You are on page 1of 44

1

NG D NG EXCEL TRONG
H I QUY T NG QUAN V D BO KINH T
Cc y u t trong m i ho t ng s n xu t kinh doanh lun c m i lin h
m t thi t v i nhau. Xc nh tnh ch t ch t ch c a cc m i lin h gi a cc y u
t v s d ng cc s li u bi t d bo s gip nh qu n l r t nhi u trong
vi c ho ch nh cc k ho ch s n xu t kinh doanh hi n t i c ng nh trong t ng
lai.
4.1 NG D NG EXCEL TRONG D BO KINH T
4.1.1 ngha c a d bo kinh t
D bo l phn on nh ng s ki n s x y ra trong t ng lai trn c s
phn tch khoa h c cc d li u c a qu kh v hi n t i nh m t s m hnh ton
h c. D bo kinh t l vi c a ra cc d bo nh ng s ki n kinh t s x y ra
trong t ng lai d a trn c s phn tch khoa h c cc s li u kinh t c a qu kh
v hi n t i. Ch ng h n, nh qu n l d a trn c s cc s li u v doanh thu bn
hng c a k tr c v k ny a ra d bo v th tr ng ti m nng c a doanh
nghi p trong t ng lai. Do , trong ho t ng s n xu t kinh doanh d bo em
l i ngha r t l n. N l c s l p cc k ho ch qu n tr s n xu t v
marketing t o tnh hi u qu v s c c nh tranh cho cc chi n l c s n xu t trong
t ng lai.
D bo mang tnh khoa h c v i h i c m t ngh thu t d a trn c s
phn tch khoa h c cc s li u thu th p c. B i l c ng d a vo cc s li u
th i gian nh ng l y s l ng l bao nhiu, m c nh ng th i gian cu i nhi u
hay t s khi n cho m hnh d on ph n nh y hay khng y nh ng
thay i c a cc nhn t m i i v i s bi n ng c a hi n t ng. Do v y m d
bo v a mang tnh ch quan v a mang tnh khch quan. D bo mu n chnh xc
th cng c n ph i lo i tr tnh ch quan c a ng i d bo.
4.1.2 Gi i thi u cc ph ng php d bo kinh t
2
Ngy nay d bo c s d ng r t r ng ri trong m i lnh v c c a i
s ng x h i v i nhi u lo i v ph ng php d bo khc nhau nh ph ng php
l y ki n ban i u hnh, ph ng php i u tra ng i tiu dng, ph ng php
Delphi Trong th ng k ng i ta s d ng r t nhi u ph ng php khc nhau
nh : ph ng php trung bnh gi n n, ph ng php trung bnh di h n, ph ng
php san b ng hm m ... Ch ng ny c p n ba ph ng php l: ph ng
php trung bnh di h n, ph ng php trung bnh ng, ph ng php h i quy
t ng quan
Ph ng php trung bnh di h n: S d bo b ng trung bnh c ng
c a cc quan st th c t tr c .
Cng th c:
n
D
F
n
i
i t
t

=

+
=
1
0
1
Trong : F
t+1
l s d bo k th t + 1
D
t
l s quan st k th t
n t ng s quan st
Ph ng php ny lm san b ng s ng u nhin, n ph h p v i nh ng m
hnh m cc l ng tng (gi m) tuy t i lin hon x p x nhau (dng yu c u
u). Tuy nhin, kh i l ng tnh ton nhi u v ph i l u tr nhi u s li u.
Ph ng php trung bnh ng: S d bo k th t +1 b ng trung
bnh c ng c a n k tr c . Nh v y, c m i k d bo l i b i s li u xa nh t
trong qu kh v thm vo s li u m i nh t.
Cng th c:
1
...
1
1
+
+ + +
=

+
n
D D D
F
n t t t
t
Th ng th ng i ta l y n l kh nh n = 3, 4, 5
y c ng l ph ng php d bo ph h p v i nh ng m hnh m cc
l ng tng (gi m) tuy t i lin hon x p x nhau.
3
Phn tch h i quy nghin c u m i ph thu c c a m t bi n (g i l bi n ph
thu c hay bi n c gi i thch) v i m t hay nhi u bi n khc ( c g i l (cc)
bi n c l p hay bi n gi i thch c gi tr bi t) nh m c l ng v d bo gi
tr trung bnh c a bi n ph thu c v i cc gi tr bi t c a (cc) bi n c l p.
+ M hnh h i quy tuy n tnh (m hnh h i quy ng th ng): l m hnh
h i quy ni ln m c ph thu c tuy n tnh c a m t bi n ph thu c v i m t hay
nhi u bi n c l p m ph ng trnh c a m hnh h i quy c d ng tuy n tnh i
v i cc h s .
M hnh h i quy t ng th g m k bi n:
Y
i
= |
1
+ |
2
X
2i
+ |
3
X
3i
+ ... + |
k
X
ki
+ U
i
Trong U
i
l sai s ng u nhin.
M hnh h i quy m u t ng ng l:
y =

1
+

2
x
2 i
+

3
x
3i
+...+

k
x
ki
+ u
i
Trong ,

1
,

2
,

3
,...,

k
l cc c l ng i m v khng ch ch c a |
1
,
|
2,
|
3
, ..., |
k
b ng ph ng php bnh ph ng nh nh t. N l cc i l ng ng u
nhin, v i m i m u khc nhau chng c gi tr khc nhau. u
i
l cc sai s ng u
nhin gy ra sai l ch c a y v i gi tr trung bnh c a n.
Trong m hnh ny ta ch p nh n gi thuy t cc bi n c l p, khng t ng
tc v c ph ng sai khng thay i. Trn th c t , khi nghin c u cc tr ng
h p c th ng i ta ti n hnh phn tch ph ng sai v t ng quan tr c thm
d d ng c a m i quan h ph thu c ng th i ki m tra xem c hi n t ng t
t ng quan, a c ng tuy n hay ph ng sai thay i khng (th ng dng th t c
ki m nh Dolbin Watsern).
M hnh quan h tuy n tnh trn c xy d ng trn c s m i lin h
gi a m t bi n ph thu c Y v nhi u bi n c l p X c g i l m hnh h i quy
tuy n tnh b i. Khi m hnh quan h tuy n tnh c xy d ng trn c s m i
lin h gi a hai bi n (bi n ph thu c Y v bi n c l p X) th c g i l m
hnh h i quy tuy n tnh n.
Ph ng php h i quy t ng quan:
4
Trn c s thng tin thu c trong m u th ng k ta s d ng ph ng
php bnh ph ng nh nh t c l ng cc h s c a m hnh h i quy. T c l
d a trn quan i m c l ng khng ch ch gi tr quan st c a bi n gi i thch
cng g n v i gi tr th c c a n hay ph n d c a chng cng nh cng t t.
+ M hnh h i quy phi tuy n: l cc d ng m hnh h i quy phi tuy n ni
ln m c ph thu c c a m t bi n ph thu c v i m t hay nhi u bi n c l p m
ph ng trnh c a m hnh h i quy c d ng phi tnh i v i cc h s . Ch ng
h n, nh hm s n xu t Cobb Douglas, h i quy Parabol, h i quy Hyperbol
Nh v y, d a vo cc quan st c thu th p theo th i gian trong cc k
tr c ta s xy d ng c m hnh h i quy (cch xy d ng m hnh c
h c trong mn Kinh t l ng). Thay s li u c a cc bi n cho trong k d bo
vo m hnh h i quy ta s cho ta k t qu c n d a bo.
4.1.3 D bo b ng ph ng php trung bnh di h n trong Excel
Quy trnh d bo:
- Nh p s li u thu th p c vo b ng tnh.
- S d ng hmAVERAGE tnh ra s d bo.
hi u r h n ta xt v d minh ho sau:
V d 4.1: m t a ph ng A ng i ta ti n hnh thu th p s tr s sinh
trong 5 nm lin ti p (2001-2005). Gi s r ng t c tng tr s sinh hng nm
t ng i n nh. Hy d bo s tr s sinh trong nm 2006 v i s li u nh
sau:
nm 2000 2001 2002 2003 2004 2005
s tr s sinh (b) 29 30 28 31 29 26
Bi gi i:
- Nh p s li u thu th p c vo b ng tnh theo d ng c t v s d ng hm
EVERAGE d bo ta c:
5
Hnh 4.1 Ph ng php d bo trung bnh di h n s d ng hm AVERAGE
4.1.4 D bo b ng ph ng php trung bnh ng trong Excel
Quy trnh d bo b ng hm AVERAGE
- Nh p s li u thu th p c vo b ng tnh.
- S d ng hmAVERAGE tnh ra s d bo.
Xt v d 4.1: S d ng ph ng php d bo trung bnh ng 3 k ta c:
Hnh 4.2 Ph ng php d bo trung bnh ng s d ng hm AVERAGE
Ngoi quy trnh d bo s d ng hm AVERAGE trn ta cn c th s
d ng trnh ci thm Moving Average khng ch a ra gi tr d bo m cn
a ra c sai s chu n v th d bo.
B sung cung c phn tch d li u Data Analysis vo Excel
+ Kh i ng Excel
6
+ Vo th c n Tools, ch n Add-Ins. H p tho i Add-Ins xu t hi n tch
vo m c Analysis ToolPak v Analysis ToolPak VBA.
+ Nh n OK hon t t vi c ci t. Lc ny trn thanh menu d c c a
th c n Tools xu t hi n m c Data Analysis.
Quy trnh d bo s d ng trnh ci thm Moving Average
+ Nh p s li u thu th p c vo b ng tnh
+ Ch n Tools\ Data Analysis\ Moving Average, OK. Cc h p tho i l n
l t c xu t hi n nh hnh sau:
Hnh 4.3 B sung cng c Data Analysis
Hnh 4.4 H p tho i ch a
cc cng phn tch d
li u
Hnh 4.5 H p tho i
Moving Average
7
M t s thu t ng :
Input Range: Vng a ch ch a cc quan st bi t
Labels in First Row: Tch vo y kh ng nh u tin c ch n
khng ch a d li u.
Interval: l n k tr c k d bo.
Output Option: Khai bo vng k t xu t k t qu .
Output Range: Nh p vo vng a ch ch a k t qu ho c a ch u
tin pha trn bn tri c a vng ch a k t qu
NewWworksheet Ply: K t qu c xu t ra trn m t sheet m i.
New Workbook: K t qu c xu t ra trn m t file Excel m i.
Chart Output: Tch vo m c ny a ra th k t qu d bo.
Standard Errors: a ra cc sai s chu n c a cc d bo.
+ Nh n OK a ra k t qu d bo.
L i xt v d 4.1 trn d bo b ng ph ng php s d ng trnh ci thm
Moving Average. Cc b c th c hi n nh sau:
- Nh p c s li u thu th p c vo b ng tnh nh trn.
- Tools\ Data Analysis\ Moving Average, OK. B ng h p tho i xu t hi n ta
i n cc thng tin vo nh hnh sau:
Hnh 4.6 Nh p cc thng s cho m hnh d bo
- Nh n OK ta c b ng k t qu sau:
8
4.1.5 D bo b ng h i quy tuy n tnh trong Excel
d bo h i quy tuy n tnh trong Excel ta c r t nhi u cch nh s
d ng cc hm c a Excel v s d ng trnh ci thmRegression.
4.1.5.1 S d ng cc hm TREND, FORECAST, LINEST, SLOPE v
INTERCEPT
d bo b ng ph ng php s d ng m hnh h i quy tuy n tnh n y
= ax + b (y l bi n ph thu c, x l bi n c l p) khi bi t c m t trong hai gi
tr ta c th s d ng cc hm TREND, FORECAST, LINEST, SLOPE v
INTERCEPT.
S d ng hm TREND
- Tr v gi tr d c theo ng h i quy (theo ph ng php bnh ph ng
nh nh t)
- C php: =TREND(known_ys, known_xs, new_xs, const)
- Trong : known_ys, known_xs, new_xs l cc gi tr ho c vng a
ch ch a gi tr bi t c a x, y t ng ng v gi tr m i c a x.
const l h ng s . Ng m nh n u const = 1 (True) th h i quy
theo hm y = ax + b, n u const = 0 (False) th h i quy theo hm y = ax.
9
Xt v d minh ho sau:
V d 4.2: L i nhu n c a doanh nghi p ph thu c vo gi thnh s n ph m.
Dng hm TREND d bo l i nhu n m doanh nghi p s t c khi gi thnh
s n ph m l 270.000 ng. Ta c k t qu v cng th c nh sau:
S d ng hm FORECAST
- Tnh, c l ng gi tr t ng lai cn c vo gi tr hi n t i.
- C php: =FORECAST(x, known_ys, known_xs)
- Trong : x l gi tr dng d bo.
known_ys l cc gi tr ho c vng a ch c a t p s li u ph
thu c quan st c
known_xs l cc gi tr ho c vng a ch c a t p s li u c
l p quan st c.
Xt V d 4.2 trn: Ta c k t qu v cng th c d bo l i nhu n (y) t
c khi gi thnh s n ph m (x) l 270.000 ng b ng hm FORECAST nh
sau:
10
Nh v y, d s d ng hm TREND hay hm FORECAST u cho ta cc
k t qu gi ng nhau.
S d ng hm SLOPE v INTERCEPT
Ngoi vi c s d ng hai hm trn d bo ta c ng c th s d ng k t h p
hai hm SLOPE tnh h s gc a va hm INTERCEPT tnh h s t do b
c a hm h i quy tuy n tnh n y=ax+b. Thay cc h s a, b ny vo hm s v i
gi tr bi t c a x ho c y ta s tm ra gi tr cn l i c n d bo.
- C php: = SLOPE(known_ys, known_xs)
= INTERCEPT(known_ys, known_xs)
Trong : known_ys l cc gi tr ho c vng a ch c a t p s li u ph
thu c quan st c
known_xs l cc gi tr ho c vng a ch c a t p s li u c
l p quan st c.
Xt V d 4.2 trn: S d ng hmSLOPE v hmINTERCEPT d bo
m c l i nhu n (y) t c khi gi thnh s n ph m (x) l 270.000 ng nh
trong hnh sau:
11
S d ng hm LINEST
Ta c th s d ng hm LINEST cho ph ng php d bo m hnh h i quy
tuy n tnh n y = ax + b v m hnh h i quy tuy n tnh b i y =
a
1
x
1
+ a
2
x
2
++ a
n
x
n
+ b (*).
- C php: =LINES((known_ys, known_xs, const, stats)
- Nh p xong c k t thc b ng t h p phm Ctrl + Shift + Enter.
- Trong : known_ys, known_xs, l cc gi tr ho c vng a ch ch a
gi tr bi t c a x v y t ng ng.
const l h ng s . Ng m nh n u const = 1 (True) th tnh
ton h s t do b, n u const = 0 (False) b qua b (b = 0).
stats l cc tham s th ng k. Ng m nh n u stats = 1 th
tnh cc tham s th ng k, n u stats = 0 th b qua. Cc tham s th ng k n u
c tnh bao g m:
+ cc h s c a a th c c s p x p theo th t gi m d n
m
n
, m
n-1
,, m
2
, m
1
, b t c l a
n
, a
n-1
,, a
2
, a
1
, b c a m hnh (*).
+ cc sai s chu n c a cc h s se
n
, se
n-1
,, se
2
, se
1
, se
b
(se
b
= #N/A khi const = False).
+ h s xc nh r
2
, sai s c a gi tr y se
y
.
12
+ phn ph i F, s b c t do df
+ ss
reg
(regression sum of square) v ss
resid
(residual sum of
square). B ng stats c b tr nh sau:
a
n
a
n-1
a
2
a
1
b
se
n
se
n-1
se
2
se
1
se
b
r
2
se
y
F df
ss
reg
ss
resid
- Thay cc gi tr c a cc h s tm c v cc gi tr c a cc bi n bi t
vo hm h i quy tm ra gi tr c n d bo.
Xt v d 4.3: L i nhu n c a doanh nghi p (y) ph thu c v gi thnh s n
ph m (x
1
), chi ph qu n l (x
2
), chi ph bn hng (x
3
). D bo l i nhu n c a
doanh nghi p t c khi x
1
= 600, x
2
= 35, x
3
= 25 b ng hm LINEST nh
hnh sau:
13
Ch : Trong tr ng h p c hai bi n ta c ng ti n hnh t ng t nh
tr ng h p c nhi u bi n trn.
4.1.5.2 S d ng trnh ci thm Regression h i quy v d bo
Ngoi vi c s d ng cc hm d bo cho m hnh h i quy tuy n tnh
nh trnh by ph n trn, ta c th s d ng trnh ci thm Regression trong
b phn tch d li u Data Analysis.
Quy trnh l p b ng h i quy tuy n tnh trong Excel
- Nh p s li u vo b ng tnh ng th i theo t ng c t ho c ng th i theo
t ng dng.
- Ch n Tools\ Data Analysis\ Regression, OK . Cc b ng h p tho i l n
l t c xu t hi n nh sau:
Hnh 4.7 H p tho i ch a
cc cng c phn tch
d li u
Hnh 4.8 H p tho i khai
bo cc thng s c a m
hnh h i quy
14
M t s thu t ng :
Cc l a ch n nh p d li u vo input:
Input Y Range: Vng a ch ch a bi n ph thu c Y
Input X Range: Vng a ch ch a cc bi n c l p X
Labels: Tch vo m c ny kh ng nh (cc ) u tin khng ch a d
li u h i quy
Constant is Zero: Tch vo m c ny kh ng nh h s t do c a hm
h i quy tuy n tnh b = 0
Confidentce Level: tin c y c a h i quy (m c nh l 95%) b ng 1-o
v i o l m c ngha hay xc su t m c sai l m lo i m t bc b H
0
trong khi H
0
ng.
Cc l a ch n k t xu t k t qu Output Option:
Output Range: Vng ho c pha trn bn tri c a vng ch a k t qu
New Worksheet Ply: In k t qu ra m t sheet khc
New Workbook: In k t qu ra m t file Excel m i
Cc l a ch n khc Residuals: Tch vo cc m c ny a ra
Residuals: Sai s do ng u nhin
Standardardlized Residuals: Chu n ho sai s
Residuals Plots: th sai s
Line Fit Plots: th hm h i quy tuy n tnh
Xc su t phn ph i chu n Normal Probability:
Normal Probability Plots: th xc su t phn ph i chu n
- Nh n OK a ra k t qu h i quy.
Thay cc h s c a m hnh h i quy tnh c v cc gi tr cho trong
k d bo vo hm h i quy ta s tnh c gi tr c n d bo.
L i xt v d 4.3 trn: L i nhu n c a doanh nghi p (y) ph thu c v gi
thnh s n ph m (x
1
), chi ph qu n l (x
2
), chi ph bn hng (x
3
). D bo l i
nhu n c a doanh nghi p t c khi x
1
= 600, x
2
= 35, x
3
= 25 b ng cng c
Regression ta lm nh sau:
15
- Nh p s li u vo b ng tnh nh ph n trn
- Ch n Tools\ Data Analysis\ Regression, OK. B ng h p tho i Regression
xu t hi n ta i n cc thng tin nh trong hnh sau:
Hnh 4.9 Khai bo cc thng s c a m hnh
- Nh n OK ta c b ng k t qu sau:
16
M t s thu t ng trong b ng k t qu :
+ B ng tm t t SUMMARY OUTPUT:
Regression Statistics: Cc thng s c a m hnh h i quy
Multiple R: H s t ng quan b i (0<=R<=1). Cho th y m c ch t ch
c a m i lin h t ng quan b i.
R Square: H s xc nh. Trong 100% s bi n ng c a bi n ph thu c
Y th c bao nhiu % s bi n ng l do cc bi n c l p X nh h ng, cn l i
l do sai s ng u nhin.
Adjusted R: H s xc nh m u i u chnh. L h s xc nh c tnh n
l n hay nh c a b c t do df.
Standard Error: Sai s chu n c a Y do h i quy.
Observation: S quan st hay dung l ng m u.
+ B ng phn tch ph ng sai ANOVA (Analysis of variance):
Regression: Do h i quy
Residual: Do ng u nhin
Total: T ng c ng
Df (Degree of freedom): S b c t do
SS (Sum of Square): T ng bnh ph ng c a m c ng (sai l ch) gi a cc
gi tr quan st c a Y (k hi u l Y
i
) v gi tr bnh qun c a chng
MS (Mean of Square): Ph ng sai hay s bnh qun c a t ng bnh ph ng
sai l ch k trn
TSS ( Total Sum of Square): T ng bnh ph ng c a t t c cc m c sai
l ch gi a cc gi tr quan st Y
i
v gi tr bnh qun c a chng Y
Do h i quy Regression ESS (Explained Sum of Square) l t ng bnh
ph ng cc sai l ch gi a cc gi tr c a bi n ph thu c Y nh n c t hm h i
quy m u (k hi u Y*
i
). l n c a ESS ph n nh m c giao ng c a cc gi
tr c bi t c a m hnh v i gi tr trung bnh m u hm h i quy.
17
( )
2
*

=
i
i Y Y ESS
Do ng u nhin Residual RSS (Residual Sum of Square) l t ng bnh
ph ng c a t t c cc sai l ch gi a cc gi tr quan st c a Y (Y
i
) v cc gi tr
nh n c t hm h i quy Y
*
i
( )
2
* 2

= =
i i
i
i
Y Y e RSS
Ta c th ki m tra cho nh sau:
TSS = ESS + RSS
R
2
= ESS/ TSS
SD
2
= VAR = MSS of RSS
F-stat: Tiu chu n F dng lm cn c ki m nh tin c y v m t
khoa h c (th ng k) c a ton b ph ng trnh h i quy
Significance F: F l thuy t
+ B ng phn tch h i quy:
Coefficients: C t gi tr c a cc h s hm h i quy:
- Intercept: H s t do b. H s ny cho th y xu t pht i m c a ng
h i quy
- X Variable 1, X Variable 2, X Variable 3l cc h s gc c a cc bi n
t ng ng x
1
, x
2
, x
3

Standard Error: (se) l ch chu n c a m u theo bi n x


i
t-stat: Tiu chu n t dng lm cn c ki m nh tin c y v m t khoa
h c (th ng k) c a co gin a
i
(i = 1,2,3,n) t c l c a m i lin h gi a X v
Y.
P-value: Xc su t t > t-stat, dng ki m nh tin tin c y v m t khoa
h c (th ng k) c a co gin a
i
(i = 1,2,3,n) t c l c a m i lin h gi a X v
Y.
Lower 95%, Upper 95%, Lower 98%, Upper 98%: l c n d i v c n trn
c a kho ng c l ng cho cc tham s v i tin c y 95% v tin c y 98%.
- Nh n xt: D a vo b ng k t qu trn ta c ph ng trnh h i quy:
18
y = 0.204 * x
1
+ 3.321 * x
2
+ 0.482 * x
3
+ 322.917
Nh v y khi x
1
= 600, x
2
= 35, x
3
= 25 th gi tr d bo c a y tnh c
l: y = 0.204 * 600 + 3.321 * 35 +0.452 * 25 + 322.917 = 573.731. T c l l i
nhu n s t c l 573.731.000 ng.
Ngoi ra, d a vo b ng k t qu ta c ng th y:
+ N u chi ph qu n l x
2
v chi ph bn hng x
3
khng i th c tng 1
nghn ng gi thnh n v x
1
s lm cho l i nhu n y tng ln 0.204 tr ng.
+ N u gi thnh n v x
1
v chi ph bn hng x
3
khng i th c tng 1
tri u ng chi ph qu n l x
2
s lm cho l i nhu n y tng ln 3.321 tr ng.
+ N u gi thnh n v x
1
v chi ph qu n l x
2
khng i th c tng 1
tri u ng chi ph bn hng x
3
s lm cho l i nhu n y tng ln 0.482 tr ng.
+ i m xu t pht c a m hnh b = 322.917 cho th y cc nhn t khc
lm tng l i nhu n l 322.917 tr ng.
+ Multiple R = 0.61 cho th y m i quan h gi a cc bi n l t ng i
ch t ch .
+ R
2
= 0.37 cho th y trong 100% s bi n ng c a l i nhu n th c 37%
bi n ng l do gi thnh n v, chi ph qu n l v chi ph bn hng, cn 63%
l do cc y u t ng u nhin v cc y u t khc khng c trong m hnh.
4.1.5.3 Ki m nh cc h s h i quy v m hnh h i quy
ng v i m i m u quan st, sau khi ch y m hnh h i quy ta s tm c
d ng c a m hnh t ng th . Tuy nhin, v i xc su t m c sai l m cho php c n
xc nh m hnh li u c ph h p hay khng? kh ng nh c i h i ph i
ki m nh s ph h p c a m hnh, cc h s h i quy v c l ng cc h s
ny v i tin c y cho php.
Ki m nh s ph h p c a m hnh
c k t lu n chnh xc v s ph h p c a m hnh (t n t i hay khng
m i quan h (s t ng quan) gi a cc bi n) ta ti n hnh ki m nh m t trong
cc c p gi thuy t sau:
19
H
0
: R
2
= 0 (khng c m i quan h gi a cc bi n)
H
1
: R
2
= 0 ( c m i quan h gi a cc bi n)
Ho c:
H
0
:
1
=
2
= ... =
k
= 0;
H
1
: T n t i t nh t m t h s
i
khc 0.
Tiu chu n ki mnh c dng l: F =
) /( ) 1 (
) 1 /(
2
2
k n R
k R


N u H
0
ng th F c phn ph i f

(k-1,n-k) cho nn mi n bc b i v i
gi thi t H
0
l:
W
o
=
)
`

>


= ) ; 1 ( ;
) /( ) 1 (
) 1 /(
2
2
k n k f F
k n R
k R
F
qs qs
i v i m hnh tuy n tnh n ta lun c R
2
= r
2
XY
.
Ch : ) ; 1 ( k n k f

c th tnh c b ng cch s d ng hmFINV


C php: =FINV(probability, deg_freedom1, deg_freedom2)
Trong : probability l m c ngha, deg_freedom1, deg_freedom2 l
cc s b c t do th nh t (k-1) v th hai (n-k) (v i k l s bi n c l p v n l
s quan st c a m hnh h i quy)
Xt ti p v d 4.3: Ti n hnh ki m nh s s ph h p c a m hnh h i
quy m u ta lm nh sau:
Ki m nh c p gi thuy t:
H
0
: R
2
= 0 khng c s ph thu c gi a cc bi n
H
1
: R
2
= 0 t n t i t nh t m t m i ph thu c gi a cc bi n
Nhn vo b ng k t qu ta th y F
qs
=0.99 v tnh c f
0.02
(3,6) theo cng
th c =FINV(0.02,3,6) = 7.29 nn F
qs
> f
0.02
(3,6) do F
qs
thu c mi n bc b
W
0.02
. Do bc b H
0
v ch p nh n H
1
t c l c s t ng quan hay t n t i m i
quan h gi a cc bi n c a m hnh (m hnh h i quy ny l ph h p).
20
Ch : Ta c ng c th ki m nh b ng cch so snh gi tr F-crit
(significance F) c a m hnh v i m c ngha o.
Ki m nh gi thuy t v i cc h s h i quy
Sau khi ti n hnh ki m nh s ph h p c a m hnh ta c ng c n ph i
ki m tra t ng h s c th trong m hnh h i quy kh ng nh s t n t i ho c
c th nh n m t gi tr c th no c a cc h s .
Ki m nh c p gi thuy t: H
0
:
i
= |
0
v H
1
:
i
= |
0
Tiu chu n ki m nh: T = ) (
)

0
k n T
Se
i
i
~


.
V i mi n bc b i v i H
0
l: W
o
=

> = ) ( | | ;
)

2 /
k n t T
Se
T
qs
i
i
qs

Ch : ) (
2 /
k n t

c th tnh c b ng cch s d ng hmTINV


C php: =TINV(probability, deg_freedom)
Trong : probability l m c ngha (o/2)
deg_freedom l s b c t do (n k)
Xt v d 4.3 trn: Ti n hnh ki m nh cc h s h i quy c a m hnh
h i quy m u v i m c ngha o = 0.05 ta lm nh sau:
Ki m nh c p gi thuy t: H
0
: a
1
= 0 v H
1
: a
1
= 0
T b ng k t qu ta c: T
qs
= 0.81 v tnh c t
0.025
(6) theo cng th c
=TINV(0.025,6) = 2.97 nn - t
0.025
(6) <T
qs
< t
0.025
(6). Do , ch a c c s bc
b H
0
t c l m c ngha 5% ch a th kh ng nh c s nh h ng c a gi
thnh n l i nhu n
T ng t nh v y ta s ti n hnh ki m nh i v i ba h s cn l i c a
m hnh trong cc tr ng h p ki m nh tri v ki m nh ph i.
c l ng cc h s h i quy
Khi xy d ng c m hnh h i quy m u ta c n ph i c l ng cc h
s c a hm h i quy suy r ng cho t ng th .
21
Ta c th ng k: T =
)

i
i i
Se

~ T(n-k) v i (i=1,k).
D a vo th ng k ny v cc gi tr t i h n Student ta c th xy d ng
c kho ng tin c y ch a h s h i quy t ng th nh sau:
V i tin c y 1-o cho tr c v gi tr t i h n c a quy lu t phn ph i
Student ta lun tm c xc su t :
P

=
|
|
.
|

\
|
<

1 ) (
)

2 /
k n t
Se
i
i i
bi n i t ng ng v rt ra c:
Kho ng tin c y cho | t ng th l:
( ) )

( ) (

);

( ) (

2 / 2 / i i i i
Se k n t Se k n t

+
Ch : Ta c th d a vo k t qu c a Lower(1-o)% v Upper(1-o)% trn
b ng k t qu bi t kho ng tin c y cho cc h s h i quy.
Xt v d 4.3 trn: p d ng cng th c trn ta c l ng h s gc a
1
cho m hnh t ng th v i tin c y 1-o = 98% nh sau:
t
0.01
(6) = 3.707
0.204 3.707*0.252 = -0.73 v 0.204 + 3.707*0.252 = 1.138
nn -0.73 < a
i
< 1.138
V y v i tin c y 98% h s h i quy gi a gi thnh v l i nhu n trong
t ng th vng nghin c u giao ng trong kho ng : (-0.73 , 1.138)
T ng t nh trn ta l n l t ti n hnh c l ng cho cc h s cn l i
c a m hnh h i quy m u r i suy r ng cho t ng th .
4.1.6 D bo b ng h i quy phi tuy n
Cc m hnh phi tuy n sau khi a c v d ng m hnh tuy n tnh ta s
ti n hnh h i quy, ki m nh v d bo nh m hnh tuy n v a nghin c u
ph n trn.
22
4.1.6.1 Cc m hnh phi tuy n c th bi n i v m hnh tuy n tnh
bi n i cc m hnh phi tuy n v m hnh tuy n tnh ta c th s
d ng ph ng php logarit hai v c a ph ng trnh, t n ph Sau y l m t
s m hnh phi tuy n c th bi n i v m hnh tuy n tnh:
Hm s n xu t Cobb Douglas (CD)
D ng hm: Y = AX
1
b1
X
2
b2
X
i
bi
X
n
bn
(1)
Trong : Y l k t qu s n xu t. X
1
b1
, X
2
b2
,,X
i
bi
,,X
n
bn
l m c u t
cc y u t s n xu t ( t ai, lao ng, cng ngh ) cho s n xu t.
y l m t hm r t ph h p v i l thuy t kinh t v quy lu t u t thm
canh. Tnh ton n gi n v c th a v d ng tuy n tnh b ng cch logarit ho
hai v c a (1):
LnY = Ln A + b
1
LnX
1
+ + b
2
LnX
2
++ b
i
LnX
i
++ b
n
LnX
n
Ta c th vi t l i l:
LnY = b
0
+ b
1
LnX
1
+ + b
2
LnX
2
++ b
i
LnX
i
++ b
n
LnX
n
(2)
y chnh l d ng m hnh tuy n tnh v i cc bi n l LnY (bi n ph
thu c) , LnX
1
, LnX
2
,, LnX
i
,, LnX
n
(cc bi n c l p).
Phn tch cc tham s c a hm CD:
+ Hi u su t c a m t n v y u t i: c Y/ c X
i
= b
i
*
i
X Y / ( i=1,2,...,n)
C ngha l n u u t thm 1 n v c a y u t sx i s mang l i thm c
Y/ c X
i
n v s n ph m, v i gi thi t l m c u t cc y u t khc khng thay
i.
+ co gin c a s n l ng theo y u t i: q
Y Xi
= (c Y/ Y ) / (c X
i
/
i
X ) = b
i
(
i=1,2,...,n). C ngha l s n l ng tng thm b
i
% khi y u t sx i tng thm 1% ,
v i gi thi t l m c u t cc y u t khc khng thay i.
H i quy Parabol
Hm h i quy Parabol l d ng ph ng trnh c a m t tam th c b c 2:
Y = aX
2
+bX + c + U
i
v i i = 1,2,,n
23
gi i c bi ton ny s c hai cch:
+ c l ng cc tham s c u d ng h i quy Parabol theo ph ng php
bnh ph ng nh nh t:
f(a,b,c) = min ) (
2 2
1
>

=
c bX aX Y
i i
n
i
i
Do : ; 0 =
c
c
a
f
; 0 =
c
c
b
f
; 0 =
c
c
c
f
Hay : a

4
i
X + b

3
i
X + c

2
i
X =
i i
Y X

2
a

3
i
X + b

2
i
X + c
i
X =
i i
Y X

2
i
X + b
i
X + cn =
i
Y

Gi i h ph ng trnh ta xc nh c cc h s c a m hnh. Sau khi xc


nh xong cc h s c a m hnh ta s vi t c m hnh h i quy.
+ t X
2
= X
2
= X*X r i ti n hnh c l ng nh i v i m hnh h i
quy tuy n tnh.
H i quy Hyperbol n
Hm h i quy Hyperbol n c d ng:
Y = b
X
a
+ + u
i
(i=1, 2,,n).
gi i c bi ton ny s c hai cch:
+ c l ng cc tham s c u d ng h i quy Hyperbol theo ph ng php
bnh ph ng nh nh t:
f(a,b) = min ) (
2
1
>

=
b
X
a
Y
i
n
i
i
Do : ; 0 =
c
c
a
f
; 0 =
c
c
b
f
Hay :

= +
i
i
i i
X
Y
X
b
X
a
1 1
2
v

= +
i
i
Y bn
X
a
1
Gi i h ph ng trnh ta tm c cc h s a v b r i thay tr l i ph ng
trnh h i quy.
24
+ n gi n cho vi c c l ng trong Excel ta t Z = 1/X r i ti n hnh
c l ng t ng t nh m hnh tuy n tnh v i hai n Y v Z.
H i quy Hyperbol b i
Hm h i quy Hyperbol b i c d ng:
Y =
n
n
X
b
X
b
X
b
X
b
b + + + + + ...
3
3
2
2
1
1
0
chuy n v d ng h i quy tuy n tnh ta t Z
i
=1/X
i
ta c ph ng trnh
c vi t l i l:
Y = b
0
+ b
1
Z
1
+ b
2
Z
2
+ ...+ b
n
Z
n
.
V i m hnh tuy n tnh ny ta ti n hnh cc b c nh m hnh tuy n tnh
nghin c u ph n trn.
H i quy m
Hm h i quy m c d ng:
n n
X b X b X b b
e Y
+ + + +
=
...
2 2 1 1 0
Logarit c s e cho c hai v ta c:
LnY = b
0
+ b
1
X
1
+ b
2
X
2
+ ... + b
n
X
n
.
y l m hnh h i quy tuy n tnh v i bi n ph thu c LnY v cc bi n
c l p X
1
, X
2
,, X
n
.
H i quy d ng y = ba
x
L d ng hm m . Ta logarit c s e cho c hai v ta c:
LnY = X.lna + lnb.
T s li u i u tra th c t ta tnh c cc gi tr Ln s tr thnh m hnh
h i quy tuy n tnh n v i bi n ph thu c LnY v bi n c l p X.
Xt v d 4.4: Ng i ta kh o st v thm d m i quan h c a nm i
l ng Y, X
1
, X
2
, X
3
, X
4
c bi t r ng m i ph thu c c a chng c d ng
ph ng trnh sau: Y = b + a
1
* X
1
+ a
2
* LnX
2
+ a
3
* X
3
2
+ a
4
* 1/X
4
. V i cc s
li u cho hy h i quy m hnh v d bo Y khi X
1
= 20, X
2
= 15, X
3
= 50, X
4
= 8 v i o=0.05
Bi gi i: Ta ti n hnh theo cc b c sau:
- Nh p, t v tnh n ph cho cc bi n nh trong hnh sau:
25
- Ch n Tools\ Data Analysis\ Regression, OK. B ng h p tho i Regression
xu t hi n ta i n cc thng tin nh trong hnh sau:
Hnh 4.10 Nh p cc thng s cho m hnh
- Nh n OK ta c b ng k t qu sau:
26
4.1.6.2 S d ng cc hm GROWTH v LOGEST
Ngoi vi c s d ng trnh ci thm Regression cho m hnh h i quy phi
tuy n ta cn c th s d ng hm GROWTH v hm LOGEST.
S d ng hm GROWTH
- Dng h i quy phi tuy n theo m hnh Y = b * m
X
- C php: =GROWTH(known_ys, known_xs, new_xs, const)
Trong : known_ys, known_xs, new_xs l cc gi tr ho c vng a ch
ch a gi tr bi t c a x, y t ng ng v gi tr m i c a x.
const l h ng s . N u const = 1 (True) tnh h s t do b (ng m
nh), n u const = 0 (False) b qua h s b (b = 1).
V d 4.5: Gi s gi a hai i l ng X v Y c m i quan h hm m : Y
= b* m
X
. V i s li u cho ta nh p vo b ng v ti n hnh d bo Y khi X =
20 nh trong hnh sau:
27
S d ng hm LOGEST
- Dng h i quy phi tuy n theo m hnh:
Y = b * m
1
X1
* m
2
X2
** m
n
Xn
Cch s d ng hmLOGEST gi ng nh hm LINEST
- C php: =LOGEST(known_ys, known_xs, const, stat)
Trong : known_ys, known_xs, stat gi ng nh hmLINEST.
const l h ng s . N u const = 1 (True) tnh h s t do b (ng m
nh), n u const = 0 (False) b qua h s b (b = 1).
N u b qua gi tr c a X th gi thi t X = {1, 2, 3} v i s
ph n t b ng s ph n t c a Y.
V d 4.6: Gi s gi a ba i l ng Y, X
1
v X
2
c m i quan h hm m :
Y = b* m
1
X1
* m
2
X2
. V i s li u cho ta nh p vo b ng tnh v ti n hnh d
bo Y khi X
1
= 12 v X
2
= 25 nh trong hnh sau:
28
4.1.7 S d ng th d bo
Ngoi vi c s d ng trnh ci thm Moving Average ta c th d bo trong
Excel b ng cch t o ng xu h ng nh sau:
+ Ch n vng s li u thu th p c (g i l dng c s )
+ Kh i ng Chart Wizard v lm theo cc b c v th d ng Line
+ Sau khi v c th, kch ph i ln series d li u v ch n Add
Strendline\ Moving Average, OK hon t t.
V d 4.1 trn: V th d bo s tr s sinh a ph ng A theo cc
b c sau:
+ Ch n vng s li u thu th p C21:C26
+ Nh p ln bi u t ng Chart Wizard trn thanh cng c ho c ch n t
thanh menu chnh Insert\ ChartB ng h p tho i Chart Wizard step 1 of 4
Chart Type xu t hi n ch n lo i th Line trong m c Standard Types r i nh n
Next.
+ H p tho i Chart Wizard step 2 of 4 Chart Source Data (ngu n d
li u c a th) xu t hi n ch n Columns trong Tab Data Range. Trong Tab
Series ta i n cc thng tin v tn ng th Name, cc gi tr (a ch) c a
tr c X Category (X) axis labels vo th nh trong hnh sau:
29
Hnh 4.11 H p tho i khai bo ngu n d li u
+ Nh n Next chuy n sang h p tho i ti p theo Chart Wizard step 3 of
4 Chart Options g m cc l a ch n cho th sau: Titles (tiu ), Axes (cc
tr c), Gridline ( l i), Legend (v tr cc ch thch), Data Labels (cc nhn d
li u) v Data Table (b ng d li u). Ta t tn cho cc tiu trong tab Titles
nh trong hnh sau:
Hnh 4.12 H p tho i ch a cc l a ch n c a th
+ Nh n Next chuy n sang h p tho i l a ch n v tr th c hi n th
Chart Wizard step 4 of 4 Chart Location, tch vo As new sheet cho th
hi n th vo m t trang m i cn tch vo As object in th hi n th vo ng
trang lm vi c. Nh n chu t vo As object in nh hnh sau:
Hnh 4.13 H p tho i xc nh v tr ch a th
+ Nh n Finish ta c th nh hnh sau:
30
+ xu t hi n ng d bo ta kch ph i vo ng th r i ch n Add
Strendline, h p tho i Strendline xu t hi n ta ch n lo i th Moving Average
v i 3 k trong tab Type nh hnh sau:
Hnh 4.14 H p tho i ch a cc lo i th
+ Nh n OK ta c th sau:
31
D bo s tr s sinh
29
30
28
31
29
27
25
26
27
28
29
30
31
32
2000 2001 2002 2003 2004 2005
nm
s
t
r

s


s
i
n
h
L i nhu n
3 per. Mov. Avg. (L i
nhu n)
4.2 PHN TCH T NG QUAN TRONG EXCEL
4.2.1 Nh c l i ki n th c v t ng quan
Khi nghin c u m i ph thu c, n u xt theo trnh ch t ch c a m i ph
th c 2 lo i ph thu c sau y:
Ph thu c hm (m i lin h hm s ): Hai bi n ng u nhin X v Y c
g i l ph thu c hm s n u t n t i f sao cho Y=f(X) t c l khi i l ng X bi n
i th theo m t quy t c no c th xc nh c gi tr t ng ng i l ng
Y. y l s ph thu c hon ton ch t ch .
Ph thu c th ng k (m i lin h t ng quan): Hai bi n ng u nhin X v
Y c g i l ph thu c th ng k n u m i gi tr c a X ta u c th xc nh
c quy lu t phn ph i xc su t c i u ki n c a Y: F(y/X=x) = P(Y>y/X=x).
y l s ph thu c khng hon ton ch t ch t c l khi m t hi n t ng bi n i
th lm cho hi n t ng lin quan bi n i nh ng n khng c nh h ng hon
ton quy t nh n s bi n i ny.
Phn tch t ng quan ch y u d a trn c s phn tch hai c tr ng c
b n l h s t ng quan (tr ng h p hai bi n ng u nhin), h s t ng quan b i
v h s t ng quan ring ph n (tr ng h p c nhi u h n hai bi n ng u nhin).
4.2.1.1 H s t ng quan
nh ngha
32
H s t ng quan o l ng m c quan h tuy n tnh gi a hai bi n m
khng phn bi t bi n no l bi n ph thu c bi n no l bi n gi i thch.
Gi s X v Y l hai bi n ng u nhin c V(X) > 0 v V(Y) > 0, th h s
t ng quan c a hai bi n X v Y c xc nh nh sau:

XY
=
| |
) ( ). (
)) ( ))( ( (
Y V X V
Y E Y X E X E
(5.1)
(*) t c l
XY
c tnh b ng k v ng ton c a s chnh l ch gi a 2 bi n
X v Y v i k v ng ton c a chng chia cho trung bnh nhn c a 2 ph ng sai
c a 2 bi n
Tnh ch t c a h s t ng quan
(1).
XY
=
YX
(2).
XY
< 1
(3).
XY
= 0 n u X v Y c l p v i nhau.
(4).
XY
= + 1 khi v ch khi X v Y c m i quan h ph thu c tuy n tnh.
(5).
XY
>0 n u X v Y c m i t ng quan thu n

XY
<0 n u X v Y c m i t ng quan nghch
(6).
XY
cng g n v i 1 th m i ph thu c th ng k cng ch t ch hay m i
quan h tuy n tnh cng r
Nh v y ta c th dng
XY
o l ng s ph thu c tuy n tnh c a hai
bi n ng u nhin.
H s t ng quan m u:
Gi s ta c { } ) , (
i i
Y X v i i=1;n l m t m u ng u nhin hai chi u, m
i
l t n
s xu t hi n c a c p (X,Y) c m t nh sau:
33
X: X
1
, X
2
, ... X
k
Y: Y
1
, Y
2
, ... Y
k
m
i
: m
1
, m
2
, ... m
k
trong n m
k
i
i
=

=1
H s t ng quan m u c xc nh theo cng th c:
r =
n Y Y n X X
n Y Y X X
i
i
i
i
k
i
i i
/ ) ( / ) (
/ ) )( (
2 2
1
(

=
=
2
2
2
2
) ( ) (
.
Y Y X X
Y X XY


(5.2)
Trong :
n X m X
k
i
i i
/ ) (
1

=
= n Y m Y
k
i
i i
/ ) (
1

=
=
n X m X
k
i
i i
/ ) (
1
2
2

=
= n Y m Y
k
i
i i
/ ) (
1
2
2

=
=

=
=
k
i
i i i
n y x m XY
1
/ ) (
Cho nn:
r
xy
=
|
|
|
|
.
|

\
|

|
|
|
|
.
|

\
|


=
=
=
=
=
= =
k
i
k
i
i
i i
k
i
k
i
i i
i i
k
i
k
i
k
i
i i i i
i i i
n
y m
n y m
n
x m
n x m
n
y m x m
n y x m
1
2 1 2
1
2 1 2
1
2
1 1
) ( / ) ( ) ( / ) (
/
(5.3)
34
Nh v y, c th vi t l i cng th c tnh r
XY
trong tr ng h p cc t n s m
i
= 1 nh sau:
r
xy
=
|
|
|
|
.
|

\
|

|
|
|
|
.
|

\
|


=
=
=
=
=
= =
k
i
k
i
i
i
k
i
k
i
i
i
k
i
k
i
k
i
i i
i i
n
y
n y
n
x
n x
n
y x
n y x
1
2 1 2
1
2 1 2
1
2
1 1
) ( / ) ( ) ( / ) (
/
( 5.4 )
Nh ng nh n xt i v i gi tr c a r (*)
Tr s r M c quan h c a cc i l ng
r=0
r=1
0.0 < r < 0.3
0.3 < r < 0.5
0.5 < r < 0.7
0.7 < r < 0.9
0.9 < r < 1
X, Y hon ton c l p v i nhau
X, Y c quan h tuy n tnh v i nhau
M c t ng quan y u
M c t ng quan trung bnh
M c t ng quan t ng i ch t
M c t ng quan ch t
M c t ng quan r t ch t
4.2.1.2 H s t ng quan b i v h s t ng quan ring ph n
H s t ng quan b i: nh gi m c ch t ch c a m i lin h gi a
m t tiu th c (th ng l tiu th c k t qu ) v i cc tiu th c cn l i (th ng l
tiu th c nguyn nhn) c i u ki n lo i tr nh h ng c a cc tiu th c nguyn
nhn khc
( )
( )

=
2
2
... x
... x
2 1
2 1
1
y y
y y
R
n
n
x x
x x y (5.5)
35
V d 5.9: i v i tr ng h p nh gi s ph thu c gi a 3 bi n v i Y l
bi n k t qu v X
1 ,
X
2
l bi n nguyn nhn ta c th tnh theo cng th c sau:
( )
( )

=
2
2
x
x
2 1
2 1
1
y y
y y
R
x
x y
(5.6)
Ho c c th tnh theo cng th c sau:
2
x
x x x
2
x
2
x
x
2 1
2 1 2 1 2 1
2 1
1
. . 2
x
x y y y y
x y
r
r r r r r
R

+
= (5.7)
Trong ,
1
x y
r ,
2
x y
r ,
2 1
x x
r l cc h s t ng quan c tnh theo cng th c
(5.3).
Nh n xt:
+ 1 0 s s R
+ R = 0 khng c m i quan h tuy n tnh, cc bi n c l p v i nhau.
+ R cng g n n 1 th m i quan h cng ch t ch .
+ R = 1 th c m i quan h hm s .
H s t ng quan ring ph n: dng nh gi trnh ch t ch c a
m i lin h gi a tiu th c k t qu v i t ng tiu th c nguyn nhn v i i u ki n
lo i tr nh h ng c a cc tiu th c nguyn nhn khc. Nh trong tr ng h p
c m i lin h gi a Y v i X
1
v X
2
c th tnh:
+ H s t ng quan ring gi a Y v X
1
(lo i tr nh h ng c a X
2
)
( )
( )( )
2
x
2
x
x x x
x
2 1 2
2 1 2 1
2 1
1 . 1
.
x y
x y y
x y
r r
r r r
r


= (5.8)
+ H s t ng quan ring gi a Y v X
2
(lo i tr nh h ng c a X
1
)
( )
( )( )
2
x
2
x
x x x
x
2 1 1
2 1 1 2
1 2
1 . 1
.
x y
x y y
x y
r r
r r r
r


=
(5.9)
Vi c tnh ton th cng p d ng cng th c l r t v t v v th m ch r t d
sai st. kh c ph c i u ny chng ta c th th c hi n m t s thao tc n gi
36
b ng vi c s d ng trnh ci thm Correlation trong Data Analysis tnh h s
t ng quan trong Excel.
4.2.2 L p b ng tnh h s t ng quan trong Excel
l p b ng tnh h s t ng quan trong Excel ta th c hi n theo hai b c
sau:
B c 1: T ch c d li u trn b ng tnh
B c 2: Ti n hnh phn tch t ng quan
4.2.2.1 T ch c d li u trn b ng tnh Excel phn tch t ng quan
S li u quan st c a m i bi n ph i c b tr ng th i theo t ng dng
ho c ng th i theo t ng c t. V i m i cch b tr theo dng v theo c t s khi n
ta c nh ng cch ti n hnh c ng nh cc l a ch n khc nhau trong qu trnh
phn tch.
i v i nh ng t p s li u c t n s gi ng nhau ta c th coi chng u c
t n s l 1 (m
i
= 1) m v n cho cng m t k t qu .
i v i nh ng t p s li u c t n s l khc nhau ta nn a v cch b tr
s li u c cng t n s ho c c t n s u l 1 trnh hi u l m v ti n cho qu
trnh phn tch v Excel hi u r ng m i hng (c t, dng) u ch a s li u c a
cng m t bi n.
V d 4.7: Cch b tr s li u khi c cc t n s khc nhau c m t
trong hnh sau:
37
S li u sau khi c t ch c trn b ng tnh ta ti n hnh phn tch t ng quan.
4.2.2.2 Ti n hnh phn tch t ng quan
C hai ph ng php l p b ng tnh h s t ng quan trong Excel: tnh
ton th cng s d ng cc hm trong Excel v s d ng trnh ci thm
Correlation
a. Ph ng php tnh ton th cng s d ng cc hm trong Excel.
Tr ng h p tnh h s t ng quan cho hai bi n c cc t n s m
i
l
khc nhau
tnh h s t ng quan cho hai bi n trong tr ng h p cc t n s khc
nhau ta s d ng hm SUMPRODUCT v hmSQRT.
V d 4.8: C s li u v tu i ngh (nm) v nng su t lao ng (s n
ph m) c a 100 cng nhn t i m t x nghi p c l p v i nhau. Hy cho bi t gi a
tu i ngh v nng su t lao ng c m i ph thu c l n nhau hay khng
Bi gi i: Nh p s li u quan st c vo b ng tnh v s li u tnh ton
c trnh by trong b ng sau:
38
Hnh 4.15 Tnh h s t ng quan s d ng hm SUMPRODUCT v hm SQRT
Nh n xt: r = 0.88909252 th y m i ph thu c gi a tu i ngh v nng su t
lao ng l m i ph thu c th ng k (m i lin h t ng quan) thu n v ch t. T c
l, khi tu i ngh tng th nng su t lao ng c ng tng t ng ng.
Tr ng h p tnh h s t ng quan cho hai bi n c cc t n s m
i
l
b ng nhau
tnh h s t ng quan ta s d ng cc hm SQRT, CORREL v RSQ.
+ HmSQRT c nghin c u trong ch ng 1.
+ HmCORREL: Tnh h s t ng quan gi a hai chu i s li u.
C php: =CORREL(array1, array2)
V i array1, array2 l cc chu i s li u.
39
+ HmRSQ: Tnh bnh ph ng h s t ng quan gi a hai chu i s li u.
C php: =RSQ(array1, array2)
V i array1, array2 l cc chu i s li u.
Xt v d 4.9: Gi s c ti li u v tu i ngh (nm) v nng su t lao ng
(s n ph m) c a 10 cng nhn t i m t x nghi p. Hy xc nh xem gi a tu i
ngh c a cng nhn v nng su t lao ng c a h c m i lin h v i nhau
khng?
Bi gi i: xc nh tnh ch t m i quan h gi a tu i ngh v nng su t
lao ng v i tr ng h p t n s m
i
l b ng nhau (m
i
= 1) ta ti n hnh tnh h s
t ng quan gi a chng s d ng cc hmSQRT, CORREL v RSQ nh sau:
- Nh p s li u vo b ng tnh
- S d ng cng th c tnh h s t ng quan
Cch nh p s li u v tnh ton nh trong b ng sau:
Hnh 4.16 Tnh h s t ng quan s d ng hm SQRT, CORREL v RSQ
40
Nh n xt: r = 0.9091648 nn c th k t lu n m i ph thu c gi a tu i
ngh v nng su t lao ng l m i ph thu c th ng k (m i lin h t ng quan)
thu n v ch t. i u ny c ngha l, khi tu i ngh tng ln th nng su t lao
ng c ng tng ln t ng ng.
Nh v y, d c tnh n t n s xu t hi n hay khng khi chng ta ti n hnh
trnh by s li u nh p d i d ng khng c t n s th v n c th s d ng m t
trong 2 hmRSQ v CORREL tnh h s t ng quan cho t p s li u.
b. Ph ng php s d ng trnh ci thm Correlation
Ch n Tools/ Data Analysis/ Correlation, OK, h p tho i xu t hi n v ti n
hnh th c hi n nh sau:
Hnh 4.17 H p tho i l a ch n cng c phn tch d li u v h p tho i khai bo cc
thng s l p b ng tnh h s t ng quan
M t s thu t ng
+ Input Range: Khai bo vng d li u phn tch.
+ Grouped by : nh h ng nghin c u theo:
+ Columns: X l theo c t
+ Rows: X l theo hng
+ Labels in First row: Dng u tin trong vng l y lm tiu .
+ Output Range: Khai bo vng k t xu t k t qu .
41
L i xt v d 4.9: S li u sau khi c b tr vo b ng tnh nh m c trn
ta ti n hnh phn tch t ng quan p d ng trnh ci thm Correlation trong
Excel nh sau:
- Trn thanh th c n th c hi n l nh Tools/ Data Analysis/ Correlation,
OK. B ng h p tho i Correlation xu t hi n ta nh p vo cc thng tin nh trong
hnh sau:
Hnh 4.18 Khai bo cc thng s c a m hnh
- Nh n OK ta c b ng k t qu sau:
- Nh n xt: : r = 0.90916 c cng k t qu nh khi ti n hnh phn tch
b ng ph ng php th cng ph n trn.
42
Xt v d 4.8 trn: Sau khi b tr s li u v d ng c cng t n s l 1
(n m trong vng a ch N3:O103) ta ti n hnh phn tch t ng quan b ng cng
c Correlation nh sau:
- Tools/ Data Analysis/ Correlation, OK.
- Nh p vo thng tin b ng h p tho i Correlation nh trong hnh sau:
Hnh 4.19 Khai bo cc thng s c a m hnh
- Nh n OK ta c b ng k t qu sau:
- Nh n xt: D lm theo ph ng php th cng p d ng cc hm hay theo
ph ng php s d ng Correlation th u cho cng m t k t qu r=0.8876539.
T c l gi a tu i ngh v nng su t lao ng l m i lin h t ng quan thu n v
ch t.
V d 4.10:C ti li u v nng su t lao ng ( n v tnh l tri u ng),
ph n trm chi ph nguyn v t li u chnh trong gi thnh n v s n ph m v gi
thnh n v s n ph m ( n v tnh l 1000 ng) c a x nghi p cng s n xu t
m t lo i s n ph m nh sau:
43
Th t Gi thnh v NSL %NVL chnh
x nghi p Y X
1
X
2
1 44 20 52
2 43 21 51
3 42 23 51
4 40 25 50
5 41 26 51
Bi gi i:
- Nh p s li u vo b ng tnh theo d ng c t C13:F17 nh hnh sau:
Hnh 4.20 T ch c s li u trn b ng tnh
- Tools/ Data Analysis/ Correlation, OK.
- Nh p vo thng tin b ng h p tho i Correlation nh trong hnh sau:
Hnh 4.21 Khai bo cc thng s c a m hnh
- Nh n OK ta c b ng k t qu sau:
44
Do :
( ) ( ) ( )
( )
985 . 0
69 . 0 1
69 . 0 . 89 . 0 . 94 . 0 . 2 89 . 0 94 . 0
2
2 2
x
2 1
=

+
=
x y
R
-Nh n xt:
Qua b ng phn tch t ng quan ta th y m i quan h gi a gi thnh n v
s n ph m Y v i nng su t lao ng X
1
v ph n trm nguyn v t li u chnh trong
gi thnh X
2
l r t ch t (
2 1
x x y
R 985 . 0 = ) (*) ho c nhn vo cc h s t ng quan
1
x y
r = - 0.93026051,
2
x y
r = 0.894427191 v b ng (*) trang 5. Trong m i quan h
ny th nng su t lao ng X
1
t l nghch v i gi thnh n v s n ph m Y, cn
t l gi tr nguyn v t li u chnh X
2
t l thu n v i gi thnh n v s n ph m
Y.
B ng tnh h s t ng quan ny c ng cho ta th y c s t ng quan gi a cc
X
i
hay khng. C th nhn vo b ng k t qu ta th y
2 1
x x
r = - 0.6933752 cho nn
khi gi thnh n v c a s n ph m khng i gi a nng su t lao ng X
1
v t l
ph n trm nguyn v t li u chnh trong gi thnh X
2
c m i quan h t ng quan
t ng i ch t v chng t l nghch v i nhau.

You might also like