Trng i hc Ngn hng TP.

HCM

KHOA L LUN CHNH TR MN NHNG NGUYN L C BN CA CH NGHA MC LNIN

Karl Marx

Friedrich Engels

Vladimir Ilich Lenin

Phn th hai

Hc thuyt kinh t ca ch ngha Mc Lnin v phng thc sn xut T Bn ch ngha

NI DUNG GM 3 CHNG
IV

Hc thuyt gi tr

7tit

Hc thuyt gi tr thng d 15tit

Hc thuyt kinh t v ch ngha t bn c quyn v ch ngha t bn c quyn nh nc 8tit
3

VI

Chng 4 HC THUYT GI TR

I. iu kin ra i, c trng v u th ca SX hng ha II. Hng ha III. Tin t IV. Qui lut gi tr

I. iu kin ra i, c trng v u th ca SX hng ha

2
1

c trng v u th ca SX hng ha

iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ha

Sn xut t cp t tc Sn xut t cp, t tc l kiu t chc kinh t trong sn phm lm ra tha mn trc tip nhu cu ca ngi SX

Sn xut hng ho Sn xut hng ha l kiu t chc kinh t sn phm lm ra trao i, mua bn trn th trng

KINH T T NHIN:

T sn xut: TLSX ca mnh, SL bn thn

T tiu dng : ngi SX = ngi tiu dng

SXHH gin n

SXHH TBCN

Kinh t hng ha
sn xut hng ha l sn xut bn

Kinh t th trng

Kinh t hng ha gin n

 Sn xut hng ha l bc ngot cn bn trong lch s pht trin ca x hi loi ngi: a loi ngi thot khi cnh mng mui, xa b kinh t t nhin, pht trin nhanh chng LLSX v nng cao hiu qu kinh t - x hi.

1. iu kin ra i v tn ti ca sn xut hng ha

a. Phn cng lao ng x hi b. S tch bit tng i v mt kinh t gia nhng ngi sn xut

Th nht :phn cng lao ng x hi

Phn cng lao ng x hi l s chuyn mn ho sn xut, l s phn chia lao ng x hi ra thnh cc ngnh, ngh khc nhau.
Phn cng lao ng x hi lm cho nhng ngi sn xut ph thuc ln nhau ny sinh kh nng trao i sn phm cho nhau.

Th hai: S tch bit tng i v mt kinh t gia nhng ngi sn xut

S tch bit ny lm cho nhng ngi sn xut c lp, i lp vi nhau. Mun tiu dng sn phm ca ngi khc phi thng qua s trao i mua bn hng ha.

 Nguyn nhn to ra s tch bit v kinh t l do ch t hu v TLSX, hoc nhiu hnh thc s hu khc nhau v TLSX, hoc s tch ri gia quyn s hu v quyn s dng TLSX.

3. c trng v u th ca sn xut hng ha

SX t cung t cp
SX c lp T sn, t tiu T duy hin vt Quan h H - H

Sn xut hng ha
SX hp tc SX bn t duy gi tr Quan h H - T

16

3. c trng v u th ca sn xut hng ha

a/ c trng ca sn xut hng ha
L sn xut trao i mua bn, khng phi sn xut ra tiu dng. Mu thun gia lao ng t nhn v lao ng x hi l c s, mm mng ca khng hong kinh t trong sn xut hng ha. mc ch ca sn xut hng ha l gi tr.

b/ u th ca sn xut hng ha
S pht trin ca sn xut hng ha lm cho phn cng lao ng x hi ngy cng su sc xa b tnh t cp, t tc, bo th, tr tr ca nn kinh t. Lm tng nng sut lao ng, thc y lc lng sn xut pht trin.

b/ u th ca sn xut hng ha
Sn xut hng ha c quy m ln. L m hnh kinh t m, thc y qu trnh giao lu kinh t, vn ha, to iu kin nng cao i sng vt cht v tinh thn ca x hi.

Mt tri ca SX hng ha
Phn ha giu ngho Khng hong kinh t Tht nghip Lm pht Ph hoi mi trng

S phn ha giu ngho

Vn t ho l mt quc gia lun duyNht li tng gn gp i,bnh Trong khi , t l ngi ngho tr c tnh trng qun t trong x hi nhng hin naytriu ph Nhtchng10% khong cch T 2001-2004 s Nht bt unm 2000. 8,1% nm 1994 ln 15,3% tng kin giu ngho c m rng.

Tnh trng tht nghip

Nm tht nghip T l 2005, tuy kinh t ton cu chim tui 15-24 tng trng 4,3% , nhng 25% lc lng lao s ngi tht nghip ng ton cu, tng ln ti3 lns k gn gp con so vi lc 192 triu ngi, t l tht nghip tng thm 2,2 triu nhng ngi cao tui ngi, hn. tht t l nghip ti 6,3% . Tht nghip i i vi ngho i. Hn mt na trong tng s 2,8 t lao ng trn th gii vn c mc thu nhp cha y 2 USD/ngy v khng c ci thin

II. Hng ho
1. Hng ho v hai thuc tnh ca hng ho 2. Tnh hai mt ca lao ng sn xut ra hng

ha
3. Lng gi tr ca hng ha

24

II. Hng ho
1. Hng ho v hai thuc tnh ca hng ho

a. Hng ho:
Khi nim: Hng ho l sn phm ca lao ng, n c th tho mn nhng nhu cu nht nh no ca con ngi thng qua trao i, mua bn.
Dng trao i vi nhau Sn phm ca lao ng

Tha mn nhu cu no ca con ngi

25

Hai loi Hng ho

Hng ha hu lng hnh Hng ha v hnh

thc

dch v vn ti

qun o

dch v cha bnh

My mc

gii tr

ph c th l hng ha, cng c th khng

Dng trong gia nh

khng phi hng ha hng ha

Hai thuc tnh ca hng ha

Gi tr s dng

Gi tr

Gi tr s dng
Cng dng ca vt

gi tr
L hao ph lao ng x hi sn xut hng ha

L ni dung vt cht ca hng ha

Biu hin qua gi tr trao i

Ty thuc vo nguyn vt
liu, khoa hc cng ngh thuc tnh t nhin ca hng ha L phm tr vnh vin

Biu hin mi quan h gia

nhng ngi sn xut L thuc tnh x hi ca hng ha L phm tr lch s, ch c

trong sn xut hng ha

a. Gi tr s dng
Gi tr s dng l cng dng ca sn phm c th tha mn nhu cu no ca con ngi. V d vi may qun o, in thoi lin lc, xe hi i

Gi tr s dng
Gi tr s dng ch th hin khi con ngi s dng hay tiu dng hng ha. ph thuc vo thuc tnh t nhin ca nguyn vt liu v trnh khoa hc k thut sn xut hng ha n l ni dung vt cht ca ca ci. Gi tr s dng l mt phm tr vnh vin l gi tr s dng cho ngi khc, cho x hi thng qua trao i mua bn.

Gi tr s dng
Mt vt khi l hng ha th nht thit phi c gi tr s dng. Nhng khng phi bt c vt g c gi tr s dng cng l hng ha. mt vt l hng ha th gi tr s dng ca n phi l vt c dng trao i mua bn.

Gi tr
tm hiu v gi tr ta i t gi tr trao i: GTT l quan h t l v lng m GTSD ny trao i vi GTSD khc

V d: 1 Ru LSX ru LSX thc 10 kg go

C s ca s trao i l mi hng ha u l SP ca L -> Thc cht ca trao i sn phm l trao i lao ng 34

Gi tr
Gi tr hng ha l lao ng x hi ca ngi sn xut kt tinh trong hng ha c trng: L phm tr lch s L thuc tnh x hi ca hng ha Phn nh quan h gia nhng ngi sn xut hng ha

Gi tr trao i l hnh thc biu hin ca gi tr, gi tr l ni dung, l c s ca gi tr trao i

35

S thng nht ca 2 thuc tnh

Hng ha phi c 2 thuc tnh gi tr v gi tr
s dng. Thiu mt thuc tnh vt khng phi l hng ha. + Thiu GTSD : ph phm, hng gi + Thiu GT: nc, khng kh t nhin

Scandal sa bn : sa c cha melamine.

S i lp ca 2 thuc tnh ca hng ha

HH NGI MUA NGI BN GTSD MC CH PHNG TIN Thc hin trong tiu dng GT PHNG TIN MC CH Thc hin trong SX
HNG HA KHNG TIU TH C

Nu khng gii quyt c mu thun gia hai thuc tnh hng ha th sao nh ?

Bi hc rt ra : Vi gi tr s dng lm phng tin trong tay, ngi sn xut phi lm ra hng ha tht tt, a dng mi thu c gi tr cao Cn ngi mua c c bi hc g?

2. Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ha

a. Lao ng c th Lao ng c th l lao ng c ch di mt hnh thc c th ca mt ngh nghip chuyn mn nht nh. Mi lao ng c th c mc ch ring, phng php, cng c lao ng, i tng lao ng v kt qu lao ng ring

a. Lao ng c th
Lao ng c th biu hin tnh cht t nhn ca lao ng sn xut hng ha. khoa hc k thut cng pht trin th lao ng c th cng a dng, phong ph to thnh h thng phn cng lao ng x hi. l phm tr vnh vin to ra gi tr s dng ca hng ha
41

2. Tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ha

b. Lao ng tru tng Lao ng tru tng l s hao ph sc lao ng ni chung ca con ngi (s hao ph tr c v c bp). Lao ng tru tng l lao ng hao ph ng cht ca con ngi. cng chnh l c s vi v go d c mt lao ng c th khc nhau, vn trao i c vi nhau.

c trng Lao ng tru tng

To ra gi tr hng ha, lm c s cho s ngang bng trong trao i. l mt phm tr lch s ring c ca sn xut hng ha. Biu hin tnh cht x hi ca lao ng sn xut hng ho

SX hng ha

SX t cung t cp

LSX HH
B

L TRU TNG

L c th

HH

GI TR

GTSD

 ngha ca l thuyt tnh hai mt ca lao ng sn xut hng ho

c s khoa hc cho l thuyt lao ng. c s gii thch nhiu hin tng kinh t phc tp. c s khoa hc vng chc cho hc thuyt gi tr thng d.

V sao khi lng hng ha x hi tng, m gi c r hn?

Mu thun c bn ca nn sn xut hng ha

L mu thun gia lao ng t nhn v lao ng x hi. biu hin ca mu thun Sn phm do ngi sn xut to ra c th khng n khp hoc khng ph hp vi nhu cu x hi. Hao ph lao ng c bit ca ngi sn xut c th cao hn hay thp hn hao ph lao ng m x hi chp nhn

v nhng mu thun m sn xut hng ha vn ng, pht trin v cha ng kh nng khng hong sn xut tha.

3. Lng gi tr ca hng ha Gi tr HH
Cht GT : hao ph LTT XH SXHH

Lng GTH : thi gian lao ng SXHH

Lng gi tr hng ha khng o bng thi gian lao ng c bit ca ring ngi SX m o bng thi gian lao ng x hi cn thit

 Thi gian lao ng XH cn thit l thi gian cn thit cho bt c lao ng no tin hnh vi 1 trnh thnh tho trung bnh v 1 cng trung bnh, trong nhng iu kin bnh thng so vi hon cnh XH nht nh

Cch tnh thi gian lao ng XH cn thit

Nhom Sn phm

T L c bit
(gi/sp)

Lng gi tr ca HH

I II III

150 700 150

1000

3 4 5

t LXHCT

Tlxhct = (3.150+ 4.700+5.150)/1000 = 4

Cc nhn t nh hng lng gi tr ca hng ho

a. Nng sut lao ng

c tnh bng: s lng thi gian cn thit sn xut ra mt n v sn phm.

Cng lao ng

Nng sut L

tng cng L, gi tr mt n v sn phm khng i

NSL tng ln, gi tr mt n v sn phm gim xung

3. Lng gi tr hng ha - Nhn t nh hng n LGT HH Lao ng gin n v lao ng phc tp:
Lao ng gin n l lao ng m bt k mt ngi

lao ng bnh thng no cng c th lm c. Lao ng phc tp l L phi qua hun luyn o to, l lao ng thnh tho.

Trong cng mt khong thi gian, lao ng phc tp to ra nhiu gi tr hn lao ng gin n, L phc tp = N x L gin n
53

 ngha ca nghin cu
ch ra bin php cho ngi sn xut mun h thp gi tr c bit ca hng ha c li nhun cao. phi tng nng sut lao ng hoc nng cao trnh ngi lao ng, s dng nhiu lao ng phc tp trong qua trnh sn xut kinh doanh

54

Cu thnh lng gi tr hng ha

Gi tr hng ha

c TLSX

v+m SL gi tr mi

gi tr c

55

III. TIN T
Ni dung
1.

Lch s ra i v bn cht ca tin t Chc nng ca tin t

2.

56

Ai l ngi giu nht TG ?

Guy de Rothschild

Rothschild, gia tc bun tin giu c nht th gii Khi Ti sn ca gia tc Rothschild vo nm 1850 khong 6t USD, n 2006 nu t sut li nhun t 4% th khong 7t t USD , nu 8% s l 982.3 t t USD

Bn nhm

Bill Gate ? TS: 86 t USD

1. Lch s ra i v bn cht ca tin t

Nguyn nhn trc tip quyt nh s ra i ca tin t l s pht trin ca sn xut v lu thng hng ho i hi phi c tin t gii quyt nhng kh khn trong trao i hng ha. Qua nghin cu lch s pht trin cc hnh thi biu hin gi tr ta s tm thy ngun gc ca tin t - hnh thi ni bt nht, tiu biu nht
58

a/ S pht trin ca cc hnh thi gi tr

Th nht, hnh thi gi tr gin n hay ngu nhin

y l hnh thi phi thai ca gi tr, n xut hin trong giai on u ca trao i hng ha, trao i mang tnh cht ngu nhin, trao i trc tip: H H

59

 V d :

1 m vi

10 kg thc
Vt ngang gi

Gi tr tng i

Gi tr ca 1m vi c o bng gi tr s dng ca 10kg thc. Cn thc biu hin hnh thi ngang gi vi gi tr ca vi t l trao i cha th c nh v gi tr ca mt hng ha ch biu hin qua mt hng ha khc vi n
60

Vt ngang gi c 3 c c im
Gi tr s dng ca n tr thnh hnh thc biu hin gi tr ca hng ha khc. Lao ng c th ca n tr thnh hnh thc biu hin lao ng tru tng. Lao ng t nhn tr thnh hnh thc biu hin lao ng x hi.
61

a/ S pht trin ca cc hnh thi gi tr

Th hai, hnh thi gi tr ton b hay m rng

Khi lc lng sn xut pht trin hn, trao i tr nn thng xuyn hn mt hng ha ny c th quan h vi nhiu hng ha khc. 1 m vi = 10 kg thc = 4 con g = 2 tm da Hnh thi gi tr ca mt hng ha biu hin nhiu hnh thi vt ngang gi khc nhau
62

a/ S pht trin ca cc hnh thi gi tr Th ba, hnh thi chung ca gi tr

s pht trin cao hn na ca lc lng sn xut v phn cng lao ng x hi, hng ha c a ra trao i thng xuyn a dng v nhiu hn. Trao i hng ha trc tip khng cn thch hp.
63

1 m vi = 10 kg thc = 4 con g = 1 con cu 2 tm da = Hnh thi gi tr ca cc hng ha biu hin cng mt th hng ha ng vai tr vt ngang gi chung. Cng thc trao i : H H chung H
64

a/ S pht trin ca cc hnh thi gi tr

Th t, hnh thi tin t

lc lng sn xut v phn cng lao ng x hi pht trin hn na, sn xut hng ha v th trng ngy cng m rng, th tnh trng c nhiu vt ngang gi chung khng cn thch hp. Khi vt ngang gi chung c c nh li mt vt c tn v ph bin th xut hin hnh thi tin t ca gi tr. Cng thc trao i hng ha : H T H
65

Hnh thi tin t

10 kg thc 2 con g 1m vi Vt ngang gi chung c thng nht li Vng (Vng tr thnh tin t)

0,1 ch vng

V sao vng c chn lm tin t Do vng p ng c cc yu cu v tnh cht ca tin t: Tnh c chp nhn rng ri Tnh d nhn bit Tnh c th chia nh c Tnh lu bn Tnh d vn chuyn Tnh ng nht Tnh khan him

Tin c

Tin ng

Tin vng

b/ Bn cht ca tin t
tin t l mt hng ha c bit c tch ra t trong th gii hng ho lm vt ngang gi chung thng nht cho cc hng ho khc, n th hin lao ng x hi v biu hin quan h gia nhng ngi sn xut hng ha.

68

Tin t l mt loi hng ha

Gi tr ca tin vng : hao ph L x hi trong vic khai thc v ch bin vng

GTSD thng thng l vng dng lm trang sc

GTSD t bit l vng lm vt ngang gi chung cho mi hng ha.

Nh GTSD t bit ny m tin vng c th trao i d dng vi mi hng ha ( T H). Tin t tr nn c quyn lc vn nng sng bi tin t

2. Chc nng ca tin t

a. Thc o gi tr Tin t dng biu hin v o lng gi tr ca cc hng ha.

=
tin phi l tin vng, nhng ch cn so snh hng ha vi mt lng vng tng tng. Gi tr hng ha biu hin bng tin gi l gi c hng ha, hay gi c l hnh thc biu hin bng tin ca gi tr hng ha.

tiu chun gi c: n v tin t v cc phn chia nh ca n

C 2 yu cu : Tn gi : ounce, lng, thoi, kg, USD (n1971) Hm kim lng : trng lng, tui 1 ounce = 31,103476 gram = 8,2 ch 1 lng = 37,5 gram vng = 1,2 ounce Nm 1945 : 1USD = 0,73666 gram vng hay 35USD/ounce tui : vng 24 K (karat) hay vng 9,999 9,999 = 24k

2a.Cc chc nng ca tin t

b. Phng tin lu thng Tin lm mi gii trong qu trnh trao i hng ha. Cng thc lu thng hng ha l: H - T H

Vng thi

Tin c

Tin giy

cn phi c tin mt nhng khng nht thit phi l tin vng tin giy ra i Chc nng phng tin lu thng tch ri vic mua (T H) v bn (H T) v c khng gian v thi gian, lm cho vic trao i thun tin hn nhng cng cha ng mm mng ca khng hong kinh t.

Mt s ng tin trn th gii

ngtin Italia -u Euro ngngchungHoa K LireYen ngngLin Nht Nga USD tin tin bang Bn --Rouble tin tin Chu -

2a. Cc chc nng ca tin t

c. Chc nng ct tr tin c rt khi lu thng tin phi c gi tr, tin vng

Cc chc nng ca tin t

d. Phng tin thanh ton Tin dng tr n, np thu, tr trc, tr sau... to ra kh nng tr n bng cch thanh ton b tr ln nhau khng dng tin mt. kh nng khng hong kinh t tng ln

e. Tin t th gii: Khi trao i vt khi bin gii quc gia hnh thnh quan h trao i gia cc nc,tin lm chc nng tin t th gii

tin phi gi tr, l tin vng.

 Mt s n v tin t quc gia ca nhng nn kinh t pht trin ca th gii hoc ca khu vc c s dng nhiu v do chim t trng ln trong quan h thng mi v ti chnh quc t nh Dollar M, Euro, Yn Nht, Bng Anh. S d GBP, USD u tng l nhng ng tin mnh trong qun hng tin t TG l do nn kinh t ca cc quc gia ny c c h thng tin t n nh lm chun, h thng SX pht trin mnh m, tng bc ng vai tr then cht trong h thng thanh ton thng mi TG.

3. Quy lut lu thng tin t v vn lm pht

a. Quy lut lu thng tin t Quy lut lu thng tin t: l quy lut quy nh s lng tin t cn cho lu thng hng ha mi thi k nht nh. Khi tin mi thc hin chc nng phng tin lu thng th s lng tin t cn thit cho lu thng c tnh theo cng thc:

P.Q M V

M: s lng tin t cn thit cho lu thng P: mc gi c hng ha Q: khi lng hng ha em ra lu thng V: s vng lun chuyn trung bnh ca mt n v tin t

Quy lut lu thng tin t

Khi tin va lm chc nng phng tin lu thng va lm chc nng thanh ton th lng tin cn thit cho lu thng c xc nh nh sau:
Tng s gi c hng ho v dch v em lu thng

s lng tin cn = thit trong lu thng

Tng gi Tng gi c hng c hng ho+ ho khu bn chu tr nhau

)+

Tng gi c hng ho bn chu n k thanh ton

s vng lun chuyn trung bnh ca mt n v tin t

b. Lm pht
Lm pht l tnh trng mc gi chung ca ton b nn kinh t tng ln trong mt thi gian nht nh. 3 loi lm pht
Lm pht va phi: ch s gi c tng di 10%/nm Lm pht phi m: ch s gi c tng trn 10%/nm Siu lm pht: ch s gi c tng ln hng trm, hng nghn ln

Hu qu:
Gi c hng ho v dch v tng vt Lm bin dng cc khon thu nhp Nn kinh t b ri lon

Siu lm pht c thi i Khng hong 1929-1933 . 1USD = 100.000 DM

 Bng vic pht hnh thm tin vi tc nhanh mnh, cc nha ngn hng a tc ot ton b ca ci gia tr nht ca dn chng trn c nc, m so vi phng thc ngn hng cng ch pht mai ti sn ca ngi khc, thi lm pht tin t vn minh hn nhiu, ng thi cng t gp phi s khng c ca ngi dn hn, thm ch cn kho m pht hin ra.

T 100 t la Zimbabwe pht hnh hm 21/7 khng mua mt bnh m.

 ngha nghin cu
Phi lm g khi xy ra lm pht?

lng lu thng tin t ca M l 44.000 ti -la M mt khon tin ln n con s thin vn

IV. Qui lut gi tr

1. Tnh tt yu ca qui lut gi tr Qui lut gi tr phn nh s vn ng ca quan h H T. Qui lut gi tr l qui lut kinh t cn bn ca sn xut hng ha, nn u c sn xut hng ha th c qui lut gi tr hot ng.

Ni dung ca quy lut gi tr

Sn xut v trao i hng ho phi da trn c s hao ph lao ng x hi cn thit. Trong sn xut: Gi tr c bit ca hng ha < = gi tr x hi ca hng ha

Trong trao i hng ha phi thc hin theo nguyn tc ngang gi (Ngang bng gi tr) hay Gia ca = Gia tr

Biu hin ca QL gi tr
QL gi tr c nhn thy qua s bin ng ca gi c trn th trng. trn th trng Gi c hng ha vn ng xoay quanh gi tr hng ha v chu tc ng ca nhiu yu t khc na: cung cu, cnh tranh, sc mua ca tin, thi quen ngi tiu dng. Khi cung = cu, th gi c = gi tr Khi cung > cu, th gi c < gi tr Khi cung < cu, th gi c > gi tr

Gia ca

Gia tr

89

3. Tc dng ca qui lut gi tr

iu tit sn xut v lu thng hng ho
iu ho, phn b cc yu t sn xut gia cc ngnh, cc lnh vc ca nn kinh t S bin ng ca gi c thu ht ngun hng t ni c gi thp n ni c gi cao

Tc dng ca quy lut gi tr

Kch thch ci tin k thut, hp l ha sn xut, tng nng sut lao ng, thc y lc lng sn xut x hi pht trin.

Ci tin k thut

Nng cao trnh

T chc sn xut hp l

Tc dng ca quy lut gi tr

Thc hin s la chn t nhin v phn ho giu ngho
giu T sn

Ny sinh quan h sn xut t bn ch ngha

ngho V sn

 NGHA NGHIN CU
Bn lm g vn dng quy lut gi tr vo trong hot ng sn xut kinh doanh?