CNG TAC PHONG CHNG T NAN XA HI _________ T sau ai hi ang Cng san Vit Nam toan quc ln th VI nm 1986

di s lanh ao cua ang, Nha nc ta a va ang tin hanh cng cuc i mi. 24 nm qua nhng chu trng, chinh sach ung n cua ang va Nha nc a thuc y nn kinh t xa hi cua nc ta phat trin, i sng cua nhn dn ngay can nng cao ro rt, an ninh quc gia va trt t an toan xa hi c gi vng. Bn canh nhng thanh qua at c, mt trai cua kinh t thi trng a tac ng bng nhiu cach n i sng xa hi, gy nguy hai khng nho n np sng, thun phong my tuc, lam bng hoai ao c, phm gi cua con ngi. Cung vi s phat trin kinh t xa hi cua t nc, trong nhng nm qua t nan xa hi, m tin di oan nc ta cung din bin phc tap. Nhng vn t nan xa hi ang la vn nong bong, nhc nhi, anh hng xu n i sng va an toan cua xa hi, vi pham phap lut, ao c phong tuc, tp quan tt ep cua dn tc, pha v hanh phuc nhiu gia inh, e doa tng lai noi ging cua dn tc. Bao cao cua Ban chp hanh Trung ng ang Cng san Vit Nam tai ai hi ai biu toan quc ln th IX a nhn manh: mc du co nhiu c gng ngn chn, song t nan xa hi co xu hng gia tng, nht la t nghin hut, c bac, mai dm lam cho nhn dn bt binh, anh hng n nim tin vi ang va Nha nc. T nan xa hi con la nguyn nhn chu yu lam ly nhim HIV/AIDS. y thc s la mt him hoa cua dn tc thi m ca.
1

Trong tinh hinh t nc m rng giao lu quc t hin nay, cung vi vic phong, chng nhim HIV/AIDS, vn u tranh chng cac t nan xa hi va ti pham ang tr thanh mt trong nhng vn quan trong cp bach co tinh cht toan cu va khu vc. Trc thc trang cac t nan xa hi va ti pham co xu hng phat trin gy nhc nhi trong xa hi, ang va Nha nc ta ang tin hanh nhiu phng tin va phng phap khac nhau u tranh kin quyt nhm ngn chn tng bc, tin ti loai tr cac t nan xa hi va ti pham ra khoi i sng xa hi. Trong s cac phng tin va phng phap o, phap lut co vai tro c bit quan trong, nhng n nay cha c s dung hu hiu, ban thn no lai cha c i mi hoan thin phu hp vi oi hoi cua thc tin a anh hng nghim trong n hiu lc va hiu qua trong cuc u tranh nay. Phong, chng t nan xa hi noi chung va t nan ma tuy, mai dm noi ring a c cac nha khoa hoc trn th gii nghin cu. nc ta trong nhng nm qua cac c quan Nha nc, cac nha nghin cu cua B Cng an, B Lao ng Thng binh va Xa hi, Trung tm Khoa hoc Xa hi va Nhn vn a nghin cu v t nan xa hi nhm lam sang to cac vn nh khai nim va ban cht cua t nan xa hi, cac du hiu cua no di phng din khoa hoc phap ly phuc vu cho thc tin cng cuc u tranh phong, chng t nan xa hi. Nhn thc c iu o, t khi nc Vit Nam Dn chu Cng hoa ra i t nm 1945 n nay, ang va Nha nc ta co nhiu chu trng, chinh sach, phap lut lin quan n u tranh phong, chng t nan xa hi. Nhng cho n nay khai nhim t nan xa hi cha c cp mt cach y u, ro rang trong cac tai liu khoa hoc cung nh cha c thng nht trong cac vn ban phap lut cua Nha nc ta. Do o lam ro khai nim, hinh
2

thc, du hiu cua t nan xa hi la vn rt quan trong trong vic tng cng nhn thc v cuc u tranh phong, chng t nan xa hi cua nc ta hin nay. Co nhn thc thng nht v t nan xa hi mi giai quyt c cuc u tranh o trn binh din khoa hoc, mi ra c cac bin phap, phap lut u tranh co hiu qua i vi cac t nan xa hi. I. KHI NIM T NN X HI V CC DU HIU C TRNG T nan xa hi la mt trong nhng biu hin cua sai lch xa hi. Vy th nao la sai lch xa hi. Mun hiu ro vn nay, trc ht chung ta cn hiu v chun mc xa hi. Chun mc xa hi la tp hp cac yu cu hoc s mong i ma cng ng xa hi (nhom t chc, giai cp, xa hi) a ra nhm tao lp cac khun mu hanh vi va hanh ng cho cac thanh vin cua minh. Chun mc xa hi co th c biu hin di dang ngn ng (phap lut, ni quy, hng c) hay bt thanh vn. Khoa hoc xa hi chia chun mc xa hi thanh: - Chun mc bt buc: ph bin cho toan xa hi va gn vi no la s trng phat cng khai. - Chun mc mong i: ph bin cho toan xa hi nhng mang tinh c thu cho cac nhom xa hi. Mt khai nim na chung ta cn hiu v sai lch xa hi: Sai lch xa hi la hanh vi cua ca nhn hoc hanh vi cua nhom ngi nao o khng phu hp vi nhng gi c coi la binh thng cua cng ng xa hi, co nghia la hanh vi o phn nao hoc i chch nhng gi ma s ng nhng ngi khac ch i hoc mong mun cua ho trong nhng hoan canh nht inh.
3

Sai lch xa hi co th c hiu nh la s vi pham cac chun mc hoc cac quy tc a c chp nhn cua mt nhom xa hi hay cua mt xa hi nht inh. Hanh vi sai lch xa hi pha v bc tranh thc tai, trai vi s mong i cua cng ng, i lp vi nhng hanh vi cua nhng ngi binh thng. Co th chia sai lch xa hi lam 2 loai: Sai lch tich cc la nhng hanh vi thiu binh thng so vi chun mc ao c xa hi thc t nhng no din ra theo hng thc hin nhng khun mu, tac phong, ly tng ma a s con ngi trong xa hi ang mun hng ti. Sai lch tiu cc la nhng hanh vi khng c tan thanh trong thc t xa hi, no thng la nhng khun mu tac phong di chun mc vn hoa, nghia la thp hn mu trung binh cua thc t xa hi, nhng hanh vi nh th nay thng bi xa hi ln an. Di goc phap ly, ta co th hiu t nan xa hi nh sau: T nan xa hi la hin tng tiu cc co tinh lich s cu th biu hin bng nhng hanh vi vi pham phap lut va sai lch cac chun mc, co tinh ly lan, ph bin gy nguy him cho xa hi va c quy inh trong phap lut hinh s, phap lut hanh chinh va cac chun mc ao c xa hi. Vi quan nim nay, t nan xa hi co 4 c trng: - T nan xa hi la nhng hanh vi vi pham phap lut co tinh ph bin. - T nan xa hi la nhng hanh vi sai lch co tinh ph bin i vi cac chun mc ao c xa hi (ao c li sng, tp quan tin b). - T nan la nhng hin tng nguy him cho xa hi, ly lan nhanh, gy tm trang xa hi nng n.
4

- T nan xa hi phu thuc vao ch chinh tri, iu kin kinh t xa hi va tuy thuc vao quan im tip cn. c trung nay chi ra rng phap lut cn bam sat thc tin co ni dung iu chinh phu hp. 1. T nan xa hi la nhng hanh vi vi pham phap lut co tinh ph bin. Nh chung ta a bit, phap lut la h thng cac quy pham (quy tc x s hanh vi) do Nha nc t ra hoc tha nhn th hin y chi cua giai cp nm quyn lc chinh tri, phu hp vi thc t khach quan cua i sng kinh t xa hi, co tinh cht bt buc chung nhm iu chinh cac quan h xa hi va c Nha nc am bao thc hin va bao v bng cac bin phap t chc, giao duc, thuyt phuc, cng ch cua b may Nha nc. Hanh vi vi pham phap lut tc la cac hanh vi trai vi cac quy inh c xac inh trong quy pham phap lut. Cac hanh vi vi pham phap lut co th khac nhau v mc vi pham va mc hu qua do hanh vi gy ra, nhng chung u co im chung la tinh cht xa hi cua cac hu qua o la nhng thit hai tn tht v nhng mt khac nhau cho li ich giai cp, nhom xa hi noi ring hoc cua ca xa hi noi chung. Xut phat t nhng li ich o ma Nha nc t ra cac quy pham phap lut. 2. T nan xa hi la nhng hanh vi sai lch co tinh ph bin i vi cac chun mc ao c xa hi (ao c li sng, tp quan tin b). Nhng hanh vi sai lch chun mc xa hi tc la cac hanh vi lam can tr, anh hng n s phat trin cua xa hi va tin b xa hi, co th o la truyn thng vn hoa, ao c, phong tuc tp quan thun phong my tuc cua dn tc, li sng tc la chun mc a c cng ng chp nhn. Tuy nhin, tr thanh t nan xa hi thi cac hanh vi sai lch chun mc xa hi phai mang
5

tinh ph bin ch khng phai la mt vai hanh vi n le cua mt vai ca nhn, va chung co xu hng phat trin ly lan theo din rng. y la c trng ring cua t nan xa hi phn bit no vi cac hin tng xa hi khac. 3. T nan la nhng hin tng nguy him cho xa hi, ly lan nhanh, gy tm trang xa hi nng n. Tinh cht nguy him cua t nan xa hi th hin vic ly lan nhanh va gy ra thit hai v moi mt cho cac quan h xa hi. T nan xa hi gy hu qua nghim trong v kinh t, vn hoa, ao c, tm ly xa hi gy tm trang nng n trong xa hi. Thit hai do t nan xa hi em lai co khi la nhng thit hai v vt cht co th tinh toan c, co khi la nhng thit hai khn lng kho tinh toan c (hu qua v chinh tri, vn hoa, t tng, t chc) thm chi nu khng c quan tm giai quyt thoa ang se lam tiu mon sinh lc xa hi, a xa hi ti ch suy vong, huy dit. Do tinh ph bin va ly lan nhanh nn t nan xa hi nguy him cho xa hi hn nhiu so vi mt s hanh vi vi pham phap lut it co tinh ph bin va ly lan nhanh. 4/ T nan xa hi phu thuc vao ch chinh tri, iu kin kinh t xa hi va tuy thuc vao quan im tip cn. c trng nay chi ra rng phap lut cn bam sat thc tin co ni dung iu chinh phu hp. T nan xa hi la mt hin tng xa hi tn tai khach quan trong i sng xa hi, va no phat sinh phat trin gn vi nhng iu kin kinh t xa hi nht inh, co loai t nan xa hi nay sinh ra trong xa hi nay, co loai t nan xa hi khac nay sinh trong mt xa hi khac. Ngc lai, co t nan xa hi tn tai trong tt ca cac xa hi. Chinh mi trng kinh t a lam nay sinh ra cac t nan xa hi va cung chinh s thay i mi trng kinh t xa hi se tac
6

ng trc tip lam tng ln hay giam i cac t nan xa hi. Ngoai ra, t nan xa hi cung mt phn tuy thuc vao s lng cac hanh vi bi Nha nc coi la biu hin cua cac t nan xa hi. Vit Nam, k t khi ai hi ang Cng san Vit Nam ln VI n nay t nc ta ang trong qua trinh i mi, i sng chinh tri, kinh t xa hi co nhiu khi sc vi nhng bin i quan trong. Tuy nhin, trong qua trinh chuyn i c ch bn canh nhng mt manh, mt tich cc cua kinh t thi trng a tao cho nn kinh t phat trin a dang nng ng thi ng thi cung bc l nhng tn tai va nay sinh nhiu vn xa hi, xu hng thc dung, qua coi trong ng tin trong xa hi. Thc cht y la quan nim va anh gia sai lm v li ich, nhm at li ich va ng tin bng moi phng tin. o la nhng iu kin lam cho t nan xa hi phat trin. Tuy nhin cung cn phai thy rng Vit Nam tuy con nhiu kho khn nhng hoan toan co th giai quyt c t nan xa hi. Thc t a cho thy a co nhng t nan xa hi a bi loai tr hoc co nhng t nan xa hi co xu hng giam dn. at c muc tiu nay cn s dung thng xuyn, ng b nhiu phng phap, bin phap v chinh tri, vn hoa, kinh t, giao duc tac ng vao nhng nguyn nhn va iu kin lam nay sinh t nan xa hi. Trong o co bin phap s dung phap lut u tranh phong, chng t nan xa hi. II. KHI NIM T NN NGHIN MA TU. 1. Khai nim ma tuy. Hin nay cha co mt inh nghia mang tinh bao quat chung th nao la ma tuy. Mt s ngi xem ma tuy la cac c dc c quy inh trong dc in, khi xm nhp vao c th se gy ra nhng phan ung lam thay i mt s chc nng trao i cht, gy nhng tn tht ln h thn kinh gy nn nhng du n trong cac trung tm thn kinh cua ban cu ai nao va tao ra trong tm ly con ngi mt thoi quen mt ni khat khao, am m kho co
7

th t bo c. Mt s khac goi ma tuy la cac cht hng thn co tac dung c hiu ln h thn kinh gy nn nhng trang thai tm ly khng binh thng, lam mt i mt s chc nng c ban vn co cua c th, tao thanh nhng ao giac, cam giac mi la. Tom lai co th hiu ma tuy theo nghia sau y: - Theo nghia rng: ma tuy la cht khi a vao c th se lam thay i chc nng cua c th (T chc Y t Th gii WHO). - Theo nghia hep: ma tuy la mt s cht t nhin hoc tng hp khi a vao c th ngi di bt c hinh thc nao se gy c ch hoc kich thich manh h thn kinh, lam giam au hoc gy ao giac. Theo Lin Hip Quc, ma tuy la cac cht hoa hoc co ngun gc t nhin va nhn tac khi xm nhp c th con ngi se co tac dung lam thay i tm trang, y thc va tri tu, lam cho con ngi bi l thuc vao chung gy nn nhng tn thng cho tng ca nhn va cng ng, do vy, vic vn chuyn, mua ban, s dung chung phai c quy inh cht che trong cac vn ban phap lut va chiu s kim soat cua cac c quan bao v phap lut. 2. Khai nim nghin ma tuy. - Theo nghia rng: nghin ma tuy la tinh trang mt b phn trong xa hi la nhng ngi co thoi quen dung cac cht ma tuy, thng tim moi thu oan, hanh vi co c cac cht ma tuy va s dung chung bt chp s nghim cm cua phap lut va d lun xa hi. - Theo nghia hep: nghin ma tuy la s l thuc cua con ngi cu th i vi cac cht ma tuy. S l thuc o a tac ng ln h thn kinh trung ng tao nn nhng phan xa co iu kin khng th qun hoc t bo c.
8

Ngi nghin ma tuy la ngi thng xuyn l thuc vao thuc gy nghin (c goi chung la ma tuy nh: heroin, cocain, moocfine, thuc phin, cn sa) co s them mun manh lit kho cng lai c, khi khng s dung ma tuy se xut hin hi chng cai (Theo Thng t s 22/LB-TT ngay 21/7/1994 Lin B Lao ng Thng binh va Xa hi B Tai chinh hng dn thc hin, quyt inh 167/TTg ngay 08/4/1994 cua Thu tng Chinh phu). T cac khai nim trn, ta thy ma tuy co nhng c tinh: + Gy cho ngi s dung no co s ham mun khng kim ch c la phai s dung no bng bt c gia nao. + Gy cho ngi s dung no co khuynh hng phai tng liu dung, tc la cang ngay liu dung cang phai cao hn mi thy co tac dung. + Gy cho ngi s dung no co s n l v mt tinh thn va vt cht. Nu a nghin ma ngng s dung se bi hi chng cai thuc lam cho c th vt va, bi nhng phan ng sinh ly bt li, thm chi co th e doa tinh mang ngi nghin. 3. Cac cht ma tuy. * Phn loai theo ngun gc. - Cht ma tuy co ngun gc t nhin. + Cy anh tuc (papaver somniferum): con c goi la cy thu, cy a phin, a phu dung. Anh tuc la cy thao mc hang nm, cao t 0.5 n 1.5m. Hoa to n c co cun dai, mau trng, tim hoc hng.Qua hinh cu hoc hinh trng, ng kinh 3 n 6cm. Tn tai trong thin nhin trn mt trm loai thuc ho papavera Ceaca. Cy anh tuc thng thich nghi va a chung min khi hu cn n i, nhit i m cao, vung i nui quanh nm co nhiu anh nng mt tri. Mi qua thuc phin cho khoang 0.020.04 gram nha. San lng nha phu thuc vao khi hu, th
9

nhng, iu kin gieo trng. Trung binh san lng at t 5 n 15 kg/ha. + Nha thuc phin (con goi la nha phin hay a phin) c ly t khi qua con xanh bt u chuyn sang mau vang nhat. Nha phi kh co mau thm, c quanh co th ong goi. Theo phn loai cua phong thi nghim ma tuy cua Lin Hip Quc tai Vien (Ao), thuc phin co 3 dang: Thuc phin sng (rawopium) la nha thuc phin mi thu hoach t qua va la cy thuc phin, loc qua vai nhiu ln, sy kh va ong goi, c deo, co mau en, en sm co mui thm c bit, it tan trong nc. Thuc phin chin (preparec) thng gp cac nc Nam A, c bao ch t thuc phin sng bng cach dung nc nong hoa tan nhiu ln thuc phin sng, loc qua vi nhiu ln, sy kh va ong goi thanh banh co khi lng, kich thc hinh dang khac nhau, co mui thm hn thuc phin sng. Xai thuc phin (drossopium) la phn con lai trong tu sau khi thuc phin c hut xong. Thng trong xai thuc phin vn con lai mt s lng morphin nht inh. Ngoai ra, con mt dang thuc phin goi la thuc phin y t, c bao ch sach hn, co nng morphin cao hn t 9.5 n 12%, co mau sang thm, mau vang m hoc o sm, c dung lam cht giam au, cha tri ho. T thuc phin ngi ta chit xut ra morphin dang tinh th. Morphin co tac dung lam giam hoc mt cam giac au n khi bi chn thng. T morphin c tinh ch ra heroin dang bt trng xp (con goi la bach phin). + Cy cn sa (canalis sativa): hoat cht cua cn sa la Hasshish, ting long goi la b a. Cy cn sa la cy thao mc hang nm, cao t 2-3m, thn mc thng, ng kinh thn cy t
10

3-6cm. Qua cn sa hinh tron, nhon, xam trn, trong dn gian goi la hat cn sa. San phm bt hp phap t cy sn sa gm co ba loai: Thao mc cn sa (marijuana) la loai san phm c tao thanh t la, hoa va hat cn sa. Nha cn sa (hasshish) c chit xut t cac b phn thn, la, hoa va hat cn sa. Tinh du cn sa (hassish oil) con goi la cn sa long c chit xut t thao mc cn sa hoc nha cn sa. + Cy cca (etotroxilon coca) la cy g la moc so le, hai la kem nho bin i thanh gai, hoa nho moc n hoc moc tp trung 3-4 cai ke la. Hoat cht chinh cua cca la ccain. Ccain co tac dung kich thich thn kinh trung ng va gy nghin. Cac phng thc s dung ccain rt khac nhau, mt s tim trc tip vao tinh mach hoc tim bp, mt s tm ccain vao thuc la hut. Ngoai ra ngi ta con pha ccain vi nc la ung trc tip vao c th. Ngi dung ccain luc u thy sang khoai do thn kinh c kich thich co nhng phan xa hng phn, c th khoe ra, sau o bi m man. + Cy khat (cy catha) co tn khoa hoc la Cathaedulis Forsk, ho Lelatra Ceace. Nhng ngi nghin nhai la cy khat luc u xut hin mt trang thai hng phn va sang khoai cao , dn n vic noi nng ba bai, noi nhiu, noi lung tung. Nhiu trng hp khng lam chu ban thn minh, hanh ng qua khich, thm chi ging ngi in khung. Nhiu trng hp bi loan thn kinh do nhai qua nhiu la khat. - Ma tuy co ngun gc nhn tao:
11

+ Cac cht Opiat: Muc ich khng phu thuc vao vic trng va ch bin thuc phin, nhiu hang c phm a tin hanh tng hp toan phn cac thuc giam au co tac dung nh morphin va heroin goi la cac morphin nhn tao hay cac opiat. Thuc nhom nay co nhiu cht, in hinh la: Dolargan: la cht bt trng dung lam thuc giam au nhng it gy suy giam h hp nh morphin. Dolargan gy khoai cam cho ngi nghin s dung nhng it gy nghin hn. Tuy nhin, hin nay ngi nghin ma tuy hay dung morphin vi gia thanh Dolargan kha cao. Heroin tng hp: ra i nm 1982, co tac dung manh hn heroin nhiu ln. y la loai ma tuy th h mi rt c hai, gy nghin nng va gy cho ngi dung nhiu tham hoa, trc ht la nhng tn thng h thn kinh trung ng. Cac cht c ch h thn kinh: Thuc ngu loai barbiturar la tn chung chi cac dn xut cua axit cua barbiturie, c lam thuc ngu chng ng kinh. Chung la cht gy nghin nu dung qua lu se gy nhng triu chng nh mt tri nh, noi ngong, ao giac va gy tn thng cho h tun hoan. S dung liu cao gy ng c, nhiu trng hp dn ti t vong. Thuc an thn Sedusen, Meprobamar: nhng loai nay co tac dung chng lo u, cha bnh, hi hp, gy ngu, diu au u nhng dung nhiu se gy nghin. Cac cht kich thich h thn kinh: - Amphetamin: co tac dung kich thich manh h thn kinh trung ng, tng co bop tim, tng huyt ap. Vi liu va phai, Amphetamin lam tng kha nng lao ng tri oc, giam chng bun ngu, tng sc lc. Vi liu cao, Amphetamin
12

gy ra cac phan ng choang, c th suy sup, khng mun n ung, au u, loan nhip tim, giam kha nng lao ng va hoa tp, dung lu co th dn ti ri loan thn kinh, tm thn. - Meth (la tn vit tt cua Methamphetamin) da vao cng thc hoa hoc cua Amphetamin, ngi ta a tng hp ra loai thuc mi, Methamphetamin manh hn Amphetamin. Khi hut vao c th Meth kich thich manh thn kinh gy hng phn, tao cam giac bay bng manh me. Tuy nhin, Meth cung kich thich lam nao thiu tp trung va n hn i, vai thang sau sut cn va tng liu dung. - Phenmetrzin (Obexit) va Phenntrmin (miraprimt): cac thuc nay ngoai kich thich thn kinh gy it ngu con gy cho ngi nghin cam giac khng oi, do o chung c dung lam thuc chng beo. - Ru trng hay cn: thc cht la ru etylic c san xut bng phng phap cng nghip hoc ln men vi sinh vt. Ru kich thich h thn kinh gy khoai cam la chu yu, khi o ngi s dung thy khoan khoa, huyn thuyn hay cau gin, d gy g. * Phn loai theo mc gy nghin: - Loai manh: bao gm nhng ma tuy lun gy ra hin tng nghin, khi cai nghin thng gy ra nhng ri loan nghim trong v sinh ly. Vi du: thuc phin, heroin, cocain, meth - Loai trung gian: cac cht nay thng gy nghin do phan ng dc ly gy tac hai n c th ngi dung, do o chung c kim soat cht che. Vi du: cac thuc an thn gy ngu sedusen; cac thuc giam au: morphin, dolargan; cac thuc gy ao giac: lsd, b a
13

- Loai nhe: la nhng cht gy nghin do phan ng tm ly, khi cai nghin khng gy ra nhng ri loan sinh ly nghim trong, it gy tac hai cho ca nhn va xa hi nn khng phai chiu s kim soat va nghim cm. Vi du: ca ph, thuc la 4. C ch gy nghin. Trong c th con ngi, tuyn yn san sinh ra cht ging nh morphine goi la Morphine ni sinh. Khi s dung lu dai ma tuy, cac morphine ni sinh nay se khng c tao ra na va khi ngng s dung ma tuy, c th tr nn thiu hut morphine ni sinh (Endorphine), luc o ngi nghin co cam giac kho chiu d di, khng chiu ng ni, nh vy c th a l thuc vao cht ma tuy. III. KHI NIM T NN MI DM: 1. Khai nim mai dm: Quan im cua mt s nha tm ly hoc cho rng: mai dm la hanh vi nhm thc hin cac dich vu quan h tinh duc co tinh cht mua ban trn c s mt gia tri vt cht nht inh ngoai pham vi hn nhn. Cac nha xa hi hoc khi nghin cu v mai dm cho rng: mai dm la mt dich vu kinh doanh nhm cung cp s thoa man tinh duc cho ca nhn trong nhng trng hp nht inh, no cung cp tinh duc mang tinh cach i truy va tao ra khng khi v ao c ang ng va nguy him, tac dung nh thuc kich thich i vi mt s ngi nht inh, no cung cp va ap ng nh cu tinh duc cho nhng ngi khng cn s gn bo v tinh cam. Vi vy, mt hanh vi c coi la mai dm khi co cac du hiu c trng c ban la co s quan h trao i tinh duc ngoai hn nhn va quan h o co bn mua va bn ban. Mua dm va ban dm la nhng hanh vi c thc hin it nht cung la t khi con ngi bit n lich s cua minh va mt
14

chng mc nao o, co th goi o la mt ngh lu i nht th gii. Mua dm la dung vt cht i ly s thoa man tinh duc cho ban thn minh. Ban dm la mang thn th cua minh lam thoa man tinh duc cho ngi khac kim tin. Hay noi cach khac y la hanh vi cho thu thn th cua minh lam thoa man tinh duc cho ngi khac c tra mt gia tri vt cht nht inh. Mai dm la ni au nhc nhi cua lng tm nhn loai, cung co th xem o la s si nhuc i vi lng tri. 2. Tac hai cua t nan mai dm. T nan mai dm din ra hu ht cac chu luc, t nhng nc vn minh cho n nhng nc lac hu. No lam cho ca th gii loai ngi hoang mang, lo s vi nhng anh hng to ln cua no. - V sc khoe: Hoat ng mai dm thng dn n suy kit v sc khoe cua i tng, 100% gai mai dm bi bnh xa hi nh giang mai, lu, cac bnh vim nhim ng tinh duc dn n anh hng ti s phat trin ging noi do bi bnh tt, anh hng n th h tng lai, va hn na mai dm gn lin vi nhim HIV la con ng nhanh nht, d nht dn n AIDS mt cn bnh th ky ang tr thanh ai dich, huy hoai s sng cua mi con ngi, cua ca nhn loai khng xa xi ma ang la s tht bay ra trc mt. - V kinh t: a phn nhng con ngi i vao con ng mai dm, u tin la li lao ng, lam it chi nhiu, kinh t gia inh ngay cang suy kit. Lam anh hng ti s phat trin kinh t t nc, t nan mai dm lam anh hng ln n ngun lao ng, ngun lc tao ra cua cai vt cht cho xa hi.
15

T nan mai dm gy ra thit hai v kinh t cho vic chi phi v chm lo cho ho bng nhiu cach nh kham cha bnh, phuc hi, day ngh, tao cng n vic lam, cu tr nhng nan nhn mc bnh AIDS chi phi cho cac hoat ng khac nh tuyn truyn phong, chng t nan nay T nan mai dm lam anh hng n mi trng u t cua cac d an u t trong va ngoai nc. - V xa hi: Lam xoi mon ao c, thun phong my tuc tt ep cua dn tc, lam tha hoa mt b phn dn c va mt s can b, ang vin, vin chc Nha nc. Con ngi a sa vao t nan mai dm, vi tinh thn bnh hoan, thich n chi truy lac, trc ht i sng gia inh luc uc, con cai mt cha me, v lia chng, tan v hanh phuc lam xoi mon ao c xa hi, mt i thun phong my tuc cua ngi Vit Nam. Lam mt an toan xa hi vi co lin quan n nhng hanh vi vi pham phap lut va la iu kin lam nay sinh cac sai pham khac; ng hanh vi mai dm la nghin hut, c bac, ti pham hinh s (bao k, ma c), trm cp, bao hanh, anh hng nng n n an toan xa hi. Ngi ta cung vi von rng mai dm la ban ng hanh vi ti pham va la hinh bong cua AIDS. Bi vy, vic ngn chn, bai tr t nan mai dm a va ang tr thanh mt trong nhng u tin hang u khng chi cua ring ang va Nha nc ta ma con la cua toan xa hi, cua tt ca moi ngi. IV. THC TRNG T NN MA TU, MI DM: 1. Thc trang t nan ma tuy. 1.1 Thc trang t nan ma tuy Vit Nam. * Tinh hinh trng cy thuc phin Vit Nam. T th ky XIX, thc dn Phap a a cy thuc phin (cy anh tuc) vao trng 12/13 tinh min nui phia Bc. Khi hu, thi
16

tit, th nhng ni y to ra phu hp vi loai cy quai ac nay vi th cy anh tuc ngay cang phat trin. Sau ngay min Bc giai phong, Nha nc a co chu trng han ch trng cy thuc phin, nhng vi li nhun va tp quan trng trot cua mt b phn ngi dn tc khi vc min nui phia Bc, thuc phin vn c len lut trng va a i tiu thi khp ni. n nm 1993, tinh hinh nghin ngp ma tuy ngay mt phat trin, t nan bun ban, tang tr cac cht ma tuy ngay mt phc tap, ngn chn hu qua gh gm cua ma tuy, ang va Nha nc kin quyt xoa bo cy thuc phin, th hin bng Nghi quyt 06-CP ngay 29/1/1993 cua Chinh phu v tng cng chi ao cng tac phong, chng va kim soat ma tuy. Bng nhiu bin phap nh trit pha cy thuc phin, h tr ng bao trng cy thuc phin chuyn i c cu cy trng, h tr ging, ky thut, tiu thu san phm tinh hinh trng cy thuc phin a tng bc co s chuyn bin tich cc. n nm: - 1995-1996, din tich cy thuc phin con 19.000 ha. - 1997-1998, din tich cy thuc phin con 442 ha. - Cy cn sa c trng chu yu cac tinh bin gii Ty Nam vi s lng nho. Vit Nam, trng va s dung thuc phin a co t lu, c bit i vi ng bao cac dn tc vung cao, co ni a tr thanh phong tuc tp quan. Hin nay vi ch trng ch o ca ng v Nh nc chng ta loi b vic trng cy thuc phin v cy cn sa trong ton quc. Sau nm 1954, min Bc co khoang 30.000 ngi nghin, phn ln la ngi kha gia, co tin, la ngi cao tui. min Nam, sau ngay giai phong co khoang 170.000 ngi nghin.
17

Vao nm 1982, c tinh co khoang 40.000 ngi nghin trn pham vi ca nc. Hin nay trong ca nc co khong 150.000 ngi nghin ma tuy (tinh thi im u nm 2009), tinh trang lam dung ma tuy co chiu hng giam. Tuy nhin, ngi nghin la tui con tre tng nhanh, s ngi nghin di 30 tui chim ti 70%. Hinh thc lam dung ma tuy trc y chu yu la hut thuc phin, hin nay xut hin nhiu hinh thc hut, hit, ung, c bit la tim chich, mt trong nhng nguy c ly nhim HIV/AIDS. Ma tuy bi lam dung trc y chu yu la thuc phin. Nay ngi nghin s dung cac loai cht tng hp, tn dc nh Dolargan, Diaxepam, Sedusen tinh hinh s dung heroin bt u gia tng. Tnh trang nghin hut trong sinh vin, hoc sinh hin ang rt nghim trong, ang co khuynh hng gia tng. o tht s la nguy c e doa s phat trin chung cua t nc. 1.2 Nguyn nhn. * Chu quan: a s thanh thiu nin thich ua oi, thich n chi vi nhu cu khoai cam cao, nht la thanh ph, thi xa, thanh thiu nin thich to mo, mun tim ngun cam hng mi mua vui, giai su khi ban be ru r, li keo se bt chc, sau quen dn sinh nghin. Nhng ngi gp b tc trong cuc sng (tht nghip, ngheo oi, mu thun trong gia inh, xa hi, bt hanh trong cuc sng, tht bai trong tinh yu) cung thng tim n ma tuy nh mt giai phap qun i hin tai, giai thoat trong chc lat, nhng ht cn say lai phai i mt vi thc t, bt lc lai quay v vi thuc. Do cha bnh, s dung do tinh cht cng vic. Hiu bit kem, thiu thng tin v tac hai ma tuy.
18

*Khach quan: Do thoi quen, tp quan sinh hoat ia phng. Chung ta thy rng mt s vung min nui phia Bc do tp quan trng cy anh tuc ma ngi nghin ma tuy y nhiu. Do cng ng cha xem trong cng tac chng t nan ma tuy. Gia inh khng quan tm, quan tm khng ung mc hoc qua nung chiu. Nha trng, t chc, oan th cha inh hng giao duc y u. Cac t chc thanh nin, oan th cha thc s thu hut thanh nin vao sinh hoat, cha la ni cac thanh vin trao i v cuc sng, hoai bao chinh vi thiu nhng sn chi b ich, lanh manh dn n bun chan, chi bi. Mi lin h gia gia inh va nha trng con long leo, mt s gia inh, cha me chi quan tm kim tin ma khng quan tm va khng bit thi gian trng con cai minh hoc tp nh th nao, mt s gia inh khac do cha me khng hoa thun hoc thm chi ly hn, khng quan tm n din bin tm ly cua con, mc cho con cai bun tui, mc cam, bi quan tim n ma tuy qun s i. S phn hoa giau ngheo, s khac bit ngay cang xa gia nng thn va thanh thi trong nn kinh t thi trng nhng nm gn y a tao nn nhng nghich canh, s chnh lch qua ln trong thu nhp, chi tiu cua cac tng lp nhn dn tao ra li sng bung tha trong c ch thi trng. Cng tac phong, chng t nan xa hi cha tt. 2. T nan mai dm. 2.1 Thc trang t nan mai dm Vit Nam. Trc ngay hoa binh lp lai nm 1954 ( min Bc) tai Ha Ni co khoang 12.000 gai mai dm chuyn nghip hoat ng
19

cng khai, trong o co hn 6.000 gai c cp the mn bai hanh ngh, 45 nha cha. min Nam trc 1975, t nan mai dm phat trin kha phc tap va nghim trong. Mc du chinh quyn Ng inh Dim ban hanh lut phong, chng mai dm (t thang 10/1954) nhng trn thc t mai dm ngay cang phat trin va a lan truyn khp min Nam. Nm 1968, Sai Gon co khoang 10.000 gai mai dm chuyn nghip thi n nm 1975 a ln ti 100.000 gai mai dm vi hn 5.000 chu cha, toan min Nam trc giai phong a co gn 200.000 gai mai dm. Thi ky sau 1954 ( min Bc) va sau 1975 (i vi ca nc) ti nhng nm cui thp ky 80, theo cac c quan thi chi co 300-400 gai mai dm chuyn nghip, mt vai thanh ph va thi ln. min Nam sau ngay giai phong, chung ta a kin quyt u tranh chng t nan mai dm, nghim tri bon chu cha, ma-c va a cac i tng mai dm vao cac trung tm cha bnh va day ngh. Kt qua t nan mai dm a giam ro rt, trong o giam hn 80% s gai mai dm t ch cu lai. Nhng nm qua, t nan mai dm nc ta din bin phc tap, tr thanh vn xa hi bc xuc, la mi quan tm cua ang, Nha nc va nhn dn ta. iu ang s la t nan nay ang bt u tn cng manh vao con nha lanh, nhng c gai co chut nhan sc, ngheo va mun i i, nhng c chiu, cu m cua nhng gia inh giau co, n chi bin tng cua t nan nay tht mun hinh mun ve, nao la ca ph vn, karaoke m, bia sex, mat xa mat gn, ht toc may lanh, nha tro binh dn, cao cp hn la cp b i du lich, i da ngoai va gn y, gai mai dm a dung vu trng lam ni ho hen va n chi trac tang cua minh. Tai ky hop th 9 Quc hi khoa X khi thao lun v kt qua thc hin nhim vu kinh t xa hi va ngn sach Nha nc nm
20

2000, Pho Chu tch nc Nguyn Thi Binh a co y kin phat biu hin nay chung ta ang ng trc nhng nguy c v t nan xa hi tran lan, lam bng hoai xa hi, chinh phu, cac cp, cac nganh, cac b a nhn thc c vn nay, nhng chung ta cha nhn thc c ung mc tham hoa ang e doa dn tc ta, nht la th h tre, o la cac t nan ma tuy, mai dm, HIV/AIDS va cac ti pham khac. Nhng t nan xa hi c tip tuc phi bay, c tip tuc phat trin a dang va tinh vi, t nan mai dm co nguy c ngay cang ln, co t chc, co ng dy, co chu mu va thu oan chng i cac c quan ngay cang ln, co t chc, co ng dy, co chu mu va thu oan chng i cac c quan thi hanh phap lut. Hinh thc hoat ng mai dm tra hinh tinh vi theo kiu dich vu karaoke, nha tro, nha hang, vu trng, c s massage, hoc phuc vu tai gia, gai goi Xu hng tre hoa gai mai dm co khoang 80% gai mai dm di 34 tui, trong o s gai mai dm di 25 tui chim khoang 60%. c bit la gai mai dm vi thanh nin ngay cang gia tng, nhiu gai mai dm ang la i tng nghin hut ma tuy, nhim HIV ang hoat ng trong cac cha. T nan bun ban phu n va tre em vi muc ich mai dm tip tuc phat trin cac ia phng. Phu n va tre em bi la gat la nhng ngi cht phac, thiu ky nng ngh nghip, ra thanh ph, thi xa, thi trn, cac khu cng nghip, khu du lich, ni nghi mat, vung bin gii Bn canh o, thanh thi, nhng c gai ngheo oi bi la gat, bi ham hip hoc do ua oi theo ban xu tr thanh nan nhn cua t nan nay. Nhin chung, t nan mai dm trong giai oan hin nay ang phat trin ca v s lng, quy m va hinh thc, ang len loi vao tng t bao cua gia inh. Vi th oi hoi Nha nc phai co nhng chinh sach kip thi ngn chn tinh trang nay.
21

2.2 Nguyn nhn cua t nan mai dm. * Nguyn nhn khac quan: Phn ln gai mai dm u xut thn t nhng gia inh co hoan canh c bit, o la: - Nhng gia inh ngheo kho, ng con, thiu vic lam hoc co vic lam nhng thu nhp thp hoc khng n inh, thm chi trong gia inh ngi lam thi it, ngi n thi nhiu. T canh tung qun o lai khng co ngun sng nao khac, cng thm nhng ap lc khac cua cuc sng nh n nn vy ham, rui ro, bnh tt, s khuyn du cua bon sn lung gai vi vy buc ngi phu n hoc la con em trong gia inh ho phai bc vao con ng mai dm kim tin mt cach nhanh nht ma khng cn vn tn tai cho ban thn va gia inh ho. - Nhng gia inh bi v, xung t, ran nt nh b me ly hn, i tu, tre em sng trong nhng gia inh nay thng la sng vi b dng, di ghe, ng ba gia yuvi tui i con non nt, gia inh lai nhiu canh ngang trai, khng co s quan tm, giup cua ngi thn thi vic cac em tham gia vao hoat ng mai dm rt d xay ra. - Gia inh cua mt s gai mai dm a co ngi hoat ng mai dm hoc la chu cha, co mi y la mi trng thun li cho vic hinh thanh nhn thc li sng lch lac trong cac thanh vin cua gia inh ho noi chung va vic quyt inh thc hin ban dm cua ngi phu n noi ring. Bn canh o, mi trng xa hi cung tac ng rt ln n cac c gai i vao con ng mai dm, o la: - S bung long cua cac cp chinh quyn khng quan ly c s lng dn c tru va dong ngi chuyn t ni khac, cac hoat ng vn hoa tra hinh
22

- S giao duc long leo, khng thng nht gia gia inh va nha trng, b me trong gia inh do bn rn vi cng vic kim tin, khng co thi gian quan tm n con cai, bn canh o lai bi ban be xu li keo thi d dang y cac em vao con ng mai dm. - Vn hoa phm i truy tm thng, li sng ngoai lai a thm vao mt b phn thanh nin nam n bng nhiu con ng, a co anh hng rt ln khi ma moi chun mc cha c inh hinh, nht la i vi tui tre, la tui nng ng nht va cung nhay cam i vi nhng cai mi la dn cac em n li sng ngoai nhp khng con chon loc, th lam liu ngay vi chinh minh. * Nguyn nhn chu quan: - Trinh vn hoa thp, nhn thc v con ngi va xa hi thp, d bi sa nga trong nhng hoan canh kho khn va d bi s li keo cua ban xu. - Coi thng d lun xa hi, co thai khng tt vi nhng ngi xung quanh, khng nghe nhng li khuyn bao ung, co thai li lao ng. - Do co inh hng gia tri sai lch dn n quan nim sng khng theo ao c truyn thng cua dn tc. Sng gp, thich hng thu, thich n chi, ua oi, thich chay theo mt. V. QUAN IM CA NG V CH O CA CHNH PH V CNG TC PHNG, CHNG T NN X HI: 1. Quan im chu trng cua ang: ang ta sm d bao c tinh trang va nguy c phat sinh, phat trin cua cac t nan xa hi, trc ht la t nan mai dm, t nan ma tuy va vn ly truyn HIV/AIDS trong iu kin kinh t thi trng, trong nhiu vn kin trc ai hi IX ang a sm chi ra: Mun phat trin kinh t phai kt hp hai hoa gia tng
23

trng kinh t va thc hin cng bng xa hi; giai quyt cac vn xa hi bc xuc, y lui tiu cc, bt cng va cac t nan xa hi (ai hi VIII 1996). B Chinh tri, Ban Bi thu Trung ng ang a co nhiu chi thi chuyn v phong, chng HIV, phong, chng t nan mai dm, ma tuy nh: - Chi thi s 33/CT-TW ngay 01/4/1994 v lanh ao phong, chng cac t nan xa hi. - Chi thi s 52-CT/TW ngay 11/3/1995 v lanh ao cng tac phong, chng AIDS. - Chi thi s 64-CT/TW ngay 25/12/1995 v tng cng lanh ao, quan ly, lp lai trt t, ky cng trong cac hoat ng vn hoa va dich vu vn hoa, y manh bai tr mt s t nan xa hi nghim trong. - Chi thi s 06/CT-TW ngay 30/11/1996 v tng cng lanh ao, chi ao cng tac phong chng va kim soat ma tuy. - Cac chi thi u nhn manh cac cp uy ang t Trung ng n c s phai t cng tac lanh ao, chi ao phong, chng cac t nan xa hi, trc ht la t nan mai dm, ma tuy va phong, chng HIV/AIDS la mt nhim vu quan trong, cp bach, thc hin nhiu giai phap ng b phong nga va khc phuc hu qua t nan xa hi, tng bc ngn chn, y lui t nan xa hi, x ly nghim khc can b, ang vin vi pham. - Cac Nghi quyt Trung ng 5; Trung ng 6 (ln 2); quy inh 55/QD9-TW v 19 iu can b, ang vin khng c lam, trong o co nhiu ni dung lin quan n phong, chng t nan xa hi, o la th hin s lanh ao kin quyt, thng xuyn cua ang, gop phn xy dng nn vn hoa Vit Nam tin tin, m a ban sc dn tc, xy
24

dng va chinh n ang, nng cao phm cht, uy tin cua t chc ang. 2. Chi ao cua Chinh phu v cng tac phong, chng t nan xa hi. Nhng nm qua, Quc hi, Chinh phu a ban hanh nhiu vn ban phap quy v phong, chng t nan xa hi; chi ao lin nganh vi nhng bin phap manh me trong cng tac phong, chng t nan xa hi nhm muc tiu ngn chn va bai tr cac t nan xa hi, nht la t nan mai dm, ma tuy va HIV/AIDS; xy dng li sng vn minh, lanh manh. Cac giai phap chu yu: (1) Thng tin tuyn truyn, vn ng giao duc v phong, chng t nan xa hi trong moi gia inh, c quan, doanh nghip gn vi cuc vn ng Toan dn oan kt xy dng np sng vn hoa. (2) Lng ghep vic thc hin cac chng trinh, chinh sach an ninh xa hi vi cac k hoach phat trin kinh t xa hi. (3) Hoan thin h thng phap lut, chinh sach v phong, chng t nan xa hi. (4) Nng cao hiu qua quan ly Nha nc, nht la tai cp xa trong cng tac quan ly dn c, quan ly cac c s kinh doanh trong cng tac phong, chng t nan xa hi. (5) Tng cng phat hin, u tranh, x ly cac vi pham v t nan xa hi. (6) Nng cao cht lng cng tac giao duc, cha tri, day ngh, tao vic lam va tai hoa nhp cng ng cho ngi nghin ma tuy va ban dm. (7) Thc hin c ch phi hp lin nganh co hiu qua.
25

(8) ao tao, bi dng nng cao nng lc cho can b chuyn trach v phong, chng t nan xa hi. 3. Cac vn ban phap lut v phong, chng t nan xa hi. - Nghi quyt 05/CP ngay 29/1/1993 v tng cng chi ao cng tac phong, chng mai dm. - Nghi quyt 06/CP ngay 29/1/1993 v tng cng chi ao cng tac phong, chng va kim soat ma tuy. - Lut phong, chng ma tuy 09/12/2000 cua Quc hi khoa 8, co hiu lc t ngay 01/6/2001. - Lut phong, chng ma tuy s 16/2008/QH12 ngay 03/6/2008 cua Quc hi khoa XII. - Nghi inh 34/CP ngay 28/3/2002 quy inh v trinh t, thu tuc va ch cai nghin i vi ngi nghin ma tuy a vao c s cai nghin bt buc. - Nghi inh 56/2002/N-CP ngay 15/5/2002 v t chc cai nghin ma tuy tai gia inh va cng ng. - Phap lnh phong, chng mai dm s 10/2003/PLUBTVQH cua Uy ban Thng vu Quc hi ngay 17/3/2003. - Nghi inh s 178/2004/N-CP ngay 15/10/2004 cua Chinh phu quy inh chi tit mt s iu cua phap lnh phong, chng mai dm. - Quyt inh s 49/2005/Q-TTg v Ph duyt k hoach tng th phong, chng ma tuy n nm 2010. - Quyt inh s 52/2006/Q-TTg v ph duyt Chng trinh phi hp lin nganh phong, chng t nan mai dm giai oan 2006-2010. - Quyt inh s 50/2007/Q-TTg ngay 12/4/2007 cua Thu tng Chinh phu v vic kin toan Uy ban Quc gia phong, chng AIDS va phong, chng t nan ma tuy, mai dm.
26

- Thng t s 05/2006/TT-BLTBXH ngay 22/6/2006 cua B Lao ng Thng binh va Xa hi v Hng dn thanh lp va t chc hoat ng cua i kim tra lin nganh v phong, chng t nan mai dm. - Nghi inh 135/2004/N-CP ngay 10/6/2004 cua Chinh phu quy inh ch ap dung bin phap a vao c s cha bnh, t chc hoat ng cua c s cha bnh theo phap lnh x ly vi pham hanh chinh, va ch ap dung i vi ngi cha thanh nin, ngi t nguyn vao c s cha bnh. - Thng t lin tich s 22/2004/TTLT-BLTBXH-BCA hng dn thc hin mt s iu cua Nghi inh s 135/2004/NCP ngay 10/6/2004 cua Chinh phu quy inh ch ap dung bin phap a vao c s cha bnh, t chc hoat ng cua c s cha bnh theo Phap lnh x ly vi pham hanh chinh va ch ap dung i vi ngi cha thanh nin, ngi t nguyn vao c s cha bnh. - Thng t lin tich s 01/2006/TTLT-BLTBXHBGD&T-BYT ngay 18/1/2006 hng dn cng tac day vn hoa, giao duc, phuc hi hanh vi, nhn cach cho ngi nghin ma tuy, ngi ban dm va ngi sau cai nghin ma tuy. VI. CNG TC PHNG CHNG T NN X HI X, PHNG, TH TRN: Xa, phng la cp chinh quyn th 4 trong c cu t chc 4 cp Nha nc: Trung ng (Chinh phu); Tinh, thanh ph; Qun, huyn, thi xa; Xa, phng, th trn. Xa, phng, th trn la cp chinh quyn trc tip lam vic vi ngi dn, co nhim vu c ban la tuyn truyn, giao duc, a chinh sach cua Nha nc n vi ngi dn ia ban ngi dn hiu ung, hiu y u chinh sach cua Nha nc; ng thi xa la cp chinh quyn trc tip t chc ngi dn thc hin chinh sach va lng nghe y kin phan hi cua ngi dn, nguyn vong cua ngi dn phan anh
27

vi cp trn. Hoat ng tt cua chinh quyn xa, phng, th trn mang tinh quyt inh thc hin thng li chinh sach cua Nha nc ia phng. Cng tac phong, chng t nan xa hi ia phng la mt trong nhng cng tac trong tm cua chinh quyn xa, phng, th trn. Cn c tinh hinh hoat ng t nan xa hi ia phng (ma tuy, mai dm) ma Uy ban Nhn dn xa, phng a ra nhng bin phap phong, chng phu hp, c ngi dn ung h va hp tac trong cng tac. Cng tac phong, chng t nan xa hi xa, phng co cac bin phap chu yu: 1. Cac bin phap phong nga. - a cng tac phong, chng t nan xa hi vao ni dung, chng trinh cng tac ang uy, Hi ng Nhn dn xa, phng. - Thng xuyn thng tin, tuyn truyn giao duc tac hai v ma tuy, mai dm cho ngi dn (truyn thanh, vit ban tin, t chc cuc hop), ph bin cac m hinh hiu qua v phong, chng ma tuy, mai dm; xy dng li sng vn minh lanh manh, xy dng xa, phng khng co t nan xa hi. - Thanh lp i hoat ng xa hi tinh nguyn cp xa theo Thng t lin tich s 27/2003/TTLT-BLTBXH-BTCUBTUMTTQVN ngay 18/12/2003. Nhim vu cua i la tham gia phi hp vi cac nganh, oan th, t chc xa hi khac trn ia ban thc hin cac hoat ng phong nga t nan mai dm, nghin ma tuy va phong, chng ly nhim HIV/AIDS thng qua cac hoat ng lin quan nh xoa oi giam ngheo, cu tr xa hi, gi gin an ninh trt t xa hi, tuyn truyn giao duc phong nga t nan xa hi; phat hin va thng bao cho cac c quan chc nng
28

v cac hanh vi t nan xa hi ia ban, thc hin cuc vn ng Toan dn xy dng i sng vn hoa khu dn c. + V t chc: i hoat ng xa hi tinh nguyn la mt t chc xa hi gm nhng ngi sng trn ia ban xa, phng, thi trn, tinh nguyn tham gia cng tac phong, chng t nan xa hi hoat ng theo quy ch hoat ng cua i. Kinh phi hoat ng gm: ngn sach ia phng h tr, kinh phi phong, chng t nan xa hi va cac ngun kinh phi huy ng hp phap khac. + Thu tuc thanh lp: Uy ban Nhn dn xa thng nht vi Mt trn T quc va cac oan th, t chc xa hi cung cp, chon mt t chc chinh tri xa hi (oan TNCSHCM, Hi Cu Chin binh, Hi Phu n) lp h s trinh Uy ban Nhn dn cp xa xin phep thanh lp i va chiu trach nhim v kt qua hoat ng trc Uy ban Nhn dn sau khi i thanh lp. Chu tich Uy ban Nhn dn cp xa sau khi thng nht vi thng trc Hi ng Nhn dn cung cp lp t trinh Uy ban Nhn dn cp huyn, qun ra quyt inh cng nhn thanh lp i. + H s xin phep thanh lp i gm: n xin phep thanh lp i; T trinh cua Uy ban Nhn dn cp xa; Danh sach trich ngang cac thanh vin cua i (S yu ly lich ngi c nghi la i trng, i pho); D thao quy ch hoat ng, k hoach hoat ng. + Chinh sach, ch i vi tinh nguyn vin: c tp hun nng cao trinh , c cung cp tai liu lin quan n phong, chng t nan xa hi. Hoat ng 9 thang tr ln c Uy ban Nhn dn cp xa chng nhn a hoan thanh nghia vu cng ich. Nu bi tai nan trong khi lam nhim vu c h tr kinh phi cha tri, nu cht do lam nhim vu thi ngi lo vic mai tang c tr cp mc nh ngi tham gia bao him xa hi. Mc tr cp hang thang vi tinh nguyn vin do Chu tich Uy ban Nhn
29

dn tinh quyt inh cn c vao kha nng ngn sach ia phng va cac ngun huy ng hp phap khac. - Thanh lp Ban chi ao phong, chng AIDS va phong, chng t nan ma tuy, mai dm theo quyt inh s 50/2007/QTTg ngay 22/4/2007 cua Thu tng Chinh phu: cn c vao c im yu cu cua cng tac phong, chng AIDS va phong, chng t nan ma tuy, mai dm cua ia phng ma Chu tich Uy ban Nhn dn cp xa quyt inh thanh lp Ban chi ao phong, chng AIDS va phong, chng t nan ma tuy, mai dm. Trng hp khng thanh lp Ban chi ao thi phn cng mt lanh ao cua Uy ban Nhn dn va can b Vn hoa Xa hi cua xa am nhim. Kinh phi hoat ng cua Ban chi ao do Ngn sach Nha nc bao am theo quy inh hin hanh cua Lut Ngn sach Nha nc. - Huy ng va t chc phi hp cac t chc chinh tri xa hi trong cng tac phong, chng t nan xa hi (thanh nin, phu n, cu chin binh) co th t chc ky cam kt phong, chng t nan xa hi gia cac t chc o. - T chc a dang cac loai hinh sinh hoat vn hoa th thao tai ni cng cng, chu trong cng tac hng nghip, dy ngh, gii thiu vic lam cho thanh thiu nin. - Xy dng c ch phi hp gia chinh quyn, cng an, cac t chc oan th va nhn dn trong cng tac phong, chng ma tuy, mai dm. - Tng cng cng tac kim tra, truy quet, trit pha cac nhom, ng dy bun ban, cha chp ma tuy, mai dm. Tng cng quan ly ia ban, i tng, quan ly n vi, quan ly can b ang vin c s. - Phi hp thc hin cac chng trinh, chinh sach an ninh xa hi xa, phng; Day ngh, gii thiu vic lam cho thanh nin, lng ghep cac chng trinh kinh t xa hi nh chng trinh 135,
30

chng trinh giam ngheo giai oan 2006-2010 vi cng tac phong, chng t nan xa hi ia phng; day ngh, giup , b tri vic lam cho ngi nghin, gai mai dm, giup ho tai hoa nhp cng ng. 2. Cac giai phap ngn chn cac t nan xa hi. 2.1 Ngn chn t nan ma tuy. - Phat hin trn ia ban co ngi mua ban, tang tr, vn chuyn, s dung ma tuy (qua t giac, phan anh cua ngi dn, cac t chc khac) bao ngay cho cng an cp qun, huyn; cung c quan cng an cac cp trit pha cac nhom mua ban, tang tr, s dung ma tuy. - Phat hin co ngi nghin yu cu ngi nghin t khai bao: tinh hinh nghin va t ng ky hinh thc cai nghin phu hp (tai gia inh, cng ng, tai cac c s cai nghin). - Gia inh ngi nghin: bao cho chinh quyn xa, phng v ngi nghin trong gia inh va tinh trang nghin cua ho. Giup ngi nghin cai nghin, theo doi, giam sat, phong nga, ngn chn ngi nghin s dung trai phep cht ma tuy hoc co hanh vi gy mt trt t, an toan xa hi H tr c quan co thm quyn a ngi nghin vao c s cai nghin bt buc va ong gop kinh phi cai nghin theo quy inh (cac c s cai nghin la Trung tm Giao duc Lao ng Xa hi). - i tng u iu kin a vao c s cai nghin bt buc t 12 tui tr ln. - i tng nghin ma tuy t 12 tui tr ln thuc din a va c s cai nghin bt buc hoc t nguyn lam n xin cai nghin c nhn vao c s cai nghin bt buc u khng coi la bi x ly vi pham hanh chinh.

31

- Thu tuc ra quyt inh a ngi vao c s cai nghin bt buc do Chu tich Uy ban Nhn dn qun, huyn, thi xa (trn c s nghi cua xa, phng va phong Lao ng TB&XH). - Thi gian cai nghin ma tuy tai c s cai nghin bt buc t 1 2 nm. * i tng bi ap dung a vao c s cha bnh: - Ngi nghin ma tuy t 18 tui tr ln a bi ap dung bin phap giao duc tai xa, phng, thi trn hoc cha bi ap dung bin phap nay nhng khng co ni c tru nht inh (thi gian ap dung bin phap a vao c s cha bnh i vi nghin ma tuy la t 12 nm). - Quyt inh a vao c s cha bnh do Chu tich Uy ban Nhn dn qun, huyn, thi xa ky da vao kt lun nghi cua Hi ng t vn cp qun, huyn (gm: Trng phong Lao ng TB&XH, Trng phong T phap, Trng Cng an, Chu tich Hi Phu n). 2.2 Ngn chn t nan mai dm. 2.2.1 Nhng vn ban phap ly hin hanh v phong, chng mai dm. Mt s iu cn chu y v cng tac phong, chng mai dm ( xa, phng) trong Phap lnh phong, chng mai dm s 10/2003/PL-UBTVQH11: + iu 22: X ly i vi ngi mua dm. - Ngi mua dm tuy theo tinh cht, mc vi pham ma bi x phat hanh chinh bng hinh thc canh cao hoc phat tin. - Mua dm cha thanh nin hoc bit minh bi nhim HIV ma c y ly truyn bnh cho ngi khac thi bi truy cu trach nhim hinh s.
32

+ iu 23: X ly i vi ngi ban dm: - Ngi ban dm, tuy theo tinh cht, mc vi pham ma bi x phat hanh chinh, bi ap dung bin phap giao duc tai xa, phng, thi trn hoc a vao c s cha bnh. Ngi ban dn la ngi nc ngoai thi tuy theo tinh cht, mc vi pham ma bi x phat hanh chinh bng hinh thc canh cao, phat tin, truc xut. - Ngi ban dm bit minh bi nhim Hiv ma c y ly truyn bnh cho ngi khac thi bi truy cu trach nhim hinh s. + iu 24: X ly i vi ngi co hanh vi lin quan n mai dm: - Ngi bao k mai dm, gop vn s dung vao muc ich hoat ng mai dm thi tuy theo tinh cht, mc vi pham ma bi x phat hanh chinh hoc truy cu trach nhim hinh s. - Ngi mi gii mai dm, cha mai dm, cng bc ban dm, t chc mai dm, mua ban phu n, tre em phuc vu hoat ng mai dm thi bi truy cu trach nhim hinh s. + iu 27: X ly i vi can b, cng chc, ngi thuc lc lng vu trang nhn dn vi pham phap lut v phong, chng mai dm. 1. Ngi co hanh vi vi pham quy inh tai cac iu 22, 23, 24, 25, 26 cua phap lnh nay la can b, cng chc hoc ngi thuc lc lng vu trang nhn dn thi ngoai vic bi x ly theo quy inh tai cac iu nay con bi thng bao cho ngi ng u c quan, t chc, n vi co thm quyn quan ly ngi giao duc va x ly ky lut. 2. Can b, cng chc hoc ngi thuc lc lng vu trang nhn dn vi pham phap lut v phong, chng mai dm thi trong thi gian bi x ly ky lut khng c c, ng c
33

vao cac c quan dn c, t chc chinh tri, t chc chinh tri xa hi; khng c b nhim hoc b nhim lai, b nhim vao cac chc vu tng ng hoc cao hn trong cac c quan Nha nc hoc trong lc lng vu trang nhn dn. + iu 28: X ly i vi ngi co hanh vi vi pham phap lut khi thc hin nhim vu u tranh phong, chng mai dm: Ngi co nhim vu trc tip u tranh phong, chng mai dm ma co hanh vi bao k mai dm, dung tung, bao che hoc khng x ly kip thi cho hoat ng mai dm xay ra trn ia ban quan ly thi tuy theo tinh cht, mc vi pham ma bi x ly ky lut, chuyn lam cng tac khac hoc bi truy cu trach nhim hinh s; trng hp gy thit hai thi c quan ni ngi o cng tac phai co trach nhim bi thng va ngi a gy ra thit hai co trach nhim bi hoan theo quy inh cua phap lut. 2.2.2 Thanh lp i kim tra lin nganh 178. Cn c tinh hinh t nan mai dm ia phng, Uy ban nhn dn xa, phng thanh lp va t chc hoat ng i kim tra lin nganh 178 v phong, chng t nan mai dm theo Thng t s 05/2006/BLTBXH ngay 22/6/2006 cua B Lao ng Thng binh va Xa hi. * Nhng quy inh chung: 1. i kim tra lin nganh 178 la n vi do Chu tich Uy ban Nhn dn cac cp thanh lp, giup Chu tich Uy ban Nhn dn kim tra vic chp hanh cac quy inh v phong, chng mai dm tai c s kinh doanh dich vu d bi li dung hoat ng mai dm theo khoan 3 iu 3 Nghi inh s 178/2004/N-CP ngay 15/10/2004 cua Chinh phu.
34

2. Tuy theo yu cu thc t v cng tac phong, chng mai dm ia phng, Chu tich Uy ban Nhn dn cac cp quyt inh thanh lp i kim tra lin nganh 178 cua minh. Vic thanh lp va t chc hoat ng cua i phai am bao ung quy inh cua Thng t nay va cac vn ban phap lut co lin quan khac. 3. i kim tra lin nganh 178 hoat ng theo quy ch do Uy ban Nhn dn cung cp ph duyt. Cac thanh vin hoat ng theo ch kim nhim. C quan Lao ng Thng binh va Xa hi cung cp chu tri, giup Chu tich Uy ban Nhn dn quan ly cac hoat ng thng xuyn cua i. 4. Vic kim tram x ly vi pham tai cac c s kinh doanh dich vu phai thc hin theo ung quy inh cua phap lut hin hanh va am bao nguyn tc x ly vi pham hanh chinh trong phong, chng mai dm theo quy inh tai iu 14 cua Nghi inh s 178/2004/N-CP ngay 15/10/2004b cua Chinh phu. 5. Kinh phi hoat ng cua i kim tra lin nganh 178 c b tri trong d toan chi am bao xa hi cua ngn sach ia phng hang nm theo quy inh cua Lut Ngn sach Nha nc va cac vn ban hng dn thc hin. 6. i kim tra lin nganh 178 c cp the kim tra do Uy ban Nhn dn cung cp ban hanh (mu kem theo) c trang bi vu khi, cng cu h tr thc hin theo quy inh cua phap lut hin hanh. * C cu i kim tra lin nganh 178 cp xa: Thanh vin bao gm: Trng cng an xa, can b phu trach T phap, can b phu trach Vn hoa, Lao ng TB&XH va 1-2 can b thuc cac ban, nganh khac ia phng. Theo tinh hinh thc t ia phng, Chu tich Uy ban Nhn dn quyt inh i trng va cac thanh vin cua i kim tra lin nganh cho phu hp va am bao thc hin cng tac kim tra.
35

* Nhim vu cua i kim tra lin nganh 178: a) Kim tra vic chp hanh cac quy inh phap lut v phong, chng mai dm, an ninh trt t, vn hoa thng tin, s dung lao ng, kham sc khoe inh ky cho ngi lao ng va cac quy inh phap lut co lin quan khac. b) Xy dng chng trinh, k hoach kim tra va t chc thc hin. c) xut vi Uy ban Nhn dn cung cp, c quan co thm quyn v bin phap quan ly, phong nga vi pham phap lut v phong, chng mai dm cua cac c s kinh doanh dich vu trn ia ban. d) Hng dn, kim tra, n c i kim tra lin nganh cp di trong vic thc hin chng trinh, k hoach kim tra. Theo doi, nghi c quan co thm quyn x ly cac vi pham a c i kim tra lin nganh kin nghi ma khng c giai quyt kip thi. e) Thc hin ch bao cao theo inh ky (quy, 6 thang, 1 nm) va bao cao t xut (theo yu cu cua Chu tich Uy ban Nhn dn cung cp) v kt qua thc hin cng tac kim tra cua i. * Quyn han cua i kim tra lin nganh 178: a) Yu cu cac t chc, ca nhn bi kim tra cung cp tinh hinh, s liu, tai liu va tra li cac vn lin quan n vic kim tra. b) Lin h vi cac c quan, t chc va ca nhn lin quan xac minh, thu thp thng tin phuc vu cho cng tac kim tra. c) Lp bin ban khi phat hin hanh vi vi pham hanh chinh va x ly cac hanh vi vi pham thuc thm quyn.
36

i vi hanh vi vi pham vt qua thm quyn x ly cua i hoc co hanh vi co du hiu cua ti pham thi phai lp bin ban va chuyn bin ban, tai liu lin quan, tang vt, phng tin vi pham (nu co) n c quan co thm quyn x ly. * Nguyn tc hoat ng cua i kim tra lin nganh 178: a) i kim tra lin nganh 178 thc hin kim tra theo k hoach va kim tra t xut. b) Chu tich Uy ban Nhn dn cung cp ph duyt k hoach kim tra cua i trong cac trng hp sau: - Co n khiu nai, t cao v tinh hinh hoat ng mai dm tai cac c s kinh doanh dich vu trn ia ban. - Theo yu cu cua Thu trng c quan quan ly Nha nc co lin quan (Cng an, Lao ng TB&XH, Vn hoa Thng tin, Thng mai, Du lich, Y t) hoc Chu tich Uy ban Nhn dn cung cp. - Khi phat hin c s kinh doanh dich vu trn ia ban co du hiu vi pham phap lut v phong, chng mai dm, thanh vin i kim tra lin nganh 178 nghi i trng quyt inh kim tra. i trng chiu trach nhim v quyt inh kim tra cua minh va phai bao cao bng vn ban kt qua kim tra t xut cho Thu trng trc tip, Chu tich Uy ban Nhn dn cung cp. c) i kim tra lin nganh 178 chi tin hanh kim tra khi co it nht 03 thanh vin tham gia, phai am bao thanh phn cn thit cho vic lp bin ban va x ly vi pham khi thi hanh nhim vu. d) Khi tin hanh kim tram thanh vin cua i phai xut trinh The kim tra. Vic kim tra phai c tin hanh ung cac trinh t, thu tuc theo quy inh cua phap lut hin hanh. e) Trong qua trinh kim tra, thanh vin cua i phai thc hin ung nhim vu, quyn han c giao; khng gy kho khn,
37

can tr cho hoat ng binh thng cua c s bi kim tra; chiu trach nhim trc phap lut va c quan cp trn v cac quyt inh x ly vi pham cua minh. * Mi lin h cng tac cua i kim tra lin nganh 178: a) i kim tra lin nganh cac cp trn cung mt ia ban phai thng nht xy dng k hoach kim tra hang thang, quy, mt nm nhm han ch vic chng cheo va nng cao hiu qua hoat ng kim tra. b) Trong pham vi, quyn han cua minh, i kim tra lin nganh co trach nhim phi hp vi cac c quan lin nganh khac trong vic thc hin cng tac kim tra, phong nga, phat hin, x ly cac vi pham phap lut v phong, chng mai dm. Trong trng hp cn thit, i kim tra lin nganh cp trn co th h tr v chuyn mn va can b cho i kim tra lin nganh cp di kim tra cac c s kinh doanh dich vu co tinh hinh phc tap lin quan n mai dm. c) Trong qua trinh thc hin nhim vu, cac thanh vin chiu s chi ao, phn cng cua i trng, xut cac vn lin quan trong qua trinh thc hin nhim vu i trng x ly hoc bao cao c quan co thm quyn giai quyt. * Thu tuc, h s thanh lp i kim tra lin nganh 178: i kim tra lin nganh cp xa, Chu tich Uy ban Nhn dn phn cng cho nganh chc nng ia phng chun bi h s. H s gm t trinh cua n vi c giao chun bi danh sach xut cac thanh vin, d thao quyt inh thanh lp va quy ch hoat ng. * Ch khen thng va x ly vi pham: a) i kim tra lin nganh 178, thanh vin cua i nu co thanh tich trong cng tac c khen thng theo quy inh. Trinh t, thu tuc lam h s khen thng thc hin theo phap lut hin
38

hanh v thi ua, khen thng va hng dn thi ua, khen thng hang nm v phong, chng t nan xa hi cua B Lao ng Thng binh va Xa hi. b) Thanh vin cua i kim tra lin nganh 178 trong khi thi hanh nhim vu, nu co thit hai v tai san, sc khoe, tinh mang thi c hng ch tr cp, n bu theo quy inh tai iu 13 Nghi inh s 178/2004/N-CP ngay 15/10/2004 cua Chinh phu. c) Trong khi thi hanh nhim vu, thanh vin cua i kim tra lin nganh 178 nu co hanh vi vi pham phap lut thi i trng co trach nhim bao cao bng vn ban cho thu trng trc tip cua ho va Chu tich Uy ban Nhn dn cung cp. Vic x ly hanh vi vi pham c thc hin theo quy inh cua phap lut hin hanh v can b, cng chc va cac quy inh phap lut khac co lin quan./. (CSVN) - Vn kin i hi ln th XI ca ng ch ra rng, "t nn x hi cha c ngn chn, y li". C th ni, nghin ma tu l loi t nn ng quan tm nht hin nay, v n thu ht s thanh thiu nin sa ng vo con ng nghin ngp ngy mt tng. Nghin ma tu lm suy kit tr tu, sc kho, ging ni. Nghin ma tu cng l ng hnh vi ti phm v l mt trong nhng con ng ngn nht dn ti ly nhim HIV/AIDS. Nguyn Tng B th Nng c Mnh trong bi pht biu ca mnh ti i hi i biu ln th XVIII ng b tnh Thi Nguyn, ngy 21/10/2010 cng nhn mnh mt s t nn x hi, nht l t nn ma tu cn din bin phc tp. Trong nhng nm gn y t nn ma tu v ti phm ma tu nc ta din bin rt phc tp. Ma tu vo trng hc, rnh rp tng nh, tng ng ngch gy ra
39

nhng ci cht dn cht mn khng nhng cho ngi nghin, m c gia nh h. Nghin ma tu cng l nguyn nhn gy ra nhng t nn x hi khc. a s ngi nghin ma tu, c tin mua ma tu u phm ti trm cp, cp git, la o. Theo mt ngun thng tin, khong 75% cc ti phm hnh s c nguyn nhn bt ngun t nhng ngi nghin ma tu. a s nhng ngi b nhim HIV/AIDS l nhng ngi nghin ht. C nhiu nguyn nhn dn n din bin phc tp ca ti phm ma tu. Mt tri ca c ch th trng lm cho mt s ngi x i tm kim li nhun bng bt k gi no, thm ch c bng ti c. Vi h, thng thng h c li sng bung th, a hng th. Bun bn ma tu to ra cho h mt siu li nhun. Chnh v siu li nhun ny, lm suy gim tnh thng ca h i vi con ngi. H d d, li ko, lch lut, lm sao tiu th c cng nhiu cht ma tu, cng nhiu ngi mua th h cng thu c li nhun. Tnh trng tht nghip (gm c tht nghip t nguyn v tht nghip tm thi) cng l nguyn nhn dn ti mc vo t nn ma tu. Theo mt ngun s liu thng k, trn 90% s ngi nghin ht l thiu vic lm. Vn gio dc, qun l cn nhiu bt cp, yu km. Khng phi bt c ai khi mi lt lng u l ti phm ma tu. Khng phi bt c hc sinh no cng nghin ma tu. Khng phi mi ti phm ma tu u c pht hin v x l. R rng, nhng hc sinh, nhng c nhn sa ng vo ti phm ma tu l do khu qun l ca nh trng, ca gia nh cha hiu qu. Nhng ti phm bun bn ma tu, nhng t im vn chuyn ma tu vn cn hin
40

hu v ngy cng tinh vi hn cho thy vn qun l vn cn bung lng, yu km ca cc cp chnh quyn, cc c quan chc nng. Lm th no khc phc t nn ma tu c hiu qu? R rng, cn phi s dng mt h thng ng b cc gii php nhm trc tip vo nguyn nhn ca n v ly phng l chnh. Cn phi huy ng c x hi tham gia cng tc ny nh tinh thn ca Vn kin i hi XI ra, l u tranh quyt lit vi vic bun bn, s dng ma tu. Cn phi cng c hn na mi quan h gia nh trng, gia nh v cc c quan chc nng trong vic gio dc, phng nga ti phm ma tu. Cc cp x, phng cn gn kt hn na vi cc gia nh, vi t t qun ca khu dn c cao vai tr gio dc ca gia nh i vi thanh, thiu nin v tc hi ca ma tu nh Ngh quyt i hi XI ca ng nu. C th t chc hnh thc lin gia nhiu gia nh cng gip nhau ngn chn t nn ma tu. Hnh thc lin gia ny c th l nhng gia nh lm vic cng c quan; cng c th l cng ni ; cng c th l trong cng dng h. Tip tc c nhng bin php tng cng s gim st ca nhn dn, t gic ti phm ma tu. Pht ng nhiu hn na nhng phong tro ton dn pht hin v t gic ti phm ma tu, nng cao hiu qu hot ng ca t t qun. y mnh cng tc gio dc, tuyn truyn phng, chng ti phm ma tu. Cng tc gio dc, tuyn truyn cn c hnh thc ph hp i vi tng i tng, tng vng min. Cng vi truyn thng i chng, cn tng cng
41

cng tc gio dc trc tip. a ni dung phng, chng ti phm ma tu vo cc bui ngoi kho ca nh trng, nh vn ho, cc trung tm thng tin Tng cng cc hot ng vn ho gii tr, vui chi lnh mnh, b ch i vi tng la tui, ng thi quan tm to cng n vic lm, khc phc tnh trng thiu vic lm. Nng cao t cht ca mi con ngi. Mt con ngi khi c mt c th kho mnh v mt tinh thn lnh mnh th rt kh c th tr thnh ti phm ma tu. thc hin c hiu qu vic ny, vai tr ca gia nh rt quan trng. Mi gia nh cn ch ng phi hp vi nh trng, vi cc t chc x hi khc cng thc hin. Dng tm lng v tnh thng yu cm ho nhng ngi trt sa ng vo con ng ti phm ma tu. ng nhin, vi nhiu trng hp cn c s nghim tr theo hng tr mt ngi cu mun ngi. Cc c quan, on th cn xy dng mt mi trng vn ho, to iu kin cho mi thnh vin c c iu kin yn tm cng tc. Nng cao s hp tc phng, chng ma tu vi cc quc gia. S hp tc ny khng nhng ch dng li cc vng min c bin gii, m cn nng tm hp tc cp B... C th thy, phng chng t nn ma tu khng phi l trch nhim ca ring ai, ring c quan no. N cn tr thnh mt phong tro qun chng, phi c tnh x hi cao. Nh nh, ngi ngi hp sc chng t nn ma tu kt hp vi bin php hnh chnh. Nu ch dng bin php
42

hnh chnh th kh c th ngn nga c hiu qu t nn ma tu.

43