Li ni u

Ngh quyt i hi ng ln th VI, VII, VIII v Hin php 1992 u khng nh: Nn kinh t nc ta hin nay l nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc, theo nh hng x hi ch ngha. Trong nn kinh t nhiu thnh , kinh t quc doanh c xc nh gi vai tr ch o. Xut pht t thc trng kinh doanh km hiu qu ca h thng doanh nghip Nh nc v kinh t quc doanh gi c vai tr ch o, cn phi i mi mt cch cn bn hot ng ca loi hnh doan nghip ny. Mc tiu ca qu trnh i mi doanh nghip Nh nc l tng bc pht huy c hiu qu vai tr ca doanh nghip Nh nc nh mt cng c vt cht quan trng Nh nc chi phi iu tit s pht trin ca nn kinh t theo nh hng vch ra. C phn ho doanh nghip Nh nc l mt gii php quan trng i mi quan h s hu trong doanh nghip Nh nc. C phn ho doanh nghip nh nc nhm a dng ho hnh thc s hu, i mi phng thc qun l nh nc, to ng lc cho ngi lao ng lm ch doanh nghip. Mt khc, c phn ho l mt gii php quan trng gp phn hnh thnh th trng chng khon nc ta - mt cng c quan trng, thit yu cho s vn hnh ca nn kinh t th trng. C phn ho doanh nghip nh nc l mt ch trng ng n ca ng v Nh nc ta nng cao hiu qu hot ng ca doanh nghip nh nc nhng n nay vic thc hin cn chm. Xut pht t mc tiu, li ch cng nh tnh hnh c phn ho doanh nghip nh nc nc ta, vi vic nghin cu thc trng c phn ho tng kt nhng mt c v nhng mt cn tn ti nhm a ra nhng gii php y nhanh hn, hon thin hn qu trnh ny l mt vic lm c ngha rt quan trng, cp thit trong giai on hin nay. Do vy em chn ti Thc trng v gii php thc y qu trnh c phn ho Vit Nam. Mc d tm nghin cu ti ny nhng do cn c nhng hn ch v kinh nghim thc tin, v ngun ti liu... nn n khng trnh khi nhng thiu st. Em rt

mong nhn c s gp ph bnh ca cc thy c c th hon thin hn n ny. Cng qua y, em xin chn thnh cm n s hng dn ca c gio Nguyn Thu Thy gip em hon thnh n ny. H ni, ngy thng 2000 Sinh vin L Kin nm

Chng I: L lun c bn v cng ty c phn v c phn ho

1.1. Cng ty c phn 1.1.1. Khi nim: Cng ty c phn l doanh nghip trong cc thnh vin cng nhau gp vn, cng nhau chia li nhun, cng nhau chu l tng ng vi phn vn gp v ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi vn ca mnh gp vo cng ty. Lut cng ty nc ta (bn hnh 21/12/1990) v c sa i ngy 22/6/1994 quy nh cng ty c phn l cng ty trong : - S thnh vin gi l c ng phi c trong sut thi gian hot ng t nht l by. - Vn iu l ca cng ty c nhiu phn bng nhau gi l c phn. Gi tr mi c phn gi l mnh gi c phiu. Mi c ng c th mua mt hoc nhiu c phiu. - C phiu c pht hnh c th c ghi tn hoc khng ghi tn. C phiu ca sng lp vin, ca thnh vin hi ng qun tr phi l c phiu c ghi tn. - C phiu khng ghi tn c th t do chuyn nhng. C phiu c ghi tn ch c chuyn nhng nu c s ng ca hi ng qun tr. 1.1.2.u im ca cng ty c phn trong nn kinh t th trng. * Cng ty c phn l hnh thc t chc kinh doanh huy ng tp trung c nhanh s vn quy m ln v hiu qu cao.

Bng vic pht hnh c phiu v tri phiu, cng ty c phn c th huy ng thu th c nhng khon tin nh b, tn mn nhn ri trong x hi, tp trung li thnh nhng khon vn ln u t vo nhng ngnh, lnh vc i hi lng vn ln v di hn, m mi c nhn hoc doanh nghip khng c kh nng tch lu c. y l u im ln nht ca cng ty c phn, khc bit so vi cc loi hnh doanh nghip khc bi v cng ty c phn l loi hnh doanh nghip duy nht c php pht hnh c c phiu v tri phiu huy ng vn. Thng qua vic mua c phiu v tri phiu, cc nh u t s c nhn cc c tc cao. Cc c ng mua c phiu cn c quyn tham d i hi c ng, c quyn biu quyt cc quyt nh phng hng hot ng, quyt nh vic phn chia li nhun, bu v bi min cc thnh vin ca Hi ng qun tr v nu iu kin v kh nng cho php c th c c vo ban lnh o ca cng ty. Cng chnh v nhng li ch trn m vic mua c phiu hp dn hn gi tin vo qu tit kim hoc cc ngn hng. * Cng ty c phn to iu kin thc y nn kinh t tng trng nhanh. Vn c tp trung t nhiu ngi vi khi lng ln khng ch c iu kin thun li u t vo nhng ngnh i hi vn ln, nhng ngnh cng nghip s dng cng ngh cao m cn thc y cc doanh nghip phi ra sc hon thin t chc qun l cho ph hp vi sn xut kinh doanh kiu mi, to c uy tn tht s, gy c tin tng i vi ngi gp vn. Xt v c cu kinh t, cng ty c phn pht trin cng s lm bin i c cu y trn c s s dng ng vn, khai thc tim nng lao ng t nc mang li hiu qu kinh t x hi tt nht, phc v nhu cu pht trin kinh t x hi nng ng nht.

* Cng ty c phn to ra mt c ch phn tn ri ro, nhm hn ch cc tc ng tiu cc v kinh t x hi, doanh nghip lm vo tnh trng nh n ph sn. Cng ty c phn hot ng theo ch chu trch nhim hu hn. Theo ch ny th c s phn bit r rng ti sn ca cng ty v phn vn ca c ng. Trch nhim ti chnh ca cng ty gii hn trong phm vi ti sn ca cng ty v phn vn ca c ng theo t l ng gp ca mi ngi. iu hn ch n mc thp nht nhng thit hi ri ro, thua l. Di hnh thc cng ty c phn, ngi c nhiu vn mun u t c th mua c phiu, tri phiu nhiu cng ty khc nhau, do , s ri ro v mo him ca u t c phn tn vo nhiu ngnh, nhiu lnh vc nhiu cng ty, lm gim bt c thit hi ca ngi u t gp vn hn l tp trung vo mt cng ty khi cng ty b ph sn. C ch phn b ri ro ny s to iu kin cho nhng ngi c vn mnh dn u t theo s tnh ton, cn nhc la chn vo nhiu cng ty m h tn nhim, lm cho nn kinh t pht trin v c xu th n nh. * Cng ty c phn thc y qu trnh phn cng chuyn mn ho. Vi kh nng tp trung vn tng i ln, cc cng ty c phn c th tranh th khoa hc k thut, cng ngh hin i, mnh dn u t vo cc ngnh ngh mi, c trin vng t li nhun cao lm bin i c cu nn kinh t, t tc ng n phn cng lao ng x hi. C cu i ng cng nhn cng bin i khng ch tng v s lng m cn trnh lnh ngh, cc chc nng ca i ng cn b qun l iu hnh cng chuyn su v a dng hn. Trong ni b cng ty do phn nh r rng gia quyn s hu v quyn 5

kinh doanh nn to cho nhng ngi gp vn tham gia qun l tht s cng ty v la chn nhng gim c, nhng thnh vin Hi ng qun tr c ti nng v tch cc, sc m nhim chc trch, bo m c quyn li, li ch trch nhim ca cc ch s hu. Vi hnh thc cng ty c phn, ngi khng thng tho kinh doanh cng yn tm v ng vn ca h ng gp vo cng ty vn em li thu nhp do c cc nh chuyn nghip s dng. Nh vy, qua nghin cu v cng ty c phn trn y ta c th thy cng ty c phn c mt vai tr ht sc quan trng trong nn kinh t th trng. l mi loi hnh cng ty c cu trc kh phc tp - mt kt cu kinh t tch bit quyn s hu v quyn s dng chuyn mn ho kinh doanh nhm t hiu qu cao nht. ng thi cng ty c phn gii quyt c mt cch hp l vn li ch to ng lc kinh doanh c hiu qu ca cc nhm thnh vin trong cng ty: c ng, Hi ng qun tr v ngi qun l (Ban gim c). C th ni cng ty c phn l kiu t chc kinh doanh tin b vn minh nht, u vit nht ca x hi nhn loi so vi cc kiu cng ty khc. V y l loi hnh cng ty khng th thiu i vi cc nc c nn kinh t th trng. Vit Nam, t khi chuyn sang c ch th trng hnh thnh mt mng li cc cng ty c phn. Tuy s lng cha phi l nhiu song loi hnh doanh nghip ny t r tnh hiu qu ca n. V vy, ng v Nh nc ta ch trng pht trin mnh h thng cng ty c phn m mt trong cc cch thc hin vic l c phn ho cc doanh nghip nh nc.

1.2. C phn ho. * Khi nim v thc cht ca c phn ho doanh nghip Nh nc. 6

C phn ho l mt khi nim cn kh mi m nc ta. V thc cht ca c phn ho doanh nghip nh nc c ngi cho rng l vic t nhn ho doanh nghip nh nc. kin ny ch ng vi mt s doanh nghip nh nc nht nh. Khi m cc doanh nghip y xt thy quc doanh lm khng hiu qu c th cho t nhn mua li v nh vy l t nhn ho doanh nghip nh nc. Nhng kin khng ng nhiu im: Ln ln khi nim c phn ho vi t nhn ho. T nhn ho l bin mt ti sn vn thuc s hu cng thnh s hu t, c th din ra c i vi doanh nghip nh nc v tp th. Cn c phn ho l a s hu ho ti sn, tc l chp nhn nhiu ngi cng s hu ti sn - s hu hn hp. Phng php t nhn ho l bn ti sn doanh nghip nh nc cho t nhn hoc thm ch cho khng t nhn ti sn . Cn phng php c phn ho l huy ng nhiu ch th u t thuc cc thnh phn khc nhau v cng c th l cc ch th trong mt thnh phn kinh t cng gp vn chuyn t mt ch s hu sang a s hu. Khi nh gi phn gi tr ti sn c phn ho c th nh nc cng gp c phn vo doanh nghip vn ca mnh c phn ho. Hnh thc c phn ho rt a dng: - Bn cho cc t nhn khc nhau cng gp c phn thnh mt cng ty c phn. Hnh thc ny ng dng vi t nhn hn nhng li khc l a s hn. - Tt c cc thnh phn kinh t cng gp c phn mua doanh nghip nh nc (k c quc doanh) chuyn sang cng ty c phn. Hnh thc ny va a s hu va a thnh phn, ni ng hn l a s hu a thnh phn. Trong hnh thc ny tu thuc vo phn trm c phn trong doanh nghip xc nh vai tr ca ngi ch s hu ch yu.

- Ch c nh nc v t nhn cng gp vn c phn mua li. - Tp th v t nhn cng gp c phn mua li. - Cc doanh nghip khc cng nhauu gp c phn mua li, nh nc cng c th tham gia mt phn. - Cc doanh nghip khc nhau cng gp c phn mua li. - Cng nhn vn ca doanh nghip y ng ra gp vn mua li doanh nghip c phn ho, hoc Nh nc cho cn b cng nhn vin doanh nghip y v chia c phn cho cng nhn. - Nh nc cng cc cng ty nc ngoi cng gp vn c phn ho. - Bn hn cho cc cng ty nc ngoi gp vn ma thnh cng ty c phn... Nh vy, khng th quan nim c phn ho thc cht l t nhnho. M c phn ho doanh nghip Nh nc nn c hiu l qu trnh chuyn doanh nghip Nh nc thnh cng ty c phn vi hai ni dung l chuyn ton b hay mt phn vn v ti sn thuc s hu Nh nc v cc lnh vc lu nay nh nc c quyn cho cc c ng. 1.3. Nhng nguyn nhn dn n phi tin hnh c phn ho. - Tnh trng hot ng thiu hiu qu ca cc doanh nghip nh nc. y l nguyn nhn quan trng khin hu ht cc chnh ph i n quyt nh c phn ho cc doanh nghip nh nc. Do u m c tnh trng ny? Mt iu d nhn thy l ngay c nhng iu kin thun li th hiu qu ca cc x nghip quc doanh cng ch t mc thp hn nhiu so vi mc trung bnh ca khu vc t nhn. Nhng doanh nghip nh nc thng c v th c quyn, c nh nc bo h v khng c s cnh tranh vi hng nhp khu, mc d v qun l c iu hnh khng c hiu

qu ca cc doanh nghip nh nc trong bn thn s hu nh nc vi s iu tit trc tip ca nh nc cc doanh nghip ny. l: + H thng k hoch v ti chnh cng nhc khng c tnh cht thch ng vi c ch th trng v c qun l theo h thng chnh sch t trn xung vi nhiu cp trung gian. Ngun ti chnh c s dng hon ton theo k hoch c duyt t u nm, khng c s chuyn i linh hot nhm s dng hp l ngun vn v cng khng c chuyn sang cho nm sau. iu ny lm cho cc k hoch ti chnh ca doanh nghip khng c ng c tit kim v vy khng hp l ho c sn xut v gi thnh lun lun phi cng nhiu chi ph so vi cc doanh nghip t nhn. + Tnh t ch trong qun l v hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip nh nc b hn ch v nhiu qui ch lin quan n quyn s hu ca nh nc, do gy ra nhng yu t lm cn tr n hot ng c hiu qu ca doanh nghip. Chng hn, vic b nhim lnh o doanh nghip nh nc c quyt nh t c quan cp trn, nn s xut hin xu hng l cc nh qun l cao cp c gng thit lp cc mi quan h thn thin vi cp trn hoc cc nh hot ng chnh tr v tranh th tm nhng doanh nghip nhng v tr bo b hn l tm cch nng cao hiu qu hot ng ca doanh nghip hoc l v nh nc l ch s hu cc doanh nghip nn cc quyt nh kinh doanh v u t, gi c th trng cung ng v tiu th... ca doanh nghip li do h thng phc tp ca ch th cp trn iu tit va thiu thng nht v khng r rng v trch nhim vi cc quyt nh ca mnh, gy tr ngi ti hiu qu cng vic ca cc doanh nghip nh nc. + Tnh trng c quyn ca cc doanh nghip nh nc trn th trng c php lut ca nh nc cng c nh mt nhng ng lc nng cao hiu qu hot ng ca cc doanh nghip ny, a n tnh trng x hi buc phi chp nhn tiu dng cc hng ho v dch v cho chng sn xut ra vi 9

cht lng t c ci tin nhng gi c ngy cng tng khng hp l v nu khng tng gi th nh nc phi chu nhng gnh nng tr cp ngy cng ln. + Cc doanh nghip nh nc c thnh lp nh ngun vn ca nh nc, khng c php ph sn v c che chn t cc khon tr cp t ngn sch hoc c s dng cc ngun vn ni b vi li sut thp hoc c u tin tip cn vi cc ngun ti chnh nc ngoi. V vy cc doanh nghip nh nc khng c cc yu t kch thch phi nng cao hiu qu tn ta trong cnh tranh i vi cc doanh nghip t nhn. + ng c hot ng ca cc doanh nghip nh nc ch nhm cng c trnh n s thm xt ca cc c quan cp trn trc nhng sn phm v dch v i vi ngi tiu dng cng nh trnh n s xung t trong ni b, trnh n nhng s ci t i mi t chc qun l nng cao hiu qu, m bo cho x nghip c iu kin hot ng d chu v n nh. Do , mua sm trang thit b ngy cng d tha, bin ch ngy cng phnh to dn n chi ph qu mc so vi ngun thu. l cha k n chi ph chnh tr to ln trn trnh nhng cuc kim tra ca cc c quan cp trn nh quc hi hoc b ch qun. Tnh trng ny gy ra nhng nh hng tiu cc n vic tit kim cc ngun lc v nng cao hiu qu hot ng ca doanh nghip.

10

Chng II: Thc trng c phn ho cc doanh nghip nh nc nc ta hin nay.

2.1. Thc trng cc doanh nghip nh nc trong nn kinh t nc ta. 2.1.1. S ra i ca doanh nghip nh nc v hot ng ca n trong c ch c. H thng doanh nghip nh nc ta c hn 40 nm xy dng v pht trin. Trong thi k ci to v xy dng ch ngha x hi nc ta, cc x nghip quc doanh (doanh nghip nh nc) l lc lng ch o trong nn kinh t quc dn. Chng c hnh thnh t 3 ngun sau: Th nht, xy dng bng ngun vn ca ngn sch nh nc, ngun vin tr hoc i vay (ca Lin x c, Trung Quc v cc nc XHCN khc trong thi k ). Th hai, quc hu ho x nghip ca cc nh t sn mi bn, t sn dn tc b ra nc ngoi hoc x nghip nh nc ca ch c. Hnh thc ny c p dng rng ri trong nhng nm 50, 60 c tip tc trong nhng nm 70 v nh cao vo nm 1975, 1976. Th ba, bin cc x nghip t nhn ca cc nh t sn dn tc thnh cc x nghip cng t hp doanh v sau thnh cc x nghip quc doanh. Cng ging cc nc theo nn kinh t x hi ch ngha khc Vit Nam vn dng hc thuyt Mc - Lnin thc hin ch cng hu v t liu sn xut, coi ch cng hu l nn tng kinh t xo b s phn ho giu ngho, bt cng x hi do nn kinh t th trng v ch t hu gy ra, xy dng mt ch cng hu do nhn dn 11

lao ng lm ch. Trong qu trnh xy dng ch ngha x hi nc ta nhn mnh vo nhim v v vai tr ca kinh t nh nc, coi l hin thn ca ch cng hu c sc mnh ton nng trong vic t chc mi hot ng kinh t ca x hi ng thi ph nhn vai tr ca th trng, ca kinh t t nhn. V vy nn kinh t quc dn nc ta khng phi l mt nn sn xut hng ho m l mt nn kinh t hin vt v x hi ho c qun l theo c ch k hoch ho tp trung quan liu, bao cp: Nh nc XHCN va tp trung quyn lc chnh tr va l ch s hu duy nht v thng nht i vi tuyt i a s cc t liu sn xut ca x hi. V nh nc va l ngi ch huy, va l ngi t chc thc hin sn xut kinh doanh. nc ta, trong thi gian di trc i hi ng ln th VI (12 - 1986) doanh nghip nh nc hnh thnh v pht trin vi mt c cu tng i hon chnh, tt c cc lnh vc, cc ngnh kinh t quc dn nh hng khng, hng hi, bu in, ng st, nng nghip, lm nghip, nh c n cc dch v n gin. Doanh nghip nh nc gi vai tr ch o trong nn kinh t quc dn v nm 100% cc ngnh then cht nh in, khai khong, luyn kim, ch to my cng c, ho cht, nhin liu, xi mng, bu in vin thng, giao thng ng st, ng thy, ngoi thng, ngn hng, quc phng v an ninh. Trong cng nghip sn xut hng tiu dng ni a v xut khu, lc lng doanh nghip nh nc cng chim t trng tuyt i ln hoc phn ln i vi cc sn phm ch yu nh: 100% hng dt kim, thuc cha bnh, bia, 90% qut in, 85% giy vit, 85% vi mc, 70% xe p hon chnh. Cc doanh nghip nh nc chim khong 85% vn c nh ca nn kinh t, 90% lao ng c k thut, cn b khoa hc v qun l c o to ca c nc. Nh nc cng u tin dnh nhiu ngun lc pht trin cc doanh nghip 12

nh nc. Ch tnh ring trong khong mi nm, t 1976 n 1985, nh nc phn b t 60 - 70% vn u t ca ton b nn kinh t v trn 90% vn tn dng vi li sut u i cho cc doanh nghip nh nc. Hng nm cc doanh nghip nh nc ng gp khong 30 - 40% tng sn phm x hi v 28 - 30% thu nhp quc dn. Phn thu ca doanh nghip nh nc t doanh nghip nh nc thng qua doanh nghip nh nc l phn thu ln nht, dao ng hng nm trong khong 60 - 70%. Do chng ta duy tr qu lu c ch k hoch ho tp trung quan liu bao cp trong khu vc doanh nghip nh nc nn khu vc kinh t ny bc l nhng yu km nghim trng. l: - Nng sut, cht lng v hiu qu rt thp. Ton b khu vc doanh nghip nh nc khng vt qua ngng ca ti sn xuta gin n. Tnh chung trong vng mi nm 1976 - 1985 t l chi ca nh nc v thu ca doanh nghip nh nc l 3:1. - Doanh nghip nh nc hot ng theo c ch thc thanh - thc chi, giao np . Nh nc bao cp v quyt nh gi u vo, u ra, nn doanh nghip khng phi tnh ton hiu qu kinh doanh. Hot ng thua l c nh nc gnh chu. - S phn phi thu nhp trong doanh nghip theo cch bnh qun lm suy yu ng lc kch thch lao ng, lm vic c nng sut, cht lng v hiu qu. - B my doanh nghip cng knh, nhiu cp trung gian vi chc nng chng cho. Cc c quan qun l thng can thip su vo hot ng sn xut kinh doanh ngy ngy ca doanh nghip. 2.1.2. Vai tr ca doanh nghip nh nc trong nn kinh t th trng nc ta hin nay. 13

Trong mt thi k di chng ta mc sai lm qu sng bi kinh t quc doanh, thnh lp trn lan cc doanh nghip nh nc. Trong c ch c cc doanh nghip nh nc bc l cc yu km nh trnh by phn trn. Chuyn sang nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo c ch th trng c s qun l ca nh nc, h thng kinh t quc doanh vn c xc nh vai tr ch o trong nn kinh t quc dn cn phi cng c v pht trin nht l trong ngnh v lnh vc then cht, quan trng, c tc dng m ng v to iu kin cho cc thnh phn kinh t khc pht trin. Doanh nghip nh nc c vai tr ch o theo ngha l cng c iu tit v m nn kinh t. Vai tr ch o ca n gn lin vi vai tr qun l ca Nh nc i vi nn kinh t th trng. y l yu cu c tnh quy lut chung ca s pht trin kinh t x hi, v bn thn nn kinh t th trng cha ng nhng khuyt tt m mun khc phc nht thit phi c s qun l ca nh nc. Cc doanh nghip nh nc bao gm cc cc doanh nghip hot ng hot ng kinh doanh v cc doanh nghip hot ng cng ch c cng c v pht trin trong cc ngnh v lnh vc then cht, to c s h tng v tin tt cho s pht trin ca ton b nn kinh t quc dn. Thng qua doanh nghip nh nc, nh nc to ra ngun d tr mnh c th can thip vo th trng, thc hin iu chnh cc cn i c bn ca nn kinh t. Doanh nghip thc hin vic u t c nh hng khc phc bn cht v chnh ph ca nn kinh t th trng, duy tr mi trng cnh tranh lnh mnh, chng xu hng c quyn ca tp on t nhn, i u trong i mi cng ngh thc y nn kinh t pht trin theo xu hng nng sut - cht lng - hiu qu.

14

Nh vy, vai tr ch o ca doanh nghip nh nc xut pht t yu cu khch quan ca nn kinh t th trng nc ta v c ghi thnh ch trng, chnh sch v php lut ca nh nc. Vai tr lut nh ny l yu t quan trng chi phi s iu chnh php l i vi t chc v hot ng ca doanh nghip nh nc. thc hin c vai tr trc ht phi kin quyt i mi h thng doanh nghip ny. Vic i mi phi c t trong s pht trin tng th nn kinh t quc dn v phi xut x t thc trng doanh nghip nh nc nc ta. 2.1.3. Thc trng hot ng ca doanh nghip nh nc ta hin nay. Trong c ch c, nc ta doanh nghip nh nc tn ti vi mt s lng khng l. Theo s liu ca tng cc thng k, tnh n ngy 1 - 9 - 1990 c nc c 12.084 doanh nghip trong tt c cc ngnh cc lnh vc ca nn kinh t quc dn v do nhiu cp qun l. Sau khi thc hin vic t chc sp xp li theo quyt nh 315/HBT ngy 1 - 9 - 1990 v thnh lp li cc doanh nghip nh nc theo ngh nh 388/ HBT v ngy 20 - 11 - 1991 v sau hng lot ci cch, n nay doanh nghip nh nc vn cn khong 5800 doanh nghip (theo s liu ca v ng k kinh doanh - B k hoch u t). Trong c khong 30% l doanh nghip nh nc do cc b ngnh trung ng qun l v khong 70% doanh nghip do u ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc trung ng qun l. n nm 1995, s lng cc doanh nghip nh nc vn chim t trng ln so vi cc doanh nghip ngoi quc doanh: trong lnh vc cng nghip l 78,8%; Xy dng c bn: 49%; ti chnh, ngn hng, bo him: 99,6%, giao thng vn ti, bu in: 54%; thng nghip, vt t: 46,5%.

15

Sau 5 nm i mi v iu hnh, s lng cc doanh nghip nh nc nc ta gim gn song nh vy vn cn qu nhiu. Cc doanh nghip nh nc hin nay vn cn tn ti hu ht cc ngnh, cc lnh vc, iu l khng cn thit. Hn na vi s lng doanh nghip nh nc nhiu nh vy lm vt qu kh nng ngun lc v vn v cn b qun l ca nc ta hin c. H thng doanh nghip nh nc phn b cn nhiu bt hp l. Cc doanh nghip nh nc ch yu tp trung cc thnh ph ln nh H Ni, Hi Phng, Qung Ninh, thnh ph H Ch Minh. Nhiu vng ca t nc c ngun ti nguyn phong ph, lao ng di do min ni pha Bc hu nh khng c doanh nghip nh nc. S phn tn ca cc doanh nghip nh nc cc ngnh cc lnh vc dn n cc tnh trng trn cng mt a bn lnh th doanh nghip nh nc ca Trung ng, a phng hot ng chng cho, cnh tranh ln nhau mt cch v t chc, gy kh khn cho nhau trong vic sn xut kinh doanh. Hin nay, phn ln cc doanh nghip nh nc ta c quy m nh v hot ng km hiu qu. Theo s liu thng k ca B Ti chnh, tng s vn Nh nc ti cc doanh nghip nh nc l 70.184 t ng, bnh qun mt doanh nghip l 11,6 t ng tng ng vi vn mt doanh nghip loi nh cc nc nh Thi Lan, Innxia, Malaysia. n nay vn cn 46,1% doanh nghip nh nc c s lao ng di 100 ngi v gn 50% doanh nghip nh nc c mc vn di 1 t ng, trong gn mt na s vn di 500 triu ng. Cc doanh nghip c s vn ln t 100 t tr ln ch chim 1,5% tng s doanh nghip. S doanh nghip c t 1000 lao ng tr ln ch chim 4% trong tng s doanh nghip. 16

Vn thc t hot ng ca doanh nghip

nh nc ch

bng 80% vn hin c do kinh doanh thua l, cng n kh i, ti sn mt mt, km phm cht cha c x l. Ring vn lu ng c 14.239 t ng v ch c 50% c huy ng vo kinh doanh, 50% cn li nm l, cng n kh i. Cc doanh nghip nh nc nc ta hin nay, do quy m nh, vn t khng c kh nng u t trang thit b hin i, m rng sn xut kinh doanh nn yu sc cnh tranh trn th trng. Trnh k thut, cng ngh cng nh hng rt ln n hiu qu hot ng ca h thng doanh nghip nh nc. Tr mt s rt t (18%) doanh nghip nh nc mi c u t (sau nm 1986) cn ch yu c thnh lp t lu c trnh k thut thp, cng ngh lc hu. Gi tr cn li ca ti sn c nh trong doanh nghip nh nc l 61,4% so vi nguyn gi. Theo nh gi ca B khoa hc v cng ngh v mi trng: my mc thit b ca doanh nghip nh nc lc hu vi th gii t 10 - 20 nm. Theo iu tra ca Tng cc thng k: thit b ca doanh nghip nh nc lc hu t 2 - 3 th h. Cc doanh nghip TW c ti 54,3% trnh th cng, 41% trnh c kh v 3,7% trnh t ng. Doanh nghip a phng cn lc hu hn; ch c 2% trnh t ng, 24% trnh c kh v 74% trnh th cng. Nhiu thit b trong cc doanh nghip nh nc sau 14 15 nm mi c thay i, thm ch trong mt s ngnh vn s dng thit b t nm 1938 - 1940 trong khi thi gian i mi thit b cc nc khc trung bnh l 5 nm. Cc bo co v tnh hnh hot ng ca doanh nghip nh nc cho thy ch c khong 15% sn phm cng nghip ca ta t tiu chun xut khu: 65% s sn phm t mc di trung bnh tiu dng ni a, 20% s sn phm km cht lng. Hin tng hng ho ng vi khi lng ln v chim hn 10% 17

s vn lu ng ca ton x hi. Chnh do cng ngh lc hu nn nng sut, cht lng sn phm ca doanh nghip nh nc km. Theo kt qu iu tra xt v mt hin vt, nng sut lao ng ca ta v ch bin du thc vt ch bng 10% mc th gii, v sn xut cc sn phm dt, giy, may ch bng 30% n 40% mc ca th gii, v thi cng cu ng ch bng 1/20 mc ca Php. Hin nay, vic qun l ca Nh nc i vi doanh nghip nh nc cha hp l. Mt mt cc c quan ch qun vn can thip kh su vo hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip, mt khc trong nhiu lnh vc hot ng c bit l qun l ti chnh li b bung lng. iu ny hn ch quyn t ch trong sn xut kinh doanh ca doanh nghip ng thi lm cho Nh nc mt vai tr thc s l ngi ch s hu v to c hi cho nhiu c nhn lm dng, chim ot ti sn cng lm giu c nhn, hoc lm n phi php. Trong mt s doanh nghip nh nc, i ng cn b ch cht c trnh chuyn mn v t chc qun l cha tiu chun v khng sc gii quyt cc vn pht sinh trong sn xut kinh doanh. Nhiu gim c, k ton trng phi vo t v tham ti sn ca Nh nc, vi phm ch qun l ti chnh. Hiu qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip nh nc cn thp. My nm gn y, sn xut trong cc doanh nghip nh nc bt u c phc hi v pht trin, nhng nhn chung hiu qu vn cn thp, thp nht l cc ngnh sn xut vt cht. Trong cc doanh nghip nh nc ang hot ng ch c 11,28% doanh nghip c t sut li nhun t 15%/nm tr ln trong ngnh sn xut vt cht v 4,3% doanh nghip nh nc c t sut li nhun t 20%/nm trong cc ngnh dch v.

18

T trng tiu hao vt cht trong tng sn phm x hi ca khu vc kinh t nh nc cao gp 2 ln so vi kinh t t nhn. H s sinh li ca khu vc doanh nghip nh nc rt thp. H s sinh li ca vn lu ng tnh chung ch t 7%/nm trong ngnh giao thng vn ti 2%/nm, ngnh cng nghip khong 3%/nm, ngnh thng nghip ta 22%/nm. Cc doanh nghip nh nc hot ng thu l chim t trng ln. C th thi im 1997 ch c 76% hot ng c li mc thp, 22% doanh nghip b thua l, bnh qun mi doanh nghip l 0,6 t ng/nm, 2% doanh nghip hot ng khng thua l, nhng khng c li. Cc s liu cho thy vic lm n thua l ca cc doanh nghip nh nc gy ra tn tht ln cho ngn sch nh nc v l mt trong nhng nguyn nhn a n vic bi chi ngn sch. T nm 1989 n nay, nn kinh t thc s bc sang hot ng theo c ch th trng. Cc chnh sch kinh t, ti chnh i vi doanh nghip nh nc c thay i theo hng t do ho gi c, chi ph ngn sch nh nc cho b l, b gi, b sung vn lu ng cho khu vc ny gim ng k. Nhng t tng bao cp trong u t vn cn nng n. Hng nm 85% vn tn dng vi li sut u i c dnh cho doanh nghip nh nc vay. Hu ht cc doanh nghip nh nc khng bo ton c ngun vn nh nc u t. Theo bo co ca Tng cc thng k, nhn chung cc doanh nghip nh nc mi ch bo ton c vn lu ng, cn vn c nh th mi bo ton mc 50% so vi ch s lm pht. Hai ngnh chim gi vn ln nht l cng nghip v thng nghip (72,52%) li l ngnh c t l tht thot vn ln nht (16,41% v 14,95%). Vn n nn vng vo mt kh nng thanh ton cn din ra kh nghim trng do tnh trng qun l ca nh nc v ti chnh cn lng lo, t nn tham nhng lng ph din ra mc bo ng. 19

T s phn tch trn ta c th rt ra kt lun v thc trng ca doanh nghip nh nc nc ta hin nay. - S lng cc doanh nghip qu nhiu v b tr khng hp l. - Quy m ca doanh nghip nh nc cn nh b. - K thut v cng ngh cc doanh nghip nh nc cn lc hu. - Vic qun l i vi h thng doanh nghip nh nc cn yu km. - Hiu qu sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip nh nc cn thp. T bn cht cng nh thc trng hot ng ca doanh nghip nh nc, chng ta c th thy mt vn ln trong c ch qun l hin nay lm cho doanh nghip nh nc hot ng cha c hiu qu l: C ch thc hin quyn s hu ton dn trong cc doanh nghip nh nc l cha r rng. Ngi i din ch s hu ca doanh nghip nh nc cha c xc nh c th do dn n tnh trng v ch hoc qu nhiu ch trong cc doanh nghip Nh nc. Do khng c s phn bit y quyn s hu Nh nc v quyn qun l kinh doanh ca gim c v tp th ngi lao ng trong doanh nghip nn ti sn ca doanh nghip Nh nc khng c s dng c hiu qu. Ngi lao ng cha thc s gn b, lm vic ht sc v doanh nghip. Mt s nh qun l doanh nghip li dng chc quyn bn rt ti sn ca Nh nc lm giu cho c nhn. 2.2. Ch trng ca nh nc ta v qu trnh c phn ho cc doanh nghip Nh nc.

20

Xut pht t tnh trng hot ng yu km ca h thng doanh nghip Nh nc v nhng i hi cp bch phi c mt gii php thch hp cho khu doanh nghip Nh nc. y l mt ch trng ln ca ng v Nh nc ta trong lnh vc ci cch doanh nghip Nh nc. Gii php chuyn x nghip quc doanh thnh cng ty c phn ln u c cp trong Quyt nh s 143 HBT ngy 10 - 5 - 1990 ca Hi ng b trng v vic tng kt thc hin Quyt nh 217 - HBT ngy 14 - 11 - 1987, cc ngh nh 50 - HBT ngy 22 - 3 - 1988 v lm th vic tip tc i mi qun l x nghip quc doanh. Vn bn ny cp vic nghin cu v lm th v m hhnh chuyn x nghip quc doanh thnh cng ty c phn. Vic chuyn x nghip quc doanh thnh cng ty c phn trong giai on ny l ht sc mi m nc ta v lc lut cng ty cha c ban hnh. Quyt nh 143 - HBT ngy 5 - 10 - 1990 ch quy nh mt vi vn lin quan n c phn ho ho doanh nghip nh nc nh: mc ch ca vic lm th, iu kin cc x nghip quc doanh c chn t chc thnh cng ty c phn. C th ni ch trng ca ng v Nh nc ta v c phn ho cc doanh nghip c t rt sm, ch sau vi nm khi nc ta chuyn sang c ch th trng. N chng t s nhn thc ng n ca ng v Nh nc ta v vai tr ca cng ty c phn trong nn kinh t th trng, nh gi ng thc trng hot ng ca cc doanh nghip quc doanh v chn ng hng i ng trong vic ci cch cc doanh nghip ny. Ch trng cn c th hin r trong Ngh quyt Hi ngh ln th 2 - Ban hnh Trung ng kho VII (11/1991):Chuyn mt s doanh nghip quc doanh c iu kin thnh cng ty c phn v thnh mt s cng ty quc doanh c phn mi, phi lm th im, ch o cht ch,

21

rt kinh nghim chu o trc khi m rng trong phm vi thch hp. Ngy 8 - 6- 1992, Ch tch Hi ng B trng (nay l Th tng Chnh ph) ban hnh quyt nh 202/CT v vic tip tc lm th im chuyn mt s doanh nghip Nh nc thnh cng ty c phn p dng ti cc doanh nghip c chn lm th im. Quyt nh v n ny s quy nh tng i r v mc tiu, i tng, cch thc tin hnh c phn ho cng nh cch thc xc nh gi tr doanh nghip, quyn li ca ngi lao ng trong doanh nghip c phn ho. Cng trong ngy 8 - 6 - 1992, Ch tch HBT ban hnh quyt nh 203/CT km theo danh sch ca 7 doanh nghip nh nc c chn Chnh ph ch o thc hin th im c phn ho. Theo iu 2 Q 202/CT, Ch tch HBT u quyn cho B trng Ti chnh xem xt v ra quyt nh v danh sch cc doanh nghip nh nc c php lm th im c phn ho do cc b v u ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc trung ng ngh. Tuy nhin, quyt nh 202/CT v ch th 84/TTg ca Th tng chnh ph cha c nhng quy nh hp l v quyn li ca ngi lao ng v doanh nghip c tin hnh c phn ho cng nh cha c quy nh r rng cht ch v quy trnh thc hin. khng nh quyt tm c phn ho doanh nghip nh nc, cc vn kin ca ng ban hnh trong cc nm 1994, 1995, 1996, 1997 u cp n vn ny. C th: Ngh quyt hi ngh ton quc ban chp hnh TW kho II, Ngh quyt s 10 NQ/TW ca B chnh tr u khng nh tm quan trng ca c phn ho doanh nghip nh nc. c bit, Ngh quyt i hi i biu ton quc ln th VIII (thng 7/1996) khng nh: Tng kt kinh nghim, hon chnh khun kh php l trin khai tch cc v vng chc vic c phn ho doanh nghip nh nc nhm to thm ng lc mi

22

trong qun l, huy ng vn thm cho yu cu pht trin v iu chnh c cu doanh nghip nh nc. Trong qu trnh c phn ho, tin thu c do bn c phn ca doanh nghip phi u t li m rng sn xut kinh doanh. Cc vn kin ca ng nu trn th hin quyt tm y nhanh tc c phn ho doanh nghip nh nc vi quy m v trn lnh vc rng ln hn. p ng nhu cu cp thit , ngy 7/5/1996, Chnh ph ban hnh Ngh nh 28/CP v vic chuyn mt s doanh nghip nh nc sang cng ty c phn. C th n Ngh nh 28/CP l mt mc quan trng nh du bc chuyn t giai on th im sang giai on thc s trin khai chong trnh c phn ho. V mi y chnh ph ban hnh Ngh nh 44/CP ngy 29/6/1998 v chuyn doanh nghip nh nc thnh cng ty c phn thay th cho Ngh nh 28/CP, trong cc vn nh mc tiu c phn ho, iu kin la chn doanh nghip c phn ho, nguyn tc xc nh gi tr doanh nghip, hnh thc c phn ho, vic t chc thc hin... quy nh r rng v c th hn Ngh nh 28/CP trc . 2.3. Qu trnh c phn ho cc doanh nghip nh nc v kt qu bc u. Qu trnh c phn ho nc ta v c bn c th chia lm hai giai on: 2.3.1. Thi k th im c phn ho (6/1992 n ht nm 1996) Thc hin Quyt nh s 202/CT ngy 8/6/1992 ca Ch tch Hi ng B trng (nay l Th tng Chnh ph) v vic tip tc th im chuyn mt s doanh nghip nh nc thnh cng ty c phn, cc B, ngnh hng dn doanh nghip nh nc ng k thc hin th im chuyn sang cng ty c phn. Trn c s s lng doanh nghip nh nc

23

ng k, Ch tch hi ng B trng (nay l Th tng chnh ph) chn 7 doanh nghip nh nc do Chnh ph ch o th im chuyn thnh cng ty c phn, l: 1. Nh my x phng Vit Nam (B cng nghip) 2. Nh my dim Thng nht (B cng nghip) 3. X nghip nguyn vt liu ch bin thc n gia sc H Ni (B Nng nghip). 4. X nghip ch bin g lng Long bnh (B nng nghip), 5. Cng ty vt t tng hp Hi Hng (B Thng mi). 6. X nghip sn xut bao b (thnh ph H Ni). 7. X nghip dt da may Lagamex (thnh ph H Ch Minh). Sau mt thi gian lm th, 7 doanh nghip nh nc c Chnh ph chn lm th im u xin rt lui, hoc khng iu kin tin hnh c phn ho nh Legamex, nh my x phng Vit Nam... Hn 30 doanh nghip ng k vi B ti chnh th im thc hin c phn ho v 3 doanh nghip nh nc xin chuyn thnh cng ty trch nhim hu hn theo ch th 84/TTg. C 5 doanh nghip nh nc c php chuyn sang cng ty c phn, l: 1. Cng ty c phn i l lin hip vn chuyn (thuc B giao thng). 2. Cng ty c phn C in lnh (TP H Ch Minh) 3. Cng ty c phn giy Hip An ( B Cng nghip). 4. Cng ty c phn ch bin hng xut khu Long An (tnh Long An)

24

5. Cng ty c phn ch bin thc n gia sc (B cng nghip). Trong mt thi gian thc hin th im c phn ho, tuy s lng cc doanh nghip nh nc chuyn thnh cng ty c phn cn t song giai on th im em li mt s kt qu ng ch : Qu trnh th im c phn ho huy ng c mt lng vn quan trng trong nhn dn. Qua bn c phiu, nh nc thu c 14,165 t ng tin mt np vo ngn sch. y l s vn quan trng lm tng ti sn thuc s hu nh nc u t vo chiu su, i mi cng ngh, nng cao hiu qu hot ng ca h thng doanh nghip nh nc. Ti cc doanh nghip c phn ho, 100% cn b cng nhn vin tham gia mua c phiu. Khi ngi lao ng c vn trong cng ty, li ch ca h gn vi li ch cng ty v vy h lm vic vi trch nhim cao v quyn li ca mnh; mt khc h cng yu cu hi ng qun tr v gim c iu hnh phi ch o v t chc cng ty hot ng c hiu qu. Hiu qu ca cc cng ty ny tng ln r rt. Cc ch tiu kinh t nh doanh thu tng bnh qun 56,9%/nm; li nhun tng 70,2%; np ngn sch tng 89%/nm; t sut li nhun trn doanh thu l 14,10%. Vn ca cc doanh nghip ny tng ln ng k. Tnh bnh qun vn ca cc doanh nghip mi nm tng 45%. Ngi lao ng trong cc doanh nghip ny tng 46,8%, thu nhp ca ngi lao ng tng 20%/nm. Nh nc vn gi c vai tr lnh o doanh nghip nh duy tr t l c phiu chi phi, gim st cc hot ng bng

25

lut php v ni dung cc iu l hot ng ph hp vi quy nh ca nh nc. Tnh n ht thi gian th im c phn ho (ht nm 1996) tng s doanh nghip nh nc c chuyn sang cng ty c phn l 12 doanh nghip. Di y l danh sch cc doanh nghip v mt s ch tiu ti chnh ca cc doanh nghip sau thi gian c phn ho.

26

Sau y l tnh hnh hot ng kinh doanh c th mt s doanh nghip th im c phn ho: Cng ty i l lin hip vn chuyn GEMADEPT Ch tiu VT Trc CPH 1992 1. Doanh thu Tr. ng 2. Np NS 3. Li Tr.ng 3.336 Tr. ng 4. Thu nhp 1000 bnh qun ng Ngi 56 320 ngi/thng 5. Lao ng Ngun: Ban c phn ho B Ti chnh. Cng ty i l lin hip vn chuyn chuyn lm dch v vn chuyn t kho ca ngi gi n kho cu ngi nhn bng cc phng tin ng b, ng thu, ng bin ti cc cng quc t. Cng ty l mt trong nhng doanh nghip u tin nc ta c tin hnh th im c phn ho. Doanh nghip ny c chnh thc chuyn sang cng ty c phn vo ngy 01/07/1993. Tng s vn iu l ca cng ty sau c phn ho l 6.207.655.000 ng c chia thnh 31.038 c phiu vi mnh gi 200.000; trong t l c phn ca nh nc l 18%, ca cn b cng nhn vin chc trong cng ty l 77%, ca c ng ngoi l 5%. Sau 3 nm hot ng k t ngy chuyn sang cng ty c phn, s lao ng ca cng ty tng t 56 ngi (nm 1993) ln 320 ngi (nm 1996). Doanh thu nm 1996 tng gp gn 4 ln so vi nm 1993, np ngn sch ca cng ty cng tng t 3.750 (1993) ln 25.117 (1996) tc 27 850 900 1.200 3.400 3.750 3.700 11.120 1993 16.530 1994 24.13 4 8.700 8.800 Sau CPH 1995 47.53 8 16.53 0 15.20 0 1.400 1996 65.04 6 25.11 7 23.00 0 2.000

khong 6,6 ln, thu nhp ngi lao ng tng t 900.00 (nm 1993) ln 2. 000.000 (nm 1996). Cng ty c phn c in lnh (REE). Cng ty in lnh c thnh lp nm 1987 trn c s cng ty lin hp thit b lnh trc thuc S cng nghip thnh ph H Ch Minh. Ngay t mi thnh lp, cng ty t chc li b my gn nh, hot ng theo nguyn tc hch ton duy nht, nng ng trong qun l sn xut kinh doanh. Cng ty mnh dn nhp cc thit b lnh vi phng thc tr chm, tiu th nhanh hng nhp, thanh ton kp thi v y phn n tr chm cho bn nc ngoi. Cng chnh t thnh cng trong hot ng ngoi thng, tch t v tp trung t bn c hnh thnh, cng ty thnh lp 2 cng ty lin doanh: Cng ty lin doanh CERVICO (lin doanh vi cng ty MEKONG - mt cng ty Vit kiu c) nhm lp rp thit b lnh trong nc, vn u t l 820.000 USD. Cng ty lin doanh REEYOUNG (lin doanh vi cng ty BOUYONG ca Nam Triu Tin) chuyn sn xuta ti sch xut khu, vn u t 1.600.000 USD. Trong nhng nm trc c phn ho, cng ty hot ng thc s c hiu qu. Cng ty lun d on ng nhu cu ca th trng trong nc nn to c mt s lng hng ho, thit b vt t d tr p ng kp thi yu cu ca khch hng, to c nim tin v gi c uy tn vi khch hng. Thng 11/1993 theo quyt nh s 1707/Q - UB ca U ban nhn dn thnh ph H Ch Minh, cng ty c in lnh chnh thc c chuyn sang cng ty c phn. Tng s vn iu l mi thnh lp ca cng ty l 16 t ng c chia thnh 160.000 c phn vi mnh gi mt c phiu l 100.000 ng, nh nc chim t l c phn l 30% (gm 4 i din c ng), cn b cng nhn vin chc trong cng 28

ty l 50% (gm 212 c ng), cc c ng ngoi cng ty l 20% (gm 238 c ng). C ng l cn b cng nhn cng ty c mua khng qu 5% tng s c phiu, c ng ngoi cng ty khng c mua qu 0,5% tng s c phiu. Nh vy c ng l cn b cng nhn vin cng ty khng c mua c phn qu 800 triu ng, c ng ngoi cng ty khng c mua c phn qu 800 triu. Ngoi ra, cc c ng l nhn vin cng ty cn c vay tin vi li sut u i, c chia qu khen thng v phc li cn li c th mua c phiu. Ba nm sau khi c phn ho, tng s vn ca cng ty tng t 16 t ng (nm 1993) ln 30 t ng (nm 1996), doanh thu nm 1996 tng gp 5 ln so vi nm 1993. S lao ng nm 1996 tng hn 3 ln so vi nhng nm cng ty cha c c phn ho. Tng thu nhp ca ngi lao ng t 1.800.000/c phn. Cng ty ang nghin cu s bn tip c phn u i cho 2/3 s cng nhn mi c tuyn vo lm, nhm thu ht thm s ngi c tay ngh cao. Nm 1996, cng ty c nh nc cho php pht hnh th tri phiu chuyn i bng ngoi t v bn cho cc nh u t nc ngoi vi tng gi tr 5 triu USD, li suta 4,5%/nm. Cc tri phiu c chuyn i thnh c phiu trong qu 3/1996, tri ch c chuyn thnh c ng s khng c tham gia Hi ng qun tr. Ch tiu 1. Doanh thu 2. Np NS 3. Li Tr. ng Tr. ng n v tnh Tr. ng Trc CPH 1992 42.00 0 2.570 6.800 1993 45.00 0 54.37 0 7.300 1994 77.00 0 13.12 6 11.30 0 29 Sau CPH 1995 214.0 00 48.00 0 21.30 0 5.000 1996 277.00 0 61.000

4. Thu nhp bnh qun ngi/thng 5. ng Lao

1000n g Ngi

774

1.200

1.400

1.500

1.800

200

800

Ngun: Ban c phn ho B Ti chnh Cng ty c phn giy Hip An. Cng ty giy Hip An l doanh nghip chuyn sn xut cc loi giy dp phc v th trng trong nc v xut khu. Cng ty c chuyn sang cng ty c phn thng 8/1994 vi tng gi tr doanh nghip l 4,793 t ng. Trong nh nc gi 30% vn c phn, cn b cng nhn cng ty gi 35,5%, c ng ngoi doanh nghip gi 34,8%. Doanh thu nm 1996 tng xp x gp 2 ln vi nm 1993, np ngn sch nm 1996 tng 5,3 t ng so vi nm 1993. Thu nhp ngi lao ng tng t 420.000/ngi/thng ln 1.200.000/ngi/thng. Di y l mt s ch tiu kinh t - x hi ca cng ty.

30

Ch tiu 1. Doanh thu 2. sch 3. Li 4. Thu Np

n tnh

v Trc CPH 1993 11.200 2.100 2.718 420 1994 13.49 3 2.800 3.152 470

Sau CPH 1995 18.624 5.200 5.412 850 1996 25.63 9 8.100 7.918 1.200

Tr. ng

ngn Tr. ng Tr. ng nhp 1000

bnh qun ng- ng i/thng 5. Lao ng Ngi 380 400 Ngun: Ban c phn B ti chnh 2.3.2. Thi k sau th im (t cui nm 1996 n nay) Thc hin Ngh nh 28/CP (7/5/1996) v chuyn cc doanh nghip nh nc sang cng ty c phn, thi k sau th im c phn ho (t cui nm 1996 n thng 2 nm 1999) c 134 doanh nghip c chuyn sang cng ty c phn, tnh chung c thi k th im hin nay c tt c 146 doanh nghip (theo bo co ca Ban c phn ho, b ti chnh). T bng danh sch (ph lc), chng ta thy tc c phn ho din ra cn chm, s cc doanh nghip nh nc chuyn sang cng ty c phn nh git trong cc nm 1993 - 1997, c th nm 1993: 2 donah nghip; nm 1994: 1 doanh nghip; nm 1995: 2 doanh nghip; nm 1996: 7 doanh nghip v nm 1997: 4 doanh nghip. Sang nm 1998 c s tin b: 102 doanh nghip. Nh vy s doanh nghip chuyn sang cng ty c phn nm 1998 ln hn nhiu so vi s doanh nghip chuyn sang cng ty c phn ca cc nm trc cng li. Song k hoch ra: thc hin c phn ho 31

thnh cng 150 doanh nghip trong nm 1998 th con s 102 cng ty c phn cha t c mc tiu ra. Bc sang nm 1999, Chnh ph t ra k hoch s thc hin c phn ho thm khong 400 doanh nghip. Theo Ban i mi qun l doanh nghip trung ng th t u nm n nay c thm 42 doanh nghip nh nc chuyn sang cng ty c phn vi tng s vn iu l gn 180 t ng. Trong s c gn 23 doanh nghip sn xut cng nghip xy dng, 10 doanh nghip dch v thng mi, 3 doanh nghip giao thng vn ti v 5 doanh nghip nng - lm thu sn. Hu ht cc doanh nghip c quy m va v nh, ch c 3 doanh nghip c vn iu l t 10 t ng tr ln l cng ty c phn bao b Bm Sn thuc Tng cng ty xi mng (38 t ng), cng ty c phn in c thuc Tng cng ty in lc Vit Nam (25 t ng) v cng ty c phn xut nhp khu Tn nh thuc thnh ph H Ch Minh (10 t ng). Cc a phng v ngnh trin khai c phn ho tch cc nht l tnh Bnh nh (4 doanh nghip), thnh ph H Ch Minh (4 doanh nghip), Tng cng ty c ph (3 doanh nghip), Tng cng ty xi mng Vit Nam (2 doanh nghip)... Trong s 34 doanh nghip hon thnh th tc bn c phiu c 12 doanh nghip khng c c phn ca Nh nc v 27 doanh nghip c c phn ca c ng ngoi doanh nghip. Nh vy, theo k hoch t ra cho nm 1999 l s c phn ho t 400 - 600 doanh nghip th con s 42 doanh nghip nh nc mi c c phn ho t u nm n nay ch bng 1/10 k hoch. V t gi n cui nm, chng ta phi c phn ho thm hn 300 doanh nghip na. Kt qu bc u. V pha doanh nghip, nhn chung hot ng ca cng ty c phn sau khi c phn ho u c hiu qu, cc ch tiu tng nhiu ln so vi khi cn l doanh nghip nh nc, 32

biu hin trn c 3 mt li ch ca: lao ng - doanh nghip - Nh nc. Vic huy ng vn ca cng ty c phn ch yu u t chiu su, i mi cng ngh nn nng sut, hiu qu sn xut kinh doanh cao hn trc, em li li nhun cao hn. C c vn s hu trong cc cng ty c phn, t l vn s hu nh nc chim t l cao nht so vi cc s hu khc. Nh nc nm t 18% n 51% (Bnh qun 41%) c phn cng ty; c ng l ngi lao ng t 18% n 50% c bit c doanh nghip trn 70% (bnh qun 30%) c phn cng ty; s c phn cn li l thuc c ng ngoi x hi nm gi (bnh qun 29%). V pha nh nc, ngoi vic nh nc tng thu cc khon thu t doanh nghip nh thu li tc do doanh nghip hot ng hiu qu, nh nc cn thu c mt lng vn t cc ngun pht sinh trong qu trnh c phn ho nh s thu v tin bn c phiu. V d s thu v c phn ho tnh n ht nm 1997 nh sau: Tin thu v bn c phiu: 30. 207 triu ng Li tc ca Nh nc ti cc cng ty c phn: 6.995 triu ng Li tin vay mua chu c phn Nh nc: 522 triu ng. Tng cng: 37. 724 triu ng. V pha ngi lao ng: ngi lao ng gn c kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca mnh vi li ch ca bn thn, ca doanh nghip, ng thi c to iu kin lm ch doanh nghip. Thu nhp ca ngi lao ng cao hn khi cn l doanh nghip nh nc t 1,5 - 2 ln, bn cnh ngi lao ng cn ngun thu t li tc c phn khong 22% - 24%/nm.

33

Vic lm ca ngi lao ng c m bo, hn th ngoi s lao ng c, cc cng ty c phn cn thu ht thm nhiu lao ng ngoi x hi vo lm vic. Trong mt s cng ty c phn, ngi lao ng c i din ca mnh tham gia qun l iu hnh doanh nghip. Theo kt qu kho st ca chng trnh h tr pht trin d n Mkng (Mekong Project Development Facility MPDF) nm 1998 trong 13 doanh nghip c kho sta thnh lp Hi ng qun tr; 3 cng ty ngi ngoi i din cho cn b cng nhn vin m nhn ch tch hi ng v gim c iu hnh, 2 cng ty khc gi 1 trong 2 trng trch trn. 2.2. Nhng thun li, nhng vn cn tn ti ca qu trnh c phn ho doanh nghip nc ta. 2.2.1. V cc yu t thun li. - iu kin v mi trng php l v c bn c xc lp t tt c cc doanh nghip hot ng theo c ch th trng. Vic thc hin thng mi ho cc hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip trong nn kinh t l tin c bn v cn thit tng bc thc hin c phn ho cc doanh nghip nh nc. - Chnh ph nhn thc c tm quan trng ca vn c phn ho cc doanh nghip nh nc v quyt tm thc hin. iu ny th hin vic ban hnh cc vn bn lut v di lut nhm thc hin chng trnh c phn ho doanh nghip nh nc, nh lut cng ty, quyt nh 315 v 330 v sp xp li sn xut trong khu vc kinh t nh nc, Ngh nh 388 - HBT v thnh lp v gii th doanh nghip nh nc, c bit l Quyt nh 202 - HBT v ch th 84 TTg ca Th tng chnh ph v th im c phn ho mt s doanh nghip nh nc... Ngoi ra, cn c cc quyt nh,

34

thng t ca cc b v lin b c th ho vic thc hin vn ny. iu ny gp phn xc nh r quan im v phng hng ch o thng nht mi cp, mi ngnh cho n tng doanh nghip trin khai thc hin. - Tnh hnh kinh t t nc c nhiu bin i theo hng tch cc. Gi c th trng c duy tr tng i n nh, mc lm pht c kim ch ng tin Vit Nam gi c gi, li sut mc khuyn khch cc hot ng u t vo sn xut kinh doanh. iu ny to cho iu kin thun li v tm l cho mi ngi mun u t thng qua hnh thc mua c phiu trong cc doanh nghip nh nc c c phn ho. - Nh nhng i mi trong chnh sch pht trin kinh t hng ho nhiu thnh phn ca nh nc my nm qua, thu nhp ca dn c c nng cao. S ngi kh gi thnh th v nng thn ngy cng nhiu. y l lng cu tim nng cn phi p ng cho cc chng khon pht hnh nhng doanh nghip c c phn ho. - Hot ng trong c ch th trng vi thi gian cha lu nhng xut hin i ng cc nh qun l doanh nghip thch ng c v thc tc phong v hiu qu cng vic trong iu kin cnh tranh v nng sut, cht lng v hiu qu. iu ny s lm cho ngi u t yn tm b vn, gp phn thun li cho vic c phn ho doanh nghip nh nc. - Vi lut u t nc ngoi v s xut hin ca nhiu chi nhnh ngn hng kinh doanh ca nc ngoi ti Vit Nam gp phn to mi trng v iu kin thun li cc nh u t nc ngoi u t bng c phiu vo cc doanh nghip nh nc s c tin hnh c phn ho. Ngoi ra vi nhng kinh nghim thc tin phong ph ca cc nc trn th gii trong qu trnh c phn ho doanh

35

nghip Nh nc s l nhng bi hc b ch v qu gi Nh nc tin hnh hoch nh chnh sch v t chc thc hin cng vic c phn ho cc doanh nghip nh nc Vit Nam.

2.2.2. V cc yu t kh khn v cn tr. Kh khn v cn tr ln nht trong qu trnh t nhn ho v c phn ho nhiu nc ang pht trin v ng u l khu vc t nhn nh b v yu t. i vi Vit Nam cng nh vy, khi hng chc nm khu vc ny c coi l i tng ci to XHCN. S nh b v yu t ca khu vc kinh t t nhn phn nh trnh chm pht trin kinh t th trng trong hnh thi doanh nghip mt ch t mnh ng ra kinh doanh l ph bin, hnh thi cng ty c phn cn xa l vi hu ht mi ngi. iu ny gy ra s b ng, lng tng cho c ngi u t ln ngi s dng vn u t di hnh thc c phiu do lm cho vic tin hnh chng trnh c phn ho nc ta phi thc hin trong mt thi gian di song song vi s hnh thnh v pht trin hnh thi cng ty c phn cng nh xc lp mi trng php l tng ng. - Cng vi s yu t v nh b ca khu vc kinh t t nhn l s thiu vng mt th trng ti chnh thc s trong c th trng chng khon. Nh trn trnh by, th trng chng khon l trung tm phn nh trng thi hot ng ca cc cng ty c phn trong mt nn kinh t th trng: n va l iu kin va l tm gng phn chiu s ra i v hot ng ca cc cng ty cng nh huy ng vn trn th trng ti chnh. 2.2.3. Mc tiu ca c phn ho doanh nghip. Vic xc nh mc tiu ca cc c phn ho c ngha quan trng trong vic ra cc hnh thc c phn ho, quy 36

hoch i tng c phn ho, mc c phn ho cng nh cc bc tin hnh. Tu t heo tnh hnh kinh t, chnh tr v x hi ca mi nc m mc tiu c phn ho, t nhn ho cc nc khc nhau c xc nh khc nhau. nc ta, mc tiu c phn ho doanh nghip nh nc khc nhiu so vi cc nc. iu ny bt ngun t cc nguyn tc chi phi qu trnh c phn ho doanh nghip nh nc di y: Th nht, vic c phn ho phi gp phn nng cao vai tr ch o ca kinh t quc doanh trong nn kinh t nc nh, lm cho ti sn thuc s hu ca nh nc c s dng c hiu qu. Th hai, doanh nghip nh nc thuc s hu ton dn m nh nc l ngi i din ch s hu. Do vy, c phn ho phi nm trong chng trnh tng th v quy hoch pht trin kinh t - x hi do nh nc vch ra ch khng th do s ch ng sng to ca tng doanh nghip. Cc mc tiu ca c phn ho doanh nghip nh nc nc ta c quy nh trong Quyt nh 202/CT ngy 8/6/1992, Ngh nh s 28/CP ngy 7/5/1996 ch gi li hai trong s ba mc tiu quy nh trong Quyt nh 202/CT. Theo quy nh ti iu 1 Ngh nh 44/CP, vic chuyn mt s doanh nghip nh nc thnh cng ty c phn nhm 2 mc tiu: Mc tiu th nht, huy ng vn ca cng nhn vin chc trong doanh nghip, c nhn, cc t chc kinh t trong v ngoi nc u t i mi cng ngh, pht trin doanh nghip. Hin nay mt vn kh khn cho doanh nghip nh nc l thiu vn u t i mi cng ngh, nng cao hiu qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Nh nc khng th v cng khng nn cp vn cho mt khu vc lm n km hiu 37

qu. Do , mun c vn u t cho pht trin, doanh nghip Nh nc cn bn c phn cho cng nhn vin chc, c nhn, cc t chc kinh t trong v ngoi nc v thng qua chuyn thnh cc c phn. S thay i c cu s hu trong cc doanh nghip Nh nc s thu ht cc ngun vn ca cc thnh phn kinh t trong x hi. C th ni y l mc tiu cn thit, tuy nhin vic thc hin nc ta li khp rt nhiu kh khn bi v trong thc t cc nh u t ch b gp vn vo nhng doanh nghip hot ng kinh doanh c li cn cc doanh nghip thuc cc ngnh lnh vc khng c trin vng th kh c th thu ht c cc nh u t. Do thu ht vn t cc thnh phn kinh t, chng ta cn xc nh v la chn k lng cc loi hnh doanh nghip Nh nc v xc nh bc i c th c phn ho. Mc tiu th hai, to iu kin cng nhn vin chc trong doanh nghip c c phn, c iu kin lm ch thc s, to thm ng lc thc y doanh nghip kinh doanh c hiu qu. Khi mua c phiu ca cng ty, ngi lao ng s tr thnh c ng ngi ch thc s c quyn v tham gia qun l doanh nghip nh: tham gia d i hi c ng bu cc thnh vin ca Hi ng qun tr v thnh vin ban kim sot, tham gia biu quyt cc vn lin quan n hot ng sn xut kinh doanh ca cng ty... C th ni c phn ho doanh nghip Nh nc lm thay i phng thc qun l trong doanh nghip. Nhng cn b qun l ch cht trong doanh nghip khng phi ch do nh nc c m do i hi ng bu ra. Ngi gp vn c quyn bu ra nhng ngi mnh cho l xng ng thay mt h qun l doanh nghip. Nhng cn b qun l c bu cng phi ht sc vi cng ty thc y doanh nghip hot ng c hiu qu. Trong mc tiu ny, vn ng quan tm l thi ca ngi lao 38

ng trong vic thuc hin quyn lm ch thc s ca mnh. Trc y trong cc doanh nghip Nh nc ch bao cp hnh thnh mt np ngh ph bin rng ngi lao ng l i tng c Nh nc chm lo, c hng mt mc thu nhp nht nh. Do , khi doanh nghip Nh nc chuyn thnh cng ty c phn, ngi lao ng d ny sinh tm l no s v cng n vic lm v thu nhp ca bn thn. V vy, t c mctiu ny, Nh nc phi c chnh sch u i, hp l cho ngi lao ng lm vic trong doanh nghip. Ngoi hai mc tiu chnh trn y, qu trnh c phn ho doanh nghip nh nc nc ta cn gp phn: - Gii quyt vn ngn sch. Bi v qua vic c phn ho, mt mt Nh nc khng cn phi bao cp bng vn ngn sch cho cc doanh nghip Nh nc yu km na. Mt khc, Nh nc bn c mt s ti sn bng cc c phn ho s c thm ngun thu cho ngn sch v a cc ti vo s dng c hiu qu hn cho x hi. - Gim bt s can thip qu mc ca Nh nc v hot ng ca cc doanh nghip, pht huy tnh ch ng, sng to trong kinh doanh ca cc doanh nghip. - To tin cho vic hnh thnh v pht trin th trng chng khon nc ta trong tng lai.

39

Chng III: Gii php y nhanh qu trnh c phn ho doanh nghip nh nc Vit Nam trong giai on hin nay.

3.1. Cc gii php v kin ngh 3.1.1. V t tng quan im c phn ho i vi cc doanh nghip: ngi lnh o (gim c, ph gim c hu ht l do ch b nhim m c, do vy khi chuyn sang cng ty c phn d g gi c chc v trc i hi c ng. Sau khi c phn th nhng quyn lc quan trng nht thuc v i hi c ng v Hi ng qun tr cng ty. Gim c doanh nghip Nh nc trc y gi s c ti c lm gim c iu hnh th ch ng vai tr thc thi ca hai t chc ni trn m thi. Hi ng ca gim c c s gim st cht ch ca ban kim sot (nh nn trng mt), ca Hi ng qun tr ca cng ty. L ng nhin thu nhp ca gim c s b gim xung, khng cn hp dn, quyn hnh li b hn ch. Chc chn trc ngng ca c phn ho, cc v gim c quc doanh t nhiu u c tm t mc m, t nhit tnh i vi phng n c phn ho. Cn vi kh nng xu hn, v tr cng tc ca gim c c th b thay i, thm ch c th b mt vic th hu qu cn ti t hn. Chnh v l gim c cc doanh nghip nh nc thng c tm l khng mun c phn ho, chuyn i s hu, mc d nhn thc c kh khn trong cnh tranh th trng, v bit rng doanh nghip c th nguy c suy sp trong cuc cnh tranh th trng ngy mt gay gt. Tm l chung ca cc v gim c doanh nghip nh nc l cn nc cn tt, tt c ngy no hay ngy .

40

Cn v pha ngi lao ng, h sau khi c phn ho c th b mt vic, hoc quyn li khng c m bo, c bit l vn mua, mua chu v c cp c phiu. Th l t trn xung di kt thnh nhng mng trong nhn thc v hnh ng. m bo an ton v gi c gh, trnh c nguy c i chch hng XHCH, thng sch l khng sn tay vo cng tc ny. Lm th no gii to nhng vng mc v t tng quan im v nhn thc trn y? Trc ht, phi to s thng nht trong nhn thc v ch trng c phn ho doanh nghip nh nc. Mt l, c phn ho mt b phn doanh nghip nh nc khng dn n nguy c chch hng XHCN v lm suy yu kinh t nh nc, bi l: Trong c cu kinh t quc dn, nh nc vn nm gi cc doanh nghip nh nc thuc cc ngnh then cht, trng yu to nn tng cho nn kinh t quc dn v sc mnh ca nh nc XHCN. Xt trn phm vi ton b nn kinh t quc dn, ti sn nh nc khng b suy gim m cn c kh nng tng nh li tc c phn ca nh nc v s ng gp ca cc cng ty c phn lm n c hiu qu vo ngn sch nh nc. Qu trnh c phn ho c tin hnh di s lnh o tp trung ca ng v s ch o cht ch ca nh nc XHCN. Hai l, c phn ho khng lm nh hng n quyn li v v tr ca mi ngi trong doanh nghip nu h thc s c kh nng v c ng gp tch cc vo hot ng ca doanh nghip. l mt trong nhng mc tiu c phn ho m chng ta thc hin.

41

 c th a nhng nhn thc ng n trn y n tt c cc c quan lnh o cc ngnh, cc cp, n tng doanh nghip v i ng cn b cng nhn vin lao ng lm vic trong doanh nghip, Nh nc cn y mnh hn na vic tuyn truyn rng ri trn cc phng tin thng tin i chng v ch trng, mc tiu, quan im cng nh li ch v s cn thit ca c phn ho trong qu trnh chuyn i t c ch k hoch ho tp trung sang c ch th trng. 3.1.2. V mi trng php l cho vic c phn ho. Mi trng php l ca nh nc bao gm h thng cc vn bn php lut trc tip v gin tip lin quan n c phn ho. T khi ch trng c phn ho cc doanh nghip nh nc c cp ln u tin trong Ngh quyt nh hi ngh ln 2 - Ban chp hnh trung ng ng kho 7 (thng 11/1991) cho n nay c tng cng 27 vn bn php quy trc tip lin quan n c phn ho. V s lng, tuy cc vn bn php l trc tip ch o qu trnh c phn ho nh vy l kh nhiu, nhng cha c mt vn bn php l no tm quyt sch c th tin hnh mt qu trnh c phn ho trn din rng nh lut, php lnh. i vi cc vn bn gin tip lin quan n c phn ho th cn thiu mng lut v chng khon, kinh doanh chng khon v th trng chng khon. V cht lng, mt s ni dung trong cc vn bn hng dn cha r rng, thiu c th, nhiu vn cha c khng nh dt khot nh: trch nhim ca cc B, ngnh, cc a phng trong vic ch o c phn ho; thm quyn ca i din ch s hu vi vic c phn ho; c phn ho l t nguyn hay bt buc; vic bn c phn cho ngi nc ngoi c quy nh nhng cha c vn bn hng dn c th.

42

 gii quyt nhng vn tn ti v chnh sch php lut trn y, cc c quan nh nc c thm quyn cn phi lng nghe kin t pha cc doanh nghip hon tt v ang hon tt c phn ho v c nhng doanh nghip cha tin hnh c phn ho c th ho, chi tit ho nhng im cn chung chung, ban hnh thm nhng quy nh cn thiu. i hi s ng b ca h thng vn bn php quy ngay trong iu kin hin nay l iu khng thc t, song n lc chng ta phi c ngay mt b lut c phn ho hoc lut cng ty c phn bi v cha c lut, cha c php lnh th cha c cn c php l thc hin, cha c cn c ban hnh cc vn bn php quy di lut, v nh vy vic thc hin s rt kh khn. Bn cnh , vic d tho v sm ban hnh lut v chng khon, kinh doanh chng khon v th trng chng khon cng s gp phn y nhanh tin c phn ho v vic hnh thnh th trng vn nc ta. 3.1.3. H thng cc c quan qun l cng tc c phn ho. V tng th, b my qun l hnh chnh v c phn ho t chc ch o cha tp trung, thiu tnh nht qun gia trung ng v a phng, gia cc b ngnh. V d c nhng doanh nghip lm xong th tc nhng chnh quyn a phng vn khng cho php hot ng, gy kh khn khng t cho doanh nghip c phn, to tm l chn nn trong cc c ng v trong vng 2 nm vn khng c lun chuyn (nh cng ty ch bin hng xut khu Long An, cng ty ch bin thc n gia sc VIFOCO...) gii quyt, nh nc phi m rng quyn hn cng nh trch nhim ca ban ch o trung ng c phn ho. Hoc nh nc c th thnh lp mt Tng cc ch qun hoc tng ng nh vy chuyn trch v c phn ho iu chnh qu trnh c phn ho doanh nghip nh nc v hot ng 43

ca cng ty c phn. C quan chuyn trch ny s chu trch nhim theo di, ch o v c thm quyn gii quyt cc vn lin quan n c phn ho cng nh phi hp hot ng ca cc B, ngnh v cc c quan hu quan, ng thi cng phi quy nh r quyn hn v nhim v ca cc cp c quan ny, trnh s chng cho, ln su ca nhau, trnh tnh trng cp trn bn vo, cp di bn ra nh trong thi gian va qua, dn ti s chn nn ca cc doanh nghip Nh nc mun c phn ho. Mt yu cu quan trng na l phi tp trung v y cc cn b c nng lc chuyn mn, c trnh , quy nh r rng v trch nhim ca tng ngi. Tng cng hn na vai tr ch o ca trung ng. Chnh ph phi y mnh vic kin ton t chc b my ch o c phn ho tng trung ng n a phng theo hng gi nh, thit thc, ng thi tng cng s kim tra, gim st ca Nh nc trong qu trnh c phn ho m bo ng ch trng, ng li, chnh sch ca ng v Nh nc. 3.1.4. Chnh sch i vi cc doanh nghip c phn ho. Cn quy nh mt s u i thit thc i vi doanh nghip. Chng hn cho php tch s ti sn khng cn gi tr s dng v c ti sn khng ph hp vi yu cu sn xut kinh doanh ra khi gi tr doanh nghip nhm tr gip doanh nghip gim bt gnh nng trong qu trnh hot ng. Nhng ti sn ny s c chuyn giao li cho nh nc x l ph hp vi php lut hin hnh. Nu doanh nghip c yu cu u t chiu su, m rng sn xut theo phng n c duyt th cho php doanh nghip s dng mt phn s tin bn c phiu ngoi phm vi c phn gi li thuc s hu nh nc theo hnh thc vay tn dng ca ngn sch.

44

Xo b s phn bit i x khng hp l gia

doanh nghip nh nc v doanh nghip ngoi quc doanh. Cc DNNN r rng l cn c hng u i ca nh nc nhiu hn cng ty c phn ni ring v doanh nghip ngoi quc doanh ni chung v XNK, v a im, tn dng, vay vn ngn hng. c th thc s xo b s phn bit i x khng hp l gia DNNN v doanh nghip ngoi quc doanh, nh nc cn phi tng bc xo b s bao cp dnh cho cc DNNN, cn c nhng quy nh nhm nng cao vai tr ca khu vc kinh t t nhn, khuyn khch cc thnh phn kinh t ngoi quc doanh pht trin bng nhng bin php c th nh: chnh sch thu, quyn XNK, vay vn ngn hng, to iu kin cho khu vc ny lin doanh vi nc ngoi, qua to mi trng bnh ng gia cc khu vc kinh t, gia u t trong nc v u t nc ngoi gp phn y mnh qu trnh c phn ho Vit Nam. * Phng php xc nh gi tr doanh nghip c phn ho. Theo thng t s 50 TC/TCDN, gia tr doanh nghip c phn ho c xc nh bng cng thc:
Gi tr doanh nghip Gi tr doanh nghip = ph tin hnh CPH sau khi kim k + (-) gi tr li th + chi nh gi li.

Theo cng thc ni trn, mi ti sn doanh nghip u c kim k nh gi li theo gi hin hnh. Song theo s liu iu tra thng k, hu ht cc DNNN, trnh my mc, thit b cng ngh lc hu t 2 - 3 th h, thm ch c doanh nghip lc hu t 4 - 5 th h. Mt khc, thng t 45

50TC/TCDN quy nh Ton b ti sn c nh sau khi kim k v c tnh trn gi s sch doanh nghip cn c vo cht lng cn li v gi hin hnh ca tng ti sn, gi tr ti sn v hnh xc nh li gi tr ti sn thc cn. Vn y l xc nh gi hin hnh. Nh chng ta u bit, tiu chun nh gi gi tr vt cht c nhiu nhng tu chung li c th s dng cc tiu chun sau: gi tr mua vo, gi tr thanh l, gi tr i mi, gi tr nhng bn. Chnh v vy, nh nc nn quy nh c th gi hin hnh trong vic nh gi li gi tr ti sn. * Th tc c phn ho doanh nghip nh nc. Hin nay, th tc hnh chnh c phn ho mt doanh nghip nh nc cn kh rm r, tn km. Mt doanh nghip nh nc tr gi 2 t ng chuyn sang cng ty c phn m hng chc lt on cn b n kim tra, kim ton, thm nh kim ton... ri sau mi trnh b, ngnh , UBND tnh thnh ph, trnh Th tng Chnh ph ph duyt... bit bao ca i m doanh nghip phi chu ng. Mi ca i ko di khng bit bao nhiu thi gian. iu ny c l khng phi do mt c quan hay mt c nhn no m do mi khu chm mt t, do thiu trch nhim, thiu nhit tnh v quan liu. Vic loi b nhng th tc rm r, xy dng mt quy trnh c phn ho DNNN gn nh, qun l cht ch v trnh c nhng chi ph do doanh nghip phi b ra do lm nh hng ti ti tin ca ngn sch l v cng quan trng. Bn cnh vic phi hp ca cc c quan chc nng, thng nht qu trnh ch o thc hin t TW ti cc B, ngnh, a phng, c s s gp phn tch cc y nhanh tin trnh c phn ho.

46

Kt lun

Trong qu trnh i mi c ch kinh t nc ta,yu cu i mi ton din khu vc kinh t quc doanh c vai tr quyt nh v rt bc xc. C phn ho l mt trong nhng gii php quan trng thc s khc phc tnh trng km hiu qu ca cc DNNN, thu ht vn, ci tin qun l nhm nng cao kh nng cnh tranh v hiu qu ca cc doanh nghip trong nn kinh t hng ho nhiu thnh phn. Thc cht c phn ho nhm mc tiu chuyn hnh thc s hu nh nc sang hnh thc s hu tp th, cc c ng theo hng a dng ho x l, va m bo yu cu i hi ca mt nn kinh t nhiu thnh phn, va m bo doanh nghip nh nc c th thc s. C phn ho l mt cng vic ht sc mi m v kh khn. Bi vy mt trong nhng nhim v quan trng c t ra trong qu trnh c phn ho l phi tm ra c nhng thnh cng v tht bi tm ra nhng kinh nghim cn thit nhm tin ti xy dng v hon thin c ch c phn ho ph hp vi t nc. Nhng gii php, kin ngh c nu ra trong n s phn no tho g nhng vng mc cn tn ti trong qu trnh c phn ho. Hy vng rng vi quyt tm cao ca ng v nh nc, nim tin ca nhn dn cng vi vic thc hin ng b nhng gii php v kin ngh nu trn, chng trnh c phn ho s gt hi c nhng thnh cng v gp phn quan trng vo s pht trin nhanh, mnh bn vng ca nn kinh t em li s phn vinh cho t nc.

47

Ti liu tham kho

1. C phn ho doanh nghip nh nc - C s l lun v kinh nghim thc tin, Nguyn Ngc Quang, NXB Khoa hc x hi. 2. Hi p v c phn ho DNNN, Hong Cng Thi, NXB Thng k. 3. Kinh t quc doanh trong nn kinh t th trng, o Xun Sm, Ng Quang Minh, NXB Khoa hc x hi. 4. Bo co tng qut tnh hnh doanh nghip nh nc, B Ti chnh thng 12/1997. 5. Bo co v thc hin c phn ho DNNN, B Ti chnh thng 12/1998.

48