-1-

B GIO DC V O TO TRNG I HC KINH T TP.H CH MINH

TNG TH THANH THY

LUN VN THC S KINH T

TP.H CH MINH NM 2009

-2-

B GIO DC V O TO TRNG I HC KINH T TP.H CH MINH

TANG TH THANH THUY

Chuyn ngnh : K Ton M s : 60.34.30

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS.TS BI VN DNG

TP.H CH MINH NM 2009

-3-

Ti xin by t lng bit n su sc n PGS.TS Bi Vn Dng tn tnh hng dn v gip ti thc hin tt lun vn ny cng nh hon thin kin thc chuyn mn ca mnh. Ti xin trn trng cm n n cc Thy C Khoa K Ton Kim Ton Trng i Hc Kinh T TP.H Ch Minh truyn t cho ti nhng kin thc qu bu trong thi gian ti hc tp ti trng. Ti xin trn trng cm n Khoa K Ton Kim Ton, Phng qun l o to sau i hc Trng i Hc Kinh T TP.H Ch Minh to iu kin gip ti trong qu trnh nghin cu v hon thnh lun vn.

Tc gi TNG TH THANH THY

-4-

LI CAM OAN
Ti xin cam oan lun vn ny l cng trnh nghin cu khoa hc ca ring ti. Cc phn tch, s liu v kt qu nu trong lun vn l hon ton trung thc v c ngun gc r rng. Tc gi lun vn

Tng Th Thanh Thy

-5-

DANH SCH CC CH VIT TT

BCTC : Bo co ti chnh DN : Doanh nghip

FASB : y Ban Chun Mc K Ton Ti Chnh Hoa K IAS : Chun mc k ton quc t

IASB : y ban chun mc k ton quc t IFRS : Chun mc bo co ti chnh quc t Q : Quyt nh

VAS : Chun mc k ton Vit Nam

-6-

MC LC
LI M U CHNG I. TNG QUAN V H THNG K TON V QU TRNH HA HP - HI T K TON QUC T CA CC QUC GIA TRN TH GII 1.1. Lc s pht trin ca h thng k ton th gii .............................................04 1.1.1. Giai on hnh thnh ...........................................................................................04 1.1.2. Giai on pht trin.............................................................................................04 1.2. nh ngha v k ton v chun mc k ton....................................................06 1.2.1. nh ngha v k ton .........................................................................................06 1.2.2. nh ngha v chun mc k ton.......................................................................07 1.3. Cc nhn t tc ng n h thng k ton ti cc quc gia ...........................08 1.3.1. Cc nhn t thuc v mi trng vn ha ..........................................................09 1.3.2. Cc nhn t thuc v mi trng php l v chnh tr........................................10 1.3.3. Cc nhn t thuc v mi trng kinh doanh.....................................................13 1.4. Thc tin xy dng h thng chun mc k ton quc t v c im qu trnh ha hp - hi t v k ton trn th gii..........................................................14 1.4.1. H thng chun mc k ton ca mt s quc gia trn th gii.........................14 1.4.2. H thng chun mc k ton quc t..................................................................23 1.4.3. c im ca qu trnh ha hp hi t k ton quc t...................................29 KT LUN CHNG 1............................................................................................36 CHNG II. THC TRNG H THNG K TON VIT NAM 2.1. c im qu trnh hnh thnh v pht trin h thng k ton Vit Nam.....37

-7-

2.1.1. H thng k ton Vit Nam giai on t nm 1954 nm 1986 .......................37 2.1.2. H thng k ton Vit Nam giai on t nm 1986 nm 1995 .......................40 2.1.3. H thng k ton Vit Nam giai on t nm 1995 nm 2002 .......................42 2.1.4. Thc trng h thng k ton Vit Nam giai on t nm 2002 n nay .........46 2.2. Tc ng ca nhn t mi trng n h thng k ton Vit Nam ................53 2.2.1. Mi trng kinh doanh .......................................................................................53 2.2.2. Mi trng php l .............................................................................................54 2.2.3. T chc ngh nghip...........................................................................................55 2.3. Qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam ...........................56 2.3.1. Thc trng h thng chun mc k ton Vit Nam ............................................56 2.3.2. Nhng khc bit gia h thng chun mc k ton Vit Nam hin hnh v h thng chun mc k ton quc t..................................................................................60 2.3.3. Nhng thnh qu v tn ti trong qu trnh xy dng xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam ..................................................................................................65 KT LUN CHNG 1I ..........................................................................................69 CHNG III. PHNG HNG V GII PHP HA HP - HI T VI K TON QUC T CA VIT NAM 3.1. Phng hng ha nhp vi k ton quc t ca Vit Nam ...........................70 3.1.1. Thc tin qu trnh ha hp - hi t vi k ton quc t....................................70 3.1.2. Phng hng ha nhp vi k ton quc t ca Vit Nam ..............................73 3.2. Cc gii php v kin ngh thc y qu trnh ha hp hi t vi k ton quc t ca Vit Nam ..................................................................................................77 3.2.1. Ci tin quy trnh son tho chun mc..............................................................77 3.2.2. Thc y vic to lp mi quan h vi cc t chc quc t ...............................79

-8-

3.2.3. Thit lp c ch ca h thng k ton v kim ton Vit Nam ..........................80 3.2.4. Khn trng ban hnh nhng chun mc k ton Vit Nam theo nhng chun mc k ton quc t cha c ban hnh.....................................................................83 3.2.5. i mi chng trnh, ni dung, phng thc v nng cao cht lng o to k ton, kim ton..............................................................................................................84 3.2.6. Nng cao cht lng kim sot hot ng k ton Vit Nam ............................86 KT LUN CHNG III.........................................................................................89 PHN KT LUN......................................................................................................90 TI LIU THAM KHO PHN PH LC Ph lc 01 : Bng k hoch hot ng ca y Ban Chun Mc K Ton Quc T IASB. Ph lc 02 : Tnh hnh s dng chun mc k ton quc t ti cc quc gia trn th gii Ph lc 03 : Mt s t chc ngh nghip ti cc quc gia Ph lc 04 : So snh chun mc k ton quc t vi chun mc k ton Vit Nam

-9-

LI M U
1. TNH CP THIT CA TI : Vi vai tr cung cp thng tin ti chnh lm nn tng cho vic ra quyt nh kinh doanh, k ton l mt lnh vc gn lin vi mi hot ng kinh t ti chnh, tr thnh mt b phn cu thnh quan trng trong h thng cng c qun l, iu hnh v kim sot cc hot ng kinh t. Trong nhng nm gn y, nn kinh t th gii v ang pht trin theo xu hng ton cu ha. y l xu hng pht trin tt yu ca th gii trong giai on hin nay v c trong tng lai. Hot ng kinh doanh khng ch din ra trong phm vi tng quc gia m pht trin theo hng hi nhp vo nn kinh t th gii. Cc cng ty, t chc ti chnh, cc nh u t u tm c hi xm nhp v dch chuyn u t vo cc quc gia khc t lm pht sinh vic quc t ha th trng vn, th trng tiu th, th trng lao ng Ton cu ha i hi cc quyt nh kinh t, d c a ra bt k ni no trn th gii, u phi tnh ti cc yu t quc t. Tuy nhin do c im lch s, kinh t, lut php, vn ha gia cc quc gia khc nhau nn cc thng tin ti chnh thng c son tho theo cc chun mc v thng l gia cc quc gia c s khc bit rt ln. c th hiu, o lng, so snh c cc thng tin ti chnh, cung cp thng tin ti chnh gip cho hot ng u t ti chnh thnh cng bt k s khc nhau v thi gian v khng gian a l qu l mt thch thc rt ln i vi k ton. V y cng chnh l nguyn nhn thc y cc nh thit lp chun mc k ton cc hip hi k ton trn th gii m tiu biu l FASB v IASB ang lin tc thc hin cc d n hi t k ton thng nht cc nguyn tc k ton trong vic lp bo co ti chnh, ban hnh v chnh sa cc chun mc k ton quc t lm c s cho vic xy dng v hon thin h thng k ton cc quc gia khc, hn ch nhng s khc bit xung t nhau gia cc quc gia trn phm vi ton th gii. Hi nhp vi th gii, tranh th ti a cc c hi do ton cu ha mang li l cch tt nht gip Vit Nam rt ngn con ng pht trin, thu hp khong cch v tng

- 10 -

bc ui kp cc nc tin tin v kinh t. V th Vit Nam lun n lc xy dng v pht trin nn kinh t quc gia theo xu hng ny, thu ht tht nhiu vn u t t nc ngoi. Mun c nh vy, Vit Nam phi ci tin h thng k ton cho ph hp vi cc thng l quc t, cung cp c nhng thng tin trung thc v ng tin cy gip cho cc nh u t c nim tin khi a ra quyt nh. K ton Vit Nam cng phi ha mnh vo xu hng hi t ca k ton th gii nng cao mnh v ph hp vi xu hng chung ca nhn loi. Tuy nhin Vit Nam cn phi xy dng cho mnh mt h thng chun mc da trn c s ca chun mc quc t c xem xt chun mc ca cc quc gia khc nhng phi ph hp vi c im kinh t x hi, yu cu qun l cng nh nh hng pht trin ca ring mnh. y chnh l thch thc v mc tiu hng ti ca Vit Nam trong qu trnh hi nhp vi h thng k ton quc t. 2. Mc ch nghin cu Tm hiu v h thng chun mc k ton quc t cng nh xu hng, qu trnh hi t k ton trn th gii. Sau da vo h thng k ton Vit Nam hin hnh, cc c im v mi trng k ton ca Vit Nam nh vn ha, lut php, kinh t, x hi xut phng hng v gii php thc y qu trnh hi t ca k ton Vit Nam 3. i tng v phm vi nghin cu Do h thng k ton c phm vi rt rng nn i tng nghin cu ca lun vn ch gii hn phn k ton ti chnh ca doanh nghip. Lun vn s tp trung nghin cu nhng vn sau: - Tm hiu v phn tch qu trnh hnh thnh v pht trin k ton th gii. - Thc tin xy dng h thng chun mc k ton quc t v c im qu trnh ha hp, hi t v k ton trn th gii. - Phn tch qu trnh hnh thnh v pht trin k ton Vit Nam qua cc thi k. - Phn tch qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam, so snh s khc bit gia chun mc k ton Vit Nam hin hnh v chun mc quc t.

- 11 -

- xut phng hng v gii php thc y qu trnh ha nhp vi cc thng l k ton quc t ca k ton Vit Nam. 4. Phng php nghin cu Lun vn s dng nhiu phng php nghin cu nh: phng php duy vt bin chng, tng hp v phn tch, so snh v i chiu, logic, gip lun vn t c mc tiu ra. 5. Nhng ng gp ca lun vn Lun vn gp phn to iu kin thun li am hiu mt cch c h thng vo qu trnh hnh thnh, pht trin v ha hp, hi t k ton ca cc quc gia trn th gii cng nh qu trnh pht trin v xy dng h thng k ton Vit Nam. Phn tch qu trnh xy dng v ban hnh h thng chun mc k ton Vit Nam hin hnh so vi h thng chun mc k ton quc t t xc lp phng hng v gii php thc y qu trnh ha nhp vi cc thng l k ton quc t ca k ton Vit Nam 6. Kt cu ca lun vn Lun vn gm 91 trang c kt cu nh sau: - Phn m u - Chng 1 : Tng quan v h thng k ton v qu trnh ha hp - hi t k ton quc t ca cc quc gia trn th gii. - Chng II : Thc trng h thng k ton Vit Nam. - Chng III : Phng hng v gii php ha hp - hi t vi k ton quc t ca Vit Nam. - Kt lun. - Ti liu tham kho. - Ph lc.

CHNG 1

- 12 -

TNG QUAN V H THNG K TON V QU TRNH HA HP HI T K TON QUC T CA CC QUC GIA TRN TH GII

1.1. Lc s pht trin ca h thng k ton th gii 1.1.1. Giai on hnh thnh Trong qu trnh nghin cu v lch s k ton, cc nh khoa hc tm thy nhiu ti liu ghi khc trn cc c vt bng , bng t nung ca cc dn tc xa xa cho thy k ton xut hin rt lu, t khong 3, 4 ngn nm trc cng nguyn. iu ny nh minh chng r hn v lch s ca k ton: hnh thnh v pht trin cng lc vi s hnh thnh i sng kinh t x hi ca loi ngi. c th tn ti v pht trin trc nhng th thch khc nghit ca gii t nhin, con ngi lun tm mi cch ng u v vt kh khn, c gng nng cao i sng thng qua hot ng mua bn trao i hng ha. V h tr trong vic o lng hiu qu, nh gi v tin liu nhng hot ng kinh t pht sinh, con ngi s dng mt cng c, chnh l hch ton. Khi x hi pht trin th cng c ny cng ngy cng pht trin, phong ph v a dng v ni dung, hnh thc v phng php. Phng php hch ton k ton ra i v tr thnh mt mt b phn khng th tch ri ca lch s hch ton. C th ni trc khi tr thnh mt mn khoa hc c lp, hch ton k ton n thun ch l cng c c con ngi s dng phn nh, sao chp hin thc ca i sng kinh t mt cch th ng trong u c ca con ngi, khng c s h tr ca cc cng c tnh ton, d l th s nht. Cho n khi ch vit v s hc cao cp ra i, nh cao l vic pht minh ra h m thp phn v s dng rng ri ch s rp, to iu kin cho hch ton k ton pht trin, xut hin phng php hch ton k ton u tin : phng php k ton n. Phng php ny chu nh hng nhiu bi nn vn minh La m c i v Ba T, th hin s l thuc vo cc quy tc ca ti khon ti sn v tin t khi h cho rng, ban u ngi ta cn k li mi ti sn, do phng php kim k ra i trc tin. Tuy nhin thc hin cng vic ny, cn

- 13 -

thit phi phn loi ti sn theo mt s tiu thc nht nh, iu ny dn n vic hnh thnh mt phng php mi: phng php ti khon, v ti khon tr thnh mt h thng thng nht khi xut hin thc o bng tin t. 1.1.2. Giai on pht trin: Tuy nhin do i sng x hi con ngi ngy cng pht trin, c th p ng c nhu cu sng v kinh doanh, phng php k ton cng ngy cng chi tit v t m hn. Nm 1494, phng php ghi s kp do Luca Pacioli mt nh ton hc ngi to ra c xem l mt bc ngot mi trong qu trnh pht trin k ton. Cch thc ghi chp vo s ci, k thut ghi s kp cng nh cc nguyn tc k ton cn bn, s cn bng gia n v c trong phng php ny a k ton ln u tin c xem nh mt mn khoa hc v gy nh hng mnh n i sng kinh t x hi ca loi ngi khi c ng dng trn ton th gii. C th ni Luca Pacioli l mt trong nhng nh l lun tiu biu ca trng phi xem k ton nh mt mn khoa hc c tnh phng php lun tng hp. Tuy nhin, trng phi ny li qu cng iu tnh cht khoa hc ca k ton nn thng ri vo ch ngha thn b ha hch ton k ton. Sau Luca Pacioli, cc nh l lun tip theo c ci nhn thc tin hn v hch ton k ton, h bt u hng vic nghin cu l gii v vn dng k ton nh mt cng c kim tra v qun l, l mt mn khoa hc php l. i biu chnh ca khuynh hng ny c th k n cc tc gi ngi Php nh: Edmond Degrange, Ipponet Vanet, F.Villa. Tn ti bn cnh lun thuyt php l l lun thuyt kinh t v khoa hc k ton, khng nh khoa hc k ton l khoa hc v kim tra (F.Besta, 1891) hoc khoa hc v logic kinh t (k ton vin ngi Nga L.I.Gomberg). V cho n ngy nay, cc nh nghin cu v hch ton cng thng nht rng, hch ton k ton bao gm hai b phn cht ch v an lng vo nhau, chnh l b phn php l v b phn kinh t.

- 14 -

Sang th k 19, k ton bt u pht trin v c nng tm ln mt mc phc tp v tinh vi hn. S xut hin ca cc cng ty c phn ti Anh cng vi s pht trin ca nn kinh t dn n s pht trin cc k thut k ton ti chnh v k ton qun tr phc v cho nn kinh t. K ton tr thnh mt ngh mang tnh chuyn nghip v cn c qun l. Trong giai on ny, hnh thc s khai ca cc t chc ngh nghip xut hin. Nm 1880, Hip hi k ton vin cng chng Anh v x Wales ra i t vic hp nht cc hip hi kim ton vin nh Edinburgh (1853), Glasgow (1855) v Aberdeen (1867), cc cng ty k ton a quc gia cng bt u hnh thnh. Tri qua chiu di lch s, nn vn minh, thng mi ca nhn loi ngy cng pht trin, cc hot ng kinh t, ti chnh, ngn hng, ngoi thng, ngy cng a dng. iu dn n vic h thng k ton cng phi c nhiu ci tin, thay i vn dng cho ph hp vi xu th pht trin ca nn kinh t, p ng c nhu cu ca ngi s dng thng tin k ton a ra quyt nh. 1.2. nh ngha v k ton v chun mc k ton 1.2.1. nh ngha v k ton Do i sng x hi con ngi hnh thnh v pht trin qua rt nhiu giai on nn cch nhn thc ca con ngi v bn cht v ni dung ca k ton trong mi giai on cng c nhiu s khc nhau. V th, nh ngha v k ton trong tng thi k cng khng ging nhau. Trong thi k s khai, ngi ta quan nim k ton ch l mt phng php, mt hot ng gin n, mt cch thc phn chia kt qu v theo di din bin ca cc nghip v kinh t pht sinh. Dn dn, do cuc sng ngy cng pht trin, nhn thc ca con ngi v k ton ngy cng c nng cao, cc chc nng v phng php k ton cng ngy cng hon thin hn. K ton c xem nh l mt mn khoa hc v ngh thut thu nhn, x l v cung cp thng tin v ton b ti sn v s vn ng ca ti sn (hay l ton b thng tin v ti sn v cc hot ng kinh t ti chnh) trong doanh nghip nhm cung cp nhng thng tin hu ch cho vic ra cc quyt nh v kinh t - x hi v nh gi hiu qu ca cc hot ng trong doanh nghip. cung

- 15 -

cp thng tin v kinh t ti chnh thc s hu dng ca mt doanh nghip, cn c mt s cng c theo di nhng hot ng kinh doanh hng ngy ca doanh nghip, trn c s tng hp cc kt qu thnh cc bn bo co k ton. Nhng phng php m mt doanh nghip s dng ghi chp v tng hp thnh cc bo co k ton nh k to thnh h thng k ton. Chc nng phn nh v kim tra ca h thng k ton bao gm : Quan st, thu nhn v ghi chp mt cch c h thng hot ng kinh doanh hng ngy cc nghip v kinh t pht sinh v cc s kin kinh t khc. Phn loi cc nghip v v s kin kinh t thnh cc nhm v cc loi khc nhau, vic phn loi ny c tc dng gim c khi lng ln cc chi tit thnh dng c ng v hu dng. Tng hp cc thng tin phn loi thnh cc bo co k ton p ng yu cu ca ngi ra cc quyt nh. Ngoi ra, qu trnh k ton cn bao gm cc thao tc nh vic truyn t thng tin n nhng i tng quan tm v gii thch cc thng tin k ton cn thit cho vic a ra cc quyt nh kinh doanh ring bit. 1.2.2. nh ngha v chun mc k ton K ton l mt hot ng mang tnh chuyn mn cao c chc nng cung cp cc thng tin trung thc, hp l v tnh hnh v kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip, gip cho ngi s dng c th a ra cc quyt nh. K ton phi lm cho ngi s dng hiu c, tin cy v phi gip so snh c cc thng tin ti chnh. Mun vy, cn phi c cc quy nh lm khun mu gip nh gi, ghi nhn v trnh by thng tin ti chnh, chnh l nhng chun mc k ton. T , c th nh ngha: Chun mc k ton l nhng quy nh v hng dn cc nguyn tc, ni dung, phng php v th tc k ton c bn, chung nht, lm c s ghi chp k ton v lp BCTC nhm t c s nh gi trung thc, hp l, khch quan v thc trng ti chnh v kt qu kinh doanh ca doanh nghip.

- 16 -

Mc tiu ca chun mc k ton l a ra nhng quy nh c tnh nguyn tc, mc thc lm c s o lng cht lng mt cng vic, nhm hng cng vic chuyn mn i vo nhng nguyn tc chung. Hay ni cch khc l quy nh thng nht ni dung, cch trnh by v thuyt minh bo co ti chnh doanh nghip, nng cao tnh so snh v nht qun da trn thng l k ton ni chung. Theo thng l ph bin cc quc gia trn th gii, c quan nghin cu v cng b chun mc k ton quc gia thng l cc Hip hi ngh nghip, B Ti Chnh hoc cc t chc va c tnh cht Nh nc, va c tnh cht ngh nghip. V d : Anh: Chun mc k ton do y Ban Chun Mc K Ton Quc T (IASB) cng b. M: Chun mc k ton do Hi ng Chun Mc K Ton Ti Chnh (FASB) ban hnh. Php: Chun mc k ton do Hi ng K Ton quc gia son tho, B Kinh T Ti Chnh (CNCC) ban hnh. Vit Nam: Chun mc k ton do B Ti Chnh ban hnh. 1.3. Cc nhn t tc ng n h thng k ton ti cc quc gia Cc thng l v chun mc k ton khng pht trin mt cch n c m phn nh mi trng c th m n pht trin trong . Hay ni cch khc, k ton khng th tch ri vi cc nhn t mi trng kinh doanh, chnh tr php l, vn ha tn ti ring trong mi quc gia. Chnh cc nhn t ny hnh thnh nn cc h thng k ton khc nhau. V th thy c s khc bit gia h thng k ton ca cc quc gia, vic nghin cu v tm hiu xem cc nhn t trn nh hng n k ton nh th no l mt vn ht sc cn thit. 1.3.1. Cc nhn t thuc v mi trng vn ha Hiu theo ngha chung nht, vn ho tng trng cho mt h thng c lp bao gm cc gi tr v cch ng x chung trong mt cng ng v c khuynh hng c duy tr trong mt thi gian di (Kotter v Heskett, 1992).

- 17 -

T nhng nm 1980, cc nghin cu u khng nh vn ha l mt nhn t quan trng nh hng n s pht trin ca k ton. C th ni chnh s khc bit v c im ca nn vn ha gia cc quc gia to nn nhiu h thng k ton khc nhau, hnh thnh nn cc cch ghi chp, tnh ton v trnh by thng tin khc nhau trong h thng k ton ti mi quc gia. Chng hn cc quc gia thuc nn vn ha Anglo Saxon thng thch s mm do, xt on trong k ton. Ngc li cc quc gia Phng ng thng phi da vo cc quy nh cht ch. Mc d gp rt nhiu kh khn trong vic xc nh s nh hng ca mi trng vn ha n k ton do vn ha thng c cm nhn nhiu hn l th hin qua s liu nh nhng vn kinh t. Cc nh nghin cu vn xem y l mt trong nhng th thch cn c chinh phc, c nhiu ti nghin cu lin quan n vn ny, trong s phi k n nhng nghin cu c tm nh hng ln nh nghin cu ca Gray i hc Warwick (1989), ca Harrison v McKinnon (1986), hay ca Geert Hofstede i hc Limburg, H Lan (1980, 1984). Khi tm hiu v nghin cu ca Geert Hofstede, ta thy c 4 yu t vn ha quan trng gii thch s tng ng v khc bit v vn ha gia cc quc gia trn th gii. l: khong cch quyn lc (power distance - PD), ch ngha c nhn (individualism - IDV), s trnh n nhng vn cha r rng (uncertainty avoidance UAV) v nh hng di hn (long-term orient - LTO). Cc yu t ny u c nh hng n qu trnh pht trin k ton v thay i h thng k ton Th nht, i vi yu t khong cch quyn lc (PD), y l yu t th hin mc x hi c th chp nhn s bt bnh ng bn trong v gia cc nh ch v t chc. X hi no c PD cao th k ton thng c kim sot bng lut nh i n s thng nht. Ngc li nu PD thp, th thng c s tranh lun v biu quyt trong cc hi ngh nghip trc khi thng nht mt vn lin quan n k ton. Th hai l yu t ch ngha c nhn (IDV), yu t ny th hin mi quan h gia cc c nhn vi nhau trong mt x hi. IDV cao, bo co ti chnh thng c xu hng linh hot theo thc t, t bo th v ngc li, i vi

- 18 -

quc gia c IDV thp, th BCTC thng thng nht theo lut nh, tnh bo th cao. Yu t vn ha th ba phi k n trong nghin cu ca Hofstede c nh hng n k ton l s trnh n nhng vn cha r rng (UAV). Nn vn ha ny thng da vo nhng lut l r rng, nim tin v cch ng x thng da vo mt chun mc chung, tin tng vo gim nh ca cc c quan nh nc. V vy k ton thng khng chp nhn s linh hot mm do, nn thng bo th trong vic lp BCTC, thng gii hn trong vic khai bo thng tin, thch a ra cc quy nh thng nht v vn lin quan n k ton. Cui cng l yu t vn ha lin quan n quan im nh hng di hn (LTO). c im ca nn vn ha ny l rt xem trng s kin tr, sp xp cc mi quan h theo a v, do rt bo th v thng nht trong k ton. Ngoi ra qu trnh hnh thnh cc quc gia, s pha trn tng tc gia cc nn vn ha cng c nh hng ln n c im ca h thng k ton. Cc nc tng l thuc a thng chu nh hng su sc h thng k ton ca cc quc gia tng thng tr h. Xu hng ha nhp khu vc v quc t hin nay cng vi s hnh thnh Lin minh Chu u, s ra i ca chun mc k ton quc t cng c tc ng rt ln n k ton ca cc quc gia. 1.3.2. Cc nhn t thuc v mi trng php l v chnh tr 1.3.2.1. H thng lut php : Ty theo c im, qu trnh hnh thnh m mi quc gia t xy dng cho ring mnh mt h thng lut php. Nhng nhn chung, xt theo tng th, c hai cch hnh thnh h thng php l mt quc gia, l h thng php l da trn Thng Lut v h thng php l da trn Lut La M (cn gi l in ch lut) c im ca h thng php l da trn Thng Lut l c rt t cc quy nh chi tit, c th trong cc o lut ban hnh. H thng ny xut pht t Anh vo nm 1066, sau lan rng n nhiu quc gia khc nh: M, Ireland, n , c, Do , h

- 19 -

thng k ton ti cc quc gia ny rt t b nh hng bi cc quy nh ca lut do nh nc ban hnh, gn nh trong h thng lut ca h khng a ra cc quy tc c th v chi tit trong vic lp v trnh by BCTC. Trong khi , ti cc quc gia c h thng php l da trn Lut La M nh Php, , c, th ngc li. Do chu nhiu nh hng t Lut c thi La M t th k VI nn vic ghi chp k ton v lp BCTC c quy nh kh t m v chi tit trong cc o lut ca quc gia. 1.3.2.2. Chnh sch thu Mt nhn t quan trng khc cng gy nhiu nh hng n h thng k ton ti mi quc gia, l chnh sch thu. Chnh sch thu l nhng quy nh v cc loi sc thu do nh nc ban hnh i vi cc n v kinh doanh v c nhn nhm thc hin vic ng vin cc ngun thu vo Ngn sch nh nc, iu tit v m nn kinh t v m bo cng bng x hi Chnh sch thu c nh hng hay khng nh hng n vic ghi chp s sch k ton v tnh ton li nhun k ton ty thuc vo c im ca tng quc gia khc nhau, ty thuc vo mi quan h gia chun mc k ton v thu th hin vic chp nhn s khc bit gia li nhun k ton v li nhun chu thu. Ti nhng nc c h thng chun mc k ton do cc khu vc kinh t t nhn thit lp, h thng k ton vn hnh kh t do, nhng rng buc php l kh lng lo, chnh sch thu khng c nh hng ng k n h thng k ton. y cng chnh l xu hng ph bin ca quc t hin nay. Cc doanh nghip ghi chp v lp bo co ti chnh theo cc nguyn tc, phng php c quy nh trong chun mc. Mc ch gip doanh nghip phn nh trung thc v hp l tnh hnh ti chnh ca n v mnh, v s liu ny c th c s khc bit trn bng khai thu. Sau , khi lp t khai thu, doanh nghip s phi iu chnh li nhng khon chi ph hay thu nhp m Lut Thu khng chp nhn, t pht sinh s khc bit gia li nhun k ton v li nhun chu thu. Ngc li, ti nhng quc gia m h thng chun mc k ton chu nhiu s chi phi ca nh nc, do nh nc cng b v ban hnh th h thng k ton phi ph

- 20 -

hp v tun th cc quy nh ca lut thu. Kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip s khng phn nh c s trung thc v hp l. Cc k ton vin ch quan tm n vic l lm sao ghi chp v lp bo co ti chnh tun th theo cc quy nh ca Lut Thu, chng hn nh s khng phn nh cc khon chi ph thc t pht sinh nhng khng c chng t hp l hoc vt qu nh mc gii hn theo quy nh ca Lut Thu, T s khng c s khc bit trng yu gia li nhun k ton v li nhun chu thu. 1.3.2.3. Vai tr t chc ngh nghip S khc nhau v h thng php l gia cc quc gia to nn s khc bit ln v vai tr ca Nh nc trong vic thit lp cc vn lin quan n k ton. Ti mt s quc gia m cc t chc ngh nghip ra i sm nh Anh, M, nh nc khng c nh hng ng k trong qu trnh xy dng v ban hnh cc chun mc k ton. Chc nng ny c giao cho cc t chc ngh nghip m nhn. u im ca cc t chc ngh nghip l c lch s thnh lp lu i, tp hp c i ng cng tc vin chuyn ngnh ng o, trnh chuyn mn cao v c s am hiu rng ri v thc t nhng vn k ton pht sinh trong thc t. T cc chun mc k ton v kim ton do h ban hnh nhn c s chp nhn rng ri ca x hi v nh nc. Cn ti nhng quc gia m t chc ngh nghip mi ra i trong th k 20 nh Php, c, th nh nc gi vai tr quyt nh trong nhng vn v k ton. c im ca cc t chc ngh nghip trong nhng quc gia ny l thng khng mnh, s lng thnh vin t v khng c nh hng nhiu n vic xy dng cc chun mc. 1.3.3. Cc nhn t thuc v mi trng kinh doanh cung cp c thng tin ti chnh hu ch, t c mc tiu ca bo co ti chnh, k ton khng ch ty thuc vo s am hiu cc k thut ghi chp k ton m cn ty thuc vo s nm vng cu trc ca k ton bao gm cc khi nim v gi thuyt k ton do con ngi thu thp c t mi trng kinh doanh. Cc khi nim v gi thuyt ny rt him khi thay i v hin nhin c x hi cng nhn v n ph

- 21 -

hp vi mc tiu ca bo co ti chnh. Cc nhn t thuc v mi trng kinh doanh nh: ngun cung cp ti chnh, ngi s dng thng tin ti chnh, tnh hnh lm pht ti mt quc gia, u c nh hng ln n cc k thut, phng php thc hin k ton ti quc gia . 1.3.3.1. Ngun cung cp ti chnh Cn c vo ngun cung cp ti chnh cho doanh nghip ti mt quc gia m ta c th thy c s khc bit gia cc h thng k ton. Ti cc quc gia m ngun cung cp ti chnh ch yu t th trng vn, ngi s dng thng tin l cc nh u t. Mi quan tm ca h ch tp trung vo tnh trung thc hp l ca bo co ti chnh. Cc nh u t khng c iu kin tip xc, thu thp thm thng tin v cc bo co ti chnh. V th nhu cu ca h l bo co ti chnh phi phn nh ng thc trng ti chnh, cung cp y cc thng tin trng yu gip ngi c c th hiu c tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, trnh a ra cc quyt nh u t sai lm. thc hin yu cu ny, th hin trung thc bn cht ca cc s kin, nghip v pht sinh, k ton ti cc quc gia ny s t tun th theo cc quy nh v php l nh Lut thu, Ngc li, cc quc gia c ngun cung cp ti chnh ch yu l nh nc, ngn hng hoc cc dng h thng khng c i hi cao v s y cng nh tnh trung thc v hp l ca thng tin. Tuy nhin k ton thng c yu cu phi tun th cc lut nh. 1.3.3.2. Lm pht Bn cnh ngun cung cp ti chnh, lm pht cng c xem l mt nhn t trong mi trng kinh doanh c tc ng n h thng k ton ti cc quc gia. Khi lm pht xy ra, gi tr ca ng tin st gim. Mt v d in hnh cho lm pht c th thy l gi tr mt ng USD vo nm 1913 c gi tr tng ng 4 mark c, nhng ch 10 nm sau, mt USD i c n 4 t mark. Hay ti Brazil, ni ngi ta tnh ch trong vng t nm 1960 n nm 1994, lm pht lm gi c ti quc gia ny gia tng n 22 t ln. Chnh v th mc tiu bo ton vn lun rt quan trng, bo co ti

- 22 -

chnh ca cc cng ty lun phi c iu chnh loi tr nh hng sai lch ca vic bin i gi c n gi tr ti sn v thu nhp cng ty. 1.3.3.3. Lao ng Lao ng c xem l mt nhn t mi yu cu phi khai bo trn bo co ti chnh ca cc cng ty. Mc d nh hng ca nhn t ny cn khim tn nhng ti mt s quc gia nh Thy in, Vit Nam cng yu cu khai bo v s lng cng nhn vin, tin lng bnh qun hng nm, kh nng to phc li chung ca doanh nghip v s phn phi chng trn bo co ti chnh ca tt c cc loi hnh cng ty. 1.4. Thc tin xy dng h thng chun mc k ton quc t v c im qu trnh ha hp v k ton trn th gii 1.4.1. H thng chun mc k ton ca mt s quc gia trn th gii Nhng nm u ca th k 20 c xem l giai on ra i v pht trin mnh m ca chun mc k ton. i tin phong trong giai on ny c th k n nc Nga, y l quc gia u tin ban hnh h thng ti khon k ton thng nht vo nm 1925. Sau , vo nm 1937, nc c cng bt u ban hnh h thng ti khon k ton thng nht ca ring mnh. V hng lot cc quc gia bt u quan tm nhiu n vic chun ha cng tc k ton, hnh thnh cc quy c, nguyn tc thng nht hng dn cho cc k ton vin thc hin. Tuy nhin ch n nm 1929, khi khng hong kinh t xy ra, cc nh kinh t mi bt u nhn thc y hn v tm quan trng ca thng tin ti chnh. Nhu cu cp bch hnh thnh h thng chun mc k ton ra i. Ngy nay chun mc k ton hin hu trong h thng k ton hu ht cc quc gia trn th gii. Trong thc tin, a s cc quc gia u c h thng chun mc k ton ring cho mnh. Tuy nhin, cch thc trnh by chun mc ca h khc nhau, ni dung, phng php v c quan thit lp chun mc ca h cng khng ging nhau. Hin nay trn th gii, xt trn phng din chun mc k ton, cc quc gia pht trin, c nn kinh t th trng lu i nh hng rt su rng n s pht trin ngh

- 23 -

nghip k ton trong tng lai. Cc quc gia ny c chia thnh hai trng phi k ton tiu biu, l trng phi Chu u lc a v trng phi Anglo Saxon. 1.4.1.1. Trng phi k ton Anglo Saxon Cc quc gia thuc trng phi ny a s l cc nc s dng Anh ng nh Anh, M, c, Canada, .H c h thng php l, mi trng kinh doanh, tng t nhau, cc t chc ngh nghip ca h ra i rt sm, c nh hng nhiu n vic ban hnh cc chun mc k ton. H thng chun mc ca cc quc gia ny cng tng ng vi nhau v nhiu phng din v c nhng khc bit ng k vi nhm Chu u lc a. Thuc nhm ny c th chn nc M l mt minh ha, y l quc gia c h thng k ton v h thng t chc ngh nghip mnh, kh vng chc. Quc gia ny cng quan tm rt sm n s cn thit chun mc ha cng tc k ton. a/ Cc c quan ca M c lin quan n vic ban hnh chun mc k ton M, Lut cng ty c hnh thnh t kh sm nhng li khng c cc quy nh chi tit v k ton v kim ton. Bo co ti chnh ca cc cng ty M gn nh vn khng b rng buc bi mt quy nh no. Ch n khi y ban giao dch chng khon (SEC) ra i, chnh ph lin bang mi bt buc cc cng ty nim yt trn th trng chng khon phi thc hin k ton v kim ton theo mt tiu chun chung. T hnh thnh y Ban Chun Mc K Ton Ti Chnh Hoa K (FASB) v h thng chun mc k ton ti M. Cc t chc ban hnh H thng cc nguyn tc k ton c chp nhn (GAAP) ca M bao gm y Ban Chun Mc K Ton Ti Chnh Hoa K (FASB), Vin k ton vin cng chng Hoa K (AICPA), Ban x l cc vn pht sinh (EITF), y Ban Giao Dch Chng Khon (SEC), v cc ngun khc. * y Ban Chun Mc K Ton Ti Chnh Hoa K (FASB) Trc khi FASB c thnh lp, cc chun mc k ton v cc hng dn lin quan n cc vn k ton hin hnh c ban hnh bi y Ban Th Tc K Ton (ARBs) c thnh lp nm 1938 v sau bi y Ban Nguyn Tc K Ton

- 24 -

(Accounting Principle Board - APBs) mt t chc do Vin k ton vin cng chng M (AICPA) thnh lp nm 1959. Nm 1970, APBs b nhiu ch trch v vic ban hnh cc chun mc thiu khch quan do khng c s tham gia ca cc t chc khc bn ngoi AICPA. Ngoi ra y Ban ny cng khng a ra cc mc tiu v nguyn tc c th chp nhn rng ri. V th AICPA lp ra 3 y ban xt duyt li cc vn b ch trch v thnh lp mt y ban c lp hn, chnh l y Ban Chun Mc K Ton Ti Chnh Hoa K - gi tt l FASB. FASB l mt t chc hot ng c lp c thnh lp nm 1972 bao gm by thnh vin n t khu vc k ton cng, ngnh ngh t nhn, khu vc hn lm v c quan gim st. FASB c ch nh duyt xt, ci tin cc chun mc c, ban hnh thm cc chun mc k ton ti chnh v cc hng dn (thuc mc A ca GAAP) cng nh khun mu l thuyt cho vic lp v trnh by BCTC trong khu vc kinh t t nhn. FASB c hai t chc h tr, mt l Hi ng t vn chun mc k ton ti chnh (FASAC) c nhim v t vn v cc vn k thut cn c FASB quan tm v cc vn khc. Th hai l Ban x l cc vn pht sinh (EITF) c nhim v ban hnh cc trch yu EITF (thuc mc C ca GAAP) v cc vn hin c hay va pht sinh, nhng vng mc trong thi hnh v cc vn tho lun nhm hng dn vic p dng cc tuyn b k ton c lin quan. Quan im ca FASB khi duyt xt, thit lp cc chun mc k ton ti chnh v cc hng dn l : Ci tin tnh hu dng ca bo co ti chnh. Gi cho cc chun mc kp thi phn nh cc thay i v phng php kinh doanh v s thay i v mi trng ca nn kinh t. Theo st cc thiu st ca cc khon mc ch yu trn bo co ti chnh. Khuyn khch s hi t ca cc tiu chun bo co ti chnh quc t, ng thi ci tin cht lng bo co ti chnh.

- 25 -

Ci tin hiu bit chung v bn cht v mc ch ca cc thng tin cha ng trong cc bo co ti chnh. V d thc hin tt nhim v ca mnh, FASB lun tun theo cc quy tc nht nh nh sau: Khch quan trong vic ra quyt nh v m bo thng tin thu c t cc chun mc phi phn nh hot ng kinh t mt cch trung thc nht c th. Cn nhc cn thn quan im ca cc hi vin trong vic pht trin cc khi nim v chun mc, da trn yu t u vo t cng chng suy xt cn thn mc hu dng ca thng tin kt qu. Ban hnh chun mc ch khi li ch mong mun ln hn chi ph phi gnh chu. Xem li hiu qu ca cc quyt nh trong qu kh v din gii, sa i hoc thay th cc chun mc theo mt l trnh thi gian hp l. FASB cam kt theo mt quy trnh m, c trt t trong vic thit lp chun mc nhm ngn nga vic t li ch c nhn ln trn li ch tp th. * Vin k ton vin cng chng Hoa K (AICPA) Vin k ton vin cng chng Hoa K (AICPA) l Hip hi ngh nghip ca cc k ton vin cng chng ti M. Tin thn ca AICPA l Hip hi k ton vin cng Hoa k (AAPA) c thnh lp nm 1887. Vo nm 1916, t chc ny i tn thnh Vin k ton cng vi s lng hi vin khong 1.150 ngi v duy tr cho n nm 1957 th i tn thnh Vin k ton vin cng chng Hoa K (AICPA). Vai tr ban u ca t chc ny l p ng nhu cu o to cc k ton vin cng chng (CPA). Nhng cho n nay, t chc ny l c quan c nh hng quan trng n vic hon thin cc tiu chun chun mc k ton v thc tin k ton. Nhim v ca AICPA l o to v em li cho cc thnh vin nhng kin thc v k nng qun l nhng dch v h cung cp mang n nhiu li ch cho x hi v th hin c tnh chuyn nghip cao. * y Ban Giao Dch Chng Khon (SEC)

- 26 -

SEC l mt c quan ca nh nc c quyn hp php ban hnh v p dng cc nguyn tc thc hnh k ton cho cc cng ty nim yt trn th trng chng khon. Ngoi ra SEC cn c trch nhim thit lp cc chun mc v bo co v k ton ti chnh cho cc doanh nghip thuc khi nh nc theo iu lut Hi oi nm 1934. Tuy nhin, trong sut lch s hot ng ca mnh, cc chnh sch ca y Ban ny u da trn khi kinh t t nhn cho chc nng thit lp cc chun mc bo co ti chnh. V vy, y Ban ny c nh hng quan trng n cc nguyn tc thc hnh k ton. * Hip Hi K Ton M (AAA) L t chc tin phong trong gio dc, nghin cu v thc hnh k ton pht trin khp th gii, Hip Hi K Ton M (AAA) c thnh lp vo nm 1916 vi s lng hi vin l nhng ngi ging dy v nghin cu v k ton trong cc trng i hc, trong cc doanh nghip v cc t chc phi li nhun. Mc tiu ca Hip Hi l khuyn khch v ti tr cho cc cng trnh nghin cu v k ton, xut bn cc tp ch k ton, pht trin l thuyt k ton v ci thin gio dc v k ton. Hip hi cn hp tc vi FASB trong nghin cu, gii quyt cc vn v k ton, gio dc v thng tin. b/ Ni dung cc chun mc Cho n nay, FASB ban hnh cc loi cng b nh sau: - Khun mu k ton ti chnh : nhm mc ch a ra khung l thuyt nn tng cho vic xy dng chun mc k ton (07 khun mu) : Khun mu l thuyt s 01 : Cc quan im v bo co ti chnh ca cc t chc kinh doanh ban hnh vo thng 11/1978 Khun mu l thuyt s 02 : c im cht lng ca thng tin k ton Khun mu l thuyt s 03 : Cc yu t ca BCTC ban hnh vo thng 12/1980 Khun mu l thuyt s 04 : Cc quan im v bo co ti chnh ca cc t chc phi li nhun ban hnh vo thng 12/1980

- 27 -

Khun mu l thuyt s 05 : Phng php ghi nhn v o lng trong Bo co ti chnh ban hnh vo thng 12/1984 Khun mu l thuyt s 06 : Cc yu t ca BCTC thay th cho khun mu l thuyt s 03 ban hnh vo thng 12/1985 Khun mu l thuyt s 07 : S dng thng tin lu chuyn tin t v hin gi trong o lng k ton ban hnh vo thng 02/2000 - Bn tin nghin cu k ton : do cc nhn vin FASB son tho trnh by cc cng trnh nghin cu v k ton. - Chun mc k ton : gii quyt cc vn c th v k ton (161 chun mc) - Cc hng dn chi tit v cc chun mc k ton (48 hng dn) - Thut ng v k ton : gip to nn s thng nht v thut ng.
c/ Phng php lm vic

Do cc quyt nh ca FASB c nh hng rng n nhiu t chc nn m bo tnh cng bng trong qu trnh thit lp cc chun mc, FASB p dng phng php m khi xy dng cc chun mc k ton. Tt c cc cuc hp u c cng khai, nhng kin, quan im khc nhau c ghi chp v tng hp mt cch t m m bo nguyn tc l mi quan tm ca cng chng lun c ghi nhn v quan tm tha ng. Trnh t thit lp chun mc ca FASB gm cc bc sau: Tip nhn cc vn cn gii quyt, tranh lun v xem xt li cc chun mc hin hu t cc ngun khc nhau. Tng hp thng tin v t chc tho lun ti cuc hp ca y Ban. B phiu thng qua quyt nh c nn xy dng thnh chun mc hay khng? Nu c s ban hnh bn d tho chun mc v phn phi cho cc bn c lin quan vi li mi pht biu cho kin. Trong trng hp cn thit, y ban s m cuc hp tho lun v phn tch bn d tho. y Ban s phn tch cc kin ng gp nhn c v d tho. Sau s hiu nh d tho (nu cn thit).

- 28 -

D tho s chuyn thnh chun mc mi nu c t nht 4 trn 7 phiu tn thnh. i vi nhng vn cn bt ng ln, cc bc trn s c lp li. 1.4.1.2. Trng phi k ton Chu u lc a i vi cc quc gia thuc trng phi Chu u lc a, ng nht ha v k ton l im khc bit ch yu so vi trng phi Anglo Saxon. Cc quc gia ny cho rng s ng nht v k ton s gip cho ngi s dng trnh khi nhng khc bit trng yu do tnh thiu ng nht gy ra. Do h thng chun mc ca cc quc gia Chu u lc a nh Php, c, , Ty Ban Nha, u t nn tng trn s ban hnh h thng ti khon thng nht, khung php l v k ton v cc hng dn chi tit. Minh chng cho trng phi ny c th xem xt n qu trnh thit lp chun mc ti Php. a/ Cc c quan ca Php c lin quan n vic ban hnh chun mc k ton * y ban quc gia v k ton (CNC) y ban quc gia v k ton (CNC) l mt t chc lin ngh nghip v lin b trc thuc qun l ca B Ti Chnh vi s lng thnh vin kh ng o, khong 100 ngi n t cc B v php vin quc gia, cc t chc t nhn v nh nc, cc chuyn gia k ton kim ton, do chnh ph ch nh vi nhim k 3 nm. y l t chc c nhim v xy dng h thng chun mc k ton cho Php, cng nh ph trch v kim tra v o to. CNC l t chc nh nc nhng c php lm vic c lp v nhn thng tin, kin t qun chng khi xy dng cc chun mc k ton. Ton b cng vic ca CNC ch yu c thc hin ti cc nhm lm vic. * y ban giao dch chng khon y ban giao dch chng khon c thnh lp vo nm 1967 vi trch nhim gim st th trng chng khon. Nhm bo v li ch ca cc c ng, y ban ny rt quan tm n tnh c th chp nhn c ca bo co hng nm ca cc cng ty nim yt trn th trng chng khon v thng t ra nhng vn CNC gii quyt. b/ Ni dung cc chun mc

- 29 -

* Tng hoch k ton : Trong thi k thng tr ti Php, nc c du nhp vo ni y tng chun mc ha cng tc k ton thng qua h thng ti khon thng nht do mt gio s ngi c tn Schmalenbach xng vo nm 1932. V nm 1947 chnh ph Php mi bt u thc hin tng trn bng vic thnh lp mt y Ban son tho v ban hnh Tng hoch k ton quc gia. Lc u, Tng hoch ch p dng bt buc i vi cc doanh nghip nh nc v nh hng rt t n khu vc t nhn. Nhng cng vi s thay i nn kinh t, Tng hoch ngy cng bc l nhiu nhc im, cho nn trong nhng nm 1957 v nm 1982 y ban lin tc xt duyt nhng vn cn tn ti a ra Tng hoch mi. Cho n nm 1986, Tng hoch c hiu nh thi hnh ch th ca Lin minh Chu u v tn ti cho n ngy nay. Nhng phn chnh trong Tng hoch lin quan n k ton ti chnh bao gm: - Cc quy nh chung, nguyn tc c bn v k ton v t chc k ton. - Gii thch cc thut ng k ton. - H thng ti khon k ton thng nht. - Nguyn tc o lng v nh gi xc nh kt qu kinh doanh. - C s thit lp bo co ti chnh v cc mu biu nh km. - K ton phn tch. So vi h thng chun mc k ton ca M, Tng hoch k ton Php to c s ng nht trong ton b nn kinh t thng qua vic ban hnh h thng ti khon k ton thng nht v mu chun bo co ti chnh. Nhng y cng chnh l nhc im ln ca Tng hoch k ton Php do hn ch s t do xy dng mt h thng k ton ring ph hp cho tng loi hnh kinh doanh. * Cc thng bo k ton : Ngoi Tng hoch k ton, h thng chun mc ca Php cn c cc thng bo k ton bao gm: - Cc thng bo v cc d tho k ton.

- 30 -

- Cc hng dn chi tit lin quan n cc quy nh, phng php k ton. mt chng mc, cc thng bo ny i khi c xem nh l ngun ti liu ca lut, c cc t chc ngh nghip k ton, cc doanh nghip s dng nh mt yu cu bt buc trong h thng k ton ca mnh. * H thng lut php : Trong cc B Lut ca Php nh: Lut Thng Mi, Lut Cng ty, Lut Thu, Lut K ton u c cc quy nh v cc vn lin quan v nh hng n k ton. nh k, ton b cc iu lut ny s c Quc hi ph duyt v hiu nh lun ph hp vi nhng thay i. c/ Phng php lm vic CNC l t chc nh nc trc thuc s qun l ca B Ti Chnh, cc thnh vin ca CNC do chnh ph ch nh v c php c lp thc hin cng vic thng qua cc nhm lm vic. Nhm ph trch nguyn tc chung sau khi son tho xong cc chun mc s trnh ln cc b phn c lin quan chun y. Trnh t thit lp chun mc ca CNC gm cc bc sau: Chn ti. Cc nhm lm vic nghin cu v mt k thut v bo co kt qu cho Ban chuyn trch. Thng qua b phiu tn thnh, Ban chuyn trch s bt vn ln Vn phng. Vn phng s chuyn quyn quyt nh li cho i hi thng nin. CNC khng c quyn ban hnh chun mc. Nhng d tho do CNC xy dng c i Hi thng nin thng qua c xem nh li ngh chnh thc Chnh ph thng qua. 1.4.2. H thng chun mc k ton quc t 1.4.2.1. Nguyn nhn hnh thnh h thng chun mc k ton quc t

- 31 -

Vi xu hng ton cu ha v hp tc v pht trin kinh t, s hnh thnh hng lot cc cng ty a quc gia, th trng ti chnh quc t v cc hot ng thng mi ngoi bin gii, cc nh u t khng ch hot ng trong phm vi khu vc m cn m rng hot ng ra phm vi ton th gii. Hot ng k ton khng cn l vn mang tnh quc gia m cn phi c gii quyt tm c v quy m quc t. Nhu cu ny i hi phi xc tin qu trnh hi ha, thng nht chun mc k ton cc quc gia, nhm to ra mt ngn ng chung v k ton, nng cao tnh khch quan v tnh c th tin cy c ca thng tin ti chnh, gip cho thng tin c trnh by trn bo co ti chnh c th hiu v so snh c. Mun c nh vy i hi phi xy dng v ban hnh mt h thng chun mc chung, h thng chun mc k ton quc t c hnh thnh. H thng chun mc k ton quc t l h thng chun mc cp n nhng vn mang tnh nn tng, khun mu, nhng nguyn tc, phng php c tnh cht c bn c chp nhn rng ri trn ton th gii, c th p dng ngay nhng quc gia c y nhng iu kin cn thit v cc quc gia cha pht trin. Tuy nhin, con ng quc t ha k ton khng n gin, vic quyt nh c quan ban hnh, cc vn cn ha hp hi t trong h thng chun mc, la chn quan im chnh trong h thng chun mc gia hai trng phi k ton Anglo-Saxon v Chu u lc a l nhng vn lun cn c gii quyt trong sut qu trnh hnh thnh v pht trin h thng chun mc quc t k ton. 1.4.2.2. C quan ban hnh h thng chun mc k ton quc t C quan u tin xy dng v ban hnh h thng chun mc k ton quc t chnh l y ban chun mc k ton quc t (IASC). y l mt t chc c lp thnh lp nm 1973, bao gm i din ca 13 nc thnh vin trc thuc Lin on k ton quc t (IFAC), i din ca 03 tp on kinh t ln v mt s quan st vin c lp n t y Ban Chu u, Trung Quc, y Ban Chng Khon Quc T (IOSCO), y Ban Chun Mc K Ton Ti Chnh Hoa K (FASB). Nhim v ca c quan ny l: - Xy dng v ban hnh cc chun mc k ton quc t v thc hin mc tiu cc chun mc ny c chp nhn rng ri trn th gii.

- 32 -

- Cp nht, ci tin v thay i ph hp cc quy nh v k ton, chun mc k ton v cc th tc trnh by bo co ti chnh. - Pht huy ti a tnh hiu qu, hiu lc ca chun mc k ton quc gia v quc t tin n xu th hi nhp cc h thng k ton (theo cuc hp t chc ti Edinburgh, Scotland ngy 24/05/2000). n nm 1977, IASC nhn thy xu th hi nhp ca nn kinh t th gii i hi cn phi tp trung sc mnh t cc h thng k ton quc gia xy dng mt h thng chun mc k ton quc t hon thin hn. Do , IASC quyt nh c cu li t chc ca mnh. Thng 12/1999, IASC ch nh mt y ban la chn v thnh lp Hi ng thnh vin (Trustees) gm 22 thnh vin n t cc khu vc a l, lnh vc chuyn mn khc nhau. Trong c 06 ngi n t Bc M, 06 ngi n t Chu u, 06 ngi n t khu vc Chu Thi Bnh Dng (APA) v 04 ngi cn li n t cc quc gia, khu vc khc. Nhim v ca Trustees l b nhim cc thnh vin IASB, Hi ng c vn chun mc SAC v y ban hng dn cc chun mc bo co ti chnh (IFRIC), gim st hiu qu hot ng ca IASC, tm kim, ph duyt v sot xt ngun ti chnh ca IASC. thc hin chc nng ca mnh, vo thng 02/2001, Hi ng thnh vin (Trustees) thit lp nn y ban sng lp chun mc k ton quc t (IASC Foundation). y ban ny bao gm ba t chc chnh l y Ban Chun Mc K Ton Quc T (IASB), Hi ng c vn chun mc (SAC) v y ban hng dn cc chun mc bo co ti chnh (IFRIC). IASB - y ban chun mc k ton quc t - l mt t chc c lp thuc khu vc t nhn bt u hot ng vo ngy 01/04/2001 di s gim st ca IASC Foundation, bao gm 14 thnh vin trong c 12 thnh vin chuyn trch. Mc tiu hot ng chnh ca IASB l: o Pht trin cc chun mc k ton c cht lng cao, thng nht, d hiu v c tnh cht kh thi cao cho ton th gii trn quan im phc v li ch ca cng chng;

- 33 -

o Tng cng tnh minh bch, c th so snh c ca thng tin trong BCTC v cc bo co lin quan n ti chnh, k ton khc, gip nhng thnh vin tham gia th trng vn th gii v nhng ngi s dng BCTC a ra cc quyt nh kinh t; o Xc tin vic s dng v ng dng nghim ngt cc IASs; o em n nhng gii php c cht lng cao cho s ha hp gia h thng chun mc k ton quc gia v cc chun mc k ton quc t. Mt chun mc ch c IASB ban hnh khi c ti thiu 8 thnh vin ng . IASB vn k tha cc chun mc k ton quc t do IASC ban hnh trc y v tip tc xy dng, ban hnh v pht trin cc chun mc k ton mi vi tn gi l chun mc bo co ti chnh quc t IFRSs. Hi ng c vn chun mc (SAC) bao gm cc nhm c nhn c ngun gc chc nng v khu vc a l khc nhau nhm c vn cho IASB v i khi, cho cc y thc vin. Cc thnh vin ca IFRIC n t cc khu vc a l rng ri, c nn kinh t pht trin, i din ca k ton vin trong cc ngnh ngh v ngi s dng BCTC. Bn cnh , tt c thnh vin ca IASB c trch nhim lin h vi cc nh thit lp chun mc quc gia khng c thnh vin ca IASB trong t chc lp quy ca h. Ngoi ra, nhiu quc gia ny cng c mt trong Hi ng c vn chun mc. Hnh 1 : S c cu t chc ca y ban sng lp chun mc k ton quc t (IASC Foundation)

- 34 -

1.4.2.3. Ni dung ca h thng chun mc quc t v k ton a/ Khun mu l thuyt ca vic lp v trnh by bo co ti chnh. Bo co ti chnh l kt qu sau cng ca k ton, c lp v trnh by nhm mc ch gip cho ngi s dng nh gi ng sc mnh ti chnh, kh nng sinh li v trin vng ca doanh nghip t a ra cc quyt nh ng n ph hp vi mc tiu m h quan tm. Mc d b ngoi bo co ti chnh ca cc quc gia c v ging nhau nhng s khc bit v c im ca nn vn ha, mi trng kinh t, x hi, lut php gia cc quc gia hnh thnh nn nh ngha, cng nh cc cch ghi chp, tnh ton v trnh by thng tin khc nhau v cc yu t trn bo co ti chnh. Do vy, IASC trong qu trnh thc hin mc tiu xy dng chun mc k ton quc t tin n ha hp hi t k ton quc t, ban hnh khun mu l thuyt ca vic lp v trnh by bo co ti chnh. Khun mu l nhng quy c chung v cc khi nim k ton cn bn, v cc c im nh tnh ca bo co ti chnh, v cc yu t cn c, v v cc phng php nh gi cc yu t ca bo co ti chnh. Khun mu khng phi l chun mc k ton, khng iu no trong khun mu c php vt qu cc IAS. Trong trng

- 35 -

hp c s mu thun gia khun mu v IAS, th IAS s c tn trng hn. Tuy vy, khun mu chnh l c s : Gip cho IASC trong vic duyt xt cc IAS hin hu v pht trin cc IAS trong tng tai. Gip cho IASC trong vic ci tin v hi ha cc nguyn tc, chun mc k ton v cc th tc lin quan n vic lp v trnh by bo co ti chnh bng cch cung cp cc c s gim bt vic la chn cc phng php hch ton c IASC cho php. b/ H thng chun mc k ton quc t : Cho n ngy 01/01/2008, IASC v IASB ban hnh c 30 chun mc k ton quc t IAS v 08 chun mc bo co ti chnh quc t IFRS. Cc chun mc ny p dng cho mi loi hnh doanh nghip, bao gm nh sau : Nhm chun mc k ton IASs do IASC ban hnh : IAS 1 IAS 2 IAS 7 IAS 8 Trnh by bo co ti chnh Hng tn kho Bo co lu chuyn tin t Chnh sch k ton, thay i c tnh k ton v sai st

IAS 10 Cc s kin sau ngy kt thc nin IAS 11 Hp ng xy dng IAS 12 Thu thu nhp doanh nghip IAS 14 Bo co b phn (s c thay th bng IFRS 8 t ngy 01/01/2009) IAS 16 Ti sn c nh hu hnh IAS 17 Thu ti sn IAS 18 Doanh thu

- 36 -

IAS 19 Phc li cho ngi lao ng IAS 20 K ton cc khon tr cp ca Chnh ph v trnh by cc khon h tr ca Chnh ph IAS 21 nh hng ca s thay i t gi hi oi IAS 23 Chi ph i vay IAS 24 Thng tin v cc bn lin quan IAS 26 K ton v bo co qu hu tr IAS 27 Bo co ti chnh ring v bo co ti chnh hp nht IAS 28 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt IAS 29 Bo co ti chnh trong iu kim nn kinh t siu lm pht IAS 30 Trnh by b sung bo co ti chnh ca cc ngn hng v t chc ti chnh tng t IAS 31 Gp vn lin doanh IAS 33 Li trn c phiu IAS 34 Bo co ti chnh gia nin IAS 36 Tn tht ti sn IAS 37 D phng, ti sn v n tim tng IAS 38 Ti sn c nh v hnh IAS 39 Ghi nhn v nh gi cng c ti chnh IAS 40 Bt ng sn u t IAS 41 Nng nghip Nhm chun mc bo co ti chnh quc t IFRS do IASB ban hnh IFRS 1 Ln u p dng cc chun mc quc t v trnh by BCTC IFRS 2 Thanh ton trn c s c phiu

- 37 -

IFRS 3 Hp nht kinh doanh IFRS 4 Hp ng bo him IFRS 5 Ti sn di hn gi bn v Hot ng khng lin tc IFRS 6 Hot ng thm d v nh gi khong sn IFRS 7 Cng c ti chnh: Trnh by IFRS 8 Cc b phn kinh doanh Cc hng dn thc hin chun mc k ton quc t IAS v chun mc BCTC quc t do IFRIC y ban hng dn IFRS v tin thn ca t chc ny y ban SIC (Standing Interpretations Committee) ban hnh. 1.4.3. c im ca qu trnh ha hp hi t k ton quc t 1.4.3.1. Nguyn nhn ha hp - hi t k ton quc t Qu trnh ton cu ha cng vi s pht trin nhanh chng ca th trng vn quc t i hi phi nng cao cht lng thng tin ti chnh, m bo li ch cho cc nh u t. Do s khc nhau v mi trng vn ha, h thng php l, chnh tr, qu trnh hnh thnh v pht trin cc hi ngh nghip, mi quc gia u c cc t chc thit lp h thng chun mc ring. Bo co ti chnh ca cc quc gia khc nhau c lp theo cc chun mc khc nhau. T cung cp cc kt qu khc nhau, thm ch tri ngc nhau. V th yu cu phi thit lp mt h thng chun mc k ton chun lun c xem l mt vn v cng bc thit trong bi cnh thng mi quc t hin nay. Qu trnh ha hp din ra c hai mc khu vc v th gii, c hai tuyn chnh ph v phi chnh ph vi s can thip ca cc t chc trong v ngoi ngh nghip k ton kim ton. Mc tiu ban u ca cc t chc k ton quc t l ha hp quc t v k ton, i tm cc chun mc l tng cho th gii. Tuy nhin qu trnh ny ch din ra trong bc u, sau con ng ha hp k ton quc t chuyn sang hi t k ton quc t. L do thc cht qu trnh ha hp vn l cuc u tranh ginh v tr ca cc h thng k ton ca t chc ngh nghip cc quc gia c tim lc kinh t

- 38 -

mnh. Bn cnh o tng cho rng qu trnh ha hp s gip cc nc ang pht trin c ngay c cc chun mc tin tin s dng, khng quan tm n vn cc chun mc nhp khu ny c thc s i vo cuc sng khng? 1.4.3.2 Thc tin qu trnh ha hp - hi t k ton quc t a/ S la chn phng thc ha hp hi t ca cc quc gia Mc d IASB ban hnh rng ri cc chun mc k ton quc t, th nhng vic p dng ton vn thng gp rt nhiu kh khn. V th ch c th vn dng cc chun mc k ton quc t v iu chnh cho thch hp vi bi cnh ca tng quc gia. Trn th gii hin nay c ba cch tip cn vi chun mc k ton quc t: Cch th nht, chp nhn chun mc k ton quc t l chun mc ca quc gia : l cch p dng ton vn h thng chun mc k ton quc t. y l cch lm ca mt s quc gia nh Nigeria, Malaysia, Singapore. Cch th hai l da trn chun mc k ton quc t hnh thnh chun mc quc gia : s dng cc chun mc k ton quc t lm c s xy dng, sa i v b sung cho ph hp vi c im ring ca tng quc gia. Cch th ba l t pht trin cc chun mc quc gia v iu chnh dn khong cch vi chun mc quc t. y l trng hp ti cc quc gia c nn kinh t mnh trn th gii, nhm Chu u lc a v Anglo Saxon. Cc quc gia ny c sn h thng chun mc ring, v chng ra i trc khi c chun mc k ton quc t. V vy, h ch cn sa i ha hp. b/ Cc thnh qu t c Trong nhng nm gn y, y ban chun mc k ton quc t (IASB) v h thng chun mc bo co ti chnh quc t IFRS tin c nhng bc quan trng trong qu trnh hi t k ton ton cu. Thng 01 nm 2005, y Ban Giao Dch Chng Khon Lin Minh Chu u yu cu tt c cc cng ty Chu u nim yt trn th trng Chu u phi lp BCTC hp nht theo IFRS. Mi hai quc gia cn li khng thuc nhm Lin minh Chu u nh c, Hng Kng, Israel v New Zealand, cng ang hi t mt phn hay hon ton chun mc ca h vi IFRS. Vo thng 01 nm

- 39 -

2006, y ban chun mc k ton Canada cng thng qua mt k hoch 5 nm hi t GAAP Canada vi IFRS. Cn i vi Hoa K, n lc thc y qu trnh hi t vn c thc hin u n v vng chc. Hip c Norwalk nm 2002 gia FASB v IASB chnh thc ha cho cam kt hi t k ton gia hai bn. Theo hip c ny, FASB v IASB cam kt s n lc ht mnh : Lm cho cc chun mc bo co ti chnh hin hu ca h ha hp nhau khi thc hin. Cng nhau hp tc trong nhng d n nghin cu trong tng lai, tip tc nhng d n chung m bo lun t c s tng thch, ha hp. u tin loi b nhng khc nhau gia US GAAP v IFRS trong c ngn hn v di hn. Khuyn khch cc t chc gii thch chun mc ca h - EITF v IRIC cng hp tc hot ng vi nhau. K t khi hip c Norwalk c k, FASB v IASB t c nhiu tha thun quan trng. T chc FASB ban hnh c mt s chun mc loi tr c s khc nhau vi IFRS nh SFASs 151, 153 v 154 v sa i chun mc SFAS 123 ph hp hn vi IFRS. Cc bn d tho a ra yu cu chnh sa SFAS 128 v cch nh gi gi tr hp l theo GAAP ca cc ti sn v cc khon n chc chn cng nhm mc tiu hi t k ton ton cu. FASB v IASB cng ang lm vic vi nhau trong vic pht trin cc chun mc chung mt s ni dung chnh nh hp tc kinh doanh, cch ghi nhn doanh thu, thu hi n, cho thu ti chnh v cch lp, trnh by bo co ti chnh. Bn cnh , mt d n di hn pht trin khun mu l thuyt k ton chung kt hp nhng ci tin quan trng ca hai bn ang c thc hin. Nhng chng d tho u tin ca khun mu ny bao gm nh ngha mc tiu ca bo co ti chnh, nhng c im cht lng ca cc thng tin hu ch h tr cho qu trnh ra quyt nh c hai t chc ng ban hnh vo thng 07/2006. Cc d n hi t ngn hn xem xt cc chun mc lin quan n li trn c phiu, thu thu nhp doanh nghip,

- 40 -

nhng nghin cu v pht trin cng ang c tin hnh. K t thng 04 nm 2005, FASB a IFRS vo H thng cc nguyn tc k ton c chp nhn rng ri GAAP ca t chc ny. V pha IASB, t chc ny cng sa i mt s chun mc ca mnh cho ph hp vi GAAP ca M. V d nh trong bn d tho ban hnh vo thng 01/2006 v nhng yu cu khi lp bo ca cc b phn hot ng cho thy s tng thch vi chun mc SFAS 31 khi tha nhn s tip cn ca b phn qun l. c thm nhiu thi gian thc hin vic hi t vi FASB cng nh cc cng ty c thi gian chuyn i v thc hin cc chun mc bo co ti chnh mi IFRS, t chc IASB quyt nh s khng c mt IFRS mi no bt u c hiu lc k t thng 07/2006 cho n thng 01/2009. Tuy nhin, trong sut thi gian ny IASB s tip tc lm vic cng vi FASB pht trin cc chun mc mi trong nhng phm vi trch dn trn. c/ Cc thch thc cn t ra Mc d vt qua c nhng kh khn ban u nhng l trnh hi t chun mc k ton quc t vn cn nhiu thch thc ang t ra cho qu trnh ny.

* Quan h gia chun mc k ton quc t v Lin minh Chu u Lin minh Chu u (EU) gi vai tr ht sc quan trng trong l trnh hi t k ton. Nu tt c cc quc gia thuc EU u p dng IFRS nh l cc nguyn tc c chp nhn ph bin quc gia, th cc tp on ca M c cng ty con t ti EU s khng cn phi lp bo co ti chnh theo ch k ton phc tp. T ngy 01/01/2005, y ban Chu u ban hnh iu lut s 1606/2002 yu cu tt c cc cng ty nim yt trn th trng Chu u ch phi lp cc ti khon hp nht theo IFRS c Chu u chp nhn. Tuy nhin y Ban Chu u khng bt buc cc nc thnh vin hi t hon ton vi IFRS. Cc quc gia ny c quyn yu cu hay cho php cc cng ty nim yt v cc cng ty khng nim yt c ty chn lp hay khng lp BCTC theo cc chun mc IFRS c EU chp thun. Vic ty chn trn to ra nhiu mu thun trong vic p dng IFRS cc quc gia thuc EU. Tnh

- 41 -

n thng 5 nm 2006, c 8 quc gia thuc EU nh Hy lp, v an Mch yu cu, hn 10 quc gia khc nh c, Hungary cho php p dng IFRS cho cc ti khon thng thng ca cc cng ty nim yt, v ch c 3 quc gia yu cu p dng IFRS cho bo co ti chnh hp nht ca cc cng ty khng nim yt. c bit, c v Hungary l cc quc gia cho php p dng IFRS cho cc ti khon thng thng, nhng cc cng ty vn phi lp bo co ti chnh hng nm theo chun mc k ton quc gia. R rng mt h thng k ton hai chun mc vn ang tn ti nhiu nc EU: p dng IFRS cho cc ti khon hp nht ca cc cng ty nim yt trong khi cc ti khon thng thng p dng chun mc quc gia. iu ny dng nh bt ngun t mong mun duy tr mt h thng k ton theo nh hng thu nhiu nc Chu u. C th ni y chnh l nguyn nhn tc ng r rng n s hi t k ton ti cc quc gia thuc EU trong thi im by gi v s cn nhiu s va chm mnh trong nhng nm sp ti. Vic EU yu cu cc cng ty nim yt lp cc ti khon hp nht theo IFRS nhn c nhiu ng h t khp ni. Tuy nhin, EU thit lp mt quy trnh xem xt k lng xc nh liu mi chun mc v gii thch ca IASB c th c s dng EU hay khng v EU yu cu cc cng ty ch p dng cc IFRSs c EU chp thun. Hu ht mi quan tm u tp trung vo s tranh ci quyt lit ca EU v vic ghi nhn v o lng cc cng c ti chnh, chi tit theo chun mc IAS 39. iu ny dn n vic EU phi ct b 3 on u ca IAS 39 khi p dng vo EU, do to ra IFRS lai to c Chu u chp nhn. Vic quyt nh khng p dng y chun mc IAS 39 ny gy cn tr n l trnh hi t k ton gia Lin minh Chu u v Hoa K thng qua IFRS v c th lm nguy hi n n lc t c s hi t gia IFRS v US GAAP. * Quan h gia chun mc k ton quc t v Hoa K

- 42 -

L mt quc gia c h thng chun mc k ton pht trin cng vi s ln mnh ca th trng chng khon, vai tr ca Hoa K trong lnh vc k ton nhn c s hu thun rt ln ca y Ban Chng Khon Hoa K (SEC). D c nhng chuyn bin tch cc trong vic chp thun cc chun mc quc t, ang tin hnh l trnh g b quy nh yu cu cc cng ty chun b nim yt trn th trng M phi chnh hp bo co ti chnh c lp theo IFRSs sang US GAAP vi thi gian d kin s hon thnh trc nm 2009. y Ban Chng Khon Hoa K (SEC) vn tip tc a ra nhng vn quan trng yu cu hai t chc FASB v IASB phi xem xt trc khi loi tr nhng quy nh. SEC cng i hi c hai t chc khng nn tp trung ci tin nhng chun mc ban hnh m nn cng nhau pht trin cc ni dung mi ti nhng phm vi m c US GAAP v IFRS cn c ci tin nh : cc cng c ti chnh, thuyt minh BCTC, cch ghi nhn doanh thu, cc khon tr cp, cho thu v chnh sch hp nht. V pha mnh SEC s ng vai tr l ngi kim tra tnh trung thc v nht qun ca bo co ti chnh lp theo IFRS v bo co ti chnh chuyn i sang GAAP k t nm 2005 ca cc t chc pht hnh chng khon t nhn nc ngoi, c bit l cc bo co ti chnh lp theo IFRS ca cc cng ty thuc Lin minh Chu u.

* Quan h gia chun mc k ton quc t v cc quc gia ang pht trin Mc d qu trnh ha hp s gip cc nc ang pht trin c ngay c cc chun mc tin tin s dng. Tuy nhin thc t cho thy khng phi quc gia ang pht trin no cng c th thun li trong vic chp nhn cc chun mc k ton quc t IAS. c th tip cn v p dng cc chun mc ny, cc quc gia ny cn phi c c nhng nhn t nh sau: Th nht phi c c th trng chng khon v s pht trin mnh ca cc cng ty c phn. Do cc IAS ch yu xy dng p ng nhu cu thng tin ca cc nh u t, nn quc gia no c th trng chng khon mnh v nhiu cng ty c phn nim yt th s gp nhiu thun li khi p dng cc chun mc k ton quc t.

- 43 -

Th hai chnh l s pht trin ca ngh nghip kim ton v cc t chc ngh nghip. y l nhn t gip cho vic tip cn vi cc thng l quc t d dng hn.

Cui cng l do cc chun mc k ton quc t IAS khng nghing v nh hng cung cp thng tin cho c quan thu, nn cc quc gia ang pht trin ch yu da vo ngun ngn sch quc gia y mnh kinh t, c h thng k ton chu nhiu nh hng ca Thu s gp rt nhiu kh khn khi p dng cc IAS vo h thng k ton ca mnh.

V th m gn nh cc quc gia x hi ch ngha c nn kinh t ang pht trin, cc quc gia tng l thuc a ca Php v Ty Ban Nha khng thun li khi p dng cc IASs vo quc gia mnh. Trong khi cc quc gia tng l thuc a ca Anh, do c tha hng mt nn vn ha v kinh t pht trin t quc gia ny, m xy dng cho mnh y cc iu kin thun li tip cn vi cc thng l quc t ny.

KT LUN CHNG I S pht trin ca h thng k ton gn lin vi s pht trin ca cng ty c phn v th trng chng khon nhm mang li cc thng tin ng tin cy phc v cho qu trnh qun l nn kinh t ni chung v qun l doanh nghip ni ring. Chnh yu cu k ton phi lm cho ngi s dng hiu c, tin cy v so snh c cc thng tin ti chnh dn n s ra i ca cc chun mc k ton. T s khc bit v mi trng kinh doanh, chnh tr php l, vn ha tn ti gia cc quc gia m h thng k ton ti mi quc gia u c nhng c im ring. Tuy nhin qu trnh ton cu ha nn kinh t v quc t ha th trng vn thc y qu trnh ha hp quc t v k ton m kt qu l s ra i, pht trin v c chp nhn rng ri ca h thng chun mc k ton quc t IAS v cc chun mc bo co ti chnh quc t IFRS.

- 44 -

Khi cc chun mc k ton quc t ra i, cc quc gia ng trc yu cu phi la chn phung thc ha hp vi cc chun mc quc t sao cho ph hp vi c im ca mnh. Cc quc gia mi chuyn sang nn kinh t th trng bn cnh nhng thun li c th s dng cc chun mc quc t xy dng h thng chun mc quc gia nhm rt ngn thi gian v tit kim chi ph cng phi ng u vi nhiu tr ngi v mi trng kinh doanh, chnh tr php l, Nhng nm qua, cng vi qu trnh pht trin kinh t, h thng k ton Vit Nam khng ngng hon thin v pht trin. Tuy nhin, h thng k ton Vit Nam vn cha mc ph bin c cc quc gia tha nhn. V vy s hiu bit v tin trnh hnh thnh, pht trin ca h thng chun mc k ton quc t cng vi thc tin qu trnh hi t k ton quc t ca cc quc gia trn th gii l c s rt ra cc bi hc kinh nghim cho vic xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam.

CHNG II THC TRNG H THNG K TON VIT NAM

2.1. c im qu trnh hnh thnh v pht trin h thng k ton Vit Nam Do phi tri qua mt giai on lch s vi nhiu cuc chin tranh ginh li c lp nn Vit Nam gp rt nhiu kh khn v thch thc trong qu trnh pht trin kinh t. Sau i Hi ng Cng Sn Vit Nam nm 1986, Vit Nam bt u tin hnh m ca v hi nhp vo nn kinh t khu vc v th gii. Chnh sch chuyn hng t nn kinh t tp trung sang nn kinh t th trng theo nh hng XHCN rt ph hp vi xu th ton cu ha, em li cho Vit Nam nhiu c hi hi nhp vo nn kinh t th gii, y nhanh tc tng trng kinh t v i mi cng ngh. Tuy nhin cng l mt con ng mi y cam go m chng ta phi t tm ra hng i thch hp

- 45 -

cho dn tc mnh. Ch trng ca ng ta l hi nhp vo xu th pht trin ca th gii, nhng vn gi c ci ring ca dn tc mnh, thu ht u t nc ngoi tng cng sc mnh kinh t cho t nc. Do vy, vic xy dng h thng k ton p ng c cc yu cu ca nn kinh t th trng Vit Nam v ha nhp vi thng l quc t l con ng tt yu, cho d Vit Nam chn bt k chin lc no. Mc d ng i n mt ngn ng chung cn rt nhiu gian trun, th nhng y vn l con ng ng n v hp l nht. Cng vi qu trnh pht trin kinh t, Vit Nam to ra mt mi trng kinh doanh, php l v vn ha rt c th ca Vit Nam. Chnh mi trng ny hnh thnh nn h thng k ton Vit Nam vi 04 giai on pht trin t nm 1954 1986, 1986 1995, 1995 2002 v t nm 2002 n nay. 2.1.1. H thng k ton Vit Nam giai on t nm 1954 nm 1986: y l giai on Vit Nam tin hnh xy dng nn kinh t vn hnh theo c ch k hoch ha tp trung quan liu, bao cp. C ch qun l kinh t ton din ly k hoch lm trung tm, qun l cht ch v giao nhim v sn xut kinh doanh cho cc doanh nghip bng h thng cc ch tiu php lnh. Tuy rng h thng ch tiu php lnh khng nh nhau trong sut thi k ny m t t gim xung theo hng m rng quyn ch ng, sng to cho cc doanh nghip nhng hot ng ti chnh ca doanh nghip vn chu s kim sot rt cht ch ca Nh nc. Nm 1954, k ton bt u c s dng trong cc x nghip quc doanh vi mc ch phn nh v kim sot hot ng sn xut kinh doanh v tnh hnh s dng vn ca nh nc. n nm 1961, Chnh ph ban hnh iu l T chc k ton nh nc quy nh chi tit nhng vn lin quan n cng tc k ton nh nhng quy nh chung v k ton, nhng quy nh v ni dung, v t chc ch o cng tc k ton. Cn c vo iu l ny, B Ti Chnh ban hnh nhiu vn bn hng dn k ton gp phn nm bt kp thi, chnh xc tnh hnh hon thnh k hoch kinh t v tng cng cng tc qun l ca nh nc. Nm 1963, ch s k ton c ban hnh nhng vn bn c tnh php l cao nht lc chnh l Thng t s 07-

- 46 -

TC/CKT ngy 21/12/1964 quy nh cc loi s k ton, vic m s, ghi s, cha s, lu tr v bo qun s k ton. Nm 1970, do yu cu ci tin cng tc qun l x nghip, Chnh ph sa i v ban hnh mi chng 3 ca iu l T chc k ton nh nc quy nh li chc nng, nhim v v quyn hn k ton trng. Cng trong nm ny, Chnh Ph c quyt nh s 233/CP ngy 01/02/1970 quy nh h thng bo co k ton thng k thng nht bao gm 13 bo biu chia lm 04 loi nh sau : Loi 1 : Phn nh vn v ngun vn kinh doanh, gm : Loi 2 : Phn nh chi ph sn xut v gi thnh sn phm, gm : Loi 3 : Phn nh tnh hnh tiu th sn phm v li l, gm : Loi 4 : Phn nh cc qu x nghip, tin mt v cng n, bao gm : Trong giai on ny, B Ti Chnh cng tin hnh xy dng mi h thng ti khon thng nht theo khun mu ca Lin X (Q 425-TC/CKT ngy 14/12/1970) bao gm 68 ti khon (sau b sung thm 1 ti khon) chia thnh 09 loi ti khon trong bng c k hiu t s 01 99 v 11 ti khon ngoi Bng tng kt ti sn v h thng ti khon vn tip tc c c nc s dng sau ngy gii phng min Nam. Hnh 2 : Danh mc cc loi ti khon k ton 01 03 04 19 20 26 40 49 50 55 60 79 80 89 90 94 Ti sn c nh D tr sn xut Chi ph sn xut Thnh phm, hng ha v tiu th Vn bng tin Thanh ton Ngun vn, Vn trch Vay ngn hng v cc khon cp pht

- 47 -

99

Li v l

Ngy 24/03/1983, p ng yu cu chun ha chng t, biu mu, Tng Cc Thng K ra Quyt nh s 200/TCKT-PPCP v vic sa i, b sung thm mt s chng t ghi chp ban u c ban hnh trc theo Quyt nh s 538 LB ngy 01/01/1967. Nhn chung h thng k ton trong giai on ny phng pht mt s nh hng t h thng k ton Php. Nguyn nhn xut pht t mi quan h su m ca quc gia ny trong lch s Vit Nam, t vic tip cn ngun ti liu v k ton c bin dch v xut bn ch yu c ngun gc t Php. T ta thy yu t hi nhp ca h thng k ton Vit Nam vi thng l quc t manh nhe hnh thnh nhng vn cn rt m nht, khng r rng. Vi chc nng l cng c qun l kinh t, p ng c c ch kinh t k hoch ha tp trung, h thng k ton c xy dng chi tit, thng nht nhm c th cung cp thng tin mt cch c h thng v ton din v tnh hnh thc hin k hoch ha, bo v ti sn XHCN ca cc n v cho cc c quan ch qun v c quan qun l chc nng ca Nh nc. Tuy nhin c ch ny ngy cng bc l nhiu nhc im. N to tm l li vo cc c quan ch qun Nh nc, khng pht huy c tnh nng ng sng to m cn km hm hot ng sn xut kinh doanh ca cc n v kinh doanh. Do khc phc nhc im, n nm 1986 nh nc c ch trng thay i c ch qun l kinh t m trng tm l xa b c ch tp trung k hoch ha quan liu bao cp. V i lin vi ch trng ny l mt s i mi v h thng k ton v c ch ti chnh. 2.1.2. H thng k ton Vit Nam giai on t nm 1986 nm 1995: Trong giai on ny, nn kinh t nc ta c nhiu chuyn bin cn bn. Ngh nh 388/HBT ca Chnh ph ban hnh ngy 20/11/1991 v vic sp xp li Doanh nghip nh nc cho thy quyt tm ca ng v nh nc trong vic xa b c ch k hoch ha tp trung, xy dng nn kinh t hng ha nhiu thnh phn theo nh hng XHCN. Mc tiu chnh ca ng v nh nc ta l i mi c ch ph hp vi

- 48 -

quy lut khch quan v vi trnh pht trin ca nn kinh t nhm pht huy tnh ch ng, sng to ca cc n v. Thay v can thip su vo hot ng kinh doanh, Nh nc ch kim sot cc thnh phn kinh t bng php lut. Ngy 04/11/1987, Chnh ph ban hnh Quyt nh 217/HBT v hng lot cc vn bn php l phc v cho cng tc qun l doanh nghip trong thi k i mi. H thng k ton cng khng nm ngoi chnh sch ci cch kinh t thi k ny ca Nh nc, Php lnh k ton thng k nm 1988 nh du s ra i ca khun kh php l v k ton. y c xem l vn bn hin hnh c gi tr php l cao nht quy nh iu chnh lnh vc k ton v qun l Nh nc v k ton trong cc n v kinh t c s. Song, s nghip i mi t nc i hi phi c s ng b v cc chnh sch, ch qun l. V vy, Nh nc ban hnh lot cc vn bn quy phm php lut trin khai Php lnh k ton thng k nh: o iu l t chc k ton nh nc, ban hnh theo Ngh nh s 25/HBT ngy 18/03/1989. o iu l K ton trng, ban hnh theo Ngh nh s 26/HBT ngy 18/03/1989. o H thng ti khon k ton thng nht nm 1990 bao gm 41 ti khon trong bng (sau thm 01 ti khon) chia lm 9 loi v 8 ti khon ngoi bng. Hnh 3 : Danh mc cc loi ti khon k ton 10, 11 20 25 30 38 40 50 52 60 69 70, 71 80 84 Ti sn c nh D tr sn xut, kinh doanh Chi ph Tiu th v kt qu Vn bng tin Thanh ton Thu nhp Ngun vn

- 49 -

90 92

Ngun vn kinh doanh

o H thng bo co k ton, ban hnh theo Q 224 TC/CKT ngy 18/04/1990 c p dng thng nht cho cc x nghip quc doanh. u im ca Q 224 TC/CKT l s lng bo co k ton trong giai on ny gim ng k, t 13 bo biu ch cn 04 bo biu nh sau: - Biu s 01 : Bng tng kt ti sn - Biu s 02 : Kt qu kinh doanh - Biu s 03 : Chi ph sn xut theo yu t - Biu s 04 : Chi ph sn xut theo yu t c im ca qu trnh i mi h thng k ton thi k ny p ng yu cu i mi doanh nghip nh nc t ch bao cp sang t ch ti chnh hn l p ng yu cu ca mt nn kinh t th trng y . Tuy vy, h thng k ton cng b sung thm mt s khi nim v ti khon mi lin quan n nn kinh t th trng nh: hot ng lin doanh lin kt, chnh lch t gi, thu nh t, thu thu nhp, ng thi hy b nhng ti khon khng cn thch hp vi tnh hnh mi nh khon ngn sch cp b l, chnh lch gi c ngn sch cp b, thay cc khon thu quc doanh bng thu, Mt im cn ghi nhn l ch trng hi nhp vi cc thng l k ton quc t trong thi k ny chnh thc c t ra nh mt yu cu ca ci cch h thng k ton. Mc d vn cn nhiu nh hng t k ton Php nhng cc nh nghin cu v lp quy Vit Nam bt u m rng tm nhn n h thng k ton ca cc quc gia khc, tiu biu l Hoa K. Tuy nhin, do trong giai on ny Vit Nam cha c cc chuyn gia nghin cu v cc chun mc k ton quc t nn s ha hp khng da trn cc IAS m ch dng mc quan tm, tm hiu cc gio trnh v nguyn l k ton M. D cho h thng cc vn bn php quy v cc ch k ton c ban hnh trong thi k ny cng p ng c nhng yu cu c bn trong qun l kinh t v m

- 50 -

ca Nh nc. Nhng khi bc vo thi k i mi, chng vn cn bc l nhiu nhc im nh : H thng ti khon cn thiu nhiu ti khon, cha ph hp vi thng l k ton quc t nn cha th ha nhp vi khu vc v quc t, H thng vn bn php l ban hnh cha kp thi, mang nhiu du n ca c ch hnh chnh quan liu thi bao cp, qu ch trng vo khu vc kinh t nh nc, cha c iu chnh thch hp cho khu vc kinh t t nhn cng cc thnh phn kinh t a dng trong iu kin th trng. Tt c hn ch dn n yu cu tt yu phi tip tc ci cch c ch qun l kinh t ni chung v h thng k ton ni ring nng cao c vai tr cng nh pht huy ht hiu lc ca cng c k ton. 2.1.3. H thng k ton Vit Nam giai on t nm 1995 2002: Giai on t nm 1995 n nm 2002, ng v nh nc ch trng chuyn hng t nn kinh t k hoch sang nn kinh t th trng theo nh hng XHCN, tng cng ti a quan h kinh t i ngoi, hi nhp vo nn kinh t khu vc. Song song vi qu trnh i mi nn kinh t, h thng k ton Vit Nam c nhng bc chuyn bin tch cc hn giai on trc. Nhn thc c tm quan trng phi hon thin h thng k ton nhm to ra mt hnh lang php lut v mi trng ton din cho cc doanh nghip. T nm 1996, B Ti Chnh vi s gip ca D n tr gip k thut cho Vit Nam ca Lin minh Chu u (gi tt l EURO-TAPVIET) trang b c cho mnh mt khi lng kin thc nht nh v k ton kim ton ca nn kinh t th trng cng nh c iu kin tm hiu su hn v cc thng l k ton quc t. D n ny cng h tr cho Vit Nam ban hnh c mt s chun mc k ton Vit Nam. Qu trnh ha hp vi thng l quc t ca h thng k ton Vit Nam chuyn sang mt bc ngot mi, vi s hiu bit c m rng ra phm vi th gii hn l ch gi gn trong mt vi quc gia. nh du cho s thnh cng ca qu trnh i mi trong giai on u phi k n vic B Ti Chnh ban hnh Ch k ton doanh nghip theo Q 1141/TC-CKT

- 51 -

p dng thng nht cho cc doanh nghip trong c nc t ngy 01/01/1996 v Q 1177/TC/Q/CKT p dng cho cc doanh nghip nh v va. c im ca Ch k ton mi ny l c nhiu im ci tin hn, th hin: - i vi H thng ti khon k ton thng nht: c xy dng da trn phng trnh k ton Ti sn = Cng n + Vn ch s hu, thay v nh s th t. Cc ti khon c sp xp li theo vn lu ng gim dn, tnh kh thanh gim dn thay cho cch sp xp ti sn trc y theo qu trnh tun hon vn. Vic nh s k hiu ti khon cng c da vo phng trnh k ton trn. Hnh 4 : Danh mc cc loi ti khon k ton
Loi 1 : Ti sn lu ng Vn bng tin, Cc khon u t ti chnh ngn hn, Cc khon phi thu, Hng tn kho Loi 2 : Ti sn c nh Ti sn c nh hu hnh, Ti sn c nh v hnh, Ti sn c nh thu ti chnh, u t di hn, xy dng c bn d dang Loi 3 : N phi tr N ngn hn N di hn Loi 4 : Ngun vn ch s hu Ngun vn kinh doanh, Chnh lch nh gi li ti sn, Chnh lch t gi, Cc loi qu, li nhun cha phn phi, Ngun vn u t xy dng c bn Loi 5 : Doanh thu Doanh thu bn hng, chit khu bn hng, hng bn b tr li, gim gi hng bn Loi 6 : Chi ph sn xut kinh doanh Chi ph mua hng, chi ph NVL trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph sn xut chung, gi thnh sn xut

- 52 -

Chi ph bn hng v chi ph qun l. Loi 7 : Thu nhp hot ng khc Loi 8 : Chi ph hot ng khc Thu nhp HTC, thu nhp bt thng Chi ph HTC, chi ph bt thng

Loi 9 : Xc nh kt qu kinh doanh Xc nh kt qu kinh doanh

- i vi H thng bo co ti chnh: y vn l h thng bo co k ton trc y nhng c thit k li cho ph hp hn vi yu cu s dng ca nhiu i tng khc nhau trong nn kinh t th trng. H thng bo co ti chnh, trong giai on ny, bao gm cc biu mu sau: o Bng cn i k ton o Bo co kt qu hot ng kinh doanh o Bo co lu chuyn tin t o Thuyt minh Bo co ti chnh Trong , ni dung Bng cn i k ton v Bo co kt qu hot ng kinh doanh tng t nh Bng tng kt ti sn v Kt qu kinh doanh trong giai on trc. Ngoi ra, cn b sung thm: o Bo lu chuyn tin t: dng phn nh vic hnh thnh v s dng tin pht sinh trong k, gm ba phn chnh: lu chuyn tin t hot ng kinh doanh, lu chuyn tin t hot ng u t, lu chuyn tin t hot ng ti chnh. o Thuyt minh Bo co ti chnh: dng gii thch v b sung thng tin v tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh v tnh hnh ti chnh ca doanh nghip cha c th hin y v r rng trong bo co ti chnh. Bo co chi ph sn xut theo yu t v Bng gii trnh kt qu kinh doanh trong giai on trc c chuyn vo trong Thuyt minh Bo co ti chnh ny.

- 53 -

- i vi ch chng t k ton: Khc vi h thng chng t trc y, Nh nc ban hnh mt Danh mc cc loi chng t k ton m doanh nghip c th s dng bao gm : o Chng t k ton bt buc: l loi chng t c Nh nc tiu chun ha v quy cch, biu mu, ch tiu phn nh, phng php lp v p dng thng nht trong c nc. o Chng t k ton mang tnh hng dn: l loi chng t m Nh nc ch hng dn cc ch tiu c trng cc n v c th da vo thm, bt, thay i thit k mu cho thch hp vi yu cu s dng ca tng trng hp c th nhng vn m bo tnh php l cn thit ca chng t. - i vi ch s sch k ton: Nh nc quy nh bt buc cc mu s, ni dung, phng php ghi chp, sa cha sai st, kha s v bo qun s. Ring hnh thc k ton vn tng t nh trc y bao gm cc hnh thc nh: Nht k chung, Chng t ghi s, Nht k chng t, Nht k s ci. Nhn chung, h thng k ton doanh nghip trong giai on ny khc phc kh nhiu sai st ca cc h thng k ton trc y, c xy dng gn ging nhng h thng k ton ang p dng ti cc quc gia ang pht trin v bc u ha nhp vi cc chun mc, thng l k ton quc t. C th ni s ra i v i vo cuc sng ca Quyt nh 1141TC/Q/CKT chnh thc m ra mt trang s mi cho h thng k ton Vit Nam, khng nh quyt tm hi nhp kinh t th trng ca k ton Vit Nam t hn 10 nm trc. 2.1.4. Thc trng h thng k ton Vit Nam hin nay - giai on t nm 2002 n nay: 2.1.4.1. c im h thng k ton Vit Nam hin nay Trong 20 nm qua, cng vi qu trnh i mi su sc h thng php lut v kinh t, h thng k ton Vit Nam khng ngng c hon thin v pht trin, gp phn tch cc vo vic tng cng v nng cao cht lng qun l ti chnh trong doanh nghip v ti chnh quc gia. Vi ng li tip tc i mi ton din v su

- 54 -

sc mi mt ca nn kinh t, trong nhng nm gn y, h thng k ton Vit Nam cng tip tc c hon thin su sc hn, cn bn hn. Ngy 17/06/2003, Quc Hi kha XI k hp th 3 thng qua v chnh thc cng b hiu lc thi hnh Lut K Ton thay th cho Php lnh 1988, nh du mt bc tin di trn con ng pht trin k ton ti chnh Vit Nam. Sau , B Ti Chnh tip tc ban hnh 03 ngh nh hng dn thi hnh Lut k ton : Ngh nh s 128 N/CP, Ngh nh s 129 N/CP, Ngh nh s 185 N/CP v hng lot nhng quyt nh, thng t hng dn thi hnh Lut v cc ngh nh v k ton nhm p ng nhng pht sinh mi ca nn kinh t th trng. Khng th ph nhn vai tr v cng quan trng ca Q 1141TC/Q/CKT trong vic hnh thnh ch k ton Vit nam hin hnh. Tuy nhin cp nht nhng bin ng tng ngy, theo kp pht trin ca nn kinh t khu vc v tin n hi nhp quc t, B Ti Chnh ban hnh trong nhiu thi gian, nhiu quyt nh, thng t v vn bn hng dn, sa i b sung Q 1141TC/Q/CKT khc nhau. iu ny gy khng t kh khn cho doanh nghip, ngi thc hin cng nh c quan qun l, kim tra, gim st. V th Quyt nh 15/2006/Q-BTC ban hnh ch k ton doanh nghip v Quyt nh 48 ban hnh Ch k ton cho doanh nghip va v nh nh du bc tng hp v hon thin Ch k ton doanh nghip Vit Nam. Tuy khng hm cha nhiu yu t mi, nhng xt kha cnh no , Ch k ton doanh nghip mi ny gip cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t, thuc mi lnh vc hot ng c th n gin ha cng tc nghin cu v tun th ch k ton, nht th ha cng tc k ton, tin ti nng cao tnh minh bch trong k ton ti chnh, m bo tnh c th so snh c v tnh hnh ti chnh, kt qu kinh doanh gia cc doanh nghip trong nn kinh t Vit Nam ni ring v trn bnh din hi nhp ton cu ni chung. So vi cc giai on trc y, ch k ton doanh nghip ban hnh ln ny cng gm 4 phn c bn : H thng ti khon k ton: Ni dung, kt cu v phng php phn nh tng ti khon k ton doanh nghip.

- 55 -

H thng bo co ti chnh: Ni dung v phng php lp bo co ti chnh doanh nghip.

Ch chng t k ton. Ch s k ton.

Trong tng ni dung trn u c nhng i mi rt c bn v su sc: - i vi chng t k ton: i mi u tin chnh l ni dung ca chng t k ton. T trc n nay. ch c mt s chng t k ton l bt buc theo theo ng mu do B Ti Chnh hoc c quan c thm quyn ban hnh nh: ha n GTGT,... Cc mu cn li u l chng t hng dn: doanh nghip c th b sung ch tiu hay thay i hnh thc mu biu theo yu cu qun l. V th trong Lut k ton v Ch k ton doanh nghip ln ny qui nh r mi chng t k ton u phi c 7 ni dung. Bn cnh vic cc giao dch kinh t in t ngy cng pht trin mnh, chng t k ton khng ch c lp ti Vit Nam m cn pht sinh t cc nc vi nhiu ngn ng khc nhau nn Lut k ton v Ch k ton doanh nghip mi cng quy nh r v chng t in t, ch k in t, bo qun v lu tr ti liu k ton bng giy v cc vt mang tin, quy dnh phi dch mt ln cho cc chng t k ton bng ting nc ngoi pht sinh nhiu ln v dch ton b cc chng t bng ting nc ngoi ch pht sinh mt ln doanh nghip. Ch k ton doanh nghip ln ny cng quy nh y v: danh mc chng t, biu mu tng chng t, phng php ghi chp, lun chuyn chng t k ton. - i vi s k ton: S k ton chnh l phng tin tng hp v h thng ha ton b cc nghip v kinh t pht sinh, l c s lp bo co ti chnh v bo co k ton qun tr trong n v k ton. Ngoi vic ghi s k ton theo bn hnh thc k ton nh: Nht k chung, Nht k s ci, Chng t ghi s v Nht k Chng t, Ch k ton doanh nghip ln ny tha nhn thm mt hnh thc k ton mi v cho php doanh nghip c chn mt trong nm hnh thc trn, l: K ton trn my vi tnh.

- 56 -

Ngoi ra, cn c mt quy nh quan trng l thi im sa cha sai st trn s k ton. Nu cc sai st c pht hin trc khi np BCTC cho c quan nh nc th c sa cha ngay trn s k ton v BCTC ca nm pht hin sai st. Quy nh ny gip cho doanh nghip khng phi lp li BCTC ca cc nm hoc cc k sau khi pht hin ra sai st. - i vi ti khon k ton: y l ni dung cng vic k ton c sa i nhiu nht. Nu nh trc y mi ti sn ca doanh nghip c chia thnh ti sn lu ng v ti sn c nh, th nay c thay bng ti sn ngn hn v di hn. Hng tn kho l mt khi nim tht mi ch mi ti sn c th kim k c (tr ti sn di hn v cc khon vn bng tin) nh: Hng mua ang i ng, NVL, cng c dng c, thnh phm, hng ha v chi ph sn xut kinh doanh d dang,.. c k ton theo mt nguyn tc chung l gi gc nhng phi ph hp vi thc trng bin ng gi c ca kinh t th trng. V th, Ch k ton doanh nghip ln ny tha nhn khi nim gi tr thun c th thc hin c v thm ti khon D phng gim gi hng tn kho. Ngoi ra, trong Ch k ton doanh nghip ln ny cng quy nh v hng dn kh y v chi tit mt loi ti sn di hn mi, l: Bt ng sn u t. Bt ng sn u t bao gm nh, quyn s dng t, c s h tng hoc nh, quyn s dng t hnh thnh do u t xy dng hay do mua li nhm mc ch thu li t vic cho thu hot ng hoc ch tng gi bn. y l loi ti sn di hn, c gi tr ln, c li nhun cao nhng ri ro cng kh nhiu v ang l mt i tng kinh doanh kh ph bin trong x hi, nht l sau khi Lut t ai mi ra i. Mt ni dung khc cng c nhiu i mi phong ph, a dng hn v c hng dn hch ton c th hn, chnh l hot ng u t ti chnh. Nu mt doanh nghip c khon u t ti chnh chim di 20% vn kinh doanh ca doanh nghip khc th khon u t c hch ton vo TK 121 u t chng khon ngn hn, TK 128 u t ngn hn khc nu khon u t c th thu hi trong 12 thng; hoc hch ton vo TK TK 228 u t di hn khc nu khon u t c thi hn thu hi trn 12 thng. Nu gi tr vn u t chim t 20% n di 50% vn kinh doanh ca

- 57 -

doanh nghip khc th hch ton vo TK 223 u t vo cng ty lin kt. Nu gi tr vn u t chim trn 50% vn kinh doanh ca doanh nghip khc th hch ton vo TK 221 u t vo cng ty con. Nu mt doanh nghip cng vi mt s doanh nghip hay c nhn gp vn thnh lp mt doanh nghip khc th hch ton vo TK 222 Vn gp lin doanh. V cc khon u t ca doanh nghip c th thc hin di nhiu hnh thc nh: gp vn bng ti sn, vt t, hng ha; gp vn bng tin, quyn s dng t, mua c phiu, tri phiu, Tt c cc hot ng u c hng dn c th trong Ch k ton doanh nghip ln ny. Khi nim thu thu nhp doanh nghip (TNDN) trong Ch k ton ln ny cng c nhiu thay i. Nu nh trc y thu TNDN c xem l khon phn phi li nhun gia Nh nc v doanh nghip v kt qu hot ng kinh doanh trong mt nm ca doanh nghip. Quan nim ny n nay thay i hon ton. i vi nh u t trong nn kinh t th trng, thu TNDN l mt loi chi ph m doanh nghip phi np cho nh nc. Do s pht sinh s khc bit gia chi ph k ton v chi ph hp l tnh chi ph thu TNDN hin hnh nn xut hin thm cc khi nim Chi ph thu thu nhp doanh nghip (TK 821), Ti sn thu thu nhp hon li (TK 243), Thu thu nhp hon li phi tr (TK 347). Vic hch ton cc khon nhn vn u t, i vay, n v cc khon thanh ton phi thu, phi tr cng l nhng ni dung i mi ph hp vi hot ng kinh t, ti chnh phong ph ca nn kinh t th trng nhiu thnh phn trong Ch k ton doanh nghip ln ny. - i vi bo co ti chnh: Bo co ti chnh l mt trong nhng kt qu cui cng ca cng vic k ton, so vi quy nh trc y c nhng bc i mi cn bn: u tin, Bo co lu chuyn tin t l mt trong bn mu bo co m doanh nghip bt buc phi lp cho k k ton nm thay cho s khuyn khch lp nh trc y. Th hai phi k n Bo co kt qu hot ng kinh doanh trong Ch k ton ln ny b Phn II v Phn III v tnh hnh thc hin ngha v vi ngn sch. Cui cng l Bng thuyt minh bo co ti chnh mi c quy nh rt chi tit so vi trc

- 58 -

y. Ngoi vic thuyt minh cc chnh sch k ton lm c s lp v trnh by bo co ti chnh, mt s ch tiu trn Bng cn i k ton v Bo co kt qu hot ng kinh doanh phi c gii trnh chi tit trong thuyt minh. Nhng ch tiu khng pht sinh hoc khng trng yu, doanh nghip c th b qua, khng cn thuyt minh. S thay i ny lm cho Bng thuyt minh bo co ti chnh tuy phc tp hn nhng li tha mn c yu cu gii trnh chi tit cc thng tin nhy cm nh hng n quyn li v ngha v ca ngi s dng thng tin trc khi a ra quyt nh ca minh. Ch k ton doanh nghip ln ny khng ch quy nh v bo co ti chnh nm, m cn quy nh bo co ti chnh gia nin (bo co qu) theo dng y hoc tm lc; bo co ti chnh tng hp p dng cho cng ty, tng cng ty; v bo co ti chnh hp nht p dng cho cng ty m v tp on. Nhn chung, ch k ton doanh nghip ln ny c ban hnh ng b t ch chng t, s k ton, ti khon k ton n bo co ti chnh, to iu kin rt thun li cho vic thc hin. ng hnh vi nhn thc mi v i tng s dng thng tin k ton, ch k ton doanh nghip mi xy dng da trn phng chm d lm, d hiu, minh bch, cng khai, d kim tra, d kim sot, gii quyt c hu ht cc hot ng kinh t, ti chnh mi, v ang pht sinh vi nhng nguyn tc v chun mc k ton Vit Nam ph hp vi thng l quc t v lut php Vit Nam. 2.1.4.2. u im ca h thng k ton Vit Nam hin nay So vi cc h thng k ton doanh nghip c ban hnh trc y, h thng k ton hin hnh c nhiu u im, c th l : - Nhng i mi trong h thng k ton Vit Nam ni trn tng bc p ng c nhu cu qun l ngy cng cao i vi hot ng kinh t ti chnh ngy cng phc tp, phong ph v a dng ca nn kinh t ni chung v tin trnh m ca, hi nhp ni ring. - to lp c khun kh php l v k ton v kim ton cho s vn hnh v hot ng ngh nghip. c bit, t nm 2001 n nay, sau khi nghin cu chun mc

- 59 -

k ton quc t, hc tp kinh nghim ca cc nc trong khu vc, trong khun kh php lut, ph hp vi yu cu qun l, yu cu hi nhp quc t, B Ti Chnh ban hnh v cng b nm t (26 chun mc k ton) v hng dn thc hin tng t bng cc Thng t. H thng k ton c i mi v tip cn dn vi nguyn tc, thng l v chun mc k ton th gii v khu vc. - Ch k ton doanh nghip mi xy dng trn nguyn tc h thng v cp nht cc quy nh mi nht ca Lut k ton, cc ngh nh hng dn Lut v 26 chun mc k ton Vit Nam, ph hp vi nguyn tc v thng l k ton quc t, ph hp vi yu cu v trnh qun l kinh t, ti chnh cho tng loi hnh doanh nghip Vit Nam. Ch k ton doanh nghip mi cng hng dn k ton cc hot ng kinh t mi v s pht sinh ti doanh nghip nh: Chi ph thu thu nhp doanh nghip, k ton cc khon u t chng khon, bt ng sn u t, c phiu qu, u t vo cng ty con, u t lin doanh, lin kt, hp nht kinh doanh, mua bn doanh nghip, cc khon d phng, ti sn v n tim tng y l ch k ton doanh nghip mi c son tho chu o, k lng, y v h thng nht t trc n nay. C th ni Ch k ton doanh nghip mi l thnh qu, l s kt tinh ca cng cuc i mi h thng k ton Vit Nam trong 10 nm qua. - i ng hnh ngh k ton c o to c h thng v c kinh nghim trong hot ng ngh nghip, dm vt qua th thch, kh khn, d thch nghi vi hon cnh mi. 2.1.4.3. Nhc im ca h thng k ton Vit Nam hin nay Ci cch v i mi h thng k ton Vit Nam l cng vic chuyn mn phc tp, din ra rt khn trng trong qu trnh i mi chnh sch qun l kinh t, ti chnh, ci cch nn hnh chnh quc gia. Trong bi cnh , h thng k ton Vit Nam khng trnh khi nhng khim khuyt, hn ch. Bn cnh nhng u im va nu trn, h thng k ton Vit Nam hin hnh vn cn tn ti mt s nhc im nh sau: - H thng k ton Vit Nam quen hot ng trong mi trng tnh, th ng, cam chu.

- 60 -

- Nhn thc v k ton trong kinh t th trng cn hn ch, khng t trng hp mi dng li cng vic k ton thun ty, cha thy ht vai tr, tc dng v cha lm cho cng tc k ton thc s l cng c qun l, iu hnh hot ng kinh t ti chnh, cng c hu hiu qun tr kinh doanh, tham gia tch cc kim k, kim sot, o lng hiu qu kinh t ti chnh, hiu qu u t v hiu qu kinh doanh. - Vic p dng h thng chun mc Vit Nam ch gii hn trong cc doanh nghip ln. Cc doanh nghip va v nh vn ch yu lm k ton theo nh hng thu nhiu hn l tun th theo h thng chun mc k ton ban hnh. - Vai tr v tc ng ca Hi ngh nghip cha mnh.

2.2. Tc ng ca nhn t mi trng n h thng k ton v qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam H thng chun mc k ton Vit Nam cng nh h thng chun mc k ton quc t hnh thnh v pht trin gn lin vi nhng c im trong mi trng kinh t - x hi. Chnh mi trng c th ca Vit Nam to nn h thng k ton khc bit vi h thng k ton ca cc quc gia khc. 2.2.1. Mi trng kinh doanh c trng u tin trong mi trng kinh doanh nh hng n h thng k ton Vit Nam phi k n vai tr ch o ca thnh phn kinh t quc doanh trong nn kinh t Vit Nam. D kin quyt chuyn t nn kinh t tp trung sang nn kinh t th trng, vi ch trng pht trin nhiu thnh phn kinh t, thu ht vn u t nc ngoi, sp xp, i mi doanh nghip nh nc vi nhim v trng tm l c phn ho (CPH). Tuy nhin cc doanh nghip nh nc vn chim mt v tr quan trng trong nn kinh t Vit Nam, chi phi nhng ngnh, lnh vc then cht v gi mt t trng ln trong tng ngun vn v doanh thu ca nn kinh t. Thc cht hai ngun hnh thnh vn ch yu trong nn kinh t Vit Nam l t ngn sch nh nc v vn vay. Nhng k t khi y mnh thu ht u t nc ngoi, th ngun vn u t nc

- 61 -

ngoi cng bt u chim mt t trng kh ln trong c cu ti chnh ca Vit Nam. Theo s liu chnh thc t Cc Thng k, u t nc ngoi, B K hoch v u t lng vn u t trc tip nc ngoi vo Vit Nam trong thng 6/2008 t k lc mi vi hn 16 t USD. Mc tiu hng u ca ng v Nh nc l y nhanh qu trnh c phn ha nhm nng cao quyn t ch, t chu trch nhim trong qun l doanh nghip, to ra mi trng php l thun li nn kinh t pht trin, gn c phn ha vi vic pht trin th trng chng khon. Tnh n ht nm 2007, theo s liu ca Ban ch o i mi v Pht trin doanh nghip, c nc sp xp c 5.367 doanh nghip, trong c phn ha l 3.756 doanh nghip. Nhng nhn chung, qu trnh c phn ha doanh nghip nh nc vn cn kh chm, cn khp kn, cha thu ht c nhiu vn u t t bn ngoi vo doanh nghip. S vn ca doanh nghip chuyn thnh vn c phn cn rt khim tn. Vn c phn ch yu c gi li trong tay nh nc v bn cho ngi lao ng. V l do , th trng chng khon Vit Nam hot ng vn cha hiu qu. Sau c phn ha, doanh nghip khng thc hin nim yt, ng k giao dch trn th trng chng khon, v th s lng doanh nghip c phn ha tng ln nhng hng ha trn th trng chng khon th vn hn ch. Theo thng k n thng 09/2006 s lng ti khon giao dch trn th trng chng khon t 72.000 ti khon, trong s lng ti khon c nhn khong 71.600, s lng ti khon ca t chc ch khong 450. Mc d c nhiu hn ch nhng so vi cc nm u thnh lp, th trng chng khon Vit Nam cng c nhiu tng trng. Nu nh trong nm u thnh lp, S giao dch chng khon TP.HCM ch mi thc hin c 100 phin giao dch vi tng gi tr giao dch 251,6 t ng th tnh n ngy 31/12/2007 thc hin c 1.699 phin giao dch vi tng gi tr khong 384,5 t ng. S kin Vit Nam chnh thc gia nhp T chc thng mi th gii (WTO) tc ng mnh n th trng chng khon Vit Nam, thu ht ngy cng nhiu nh u t nc ngoi vo th trng chng khon Vit Nam. Chnh s tng trng kh nhanh ny cng vi xu hng quc t ha ngun vn cung cp trong nn kinh t nh hng nhiu n k ton Vit Nam cng

- 62 -

nh qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam. Sc p v trch nhim k ton v nhu cu cn thit thng tin ti chnh minh bch, ng tin cy cung cp cho qu trnh ra quyt nh ca cc nh u t t Vit Nam vo tnh trng phi nhanh chng hon thnh h thng chun mc k ton Vit Nam ha hp vi cc thng l chung ca quc t. 2.2.2. Mi trng php l 2.2.2.1. Vai tr ca Nh nc v h thng lut php Qu trnh chuyn sang nn kinh t th trng ca Vit Nam do Nh nc ch ng thc hin theo nh hng x hi ch ngha. V l do , nh nc lun duy tr vai tr ch o khng nhng trong nn kinh t m cn c trong vic ban hnh cc quy nh trong lnh vc k ton kim ton. T nhng nm 1957, nh nc ban hnh ch k ton v nhiu vn bn php l hng dn k ton. Qua tng bc chuyn bin nn kinh t, nh nc cng tng bc thay i cc khun kh php l v k ton. cho ph hp vi yu cu qun l kinh t ca nh nc. T iu l t chc k ton nh nc nm 1961, Php lnh k ton thng k nm 1988 n Lut k ton nm 2003, Ch k ton doanh nghip theo Q 15, Ch k ton doanh nghip nh v va theo Q 48 ban hnh nm 2006 cho thy s kin quyt ca nh nc trong vic ci cch h thng k ton p ng yu cu hi nhp vi cc thng l k ton quc t. 2.2.2.2. Chnh sch thu H thng chnh sch thu ca Vit Nam mi c hnh thnh vo cui nhng nm 80 cng vi vic chuyn i c ch ca nn kinh t k hoch ha tp trung sang nn kinh t th trng c nhiu thnh phn kinh t. Do Vit Nam l quc gia theo nh hng x hi ch ngha do ng v nh nc lnh o cho nn tt c cc quy nh php l v thu u do nh nc thit lp v ban hnh. V th h thng k ton chu nh hng rt nhiu n chnh sch thu ca quc gia. Cc doanh nghip ch quan tm n vic ghi chp v lp bo co ti chnh tun th theo cc quy nh ca Lut Thu. Mc d B Ti Chnh ban hnh h thng chun mc k ton Vit Nam v Q 15 hng dn s khc nhau gia li nhun k ton v li nhun chu thu. Cc doanh

- 63 -

nghip Vit Nam cng ang tng bc lm quen vi s khc bit ny phn nh tnh hnh ti chnh ca n v mnh mt cch trung thc v hp l hn nhng ch yu ch c p dng ti cc cng ty c quy m ln hay ti cc doanh nghip c k ton c trnh chuyn mn cao. Cn cc doanh nghip nh vn cn duy tr vic ghi chp v lp bo co ti chnh tun th theo Lut Thu nhiu hn. 2.2.3. T chc ngh nghip Hi K ton v Kim ton Vit Nam (di y gi tt l Hi) l t chc ngh nghip ca cc t chc v c nhn lm ngh k ton v kim ton Vit Nam. Hi hot ng vi mc ch duy tr v pht trin ngh nghip; nng cao cht lng nghip v chuyn mn nhm phc v ngy cng tt hn yu cu qun l kinh t ti chnh ca t nc, hi nhp vi cc t chc ngh nghip k ton v kim ton cc nc trong khu vc v th gii. Hi K ton v Kim ton Vit Nam vi tn gi trc y l Hi K ton Vit Nam c thnh lp vo nm 1994, hot ng theo s qun l ca B Ti chnh, l thnh vin ca Lin hip cc Hi Khoa hc v K thut Vit Nam, l thnh vin chnh thc ca Lin on K ton Quc t (IFAC) v Hip hi K ton ng Nam (AFA) nm 1998. Sau gn 15 nm hot ng, Hi trng thnh v nhiu mt v lm nhiu vic c ch cho s duy tr v pht trin ngh nghip k ton, kim ton Vit Nam. Nm 2003 Lut K ton v cc vn bn php quy hng dn thi hnh lut ca chnh ph, ca B Ti Chnh khng nh ng vai tr ca Hi v tng bc chuyn giao cc chc nng qun l ngh nghip cho Hi. Bn cnh , s lng hi vin ca Hi kh ng. Tuy nhin Hi vn cn mang tnh cht mt hi qun chng hn l mt hi ngh nghip, cht lng ca hi vin vn cha c sn lc k lng. Mc d Hi sn sng hi nhp mt cch y cng vi cc nc trong khu vc cng nh trn th gii v mt t chc v hot ng hi. Nhng, do iu kin pht trin kinh t c khc gia cc nc pht trin v ang pht trin, nn vic t chc v hot ng ca Hi vn ang tng bc i mi cho ph hp, gp phn a cng tc qun l cc doanh nghip ngy cng tt, phc v cho cng tc qun l v hoch nh cc chin lc kinh t ngy cng c hiu qu hn; a t nc ta vng bc trn con ng cng nghip ha, hin i ha.

- 64 -

2.3. Qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam 2.3.1. Thc trng h thng chun mc k ton Vit Nam Vit Nam ang trong qu trnh hi nhp kinh t khu vc v th gii nhm to tc pht trin cao nht v mi mt ca nn kinh t - x hi. V vy, i hi cc chnh sch qun l kinh t - ti chnh cng phi thay i v tng bc c lut ha theo cc chun mc c th. K ton l cng c sc bn qun l kinh t. Lut k ton v cc chun mc k ton Vit Nam c ban hnh nhm thng nht qun l kinh t, m bo k ton l cng c qun l, gim st cht ch, c hiu qu mi hot ng kinh t ti chnh, cung cp thng tin y , trung thc, kp thi, cng khai, minh bch, p ng yu cu t chc v qun l, iu hnh ca c quan Nh nc, doanh nghip, t chc v c nhn. Vit Nam, do c im pht trin nn kinh t, Lut k ton v cc ch k ton quy nh mt s vn mang tnh cht chun mc nhng cha y v cha ng b, v cha ph hp vi thng l v chun mc k ton quc t. Bn cnh , cc doanh nghip cng gp rt nhiu kh khn trong vic t chc cng tc k ton, cng tc kim tra vn dng nhiu cch khc nhau, thiu c s khng nh khi a ra nhn xt ng, sai. Mc tiu n nm 2020, Vit Nam phi hi nhp hon ton vi quc t trong lnh vc k ton kim ton. Trong tin trnh hi nhp WTO, chnh ph Vit Nam cam kt vi cc t chc quc t v ci cch h thng k ton Vit Nam, trong cam kt v hon thin mt h thng Chun mc k ton hon chnh ph hp vi thng l k ton quc t. Bn cnh , trong iu kin l thnh vin chnh thc ca WTO, hot ng giao dch, u t trn th trng vn, th trng chng khon si ng, thu ht s tham gia ngy mt ng o ca cc nh u t nc ngoi, h thng k ton v kim ton l mt trong nhng trng im cn c ci tin khng ngng nhm nng cao tnh minh bch v trch nhim php l ca cc doanh nghip, bo v quyn li hp php ca cc nh u t.

- 65 -

Thc tin chng minh rng vic xy dng h thng chun mc k ton quc gia cho Vit Nam l vn v cng cn thit to dng mt hnh lang php l cho hot ng k ton, ng thi cng l i hi ca qu trnh hi nhp quc t v khu vc. 2.3.1.1. Mi trng php l Trong giai on t nm 1995 2005, B Ti Chnh tin hnh hoch nh nhiu chng trnh vi mc ch ch yu chun b trc cho vic thay th dn nhng quy nh ti chnh k ton hin hnh bng s ra i ca h thng chun mc. Song song vi vic to dng khun kh php l cho k ton bng vic ban hnh Lut k ton, Ban ch o nghin cu, son tho chun mc k ton Vit Nam cng c thnh lp v chnh thc hot ng theo Quyt nh s 1503/1998/Q-BTC ngy 30/10/1998. Theo ngh ca V Ch k ton, ngy 14/03/2000, B trng B Ti Chnh cng ban hnh Q 38/2000/Q/BTC ngy 14/03/2000 v vic ban hnh v cng b p dng H thng chun mc k ton, chun mc kim ton Vit Nam p dng cho cc doanh nghip hot ng sn xut, kinh doanh v cc cng ty kim ton hot ng ti Vit Nam. 2.3.1.2. T chc lp quy v qu trnh son tho Ti Vit Nam, B Ti Chnh l c quan c thm quyn ban hnh cc chun mc k ton. Cc chun mc k ton ny c nghin cu v son tho bi Ban ch o nghin cu, son tho chun mc k ton Vit Nam gm 13 thnh vin, ngoi cc thnh vin t cc c quan thuc B Ti Chnh, cn b sung thm cc thnh vin n t cc trng i hc v Hi K Ton Vit Nam. V ch k ton l n v thng trc ca cc Ban ch o v cc T son tho chun mc, c nhim v t chc trin khai vic son tho, tip thu kin v hon chnh trnh B k ban hnh. Hi ng quc gia k ton thuc B Ti Chnh c chc nng t vn cho B trng B Ti Chnh v chin lc, chnh sch pht trin v cc vn khc lin quan n k ton, kim ton. Hi ng bao gm mt ch tch, hai ph ch tch v 14 y vin n t

- 66 -

B Ti Chnh, cc trng i hc v cc b ngnh. B phn thng trc ca Hi ng t ti V ch k ton B Ti Chnh. Vi nhim v khn trng m bo vic ban hnh v cng b cc chun mc k ton, chun mc kim ton Vit Nam phc v cho nn kinh t, Ban ch o nghin cu, son tho chun mc k ton Vit Nam a ra quy trnh xy dng cc chun mc k ton Vit Nam theo cc bc sau: Xy dng nguyn tc chung v mc ch, phm vi, c cu ca chun mc. Cng vic ny c thc hin ch yu trong giai on bin son chun mc chung. Xy dng danh mc h thng chun mc v sp xp, phn loi cc chun mc. La chn ch , ni dung tng chun mc Xy dng, tho lun nhm cng tng chun mc v hon thin gi xin kin Hi ng quc gia k ton. Chun b hi tho, t chc hi tho bo v trc thnh vin Ban ch o ph trch nhm. Sau khi c thng qua, d tho s c cng b ly kin rng ri. iu chnh D tho, thng qua Ban ch o, Hi ng quc gia k ton v gi ly kin cc B. Hon chnh D tho, trnh B Ti Chnh ban hnh, cng b thc hin.

Giai on 2006 2010 c xem l giai on cng c hi nhp, tip tc hon thin h thng php l iu chnh hot ng k ton, kim ton. n giai on 2010 2020, Vit Nam s hi nhp ton din, bnh ng vi cc nc trong lnh vc k ton, kim ton. Theo l trnh , B Ti Chnh nghin cu son tho v tng bc ban hnh h thng chun mc k ton Vit Nam. V c bn, cc chun mc k ton Vit Nam c xy dng theo cc chun mc k ton, kim ton quc t vi mt s iu chnh cho ph hp vi iu kin ca Vit Nam. T nm 1996, vi s gip ca Cng ng chu u (EU) v Ngn hng th

- 67 -

gii (WB), B Ti Chnh ban hnh h thng chun mc k ton Vit Nam. Chun mc k ton Vit Nam c ban hnh di hnh thc Quyt nh ca B Ti Chnh. Cho n nay, B Ti Chnh ban hnh 05 quyt nh cng b 26 chun mc k ton (VAS) thnh nm t nh sau : 1. t 1: B Ti Chnh ban hnh theo Q 149/2001/Q-BTC ngy 31/12/2000. 2. t 2: B Ti Chnh ban hnh theo Q 165/2002/Q-BTC ngy 31/12/2002. 3. t 3: B Ti Chnh ban hnh theo Q 234/2003/Q-BTC ngy 30/12/2003. 4. t 4: B Ti Chnh ban hnh theo Q 12/2005/Q-BTC ngy 15/02/2005. 5. t 5: B Ti Chnh ban hnh theo Q 100/2005/Q-BTC ngy 28/12/2005.

2.3.1.3. Cc nguyn tc xy dng chun mc k ton Vit Nam c c s xy dng h thng chun mc k ton, B Ti Chnh ra cc nguyn tc v cc nguyn tc ny c p dng trong sut qu trnh son tho, xy dng v cc chun mc k ton quc gia, bao gm: - Da trn c s cc chun mc quc t v k ton, chun mc quc t v kim ton do Lin on k ton quc t (IFAC) cng b; - Ph hp vi iu kin pht trin ca nn kinh t th trng Vit Nam, ph hp vi h thng lut php, trnh , kinh nghim k ton, kim ton ca Vit Nam; - p ng c yu cu thng tin cho mc ch qun l ca Nh nc, thng k s liu cho nn kinh t v gim st tnh hnh thc hin ngha v thu ca doanh nghip; - Chun mc k ton, chun mc kim ton Vit Nam phi n gin, r rng v tun th cc quy nh v th thc ban hnh vn bn php lut Vit Nam. - S dng ngn ng d hiu nhm m bo khng ch nhng ngi hnh ngh k ton, kim ton m cc ch u t, c ng, ch s hu doanh nghip c th hiu

- 68 -

lm c s nh gi, gim st tnh hnh ti chnh v kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. - Ch trng vo vic trnh by thng tin b sung trong BCTC, c bit l cc nghip v ngoi bng cn i k ton, tng cng s dng gi tr hp l (trong trng hp c th v cn thit nhm nng cao tnh hu dng ca thng tin ti chnh cho vic ra quyt nh kinh t). 2.3.2. Nhng khc bit gia h thng chun mc k ton Vit Nam hin hnh v h thng chun mc k ton quc t. Cho n nm 2008, IASC v IASB ban hnh c 30 chun mc k ton quc t IAS v 08 chun mc bo co ti chnh quc t IFRS. Trong khi , Vit Nam ch mi c ban hnh c 26 chun mc k ton nh sau :
Chun mc quc t Ni dung VAS tng ng

IAS - Qui nh chung IAS 1 IAS 2 IAS 7 IAS 8

Qui nh chung

VAS 01

Trnh by bo co ti chnh Hng tn kho Bo co lu chuyn tin t Chnh sch k ton, thay i c tnh k ton v cc sai st

VAS 21 VAS 02 VAS 24 VAS 29

IAS 10 IAS 11 IAS 12

Cc s kin sau ngy kt thc nin Hp ng xy dng Thu thu nhp doanh nghip

VAS 23 VAS 15 VAS 17

- 69 -

IAS 14

Bo co b phn (s c thay th bng IFRS 8 t ngy 01/01/2009)

VAS 28

IAS 16 IAS 17 IAS 18 IAS 19

Ti sn c nh hu hnh Thu ti sn Doanh thu Phc li cho ngi lao ng

VAS 03 VAS 06 VAS 14 Cha c VAS tng ng

IAS 20

K ton cc khon tr cp ca Chnh ph v trnh by cc khon h tr ca Chnh ph

Cha c VAS tng ng VAS 10 VAS 16 VAS 26 Cha c VAS tng ng

IAS 21 IAS 23 IAS 24 IAS 26

nh hng ca vic thay i t gi hi oi Chi ph i vay Thng tin v cc bn lin quan K ton v bo co qu hu tr

IAS 27

Bo co ti chnh hp nht v k ton cc khon u t vo cng ty con

VAS 25

IAS 28 IAS 29

K ton cc khon u t vo cng ty lin kt Bo co ti chnh trong iu kin nn kinh t siu lm pht

VAS 07 Cha c VAS tng ng VAS 22

IAS 30

Trnh by b sung BCTC ca cc ngn hng v t chc ti chnh tng t

IAS 31

Gp vn lin doanh

VAS 08

- 70 -

IAS 33 IAS 34 IAS 36

Li trn c phiu Bo co ti chnh gia nin Tn tht ti sn

VAS 30 VAS 27 Cha c VAS tng ng

IAS 37 IAS 38 IAS 39

Cc khon d phng, ti sn v n tim tang Ti sn c nh v hnh Ghi nhn v nh gi cng c ti chnh

VAS 18 VAS 04 Cha c VAS tng ng

IAS 40 IAS 41

Bt ng sn u t Nng nghip

VAS 05 Cha c VAS tng ng

IFRS 1

Ln u p dng cc chun mc quc t v trnh by bo co ti chnh

Cha c VAS tng ng Cha c VAS tng ng

IFRS 2

Thanh ton trn c s c phiu

IFRS 3 IFRS 4 IFRS 5

Hp nht kinh doanh Hp ng bo him Ti sn di hn nm gi bn v Hot ng khng lin tc

VAS 11 VAS 19 Khng c VAS tng ng Khng c VAS tng ng

IFRS 6

Thm d v nh gi ti nguyn khong sn

IFRS 7

Cng c ti chnh: Trnh by

Khng c VAS

- 71 -

tng ng IFRS 8 B phn kinh doanh Khng c VAS tng ng

V c cu, cc chun mc k ton Vit Nam bao gm hai phn chnh: Phn Quy nh chung: trnh by mc ch, ni dung c bn, phm vi p dng v gii thch thut ng. Phn Ni dung chun mc: trnh by cc phng php nh gi, cc phng php k ton, cc quy nh v hng dn c th iu chnh hnh vi ca cc i tng thuc phm vi chi phi ca ca chun mc, cch ghi nhn v trnh by trn bo co ti chnh.

So vi chun mc k ton quc t, c nhng khc bit ch yu sau: Xy dng cc quy nh chung thnh mt chun mc. Trng hp c s xung t gia cc chun mc c th v chun mc chung th p dng theo chun mc c th. Trng hp chun mc k ton c th cha quy nh th thc hin theo Chun mc chung. B sung phn gii thch thut ng: nhm bo m cho ngi c hiu ng v cc thut ng s dng trong tng chun mc. iu ny xut pht t c im qu trnh xy dng v ban hnh tng chun mc ca Vit Nam cha iu kin ban hnh mt chun mc ring v t in thut ng nh chun mc quc t. V ni dung, cc chun mc k ton Vit Nam hin hnh c xy dng da theo cc chun mc k ton, kim ton quc t c iu chnh cho ph hp vi iu kin ca Vit Nam. Ngoi tr chun mc VAS 17, VAS 18, VAS 24, VAS 28 v VAS 32 tng ng hon ton vi chun mc k ton quc t, cc chun mc cn li u c mt s khc bit ch yu nh sau:

- 72 -

Mt s im ca chun mc ny trnh by c th hn chun mc kia v ngc li, hoc cn mt vi khc bit v cch dng thut ng, hoc v cc phng php c p dng, phm vi trnh by. Tinh thn k ton c lp ca chun mc k ton quc t vn cn b gii hn trong cc VAS. Hin nay, cc quy tc k ton cn b b buc trong mt vi h thng ti khon nh sn v cc bc hch ton vch sn cho tng giao dch c th l cha ph hp vi tinh thn ca IFRS. S cng nhc ny gy tr ngi n vic pht trin k ton chuyn nghip, hn ch nhng k ton vin c trnh chuyn mn cao pht huy nng lc ca mnh.

2.3.3. Nhng thnh qu v tn ti trong qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam 2.3.3.1 Nhng thnh qu t c trong qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam Vi mc tiu p ng yu cu hi nhp, t nm 1996, Vit Nam nghin cu ton b h thng chun mc k ton quc t (IAS) v chun mc k ton ca mt s quc gia trong khu vc nhm xc nh iu kin v kh nng p dng cho nn kinh t Vit Nam. H thng chun mc k ton Vit Nam (VAS) c nghin cu, xy dng da trn c s cc IAS v chun mc lp BCTC quc t (IFRS) c cp nht mi nht. Cho n nay, vi 26 chun mc k ton c ban hnh cho thy h thng chun mc k ton ca Vit Nam t c mt s thnh qu quan trng. Thnh qu u tin v cng l thnh cng c bn nht m Vit Nam t c trong qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam chnh l xc nh ng n phng hng xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam: + Xc nh chun mc k ton Vit Nam l mt vn bn php lut do B Ti Chnh ban hnh. Vn ht sc quan trng trong vic thnh cng ca chun mc l tnh cng ch ca chun mc. Gn nh khng c mt khun mu cho vic la chn m

- 73 -

hnh thit lp h thng chun mc k ton mt quc gia m ty thuc vo c im ca mi nc. Ngoi tr mt vi nc c t chc ngh nghip rt mnh, xu th chung ca cc nc vn l phi da vo cc lc lng x hi khc hay nh nc trong vic thit lp h thng chun mc k ton. Trong iu kin mi trng chnh tr v php l Vit Nam l mt nc theo nh hng XHCN do nh nc gi vai tr ch o trong vic ban hnh cc quy nh trong lnh vc k ton kim ton, hot ng ca t chc ngh nghip cha vng mnh, th vic B Ti Chnh nhn chc nng ban hnh chun mc k ton Vit Nam l hon ton hp l. + Xc nh c s xy dng chun mc k ton Vit Nam l da trn cc chun mc k ton quc t vn dng vo thc tin Vit Nam, c iu chnh cho ph hp vi iu kin ca Vit Nam. Thnh qu th hai phi k n l s hi ha tng ng ca h thng chun mc k ton Vit Nam (VAS) vi h thng chun mc k ton quc t. + VAS c bn ph hp vi chun mc k ton quc t khng ch v ni dung, v c s nh gi, ghi nhn v trnh by trn BCTC m cn c v hnh thc trnh by. + Tng chun mc k ton c dch ra ting Anh to iu kin cho cc nh u t nc ngoi c th tip cn d dng vi h thng chun mc k ton Vit Nam. iu ny gp phn hon thin khun kh php l cho hot ng k ton Vit Nam bt nhp kp thi vi s hi nhp k ton cc nc c nn kinh t th trng, m quan trng hn l to mi trng php l cho hi nhp kinh t khu vc v quc t. Mt thnh qu cng rt quan trng ca h thng chun mc k ton Vit Nam (VAS) chnh l kh nng thc thi. Ngay t khi bt u nghin cu v xy dng, B Ti Chnh xc nh quan im chun mc k ton Vit Nam c xy dng trn c s ph hp vi chun mc k ton quc t nhng phi ph hp vi iu kin kinh t chnh tr - x hi php lut ca Vit Nam trong giai on hin ti v tng lai gn. Di s gip ca cc chuyn gia nc ngoi, cng vic son tho chun mc k ton c tin hnh nhanh chng, t cht lng cao, p ng c yu cu thc tin. Qu trnh ny cng thu ht v huy ng c s tham gia ng o ca cc

- 74 -

chuyn gia t nghin cu l lun n thc tin. Thc t cho thy, k t khi h thng chun mc k ton Vit Nam ra i cho n nay p ng yu cu ca qu trnh hi nhp, m ca v hot ng k ton. Th trng chng khon ngy cng pht trin do h thng chun mc k ton m bo tnh thng nht trong ghi chp k ton, trnh by v thuyt minh bo co ti chnh ca cc doanh nghip, gip nh u t ngy cng tin tng vo s cng khai, minh bch, trung thc i vi bo co ti chnh ca cc cng ty nim yt. Bn cnh , vic ghi nhn v trnh by BCTC theo thng l k ton quc t to cho k ton Vit Nam c ting ni chung vi bn b quc t, thu ht cc ln sng u t nc ngoi vo Vit Nam di nhiu hnh thc gia tng c v chiu rng ln chiu su, thc y nn kinh t Vit Nam trong thi gian gn y tng trng kh mnh. - Thnh qu cui cng m Vit Nam t c trong qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam l mc tiu hnh thnh mt sn chi bnh ng cho cc doanh nghip. Khc vi c ch chnh sch trc y, chng ta c nhng chnh sch ti chnh ring bit, quy nh i vi cc doanh nghip nh nc (DNNN), trong khi khng quy nh i vi cng ty TNHH v c phn. T to ra mi trng khng bnh ng v khng c s ng nht, c th so snh c. Cn ngy nay, chnh sch ca chng ta l thc y nn kinh t c nhiu thnh phn khc ngoi DNNN, qu trnh cnh tranh mnh m hn, bnh ng hn i hi cc thng tin ti chnh phi c cng khai mt cch hu hiu hn thu ht u t. V vy chun mc k ton vi mc tiu ca mnh ghi nhn v trnh by BCTC ng thc trng kinh doanh v phi so snh c gia cc doanh nghip vi nhau. 2.3.3.2 Nhng tn ti cn gii quyt trong qu trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam Bn cnh nhng thnh qu t dc trong qu trnh xy dng h thng chun mc k ton, Vit Nam vn cn nhiu tn ti cn phi gii quyt ngay c th t c mc tiu ha nhp vi cc thng l quc t. - V c quan ban hnh chun mc k ton Vit Nam: C cu t chc ban hnh chun mc k ton rt ph hp vi mi trng chnh tr, php l ca Vit Nam hin

- 75 -

nay. m bo tin xy dng v ni dung ph hp vi nhng yu cu ca nn kinh t, trc mt cn xy dng y ban chun mc k ton Vit Nam nhm chuyn trch son tho cc chun mc k ton trnh B Ti Chnh ban hnh. Tuy nhin khi Hi k ton Vit Nam pht trin mnh hn, nn giao Hi gi vai tr l t chc lp quy, ban hnh cc chun mc k ton Vit Nam. Vic p dng nhng kinh nghim ca quc t vo tnh hnh c th ca Vit Nam trong xy dng c cu t chc ban hnh chun mc k ton Vit Nam l rt quan trng m bo v ni dung, tin hon thin v xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam. - i ng nhng ngi lm ngh k ton cc doanh nghip, thm ch c cc cn b cc c quan qun l chc nng cn cha tht s ch ng cp nht, cha nm bt ht c ni dung ca cc chun mc lm cho cng tc trin khai cc chun mc vo thc tin cn hn ch. Thi quen ch i s hng dn c th ca B ti Chnh ri vn dng my mc tn ti trong mt b phn khng nh nhng ngi lm cng tc k ton hin nay. Thc trng ny t ra vn cn o to bi dng to ngun nhn lc k ton p ng yu cu ca thc tin. - Thc t k ton cc doanh nghip va v nh ch yu quan tm nhiu n ch k ton, cc vn bn hng dn ch k ton, thng t quan tm n cc chun mc k ton. - H thng chun mc k ton Vit Nam thiu tnh mm do, linh hot trong cc quy tc k ton, cha ph hp vi tinh thn ca IFRS. ng thi, nhiu thut ng c dch qu st t vng Ting Anh nn cha r ngha, to kh hiu cho ngi c. - Mt s khi nim, thut ng s dng gia chun mc k ton vi cc vn bn php lut c lin quan nh Lut u t nc ngoi, Lut thu, cn cha c s thng nht. iu ny i hi cc c quan ban hnh phi c s iu chnh cc doanh nghip trong qu trnh thc hin s thun li hn.

- 76 -

KT LUN CHNG II H thng k ton Vit Nam mang c trng ca k ton trong cc nn kinh t chuyn i, l s pha trn an xen gia cc quy nh k ton chi tit tha hng t m hnh kinh t tp trung v cc khi nim, nguyn tc k ton t cc nc c nn kinh t th trng pht trin. Chnh v th nh hng su m n qu trnh xy dng cc chun mc k ton Vit Nam. V mt t chc, h thng chun mc k ton Vit Nam c ban hnh bi Nh nc, m vai tr trung tm l B Ti Chnh, cng vi s h tr khng ngng ca cc chuyn gia trong nc v nc ngoi cho s nghip ci cch h thng k ton Vit Nam. Hn mi nm thc hin, qu trnh xy dng chun mc k ton Vit Nam c cc quc gia trong khu vc cng nh cc t chc quc t nh gi kh cao. So vi cc nc c nn kinh t chuyn i, s pht trin chun mc k ton Vit Nam c xem l mt trong nhng in hnh ca khu vc. Thnh tu ca qu trnh xy dng chun mc k ton Vit Nam khng ch l vic ban hnh c 26 chun mc k ton m cn l vic hnh thnh c quy trnh cng nh i ng nhn lc xy dng cc chun mc k ton trong tng lai. Tuy nhin, cng nh tt c cc quc gia khc trn th gii khi n lc vn dng cc chun mc k ton quc t vo p dng trong iu kin kinh t, chnh tr, x hi ca tng nc. Qu trnh xy dng v vn dng chun mc k ton Vit Nam cng bc l mt s tn ti m cn phi n lc rt nhiu hon thin v thc s a h thng chun mc vo p dng ti Vit Nam, chun b sn sng ha hp hi t vi k ton quc t.

- 77 -

CHNG III PHNG HNG V GII PHP HA HP HI T VI K TON QUC T CA VIT NAM
3.1. Phng hng ha nhp vi k ton quc t ca Vit Nam 3.1.1. Thc tin qu trnh ha hp - hi t vi cc thng l k ton quc t 3.1.1.1. Mc ch ha hp vi k ton quc t S khc nhau v chun mc k ton Vit Nam v quc t s nh hng rt nhiu n hot ng kinh doanh. N s gim kh nng so snh tnh hnh ti chnh, kt qu hot ng ca cc doanh nghip Vit Nam v cc quc gia khc, lm tng chi ph cho vic tun th nhng yu cu bo co theo lut nh ca nhng nc khc nhau. Bn cnh , s khc nhau ny s gy tr ngi cho vic pht trin v quc t ha vi doanh nghip Vit Nam. Vn u t cho Vit Nam c th b chuyn hng sang nc khc ch v l do cc nh u t cm thy kh hiu bo co ti chnh do cc doanh nghip Vit Nam lp c s khc bit vi bo co ti chnh thng s dng ti quc gia ca h. Do pht sinh nhu cu cp bch v vic ha hp hi t chun mc k ton Vit Nam vi quc t. y cng l xu hng tt yu trong xu th hi nhp kinh t quc t. S pht trin ca nn kinh t th trng ca bt c quc gia no cng i hi h thng k ton phi c nghin cu, xy dng cho ph hp vi cc tiu chun quc t c tha nhn. V h thng k ton Vit Nam trong hn 10 nm qua lin tc c pht trin, hon thin nhm tip cn vi cc tiu chun quc t v ph hp hn

- 78 -

vi yu cu ca nn kinh t chuyn i sang c ch th trng. ng thi, y cng l yu cu Vit Nam phi tng bc thc hin cc cam kt hi nhp trong lnh vc k ton theo cc iu c quc t m Vit Nam k kt hoc gia nhp.

3.1.1.2. Cc thun li v kh khn trong qu trnh ha hp hi t * Cc thun li trong qu trnh ha hp hi t: Vit Nam c thun li rt ln l h thng chun mc k ton quc t hnh thnh v pht trin mt mc kh hon thin. Chng ta c th r sot li cc chun mc ny v c th p dng nhng chun mc ph hp vi Vit Nam, ch cn sa i v c nhng b sung cn thit. iu ny gip chng ta gim c thi gian v chi ph b ra. Mt thun li khc l Vit Nam c c nhng may mn ca nc i sau, c iu kin hc hi kinh nghim ca cc nc i trc nn trnh c nhng li lm m cc quc gia vp ng. i ng cn b ca Vit Nam c trnh , c nhiu tm huyt vi s nghip pht trin h thng k ton quc gia, c c s phi hp cht ch gia cc n v c lin quan cng nh s h tr ca cc B, cc trng i hc, cc doanh nghip,trong vic nghin cu, xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam theo nh hng ha hp, hi t vi quc t. * Cc kh khn trong qu trnh ha hp hi t: - Hin nay mc d nn kinh t Vit Nam t c nhiu thnh tu to ln nhng nhn chung vn l nn kinh t ang pht trin vi nhiu kh khn phi ng u gii quyt. Bn cnh , ch qun l ca Vit Nam vn cn mang nng tnh hnh chnh, th trng chng khon cha pht trin mnh, cc cng ty c phn cn chim v tr rt nh trong nn kinh t. Cho nn h thng chun mc k ton Vit Nam cha c p dng ng b v ph bin. Cc doanh nghip vn cn rt coi trng vn xy dng h thng k ton theo nh hng thu. iu ny lm cho mc tiu ha hp vi k ton quc t cha c thc hin mt cch trit v cn gp nhiu tr ngi, kh khn.

- 79 -

- V ngun nhn lc, qu trnh ha hp khng n gin l ban hnh cc chun mc k ton ph hp vi cc chun mc k ton quc t. Do , mc d qu trnh ha hp s gip Vit Nam c ngay c cc chun mc k ton mi m khng tn nhiu chi ph nghin cu. Nhng chng c thc s ph hp vi mi trng kinh t x hi ca Vit Nam, c p ng c yu cu thng tin v kim sot ca Vit Nam hay khng? Bn cnh trnh ca i ng nhn vin k ton kim ton Vit Nam c th theo kp vi khi lng kin thc khng l c cc quc gia pht trin hnh thnh t rt lu hay khng? y chnh l thch thc ln i vi Vit Nam trong qu trnh ha hp hi t vi h thng chun mc k ton quc t. Mt iu chc chn l chng ta s phi tn km mt khon chi ph o to v nghin cu rt ln. - Mt kh khn khc cng kh quan trng trong qu trnh ha hp vi k ton quc t ca Vit Nam chnh l ro cn ngn ng. c th ha hp vi k ton quc t i hi h thng chun mc k ton Vit Nam phi t c cht lng cao. Tuy nhin ngn ng chuyn mn ang l ro cn cho vic thu thp, nghin cu, tm hiu, phn tch, h thng ha v dch thut chun mc k ton quc t sang Ting Vit. L do l phi c hiu c chnh xc chun mc k ton quc t, i chiu so snh vi c ch qun l kinh t Vit Nam son tho c cc chun mc k ton Vit Nam t cht lng cao, ph hp vi quc t m khng gy ng nhn, hiu sai ni dung trong qu trnh p dng chun mc. - Trong c ch mi, kinh t th trng, m ca v hi nhp, k ton khng ch l cng c qun l kinh t ti chnh v cung cp thng tin hu ch, tin cy m tr thnh mt ngnh, mt lnh vc dch v h tr qun l kinh doanh quan trng trong phm vi tng quc gia, trong khu vc v th gii. Dch v k ton tr thnh mt dch v khng th thiu ca nn kinh t m. Trong nhng cam kt m Vit Nam phi thc hin, Vit Nam c l trnh m ca th trng dch v k ton kim ton. Trong tng lai s c cc cng ty dch v k ton nc ngoi c hot ng ti Vit Nam. Ngc li cc cng ty dch v k ton Vit Nam s c php hot ng nc ngoi. iu ny i hi chng ta phi c s chun b tt v khung kh php l, v s hi ha cc chun mc k ton, v s phi hp v thng nht ca chng trnh, ni

- 80 -

dung o to, hun luyn, thi c v nh gi cht lng o to, cht lng dch v, v s tha nhn ln nhau cc chng ch hnh ngh ca mi quc gia,Tuy nhin hin nay, chng ta cha nhn thc r vai tr h tr qun l kinh doanh ca k ton. Dch v k ton ch mi pht trin trong phm vi ni a, chng ch hnh ngh ch c th s dng ti Vit Nam. Chng ta cng khng th cung cp dch v ra nc ngoi do cha cp nht c y kin thc quc t, h thng chun k ton Vit Nam vn cha c ban hnh y phc v cho cng tc k ton. Chng trnh v ni dung o to, hun luyn, cp chng ch hnh ngh Vit Nam cha ph hp vi tiu chun quc t, Hi ngh nghip Vit Nam cha pht huy c vai tr t chc, hot ng, cha lm trn c chc nng l ni tp hp nghin cu, pht trin cc vn lin quan n ngh nghip. 3.1.2. Phng hng ha nhp vi k ton quc t ca Vit Nam Mc d vn cn nhiu kh khn, tr ngi trong qu trnh xy dng h thng k ton ha hp vi quc t, Vit Nam vn khng t b con ng t ra. Du bit rng ha hp vi quc t, Vit Nam phi tip cn c vi cc chun mc quc t, phi la chn c cch tip cn kh thi nht trong iu kin ring ca quc gia. y qu l vn khng d dng i vi Vit Nam nu chng ta khng c phng hng r rng. Mc tiu ca chun mc k ton quc t l nhm thu hp s khc bit v k ton gia cc quc gia. Tuy nhin mi quc gia u c nhng c im ring nn cch tip cn cc chun mc quc t ca tng quc gia hon ton khng ging nhau. C quc gia p dng gn nh ton vn cc chun mc k ton quc t, v nu c s sa i th khng ng k. C quc gia th s dng cc chun mc k ton quc t lm c s xy dng chun mc ph hp vi c im ring ca quc gia mnh. Trong khi , c quc gia mc d c h thng chun mc ring nhng cng sa i ha hp vi cc thng l quc t. D cho la chn cch tip cn no, mc ch chung ca cc quc gia vn l c gng xy dng h thng chun mc k ton quc gia ph hp vi h thng chun mc k

- 81 -

ton quc t v Vit Nam cng khng nm ngoi xu hng chung ny. Mt s phng hng ha hp c bn ca Vit Nam c a ra nh sau : Th nht - Xy dng, hon thin h thng chun mc k ton Vit Nam theo hng ph hp vi thng l quc t trong lnh vc k ton. y l yu cu c bn ha hp hi t vi k ton quc t. Vic hon thin h thng chun mc k ton cn c da trn c s cc chun mc k ton quc t v c xem xt chun mc k ton cc quc gia khc. Chng ta cn hiu rng khng phi chun mc k ton quc t no cng c th p dng ti Vit Nam. Do chun mc k ton quc t c xy dng nhm c th p dng bt k quc gia no trn th gii. Cho nn chc chn c nhng chun mc khng th p dng ngay vo Vit Nam v khng ph hp vi tnh hnh kinh t v yu cu qun l ca Vit Nam. Do , bn cnh vic xem xt h thng chun mc k ton ca cc quc gia pht trin hc hi nhng vn mi pht sinh hoc cc xu hng mi trong k ton. Chng ta cng cn phi nhn li kinh nghim la chn chun mc quc t xy dng chun mc quc gia ca cc quc gia pht trin kinh t th trng theo nh hng XHCN v cc quc gia c iu kin kinh t x hi tng ng vi Vit Nam. Mc ch nhm m bo s tng thch ca h thng chun mc k ton Vit Nam va m bo tnh kh thi, va p ng c yu cu ha hp k ton quc t. Th hai - Xu th ha hp l tt yu nhng i vi Vit Nam mt quc gia ang pht trin c mi trng kinh t x hi cn yu km so vi cc nc pht trin, chng ta va chp nhn ha hp va bo v trong chng mc nhng c im ca quc gia mnh. Chng ta cn tm hiu y v ngun gc m cc chun mc k ton ra i v c bit quan tm n mi trng chnh tr, php l c lin quan, sau tng bc a cc chun mc ny vo h thng k ton Vit Nam. Bn cnh vic ch ng p dng cc thng l k ton quc t c chp nhn mc cao nht c th c trong vic pht trin h thng chun mc k ton Vit Nam. Chng ta cng nn thn trng trong vic ng dng cc chun mc quc t ph hp vi Vit Nam. Th ba Cn xy dng cc bin php v l trnh trin khai thc hin. Trc mt Vit Nam nn tip tc r sot, hon thin ni dung cc chun mc k ton ban

- 82 -

hnh, chnh sa b sung nhng im cn cha thng nht gia cc chun mc do cc chun mc c ban hnh trc c th c nhng im cha hon ton ph hp vi cc chun mc k ton ban hnh sau. Trong qu trnh hon thin cc chun mc ny cng cn phi tnh n vic cp nht nhng thay i mi nht trong ni dung ca cc chun mc quc t. Sau vic nghin cu v theo di tin trnh sa i chun mc k ton quc t v cc ti liu khc lin quan phi lun c thc hin lin tc. t c mc tiu ha hp vi chun mc k ton quc t hin hnh v tn dng ti a kinh nghim, kin thc ca y ban son tho chun mc bo co ti chnh quc t, vic ban hnh mi, cp nht, sa i, b sung cc chun mc k ton phi da trn nghin cu su sc v kin ng gp ca Ban son tho cng nh kin ca cc doanh nghip, cc chuyn gia quc t lin quan. Hn na, chun b cho tng lai, vic nghin cu khng ch dng ti cc chun mc sa i m cn phi cp nht theo k hoch v ni dung sa i cc chun mc k ton quc t trong tng lai. Th t Hon thin h thng chun mc k ton theo l trnh ph hp vi s pht trin ca h thng k ton Vit Nam. H thng chun mc k ton l nhng quy nh v hng dn cc nguyn tc, ni dung, phng php v th tc k ton c bn, chung nht, lm c s ghi chp k ton v lp BCTC. m bo tnh kh thi v tnh hiu qu, vic hon thin ny phi c thc hin theo l trnh hp l, m bo s tng thch ca n vi s pht trin ca cc loi hnh doanh nghip, cc lnh vc kinh doanh; m bo s ph hp vi trnh ca i ng nhn vin k ton, ph hp vi l trnh ha hp vi k ton quc t ca Vit Nam. Th nm y mnh pht trin ngun nhn lc v c s h tng v k ton. Vn quan trng nht trong qu trnh ha hp hi t vi k ton quc t ca Vit Nam l con ngi. Vit Nam cn xy dng v pht trin i ng nhng ngi lm k ton c trang b y c v chuyn mn nghip v v o c ngh nghip nhm t c s cng nhn ca khu vc v quc t, nhm a h thng chun mc k ton quc t vo thc tin mt cch nhanh chng. y l vn ct li ca bt c mt qu trnh i mi no v lun c cao pht trin. Ch khi nhng k ton vin kim ton vin lun n lc nng cao trnh chuyn mn v tun th cht ch nhng quy

- 83 -

tc o c ngh nghip mi c th xy dng c uy tn v hnh nh v mc pht trin ngh k ton ca mt quc gia hoc mt Hip hi ngh nghip. Th su C ch ban hnh chun mc k ton Vit nam phi gii quyt c mi quan h gia Nh nc v Hi ngh nghip trong qu trnh lp quy v gim st tnh hnh thc hin h thng cc chun mc k ton. Hin nay, B Ti Chnh l c quan chu trch nhim chnh trong vic son tho v ban hnh h thng chun mc k ton Vit Nam vi s tham gia ca cc nh nghin cu, cc trng i hc chuyn ngnh, cc cng ty,...Tuy nhin c ch ny v lu di s khng thch hp lm vi xu hng ha hp k ton quc t bi v: - Vic mt mnh va thc hin vic nghin cu h thng chun mc k ton quc t, va son tho, ban hnh chun mc k ton quc gia rt d dn n tnh trng qu ti trong cng vic m kt qu l tin trnh xy dng h thng chun mc s b chm li. - Qu trnh xy dng h thng chun mc khng chm dt khi ban hnh cc chun mc, m yu cu phi c thc hin lin tc iu chnh v a ra cc quy nh mi khi thc tin thay i. Vic ny s cn rt nhiu thi gian v kinh ph nh nc. - Vic hng dn chi tit nhng vn dng ca cc chun mc trong thc tin i hi kinh nghim thc tin k ton m cc c quan chc nng nh nc kh thc hin c. Bn cnh khng thu ht c s tham gia tho lun, nghin cu chun mc ca i ng chuyn gia trong lnh vc k ton. iu ny khin cht lng ca chun mc cng b nh hng nht nh. Do , trong tng lai cn c mt c ch khc thch hp hn, gii quyt ng n mi quan h gia Nh nc v Hi ngh nghip trong vic son tho v ban hnh chun mc k ton quc gia. Th by Quy trnh xy dng h thng chun mc k ton Vit Nam cn c chuyn nghip ha hn. Tnh n nay, Vit nam ban hnh c 26 chun mc k ton. Mc d c s h tr rt ln t pha nh nc c v kinh ph nghin cu, son

- 84 -

tho, ti liu, ln yu t con ngi nhng do ngun ngn sch nh nc cn hn hp v i ng chuyn vin B Ti Chnh khng p ng nn nh nc vn lun ng vin s h tr t bn ngoi. Cc thnh vin tham gia vo qu trnh xy dng chun mc ny n t nhiu ngun khc nhau, c mc nhn thc v k nng khc nhau. Cho nn vic phi hp gia h s rt kh khn, ty thuc vo s nhit tnh v kh nng ca h, qu trnh tho lun chun mc cng s mt nhiu thi gian hn do thay v tm cc gii php ph hp, cc thnh vin son tho phi lun thuyt phc ln nhau do s bt ng kin. T s to ra tnh trng tr tr trong qu trnh son tho v ban hnh chun mc. V th c th ha hp vi k ton quc t, Vit Nam cn phi c phng hng chuyn nghip ha quy trnh xy dng chun mc k ton nh cc t chc ngh nghip trn th gii tng thc hin. Quy trnh ny yu cu phi hnh thnh c mt i ng chuyn vin k ton c trnh , k nng v kinh nghim thch hp trong lnh vc bin son chun mc. Bn cnh cn ban hnh cc quy trnh c th cho tng cng on xy dng chun mc h tr tt nht cho qu trnh lm vic. V cn phi t chc qun l hu hiu cc ngun ti tr t chnh ph, t cc t chc quc t, cc trng i Hc, cc cng ty, m bo c c mt c ch ti chnh ph hp cho qu trnh xy dng chun mc k ton. Nhn chung mc d qu trnh chuyn nghip ha ny khng d dng nhng bt buc phi thc hin tng bc Vit Nam c th ban hnh c nhng chun mc c cht lng cao, dn dn ha hp hi t vo h thng k ton quc t. 3.2 Cc gii php v kin ngh thc y qu trnh ha hp - hi t vi k ton quc t ca Vit Nam. 3.2.1. Ci tin quy trnh son tho chun mc tin n qu trnh ha hp hi t vi k ton quc t, Vit Nam cn y nhanh v chuyn nghip ha hn na quy trnh xy dng chun mc k ton Vit Nam vi cc gii php sau y :

- 85 -

3.2.1.1. Hnh thnh y ban chun mc k ton Vit Nam m bo tin xy dng v ni dung ph hp vi nhng yu cu ca nn kinh t, trc mt cn xy dng y ban chun mc k ton Vit Nam. Qua nghin cu c cu t chc ny ca quc t, y ban chun mc k ton Vit Nam nn thnh lp thm bn t chc gm : - Ban t vn chun mc k ton: c trch nhim lp cc chin lc, k hoch, bin php hon thin h thng k ton v kim ton. Ban t vn nn bao gm cc thnh vin n t nhiu lnh vc chuyn mn khc nhau, hp nh k hng nm v cc cuc hp m cho cng chng quan st. Cn thnh lp hai nhm t vn c lp vi t son tho va gp va lm vai tr phn bin: + Mt nhm t vn gm cc chuyn gia nc ngoi, c bit cn n s h tr ca cc cng ty kim ton quc t t tr s ti Vit Nam. + Mt nhm t vn bao gm cc chuyn gia v lut, cc nh nghin cu v ging dy v k ton kim ton, cc cng ty kim ton v cc c quan nh nc c lin quan nh y Ban Chng Khon Nh Nc, ... - Ban son tho chun mc k ton: c nhim v nghin cu, xy dng v son tho chun mc k ton trnh ln y ban chun mc k ton. - Ban hng dn chun mc k ton: c trch nhim ban hnh cc hng dn i vi cc chun mc k ton. - Ban kim tra: c trch nhim tham gia gim nh v x l cc tranh chp v k ton, kim ton 3.2.1.2. Hon thin qu trnh chuyn i cc chun mc quc gia t chun mc quc t Mt vn cng kh quan trng trong quy trnh xy dng chun mc k ton chun b ha hp hi t vi k ton quc t l qu trnh chuyn i t cc chun mc quc t thnh chun mc Vit Nam. m bo c th chuyn ti y v trong sng ni dung cc chun mc k ton quc t sang Ting Vit ng thi th hin ng

- 86 -

hnh thc ca vn bn php quy, vic bin tp cc chun mc nn tun th theo mt s yu cu nh: - Dch ni dung sang Ting Vit khng cn bm st nguyn tc. iu ny s gip chun mc d hiu hn nhng khng b sai lch ni dung, ngi son tho phi c kin thc vng chc v k ton, phi hiu ng v r rng v chun mc mnh son tho. - Cui mi chun mc nn c thm phn i chiu vi chun mc k ton quc t tng ng. Chng hn, nn c thm i chiu nhng phn m chun mc Vit Nam khng cp so vi quc t hay nhng ni dung m chun mc Vit Nam pht trin thm ph hp vi iu kin Vit Nam m chun mc quc t khng c. Cch lm ny gip cho vic so snh thun li hn, khng mt thi gian tm kim nhng im khc bit gia chun mc k ton Vit Nam v quc t, phc v tt hn cho qu trnh nghin cu v hc tp k ton ca nhng ngi c quan tm n lnh vc chuyn mn ny. 3.2.2. Thc y vic to lp mi quan h vi cc t chc quc t Vic gia nhp vo cc t chc k ton quc t khng nhng gip Vit Nam nng cao hnh nh ca mnh trn trng quc t m cn mang li cho Vit Nam rt nhiu li ch trong qu trnh ha hp hi t vi k ton quc t: - To lp c mi quan h on kt, hp tc, gip ln nhau gia Vit Nam v cc t chc quc t. - Thc y s pht trin ngh nghip k ton, kim ton ti Vit Nam thng qua vic hc tp kinh nghim xy dng, ban hnh v thc hin cc chun mc k ton quc gia, trao i thng tin v chia s kinh nghim ngh nghip. n thng 05 nm 1998, Vit Nam chnh thc l thnh vin th 130 ca Lin on k ton quc t ng thi l thnh vin ca y ban chun mc k ton quc t. Nm 1999, Hi K Ton Vit Nam chnh thc tr thnh thnh vin ca Lin on k ton cc nc ng Nam AFA. Mt im mc ni bt nht nh du xu hng hi nhp vi k ton quc t ca Vit Nam chnh l Bin bn k kt ghi nh gia Hi

- 87 -

k ton vin cng chng Anh (ACCA) vi B Ti Chnh vo ngy 06/12/2003. S hp tc ny chnh thc cng nhn i vi cc bng cp ca ACCA ti Vit Nam v m ra mt chng trnh hot ng mi ti Vit Nam. y l mt bc i thch hp trong bi cnh hi nhp ca Vit Nam, ng vai tr tch cc trong s pht trin ca hot ng k ton nc nh, m ra mt con ng mi cho cc k ton vin, kim ton vin Vit nam tr thnh nhng nhn vin chuyn nghip va t trnh Vit Nam, va t trnh quc t. Cho n nay, Vit Nam khng ngng mong mun to lp mi quan h vi cc t chc k ton quc t, lun xem y l nhim v trng tm hng u ca mnh. V t c mc tiu ny, mt s gii php c th thc hin nh sau: - Sn sng m ca hp tc vi cc t chc k ton nc ngoi khi c c hi. - Sn sng nhn li mi hp tc, tham quan hc hi n t cc t chc quc t v nghim tc trong vic c nhng on chuyn gia gii chuyn mn, c tm huyt sang kho st, nghin cu m hnh t chc, hot ng v lm vic ca cc t chc k ton quc t ln. - Thng xuyn t chc cc hi ngh, hi tho chuyn , din n lin quan n lnh vc k ton v mi s tham gia ca cc chuyn gia n t t chc quc t trao i hc tp trc tip kinh nghim b ch v thit thc t h. - Xc nh r rng phng hng hp tc: i vi cc Hi k ton cng chng trong khu vc th nhanh chng thc y hp tc song phng tng cng s hiu bit ln nhau. Cn i vi cc Hi k ton cng chng quc t th ch yu hp tc nng cao ngh nghip, tm hiu v hc tp kinh nghim c th pht trin k ton Vit Nam theo ng xu hng quc t v c kh nng hi nhp cao vi cc thng l quc t. 3.2.3. Thit lp c ch ca h thng k ton Vit Nam 3.2.3.1. Tip tc hon thin cc quy nh php l v ti chnh, v k ton v kim ton

- 88 -

Chng ta cn c cc c ch h tr t cc c quan chc nng m bo vic thc hin chun mc. Ngi lm k ton v kim ton vin cn phi c y c s php l thc hin ng theo chun mc, trnh xy ra trng hp nu thc hin theo chun mc th li b chi phi bi mt iu khon hay qui nh khng ph hp trong vn bn php lut khc - Tip tc hon thin cc quy nh php l v ti chnh, v k ton v kim ton m trc ht l quy nh php l v ti chnh nh nc, v thu, v chun mc k ton, v kim ton c lp, v kim sot v kim ton ni b. - R sot v b sung nhng quy nh php l v k ton, v kim ton nh nc, v hnh ngh k ton, v hnh ngh kim ton m bo mt khun kh php l hon chnh cho k ton v kim ton trong kinh t th trng ph hp vi Vit Nam v tip thu c chn lc cc nguyn tc, thng l v chun mc quc t v k ton v kim ton. - Nghin cu v iu chnh cc quy nh php l v tiu chun, chc danh, chc nng v quyn hn ca chuyn gia k ton, k ton vin cng chng, k ton vin c chng ch hnh ngh, kim ton vin v kim ton vin c chng ch hnh ngh, trnh s nhm ln v ng nhn nh hin nay. 3.2.3.2. Xy dng v hon thin khun mu l thuyt k ton Khun mu l thuyt k ton l trng tm ca bt k h thng k ton no v n cung cp cc khi nim v nguyn tc k ton chung nht lm c s cho hot ng k ton. Ngoi ra n cn gip xy dng mt nn tng vng chc cho vic ban hnh cc chun mc k ton trong tng lai. Vic tha nhn v a vo vn dng cc khi nim v nguyn tc k ton c tha nhn chung s nng cao tnh thng nht v so snh ca thng tin k ton trn phm vi quc t. Hin nay cc khi nim k ton trong h thng k ton Vit Nam c cp ri rc trong cc chun mc k ton quc gia v cc quy nh v k ton. iu ny khc vi vic trnh by cc khi nim k ton ring trong mt vn bn nh khun mu l thuyt k ton ca t chc k ton quc t v gy nhiu kh khn cho nhng ngi lm thc tin cng tc k ton ti doanh nghip

- 89 -

trong vic tp hp y nhng khi nim k ton ny. Do cn phi ban hnh khun mu l thuyt k ton h thng ha cc khi nim k ton ny. Tuy nhin khi xy dng v hon thin khun mu l thuyt cn phi : - Xc nh r mc ch ca khun mu l thuyt. Mc ch ca vic xy dng khun mu l thuyt l p ng yu cu thc tin ca hot ng sn xut kinh doanh v yu cu ha hp gia h thng k ton Vit Nam v thng l quc t. Cc khi nim ny cn c tp hp thnh mt h thng khung hng dn mang tnh chc chn, y v n nh cao. Do cn phi xy dng khun mu l thuyt c lp vi chun mc k ton. - Xc nh nguyn tc xy dng khun mu l thuyt l da trn l thuyt hu ch ca thng tin lm nn tng cho ni dung ca k ton v l thuyt quan h qun l da trn s tch ri ca quan h s hu v quan h qun l. Cc nguyn tc ny nhn mnh mi quan h gia ngi lp bo co v ngi s dng thng tin. - Ban hnh cc chun mc k ton c th, sau tng hp cc vn c bn hnh thnh nn khun mu l thuyt. - Kho st h thng cc khi nim v hng dn nhm cung cp cc dn chng cho vic hon thin khun mu l thuyt. 3.2.3.3. Xy dng t in thut ng k ton Vit Nam T in thut ng l nhu cu rt cn thit cho vic nghin cu, o to, hng dn hay ging dy chun mc nhm cung cp cc thut ng vi nh ngha chnh xc dng trong trong chun mc. Tuy hin nay B Ti Chnh c cung cp mt s thut ng km theo chun mc k ton Vit Nam nhng cha c h thng ha. V vy nn tp hp cc thut ng ny hnh thnh mt t in thut ng chuyn ngnh k ton. V c c mt t in thut ng tt nn chng cn phi tun th mt s nguyn tc sau: - Phi c s i chiu gia thut ng Ting Anh v Ting Vit, mt thut ng trong Ting Anh phi c mt thut ng tng ng bng Ting Vit.

- 90 -

- C gng son tho c nhng thut ng va ngn gn va chun xc v ng ngha, u tin chn thut ng ngn gn vi mc ng ngha tng i chp nhn c. - i vi nhng thut ng c lin quan n lnh vc khc nh thng k, tin hc, ... th nn tham kho kin cc chuyn gia trc khi son tho t in c c nhng thut ng c ngha chnh xc phc v tt cho nhu cu s dng t in ny. 3.2.4. Khn trng ban hnh nhng chun mc k ton Vit Nam theo nhng chun mc k ton quc t cha c ban hnh. Hin nay Vit Nam cn nghin cu mt s chun mc k ton quc t ban hnh nhng ni dung ch yu ca mt s chun mc m Vit Nam cha c. Ni dung ch yu cn c ban hnh mi v cp nht c th c chia thnh ba nhm sau: Nhm mt, gm 05 chun mc k ton cn phi nghin cu, ban hnh mi nhm p ng s i mi v pht trin ca kinh t x hi, c th: IFRS 02 - Thanh ton bng c phiu: hng dn vic ghi nhn, xc nh gi tr v trnh by thng tin lin quan n cc giao dch bng c phiu; IFRS 05 - Ti sn nm gi bn v hot ng khng lin tc: hng dn vic phn loi, xc nh gi tr, ghi nhn v trnh by thng tin v cc ti sn nm gi bn v cc ti sn ca b phn kinh doanh hot ng khng lin tc; IFRS 06 - Hot ng thm d v nh gi khong sn: hng dn tiu chun, cch thc xc nh v trnh by thng tin i vi cc khon chi tiu thc hin cc hot ng nghin cu, tm kim, thm d, khai thc du kh v cc ngun ti nguyn khong sn khc; IFRS 7, IAS 32, IAS 39 - Cng c ti chnh: hng dn vic phn loi cng c ti chnh, xc nh gi tr, ghi nhn v yu cu cng khai thng tin i vi cc loi cng c ti chnh, c bit l cc cng c ti chnh mi nh quyn chn mua, quyn chn bn, hp ng k hn, hp ng tng lai, cc giao dch hon i li sut, hon i t gi, hon i cc dng tin, cc giao dch nhm hn ch ri ro trong kinh doanh pht sinh t s thay i v gi c, t gi hi oi v li sut,

- 91 -

IAS 20 Cc khon ti tr ca chnh ph: hng dn cch thc ghi nhn v trnh by thng tin lin quan n cc khon ti tr v ti chnh v h tr v chnh sch u i ca chnh ph cho doanh nghip; Nhm hai, gm 26 chun mc k ton ban hnh: cn phi c nh gi, cp nht cho ph hp vi nhng thay i ca chun mc k ton quc t v thc tin hot ng kinh doanh ti Vit Nam, sa i nhng im cn bt cp v b sung mt s ni dung. Nhm ba, gm ba chun mc k ton quc t cn phi c a vo l trnh nghin cu chun b sn sng nhm thch ng vi cc loi nghip v kinh t mi v s pht trin ca nn kinh t trong tng lai: IAS 19 - Phc li ca nhn vin: cch thc xc nh gi tr, ghi nhn v trnh by thng tin lin quan n cc khon phc li cho ngi lao ng. IAS 36 - Tn tht ti sn: xc nh cc ti sn b tn tht v cch thc ghi nhn trnh by thng tin v ti sn b tn tht. IAS 41 Nng nghip: hng dn xc nh gi tr, ghi nhn v trnh by thng tin v cc ti sn sinh hc nh cy cng nghip, gia sc, gia cm, y u l nhng chun mc kh v cha ph bin Vit Nam. Do qu trnh son tho cn tin hnh tng bc, trong mt thi gian nht nh hiu c ni dung chun mc k ton quc t v xc nh cch thc p dng vo Vit Nam cho ph hp. 3.2.5. i mi chng trnh, ni dung, phng thc v nng cao cht lng o to k ton, kim ton c th ng u vi bi cnh ha hp, hi t vi k ton quc t Cng tc o to ngh nghip c th c xem l khu nh hng quan trng quyt nh n cht lng ca h thng k ton mt quc gia cng nh trnh ca i ng nhn vin chuyn ngnh. Cng tc o to th hin qua cc mt: chng trnh, phng php o to, ni dung o to. Trong thi gian qua, thc tin o to k ton nc

- 92 -

ta cn nhiu vn hn ch trong xu hng hi nhp, v th cn c mt s thay i nh sau: - Cn xy dng khung chng trnh o to chun v k ton da trn cc chun kin thc do y ban o to ca Lin on k ton quc t ban hnh v mt s chng trnh o to ca cc t chc ngh nghip pht trin nh : ACCA, AICPA, ...Tuy nhin cng cn phi iu chnh thch hp cho ph hp vi c im Vit Nam. - Tch cc tham gia v sm to lp quan h hp tc vi cc t chc k ton quc t trong o to, hun luyn, cp chng ch hnh ngh v quy ch cng nhn chng ch hnh ngh mang tnh quc t. - Vn trng tm nht trong vic i mi, nng cao cht lng o to chnh l cn thay i cng tc o to k ton cc trng. + Trc mt nn thay i mt cch cn bn gio trnh v k ton, trong nn ly chun mc k ton l nn tng hc vin hiu thc cht vn thay v sa chi tit qu nhiu nghip v nh hin nay. iu ny s gip gio trnh hn ch c nhng thay i lin tc khi ch k ton thay i. + V lu di nn xy dng l trnh, tng bc chuyn dn t ging dy bm vo ch v chun mc sang ging dy cc vn khoa hc, hon ton mang tnh cht khch quan, ph hp vi thng l Quc t, p ng yu cu hi nhp. y l cng vic cn khn trng thc hin ngay, c bit khi nn kinh t thay i theo hng hi nhp v khng cn ch k ton na th nhng sinh vin Vit Nam c o to theo kiu c s kh ha nhp vo mi trng k ton thc t v gp kh khn khi gii quyt cc vn thc tin a dng t ra. Ngoi ra nh trng nn kt hp ging dy nhng vn khoa hc vi vic so snh nh gi nhng u nhc im, nhng im hp l, bt hp l, nhng quy nh ca Vit Nam vi quc t v nhng gii php khi vn dng, cng vi nhng kin xut sa i. + Vic a Ting Anh tr thnh ngn ng trong ging dy chuyn ngnh k ton cng l mt gii php nng cao kh nng tip thu c khi lng kin thc k ton quc t khng l, qu bu n t cc t chc k ton quc t ca sinh vin Vit

- 93 -

Nam. T , i ng nhn lc k ton Vit Nam mi c th ng gp xy dng h thng chun mc quc gia cht lng hn cng nh c th cnh tranh c vi i ng k ton chuyn nghip nc ngoi trong qu trnh thc hin ha hp hi t vi k ton quc t. Mc d hin nay, cc trng i hc ng gp rt nhiu trong cng cuc xy dng v hnh thnh h thng chun mc k ton Vit Nam. Tuy nhin vai tr ca nh trng trong qu trnh ny cn c nng ln mt mc cao hn na. Bi v hin nay khng mt c quan no ti Vit Nam c i ng nghin cu khoa hc ng o nh Nh trng c th h tr tt cho Hi k ton Vit Nam trong lc vai tr ca Hi cn yu nh by gi. Nh trng c th tham gia vo qu trnh pht trin h thng k ton Vit Nam bng cch thnh lp cc nhm nghin cu khoa hc, tip tc i mi cng tc o to ca nh trng theo hng trang b kin thc v k nng cho sinh vin chun b cho nhng bc ha hp vo thng l quc t. 3.2.6. Nng cao cht lng kim sot hot ng k ton Vit Nam Yu cu khch quan phi sm nng cao v th v cht lng hot ng ngh nghip k ton v kim ton ca Vit Nam. K ton v kim ton Vit Nam phi l cng c qun l kinh t ti chnh tin cy, gp phn to lp mi trng u t lnh mnh v hi nhp thnh cng em li hiu qu cao nht cho t nc trong lnh vc thng mi dch v. C nhiu vic phi lm, k c trc mt v lu di, k c nhng vic lm mang tnh chin lc v nhng gii php tnh th, nhng cn tp trung lm tt mt s cng vic sau: - Thng nht cao v nhn thc i vi hot ng k ton v kim ton, coi trng ng mc k ton v kim ton khng ch vi t cch l cng c qun l, l t chc h thng thng tin, m c vi t cch l mt ngnh dch v - dch v ti chnh h tr kinh doanh, h tr vn hnh nn ti chnh quc gia. Cn nhn thc ng v nh gi tc ng thit thc ca tin cy, tnh hu dng ca cc thng tin kinh t ti chnh do k ton cung cp phc v yu cu quyt nh u t, quyt nh qun l v bo v an ton ti sn ca nh nc, ca nhn dn.

- 94 -

- Tng cng qun l, kim sot o c hnh ngh v cht lng hnh ngh k ton v kim ton. y l cng vic mi nhng rt cn thit nng cao v th v cht lng ngh nghip k ton. - Pht trin t chc ngh nghip v nng cao vai tr tham gia xy dng chun mc k ton ca cc k ton vin cng chng. Vic s dng chun mc k ton hin nay cha tr thnh thc ca ngi hnh ngh chuyn mn. Chng ta quen da vo cc quy nh v vn bn hng dn, v khng t trng hp vic p dng cc vn bn hng dn ny li khng hon ton thng nht. Do vy khi ni n chun mc, khng t ngi cn ngn ngi v thm ch khng hiu c chun mc lm g. V vy trng trch ca cc hi ngh nghip nh ACCA, Hi K ton Vit Nam (VAA), Hi Kim ton vin Hnh ngh Vit Nam (VACPA) vv.... l rt to ln. l tuyn truyn, hng dn v gim st vic p dng chun mc trong cng vic ca k ton v kim ton vin - Tng cng vai tr v cht lng hot ng ca t chc ngh nghip. Chng ta cn tip tc nng cao vai tr ca Hi ngh nghip k ton, kim ton. Cng ha hp hi t su trong lnh vc k ton, chng ta cng nhn thy vai tr quan trng ca Hi ngh nghip trong vic truyn b chuyn mn kin thc l lun v thc tin v h thng chun mc k ton cng nh trong qu trnh o to ngun nhn lc t trnh quc t, cho t nc. V vy Hi ngh nghip cng cn c l trnh c th cho s mnh quan trng ny: + Trc mt, Hi K ton Vit Nam (VAA) v Hi Kim ton vin Hnh ngh Vit Nam (VACPA) nn nghin cu v a ra nhiu sng kin ngh nghip, trong c sng kin v hp tc o to v hun luyn ngh nghip, thng nht chng trnh, ni dung o to, hun luyn, cp chng ch hnh ngh v tha nhn chng ch hnh ngh k ton v kim ton. + T chc li cng tc nhn s nhanh chng trin khai cng vic qun l hnh ngh k ton v kim ton do B ti chnh chuyn giao.

- 95 -

+ Trong thi gian ti Hi cn i mi mnh hn, nhiu hn c v t chc, phng thc hot ng v ni dung hot ng lm trn chc nng l ni tp hp, nghin cu, pht trin v kim sot cc vn lin quan n ngh nghip h tr tt cho qu trnh ha hp, hi t vi quc t ca Vit Nam.

KT LUN CHNG III

- 96 -

Ha hp hi t vi quc t l nhu cu cp bch hin nay ca Vit Nam. Mc d h thng k ton ln chun mc k ton ca chng ta vn cn nhiu thay i hon thin. Nhng vi quyt tm v nh hng ng n ca ng v Nh nc, chng ta ang c tm ra cc gii php ti u nht pht trin h thng k ton quc gia, tng bc ha mnh vo xu hng chung ca quc t. Bn cnh nhng vic cn lm ngay nh ban hnh khun mu l thuyt k ton, thng nht thut ng k ton bng t in thut ng, khn trng ban hnh nhng chun mc theo nhng chun mc k ton quc t cha c ban hnh. V lu di chng ta nn i mi phng php o to, chng trnh, ni dung v nng cao cht lng o to k ton, kim ton c th ng u vi bi cnh ha hp k ton quc t. Cng vi qu trnh pht trin h thng chun mc k ton quc gia, chng ta nn xem xt n s thay i h thng php l chi phi hot ng k ton cng nh nng cao hn na vai tr ca Hi ngh nghip trong qu trnh nghin cu, tuyn truyn, hng dn v gim st vic p dng chun mc trong cng vic ca k ton v kim ton vin. V hn th na l chuyn giao trng trch ban hnh v hon thin h thng chun mc k ton cho Hi ngh nghip m nhn. Nu thc hin c nhng yu cu trn, lc , phng hng ha hp hi t vi k ton quc t ca Vit Nam mi t hiu qu nh mong mun.

KT LUN

- 97 -

Vi t cch l cng c qun l kinh t, ti chnh, k ton c vai tr c bit quan trng khng nhng vi hot ng ti chnh nh nc m cn v cng cn thit i vi hot ng ca mi doanh nghip, t chc. Tuy nhin gip cho vic thu thp, ghi chp v truyn t thng tin mt cch tt nht h tr hiu qu cho qu trnh ra quyt nh kinh t, k ton cn phi c h thng ha, chun mc ha thnh nhng quy nh mang tnh mc thc. Nhng quy nh ny hin hu trong hu ht cc quc gia trn th gii nhng khng pht trin n c m lun phn nh mi trng kinh doanh, chnh tr, vn ha x hi ca mi quc gia. Chnh v s khc bit ny nn ni dung, phng php xy dng v c quan thit lp chun mc k ton ca mi quc gia cng khng ging nhau. Bn cnh , xu hng quc t ha th trng vn v s chuyn dch u t t quc gia ny sang quc gia khc to nn mong mun t nhng ngi s dng phi chng nn c mt ngn ng chung v k ton? y cng l l do tt yu m h thng chun mc k ton quc t IAS ra i. Nhn chung, v li ch ca mnh, cc quc gia u c gng xy dng h thng k ton quc gia ph hp vi cc thng l k ton quc t trong iu kin ca quc gia mnh. Ring di vi cc quc gia ang pht trin, mi chuyn sang nn kinh t th trng, do im xut pht nhiu kh khn nn cc quc gia ny ch yu dng cc chun mc quc t lm nn tng xy dng h thng chun mc k ton quc gia. iu ny mt mt gip tit kim chi ph, mt khc to iu kin cho cc quc gia ny hi nhp vo quc t mt cch nhanh chng thng qua h thng cc chun mc k ton quc t. Trong bi cnh , vn t ra l Vit Nam lm cch no c th tip thu c khi lng tri thc v kinh nghim khng l vn dng chng mt cch hiu qu nht vo thc tin Vit Nam. Mi nm xy dng h thng chun mc k ton, bn cnh nhng thnh qu t c, Vit Nam cng gp rt nhiu kh khn, th thch nhng nhn chung h thng k ton m bo tt vai tr ca mnh trong cc giai on pht trin ca t nc. Gia nhp WTO m ra con ng pht trin mi cho Vit Nam trong tt c cc lnh vc, mi quan h gia Vit Nam v cc quc gia cng gia tng ng k. Do yu cu h thng k ton Vit Nam cng phi thay i v khng ngng hon thin theo s i mi ca t nc. Trong xu th , vic xy dng h thng k ton quc gia ha hp, hi t vi cc thng l k ton quc t l con ng tt yu m Vit Nam phi thc

- 98 -

hin v c gng nhanh chng hon thnh. Nhng chng ta phi tht bnh tnh trong giai on ha nhp ny, c gng nghin cu v da vo kinh nghim ca cc quc gia i trc c c nhng phng hng xy dng h thng chun mc k ton ph hp vi mc tiu ra, cn tip thu c chn lc cc chun mc k ton quc t v xy dng h thng chun mc k ton quc gia ph hp vi c im ring ca Vit Nam. Cho n nay, Vit Nam ban hnh c Lut K Ton, 26 chun mc k ton. Phng hng Vit Nam la chn ha hp hi t vi thng l quc t l ph hp nhng tin thc hin cn chm, cc chun mc ban hnh ch yu da vo cc chun mc k ton quc t c, cha c cp nht, thay i mi. y chnh l mt thch thc cho Vit Nam trong qu trnh ha hp hi t vi k ton quc t. Ngoi ra iu quan trng nht i vi chng ta trong giai on hin nay cng nh tng lai l lm th no cc chun mc c ban hnh thc s i vo cuc sng. Trn quan im , mt s gii php c ra nhm mc ch c th gii quyt vn ny, gip phng hng ha hp hi t vi quc t ca Vit Nam c thnh cng trn vn. Cc gii php ch yu hng v xy dng c ch v o to ngun nhn lc phc v cho tin trnh ny. Mc d con ng i n ngn ng chung vn cn nhiu gian trun nhng vn l con ng ng n v hp l nht. Vi mc nhn thc ca c nhn cn nhiu hn ch, mong rng ti nghin cu ny ng gp c mt phn vo con ng pht trin k ton Vit Nam./.

TI LIU THAM KHO

TING VIT 01. B Ti Chnh (2001 2005), H thng chun mc k ton Vit Nam.

- 99 -

02. V Hu c (2000), H thng k ton v kim ton Vit Nam trn con ng hi nhp vi cc thng l quc t, Tham lun, i Hc Kinh t TP.HCM. 03. H Th Ngc H (2008), H thng k ton, kim ton Vit Nam ph hp vi thng l quc t, Tp ch kim ton. 04. H Th Ngc H (2006), Nhng vn cn tip tc phi hon thin: Khun kh php l v k ton, kim ton trong nhng nm ti, Hi kim ton vin hnh ngh, H Ni. 05. Bi Cng Khnh (2007), T khun mu l thuyt k ton quc t nhn v chun mc chung k ton Vit Nam, Tp ch k ton. 06. Trn Th Giang Tn (1999), Vn dng cc chun mc k ton quc t hon thin h thng k ton Vit Nam, Lun vn tin s kinh t, i Hc Kinh t TP.HCM. 07. PGS.TS.on Xun Tin, H thng chun mc k ton Vit Nam: Nhng vn cn tip tc hon thin, Tp ch kim ton. TING ANH 08. Donald T. Nicolaisen, Chief accountant of SEC (2005), A Securities regulator looks at Convergence, Northwestern University Journal of International Law and Business. 09. C.Nobes and R.Parker (2006), Comparative International Accounting, Prentice Hall, London. 10. Flower, J. and Ebbers, G. (2002), Global Finncial Reporting, Basingstoke, Palgrave. 11. Halsey G.Bullen, FASB Senior Project Manager and Kimberley Crook, IASB Senior Project Manager (May, 2005), A New Conceptual Framework Project. 12. Hove, M.R., The Anglo-American influence on International Accounting Standards, JAI Press, London.

- 100 -

13. Pascale Del Vaille, Gabi Ebbers and Chiara Saccon (2005), International Financial Reporting Convergence: Evidence from Three Continental European Countries, European Accounting Association by Taylor & Francis, 2005. 14. Robert K.Larson and Donna L.Street (2007), The Roadmap to Global Accounting Convergence Europe Introduces Speed Bumps, The CPA Journal. 15. Williams, Eric J., Convergence of Global Accounting Standards, Earl K.Stice, School of Accountancy and Information Systems. 16. A Roadmap for Convergence between IFRSs and US.GAAP 2006-2008: Memorandum of Understanding between the FASB and the IASB (2006), International Accounting Standards Board. 17. FASB and IASB Discuss Plans for the Future (May, 2004), Article from the FASB Report. 18. FASB Works with IASB toward Global Convergence (November, 2002), Article from the FASB Report. 19. IASC Foundation Annual Report (2006), Buckmans, United Kingdom. 20. Preliminary Views on an improved conceptual Framework for Financial Reporting: The objective of Financial Reporting and Qualitative characteristics of Decisions useful Finacial Reporting Information (2006), International Accounting Standards Board. 21. The Norwalk Agreement, October 29, 2002

PH LC 01

Bng k hoch hot ng ca y Ban Chun Mc K Ton Quc T IASB

n bn cui Ngy ban hnh (d tnh) Thi D n cng tc hn ban gia IASB-FASB

- 101 -

cng 2008 2009 Q4 Q1 2009 2009 Q2 H2 2010

hnh bn chnh thc (d tnh)

MoU

Joint

K HOCH HIN HNH CC CHUN MC V D N MI Cc giao dch qun l thng thng Hp nht kinh doanh Loi tr K hoch thng mi pht sinh Cc hng dn v nh gi theo gi tr hp l Cng c ti chnh vi cc loi hnh doanh nghip Trnh by bo co ti chnh Khon tr cp ca chnh ph IFRS dnh cho cc cng ty va v nh [SME] Thu thu nhp doanh nghip Hp ng bo him Thu ti sn Cc khon n Tho lun v c cu qun l Cc qu hu tr (bao gm c cc khon tr cp) Cch ghi nhn doanh thu ED DP DP DP CHNH SA CC CHUN MC Bo co thng nin t nm 2007 2009 Bo co thng nin t nm 2008 -2010 Hot ng khng lin tc (IFRS 5) ED IFRS ED IFRS ED IFRS ED DP DP IFRS CG ED ED 2011 2011 ED ED ED ED IFRS IFRS 2011 2011 DP DP DP ED ED ED ED ED IFRS IFRS ED IFRS IFRS 2011 2011 TBD TBD

- 102 -

Li trn c phiu (IAS 33) Cng c tt chnh : Trnh by (IFRS 7) Ln u p dng cc chun mc quc t v trnh by BCTC (IFRS 1) Cc khon lin doanh Thng tin v cc bn c lin quan (IAS 24) Thanh ton trn c s c phiu (IFRS 2 and IFRIC 11)

ED ED ED ED ED ED ED IFRS IFRS IFRS

IFRS

IFRS

IFRS

KHUN MU L THUYT (GHI CH S 5) Giai on A: Mc tiu v c im cht lng Giai on B: Cc yu t v cch ghi nhn Giai on C: o lng Giai on D: Bo co vn Giai on E: Trnh by v cng b Giai on F: Mc ch v tnh trng Giai on G: p dng i vi cc doanh nghip phi li nhun Giai on H: Cc phn cn li NGHIN CU Cc hot ng lin quan n ti nguyn khong sn Cng c ti chnh (thay th nhng chun mc hin hnh) Ti sn v hnh Ch vit tt

ED DP DP DP ED ED ED TBD TBD TBD

DP DP AD AG RT AG

TBD TBD TBD

AD Chng trnh quyt nh AG Nhm t vn CG Hng dn chnh thc DP Bn d tho ED Bn chnh thc

- 103 -

IFRS Chun mc bo co ti chnh quc t RT Hi ngh bn trn TBD c tn thnh

(Ngun : iasb.org)

PH LC 02 TNH HNH S DNG CHUN MC K TON QUC T TI CC QUC GIA TRN TH GII 1. i vi cc cng ty nim yt :
- Cc chun mc k ton quc t IFRSs khng c php s dng (34 quc gia)

- 104 -

- Cc chun mc k ton quc t IFRSs c php s dng (24 quc gia) - Cc chun mc k ton quc t IFRSs c yu cu p dng ch vi mt s cng ty (4 quc gia). - Cc chun mc k ton quc t IFRSs c yu cu p dng vi tt c cc cng ty nim yt (85 quc gia). - Cc quc gia khng c th trng chng khon : 15 quc gia Trong s 113 quc gia c yu cu s dng IFRSs i vi cc cng ty nim yt :

80 quc gia yu cu bo co kim ton phi tng thch vi cc chun mc k ton quc t IFRSs. 30 quc gia yu cu bo co kim ton phi tng thch vi cc chun mc k ton quc t IFRSs c Lin minh Chu u chp nhn. 01 quc gia (NZ) cho php bo co kim ton c chn lp theo GAAP quc gia hay theo IFRSs c quc gia chp nhn. 01 quc gia (HongKong) yu cu bo co kim ton ca mt s cng ty nim yt phi lp theo IFRSs, mt s khc th lp theo GAAP quc gia. Brazil l quc gia cha c c thng tin.

2. i vi cc cng ty khng nim yt :

- Cc chun mc k ton quc t IFRSs khng c php s dng (34 quc gia) - Cc chun mc k ton quc t IFRSs c php s dng (36 quc gia) - Cc chun mc k ton quc t IFRSs c yu cu p dng ch vi mt s cng ty (20 quc gia). - Cc chun mc k ton quc t IFRSs c yu cu p dng vi tt c cc cng ty khng nim yt (28 quc gia).

PH LC 03
MT S T CHC NGH NGHIP TI CC QUC GIA
Quc gia Tn t chc ngh nghip Ngy thnh lp (*) S lng hi vin (**)

- 105 -

Anh

ICAS ICAEW ACCA

1854 1880 1891 1927/(1887) 1885 1886 1931 1961 1936/(1969) 1945/(1942) 1948/(1927)

15.584 125.000 98.283 335.111 40.159 59.721 10.522 16.129 18.470 17.464 14.235

M c

AICPA ICAA CPA Australia

IdW WPK

Php

CNCC OEC JICPA

(*) : Nm ghi trong ngoc l nm thnh lp t chc tin thn ca Hi ngh nghip. (**) Ngun : IFAC, tnh n thi im 2005 -2006, khng tnh hc vin, thnh vin lin kt.

PH LC 04

So snh Chun mc k ton quc t vi Chun mc k ton Vit Nam

- 106 -

Chun mc

IAS
IAS Quy nh chung v VAS Chun mc chung

VAS

1) Vic p dng cc quy nh chung ca IAS/IFRS

Cc quy nh chung khng xy dng thnh Cc quy nh chung c xy dng mt chun mc. Trong mt s trng hp, khi thnh mt chun mc. Trng hp c c s xung t gia cc chun mc c th v s xung t gia cc chun mc c quy nh chung th thc hin theo cc chun th v chun mc chung th p dng mc c th. theo chun mc c th. Trng hp chun mc k ton c th cha quy nh th thc hin theo Chun mc chung.

2) Mc ch ca bo co ti chnh

Bo co ti chnh c lp nhm cung cp cc Khng cp vn ny. thng tin v tnh hnh ti chnh, kt qu hot ng kinh doanh v cc thay i trong tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, gip cho nhng ngi c bo co ti chnh a ra cc quyt nh ph hp.

3) Cc yu cu c bn i vi thng tin ti chnh 4) Tnh hnh ti chnh 5) Tnh hnh kinh doanh

Theo nguyn tc bn cht quan trng hn hnh thc, cc thng tin ti chnh cn c trnh by ng vi thc t v hin trng, bn cht, ni dung v gi tr ca nghip v kinh t pht sinh.

Cc yu t lin quan trc tip n vic xc nh v nh gi tnh hnh ti chnh l Ti sn, N phi tr v Vn ch s hu. Li nhun l thc o kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. Cc yu t lin quan trc tip n vic xc nh li nhun l Doanh thu v Chi ph. Vic ghi nhn thu nhp v chi ph theo phn nh li nhun ca doanh nghip, ph thuc mt phn vo cc khi nim v vn v duy tr vn do doanh nghip s dng khi lp bo co ti chnh. Thu nhp v chi ph c trnh by trong Bo co kt qu hot ng kinh Khng cp vn ny.

- 107 -

doanh cung cp thng tin phc v qu trnh a ra cc quyt nh kinh t ph hp. 6) Thu nhp v chi ph Khi nim thu nhp bao gm doanh thu v thu nhp khc. Doanh thu pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng. Thu nhp khc bao gm cc thu nhp pht sinh t cc hot ng ngoi cc hot ng to ra doanh thu. Chi ph bao gm cc khon l v cc chi ph sn xut, kinh doanh pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng v cc chi ph ngoi cc chi ph sn xut, kinh doanh pht sinh trong qu trnh hot ng kinh doanh thng thng. Vic nh gi li v trnh by li s d Ti Khng cp vn ny. sn v Cng n s nh hng n s tng hay gim ca vn ch s hu nu cc tng, gim ny tho mn khi nim v thu nhp v chi ph. Theo mt s khi nim c th v duy tr vn, cc thay i ny s c a vo vn ch s hu nh mt khon iu chnh duy tr vn hoc nh gi li. 7) Ghi nhn cc yu t c bn ca bo co ti chnh Quy nh chung cha a ra mt s phng Vic ghi nhn phi cn c vo gi gc php ghi nhn c th s dng cc mc v gi tr c th thc hin c. khc nhau v s dng kt hp trong bo co ti chnh, bao gm: Gi gc Gi ch danh Gi tr c th thc hin c Gi tr hin ti 8) Khi nim v vn v duy tr vn Quy nh chung a ra hai khi nim v vn Khng cp vn ny. l khi nim v mt ti chnh v khi nim v mt vt cht. Hai khi nim ny dn n s khc nhau khi xc nh li nhun do c s khc nhau trong vic x l nh hng ca nhng thay i v gi ca cc ti sn v cc khon cng n ca DN. IAS 1 v VAS 21 :Trnh by Bo co ti chnh

- 108 -

1) H thng Bo co ti chnh

H thng Bo co ti chnh ca doanh nghip H thng Bo co ti chnh ca doanh gm: a) Bng cn i k ton; b) Bo co kt qu hot ng kinh doanh; c) Bo co thay i vn ch s hu; d) Bo co lu chuyn tin t v e) Cc thuyt minh BCTC, bao gm thuyt thuyt minh khc. nghip bao gm: a) Bng cn i k ton; b) Bo co kt qu hot ng kinh doanh; c) Bo co lu chuyn tin t, v d) Thuyt minh BCTC.

minh v cc chnh sch k ton ch yu v cc Bo co thay i vn ch s hu c trnh by thuyt minh bo co ti chnh. 2) Trnh by trung thc, hp l v ph hp vi chun mc Bo co ti chnh phi trnh by mt cch trung thc v hp l tnh hnh ti chnh, tnh hnh v kt qu kinh doanh v cc lung tin ca doanh nghip. Vic p dng cc chun mc, trong mi trng hp, nhm m bo vic trnh by trung thc v hp l ca bo co ti chnh. Tnh linh hot trong vic p dng cc chun Tnh bt buc trong vic p dng cc mc. chun mc, cc chnh sch v qui nh. 3) Cc nguyn tc c bn Cc nguyn tc c bn trong vic lp v trnh by bo co ti chnh, bao gm: Hot ng lin tc; C s dn tch; Nht qun; Trng yu v tp hp; B tr: Cc khon mc ti sn v n phi tr, thu nhp v chi ph trnh by trn bo co ti chnh khng c b tr, tr khi mt chun mc k ton khc qui nh hoc cho php b tr. C th so snh: Cc thng tin bng s liu trong bo co ti chnh nhm so snh gia cc k k ton phi c trnh by tng ng vi cc thng tin bng s liu trong bo co ti chnh ca cc k trc. 4)Trng hp Trong mt s trng hp c bit, cho php Khng cp vn ny. Trong thc

- 109 -

khng p dng cc yu cu

vic khng p dng cc yu cu chung nhm t, cc doanh nghip phi c s m bo bo co ti chnh c trnh by trung ng ca B ti chnh v vic p thc v hp l, khi Ban Gim c doanh dng cc chnh sch k ton c s nghip thy rng vic tun th theo cc quy khc bit so vi cc chun mc. nh chung s lm sai lch bo co ti chnh. Tuy nhin, vic khng p dng theo cc qui nh chung cn c trnh by.

5) K bo co

Bo co ti chnh ca doanh nghip phi c lp t nht cho k k ton nm. Trng hp c bit, mt doanh nghip c th thay i ngy kt thc k k ton nm dn n vic lp bo co ti chnh cho mt nin k ton c th di hn hoc ngn hn mt nm dng lch v vic thay i ny cn c thuyt minh. Khng cp vn ny. C th lp bo co Khng cp vn ny. Vic lp ti chnh cho giai on 52 tun v yu cu thc bo co ti chnh cho mt nin k t nu bo cao ti chnh khng c nhng khc ton khng c vt qu 15 thng. bit trng yu so vi bo co ti chnh lp cho k k ton nm.

6) Phn bit ti sn, n phi tr ngn hn v di hn

Doanh nghip c th la chon vic trnh by Ti sn, n phi tr ngn hn v di hoc khng trnh by ring bit cc ti sn v hn phi c trnh by thnh cc n phi tr thnh ngn hn v di hn. Trng khon mc ring bit trn Bng cn hp doanh nghip khng trnh by ring bit i k ton. Trng hp doanh cc ti sn v cng n ngn hn v di hn, th nghip khng th phn bit c ti cc ti sn v n phi tr phi c trnh by sn v n phi tr do c th ca hot th t theo tnh thanh khon gim dn. ng th ti sn v n phi tr phi c trnh by th t theo tnh thanh khon gim dn.

7) Ngy o hn ca ti sn v cng n

Doanh nghip cn trnh by ngy o hn ca Khng cp vn ny. c ti sn v cng n nh gi tnh thanh khon v kh nng thanh ton ca DN. Khng a ra Bng cn i k ton mu. Bng cn i k ton c lp ph hp vi cc quy nh trong vn bn hng dn thc hin chun mc ny Vic iu chnh cc khon mc trnh by trn bng cn i k ton c th bao gm:

8) Mu biu Bng cn i k ton

- 110 -

Cc khon mc hng dc c a thm vo khi mt chun mc k ton khc yu cu phi trnh by ring bit trn Bng cn i k ton hoc khi quy m, tnh cht hoc chc nng ca mt yu t thng tin i hi phi trnh by ring bit nhm phn nh trung thc v hp l tnh hnh ti chnh ca doanh nghip. Cch thc trnh by v xp xp theo th t cc yu t thng tin c th c sa i theo tnh cht v c im hot ng ca doanh nghip nhm cung cp nhng thng tin cn thit cho vic nm bt c tnh hnh ti chnh tng quan ca doanh nghip. 9) Trnh by bo co kt qu hot ng kinh doanh Doanh nghip cn trnh by Bo co kt qu hot ng kinh doanh theo chc nng ca chi ph. Trng hp do tnh cht ca ngnh ngh kinh doanh m doanh nghip khng th trnh by cc yu t thng tin trn bo co kt qu hot ng kinh doanh theo chc nng ca chi ph th c trnh by theo bn cht ca chi ph. Cc thng tin phi c trnh by hoc trong Bo co kt qu kinh doanh hoc trong Bn thuyt minh bo co ti chnh. 10) C tc Doanh nghip phi trnh by gi tr ca c tc trn mi c phn c ngh hoc c cng b trong k ca bo co ti chnh. Thng tin ny c th trnh by trn Bo co kt Thng tin ny cn phi c trnh by qu hot ng kinh doanh hoc trong Bn trong Bn thuyt minh bo co ti thuyt minh bo co ti chnh. 11) Thay i ngun vn ch s hu chnh.

Doanh nghip phi trnh by nhng thng tin phn nh s thay i ngun vn ch s hu: Li hoc l thun ca nin ; Tng kho.n mc thu nhp v chi ph, li hoc l c hch ton trc tip vo ngun vn ch s hu theo quy nh ca cc chun mc k ton khc v s tng cng cc khon mc ny; Tc ng ly k ca nhng thay i trong chnh sch k ton v nhng sa cha sai st c bn c cp trong phn cc phng php hch ton quy nh trong Chun mc Li, l thun trong k, cc sai st c bn v cc thay i trong chnh sch k ton; Cc nghip v giao dch v vn vi cc ch s hu v vic phn phi li nhun cho cc ch s hu; S d ca khon mc li, l lu k vo thi im u nin v cui nin v

- 111 -

nhng bin ng trong nin , v; i chiu gia gi tr ghi s ca mi loi vn gp, thng d vn c phn, cc khon d tr vo u nin v cui nin v trnh by ring bit tng s bin ng. Thng tin ny c th trnh by trn Bo co kt Thng tin ny phi c trnh by qu hot ng kinh doanh hoc trong Bn trong Bn thuyt minh bo co ti thuyt minh bo co ti chnh. chnh.

IAS 2 v VAS 02 : Hng tn kho 1) Hng tn kho Hng tn kho bao gm: Hng ho mua v bn nh: cc hng ho do mt i l mua v bn hoc t ai v cc ti sn khc c gi bn; Thnh phm tn kho hoc sn phm d dang; Nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn kho phc v qu trnh sn xut; Chi ph dch v d dang. 2) Gi gc hng tn kho Gi gc hng tn kho bao gm: Chi ph mua, chi ph ch bin v cc chi ph khc lin quan trc tip khc pht sinh c c hng tn kho a im v trng thi hin ti, khng bao gm cc khon chnh lch t gi hi oi. 3) Phng php xc nh gi tr hng tn kho 4) PP tnh gi hng tn kho 5) Ghi gim gi gc hng tn kho cho bng vi gi tr thun c Khng cho php p dng phng php nhp Cho php s dng phng php LIFO sau, xut trc (LIFO) Ti sn khng c phn nh ln hn gi tr thc hin c tnh t vic bn hay s dng chng. Cc khon d phng c th pht sinh t cc hp ng bn hng hoc cung cp dch v khng th hu b trong trng hp nu s hng ang tn kho ln hn s hng cn cho hp ng th gi tr thun c th thc hin c ca s chnh lch gia hng ang tn Phng php gi ch danh hoc gi bn l c Khng cp vn ny. th c s dng nu kt qu khng chnh lch vi gi thc t. Tng t ni dung ca IFRS, ngoi tr vic khng cp n trng hp hng tn kho bao gm c t v cc ti sn khc c gi li bn.

- 112 -

th thc hin

kho ln hn s hng cn cho hp ng c nh gi trn c s gi bn c tnh. Nguyn liu, vt liu v cng c, dng c d tr s dng cho mc ch sn xut sn xut sn phm khng c nh gi thp hn gi gc nu sn phm do chng gp phn cu to nn s c bn bng hoc cao hn gi thnh sn xut ca sn phm. Vic gia gim gi gc hng tn kho cho bng Khng cho php ghi gim gi gc vi gi tr thun c th thc hin c thc hng tn kho i vi mt nhm cc hin trn c s tng mt hng tn kho (trong hng ho. mt s trng hp, c th thc hin i vi mt nhm cc hng ho c lin quan).

6) Trnh by trn bo co ti chnh

Cc chnh sch k ton p dng bao gm c Tng t ni dung ca IFRS, ngoi phng php tnh gi tr hng tn kho; Vic phn loi ph hp vi doanh nghip; Gi tr c th thc hin c, gi tr d phng gim gi hng tn kho v gi tr hon nhp d phng gim gi hng tn kho; Gi tr hng tn kho c cm c m bo cho cc khon n phi tr; Gi tr hng tn kho c ghi nhn l chi ph trong k hoc chi ph hot ng c trnh by theo tnh cht ca chi ph. Nu doanh nghip trnh by bo co kt qu hot ng kinh doanh theo chc nng ca chi ph th doanh nghip cn trnh by tng s chi ph hot ng theo chc nng ca chi ph, tng ng vi doanh thu trong k. tr vic khng cho php trnh by chi ph hot ng trn bo co kt qu hot ng kinh doanh theo tnh cht ca chi ph./.

IAS 7 v VAS 24 : Bo co lu chuyn tin t 1) Khi nim tng ng tin L cc khon u t ngn hn, c tnh thanh khon cao (khng qu 3 thng), c kh nng chuyn i d dng thnh mt lng tin xc nh v khng c nhiu ri ro v thay i gi tr. Thng thng khng bao gm cc khon u Khng cp vn ny.

- 113 -

t 2) Cc khon thu chi c trnh by trong khon mc tin cho mc ch trnh by bo co LCTT 3) Phn loi cc lung tin Cc khon tin li v c tc thu c v tr C hng dn chi tit v vic phn c th c phn loi l lung tin t hot loi cc khon tin li v c tc thu ng kinh doanh, u t hoc ti chnh nu c v tr cho cc ngn hng, t chng nht qun vi vic phn loi t k k chc tn dng, t chc ti chnh, v ton trc. 4) T gi hi oi c s dng trong cc giao dch bng ngoi t 5) Cc lung tin ca cc cng ty lin doanh, lin kt Khi hch ton mt khon u t vo cc cng Khng cp vn ny v khng c ty lin kt hoc cng ty con s dng phng hng dn v bo co lu chuyn tin php gi gc hoc phng php vn ch s t hp nht. hu, nh u t ch trnh by trn bo co lu chuyn tin t cc dng tin pht sinh gia bn u t v bn c u t. Trng hp lin doanh: p dng hp nht theo t l - bao gm phn cc lung tin thuc v bn lin doanh. IAS 8 v VAS 29 : Chnh sch k ton, thay i c tnh k ton v cc sai st 1) La chn v p dng cc chnh sch k ton Cc chun mc ca IASB v cc hng dn c Chun mc k ton Vit Nam yu cu xem xt n cc hng dn thc hin khc ca vic p dng cc chun mc k ton, IASB; Nu khng c Chun mc hay hng dn th cc vn bn hng dn cc chun mc v cc chnh sch, ch k ton cc t chc phi tn dng, phi ti chnh. Bao gm cc khon thu chi nu cc khon thu chi ny l mt b phn khng th tch ri ca cc khon tin ca doanh nghip. Khng cp vn ny. Thng thng, cc khon tin v tng ng tin khng bao gm cc khon thu chi khi trnh by BCTC theo cc Chun mc k ton Vit Nam.

S dng t gi ti ngy lp Bo co lu chuyn S dng t gi hi oi ti thi im tin t. C th s dng t gi trung bnh xp x pht sinh giao dch. bng t gi thc t.

- 114 -

xem xt n cc yu cu v cc hng dn do B Ti chnh ban hnh. trong cc chun mc ca IASB i vi cc vn tng t v cc khi nim, tiu chun ghi nhn v cc khi nim xc nh ti sn, n phi tr, thu nhp v chi ph trong cc qui nh chung cho vic lp v trnh by bo co ti chnh; v Ban Gim c doanh nghip c th xem xt n cc qui nh ca cc t chc xy dng chun mc khc c cng nhng qui nh chung xy dng cc chun mc k ton, khoa hc k ton v cc thc hnh c chp nhn trong cng ngnh. 2) Thay i chnh sch k ton Doanh nghip ch thay i chnh sch k ton Trong thc t, cc doanh nghip cn nu thay i l do: - Theo yu cu ca mt chun mc hoc mt hng dn; hoc - Vic thay i s cung cp cc thng tin ng tin cy v ph hp hn v nh hng ca cc giao dch, cc s kin hoc iu kin v tnh hnh ti chnh, tnh hnh hot ng hoc cc lung tin ca doanh nghip. IAS 10 v VAS 32 : Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm 1) Mc ch Mc ch ca chun mc ny l qui nh v hng dn: - Cc trng hp doanh nghip phi iu chnh bo co ti chnh, cc nguyn tc v phng php iu chnh bo co ti chnh khi c nhng s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm; v - Gii trnh v ngy pht hnh bo co ti chnh v cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm. 2) Ghi nhn v xc nh - Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cn iu chnh: Doanh nghip cn phi iu chnh cc s liu c ghi nhn trong bo co ti chnh phn nh cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cn iu chnh; - Cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh: Doanh c s ph duyt ca B Ti chnh trong trng hp p dng cc chnh sch k ton khc so vi cc chun mc.

- 115 -

nghip khng phi iu chnh cc s liu ghi nhn trong bo co ti chnh v cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm khng cn iu chnh; - C tc: Nu c tc c xut hoc c cng b sau ngy kt thc k k ton nm, doanh nghip khng phi ghi nhn cc khon c tc ny nh l cc khon n phi tr trn Bng cn i k ton ti ngy kt thc k k ton nm nhng phi thuyt minh v s kin ny. - Hot ng lin tc: Doanh nghip s khng lp bo co ti chnh da trn c s hot ng lin tc nu cc s kin pht sinh sau ngy kt thc k k ton nm cho thy gi nh v hot ng lin tc ca doanh nghip khng thch hp. IAS 11 v VAS 15 : Hp ng xy dng 1) Khon l c th d on c 2) Trch trc chi ph sa cha v bo hnh thi cng Nu tng chi ph ca hp ng xy dng c Khng cp vn ny th vt qu tng doanh thu ca hp ng th khon l d tnh cn c ghi nhn ngay. Khng cp vn ny Vic trch trc chi ph sa cha v bo hnh cng trnh c thc hin theo tng ln ghi nhn doanh thu hp ng xy dng hoc ti thi im kt thc nm ti chnh. IAS 12 v VAS 17 : Thu thu nhp doanh nghip 1) Mc ch Mc ch ca chun mc ny l qui nh v hng dn cc phng php k ton thu thu nhp doanh nghip. Nguyn tc c bn l k ton nhng nghip v do nh hng ca thu thu nhp doanh nghip trong nm hin hnh v trong tng lai ca: - Vic thu hi v thanh ton trong tng lai gi tr ghi s ca cc khon mc ti sn hoc n phi tr c ghi nhn trong Bng cn i k ton ca doanh nghip; v - Cc giao dch v s kin khc trong nm hin ti c ghi nhn trong bo co ti chnh. 2) Ghi nhn thu thu nhp hin hnh phi np v ti sn thu thu Thu thu nhp hin hnh ca k hin ti v cc k trc, nu cha np, phi c ghi nhn l n phi tr. Nu gi tr phi np trong k hin ti v cc k trc vt qu s phi np cho cc k , th phn gi tr np tha s c ghi nhn l ti sn.

- 116 -

nhp hin hnh 3) Ghi nhn thu thu nhp hon li phi tr v ti sn thu thu nhp hon li Thu thu nhp hon li phi tr c ghi nhn cho tt c cc khon chnh lch tm thi chu thu, tr trng hp: - Thu thu nhp hon li phi tr pht sinh t ghi nhn ban u ca li th thng mi; - Ghi nhn ban u ca mt ti sn hay n phi tr ca mt giao dch m giao dch ny khng phi trong qu trnh hp nht doanh nghip v khng c nh hng n li nhun k ton hoc li nhun tnh thu thu nhp ti thi im pht sinh giao dch. - Cc chnh lch lin quan n cc khon u t vo cng ty con, chi nhnh, cng ty lin kt v v li tc t cc cng ty lin doanh (v d: pht sinh t li nhun cha phn phi), do cng ty c th kim sot c thi gian hon nhp ca cc khon chnh lch, vic hon nhp c th khng xy ra trong tng lai gn v li nhun chu thu s b p cho cc chnh lch ny. 4) Xc nh gi tr Thu thu nhp hin hnh phi np (hoc ti sn thu thu nhp hin hnh) cho nm hin hnh v cc nm trc c xc nh bng gi tr d kin phi np cho (hoc thu hi t) c quan thu, s dng cc mc thu sut (v cc lut thu) c hiu lc ti ngy kt thc nin k ton. Ti sn thu thu nhp hon li v thu thu nhp hon li phi tr cn c xc nh theo thu sut d tnh s p dng cho nm ti sn c thu hi hay n phi tr c thanh ton, da trn cc mc thu sut (v cc lut thu) c hiu lc ti ngy kt thc nin k ton. IAS 14 v VAS 28 : Bo co b phn 1) Mc ch Qui nh nguyn tc v phng php lp bo co thng tin ti chnh theo b phn, lnh vc kinh doanh v cc khu vc i l khc nhau ca doanh nghip. 2) Phm vi Chun mc ny p dng cho doanh nghip c chng khon trao i cng khai v doanh nghip ang pht hnh chng khon trn th trng chng khon. 3) Xc nh cc b phn cn bo co Doanh nghip cn sem xt ti c cu t chc, h thng bo co ni b xc nh cc b phn kinh doanh v khu vc a l ca mnh. Nu cc b phn ni b khng c chia theo khu vc a l hay theo loi hng ho, dch v th doanh nghip cn xem xt phn chia cc b phn chi tit hn xc nh cc b phn cn bo co. Chun mc cng a ra hng dn v b phn no cn c bo co (thng thng mc ti thiu l 10%)

- 117 -

4) Chnh sch k ton ca b phn

Thng tin ca b phn phi c lp v trnh by ph hp vi chnh sch k ton p dng cho vic lp v trnh by bo co ti chnh hp nht hoc bo co ti chnh ca doanh nghip. IAS 16 v VAS 03 : Ti sn c nh hu hnh

1) Ghi nhn ti sn c nh hu hnh

Khng qui nh mc gi tr ti thiu ghi Cc ti sn c ghi nhn l TSC nhn Ti sn c nh hu hnh phi tho mn ng thi tt c bn tiu chun ghi nhn sau: Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai t vic s dng ti sn ; Nguyn gi ti sn phi c xc nh mt cch ng tin cy; Thi gian s dng c tnh trn 1 nm; C tiu chun, gi tr theo qui nh hin hnh (Theo qui nh hin hnh, mc gi tr ti thiu ghi nhn TSC l 10 triu VN).

2) Xc nh gi tr ban u

Cc ti sn tiu chun ghi nhn l TSC cn c xc nh gi tr ban u theo nguyn gi Nguyn gi TSC hu hnh bao gm: Gi mua; Cc chi ph lin quan trc tip n vic a ti sn vo v tr v trng thi sn sng s dng theo ng d nh ca BG; Cc chi ph c tnh cho vic tho d, di chuyn cc ti sn v khi phc mt bng; Tng t nh qui nh ca chun mc k ton quc t, tr khon mc chi ph c tnh cho vic tho d, di chuyn cc ti sn v khi phc mt bng th khng c tnh vo nguyn gi TSC. Gi tr ca nh ca, vt kin trc v quyn s dng t cn c trnh by

Chi ph li vay lin quan trc tip n vic ring, trong gi tr quyn s dng mua sm, xy dng hoc sn xut cc ti sn t cn phi c xc nh l TSC tiu chun ghi nhn.

- 118 -

v hnh. 3) Xc nh gi tr sau ghi nhn ban u n v c th la chn s dng phng php Ch cho php s dng phng php gi gc hoc phng php nh gi li v p gi gc dng chnh sch k ton ny cho mt nhm ti sn. Gi nh gi li phi l gi tr hp l ti ngy nh gi li tr i khu hao ly k v cc khon l do gi tr ti sn b tn tht. 4) X l chnh lch nh gi li ti sn Khi vic nh gi li lm tng gi tr ti sn, Khng cp vn ny th s chnh lch gi ny cn c ghi tng khon mc thng d nh gi li (phn ngun vn), tr trng hp chnh ti sn ny trc c nh gi gim m s chnh lch gim c ghi vo chi ph th s nh gi tng ln ny cn c ghi nhn l thu nhp. Khi nh gi li lm gim gi tr ti sn th s chnh lch gi vt qu s c th ghi gim vo khon mc thng d nh gi li (l s hin ang ghi nhn l thng d nh gi li ca cng ti sn) cn c ghi nhn l chi ph. 5) S gim gi tr ti sn Khi gi tr c th thu hi c gim xung Khng cp vn ny thp hn gi tr cn li, th gi tr cn li cn c iu chnh gim xung mc gi tr c th thu hi c. Phn iu chnh gim vt qu s hin ang ghi trn khon mc thng d nh gi li ca chnh ti sn , cn c ghi nhn l chi ph. Khi tnh hung dn n vic ghi gim gi tr ti sn khng cn hin hu v chc chn s xut hin cc iu kin mi, cn ghi nhn mt khon d phng tng gi ti sn. Tuy nhin, khon d phng ghi tng ny cn c gim tr s khu hao ng l c trch nu trc khng ghi gim gi tr ti sn.

- 119 -

Vic ghi nhn cc khon gim gi tr ti sn c tun th theo IAS 36 - Gim gi tr ti sn 6) Chnh lch nh gi li ti sn thc hin Khi pht sinh chnh lch nh gi li ti sn Khng cp trong cc nguyn tc k thc hin, Khon chnh lch ny c kt ton c chp nhn rng ri ti Vit chuyn trc tip vo li chun cha phn phi. Nam. Chnh lch nh gi li ti sn c th c thc hin ton b khi c nghip v ngng hot ng, thanh l mt ti sn hoc c thc hin mt phn trong qu trnh s dng ti sn (chnh lch gia khu hao trn gi tr cn li ca ti sn v khu hao trn NG ban u) 7) Trnh by BCTC Chun mc a ra cc yu cu chi tit v vic Khng cp n vic trnh by bo trnh by phng php nh gi li. co ti chnh i vi phng php nh gi li IAS 17 v VAS 06 : Thu ti sn 1) Phng php k ton trong BCTC ca bn thu thu TC 2) Phng php k ton trong bo co ti chnh ca bn thu thu hot ng 3) Trnh by bo co ti chnh i vi bn thu Chun mc a ra cc yu cu chi tit v trnh Tng t nh IFRS, ngoi tr cc by cc khon mc thu ti chnh v thu hot mc khng yu cu trnh by ng. Gi tr cn li ca tng loi ti sn Cc khon u i dnh cho hp ng thu hot Khng cp vn ny. ng mi, hoc l li phi c hch ton gim tr chi ph tin thu trong thi gian hp ng, bt k ni dung, hnh thc ca khon u i cng nh thi hn thanh ton. Khi ti sn i thu b gim gi, chun mc yu Khng cp vn ny. cu cn p dng theo chun mc k ton quc t v tn tht ti sn.

- 120 -

thu ti ngy lp bo co ti chnh ; i chiu gia tng ca cc khon thanh ton tin thu ti thiu ti ngy lp bo co ti chnh, v gi tr cn li ca cc khon . 4) Phng php k ton trong bo co ti chnh ca bn cho thu thu ti chnh Bn cho thu phn nh ti sn cho thu ti Khng c hng dn hch ton cc chnh trong bng cn i k ton nh khon khon doanh thu v gi vn cho phi thu v c gi tr bng chi ph u t rng doanh nghip sn xut hoc cng ty cho ti sn . Doanh nghip sn xut hoc cng ty thng mi cho thu ti sn cn hch ton li/l bn hng vo cng k k ton theo cch hch ton ton b doanh thu. Trong trng hp p dng mc li sut tin vay gi nh thp, doanh nghip nn gioi hn li tc bn hng mc c th c nu hch ton theo li sut th trng. Khi li tc bn hng c ghi nhn, doanh nghip sn xut hoc cng ty thng mi cho thu ti sn cng hch ton cc chi ph pht sinh lin quan n qu trnh m phn v chun b ti sn cho thu vo chi ph. IAS 18 v VAS 24 : Doanh thu 1) Xc nh doanh thu Doanh thu c xc nh theo gi tr hp l ca cc khon m doanh nghip c th nhn c. Chnh lch gia gi tr hp l v gi tr danh Khng cp vn ny ngha ca mt khon phi thu c ghi nhn l tin li. 2) Tiu chun ghi nhn doanh thu t tin li, tin Doanh thu pht sinh t hot ng cho cc i tng khc s dng ti sn ca doanh nghip mang li tin li, tin bn quyn v c tc, c ghi nhn khi: a) Chc chn thu c li ch kinh t t giao dch v thng mi cho thu ti sn ti thi im bt u thi hn thu ti chnh.

- 121 -

bn quyn v c tc

b) Doanh thu c xc nh mt cch ng tin cy Doanh thu c ghi nhn nh sau: Tin li - c ghi nhn bng phng php li thc theo t l thi gian c tnh n hiu qu thc t ca ti sn. Tin bn quyn - c ghi nhn trn c s dn tch theo ni dung ca hp ng lin quan; v C tc - c ghi nhn khi c ng c quyn nhn c tc. Tng t nh IFRS. Tuy nhin, tin li ch c ghi nhn trn c s thi gian

3) Thu nhp khc

Khng cp vn ny.

C cc qui nh c th v cc khon thu nhp khc bao gm: Thu v thanh l, nhng bn TSC; Thu tin pht khch hng do vi phm hp ng; Thu tin bo him c bi thng; Thu c cc khon n phi thu xo x tnh vo chi ph ca k trc; Khon n phi tr nay mt ch; Thu cc khon thu c gim, c hon li.

4) Trnh by Chun mc a ra cc yu cu chi tit v vic Tng t nh IFRS ngoi tr vic BCTC trnh by khon mc doanh thu. khng c qui nh v cc khon d phng, ti sn v n tim tng. IAS 19 : Phc li cho ngi lao ng 1) Mc ch Qui nh phng php hch ton v trnh by Khng c chun mc k ton Vit

- 122 -

khon phc li cho ngi lao ng, bao gm: Nam tng ng qui nh v vn Cc khon phc li ngn hn (nh tin lng, ny. Nhn chung, chi ph phc li cho ngh php nm, ngh m, chia li nhun hng ngi lao ng c ghi nhn khi cc nm, cc khon thng v cc khon phc li khon ny c thanh ton. phi tin t khc), tin hu tr, bo him nhn th khi ngh hu, phc li y t v cc khon phc li cho ngi lao ng di hn khc (c ngh php nm do c thm nin cng tc di, phc li do mt sc lao ng, cc khon bi thng hon li, chia li nhun di hn v cc khon thng). Nguyn tc lm c s cho cc yu cu c th t ra trong chun mc l chi ph pht sinh khi thanh ton cc quyn li cho ngi lao ng cn c ghi nhn trong k m cc khon phc li c ngi lao ng to ra, ch khng phi thi im chi tr hoc chuyn thnh cng n. IAS 20 : K ton cc khon tr cp ca Chnh ph v trnh by cc khon h tr ca Chnh ph 1) Mc ch Mc ch ca chun mc ny l a ra cc Khng c Chun mc k ton Vit hng dn hch ton v trnh by cc khon Nam tng ng tr cp v cc hnh thc ti tr khc ca Chnh ph. 2) Ti tr ca Chnh ph Tr cp ca Chnh ph bao gm cc khon tr Khng c Chun mc k ton Vit cp phi tin t theo gi tr hp l, ch c ghi Nam tng ng nhn khi m bo chc chn rng: - Doanh nghip s tun th cc iu kin i km; v - Chc chn s nhn c khon tr cp ny. Cc khon tr cp ny khng c hch ton trc tip vo vn ch s hu, m c ghi nhn vo li, l ca tng k ph hp vi cc chi ph lin quan.

- 123 -

3) Trnh by khon tr cp

Doanh nghip c th trnh by cc khon tr cp ca Chnh ph hnh thnh ti sn, bao gm c cc khon tr cp phi tin t theo gi tr hp l, trn BCKT l thu nhp hon li hoc gim tr gi tr ti tr vo gi tr cn li ca ti sn. DN c th trnh by khon ti tr thu nhp l khon mc ghi c trn BCKQHKD mt cch ring bit hoc mc thu nhp khc, hay gim tr khon ti tr vo chi ph lin quan. Vic tr trc mt khon ti tr ca Chnh ph c hch ton nh mt s thay i c tnh k ton v p dng cc phng php k ton khc nhau i vi khon tr cp lin quan ti ti sn hoc thu nhp. IAS 21 v VAS 10 : nh hng ca vic thay i t gi hi oi

1) n v tin t k ton

Chun mc khng a ra mt n v tin t c Cc doanh nghip phi s dng ng th cc DN trnh by BCTC. Tuy nhin, cc Vit Nam lm n v tin t k ton. DN thng s dng n v tin t ca nc s Vic s dng cc n v tin t khc ti. Nu s dng n v tin t khc, chun mc yu cu DN phi trnh by cc l do ca vic s dng n v tin t . Chun mc cng yu cu phi trnh by nguyn nhn ca s thay i n v tin t k ton. cn phi c ng k v c s chp thun ca B Ti chnh.

2) Ghi nhn chnh lch t gi hi oi

Phng php chun: Chnh lch t gi pht Trong giai on u t xy dng sinh khi thanh ton cc khon mc tin t hoc hnh thnh ti sn c nh ca doanh trong vic bo co cc khon mc tin t ca nghip mi thnh lp, chnh lch t doanh nghip theo cc t gi hi oi khc vi gi hi oi pht sinh khi thanh ton t gi hi oi p dng ghi nhn ban u cc khon mc tin t c gc ngoi t hoc c bo co trong bo co ti chnh thc hin u t xy dng v

- 124 -

trc, cn c ghi nhn l thu nhp hoc chi chnh lch t gi hi oi pht sinh ph trong k pht sinh, ngoi tr khon u t khi nh gi li cc khon mc tin t rng c hch ton vo vn ch s hu Phng php thay th c chp nhn: i vi trng hp chnh lch t gi l kt qu t s st gim gi tr mnh mt ng tin m khng c cc cng c t bo v dn ti cc khon cng n m DN khng c kh nng thanh ton v cc khon cng n pht sinh trc tip t cc nghip v mua ti sn bng ngoi t gn y, th khon chnh lch t gi s c c gc ngoi t cui nm ti chnh c phn nh ly k, ring bit trn Bng cn i k ton. Khi TSC hon thnh u t xy dng a vo s dng th chnh lch t gi hi oi pht sinh trong giai on u t xy dng c phn b dn vo thu nhp hoc chi ph sn xut, kinh doanh trong thi gian ti a l 5 nm.

hch ton vo gi tr cn li ca ti khon lin Trong giai on sn xut, kinh doanh, quan, vi iu kin gi tr ti sn sau khi iu k c vic u t xy dng hnh chnh khng vt qu mc thp hn gia gi thnh TSC ca doanh nghip ang tr c th thu hi c v chi ph thay th ti hot ng, chnh lch t gi hi oi sn. K ton cc nghip v bo t v cho cc khon mc c gc ngoi t c hch ton theo IAS 39, Cng c ti chnh: Ghi nhn v xc nh gi tr. pht sinh khi thanh ton cc khon mc tin t c gc ngoi t v nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t cui nm ti chnh s c ghi nhn l thu nhp hoc chi ph trong nm ti chnh. i vi doanh nghip s dng cng c ti chnh d phng ri ro hi oi th cc khon vay, n phi tr c gc ngoi t c hch ton theo t gi thc t ti thi im pht sinh. Doanh nghip khng c nh gi li cc khon vay, n phi tr c gc ngoi t s dng cng c ti chnh d phng ri ro hi oi. 3) C s KD nc ngoi bo co bng ng tin ca Bo co ti chnh ca c s kinh doanh nc Khng cp vn ny. ngoi phi c trnh by li theo IAS 29 Bo co ti chnh trong nn kinh t siu lm pht trc khi chuyn i sang ng tin hch ton

- 125 -

nn kinh t lm pht cao

ca doanh nghip

IAS 23 v VAS 16 : Chi ph i vay 1) nh ngha chi ph i vay Chi ph i vay bao gm Tin li ca khon vay, v li tin vay cc khon thu chi; Phn phn b cc khon chit khu hoc ph tri lin quan n cc khon vay; Phn phn b cc chi ph ph lin quan n qu trnh lm th tc vay; Chi ph ti chnh ca ti sn thu ti chnh; v Chnh lch t gi pht sinh t cc khon vay bng ngoi t nu c iu chnh vo chi ph li tin vay. 2) Ghi nhn chi ph i vay C 2 phng php ghi nhn: Phng php chun: Chi ph i vay c ghi nhn vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k pht sinh; Phng php thay th c chp nhn: Chi ph li vay lin quan trc tip n vic mua sm, xy dng hoc sn xut ti sn d dang c vn ho vo ti sn . IAS 23 sa i c hiu lc i vi nm ti chnh bt u hoc sau ngy 01/01/2009 qui nh vic vn ho chi ph i vay lin quan n vic hnh thnh cc ti sn d dang. IAS 24 v VAS 26 : Thng tin v cc bn lin quan Cc trng hp khng Trong bo co hp nht i vi cc giao dch Tng t vi IFRS ngoi tr quy nh ni b ca tp on; Trong BCTC ca cng ty cc doanh nghip nh nc vn phi Chi ph i vay lin quan trc tip n vic u t xy dng hoc sn xut ti sn d dang c tnh vo gi tr ca ti sn (c vn ho) khi c cc iu kin qui nh trong chun mc ny Tng t nh IFRS ngoi tr vic khng qui nh chnh lch t gi pht sinh t cc khon vay bng ngoi t l chi ph i vay.

- 126 -

phi trnh by giao dch vi cc bn lin quan

m khi bo co ny c lp v cng b cng trnh by giao dch vi cc bn lin vi bo co ti chnh hp nht; Trong bo co quan. ti chnh ca cng ty con do cng ty m s hu ton b nu cng ty m cng c thnh lp ti cng mt quc gia v cng b bo co ti chnh hp nht ti quc gia ; V trong bo co ti chnh ca cng ty do Nh nc qun l, khng cn trnh by cc giao dch vi mt cng ty do nh nc qun l khc. IAS 26 : K ton v bo co Qu hu tr

1) Mc ch

Xc nh cc quy tc tnh ton v trnh by bo Khng c chun mc tng ng co ti chnh ca qu hu tr

2) Tm tt chun mc

- t ra cc yu cu bo co cho cc loi qu VN GAAP khng cp ti vn hu tr, bao gm bo co v ti sn hu tr ny. rng v trnh by gi tr hin ti c tnh ca cc khon mc phc li c cng b (phn tch thnh loi c m bo v loi khng c m bo). - Quy nh r yu cu ca vic xc nh gi tr ca cc khon phc li xc nh v vic s dng gi tr hp l i vi cc k hoch u t.

IAS 27 v VAS 25 : Bo co ti chnh hp nht v k ton khon u t vo cng ty con K ton cc khon u t vo cng ty con trong BCTC ring ca cng ty m Trong Bo co ti chnh ring ca cng ty m, Cc khon u t vo cng ty con ch cc khon u t vo cng ty con c th trnh c trnh by theo phng php gi by theo: Phng php gi gc Phng php vn ch s hu Ti sn ti chnh sn c bn theo IAS 39 Khng ph thuc vo vic cc khon u t c bao gm trong bo co ti chnh hp nht gc trn bo co ti chnh ring ca cng ty m.

- 127 -

hay khng. IAS 28 v VAS 07 : K ton cc khon u t vo cng ty lin kt 1) Bo co ti chnh ring ca nh u t Trng hp nh u t c trnh by bo co ti Theo VN GAAP, cc khon u t chnh hp nht th trong bo co ti chnh vo cng ty lin kt ch c trnh ring ca nh u t, mt khon u t vo by theo phng php gi gc trn cng ty lin kt vi bn cht khng phi l u bo co ti chnh ring ca nh u c ngn hn th c th c trnh by theo: Phng php gi gc Phng php vn ch s hu c trnh by trong chun mc ny, hoc; Ti sn ti chnh sn c bn theo IAS 39. IAS 29 : BCTC trong iu kin nn kinh t siu lm pht 1) Mc tiu Quy nh cc chun mc c th cho doanh Khng c chun mc k ton Vit nghip lp bo co ti chnh bng ng tin Nam tng ng. ca nc c nn kinh t siu lm pht, m bo ngha ca thng tin ti chnh cung cp 2) Bo co v trnh by thng tin ti chnh trong iu kin siu lm pht - Thng thng, nn kinh t c hiu l siu Khng cp n vn ny. lm pht khi c 3 nm lin tip c t l lm pht trn 100% - BCTC ca doanh nghip trnh by bng ng tin ca nc c nn kinh t siu lm pht cn c trnh by yu t xc nh gi tr ca ng tin ti thi im lp BCTC. - Thng tin so snh ca k trc cn c trnh by li vi cng gi tr ng tin ca k hin ti. t.

IAS 30 v VAS 22 : Trnh by b sung BCTC ca cc ngn hng v t chc ti chnh tng t 1) Trnh by - Yu cu cc ngn hng phn loi cc khon Qui nh hin ti ca Vit Nam tng

- 128 -

BCTC

mc trong bo co kt qu hot ng kinh t nh IAS 30. Cc hng dn khc doanh v bng cn i k ton theo ng bn v k ton cho ngn hng v cc t cht v trnh by ti sn theo th t gim dn chc ti chnh tng t c qui nh tnh thanh khon ca cc ti sn . - Xc nh cc nhm khon mc ti thiu phi trnh by trn bo co kt qu hot ng kinh doanh v bng cn i k ton ca cc ngn hng. - Cc yu cu v trnh by bo co ti chnh tp trung vo ti sn, cng n, cc khon mc ngoi bng, tn tht ca khon cho vay v ng trc, ngha v n tim n, ti sn cm c v ri ro chung trong hot ng ngn hng. IAS 31 v VAS 08 : Thng tin ti chnh v nhng khon vn gp lin doanh bi Ngn hng Nh nc Vit Nam.

1) Cc trng hp ngoi tr i vi c s kinh doanh ng kim sot

Bn gp vn lin doanh cn hch ton cc li VN GAAP qui nh ch dng phng ch sau theo IAS 39: - Khon gp vn vo c s kinh doanh ng kim sot c mua v gi li bn trong tng lai gn. - Khon gp vn vo c s kinh doanh c ng kim sot hot ng trong iu kin c nhiu hn ch kht khe lu di lm gim ng k kh nng chuyn vn v bn gp vn lin doanh. K t ngy m c s kinh doanh ng kim sot chuyn thnh cng ty con ca bn gp vn lin doanh th bn gp vn lin doanh cn hch ton khon li ch trn theo IAS 27. php gi gc hch ton cc khon vn gp trn.

2) Bo co phn vn gp lin doanh trong BCTC

Nh u t trong lin doanh m khng c Khng s dng phng php gi gc quyn ng kim sot, phi phn nh phn vn hch ton bo co phn vn gp gp vo lin doanh ln bo co ti chnh hp lin doanh. nht tun th theo qui nh ca IAS 39.

- 129 -

ring ca nh u t

Trng hp nh u t c nh hng ng k trong lin doanh th c hch ton theo IAS 28 K ton cc khon u t vo cng ty lin kt. Trong bo co ti chnh ring ca nh u t m c pht hnh bo co ti chnh hp nht, cc khon u t trn cng c th trnh by theo phng php gi gc.

3) Bo co phn vn gp lin doanh trong BCTC hp nht ca nh u t

Phng php chun: Trong bo co ti chnh VN GAAP ch cho php s dng hp nht ca mnh nh u t cn hch ton phng php vn ch s hu trong khon vn gp trong c s kinh doanh ng vic bo co phn vn gp vo c s kim sot s dng phng php hp nht theo kinh doanh ng kim sot trong bo t l. Phng php thay th: Nh u t cn hch ton khon vn gp trong c s kinh doanh ng kim sot s dng phng php vn ch s hu. IAS 32 : Cng c ti chnh: Trnh by co ti chnh hp nht.

1) Mc tiu

Qui nh cc qui tc trong vic phn loi v Khng c chun mc k ton Vit trnh by cc cng c ti chnh thnh cng c Nam tng ng. n hay cng c vn; cng nh vic b tr ti sn ti chnh v cng n ti chnh.

2) nh ngha v cng c ti chnh

Mt hp ng lm pht sinh ti sn ti chnh Vit Nam cha c chun mc c th i vi mt bn tham gia v cng n ti chnh qui nh vn ny. Cng c ti hoc cng c vn i vi bn cn li. Qui tc c bn ca IAS 32 l cng c ti chnh cn c phn loi thnh cng c n hay cng c vn th u phi da vo bn cht, thay v hnh thc. V d, mt loi cng c ti chnh nh tri phiu c th chuyn i, th i khi c gi l cng c phc hp, bao gm c yu t ca cng chnh thng c phn loi da trn hnh thc thay v bn cht.

- 130 -

c n v cng c vn xt theo kha cnh ca bn pht hnh. Trong trng hp ny, IAS 32 yu cu nhng yu t ny cn c hch ton v trnh by ring theo bn cht da vo nh ngha ca cng n v ngun vn. S chia tch c thc hin ti thi im pht hnh v khng iu chnh cho nhng thay i sau v li sut th trng, gi c phiu hay cc s kin khc m thay i kh nng quyn chn c th c thc hin. IAS 33 v VAS 30 : Li trn c phiu 1) Phng php tnh li trn c phiu Li trn c phiu c xc nh bng cch ly thu nhp chia cho mu s. Li c bn trn c phiu -Thu nhp: l li nhun sau khi tr i tt c cc khon chi ph bao gm thu, li ch ca c ng thiu s v c tc u i. -Mu s: Bng s bnh qun gia quyn lng c phiu ph thng ang lu hnh trong k hin ti. Li suy gim trn c phiu - Li nhun: l li nhun rng phn b cho c phiu ph thng trong k tng ln do lng c tc v li sau thu ghi nhn trong k i vi cc c phiu tim nng c tc ng suy gim (nh l quyn chn, chng quyn, chng khon chuyn i v cc tho thun bo him tim tng), v c iu chnh cho bt k s thay i no trong thu nhp hoc chi ph do vic chuyn i ca cc c phiu tim nng c tc ng suy gim. - Mu s: Nn c iu chnh cho s lng

- 131 -

c phiu c pht hnh trong vic chuyn i ton b cc c phiu tim nng cc tc ng suy gim sang c phiu thng thng. - Cc c phiu tim nng c tc ng suy gim ngc cn c loi ra khi mu s. IAS 34 v VAS 27 : BCTC gia nin 1) i tng phi pht hnh BCTC gia nin IAS 34 khng qui nh c th VAS 27 p dng cho cc doanh nghip theo qui nh ca php lut phi lp bo co qu. Quyt nh 15 qui nh h thng bo co ti chnh gia nin (BCTC qu) c p dng cho cc DNNN, cc doanh nghip nim yt trn th trng chng khon v cc doanh nghip khc khi t nguyn lp bo co ti chnh gia nin . 2) Thi im yu cu pht hnh bo co ti chnh gia nin 3) Ni dung ca bo co ti chnh gia nin IAS 34 khng qui nh c th Theo Quyt nh 15, trong vng 45 ngy k t khi kt thc k k ton gia nin i vi cc Tng cng ty v 20 ngy i vi loi hnh doanh nghip khc. Ni dung ti thiu ca mt bo co ti chnh Tng t nh IFRS, ngoi tr bo co gia nin bao gm bng cn i k ton, bin ng ca vn ch s hu khng bo co kt qu hot ng kinh doanh, bo co c xem nh l mt bo co ring bin ng ca vn ch s hu, bo co lu m c trnh by trong thuyt minh chuyn tin t v bn thuyt minh bo co ti bo co ti chnh. chnh c chn lc. 4) Ghi nhn v xc nh gi tr 5) Tnh trng yu Chnh sch k ton p dng thng nht cho c bo co ti chnh gia nin v bo co ti chnh nm. Doanh thu v chi ph c ghi nhn khi pht sinh, khng c ghi nhn trc hoc hon li. Tnh trng yu cn c xc nh da trn s liu thc t ca k gia nin , thay v s d on ca c nm.

- 132 -

6) Trnh by BCTC

Bo co ti chnh gia nin phi c trnh by so snh vi s liu bo co ti chnh gia nin k trc. Nu c thay i chnh sch k ton th phi trnh by li cc bo co ti chnh gia nin k trc. IAS 36 : Tn tht ti sn

1) Mc dch

m bo cho ti sn c ghi nhn khng thp Khng c chun mc k ton Vit hn gi tr c th thu hi cng nh qui nh Nam tng ng cch tnh ton gi tr c th thu hi.

2) Gi tr ghi nhn tn tht ti sn

Theo IAS 36, nu c bng chng v s gim Khng cp ti vn ny, ti sn gi tr ti sn, doanh nghip phi nh gi v thng thng ch c ghi nhn theo xc nh gi tr c th thu hi ca ti sn. S gi gc. gim gi tr ca mt ti sn c trnh by trn bo co ti chnh l chnh lch gia gi tr cn li v gi tr c th thu hi ca ti sn . Gi tr thu hi l gi tr cao hn gia gi bn thun v gi tr ca ti sn trong s dng. Tn tht ti sn nn c ghi nhn nh mt khon gim tr gi tr cn li ti sn v mt khon chi ph c trnh by trn bo co kt qu kinh doanh. IAS 37 v VAS 18 : Cc khon d phng, ti sn v n tim tn

1) Cc khon d phng

Mt khon d phng ch c ghi nhn khi tho mn cc iu kin sau: - Doanh nghip c ngha v n (trch nhim php l hoc trch nhim lin i) do kt qu t mt s kin xy ra, dn ti s gim st v nhng li ch kinh t c th xy ra; v gi tr ca ngha v n c th c c tnh mt cch ng tin cy. - Gi tr ghi nhn mt khon d phng phi l gi tr c c tnh hp l nht v khon tin s phi chi thanh ton ngha v n hin ti ti ngy kt thc k k ton nm. - Cc khon d phng phi c xem xt v iu chnh ti mi thi im kt thc k k ton nm phn nh c tnh chnh xc nht ti thi im hin ti.

2) N tim tng

N tim tng pht sinh khi:

- 133 -

- S tn ti ca ngha v n ny s ch c xc nhn bi kh nng hay xy ra hoc khng hay xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn trong tng lai m doanh nghip khng kim sot c. - Khng chc chn c s gim st v li ch kinh t do vic phi thanh ton ngh v n; hoc - Gi tr ngha v n khng xc nh mt cch ng tin cy. Doanh nghip khng c ghi nhn cc khon n tim tng m ch cn phi trnh by cc khon n tim tng trn bo co ti chnh. Nu kh nng gim st li ch kinh t l kh xy ra th khng phi trnh by. 3) Ti sn tim tng Ti sn tim tng pht sinh khi c kh nng gia tng li ch kinh t ca doanh nghip c kh nng pht sinh t cc s kin xy ra v s tn ti ca ti sn ny ch c xc nhn bi kh nng hay xy ra hc khng hay xy ra ca mt hoc nhiu s kin khng chc chn trong tng lai m doanh nghip khng kim sot c. Doanh nghip ch phi trnh by cc ti sn tim tng trn Bo co ti chnh m khng c ghi nhn. Nu khon thu nhp gn nh chc chn th ti sn lin quan n n khng cn l ti sn tim tng na v c ghi nhn trn bo co ti chnh l hon ton hp l. IAS 38 v VAS 04 : Ti sn c nh v hnh 1) Ghi nhn v xc nh gi tr Ghi nhn: Mt ti sn v hnh c ghi nhn l ti sn c nh v hnh phi tho mn nh ngha ca ti sn c nh v hnh, v ch khi: - Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai do ti sn mang li v - Nguyn gi ca ti sn c xc nh mt cch ng tin cy. Xc nh gi tr: Ti sn c nh v hnh phi c xc nh gi tr ban u theo nguyn gi. 2) Xc nh Ti sn c Nh nc cp: Nguyn gi ca Chun mc k ton Vit Nam ch cho Tng t IFRS, ngoi tr chun mc k ton Vit Nam quy nh thm cc iu kin ghi nhn ti sn v hnh: - Thi gian s dng c tnh trn 1 nm - Tha mn tiu chun v gi tr (hin nay l trn 10 triu VN)

- 134 -

nguyn gi TSC v hnh trong trng hp c th 3) Xc nh gi tr sau ghi nhn ban u

ti sn c nh v hnh c xc nh theo gi php ghi nhn nguyn gi ti sn c tr th trng hoc xc nh theo gi tr ban u nh v hnh do Nh nc cp theo cng cc chi ph lin quan trc tip n vic gi gc. a ti sn vo s dng theo d tnh. Phng php chun (phng php gi gc): - Chun mc k ton VN ch cho Sau ghi nhn ban u, ti sn c nh v hnh php s dng phng php gi gc c theo di theo gi tr cn li xc nh bng xc nh gi tr TSC v hnh v nguyn gi tr i gi tr khu hao lu k v gi khng cp n gi tr tn tht lu tr tn tht lu k Phng php thay th (phng php nh k trong nguyn gi ca TSC v hnh.

gi li): Sau ghi nhn ban u, ti sn c nh - Chun mc k ton VN ch cho v hnh c theo di theo gi tr nh gi li php s dng phng php gi gc. bng gi tr th trng ca ti sn ti thi im Phng php nh gi li khng c nh gi li tr i gi tr khu hao lu k v gi chp nhn tr mt s trng hp c tr tn tht lu k. bit. Gi tr tn tht khng c cp n trong Chun mc k ton VN 4) Chi ph trc hot ng c tnh ton b vo chi ph theo IFRS Chun mc k ton VN cho php ghi nhn chi ph pht sinh nhm em li li ch kinh t trong tng lai cho DN : chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph qung co v chi ph o to nhn vin trong giai on trc hot ng ca DN mi thnh lp; chi ph cho giai on nghin cu, chi ph dch chuyn a im c ghi nhn l chi ph SXKD trong k hoc c phn b dn vo chi ph SXKD trong thi gian ti a khng qu 3 nm. 5) Gi tr cn li c th thu hi - tn tht ti sn Doanh nghip nn c tnh gi tr thu hi ca Khng c cp trong chun mc nhng ti sn c nh v hnh t nht vo cui k ton Vit Nam. mi nm ti chnh, ngay c khi ti sn khng c biu hin gim gi tr:

- 135 -

- TSC v hnh khng trong trng thi sn sng a vo s dng; v - TSC v hnh khu hao qu 20 nm tnh t ngy sn sng a vo s dng 6) Trnh by trn bo co ti chnh Bo co ti chnh phi trnh by nhng loi ti Tng t nh IFRS, ngoi tr vic sn c nh v hnh sau, phn bit gia ti sn Chun mc k ton Vit Nam khng c nh v hnh to ra t ni b doanh nghip yu cu trnh by phn loi ti sn v ti sn c nh v hnh khc, chi tit trong theo ti sn bn v tng/gim ti on118, 122 v 124. sn do nh gi li hoc h hng, mt mt. IAS 39 : Cng c ti chnh: Ghi nhn v xc nh gi tr 1) Mc tiu Thit lp cc nguyn tc ghi nhn, dng ghi Khng c Chun mc k ton Vit nhn v xc nh gi tr ti sn ti chnh v Nam tng ng cng n ti chnh. 2) Ghi nhn ti sn v cng n ti chnh IAS 39 quy nh ti sn ti chnh c phn Chun mc k ton Vit Nam khng chia thnh cc loi sau: Ti sn ti chnh c nh gi theo gi tr hp l vi cc khon chnh lch c hch ton vo kt qu kinh doanh Ti sn ti chnh sn c bn Cc khon vay v phi thu khng phi gi li trao i Cc khon u t gi n ngy o hn Ti sn ti chnh xc nh theo gi tr hp l v TS ti chnh sn sng bn c xc nh theo gi tr hp l. S thay i v gi tr hp l ca loi TS ti chnh th hai c ghi nhn vo vn ch s hu s c ghi nhn vo kt qu kinh doanh khi mt ti sn sn sng bn b xo s. quy nh y v gi tr hp l. Thc t p dng chung ch cho php ghi nhn theo gi tr hp l khi c du hiu cho thy s gim gi ca ti sn ti chnh.

- 136 -

IAS ghi nhn 2 loi cng n ti chnh Cng n ti chnh c xc nh theo gi tr hp l vi cc khon chnh lch c hch ton vo kt qu kinh doanh. Cng n ti chnh khc c xc nh theo gi tr cn li p dng phng php li xut thc. 3) Trnh by trn Bo co ti chnh Vic trnh by cc cng c ti chnh c nu trong IAS 32 thay v IAS 39 v bt u t nm 2007 c quy nh trong IFRS. IAS 40 v VAS 05 : Bt ng sn u t 1) Thut ng Bt ng sn u t l bt ng sn (gm t, Tng t IFRS ngoi tr vic chun nh - hoc mt phn ca nh - hoc c nh v mc k ton Vit Nam s dng thut t) do ch s hu hoc ngi i thu ti sn ng quyn s dng t thay v t. theo hp ng thu ti chnh nm gi nhm mc ch thu li t vic cho thu hoc ch tng gi hoc c hai. 2) Xc nh gi tr sau ghi nhn ban u IAS 40 cho php doanh nghip la chn gia Ch cho php p dng phng php hai phng php: 1) Ghi nhn theo gi tr hp l; v 2) Ghi nhn theo gi gc 3) Chuyn i bt ng sn u t gi gc. Tuy nhin, cc doanh nghip c yu cu phi trnh by gi tr hp l ca bt ng sn u t ti ngy lp bng cn i k ton.

Vic chuyn i bt ng sn u t ch khi c Ch yu cu khng thay i gi tr cn s thay i v mc ch s dng: bt ng sn li ca bt ng sn c chuyn i, u t chuyn thnh bt ng sn ch s hu khng thay i nguyn gi cho vic s dng, hng tn kho hoc ngc li, hoc bt xc nh gi tr hoc cho mc ch ng sn xy dng chuyn thnh bt ng sn trnh by. u t khi kt thc giai on xy dng, pht trin a vo u t. i vi bt ng sn u t chuyn i thnh bt ng sn ch s hu s dng hoc

- 137 -

hng tn kho, nguyn gi ca bt ng sn c ghi nhn sau l gi tr hp l ti ngy chuyn i mc ch s dng. Nu mt bt ng sn ch s hu s dng c chuyn i thnh bt ng sn u t theo gi tr hp l, doanh nghip phi p dng IAS 16 cho n ngy chuyn i mc ch s dng. Mi chnh lch gia gi tr cn li ti ngy chuyn theo IAS 16 v gi tr hp ca bt ng sn ti ngy ny phi c ghi nhn nh mt khon nh gi li theo IAS 16. i vi hng tn kho (hoc bt ng sn u t trong qu trnh xy dng, pht trin) thnh bt ng sn u t theo gi tr hp l, mi chnh lch gia gi tr hp l ti ngy chuyn i v gi tr cn li ca bt ng sn phi c ghi nhn vo li nhun/l trong k. 4) Trnh by trn Bo co ti chnh Tiu chun c th m doanh nghip p Chun mc k ton VN ch yu cu dng trong trng hp gp kh khn th phn trnh by c th bt ng sn u t loi bt ng sn u t vi bt ng sn ch ghi nhn theo phng php gi gc. s hu s dng v vi ti sn gi bn trong Doanh nghip cng cn phi trnh by hot ng kinh doanh thng thng; Cc phng php v gi nh ch yu c p dng trong vic xc nh gi tr hp l ca bt ng sn u t; Mc ph thuc vo vic nh gi ca t chc nh gi c lp xc nh gi tr hp l ca bt ng sn u t (c xc nh v trnh by trn bo co ti chnh). Nu bt ng sn u t khng c nh gi mt cch c lp, doanh nghip phi trnh by thng tin ny; Cc ch tiu trong bo co kt qu kinh doanh v: gi tr hp l ca bt ng sn u t ti ngy lp bng cn i k ton. Trong trng hp khng xc nh c gi tr hp l ca bt ng sn u t, doanh nghip phi thuyt minh l do khng xc nh c gi tr hp l ca bt ng sn u t.

- 138 -

a) Thu nhp t vic cho thu; b) Chi ph hot ng trc tip (bao gm chi ph sa cha v bo dng) pht sinh t bt ng sn u t lin quan n vic to ra thu nhp t cho thu trong k bo co; v c) Chi ph hot ng trc tip (bao gm chi ph sa cha v bo dng) pht sinh t bt ng sn u t khng lin quan n vic to ra thu nhp t cho thu trong k bo co. S tn ti v mc cc hn ch v tnh c th thc hin c ca bt ng sn u t, gi tr thu nhp v gi tr thanh l; v Ngha v ch yu ca hp ng mua, xy dng hoc pht trin, hoc sa cha, bo dng, nng cp bt ng sn u t. Chun mc yu cu trnh by c th vic s phng php gi tr hp l hay phng php gi gc. IAS 41 : Nng nghip 1) Mc tiu Quy nh v k ton hot ng nng nghip - Khng c Chun mc k ton Vit qun l s chuyn i cc ti sn sinh hc (cy Nam tng ng. trng v vt nui) thnh cc sn phm nng nghip.

2) Ghi nhn

Ngha v ch yu ca hp ng mua, xy dng Khng c Chun mc k ton Vit hoc pht trin, hoc sa cha, bo dng, Nam ring bit cho loi hnh ny. nng cp. Cc ti sn sinh hc c ghi nhn theo gi tr hp l tr i cc chi ph c tnh bn ti sn ti ngy lp bng cn i k ton, tr khi gi tr hp l khng th xc nh c mt Vic ghi nhn ti sn sinh hc v sn phm nng nghip thc t c p dng theo VAS 2 Hng tn kho.

- 139 -

cch ng tin cy. Sn phm nng nghip c ghi nhn theo gi tr hp l ti thi im thu hoch tr i cc chi ph c tnh bn. Do cc sn phm c thu hoch u c th mua bn c trn th trng, khng c ngoi l cho vic xc nh gi tr mt cch ng tin cy. S thay i v gi tr hp l ca ti sn sinh hc trong k c ghi nhn vo kt qu hot ng kinh doanh. Ngoi l i vi vic p dng phng php gi tr hp l cho cc ti sn sinh hc: nu ti thi im ghi nhn vo bo co ti chnh m khng c th trng hot ng cho ti sn, ng thi khng c phng php ng tin cy khc th s p dng phng php gi gc cho vic ghi nhn ring ti sn sinh hc . Khi , ti sn c ghi nhn theo nguyn gi tr i cc khon tn tht lu k. Gi nim yt trn th trng hot ng cho ti sn sinh hc hay nng phm l c s ng tin cy nht cho vic xc nh gi tr hp l ca ti sn . Nu th trng hot ng khng tn ti, IAS 41 hng dn phng php chn c s xc nh khc. Gi tr hp l ch c xc nh n thi im thu hoch. Sau thi im thu hoch p dng theo IAS 2. IFRS 1 : Ln u p dng cc Chun mc trnh by bo co ti chnh quc t 1) Mc tiu Quy nh cc th tc khi mt doanh nghip ln Cha c Chun mc k ton tng u tin p dng IFRS lm c s lp bo co ng ti chnh cho mc ch thng thng.

- 140 -

2) p dng ln Nguyn tc chung l p dng hi t cc IFRS Cha c chun mc c th. Trong u ban hnh ti thi im p dng, tr mt s thc t thng thng p dng hi t ngoi l v min tr c cho php trong IFRS tr khi c chun mc quy nh khc. 1 hoc c yu cu. Nhng trng hp ngoi l v min tr nht nh theo IFRS 1 s dn n cc khc bit gia IFRS v Chun mc k ton Vit Nam trong cc vn m thng thng khng c s khc bit nh vy. IFRS 2 : Thanh ton trn c s c phiu 1) Mc tiu Quy nh v k ton cc giao dch trong Khng c Chun mc k ton Vit doanh nghip nhn hoc mua hng ho hoc Nam tng ng. dch v thng qua vic pht hnh cc cng c vn ca mnh hoc pht sinh cc khon n phi tr c xc nh da trn gi c phiu hoc gi ca cc cng c vn khc ca doanh nghip. 2) Ghi nhn v xc nh gi tr Doanh nghip phi ghi tng vn ch s hu Cha c chun mc c th no quy khi pht hnh c phiu hoc quyn mua c nh vn ny. Tuy nhin, thc t p phiu. IFRS 2 yu cu ghi nhn vo chi ph cc dng chung l quyn chn mua c khon i tr bn n ca vn ch s hu khi phiu cp cho ngi lao ng c cc khon thanh ton cho hng ho hoc dch ghi nhn vo cui thi gian chuyn v c s dng. V d, vic pht hnh c quyn thay v trong sut thi gian phiu hoc quyn mua c phiu mua hng nh IFRS 2 yu cu. tn kho phi c ghi nhn tng hng tn kho phi c ghi nhn tng hng tn kho v ch ghi nhn chi ph khi hng tn kho c bn hoc h hng, mt mt. Vic pht hnh c phiu hoc quyn mua c phiu c chuyn quyn c coi l lin quan n dch v trong qu kh, do ton b gi tr hp l ti ngy chuyn cn phi c

- 141 -

ghi nhn ngay vo chi ph. C phiu cp cho ngi lao ng vi khong thi gian chuyn quyn nht nh, chng hn l 03 nm, c coi l lin quan n cc cng vic m ngi lao ng thc hin trong sut khong thi gian chuyn quyn. V vy, gi tr hp l ca khon thanh ton trn c s c phiu c xc nh ti thi im thanh ton phi c ghi nhn vo chi ph trong sut thi gian chuyn quyn. Nguyn tc chung l tng chi ph lin quan n cc khon thanh ton trn c s c phiu lm tng vn s bng tng s cng c vn c chuyn quyn nhn vi gi tr hp l ca cc cng c ti ngy chuyn. Tm li, n phn nh nhng g pht sinh trong sut thi gian chuyn quyn. Tuy nhin, nu khon thanh ton trn c s c phiu lm tng vn c th trao i trn th trng, chi ph vn c ghi nhn nu c y cc yu t v chuyn quyn. IFRS 03 v VAS 11 : Hp nht kinh doanh 1) Gim gi tr ca li th thng mi IFRS 3 khng cho php khu hao li th Li th thng mi c th c ghi thng mi. Thay vo , IAS 36 yu cu phi nhn vo chi ph ton b hoc phn xem xt s gim gi tr ca li th thng mi b dn nhng khng qu 10 nm. ti thiu mt nm mt ln.

IFRS 04 v VAS 19 : Hp ng bo him 1) Tm tt: Cc cng ty bo him c min p dng Tng t IFRS chun mc chung ca IASB v cc IFRS hin hnh. Khng c trch lp d phng tn tht tai ng v d phng cn i.

- 142 -

Yu cu kim tra tnh y ca cc khon n phi tr v bo him, v kim tra s gim gi tr ca cc ti sn ti bo him. Khon n phi tr v bo him s khng c b tr vi cc ti sn ti bo him c lin quan. Hn ch s thay i chnh sch k ton. Mt s yu cu mi v trnh by thng tin. IFRS 05 : Ti sn di hn nm gi bn v Hot ng khng lin tc 1) Mc tiu: Quy nh v k ton cc ti sn di hn nm Khng c Chun mc k ton Vit gi bn v vic trnh by v hot ng Nam tng ng. khng lin tc 2) Tm tt: Gii thiu loi hnh ti sn nm gi bn v khi nim v nhm ti sn thanh l (mt nhm ti sn c thanh l mt ln, bao gm c vic chuyn giao cc khon n phi tr c lin quan). Cc ti sn di hn hoc cc nhm ti sn thanh l nm gi bn c ghi nhn theo gi tr thp hn gia gi tr cn li v gi tr hp l tr i cc chi ph bn c ti sn . Cc ti sn di hn nm gi bn (ring bit hay thuc mt nhm ti sn thanh l) khng c php trch khu hao. Mt ti sn di hn thuc loi nm gi bn, v cc ti sn v n phi tr thuc mt nhm ti sn thanh l thuc loi nm gi bn c trnh by ring bit trn bng cn i k ton. B phn kinh doanh hot ng khng lin tc l mt b phn ca doanh nghip c bn

- 143 -

hoc c phn loi l c nm gi v bn v (a) i din cho mt b phn kinh doanh ch yu v ring bit ca doanh nghip hoc mt b phn theo vng a l, (b) l mt phn ca k hoch thanh l mt b phn kinh doanh ch yu v ring bit hoc mt b phn theo vng a l, hoc (c) l mt cng ty con c mua ch cho mc ch bn li. Doanh nghip c yu cu phi trnh by s li nhun hoc l trong k bo co ca cc b phn hot ng khng lin tc trn bo co kt qu kinh doanh v li nhun hoc l t vic bn cc b phn hot ng lin tc (hoc t vic xc nh li gi tr ti sn v n phi tr ca cc b phn hot ng khng lin tc di hnh thc nm gi bn). V vy, bo co kt qu hot ng kinh doanh c chia thnh hai phn: cc b phn hot ng lin tc v cc b phn hot ng khng lin tc./. IFRS 06 : Thm d v nh gi cc ti nguyn khong sn 1) Mc tiu: Quy nh vic trnh by bo co ti chnh i Khng c CMKTVN tng ng vi doanh nghip hot ng thm d v nh gi cc ti nguyn khong sn cho n khi y ban chun mc kim ton quc t (IASB) hon thnh cc quy nh hon thin v lnh vc ny. 2) Tm tt: Mt doanh nghip c php xy dng Cha c chun mc quy nh vn chnh sch k ton ca ring mnh i vi ti ny. sn s dng cho khai thc v nh gi ti nguyn theo Chun mc bo co ti chnh quc t (IFRS) m khng cn quan tm n cc yu cu on 11 v 12 ca IAS 8 a ra h thng cc yu cu IFRS GAAP khi khng c chun mc ring bit. V vy mt

- 144 -

doanh nghip ang p dng cc chnh k ton hin ti. Yu cu phi xem xt s gim gi ca ti sn khi c du hiu cho thy gi tr cn li ca ti sn s dng cho khai thc v nh gi ti nguyn ln hn gi tr c th thu hi. Cho php nh gi s gim gi ca ti sn mc cao hn khon mc to tin (cash generating unit) theo nh quy nh ti IAS 36 khi c nh gi. IFRS 07 : Cng c ti chnh: Trinh by 1) Mc tiu; Quy nh vic trnh by nhm gip cho ngi Khng c CMKTVN tng ng. s dng bo co ti chnh nh gi c tm nh hng ca cc cng c ti chnh i vi doanh nghip, bn cht v mc d ri ro, v cch doanh nghip qun l ri ro. 2) Tm tt: IFRS 7 yu cu trnh by thng tin v mc Cha c chun mc quy nh vn ny. nh hng ca cc cng c ti chnh i vi tnh hnh ti chnh ca doanh nghip, bao gm: Trnh by trn bng cn i k ton, bao gm cc thng tin v ti sn v cng n ti chnh theo loi hnh, cc trnh by c bit khi ghi nhn theo gi tr hp l, cc khon phn loi li, cc khon xa s, cc ti sn cm c, cc cng c phi sinh, v vic vi phm cc iu khon hp ng; Trnh by trn bo co kt qu hot ng kinh doanh v vn ch s hu, bao gm thng tin v thu nhp, chi ph, li nhun, l; thu nhp t li v chi ph li vay, thu nhp t ph, tn tht ti sn; v Cc trnh by khc, bao gm thng tin v

- 145 -

chnh sch k ton, k ton nghip v phng nga ri ro, v gi tr hp l ca cc loi hnh ti sn v cng n ti chnh. IFRS 7 yu cu trnh by cc thng tin v bn cht v mc ca cc ri ro pht sinh t cc cng c ti chnh: Cc trnh by mang tnh nh tnh v kh nng doanh nghip gp phi cc loi ri ro v cch thc doanh nghip qun l cc ri ro ; v Cc trnh by mang tnh nh lng v kh nng gp phi cc loi ri ro ca doanh nghip, trong trnh by ring i vi ri ro tn dng, ri ro thanh khon, v ri ro th trng (bao gm vic phn tch co dn). IFRS 08 : B phn kinh doanh 1) Mc tiu: IFRS 8 p dng i vi bo co ti chnh ring CMKTVN hin thi tng t vi IAS bit cho cc b phn ca mt doanh nghip (v 14 Bo co b phn i vi bo co ti chnh hp nht ca mt tp on theo m hnh cng ty m - cng ty con): C cng n v cc cng c vn qu c mua bn trn th trng; hoc trnh, hoc chun b trnh bo co ti chnh (hp nht) ca mnh ln y ban chng khon hoc mt c quan qun l no khc cho mc ch pht hnh cc cng c ti chnh ra th trng. Mt b phn kinh doanh l mt b phn ca mt doanh nghip: Thu li v pht sinh chi ph t vic tham gia vo cc hot ng kinh doanh ca doanh nghip (bao gm c doanh thu v chi ph pht

- 146 -

sinh t cc giao dch vi cc b phn khc trong cng doanh nghip); C kt qu hot ng c ngi ra quyt nh ch cht ca doanh nghip sot xt thng xuyn nhm a ra cc quyt nh v phn b ngun lc v nh gi hot ng ca b phn ; v C cc thng tin ti chnh ring bit. Chun mc a ra hng dn v b phn kinh doanh cn phi lp bo co b phn (gii hn thng thng l 10%). Ti thiu 75% doanh thu ca doanh nghip phi nm trong cc b phn c bo co. IFRS 8 khng a ra nh ngha v doanh thu, chi ph, kt qu kinh doanh ca b phn, ti sn v n phi tr ca b phn, ng thi khng yu cu lp bo co b phn theo chnh sch k ton p dng trong vic lp bo co ti chnh ca ton cng ty. Chun mc cng a ra mt s yu cu trnh by cp ton doanh nghip mc d ch c mt b phn c bo co. Vic trnh by bao gm cc thng tin v tng loi hnh sn phm, dch v, hoc nhm sn phm, dch v. Tt c cc doanh nghip u phi thc hin mt s phn tch v doanh thu v ti sn di hn nht nh theo vng a l. Ngoi ra cn phi thc hin trnh by doanh thu/ti sn nc ngoi (nu trng yu) khng phn bit c cu t chc doanh nghip. Thng tin v giao dch vi cc khch hng ch yu bn ngoi doanh nghip (10% doanh thu

- 147 -

ca doanh nghip tr ln) cng c yu cu trnh by. (Ngun : Deloitte.com)