100 qu (g) (TL100QUA). Tng quan ny c kho st t
th nghim bn phn m kt hp thch cao.
DATA;
INPUT NSUATCAY HATTRON NHANQUA R1 TL100QUA;
CARDS;
1.83
22.8
15.6
40.8
103.7
1.82
18.0
16.2
41.3
112.6

68

1.82
1.83
1.84
1.86
1.90
1.93
1.85
1.96
2.08
2.01

21.1
20.9
14.9
12.8
12.8
11.9
12.4
11.9
11.5
12.5

15.7
15.5
16.6
16.9
17.1
17
17.2
17.2
17.4
17.0

42.4
41.2
43.7
44.9
42.4
69.6
43.9
70.7
80.4
70.4

106.6
105.9
112.5
124.4
118.6
134.2
118.6
128.7
142.3
134.6

;
PROC CORR OUTP=P;
RUN;
PROC PRINT DATA=P;
RUN;
The SAS System
The CORR Procedure
5 Variables:

NSUATCAY HATTRON NHANQUA R1

TL100QUA

Simple Statistics
Variable
NSUATCAY
HATTRON
NHANQUA
R1
TL100QUA

Mean

Std Dev

Sum

Minimum

Maximum

12
1.89417
0.08469
22.73000
1.82000
2.08000
12
15.29167
4.21048
183.50000
11.50000
22.80000
12
1.66167
0.06873
19.94000
1.55000
1.74000
12
52.64167
15.15205
631.70000
40.80000
80.40000
12
120.22500
12.66894
1443
103.70000
142.30000
Pearson Correlation Coefficients, N = 12
Prob > |r| under H0: Rho=0
NSUATCAY

NSUATCAY
HATTRON

HATTRON

NHANQUA

1.00000
-0.66965
0.0172
0.0118

-0.66965
0.0172

0.93389
<.0001

0.90831

1.00000
-0.98192
-0.63167
<.0001
0.0276
0.0004

-0.85691

-0.63167
0.0276

0.69682
<.0001

TL100QUA

0.93389
<.0001

NHANQUA
0.69682
-0.98192
0.0118
<.0001
R1

R1

1.00000
0.0274

0.63218
0.0274

0.63218
0.0005

0.84715

1.00000
0.90515
<.0001

TL100QUA
0.90831
-0.85691
0.84715
0.90515
<.0001
0.0004
0.0005
<.0001

1.00000

The SAS System


Obs
1
2
3
4
5
6
7
8

_TYPE_
MEAN
STD
N
CORR
CORR
CORR
CORR
CORR

_NAME_

NSUATCAY

HATTRON

NHANQUA

R1

TL100QUA

1.8942
15.2917
1.6617
52.6417
120.225
0.0847
4.2105
0.0687
15.1520
12.669
12.0000
12.0000
12.0000
12.0000
12.000
NSUATCAY
1.0000
-0.6697
0.6968
0.9339
0.908
HATTRON
-0.6697
1.0000
-0.9819
-0.6317
-0.857
NHANQUA
0.6968
-0.9819
1.0000
0.6322
0.847
R1
0.9339
-0.6317
0.6322
1.0000
0.905
TL100QUA
0.9083
-0.8569
0.8472
0.9052
1.000

Pearson Correlation Coefficients l h s tng quan, thng gi l r. H s tng quan r cht


khi t 0,7 tr ln. Prob > |r| l xc xut c ngha ca h s r.
69

Trnh by tng quan ca nng sut vi cc ch tiu nh sau (phng theo trnh by ca Filippi,
1997):
Bng 4.1. Tng quan ca nng sut cy (kg/cy) v cc ch tiu theo di
NSUATCAY
NSUATCAY
HATTRON

HATTRON

NHANQUA

1.00000
-0.66965
0.0172
0.0118

-0.66965
0.0172

0.93389
<.0001

0.90831

1.00000
-0.98192
-0.63167
<.0001
0.0276
0.0004

-0.85691

-0.63167
0.0276

0.69682
<.0001

TL100QUA

0.93389
<.0001

NHANQUA
0.69682
-0.98192
0.0118
<.0001
R1

R1

1.00000
0.0274

0.63218
0.0274

0.63218
0.0005

0.84715

1.00000
0.90515
<.0001

TL100QUA
0.90831
-0.85691
0.84715
0.90515
<.0001
0.0004
0.0005
<.0001

1.00000

Ch thch: hng trn l h s tng quan r (Pearson Correlation Coefficients), s mu quan st


= 12, hng di l xc sut p.
Gii thch: nng sut cy c tng quan vi cc ch tiu: cp ht R1 vi h s tng quan r =
0,93389 v trng lng 100 qu vi h s tng quan r = 0,90831 (xc sut u l p < 0,0001).
Nng sut cy tng quan nghch vi t l ht trn, khi t l ht trn thp th nng sut cao, vi
h s tng quan r = - 0,66965.
4.5. Hi qui tuyn tnh n bin (simple regression)
Xc nh phng trnh y = ax + b ca hai ch tiu th hin vi phng trnh hi qui c ngha.
Kho st phng trnh hi qui ca trng lng kh X (g) v din tch l Y (cm2) ca cy c thc
n gia sc do bn phn nh sau (Clewer, 2001):

DATA A;
INPUT TLKHO DTLA;
CARDS;
0.29
0.43
0.21
0.53
0.27
0.33
0.47
0.40
0.48
0.30
0.37
0.30

144
180
60
226
105
111
217
221
218
137
153
105

;
PROC REG DATA=A;
MODEL DTLA = TLKHO;
RUN;

70

PLOT R.*P.;
RUN;
The SAS System
The REG Procedure
Model: MODEL1
Dependent Variable: DTLA
Analysis of Variance
Source

DF

Model
Error
Corrected Total

1
10

Sum of
Squares

Mean
Square

29416
4805.16144
11
34221

F Value

29416
61.22
480.51614

Pr > F
<.0001

Root MSE
21.92068 R-Square
0.8596
Dependent Mean
156.41667 Adj R-Sq
0.8455
Coeff Var
14.01429
Parameter Estimates
Variable

Parameter
Standard
DF
Estimate
Error

Intercept
TLKHO

1
1

-36.49953
528.53751

t Value

25.45564
67.55225

Pr > |t|

-1.43
7.82

0.1821
<.0001

Gii thch: phng trnh hi qui c ngha mc p < 0,01, gi tr X ca phng trnh c xc
sut p < 0,01 nn chp nhn l rt c ngha, phng trnh c ghi nh sau:
Din tch l = 528,54 Trng lng kh 36,50.
D T L A

- 3 6 . 5

+ 5 T2 L8 K. H
5 O
4

5 0

N
1 2
R s q
0 . 8 5 9 6

4 0

A d j R s q
0 . 8 4 5 5
3 0

R MS E
2 1 . 9 2 1

2 0

1 0

- 1 0

- 2 0

- 3 0
6 0

8 0

1 0 0

1 2 0

1 4 0

1 6 0

P r e d i c t e d

1 8 0

2 0 0

2 2 0

2 4 0

2 6 0

V a l u e

Hnh 4.1. Phng trnh tng quan v sai s ca din tch l v trng lng kh c.
4.6. Hi qui tuyn tnh a bin (multiple regression)
Th nghim tnh hi qui nng sut vi cp ht R1 v trng lng 100 qu c ph.
Xc nh phng trnh hi qui a bin y = ax1 + bx2 + cx3 tm ra cc bin s x no c p <
0,05 l chp nhn c nh hng n y. Trc ht xc nh phng trnh hi qui v xem xc sut
71

p ca tng bin, sau chn cc bin c gi tr p < 0,05 xc nh phng trnh hi qui a
bin c ngha.
T kt qu ma trn tng quan ca nng sut c ph (kg/cy) tng quan rt cht vi cp ht R1
v trng lng 100 qu l tng quan n. tnh hi qui tuyn tnh a bin, lp bng tnh
sau y xc nh tng quan a bin v hai bin s ny c nh hng n nng sut c ngha
hay khng.
data HOIQUI;
input NSUATCAY R1 TL100QUA;
cards;
1.83
40.8
103.7
1.82
41.3
112.6
1.82
42.4
106.6
1.83
41.2
105.9
1.84
43.7
112.5
1.86
44.9
124.4
1.9
42.4
118.6
1.93
69.6
134.2
1.85
43.9
118.6
1.96
70.7
128.7
2.08
80.4
142.3
2.01
70.4
134.6
;
proc reg data=HOIQUI;
model NSUATCAY=R1 TL100QUA;
run;
The SAS System
The REG Procedure
Model: MODEL1
Dependent Variable: NSUATCAY
Analysis of Variance
Source

DF

Model
Error
Corrected Total

2
9

Sum of
Squares

Mean
Square

0.07054
0.03527
0.00835
0.00092820
11
0.07889

F Value

Pr > F

38.00

<.0001

Root MSE
0.03047 R-Square
0.8941
Dependent Mean
1.89417 Adj R-Sq
0.8706
Coeff Var
1.60844
Parameter Estimates
Variable

Parameter
Standard
DF
Estimate
Error

t Value

Pr > |t|

Intercept
1
1.43207
0.14105
10.15
<.0001
R1
1
0.00346
0.00143
2.42
0.0384
TL100QUA
1
0.00233
0.00171
1.37
0.2050

Gii thch: t kt qu c tnh ca hi qui a bin cho thy ch c cp ht R1 l c xc sut c


ngha vi nng sut (p = 0,0384) cn trng lng 100 qu khng c ngha (p = 0,205). Kt
lun phng trnh hi qui nng sut vi cp ht R1 c ngha mc p < 0,05 v cn lp phng
72

trnh tng quan n bin cho hai ch tiu ny. Phng trnh hi qui ca nng sut cy v cp
ht R1 nh sau:
data HOIQUI;
input NSUATCAY R1;
cards;
1.83
40.8
1.82
41.3
1.82
42.4
1.83
41.2
1.84
43.7
1.86
44.9
1.9
42.4
1.93
69.6
1.85
43.9
1.96
70.7
2.08
80.4
2.01
70.4
;
proc reg data=HOIQUI;
model NSUATCAY=R1;
run;
PLOT R.*P.;
RUN;
The SAS System
The REG Procedure
Model: MODEL1
Dependent Variable: NSUATCAY
Analysis of Variance
Source

DF

Model
Error
Corrected Total

1
10

Sum of
Squares

Mean
Square

0.06881
0.06881
0.01009
0.00101
11
0.07889

F Value

Pr > F

68.22

<.0001

Root MSE
0.03176 R-Square
0.8721
Dependent Mean
1.89417 Adj R-Sq
0.8594
Coeff Var
1.67668
Parameter Estimates
Variable

Parameter
Standard
DF
Estimate
Error

Intercept
1
R1
1

1.61939
0.03451
0.00522
0.00063197

t Value
46.93
8.26

Pr > |t|
<.0001
<.0001

Gii thch:
Phng trnh hi qui nng sut v cp ht R1 c vit l:
Nng sut cy = 0,0052 R1 + 1,6194 vi R2 = 0,8721

73

N S U A T C A Y

1 . 6 1 9 4

+R0 1. 0 0 5 2

0 . 0 6

N
1 2
R s q
0 . 8 7 2 1

0 . 0 4

A d j R s q
0 . 8 5 9 4
R MS E
0 . 0 3 1 8

0 . 0 2

0 . 0 0

- 0 . 0 2

- 0 . 0 4

- 0 . 0 6
1 . 8 2 5 1 . 8 5 0 1 . 8 7 5 1 . 9 0 0 1 . 9 2 5 1 . 9 5 0 1 . 9 7 5 2 . 0 0 0 2 . 0 2 5 2 . 0 5 0
P r e d i c t e d

V a l u e

Hnh 4.2. Phng trnh tng quan v sai s ca nng sut v cp ht R1 c ph.
4.7. Hi qui a bin bc hai
i vi mt s th nghim, cn xc nh phng trnh hi qui ca quan h nng sut v cc
nghim thc nh phn bn thng c gii hn khi tng lng phn bn cao, lc nng sut
gim khi lng phn bn cao, ng biu din khng phi l tuyn tnh m l ng cong thuc
phng trnh bc hai.
Th nghim v lng phn m N (lbs/acre) n nng sut c (tn/ha) biu th bng ng biu
din ca phng trnh bc hai y = ax2 + bx + c (NRCS, 2007). Phng trnh hi qui c xc
nh nh sau:
data HOIQUI;
input N NSUATCO;
cards;
0 2.30545
120
3.5875
240
4.862
360
4.899
480
5.179
0
2.8665
120
3.544
240
4.042
360
5.479
480
5.3125
0
2.3125
120
3.207
240
4.5475
360
4.6585
480
4.5945
;
proc rsreg data=HOIQUI;
model NSUATCO=N/lackfit;
run;

74

The RSREG Procedure


Coding Coefficients for the Independent Variables
Factor

Subtracted off

Divided by

240.000000

240.000000

Response Surface for Variable NSUATCO


Response Mean
4.093130
Root MSE
0.342317
R-Square
0.9111
Coefficient of Variation
8.3632

Type I Sum
DF
of Squares

Regression
Linear
Quadratic
Crossproduct
Total Model

DF

Lack of Fit
Pure Error
Total Error

2
10
12

Pr > F

13.201793
0.8345
112.66 <.0001
1.212814
0.0767
10.35 0.0074
0
0
0.0000
.
.
2
14.414607
0.9111
61.51 <.0001
Sum of
Squares

Mean Square

0.122413
1.283757
1.406171

Standard
Estimate

DF

F Value

Residual

Parameter

R-Square

0.061207
0.128376
0.117181

Error

F Value
0.48

Pr > F

0.6342

Parameter
Estimate
from Coded
t Value Pr > |t|

Data

Intercept
1
2.426528
0.186001
13.05
<.0001
4.432992
N
1
0.011192
0.001836
6.10
<.0001
1.326740
N*N
1 -0.000011801
0.000003668
-3.22
0.0074
-0.679724
Sum of
Squares
Mean Square F Value Pr > F
14.414607
7.207303
61.51 <.0001
06:19 Wednesday, June 16, 1993 7
The RSREG Procedure
Canonical Analysis of Response Surface Based on Coded Data

Factor
N

DF
2

Factor
N

Critical Value
Coded
Uncoded
0.975941

474.225722

Predicted value at stationary point: 5.080402


Eigenvectors
Eigenvalues
N
-0.679724

1.000000

Stationary point is a maximum.

Gii thch:
- Gi tr xc sut ca N l p < 0,0001 v N*N l p = 0,0074, do hai gi tr ny rt c ngha
trong phng trnh hi qui bc hai.
75

- Phng trnh c vit l: Nng sut c (tn/ha) = - 0,0000118N2 + 0,0112N + 2,4265 vi h


s tng quan a bin l R2 = 0,9111.
- Xc nh im ti a nng sut c lng m:
Nng sut c Y t ti a khi X = - (1/2 2) = - 0,01192/(2(- 0,0000118)) = 474,2 lbs N/acre.
- Tng t theo kt qu x l, yu t m N c Critical Value Uncoded l 474,2 v y l im
ti a cho nng sut c ti u.
4.8. Ti u ha v xc nh im (simple optimum)
p ng mt phng: Saddle-Surface Response Using Ridge Analysis
Bi tp tnh hiu sut % Mercaptobenzothiazole do nh hng ca thi gian v nhit .
ng ng mc xc nh im ti u.
ngun: t Myers, Response Surface Methodology 1976 (SAS,2004).
data d;
input Thgian Nhietdo MBT;
label Thgian = "Thoi gian phan ung(gio)"
Nhietdo = "Nhiet do (do C)"
MBT = "Hieu suat (%)Mercaptobenzothiazole";
datalines;
4.0
250
83.8
20.0
250
81.7
12.0
250
82.4
12.0
250
82.9
12.0
220
84.7
12.0
280
57.9
12.0
250
81.2
6.3
229
81.3
6.3
271
83.1
17.7
229
85.3
17.7
271
72.7
4.0
250
82.0
;
proc sort;
by Thgian Nhietdo;
run;
proc rsreg;
model MBT=Thgian Nhietdo / lackfit;
ridge max;
run;
/* Plot contours of predicted response */
data b;
set d;
flag=1;
MBT=.;
do Thgian=0 to 20 by 1;
do Nhietdo=220 to 280 by 5;
output;
end;
end;
data c;
set d b;
run;

76

proc rsreg data=c out=e noprint;


model MBT=Thgian Nhietdo / predict;
id flag;
run;
data f;
set e;
if flag=1;
data annote;
length function color style $8 text $8;
retain hsys ysys xsys '2' size 1 function 'label'
color 'black' style 'swissl' position '5';
x=255; y=10 ; text='80.3'; output;
x=245; y=11 ; text='82.9'; output;
x=227; y= 7 ; text='80.3'; output;
x=235; y= 8 ; text='82.9'; output;
x=235; y=14.5; text='85.5'; output;
x=230; y=18 ; text='88.1'; output;
x=250; y= 3 ; text='85.5'; output;
run;
axis1 label=(angle=90) minor=none;
axis2 order=(220 to 280 by 20) minor=none;
proc gcontour data=f annotate=annote;
plot Thgian*Nhietdo=MBT
/ nlevels=12 vaxis=axis1 haxis=axis2 nolegend;
run;
The SAS System
The RSREG Procedure
Coding Coefficients for the Independent Variables
Factor

Subtracted off

Thgian
Nhietdo

Divided by

12.000000
250.000000

8.000000
30.000000

Response Surface for Variable MBT: Hieu suat (%%)Mercaptobenzothiazole


Response Mean
79.916667
Root MSE
4.615964
R-Square
0.8003
Coefficient of Variation
5.7760
Type I Sum
DF
of Squares

Regression
Linear
Quadratic
Crossproduct
Total Model

R-Square

F Value

Pr > F

313.585803
0.4899
7.36 0.0243
146.768144
0.2293
3.44 0.1009
1
51.840000
0.0810
2.43 0.1698
5
512.193947
0.8003
4.81 0.0410

Residual

DF

Lack of Fit
Pure Error
Total Error

3
3
6

Sum of
Squares
124.696053
3.146667
127.842720

Standard

Mean Square

F Value

Pr > F

41.565351
1.048889
21.307120

39.63

0.0065

Parameter
Estimate
from Coded

77

Parameter

DF

Estimate

Error

t Value

Pr > |t|

Data

Intercept
1
-545.867976
277.145373
-1.97
0.0964
82.173110
Thgian
1
6.872863
5.004928
1.37
0.2188
-1.014287
Nhietdo
1
4.989743
2.165839
2.30
0.0608
-8.676768
Thgian*Thgian
1
0.021631
0.056784
0.38
0.7164
1.384394
Nhietdo*Thgian
1
-0.030075
0.019281
-1.56
0.1698
-7.218045
Nhietdo*Nhietdo
1
-0.009836
0.004304
-2.29
0.0623
-8.852519

The SAS System


The RSREG Procedure
Factor

DF

Thgian
Nhietdo

Sum of
Squares

3
3

Mean Square

61.290957
461.250925

20.430319
153.750308

F Value

Pr > F

Label

0.96 0.4704 Thoi gian phan ung(gio)


7.22 0.0205 Nhiet do (do C)

The SAS System


The RSREG Procedure
Canonical Analysis of Response Surface Based on Coded Data
Factor

Critical Value
Coded
Uncoded

Thgian
Nhietdo

-0.441758
-0.309976

Label

8.465935 Thoi gian phan ung(gio)


240.700718 Nhiet do (do C)

Predicted value at stationary point: 83.741940

Eigenvalues

Eigenvectors
Thgian

2.528816
-9.996940

0.953223
0.302267

Nhietdo
-0.302267
0.953223

Stationary point is a saddle point.


The SAS System
The RSREG Procedure
Estimated Ridge of Maximum Response for Variable MBT: Hieu suat (%%)Mercaptobenzothiazole
Coded
Radius
0.0
0.1
0.2
0.3
0.4
0.5
0.6
0.7
0.8
0.9

Estimated
Response
82.173110
82.952909
83.558260
84.037098
84.470454
84.914099
85.390012
85.906767
86.468277
87.076587

Standard
Error
2.665023
2.648671
2.602270
2.533296
2.457836
2.404616
2.410981
2.516619
2.752355
3.130961

Uncoded Factor Values


Thgian
Nhietdo
12.000000
11.964493
12.142790
12.704153
13.517555
14.370977
15.212247
16.037822
16.850813
17.654321

250.000000
247.002956
244.023941
241.396084
239.435227
237.919138
236.624811
235.449230
234.344204
233.284652

78

1.0

87.732874

3.648568

18.450682

232.256238

2 0

1 5

1 0

0
2 2 0

2 4 0

2 6 0
N h i e t

d o

( d o

2 8 0

C )

Hnh 4.3. Hiu sut % Mercaptobenzothiazole (MBT) do nh hng ca thi gian phn ng v nhit
theo mt phng ng mc.

4.9. th hnh li chiu mt phng ba chiu: ca nh hng nhit ( C) v nng


cht xc tc (g) n nng sut sinh khi (g) ca vi khun (bi tp rt gn t
TSPLINE, SAS, 1999).
data VIKHUAN;
input nhiet nongdo nsuat @@;
datalines;
60

6.8389

64

7.3874

68

7.6236

72

7.5902

76

7.3299

60

0.002

7.1584

64

0.002

7.7366

68

0.002

7.9968

72

60

0.004

7.4337

64

0.004

8.0436

68

0.004

8.3297

72

0.002

7.9817

76

0.002

7.7339

0.004

8.3348

76

0.004

60

0.006

7.6658

64

0.006

8.3092

68

0.006

8.6232

8.1016

72

0.006

8.6504

76

0.006

60

0.008

7.8556

64

0.008

8.5345

68

0.008

8.4337

8.8783

72

0.008

8.9296

76

0.008

60

0.01

8.004

64

0.01

8.7204

68

0.01

8.7313

9.0959

72

0.01

9.1733

76

0.01

8.9953

60

0.012

8.1121

64

0.012

8.8678

68

60

0.014

8.1807

64

0.014

8.9778

68

0.012

9.277

72

0.012

9.3824

76

0.012

9.2267

0.014

9.4226

72

0.014

9.5579

76

0.014

60

0.016

8.2109

64

0.016

9.0512

9.4265

68

0.016

9.5336

72

0.016

9.7008

76

0.016

60

0.018

8.2035

64

0.018

9.5955

9.089

68

0.018

9.6109

72

0.018

9.8119

76

0.018

60

0.02

8.1595

64

9.7347

0.02

9.0922

68

0.02

9.6555

72

0.02

9.8923

76

0.02

9.8451

60

0.022

8.08

60

0.024

7.9657

64

0.022

9.0617

68

0.022

9.6684

72

0.022

9.9428

76

0.022

9.9277

64

0.024

8.9985

68

0.024

9.6505

72

0.024

9.9646

76

0.024

60

0.026

9.9834

7.8178

64

0.026

8.9035

68

0.026

9.6028

72

0.026

9.9584

76

0.026

10.0131

60
60

0.028

7.6371

64

0.028

8.7777

68

0.028

9.5262

72

0.028

9.9253

76

0.028

10.0178

0.03

7.4245

64

0.03

8.622

68

0.03

9.4217

72

0.03

9.8662

76

0.03

9.9984

60

0.032

7.1812

64

0.032

8.4375

68

0.032

9.2902

72

0.032

9.7821

76

0.032

9.956

60

0.034

6.9079

64

0.034

8.2249

68

0.034

9.1327

72

0.034

9.6739

76

0.034

9.8914

60

0.036

6.6057

64

0.036

7.9854

68

0.036

8.9501

72

0.036

9.5426

76

0.036

9.8057

79

60

0.038

6.2755

64

0.038

7.7198

68

0.038

8.7434

72

0.038

9.3891

76

0.038

9.6997

60

0.04

5.9183

64

0.04

7.4291

68

0.04

8.5135

72

0.04

9.2144

76

0.04

9.5744

60

0.042

5.5349

64

0.042

7.1142

68

0.042

8.2615

72

0.042

9.0194

76

0.042

9.4308

60

0.044

5.1265

64

0.044

6.7762

68

0.044

7.9882

72

0.044

8.8051

76

0.044

9.2699

60

0.046

4.6939

64

0.046

6.4159

68

0.046

7.6946

72

0.046

8.5725

76

0.046

9.0925

60

0.048

4.238

64

0.048

6.0344

68

0.048

7.3816

72

0.048

8.3225

76

0.048

8.8997

60

0.05

3.7599

64

0.05

5.6325

68

0.05

7.0503

72

0.05

8.056

76

0.05

8.6923

60

0.052

3.2604

64

0.052

5.2112

68

0.052

6.7015

72

0.052

7.774

76

0.052

8.4714

60

0.054

2.7406

64

0.054

4.7716

68

0.054

6.3362

72

0.054

7.4774

76

0.054

8.2379

60

0.056

2.2014

64

0.056

4.3144

68

0.056

5.9554

72

0.056

7.1673

76

0.056

7.9927

60

0.058

1.6438

64

0.058

3.8407

68

0.058

5.5601

72

0.058

6.8445

76

0.058

7.7369

60

0.06

1.0686

64

0.06

3.3515

68

0.06

5.1511

72

0.06

6.5101

76

0.06

7.4713

60

0.062

0.4769

64

0.062

2.8476

68

0.062

4.7294

72

0.062

6.1649

76

0.062

7.1969

60

0.064

64

0.064

2.3302

68

0.064

4.2961

72

0.064

5.81

76

0.064

6.9146

60

0.066

64

0.066

1.7999

68

0.066

3.8519

72

0.066

5.4462

76

0.066

6.6255

60

0.068

64

0.068

1.258

68

0.068

3.398

72

0.068

5.0745

76

0.068

6.3305

60

0.07

64

0.07

0.7053

68

0.07

2.9352

72

0.07

4.696

76

0.07

6.0305

60

0.072

64

0.072

0.1427

68

0.072

2.4645

72

0.072

4.3115

76

0.072

5.7264

60

0.074

64

0.074

68

0.074

1.9868

72

0.074

3.9219

76

0.074

5.4193

60

0.076

64

0.076

68

0.076

1.5032

72

0.076

3.5283

76

0.076

5.1101

60

0.078

64

0.078

68

0.078

1.0145

72

0.078

3.1316

76

0.078

4.7997

60

0.08

64

0.08

68

0.08

0.5217

72

0.08

2.7328

76

0.08

4.4891

62

7.1549

66

7.5419

70

7.6379

74

7.4857

78

7.128

62

0.002

7.49

66

0.002

7.9038

70

0.002

8.021

74

0.002

7.8842

78

0.002

7.5362

62

0.004

7.7818

66

0.004

8.2244

70

0.004

8.3647

74

0.004

8.2453

78

0.004

7.909

62

0.006

8.0314

66

0.006

8.5047

70

0.006

8.67

74

0.006

8.5699

78

0.006

8.2472

62

0.008

8.2396

66

0.008

8.7456

70

0.008

8.9378

74

0.008

8.859

78

0.008

8.5519

62

0.01

8.4075

66

0.01

8.9481

70

0.01

9.1692

74

0.01

9.1136

78

0.01

8.824

62

0.012

8.536

66

0.012

9.1131

70

0.012

9.365

74

0.012

9.3345

78

0.012

9.0644

62

0.014

8.626

66

0.014

9.2416

70

0.014

9.5263

74

0.014

9.5229

78

0.014

9.2741

62

0.016

8.6784

66

0.016

9.3345

70

0.016

9.6539

74

0.016

9.6795

78

0.016

9.454

62

0.018

8.6944

66

0.018

9.3927

70

0.018

9.7488

74

0.018

9.8054

78

0.018

9.6052

62

0.02

8.6747

66

0.02

9.4174

70

0.02

9.8121

74

0.02

9.9015

78

0.02

9.7285

62

0.022

8.6204

66

0.022

9.4093

70

0.022

9.8445

74

0.022

9.9688

78

0.022

9.8249

62

0.024

8.5324

66

0.024

9.3694

70

0.024

9.8471

74

0.024

10.0082

78

0.024

9.8954

62

0.026

8.4116

66

0.026

9.2988

70

0.026

9.8209

74

0.026

10.0207

78

0.026

9.9409

62

0.028

8.2591

66

0.028

9.1983

70

0.028

9.7668

74

0.028

10.0072

78

0.028

9.9624

62

0.03

8.0757

66

0.03

9.0689

70

0.03

9.6857

74

0.03

9.9687

78

0.03

9.9608

62

0.032

7.8624

66

0.032

8.9116

70

0.032

9.5786

74

0.032

9.9062

78

0.032

9.937

62

0.034

7.6202

66

0.034

8.7273

70

0.034

9.4464

74

0.034

9.8205

78

0.034

9.8921

62

0.036

7.3501

66

0.036

8.5169

70

0.036

9.2902

74

0.036

9.7127

78

0.036

9.827

62

0.038

7.0529

66

0.038

8.2815

70

0.038

9.1108

74

0.038

9.5836

78

0.038

9.7427

62

0.04

6.7296

66

0.04

8.0219

70

0.04

8.9092

74

0.04

9.4344

78

0.04

9.64

62

0.042

6.3813

66

0.042

7.7392

70

0.042

8.6864

74

0.042

9.2658

78

0.042

9.52

62

0.044

6.0087

66

0.044

7.4342

70

0.044

8.4434

74

0.044

9.0789

78

0.044

9.3835

62

0.046

5.613

66

0.046

7.108

70

0.046

8.1809

74

0.046

8.8746

78

0.046

9.2316

62

0.048

5.195

66

0.048

6.7615

70

0.048

7.9002

74

0.048

8.6538

78

0.048

9.0653

62

0.05

4.7557

66

0.05

6.3956

70

0.05

7.602

74

0.05

8.4176

78

0.05

8.8853

62

0.052

4.2961

66

0.052

6.0113

70

0.052

7.2873

74

0.052

8.1669

78

0.052

8.6928

62

0.054

3.817

66

0.054

5.6095

70

0.054

6.9571

74

0.054

7.9026

78

0.054

8.4887

62

0.056

3.3196

66

0.056

5.1912

70

0.056

6.6123

74

0.056

7.6256

78

0.056

8.2739

62

0.058

2.8046

66

0.058

4.7574

70

0.058

6.254

74

0.058

7.337

78

0.058

8.0493

62

0.06

2.2731

66

0.06

4.309

70

0.06

5.883

74

0.06

7.0377

78

0.06

7.816

62

0.062

1.7261

66

0.062

3.847

70

0.062

5.5003

74

0.062

6.7287

78

0.062

7.5749

80

62

0.064

1.1644

66

0.064

3.3723

70

0.064

5.1068

74

0.064

6.4108

78

0.064

7.3269

62

0.066

0.589

66

0.066

2.8858

70

0.066

4.7036

74

0.066

6.085

78

0.066

7.0729

62

0.068

0.0009

66

0.068

2.3886

70

0.068

4.2915

74

0.068

5.7524

78

0.068

6.8141

62

0.07

66

0.07

1.8815

70

0.07

3.8715

74

0.07

5.4138

78

0.07

6.5512

62

0.072

66

0.072

1.3656

70

0.072

3.4446

74

0.072

5.0703

78

0.072

6.2852

62

0.074

66

0.074

0.8417

70

0.074

3.0117

74

0.074

4.7227

78

0.074

6.0172

62

0.076

66

0.076

0.3109

70

0.076

2.5738

74

0.076

4.372

78

0.076

5.748

62

0.078

66

0.078

70

0.078

2.1319

74

0.078

4.0191

78

0.078

5.4787

62

0.08

66

0.08

70

0.08

1.6868

74

0.08

3.6651

78

0.08

5.2101

80

6.8855

84

6.2997

88

5.6152

92

4.8749

100

3.3975

80

0.002

7.2964

84

0.002

6.7118

88

0.002

6.0229

92

0.002

5.2723

100

0.002

3.7574

80

0.004

7.6729

84

0.004

7.0914

88

0.004

6.3999

92

0.004

5.6411

100

0.004

4.0926

80

0.006

8.0158

84

0.006

7.4394

88

0.006

6.7472

92

0.006

5.9821

100

0.006

4.4038

80

0.008

8.3261

84

0.008

7.7567

88

0.008

7.0659

92

0.008

6.2963

100

0.008

4.6922

80

0.01

8.6048

84

0.01

8.0443

88

0.01

7.3567

92

0.01

6.5847

100

0.01

4.9586

80

0.012

8.8528

84

0.012

8.3032

88

0.012

7.6208

92

0.012

6.8483

100

0.012

5.204

80

0.014

9.071

84

0.014

8.5343

88

0.014

7.859

92

0.014

7.088

100

0.014

5.4294

80

0.016

9.2605

84

0.016

8.7385

88

0.016

8.0723

92

0.016

7.3046

100

0.016

5.6358

80

0.018

9.4221

84

0.018

8.9169

88

0.018

8.2617

92

0.018

7.4993

100

0.018

5.824

80

0.02

9.5569

84

0.02

9.0703

88

0.02

8.4281

92

0.02

7.6729

100

0.02

5.995

80

0.022

9.6657

84

0.022

9.1997

88

0.022

8.5724

92

0.022

7.8264

100

0.022

6.1498

80

0.024

9.7496

84

0.024

9.3061

88

0.024

8.6956

92

0.024

7.9608

100

0.024

6.2893

80

0.026

9.8095

84

0.026

9.3905

88

0.026

8.7987

92

0.026

8.077

100

0.026

6.4145

80

0.028

9.8463

84

0.028

9.4537

88

0.028

8.8827

92

0.028

8.1759

100

0.028

6.5264

80

0.03

9.861

84

0.03

9.4968

88

0.03

8.9484

92

0.03

8.2586

100

0.03

6.6258

80

0.032

9.8546

84

0.032

9.5206

88

0.032

8.9968

92

0.032

8.3259

100

0.032

6.7138

80

0.034

9.8279

84

0.034

9.5262

88

0.034

9.0289

92

0.034

8.3788

100

0.034

6.7914

80

0.036

9.7821

84

0.036

9.5145

88

0.036

9.0457

92

0.036

8.4184

100

0.036

6.8593

80

0.038

9.7179

84

0.038

9.4864

88

0.038

9.048

92

0.038

8.4454

100

0.038

6.9187

80

0.04

9.6364

84

0.04

9.4429

88

0.04

9.0369

92

0.04

8.4609

100

0.04

6.9704

80

0.042

9.5384

84

0.042

9.385

88

0.042

9.0132

92

0.042

8.4659

100

0.042

7.0154

80

0.044

9.4251

84

0.044

9.3136

88

0.044

8.978

92

0.044

8.4612

100

0.044

7.0548

80

0.046

9.2973

84

0.046

9.2296

88

0.046

8.9323

92

0.046

8.4479

100

0.046

7.0893

80

0.048

9.156

84

0.048

9.1341

88

0.048

8.8768

92

0.048

8.4269

100

0.048

7.12

80

0.05

9.0021

84

0.05

9.028

88

0.05

8.8127

92

0.05

8.3991

100

0.05

7.1478

80

0.052

8.8365

84

0.052

8.9121

88

0.052

8.7409

92

0.052

8.3656

100

0.052

7.1737

80

0.054

8.6603

84

0.054

8.7875

88

0.054

8.6622

92

0.054

8.3272

100

0.054

7.1987

80

0.056

8.4744

84

0.056

8.6552

88

0.056

8.5778

92

0.056

8.2849

100

0.056

7.2236

80

0.058

8.2798

84

0.058

8.5161

88

0.058

8.4884

92

0.058

8.2396

100

0.058

7.2495

80

0.06

8.0773

84

0.06

8.3711

88

0.06

8.3952

92

0.06

8.1924

100

0.06

7.2773

80

0.062

7.868

84

0.062

8.2211

88

0.062

8.2989

92

0.062

8.1442

100

0.062

7.3079

80

0.064

7.6528

84

0.064

8.0672

88

0.064

8.2007

92

0.064

8.0958

100

0.064

7.3423

80

0.066

7.4327

84

0.066

7.9104

88

0.066

8.1014

92

0.066

8.0484

100

0.066

7.3815

80

0.068

7.2085

84

0.068

7.7514

88

0.068

8.0019

92

0.068

8.0028

100

0.068

7.4264

80

0.07

6.9814

84

0.07

7.5914

88

0.07

7.9033

92

0.07

7.9599

100

0.07

7.478

80

0.072

6.7521

84

0.072

7.4312

88

0.072

7.8066

92

0.072

7.9208

100

0.072

7.5371

80

0.074

6.5217

84

0.074

7.2719

88

0.074

7.7125

92

0.074

7.8864

100

0.074

7.6049

80

0.076

6.2912

84

0.076

7.1143

88

0.076

7.6222

92

0.076

7.8577

100

0.076

7.6822

80

0.078

6.0614

84

0.078

6.9594

88

0.078

7.5365

92

0.078

7.8355

100

0.078

7.7699

80

0.08

5.8333

84

0.08

6.8082

88

0.08

7.4565

92

0.08

7.8209

100

0.08

7.8691

82

6.6076

86

5.9671

90

5.2494

94

4.4971

98

3.7531

82

0.002

7.0198

86

0.002

6.3777

90

0.002

5.6526

94

0.002

4.8873

98

0.002

4.1245

82

0.004

7.3986

86

0.004

6.7567

90

0.004

6.0262

94

0.004

5.2498

98

0.004

4.4702

82

0.006

7.7447

86

0.006

7.1051

90

0.006

6.3711

94

0.006

5.5855

98

0.006

4.791

81

82

0.008

8.0593

86

0.008

7.4238

90

0.008

6.6883

94

0.008

5.8954

98

0.008

5.088

82

0.01

8.3431

86

0.01

7.7137

90

0.01

6.9786

94

0.01

6.1805

98

0.01

5.3621

82

0.012

8.5973

86

0.012

7.9759

90

0.012

7.2431

94

0.012

6.4416

98

0.012

5.6142

82

0.014

8.8226

86

0.014

8.2113

90

0.014

7.4828

94

0.014

6.6799

98

0.014

5.8453

82

0.016

9.0202

86

0.016

8.4208

90

0.016

7.6985

94

0.016

6.8961

98

0.016

6.0563

82

0.018

9.1909

86

0.018

8.6053

90

0.018

7.8912

94

0.018

7.0913

98

0.018

6.2483

82

0.02

9.3357

86

0.02

8.766

90

0.02

8.0619

94

0.02

7.2664

98

0.02

6.4221

82

0.022

9.4556

86

0.022

8.9035

90

0.022

8.2116

94

0.022

7.4224

98

0.022

6.5787

82

0.024

9.5514

86

0.024

9.0191

90

0.024

8.3411

94

0.024

7.5602

98

0.024

6.7191

82

0.026

9.6243

86

0.026

9.1135

90

0.026

8.4514

94

0.026

7.6807

98

0.026

6.8442

82

0.028

9.675

86

0.028

9.1878

90

0.028

8.5436

94

0.028

7.785

98

0.028

6.9549

82

0.03

9.7046

86

0.03

9.2429

90

0.03

8.6185

94

0.03

7.874

98

0.03

7.0523

82

0.032

9.714

86

0.032

9.2797

90

0.032

8.6771

94

0.032

7.9487

98

0.032

7.1373

82

0.034

9.7042

86

0.034

9.2993

90

0.034

8.7203

94

0.034

8.0099

98

0.034

7.2108

82

0.036

9.6761

86

0.036

9.3025

90

0.036

8.7491

94

0.036

8.0586

98

0.036

7.2738

82

0.038

9.6307

86

0.038

9.2904

90

0.038

8.7645

94

0.038

8.0959

98

0.038

7.3272

82

0.04

9.5689

86

0.04

9.2638

90

0.04

8.7675

94

0.04

8.1226

98

0.04

7.372

82

0.042

9.4917

86

0.042

9.2237

90

0.042

8.7588

94

0.042

8.1397

98

0.042

7.4092

82

0.044

9.4

86

0.044

9.1712

90

0.044

8.7396

94

0.044

8.1482

98

0.044

7.4396

82

0.046

9.2949

86

0.046

9.107

90

0.046

8.7108

94

0.046

8.149

98

0.046

7.4643

82

0.048

9.1771

86

0.048

9.0322

90

0.048

8.6733

94

0.048

8.143

98

0.048

7.4842

82

0.05

9.0478

86

0.05

8.9478

90

0.05

8.6281

94

0.05

8.1313

98

0.05

7.5003

82

0.052

8.9078

86

0.052

8.8547

90

0.052

8.5761

94

0.052

8.1148

98

0.052

7.5135

82

0.054

8.7582

86

0.054

8.7538

90

0.054

8.5183

94

0.054

8.0943

98

0.054

7.5247

82

0.056

8.5998

86

0.056

8.6461

90

0.056

8.4556

94

0.056

8.071

98

0.056

7.535

82

0.058

8.4336

86

0.058

8.5326

90

0.058

8.389

94

0.058

8.0457

98

0.058

7.5452

82

0.06

8.2606

86

0.06

8.4141

90

0.06

8.3195

94

0.06

8.0193

98

0.06

7.5564

82

0.062

8.0817

86

0.062

8.2918

90

0.062

8.2479

94

0.062

7.9929

98

0.062

7.5694

82

0.064

7.8978

86

0.064

8.1664

90

0.064

8.1754

94

0.064

7.9674

98

0.064

7.5853

82

0.066

7.71

86

0.066

8.039

90

0.066

8.1027

94

0.066

7.9438

98

0.066

7.605

82

0.068

7.5192

86

0.068

7.9106

90

0.068

8.0309

94

0.068

7.9229

98

0.068

7.6294

82

0.07

7.3263

86

0.07

7.782

90

0.07

7.9609

94

0.07

7.9058

98

0.07

7.6595

82

0.072

7.1323

86

0.072

7.6542

90

0.072

7.8937

94

0.072

7.8934

98

0.072

7.6962

82

0.074

6.9382

86

0.074

7.5282

90

0.074

7.8301

94

0.074

7.8867

98

0.074

7.7406

82

0.076

6.7448

86

0.076

7.405

90

0.076

7.7713

94

0.076

7.8866

98

0.076

7.7935

82

0.078

6.5532

86

0.078

7.2854

90

0.078

7.7181

94

0.078

7.894

98

0.078

7.8559

82

0.08

6.3643

86

0.08

7.1705

90

0.08

7.6715

94

0.08

7.91

98

0.08

7.9288

;
%let nlevels=8;
%let colors='black vibg cyan green lime gold orange red';
proc means data= VIKHUAN noprint min max;
var nhiet nongdo nsuat;
output out=range
min=nhietmin nongdomin nsuatmin
max=nhietmax nongdomax nsuatmax;
run;
data _null_;
set range;
call symput('nhietmin', nhietmin);
call symput('nhietmax', nhietmax);
call symput('nongdomin', nongdomin);
call symput('nongdomax', nongdomax);
call symput('nsuatmin', nsuatmin);
call symput('nsuatmax', nsuatmax);
call symput('floor', int(nsuatmin-4));
call symput('ceil', int(nsuatmax+2));

82

call symput('step', (nsuatmax- nsuatmin)/&nlevels);


run;
proc sort data= VIKHUAN;
by nhiet nongdo;
run;
data plane1 surf1;
length function color $ 8;
retain xsys ysys zsys '2';
drop nongdo nhiet nsuat ncol;
set VIKHUAN;
by nhiet;
x=nhiet; y=nongdo; z=&floor;
if first.nhiet then function='move';
else
do;
function='draw';
ncol=min(&nlevels,int(1+(nsuat-&nsuatmin)/&step));
color=scan(&colors,ncol);
end;
output plane1;
z=nsuat; output surf1;
run;
proc sort data= VIKHUAN;
by nongdo nhiet;
run;
data plane2 surf2;
length function color $ 8;
retain xsys ysys zsys '2';
drop nongdo nhiet nsuat ncol;
set VIKHUAN;
by nongdo;
x=nhiet; y=nongdo; z=&floor;
if first.nongdo then function='move';
else
do;
function='draw';
ncol=min(&nlevels,int(1+(nsuat-&nsuatmin)/&step));
color=scan(&colors,ncol);
end;
output plane2;
z=nsuat; output surf2;
run;
data legend;
length function color $ 8;
retain xsys ysys zsys '2';
drop legend ncol;
do legend=&nsuatmin to (&nsuatmax-&step) by &step;
x=&nhietmin; y=&nongdomax; z=legend;
function='poly'; style='solid';
ncol=min(&nlevels, int(1+(legend+(&step/2)-&nsuatmin)/&step));
color=scan(&colors,ncol); output;
z=legend+&step;
function='polycont'; output;
x=&nhietmin+(&nhietmax-&nhietmin)*.05; output;
z=legend; output;
end;
run;
data annoall;
set surf1 surf2 plane1 plane2 legend;
run;

83

data plotdata;
nhiet=&nhietmin; nongdo=&nongdomin; nsuat=&floor; output;
nhiet=&nhietmax; nongdo=&nongdomax; output;
run;
proc g3d data=plotdata;
scatter nongdo*nhiet=nsuat/rotate=40 xticknum=5 yticknum=5 zticknum=5
shape='point' zmin=&floor zmax=&ceil annotate=annoall;
label nongdo='Chat xuc tac(g)'
nhiet
='Nhiet do (do C)'
nsuat
='Nang suat sinh khoi(g)';
run;
quit;

N a n g

s u a t

s i n h

k h o i ( g )
1 2

- 4
0 . 0 8
0 . 0 6
C h a t

x u c

1 0 0
9 0

0 . 0 4
t a c (0 g. )0 2

7 0

8 0
N h i e t

d o

( d o

C )

0 . 0 06 0

Hnh 4.4. Tng quan ba chiu v mt phng nng sut sinh khi ca vi khun vi nng cht xc
tc v nhit .

Ti liu tham kho


Ting Anh
Barnard, J., 1994. Computer Analysis of Standard Experimental Designs (with GENSTAT,
MINITAB, S, and SAS). New York State Agricultural Experiment Station, 115 pp.
84

Catala, M., 1993. Red Rice (Oryza sativa L.) Control In Rice Fields With The Puddling
Technique. Cahiers Options Mditerranennes, vol. 15, no. 4, 143-146.
Clewer, A. G. and D. H. Scarisbrick, 2001. Practical Statistics and Experimental Design for
Plant and Crop Science. John Wiley & Sons, Ltd, 331 pp.
Filippi, M. C. and A. S. Prabhu, 1997. Integrated Effect of Host Plant Resistance and Fungicidal
Seed Treatment on Rice Blast Control in Brazil. Plant Disease, April 1997, 351.
Gomez, K. A. and A. A. Gomez , 1984. Statistical Procedures for Agricultural Research, 2nd ed.
Wiley, New York, 590-601.
Hasanuzzaman, M., 2008. Data analysis with MSTAT-C. AGRO 516 Lecture Sheet# 09. 4 pp.
Kuehl, R. O., 2000. Design of Experiments: Statistical Principles of Research Design and
Analysis. 2nd ed. 666 pp.
MSTAT Development Team, 1993. MSTATC, Computer Program for the Design, Management
and Analysis of Agromomic Research Experiment. Michigan State University, 152 pp.
NRCS (Natural Resource Conservation Service, USDA), 2007. Statistix 8 User Guide for the
Plant Materials Program, version 2.0, 80 pp.
Petersen, R.G., 1994. Agricultural Field Experiment. Marcel Dekker, Inc. USA, 409 pp.
Qu, L., X. Wang, Y. Chen, and R. Scalzo, 2005. Commercial Seed Lots Exhibit Reduced Seed
Dormancy in Comparison to Wild Seed Lots of Echinacea purpurea. Hort Science. October;
40(6): 18431845.
SAS. 2004. SAS/STAT Users Guide 9.1, 5123 pp.
SAS Institute, 1999. SAS version 8. Cary, NC, USA.
Schabenberger, O., 2000. SAS Code for Some Advanced Experimental Designs. UCLA
Academic Technological Services.
Statistix 9, 2008. Statistical software.
Taa, A.; Tanner and A. T. P. Bennie, 2002. Effects of Stubble Management, Tillage and
Cropping Sequence on the Severity of Take-all and Eyespot Diseases of Wheat. African Crop
Science Journal, Vol. 10. No. 1, 67-79.
Tree Fruit Research and Extension Center , 2000. A Field Guide to Experimental Designs.
Washington State University.
Westfall, P. H., 2008. A Course in Multiple Comparisons and Multiple Tests. Texas Tech
University.
Ting Vit
Bi Vit Hi, 2001. Phng php nghin cu khoa hc v x l s liu thc nghim. H Nng
Lm TP HCM, 135 tr.
Ng ng Phong, Hunh Th Thy Trang, Nguyn Duy Nng, 2003. Hng dn s dng phn
mm MSTATC trong phng php th nghim nng nghip, 90 tr.
Phm Ch Thnh, 1976. Phng php th nghim ng rung. XN in H Ni, 264 tr.
Trnh Cng Thnh, 2003. ng dng SAS trong phn tch s liu. H Nng Lm TP HCM,
304 tr.

85

You might also like