You are on page 1of 179

TRNG I HC CN TH

KHOA LUT

Gio trnh

LUT T TNG HNH S VIT NAM


Bin son: Mc Ging Chu

2006

MC LC
CHNG 1 NHNG VN CHUNG CA LUT T TNG HNH S ..............
Trang

BI 1. KHI NIM, NHIM V V CC NGUYN TC C BN CA LUT T TNG HNH S.................................................................................. I.KHI NIM CHUNG ........................................................................................................ 1. Mt s khi nim c bn trong t tng hnh s............................................................... 1.1. T tng hnh s ......................................................................................................... 1.2. Th tc t tng hnh s ............................................................................................. 1.3. Giai on t tng...................................................................................................... 1.4. Lut t tng hnh s .................................................................................................. 2. i tng iu chnh v phng php iu chnh .......................................................... 2.1. i tng iu chnh ................................................................................................ 2.2. Phng php iu chnh .......................................................................................... 3. Mi quan h gia khoa hc lut t tng hnh s v cc ngnh khoa hc khc c lin quan ......................................................................................................................... II. NHIM V V CC NGUYN TC C BN CA LUT T TNG HNH S .................................................................................................................................... 1. Nhim v ca B lut t tng hnh s ............................................................................. 2. Cc nguyn tc c bn ca lut t tng hnh s .............................................................. 2.1. Cc nguyn tc bo m php ch trong hot ng t tng ..................................... 2.2. Cc nguyn tc bo m quyn v li ch ca cng dn .......................................... 2.3. Cc nguyn tc bo m tnh chnh xc, khch quan ca hot ng t tng hnh s .................................................................................................................... 2.4. Cc nguyn tc bo m tnh dn ch trong hot ng t tng............................. 2.5. Nguyn tc bo m hiu lc ca bn n v quyt nh ca Ta n ...................... 2.6. Nguyn tc thc hin ch hai cp xt x ...........................................................

1 1 1 1 1 1 2 2 2 3 5 5 5 6 6 7 12 14 16 16

2.7. Nguyn tc v vic gii quyt vn dn s trong v n hnh s..........................

17

3. Hiu lc ca B lut t tng hnh s ............................................................................. 17 BI 2. C QUAN TIN HNH T TNG, NGI TIN HNH T TNG, NGI THAM GIA T TNG ......................................................................... 19 I. C QUAN TIN HNH T TNG.............................................................................. 19 1. Khi nim ...................................................................................................................... 19 2. Cc c quan tin hnh t tng ....................................................................................... 19 2.1. C quan iu tra ..................................................................................................... 19 2.2. Vin kim st .......................................................................................................... 25 2.3. Ta n..................................................................................................................... 26 II. NGI TIN HNH T TNG .................................................................................. 27 1. Khi nim ...................................................................................................................... 27 2. Nhng ngi tin hnh t tng..................................................................................... 2.2. Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st, Kim st vin................................ 27 2.1. Th trng, Ph Th trng C quan iu tra, iu tra vin ................................ 27 30

2.3. Chnh n, Ph Chnh n Ta n, Thm phn, Hi thm, Th k Ta n .............. 33 3. Thay i ngi tin hnh t tng .................................................................................. 37 III. NGI THAM GIA T TNG.................................................................................. 39 1. Khi nim ...................................................................................................................... 39 2. Nhng ngi tham gia t tng c th ............................................................................ 39 2.1. Ngi tham gia t tng bo v quyn v li ch php l lin quan n v n ................................................................................................................................... 39 2.2. Ngi tham gia t tng theo ngha v php l ....................................................... 44 2.3. Ngi tham gia t tng h tr php l cho nhng ngi tham gia t tng khc ................................................................................................................................ 46

BI 3. CHNG C TRONG T TNG HNH S......................................................

54

I. KHI NIM CHUNG V CHNG C......................................................................... 54 1. nh ngha v chng c................................................................................................. 54

2. Thuc tnh ca chng c ............................................................................................... 54 3. Phn loi chng c ........................................................................................................ 55 3.1. Chng c trc tip v chng c gin tip.............................................................. 55

3.2. Chng c gc v chng c sao chp li, thut li .................................................. 55 3.3. Chng c buc ti v chng c g ti................................................................... 56

3.4. Chng c vt th v chng c phi vt th .............................................................. 57 II. VN CHNG MINH .............................................................................................. 57 1. i tng chng minh.................................................................................................. 57 2. Ngha v chng minh .................................................................................................... 58 3. Qu trnh chng minh................................................................................................... 59 III. CC PHNG TIN CHNG MINH....................................................................... 61 1. Vt chng ...................................................................................................................... 61 2. Li khai......................................................................................................................... 64 3. Kt lut gim nh ......................................................................................................... 65 4. Bin bn v cc ti liu khc ........................................................................................... 65 BI 4. CC BIN PHP NGN CHN ........................................................................

66

I. KHI NIM V CC CN C P DNG CC BIN PHP NGN CHN......... 66 1. Khi nim ...................................................................................................................... 66 2. Cn c p dng cc bin php ngn chn..................................................................... 3. Tnh cht v ngha ca nhng bin php ngn chn .................................................. 66 69

II. CC BIN PHP NGN CHN C TH .................................................................. 69 1. Bt ngi ....................................................................................................................... 69 1.1. Bt b can, b co tm giam ............................................................................... 69 1.2. Bt ngi trong trng hp khn cp .................................................................... 1.3. Bt ngi phm ti qu tang hoc ang b truy n ................................................. 71 72

2. Tm gi.......................................................................................................................... 73 3. Tm giam ...................................................................................................................... 74 4. Cm i khi ni c tr.................................................................................................. 77

5. Bo lnh......................................................................................................................... 78 6. t tin hoc ti sn c gi tr bo m................................................................... 79

III. VIC HY B V THAY TH CC BIN PHP NGN CHN .......................... 80

CHNG II CC GIAI ON T TNG HNH S................................


BI 5. KHI T V N HNH S................................................................................

82
82

I. KHI NIM CHUNG ..................................................................................................... 82 1. Khi nim ...................................................................................................................... 82 2. Nhim v ca giai on khi t v n hnh s .............................................................. 83 3. c im....................................................................................................................... 84 II. CN C KHI T V N HNH S ......................................................................... 84 1. Cn c khi t v n hnh s .................................................................................... 84 1.1. T gic ca cng dn .............................................................................................. 84 1.2. Tin bo ca c quan, t chc .................................................................................. 85 1.3. Tin bo trn cc phng tin thng tin i chng .................................................. 85 1.4. C quan iu tra, Vin kim st, Ta n, B i bin phng, Hi quan, Kim lm, lc lng cnh st bin v cc c quan khc ca Cng an nhn dn, Qun i nhn dn c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra trc tip pht hin du hiu ca ti phm ................................................. 86 1.5. Ngi phm ti t th............................................................................................ 86 2. Cn c khng khi t v n hnh s.............................................................................. 87 2.1. Khng c s vic phm ti ..................................................................................... 87 2.2. Hnh vi khng cu thnh ti phm ......................................................................... 87 2.3. Ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi cha n tui chu trch nhim hnh s ......................................................................................................... 88 2.4. Ngi m hnh vi phm ti ca h c bn n hoc quyt nh nh ch v n c hiu lc php lut ......................................................................................... 88 2.5. ht thi hiu truy cu trch nhim hnh s ....................................................... 88

2.6. Ti phm c i x........................................................................................ 2.7. Ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi cht, tr trng hp cn

89

ti thm i vi ngi khc ................................................................................... 89 III. QUYT NH KHI T V N HNH S .............................................................. 90 1. Thm quyn khi t....................................................................................................... 90 1.1. C quan iu tra ..................................................................................................... 90 1.2. Vin kim st .......................................................................................................... 90 1.3. Ta n..................................................................................................................... 91 1.4. Hi quan, Kim lm, B i bin phng, Cnh st bin v cc c quan khc thuc Cng an nhn dn v Qun i nhn dn ..................................................... 92 2. Thi hn, trnh t v th tc gii quyt vic khi t ..................................................... 92 3. Thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s.............................................. 94

IV. KIM ST VIC KHI T V N HNH S ......................................................... 95 BI 6. IU TRA V N HNH S V QUYT NH VIC TRUY T ..............

96

I. KHI NIM IU TRA V N HNH S .................................................................. 96 1. Khi nim ...................................................................................................................... 96 2. Nhim v ca giai on iu tra v nguyn tc ca hot ng iu tra....................... 96 3. c im....................................................................................................................... 97 II. NHNG QUY NH CHUNG V IU TRA ........................................................... 98 1. C quan iu tra v thm quyn iu tra...................................................................... 2. Thi hn iu tra, phc hi iu tra, iu tra b sung, iu tra li............................... 3. Chuyn v n iu tra theo thm quyn ; Nhp, tch v n tin hnh iu tra ....................................................................................................................................... 102 4. Nhng vn khc ...................................................................................................... 102 III. CC HOT NG IU TRA................................................................................ 103 1. Khi t b can v hi cung b can ............................................................................... 103 98 98

2. Ly li khai................................................................................................................. 103 3. i cht....................................................................................................................... 103 4. Nhn dng................................................................................................................... 103

5. Khm xt..................................................................................................................... 104 6. K bin ti sn ............................................................................................................. 104 7. Khm nghim hin trng.......................................................................................... 104 8. Khm nghim t thi .................................................................................................... 104 9. Xem xt du vt trn thn th...................................................................................... 104 10. Thc nghim iu tra................................................................................................ 105 11. Trng cu gim nh................................................................................................. 105 IV. TM NH CH IU TRA V KT THC IU TRA ...................................... 105 1. Tm nh ch iu tra.................................................................................................. 105 2. Kt thc iu tra .......................................................................................................... 106 2.1. nh ch iu tra................................................................................................... 106 2.2. ngh truy t ...................................................................................................... 106 V. KIM ST IU TRA V QUYT NH VIC TRUY T................................... 107 1. Kim st iu tra......................................................................................................... 107 2. Quyt nh vic truy t ................................................................................................ 108 2.1. Khi nim chung ................................................................................................... 108 2.2. Cc quyt nh ca Vin kim st khi kt thc giai on truy t ......................... BI 7. XT X S THM V N HNH S ............................................................ 108

111

I. KHI NIM CHUNG ................................................................................................... 111 1. Khi nim .................................................................................................................... 111 2. Nhim v ..................................................................................................................... 111 3. c im..................................................................................................................... 112 II. THM QUYN XT X S THM CA TA N CC CP ............................. 112 1. Thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cc cp ...................................................... 1.1. Thm quyn xt x ca TAND cp huyn v Ta n qun s khu vc ............... 1.2. Thm quyn xt x ca TAND cp tnh v Ta n qun s qun khu................ 3. Th tc chuyn v n xt x theo thm quyn ...................................................... 112 113 113

2. Thm quyn xt x ca Ta n theo lnh th ............................................................. 114 115

III. TRNH T V TH TC CA VIC XT X S THM.................................. 116 1. Chun b xt x............................................................................................................ 116 1.1. Thi hn chun b xt x ...................................................................................... 116 1.2. Cc quy nh trong giai on chun b xt x ...................................................... 118 2. Nhng quy nh chung ca vic t tng ti phin ta s thm ................................... 119

2.1. Nguyn tc xt x ................................................................................................. 119 2.2. Thnh phn Hi ng xt x ................................................................................ 120 2.3. Nhng ngi cn c mt ti phin ta ................................................................. 121

2.4. Gii hn ca vic xt x ....................................................................................... 124 3. Trnh t phin ta ........................................................................................................ 125 3.1. Th tc bt u phin ta..................................................................................... 125

3.2. Th tc xt hi ...................................................................................................... 125 3.3. Tranh lun ti phin ta ........................................................................................ 127 3.4. Ngh n v tuyn n .............................................................................................. 129

BI 8. XT X PHC THM .....................................................................................

131

I. KHI NIM XT X PHC THM .......................................................................... 131 II. KHNG CO, KHNG NGH THEO TRNH T PHC THM ........................... 131 1. Mt s vn chung v khng co, khng ngh ......................................................... 131 1.1. Khi nim khng co, khng ngh......................................................................... 131 1.2. Quyn khng co, khng ngh v phm vi ca quyn khng co, khng ngh ..... 131

1.3. Th tc khng co, khng ngh ............................................................................. 133 1.4. Thi hn khng co, khng ngh ........................................................................... 133 2. Hu qu ca vic khng co, khng ngh .................................................................... 135 3. B sung, thay i, rt khng co, khng ngh ............................................................. 136 4. Hiu lc ca bn n, quyt nh ca Ta n cp s thm khng c khng co, khng ngh.................................................................................................................... 137 III. NHNG QUY NH CHUNG V XT X PHC THM ................................... 137 1. Thm quyn xt x phc thm .................................................................................... 137

1.1. Thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cp tnh v Ta n qun s cp qun khu ............................................................................................................... 137 1.2. Thm quyn xt x phc thm ca Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao v Ta n qun s Trung ng............................................................................ 2. Thi hn xt x phc thm......................................................................................... 137 137

3. Thnh phn Hi ng xt x phc thm ..................................................................... 138 4. Nhng ngi tham gia phin ta phc thm ............................................................... 138 5. Gii hn ca vic xt x phc thm ............................................................................ 139 IV. TRNH T V TH TC CA VIC XT X PHC THM ............................. 139 1. Trnh t v th tc phin ta phc thm..................................................................... 139 2. Nhng quy nh ca Ta n cp phc thm ................................................................ 140 2.1. Bc khng co, khng ngh v gi nguyn bn n s thm ................................. 2.3. Hy bn n s thm iu tra li hoc xt x li .............................................. 2.4. Hy bn n s thm v nh ch v n................................................................. BI 9. THI HNH BN N HOC QUYT NH CA TA N C HIU LC PHP LUT ............................................................................................... 144 I. NHNG VN CHUNG ......................................................................................... 144 1. Khi nim chung......................................................................................................... 144 1.1. Khi nim ............................................................................................................. 144 1.2. Nhim v............................................................................................................... 145 1.3. c im ............................................................................................................... 145 2. Cn c thi hnh bn n v quyt nh ca Ta n .................................................. 3. C quan, t chc c nhim v thi hnh n v quyt nh ca Ta n........................ 145 146 140

2.2. Sa bn n s thm ............................................................................................... 140 141 142

II. THI HNH CC LOI HNH PHT C TH.......................................................... 147 1. Thi hnh hnh pht t hnh .......................................................................................... 147 2. Thi hnh hnh pht t.................................................................................................. 149 3. Thi hnh hnh pht t cho hng n treo v hnh pht ci to khng giam gi.......... 4. Thi hnh hnh pht trc xut....................................................................................... 151 151

5. Thi hnh hnh pht qun ch hoc cm c tr............................................................ 6. Thi hnh hnh pht tin hoc hnh pht tch thu ti sn..............................................

151 152

III. GIM THI HN V MIN THI HN CHP HNH HNH PHT ................. 152 1. iu kin..................................................................................................................... 152 1.1. Min chp hnh hnh pht.................................................................................... 152

1.2. Gim chp hnh hnh pht .................................................................................... 153 2. Th tc ........................................................................................................................ 154 IV. TH TC XA N TCH ........................................................................................ 154 1. Khi nim .................................................................................................................... 154 1.1. ng nhin xa n tch ....................................................................................... 154 1.2. Xa n tch theo quyt nh ca Ta n............................................................... 2. Hu qu php l ca quyt nh xa n tch............................................................... 155 156

CHNG III
BI 10. XT LI BN N V QUYT NH CA TA N C HIU LC PHP LUT .......................................................................................................... I. XT LI BN N V QUYT NH C HIU LC PHP LUT THEO TRNH T GIM C THM.................................................................................. 158 1. Khi nim gim c thm........................................................................................... 158 2. Cn c khng ngh v quyn khng ngh gim c thm ........................................... 158 2.1. Cn c khng ngh gim c thm ....................................................................... 158 2.2. Quyn khng ngh gim c thm ........................................................................ 159 3. Thi hn khng ngh theo th tc gim c thm ....................................................... 160 4. Mt s quy nh chung v phin ta gim c thm.................................................. 4.1. Thm quyn gim c thm................................................................................. 4.3. Thnh phn Hi ng gim c thm.................................................................. 4.4. Nhng ngi tham gia phin ta gim c thm................................................. 160 160

157

4.2. Thi hn gim c thm ....................................................................................... 161 161 162

4.5. Phm vi gim c thm........................................................................................ 162

5. Nhng quyt nh ca phin ta gim c thm ........................................................ II. XT LI BN N HOC QUYT NH C HIU LC PHP LUT

162

THEO TRNH T TI THM.................................................................................... 163 1. Khi nim ti thm ...................................................................................................... 163 2. Cn c khng ngh v quyn khng ngh ti thm ...................................................... 163 2.1. Cn c khng ngh ti thm ................................................................................ 163 2.2. Quyn khng ngh ti thm ................................................................................. 164 3. Thi hn khng ngh theo th tc ti thm................................................................. 165 4. Mt s quy nh chung v phin ta ti thm ............................................................. 165 4.1. Thm quyn ti thm ............................................................................................ 165 4.2. Thi hn ti thm, thnh phn Hi ng ti thm, nhng ngi tham gia phin ta ti thm ................................................................................................. 166 5. Nhng quyt nh ca phin ta ti thm................................................................... 166

DANH MC TI LIU THAM KHO

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

CHNG I NHNG VN CHUNG CA LUT T TNG HNH S

1. KHI NIM, NHIM V V CC NGUYN TC C BN CA LUT T TNG HNH S

I. KHI NIM CHUNG 1. Mt s khi nim c bn trong t tng hnh s 1.1. T tng hnh s T tng hnh s l ton b nhng hot ng ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng, ngi tham gia t tng, ca c quan Nh nc, t chc x hi v c nhn c lin quan nhm tham gia vo vic gii quyt ng n, khch quan, kp thi v n hnh s, khng lm oan ngi v ti, khng b lt ti phm. 1.2. Th tc t tng hnh s Th tc t tng hnh s l nhng quy nh ca php lut t tng hnh s v cch thc nht nh khi tin hnh vic khi t, iu tra, truy t, xt x v thi hnh n hnh s m mi t chc v cng dn phi tun theo khi tham gia vo vic gii quyt v n hnh s. 1.3. Giai on t tng Giai on t tng l khong thi gian tnh t khi bt u n khi kt thc mt nhim v t tng. gii quyt mt v n hnh s mt cch chnh xc, khch quan yu cu v n hnh s phi tri qua nhiu giai on t tng. Cc giai on t tng u c mi lin h mt thit vi nhau, mi giai on u c nhim v ring v mang nhng nt c th.

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Cc giai on t tng din ra lin tc k tip nhau, c mi lin h ni ti khng kht vi nhau to thnh mt th thng nht gi l qu trnh t tng. Qu trnh t tng hnh s bao gm cc giai on sau: 1. 2. 3. 4. 5. Khi t iu tra Truy t Xt x Thi hnh bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut

v giai on th tc c bit l th tc gim c thm v ti thm.


b KC, KN Truy t Xt x s thm VAHS ko b KC, KN Xt x phc thm VAHS

Khi t VAHS

iu tra VAHS

Gim c thm

Thi hnh n hnh s

Ti thm

S 1. Qu trnh t tng

1.4. Lut t tng hnh s Lut t tng hnh s l mt ngnh lut c lp trong h thng php lut Vit Nam, bao gm tng hp cc quy phm php lut iu chnh cc quan h x hi pht sinh trong cc hot ng khi t, iu tra, truy t, xt x v thi hnh n hnh s nhm bo m gii quyt ng n, khch quan v n hnh s, bo m li ch ca Nh nc, ca x hi, cc quyn v li ch hp php ca t chc v cng dn. 2. i tng iu chnh v phng php iu chnh 2.1. i tng iu chnh i tng iu chnh ca php lut t tng hnh s l cc quan h x hi pht sinh trong hot ng khi t, iu tra, truy t, xt x v thi hnh n hnh s. Cc hot ng ny khi c thc hin s thit lp nn mi quan h gia cc ch

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

th vi nhau v cc mi quan h ny c gi l quan h php lut t tng hnh s. Ni cch khc, cc quan h x hi c php lut t tng hnh s iu chnh c gi l quan h php lut t tng hnh s. Thnh phn ca quan h php lut t tng hnh s gm c ch th, khch th v ni dung ca quan h php lut. - Ch th ca quan h php lut t tng hnh s l cc bn tham gia vo quan h php lut t tng hnh s. Ch th ca quan h php lut t tng hnh s gm c: C quan tin hnh t tng Ngi tin hnh t tng Ngi tham gia t tng Cc c quan Nh nc, t chc x hi v cc c nhn khc theo quy nh ca php lut - Khch th ca quan h php lut t tng hnh s l hnh vi t tng m cc bn tham gia trong quan h php lut t tng hnh s tin hnh nhm thc hin quyn v ngha v ch th ca mnh. - Ni dung ca quan h php lut t tng hnh s l cc quyn v ngha v php l ca cc bn tham gia quan h php lut t tng hnh s c php lut t tng hnh s iu chnh. c im ca quan h php lut t tng hnh s - Quan h php lut t tng hnh s mang tnh quyn lc Nh nc. - Quan h php lut t tng hnh s c mi quan h cht ch vi quan h php lut hnh s. - Quan h php lut t tng hnh s lin quan hu c n cc hot ng t tng. - Trong quan h php lut t tng hnh s c mt s ch th c bit l cc C quan iu tra, Vin kim st, Ta n. 2.2. Phng php iu chnh - Phng php quyn uy. Khi ni n mt ngnh lut m trong quan h php lut mang tnh quyn lc Nh nc th phng php iu chnh u tin c ni n l phng php quyn uy. Phng php quyn uy l phng php iu chnh ca php lut t tng hnh s dng iu chnh mi quan h gia c quan tin hnh t tng vi ngi tham gia t tng v cc
Bin son: GV Mc Ging Chu 3

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

t chc, c nhn c lin quan. Cc quyt nh ca c quan tin hnh t tng v ngi tin hnh t tng c tnh cht bt buc i vi ngi tham gia t tng v cc c quan Nh nc, t chc x hi v cc c nhn c lin quan. Phng php quyn uy th hin mt s c im sau: Nh nc quy nh cho mt s cc c quan nht nh thc hin cc bin php bo m vic khi t, iu tra, truy t, xt x, thi hnh n i vi ngi thc hin ti phm v cc t chc, c nhn c lin quan. Bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut c gi tr bt buc thi hnh v c m bo thc hin bng sc mnh cng ch ca Nh nc. - Phng php phi hp, ch c l phng php dng iu chnh mi quan h gia cc c quan tin hnh t tng vi nhau v vi cc c quan Nh nc, t chc x hi khc nhm bo m vic kim tra gim st ln nhau v phi to iu kin h tr, phi hp vi nhau trong vic gii quyt ng n v n hnh s. Phng php phi hp th hin nhng im sau: Cc c quan Nh nc, c nhn c lin quan phi hp vi c quan tin hnh t tng trong u tranh chng v phng nga ti phm, thng bo ngay cho c quan tin hnh t tng hoc c quan c thm quyn bit mi hnh vi phm ti xy ra trong c quan mnh, thc hin yu cu ca cc c quan hoc ngi tin hnh t tng. Trong qu trnh tin hnh t tng, c quan tin hnh t tng c quyn yu cu cc c quan, t chc hu quan p dng cc bin php khc phc v ngn nga. Cc c quan, t chc hu quan phi tr li v vic thc hin yu cu ca c quan tin hnh t tng. Bn n v quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut c thi hnh v phi c c quan Nh nc, t chc x hi v mi cng dn tn trng. C nhn v t chc hu quan trong phm vi trch nhim ca mnh phi chp hnh nghim chnh bn n v quyt nh ca Ta n v phi chu trch nhim trc php lut v vic chp hnh . Phng php ch c th hin vic cc c quan tin hnh t tng trong qu trnh tin hnh t tng cn c nhim v kim tra, gim st cc cng vic ca nhau, kim tra tnh ng n ca vic gii quyt v n; qu trnh t tng chu s kim tra gim st ca nhn dn, ca cc c quan t chc i biu dn c nhm m bo tnh dn ch, m bo cho vic gii quyt v n c

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

chnh xc khch quan, hn ch ti a cc trng hp gy ra oan sai trong t tng hnh s. 3. Mi quan h gia khoa hc lut t tng hnh s v cc ngnh khoa hc khc c lin quan - Quan h vi L lun chung v Nh nc v Php lut - Quan h vi khoa hc Lut hnh s - Quan h vi Ti phm hc - Quan h vi Khoa hc iu tra ti phm - Quan h vi Tm l hc t php - Quan h vi Tm thn hc t php II. NHIM V V CC NGUYN TC C BN CA LUT T TNG HNH S 1. Nhim v ca B lut t tng hnh s (iu 1 BLTTHS) B lut t tng hnh s l mt trong nhng b lut quan trng trong h thng php lut Vit Nam, cc quy phm ca B lut t tng hnh s iu chnh ton b qu trnh t tng hnh s nhng vn c lin quan n vic gii quyt v n hnh s. Bao gm cc ni dung sau: - B lut t tng hnh s quy nh trnh t, th tc khi t, iu tra, truy t, xt x v thi hnh n hnh s. - B lut t tng hnh s quy nh chc nng, nhim v, quyn hn ca cc c quan tin hnh t tng v mi quan h gia cc c quan ny vi nhau; quy nh nhim v, quyn hn v trch nhim ca nhng ngi tin hnh t tng - B lut t tng hnh s quy nh quyn v ngha v ca nhng ngi tham gia t tng, ca cc c quan, t chc v cng dn. - B lut t tng hnh s quy nh v vn hp tc quc t trong t tng hnh s. - B lut t tng hnh s gp phn phng nga ngn chn ti phm, pht hin nhanh chng v x l cng minh, kp thi mi hnh vi phm ti, khng lt ti phm v khng lm oan ngi v ti. - B lut t tng hnh s bo v php ch x hi ch ngha, bo v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc v cng dn, bo v
Bin son: GV Mc Ging Chu 5

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

trt t x hi ch ngha, gio dc cng dn thc nghim chnh chp hnh php lut. 2. Cc nguyn tc c bn ca lut t tng hnh s Nguyn tc c bn ca lut t tng hnh s l nhng phng chm nh hng, chi phi ton b hay mt s giai on ca hot ng t tng hnh s trong qu trnh xy dng v p dng php lut t tng hnh s. Cc nguyn tc c bn ca t tng hnh s c quy nh ti Chng II BLTTHS 2003 gm 30 iu (t iu 3 n iu 32 BLTTHS 2003). Bao gm cc nhm nguyn tc sau: 2.1. Cc nguyn tc bo m php ch trong hot ng t tng - Nguyn tc php ch XHCN (iu 3 BLTTHS 2003): Php ch l nguyn tc quan trng trong sinh hot x hi, trong t chc v hot ng ca cc c quan Nh nc, ca cc t chc x hi, ca nhng ngi c chc v quyn hn v ca cng dn. y l nguyn tc Hin nh c hiu l vic thng xuyn, nht qun trong vic tun th v chp hnh cc quy nh ca php lut. Trong php lut t tng hnh s, nguyn tc ny c c th ha trong vic xc lp trt t, tin trnh gii quyt v n hnh s. Nguyn tc ny i hi mi hot ng t tng hnh s phi c lut iu chnh cht ch, c th v cc quy nh ca php lut phi c mi t chc, cng dn tun th php lut mt cch trit v nghim minh. Bo m php ch x hi ch ngha l t tng ch o c qun trit trong ton b qu trnh nhn thc, xy dng v p dng php lut t tng hnh s. - Nguyn tc thc hnh quyn cng t v kim st vic tun theo php lut trong t tng hnh s (iu 23 BLTTHS 2003): Thc hnh quyn cng t trong t tng hnh s l mt trong nhng chc nng c bn ca Vin kim st. Quyn cng t xut hin t khi c ti phm xy ra v cng t thi im , Vin kim st c trch nhim thc hnh quyn cng t. Vic thc hnh quyn cng t v kim st vic tun theo php lut trong t tng hnh s c mc ch bo m mi hnh vi phm ti phi c x l kp thi theo quy nh ca php lut; vic khi t, iu tra, truy t, xt x v thi hnh n ng ngi ng ti, ng php lut, khng lt ti phm v ngi phm ti, khng lm oan ngi v ti; nhm pht hin kp thi hnh vi vi phm php lut ca cc c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng v ngi tham gia t tng, p dng cc bin php do B lut t tng hnh s quy nh loi tr vic vi phm php lut ca nhng c quan ni trn.
Bin son: GV Mc Ging Chu 6

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Quyn kim st vic tun theo php lut t tng hnh s ca Vin kim st c thc hin t khi c tin bo v t gic v ti phm n giai on thi hnh n bng cc bin php c php lut t tng hnh s quy nh nh ph chun hay khng ph chun cc quyt nh ca C quan iu tra, hy b cc quyt nh ca cc c quan tin hnh t tng, t mnh tin hnh mt s hot ng hoc ra cc quyt nh cn thit trong vic gii quyt v n, khng ngh cc bn n v quyt nh ca Ta n, v.v Hot ng kim st vic tun theo php lut trong qu trnh gii quyt v n nhm m bo cho cc hot ng t tng tun th ng php lut, loi tr cc vi phm php lut ca cc c nhn v t chc, gp phn vo vic bo v php ch x hi ch ngha. Kim st vic tun theo php lut trong t tng hnh s l mt trong nhng ni dung ca kim st hot ng t php - Nguyn tc gim c vic xt x (iu 21): Gim c vic xt x c Hin php nc ta quy nh v B lut t tng hnh s ghi nhn l mt nguyn tc c bn ca t tng hnh s. Nguyn tc ny c mc ch bo m cho vic p dng php lut ca Ta n trong c nc c nghim chnh v thng nht. Gim c xt x l vic Ta n cp trn kim tra tnh ng n v hot ng xt x ca Ta n cp di, th hin vic Ta n cp trn xt li bn n hoc quyt nh ca Ta n cp di thng qua cc hot ng xt x li v n s thm theo th tc phc thm; khng ngh bn n hoc cc quyt nh c hiu lc theo th tc gim c thm, qua kim tra, pht hin nhng sai lm, thiu st ca Ta n cp di; gii quyt khiu ni, t co; tng kt kinh nghim xt x; hng dn cc Ta n cp di p dng thng nht php lut v a ra ng li xt x Thng qua cc hot ng ny, Ta n cp trn kp thi un nn, khc phc nhng sai lm trong cng tc xt x ca Ta n cp di nhm p dng php lut c nghim chnh v thng nht, gp phn bo v php ch x hi ch ngha, x l cng minh, khng lm oan ngi v ti, khng b lt ti phm. 2.2. Cc nguyn tc bo m quyn v li ch ca cng dn Cc quyn t do c bn ca cng dn c ghi nhn trong Hin php 1992 l nhng gi tr x hi c ngha to ln v mi mt cn phi c tn trng v bo v mt cch c hiu qu. Hot ng t tng hnh s l hot ng lin quan trc tip n cc quyn t do c bn ca cng dn, do vy cng vic xy dng v p dng php lut t tng hnh s phi tun th nguyn tc ny. Nguyn tc i hi nhng ngi tin hnh t tng phi c trch nhim tn trng v bo v cc quyn v li ch hp php ca cng dn
7

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

cn nhng ngi tham gia t tng c quyn i hi nhng ngi c thm quyn tn trng v bo v cc quyn ca mnh. - Nguyn tc tn trng v bo v cc quyn c bn ca cng dn (iu 4): Cc c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng ch c p dng cc bin php ngn chn, bin php iu tra thu thp chng c khi c nhng cn c nht nh theo quy nh ca php lut. Khi nhng cn c p dng bin php ngn chn, bin php iu tra thu thp chng c khng cn hoc nhng nhng bin php ny khng cn cn thit na th cc c quan v ngi c thm quyn phi kp thi hy b hoc thay th cc bin php . Nguyn tc ny bo m khng mt cng dn no b xm phm ti quyn v cc li ch hp php. - Nguyn tc bo m quyn bnh ng ca mi cng dn trc php lut (iu 5, iu 19): y l nguyn tc Hin nh c quy nh ti iu 52 Hin php 1992 c pht trin v c th ha trong lnh vc t tng hnh s. BLTTHS 2003 quy nh nguyn tc ny thnh mt nguyn tc c bn theo , khi tham gia t tng hnh s, ngi c a v php l nh nhau th u c quyn li v ngha v nh nhau, khng ai c th c loi tr hoc c p dng nhng u i ngoi nhng trng hp do php lut quy nh. Nguyn tc ny xc nh v tr nh nhau ca mi cng dn tham gia vo quan h php lut t tng hnh s, bt k ngi no thc hin hnh vi phm ti u phi chu trch nhim hnh s theo iu khon tng ng m B lut hnh s quy nh, khng phn bit nam, n, dn tc, tn ngng, thnh phn, a v x hi. Vic quy nh th tc t tng hnh s i vi mt s ngi l i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn cc cp khng to ra nhng c quyn cho nhng ngi m ch l mt trong nhng bo m cn thit h thc hin vai tr ca mnh. - Nguyn tc bo m cc quyn bt kh xm phm v thn th (iu 6): Nguyn tc ny xc nh khng ai c th b bt, tm gi, tm giam m khng c s cho php ca c quan nh nc c thm quyn, tr trng hp phm ti qu tang, trong trng hp phm ti qu tang th ai cng c quyn bt theo quy nh ti iu 82 BLTTHS. Mi hnh thc truy bc nhc hnh, xc phm danh d nhn phm ca con ngi u b nghim cm. Nhng ngi c hnh vi xm phm quyn t do thn th cng dn phi chu trch nhim trc php lut v hnh vi ca h. - Nguyn tc bo h tnh mng, sc khe, danh d, nhn phm, ti sn ca cng dn (iu 7): Php lut nghim cm mi hnh vi xm phm tri php lut n tnh mng, sc khe, danh d, nhn phm, ti sn ca cng
Bin son: GV Mc Ging Chu 8

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

dn. BLTTHS 2003 quy nh trch nhim ca c quan c thm quyn tin hnh t tng phi p dng nhng bin php cn thit theo quy nh ca php lut bo v ngi b hi, ngi lm chng v ngi tham gia t tng khc cng nh ngi thn thch ca h khi nhng ngi ny b e da n tnh mng, sc khe, b xm phm danh d, nhn phm. - Nguyn tc bo m quyn bt kh xm phm v ch , an ton v b mt th tn, in thoi, in tn (iu 8): Bt kh xm phm v ch , an ton v b mt th tn, in thoi, in tn l mt trong nhng quyn c bn ca cng dn c ghi nhn trong Hin php. Theo , hot ng t tng hnh s phi c tin hnh trn c s tn trng quyn bt kh xm phm v ch , an ton v b mt th tn, in thoi, in tn ca cng dn. Trong nhng trng hp c php lut cho php khm xt ch , th tn, in thoi, in tn th phi c s cho php ca php lut t tng hnh s v c thc hin bi nhng ngi nht nh c quyn theo quy nh ca php lut t tng hnh s. Mi hnh vi xm phm ch , an ton v b mt th tn, in thoi, in tn ca cng dn mt cch tri php lut th ty mc s b x l theo quy nh ca php lut. - Nguyn tc khng ai b coi l c ti khi cha c bn n kt ti c hiu lc php lut (iu 9): y l mt trong nhng nguyn tc rt quan trng trong t tng hnh s c ghi nhn ti iu 72 Hin php ca nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam v B lut t tng hnh s nc ta quy nh l mt nguyn tc dn ch ca t tng hnh s. Nguyn tc ny c ngha php l v o l su sc hnh thnh trn c s l nguyn tc suy on v ti. Theo , mt ngi lun c coi l khng c ti nu cha b kt n bng bn n kt ti ca Ta n v bn n cha c hiu lc php lut. Ni dung ca nguyn tc ny l mt ngi ch b coi l c ti v b p dng hnh pht khi Ta n xem xt, nh gi chng c chnh thc ti phin ta v c c s kt lun hnh vi ca h cu thnh ti phm theo nhng quy nh ca lut hnh s bng mt bn n c hiu lc php lut. Khi cha c bn n kt ti c hiu lc php lut th mt ngi cha b coi l c ti v khng c i x vi h nh l ngi b kt n. C quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng phi to mi iu kin thun li cho h trong vic a ra chng c, yu cu v tranh lun dn ch trc Ta n chng minh h khng c ti hoc gim nh trch nhim hnh s. - Nguyn tc bo m quyn bo cha ca ngi b tm gi, b can, b co (iu 11): y l nguyn tc Hin nh c quy nh ti iu 132 Hin php 1992 xc nh vic bo m quyn bo cha ca ngi b tm gi, b
Bin son: GV Mc Ging Chu 9

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

can, b co l mt trong nhng biu hin ca dn ch v nhn o x hi ch ngha, mt cch thc bo m cho hot ng t tng c tin hnh mt cch khch quan, cng bng v nhn o. Quyn bo cha l tng hp cc hnh vi t tng ca ngi b tm gi, b can, b co thc hin trn c s nhng quy nh ca php lut nhm a ra chng c bo v cc quyn v li ch hp php ca mnh trc s tnh nghi ca c quan tin hnh t tng v vic nghi ng thc hin mt hnh vi phm ti. Quyn bo cha l nguyn tc c bn quan trng ca php lut t tng hnh s. Theo BLTTHS 2003, quyn bo cha c thc hin t khi c quyt nh khi t b can (khon 1 iu 58), hoc t khi mt ngi c quyt nh tm gi. Ni cch khc BLTTHS 2003 b sung trng hp ngi b tm gi cng c quyn bo cha (khon 2 iu 48) nhm bo v tt hn cc quyn v li ch hp php ca cng dn, gp phn khc phc cc trng hp oan sai. Theo ngi b tm gi, b can, b co c quyn t bo cha hoc nh ngi khc bo cha. Nh vy, quyn bo cha c thc hin thng qua hai phng thc l t bo cha hoc nh ngi khc bo cha. - Nguyn tc bo m quyn c bi thng thit hi v phc hi danh d, quyn li ca ngi b oan (iu 29): Quyn c bi thng thit hi ca ngi b oan tuy c quy nh ti iu 24 BLTTHS 1988 nhng cha c th v cha tr thnh mt nguyn tc c bn. Thc hin ch trng ci cch t php c cp trong Ch th s 53 CT/TW ngy 21 thng 3 nm 2000 v Ngh quyt s 08 NQ/TW ngy 02 thng 01 nm 2002 ca B Chnh tr l khn trng ban hnh v t chc thc hin nghim tc cc vn bn php lut v bi thng thit hi i vi nhng trng hp b oan, sai trong hot ng t tng, BLTTHS 2003 quy nh vic bo m quyn c bi thng thit hi v phc hi danh d, quyn li ca ngi b oan thnh nguyn tc c bn, theo ni dung nguyn tc quy nh ngi b oan do ngi c thm quyn trong hot ng t tng hnh s gy ra c quyn c bi thng thit hi v phc hi danh d, quyn li. C quan c thm quyn trong hot ng t tng hnh s lm oan phi bi thng thit hi v phc hi danh d, quyn li cho ngi b oan; ngi gy thit hi c trch nhim bi hon cho c quan c thm quyn theo quy nh ca php lut. Vic bi thng thit hi, phc hi danh d, quyn li cho ngi b oan c thc hin theo Ngh quyt 388/2003/NQ-UBTVQH 11 ngy 17/03/2003 ca y ban thng v Quc hi v bi thng thit hi cho ngi b oan do ngi c thm quyn trong hot ng t tng hnh s gy ra.

Bin son: GV Mc Ging Chu

10

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Nguyn tc bo m quyn c bi thng thit hi do c quan hoc ngi c thm quyn tin hnh t tng gy ra. Khc vi nguyn tc bo m quyn c bi thng thit hi v phc hi danh d, quyn li ca ngi b oan, nguyn tc ny t ra vn bi thng i vi nhng trng hp thit hi do c quan hoc ngi c thm quyn trong hot ng t tng hnh s gy ra. Theo iu 30 BLTTHS 2003 ni dung c bn ca nguyn tc ny nh sau: Ngi b thit hi do c quan hoc ngi c thm quyn trong hot ng t tng hnh s gy ra c quyn c bi thng thit hi; C quan c thm quyn trong hot ng t tng hnh s phi bi thng thit hi cho ngi b thit hi; ngi gy ra thit hi c trch nhim bi hon cho c quan c thm quyn theo quy nh ca php lut. - Nguyn tc bo m quyn khiu ni, t co ca cng dn i vi hot ng t tng (iu 31): Nguyn tc ny th hin bn cht dn ch ca php lut t tng hnh s Vit Nam, bo m cc quyn v li ch hp php ca cng dn, gp phn khc phc tin ti hn ch nhng sai lm ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng trong qu trnh gii quyt v n. Ch th ca quyn khiu ni t co l cng dn, c quan, t chc; i tng ca quyn khiu ni t co l cc hnh vi t tng ca c quan tin hnh t tng v ngi tin hnh t tng. Khi c khiu ni hoc t co, c quan c thm quyn phi xem xt gii quyt nhanh chng v thng bo kt qu bng vn bn cho ngi khiu ni, t co bit v phi c bin php khc phc. C quan lm oan phi phc hi danh d, quyn li v bi thng thit hi cho ngi b oan. C nhn c hnh vi vi phm ty trng hp m b x l k lut hoc truy cu trch nhim hnh s. - Nguyn tc ting ni, ch vit dng trong t tng hnh s (iu 24): Vit Nam, ting Vit l quc ng, l ting ph thng c dng chnh thc trong tt c cc hot ng ca c quan Nh nc. Mc d Vit Nam l mt quc gia a dn tc nhng vic quy nh ting ni v ch vit dng trong t tng hnh s l ting Vit th hin Vit Nam l mt quc gia thng nht, th hin s bnh ng gia cc dn tc khc nhau, mt khc bo m cho vic xt x c thc hin chnh xc, cng khai. Tuy nhin, cng xut pht t c im Vit Nam l mt quc gia a dn tc nn c nhng trng hp ngi dn tc khng bit ting Vit hoc khng s dng thnh tho ting Vit xut hin trc ta. Trong nhng trng hp ny, php lut cho php h c s dng ting dn tc v ting dn tc ny phi c dch sang ting Vit.

Bin son: GV Mc Ging Chu

11

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Quyn c s dng ting dn tc trc ta cng bao gm c trng hp ngi nc ngoi tham gia t tng trn lnh th Vit Nam. Vic tha nhn quyn s dng ting dn tc trong qu trnh t tng l c s v l iu kin thc t cng dn thc hin quyn t tng ca h, hn na cn th hin tnh dn ch trong hot ng thc thi php lut. Tuy nhin, trong iu kin ci cch t php bt buc iu tra vin, Kim st vin, Thm phn phi c trnh i hc, Hi thm phi c bi dng v nghip v nn nguyn tc ny nay thay i theo hng ch c ngi tham gia t tng c quyn s dng ting dn tc cn ngi tin hnh t tng bt buc phi s dng c ting ni v ch vit l ting Vit. 2.3. Cc nguyn tc bo m tnh chnh xc, khch quan ca hot ng t tng hnh s

- Nguyn tc xc nh s tht ca v n (iu 10): Vic xc nh s tht ca v n l t tng ch o xuyn sut ton b qu trnh gii quyt v n hnh s v l mc ch ca qu trnh gii quyt v n hnh s, th hin bn cht ca qu trnh chng minh ti phm. Xc nh s tht ca v n cng tc l bo m cho vic truy cu trch nhim hnh s ng ngi ng ti, khng lm oan ngi v ti v khng b lt ti phm. Xc nh s tht ca v n hnh s cn c ngha quan trng trong vic gii quyt cc bin php t php, gii quyt trch nhim dn s v nhng vn khc c lin quan. V vy n cng l nguyn tc c bn ca t tng hnh s. Theo , c quan tin hnh t tng phi xc nh l ton b din tin ca s vic phm ti xy ra mt cch khch quan, ton din, y v chnh xc, lm r nhng chng c buc ti v chng c g ti Trch nhim xc nh s tht ca v n thuc v c quan tin hnh t tng v ngi tin hnh t tng. B can, b co c quyn nhng khng buc phi chng minh l mnh v ti. - Nguyn tc trch nhim ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng (iu 12): nguyn tc ny c ngha l ngi lm tri php lut trong vic bt, giam, gi, khi t, iu tra, truy t, xt x, thi hnh n th ty tnh cht, mc vi phm m b x l k lut hoc b truy cu trch nhim hnh s. - Nguyn tc trch nhim khi t v x l v n hnh s (iu 13): Theo nguyn tc ny, khi nhn c tin bo, t gic v ti phm hoc t mnh pht hin ra ti phm th c quan tin hnh t tng c trch nhim s dng cc bin php hp php do php lut quy nh xc minh s vic v phi c trch nhim ra quyt nh khi t v n hnh s. Trong trng hp khng c du hiu phm ti th cc c quan tin hnh t tng cng phi x l
Bin son: GV Mc Ging Chu 12

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

bng vic ra quyt nh khng khi t v n hnh s. Nguyn tc ny c quy nh trong B lut t tng hnh s nhm m bo mi hnh vi phm ti u b pht hin, khi t v x l kp thi khng lt ti phm, m bo thc hin cng bng x hi. - Nguyn tc bo m s v t ca nhng ngi tin hnh t tng hoc ngi tham gia t tng (iu 14): Ngi tin hnh t tng, ngi phin dch, ngi gim nh l nhng ngi thay mt Nh nc chng minh ti phm v lm r bn cht v n. S v t ca h khi tin hnh t tng c ngha quan trng gp phn vo vic gii quyt v n mt cch khch quan nn t BLTTHS 1988 coi s v t ca nhng ngi tin hnh t tng v ngi tham gia t tng l nguyn tc c bn v bt buc. Theo nguyn tc ny nhng ngi tin hnh t tng khng c tin hnh t tng nu c l do xc ng cho rng h c th khng v t khi thc hin nhim v. BLTTHS 2003 tip tc quy nh nguyn tc ny thnh mt nguyn tc c bn nhng xc nh c th nhng ngi tin hnh t tng khng c tham gia t tng bng cch ch r thm bn cnh nhng ngi tin hnh t tng l iu tra vin, Kim st vin, Th k, Hi thm th nhng ngi l Th trng, Ph Th trng C quan iu tra, Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st, Chnh n, Ph Chnh n Ta n cng khng c tin hnh t tng nu c l do xc ng cho rng h c th khng v t khi thc hin nhim v. - Nguyn tc Ta n xt x c lp v ch tun theo php lut (iu 16): Nguyn tc ny c quy nh thnh mt nguyn tc c bn trong BLTTHS 1988 v tip tc c k tha BLTTHS 2003. Theo , nguyn tc ny i hi cc thnh vin trong Hi ng xt x phi c lp trong vic nghin cu h s, nh gi chng c v a ra cc kt lun v s vic phm ti v ngi thc hin ti phm m khng b s ch o, nh hng ca bt k n v, t chc, c nhn no. Thm ch cc thnh vin ca Hi ng xt x cng khng b ph thuc vo quan im ca cc thnh vin khc trong cng Hi ng xt x. Cc thnh vin trong Hi ng xt x lm vic c lp v ch tun theo php lut. S c lp ca Ta n khi xt x cn th hin vic trong quan h gia cc cp xt x. Ta n cp trn khng c quyt nh hoc gi cho Ta n cp di khi Ta n cp di xt x mt v n c th. ng thi khi xt x phc thm, xem xt li bn n, quyt nh ca Ta n cp di theo trnh t gim c thm, ti thm, Ta n cp trn cng khng b ph thuc bi nhng nhn nh, phn quyt ca Ta n cp di.
13

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Nguyn tc Ta n xt x tp th v quyt nh theo a s (iu 17): bo m vic xt x c khch quan, vic quyt nh cc vn ca v n c thc hin bng cch biu quyt v quyt nh ca Hi ng xt x l theo kin a s. Ngi c kin thiu s c quyn trnh by kin ca mnh bng vn bn v c lu vo h s v n. - Nguyn tc bo m s phi hp gia cc c quan Nh nc vi cc c quan tin hnh t tng (iu 26): thc hin nhim v trong qu trnh gii quyt v n hnh s, ngoi vic thc hin tt cc quyn hn v trch nhim ca mnh, cc c quan tin hnh t tng cn phi phi hp vi nhau, phi hp vi cc c quan Nh nc, t chc x hi v cng dn. Nguyn tc ny khng nhng l s bo m cho vic gii quyt v n nhanh chng, hiu qu m cn l s th hin nhim v u tranh chng ti phm ca ton x hi. - Nguyn tc trch nhim ca mi t chc v cng dn trong u tranh phng v chng ti phm (iu 25): BLTTHS 2003 sa i b sung mt s ni dung p ng yu cu u tranh phng v chng ti phm trong tnh hnh mi. Theo , BLTTHS 2003 xc nh r quyn ng thi l ngha v ca cc t chc v cng dn l pht hin, t gic hnh vi phm ti; b sung trch nhim ca cc c quan tin hnh t tng phi tr li kt qu gii quyt tin bo, t gic v ti phm cho t chc bo tin, ngi t gic ti phm bit; b sung trch nhim ca cc t chc v cng dn c trch nhim thc hin yu cu v to iu kin cc c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng thc hin nhim v. 2.4. Cc nguyn tc bo m tnh dn ch trong hot ng t tng

- Nguyn tc xt x cng khai (iu 18): Trong thit ch dn ch th cng khai l mt thuc tnh quan trng, v vy cng khai c quy nh l mt nguyn tc c bn trong B lut t tng hnh s. Nguyn tc ny mt mt to iu kin cng dn thc hin quyn kim tra gim st i vi hot ng ca xt x ca c quan Ta n thng qua nng cao trch nhim xt x ca Ta n, mt khc c tc dng gp phn vo vic gio dc v nng cao thc php lut ca cng dn, ng vin ng o mi ngi tham gia vo cng cuc u tranh phng chng ti phm. Vic xt x cng khai c p dng i vi xt x s thm v phc thm tr nhng trng hp c bit cn gi b mt Nh nc, thun phong m tc ca dn tc hoc gi b mt ca ng s theo yu cu chnh ng ca h th Ta n c quyn xt x kn. Trong nhng trng hp xt x kn ny th khi tuyn n Ta n cng phi tuyn n cng khai.
14

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Trong phin ta xt x cng khai mi ngi u c quyn tham d tr nhng trng hp do php lut quy nh ti khon 4 iu 197. - Nguyn tc thc hin quyn gim st ca cc c quan, t chc, i biu dn c i vi hot ng ca c quan tin hnh t tng (iu 32): Thc hin nhim v trng tm cng tc t php c cp trong Ngh quyt 08 NQ/TW ngy 02/01/2002 ca B Chnh tr l tng cng s gim st ca Quc hi, Hi ng nhn dn, ca cc t chc x hi v cng dn i vi cng tc t php, gp phn khc phc cc trng hp oan sai, b lt ti phm, BLTTHS 2003 b sung ni dung gim st ca cc c quan, t chc dn c i vi hot ng ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng thnh mt nguyn tc c bn trn c s k tha ni dung quy nh ti iu 8 ca BLTTHS 1988. Ni dung c bn ca nguyn tc ny l: Ch th ca quyn gim st l C quan Nh nc, y ban Mt trn T quc Vit Nam, cc t chc thnh vin ca Mt trn, i biu dn c; i tng ca gim st l hot ng ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng; vic gii quyt khiu ni, t co ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng; Khi pht hin nhng hnh vi tri php lut ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng th c quan Nh nc, i biu dn c c quyn yu cu; y ban Mt trn T quc Vit Nam, cc t chc thnh vin ca Mt trn c quyn kin ngh vi c quan tin hnh t tng c thm quyn xem xt, gii quyt theo quy nh ca B lut t tng hnh s; Khi nhn c yu cu, kin ngh ca ch th gim st, c quan tin hnh t tng c thm quyn phi xem xt, gii quyt v tr li kin ngh, yu cu theo quy nh ca php lut. - Nguyn tc thc hin ch xt x c Hi thm tham gia (iu 15): Nguyn tc ny c ghi nhn trong Hin php v l nguyn tc c bn ca php lut t tng hnh s. Bn cht ca nguyn tc ny c th hin ch thu ht s tham gia ca nhn dn vo hot ng xt x, to iu kin cho hot ng xt x c tin hnh mt cch khch quan, cng bng, chnh xc, l mt trong nhng biu hin ca nguyn tc dn ch trong hot ng t php.

Bin son: GV Mc Ging Chu

15

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2.5.

Nguyn tc bo m hiu lc ca bn n v quyt nh ca Ta n

Bn n v quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut l vn bn php l nh du s kt thc ca qu trnh iu tra, truy t, xt x c ngha trn nhiu phng din nn phi c thi hnh v phi c cc c quan, t chc v mi cng dn tn trng. y l nguyn tc Hin nh v c BLTTHS quy nh l mt trong nhng nguyn tc c bn ca t tng hnh s. Nguyn tc ny th hin sc mnh ca php lut trn thc t v c ngha ln i vi vic nng cao hiu qu u tranh phng v chng ti phm. Nguyn tc ny c quy nh ti iu 25 BLTTHS 1988 nhng ch mi dng li vic quy nh trch nhim thi hnh bn n, quyt nh ca Ta n. Thc tin cho thy thi hnh mt bn n, quyt nh ca Ta n cn phi c s phi hp ca cc c quan Nh nc, t chc chnh quyn gii quyt yu cu ny, to c s php l trong vic xc nh v nng cao trch nhim ca cc c quan, t chc v cng dn trong hot ng thi hnh n, bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut phi c thi hnh nn iu 22 BLTTHS 2003 b sung ni dung cc c quan Nh nc, chnh quyn x, phng, th trn c trch nhim to iu kin v thc hin yu cu ca c quan, t chc c nhim v thi hnh bn n, quyt nh ca Ta n trong vic thi hnh n 2.6. Nguyn tc thc hin ch hai cp xt x Thc hin ch hai cp xt x l mt trong nhng biu hin ca dn ch v tin b trong t tng hnh s. Do vy, BLTTHS quy nh thc hin ch hai cp xt x vi t cch l mt trong nhng nguyn tc c bn ca t tng hnh s nc ta. Vic thc hin ch hai cp xt x l nhm bo m tnh hp php v tnh c cn c ca cc bn n v cc quyt nh ca Ta n b khng co, khng ngh v c nhng bn n khng b khng co, khng ngh; bo m khng cho php a ra thi hnh cc bn n v quyt nh khng ng php lut v khng c cn c; bo m thc hin vic gim st ca Ta n cp trn i vi hot ng ca Ta n cp di; bo m vic bo v cc quyn v li ch hp php ca b co, ngi b hi, nguyn n dn s ng b vi quy nh ca Lut t chc Ta n nhn dn nm 2002, BLTTHS 2003 b sung iu 20 v nguyn tc thc hin ch hai cp xt x. Ni dung nguyn tc ny khng nh r hot ng xt x v n hnh s Vit Nam c thc hin theo hai cp: cp s thm v cp phc thm.

Bin son: GV Mc Ging Chu

16

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Nh vy, nguyn tc ny khc phc quan im coi gim c thm l cp xt x th ba. 2.7. Nguyn tc v vic gii quyt vn dn s trong v n hnh s

Thc tin trong qu trnh gii quyt cc v n hnh s, nhiu trng hp c quan tin hnh t tng phi gii quyt c vn dn s. Tuy nhin c trng hp do iu kin khch quan cha th chng minh c nn nh hng n thi gian gii quyt v n hnh s. gii quyt vng mc ny, BLTTHS 2003 b sung iu 28 v nguyn tc gii quyt vn dn s trong v n hnh s. Ni dung c bn ca nguyn tc ny l: Vic gii quyt vn dn s trong v n hnh s c tin hnh song song vi vic gii quyt v n hnh s; Vn bi thng, bi hon c th c tch ra khi qu trnh gii quyt v n hnh s gii quyt theo th tc t tng dn s khi c hai iu kin: vn bi thng, bi hon cha c iu kin chng minh vic tch khng nh hng n vic gii quyt v n hnh s. Vic gii quyt vn dn s trong v n hnh s bao gm nhng ni dung sau: i tr li ti sn b chim ot; i bi thng ti sn b h hng; i bi thng v vic khng khai thc c gi tr ti sn; i bi thng do danh d, nhn phm, uy tn b xm hi1. 3. Hiu lc ca B lut t tng hnh s - Hiu lc v thi gian: BLTTHS 2003 c hiu lc t ngy 01/7/2004. - Hiu lc v khng gian: iu 2 BLTTHS 2003 xc nh mi hot ng t tng hnh s trn lnh th nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam phi c tin hnh theo quy nh ca BLTTHS. - Hiu lc v i tng p dng: B lut t tng hnh s p dng i vi hnh vi t tng ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng v ngi tham gia t tng, c nhn t chc c lin quan.

Xem thm Cng vn ca TANDTC s 121/2003/KHXX ngy 19/9/2003 v vic gii quyt nhng vn lin quan n ti sn, bi thng thit hi trong v n hnh s.
1

Bin son: GV Mc Ging Chu

17

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

i vi ngi nc ngoi phm ti trn lnh th Vit Nam th ty thuc vo tng trng hp c th nh sau: Ngi phm ti l ngi c hng cc c quyn ngoi giao hoc quyn u i min tr v lnh s: gii quyt theo con ng ngoi giao; Ngi phm ti l cng dn nc thnh vin ca iu c quc t m nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam k kt hoc gia nhp th c tin hnh theo quy nh ca iu c quc t .

Bin son: GV Mc Ging Chu

18

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2. C QUAN TIN HNH T TNG, NGI TIN HNH T TNG, NGI THAM GIA T TNG

I. C QUAN TIN HNH T TNG 1. Khi nim Mt trong nhng biu hin ca phng php quyn uy trong vic iu chnh cc quan h php lut t tng hnh s l Nh nc quy nh cho c quan c thm quyn thc hin cc bin php bo m vic khi t, iu tra, truy t, xt x ngi thc hin ti phm, buc h phi chp hnh bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut mt cch nghim chnh. Do tnh cht phc tp ca v n hnh s m khng phi bt k c quan no cng c quyn tin hnh cc hot ng t tng ny. Ch c nhng c quan no c Nh nc giao cho cc nhim v thc hin cc nhim v trong cc giai on t tng mi c tin hnh cc hot ng khi t, iu tra, truy t, xt x ngi phm ti. Nhng c quan ny c gi l C quan tin hnh t tng. V vy, C quan tin hnh t tng l cc c quan Nh nc c thm quyn c giao thc hin cc chc nng t tng trong vic khi t, iu tra, truy t, xt x v n hnh s. 2. Cc c quan tin hnh t tng2 Theo iu 33 BLTTHS 2003, c quan tin hnh t tng gm c: C quan iu tra Vin kim st Ta n 2.1. C quan iu tra3 Trong cc c quan tin hnh t tng, C quan iu tra chim v tr rt quan trng. Giai on iu tra c coi l giai on gi vai tr thnh bi i vi c tin trnh t tng hnh s, kt qu ca hot ng iu tra l c s Vin kim st truy t ngi phm ti ra trc Ta n, Ta n xt x ng ngi, ng
Xem thm Thng t lin tch Vin kim st nhn dn ti cao B Cng an B Quc phng s 05/2005/TTLT-VKSNDTC-BCA-BQP ngy 7 thng 9 nm 2005 v quan h phi hp gia C quan iu tra v Vin kim st trong vic thc hin mt s quy nh ca B lut t tng hnh s 2003 3 Xem thm Php lnh t chc iu tra hnh s 2004; Ngh quyt ca y ban thng v Quc hi s 727/2004NQ-UBTVQH11 ngy 20 thng 8 nm 2004 v vic thi hnh php lnh t chc iu tra hnh s 2004
2

Bin son: GV Mc Ging Chu

19

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ti. Hn na thc t cho thy, nhng kt qu t c cng nh nhng sai lm mc phi trong qu trnh gii quyt v n hnh s nh b lt ti phm, lm oan ngi v ti thng bt ngun t giai on iu tra. Ngoi ra, hot ng iu tra ca C quan iu tra cn to iu kin cho cng tc xt x bng vic cung cp nhng chng c v ti phm v ngi phm ti. Trong nhiu trng hp, s nhn nh nh gi ca C quan iu tra v Vin kim st cn quy nh c gii hn ca vic xt x. Mt khc, hot ng ca C quan iu tra cn gp mt phn to ln vo vic thc hin nhim v u tranh phng v chng ti phm, bo m gi gn an ninh, chnh tr v trt t, an ton x hi. C quan iu tra c nhim v tin hnh iu tra tt c cc ti phm theo nguyn tc C quan iu tra cp no th iu tra nhng v n thuc thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cp (on 2 khon 4 iu 110 BLTTHS). Theo , C quan iu tra cp huyn, C quan iu tra qun s cp khu vc iu tra nhng v n hnh s v nhng ti phm thuc quyn xt x ca Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc; C quan iu tra cp tnh, C quan iu tra qun s cp qun khu iu tra nhng v n hnh s thuc thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cp tnh, Ta n qun s cp qun khu hoc nhng v n thuc thm quyn ca C quan iu tra cp di nhng xt thy cn trc tip iu tra; C quan iu tra cp Trung ng ch iu tra nhng v n hnh s v nhng ti phm c bit nghim trng, phc tp thuc thm quyn ca C quan iu tra cp tnh, C quan iu tra qun s cp qun khu nhng xt thy cn trc tip iu tra. thc hin hot ng iu tra, cc C quan iu tra c quyn p dng mi bin php do lut nh xc nh ti phm v k phm ti, lp h s ngh truy t, tm ra nguyn nhn v iu kin phm ti, yu cu cc c quan, t chc hu quan p dng cc bin php khc phc, ngn nga. V c th, C quan iu tra c t chc thnh nhiu n v khc nhau bao gm C quan iu tra lc lng Cng an nhn dn, Qun i nhn dn v Vin kim st nhn dn. T chc v thm quyn iu tra ca tng n v khc nhau ph hp vi chc nng, nhim v tng n v. 2.1.1. C quan iu tra thuc Cng an nhn dn4

Xem thm Thng t ca B trng B Cng an s 12/2004/TT-BCA(V19) ngy 23 thng 9 nm 2004 hng dn thi hnh mt s quy nh ca Php lnh t chc iu tra hnh s trong Cng an nhn dn; Quyt nh ca B trng B Cng an s 768/2006/Q-BCA (V11) ngy 20 thng 6 nm 2006 ban hnh quy nh phn cng trch nhim v quan h phi hp trong cng tc iu tra gii quyt tai nn giao thng ca lc lng Cnh st nhn dn
4

Bin son: GV Mc Ging Chu

20

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Gm c C quan iu tra thuc lc lng Cnh st nhn dn v lc lng An ninh nhn dn - T chc: Cp B Tnh Huyn CSND Cc CST Phng CST i CST ANND Phng ANT i ANT

- Thm quyn: C quan iu tra thuc Cng an nhn dn iu tra tt c cc ti phm tr nhng ti phm thuc thm quyn iu tra ca C quan iu tra thuc Qun i nhn dn v Vin kim st nhn dn. Trong : C quan iu tra thuc lc lng Cnh st nhn dn iu tra tt c cc ti phm c quy nh t Chng XII n Chng XXII B lut hnh s 1999 tr nhng ti phm thuc thm quyn iu tra ca C quan iu tra lc lng An ninh nhn dn, Qun i nhn dn v Vin kim st. Thm quyn iu tra ca C quan iu tra thuc lc lng Cnh st nhn dn c phn nh c th nh sau: Cc iu tra ca lc lng Cnh st nhn dn cp Trung ng c thm quyn iu tra nhng v n hnh s v tt c cc ti phm trn trong trng hp ti phm c bit nghim trng, phc tp thuc thm quyn ca iu tra ca C quan iu tra cp tnh nhng xt thy cn trc tip iu tra; Phng iu tra ca lc lng Cnh st nhn dn cp tnh iu tra cc ti phm trn khi cc ti phm thuc thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cp tnh v cc ti phm thuc thm quyn iu tra ca C quan iu tra cp di nhng xt thy cn trc tip tin hnh iu tra; i iu tra ca lc lng Cnh st nhn dn cp huyn iu tra cc ti phm theo quy nh trn khi cc ti phm thuc thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cp huyn. C quan iu tra thuc lc lng An ninh nhn dn iu tra cc ti phm quy nh ti Chng XI - Cc ti xm phm an ninh quc gia; Chng XXIV - Cc ti ph hoi ha bnh, chng loi ngi v ti phm

Bin son: GV Mc Ging Chu

21

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

chin tranh tr nhng ti phm thuc thm quyn iu tra ca C quan iu tra trong Qun i nhn dn. Thm quyn iu tra ca C quan iu tra thuc lc lng An ninh nhn dn c phn nh c th nh sau:
Phng iu tra ca lc lng An ninh nhn dn iu tra cc v

n hnh s v nhng ti phm c bit nghim trng, phc tp thuc thm quyn iu tra ca C quan An ninh iu tra Cng an cp tnh trong nhng trng hp quy nh nh trn nhng xt thy cn trc tip iu tra.
i iu tra ca lc lng An ninh nhn dn cp tnh iu tra

cc v n hnh s v cc ti phm quy nh ti Chng XI, Chng XXIV v cc ti phm quy nh ti cc iu 180, 181, 221, 222, 223, 230, 231, 232, 236, 263, 264, 274 v 275 ca B lut hnh s khi cc ti phm thuc thm quyn xt x ca To n nhn dn cp tnh. 2.1.2. C quan iu tra thuc Qun i nhn dn5 Trong Qun i nhn dn c hai h thng C quan iu tra l C quan iu tra hnh s v C quan iu tra an ninh Qun i thuc B Quc phng - T chc: Cp Trung ng Qun khu Khu vc CQT hnh s Phng THS Ban THS B phn iu tra CQ an ninh iu tra Phng TANQ Ban TANQ

- Thm quyn: c quan iu tra trong Qun i nhn dn iu tra nhng ti phm thuc thm quyn xt x ca Ta n qun s6. Trong : C quan iu tra hnh s: C quan iu tra hnh s B Quc phng iu tra cc v n hnh s v nhng ti phm c bit nghim trng, phc tp thuc thm quyn
Xem thm Ngh quyt ca y ban Thng v Quc hi s 728/2004/N Q - U B T V Q H 1 1 ngy 20 thng 8 nm 2004 V vic thnh lp C quan iu tra hnh s, C quan an ninh iu tra qun khu v tng ng, C quan iu tra hnh s khu vc.
5

Xem thm Lut t chc Ta n nhn dn 2002; Php lnh t chc Ta n qun s 2002; Thng t lin tch To n nhn dn ti cao - Vin kim st nhn dn ti cao - B Quc phng - B Cng an S 01/2005/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BQP-BCA ngy 18 thng 4 nm 2005 hng dn v thm quyn xt x ca To n qun s
6

Bin son: GV Mc Ging Chu

22

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

iu tra ca C quan iu tra hnh s qun khu v tng ng nhng xt thy cn trc tip iu tra.

C quan iu tra hnh s qun khu v tng ng iu tra cc v n hnh s v cc ti phm m khi cc ti phm thuc thm quyn xt x ca To n qun s qun khu v tng ng hoc cc ti phm thuc thm quyn iu tra ca C quan iu tra hnh s khu vc nhng xt thy cn trc tip iu tra. C quan iu tra hnh s khu vc iu tra cc v n hnh s v cc ti phm quy nh ti cc chng t Chng XII n Chng XXIII ca B lut hnh s khi cc ti phm thuc thm quyn xt x ca To n qun s khu vc, tr cc ti phm thuc thm quyn iu tra ca C quan iu tra Vin kim st qun s trung ng.
C quan iu tra an ninh qun i:

C quan An ninh iu tra B Quc phng iu tra cc v n hnh s v nhng ti phm c bit nghim trng, phc tp thuc thm quyn iu tra ca C quan An ninh iu tra qun khu v tng ng nhng xt thy cn trc tip iu tra.
C quan An ninh iu tra qun khu v tng ng iu tra cc v n hnh s v cc ti phm quy nh ti Chng XI v Chng XXIV ca B lut hnh s khi cc ti phm thuc thm quyn xt x ca To n qun s qun khu v tng ng. 2.1.3. C quan iu tra thuc Vin kim st nhn dn - T chc: C quan iu tra thuc Vin kim st nhn dn bao gm Cc Phng iu tra c t chc Vin kim st nhn dn ti cao v B phn iu tra thuc Vin kim st qun s Trung ng. - Thm quyn: C quan iu tra thuc Vin kim st nhn dn iu tra mt s loi ti phm xm phm hot ng t php m ngi phm ti l cn b thuc cc c quan t php. Trong , C quan iu tra Vin kim st nhn dn ti cao iu tra cc v n hnh s v mt s loi ti xm phm hot ng t php m ngi phm ti l cn b thuc cc c quan t php khi cc ti phm thuc thm quyn xt x ca To n nhn dn, C quan iu tra Vin kim st qun s trung ng iu tra cc v n hnh s v cc ti phm trn nhng trong trng hp cc ti phm thuc thm quyn xt x ca To n qun s.

Bin son: GV Mc Ging Chu

23

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

C quan khc c giao quyn tin hnh mt s hot ng iu tra ban u Do tnh c th trong mt s lnh vc qun l c bit v kp thi pht hin v x l ti phm nhng vng bin gii, hi o iu 93 ca BLTTHS 1988 quy nh c mt s cc c quan c giao mt s quyn hn iu tra ban u bao gm B i bin phng, Hi quan, Kim lm. Da vo nhng thnh qu t c v nhng yu cu ca tnh hnh mi trong thc tin u tranh phng chng ti phm, BLTTHS 2003 b sung n v Lc lng Cnh st bin cng l mt n v c quyn tin hnh mt s hot ng iu tra. Nh vy, BLTTHS 2003 tip tc k tha v pht trin nhng quy nh ny vi nhng ni dung c th nh sau: B i Bin phng: B i Bin phng tin hnh mt s hot ng iu tra ban u i vi cc ti phm quy nh ti Chng XI v cc iu 119, 120, 153, 154, 172, 180, 181, 188, 192, 193, 194, 195, 196, 230, 232, 236, 263, 264, 273, 274 v 275 ca B lut hnh s xy ra trong khu vc bin gii trn t lin, b bin, hi o v trn cc vng bin do B i bin phng qun l.

C quan Hi quan: Hi quan ch tin hnh mt s hot ng iu tra ban u i vi ti phm bun lu hoc vn chuyn tri php hng ha, tin t qua bin gii trong lnh vc qun l ca mnh quy nh ti iu 153 v iu 154 ca B lut hnh s. C quan Kim lm: Kim lm ch tin hnh mt s hot ng iu tra ban u i vi mt s loi ti phm v ti nguyn rng c quy nh ti cc iu 175, 189, 190, 191, 240 v 272 ca B lut hnh s trong lnh vc m ca mnh qun l. Cnh st bin: Cc n v Cnh st bin trong khi lm nhim v m pht hin hnh vi phm ti vi phm Chng XI v cc iu 153, 154, 172, 183, 188, 194, 195, 196, 212, 213, 221, 223, 230, 231, 232, 236, 238, 273 v 274 ca B lut hnh s xy ra trn cc vng bin v thm lc a ca nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam do lc lng Cnh st bin qun l th c quyn tin hnh mt s hot ng iu tra ban u.
Cc c quan khc thuc Cnh st nhn dn, An ninh nhn dn v Qun i nhn dn - Cc c quan khc thuc lc lng Cnh st nhn dn c giao quyn tin hnh mt s hot ng iu tra. - Cc c quan khc thuc lc lng An ninh nhn dn c giao quyn tin hnh mt s hot ng iu tra.
Bin son: GV Mc Ging Chu 24

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Cc c quan khc thuc Qun i nhn dn c giao quyn tin hnh mt s hot ng iu tra. 2.2. Vin kim st 7

Chc nng, nhim v: Theo Lut Hin php 1992 quy nh th Vin kim

st l mt trong bn c quan quan trng to nn B my Nh nc. Nu nh Quc hi l c quan cao nht c quyn lp hin v lp php, Chnh ph l c quan chp hnh ca Quc hi c nhim v chp hnh Hin php v Php lut do Quc hi ban hnh th Vin kim st l c quan c Quc hi giao nhim v kim tra v gim st vic tun theo Hin php v Php lut ca c quan Nh nc, t chc kinh t, t chc x hi, cc n v lc lng v trang v mi cng dn trong hot ng t php. Khi c hnh vi vi phm php lut trong lnh vc t php th Vin kim st thc hin nhng bin php bo m cho Hin php v Php lut c thi hnh nghim chnh trong phm vi c nc bng cch nh kin ngh khc phc sa cha nhng thiu st sai lm trong qu trnh t tng, ngh c quan c thm quyn thay i ngi tin hnh t tng, yu cu iu tra b sung... Bn cnh chc nng kim st t php chung i vi tt c cc hot ng t tng th ring bit trong lnh vc t tng hnh s, c quan Vin kim st c giao mt quyn nng c bit l c quan duy nht c quyn thc hnh quyn cng t. y l chc nng c bit quan trng m lut qui nh, cho php phn bit v tr ca Vin kim st nhn dn trong b my Nh nc ta vi cc c quan khc ca Nh nc. l quyn thay mt Nh nc truy t k phm ti ra trc Ta n v ngh Ta n p dng loi hnh pht v mc hnh pht i vi ngi phm ti. Hot ng kim st vic tun theo php lut trong hot ng t php v thc hnh quyn cng t ca Vin kim st nhn dn c mi quan h mt thit vi nhau. Mt mt, hot ng kim st vic tun theo php lut trong cc hot ng t php ca Vin kim st l chc nng thay mt Nh nc gim vic tun theo php lut, pht hin kp thi nhng hnh vi vi phm v a ra cc bin php khc phc bo m cho php lut c thi hnh nghim chnh v thng nht. Mt khc, thng qua chc nng kim st vic tun theo php lut lnh vc t php m pht hin c s vi phm php lut n mc cn thit phi truy cu trch nhim hnh s th Vin kim st thay mt Nh nc buc ti ngi vi phm php lut c bin php x l ng n. Vic thc hin tt chc nng kim st t php hnh

Xem thm Lut t chc Vin kim st nhn dn 2002; Php lnh t chc Vin kim st qun s 2002

Bin son: GV Mc Ging Chu

25

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

s l mt iu kin c quan Vin kim st thc hin ng n v hiu qu quyn cng t. Ni tm li, trong t tng hnh s, Vin kim st c hai chc nng, nhim v quan trng sau: Thc hnh quyn cng t; Kim st vic tun theo php lut trong t tng hnh s. Ngoi nhng nhim v nu trn, trong qu trnh thc hin nhim v kim st vic tun theo php lut trong t tng hnh s, thc hin quyn cng t, Vin kim st cn c nhim v tm ra nguyn nhn v iu kin phm ti, yu cu c quan, t chc hu quan p dng bin php ngn nga, gii quyt khiu ni t co trong t tng hnh s... - T chc: thc hin chc nng nhim v ca mnh, Vin kim st c phn chia thnh cc cp sau y: Vin kim st nhn dn ti cao; Vin kim st nhn dn cp tnh; Vin kim st nhn dn cp huyn; Cc Vin kim st qun s. 2.3. Ta n 8 - Chc nng, nhim v: Theo Hin php 1992 th Ta n nhn dn l mt trong bn c quan quan trng ca b my nh nc. Trong h thng b my nh nc th Hin php quy nh Ta n l c quan duy nht ca nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam c quyn xt x. Ta n c nhim v xt x ng ngi, ng ti, ng php lut cc v n hnh s, bo m quyn v li ch hp php ca nhng ngi tham gia t tng. C th, trong hot ng t tng hnh s, Ta n nhn dn c nhng nhim v sau: Xt x nhng v n hnh s, quyt nh hnh pht; Ra quyt nh thi hnh n v cc quyt nh khc trong giai on thi hnh n; Gim c thm, ti thm v n hnh s;

Xem thm Lut t chc Ta n nhn dn 2002; Php lnh t chc Ta n qun s 2002

Bin son: GV Mc Ging Chu

26

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Khi tin hnh xt x, Ta n c nhim v lm r nguyn nhn v iu kin phm ti, yu cu cc c quan v t chc hu quan p dng bin php ngn nga; gii quyt khiu ni t co trong t tng hnh s Ngoi ra, thng qua hot ng xt x, Ta n c nhim v gio dc cng dn trung thnh vi T quc, chp hnh nghim chnh php lut, gio dc thc u tranh chng v ngng nga ti phm, cc vi phm php lut khc. - T chc: Ta n c c cu t chc nh sau: Ta n nhn dn ti cao; Ta n nhn dn cp tnh; Ta n nhn dn cp huyn; Cc Ta n qun s. II.NGI TIN HNH T TNG 1. Khi nim thc hin nhim v ca cc c quan tin hnh t tng, Nh nc giao thm quyn cho mt s ngi c quyn nhn danh Nh nc thc hin vic khi t, iu tra, truy t v xt x v n hnh s. Nhng ngi ny khi thc hin nhim v nhn danh c quan quyn lc nh nc c quyn p dng cc bin php hp php do php lut quy nh nhm gii quyt v n hnh s mt cch ng n, bo v quyn li ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca cng dn. Nhng ngi c Nh nc giao quyn thc hin cng vic ny c gi l ngi tin hnh t tng. Nh vy, Ngi tin hnh t tng l nhng ngi i din cho c quan tin hnh t tng thc hin nhng nhim v trong cc giai on t tng. 2. Nhng ngi tin hnh t tng9 2.1. Th trng, Ph Th trng C quan iu tra, iu tra vin - Khi nim iu tra vin: iu tra vin l ngi c b nhim theo quy nh ca php lut lm nhim v iu tra v n hnh s (iu 29 Php lnh t chc iu tra v n hnh s 2004)

Xem thm Ngh quyt ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao s 03/2004/NQ-HTP ngy 02 thng 10 nm 2004 hng dn thi hnh mt s quy nh trong Phn th nht Nhng quy nh chung ca B lut t tng hnh s 2003.
9

Bin son: GV Mc Ging Chu

27

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Tiu chun b nhim: Cng dn Vit Nam trung thnh vi T quc v Hin php nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam, c phm cht o c tt, lim khit v trung thc, c trnh i hc an ninh, i hc cnh st hoc i hc lut, c chng ch nghip v iu tra, c thi gian lm cng tc thc tin theo quy nh ca Php lnh ny, c sc khe bo m hon thnh nhim v c giao th c th c b nhim lm iu tra vin. Trong trng hp do nhu cu cn b, ngi c trnh i hc cc ngnh khc c cc tiu chun ni trn v c chng ch nghip v iu tra th cng c th c b nhim lm iu tra vin. (iu 30 Php lnh) iu tra vin c ba bc l iu tra vin s cp, iu tra vin trung cp v iu tra vin cao cp. - Thi gian b nhim: iu tra vin s cp: Ngi c tiu chun nh trn, c thi gian lm cng tc php lut t bn nm tr ln, l s quan Cng an, s quan Qun i ti ng, cn b Vin kim st nhn dn, c kh nng iu tra cc v n thuc loi ti phm t nghim trng, nghim trng th c th c b nhim lm iu tra vin s cp; iu tra vin trung cp: Ngi c tiu chun nh trn v l iu tra vin s cp t nht l nm nm, c kh nng iu tra cc v n thuc loi ti phm rt nghim trng, c bit nghim trng v c kh nng hng dn cc hot ng iu tra ca iu tra vin s cp th c th c b nhim lm iu tra vin trung cp. Trong trng hp do nhu cu cn b, ngi c tiu chun nh trn, c thi gian lm cng tc php lut t chn nm tr ln, c kh nng iu tra cc v n thuc loi ti phm rt nghim trng, c bit nghim trng v c kh nng hng dn cc hot ng iu tra ca iu tra vin s cp th c th c b nhim lm iu tra vin trung cp;

iu tra vin cao cp: Ngi c tiu chun nh trn, l iu tra vin trung cp t nht l nm nm, c kh nng nghin cu, tng hp xut bin php phng, chng ti phm, c kh nng iu tra cc v n thuc loi ti phm rt nghim trng, c bit nghim trng, phc tp, c kh nng hng dn cc hot ng iu tra ca iu tra vin s cp, iu tra vin trung cp th c th c b nhim lm iu tra vin cao cp.
Trong trng hp do nhu cu cn b, ngi c tiu chun quy nh ti khon 1 iu 30 Php lnh v c thi gian lm cng tc php lut t mi bn nm tr ln, c kh nng nghin cu, tng hp xut
Bin son: GV Mc Ging Chu 28

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

bin php phng, chng ti phm, c kh nng iu tra cc v n thuc loi ti phm rt nghim trng, c bit nghim trng, phc tp, c kh nng hng dn cc hot ng iu tra ca iu tra vin s cp, iu tra vin trung cp th c th c b nhim lm iu tra vin cao cp. iu tra vin lm vic theo nhim k. Nhim k ca iu tra vin l nm nm k t ngy c b nhim. Vic b nhim, min nhim, cch chc v cp, thu hi giy chng nhn iu tra vin trong Cng an nhn dn do B trng B Cng an quyt nh, trong Qun i nhn dn do B trng B Quc phng quyt nh, Vin kim st nhn dn ti cao do Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao quyt nh. iu tra vin ng nhin c min nhim chc danh iu tra vin khi ngh hu, chuyn cng tc khc. iu tra vin c th c min nhim chc danh iu tra vin v l do sc kho, hon cnh gia nh hoc v l do khc m xt thy khng th bo m hon thnh nhim v c giao. iu tra vin ng nhin b mt chc danh iu tra vin khi b kt ti bng bn n ca To n c hiu lc php lut hoc b k lut bng hnh thc tc danh hiu Cng an nhn dn, tc qun hm s quan Qun i nhn dn. - Nhim v v quyn hn: Nhim v v quyn hn ca iu tra vin, Th trng, Ph Th trng c quan iu tra c quy nh ti iu 34, iu 35 BLTTHS 2003 trn c s sa i b sung mt cch c bn iu 94 BLTTHS 1988 theo hng c th ha nhim v, quyn hn ca Th trng c quan iu tra v iu tra vin, b sung quy nh mi v nhim v, quyn hn v trch nhim ca Ph Th trng c quan iu tra trong , Ph Th trng C quan iu tra c nhng nhim v, quyn hn nh Th trng C quan iu tra khi thc hin iu tra v n hnh s. Nhim v, quyn hn v trch nhim ca Th trng, Ph Th trng C quan iu tra: iu 34 BLTTHS 2003 Nhim v, quyn hn v trch nhim ca iu tra vin (iu 35): Trong mt v n hnh s c th, iu tra vin c nhng nhim v v quyn hn sau: Lp h s v n hnh s; Triu tp v hi cung b can; triu tp v ly li khai ngi lm chng, ngi b hi, nguyn n dn s, ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n; Quyt nh p gii b can, quyt nh dn gii ngi lm chng;
Bin son: GV Mc Ging Chu 29

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Thi hnh lnh bt, tm gi, tm giam, khm xt, thu gi, tm gi, k bin ti sn; Tin hnh khm nghim hin trng, khm nghim t thi, i cht, nhn dng, thc nghim iu tra; Tin hnh cc hot ng iu tra khc thuc thm quyn ca C quan iu tra theo s phn cng ca Th trng C quan iu tra. Th trng, Ph Th trng C quan iu tra, iu tra vin phi chu trch nhim trc php lut v trc Th trng C quan iu tra v nhng hnh vi v quyt nh ca mnh. 2.2. Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st, Kim st vin
10

- Khi nim Kim st vin: Kim st vin l ngi c b nhim theo quy nh ca php lut lm nhim v thc hnh quyn cng t v kim st cc hot ng t php (iu 1 Php lnh Kim st vin Vin kim st nhn dn 2002). - Tiu chun b nhim: Cng dn Vit Nam trung thnh vi T quc v Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, c phm cht o c tt, lim khit v trung thc, c trnh c nhn lut, c o to v nghip v kim st, c tinh thn kin quyt bo v php ch x hi ch ngha, c thi gian cng tc thc tin theo quy nh ca php lut, c sc khe bo m hon thnh nhim v c giao th c th c tuyn chn v b nhim lm Kim st vin. (iu 2 Php lnh). - Thi gian b nhim: Kim st vin Vin kim st nhn dn cp huyn v Vin kim st qun s khu vc: ngi c tiu chun trn, c thi gian cng tc php lut t bn nm tr ln, c nng lc thc hnh quyn cng t v kim st cc hot ng t php thuc thm quyn ca Vin kim st nhn dn cp huyn, Vin kim st qun s khu vc th c th c tuyn chn v b nhim lm Kim st vin Vin kim st nhn dn cp huyn; nu ngi l s quan qun i ti ng th c th c tuyn chn v b nhim lm Kim st vin Vin kim st qun s khu vc. Kim st vin Vin kim st nhn dn cp tnh v Vin kim st qun s cp qun khu: ngi c iu kin trn v l Kim st vin Vin kim st nhn dn cp huyn, Kim st vin Vin kim st qun s khu vc t nht l nm nm hoc ngi c thi gian cng tc php lut
10

Xem thm Php lnh Kim st vin Vin kim st nhn dn 2002 v cc vn bn hng dn thi hnh

Bin son: GV Mc Ging Chu

30

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

t mi nm tr ln, c nng lc thc hnh quyn cng t v kim st cc hot ng t php thuc thm quyn ca Vin kim st nhn dn cp tnh, Vin kim st qun s cp qun khu, c kh nng hng dn nghip v kim st i vi Vin kim st cp di th c th c tuyn chn v b nhim lm Kim st vin Vin kim st nhn dn cp tnh; nu ngi l s quan qun i ti ng th c th c tuyn chn v b nhim lm Kim st vin Vin kim st qun s cp qun khu. Kim st vin Vin kim st nhn dn ti cao v Vin kim st qun s trung ng: ngi c iu kin trn v l Kim st vin Vin kim st nhn dn cp tnh, Kim st vin Vin kim st qun s qun khu t nht l nm nm, hoc ngi c thi gian cng tc php lut t mi lm nm tr ln c nng lc thc hnh quyn cng t v kim st cc hot ng t php thuc thm quyn ca Vin kim st nhn dn ti cao, Vin kim st qun s trung ng, c kh nng hng dn nghip v kim st i vi Vin kim st cp di th c th c tuyn chn v b nhim lm Kim st vin Vin kim st nhn dn ti cao; nu ngi l s quan qun i ti ng th c th c tuyn chn v b nhim lm Kim st vin Vin kim st qun s trung ng. Kim st vin lm vic theo nhim k. Nhim k ca Kim st vin l nm nm, k t ngy c b nhim. - Nhim v v quyn hn: Cng nh quy nh v ngha v, quyn hn v trch nhim ca iu tra vin, BLTTHS 2003 cng c th ha nhng quy nh v ngha v, quyn hn v trch nhim ca Vin trng Vin kim st, Kim st vin; b sung ngha v, quyn hn v trch nhim ca Ph Vin trng Vin kim st. V nhim v, quyn hn v trch nhim ca Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st c quy nh ti iu 36 BLTTHS 2003. V nhim v, quyn hn v trch nhim chung ca Kim st vin, theo Chng II Php lnh Kim st vin Vin kim st nhn dn 2002, v c bn Kim st vin c nhng nhim v v quyn hn sau y: Thc hnh quyn cng t, kim st cc hot ng t php thuc thm quyn ca Vin kim st cp mnh theo s phn cng ca Vin trng v chu trch nhim trc Vin trng; Khi thc hin nhim v, Kim st vin phi tun theo php lut v chu s ch o trc tip ca Vin trng Vin kim st cp mnh v s lnh o thng nht ca Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao; Kim st

Bin son: GV Mc Ging Chu

31

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

vin c quyn t chi nhim v c giao, t chi tin hnh t tng hoc b thay i trong cc trng hp do php lut quy nh. Trong phm vi cng tc c giao, Kim st vin c quyn ra quyt nh, khng ngh, yu cu theo quy nh ca php lut, tr nhng vic thuc thm quyn ca Vin trng. Kim st vin khng c lm nhng vic sau y: nhng vic m php lut quy nh cn b, cng chc khng c lm; t vn cho ng s, ngi tham gia t tng khng ng quy nh ca php lut; can thip tri php lut vo vic gii quyt v n hoc li dng nh hng ca mnh tc ng n ngi c trch nhim gii quyt v n; em h s v n hoc ti liu trong h s v n ra khi c quan, nu khng v nhim v c giao hoc khng c s ng ca ngi c thm quyn; tip b can, b co, ng s hoc ngi tham gia t tng khc trong v n m mnh c thm quyn gii quyt ngoi ni quy nh. Trong hot ng t tng i vi v n hnh s c th, Kim st vin c nhng nhim v v quyn hn sau y (iu 37 BLTTHS): Kim st vic khi t, kim st cc hot ng iu tra v vic lp h s v n ca C quan iu tra; ra yu cu iu tra; Triu tp v hi cung b can; triu tp v ly li khai ngi lm chng, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n; Kim st vic bt, tm gi, tm giam; Tham gia phin ta; c co trng, quyt nh ca Vin kim st lin quan ti vic gii quyt v n; hi, a ra chng c v thc hin vic lun ti; pht biu quan im v vic gii quyt v n; tranh lun vi nhng ngi tham gia t tng ti phin ta; Kim st vic tun theo php lut trong hot ng xt x ca Ta n, ca nhng ngi tham gia t tng v kim st cc bn n, quyt nh ca Ta n; Kim st vic thi hnh n, quyt nh ca Ta n; Thc hin cc nhim v, quyn hn khc thuc thm quyn ca Vin kim st theo s phn cng ca Vin trng Vin kim st;

Bin son: GV Mc Ging Chu

32

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Kim st vin phi chu trch nhim trc php lut v trc Vin trng Vin kim st v nhng hnh vi v quyt nh ca mnh. 2.3. Chnh n, Ph Chnh n Ta n, Thm phn, Hi thm, Th k Ta n 11 2.3.1 Chnh n, Ph Chnh n Ta n, Thm phn - Khi nim Thm phn: Thm phn l ngi c b nhim theo quy nh ca php lut lm nhim v xt x nhng v n v gii quyt nhng vic khc thuc thm quyn ca Ta n. (Khon 1 iu 1 Php lnh Thm phn v Hi thm nhn dn 2002) - Tiu chun Thm phn: Cng dn Vit Nam trung thnh vi T quc v Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam, c phm cht o c tt, lim khit v trung thc, c tinh thn kin quyt bo v php ch x hi ch ngha, c trnh c nhn lut v c o to v nghip v xt x, c thi gian cng tc thc tin, c nng lc lm cng tc xt x theo quy nh ca Php lnh ny, c sc khe bo m hon thnh nhim v c giao th c th c tuyn chn v b nhim lm Thm phn. (Khon 1 iu 5 Php lnh) - Thi gian b nhim Thm phn: Thm phn Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc: ngi c nhng iu kin trn, c thi gian cng tc php lut t bn nm tr ln, c nng lc xt x nhng v n v gii quyt nhng vic khc thuc thm quyn ca Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc th c th c tuyn chn v b nhim lm Thm phn Ta n nhn dn cp huyn; nu ngi l s quan qun i ti ng th c th c tuyn chn v b nhim lm Thm phn Ta n qun s khu vc. Thm phn Ta n nhn dn cp tnh, Ta n qun s cp qun khu: ngi c nhng iu kin trn, l Thm phn Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc t nht l nm nm hoc ngi c thi gian cng tc php lut t mi nm tr ln c nng lc xt x nhng v n v gii quyt nhng vic khc thuc thm quyn ca Ta n nhn dn cp tnh, Ta n qun s cp qun khu c th c tuyn chn v b nhim lm Thm phn Ta n nhn dn cp tnh; nu ngi l s quan qun i
Xem thm Php lnh Thm phn v Hi thm nhn dn 2002; Thng t lin tch Ta n nhn dn ti cao B Quc phng B Ni v - y ban Trung ng Mt trn T quc Vit Nam s 01/2003/TTLTTANDTC-BQP-BNV-UBTWMTTQVN ngy 01 thng 4 nm 2003 hng dn thi hnh mt s quy nh ca Php lnh Thm phn v Hi thm nhn dn 2002.
11

Bin son: GV Mc Ging Chu

33

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ti ng th c th c tuyn chn v b nhim lm Thm phn Ta n qun s cp qun khu. Thm phn Ta n nhn dn ti cao, Ta n qun s trung ng: ngi c nhng iu kin trn, l Thm phn Ta n nhn dn cp tnh t nht l nm nm hoc ngi c thi gian cng tc php lut t mi lm nm tr ln, c nng lc xt x nhng v n v gii quyt nhng vic khc thuc thm quyn ca Ta n nhn dn ti cao, Ta n qun s trung ng th c th c tuyn chn v b nhim lm Thm phn Ta n nhn dn ti cao; nu ngi l s quan qun i ti ng th c th c tuyn chn v b nhim lm Thm phn Ta n qun s trung ng. Thm phn lm vic theo nhim k. Nhim k ca Thm phn l nm nm, k t ngy c b nhim. Thm phn ng nhin c min nhim chc danh Thm phn khi ngh hu. Thm phn c th c min nhim chc danh Thm phn do sc kho, do hon cnh gia nh hoc v l do khc m xt thy khng th bo m hon thnh nhim v c giao. - Nhim v v quyn hn: BLTTHS 2003 c th ha nhng quy nh v ngha v, quyn hn v trch nhim ca Chnh n Ta n nhn dn, Thm phn; b sung ngha v, quyn hn v trch nhim ca Ph Chnh n Ta n nhn dn. Nhng quy nh v nhim v, quyn hn v trch nhim ca Chnh n, Ph Chnh n Ta n nhn dn c quy nh ti iu 38 BLTTHS 2003. Theo Php lnh Thm phn v Hi thm Ta n nhn dn 2002, v c bn, Thm phn c nhng nhim v, quyn hn sau: Xt x nhng v n v gii quyt nhng vic khc thuc thm quyn ca Ta n theo s phn cng ca Chnh n Ta n ni ang cng tc hoc Ta n ni c bit phi n lm nhim v c thi hn; Yu cu c quan, t chc, c nhn thi hnh nhng quyt nh c lin quan n vic gii quyt nhng v n hoc nhng vic khc theo quy nh ca php lut. Thm phn khng c lm nhng vic sau y: nhng vic m php lut quy nh cn b, cng chc khng c lm; t vn cho ng s, ngi tham gia t tng khng ng quy nh ca php lut; can thip tri php lut vo vic gii quyt v n hoc li dng nh hng ca mnh tc ng n ngi c trch nhim gii quyt v n; em h s v n hoc ti liu trong h s v n ra khi c quan, nu khng v nhim v c giao hoc khng c s ng ca ngi c thm quyn; tip b can, b co,
Bin son: GV Mc Ging Chu 34

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ng s hoc ngi tham gia t tng khc trong v n m mnh c thm quyn gii quyt ngoi ni quy nh. Thm phn phi t chi tham gia xt x hoc b thay i trong nhng trng hp do php lut t tng quy nh. Trong mt v n hnh s c th, Thm phn c nhng nhim v v quyn hn sau y (iu 39 BLTTHS): Nghin cu h s v n trc khi m phin ta; Tham gia xt x cc v n hnh s; Tin hnh cc hot ng t tng v biu quyt nhng vn thuc thm quyn ca Hi ng xt x; Tin hnh cc hot ng t tng khc thuc thm quyn ca Ta n theo s phn cng ca Chnh n Ta n; Quyt nh p dng, thay i hoc hy b bin php ngn chn theo quy nh ca BLTTHS 2003; Quyt nh tr h s iu tra b sung; Quyt nh a v n ra xt x; quyt nh nh ch hoc tm nh ch v n; Quyt nh triu tp nhng ngi cn xt hi n phin ta; Tin hnh cc hot ng t tng khc thuc thm quyn ca Ta n theo s phn cng ca Chnh n Ta n. Thm phn phi chu trch nhim trc php lut v nhng hnh vi v quyt nh ca mnh. Ngoi nhng nhim v, quyn hn trn, Thm phn l Chnh ta, Ph Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao c quyn cp, thu hi giy chng nhn ngi bo cha. 2.3.2 Hi thm12: - Khi nim Hi thm: Hi thm l ngi c bu hoc c theo quy nh ca php lut lm nhim v xt x nhng v n thuc thm quyn ca Ta n. (Khon 2 iu 1 Php lnh Thm phn v Hi thm nhn dn).

Xem thm Ngh quyt lin tch ca Ta n nhn dn Ti cao B Ni v - Ban thng trc y ban Trung ng Mt trn T quc Vit Nam s 05/2005/NQLT - TANDTC - BNV UBTU MTTQVN ngy 5 thng 12 nm 2005 v vic ban hnh quy ch v t chc v hot ng ca Hi thm Ta n nhn dn.
12

Bin son: GV Mc Ging Chu

35

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Hi thm gm c Hi thm nhn dn v Hi thm qun nhn. Vic xt x ca To n nhn dn a phng c Hi thm nhn dn tham gia; vic xt x ca To n qun s cp qun khu v To n qun s khu vc c Hi thm qun nhn tham gia theo quy nh ca php lut t tng. (iu 3 Php lnh) - Tiu chun Hi thm: Cng dn Vit Nam trung thnh vi T quc v Hin php nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam, c phm cht o c tt, lim khit v trung thc, c kin thc php l, c tinh thn kin quyt bo v php ch x hi ch ngha, kin quyt u tranh bo v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca cng dn, c sc kho bo m hon thnh nhim v c giao th c th c bu hoc c lm Hi thm. (Khon 2 iu 5 Php lnh) Hi thm lm vic theo nhim k. Nhim k ca Hi thm nhn dn theo nhim k ca Hi ng nhn dn cng cp. Khi Hi ng nhn dn ht nhim k, Hi thm nhn dn tip tc lm vic cho n khi Hi ng nhn dn kha mi bu c Hi thm nhn dn mi. Nhim k ca Hi thm qun nhn l nm nm, k t ngy c c. (iu 39 Php lnh) - Nhim v v quyn hn: Theo Php lnh Thm phn v Hi thm Ta n nhn dn nm 2002 th v c bn, Hi thm c nhng nhim v v quyn hn sau y: Hi thm lm nhim v theo s phn cng ca Chnh n Ta n ni mnh c bu hoc c lm Hi thm; Hi thm c bi dng v nghip v, tham gia hi ngh tng kt cng tc xt x ca Ta n. Hi thm l cn b, cng chc, cng nhn quc phng th thi gian lm nhim v Hi thm c tnh vo thi gian lm vic c quan, n v. Khi lm nhim v Hi thm c hng ph cp theo quy nh ca php lut; Hi thm phi t chi tham gia xt x hoc b thay i trong cc trng hp do php lut t tng quy nh. Khi c Chnh n Ta n phn cng lm nhim v xt x th Hi thm c ngha v tham gia m khng c t chi, tr trng hp c l do chnh ng. Trong mt v n hnh s c th, Hi thm c nhng nhim v v quyn hn sau (iu 40 BLTTHS): Nghin cu h s v n trc khi m phin ta; Tham gia xt x cc v n hnh s theo th tc s thm, phc thm; Tin hnh cc hot ng t tng v biu quyt cc vn thuc thm quyn ca Hi ng xt x;
36

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Hi thm phi chu trch nhim trc php lut v nhng hnh vi v quyt nh ca mnh. Thm phn, Hi thm phi chu trch nhim trc php lut v vic thc hin nhim v, quyn hn ca mnh; nu c hnh vi vi phm th ty theo tnh cht, mc vi phm m b x l k lut hoc b truy cu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut. 2.3.3 Th k Ta n - Khi nim: Th k Ta n l ngi tin hnh t tng lm nhim v hnh chnh php l bo m cho vic xt x v n hnh s. Ngoi ra, nhng ngi c xp ngch cng chc Chuyn vin php l v Thm tra vin ngnh Ta n cng l ngi tin hnh t tng i vi v n hnh s v thc hin cc nhim v, quyn hn quy nh ti iu 41 ca B lut t tng hnh s13. - Nhim v v quyn hn: Th k Ta n c phn cng tin hnh t tng i vi v n hnh s c nhng nhim v v quyn hn sau (iu 41): Ph bin ni quy phin ta; Bo co vi Hi ng xt x danh sch nhng ngi c triu tp n phin ta; Ghi bin bn phin ta; Tin hnh cc hot ng t tng khc thuc thm quyn ca Ta n theo s phn cng ca Chnh n Ta n; Th k Ta n phi chu trch nhim trc php lut v trc Chnh n Ta n v nhng hnh vi ca mnh. 3. Thay i ngi tin hnh t tng Hot ng gii quyt v n hnh s yu cu phi m bo tnh cng minh. S cng minh trong hot ng t tng hnh s l iu kin tin quyt lm nn tng cho cc hot ng t tng din ra mt cch cng bng, chnh xc, khch quan, khi tnh cng minh b vi phm s dn n h qu l qu trnh t tng s gy ra oan, sai, b lt ti phm. m bo cho cc hnh vi t tng c din ra mt cc chnh xc khch quan, php lut t tng hnh s quy nh ngi tin hnh t tng phi ly s v
Xem thm Ngh quyt ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao s 03/2004/NQ-HTP ngy 02 thng 10 nm 2004 hng dn thi hnh mt s quy nh trong Phn th nht Nhng quy nh chung ca B lut t tng hnh s 2003.
13

Bin son: GV Mc Ging Chu

37

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

t l iu kin cn v c t ln hng u tham gia vo vic gii quyt v n hnh s. Nu nhng ngi ny khng m bo s v t trong qu trnh gii quyt v n th khng c tham gia vo vic gii quyt v n v phi c thay i bng ngi tin hnh t tng khc. - ngha v mc ch ca vic thay i ngi tin hnh t tng: Bo m s v t, khch quan ca nhng ngi tin hnh t tng trong qu trnh gii quyt v n hnh s. Quy nh v vic thay i ngi tin hnh t tng ca BLTTHS c tc dng loi tr ra khi qu trnh gii quyt v n nhng ngi c mc tiu c nhn, lm dng chc v quyn hn gy ra nhng nh hng tiu cc n qu trnh gii quyt v n. Quy nh ny c m bo thc hin s gp phn to nn mt qu trnh t tng trong sch v pht huy c hiu qu qu trnh t tng. - Nhng trng hp phi t chi hoc thay i ngi tin hnh t tng (iu 42 BLTTHS): Ngi tin hnh t tng phi t chi tin hnh t tng hoc b thay i, nu: H ng thi l ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s; ngi c quyn li ngha v lin quan n v n; l ngi i din hp php, ngi thn thch ca nhng ngi hoc ca b can, b co; H tham gia vi t cch l ngi bo cha, ngi lm chng, ngi gim nh, ngi phin dch trong v n ; C cn c r rng khc cho rng h c th khng v t trong khi lm nhim v. - Quyn ngh thay i ngi tin hnh t tng: Nhng ngi sau y c quyn ngh thay i ngi tin hnh t tng (iu 43 BLTTHS): Kim st vin; B can, b co, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s v ngi i din hp php ca h; Ngi bo cha, ngi bo v quyn li ca ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s. - Nhng trng hp thay i ngi tin hnh t tng c th: Thay i iu tra vin (iu 44): iu tra vin phi t chi tin hnh t tng hoc b thay i nu thuc mt trong nhng trng hp quy nh ti iu 42 BLTTHS 2003 hoc trong trng hp tin hnh t tng trong v n vi t cch l Kim st vin, Thm phn, Hi thm, hoc Th k Ta n.
Bin son: GV Mc Ging Chu 38

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Thay i Kim st vin (iu 45): Kim st vin phi t chi tin hnh t tng hoc b thay i nu thuc mt trong nhng trng hp quy nh ti iu 42 BLTTHS 2003 hoc trong trng hp tin hnh t tng trong v n vi t cch l iu tra vin, Thm phn, Hi thm, hoc Th k Ta n. Thay i Thm phn, Hi thm (iu 46): Thm phn, Hi thm phi t chi tin hnh t tng hoc b thay i nu thuc mt trong nhng trng hp quy nh ti iu 42 BLTTHS 2003 hoc mt trong hai trng hp sau y: 1/. H cng trong mt Hi ng xt x v l ngi thn thch vi nhau; 2/. tham gia xt x s thm hoc phc thm hoc tin hnh t tng trong v n vi t cch l iu tra vin, Kim st vin, Th k Ta n. Thay i Th k Ta n (iu 47): Th k Ta n phi t chi tin hnh t tng hoc b thay i nu thuc mt trong nhng trng hp quy nh ti iu 42 BLTTHS 2003 hoc tin hnh t tng trong v n vi t cch l Kim st vin, iu tra vin, Thm phn hoc Hi thm. III. NGI THAM GIA T TNG 1. Khi nim Ngi tham gia t tng l nhng ch th c quyn v li ch cn c bo v trc php lut, nhng ngi c ngha v php l phi tham gia vo vic gii quyt v n hnh s theo quy nh ca php lut t tng hnh s, v nhng ngi tham gia t tng h tr php l cho nhng ngi tham gia t tng khc. Ngi tham gia t tng khi tham gia vo quan h t tng s thc hin quyn v ngha v ca mnh vi t cch c nhn hoc t chc khng mang quyn lc nh nc. 2. Nhng ngi tham gia t tng c th 2.1. Ngi tham gia t tng bo v quyn v li ch php l lin quan n v n 2.1.1. Ngi b tm gi (iu 48) - Khi nim: Ngi b tm gi l ngi b bt trong trng hp khn cp, phm ti qu tang, ngi b bt theo quyt nh truy n hoc ngi phm ti t th, u th v i vi h c quyt nh tm gi. - Quyn v ngha v ca ngi b tm gi:

Bin son: GV Mc Ging Chu

39

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Ngi b tm gi c quyn: c bit l do mnh b tm gi; c gii thch v quyn v ngha v; trnh by li khai; t bo cha hoc nh ngi khc bo cha; a ra ti liu, vt, yu cu; khiu ni v vic tm gi, quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng. Nh vy, k tha v pht trin nhng quy nh ti BLTTHS 1988, BLTTHS 2003 tip tc khng nh ngi b tm gi l ngi b bt trong trng hp khn cp, phm ti qu tang v i vi h c quy nh tm gi ng thi b sung ngi b tm gi cn l ngi b bt theo quy nh truy n hoc ngi phm ti t th, u th. V quyn ca ngi b tm gi, xut pht t quan im cho rng ngi b tm gi c xc nh l ngi b tnh nghi l ngi thc hin ti phm, do h c quyn bo cha. BLTTHS 2003 b sung cho ngi b tm gi c quyn t bo cha hoc nh ngi khc bo cha. iu ny cng ph hp vi nguyn tc bo m quyn cha ca ngi b tm gi, b can, b co trong t tng hnh s. Ngi b tm gi c ngha v thc hin cc quy nh v tm gi theo quy nh ti Ngh nh ca Chnh ph s 89/1998/N-CP ngy 07 thng 11 nm 1998 Ban hnh quy ch v tm gi, tm giam v c sa i b sung ngy 27/11/200214. Theo iu 31 Ngh nh ca Chnh ph s 89/1998/N-CP ngy 07 thng 11 nm 1998 Ban hnh quy ch v tm gi, tm giam th Ngi b tm gi, tm giam c quyn khiu ni, t co vic tm gi, tm giam tri php lut hoc cc hnh vi tri vi Quy ch v tm gi, tm giam. Vic khiu ni, t co c th bng n, th hoc bng ming vi cn b Qun gio, Trng hay Ph trng Nh tm gi, Gim th hay Ph gim th Tri tm giam hoc vi ngi tin hnh t tng gii quyt v n hoc vi cp trn ca Trng Nh tm gi, Gim th Tri tm giam. Cn b tip nhn li khiu ni, t co ming phi lp thnh vn bn. Trng hp ngi b tm gi, tm giam mun khiu ni, t co bng n, th th Trng hay Ph trng Nh tm gi, Gim th hay Ph gim th Tri tm giam hoc ngi tin hnh t tng gii quyt v n phi b tr a im, giy bt ngi b tm gi, tm giam vit. Ngi b tm gi, tm giam cn c quyn khiu ni, t co vi Vin Kim st. n, th khiu ni, t co gi c quan cp trn trc tip ca Nh tm gi, Tri tm giam hoc ngi tin hnh t tng hoc Vin Kim st phi
Xem thm Ngh nh ca Chnh ph s 89/1998/N-CP ngy 07 thng 11 nm 1998 Ban hnh quy ch v tm gi, tm giam v Ngh nh ca Chnh ph s 98/2002/N-CP ngy 27 thng 11 nm 2002 Sa i, b sung mt s iu ca Quy ch v tm gi, tm giam ban hnh km theo Ngh nh s 89/1998/N-CP ngy 07 thng 11 nm 1998 ca Chnh ph
14

Bin son: GV Mc Ging Chu

40

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

c chuyn giao trong vng 24 gi. Ngi b tm gi, tm giam phi chu trch nhim trc php lut v ni dung khiu ni, t co; nu li dng quyn khiu ni, t co vu khng s b x l theo quy nh ca php lut. Khi nhn c n, th hoc li khiu ni, t co ca ngi b tm gi, tm giam th c nhn hoc c quan c trch nhim gii quyt phi tin hnh xc minh lm r s vic v tr li cho ngi khiu ni, t co chm nht l 10 ngy k t ngy nhn c n, th hoc li khiu ni, t co . Cc quyn v ngha v khc ca ngi b tm gi c quy nh ti cc iu t iu 15 n iu 34 Chng III, Chng IV ca Quy ch tm gi tm giam nm 1998 v sa i b sung nm 2002. 2.1.2. B can (iu 49) - Khi nim: B can l ngi b khi t v hnh s. - Quyn v ngha v ca b can: Quyn: B can c quyn c bit mnh b khi t v ti g; c gii thch v quyn v ngha v; trnh by li khai; a ra ti liu, vt, yu cu; ngh thay i ngi tin hnh t tng; ngi gim nh, ngi phin dch theo quy nh ca B lut ny; t bo cha hoc nh ngi khc bo cha; c nhn quyt nh khi t; quyt nh p dng, thay i hoc hy b bin php ngn chn; bn kt lun iu tra; quyt nh nh ch, tm nh ch iu tra; quyt nh nh ch, tm nh ch v n; bn co trng, quyt nh truy t; cc quyt nh t tng khc theo quy nh ca B lut ny; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng. Ngha v: B can phi c mt theo giy triu tp ca C quan iu tra, Vin kim st; trong trng hp vng mt khng c l do chnh ng th c th b p gii; nu b trn th b truy n. 2.1.3. B co (iu 50) - Khi nim: B co l ngi b Ta n quyt nh a ra xt x. - Quyn v ngha v ca b co: Quyn: B co c quyn c nhn quyt nh a v n ra xt x; quyt nh p dng, thay i, hy b bin php ngn chn; quyt nh nh ch v n; bn n, quyt nh ca Ta n; cc quyt nh khc theo quy nh ca lut t tng hnh s; c quyn tham gia phin ta; c gii thch v quyn v ngha v; c quyn ngh thay i ngi tin hnh t tng, ngi gim nh, ngi phin dch theo quyt nh ca php lut; a ra ti
Bin son: GV Mc Ging Chu 41

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

liu, vt, yu cu; c quyn t bo cha hoc nh ngi khc bo cha; c quyn trnh by kin, tranh lun ti phin ta; c ni li sau cng trc khi ngh n; c quyn khng co bn n, quyt nh ca Ta n; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi tin hnh t tng. Ngha v: B co phi c mt theo giy triu tp ca Ta n; trong trng hp vng mt khng c l do chnh ng th c th b p gii; nu b trn th b truy n. 2.1.4. Ngi b hi (iu 51) - Khi nim: Ngi b hi l ngi b thit hi v th cht, tinh thn, ti sn do ti phm gy ra. S thit hi v th cht (tnh mng, sc khe), v tinh thn (danh d, nhn phm), v ti sn (b mt, b chim ot, b hy hoi, b lm h hng) ny phi do chnh hnh vi phm ti trc tip gy nn hoc e da gy nn cho ngi b hi. Trong trng hp ngi b hi l ngi cha thnh nin, ngi c nhc im v th cht hoc tm thn th ngi i din hp php c th i din ngi b hi thc hin quyn ca ngi b hi. - Quyn v ngha v ca ngi b hi (hoc ngi i din hp php): Quyn: a ra ti liu, vt, yu cu; c thng bo v kt qu t; ngh thay i ngi tin hnh t tng, ngi gim nh, ngi phin dch theo quy nh ca php lut t tng; ngh mc bi thng v cc bin php bo m bi thng; tham gia phin ta; trnh by kin, tranh lun ti phin ta bo v quyn v li ch hp php ca mnh; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng; khng co bn n, quyt nh ca Ta n v phn bi thng cng nh hnh pht i vi b co. Trong trng hp v n c khi t theo yu cu ca ngi b hi th ngi b hi hoc ngi i din ca h c trnh by li buc ti ti phin ta. Ngha v: ngi b hi phi c mt theo giy triu tp ca c quan tin hnh t tng; nu t chi m khng c l do chnh ng th c th phi chu trch nhim hnh s theo iu 308 B lut hnh s. 2.1.5. Nguyn n dn s (iu 52) - Khi nim: Nguyn n dn s l c nhn, c quan, t chc b thit hi do ti phm gy ra v c n yu cu bi thng thit hi.

Bin son: GV Mc Ging Chu

42

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Nu nguyn n dn s l ngi cha thnh nin hoc l ngi c nhc im v th cht hoc tm thn th ngi i din hp php c th thay mt h thc hin nhng quyn ca nguyn n dn s. Trong trng hp nguyn n dn s l c quan hoc t chc th c quan, t chc ny phi l c quan, t chc b ngi phm ti gy thit hi v ti sn. - Quyn v ngha v ca nguyn n dn s (hoc ngi i din hp php ca h): Quyn: a ra ti liu, vt, yu cu; c thng bo v kt qu iu tra; ngh thay i ngi tin hnh t tng, ngi gim nh, ngi phin dch theo quyt nh ca php lut t tng hnh s; ngh mc bi thng v cc bin php bi thng; tham gia phin ta; trnh by kin, tranh lun ti phin ta bo v quyn v li ch hp php ca nguyn n; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng; khng co bn n, quyt nh ca Ta n v phn bi thng thit hi. Ngha v: nguyn n dn s phi c mt theo giy triu tp ca c quan tin hnh t tng v trnh by nhng tnh tit lin quan n vic i bi thng thit hi. 2.1.6. B n dn s (iu 53) - Khi nim: B n dn s l c nhn, c quan, t chc m php lut quy nh phi chu trch nhim bi thng i vi thit hi do hnh vi phm ti gy ra. B n dn s l c nhn l ngi gy thit hi vt cht cho cc nguyn n dn s. Nu ngi gy ra thit hi v vt cht l ngi cha thnh nin th h phi c ngi i din hp php. C quan, t chc l b n dn s khi cn b, cng nhn vin chc ca c quan ny l ngi gy thit hi vt cht cho nguyn n dn s. - Quyn v ngha v ca b n dn s: Quyn: Khiu ni vic i bi thng thit hi ca nguyn dn s; a ra ti liu, vt, yu cu; c thng bo kt qu iu tra lin quan n vic i bi thng; ngh thay i ngi tin hnh t tng, ngi gim nh, ngi phin dch theo quy nh ca php lut t tng hnh s; c quyn tham gia phin ta bo v quyn v li ch hp php ca b n; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm
Bin son: GV Mc Ging Chu 43

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

quyn tin hnh t tng; khng co quyt nh, bn n ca Ta n v phn bi thng thit hi. Ngha v: b n dn s phi c mt theo giy triu tp ca c quan tin hnh t tng v trnh by trung thc nhng tnh tit lin quan n vic bi thng thit hi. 2.1.7. Ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n (iu 54) - Khi nim: Ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n l ngi c quyn li v ngha v b nh hng bi cc quyt nh ca Ta n. Nu ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n l ngi cha thnh nin hoc l ngi c nhc im v th cht hoc tm thn th ngi i din hp php ca h c th thay mt h thc hin quyn v ngha v. - Quyn v ngha v ca ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n: Quyn: a ra ti liu, vt, yu cu; tham gia phin to; pht biu kin, tranh lun ti phin to bo v quyn v li ch hp php ca mnh; khng co bn n, quyt nh ca To n v nhng vn trc tip lin quan n quyn li, ngha v ca mnh; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng. Ngha v: ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n phi c mt theo giy triu tp ca c quan tin hnh t tng v trnh by trung thc nhng tnh tit trc tip lin quan n quyn li, ngha v ca mnh. 2.2. Ngi tham gia t tng theo ngha v php l Ngi tham gia t tng theo ngha v php l l ngi bt buc phi tham gia t tng theo yu cu ca cc c quan tin hnh t tng. H c trch nhim phi tham gia t tng, nu h khng thc hin ng cc yu cu ca c quan tin hnh t tng hoc ngi tin hnh t tng t ra th h phi chu cc bin php cng ch ca Nh nc hoc phi chu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut. Khi tham gia t tng, nhng ngi ny khng c quyn li c nhn m ch l nhng ngi c ngha v do c quan tin hnh t tng triu tp hoc trng cu gii quyt v n hnh s. 2.2.1. Ngi lm chng (iu 55) - Khi nim: Ngi lm chng l ngi bit c nhng tnh tit c lin quan n v n v c cc c quan tin hnh t tng triu tp n lm r nhng tnh tit .

Bin son: GV Mc Ging Chu

44

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

bo m tnh xc thc, khch quan ca chng c, php lut quy nh nhng ngi c nhc im v th cht, tm thn m khng c kh nng nhn thc c nhng tnh tit ca v n hoc khng c kh nng khai bo ng n v nhng ngi l ngi bo cha ca b can, b co th khng c lm chng. - Quyn v ngha v ca ngi lm chng: Quyn: yu cu c quan triu tp h bo v tnh mng, sc kho, danh d, nhn phm, ti sn v cc quyn, li ch hp php khc ca mnh khi tham gia t tng; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng; c c quan triu tp thanh ton chi ph i li v nhng chi ph khc theo quy nh ca php lut.
Ngha v: ngi lm chng phi c mt theo giy triu tp ca C

quan iu tra, Vin kim st, To n; trong trng hp c khng n m khng c l do chnh ng v vic vng mt ca h gy tr ngi cho vic iu tra, truy t, xt x th c th b dn gii; khai trung thc tt c nhng tnh tit m mnh bit v v n. Ngi lm chng t chi hoc trn trnh vic khai bo m khng c l do chnh ng, th phi chu trch nhim hnh s theo iu 308 ca B lut hnh s; khai bo gian di th phi chu trch nhim hnh s theo iu 307 ca B lut hnh s. 2.2.2. Ngi gim nh (iu 60) - Khi nim: Ngi gim nh l ngi c kin thc khoa hc cn thit v lnh vc cn gim nh c c quan tin hnh t tng trng cu theo quy nh ca php lut. - Quyn v ngha v ca ngi gim nh: Quyn: ngi gim nh c quyn tm hiu ti liu ca v n c lin quan n i tng phi gim nh; yu cu c quan trng cu gim nh cung cp nhng ti liu cn thit cho vic kt lun; tham d vo vic hi cung, ly li khai v t cu hi v nhng vn c lin quan n i tng gim nh; t chi vic thc hin gim nh trong trng hp thi gian khng tin hnh gim nh, cc ti liu cung cp khng hoc khng c gi tr kt lun, ni dung yu cu gim nh vt qu phm vi hiu bit chuyn mn ca mnh; ghi ring kin kt lun ca mnh vo bn kt lun chung nu khng thng nht vi kt lun chung trong trng hp gim nh do mt nhm ngi gim nh tin hnh. Ngha v: ngi gim nh phi c mt theo giy triu tp ca C quan iu tra, Vin kim st, To n; khng c tit l b mt iu tra m
Bin son: GV Mc Ging Chu 45

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

h bit c khi tham gia t tng vi t cch l ngi gim nh. Ngi gim nh t chi kt lun gim nh m khng c l do chnh ng th phi chu trch nhim hnh s theo iu 308 ca B lut hnh s. Ngi gim nh kt lun gian di th phi chu trch nhim hnh s theo iu 307 ca B lut hnh s. Ngi gim nh phi t chi tham gia t tng hoc b thay i trong nhng trng hp do php lut quy nh. 2.2.3. Ngi phin dch (iu 61) Ngi phin dch l ngi c c quan tin hnh t tng yu cu tham gia t tng nhm bo m nguyn tc ting ni, ch vit theo quy nh ca lut t tng hnh s. Ngi phin dch phi t chi tham gia t tng hoc s b thay i nu ngi phin dch ng thi l ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n, l ngi i din hp php, ngi thn thch ca nhng ngi hoc ca b can, b co. Ngi phin dch cng phi t chi tham gia t tng hoc s b thay i nu tin hnh t tng vi t cch l Th trng, Ph Th trng C quan iu tra, iu tra vin, Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st, Kim st vin, Chnh n, Ph Chnh n Ta n, Thm phn, Hi thm, Th k Ta n hoc tham gia t tng vi t cch l ngi bo cha, ngi lm chng, ngi gim nh trong v n . 2.3. Ngi tham gia t tng h tr php l cho nhng ngi tham gia t tng khc Ngi tham gia t tng h tr php l cho nhng ngi tham gia t tng khc l ngi c kin thc php lut hoc kin thc v nhng vn chuyn mn c lin quan cn phi c tr gip cho nhng ngi tham gia t tng nu h c yu cu hoc c ch nh. H tham gia t tng khng phi ch bo v quyn li ca nhng ngi tham gia t tng theo ngha v php l m cn gip cc c quan tin hnh t tng lm r nhng tnh tit lin quan n v n. Trong mt s trng hp nht nh, s tham gia ca nhng ngi ny l bt buc m bo tnh dn ch, bnh ng trong hot ng t tng hnh s. 2.3.1. Ngi bo cha (iu 56) - Khi nim: Ngi bo cha l ngi tham gia t tng lm sng t nhng tnh tit ca v n nhm chng minh v s v ti hoc gim nh trch nhim hnh s ca ngi b tm gi, b can, b co v gip h nhng hot ng php l cn thit.

Bin son: GV Mc Ging Chu

46

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Ngi bo cha c th l lut s; ngi i din hp php ca ngi b tm gi, b can, b co; bo cha vin nhn dn. Nhng ngi tin hnh t tng trong v n , ngi thn thch ca ngi hoc ang tin hnh t tng trong v n , ngi tham gia t tng trong v n vi t cch l ngi lm chng, ngi phin dch th khng c bo cha. Ngi bo cha tham gia t tng t khi khi t b can. Trong trng hp bt ngi theo quy nh ti iu 81 v iu 82 ca B lut th ngi bo cha tham gia t tng t khi c ngi c quyt nh tm gi. Trong trng hp cn gi b mt iu tra i vi ti xm phm an ninh quc gia, th Vin trng Vin kim st quyt nh ngi bo cha tham gia t tng t khi kt thc iu tra. - Quyn v ngha v ca ngi bo cha (iu 58):

Quyn: Ngi bo cha c quyn:


C mt khi ly li khai ca ngi b tm gi, khi hi cung b can v nu iu tra vin ng th c hi ngi b tm gi, b can v c mt trong nhng hot ng iu tra khc; xem cc bin bn v hot ng t tng c s tham gia ca mnh v cc quyt nh t tng lin quan n ngi m mnh bo cha; ngh C quan iu tra bo trc v thi gian v a im hi cung b can c mt khi hi cung b can; ngh thay i ngi tin hnh t tng, ngi gim nh, ngi phin dch theo quy nh ca B lut ny; Thu thp ti liu, vt, tnh tit lin quan n vic bo cha t ngi b tm gi, b can, b co, ngi thn thch ca nhng ngi ny hoc t c quan, t chc, c nhn theo yu cu ca ngi b tm gi, b can, b co nu khng thuc b mt nh nc, b mt cng tc; a ra ti liu, vt, yu cu; Gp ngi b tm gi; gp b can, b co ang b tm giam; c, ghi chp v sao chp nhng ti liu trong h s v n lin quan n vic bo cha sau khi kt thc iu tra theo quy nh ca php lut; Tham gia hi, tranh lun ti phin to; Khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng;

Bin son: GV Mc Ging Chu

47

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Khng co bn n, quyt nh ca To n nu b co l ngi cha thnh nin hoc ngi c nhc im v tm thn hoc th cht quy nh ti im b khon 2 iu 57 ca B lut t tng hnh s. Ngha v: ngi bo cha c ngha v S dng mi bin php do php lut quy nh lm sng t nhng tnh tit xc nh ngi b tm gi, b can, b co v ti, nhng tnh tit gim nh trch nhim hnh s ca b can, b co. Ty theo mi giai on t tng, khi thu thp c ti liu, vt lin quan n v n, th ngi bo cha c trch nhim giao cho C quan iu tra, Vin kim st, Ta n. Vic giao nhn cc ti liu, vt gia ngi bo cha v c quan tin hnh t tng phi c lp bin bn theo quy nh ti iu 95 ca BLTTHS; Gip ngi b tm gi, b can, b co v mt php l nhm bo v quyn v li ch hp php ca h; Khng c t chi bo cha cho ngi b tm gi, b can, b co m mnh m nhn bo cha, nu khng c l do chnh ng; Tn trng s tht v php lut; khng c mua chuc, cng p hoc xi gic ngi khc khai bo gian di, cung cp ti liu sai s tht; C mt theo giy triu tp ca To n; Khng c tit l b mt iu tra m mnh bit c khi thc hin vic bo cha; khng c s dng ti liu ghi chp, sao chp trong h s v n vo mc ch xm phm li ch ca Nh nc, quyn, li ch hp php ca c quan, t chc v c nhn. Ngi bo cha lm tri php lut th ty theo tnh cht, mc vi phm m b thu hi giy chng nhn ngi bo cha, x l k lut, x pht hnh chnh hoc b truy cu trch nhim hnh s; nu gy thit hi th phi bi thng theo quy nh ca php lut. Nh vy, khi so snh nhng quy nh v quyn v ngha v ca ngi bo cha theo BLTTHS 2003 vi BLTTHS 1988, c th thy BLTTHS 2003 c nhng b sung hoc thay i mi nh sau: Cho php ngi bo cha c tham gia t tng sm hn so vi quy nh ca BLTTHS 1988, c th l i vi trng hp bt ngi trong trng hp khn cp, phm ti qu tang hoc ang b truy n th ngi bo cha tham gia t tng t khi c quyt nh tm gi (khon 1 iu 48 BLTTHS 2003).
Bin son: GV Mc Ging Chu 48

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

i vi nhng trng hp bt buc phi c ngi bo cha tham gia t tng, BLTTHS 2003 sa i b sung mt cch r rng quy nh v th tc c ngi bo cha. C th l nu b can, b co hoc ngi i din hp php ca h khng mi ngi bo cha th C quan iu tra, Vin kim st, Ta n phi yu cu on lut s phn cng Vn phng lut s c ngi bo cha hoc ngh y ban Mt trn T quc Vit Nam, t chc thnh vin ca Mt trn c ngi bo cha cho b can, b co l thnh vin ca t chc mnh (khon 2 iu 57 BLTTHS 2003). C th thy, vic sa i b sung nh vy to iu kin cc t chc v cng dn tham gia vo hot ng t tng hnh s, ng thi cng l ng b vi quy nh ca Php lnh Lut s 2001 (nay l Lut Lut s 2006) v Lut Mt trn T quc Vit Nam hin hnh. Bn cnh , to iu kin cho ngi b tm gi, b can, b co thc hin quyn bo cha, BLTTHS 2003 b sung quy nh y ban Mt trn T quc Vit Nam, cc t chc thnh vin ca Mt trn c quyn c bo cha vin nhn dn bo cha cho ngi b tm gi, b can, b co l thnh vin ca t chc mnh (khon 3 iu 57 BLTTHS 2003) V th tc cp giy chng nhn ngi bo cha cng c b sung y , c th hn ti khon 4 iu 56 BLTTHS 2003. C th l trong thi hn ba ngy, k t ngy nhn c ngh ca ngi bo cha km theo giy t lin quan n vic bo cha, C quan iu tra, Vin kim st, Ta n phi xem xt, cp giy chng nhn ngi bo cha thc hin vic bo cha. Nu t chi cp giy chng nhn th phi nu r l do. Cn i vi trng hp tm gi ngi th trong thi hn 24 gi, k t khi nhn c ngh ca ngi bo cha km theo giy t lin quan n vic bo cha, C quan iu tra phi xem xt, cp giy chng nhn ngi bo cha h thc hin vic bo cha. Nu t chi cp giy chng nhn th phi nu r l do. Quy nh nh vy nhm bo m cho ngi bo cha thc hin y cc quyn ca mnh do php lut quy nh, gp phn nng cao trch nhim ca cc c quan tin hnh t tng. B sung thm mt s quyn ca ngi bo cha nh: c mt khi ly li khai ca ngi b tm gi v nu iu tra vin ng th c hi ngi b tm gi; xem cc bin bn v hot ng t tng c s tham gia ca mnh v cc quyt nh t tng lin quan n ngi m mnh bo cha; ngh C quan iu tra bo trc v thi gian v a im hi cung b can c mt khi hi cung b can (im a, b khon 1 iu 58 BLTTHS 2003). Khi tham gia t tng, ngoi vic c h s v n v ghi chp nhng
Bin son: GV Mc Ging Chu 49

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

iu cn thit nh quy nh ca BLTTHS 1988, ngi bo cha cn c quyn sao chp nhng ti liu trong h s v n lin quan n vic bo cha sau khi kt thc iu tra theo quy nh ca php lut, nhm to iu kin thun li cho ngi bo cha thc hin nhim v bo cha ca mnh (im g khon 2 iu 58 BLTTHS 2003). Ngi bo cha cn c quyn thu thp ti liu, vt, tnh tit lin quan n vic bo cha t ngi b tm gi, b can, b co, ngi thn thch ca nhng ngi ny hoc t c quan, t chc, c nhn theo yu cu ca ngi b tm, b can, b co, nu khng thuc b mt Nh nc, b mt cng tc (im d khon 2 iu 58 BLTTHS 2003). Tuy nhin, ty theo mi giai on t tng, khi thu thp c ti liu, vt lin quan n v n, ngi bo cha c trch nhim giao cho C quan iu tra, Vin kim st, Ta n nhm bo m vic gii quyt v n c nhanh chng, kp thi, ng n (im a khon 3 iu 58 BLTTHS 2003). B sung ngha v ca ngi bo cha l ngi bo cha phi tn trng s tht v php lut; khng c mua chuc, cng p hoc xi gic ngi khc khai bo gian di, cung cp ti liu sai s tht; khng c tit l b mt iu tra m mnh bit c khi thc hin vic bo cha; khng c s dng ti liu ghi chp, sao chp trong h s v n vo mc ch xm phm li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca c quan, t chc, c nhn (cc im d, e khon 3 iu 58 BLTTHS 2003). Nu ngi bo cha lm tri php lut th ty theo tnh cht, mc vi phm m b thu hi giy chng nhn bo cha, x l k lut, x pht hnh chnh hoc b truy cu trch nhim hnh s; nu gy thit hi th phi bi thng theo quy nh ca php lut (khon 4 iu 58 BLTTHS 2003) 2.3.2. Ngi bo v quyn li ca ng s (iu 59) - Khi nim: Ngi bo v quyn li ca ng s l ngi tham gia t tng (c th l lut s, bo cha vin nhn dn hoc ngi khc) c kin thc php l cn thit bo v quyn li ca ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n. - Quyn v ngha v ca ngi bo v quyn li ca ng s: Quyn: Ngi bo v quyn li ca ng s c tham gia t tng t khi khi t b can; c quyn a ra ti liu, vt, yu cu; c, ghi chp v sao chp nhng ti liu trong h s v n lin quan n vic bo v
Bin son: GV Mc Ging Chu 50

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

quyn li ca ng s sau khi kt thc iu tra theo quy nh ca php lut; tham gia hi, tranh lun ti phin to; xem bin bn phin ta; khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng. Ngi bo v quyn li ca ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s c quyn ngh thay i ngi tin hnh t tng, ngi gim nh, ngi phin dch theo quy nh ca B lut t tng hnh s. i vi ng s l ngi cha thnh nin, ngi c nhc im v tm thn hoc th cht th ngi bo v quyn li ca h c quyn c mt khi c quan tin hnh t tng ly li khai ca ngi m mnh bo v; khng co phn bn n, quyt nh ca To n c lin quan n quyn li, ngha v ca ngi m mnh bo v. Ngha v: Ngi bo v quyn li ca ng s c ngha v s dng mi bin php do php lut quy nh gp phn lm r s tht ca v n; gip ng s v mt php l nhm bo v quyn, li ch hp php ca h.

Ngoi ra, theo BLTTHS 2003, v c bn, nhng quy nh v quyn v ngha v ca ngi tham gia t tng c nhng im mi c sa i, b sung nh sau: - V quyn a ra ti liu, vt, yu cu: theo BLTTHS 2003 ngoi tr ngi lm chng, ngi gim nh, ngi phin dch th nhng ngi tham gia t tng khc u c quyn a ra ti liu, vt, yu cu 15. - V quyn tham gia tranh lun ti phin ta: BLTTHS 1988 ch quy nh ngi bo cha c quyn tham gia tranh lun ti phin ta. Xut pht t yu cu thc hin ch trng ci cch t php, trong c nguyn tc bo m quyn bnh ng trc Ta n nhm nng cao cht lng xt x, lm r s tht khch quan ca v n, i hi Ta n c trch nhim to iu kin cho nhng ngi tham gia t tng khc tham gia tranh lun dn ch ti phin ta, BLTTHS 2003 sa i b sung v quy nh cho nhng ngi tham gia t tng khc ngoi ngi bo cha (gm b co, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n, ngi bo v quyn li ca ng s) cng c quyn tham gia tranh lun ti phin ta16; trong b co, ngi b hi, nguyn n dn s, ngi c quyn
15 16

Xem cc iu iu 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 58 v 59 BLTTHS 2003. Xem cc iu iu 50, 51, 52, 53, 54, 55, 59 BLTTHS 2003.

Bin son: GV Mc Ging Chu

51

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

li v ngha v lin quan c quyn trnh by kin, tranh lun ti phin ta bo v quyn v li ch hp php ca mnh; ngi bo v quyn li ca ng s c quyn tham gia hi, tranh lun ti phin ta. - V quyn khiu ni ca ngi tham gia t tng: BLTTHS 1988 quy nh ngi b tm gi c quyn khiu ni v vic tm gi v nhng quyt nh khc c lin quan; b can, ngi b hi, nguyn n dn s v b n dn s c quyn khiu ni cc quyt nh ca C quan iu tra v Vin kim st; ngi bo cha v ngi bo v quyn li ca ng s c quyn khiu ni cc quyt nh ca c quan tin hnh t tng. Nh vy c th thy nhng quy nh ny cha y , c th. Do BLTTHS 2003 sa i, b sung v quy nh i vi nhng ngi tham gia t tng l ngi b tm gi, b can, b co, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li ngha v lin quan, ngi lm chng, ngi bo cha v ngi bo v quyn li ca ng s u c quyn khiu ni quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng17. Vic thc hin quyn khiu ni nu trn ca nhng ngi tham gia t tng khi c cn c cho rng quyt nh, hnh vi t tng ca c quan, ngi c thm quyn tin hnh t tng l tri php lut, xm phm quyn v li ch hp php ca mnh, ng thi phi tun th theo ng nguyn tc, trnh t th tc do BLTTHS 2003 quy nh. - V ngha v c mt theo giy triu tp ca c quan tin hnh t tng: BLTTHS 1988 quy nh nhng ngi tham gia t tng gm b can, b co, ngi b hi, ngi lm chng, ngi gim nh v ngi phin dch phi c mt theo giy triu tp ca C quan iu tra, Vin kim st, Ta n ty theo mi giai on t tng. Trong trng hp vng mt khng c l do chnh ng th b can, b co c th b p gii, ngi lm chng c th b dn gii. BLTTHS 2003 k tha v quy nh b sung nhng ngi tham gia t tng khc bao gm nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n phi c mt theo giy triu tp ca C quan iu tra, Vin kim st, Ta n (cc iu 52, 53, 54 BLTTHS 2003); ngi bo cha phi c mt theo giy triu tp ca Ta n (iu 58 BLTTHS 2003) ng thi b sung quy nh nu b can, b co b trn th b truy n (iu 59, 60 BLTTHS 2003) v trng hp ngi lm chng c C quan iu tra, Vin kim st, Ta n triu tp nhng c khng n m khng c

17

Xem cc iu iu 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 58, 59 BLTTHS 2003.

Bin son: GV Mc Ging Chu

52

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

l do chnh ng v vic vng mt ca h gy tr ngi cho vic iu tra, truy t, xt x th c th b dn gii (iu 55 BLTTHS 2003).

Bin son: GV Mc Ging Chu

53

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

3. CHNG C TRONG T TNG HNH S


I. KHI NIM CHUNG V CHNG C Ton b hot ng ca cc c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng v thc cht l hot ng chng minh, bao gm cc hot ng thu thp, kim tra, nh gi chng c nhm lm r c hnh vi phm ti xy ra hay khng, ai l ngi thc hin hnh vi phm ti v nhng tnh tit khc gip cho vic gii quyt ng n v n hnh s. V n hnh s l mt qu trnh vt cht xy ra trong th gii khch quan v c th gii khch quan phn nh li thng qua nhng phn nh vt cht v phn nh thc ca con ngi. Xut pht t bn cht ca th gii vt cht l vt cht khi sinh ra th khng bao gi mt i, n ch c th chuyn ha t dng ny sang dng khc, nn khi mt hnh vi ca con ngi bao gm c hnh vi phm ti c thc hin th bao gi cng li du vt trong th gii vt cht. Vi c im ny, bng kh nng nhn thc ca mnh, con ngi c th khm ph, tm hiu tt c s vt chung quanh mnh. y l c s l lun quan trng hnh thnh h thng l lun v chng c. 1. nh ngha chng c (iu 64) Chng c l nhng g c tht, c thu thp theo trnh t, th tc do B lut t tng hnh s quy nh m C quan iu tra, Vin kim st, Ta n dng lm cn c xc nh c hay khng c hnh vi phm ti, ngi thc hin hnh vi phm ti cng nh nhng tnh tit khc cn thit cho vic gii quyt ng n v n. 2. Thuc tnh ca chng c - Tnh khch quan: l nhng ti liu, s kin c tht, phn nh trung thc nhng tnh tit ca v n xy ra, khng b xuyn tc, bp mo theo ch ch quan ca con ngi. Tnh khch quan i hi bn thn cc ngun thng tin ny phi c tht, khng ph thuc vo kh nng con ngi c nhn bit chng hay khng. Tnh khch quan cn th hin ch nhng g l suy on, tng tng, khng c tht th khng phi l chng c. Tnh khch quan bt u t thi im chng c c sinh ra. - Tnh lin quan: th hin mi lin h khch quan c bn ca chng c vi s kin cn chng minh. Nhng g c tht phi c mi lin h khch quan vi nhng s kin cn phi chng minh trong v n hnh s. Chng c
Bin son: GV Mc Ging Chu 54

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

phi l c s xc nh s tn ti hay khng tn ti ca nhng vn cn chng minh trong v n hnh s, c mi quan h ni ti vi nhng tnh tit, ni dung ca v n. Nu nhng g tn ti khch quan nhng khng lin quan n v n th khng phi l chng c. - Tnh hp php: th hin ch chng c phi c rt ra t nhng phng tin chng minh v c thu thp, kim tra, nh gi theo ng quy nh ca php lut t tng hnh s. Tnh hp php c xc nh nhm m bo gi tr chng minh ca chng c. Nhng g c coi l chng c phi tha mn y ba thuc tnh trn. Nu xt mi quan h ni ti gia cc thuc tnh ca chng c th tnh khch quan v tnh lin quan l ni dung ca chng c cn tnh hp php l hnh thc ca chng c. 3. Phn loi chng c Phn loi chng c l vic phn chia chng c da theo nhng cn c nht nh. Xut pht t nhng cn c khc nhau th khoa hc v chng c c cch phn chia chng c khc nhau: 3.1. Chng c trc tip v chng c gin tip Cn c vo mi quan h gia chng c v i tng chng minh: - Chng c trc tip: cho thy ngay cc yu t ca i tng chng minh. - Chng c gin tip: khi kt hp vi cc s kin khc mi c th xc nh c tnh tit no ca i tng chng minh. Bng chng c trc tip, c quan tin hnh t tng xc nh c ngay mt ni dung cn chng minh. Vic phn loi chng c thnh chng c trc tip v chng c gin tip ch c ngha tng i, v chng c c th l chng c trc tip trong ni dung cn chng minh ny nhng li l chng c gin tip cho ni dung khc cn chng minh. 3.2. Chng c gc v chng c sao chp li, thut li Cn c vo xut x ca chng c: - Chng c gc: c rt ra t ni xut x u tin khng qua khu trung gian. - Chng c sao chp li, thut li: lin quan ti ni xut x u tin ca n qua khu trung gian.
Bin son: GV Mc Ging Chu 55

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Vic phn loi chng c thnh chng c gc v chng c sao chp li, thut li c ngha quan trng trong vic chng minh, gip c quan tin hnh t tng nh gi chnh xc cc tnh tit ca v n. Nu chng c l chng c gc th mc chnh xc v thng tin ca chng c cng cao, gip c quan c thm quyn d dng tip cn s tht khch quan v v n. Ngc li, nu chng c l chng c sao chp li, thut li v cng tri qua nhiu khu trung gian th chnh xc ca chng c cng gim, khi nng thng qua nhng chng c ny tip cn vi s tht v cc tnh tit ca v n cng d b sai lch. Gi tr chng minh ca chng c cng gim khi chng c cng tri qua nhiu khu trung gian. Chng c gc c gi tr chng minh cao hn chng c sao chp. gii quyt nhanh chng, kp thi, chnh xc v n hnh s yu cu c quan tin hnh t tng phi thu c chng c t ngun xut pht trc tip u tin ca n. Tuy nhin, chng c sao chp cng c nhng gi tr chng minh quan trng. Trong nhiu trng hp, chng c sao chp c gi tr khng nh mc tin cy ca chng c gc thng qua vic so snh i chiu vi chng c gc. Khi m nhiu chng c sao chp ging nhau v mu thun vi chng c gc th c th xc nh chng c gc m c quan tin hnh t tng thu thp c l chng c b hy hoi, sa i hoc lm sai lch. Hn na, vic s dng chng c sao chp kt hp vi chng c gc gip cho vic lm sng t v n c nhanh chng v khch quan. 3.3. Chng c buc ti v chng c g ti Cn c vo i tng buc ti: - Chng c buc ti: kt lun v li ca b can, b co, nhng tnh tit tng nng trch nhim hnh s ca h. Chng c buc ti l nhng chng c lm cn c cho vic khi t b can, p dng cc bin php ngn chn, truy t, xt x, nh ti danh v nh hnh pht - Chng c g ti: xc nh khng c s vic phm ti hoc lm gim nh trch nhim hnh s cho b can, b co. Chng c g ti l nhng chng c m cn c vo c quan tin hnh t tng kt lun hy b quyt nh khi t v n, khi t b can, nh ch iu tra, nh ch v n, rt quyt nh truy t hoc truy t v mt ti khc nh hn Vic phn loi chng c thnh chng c buc ti hay chng c g ti ch mang tnh tng i, bi v c nhng vt l chng c nhng mc ch s dng khc nhau m chng c tr thnh chng c buc ti hay chng c g ti. Trong nhiu trng hp, mt chng c ban u l chng c buc ti nhng sau li tr thnh chng c g ti. Tnh tng i ca vic phn loi ny cn th hin
Bin son: GV Mc Ging Chu 56

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ch, chng c khng ch c chng c buc ti v chng g ti m cn c nhng chng c chng minh cc tnh tit khc ca v n c lin quan nh thi gian, a im xy ra v n m khng nhm vo mc tiu buc ti hay g ti. 3.4. Chng c vt th v chng c phi vt th Cn c vo hnh thc tn ti ca chng c: - Chng c vt th: c phn nh mi trng vt cht di cc dng vt cht c th. - Chng c phi vt th: c phn nh trong cc loi li khai, kt lun gim nh, bin bn hot ng iu tra v cc loi ti liu khc do cc c quan khc ca Nh nc, t chc x hi, c nhn cung cp. Chng c vt th l nhng chng c c th c thu thp c mt cch d dng. Bng cc bin php thu thp chng c m php lut t tng hnh s cho php p dng kt hp vi cc iu kin chuyn mn nghip v, vi cc phng tin khoa hc k thut ph hp, c quan tin hnh t tng c th thu thp iu cc loi chng c khc nhau. Tuy nhin, i vi chng c phi vt th, yu cu tnh hp php cng phi c bo m th vic thu thp chng c phi vt th khng phi l iu n gin. Ty thuc vo tng loi chng c vi vt th m c quan c thm quyn phi c bin php thu thp chng c ph hp (th d: li khai ngi lm chng, b hi l chng c phi vt th. Chng c ny khi c thu thp phi thng qua cc bin php lp bin bn ly li khai, ghi m th khi bin bn ly li khai v bng ghi m li tr thnh chng c vt th). Hot ng phn loi chng c ni chung cng ch mang tnh tng i. Mt chng c c th va l chng c trc tip va l chng c gc, mt chng c c th va l chng c gin tip va l chng c sao chp li, va l chng c phi vt th Vic phn chia chng c gip cho vic thu thp, kim tra nh gi, bo qun, s dng v x l chng c t hiu qu m qu trnh t tng t ra. II.VN CHNG MINH 1. i tng chng minh Chng minh l vic s dng cc chng c lm sng t bn cht v cc tnh tit ca v n. i tng chng minh trong v n hnh s l tng hp tt c nhng vn cn phi c lm sng t gii quyt ng n v n, l c s ca trch nhim hnh s.
Bin son: GV Mc Ging Chu 57

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

i vi tt c cc v n hnh s m b can, b co l ngi thnh nin: i tng chng minh bao gm: (iu 63) - Th nht, c hnh vi phm ti xy ra hay khng; thi gian, a im v nhng tnh tit khc ca hnh vi phm ti. - Th hai, ai l ngi thc hin hnh vi phm ti; c li hay khng c li; do c hay v ; c nng lc trch nhim hnh s hay khng; ng c, mc ch phm ti; - Th ba, nhng tnh tit tng nng, gim nh trch nhim hnh s ca b can, b co; nhng c im v nhn thn ca b can b co; - Th t, tnh cht v mc thit hi do hnh vi phm ti gy ra. i vi v n hnh s m b can, b co l ngi cha thnh nin: (khon 2 iu 302) ngoi vic phi xc nh nhng tnh tit bt buc chung i vi tt c cc v n hnh s, c quan tin hnh t tng cn phi lm r nhng vn sau y: - Th nht, xc nh tui, trnh pht trin v th cht v tm thn, mc nhn thc v hnh vi phm ti ca ngi cha thnh nin; - Th hai, iu kin sinh sng v gio dc; - Th ba, c hay khng c ngi thnh nin xi gic; - Th t, nguyn nhn v iu kin phm ti. Phn loi i tng chng minh: Nhng vn chng minh thuc v bn cht v n: c hay khng c ti phm xy ra, ngi thc hin hnh vi phm ti, cu thnh ti phm. Nhng vn chng minh nh hng n trch nhim hnh s v hnh pht: tnh cht v mc ca hnh vi phm ti, cc tnh tit tng nng gim nh, c im nhn thn Nhng vn chng minh l nhng tnh tit khc c ngha i vi vic gii quyt ng n v n: cc cn c gii quyt vic bi thng thit hi, mi quan h gia nhng ngi tham gia t tng 2. Ngha v chng minh Chng minh l hot ng tm kim chng c ca cc ch th nhm lm sng t bn cht, tnh tit ca v n. V n hnh s l tng th nhng s kin v hnh vi phc tp c thc hin bi con ngi. Khi thc hin hnh vi phm ti, con ngi li nhiu du vt chng minh v s vic phm ti. Cc du vt ny
Bin son: GV Mc Ging Chu 58

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

thng c xu hng c ngi thc hin ti phm che du, hy hoi hoc lm gi nh lc hng c quan tin hnh t tng, hoc cho chng c b thay i v bin mt theo thi gian nhm mc tiu trn trnh vic truy cu trch nhim hnh s. Bn cnh , trong v n hnh s cng c nhng du vt d dng b tiu tan di tc ng ca mi trng, ca kh hu thu thp kp thi v y cc du vt trong v n hnh s, yu cu phi p dng nhiu bin php iu tra thu thp chng c do php lut t tng hnh s quy nh. Cc bin php ny i hi kh nng chuyn mn cao trong vic thc hin, ngi thc hin phi c o to v chuyn mn, nghip v, c quan thc hin phi c nhng phng tin khoa hc k thut ph hp c s dng tm kim, thu thp, phn tch, gim nh, nh gi, bo qun chng c nn khng phi bt k c nhn t chc no cng c th tin hnh hot ng chng minh. Hn na, vic chng minh trong v n hnh s nhm mc tiu xc nh mt ngi l c ti hay khng c ti, v dn n h qu php l nng n i vi ngi b buc ti. V vy, qu trnh gii quyt v n hnh s yu cu tnh chnh xc khch quan cao, yu cu ny i hi phi c c quan c thm quyn ng ra chu trch nhim. Chnh v vn chng minh trong v n hnh s l mt qu trnh nhn thc phc tp v m bo tnh chnh xc khch quan ca qu trnh chng minh m hot ng chng minh phi c giao cho c quan nh nc v c nhn c thm quyn l C quan tin hnh t tng v ngi tin hnh t tng. iu 10 quy nh ngha v chng minh trong v n hnh s thuc v cc c quan tin hnh t tng. Ty thuc vo tng giai on t tng m ngha v chng minh thuc v cc c quan tin hnh t tng khc nhau. 3. Qu trnh chng minh Mt trong nhng nguyn tc c bn xuyn sut ca t tng hnh s Vit Nam l C quan iu tra, Vin kim st, Ta n phi p dng mi bin php hp php xc nh s tht ca v n mt cch khch quan, ton din v y , lm r nhng chng c xc nh c ti v chng c xc nh v ti, nhng tnh tit tng nng v nhng tnh tit gim nh trch nhim hnh s ca b can, b co. Nhng vic lm ny c thc hin bng mt chui nhng hot ng t tng c gi l qu trnh chng minh. Qu trnh chng minh l qu trnh cc c quan tin hnh t tng s dng mi phng tin, bin php hp php thu thp, kim tra, nh gi nhng chng c ca v n theo ng trnh t, th tc php lut quy nh nhm lm r c hnh vi phm ti v nhng tnh tit khc gip cho vic gii quyt ng n v n, khng lt ti phm, khng lm oan ngi v ti i n mc tiu cui cng l xc lp chn l khch quan ca v n.
Bin son: GV Mc Ging Chu 59

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Qu trnh chng minh bao gm cc hot ng: - Thu thp chng c (iu 65): l tng hp cc hnh vi pht hin, ghi nhn, thu gi v bo qun chng c. Chng c l phng tin quan trng khm ph v gii quyt ng n v n hnh s cho nn vic thu thp chng c phi tun th nghim ngt nhng quy nh ca php lut. iu 65 ca BLTTHS 2003 quy nh: thu thp chng c, C quan iu tra, Vin kim st v To n c quyn triu tp nhng ngi bit v v n hi v nghe h trnh by v nhng vn c lin quan n v n, trng cu gim nh, tin hnh khm xt, khm nghim v cc hot ng iu tra khc theo quy nh ca B lut ny; yu cu c quan, t chc, c nhn cung cp ti liu, vt, trnh by nhng tnh tit lm sng t v n. Theo quy nh ny th th nht, nhng bin php thu thp chng c rt a dng ty thuc c im vo tng loi chng c nhng phi hp php. Ch c s dng cc bin php m BLTTHS quy nh v phi tun theo mt trnh t, th tc nht nh mi bo m cho chng c thu c c gi tr chng minh ti phm v ngi phm ti. Cc bin php trinh st khng c coi l bin php thu thp chng c nn cc ti liu trinh st tuy c gi tr pht hin ti phm nhng ch c gi tr tham kho m khng phi l ngun ca chng c c s dng gii quyt v n hnh s. Nhng ti liu ny ch c gi tr chng minh ti phm khi c chuyn ha theo trnh t, th tc do BLTTHS quy nh. Th hai, ch nhng ngi c thm quyn t tng mi c thu thp chng c. B can, b co v nhng ngi tham gia t tng khc c quyn a ra ti liu, vt, yu cu v trnh by nhng vn c lin quan n v n nhng h khng c ngha v phi thu thp chng c. Khi thu thp chng c, nhng ngi c thm quyn tin hnh t tng phi lp bin bn t tng (bin bn v hot ng iu tra, truy t hoc xt x) ghi nhn nhng chng c . - nh gi chng c (iu 66): l vic xc nh mt cch thn trng, ton din, khch quan mc tin cy ca nhng tnh tit thc t thu thp c cng nh ngun ca n xc lp ng n nhng tnh tit ca v n. Trong , nh gi chng c l hot ng t duy ca iu tra vin, Kim st vin, Thm phn v Hi thm nhn dn da trn c s php lut, thc php lut v nim tin ni tm nhm xc nh tin cy, gi tr ca tng chng c cng nh tng th ca n rt ra nhng kt lun ph hp v v n v cc tnh tit c th ca v n.
Bin son: GV Mc Ging Chu 60

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

nh gi chng c l vic lm bt buc v rt phc tp ca qu trnh chng minh nhm xc nh tin cy v gi tr chng minh ca tng chng c cng nh ton b chng c thu thp c. Do , nh gi chng c phi da trn nhng c s v tun th theo nhng nguyn tc nht nh: iu tra vin, Kim st vin, Thm phn v Hi thm xc nh v nh gi mi chng c vi y tinh thn trch nhim, sau khi nghin cu mt cch tng hp, khch quan, ton din v y tt c tnh tit ca v n. th hin y v cht ch v cc nguyn tc nh gi chng c, ngoi vic k tha quy nh ti iu 50 BLTTHS 1988 nh trn, iu 66 BLTTHS 2003 b sung quy nh: Mi chng c phi c nh gi xc nh tnh hp php, xc thc v lin quan n v n. Vic xc nh chng c thu thp c phi bo m gii quyt v n hnh s. y cng l vn c tnh nguyn tc trong vic nh gi chng c. Ch th ca nh gi chng c l nhng ngi tham gia vo qu trnh t tng. Nhng ngi tin hnh t tng c ngha v nh gi chng c v h l ch th ca qu trnh chng minh. Nhng ngi tham gia t tng khng c ngha v nhng c quyn nh gi chng c a ra ngh gim nh li hoc gim nh b sung; a ra ti liu, vt, tranh lun ti phin ta, nhn xt v chng c thu thp c c bo m gi tr chng minh hay khng, t h a ra nhng khiu ni cc hnh vi v quyt nh t tng hoc khng co bn n, quyt nh ca Ta n Cc hot ng ca qu trnh chng minh c tin hnh trong cc giai on khi t, iu tra, truy t v xt x v n hnh s. III. CC PHNG TIN CHNG MINH 1. Vt chng (iu 74) - Vt chng l: vt c dng lm cng c, phng tin phm ti; vt mang du vt ti phm; vt l i tng ca ti phm; tin bc v vt khc c gi tr chng minh ti phm v ngi phm ti. Nhng ti liu do c quan, t chc hoc c nhn cung cp nu c nhng du hiu c quy nh ti iu 64 th cng c coi l vt chng ca v n.

Bin son: GV Mc Ging Chu

61

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Thu thp v bo qun vt chng (iu 75): Thu thp v bo qun vt chng l vn rt phc tp, c nhiu v n khng c khm ph hoc gii quyt kp thi hoc xy ra oan sai xut pht t vic nhng quy nh v thu thp, bo qun vt chng khng bo m phc v cho cng tc t tng. khc phc nhng tn ti ny, ti iu 75 BLTTHS 2003 sa i b sung mt s quy nh sau y bo m vic thu thp v bo qun vt chng c c th v cht ch hn: Quy nh ngoi vic chp nh th c th ghi hnh vt chng a vo h s v n trong trng hp vt chng khng th a vo h s v n. Quy nh cht ch hn v vic nim phong, m nim phong vt chng. i vi vt chng cn c nim phong th phi nim phong ngay sau khi thu thp. Vic nim phong, m nim phong phi c tin hnh theo quy nh ca php lut v phi lp bin bn a vo h s v n. Quy nh c th nhng ngi c trch nhim bo qun vt chng trong trng hp vt chng khng th a v c quan tin hnh t tng bo qun. Trong trng hp ny th c quan tin hnh t tng giao vt chng cho ch s hu, ngi qun l hp php vt, ti sn hoc ngi thn thch ca h hoc chnh quyn a phng, c quan, t chc ni c vt chng bo qun. Quy nh r cch thc bo qun vt chng l hng ha mau hng hoc kh bo qun trong trng hp vt chng khng nh hng n vic x l v n. Trong trng hp ny th ty theo tng giai on iu tra, truy t, xt x c quan tin hnh t tng trong phm vi quyn hn ca mnh quyt nh bn theo quy nh ca php lut v chuyn tin n ti khon tm gi ca c quan c thm quyn ti kho bc nh nc qun l. Quy nh r c quan qun l vt chng trong qu trnh t tng theo hng gn u mi. l c quan Cng an c trch nhim qun l vt chng trong giai on iu tra, truy t; c quan thi hnh n c trch nhim qun l vt chng trong giai on xt x v thi hnh n. Nh vy, BLTTHS 2003 b quy nh h s v n c quan no th c quan c trch nhim bo qun vt chng ca BLTTHS 1988 bo m vic qun l vt chng c tp trung, cht ch hn, khc phc tnh trng di chuyn vt chng nhiu ln gia cc c quan tin hnh t tng. Quy nh y hn cc hnh vi xm hi n vt chng v trch nhim ca ngi c giao bo qun vt chng cho ph hp vi cc quy nh ca php lut. Nhng ngi c trch nhim bo qun vt chng m
62

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

h hng, mt mt, ph hy nim phong, tiu dng, chuyn nhng, nh tro, ct giu hoc hy hoi vt chng th ty theo tnh cht, mc vi phm m b x l theo ti iu 310 ca B lut hnh s; trong trng hp thm bt, sa i, nh tro, hy, lm h hng vt chng ca v n nhm lm sai lch h s v n th phi chu trch nhim hnh s theo quy nh ti iu 300 ca B lut hnh s; nu gy thit hi th phi bi thng theo quy nh ca php lut.

- X l vt chng (iu 76): khc phc nhng tn ti, vng mc trong vic x l vt chng trong tng giai on t tng, ngoi vic k tha nhng quy nh ti iu 58 BLTTHS 1988, iu 76 BLTTHS 2003 cn sa i b sung nhiu quy nh vic x l vt chng c cht ch hn nh sau: V trch nhim x l vt chng trong tng giai on t tng: Vic x l vt chng do C quan iu tra quyt nh, nu v n c nh ch giai on iu tra; do Vin kim st quyt nh, nu v n c nh ch giai on truy t; do To n hoc Hi ng xt x quyt nh giai on xt x. Vic thi hnh cc quyt nh v x l vt chng phi c ghi vo bin bn.
V vic x l vt chng trong tng trng hp c th theo trnh t nht nh th vt chng c x l nh sau: Vt chng l cng c, phng tin phm ti, vt cm lu hnh th b tch thu, sung qu Nh nc hoc tiu hu; Vt chng l nhng vt, tin bc thuc s hu ca Nh nc, t chc, c nhn b ngi phm ti chim ot hoc dng lm cng c, phng tin phm ti th tr li cho ch s hu hoc ngi qun l hp php; trong trng hp khng xc nh c ch s hu hoc ngi qun l hp php th sung qu Nh nc; Vt chng l tin bc hoc ti sn do phm ti m c th b tch thu sung qu Nh nc; Vt chng l hng ha mau hng hoc kh bo qun th c th c bn theo quy nh ca php lut; Vt chng khng c gi tr hoc khng s dng c th b tch thu v tiu hu. Trong qu trnh iu tra, truy t, xt x, c quan c thm quyn quy nh ti khon 1 iu ny c quyn quyt nh tr li nhng vt

Bin son: GV Mc Ging Chu

63

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

chng quy nh ti im b khon 2 iu ny cho ch s hu hoc ngi qun l hp php, nu xt thy khng nh hng n vic x l v n18. Trong trng hp c tranh chp v quyn s hu i vi vt chng th gii quyt theo th tc t tng dn s. 2. Li khai (iu 67, 68, 69, 70, 71, 72) Li khai l li trnh by ca nhng ngi tham gia t tng v nhng tnh tit c lin quan n v n theo yu cu ca cc c quan tin hnh t tng. Gm c cc loi li khai sau: - Li khai ca ngi lm chng; - Li khai ca ngi b hi; - Li khai ca nguyn n dn s, b n dn s; - Li khai ca ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n; - Li khai ca ngi b bt, b tm gi; - Li khai ca b can, b co. Trong , li khai ca nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li ngha v lin quan n v n l nhng ti liu rt quan trng i vi vic gii quyt vn dn s trong v n hnh s. Tuy nhin, BLTTHS 1988 cha quy nh r v vn ny. to c s php l cho vic ly li khai ca nhng ngi ny trong thc tin iu tra, BLTTHS 2003 b sung quy nh v ni dung li khai v iu kin xc nh chng c t li khai ca nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li ngha v lin quan n v n ti iu 69 nh sau: 1. Nguyn n dn s, b n dn s trnh by v nhng tnh tit lin quan n vic bi thng thit hi do ti phm gy ra; 2. Khng c dng lm chng c nhng tnh tit do nguyn n dn s, b n dn s trnh by nu h khng th ni r v sao h bit c tnh tit . Theo quy nh ny th nguyn n dn s ch trnh by hoc c hi v nhng tnh tit lin quan n vic bi thng thit hi. B n dn s ch c trnh by hoc c hi v nhng tnh tit lin quan n vic bi thng thit hi. Trong trng hp nhng ngi ny bit v cc tnh tit khc ca v n th h c th c ly li khai vi t cch ngi lm chng hoc ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n. Li khai ca ngi c quyn li ngha v lin quan n v n thng c tin hnh trong thc tin iu tra, truy t, xt x ti phm. Tuy nhin,
Xem thm Cng vn ca TANDTC s 81/2002/TANDTC ngy 10 thng 6 nm 2002 v vic gii p cc vn nghip v; Quy ch qun l kho vt chng ban hnh km theo Ngh nh ca Chnh ph s 18/2002/N-CP ngy 18 thng 02 nm 2002.
18

Bin son: GV Mc Ging Chu

64

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

BLTTHS 1988 cha quy nh r v vn ny. iu 70 BLTTHS 2003 quy nh: 1. Ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n trnh by v nhng tnh tit trc tip lin quan n quyn li, ngha v ca h; 2. Khng c dng lm chng c nhng tnh tit do ngi c quyn li ngha v lin quan n v n trnh by nu h khng th ni r v sao h bit c tnh tit . Theo quy nh ny th ngi c quyn li ngha v lin quan n v n trnh by trung thc v nhng tnh tit lin quan n quyn li, ngha v ca h. 3. Kt lun gim nh (iu 73) Kt lun gim nh l kt lun v nhng vn c lin quan n cc lnh vc khoa hc - k thut, nghip v chuyn mn c ngha i vi vic gii quyt v n hnh s ca cc gim nh vin c cc c quan tin hnh t tng trng cu theo trnh t, th tc do B lut t tng hnh s quy nh. 4. Bin bn v cc ti liu khc (iu 77, 78) L cc vn bn t tng phn nh din bin v kt qu ca cc hot ng iu tra, xt x cng nh cc ti liu khc do cc c quan, t chc hoc c nhn cung cp c ngha i vi vic gii quyt cc v n hnh s.

Bin son: GV Mc Ging Chu

65

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

4. CC BIN PHP NGN CHN


I. KHI NIM V CC CN C P DNG CC BIN PHP NGN CHN 1. Khi nim Trong t tng hnh s, vic gii quyt v n c kp thi, chnh xc, to iu kin cho hot ng t tng din ra nhanh gn, hiu qu, B lut t tng hnh s quy nh h thng cc bin php cng ch. H thng cng ch trong t tng hnh s bao gm nhiu hot ng cng ch khc nhau nh cng ch ngn chn, cng ch iu tra thu thp chng c, v cng ch phc v cho hot ng gii quyt v n. Trong cc bin php cng ch trn th bin php cng ch ngn chn l bin php cng ch quan trng trong t tng hnh s, gp phn ngn chn v phng nga ti phm v nhng hnh vi gy kh khn cho hot ng t tng, bo v cc quyn v li ch hp php ca cng dn. Cc bin php cng ch ny c gi l cc bin php ngn chn. Nh vy, Bin php ngn chn l mt trong nhng bin php cng ch ca t tng hnh s c quy nh trong B lut t tng hnh s do c quan c thm quyn p dng i vi b can, b co, ngi b bt trong trng hp khn cp hoc phm ti qu tang nhm ngn chn kp thi hnh vi phm ti hoc gy kh khn cho cng tc iu tra, truy t, xt x v thi hnh n hnh s. Bin php ngn chn trong t tng hnh s bao gm cc bin php sau: (iu 79) Bt ngi Tm gi Tm giam Cm i khi ni c tr Bo lnh t tin hoc ti sn c gi tr bo m 2. Cn c p dng bin php ngn chn (iu 79) Vic p dng bin php ngn chn s lm hn ch i mt s quyn nht nh ca cng dn v trong nhiu trng hp s li nhiu hu qu lu di v mt tm l, x hi Trong t tng hnh s, vic p dng cc bin php ngn
Bin son: GV Mc Ging Chu 66

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

chn nu khng chnh xc, ty tin s gy ra oan cho ngi b p dng. vic p dng bin php ngn chn c chnh xc, hp l, m bo cng bng, B lut t tng hnh s quy nh cc trng hp nht nh dng lm cn c p dng cc bin php ngn chn. Bao gm cc cn c sau: - kp thi ngn chn ti phm. Khoa hc lut hnh s xc nh ti phm phi c c thc hin thng qua hnh vi c th, nhng g m con ngi suy ngh, toan tnh, tng tng ra th khng phi l ti phm. Khi mt hnh vi ti phm c thc hin th tt yu s xm hi n quyn v li ch ca cng dn, t chc, n trt t an ton x hi. B lut t tng hnh s c nhim v chung l bo v php ch x hi ch ngha, bo v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc v cng dn, bo v trt t an ton x hi, gp phn phng nga ngn chn ti phm, pht hin nhanh chng v x l cng minh, kp thi mi hnh vi phm ti (iu 1) thc hin nhim v ny, B lut t tng hnh s quy nh v cc bin php ngn chn khng cho ti phm xy ra hoc kp thi ngn chn ti phm xy ra trn thc t. Qu trnh thc hin ti phm tri qua nhiu giai on. Khi c quan c thm quyn p dng bin php ngn chn trong cc giai on chun b phm ti (ti phm cha xy ra) hoc phm ti cha t (ti phm ang xy ra) th s kp thi ngn chn ti phm, khng ti phm xy ra hoc hon thnh. V vy, khi c cn c cho rng s c hnh vi phm ti xy ra, c quan c thm quyn c quyn p dng bin php ngn chn kp thi ngn chn ti phm. Vic p dng bin php ngn chn ny c ngha to ln trong vic u tranh phng chng ti phm, bo v kp thi cc quyn v li ch ca cng dn, ca t chc, ca Nh nc. Cn c p dng bin php ngn chn ny thng thng s ri vo trng hp v n cha i vo qu trnh t tng, p dng i vi cc trng hp khn cp, phm ti qu tang. - Khi c cn c cho rng b can, b co s gy kh khn cho vic iu tra, truy t, xt x. Qu trnh t tng hnh s l mt qu trnh chng minh ton din v n hnh s, chng minh v vic c hay khng c hnh vi phm ti v ngi thc hin ti phm, chng minh cc tnh tit khc lin quan v c ngha i vi vic gii quyt v n hnh s. Nh vy, qu trnh chng minh thu thp chng c trong v n hnh s bao hm c vic chng minh theo hng buc ti v g ti i vi ngi thc hin ti phm. Theo , khi tin hnh chng minh vi ni dung xc nh ti phm theo hng buc ti, c quan tin hnh t tng s iu tra, thu thp nhng chng c xc nh cu thnh ti phm, cc tnh tit tng nng trch nhim hnh s, mc thit hi lm cn c nh ti, nh khung v bi thng. Cc hot ng
Bin son: GV Mc Ging Chu 67

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

chng minh ny c thc hin tt s l cn c truy cu trch nhim hnh s i vi ngi b tnh nghi. V vy, trn thc t, hn ch hoc loi b nhng cn c mang tnh buc ti mnh, ngi b tnh nghi thng tm cch gy kh khn cho qu trnh chng minh v n. Vic gy kh khn cho vic gii quyt v n c th thc hin di nhiu hnh thc khc nhau: B can, b co tm cch b trn, nhm trn trnh vic hi cung, ly li khai, trnh vic truy cu ca c quan tin hnh t tng. B can, b co tm cch gy ra nhng nh hng tiu cc n ngi tin hnh t tng, ngi tham gia t tng nh d d, mua chuc, p buc, e da nhng ngi ny, lm sai lch i hnh vi t tng ca h trong vic thu thp chng c, ra cc quyt nh cn thit, a ra li khai B can, b co tm cch tiu hy chng c i vi nhng chng c cha c kp thi thu thp, lm chng c gi nh lc hng c quan tin hnh t tng, che du chng c khng b pht hin - bo m thi hnh n. Qu trnh t tng hnh s l mt qu trnh bao gm nhiu giai on t tng hp li thnh mt th thng nht. Tri qua cc giai on khi t, iu tra, truy t v n hnh s, b can ngy cng b chng minh theo hng bt li. Ti giai on xt x, nu ti phin ta, Ta n kt n b co theo hng c ti v phi chu trch nhim hnh s th bn n phi c m bo thi hnh khi c hiu lc php lut bng bin php cng ch ca nh nc. giai on xt x s thm, bn n kt ti c Ta n a ra cha c hiu lc thi hnh ngay m phi c mt khong thi gian ch kin ca Vin kim st v ngi tham gia t tng c lin quan. Nu xt thy vic xt x s thm c sai lm, thiu st, vic a ra bn n ca Ta n cp s thm l thiu chnh xc, khch quan, khng ng ngi ng ti hoc nh hng n quyn li ca nhng ngi tham gia t tng th Vin kim st c quyn khng ngh v ngi tham gia t tng c lin quan c quyn khng co bn n s thm c xt x li theo th tc phc thm nhm chnh sa khc phc nhng thiu st, sai lm nu c, m bo bn n c a ra l chnh xc khch quan, ph hp vi quy nh ca php lut. Trong khong thi gian ch ny, bn n cha c hiu lc php lut nn cha c a ra thi hnh, hnh pht m Ta n s thm tuyn i vi b co cha th thc hin c, cha th a b co i chp hnh hnh pht. m bo s c mt ca ngi b kt n trong giai on thi hnh n, trong nhng trng hp ny, khi kt thc phin ta s thm, Ta n cp s thm phi p dng bin php ngn chn trnh vic b co b trn, bn n s khng thi hnh c i vi ngi ny khi n ngy bn n c hiu lc php lut.
Bin son: GV Mc Ging Chu 68

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Ni tm li, bin php ngn chn trong t tng hnh s c p dng khi ri vo t nht mt trong cc cn c trn y. Ty vo tng giai on t tng, ty tng hnh vi phm ti v mc phm ti m c quan c thm quyn s p dng bin php ngn chn ph hp. 3. Tnh cht v ngha ca nhng bin php ngn chn Nhng bin php ngn chn l nhng bin php cng ch nghim khc nht trong t tng hnh s nhm ngn chn vic phm ti, bo m tnh hiu qu ca cng tc u tranh phng v chng ti phm, bo m tnh dn ch v kh nng thc t ca vic tn trng v bo v cc quyn v li ch hp php ca cng dn trong t tng hnh s. Vic p dng cc bin php ngn chn trong t tng hnh s nhm tm thi hn ch quyn t do ca c nhn ca nhng ngi b tnh nghi thc hin ti phm. Vic hn ch mt s quyn t do c nhn ca nhng ngi ny nhm lm sng t s tht khch quan v v n, gp phn to iu kin cho c quan tin hnh t tng gii quyt v n hnh s mt cch thun li, nhanh chng trn c s hn ch ti a cc hnh vi ca ngi b tnh nghi gy kh khn cho hot ng gii quyt v n hnh s. Nh vy, suy cho cng, vic p dng bin php ngn chn trong t tng hnh s l bin php bo m li ch ca nh nc, cc quyn v li ch hp php ca cng dn. II.CC BIN PHP NGN CHN C TH 1. Bt ngi 1.1. Bt b can, b co tm giam (iu 80, 88) - i tng p dng: b can, b co. - Trng hp p dng: b can, b co: phm ti c bit nghim trng, rt nghim trng phm ti nghim trng, t nghim trng m BLHS quy nh hnh pht t trn 2 nm v c cn c cho rng ngi c th trn hoc cn tr hot ng t tng. b can b co l ph n c thai hoc ang nui con nh di 36 thng tui, ngi gi yu m ni c tr r rng nhng: b trn v b bt theo lnh truy n tip tc phm ti hoc gy cn tr cho hot ng t tng.
Bin son: GV Mc Ging Chu 69

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

phm ti xm phm an ninh quc gia - Thm quyn: Bin php bt b can, b co tm giam do Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp, Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st nhn dn cc cp p dng trong giai on iu tra, truy t; do Chnh n, Ph Chnh n Ta n nhn dn cc cp, Thm phn l Chnh ta, Ph Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao p dng trong giai on chun b xt x; do Hi ng xt x p dng trong giai on xt x ti phin ta. C th thy, v thm quyn bt b can, b co tm giam, so vi nhng quy nh ti BLTTHS 1988, BLTTHS 2003 thu hp phm vi ngi c thm quyn ny. C th l: + Trong giai on iu tra, truy t ch c Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st; Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp mi c quyn ra lnh bt ngi. Lnh bt ngi ca Th trng, Ph Th trng C quan iu tra phi c Vin kim st cng cp ph chun trc khi thi hnh. Nh vy, BLTTHS 2003 b quy nh Ph trng Cng an huyn c quyn bt b can tm giam. + Trong giai on chun b xt x, ch c Chnh n, Ph Chnh n Ta n cc cp, Thm phn gi chc v Chnh ta, Ph Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao mi c quyn bt b can, b co tm giam. Ti phin ta, thm quyn ny thuc v Hi ng xt x. Nh vy, BLTTHS 2003 b quy nh Thm phn ch ta phin ta Ta n cp tnh tr ln c quyn bt b can, b co tm giam. - Th tc: Lnh bt phi ghi r ngy thng nm, h tn, chc v ca ngi ra lnh; h tn, a ch ca ngi b bt v l do bt. Lnh bt phi c ch k ca ngi ra lnh v c ng du. Khi tin hnh bt ngi ti ni ngi c tr phi c i din chnh quyn x, phng, th trn v ngi lng ging ca ngi b bt chng kin. Khi tin hnh bt ngi ti ni ngi lm vic phi c i din c quan, t chc ni ngi lm vic chng kin. Khi tin hnh bt ngi ti ni khc phi c s chng kin ca i din chnh quyn x, phng, th trn ni tin hnh bt ngi. Khng c bt ngi vo ban m, tr trng hp bt khn cp, phm ti qu tang hoc bt ngi ang b truy n quy nh ti iu 81 v iu 82 ca B lut t tng hnh s 2003. Trong trng hp Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp ra lnh bt b can, b co tm giam th Lnh bt phi c s ph chun ca Vin kim st cng cp trc khi thi hnh.
Bin son: GV Mc Ging Chu 70

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

1.2. Bt ngi trong trng hp khn cp (iu 81) - Khi nim: Bt ngi trong trng hp khn cp l mt bin php ngn chn nhm ngn chn ngi ngi ang chun b thc hin ti phm rt nghim trng, c bit nghim trng hoc ngn chn ngi b tnh nghi thc hin ti phm b trn, tiu hy chng c. - i tng p dng v trng hp p dng: mt ngi c th b bt khn cp khi: ngi ang chun b thc hin mt ti phm rt nghim trng hoc c bit nghim trng; c ngi chnh mt trng thy ngi thc hin ti phm; c cn c cho rng ngi b tnh nghi s tiu hy chng c. Thm quyn p dng: Bin php bt ngi trong trng hp khn cp do Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp p dng; do ngi ch huy n v qun i c lp cp trung on v tng ng; ngi ch huy n bin phng hi o v bin gii; ngi ch huy tu bay, tu bin khi tu bay, tu bin ri khi sn bay, bn cng p dng.
-

Th tc: tng t th tc bt b can, b co tm giam. Trong mi trng hp, vic bt khn cp phi c bo ngay cho Vin kim st cng cp bng vn bn km theo ti liu lin quan n vic bt khn cp xt ph chun.
-

Vin kim st phi kim st cht ch cn c bt khn cp quy nh ti iu 81 BLTTHS. Trong trng hp cn thit, Vin kim st phi trc tip gp, hi ngi b bt trc khi xem xt, quyt nh ph chun hoc quyt nh khng ph chun. Trong thi hn 12 gi, k t khi nhn c ngh xt ph chun v ti liu lin quan n vic bt khn cp, Vin kim st phi ra quyt nh ph chun hoc quyt nh khng ph chun. Nu Vin kim st quyt nh khng ph chun th ngi ra lnh bt phi tr t do ngay cho ngi b bt.

Bin son: GV Mc Ging Chu

71

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Lnh bt khn cp + ti liu lin quan

VKS cng cp 12 gi ko ph chun ph chun

tr t do

bt

S 2. Th tc bt ngi trong trng hp khn cp

1.3. Bt ngi phm ti qu tang hoc ang b truy n (iu 82) - Mt s khi nim: Bt ngi phm ti qu tang l bt ngi khi ngi ang thc hin ti phm hoc ngay sau khi thc hin ti phm th b pht hin hay ui bt. Bt ngi ang b truy n l bt ngi c hnh vi phm ti ang trn trnh vic iu tra, truy t, xt x, thi hnh n v b cc c quan Nh nc c thm quyn ra quyt nh truy n. - i tng p dng v trng hp p dng: ngi ang thc hin ti phm. Trng hp ny ti phm v ang c thc hin nhng cha kt thc. ngi va thc hin xong ti phm th b pht hin hoc b ui bt. Trng hp ny ti phm thc hin xong nhng ngay sau b pht hin hoc ui bt. p dng quy nh bt ngi phm ti qu tang i vi trng hp ny, vic thc hin xong ti phm v vic b pht hin hoc ui bt phi din ra lin tc, lin k nhau v mt thi gian v khng b gin on. ngi ang b truy n - Thm quyn p dng: mi ngi u c quyn bt. - Th tc: sau khi bt phi gii ngay ngi b bt n c quan Cng an, Vin kim st hoc y ban nhn dn ni gn nht. Cc c quan ny phi lp bin bn v gii ngay ngi b bt n c quan iu tra c thm quyn. Ngi thi hnh lnh bt trong mi trng hp u phi lp bin bn, sau thng bo ngay cho gia nh ngi b bt, chnh quyn a phng ni ngi c tr hoc c quan ni ngi lm vic bit.
Bin son: GV Mc Ging Chu 72

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2. Tm gi (iu 86) - Khi nim: Tm gi l bin php ngn chn do c quan tin hnh t tng c thm quyn p dng nhm hn ch quyn t do thn th trong thi hn nht nh i vi ngi b bt trong trng hp khn cp, phm ti qu tang, ngi phm ti t th, u th hoc i vi ngi b bt theo quyt nh truy n nhm bo m cho C quan iu tra c thi gian tin hnh cc hot ng iu tra. Tng t, theo i u 1 Ngh nh ca Chnh ph s 89/1998/N-CP ngy 07 thng 11 nm 1998 Ban hnh quy ch v tm gi, tm giam th Tm gi, tm giam l nhng bin php ngn chn c quy nh trong B lut t tng hnh s do C quan iu tra, Vin Kim st hoc To n p dng nhm buc nhng ngi c Lnh tm gi hoc Lnh tm giam cch ly khi x hi trong mt thi gian nht nh ngn chn hnh vi phm ti, hnh vi gy kh khn cho vic iu tra, truy t, xt x hoc m bo thi hnh n pht t hoc n t hnh. - i tng p dng v trng hp p dng: ngi b bt khn cp ngi b bt do phm ti qu tang ngi phm ti t th ngi phm ti u th ngi b bt theo quyt nh truy n - Thm quyn: Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp; ngi ch huy n v qun i c lp cp trung on v tng ng; ngi ch huy n bin phng hi o v bin gii; ngi ch huy tu bay, tu bin khi tu bay, tu bin ri khi sn bay, bn cng, Ch huy trng vng Cnh st bin. - Th tc:
q tm gi 12 gi VKS cng cp khng c cn c hy b QTG tr t do S 3. Th tc tm gi

Bin son: GV Mc Ging Chu

73

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Thi hn tm gi v th tc gia hn tm gi ( khon 4 iu 87):

CQT nhn ngi b bt VKS 12 gi ko ph chun

3 ngy gia hn 1 3 ngy gia hn 2

ph chun 3 ngy

tr t do

S 4. Thi hn tm gi v th tc gia hn tm gi

Thi hn tm gi c tr vo thi hn tm giam. Mt ngy tm gi c tnh bng mt ngy tm giam. Theo , d trong trng hp tm gi v tm giam lin tc hoc khng lin tc vi nhau th thi hn tm gi cng u c tnh vo thi hn tm giam (nu c) iu tra. Quy nh ny ch p dng trong giai on iu tra, khng p dng trong giai on truy t v xt x bi v vic tm gi tm giam trong giai on iu tra c quan h gn b vi nhau cn trong giai on truy t, xt x ch c p dng bin php tm giam i vi b can, b co. Do , trng hp mt ngi b tm gi nhng khng b tm giam trong giai on iu tra th khi p dng bin php tm giam i vi ngi phc v cng tc truy t hoc xt x th thi hn tm gi khng c tnh vo thi hn tm giam. Ngi b tm gi c c quan c thm quyn ra quyt nh hy b quyt nh tm gi v ngi khng thc hin hnh vi phm ti th c bi thng thit hi theo Ngh quyt 388/2003/NQ-UBTVQH 11 ngy 17/03/2003 ca y ban thng v Quc hi v bi thng cho ngi b oan do ngi c thm quyn trong hot ng t tng hnh s gy ra (im a khon 1 iu 1 Ngh quyt 388/2003/NQ-UBTVQH 11 ngy 17/03/2003) 3. Tm giam (iu 88) - Khi nim: Tm giam l bin php ngn chn trong t tng hnh s do c quan tin hnh t tng p dng i vi b can, b co trong trng hp phm ti rt nghim trng, c bit nghim trng hoc ti phm m B lut hnh s quy nh hnh pht trn hai nm t v c nhng cn c cho rng
Bin son: GV Mc Ging Chu 74

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ngi c th trn hoc cn tr vic iu tra, truy t, xt x hoc c th tip tc phm ti. - i tng p dng v trng hp p dng: b can, b co: phm ti c bit nghim trng, rt nghim trng phm ti nghim trng, t nghim trng m BLHS quy nh hnh pht t trn 2 nm v c cn c cho rng ngi c th trn hoc cn tr hot ng t tng. b can, b co l ph n c thai hoc ang nui con nh di 36 thng tui, ngi gi yu m ni c tr r rng nhng: b trn v b bt theo lnh truy n tip tc phm ti hoc gy cn tr cho hot ng t tng. phm ti xm phm an ninh quc gia So vi BLTTHS 1988, vic xc nh c th nhng trng hp c bit nh trn BLTTHS 2003 th hin r s kt hp hi ha gia nhn o x hi ch ngha vi yu cu thc tin u tranh phng v chng ti phm; th hin s khoan hng nhng mt khc cng kin quyt tm thi cch ly nhng ngi ny ra khi cng ng khi h c lm tri php lut bo m trt t an ton x hi, to iu kin cho cng tc gii quyt v n nhanh chng kp thi, thun li. - Thm quyn: Vic tm giam do Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp (trong trng hp ny lnh tm giam phi c s ph chun ca Vin kim st trc khi thi hnh), Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st nhn dn cc cp p dng trong giai on iu tra, truy t; thuc v Chnh n, Ph Chnh n Ta n nhn dn cc cp, Thm phn l Chnh ta, Ph Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao trong giai on chun b xt x; thuc v Hi ng xt x trong khi xt x. - Th tc: nhng ngi c quyn bt c quyn ra lnh tm giam (khon 3 iu 88). Trong thi hn ba ngy k t ngy nhn c lnh tm giam, ngh xt ph chun v h s, ti liu c lin quan n vic tm giam, Vin kim st phi ra quyt nh ph chun hoc khng ph chun. Vin kim st phi hon tr h s cho C quan iu tra cho C quan iu tra ngay sau khi kt thc vic xt ph chun.

Bin son: GV Mc Ging Chu

75

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Thi hn tm giam: Thi hn tm giam iu tra (iu 120):


Loi ti phm t nghim trng nghim trng rt nghim trng c bit nghim trng Thi hn 2 th 3 th 4 th 4 th Gia hn ln 1 1 th 2 th 3 th 4 th 1 th 2 th 4 th 4 th ln 2 ln 3

Thi hn tm giam Vin kim st quyt nh vic truy t: Khon 2 iu 166: Loi ti phm t nghim trng nghim trng rt nghim trng c bit nghim trng Thi hn 20 ngy 20 ngy 30 ngy 30 ngy Gia hn 10 ngy 10 ngy 15 ngy 30 ngy

Thi hn tm giam chun b xt x: Tm giam chun b xt x s thm (iu 177): Loi ti phm t nghim trng nghim trng rt nghim trng c bit nghim trng Thi hn 30 ngy 45 ngy 2 thng 3 thng Gia hn 15 ngy 15 ngy 30 ngy 30 ngy

Tm giam xt x phc thm: trong trng hp Ta n nhn dn cp tnh m phin ta phc thm th thi hn tm giam khng c qu su mi ngy, trong trng hp Ta n nhn dn ti cao m phin

Bin son: GV Mc Ging Chu

76

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ta phc thm th thi hn tm giam khng c qu chn mi ngy (iu 242, 243). Thi hn tm giam bo m thi hnh n: trng hp cn tm giam bo m vic thi hnh n sau khi Ta n tuyn n s thm l bn mi lm ngy (iu 228) Khi ht thi hn tm giam m trong trng hp php lut quy nh khng c gia hn tm giam na th ngi ra lnh tm giam phi tr t do cho ngi b tm giam v nu cn th p dng bin php ngn chn khc. Nu qu hn m c l do chnh ng th c quan tin hnh t tng phi phc hi thi hn (iu 97); Ngi b tm giam c c quan c thm quyn ra quyt nh hy b quyt nh tm giam v ngi khng thc hin hnh vi vi phm php lut th c bi thng thit hi theo Ngh quyt 388/2003/NQ-UBTVQH 11 ngy 17/03/2003 ca y ban thng v Quc hi v bi thng cho ngi b oan do ngi c thm quyn trong hot ng t tng hnh s gy ra (im b khon 1 iu 1 Ngh quyt 388/2003/NQ-UBTVQH 11 ngy 17/03/2003). 4. Cm i khi ni c tr (iu 91) - Khi nim: Cm i khi ni c tr l mt bin php ngn chn trong t tng hnh s c th p dng i vi b can, b co c ni c tr r rng nhm bo m s c mt ca h theo giy triu tp ca C quan iu tra, Vin kim st, Ta n. - i tng p dng v trng hp p dng: Tuy iu lut khng quy nh r vic p dng bin php cm i khi ni c tr p dng i vi loi ti c th no, nhng nhn chung bin php ny c th c p dng i vi b can, b co phm ti ln u, t nghim trng hoc nghim trng c ni c tr r rng, nhn thn tt, thnh khn khai bo v khng c cn c cho rng h c th b trn hoc gy kh khn cho hot ng t tng. - Thm quyn: Vic p dng bin php cm i khi ni c tr do Th trng, Ph Th trng C quan iu tra, Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st nhn dn cc cp p dng trong giai on iu tra, truy t; do Chnh n, Ph Chnh n Ta n nhn dn cc cp; Thm phn l Chnh ta, Ph Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao, Thm phn c phn cng ch ta phin ta p dng trong giai on chun b xt x; do Hi ng xt x p dng trong giai on xt x v n ti phin ta.

Bin son: GV Mc Ging Chu

77

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Th tc: + lnh cm i khi ni c tr ca ngi c thm quyn. + giy cam oan ca b can, b co c p dng bin php cm i khi ni c tr. + C quan ra lnh cm i khi ni c tr phi thng bo cho chnh quyn a phng ni b can, b co c tr bit. Trng hp b can, b co cn phi i khi ni c tr th phi c l do chnh ng, phi c s ng ca chnh quyn a phng ni ngi ang c tr v phi c giy php ca c quan ra lnh cm i khi ni c tr. Nu b can, b co vi phm ngha v th s b p dng bin php ngn chn khc. 5. Bo lnh (iu 92) - Khi nim: bo lnh l mt bin php ngn chn thay th bin php tm giam p dng i vi b can, b co khi c c nhn, t chc lm giy cam oan khng b can, b co tip tc phm ti v m bo s c mt ca h theo giy triu tp. - i tng p dng v trng hp p dng: cn c vo iu 92 BLTTHS 2003 c th thy khng phi b can, b co no cng c th p dng bin php ny m ch nhng b co thuc nhng trng hp c th b tm giam hoc ang b tm giam m cn c vo tnh cht, mc nguy him cho x hi ca hnh vi phm ti (nhn chung l cc ti t nghim trng, nghim trng hoc cc ti phm khc c thc hin vi li v ) v nhn thn ca b can, b co, c quan tin hnh t tng xt thy khng cn thit phi tm giam th h c th c bo lnh. - Thm quyn: Vic p dng bin php bo lnh do Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp, Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st nhn dn cc cp p dng trong giai on iu tra, truy t; do Chnh n, Ph Chnh n Ta n nhn; Thm phn l Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao, Thm phn c phn cng ch ta phin ta p dng trong giai on chun b xt x v do Hi ng xt x p dng trong khi xt x v n ti phin ta. - Th tc: + giy cam oan ca ngi nhn bo lnh + xc nhn ca a phng, t chc ni ngi nhn bo lnh c tr

Bin son: GV Mc Ging Chu

78

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

+ quyt nh cho bo lnh ca ngi c thm quyn * iu kin, quyn v ngha v ca ngi bo lnh: BLTTHS 2003 sa i b sung theo hng thu hp phm vi ngi nhn bo lnh v b sung cc iu kin cn thit cng nh quyn v ngha v ca cc c nhn, t chc khi ng ra nhn bo lnh cho b can, b co nh sau: iu kin ca c nhn, t chc nhn bo lnh: C nhn: t nht c hai ngi phi l ngi thn thch ca b can, b co phi l ngi c t cch, phm cht tt, nghim chnh chp hnh php lut. phi c xc nhn ca a phng ni ngi c tr hoc c quan ni ngi lm vic T chc: phi l t chc ni b can, b co l thnh vin phi c xc nhn ca ngi ng u t chc. Quyn: c thng bo v nhng tnh tit ca v n c lin quan n vic nhn bo lnh. Ngha v: phi lm giy cam oan phi chu trch nhim v ngha v cam oan Trong trng hp b can, b co c bo lnh m c hnh vi gy kh khn cho hot ng t tng hoc c triu tp nhng vng mt m khng c l do chnh ng th vic bo lnh chm dt v b can, b co s b p dng bin php ngn chn nghim khc hn l bin php tm giam. 6. t tin hoc ti sn c gi tr bo m (iu 93) - Khi nim: t tin hoc ti sn c gi tr bo m l mt bin php ngn chn do c quan tin hnh t tng p dng thay th bin php tm giam, p dng i vi b can, b co bo m s c mt ca h theo giy triu tp. - i tng p dng v trng hp p dng: Cn c vo nhng quy nh v bin php t tin hoc ti sn c gi tr bo m c th thy
Bin son: GV Mc Ging Chu 79

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

khng phi b can, b co no cng c th p dng bin php ny m ch nhng b can, b co thuc trng hp c th b tm giam hoc ang b tm giam m cn c vo tnh cht, mc nguy him cho x hi ca hnh vi phm ti (nhn chung l cc ti phm t nghim trng, ti nghim trng hoc cc ti phm khc m B lut hnh s quy nh hnh pht tin l hnh pht chnh BLTTHS 2003) i vi b can, b co trong trng hp phm ti t nghim trng, c ni c tr r rng, c nhn thn tt th c th p dng bin php ngn chn ny. - Thm quyn: Vic p dng bin php t tin hoc ti sn c gi tr bo m do Th trng, Ph Th trng C quan iu tra cc cp (quyt nh ny phi c s ph chun ca Vin kim st trc khi thi hnh) v Vin trng, Ph Vin trng Vin kim st nhn dn cc cp p dng trong giai on iu tra, truy t; do Chnh n, Ph Chnh n Ta n nhn dn cc cp, Thm phn l Chnh ta Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao, Thm phn c phn cng ch ta phin ta p dng trong giai on chun b xt x; trong giai on xt x ti phin ta th thm quyn ny thuc v Hi ng xt x. - Th tc: + quyt nh cho bo lnh ca ngi c thm quyn + bin bn ghi nhn v gi tr ti sn v tnh trng ti sn c t bo m Trong trng hp b can, b co vng mt khng c l do chnh ng, ti sn s b sung qu Nh nc v b can, b co s b p dng bin php ngn chn khc. Nu b can, b co chp hnh nghim chnh ngha v ca mnh th c quan tin hnh t tng s tr li ti sn t. III. VIC HY B V THAY TH BIN PHP NGN CHN (iu 94) Trong qu trnh t tng hnh s, ty din bin ca tnh hnh m c quan tin hnh t tng quyt nh p dng cc bin php ngn chn ph hp. Vic p dng, thay th hoc hy b bin php ngn chn ngoi nhng quy nh c bn v trng hp p dng nh trn cn cn c vo tnh trng sc khe ca ngi b p dng bin php ngn chn, cn c vo tnh hnh gii quyt v n, vo thi hn cho php p dng i vi tng trng hp c th. Nhn chung, vic p dng, thay th v hy b bin php ngn chn s c thc hin khi ri vo cc cn c sau: - Khi v n b nh ch. Khi v n hnh s b ra quyt nh nh ch th ton b qu trnh t tng s chm dt, t cch tham gia t tng ca nhng
Bin son: GV Mc Ging Chu 80

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ngi tham gia t tng cng chm dt theo, h tr li l mt cng dn bnh thng vi y quyn v ngha v c php lut cho php v tn trng. Theo , khng mt ai c th b tip tc p dng cc bin php hn ch mt phn quyn no. Khng c quan no c quyn tip tc p dng bin php ngn chn vi ngi b tnh nghi, v vy tt c bin php cng ch v ang c s dng cng chm dt. - Khi thy khng cn cn thit. Khi ngi b p dng cc bin php ngn chn khng cn c nh gy kh khn cho hot ng t tng hoc bn thn h khng cn kh nng gy kh khn cho vic gii quyt v n th bin php ngn chn i vi ngi ny khng cn thit na, c quan c thm quyn phi chm dt vic p dng bin php ngn chn i vi h. - Khi thy c th thay th bin php ngn chn ny bng mt bin php ngn chn khc. Trong qu trnh t tng, v nhiu nguyn nhn khc nhau, bin php ngn chn ang c p dng khng cn ph hp, c quan c thm quyn phi thay th bng mt bin php ngn chn khc. Nhng nguyn nhn ny c th l do tnh hnh sc khe ca b can, b co c chuyn bin xu hoc do thi hn tm giam ht nn c quan tin hnh t tng khng th tip tc p dng bin php tm giam, theo c quan tin hnh t tng phi p dng bin php cm i khi ni c tr hoc bin php khc. Ngc li, trong qu trnh t tng, b can, b co b p dng cc bin php ti ngoi (cm i khi ni c tr, bo lnh, t tin hoc ti sn c gi tr bo m) nhng b can, b co li vi phm ngha v v khng c mt theo giy triu tp m khng c l do chnh ng th c quan tin hnh t tng phi thay th bin php ngn chn trc bng bin php tm giam. Trong trng hp thi hn p dng bin php ngn chn do Vin kim st ph chun ht m xt thy khng cn tip tc p dng bin php ngn chn ny th vic thay th bin php ngn chn khc m B lut khng quy nh phi c s ph chun ca Vin kim st th do C quan iu tra quyt nh nhng phi thng bo vic p dng bin php ngn chn mi cho Vin kim st bo m vic theo di, gim st ca Vin kim st. i vi vic thay th bin php ngn chn khc m BLTTHS quy nh phi c s ph chun ca Vin kim st th phi do Vin kim st quyt nh. Vic p dng, thay th hoc hy b bin php ngn chn nhm m bo tn trng cc quyn v li ch c bn ca cng dn nhng vn m bo mc tiu to iu kin cho qu trnh t tng din ra thun li.

Bin son: GV Mc Ging Chu

81

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

CHNG II CC GIAI ON T TNG HNH S


5. KHI T V N HNH S

I. KHI NIM CHUNG 1. Khi nim Hin php nm 1992 quy nh mt cng dn trong iu kin bnh thng c php lut tn trng v bo v cc quyn c bn v khng ai c xm phm cc quyn t do c bn . Xut pht t quy nh ca Hip php, B lut t tng hnh s quy nh guyn tc php ch x hi ch ngha trong t tng hnh s vi ni dung quy nh mi hnh vi ca cc ch th trong quan h php lut t tng hnh s nhm gii quyt v n hnh s phi c thc hin theo quy nh ca php lut t tng hnh s (iu 3) trn c s thc hin cc nguyn tc v bo m cc quyn v li ch c bn ca cng dn. Khi mt ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi th hnh vi ny lun xm hi n cc khch th c lut hnh s bo v. xc nh hnh vi c phi l ti phm hay khng v nu l ti phm th cc yu t cu thnh ca n nh th no, cc c im v ch th, mt ch quan, khch th, mt khch quan ca ti phm phi c lm sng t, t c mt ch ti ph hp vi ngi thc hin ti phm, nhm mc tiu gio dc bn thn ngi phm ti, phng nga rn e cc biu hin ti phm, bo v quyn v li ch chnh ng ca cng dn, t chc, bo v php lut, li ch ca nh nc, thng qua m bo trt t an ton x hi, bo v php ch v xy dng mt mi trng x hi lnh mnh vn minh. Tng hp tt c nhng ni dung v v n hnh s mun c lm sng t th s kin khch quan v hnh vi nguy him cho x hi phi c i vo qu trnh t tng, theo , cc c quan tin hnh t tng mi c quyn p dng cc bin php m php lut t tng hnh s quy nh i vi ngi b tnh nghi v cc c quan t chc c nhn c lin quan chng minh gii quyt v n. xc nh s kin xy ra mang du hiu ca mt v n hnh s cn phi c chnh thc gii quyt bng con ng t tng hnh s theo quy nh ca php lut, c quan c thm quyn phi xc minh tm hiu nhng thng tin c bn ban u phc v cho vic ra quyt nh xc nh s vic xy ra l v n hnh s v chnh thc a v n i vo giai on iu tra lm r. Nhng hot
Bin son: GV Mc Ging Chu 82

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ng t tng ban u ny c thc hin trong giai u tin ca v n l giai on khi t v n hnh s. Nh vy, Khi t v n hnh s l giai on u tin ca qu trnh t tng hnh s, trong c quan c thm quyn thu thp, x l cc thng tin ban u v ra quyt nh khi t v n hnh s hoc quyt nh khng khi t v n hnh s. Thi im bt u ca giai on khi t v n hnh s c tnh t khi c quan tin hnh t tng nhn c nhng tin tc v ti phm v kt thc khi c quan tin hnh t tng ra mt trong hai quyt nh khi t v n hnh s hoc quyt nh khng khi t v n hnh s. 2. Nhim v ca giai on khi t v n hnh s ngha thc tin ca vn gii quyt ng n nhng nhim v ca giai on khi t v n hnh s t ra yu cu phi c cn c khi t v n hnh s. Bi v nu nh mc tiu chung ca t tng hnh s l nhm pht hin chnh xc nhanh chng v x l cng minh, kp thi mi hnh vi phm ti, khng lt ti phm, khng lm oan ngi v ti (iu 1) th khi t v n hnh s l pht hin chnh xc, nhanh chng nhng ti phm xy ra t ra nhng bin php ph hp cho vic iu tra lm r v x l cng minh i vi mi ti phm. Bng cch , khi t khng ch gp phn thc hin mc tiu chung ca t tng hnh s m cn l mt bo m quan trng ton b qu trnh t tng hnh s c tin hnh v tin hnh theo ng hng, ng mc tiu. Khi t ng n v kp thi l mt trong nhng bo m quan trng x l nhanh chng, cng minh i vi hnh vi phm ti xy ra. Ngc li, nu cc hot ng t tng hnh s trong giai on khi t khng y , chnh xc th c th dn n nhng sai lch hoc kh khn trong qu trnh gii quyt v n hnh s. Do khi t v n hnh s l giai on u tin ca qu trnh t tng nn giai on ny cc c quan tin hnh t tng ch s b xc nh s vic xy ra c du hiu ca ti phm hay khng quyt nh khi t hoc khng khi t v n hnh s. Xc nh du hiu ca ti phm giai on ny l vic xc nh nhng du hiu, hnh vi v s kin phm ti ch cha kt lun mt cch chc chn v ti phm v ngi phm ti. Vic khi t v n hnh s c ngha rt quan trng i vi ton b hot ng t tng tip theo. Hot ng iu tra c t c kt qu khch quan, ton din, y hay khng, cc quyn li c bn ca cng dn c c tn trng hay khng ph thuc rt nhiu vo vic thc hin ng n v nghim chnh nhng quy nh ca php lut v khi t v n hnh s.
Bin son: GV Mc Ging Chu 83

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

3. c im - Ch th: c quan c thm quyn khi t v n hnh s l C quan tin hnh t tng v cc c quan c giao quyn tin hnh mt s hot ng iu tra ban u. - Hnh vi t tng c trng: kim tra, xc minh ngun tin tip nhn c v ti phm di cc hnh thc nh ly li khai ca ngi b tm gi, xem xt du vt trn thn th ca ngi b tm gi theo quy nh, khm nghim hin trng - Vn bn t tng c trng: quyt nh khi t hoc quyt nh khng khi t v n hnh s. Trong : + Quyt nh khi t v n hnh s l hnh vi t tng hnh s ca c quan c thm quyn khi t v n hnh s biu hin bng mt vn bn t tng hnh s xc nh mt s kin php l l c du hiu ca ti phm c th c quy nh ti B lut hnh s. Quyt nh khi t v n hnh s lm pht sinh nhng quan h t tng, m u cho vic thc hin nhng hnh vi t tng cn thit tip theo lm r s tht khch quan v s kin . + Quyt nh khng khi t v n hnh s l hnh vi php l ca ngi c thm quyn khi t v n hnh s biu hin bng mt vn bn quyt nh khng tin hnh hoc chm dt mi hot ng t tng hnh s hoc ang tin hnh i vi hnh vi b cho l ti phm khi c nhng cn c nht nh. II.CN C KHI T V N HNH S 1. Cn c khi t v n hnh s loi tr nhng trng hp oan sai, iu 100 BLTTHS 2003 quy nh kh nng duy nht cho php khi t v n. l khi xc nh c du hiu ti phm. Du hiu ti phm chnh l nhng thng tin c bn ban u v s vic phm ti ni chung. Du hiu phm ti chnh l iu kin cn v khi t v n hnh s. Du hiu phm ti c xc nh trn c s nhng thng tin thu c t nhng ngun nht nh. iu 100 BLTTHS 2003 quy nh nm ngun tin c th lm c s xc nh du hiu phm ti nh sau: 1.1. T gic ca cng dn

T gic ca cng dn l s t co v nhng hnh vi no m h cho rng l ti phm. Cng dn c quyn v ngha v t co nhng hnh vi vi
Bin son: GV Mc Ging Chu 84

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

phm php lut hnh s m h bit vi bt k c quan, t chc no khng nht thit phi l c quan tin hnh t tng. Vic quy nh nh th to iu kin cho c ch thng tin v ti phm c nhanh chng, to iu kin cho nhn dn tham gia rng ri v thun tin vo cuc u tranh phng chng ti phm, ng thi nng cao trch nhim ca c quan, t chc trong u tranh vi ti phm, bo v trt t x hi, bo v quyn li ca nh nc, quyn v li ch hp php ca cng dn. C quan, t chc nhn c t gic ca cng dn c trch nhim phi thng bo cho C quan iu tra hoc Vin kim st bng vn bn xem xt vic khi t hoc khng khi t v n hnh s. T gic c th trc tip bng ming, c th bng th, in thoi, vn bn Trng hp ngi b hi trnh bo v s kin phm ti (iu 105) cng c coi l t gic ca cng dn. 1.2. Tin bo ca c quan, t chc

Tin bo ca c quan, t chc v ti phm l nhng thng tin, thng bo, bo co, kin ngh ca cc c quan, t chc vi c quan tin hnh t tng v nhng hnh vi, v vic xy ra m cc c quan, t chc cho l ti phm19. iu 83 ca BLTTHS 1988 quy nh tin bo ca c quan Nh nc hoc t chc x hi cng l mt cn c khi t v n hnh s. iu 100 ca BLTTHS 2003 thay th cm t c quan Nh nc hoc t chc x hi bng cm t c quan, t chc ni chung. iu khng nh rng khng ch c c quan Nh nc, t chc x hi m c cc c quan (nh c quan ca s qun nc ngoi, cc c quan ngoi giao, cc t chc phi chnh ph) v cc t chc khc (t chc ngh nghip, t chc chnh tr x hi) cng phi c trch nhim bo cho c quan tin hnh t tng nhng tin tc v ti phm. iu ny th hin r nguyn tc s tham gia ca mi t chc, c nhn vo cng cuc u tranh phng chng ti phm. 1.3. Tin bo trn cc phng tin thng tin i chng

Khi c tin tc v ti phm trn cc phng tin thng tin i chng (bo ch, pht thanh, truyn hnh) th c quan c thm quyn c trch nhim xem xt v gii quyt thng tin theo quy nh ca php lut.

Xem thm Thng t lin tch ca Vin kim st nhn dn ti cao Thanh tra Chnh ph - B Cng an B Quc phng s 03/2006/TTLT-KSNDTC-TTrCP-BCA-BQP ngy 23 thng 5 nm 2006 v quan h phi hp trong vic pht hin iu tra, x l cc v c du hiu ti phm do c quan thanh tra kin ngh khi t
19

Bin son: GV Mc Ging Chu

85

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

1.4.

C quan iu tra, Vin kim st, Ta n, B i bin phng, Hi quan, Kim lm, lc lng Cnh st bin v cc c quan khc ca Cng an nhn dn, Qun i nhn dn c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra trc tip pht hin du hiu ca ti phm

y l nhng ch th c bit m trong qu trnh thc hin chc nng, nhim v ca mnh, nhng thng tin m h thu c c gi tr lm cn c xc nh vic khi t v n hnh s. Trong cc c quan l B i bin phng, Hi quan, Kim lm, lc lng Cnh st bin v mt s c quan khc thuc Cng an nhn dn, Qun i nhn dn l cc c quan qun l Nh nc, chc nng chnh ca h l hnh chnh - qun l. Tuy nhin, trong qu trnh thc hin qun l Nh nc trn lnh vc c th, cc c quan ny phi thc hin chc nng kim tra, thanh tra v do c kh nng pht hin ti phm. V vy, du hiu ti phm do nhng c quan ny pht hin c cng l cn c khi t v n hnh s. 1.5. Ngi phm ti t th

Ngi phm ti t th l ngi sau khi thc hin hnh vi phm ti t n nn v ti li ca mnh m t nguyn khai bo v gip cc c quan bo v php lut nhanh chng lm r cc tnh tit ca v n v ngn chn cc hnh vi phm ti khc. Ngi phm ti c coi l t th khi chnh ngi t n c quan c thm quyn khai bo v hnh vi phm ti ca mnh. V li t th l li ca chnh ngi phm ti ni ra nn li t th c th c coi l ngun thng tin trc tip v vic phm ti. V vy, li t th l mt ti liu rt quan trng gii quyt v n nn c quan c thm quyn cn phi xc nh r s tht v li t th i n kt lun rng c hay khng c vic du hiu ti phm trong s vic m ngi t th khai bo, trn c s ra quyt nh khi t hay khng khi t v n hnh s. Cc c s trn l cc ngun thng tin ban u v ti phm, c thc hin bi nhiu ch th khc nhau trong x hi. Cc ngun thng tin ca cc ch th ny khng phi lc no cng phn nh ng s vic xy ra l ti phm. Thc t cng chng minh, c nhiu trng hp cc thng tin v ti phm c a ra t nhng ch th ny khng chnh xc. Khi c quan c thm quyn tip cn c cc thng tin v ti phm da vo cc ngun tin trn y th khng mc nhin ra quyt nh khi t v n hnh s m phi tin hnh kim tra xc minh ngun tin mt cch c bn v ton din, khi xc nh c du hiu ti phm mi ra quyt nh khi t v n hnh s.

Bin son: GV Mc Ging Chu

86

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2. Cn c khng khi t v n hnh s Mc d php lut t tng hnh s quy nh nhng cn c khi t v n hnh s nhng trong thc t vn c nhng trng hp do nhiu l do khc nhau c quan c thm quyn tin hnh t tng khi t v n hnh s khng ng vi quy nh ca php lut hnh s v php lut t tng hnh s. Nhm phng nga vic khi t v n hnh s mt cch thiu chnh xc, iu 107 B lut t tng hnh s 2003 quy nh nhng cn c khng c khi t v n hnh s m khi s kin ri vo mt trong nhng cn c , c quan Nh nc c thm quyn phi ra quyt nh khng khi t v n hnh s. Theo iu 107, khi c mt trong nhng cn c sau y th khng c khi t v n hnh s: 2.1. Khng c s vic phm ti

iu ny c ngha l khng xy ra trn thc t s vic b coi l ti phm. Thc tin cho thy, khng phi bt k ngun tin no (t gic, tin bo) cng u phn nh ng s vic xy ra. i khi c nhng s vic xy ra gy nguy him hoc e da gy nguy cho x hi nhng vn khng phi l ti phm nhng do nhm ln ca ngi t gic, do vu khng, gi to Hay c nhng trng hp, c nhng s vic xy ra nhng rt kh phn bit c ti phm hay khng phi ti phm nu nh ngi nhn nh s vic khng c kin thc chuyn mn v khoa hc php l hnh s. Nhng trng hp ny, sau khi c quan chuyn mn c thm quyn xc nh r rng khng c s vic phm ti th s l mt cn c quyt nh khng khi t v n hnh s. 2.2. Hnh vi khng cu thnh ti phm

Trng hp ny c hiu l c hnh vi nguy him cho x hi nhng hnh vi khng nhng yu t cu thnh ti phm. Trn thc t, c nhng hnh vi xy ra c nhng du hiu nh ti phm nhng li khng y nh khng c li hoc c hu qu xu cho x hi nhng khng ng k v.v xc nh c ti phm c th, hnh vi c xem xt phi c y nhng du hiu ca cu thnh ti phm. Cn c vo nhng quy nh ca B lut hnh s th hnh vi c nhng tnh tit loi tr tnh nguy him cho x hi nh tnh th cp thit, phng v chnh ng, s kin bt ng, ri ro th khng b khi t v hnh s. Tm li, mt hnh vi c thc hin hoc l khng c li, hoc l gy thit hi hoc e da gy thit nhng khng ng k, hoc hnh vi c thc hin bi nhng ch th khng c nng lc chu trch nhim hnh s thc hin, nhng hnh vi gy thit hi nhng loi tr tnh nguy him cho x hi ca hnh vi th l nhng cn c khng khi t v n hnh s.
87

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2.3.

Ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi cha n tui chu trch nhim hnh s

Tui chu trch nhim hnh s l cn c quan trng khi t v truy cu trch nhim hnh s i vi mt ngi. Theo quy nh ti iu 12 B lut hnh s 1999, ngi t 14 tui tr ln nhng cha 16 tui phi chu trch nhim hnh s v ti phm rt nghim trng do c hoc ti phm c bit nghim trng; ngi t 16 tui tr ln phi chu trch nhim hnh s v mi ti phm. Theo , nhng hnh vi nguy him cho x hi do ngi cha 14 tui thc hin th khng c khi t v n hnh s. Nh vy, quy nh cha n tui chu trch nhim hnh s c hiu chnh xc l cha n tui chu trch nhim hnh s i vi tng ti phm c th. 2.4. Ngi m hnh vi phm ti ca h c bn n hoc quyt nh nh ch v n c hiu lc php lut

Hnh vi phm ti ca mt ngi b Ta n xt x, tuyn n v bn n c hiu lc php lut th khng th b khi t iu tra, truy t, xt x v phi chu hnh pht ln th hai. Quyt nh nh ch v n l vn bn ca Vin kim st hoc Ta n nhm chm dt vic tin hnh t tng i vi v n th cng khng th b khi t. Nhng quy nh ny nhm trnh tnh trng mt hnh vi b truy cu trch nhim hnh s nhiu ln hoc vic gii quyt v n khng cn c php l nhng vn b khi t dn n vi phm php lut t tng hnh s, nh hng n nhng quyn c bn ca cng dn, gy thit hi cho Nh nc v x hi. 2.5. ht thi hiu truy cu trch nhim hnh s

Thi hiu truy cu trch nhim hnh s i vi ngi thc hin hnh vi phm ti no c hiu l thi hn m vic truy cu c hiu lc. Ht thi hn ny th ngi thc hin ti phm khng b truy cu trch nhim hnh s na. Thi hn ny c tnh t ngy ngi thc hin ti phm. Khon 5 iu 107 BLTTHS 2003 quy nh vic ht thi hiu truy cu trch nhim hnh s l mt cn c khng khi t v n hnh s hon ton ph hp vi quy nh ti iu 23 B lut hnh s 1999 v thi hiu truy cu trch nhim hnh s. Theo quy nh ca php lut hnh s hin hnh th trong trng hp nht nh, nhng ngi c hnh vi phm ti nhng qua thi hn do php lut quy nh nu khng b truy cu trch nhim hnh s th s khng b truy cu trch nhim hnh s na. Ni cch khc, iu ny c ngha l ngi phm ti nhng ht thi hiu truy cu trch nhim hnh s th s khng b khi t i vi ti m h phm nhng ht thi hiu truy cu.

Bin son: GV Mc Ging Chu

88

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2.6.

Ti phm c i x

i vi nhng ti phm c i x th khng c khi t v n hnh s. i x l quyt nh ca c quan quyn lc cao nht l Quc hi. Khi c ti phm no c i x th nhng hot ng t tng lin quan nh khi t, iu tra, truy t, xt x u c nh ch. 2.7. Ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi cht, tr trng hp cn ti thm i vi ngi khc

Vic khi t v n dn n khi t b can, truy cu trch nhim hnh s i vi ngi thc hin ti phm. Khi , hnh pht s c p dng i vi ngi phm ti nhm mc ch gio dc, ci to h. V th, khi ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi cht th vic gio dc, ci to h khng th c thc hin. Trong trng hp ny, vic khi t i vi ngi ny l khng cn cn thit na tr trng hp cn ti thm i vi ngi khc. Nhng cn c khng khi t v n hnh s quy nh ti iu 107 nu trn l s kt hp cc quy nh ca B lut hnh s v cc trng hp khng phi l ti phm vi cc quy nh ca BLTTHS v nhng yu t loi tr cn c khi t v n. Nhng quy nh ny l c s php l c quan c thm quyn ra quyt nh khng khi t v n hnh s. Trn thc t, khng t trng hp c quan c thm quyn ra quyt nh khi t v n hnh s khi c cn c l du hiu ti phm. Nhng qua qu trnh iu tra tip theo, C quan iu tra li xc nh s vic khi t ban u l c du hiu v ti phm nhng li ri vo cc cn c khng khi t v n hnh s (nh s vic v hnh s xy ra do ngi b bnh tm thn, ngi di 14 tui thc hin), khi C quan c thm quyn phi ra quyt nh nh ch iu tra giai on iu tra, hoc nh ch v n giai on truy t, chun b xt x hoc tuyn v ti ti phin ta. Nh vy, c c mt quyt nh khi t chnh xc, c quan tin hnh t tng phi kt hp hi ha gia hai cn c khi t (iu 100) v cn c khng khi t (iu 107), xem xt tng th v ton din ng thi c hai cn c trn th mi khng gy ra oan sai. Tuy nhin, trong trng hp khng c thi gian v chng c xem xt ng thi c hai cn c trn, c quan tin hnh t tng phi kp thi ra quyt nh khi t v n khi s vic mang du hiu ti phm, trnh vic ko di, gy lng ph thi gian khng m bo tnh kp thi i vi vic gii quyt v n hnh s. i vi trng hp khi t v n theo yu cu ca ngi b hi th vic ngi b hi khng ngh khi t cng khng c xem l cn c khng khi t. Trong nhng trng hp c th nht nh, mc d ngi b hi rt n yu cu ngh khi t nhng nu xt thy vic rt n yu cu ny l do b
Bin son: GV Mc Ging Chu 89

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

p buc, cng bc th c quan c thm quyn vn c th khi t v n (khon 2 iu 105) III. QUYT NH KHI T V N HNH S 1. Thm quyn khi t (iu 104) Khi c cn c khi t v n hnh s, xc nh c nhng du hiu ti phm i vi hnh vi vi phm php lut, cc c quan Nh nc c thm quyn phi khi t v n. iu 104 BLTTHS 2003 quy nh ch th ca vic khi t v n hnh s bao gm cc c quan sau: 1.1. C quan iu tra C quan iu tra c thm quyn khi t v n hnh s trong mi trng hp. Trong : + C quan iu tra trong Cng an nhn dn ra quyt nh khi t v n hnh s i vi tt c cc ti phm tr nhng ti phm thuc thm quyn ca C quan iu tra trong Qun i nhn dn v Vin kim st nhn dn. + C quan iu tra trong Qun i nhn dn ra quyt nh khi t v n hnh s i vi nhng ti phm thuc thm quyn xt x ca Ta n qun s. + C quan iu tra ca Vin kim st nhn dn ti cao ra quyt nh khi t v n hnh s i vi mt s loi ti phm trong hot ng t php m ngi phm ti l cn b thuc cc c quan t php. C quan iu tra c thm quyn ra quyt nh khi t v n hnh s i vi nhng ti phm xy ra trn a phn ca mnh. Trong trng hp khng xc nh c a im xy ra ti phm th vic ra quyt nh khi t v n hnh s thuc thm quyn ca C quan iu tra ni nhn c tin bo, t gic v ti phm hoc ni ngi b t gic, ngi b tm gi c tr. Thm quyn ra quyt nh khi t v n hnh s ca C quan iu tra do Th trng, Ph Th trng C quan iu tra c phn cng iu tra v n thc hin. 1.2. Vin kim st Khc vi quy nh ti iu 87 BLTTHS 1988, iu 104 BLTTHS 2003 thu hp phm vi khi t v n hnh s ca Vin kim st. Vin kim st ch ra quyt nh khi t v n trong hai trng hp:

Bin son: GV Mc Ging Chu

90

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

+ Vin kim st hy b quyt nh khng khi t v n hnh s ca C quan iu tra v cc c quan khc c giao tin hnh mt s hot ng iu tra. l nhng trng hp m quyt nh khng khi t v n hnh s ca C quan iu tra, B i bin phng, Hi quan, Kim lm, lc lng Cnh st bin v cc c quan khc trong Cng an nhn dn, Qun i nhn dn khng cn c php l. + Khi Hi ng xt x yu cu khi t v n v yu cu ny c cn c. Vic hn ch nh trn l hp l v thng nht vi cc quy nh khc ca B lut l vic gii quyt t gic, tin bo v ti phm v kin ngh v vic khi t c tp trung gii quyt mt mi l C quan iu tra. Lut khng quy nh c th trong trng hp Vin kim st khi t th nhng ngi no c quyn khi t. Nh vy, nhng ngi t cch i din cho Vin kim st u c thm quyn khi t v n hnh s i vi nhng trng hp ny. 1.3. Ta n Hi ng xt x ra quyt nh khi t hoc yu cu Vin kim st khi t v n hnh s nu qua vic xt x ti phin ta m pht hin ti phm mi cn phi iu tra. Vic BLTTHS 2003 xc nh r thm quyn khi t ca Hi ng xt x ni ln s thay i cch thc x l thng tin v ti phm. iu ny th hin nhng im sau: + Th nht, khng phi l Ta n ni chung m chnh l Hi ng xt x thng qua vic xt x m pht hin ti phm; + Th hai, khi pht hin du hiu ti phm ti phin ta, Hi ng xt x c hai cch x l sau: ra quyt nh khi t v n hnh s, sau gi ti Vin kim st xem xt v quyt nh giao cho C quan iu tra tin hnh iu tra yu cu Vin kim st khi t v n hnh s. Vin kim st phi thng bo cho Hi ng xt x bit kt qu vic gii quyt yu cu khi t .

Bin son: GV Mc Ging Chu

91

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

1.4. Hi quan, Kim lm, B i Bin phng, Cnh st bin v cc c quan khc thuc Cng an nhn dn v Qun i nhn dn Vic khi t v n hnh s thuc thm quyn ca cc c quan Hi quan, Kim lm, b i Bin phng, Cnh st bin khi ti phm xy ra trn a bn hoc trn lnh vc m cc c quan ny qun l v trong nhng trng hp sau: + i vi ti phm t nghim trng, trong trng hp phm ti qu tang, chng c v lai lch ca ngi phm ti r rng th nhng c quan ny ra quyt nh khi t v n, khi t b can, tin hnh iu tra ban u v chuyn h s Vin kim st c thm quyn trong thi hn 20 ngy k t ngy khi t v n. + i vi ti nghim trng, rt nghim trng, c bit nghim trng hoc t nghim trng nhng phc tp th nhng c quan ny ra quyt nh khi t v n, tin hnh nhng hot ng iu tra ban u v chuyn h s cho Vin kim st c thm quyn trong thi hn 7 ngy k t ngy khi t v n. i vi cc c quan khc ca Cng an nhn dn, Qun i nhn dn c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra, B lut quy nh khi cc c quan ny lm nhim v nu pht hin thy c du hiu ti phm th c quyn khi t v n, tin hnh iu tra ban u v chuyn h s cho C quan iu tra c thm quyn trong thi hn 7 ngy k t ngy khi t v n. 2. Thi hn, trnh t v th tc gii quyt vic khi t (iu 103) - Thi hn gii quyt vic khi t: Trong thi hn hai mi ngy, k t ngy nhn c t gic, tin bo v ti phm, kin ngh khi t, C quan iu tra trong phm vi trch nhim ca mnh phi kim tra, xc minh ngun tin v quyt nh vic khi t hoc quyt nh khng khi t v n hnh s. Trong trng hp s vic b t gic, tin bo v ti phm hoc kin ngh khi t c nhiu tnh tit phc tp hoc phi kim tra, xc minh ti nhiu a im th thi hn gii quyt t gic v tin bo v ti phm c th di hn, nhng khng qu hai thng. - Trnh t ca vic khi t: + Tip nhn cc ngun tin v ti phm + Kim tra, xc minh, b sung tin bo v ti phm

Bin son: GV Mc Ging Chu

92

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

+ Quyt nh khi t v n hnh s hoc quyt nh khng khi t v n hnh s


Tip nhn t gic v tin bo v ti phm

Kim tra, xc minh cc ngun tin v ti phm

Quyt nh vic khi t Khi c mt trong cc cn c quy nh ti iu 107 Quyt nh khng khi t VAHS

Khi c du hiu ti phm

Quyt nh khi t VAHS

S 5. Trnh t khi t v n hnh s

- Th tc khi t: bo m vic khi t ng quy nh ca php lut t tng hnh s, bo m khng vi phm cc quyn v li ch ca cng dn, iu 104 quy nh r nhng trch nhim v cng vic m c quan tin hnh t tng phi tin hnh trong thi hn 24 gi k t thi im ra quyt nh khi t. C th nh sau: + i vi quyt nh khi t v n do C quan iu tra, B i bin phng, Hi quan, Kim lm, lc lng Cnh st bin, cc c quan khc thuc Cng an nhn dn, Qun i nhn dn c giao quyn tin hnh mt s hot ng iu tra tin hnh th quyt nh khi t ny phi c gi ti Vin kim st cng cp kim st vic khi t. Vin kim st thc hin quyn kim st vic tun theo php lut trong qu trnh khi t c quyn hy b, thay i, b sung quyt nh khi t v n hnh s ca cc c quan ni trn. + i vi quyt nh khi t v n ca Hi ng xt x phi c gi n Vin kim st cng cp xem xt, quyt nh vic iu tra. Nu xt thy quyt nh khi t v n hnh s ca Hi ng xt x khng c cn c th Vin kim st cng cp khng ngh ln Ta n cp trn. Trong trng hp quyt nh khi t ca Hi ng xt x l c cn c th Vin kim st
Bin son: GV Mc Ging Chu 93

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

quyt nh vic iu tra. Vin kim st ra yu cu iu tra v yu cu C quan iu tra tin hnh iu tra. Ngay sau khi c quyt nh khi t v n hnh s, c quan c thm quyn phi xem xt vic p dng cc bin php ngn chn v thc hin ngay mi bin php thu thp chng c lm r v n hnh s. 3. Thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s Vic khi t v n hnh s c a ra giai on m c quan tin hnh t tng ch mi da vo mt t thng tin cha y v s tht khch quan lin quan n v n hnh s. Trong qu trnh tin hnh nhng hot ng t tng tip theo, nht l cc hot ng v iu tra, khm ph v n cc c quan tin hnh t tng pht hin nhng thng tin, ti liu, chng c mi lm cho nhng tnh tit v v n c r rng, y hn trong khng loi tr kh nng nhng thng tin, ti liu, chng c ny cho thy quyt nh khi t ban u l cha hon ton chnh xc hoc cha y , cn phi thay i, b sung cho ph hp vi thc t khch quan. Trn c s thc tin , BLTTHS 2003 b sung iu 106 v thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s. y l mt iu lut hon ton mi theo , B lut cho php c quan c thm quyn trong nhng iu kin cn thit nht nh c quyn thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s. iu 106 quy nh c th thm quyn v ch th tin hnh, trnh t, th tc ca vic thay i v b sung quyt nh khi t v n hnh s nh sau: 1. Khi c cn c xc nh ti phm khi t khng ng vi hnh vi phm ti xy ra hoc cn c ti phm khc th C quan iu tra, Vin kim st ra quyt nh thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s. 2. Trong trng hp C quan iu tra quyt nh thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s th trong thi hn 24 gi, k t khi ra quyt nh thay i hoc b sung quyt nh khi t v n, C quan iu tra phi gi cho Vin kim st kim st vic khi t. Trong trng hp Vin kim st quyt nh thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s th trong thi hn 24 gi, k t khi ra quyt nh thay i hoc b sung quyt nh khi t v n, Vin kim st phi gi cho C quan iu tra tin hnh iu tra Nh vy, thun li cho vic kim st hot ng khi t iu lut quy nh ch c C quan iu tra v Vin kim st mi c quyn thay i hoc b sung quyt nh khi t v n hnh s.

Bin son: GV Mc Ging Chu

94

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

IV. KIM ST VIC KHI T V N HNH S Vin kim st l c quan thc hnh quyn cng t, kim st vic tun theo php lut trong qu trnh gii quyt v n hnh s ni chung, bao gm tt c cc giai on khi t, iu tra, truy t, xt x v thi hnh n. Trong giai on khi t, Vin kim st c trch nhim m bo cho mi ti phm c pht hin u phi c khi t kp thi v vic khi t phi c cn c v hp php; pht hin kp thi hnh vi vi phm php lut ca c quan tin hnh t tng v ngi tin hnh t tng v p dng cc bin php loi tr vic vi phm php lut ca bt k c nhn, t chc no. bo m vic khi t v n hnh s c cn c v hp php, Vin kim st phi kim tra xem cc c quan hu quan c thc hin ng nhng quy nh ca php lut t tng hnh s hay khng; tin hnh kim st vic gii quyt cc tin bo v ti phm ca C quan iu tra, yu cu C quan iu tra thng bo v tnh hnh ti phm; thng xuyn trao i, i chiu nhng thng tin v vic gii quyt v n v yu cu cc c quan hu quan bo m thc hin ng nhng quy nh v thi hn theo quy nh ca php lut t tng hnh s. Vin kim st phi kim st tnh c cn c v hp php ca quyt nh khi t v n hnh s ca cc c quan c thm quyn. Nu cc quyt nh ny khng c cn c hoc khng ng thm quyn th Vin kim st c quyn hy b quyt nh khi t v ra quyt nh khng khi t (hoc khi t i vi nhng ti phm m c quan c thm quyn quyt nh khng khi t nhng b Vin kim st hy b); i vi quyt nh khi t ca Hi ng xt x th Vin kim st c quyn khng ngh ln Ta n cp trn (iu 109 BLTTHS 2003).

Bin son: GV Mc Ging Chu

95

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

6. IU TRA V N HNH S V QUYT NH VIC TRUY T


I. KHI NIM IU TRA V N HNH S 1. Khi nim iu tra v n hnh s l mt giai on ca qu trnh t tng hnh s do C quan c thm quyn iu tra v n hnh s tin hnh nhm thu thp y chng c chng minh v ti phm. Giai on iu tra l giai on tip theo sau ca giai on khi t c tin hnh trn c s quyt nh khi t ca c quan Nh nc c thm quyn. Giai on iu tra c bt u t khi c quyt nh khi t v kt thc khi C quan iu tra hon thnh bn kt lun iu tra v quyt nh ngh truy t ngi phm ti ra trc Ta n hoc ra quyt nh nh ch iu tra. 2. Nhim v ca giai on iu tra v nguyn tc ca hot ng iu tra Trong khi thc hin nhim v, C quan iu tra c nhng nhim v sau (iu 3 Php lnh t chc iu tra hnh s 2004): - p dng mi bin php do B lut t tng hnh s quy nh xc nh ti phm v ngi thc hin hnh vi phm ti, lp h s, ngh truy t; - Tm ra nguyn nhn, iu kin phm ti; - Yu cu cc c quan, t chc hu quan p dng cc bin php khc phc v ngn nga. Trong , hot ng xc nh ti phm v ngi thc hin hnh vi phm ti l nhim v trng tm ca giai on iu tra. Qu trnh iu tra c tin hnh theo nguyn tc sau (iu 5 Php lnh): - Th nht, ch C quan iu tra v cc c quan c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra quy nh trong Php lnh ny mi c tin hnh iu tra cc v n hnh s. Mi hot ng iu tra phi tun theo quy nh ca B lut t tng hnh s v Php lnh t chc iu tra hnh s.

Bin son: GV Mc Ging Chu

96

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Th hai, hot ng iu tra phi tn trng s tht, tin hnh mt cch khch quan, ton din v y ; pht hin chnh xc, nhanh chng mi hnh vi phm ti, lm r nhng chng c xc nh c ti v chng c xc nh v ti, nhng tnh tit tng nng v tnh tit gim nh trch nhim hnh s ca ngi c hnh vi phm ti, khng lt ti phm v khng lm oan ngi v ti. - Th ba, C quan iu tra cp di chu s hng dn, ch o nghip v ca C quan iu tra cp trn. 3. c im Ch th: - C quan iu tra ca lc lng Cnh st nhn dn v cc c quan khc ca lc lng Cnh st nhn dn c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra. - C quan iu tra ca lc lng An ninh nhn dn v cc c quan khc ca lc lng An ninh nhn dn c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra. - C quan iu tra trong Qun i nhn dn v cc c quan khc trong Qun i nhn dn c giao nhim v tin hnh mt s hot ng iu tra. - C quan iu tra ca Vin kim st nhn dn. - n v b i Bin phng, c quan Hi quan, Kim lm, Cnh st bin. - Mt s c quan khc thuc Cng an nhn dn v Qun i nhn dn. Trong c mt s ch th c bit nh B i bin phng, Hi quan, Kim lm, lc lng Cnh st bin v cc c quan khc ca lc lng Cng an nhn dn, Qun i nhn dn l cc c quan qun l Nh nc, chc nng chnh ca h l hnh chnh - qun l. Tuy nhin, trong qu trnh thc hin qun l Nh nc trn lnh vc c th, cc c quan ny phi thc hin chc nng thanh tra v do c kh nng pht hin ti phm. V vy, php lut cho php cc c quan, n v ny c tin hnh mt s hot ng iu tra. Hnh vi t tng c trng: khi t b can, hi cung b can; ly li khai ngi lm chng, ngi b hi, i cht v nhn dng; khm xt, thu gi, tm gi, k bin ti sn; khm nghim hin trng, khm nghim t thi, xem xt du vt trn thn th, thc nghim iu tra, gim nh Vn bn t tng c trng: bn kt lun iu tra v ngh truy t.
Bin son: GV Mc Ging Chu 97

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

II.NHNG QUY NH CHUNG V IU TRA 1. C quan iu tra v thm quyn iu tra - C quan iu tra: - Thm quyn iu tra: [Xem li Bi 2, phn II. C quan tin hnh t tng]

2. Thi hn iu tra, phc hi iu tra, iu tra b sung, iu tra li - Thi hn iu tra l khong thi gian ti a do php lut quy nh m trong khong thi gian , C quan iu tra c thm quyn c thc hin cc hot ng iu tra nhm xc nh ti phm, ngi thc hin hnh vi phm ti v nhng tnh tit khc ca v n, hon thnh vic iu tra v n hnh s. Thi hn iu tra c tnh t khi khi t v n cho n khi kt thc iu tra. Thi hn iu tra c quy nh nh sau: (iu 119) Loi ti phm t nghim trng nghim trng rt nghim trng c bit nghim trng Thi hn 2 th 3 th 4 th 4 th ln 1 2 th 3 th 4 th 4 th 2 th 4 th 4 th 4 th 4 th Gia hn ln 2 ln 3 ln 4

- Phc hi iu tra (iu 165 BLTTHS 2003): Trong qu trnh t tng, c nhiu trng hp v n ang iu tra th phi ngng li hoc tm ngng li v ri vo nhng tnh tit m C quan iu tra khng th tin hnh iu tra c na. Vic tip tc iu tra khi s khng t c kt qu hoc ch gy ra oan sai v lng ph. Sau thi gian, cc kh khn tr ngi ny c khc phc hoc c quan c thm quyn pht hin nhng tnh tit mi v yu cu m bo gii quyt chnh xc, ton din, khch quan v kp thi, v n s c khi phc li hot ng iu tra b ngng li tip tc c iu tra lm r. Qu trnh iu tra tip theo sau khi v n b nh ch hoc tm nh ch c thc hin thng qua quyt nh phc hi iu tra. Phc hi iu tra c th c coi l mt giai on c bit ca qu trnh iu tra bi v nhng trnh t, th tc, thm quyn cng nh cc vn khc c lin quan u rt c trng nhm mc ch tip tc pht hin, thu thp, cng c cc ti liu c

Bin son: GV Mc Ging Chu

98

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

gi tr chng c lm r chn l khch quan v v n. Mt khc, l mt giai on c bit v khng phi trong mi v n u c giai on ny. Giai on phc hi iu tra ch xut hin khi c nhng tnh tit c bit v n ch hin hu khi trc hot ng iu tra b nh ch hoc tm nh ch. Vic phc hi iu tra c quyt nh khi tha mn ba iu kin sau: Th nht, c v n hnh s c khi t, iu tra nhng b nh ch iu tra hoc tm nh ch iu tra; Th hai, cha ht thi hiu truy cu trch nhim hnh s i vi ti phm c khi t v iu tra trong v n ; Th ba, c l do hy b quyt nh nh ch hoc tm nh ch iu tra trc . L do hy b quyt nh tm nh ch iu tra: 1. C chng nhn ca Hi ng gim nh php y l b can qua c cn bnh tm thn hoc bnh lm mt kh nng iu khin hnh vi hoc bnh him ngho khc m trc y C quan iu tra dng lm cn c tm nh ch iu tra. 2. C quan iu tra xc nh c b can l ai (i vi v n cha xc nh c b can) hoc bit b can ang u (i vi b can ang trn trnh) v c th tip tc cc hot ng t tng. L do hy b quyt nh nh ch iu tra: 1. Khi pht hin vic rt yu cu ngh truy t ca ngi b hi (theo khon 2 iu 105 BLTTHS 2003) l khng c cn c php l. 2. Khi trc c sai lm trong vic xc nh cn c khng khi t v n hnh s dn n nh ch v n. 3. C quan iu tra pht hin nhng tnh tit mi lin quan n v n c nh ch iu tra v tnh tit mi c ngha i vi vic gii quyt ng n v n hnh s. Khi hot ng iu tra tha mn cc iu kin v l do trn, vic phc hi iu tra c thc hin. Trong thi hn hai ngy sau khi ra quyt nh phc hi iu tra, C quan iu tra phi gi quyt nh phc hi iu tra n Vin kim st cng cp. Hot ng iu tra tip theo sau khi c quyt nh phc hi iu tra phi c tin hnh trong thi hn sau (khon 1 iu 121 BLTTHS 2003):

Bin son: GV Mc Ging Chu

99

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Loi ti phm t nghim trng nghim trng rt nghim trng c bit nghim trng

Thi hn 2 th 2 th 2 th 3 th

Gia hn

2 th 2 th 3 th

- iu tra b sung (khon 2 iu 121): Hot ng iu tra v phc hi iu tra vi thi hn c quy nh nh trn i khi khng C quan iu tra lm r, ton din v tng tn cc tnh tit ca v n, nht l trong trng hp nhng ngi tham gia t tng c tnh che du s tht. Vi nhng g thu thp c trong qu trnh iu tra, C quan iu tra c th lp bn kt lun iu tra v chuyn h s, ti liu ca v n n Vin kim st v ngh truy t. Nhng ti liu ny trong nhng trng hp nht nh c th cha cn c Vin kim st thc hin quyn cng t mt cch chnh xc, ng ngi ng ti. m bo qu trnh t tng din ra chnh xc, khch quan, yu cu nhng tnh tit v v n phi c b sung nhng ni dung c th. Khi , Vin kim st hoc Ta n s tr h s v n cho C quan iu tra iu tra b sung nhng vn cn thit . Nu v n do Vin kim st tr li h s iu tra b sung th thi hn ca vic iu tra b sung khng qu hai thng; nu v n do Ta n tr li h s iu tra b sung th thi hn iu tra b sung khng qu mt thng. Vin kim st hoc Ta n ch c tr li h s iu tra b sung khng qu hai ln. Thi hn iu tra b sung tnh t ngy C quan iu tra nhn li h s v n v yu cu iu tra b sung Vic tr h s iu tra b sung c thc hin khi c mt trong cc cn c sau (iu 168, 179): H s v n cn thiu nhng chng c quan trng i vi v n m Vin kim st v Ta n khng t mnh b sung c; C cn c khi t b can hoc xt x b co v mt ti phm khc hoc c ngi ng phm khc; C vi phm nghim trng th tc t tng
Bin son: GV Mc Ging Chu 100

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Vic tr h s iu tra b sung ca Ta n phi thc hin vi s ng ca Vin kim st. Trong trng hp Vin kim st khng ng vi vic tr h s yu cu iu tra b sung ca Ta n hoc qua iu tra b sung nhng C quan iu tra v Vin kim stvn khng lm sng t c nhng vn m Ta n yu cu th Ta n vn phi tin hnh xt x vi bn co trng m Vin kim st truy t. Trong trng hp qua iu tra b sung, C quan iu tra chng minh c thm nhng tnh tit mi xc nh c ti phm khc c thc hin v c ngi ng phm khc th C quan iu tra lp bn kt lun iu tra li, Vin kim st truy t li v Ta n xt x theo bn co trng mi . iu khon quy nh ch c Vin kim st v Ta n mi c quyn tr h yu cu iu tra b sung. V Ta n, theo quy nh ca iu lut, s tr h s iu tra b sung trong giai on chun b xt x. Tuy nhin, theo quy nh ca khon 2 iu 199, th c th thy Hi ng xt x cng c quyn ra quyt nh tr h s iu tra b sung ti phin ta. - iu tra li (khon 3 iu 121): Trong trng hp h s v n c tr li km theo yu cu iu tra li th thi hn iu tra v gia hn iu tra c thc hin theo th tc chung quy nh ti iu 119 BLTTHS 2003. Thi hn iu tra tnh t ngy C quan iu tra nhn h s v yu cu iu tra li. iu khon khng quy nh v ch th c quyn yu cu iu tra li cng nh cc trng hp cn iu tra li, tuy nhin tham kho nhng quy nh ti cc iu 250 khon 1, iu 287, iu 300, c th xc nh nh sau: V ch th: Ngi c quyn yu cu iu tra li bao gm Hi ng xt x phc thm, Hi ng gim c thm, Hi ng ti thm; V trng hp cn iu tra li: Vic iu tra cp s thm khng y m cp phc thm khng th b sung c; Vic iu tra xt hi ti phin ta phin din hoc khng y ; Kt lun trong bn n hoc quyt nh khng ph hp vi nhng tnh tit khch quan ca v n; C s vi phm nghim trng th tc t tng trong khi iu tra, truy t hoc xt x; C nhng sai lm nghim trng trong vic p dng B lut hnh s v nhng trng hp xut hin nhng tnh tit mi c pht hin lm cho v n c xt x trc l khng chnh xc.

Vic tr h s iu tra b sung ca Vin kim st v Ta n trong nhng trng hp trn nhm m bo cho qu trnh t tng chnh xc, ng
Bin son: GV Mc Ging Chu 101

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

ngi, ng ti, khng b lt ti phm v khng lm oan ngi v ti, kp thi khc phc nhng sai lm thiu st nu c v pht hin nhng hnh vi vi phm t tng ca c quan v ngi c thm quyn trong qu trnh t tng. 3. Chuyn v n iu tra theo thm quyn; Nhp, tch v n tin hnh iu tra; y thc iu tra - Chuyn v n iu tra theo thm quyn: Trong trng hp v n khng thuc thm quyn iu tra ca mnh, C quan iu tra phi ngh Vin kim st cng cp ra quyt nh chuyn v n cho C quan iu tra c thm quyn tip tc iu tra; trong thi hn ba ngy, k t ngy nhn c ngh ca C quan iu tra, Vin kim st c trch nhim ra quyt nh chuyn v n. Vic chuyn v n ra ngoi phm vi tnh, thnh ph trc thuc Trung ng hoc ngoi phm vi qun khu do Vin kim st nhn dn cp tnh, Vin kim st qun s cp qun khu quyt nh (iu 116 ). - Nhp, tch v n iu tra: (iu 117) C quan iu tra c th nhp tin hnh iu tra trong cng mt v n nhng trng hp b can phm nhiu ti, nhiu b can cng tham gia mt ti phm hoc cng vi b can cn c nhng ngi khc che giu ti phm hoc khng t gic ti phm quy nh ti iu 313 v iu 314 ca B lut hnh s. C quan iu tra ch c tch v n trong nhng trng hp tht cn thit khi khng th hon thnh sm vic iu tra i vi tt c cc ti phm v nu vic tch khng nh hng n vic xc nh s tht khch quan v ton din ca v n. Quyt nh nhp hoc tch v n hnh s phi c gi cho Vin kim st cng cp trong thi hn 24 gi, k t khi ra quyt nh. - y thc iu tra: Khi cn thit, C quan iu tra c th y thc cho C quan iu tra khc tin hnh mt s hot ng iu tra. Quyt nh y thc iu tra phi ghi r yu cu c th. C quan iu tra c y thc c trch nhim thc hin y nhng vic c y thc theo thi hn m C quan iu tra y thc yu cu. (iu 118) 4. Nhng vn khc - Gii quyt yu cu ca nhng ngi tham gia t tng (iu 122 BLTTHS 2003) - S tham gia ca ngi chng kin (iu 123 BLTTHS 2003)

Bin son: GV Mc Ging Chu

102

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Quy nh v b mt iu tra (iu 124 BLTTHS 2003) - Bin bn iu tra (iu 125 BLTTHS 2003) III. CC HOT NG IU TRA 1. Khi t b can v hi cung b can Khi t b can (iu 126): - Khi nim: Khi t b can l vic quyt nh bng vn bn ca C quan iu tra i vi mt ngi khi c cn c xc nh ngi thc hin hnh vi phm ti. Quyt nh khi t b can l c s php l p dng cc bin php ngn chn cn thit v tin hnh cc bin php iu tra i vi ngi . - Th tc khi t b can: iu 126. Hi cung b can: (iu 131 BLTTHS 2003) - Khi nim: Hi cung b can l bin php iu tra nhm thu thp li khai ca b can v cc tnh tit c lin quan n v n nhm phc v cng tc iu tra v x l i vi v n . - Th tc v trnh t hi cung: (iu 129, 130, 131, 132 BLTTHS 2003) 2. Ly li khai - Khi nim: Ly li khai (ngi lm chng, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n) l bin php iu tra nhm thu thp chng c t ni dung li khai ca nhng ngi ny v cc tnh tit ca v n. - Trnh t, th tc: (iu 135, 136, 137 BLTTHS 2003) 3. i cht - Khi nim: i cht l bin php iu tra c p dng trong trng hp c s mu thun gia li khai ca nhng ngi tham gia t tng vi nhau v cng mt vn nhm xc nh s tht khch quan ca v n. - Trnh t, th tc: (iu 138 BLTTHS 2003) 4. Nhn dng - Khi nim: Nhn dng l bin php iu tra nhm thu thp chng c bng cch a ngi, vt, nh cho ngi lm chng, ngi b hi, b can
Bin son: GV Mc Ging Chu 103

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

quan st v nhn xt xc nhn ngi vt, nh m h nhn thy trc y. - Trnh t, th tc: (iu 139 BLTTHS 2003) 5. Khm xt - Khi nim: Khm xt l bin php iu tra bng cch tm ti, lc sot c nh hng ngi, ch , ch lm vic, vt, th tn, in tn, bu kin, bu phm nhm pht hin, thu thp cng c, phng tin phm ti, vt mang du vt ca ti phm, vt l i tng ca ti phm hoc nhng vt, ti liu khc c lin quan n v n ang gii quyt. - Trnh t, th tc: (iu 140, 141, 143, 144, 145 BLTTHS 2003) 6. K bin ti sn - Khi nim: K bin ti sn l hot ng ca c quan tin hnh t tng nhm m bo cho vic thi hnh n lin quan n hnh pht tch thu ti sn, pht tin cng nh bi thng thit hi do ngi phm ti gy ra. - Trnh t, th tc: (iu 146 BLTTHS 2003) 7. Khm nghim hin trng - Khi nim: Khm nghim hin trng l bin php iu tra thu thp chng c thng qua vic xem xt, pht hin, thu thp nhng chng c, ti liu, du vt phm ti ti ni xy ra s vic phm ti hoc ni pht hin ra ti phm. - Trnh t, th tc: (iu 150 BLTTHS 2003) 8. Khm nghim t thi - Khi nim: Khm nghim t thi l bin php iu tra thu thp chng c thng qua vic tm kim, pht hin du vt ti phm trn thn th t thi. - Trnh t, th tc: (iu 151 BLTTHS 2003) 9. Xem xt du vt trn thn th - Khi nim: xem xt du vt trn thn th l bin php iu tra nhm pht hin du vt ti phm hoc du vt khc c lin quan n v n hnh s trn thn th ngi b xem xt. - Trnh t, th tc: (iu 152 BLTTHS 2003)

Bin son: GV Mc Ging Chu

104

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

10. Thc nghim iu tra - Khi nim: Thc nghim iu tra l bin php iu tra thu thp chng c bng vic dng li hin trng, din li mt hnh vi, mt tnh hung khi xy ra ti phm hoc din li mt tnh tit khc ca s vic nht nh nhm kim tra nhng tnh tit c ngha i vi vic gii quyt v n hnh s. - Trnh t, th tc: (iu 153 BLTTHS 2003) 11. Trng cu gim nh20 - Khi nim: Trng cu gim nh l bin php iu tra ca C quan iu tra, Vin kim st khi thy cn thit phi c kt lun gim nh v mt vn lin quan n v n hnh s ang c tin hnh gii quyt. - Trnh t, th tc: (iu 155, 156, 157, 158, 159 BLTTHS 2003) IV. TM NH CH IU TRA V KT THC IU TRA 1. Tm nh ch iu tra (iu 160) - Khi nim: Trong qu trnh t tng, trn thc t ch r, c nhiu trng hp v n c khi t v i vo giai on iu tra nhng C quan iu tra khng c iu kin tip tc gii quyt v n v phi ra quyt nh tm nh ch iu tra. Tm nh ch iu tra l vic C quan iu tra tm ngng iu tra i vi v n hoc i vi b can khi c cn c do php lut t tng hnh s quy nh. - Cn c tm nh ch iu tra: Khi b can b bnh tm thn hoc bnh him ngho khc c chng nhn ca Hi ng gim nh php y th c th tm nh ch iu tra trc khi ht thi hn iu tra. Trong trng hp cha xc nh c b can hoc khng bit r b can ang u th tm nh ch iu tra khi ht thi hn iu tra. Trong trng hp trng cu gim nh nhng cha c kt qu gim nh m ht thi hn iu tra th tm nh ch iu tra v vic gim nh vn tip tc c tin hnh cho n khi c kt qu. Trong trng hp v n c nhiu b can m l do tm nh ch iu tra khng lin quan n tt c cc b can th c th tm nh ch iu tra i vi tng b can.
Xem thm Php lnh Gim nh t php 2004 v Ngh nh ca Chnh ph s 67/2005/N-CP ngy 19 thng 5 nm 2005 quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Php lnh Gim nh t php
20

Bin son: GV Mc Ging Chu

105

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Thm quyn, trnh t, th tc: vic tm nh ch iu tra do C quan iu tra quyt nh. Quyt nh tm nh ch iu tra phi gi cho Vin kim st cng cp, b can, ngi b hi. 2. Kt thc iu tra Kt thc iu tra l vic C quan iu tra hon thnh nhim v iu tra hoc ht thi hn iu tra bng vic ra quyt nh ngh truy t hay quyt nh nh ch iu tra (iu 162 BLTTHS 2003) 2.1. nh ch iu tra - Khi nim: nh ch nh ch iu tra l mt trong hai hnh thc kt thc hot ng iu tra m ni dung ca n da trn nhng cn c nht nh nhm chm dt mi hot ng pht hin, thu thp, kim tra, nh gi chng c gii quyt v n hnh s (iu 164 BLTTHS 2003) - Cn c nh ch iu tra: C quan iu tra ra quyt nh nh ch iu tra khi c mt trong nhng cn c sau y: Th nht, ngi b hi rt yu cu khi t i vi nhng v n ch khi t theo yu cu ca ngi b hi; Th hai, c cn c khng khi t v n hnh s; Th ba, khi ht thi hn iu tra m khng chng minh c b can thc hin ti phm. V nh ch iu tra l mt hnh thc kt thc iu tra nn phi c bn kt lun iu tra. Bn kt lun iu tra phi tun th nhng ni dung quy nh ti khon 1, 2 iu 162, khon 1 iu 164 BLTTHS 2003. 2.2. ngh truy t - Khi nim: ngh truy t l mt hnh thc kt thc iu tra theo , trong bn kt lun iu tra C quan iu tra khng nh c chng c chng minh ti phm, ngi phm ti v quyt nh ngh Vin kim st truy t b can ra trc Ta n xt x. (iu 163 BLTTHS 2003) - Ni dung bn kt lun iu tra ngh truy t: Trnh by r din bin ca hnh vi phm ti Nu v phn tch r cc chng c chng minh ti phm Nu kin xut x l ti phm Nu l do v cn c ngh truy t
Bin son: GV Mc Ging Chu 106

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Ghi r thi im khi t, qu trnh iu tra, ghi r thi gian bt u v thi gian kt thc cc ln gia hn, cc ln tm nh ch (nu c); v cc bin php ngn chn; v vt chng; Sau khi hon thnh bn kt lun iu tra ngh truy t, C quan iu tra gi nhng vn bn ny v ton b h s v n n Vin kim st. ng thi C quan iu tra phi thng bo n b can v nhng ngi c lin quan v vic ngh truy t. V. KIM ST IU TRA V QUYT NH VIC TRUY T 1. Kim st iu tra Vin kim st c chc nng kim st vic tun theo php lut trong hot ng iu tra iu tra ni ring v cc hot ng t tng ni chung ng thi thc hnh quyn cng t. Khi thc hin cng tc kim st iu tra, Vin kim st c nhng nhim v v quyn hn sau: Kim st vic khi t, kim st cc hot ng iu tra v vic lp h s v n ca C quan iu tra; Kim st vic tun theo php lut ca ngi tham gia t tng; Gii quyt cc tranh chp v thm quyn iu tra; Yu cu C quan iu tra khc phc cc vi phm php lut trong hot ng iu tra; yu cu C quan iu tra cung cp ti liu cn thit v vi phm php lut ca iu tra vin; yu cu Th trng C quan iu tra x l nghim minh iu tra vin vi phm php lut trong khi tin hnh iu tra;

Kin ngh vi c quan, t chc hu quan p dng cc bin php phng nga ti phm v vi phm php lut.
Cc C quan iu tra c trch nhim thc hin cc yu cu v quyt nh ca Vin kim st. Trong trng hp khng thng nht vi cc quyt nh ca Vin kim st th C quan iu tra vn phi chp hnh nhng c quyn ngh Vin trng Vin kim st cp trn xem xt v quyt nh. Trong thi hn 20 ngy, k t ngy nhn c kin ngh ca C quan iu tra, Vin kim st cp trn trc tip phi xem xt, gii quyt v thng bo kt qu gii quyt cho c quan kin ngh.

Bin son: GV Mc Ging Chu

107

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam 2. Quyt nh vic truy t (Giai on truy t)

2.1. Khi nim chung 2.1.1. Khi nim Giai on truy t l mt giai on ca qu trnh t tng, do Vin kim st nhn danh Nh nc thc hin s buc ti b can vi mt ti danh nht nh v khung hnh pht nht nh ngh Ta n xt x. 2.1.2. Nhim v Giai on truy t do Vin kim st thc hin nhm bo m vic truy cu trch nhim hnh s i vi b can l c cn c v hp php, khng lt ti phm v khng lm oan ngi v ti. giai on truy t, Vin kim st nhn danh Nh nc cn c vo hot ng iu tra v kim st iu tra, bng vic thc thi quyn cng t nh gi s vic xy ra yu t cu thnh ti phm no v ngh Ta n xt x. Trong giai on truy t, Vin kim st cng khng c quyn khng nh mt ngi l c ti m ch cn c vo nhng g chng minh c, gii hn nhng ni dung ca v n bng cch xc nh hnh vi c thc hin phm vo ti phm no, l cn c Ta n xem xt v a ra phn quyt cui cng. 2.1.3. c im - Ch th: Giai on truy t l giai on ch c Vin kim st mi c quyn thc hin theo quy nh ca Hin php v php lut. - Hnh vi t tng c trng: thc hin vic truy t b can ra trc Ta n. - Vn bn t tng c trng: Quyt nh truy t (Bn co trng) 2.2. Cc quyt nh ca Vin kim st khi kt thc giai on truy t: Khi nhn c bn kt lun iu tra v h s v n, trong thi hn lut nh, Vin kim st phi ra mt trong cc quyt nh sau: Truy t b can trc Ta n bng bn co trng Tr h s iu tra b sung nh ch hoc tm nh ch v n Thi hn c th Vin kim st ra nhng quyt nh trn i vi tng loi ti phm c quy nh nh sau (iu 166):

Bin son: GV Mc Ging Chu

108

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Loi ti phm t nghim trng nghim trng rt nghim trng c bit nghim trng

Thi hn 20 ngy 20 ngy 30 ngy 30 ngy

Gia hn 10 ngy 10 ngy 15 ngy 30 ngy

2.2.1. Quyt nh truy t b can trc Ta n bng bn co trng (iu 167) Bn co trng l mt vn bn t tng hnh s do Vin kim st a ra da trn c s nghin cu h s v n hnh s v bn kt lun iu tra c ngha buc ti b can v nhng hnh vi c th vi phm nhng quy nh trong B lut hnh s. Bn co trng ca Vin kim st l cn c php l duy nht Ta n ra quyt nh a v n ra xt x. Bn co trng c Vin kim st lp nn phi tun theo nhng quy nh v ni dung v hnh thc quy nh ti iu 167 BLTTHS 2003. 2.2.2. Quyt nh tr h s iu tra b sung (iu 168) Quyt nh tr h s iu tra b sung l mt quyt nh ca Vin kim st ngh C quan iu tra tin hnh iu tra b sung trong nhng trng hp sau: H s v n cn thiu nhng chng c quan trng; C cn c khi t mt ti phm khc do b can thc hin hoc c ng phm khc nhng cha b khi t; C vi phm nghim trng th tc t tng. 2.2.3. Quyt nh nh ch hoc tm nh ch v n (iu 169) nh ch hoc tm nh ch v n l nhng quyt nh ca Vin kim st sau khi nghin cu h s v n v bn kt lun iu tra do C quan iu tra gi n m Vin kim st thy rng c nhng cn c php l khng khi t v n hnh s hoc phi tm nh ch do ri vo nhng trng hp php lut t tng hnh s quy nh. Vin kim st ra quyt nh nh ch v n khi c mt trong nhng cn c quy nh ti khon 2 iu 105 v iu 107 BLTTHS 2003 hoc ti iu 19, iu 25 v khon 2 iu 69 B lut hnh s.
Bin son: GV Mc Ging Chu 109

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Vin kim st ra quyt nh tm nh ch v n trong nhng trng hp sau: Khi b can b bnh tm thn hoc bnh him ngho khc m c chng nhn ca Hi ng gim nh php y; Khi b can b trn m khng bit r b can ang u; trong trng hp ny phi yu cu C quan iu tra truy n b can. Trong trng hp v n c nhiu b can m cn c nh ch hoc tm nh ch v n khng lin quan n tt c cc b can, th c th nh ch hoc tm nh ch v n i vi tng b can. Trong trng hp quyt nh nh ch v n ca Vin kim st cp di khng c cn c v tri php lut, th Vin trng Vin kim st cp trn c quyn hu b quyt nh v yu cu Vin kim st cp di ra quyt nh truy t.

Bin son: GV Mc Ging Chu

110

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

7. XT X S THM V N HNH S
I. KHI NIM CHUNG Trong t tng hnh s, hot ng xt x ni chung c coi l c bit quan trng v l giai on trung tm ca qu trnh gii quyt v n hnh s. Cc giai on t tng trc t khi t, iu tra v truy t ch l cc giai on xc nh v tm kim thng tin, chng minh s vic xy ra mt cch ton din nhng vn cha phi l qu trnh nh ti. Hin php nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam quy nh Ta n l c quan duy nht c thm quyn xt x. xc nh mt ngi l c ti v phi chu hnh pht th iu i hi bt buc l h phi c a ra xt x cng khai trc phin ta, ti , c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng v cc bn tham gia t tng mi c iu kin cng khai a ra quan im, lp lun bo v mnh. V vy, giai on xt x v n hnh s l giai on tp trung cao nht ca quyn bo cha m bo thc hin bng phng thc tranh tng. Nhm bo m xt v x ng ngi ng ti, vic xt x v n hnh s c th phi tri qua nhiu giai on khc nhau trong xt x s thm l th tc xt x u tin v bt buc i vi tt c cc v n hnh s. 1. Khi nim Xt x s thm v n hnh s l mt giai on ca qu trnh t tng hnh s trong Ta n c thm quyn sau khi xem xt h s v n ln u tin a v n ra xt x nhm xc nh c hay khng c hnh vi phm ti v ngi thc hin ti phm, t a ra bn n, quyt nh ph hp vi tnh cht ca v n m Vin kim st truy t. 2. Nhim v Trong giai on ny, Ta n xem xt v gii quyt ton din v n theo quy nh ca php lut nhm xc nh hnh vi ti phm, ngi thc hin ti phm v nhng tnh tit c lin quan n v n, trn c s a ra bn n, quyt nh ph hp vi tnh tit khch quan ca v n. Xt x s thm l giai on t tng tp trung cao nht cc quyn t php nhm khng nh b co l ngi c ti hay khng c ti, nu c ti th Ta n phi xc nh l ti phm g, theo quy nh ti iu no, khon no ca B lut hnh s. Trn c s , Ta n p dng hnh pht i vi b co hay khng, nu c th l hnh pht nh th no. ng thi, Ta n xc nh cc bin php t php i vi b co cng nh trch nhim bi thng thit hi do hnh vi phm ti ca b co gy ra. Ngoi ra, giai on ny, Ta n cn c nhim v kin ngh vi cc c quan nh nc, t
Bin son: GV Mc Ging Chu 111

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

chc x hi sa cha nhng thiu st trong vic qun l nh nc, qun l kinh t; nu c cn c, Ta n cn c trch nhim khi t v n i vi hnh vi phm ti mi m Ta n pht hin. 3. c im - Ch th: Hin php 1992 xc nh trong b my nh nc, ch th duy nht c quyn xt x l Ta n. - Hnh vi t tng c trng: cc hot ng t tng ti phin ta nh kim tra cn cc ca nhng ngi tham gia t tng; xt hi; tranh lun v i p; ngh n v tuyn n - Vn bn t tng c trng: Bn n hoc quyt nh ca Ta n. II.THM QUYN XT X S THM CA TA N CC CP Vic quy nh c th, r rng thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cc cp c ngha quan trng i vi vic bo m cho Ta n xt x ng n, khch quan v n; bo m quyn v li ch hp php ca b co cng nh nhng ngi c lin quan; l c s quan trng xc nh thm quyn ca cc c quan tin hnh t tng khc. Vic quy nh thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cc cp c cn c vo nhiu du hiu khc nhau, nhng v c bn l da vo cc cn c nh sau: - Du hiu th hin tnh nghim trng, phc tp ca ti phm hoc ca v n; - Du hiu th hin khng gian thc hin ti phm hoc hnh vi t tng; 1. Thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cc cp (iu 170 BLTTHS 2003)21 Cn c vo du hiu th hin tnh nghim trng, phc tp ca ti phm hoc ca v n, BLTTHS 2003 quy nh thm quyn xt x s thm ca Ta n nhn dn cp huyn v Ta n qun s khu vc v thm quyn xt x s thm ca Ta n nhn dn cp tnh v Ta n qun s cp qun khu nh sau:

21

Xem thm Ngh quyt ca y ban Thng v Quc hi s 1036/2006/NQ-UBTVQH11 ngy 27 thng 7 nm 2006 v vic giao thm quyn xt x cc v n hnh s quy nh ti khon 1 iu 170 ca B lut t tng hnh s v thm quyn gii quyt cc v vic dn s quy nh ti iu 33 ca B lut t tng dn s cho cc Ta n nhn dn huyn, qun, th x, thnh ph thuc tnh; Thng t lin tch To n nhn dn ti cao - Vin kim st nhn dn ti cao - B Quc phng - B Cng an S 01/2005/TTLT-TANDTCVKSNDTC-BQP-BCA ngy 18 thng 4 nm 2005 Hng dn v thm quyn xt x ca To n qun s

Bin son: GV Mc Ging Chu

112

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

1.1. Thm quyn xt x ca TAND cp huyn v Ta n qun s khu vc Ta n nhn dn cp huyn v Ta n qun s khu vc xt x s thm v n hnh s v nhng ti phm t nghim trng, ti phm nghim trng v ti phm rt nghim trng, tr nhng ti phm sau y: Cc ti xm phm an ninh quc gia; Cc ti ph hoi ha bnh, chng loi ngi v ti phm chin tranh; Cc ti quy nh ti cc iu 93, iu 95, iu 96, iu 172, iu 217, iu 216, iu 218, iu 219, iu 221, iu 222, iu 223, iu 224, iu 225, iu 226, iu 263, iu 293, iu 294, iu 295, iu 296, iu 322, iu 323 BLHS 1999. Trong trng hp xt x cc ti phm trn, nu iu lut c nhiu khon th Ta n nhn dn cp huyn v Ta n qun s khu vc c quyn xt x cc ti phm thuc trng hp ti phm t nghim trng, ti phm nghim trng v ti phm rt nghim trng tr cc ti phm c quy nh ti cc im a, b, c khon 1 iu 170 BLTTHS 2003. 1.2. Thm quyn xt x ca TAND cp tnh v Ta n qun s qun khu Ta n nhn dn cp tnh v Ta n qun s cp qun khu xt x s thm nhng v n hnh s v nhng ti phm khng thuc thm quyn ca Ta n nhn dn cp huyn hoc Ta n qun s khu vc v nhng v n thuc thm quyn ca Ta n cp di m mnh ly ln xt x. Nh vy, Ta n nhn dn cp tnh v Ta n qun s cp qun khu c thm quyn xt x cc v n hnh s thuc hai loi sau: Nhng v n hnh s khng thuc thm quyn ca Ta n nhn dn cp huyn v Ta n qun s khu vc, tc l nhng v n v nhng ti phm c bit nghim trng v nhng v n v nhng ti phm xm phm an ninh quc gia; cc ti ph hoi ha bnh, chng loi ngi v ti phm chin tranh, cc ti quy nh ti cc iu 93, iu 95, iu 96, iu 172, iu 217, iu 216, iu 218, iu 219, iu 221, iu 222, iu 223, iu 224, iu 225, iu 226, iu 263, iu 293, iu 294, iu 295, iu 296, iu 322, iu 323 BLHS 1999. Nhng v n thuc thm quyn xt x ca Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc nhng xt thy cn ly ln xt x,
Bin son: GV Mc Ging Chu 113

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

thng l nhng v n thuc cc loi sau: nhng v n phc tp kh chng minh hoc lin quan n nhiu cp, nhiu ngnh; nhng v n m b co l Thm phn, Kim st vin, s quan Cng an, cc cn b lnh o ch cht cp huyn, nhng ngi lnh o trong cc t chc tn gio hoc c uy tn cao trong dn tc t ngi Mc d BLTTHS 2003 quy nh nh trn, nhng khng phi k t khi BLTTHS 2003 c hiu lc (01/07/2004) m tt c cc Ta n u thc hin vic xt x theo thm quyn nh quy nh ti iu 170. Vic thc hin quy nh v thm quyn ny phi tun theo Mc 3 Ngh quyt 24/03/QH11 ngy 26 thng 11 nm 2003 ca Quc hi v vic thi hnh B lut t tng hnh s, c th l k t ngy BLTTHS c hiu lc, nhng Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc c iu kin thc hin th c giao thm quyn xt x mi quy nh ti khon 1 iu 170 BLTTHS 2003. Nhng Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc cha iu kin th thc hin quyn xt x s thm nhng v n hnh s v ti phm t nghim trng, ti phm nghim trng, tr cc ti phm quy nh ti im a, b v c khon 1 iu 170 BLTTHS 2003, nhng chm nht l n ngy 01/07/2009, tt c cc Ta n nhn dn qun, huyn, th x, thnh ph thuc tnh, Ta n qun s khu vc thc hin thng nht thm quyn xt x mi theo quy nh ti khon 1 iu 170 BLTTHS 2003. Vic xc nh Ta n no iu kin xt x theo thm quyn quy nh ti khon 1 iu 170 t ngy 01/07/2004 do Ta n nhn dn ti cao phi hp vi Vin kim st nhn dn ti cao v Chnh ph ngh y ban thng v Quc hi quyt nh. 2. Thm quyn xt x ca Ta n theo lnh th Cn c vo du hiu th hin khng gian thc hin ti phm hoc hnh vi t tng, iu 171 BLTTHS 2003 quy nh v thm quyn xt x theo lnh th. Thm quyn xt x theo lnh th l vic phn nh thm quyn xt x da vo du hiu v a im thc hin ti phm, ni c tr ca ngi phm ti hoc a im thc hin hnh vi t tng ca c quan tin hnh t tng hoc a im khc do php lut quy nh. Thm quyn xt x theo lnh th c quy nh nh sau: Ta n c thm quyn xt x v n hnh s l Ta n ni ti phm c thc hin. Trong trng hp ti phm c thc hin ti nhiu ni khc nhau hoc khng xc nh c ni thc hin ti phm th Ta n c thm quyn xt x l Ta n ni kt thc vic iu tra.

Bin son: GV Mc Ging Chu

114

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

B co phm ti nc ngoi nu xt x Vit Nam th do Ta n nhn dn cp tnh ni c tr cui cng ca b co trong nc xt x. Nu khng xc nh c ni c tr cui cng trong nc ca b co th ty trng hp, Chnh n Ta n nhn dn ti cao ra quyt nh giao cho Ta n nhn dn thnh ph H Ni hoc Ta n nhn dn thnh ph H Ch Minh xt x. B co phm ti nc ngoi, nu thuc thm quyn xt x ca Ta n qun s th do Ta n qun s cp qun khu tr ln xt x theo quyt nh ca Chnh n Ta n qun s Trung ng. Ngoi ra, iu 172 BLTTHS 2003 cng quy nh v thm quyn xt x nhng ti phm xy ra trn tu bay, tu bin ca nc Cng ha x hi ch ngha Vit Nam ang hot ng ngoi khng phn hoc lnh hi Vit Nam; iu 173 quy nh v thm quyn xt x b co phm nhiu ti. Theo , trong trng hp ti phm xy ra trn tu bay hoc tu bin ca Vit Nam ang hot ng ngoi khng phn hoc lnh hi Vit Nam thuc thm quyn xt x ca Ta n Vit Nam ni c sn bay, bn cng tr v u tin hoc ni tu bay, tu bin c ng k; trong trng hp b co phm nhiu ti m trong nhng ti phm c ti phm thuc thm quyn xt x ca Ta n cp trn th Ta n cp trn xt x ton b v n. 3. Th tc chuyn v n xt x theo thm quyn Trc khi a v n ra xt x, Ta n phi xc nh v n c thuc thm quyn xt x ca mnh hay khng. Vic xc nh thm quyn xt x v n phi c da vo cc iu 170, 171, 172, 173 BLTTHS 2003. Nu khi xem xt, Ta n xt thy vic th l v n l khng ng thm quyn hoc trong trng hp Ta n cp trn xt thy cn thit phi ly v n ln xt x th phi chuyn v n cho Ta n c thm quyn. iu 174 BLTTHS 2003 quy nh v vic chuyn v n nh sau: - Thm quyn gii quyt vic chuyn v n: Vic chuyn v n ra ngoi phm vi tnh, thnh ph thuc Trung ng hoc ngoi phm vi qun khu do Ta n nhn dn cp tnh, Ta n qun s cp qun khu quyt nh. Vic chuyn v n trong phm vi tnh, thnh ph thuc Trung ng hoc qun khu th do Chnh n Ta n nhn dn cp huyn hoc Chnh n Ta n nhn dn cp khu vc quyt nh.

Bin son: GV Mc Ging Chu

115

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Trong trng hp v n thuc thm quyn ca Ta n qun s hoc Ta n cp trn th v n c a ra xt x vn phi c chuyn cho Ta n c thm quyn v do Hi ng xt x quyt nh. - Th tc: Vic chuyn v n phi c thc hin trc khi v n c a ra xt x. Trong thi hn hai ngy k t ngy ra quyt nh chuyn v n, Ta n phi thng bo cho Vin kim st cng cp, b can, b co v nhng ngi c lin quan bit. Trong trng hp c tranh chp v thm quyn xt x, thm quyn gii quyt tranh chp c quy nh nh sau (iu 175): Vic gii quyt tranh chp v thm quyn xt x do Chnh n Ta n cp trn trc tip quyt nh. Vic gii quyt tranh chp v thm quyn xt x gia cc Ta n nhn dn cp huyn thuc cc tnh, thnh ph trc thuc trung ng khc nhau, do Chnh n Ta n nhn dn cp tnh ni kt thc vic iu tra quyt nh. Vic gii quyt tranh chp v thm quyn xt x gia To n nhn dn v Ta n qun s do Chnh n Ta n nhn dn ti cao quyt nh III. TRNH T V TH TC CA VIC XT X S THM22 1. Chun b xt x Giai on xt x s thm v n hnh s l giai on xt x u tin ca qu trnh xt x, ln u tin a v n ra xt x cng khai, ton din tt c b co vi nhng hnh vi m Vin kim st truy t. giai on xt x s thm, Ta n phi xem xt ton din h s v n vi tng th nhng hnh vi thc hin v n, nhng hnh vi t tng ca ngi tham gia t tng, ca ngi tin hnh t tng, nhng yu t cu thnh ti phm, cc tnh tit c lin quan n vic gii quyt ng n, khch quan v n. Vic xem xt nhng ni dung ny mt cch cn thn, chnh xc, Ta n phi c mt thi gian th l h s giai on chun b xt x a ra nhng quyt nh ph hp vi tnh tit ca v n. 1.1. Thi hn chun b xt x (iu 176 BLTTHS 2003) Thi hn chun b xt x s thm v n hnh s l khong thi gian theo quy nh ca php lut Ta n thc hin cc hot ng t tng v cc cng vic cn thit khc m bo cho vic xt x v n ti phin ta s thm.
Xem thm Ngh quyt ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao s 04/2004/NQ-HTP ngy 05 thng11 nm 2004 Hng dn thi hnh mt s quy nh trong Phn th ba Xt x s thm ca B lut t tng hnh s nm 2003
22

Bin son: GV Mc Ging Chu

116

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Thi hn chun b xt x s thm c quy nh nh sau: Loi ti phm t nghim trng nghim trng rt nghim trng c bit nghim trng Thi hn 30 ngy 45 ngy 2 thng 3 thng Gia hn 15 ngy 15 ngy 30 ngy 30 ngy

Thi hn chun b xt x c quy nh nh trn c tnh t khi Ta n c thm quyn nhn c h s v n. Trong thi hn chun b xt x, Thm phn c phn cng ch ta phin ta phi lm r nhng vn sau: V n c thuc thm quyn ca Ta n hay khng; c cn nhp, tch hoc chuyn v n hay khng; Th tc t tng trong cc giai on t tng trc ng v y hay cha; Ra quyt nh v vic p dng, thay th hoc hy b bin php ngn chn trong trng hp cn thit; xem xt vic x l vt chng; p dng cc bin php bo m bi thng thit hi; Xem xt c chng c gii quyt v n hay cha, hnh vi ca b co c cu thnh ti phm hay khng; Vic nh ti, vin dn php lut trong bn co trng ng hay cha; C cn c a v n ra xt x hay cn phi tr h s iu tra b sung, tm nh ch hoc nh ch v n. Sau khi nghin cu h s v n, nu xc nh c iu kin xt x th Thm phn phi ra quyt nh a v n ra xt x. Nu c cn c ra quyt nh khc th ty tng trng hp Thm phn c tr tr h s iu tra b sung, quyt nh tm nh ch hoc nh ch v n. Nh vy, ht thi hn nu trn, Thm phn c phn cng ch ta phin ta phi ra mt trong cc quyt nh sau: a v n ra xt x; Tr h s iu tra b sung; nh ch hoc tm nh ch v n;
Bin son: GV Mc Ging Chu 117

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Trong trng hp Thm phn c phn cng ch ta phin ta quyt nh a v n ra xt x th thi hn m phin ta l mi lm ngy k t ngy c quyt nh. Nu c l do chnh ng nh ngi tin hnh t tng, ngi tham gia t tng (b co, ngi b hi, ngi lm chng quan trng ) khng th tham gia phin ta hoc vic chun b c s vt cht, iu kin m phin ta khng kp theo thi gian n nh th Ta n c th m phin ta trong thi hn ba mi ngy. i vi v n c tr li iu tra b sung th trong thi hn mi lm ngy k t ngy nhn li h s v n, Thm phn phi a v n ra xt x. Ngoi ra, trong thi hn chun b xt x nu c n khiu ni hoc yu cu ca nhng ngi tham gia t tng th phi xem xt gii quyt. i vi nhng yu cu, khiu ni khng thuc thm quyn ca mnh th Thm phn phi bo co cho Chnh n Ta n xem xt gii quyt. 1.2. Cc quyt nh trong giai on chun b xt x 1.2.1. Quyt nh a v n ra xt x Sau khi nghin cu h s v n, nu c chng c xt x m khng phi iu tra b sung, tm nh ch hoc nh ch v n th Thm phn c phn cng ch ta phin ta ra quyt nh a v n ra xt x. Quyt nh a v n ra xt x cn phi ghi y cc ni dung c quy nh ti iu 178 BLTTHS 2003 b co, ngi i din hp php ca h, ngi bo cha c th xut thm nhng ngi cn triu tp xt hi ti phin ta hoc vt chng cn a ra xem xt, ng thi thc hin quyn ngh thay i ngi tin hnh t tng, bo m cho vic xt x c khch quan. Trong trng hp Ta n yu cu iu tra b sung nhng qua vic iu tra b sung, C quan iu tra vn khng th b sung c nhng vn m Ta n yu cu v Vin kim st gi nguyn quyt nh truy t th Thm phn vn phi quyt nh a v n ra xt x (khon 2 iu 179). Quyt nh a v n ra xt x trong trng hp ny vn phi tun th nhng ni dung quy nh ti iu 178. Quyt nh a v n ra xt x phi c giao cho b co, ngi i din hp php ca h. Trong trng hp xt x vng mt b co th quyt nh a v n ra xt x v bn co trng c giao cho ngi bo cha hoc ngi i din hp php ca b co. Quyt nh a v n ra xt x phi c nim yt ti y ban cp x hoc ni lm vic cui cng ca b co. Thi hn giao quyt nh ny cho b co hoc ngi bo cha l mi ngy trc khi m phin ta (iu 182 BLTTHS 2003)
Bin son: GV Mc Ging Chu 118

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

1.2.2. Quyt nh tr h s iu tra b sung c c s xt x v n c chnh xc theo iu lut m Vin kim st truy t, iu 179 BLTTHS 2003 quy nh trong nhng trng hp sau y Thm phn c quyn tr h s cho Vin kim st iu tra b sung nhm khc phc nhng thiu st trong qu trnh iu tra, truy t: Khi cn xem xt thm nhng chng c quan trng i vi v n m khng th b sung ti phin ta c; Khi c cn c cho rng b co phm mt ti khc hoc c ng phm khc; Khi pht hin c vi phm nghim trng th tc t tng. 1.2.3. Quyt nh nh ch hoc tm nh ch v n Thm phn ra quyt nh tm nh ch v n khi c cn c quy nh ti iu 160 BLTTHS 2003; ra quyt nh nh ch v n khi c mt trong nhng cn c quy nh ti khon 2 iu 105 v cc khon 3, 4, 5, 6, v 7 iu 107 BLTTHS 2003, khi Vin kim st rt ton b quyt nh truy t trc khi m phin ta. Trong trng hp v n c nhiu b can, b co m cn c tm nh ch hoc nh ch v n khng lin quan n tt c cc b can, b co th c th tm nh ch hoc nh ch v n i vi tng b can, b co. Nu trc khi m phin ta, Vin kim st xt thy c nhng cn c rt quyt nh truy t th ngh nh ch v n v trong trng hp ny Thm phn c phn cng ch ta phin ta ra quyt nh nh ch v n. Quyt nh nh ch hoc tm nh ch v n ca Ta n phi c giao cho b can, b co, ngi bo cha, ngi b hi, ngi i din hp php ca b can, b co. Nhng ngi khc tham gia t tng th c gi giy bo. Quyt nh a v n ra xt x, quyt nh nh ch hoc tm nh ch v n phi c gi ngay cho Vin kim st cng cp. Ngoi nhng quyt nh trn y, trong thi hn chun b xt x, Thm phn cn c quyn ra nhng quyt nh khc nh p dng, thay th hoc hy b bin php ngn chn, triu tp nhng ngi cn xt hi v.v trong trng hp cn thit. Nhng quyt nh ny cng phi c gi cho Vin kim st cng cp, tri tm giam ni b can, b co ang b tm giam. 2. Nhng quy nh chung ca vic t tng ti phin ta s thm 2.1. Nguyn tc xt x (iu 184) Xt x trc tip, bng li ni v lin tc l nguyn tc quan trng ca vic tin hnh phin ta. Nguyn tc ny bo m cho vic xt x v n c chnh
Bin son: GV Mc Ging Chu 119

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

xc, khch quan; bo m cho Hi ng xt x a ra bn n, quyt nh trn c s iu tra chnh thc v tranh lun cng khai ti phin ta. Theo nguyn tc ny, vic xt x phi c tin hnh bng cch hi v nghe kin ca b co, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n hoc ngi i din hp php ca h, ngi lm chng, ngi gim nh, xem xt vt chng, ti liu ti ch nu cn thit v nghe kin ca Kim st vin, ngi bo cha, ngi bo v quyn li ca ng s khi tranh lun. Vic xt x phi c tin hnh lin tc t khi bt u phin ta cho n khi tuyn n, tr thi gian ngh (ban m, ngy ngh). bo m vic xt x lin tc, Thm phn v Hi thm phi c mt ti phin ta trong sut thi gian xt x. i vi nhng v n cn xt x nhiu ngy, Chnh n c th c Thm phn v Hi thm d khuyt thay th Thm phn, Hi thm trong trng hp chnh ng h khng th tham gia xt x c, trnh vic hon phin ta, bo m vic xt x lin tc. Thi gian ngh n cng l thi gian Ta n lm vic. Khi cha kt thc phin ta th Thm phn, Hi thm, Kim st vin khng c tin hnh t tng i vi v n khc. 2.2. Thnh phn Hi ng xt x Thnh phn Hi ng xt x c quy nh ti iu 185 BLTTHS l s th hin ca nguyn tc vic xt x ca Ta n c Hi thm tham gia v nguyn tc Ta n xt x c lp v quyt nh theo a s. y l s kt hp gia tnh chuyn mn ca Thm phn v tnh i din cho qun chng ca Hi thm; bo m cho bn n v quyt nh ca Ta n ng php lut. Ty theo tnh cht ca v n m thnh phn ca Hi ng xt x c quy nh khc nhau: Thnh phn Hi ng xt x trong phin ta s thm v n hnh s gm mt Thm phn v hai Hi thm. Trong trng hp v n c tnh cht nghim trng, phc tp th Hi ng xt x c th gm hai Thm phn v ba Hi thm. i vi v n m b co b a ra xt x v ti theo khung hnh pht c mc cao nht l t hnh th Hi ng xt x gm hai Thm phn v ba Hi thm. Vic thay th Thm phn d khuyt trong trng hp c bit phi tun theo nhng quy nh ti iu 186

Bin son: GV Mc Ging Chu

120

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2.3. Nhng ngi cn c mt ti phin ta - B co: s c mt ca b co ti phin ta l nhm bo m vic xt x trc tip, bo m cho Ta n xc nh c s tht khch quan v to iu kin thun li cho b co thc hin quyn bo cha ti phin ta theo quy nh ca php lut (iu 187). Nh vy, s c mt ca b co ti phin ta l bt buc. B co phi c mt theo giy triu tp ca Ta n. Nu b co vng mt khng c l do chnh ng th b p gii. Trong trng hp b co vng mt c l do chnh ng th th phi hon phin ta. Nu b co b bnh tm thn hoc cc bnh him ngho khc th Hi ng xt x ra quyt nh tm nh ch v n cho n khi b co khi bnh. Nu b co b trn th C quan iu tra ra quyt nh truy n. Ta n ch c th xt x vng mt b co trong nhng trng hp sau y: B co trn trnh v vic truy n khng c kt qu; B co ang nc ngoi v khng th triu tp n phin ta; Nu s vng mt ca b co khng tr ngi cho vic xt x v h c giao giy triu tp hp l Thng thng, Ta n xt x vng mt b co trong nhng trng hp b co phm ti n gin, r rng, t nghim trng - Kim st vin: Kim st vin cng cp tham gia phin ta thc hnh quyn cng t v thc hin chc nng kim st vic xt x theo quy nh ca php lut. Kim st vin thc hnh quyn cng t bng cch c bn co trng, tham gia xt hi v trnh by li lun ti bo v co trng ti phin ta. Vic tham gia phin ta ca Kim st vin Vin kim st cng cp l bt buc i vi tt c cc v n. Thng thng ch c mt Kim st vin tham gia phin ta. Ch trong trng hp v n c tnh cht nghim trng, phc tp nh b co phm ti c bit nghim trng, b co phm nhiu ti, v n c nhiu b co th c th c hai Kim st vin cng tham gia phin ta. Ngoi ra, trong trng hp cn thit, ngoi Kim st vin chnh thc cn c th c Kim st vin d khuyt. Trong trng hp Kim st vin chnh thc khng th tham gia phin ta hoc b thay i th Kim st vin d khuyt thay th v phin ta c tip tc vi iu kin Kim st vin d
Bin son: GV Mc Ging Chu 121

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

khuyt ny c mt ti phin ta ngay t u. Nu Kim st vin vng mt m khng c Kim st vin d khuyt th thay th th Hi ng xt x quyt nh hon phin ta v thng bo cho Vin kim st cng cp Vin kim st quyt nh Kim st vin thay th (iu 189). - Ngi bo cha: Ngi bo cha c nhim v tham gia phin ta bo cha cho b co. Ngi bo cha thc hin vic bo cha bng cch gip b co thc hin cc quyn v ngha v t tng m php lut quy nh, tham gia xt hi, trnh by li bo cha v i p vi Kim st vin, ngi tham gia t tng khc tranh lun nhm bo v quyn v li ch hp php ca b co. Nh vy, vic ngi bo cha tham gia phin ta s bo m cho vic tranh tng cng khai trc ta, gia bn buc ti v bn g ti, t xc nh chnh xc s tht khch quan, bo m cho vic xt x chnh xc, khch quan. Theo quy nh ca iu 190, nu ngi bo cha vng mt th Ta n vn m phin ta. Trong trng hp ngi bo cha c l do chnh ng khng th tham gia phin ta c th Ta n c th xem xt vic ra quyt nh hon phin ta hay khng. Mi trng hp ngi bo cha vng mt khng c l do chnh ng th Ta n vn tin hnh xt x v n. Trong trng hp ngi bo cha cho b co l ngi cha thnh nin, ngi c nhc im v th cht hoc tm thn hoc b co b xt x v ti c mc hnh pht cao nht l t hnh m vng mt th Hi ng xt x phi hon phin ta. Tuy nhin nu trong trng hp ny b co v ngi i din hp php cho b co cha thnh nin, b co c nhc im v th cht hoc tm thn t chi ngi bo cha th Ta n vn xt x v n. Vic t chi ngi bo cha phi c lp thnh vn bn. - Ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n hoc ngi i din hp php ca h: Ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n l nhng ngi m phn quyt ca Ta n c nh hng n li ch ca h. V vy nhng ngi ny phi c mt ti phin ta. Tuy nhin, khng phi trong mi trng hp, s c mt ca nhng ngi ny l iu bt buc. Trong hai trng hp sau y, khi nhng ngi ny vng mt ti phin ta th Hi ng xt x vn tin hnh xt x (iu 191): S vng mt ca nhng ngi khng gy tr ngi cho vic xt x, tc khng gy tr ngi cho vic Hi ng xt x xc nh tnh tit lin quan n quyt nh ca mnh;

Bin son: GV Mc Ging Chu

122

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Vic bi thng c th tch ra gii quyt bng mt v n khc theo th tc t tng dn s. Trong trng hp s vng mt ca ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n hoc ngi i din hp php ca h gy kh khn cho vic xt x (nh c mu thun v li khai, chng c) v cng khng th tch yu cu ca h ra thnh mt v n ring th Hi ng xt x ra quyt nh hon phin ta. - Ngi lm chng: Vic ngi lm chng c mt ti phin ta khai bo c vai tr quan trng trong vic gii quyt ng n, khch quan v n. V vy h c ngha v phi c mt ti phin ta theo giy triu tp ca Ta n. Trng hp ngi lm chng vng mt ti phin ta th ty trng hp m Hi ng xt x quyt nh vn tin hnh xt x hay hon phin ta. C th nh sau: Nu ngi lm chng lm chng v nhng vn khng quan trng v trc h c li khai ti C quan iu tra th nu h vng mt ti phin ta, Ta n vn tin hnh xt x. Trong giai on xt hi Ta n s cng b nhng li khai . Nu ngi lm chng lm chng v nhng vn quan trng m vng mt ti phin ta v vic vng mt gy kh khn cho hot ng xt x th ty theo tng trng hp c th Hi ng xt x ra quyt nh dn gii ngi lm chng hoc hon phin ta (iu 192). - Ngi gim nh: Theo quy nh ti iu 193 th vic tham gia phin ta ca ngi gim nh l khng bt buc. Ty theo tng trng hp c th, Ta n c th triu tp hoc khng triu tp ngi gim nh tham gia phin ta. Thng thng, Ta n triu tp ngi gim nh trong nhng trng hp sau: Kt lun gim nh cha tht s r rng, cn c s gii thch thm cng khai ti phin ta; Kt lun gim nh mu thun vi cc chng c khc c trong v n; Kt lun gim nh li hoc gim nh b sung khc vi nhng kt lun gim nh trc . Nu ngi gim nh c triu tp vng mt th ty trng hp, Hi ng xt x quyt nh hon phin ta hoc vn tin hnh xt x. Thng thng Ta n quyt nh hon phin ta trong trng hp kt lun gim
123

Bin son: GV Mc Ging Chu

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

nh v cc tnh tit c ngha quan trng cho vic gii quyt v n nhng kt lun ny cha r rng hoc mu thun vi cc chng c khc c trong h s v n m khng th gii quyt c nu khng c s c mt ca ngi gim nh. Nhng trng hp khc nu ngi gim nh vng mt th Ta n vn tin hnh xt x. 2.4. Gii hn ca vic xt x (iu 196) Ta n l c quan thc hin chc nng xt x - tc l lm trng ti xem xt quan im gia bn buc ti v bn g ti - m t mnh khng c chc nng buc ti nn Ta n ch xt x nhng b co v nhng hnh vi phm ti theo ti danh m Vin kim st truy t m khng xem xt nhng ngi khc hay nhng hnh vi khc m Vin kim st khng truy t. y chnh l vic gii hn ca vic xt x. Gii hn ca vic xt x cn th hin vic Ta n ch xt x theo ti danh m Vin kim st truy t v Ta n quyt nh a ra xt x. Ta n khng c xt x theo ti danh nng hn ti danh m Vin kim st truy t nhng c th xt x b co v ti danh bng hoc nh hn ti danh m Vin kim st truy t. Vic quy nh v gii hn xt x gip cho bo m cho b co thc hin quyn bo cha Trong nhng trng hp Ta n pht hin thy nhng ti phm khc th ng li x l nh sau: Nu trong qu trnh chun b xt x, Ta n pht hin ra ngi phm ti khc th Ta n quyt nh tr h s iu tra b sung theo quy nh ti im b khon 1 iu 179 BLTTHS 2003. Nu ti phin ta m Ta n pht hin ra ngi phm ti khc th th ty trng hp Hi ng xt x quyt nh tr h s iu tra b sung hoc ra bn n i vi v n theo bn co trng m Vin kim st truy t ng thi ra quyt nh khi t v n i vi ti phm mi m Ta n pht hin ra ti phin ta sau chuyn h s Vin kim st xem xt vic iu tra. Trong trng hp c bit, Ta n vn c th xt x theo khung hnh pht nng hn khung hnh pht m Vin kim st truy t trong cng mt ti danh. Trong trng hp ny, Ta n phi ghi r trong quyt nh a ra xt x ca mnh cho b co bit l mnh s xt x theo khung hnh pht nng hn b co

Bin son: GV Mc Ging Chu

124

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

thc hin quyn bo cha. Nu khung hnh pht nng hn thuc thm quyn xt x ca Ta n cp trn th chuyn v n xt x theo thm quyn23. 3. Trnh t phin ta 3.1. Th tc bt u phin ta Th tc bt u phin ta c ngha rt quan trng cho vic chun b cc iu kin cn thit cho vic tin hnh phin ta. Trong th tc bt u phin ta, Ta n tin hnh nhng ni dung sau: Khai mc phin ta: Ch ta phin ta c quyt nh a v n ra xt x. Kim tra cn cc nhng ngi c triu tp v gii thch cho h v quyn v ngha v t tng; . Kim tra cn cc c thc hin thng qua vic Ch ta phin ta yu cu Th k Ta n bo co v s c mt ca nhng ngi c triu tp. Vic kim tra c thc hin bng cch hi v nghe ngi c kim tra tr li . Vic gii thch cc quyn v ngha v ca ngi tham gia t tng: Ch ta phin ta gii thch cc quyn v ngha v ca ngi tham gia t tng theo quy nh ti Chng IV BLTTHS; cng b cc thng tin cn thit nh v thnh phn Hi ng xt x, Th k Ta n, Kim st vin, ngi gim nh, ngi phin dch, ngi bo cha nhng ngi tham gia t tng thc hin cc quyn ca mnh, gii quyt cc yu cu thay i ngi tin hnh t tng, Gii quyt vic hon phin ta nu xt thy cn thit. 3.2. Th tc xt hi Xt hi l mt th tc quan trng ca qu trnh xt x ti phin ta. y l cuc iu tra cng khai c thc hin thng qua vic xt hi b co v nhng ngi tham gia t tng khc, xem xt cc chng c, cc ti liu nhm kim tra cc chng c v lm sng t mi tnh tit ca v n, trn c s Hi ng xt x xc nh c ti phm xy ra hay khng, c ng b co l ngi thc hin hnh vi phm ti hay khng; nu c th l ti g; nguyn nhn v iu kin phm ti; ng c, mc ch; mc thit hi t c quyt nh ng n. Th tc xt hi ti phin ta bao gm cc bc sau:
Xem thm Thng t lin tch s 02/2000/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BTP-BCA ngy 5/7/2000 ca TANDTC, VKSNDTC, BTP, BCA hng dn thi hnh iu 7 BLHS 1999 v mc 2 Ngh quyt 32/99/QH10 ngy 21/12/1999
23

Bin son: GV Mc Ging Chu

125

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

c bn co trng (iu 206): i din Vin kim st l Kim st vin c bn co trng, trnh by kin b sung nu cn thit nhm lm r ni dung bn co trng. Vic thay i, b sung, rt mt phn hay ton b bn co trng ch c thc hin sau khi xt hi xong. Xt hi: Vic xt hi ti phin ta c quy nh theo trnh t nh sau (iu 207): . Ch ta phin ta . Cc Hi thm . Kim st vin . Ngi bo cha . Ngi bo v quyn li ca ng s . Ngi gim nh hi v nhng vn c lin quan n vic gim nh Trnh t nhng ngi b xt hi nh sau (iu 209, 210, 211): . Hi b co; . Hi ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li v ngha v lin quan hoc ngi i din hp php ca nhng ngi ny; . Hi ngi lm chng; Xem xt vt chng: Vt chng c lu gi trong h s v n. thc hin nguyn tc xt x trc tip, mi chng c hay vt chng phi c a ra xem xt ti phin ta. Khi xem xt vt chng, Hi ng xt x c th hi nhng ngi tham gia t tng v vt chng, nhng tnh tit lin quan n vt chng. Kim st vin, ngi bo cha v nhng ngi khc tham gia phin ta c quyn trnh by nhng nhn xt ca mnh v vt chng. Hi ng xt x c th hi thm v nhng vn c lin quan n vt chng (iu 212). Xem xt ti ch: Trong nhiu v n, hin trng ni v n xy ra hoc ni pht hin v n c ngha quan trng i vi vic xc nh s tht khch quan ca v n nn trong trng hp nu xt thy cn thit, Hi ng xt x c th cng vi Kim st vin, ngi bo cha v nhng ngi khc tham gia phin ta n xem xt ni xy ra ti phm hoc nhng a im khc c lin quan n v n. Kim st vin, ngi bo cha v nhng ngi

Bin son: GV Mc Ging Chu

126

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

khc tham gia phin to c quyn trnh by nhn xt ca mnh v ni xy ra ti phm hoc nhng a im khc c lin quan n v n. Hi ng xt x c th hi thm nhng ngi tham gia phin to v nhng vn c lin quan n nhng ni . Vic xem xt ti ch phi c lp bin bn theo th tc chung quy nh ti iu 95 ca B lut ny (iu 213). Trnh by, cng b cc ti liu ca v n v nhn xt, bo co ca c quan, t chc ( i u 214 ) : Nhn xt, bo co ca c quan, t chc v nhng tnh tit ca v n do i din ca c quan, t chc trnh by; trong trng hp khng c i din ca c quan, t chc tham d th Hi ng xt x cng b nhn xt, bo co ti phin ta. Cc ti liu c trong h s v n hoc mi a ra khi xt hi u phi c cng b ti phin ta. Kim st vin, b co, ngi bo cha v nhng ngi khc tham gia phin ta c quyn nhn xt v nhng ti liu v hi thm nhng vn c lin quan Kt thc xt hi: Ch ta phin ta quyt nh kt thc giai on xt hi ti phin ta khi nhn thy nhng tnh tit ca v n c xem xt y . Khi nhn thy cc tnh tit ca v n c xem xt y th ch ta phin ta hi Kim st vin, b co, ngi bo cha v nhng ngi khc tham gia phin ta xem h c yu cu xt hi vn g na khng. Nu c ngi yu cu v xt thy yu cu l cn thit th ch ta phin ta quyt nh tip tc vic xt hi. Nu khng ai c yu cu xt hi thm hoc c yu cu nhng Hi ng xt x thy vn c xt hi y th bc yu cu xt hi thm v tuyn b kt thc giai on xt hi ti phin ta tuyn b chuyn sang phn tranh lun. 3.3. Tranh lun ti phin ta Tranh lun ti phin ta l mt phn quan trng ca phin ta hnh s, ni tp trung cao nht ca hot ng tranh tng. Ti phin ta, cc quan im i lp v v n c cc bn a ra tranh lun. Vic tranh lun gia bn buc ti thc hnh quyn cng t, bo v bn co trng vi bn bo cha theo hng gim nh ti hoc chng minh s v ti ca b co l iu kin cc quan im khc nhau c iu kin c xt vi nhau, t ni bt bn cht khch quan ca v n. Khi tranh lun ti phin ta, cc bn buc ti (Vin kim st) v bn bo cha (b

Bin son: GV Mc Ging Chu

127

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

co, ngi bo cha) v nhng ngi tham gia t tng khc c quyn li v ngha v lin quan pht biu kin. Trnh t ca vic tranh lun ti phin ta nh sau (iu 217): Kim st vin trnh by li lun ti: theo , Kim st vin ngh kt ti b co theo ton b hay mt phn ni dung bn co trng hoc kt lun v ti nh hn; nu thy khng c cn c kt ti th rt ton b quyt nh truy t v ngh Hi ng xt x tuyn b b co khng c ti. Trong trng hp v n c khi t theo yu cu ca ngi b hi th sau khi Kim st vin trnh by li lun ti, ngi b hi hoc ngi i din hp php ca h trnh by li buc ti m khng cn phi phn tch, nh gi chng c, phn tch vic p dng lut nh li lun ti ca Kim st vin. B co (hoc ngi i din, ngi bo cha) trnh by li bo cha: Ngi bo cha cn c vo nhng chng c, ti liu c a ra v xem xt ti phin ta, p li cc quan im ca Kim st vin, ngi b hi v a ra ngh ca mnh v vic gii quyt cc vn ca v n lin quan n b co. Ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n hoc ngi i din hp php ca h: Nhng ngi ny cn c vo h s v n v kt qu xt hi ti phin ta trnh by, b sung kin bo v quyn li ca mnh. L c quan lm trng ti phn x v n, Hi ng xt x khng tham gia tranh lun. Ch ta phin ta ch iu khin cc bn tham gia tranh lun. th hin nguyn tc tranh tng ti phin ta v bo m quyn bnh ng trc Ta n, iu 218 quy nh b co, ngi bo cha v nhng ngi tham gia t tng khc c quyn trnh by kin v li lun ti ca Kim st vin. H c quyn ng hay khng ng vi quan im ca Kim st vin, phn tch l do ca vic khng ng v a ra ngh ca mnh. Khi nhng ngi tham gia t tng c kin khc vi mnh, Kim st vin phi a ra nhng lp lun ca mnh i vi tng kin Ch ta phin ta khng c quyn hn ch thi gian tranh lun v phi to iu kin cho ngi tham gia tranh lun trnh by ht kin. Qua qu trnh tranh lun m xt thy cn xem xt thm chng c th Hi ng xt x c th quyt nh tr li vic xt hi. Xt hi xong th phi tip tc tranh lun (iu 219). Sau khi nhng ngi tranh lun pht biu kin v i
Bin son: GV Mc Ging Chu 128

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

p xong th Ch ta phin ta tuyn b kt thc tranh lun, cho php b co ni li sau cng (iu 220) v chuyn sang phn ngh n. 3.4. Ngh n v tuyn n

Ngh n: Ngh n l vic Hi ng xt x tho lun v a ra phn quyt v v n. bo m thc hin nguyn tc Ta n xt x c lp v ch tun theo php lut, iu 222 quy nh ch Thm phn v Hi thm mi c quyn ngh n. Cc thnh vin ca Hi ng xt x phi gii quyt tt c cc vn ca v n bng cch biu quyt theo a s v tng vn mt. Thm phn biu quyt sau cng. Ngi c kin thiu s c quyn trnh by kin ca mnh bng vn bn v c a vo h s v n. Trong trng hp Kim st vin rt ton b quyt nh truy t th Hi ng xt x vn gii quyt nhng vn ca v n theo trnh t quy nh ti khon 1 iu 222. Nu c cn c xc nh b co khng c ti th Hi ng xt x tuyn b b co khng c ti; nu thy vic rt truy t khng c cn c th quyt nh tm nh ch v n v kin ngh vi Vin kim st cp trn trc tip24. Khi ngh n ch c cn c vo cc chng c v ti liu c thm tra ti phin to, trn c s xem xt y , ton din cc chng c, kin ca Kim st vin, b co, ngi bo cha v nhng ngi tham gia t tng khc ti phin to. Khi ngh n phi c bin bn ghi li cc kin tho lun v quyt nh ca Hi ng xt x. Bin bn ngh n phi c tt c cc thnh vin Hi ng xt x k ti phng ngh n trc khi tuyn n. Tuyn n: Sau khi bn n thng qua ti phng ngh n, Hi ng xt x phi tr li phng xt x tuyn n. Khi tuyn n mi ngi trong phng x n phi ng dy. Ch ta phin ta hoc mt thnh vin khc ca Hi ng xt x c bn n v sau khi c xong c th gii thch thm v vic chp hnh bn n v quyn khng co. Nu b co khng bit ting Vit th sau khi tuyn n, ngi phin dch phi c li cho b co nghe ton b bn n sang th ting m b co bit. (iu 226). Ni dung v hnh thc ca bn n c tuyn phi tun th nhng quy nh ca php lut quy nh ti iu 224 BLTTHS.

24

Xem thm Cng vn s 328/NCPL ngy 22/6/1993 ca TANDTC v vic rt quyt nh truy t

Bin son: GV Mc Ging Chu

129

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Sau khi tuyn n, cn c vo bn n tuyn, ty tng trng hp c th, Ta n ra mt trong cc quyt nh sau: Tr t do cho b co khi c nhng cn c quy nh ti iu 227; Bt tm giam b co sau khi tuyn n (iu 228).

Trong thi hn mi ngy, k t ngy tuyn n, Ta n cp s thm phi giao bn n cho b co, Vin kim st cng cp, ngi bo cha; gi bn n cho ngi b x vng mt, c quan Cng an cng cp; thng bo bng vn bn cho chnh quyn x, phng, th trn hoc c quan, t chc ni b co c tr hoc lm vic. Trong trng hp x vng mt b co theo quy nh ti im a hoc im b khon 2 iu 187 ca B lut ny th trong thi hn nu trn bn n phi c nim yt ti tr s chnh quyn x, phng, th trn ni c tr hoc ni lm vic cui cng ca b co. Ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v c lin quan n v n hoc ngi i din hp php ca h c quyn yu cu To n cp trch lc bn n hoc bn sao bn n.

Bin son: GV Mc Ging Chu

130

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

8. XT X PHC THM
I. KHI NIM XT X PHC THM Sau khi xt x s thm, bn n v quyt nh ca Ta n cha c hiu lc php lut, cc phn quyt do Ta n s thm a ra cha c hiu lc thi hnh trn thc t. Trong thi gian m bn n, quyt nh ca Ta n cha c hiu lc php lut, nu nhng ngi tham gia t tng nht nh v Vin kim st xt thy bn n, quyt nh ca Ta n s thm thiu chnh xc, khch quan hoc c nhng sai lm thiu st th nhng ngi ny c quyn yu cu Ta n xt x li ln th hai. Khc vi BLTTHS 1988, iu 20 BLTTHS 2003 quy nh nguyn tc hai cp xt x v ph hp vi nguyn tc ny, iu 230 BLTTHS 2003 xc nh cp xt x th hai l cp phc thm. Vic xt x li v n ln th hai theo th tc phc thm nhm m bo tnh cng bng, dn ch, chnh xc, khch quan ca v n, bo m bn n, quyt nh ca Ta n khi c a ra thi hnh trn thc t l ng s tht v hp php. Nh vy, Xt x phc thm l vic Ta n cp trn trc tip xt x li v n hoc xt li quyt nh ca Ta n cp s thm m bn n, quyt nh s thm i vi v n cha c hiu lc php lut b khng co, khng ngh. II.KHNG CO, KHNG NGH THEO TRNH T PHC THM24 1. Mt s vn chung v khng co, khng ngh 1.1. Khi nim khng co, khng ngh

Khng co, khng ngh l quyn ca ngi tham gia t tng, Vin kim st trong vic ngh Ta n cp trn trc tip xt x li bn n, quyt nh cha c hiu lc ca Ta n cp s thm theo th tc phc thm. 1.2. Quyn khng co, khng ngh v phm vi ca quyn khng co, khng ngh

1.2.1. Quyn khng co v phm vi ca quyn khng co (iu 231) Nhng ngi c quyn khng co bao gm:

Xem thm Ngh quyt ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao s 05/2005/NQ-HTP ngy 08 thng 12 nm 2005 Hng dn thi hnh mt s quy nh trong Phn th t Xt x phc thm ca B lut t tng hnh s
24

Bin son: GV Mc Ging Chu

131

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- B co, ngi b hi, ngi i din hp php ca h: nhng ngi ny c quyn khng co i vi ton b bn n, quyt nh s thm (v ti danh, iu khon BLHS; tnh tit tng nng, gim nh trch nhim hnh s; hnh pht chnh v hnh pht b sung; v bin php t php;). Nu b co l ngi thnh nin v khng c nhc im v th cht hoc tm thn th h phi t mnh thc hin quyn khng co; nu b co l ngi cha thnh nin hoc ngi c nhc im v th cht hoc tm thn th h c th t mnh khng co hoc nh ngi bo cha, ngi i din hp php. Ngi bo cha hoc ngi i din hp php ca ngi cha thnh nin hoc ngi c nhc im v th cht hoc tm thn c th khng co m khng cn c s ng ca b co. - Ngi b hi c quyn khng co bn n s thm theo c hai hng tng nng hoc gim nh trch nhim hnh s i vi b co (v ti danh, iu khon BLHS; tnh tit tng nng, gim nh trch nhim hnh s; hnh pht chnh v hnh pht b sung; v bin php t php; v bi thng thit hi,). Nu ngi b hi l ngi thnh nin v khng c nhc im v th cht hoc tm thn th h phi t mnh thc hin quyn khng co; nu ngi b hi l ngi cha thnh nin hoc l ngi c nhc im v th cht hoc tm thn th ngi i din hp php ca h c quyn khng co i vi bn n hoc quyt nh ca Ta n cp s thm. Trong trng hp ngi b hi cht th thn nhn l ngi c quyn khng co. - Nguyn n dn s, b n dn s v ngi i din hp php ca h: nhng ngi ny l ngi c lin quan n vn bi thng thit hi nn h ch c quyn khng co i vi phn bn n hoc quyt nh s thm c lin quan n vic bi thng thit hi. - Ngi c quyn li v ngha v lin quan n v n v ngi i din hp php ca h: c quyn khng co i vi phn bn n hoc quyt nh c lin quan n quyn li, ngha v ca h. - Ngi c Ta n tuyn b l v ti: nhng ngi ny c quyn khng co phn bn n s thm v l do tuyn b l h v ti nu thy l do l khng ng vi thc t khch quan, xm hi danh d, uy tn v nhn phm ca h. 1.2.2. Quyn khng ngh v phm vi ca quyn khng ngh Trong t tng hnh s, ngoi chc nng thc hnh quyn cng t, Vin kim st cn c chc nng thc hin vic kim st vic tun theo php lut trong hot ng t tng hnh s. V vy, khng ngh theo th tc phc thm nhng bn n s thm va l quyn va l ngha v ca Vin kim st, nhm m qu bn
Bin son: GV Mc Ging Chu 132

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

n ca Ta n s thm a ra l ng php lut v ph hp vi s tht khch quan v v n. Theo , iu 232 quy nh Vin kim st cng cp v Vin kim st cp trn trc tip c quyn khng ngh nhng bn n hoc quyt nh s thm. Vin kim st c quyn khng ngh ton b bn n hoc quyt nh ca Ta n m khng b gii hn phm vi khng ngh. Vic quy nh c Vin kim st cng cp v Vin kim st cp trn trc tip u c quyn khng ngh l nhm pht hin v khc phc kp thi cc sai st v xt x ca Ta n cp s thm, bo m tnh hp php v c cn c ca bn n v quyt nh s thm trc khi a ra thi hnh. Trong trng hp v n va c khng ngh ca Vin kim st va c khng co ca nhng ngi tham gia t tng vi ni dung khc nhau hoc va c khng ngh ca Vin kim st cp s thm va c khng ngh ca Vin kim st cp phc thm m ni dung ca cc khng ngh ny khng mu thun nhau th vic xem xt ni dung khng co, khng ngh c thc hin ng thi theo quy nh chung. Nu khng ngh ca Vin kim st cp s thm c ni dung mu thun vi khng ngh ca Vin kim st cp phc thm th Ta n cp phc thm xem xt phn ni dung mu thun theo khng ngh ca Vin kim st cp trn. 1.3. Th tc khng co, khng ngh (iu 233)

Ngi khng co phi gi n n Ta n x s thm hoc To n cp phc thm. Trong trng hp b co ang b tm giam, Ban gim th tri tm giam phi bo m cho b co thc hin quyn khng co. Ngi khng co cng c th trnh by trc tip vi Ta n x s thm v vic khng co. Ta n phi lp bin bn v vic khng co theo quy nh ti iu 95 ca B lut t tng hnh s. Vin kim st cng cp hoc Vin kim st cp trn trc tip khng ngh bng vn bn, c nu r l do. Khng ngh c gi n Ta n x s thm. 1.4. Thi hn khng co, khng ngh (iu 234)

m bo quyn v li ch ca cng dn, m bo bn n tuyn l hp php v c cn c, php lut cho php nhng ch th nht nh c quyn yu cu Ta n xt x li v n. Quyn yu cu xt x li ny c thc hin ch trong khong thi gian cho php. Nu nhng ngi c quyn khng co khng thc hin vic khng co v nhng ngi c quyn khng ngh khng thc hin vic khng ngh th khi ht khong thi gian quy nh, nhng ngi ny khng c quyn yu cu xt x li na, khi bn n s c hiu lc v c a ra
Bin son: GV Mc Ging Chu 133

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

thi hnh. Nh vy, nhng ngi c quyn khng co, khng ngh ch c thc hin quyn khng co, khng ngh trong thi hn theo quy nh ca php lut. C th nh sau: - Thi hn khng co i vi bn n ca Ta n l mi lm ngy, k t ngy tuyn n. i vi b co, ng s vng mt ti phin ta th thi hn khng co tnh t ngy bn n c giao cho h hoc c nim yt. Nu n khng co gi qua bu in th ngy khng co c tnh cn c vo ngy bu in ni gi ng du phong b. Trong trng hp n khng co gi qua Ban gim th tri tm giam, th ngy khng co c tnh cn c vo ngy Ban gim th tri tm giam nhn c n. Thi hn khng co i vi quyt nh ca Ta n l by ngy. Thi hn khng co Quyt nh 7 ngy Bn n 15 ngy

- Thi hn khng ngh bn n ca Vin kim st cng cp l mi lm ngy, ca Vin kim st cp trn trc tip l ba mi ngy, k t ngy tuyn n (iu 234), thi hn khng ngh quyt nh ca Vin kim st cng cp l by ngy, ca Vin kim st cp trn trc tip l mi lm ngy. Cp VKS cng cp VKS cp trn trc tip Thi hn khng ngh Quyt nh 7 ngy 15 ngy Bn n 15 ngy 30 ngy

Php lut quy nh vic khng co khng ngh phi c thc hin trong thi hn nh trn va m bo tnh cng bng, dn ch, m bo n c a ra thi hnh l ng php lut v c cn c, va m bo tnh kp thi ca vic gii quyt v n hnh s V nguyn tc, khng co v khng ngh ch c chp nhn nu trong thi hn lut nh. Tuy nhin, bo m quyn li ca ngi c quyn khng co, trong trng hp nht nh nu khng co qu hn th vn c chp nhn nu c l do chnh ng (iu 235). Php lut khng quy nh l do no th c xem l l do chnh ng nhng qua thc tin xt x c th thy l do chnh ng

Bin son: GV Mc Ging Chu

134

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

l nhng tr ngi khch quan m ngi tham gia t tng khng khc phc c nh mc bnh him ngho, thin tai Khi nhn c khng co qu hn, Ta n cp phc thm phi thnh lp Hi ng xt x gm c ba Thm phn xem xt l do khng co qu hn c chnh ng hay khng, trn c s ra quyt nh chp nhn hay khng chp nhn khng co qu hn. Nu khng co qu hn c chp nhn th Ta n cp phc thm phi m phin ta gii quyt ni dung khng co theo quy nh chung v gii quyt khng co. Nu khng co qu hn khng c Ta n cp phc thm chp nhn th bn n s thm c hiu lc k t ngy Ta n cp phc thm ra quyt nh khng chp nhn khng co qu hn v bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut k t ngy ht thi hn khng co, khng ngh. Trong mi trng hp, khng chp nhn khng ngh qu hn. Khi c khng co, khng ngh, Ta n cp s thm phi thng bo bng vn bn cho Vin kim st cng cp v nhng ngi tham gia t tng trong thi hn by ngy k t ngy nhn c khng co, khng ngh nhng ngi c lin quan chun b cho vic tham gia phin ta phc thm (iu 236). Trong trng hp khng co c gi trc tip cho Ta n cp phc thm th Ta n cp phc thm phi gi thng bo v ni dung khng co cho Ta n cp s thm Ta n cp s thm lm th tc thng bo v vic khng co cho Vin kim st v nhng ngi tham gia t tng c lin quan n vic khng co . 2. Hu qu ca vic khng co, khng ngh i vi bn n s thm hoc phn bn n s thm b khng co, khng ngh th ton b hoc phn bn n b khng co, khng ngh cha c hiu lc php lut v cha c a ra thi hnh m phi ch Ta n cp phc thm xt x li v n. Nh vy, v nguyn tc, cc bn n s thm hoc phn bn n s thm b khng co, khng ngh th ton b hoc phn bn n cha c hiu lc php lut v cha c a ra thi hnh. Tuy nhin bo v quyn v li ch hp php ca cng dn, trong trng hp b co ang b tm giam m Ta n cp s thm quyt nh nh ch v n, khng kt ti, min trch nhim hnh s, min hnh pht cho b co, hnh pht khng phi l t giam hoc pht t nhng cho hng n treo hoc khi thi hn pht t bng hoc ngn hn thi hn tm giam th bn n hoc quyt nh ca Ta n c thi hnh ngay, mc d vn c th b khng co, khng ngh (iu 255).

Bin son: GV Mc Ging Chu

135

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Ta n cp s thm phi gi h s v n v khng co, khng ngh cho Ta p cp phc thm trong thi hn by ngy, k t ngy ht hn khng co, khng ngh (iu 237). 3. B sung, thay i, rt khng co, khng ngh (iu 238) Trc khi bt u hoc ti phin ta phc thm, ngi khng co hoc Vin kim st c quyn b sung, thay i khng co, khng ngh nhng khng c lm xu hn tnh trng ca b co; rt mt phn hoc ton b khng co, khng ngh. Vic lm xu hn tnh trng ca b co l nhng trng hp vic b sung, thay i khng co, khng ngh c th dn n vic b co s b p dng hnh iu khon ca BLHS v ti nng hn, p dng hnh pht nng hn, thm tnh tit tng nng trch nhim hnh s, p dng thm hnh pht b sung, tng mc bi thng Vic b sung, thay i khng co, khng ngh

Vic b sung, thay i khng co, khng ngh theo hng lm xu hn tnh trng ca b co ch c th c chp nhn khi vic b sung, thay i cn trong thi hn khng co, khng ngh theo quy nh ca php lut. Trong trng hp b sung, thay i khng co, khng ngh, nu Ta n cp phc thm xt thy gii quyt khng co, khng ngh b sung cn phi triu tp thm ngi lm chng v nhng ngi c lin quan th Hi ng xt x quyt nh hon phin ta triu tp thm ngi tham gia t tng. Vic rt khng co, khng ngh:

- Vic rt khng co, khng ngh trc khi bt u phin ta (iu 181): Trong trng hp ngi c quyn khng co, khng ngh rt ton b khng co, khng ngh trc khi bt u phin ta phc thm th Thm phn ch ta phin ta phi ra quyt nh nh ch vic xt x phc thm v n. - Vic rt khng co, khng ngh ti phin ta (iu 195): + Rt ton b khng co, khng ngh: Ti phin ta phc thm cho n khi HXX phc thm ngh n, nu ngi khng co rt ton b khng co, Vin kim st rt ton b khng ngh v khng c khng co khc th HXX ra quyt nh nh ch vic xt x phc thm v n. + Rt mt phn khng co, khng ngh: Trong trng hp nu Vin kim st hoc ngi khng co rt mt phn khng ngh hoc mt phn khng co th Ta n cp phc thm ch xem xt phn bn n s thm cn

Bin son: GV Mc Ging Chu

136

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

b khng co, khng ngh tr trng hp xt thy cn thit theo iu 241 th Ta n cp phc thm c th xem xt cc phn khc ca bn n. 4. Hiu lc ca bn n, quyt nh ca Ta n cp s thm khng c khng co, khng ngh Theo quy nh ti iu 240, k t ngy ht thi hn khng co, khng ngh th bn n v nhng phn ca bn n, quyt nh s thm ca Ta n khng b khng co, khng ngh c hiu lc php lut v c a ra thi hnh, tr trng hp khng co qu hn c l do chnh ng. III. NHNG QUY NH CHUNG V XT X PHC THM 1. Thm quyn xt x phc thm Ta n c thm quyn xt x phc thm l Ta n cp trn trc tip ca Ta n xt x s thm, c th nh sau: 1.1. Thm quyn xt x phc thm ca Ta n nhn dn cp tnh v Ta n qun s cp qun khu Ta n nhn dn cp tnh v Ta n qun s cp qun khu c quyn xt x phc thm nhng v n thuc thm quyn ca Ta n nhn dn cp huyn v Ta n qun s cp khu vc b khng co, khng ngh. 1.2. Thm quyn xt x phc thm ca Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao v Ta n qun s Trung ng Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao v Ta n qun s Trung ng c quyn xt x phc thm nhng v n thuc thm quyn ca Ta n nhn dn cp tnh v Ta n qun s cp qun khu b khng co, khng ngh. 2. Thi hn xt x phc thm Thi hn xt x phc thm l khong thi gian k t ngy Ta n cp phc thm nhn c h s v n cho n khi m phin ta phc thm. Theo iu 242, thi hn xt x phc thm c quy nh nh sau: i vi Ta n nhn dn cp tnh, Ta n qun s cp qun khu phi m phin ta phc thm trong thi hn khng qu su mi ngy k t ngy nhn c h s v n; i vi Ta phc thm Ta n nhn dn ti cao v Ta n qun s Trung ng phi m phin ta phc thm trong thi hn khng qu chn mi ngy k t ngy nhn c h s v n.
Bin son: GV Mc Ging Chu 137

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Chm nht l mi lm ngy trc khi m phin ta, Ta n cp phc thm phi thng bo bng vn bn cho Vin kim st cng cp v nhng ngi tham gia t tng v thi gian v a im xt x phc thm v n. y l quy nh mi ca BLTTHS 2003 c ngha bt buc Ta n cp phc thm phi thng bo v vic m phin ta trong mt thi hn do lut nh v cng th hin tnh dn ch, cng khai trong hot ng xt x ca Ta n nhm bo m s c mt ca nhng ngi tham gia t tng. 3. Thnh phn Hi ng xt x phc thm Nhim v ca Ta n cp phc thm l kim tra nh gi tnh hp php v c cn c ca bn n s thm khi b khng co, khng ngh thng qua vic xt x li v n nhm khc phc nhng sai st ca Ta n cp s thm. c th bo m c mc tiu ny i hi cc thnh vin ca Hi ng xt x phi c chuyn mn cao. V vy iu 244 BLTTHS quy nh thnh phn Hi ng xt x phc thm phi c ba Thm phn Ta n cp phc thm. Trong trng hp xt thy cn thit do tnh cht phc tp ca v n (nh v n c qu ng b co, v n lin quan n chnh sch dn tc, tn gio) th thnh phn Hi ng xt x gm ba Thm phn v hai Hi thm nhm bo m tnh chnh xc khch quan ca v n. 4. Nhng ngi tham gia phin ta phc thm (iu 245) - Kim st vin: Kim st vin tham gia phin ta phc thm bo m thc hin nhim v kim st hot ng xt x, tip tc tham gia tranh lun, pht biu quan im ca Vin kim st v vic gii quyt v n. V vy, s c mt ca Kim st vin Vin kim st cng cp l bt buc. Trong mi trng hp Kim st vin vng mt th phi hon phin ta. - B co, ngi bo cha, ngi bo v quyn li ca ng s, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li v ngha v lin quan n vic khng co, khng ngh c quyn tham gia phin ta phc thm. Nu b co l ngi cha thnh nin hoc c nhc im v th cht hoc tm thn, b co b xt x theo khung hnh pht c mc hnh pht cao nht l t hnh th Ta n cp phc thm phi c ngi bo cha cho h, nu ngi bo cha vng mt c l do chnh ng th Ta n vn tin hnh xt x nu b co v ngi i din ca h ng ; nu b co v ngi i din ca h khng ng th Ta n phi ra quyt nh hon phin ta. Nu c ngi vng mt khc m c l do chnh ng th Hi ng xt x vn c th tin hnh xt x nhng khng c ra bn n hoc quyt nh khng c li cho ngi b co hoc nhng ng s vng mt ny.
Bin son: GV Mc Ging Chu 138

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Bn n hoc quyt nh phc thm c coi l khng c li cho b co hoc nhng ng s vng mt (so vi bn n s thm) nu thuc mt trong cc trng hp sau: Tng mc hnh pht; chuyn hnh pht t cho hng n treo sang hnh pht t giam, p dng thm hnh pht b sung, tng mc bi thng thit hi i vi b co vng mt; Tng mc bi thng, tng mc n ph dn s i vi b n dn s vng mt; Gim mc bi thng, mc cp dng i vi b hi hoc nguyn n dn s vng mt. 5. Gii hn ca vic xt x phc thm Ta n cp phc thm xem xt ni dung khng co, khng ngh. Nu xt thy cn thit th Ta n cp phc thm c th xem xt cc phn khc khng b khng co, khng ngh ca bn n (iu 241). Trng hp cn thit Ta n cp phc thm xem xt li cc phn khc ca bn n s thm khng b khng co, khng ngh c th l mt trong nhng trng hp sau: Phn bn n s thm khng b khng co, khng ngh lin quan n phn bn n s thm b khng co, khng ngh; Phn bn n s thm khng b khng co, khng ngh c cn c hy bn n s thm iu tra li hoc xt x li hay nh ch v n. IV. TRNH T V TH TC CA VIC XT X PHC THM 1. Trnh t v th tc phin ta phc thm Phin ta phc thm cng c tin hnh nh phin ta s thm v cng bao gm phn th tc bt u phin ta, phn xt hi, tranh lun, ngh n v tuyn n. Tuy nhin trnh t v th tc ca phin ta phc thm khc vi phin ta s thm mt s im sau: - phn th tc, Ta n cp phc thm ch kim tra cn cc ca cc b co c khng co hoc b khng ngh; - Trc khi tin hnh xt hi, Kim st vin khng c co trng m mt thnh vin Hi ng xt x phc thm trnh by tm tt ni dung v n, quyt nh ca bn n s thm, ni dung ca khng co hoc khng ngh; - Phn xt hi ti phin ta ch tp trung vo lm sng t cc vn lin quan n ni dung khng co, khng ngh;
Bin son: GV Mc Ging Chu 139

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Phn tranh lun trn c s nh gi nhng chng c c, chng c mi c xem xt ti phin ta phc thm, Kim st vin pht biu quan im ca Vin kim st v tnh hp php v cn c ca bn n s thm, v hng gii quyt v n; - Trc khi Hi ng xt x phc thm ngh n, ch c cc b co c khng co hoc b co b khng co, khng ngh mi ni li sau cng. 2. Nhng quyt nh ca Ta n cp phc thm (iu 248) Khi xt x phc thm v n hnh s, Hi ng xt x c quyn ra mt trong nhng quyt nh sau: - Bc khng co, khng ngh v gi nguyn bn n s thm; - Sa bn n s thm; - Hy bn n s thm v chuyn h s v n iu tra li hoc xt x li; - Hy bn n s thm v nh ch v n. 2.1. Bc khng co, khng ngh v gi nguyn bn n s thm Ta n cp phc thm bc khng co, khng ngh v gi nguyn bn n s thm khi ton b bn n s thm hp php v c cn c, vic x pht b co ca Ta n cp s thm l ng ngi, ng ti, ng php lut. 2.2. Sa bn n s thm iu 249 BLTTHS 2003 quy nh v cc trng hp Ta n cp phc thm sa bn n s thm nh sau: - Min trch nhim hnh s cho b co b Ta n cp s thm tuyn b l c ti v p dng hnh pht hoc min hnh pht nu c cn c quy nh ti iu 25 BLHS; - Min hnh pht cho b co nu xt thy c cn c quy nh ti khon 2 iu 54 BLHS; - p dng iu khon BLHS v ti nh hn hoc khung hnh pht nh hn i vi b co. Trong trng hp p dng iu khon BLHS v ti nh hn, Ta n cp phc thm c th gim nh hnh pht hoc khng gim nh hnh pht cho b co; - Gim hnh pht chnh hoc hnh pht b sung, hy mt trong cc loi hnh pht m Ta n cp s thm p dng i vi b co;

Bin son: GV Mc Ging Chu

140

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Chuyn sang hnh pht khc thuc loi nh hn, gi nguyn hnh pht t v cho hng n treo; - Gim mc bi thng thit hi dn s xung thp hn so vi quyt nh ca Ta n cp s thm. - Trong trng hp v n c nhiu b co m nhng b co khc khng c khng co nhng qua vic xt x ti phin ta nu c cn c th Hi ng xt x Ta n cp phc thm c th sa bn s thm theo hng c li cho nhng ngi ny. Trong mi trng hp, Ta n cp phc thm khng c sa bn n s thm i vi nhng ngi khng c khng co hoc khng b khng co, khng ngh theo hng lm xu hn tnh trng ca h. Ta n phc thm ch c quyn sa bn n s thm theo hng tng nng i vi b co trong trng hp Vin kim st khng ngh hoc ngi b hi khng co theo hng . 2.3. Hy bn n s thm iu tra li hoc xt x li (iu 250) To n cp phc thm hy bn n s thm iu tra li khi nhn thy vic iu tra cp s thm khng y m cp phc thm khng th b sung c. Nu c th thc hin vic iu tra b sung cp phc thm th Ta n cp phc thm khng hy bn n s thm m yu cu Vin kim st cp phc thm iu tra b sung. Ta n cp phc thm hy bn n xt x li theo trnh t chung khi c mt trong nhng cn c sau: Thnh phn Hi ng xt x s thm khng ng lut nh (khng thnh phn theo lut nh, ngi trong Hi ng xt x ht nhim k,); Vi phm nghim trng cc th tc v t tng (Ta n cp s thm xt x v n khng ng thm quyn, vi phm nghim trng quyn bo cha ca b co, x vng mt b co trong trng hp khng c php lut cho php); B co c Ta n cp s thm tuyn l khng c ti nhng Ta n cp phc thm thy rng c cn c cho rng b co phm ti (nh trng hp b co phm ti thuc qu gii hn phng v chnh ng, Ta n cp s thm tnh sai thi hiu truy cu trch nhim hnh s, tnh nhm thi hn xa n tch dn n ra quyt nh hoc bn n sai)

Bin son: GV Mc Ging Chu

141

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Khi hy bn n s thm xt x li, To n cp phc thm khng quyt nh trc nhng chng c m To n cp s thm cn phi chp nhn hoc cn phi bc b, cng nh khng quyt nh trc v iu khon B lut hnh s v hnh pht m To n cp s thm s phi p dng. Trong trng hp hy bn n s thm iu tra li hoc xt x li m thi hn tm giam i vi b co ht v xt thy vic tip tc tm giam b co l cn thit, th Hi ng xt x phc thm ra quyt nh tip tc tm giam b co cho n khi Vin kim st hoc To n cp s thm th l li v n. Trong thi hn mi lm ngy, k t ngy hy bn n s thm, h s v n phi c chuyn cho Vin kim st hoc To n cp s thm gii quyt theo th tc chung. Sau khi Ta n cp phc thm hy bn n s thm iu tra li hoc xt x li th C quan iu tra tin hnh iu tra li, Vin kim st truy t li v Ta n cp s thm xt x li v n theo th tc chung (iu 252). 2.4. Hy bn n s thm v nh ch v n (iu 251) Ta n cp phc thm hy bn n s thm tuyn b co khng phm ti v nh ch v n nu c mt trong nhng cn c sau: Khng c s vic phm ti; Hnh vi ca b co khng cu thnh ti phm; Ta n cp phc thm hy bn n s thm v nh ch v n nu c mt trong nhng cn c sau: Ngi thc hin hnh vi nguy him cho x hi cha n tui chu trch nhim hnh s; Hnh vi phm ti ca b co c bn n hoc quyt nh nh ch v n c hiu lc php lut; Hnh vi phm ti ca b co ht thi hiu truy cu trch nhim hnh s hoc ti phm c i x. Gii quyt vic khng co, khng ngh i vi nhng quyt nh ca Ta n cp phc thm (iu 253): i vi nhng quyt nh ca Ta n cp s thm b khng ngh hoc khng co, Ta n cp phc thm khng phi m phin to, nhng nu xt cn th c th triu tp nhng ngi tham gia t tng cn thit nghe kin ca h trc khi Ta n ra quyt nh.

Bin son: GV Mc Ging Chu

142

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Ta n cp phc thm phi ra quyt nh gii quyt vic khng co hoc khng ngh trong thi hn mi ngy, k t ngy nhn c h s v n. Khi xt nhng quyt nh ca Ta n cp s thm b khng co, khng ngh, Ta n cp phc thm c nhng quyn hn quy nh ti iu 248 ca B lut ny. Quyt nh phc thm c hiu lc php lut k t ngy ra Ta n cp phc thm quyt nh. Vic giao bn n v quyt nh cp s thm (iu 254): Trong thi hn mi ngy, k t ngy tuyn n hoc k t ngy ra quyt nh, Ta n cp phc thm phi gi bn n hoc quyt nh phc thm cho ngi khng ngh, Ta n, Vin kim st, c quan Cng an ni x s thm, ngi khng co, ngi c quyn li, ngha v lin quan n vic khng co, khng ngh hoc ngi i din hp php ca h, C quan thi hnh n dn s c thm quyn trong trng hp bn n phc thm c tuyn hnh pht tin, tch thu ti sn v quyt nh dn s; thng bo bng vn bn cho chnh quyn x, phng, th trn hoc c quan, t chc ni b co c tr hoc lm vic. Trong trng hp To phc thm To n nhn dn ti cao x phc thm th thi hn ny c th di hn nhng khng qu hai mi lm ngy.

Bin son: GV Mc Ging Chu

143

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

9. THI HNH BN N HOC QUYT NH CA TA N C HIU LC PHP LUT

I. NHNG VN CHUNG 1. Khi nim chung Hot ng gii quyt v n hnh s tri qua cc giai on t tng t khi t, iu tra, truy t n xt x suy cho cng u nhm mc tiu chng minh v ti phm, xc nh c hay khng c ti phm v ngi thc hin hnh vi phm ti. Trong giai on xt x ti phin ta, khi Ta n xc nh mt ngi l ti phm v xc nh trch nhim hnh s v nhng vn khc c lin quan n v n. Mt bn n hnh s xc nh ngi phm ti v a ra hnh pht p dng vi ngi phm ti khng ch nhm mc tiu trng tr ngi phm ti m cn gio dc h tr thnh ngi c ch cho x hi, c thc tun theo php lut v cc quy tc ca cuc sng x hi ch ngha, ngn nga h phm ti mi, gio dc ngi khc tn trng php lut, u tranh phng nga v chng ti phm25. Bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut s c bo m thi hnh theo nguyn tc bo m hiu lc ca bn n v quyt nh ca Ta n c quy nh ti iu 22 BLTTHS. Theo , bn n v quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut phi c m bo thc hin bng sc mnh cng ch ca nh nc. Nu bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc nhng khng c a ra thi hnh th mc tiu ca hnh pht s khng t c v c qu trnh t tng trc ca v n s tr thnh v ngha, bn thn ngi thc hin ti phm v nhng ngi tham gia t tng cng nhng cc c nhn s c thi khinh thng php lut, mt lng tin vo php lut v cc c quan tin hnh t tng, mt lng tin vo b my nh nc, nh hng nghim trng n i i sng, n ch v trt t an ton x hi. 1.1. Khi nim Thi hnh bn n v quyt nh c hiu lc ca Ta n l giai on cui cng ca t tng hnh s hnh s do cc c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng v cc c quan Nh nc, t chc x hi v cc c nhn khc c lin quan thc hin theo quy nh ca php lut nhm a bn n v quyt nh c hiu lc ca Ta n ra thi hnh, lm cho nhng bn n v quyt nh ny pht sinh hiu lc trn thc t.

25

Xem iu 27 B lut hnh s 1999

Bin son: GV Mc Ging Chu

144

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

1.2. Nhim v Giai on thi hnh n nhm bo m cho bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut c thi hnh theo nguyn tc bo m hiu lc ca bn n v quyt nh ca Ta n c quy nh ti iu 22 BLTTHS. 1.3. c im - Ch th: ch th c nhim v thi hnh bn n, quyt nh ca Ta n l c quan Cng an; chnh quyn cp x ni ngi b kt n c tr hoc c quan, t chc ni ngi b kt n lm vic; c s chuyn khoa y t; c quan thi hnh n dn s; cc c quan t chc trong Qun i. Trong phm vi trch nhim ca mnh, Vin kim st v Ta n c trch nhim thc hin cc bin php nhm bo m giai on thi hnh c thc hin theo ng quy nh ca php lut. - Hnh vi t tng c trng: xem xt bn n t hnh trc khi thi hnh, ra quyt nh thi hnh n, theo di vic thi hnh n - Vn bn t tng c trng: quyt nh thi hnh n, quyt nh hon thi hnh n, quyt nh nh ch chp hnh hnh pht 2. Cn c thi hnh bn n v quyt nh ca Ta n Sau khi xt x, trong mi trng hp tt c bn n v quyt nh ca Ta n khng mc nhin c tr tr thi hnh. Bn n v quyt nh ca Ta n ch c hiu lc thi hnh khi c y cc cn c sau: - Bn n v quyt nh c hiu lc php lut. Khon 1 iu 255 quy nh nhng bn n v quyt nh c hiu lc php lut bao gm: Nhng bn n v quyt nh ca Ta n cp s thm khng b khng co, khng ngh theo trnh t phc thm. Nhng bn n quyt nh ny c hiu lc thi hnh t ngy ht hn khng co, khng ngh. Nhng bn n v quyt nh ca Ta n cp phc thm. V phc thm l cp xt x th hai trong h thng hai cp xt x ca qu trnh t tng hnh s nn mi bn n, quyt nh ca Ta n cp phc thm s c hiu lc php lut ngay sau khi Ta n cp phc thm tuyn n hoc ra quyt nh. Do vy hiu lc thi hnh cng bt u t thi im Ta n cp phc thm tuyn n hoc ra quyt nh. Nhng quyt nh ca Ta n gim c thm hoc ti thm. Theo quy nh ca php lut, nhng quyt nh ca Ta n gim c thm hoc ti thm c hiu lc php lut ngay t thi im Ta n ra quyt nh. V

Bin son: GV Mc Ging Chu

145

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

vy nhng quyt nh ny phi c thi hnh ngay sau khi Ta n ra quyt nh. Trong trng hp b co ang b tm giam m Ta n cp s thm quyt nh nh ch v n, khng kt ti, min trch nhim hnh s, min hnh pht cho b co, hnh pht khng phi l t giam hoc pht t nhng cho hng n treo hoc khi thi hn pht t bng hoc ngn hn thi hn tm giam th bn n hoc quyt nh ca Ta n c thi hnh ngay, mc d vn c th b khng ngh, khng co. - Quyt nh thi hnh n: Trong thi hn by ngy, k t ngy bn n, quyt nh s thm c hiu lc php lut hoc k t ngy nhn c bn n, quyt nh phc thm, quyt nh gim c thm, ti thm, Chnh n To n x s thm phi ra quyt nh thi hnh n hoc y thc cho To n khc cng cp ra quyt nh thi hnh n (iu 256) Trong mi quan h vi cn c thi hnh n l bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut th bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut l iu kin cn v quyt nh thi hnh n l iu kin . iu ny c ngha l, mt bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut cng khng ng nhin c a ra thi hnh m phi c cn c php l l quyt nh thi hnh n. Hay ni cch khc, trong mi quan h gia hai cn c thi hnh n th cn c bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut l cn c ni dung v cn c phi c quyt nh thi hnh n l cn c hnh thc. 3. C quan, t chc c nhim v thi hnh n v quyt nh ca Ta n C quan, t chc c nhim v thi hnh bn n v quyt nh ca Ta n l c quan, t chc c giao trch nhim thc hin ni dung c quy nh trong bn n v quyt nh ca Ta n. Nhim v ca cc c quan, t chc ny c hnh thnh trn c s c im, tnh cht ca cc loi hnh pht v cc bin php t php khc. Trong , nhim v trung tm l a cc bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut thc hin trong thc t. ng thi, cc c quan, t chc ny cn c nhim v thc hin cc bin php gio dc, ci to ngi b kt n, to iu kin h ti ha nhp cng ng, gio dc thc tn trng php lut, phng v chng ti phm. Theo iu 257, cc c quan, t chc sau y c nhim v thi hnh n: - C quan Cng an thi hnh hnh pht trc xut, t c thi hn, t chung thn v tham gia Hi ng thi hnh hnh pht t hnh theo quy nh ti iu 259 ca BLTTHS 2003.

Bin son: GV Mc Ging Chu

146

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Chnh quyn x, phng, th trn hoc c quan, t chc ni ngi b kt n c tr hoc lm vic c nhim v theo di, gio dc, gim st vic ci to ca nhng ngi c hng n treo hoc b pht ci to khng giam gi; thi hnh hnh pht qun ch, cm c tr, tc mt s quyn cng dn, cm m nhim chc v, cm hnh ngh hoc lm cng vic nht nh. - C s chuyn khoa y t thi hnh quyt nh v bt buc cha bnh. - C quan thi hnh n dn s thi hnh hnh pht tin, tch thu ti sn v quyt nh dn s trong v n hnh s. Chnh quyn x, phng, th trn hoc c quan, t chc c nhim v gip chp hnh vin trong vic thi hnh n. Nu cn phi p dng bin php cng ch thi hnh n th c quan Cng an v cc c quan hu quan khc c nhim v phi hp. - Vic thi hnh bn n v quyt nh ca To n qun s do cc t chc trong Qun i m nhim, tr hnh pht trc xut. Cc c quan thi hnh n phi bo cho Chnh n To n ra quyt nh thi hnh n v vic bn n hoc quyt nh c thi hnh; nu cha thi hnh c th phi nu r l do. II.THI HNH CC LOI HNH PHT C TH 1. Thi hnh hnh pht t hnh bo m an ninh an ton x hi, vi tnh cch l hnh pht nghim khc nht, hnh pht t hnh c p dng i vi nhng ngi phm ti c bit nghim trng, khng cn kh nng gio dc ci to v vic loi b h vnh vin ra khi i sng x hi l cn thit. Vic thi hnh n t hnh nh hng n quyn c bn nht l quyn c sng, v vy t hnh l loi hnh pht nu sai lm khng th khc phc c mt khi c thi hnh. V vy, php lut t tng hnh s quy nh trnh t v th tc thi hnh n t hnh rt cht ch, chi tit v nghim ngt hn ch ti a nhng sai phm c th xy ra. Theo , bn n t hnh c a ra thi hnh trn thc t, th tc thi hnh n t hnh phi tri qua hai giai on: - Th tc xem xt bn n t hnh trc khi thi hnh c quy nh nh sau:

Bin son: GV Mc Ging Chu

147

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam h s v n Thi im bn n t hnh c hiu lc php lut bn n 7 ngy n xin n gim bc n Ch tch nc CA TANDTC

khng ngh

GT, TT

2 th
VT VKSNDTC ko khng gi nguyn bn nngh

Thi hnh n

S 6. Th tc xem xt bn n t hnh trc khi thi hnh

- Th tc thi hnh hnh pht t hnh (iu 259): Chnh n Ta n x s thm ra quyt nh thi hnh n v thnh lp Hi ng thi hnh hnh pht t hnh gm i din Ta n, Vin kim st v Cng an. Hi ng thi hnh n phi kim tra cn cc ca ngi b kt n trc khi thi hnh n. Trong trng hp ngi b kt n l ph n th trc khi ra quyt nh thi hnh n, Chnh n To n xt x s thm phi t chc kim tra cc iu kin khng p dng hnh pht t hnh c quy nh ti iu 35 ca B lut hnh s. Nu c cn c ngi b kt n c iu kin quy nh ti iu 35 ca B lut hnh s th Chnh n To n xt x s thm khng ra quyt nh thi hnh n v bo co Chnh n To n nhn dn ti cao xem xt chuyn hnh pht t hnh thnh t chung thn cho ngi b kt n. Trc khi thi hnh n phi giao cho ngi b kt n c quyt nh thi hnh n, quyt nh khng khng ngh ca Chnh n Ta n nhn dn ti cao v quyt nh khng khng ngh ca Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao; nu ngi b kt n c n xin n gim n t hnh th giao cho h c bn sao quyt nh ca Ch tch nc bc n xin n gim. Vic thi hnh hnh pht t hnh phi c lp bin bn ghi r vic giao cc quyt nh cho ngi b kt n xem, nhng li ni ca h v nhng th t, vt m h gi li cho ngi thn thch. Trong trng hp c tnh tit c bit, Hi ng thi hnh n hon thi hnh v bo co Chnh n To n ra quyt nh thi hnh n bo co Chnh n Ta n nhn dn ti cao.
Bin son: GV Mc Ging Chu 148

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Hnh pht t hnh c thi hnh bng x bn. 2. Thi hnh hnh pht t26 Ngi b kt n pht t ch phi chp hnh hnh pht t khi c bn n ca Ta n c hiu lc php lut v quyt nh thi hnh n ca Chnh n Ta n xt x s thm. Trnh t v th tc thi hnh n i vi ngi b kt n ang b tm giam vi ngi b kt n ang ti ngoi c khc nhau (iu 260). - Trong trng hp ngi b kt n pht t ang b tm giam: Trong trng hp ngi b kt n ang b tm giam th theo yu cu ca ngi thn thch ngi b kt n, c quan Cng an phi cho php ngi b kt n gp ngi thn thch trc khi thi hnh n. Ban gim th tri giam phi thng bo cho gia nh ngi b kt n bit ni ngi chp hnh hnh pht. - Trong trng hp ngi b kt n pht t ang ti ngoi: Trong trng hp ngi b kt n ang ti ngoi, nu qu thi hn m khng c mt ti c quan Cng an chp hnh n th ngi b kt n s b p gii. Chnh n Ta n ra quyt nh thi hnh n phi theo di vic thi hnh n. C quan Cng an phi thng bo bng vn bn cho Ta n v vic bt ngi b kt n thi hnh n hoc l do cha bt c v bin php cn p dng bo m vic thi hnh n. Trong trng hp ngi ang chp hnh hnh pht t trn khi tri giam th c quan Cng an ra quyt nh truy n. Trng hp hon chp hnh hnh pht t (iu 261) i vi ngi b x pht t ang c ti ngoi, Chnh n Ta n ra quyt nh thi hnh n c th t mnh hoc theo ngh ca Vin kim st, c quan Cng an cng cp hoc ngi b kt n cho hon chp hnh hnh pht t trong trng hp c quy nh ti khon 1 iu 61 ca B lut hnh s. Chm nht l by ngy trc khi ht thi hn hon chp hnh hnh pht t, Chnh n To n cho hon chp hnh hnh pht t phi ra quyt nh thi hnh n v phi gi ngay quyt nh thi hnh n cng bn n, quyt nh pht t c hiu lc php lut cho c quan Cng an cng cp v ngi b kt n trc khi ht thi hn hon chp hnh hnh pht t. Nu qu thi hn by ngy, k t ngy ht thi hn hon chp hnh hnh pht t, ngi b kt n khng c mt ti c quan Cng an i chp hnh hnh
26

Xem thm Php lnh thi hnh n pht t

Bin son: GV Mc Ging Chu

149

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

pht t m khng c l do chnh ng, th c quan Cng an phi p gii ngi b kt n i chp hnh hnh pht t. Tm nh ch chp hnh hnh pht t (iu 262) Cn c tm nh ch chp hnh hnh pht t cng l cn c hon chp hnh hnh pht t c quy nh ti iu 61 BLHS. Tuy nhin im khc nhau y l i tng p dng. Hon thi hnh n pht t c p dng i vi ngi b kt n pht t ang ti ngoi v cha bt u hnh pht; cn tm nh ch chp hnh hnh pht t c p dng i vi ngi ang chp hnh hnh pht t. iu 262 BLTTHS 2003 quy nh nh sau: Theo ngh ca Vin kim st hoc ca Ban gim th tri giam ni ngi b kt n ang chp hnh hnh pht t: Chnh n Ta n cp tnh ni ngi ang chp hnh hnh pht t c th cho ngi c tm nh ch chp hnh hnh pht t trong trng hp quy nh ti im a khon 1 iu 61 v iu 62 ca B lut hnh s; Chnh n Ta n ra quyt nh thi hnh n c th cho ngi ang chp hnh hnh pht t c tm nh ch chp hnh hnh pht t trong cc trng hp quy nh ti cc im b, c v d khon 1 iu 61 v iu 62 ca B lut hnh s. Chm nht l by ngy trc khi ht thi hn tm nh ch chp hnh hnh pht t, Chnh n To n cho tm nh ch chp hnh hnh pht t phi ra quyt nh thi hnh n i vi phn hnh pht cn li v phi gi ngay quyt nh cho c quan Cng an cng cp ni Ta n ra quyt nh tm nh ch v ngi b kt n. Nu qu thi hn by ngy, k t ngy ht thi hn tm nh ch chp hnh hnh pht t, ngi b kt n khng c mt ti c quan Cng an i chp hnh hnh pht t m khng c l do chnh ng, th c quan Cng an phi p gii ngi b kt n i chp hnh hnh pht t. Vic tm nh ch chp hnh hnh pht t xt x theo th tc gim c thm hoc ti thm phi do ngi khng ngh hoc do Ta n cp gim c thm hoc ti thm quyt nh.

Bin son: GV Mc Ging Chu

150

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

3. Thi hnh hnh pht t cho hng n treo v hnh pht ci to khng giam gi (iu 264)27 Ngi b pht t c hng n treo v ngi b pht ci to khng giam gi c giao cho chnh quyn x, phng, th trn hoc c quan, t chc ni h ang c tr hoc lm vic gim st, gio dc. Ngi b kt n c ngha v chp hnh ch n treo hoc ch ci to khng giam gi quy nh ti Ngh nh ca Chnh ph S 60/2000/N-CP ngy 30 thng 10 nm 2000 Quy nh vic thi hnh hnh pht ci to khng giam gi v Ngh nh s 61/2000/N-CP ngy 30 thng 10 nm 2000 Quy nh vic thi hnh hnh pht t cho hng n treo. Nu ngi b kt n chp hnh tt ch quy nh, tch cc hc tp, ci to c nhiu tin b th c quan, t chc c trch nhim gim st, gio dc c th ngh Ta n gim thi hn chp hnh hnh pht hoc rt ngn thi gian th thch theo quy nh ti iu 58, 59, 60 BLHS. 4. Thi hnh hnh pht trc xut (iu 265)28 Ngi b pht trc xut phi ri khi lnh th nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam trong thi hn chm nht l mi lm ngy, k t ngy c quyt nh thi hnh n. Trong trng hp ngi b pht trc xut phi chp hnh cc hnh pht khc hoc phi thc hin cc ngha v khc th thi hn h ri khi lnh th nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam do php lut quy nh. 5. Thi hnh hnh pht qun ch hoc cm c tr (iu 266)29 Qun ch l hnh pht buc ngi b kt n phi chu s gim st ca chnh quyn a phng trong thi hn nht nh. L hnh pht b sung, qun ch c th c p dng i vi ngi b kt n pht t chp hnh xong hnh pht t. Sau khi chp hnh xong hnh pht t, ngi b kt n qun ch c giao cho chnh quyn cp x ni ngi c tr thi hnh hnh pht cng ch. Thi hn qun ch c tnh t ngy ngi b kt n chp hnh xong hnh pht t v c giao cho chnh quyn thi hnh hnh pht qun ch. Ngi b qun ch c ngha v chp hnh ch qun ch nh khng c t ra khi ni c tr nu khng c php ca chnh quyn a phng,

Xem thm Ngh nh ca Chnh ph S 60/2000/N-CP ngy 30 thng 10 nm 2000 Quy nh vic thi hnh hnh pht ci to khng giam gi v Ngh nh ca Chnh ph S 60/2000/N-CP ngy 30 thng 10 nm 2000 Quy nh vic thi hnh hnh pht t cho hng n treo; 28 Xem thm Ngh nh ca Chnh ph s 54/2001/N-CP ngy 23 thng 8 nm 2001 Hng dn thi hnh hnh pht trc xut; 29 Xem thm Ngh nh ca Chnh ph s 53/2001/N-CP ngy 23 thng 8 nm 2001 hng dn thi hnh cc hnh pht cm c tr v qun ch.
27

Bin son: GV Mc Ging Chu

151

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

khng c thc hin mt s quyn cng dn Chnh quyn ni ngi b qun ch phi chu trch nhim gim st, gio dc ngi b kt n. Ngi b thi hnh hnh pht cm c tr th khng c tm tr, thng tr nhng a phng ni b cm c tr. Cc a phng ni ngi ny b cm c tr c Ta n nu r trong phn quyt nh ca bn n v hnh pht cm c tr. iu 37 BLHS ch quy nh cm tm tr v thng tr a phng, tc cm ngi b kt n lu li cc a phng . Thi hn cm c tr c tnh t ngy chp hnh xong hnh pht t. 6. Thi hnh hnh pht tin hoc hnh pht tch thu ti sn (iu 267) Khc vi vic thi hnh cc hnh pht khc, vic thi hnh hnh pht tin hoc hnh pht tch thu ti sn c thc hin theo Php lnh thi hnh n dn s30. Vic ra quyt nh a bn n pht tin hoc tch thu ti sn do Trng Phng thi hnh n hoc i trng i thi hnh n thc hin. Ngi trc tip thi hnh hnh pht l Chp hnh vin. i vi hnh pht tch thu ti sn, c quan thi hnh n ch tch thu ti sn thuc quyn s hu ca ngi b kt n. Nu ti sn thuc s hu chung th ch tch thu ti sn thuc s hu ca ngi b kt n trong phn s hu chung . Khi thi hnh hnh pht tch thu ti sn th c quan thi hnh n ch tch thu nhng ti sn c nu r trong bn n. III. GIM THI HN V MIN THI HN CHP HNH HNH PHT Mt trong cc nguyn tc c bn ca lut hnh s l nguyn tc nhn o x hi ch ngha, nguyn tc ln ca chnh sch hnh s. Nguyn tc ny l nguyn tc xuyn sut trong php lut hnh s v t tng hnh s. Theo , th hin chnh sch nhn o v khoan hng ca nh nc i vi ngi chp hnh tt cc hnh pht, th hin hiu qu mc tiu gio dc m hnh pht a ra v xt thy khng cn thit phi tip tc p dng bin php trng tr na, c quan c thm quyn s xem xt gim hoc min thi hn chp hnh hnh pht, to iu kin ngi b kt n sm tr li cng ng. 1. iu kin 1.1. Min chp hnh hnh pht iu kin c min chp hnh ton b hnh pht c quy nh ti khon 1, 2, 3 v 5 iu 56 BLHS. Theo :
30

Xem thm Php lnh thi hnh n dn s 2004

Bin son: GV Mc Ging Chu

152

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- i vi ngi b kt n ci to khng giam gi, t c thi hn, ngi cha chp hnh hnh pht m lp cng ln hoc mc bnh him ngho v nu ngi khng cn nguy him cho x hi na th theo ngh ca Vin trng Vin kim st, Ta n c th quyt nh min chp hnh ton b hnh pht; - Ngi b kt n c min chp hnh hnh pht khi c c x hoc i x; - i vi ngi b kt n v ti t nghim trng c chp hnh hnh pht theo quy nh ti iu 61 BLTTHS, nu trong thi gian hon lp cng th theo ngh ca Vin trng Vin kim st, Ta n c th quyt nh min chp hnh hnh pht; - Ngi b pht cm c tr hoc qun ch nu chp hnh c mt phn hai thi hn ca hnh pht v ci to tt th theo ngh ca chnh quyn a phng ni ngi chp hnh hnh pht, Ta n c th quyt nh min chp hnh hnh pht cn li. - Min chp hnh phn cn li ca hnh pht i vi ngi b kt n pht t: Theo khon 4 iu 57 BLHS, i vi ngi b kt n pht t v ti t nghim trng c tm nh ch chp hnh hnh pht theo quy nh ti iu 62 BLHS, nu trong thi gian c tm nh ch m lp cng th theo ngh ca Vin trng Vin kim st, Ta n c th quyt nh min chp hnh phn cn li ca hnh pht. - Ngi b kt n pht tin tch cc chp hnh c mt phn hnh pht nhng lm vo hon cnh kinh t c bit kh khn ko di do thin tai, ha hon, tai nn hoc m au gy ra m khng th tip tc chp hnh c phn hnh pht cn li hoc lp cng ln th theo ngh ca Vin trng Vin kim st, Ta n c th quyt nh min vic chp hnh phn tin pht cn li. 1.2. Gim chp hnh hnh pht Gim chp hnh hnh pht bao gm cc hnh thc sau y: - Gim mc hnh pht tuyn (iu 58 BLHS) - Gim thi hn chp hnh hnh pht trong trng hp c bit (iu 59 BLHS) - Rt ngn thi gian th thch i vi ngi c hng n treo (iu 60 BLHS)

Bin son: GV Mc Ging Chu

153

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

2. Th tc (iu 269 BLTTHS) - Thm quyn quyt nh vic gim hoc min hnh pht: Ta n c thm quyn quyt nh gim thi hn chp hnh hnh pht t l Ta n nhn dn cp tnh, Ta n qun s cp qun khu ni ngi b kt n chp hnh hnh pht. Ta n c thm quyn quyt nh min chp hnh hnh pht t l Ta n nhn dn cp tnh, Ta n qun s cp qun khu ni ngi b kt n c tr hoc lm vic. Vic gim thi hn hoc min chp hnh cc hnh pht khc hoc gim thi gian th thch thuc thm quyn quyt nh ca Ta n nhn dn cp huyn, Ta n qun s khu vc ni ngi b kt n chp hnh hnh pht hoc chu th thch. - H s ngh xt min hoc gim chp hnh hnh pht: H s ngh xt min chp hnh hnh pht ci to khng giam gi, min chp hnh ton b hoc phn hnh pht t cn li, min chp hnh phn tin pht cn li phi c ngh ca Vin trng Vin kim st cng cp. H s ngh xt gim thi hn chp hnh hnh pht t phi c ngh ca c quan thi hnh hnh pht t. H s ngh xt gim thi hn chp hnh hnh pht ci to khng giam gi phi c ngh ca c quan, t chc hoc chnh quyn a phng c giao nhim v trc tip gim st, gio dc. H s ngh xt gim hoc min chp hnh hnh pht khc hoc rt ngn thi gian th thch ca n treo phi c ngh hoc nhn xt ca c quan, t chc c nhim v thi hnh n quy nh ti iu 257 ca BLTTHS. IV. TH TC XA N TCH 1. Khi nim Xa n tch l vic xa i vt tch ti phm ca ngi b kt n. C hai hnh thc xa n tch l ng nhin xa n tch v xa n tch do Ta n quyt nh. 1.1. ng nhin c xa n tch (iu 270) - Nhng trng hp ng nhin c xa n tch: iu 64 BLHS

Bin son: GV Mc Ging Chu

154

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- Th tc: Theo yu cu ca ngi ng nhin c xa n tch, Chnh n Ta n xt x s thm cp giy chng nhn l h c xa n tch ng nhin c xa n tch c p dng i vi nhng trng hp c qui nh ti iu 64 B lut hnh s. C th l, i vi ngi b kt n khng phi v cc ti qui nh ti Chng XI v Chng XXIV ca B lut hnh s, ch c ng nhin xa n tch, nu t khi chp hnh xong bn n hoc t khi ht thi hiu thi hnh bn n ngi khng phm ti mi trong thi gian lut nh. Sau khi tin hnh nhng bin php nhm xc minh nhng iu kin c xa n tch, Chnh n Ta n x s thm k giy chng nhn xa n tch. Giy chng nhn xa n tch c cp cho ngi c xa n tch v c sao gi cho Cng an qun, huyn, th x, thnh ph thuc tnh v y ban nhn dn x, phng, th trn ni ngi thng tr. Trong trng hp khng cp giy chng nhn xa n tch do cha iu kin cp, Chnh n Ta n x s thm phi tr li cho ngi c n xin c xa n tch bit. 1.2. Xa n tch theo quyt nh ca Ta n (iu 271) Xa n tch do Ta n quyt nh l vic Ta n trn c s xem xt nhng iu kin c qui nh ti cc iu 65, 66, 67 B lut hnh s, kin bng vn bn ca Vin kim st cng cp, ra quyt nh xa n tch cho ngi b kt n khi hi nhng iu kin . Ta n quyt nh xa n tch i vi nhng ngi b kt n v cc ti quy nh ti Chng XI v Chng XXIV ca B lut hnh s, cn c vo tnh cht ca ti phm thc hin, nhn thn ngi b kt n, thi chp hnh php lut v thi lao ng ca h. Nh vy, vic xa n tch do Ta n quyt nh c php lut gii hn ch i vi ngi b kt n v cc ti xm phm an ninh quc gia v cc ti ph hoi ha bnh, chng loi ngi v ti phm chin tranh. Nu ngi b kt n c nhng biu hin tin b r rt (gng mu trong sinh hot, trong vic chp hnh cc quy nh ca php lut, lao ng c nng sut cao v.v) v lp cng (nh gip cc c quan chc nng pht hin ti phm, ngn chn ti phm, cu ngi v.v), c c quan, t chc ni ngi cng tc hoc chnh quyn a phng ni ngi thng tr ngh

Bin son: GV Mc Ging Chu

155

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

th c th c Ta n xa n tch nu m bo t nht mt phn ba thi hn quy nh. - Nhng trng hp c xa n tch theo quyt nh ca Ta n: iu 65, 66 BLHS - Th tc: ngi b kt n phi c n gi Ta n xt x s thm km theo nhn xt ca chnh quyn cp x ni h c tr hoc c quan, t chc ni h lm vic. Chnh n Ta n xt x s thm chuyn ti liu v vic xin xa n tch cho Vin kim st cng cp pht biu kin bng vn bn. Nu xt thy iu kin th Chnh n ra quyt nh xa n tch; trong trng hp cha iu kin th quyt nh bc n xin xa n tch. Sau khi nhn c n yu cu xa n tch cng vi nhng giy t km theo nh nu trn y, Chnh n Ta n x s thm kim tra cc iu kin c xa n tch. Trong nhng trng hp nu xt thy cn thit th phi tin hnh cc bin php xc minh tnh ng n ca cc ti liu . Khi xt thy h s xa n tch cc iu kin v yu t xa n tch th Chnh n chuyn h s cho Vin kim st cng cp pht biu bng vn bn v vic ngi b kt n c cc iu kin c xa n tch hay cha. Trong thi hn mi ngy k t khi nhn c h s do Chnh n Ta n x s thm gi n, Vin trng Vin kim st cng cp phi pht biu kin bng vn bn v gi tr h s cho Ta n xem xt quyt nh vic xa n tch hay khng xa n tch. Quyn quyt nh chp nhn hay bc n xin xa n tch thuc v Chnh n Ta n xt x s thm. Quyt nh xa n tch phi c gi cho ngi c n xin xa n tch, Vin kim st cng cp, Cng an cp huyn v y ban nhn dn x, phng, th trn ni ngi c n xin xa n tch thng tr. Trong trng hp Chnh n Ta n x s thm bc n xin xa n tch, Chnh n phi nu r l do. 2. Hu qu php l ca quyt nh xa n tch - Ngi c xa n tch coi nh cha b kt n v c Ta n cp giy chng nhn. - Quyt nh xa n tch c th b khng ngh theo trnh t phc thm. Nu quyt nh c hiu lc php lut th c th b khng ngh theo trnh t gim c thm.

Bin son: GV Mc Ging Chu

156

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

CHNG III
10. XT LI BN N V QUYT NH CA TA N C HIU LC PHP LUT

Theo quy nh ti iu 20 BLTTHS, hot ng xt x ca Ta n bao gm hai cp xt x l s thm v phc thm. Trong , cp xt x s thm l cp xt x u tin v cp phc thm l cp xt x th hai nu nh bn n, quyt nh ca cp s thm b khng co, khng ngh. Vic xt x phc thm c tin hnh khi bn n, quyt nh ca Ta n cp s thm cha c hiu lc php lut nhm kim tra tnh hp php v c cn c ca bn n, quyt nh cp s thm. Khi Ta n cp phc thm tuyn n hoc ra quyt nh, bn n, quyt nh ny c hiu lc php lut k t Ta n cp phc thm ra bn n hoc quyt nh v bn n ny khng b khng co na v s i vo giai on thi hnh n. Bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut c m bo thi hnh theo nguyn tc m bo hiu lc thi hnh ca bn n v quyt nh ca Ta n c quy nh ti iu 22 BLTTHS. Thc t gii quyt v n hnh s cho thy, c nhng trng hp bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc thi hnh v c a ra thi hnh trn thc t nhng cng cn nhiu sai lm thiu st, lm cho ngi chp hnh n b oan hoc b sai, nh hng n uy tn ca c quan tin hnh t tng ni ring, n b my nh nc ni chung v su xa hn na l nh hng n lng tin ca qun chng nhn i vi php lut. thc hin c nhim v ca lut hnh s v t tng hnh s l pht hin nhanh chng v x l cng minh, kp thi mi hnh vi phm ti, khng lt ti phm v khng lm oan ngi v ti, bo v php ch x hi ch ngha, bo v li ch ca Nh nc, quyn v li ch hp php ca t chc v cng dn, bo v trt t x hi ch ngha, gio dc cng dn thc nghim chnh chp hnh php lut trong nhng trng hp bn n, quyt nh Ta n ang c thi hnh nhng c cn c xc nh bn n, quyt nh ny l khng chnh xc, php lut t tng hnh s quy nh nhng th tc c bit sa cha nhng sai lm, thiu st ca qu trnh t tng. Ty tng trng hp nht nh c th, cn c vo tnh tit ca v n, Ta n s tin hnh xem xt li v n theo th tc gim c thm hoc ti thm.

Bin son: GV Mc Ging Chu

157

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

I. XT LI BN N V QUYT NH C HIU LC PHP LUT THEO TRNH T GIM C THM 1. Khi nim gim c thm Khc vi th tc phc thm, th tc gim c thm khng c coi l mt cp xt x v mt hot ng xt x m y l th tc xem xt li h s v n tm ra nhng sai lm thiu st ca bn n, quyt nh ang c hiu lc thi hnh. Th tc gim c thm c thc hin trn c s khng ngh ca nhng ngi tin hnh t tng c thm quyn. Nh vy, Gim c thm l xt li bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut nhng b khng ngh v pht hin c vi phm php lut nghim trng trong vic x l v n (iu 272). 2. Cn c khng ngh v quyn khng ngh gim c thm 2.1. Cn c khng ngh gim c thm Bn n hoc quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut b khng ngh theo th tc gim c thm, khi c mt trong nhng cn c sau y (iu 273): - Vic iu tra xt hi ti phin ta phin din hoc khng y . Vic iu tra xt hi ti phin ta c coi l phin din hoc khng y khi ti phin ta Hi ng xt x ch tp trung lm r cc tnh tit tng nng, xc nh b co c ti m khng xem xt ng thi nhng tnh tit gim nh hoc nhng cn c xc nh b co v ti; ch xt hi ngi lm chng, b n dn s m khng hi kin ca nguyn n dn s, ngi b hi, ngi c quyn li ngha v lin quan Ni chung, vic iu tra xt hi ti phin ta phi m bo tnh khch quan, ton din i vi ton b v n trong trng hp xt x s thm hoc xem xt ton b cc khng co khng ngh v nhng vn c lin quan trong trng hp xt x phc thm. - Kt lun trong bn n hoc quyt nh khng ph hp vi nhng tnh tit khch quan ca v n. Bn n, quyt nh ca Ta n c a ra mt cch cng bng, chnh xc, khch quan, khng lt ti phm v khng lm oan ngi v ti th hin thnh tu ca c qu trnh t tng t khi t, iu tra, truy t n xt x v n v l mc tiu m tt c cc c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng, ngi tham gia t tng v cc t chc, c nhn c lin quan hng ti trong sut qu trnh t tng. Nhng kt lun ny phi m bo ph hp vi tnh tit ca v n. Khi bn n, quyt nh ca Ta n nh ti hoc xc nh trch nhim hnh s khng ng vi hnh vi c thc hin, xc nh sai mc bi thng thit hi, min trch nhim hnh s hoc
Bin son: GV Mc Ging Chu 158

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

tuyn v ti khi khng c cn c l nhng kt lun khng ng vi tnh tit ca v n th v n phi c xem xt li. - C s vi phm nghim trng th tc t tng trong khi iu tra, truy t hoc xt x. Vi phm nghim trng th tc t tng l nhng hnh vi vi phm trong qu trnh khi t, iu tra, truy t, xt x v n hnh s. Nhng hnh vi vi phm ny khi c thc hin s tc b hoc hn ch cc quyn ca nhng ngi tham gia t tng hoc lm nh hng n ni dung ca v n. Nhng vi phm ny rt a dng nhng ch nhng vi phm no nghim trng lm cho qu trnh t tng b sai lch mi l cn c xem xt li v n theo trnh t gim c thm. - C nhng sai lm nghim trng trong vic p dng B lut hnh s. Vic p dng B lut hnh s trong hot ng t tng thng l vic p dng cc quy nh v nh ti danh, nh hnh pht, p dng cc bin php t php, v min trch nhim hnh s, v ng li x l vi ngi cha thnh nin Khi nhng quy nh ny b p dng sai s l cn c khng ngh gim c thm. Nhn chung, nhng cn c khng ngh gim c thm l nhng trng hp c quy nh v nguyn tc l phi c m bo thc hin. Khi nhng quy nh ny b vi phm trong qu trnh gii quyt v n s lm cho bn n, quyt nh ca Ta n khng m bo chnh xc, khch quan, bn n, quyt nh c thi hnh s gy ra oan sai hoc b lt ti phm. V vy, khi bn n, quyt nh ang c thi hnh m pht hin ra ri vo mt trong cc tnh tit trn y th bn n, quyt nh s c xem xt li theo th tc gim c thm. 2.2. Quyn khng ngh gim c thm (iu 275)

Ngi tham gia t tng trong giai on thi hnh n khng c quyn khng co bn n nh i vi bn n, quyt nh ca cp s thm. Tuy nhin, m bo quyn v li ch hp php ca nhng ngi ny, khi pht hin ra bn n, quyt nh ang c thi hnh l thiu chnh xc, nhng ngi c lin quan ni ring v mi ngi u c quyn thng bo cho nhng ngi c thm quyn tin hnh t tng c quyn khng ngh gim c thm. Khi nhn c thng bo, nhng ngi c thm quyn khng ngh s tin hnh xem xt v nu thy v n c cn c tin hnh gim c thm th s ra quyt nh khng ngh gim c thm. Nhng ngi c quyn khng ngh gim c thm bao gm: Chnh n Ta n nhn dn ti cao v Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao c quyn khng ngh theo th tc gim c thm bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n cc cp, tr quyt nh ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao.
Bin son: GV Mc Ging Chu 159

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Chnh n Ta n qun s trung ng v Vin trng Vin kim st qun s trung ng c quyn khng ngh theo th tc gim c thm bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n qun s cp di. Chnh n Ta n nhn dn cp tnh v Vin trng Vin kim st nhn dn cp tnh, Chnh n Ta n qun s cp qun khu v Vin trng Vin kim st qun s cp qun khu c quyn khng ngh theo th tc gim c thm bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n cp di. Nhng ngi c quyn khng ngh gim c thm c quyn quyt nh tm nh ch vic thi hnh bn n hoc quyt nh b khng ngh (iu 276). 3. Thi hn khng ngh theo th tc gim c thm (iu 278) Vic khng ngh theo hng khng c li cho ngi b kt n ch c tin hnh trong thi hn mt nm, k t ngy bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut. Khng ngh theo hng khng c li cho ngi b kt n thng thng bao gm khng ngh theo hng kt ti ngi c tuyn l v ti; khng min trch nhim hnh s hoc hnh pht cho ngi c min trch nhim hnh s hoc hnh pht; p dng B lut hnh s v ti nng hn; p dng thm hnh pht b sung i vi ngi b kt n Vic khng ngh theo hng c li cho ngi b kt n c th c tin hnh bt c lc no, k c trng hp ngi b kt n cht m cn minh oan cho h. Vic khng ngh v dn s trong v n hnh s i vi nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n c tin hnh theo quy nh ca php lut v t tng dn s. Php lut t tng hnh s quy nh v thi hn khng ngh nh trn mt mt nhm cao trch nhim ca ngi c thm quyn, mt khc l nhm m bo s n nh ca cc bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut, th hin chnh sch nhn o ca php lut hnh s. 4. Mt s quy nh chung v phin ta gim c thm 4.1. Thm quyn gim c thm Thm quyn gim c thm c quy nh ti iu 279 BLTTHS nh sau: y ban Thm phn Ta n nhn dn cp tnh gim c thm nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n nhn dn cp
Bin son: GV Mc Ging Chu 160

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

huyn. y ban Thm phn Ta n qun s cp qun khu gim c thm nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n qun s khu vc. Ta hnh s Ta n nhn dn ti cao gim c thm nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n nhn dn cp tnh. Ta n qun s trung ng gim c thm nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n qun s cp qun khu. Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao gim c thm nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca To n qun s trung ng, ca To hnh s, cc To phc thm Ta n nhn dn ti cao b khng ngh. Nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut v cng mt v n hnh s thuc thm quyn gim c thm ca cc cp khc nhau c quy nh ti cc khon 1, 2 v 3 ca iu 279 th cp c thm quyn cp trn gim c thm ton b v n. 4.2. Thi hn gim c thm Phin ta gim c thm phi c tin hnh trong thi hn bn thng, k t ngy cp c thm quyn nhn c khng ngh (iu 283). 4.3. Thnh phn Hi ng gim c thm (iu 281) Hi ng gim c thm Ta hnh s Ta n nhn dn ti cao hoc Ta n qun s trung ng gm ba Thm phn. Nu U ban Thm phn Ta n nhn dn cp tnh, U ban Thm phn Ta n qun s cp qun khu hoc Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao gim c thm th phi c t nht hai phn ba tng s thnh vin ca U ban Thm phn hoc Hi ng Thm phn tham gia xt x. Quyt nh gim c thm ca U ban Thm phn hoc Hi ng Thm phn phi c qu na tng s thnh vin ca U ban Thm phn hoc Hi ng Thm phn tn thnh. Ti phin ta gim c thm ca U ban Thm phn Ta n nhn dn cp tnh, U ban Thm phn Ta n qun s cp qun khu, Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao khi biu quyt v ni dung khng ngh th phi biu quyt theo trnh t nhng kin ng vi khng ngh, nhng kin khng ng vi khng ngh. Nu khng c loi kin no c qu na tng s thnh vin ca U ban Thm phn, Hi ng Thm phn biu quyt tn thnh, th phi hon phin to. Trong thi hn ba mi ngy, k t ngy ra quyt nh hon phin ta
Bin son: GV Mc Ging Chu 161

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

th U ban Thm phn, Hi ng Thm phn phi m phin ta xt x li v n vi s tham gia ca ton th cc thnh vin. 4.4. Nhng ngi tham gia phin ta gim c thm (iu 280) Phin ta gim c thm phi c s tham gia ca Vin kim st cng cp. Khi xt thy cn thit, Ta n phi triu tp ngi b kt n, ngi bo cha v c th triu tp nhng ngi c quyn li, ngha v lin quan n vic khng ngh tham gia phin ta gim c thm. 4.5. Phm vi gim c thm Hi ng gim c thm phi xem xt ton b v n m khng ch hn ch trong ni dung ca khng ngh (iu 284) Phin ta gim c thm c nhim v kim tra ton din tnh hp php v tnh c cn c ca bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut b khng ngh, i vi tt c nhng ngi b kt n cng nh tt c cc vn v v n. Vic quy nh cho Hi ng gim c thm c quyn xem xt ton b v n nhm m bo cho vic xt x v n c ng ngi, ng ti, ng php lut. 5. Nhng quyt nh ca phin ta gim c thm (iu 285) Hi ng gim c thm c quyn ra quyt nh: Khng chp nhn khng ngh v gi nguyn bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut, nu thy bn n hoc quyt nh b khng ngh l hp php v c cn c, vic xt x v n l chnh xc, khch quan. Hy bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut v nh ch v n khi v n xt x ri vo mt trong cc cn c c quy nh ti iu 107. Hy bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut iu tra li hoc xt x li, nu c mt trong nhng cn c quy nh ti iu 273. Trong trng hp Hi ng gim c thm hy bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut xt x li th ty tng trng hp c th m Hi ng s quyt nh xt x li cp s thm hoc phc thm. Quyt nh ca phin ta gim c thm c hiu lc k t ngy Hi ng gim c thm ra quyt nh (iu 288)

Bin son: GV Mc Ging Chu

162

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

II.XT LI BN N HOC QUYT NH C HIU LC PHP LUT THEO TRNH T TI THM 1. Khi nim ti thm Qu trnh gii quyt v n hnh s mun m bo tnh chnh xc khng n thun ch da vo o c, trnh v kh nng chuyn mn ca ngi tin hnh t tng m cn ph thuc vo nhiu yu t. vic gii quyt v n c ton din, khch quan v ng ngi ng ti phi kt hp ng b cc yu t khc nh s hp tc ca ngi tham gia t tng, phng tin khoa hc k thut, thit b cn thit cho vic gim nh, thu thp chng c Nhng yu t ny, ty tng giai on tng v n m c th khai thc c nhng mc khc nhau. iu ny c ngha l, trn thc t s khng loi tr kh nng c nhng v n c xt x v thi hnh n nhng sau ny li c cung cp thm nhng tnh tit mi, nhng tnh tit ny khi c pht hin s lm thay i cn bn cch nhn nhn ban u ca c quan tin hnh tng v vic gii quyt v n. Theo , bn n hoc quyt nh m Ta n a ra trc khng chnh xc, ng ngi ng ti. Khi pht hin thy v n ri vo nhng trng hp nh vy, c quan c thm quyn phi tin hnh xem xt li v n theo th tc ti thm. Nh vy, Ti thm l vic Ta n xem xt li bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut nhng b khng ngh v c nhng tnh tit mi c pht hin c th lm thay i c bn ni dung ca bn n hoc quyt nh m Ta n khng bit c khi ra bn n hoc quyt nh (iu 290). 2. Cn c khng ngh v quyn khng ngh ti thm 2.1. Cn c khng ngh ti thm (iu 291): Nhng tnh tit c dng lm cn c khng ngh ti thm l: - Li khai ca ngi lm chng, kt lun gim nh, li dch ca ngi phin dch c nhng im quan trng c pht hin l khng ng s tht. Trong qu trnh iu tra, truy t, xt x, trong nhiu trng hp, li khai ca ngi lm chng, kt lun gim nh, li dch ca ngi phin dch l chng c quan trng, thm ch, trong nhiu v n, l cn c duy nht gii quyt v n. Tuy nhin, khng phi li khai ca nhng ngi ny hoc kt lun gim nh lun lun ng n. V vy, khi bn n, quyt nh ca Ta n c hiu lc php lut nhng pht hin li khai, li phin dch ca nhng ngi ny hoc kt lun gim nh khng ng v lm nh hng n bn cht ca v n, lm cho v n c xt x khng chnh xc th v n phi c xem xt li theo th tc ti thm.

Bin son: GV Mc Ging Chu

163

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

- iu tra vin, Kim st vin, Thm phn, Hi thm c kt lun khng ng lm cho v n b xt x sai. Kt lun ca nhng ngi tin hnh t tng c vai tr quan trng trong vic gii quyt v n hnh s, xc nh c hay khng c hnh vi phm ti v ngi thc hin ti phm. V vy, nu kt lun ca nhng ngi ny khng ng lm nh hng n bn cht ca v n th v n phi c xem xt li. - Vt chng, bin bn iu tra, bin bn cc hot ng t tng khc hoc nhng ti liu khc trong v n b gi mo hoc khng ng s tht. Tnh php ch trong t tng hnh s quy nh mi hnh vi t tng hnh s phi c thc hin theo quy nh ca php lut t tng hnh s. Theo , cc ti liu, chng c trong v n phi c thu thp, bo qun, s dng v x l theo quy nh ca B lut t tng hnh s. Nu nhng vt ny b gi mo hoc b thay i s lm cho v n khng c cn c gii quyt hoc s gii quyt sai lm. Khi pht hin v n b lm gi chng c hoc chng c khng ng s tht dn n vic xt x sai, khi v n phi c xem xt li theo th tc ti thm. - Nhng tnh tit khc lm cho vic gii quyt v n khng ng s tht. Nhng tnh tit khc l nhng tnh tit khng lin quan n cc cn c nu trn nhng vn c th xy ra v lm cho bn n, quyt nh c hiu lc c a ra khng ng vi nhng g xy ra trn thc t. Vic pht hin v s dng nhng tnh tit ny s c gi tr lm cho bn n quyt nh v v n chnh xc, ng ngi ng ti v khng b lt ti phm. Nhnh chung, nhng tnh tit mi c pht hin lm cn c khng ngh theo th tc ti thm l nhng tnh tit c th lm thay i cn bn ni dung ca v n. Nhng tnh tit ny l nhng tnh tit mi m ngi tin hnh t tng khng h bit trc . Nu nhng tnh tit ny c bit trc nhng ngi tin hnh t tng khng xem xt hoc nhng tnh tit ny l tnh tit mi nhng khng lm thay i cn bn ni dung v n th v n s khng c ti thm m c xem xt li theo th tc gim c thm. 2.2. Quyn khng ngh ti thm (iu 293)

Nhng ngi c quyn khng ngh ti thm bao gm: Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao c quyn khng ngh theo th tc ti thm i vi nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n cc cp, tr quyt nh ca Hi ng Thm phn To n nhn dn ti cao.

Bin son: GV Mc Ging Chu

164

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

Vin trng Vin kim st qun s trung ng c quyn khng ngh theo th tc ti thm i vi nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n qun s cp di. Vin trng Vin kim st nhn dn cp tnh c quyn khng ngh theo th tc ti thm i vi nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n nhn dn cp huyn. Vin trng Vin kim st qun s cp qun khu c quyn khng ngh theo th tc ti thm i vi nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n qun s khu vc. Bn khng ngh ca nhng ngi quy nh ti iu ny phi c gi cho ngi b kt n v nhng ngi c quyn li, ngha v lin quan n vic khng ngh. Nhng ngi c quyn khng ngh ti thm c quyn ra quyt nh tm nh ch bn n hoc quyt nh ang c thi hnh (iu 294). 3. Thi hn khng ngh theo th tc ti thm (iu 295) Ti thm theo hng khng c li cho ngi b kt n phi tin hnh trong thi hiu truy cu trch nhim hnh s quy nh ti iu 23 ca B lut hnh s v thi hn khng ngh khng c qu mt nm, k t ngy Vin kim st nhn c tin bo v tnh tit mi c pht hin. Ti thm theo hng c li cho ngi b kt n th khng hn ch v thi gian v c tin hnh trong c trng hp ngi b kt n cht m cn minh oan cho h. Vic khng ngh v dn s trong v n hnh s i vi nguyn n dn s, b n dn s, ngi c quyn li, ngha v lin quan n v n c tin hnh theo quy nh ca php lut v t tng dn s. 4. Mt s quy nh chung v phin ta ti thm 4.1. Thm quyn ti thm y ban Thm phn Ta n nhn dn cp tnh ti thm nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n nhn dn cp huyn. y ban Thm phn Ta n qun s cp qun khu ti thm bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n qun s khu vc. Ta hnh s Ta n nhn dn ti cao ti thm nhng bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n nhn dn cp tnh. Ta n

Bin son: GV Mc Ging Chu

165

Gio trnh Lut t tng hnh s Vit Nam

qun s trung ng ti thm bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca Ta n qun s cp qun khu. Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao ti thm bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut ca To n qun s trung ng, To hnh s, cc To phc thm Ta n nhn dn ti cao. 4.2. Thi hn ti thm, thnh phn Hi ng ti thm, nhng ngi tham gia phin ta ti thm: Tng t nhng quy nh v Gim c thm. 5. Nhng quyt nh ca phin ta ti thm Hi ng ti thm c quyn ra quyt nh: Khng chp nhn khng ngh v gi nguyn bn n hoc quyt nh c hiu lc php lut; Hy bn n hoc quyt nh b khng ngh iu tra li hoc xt x li; Hu bn n hoc quyt nh b khng ngh v nh ch v n. Quyt nh ca phin ta Ti thm c hiu lc k t ngy Hi ng ti thm ra quyt nh (iu 299)

Bin son: GV Mc Ging Chu

166

DANH MC TI LIU THAM KHO


I. VN BN
1. Hin php 1992 sa i b sung nm 2001; 2. B lut t tng hnh s 1988, 2003; 3. B lut hnh s 1999; 4. Lut t chc Ta n nhn dn 2002; 5. Lut t chc Vin kim st nhn dn 2002; 6. Lut Lut s 2006; 7. Php lnh Lut s 2001; 8. Php lnh t chc Ta n qun s 2002; 9. Php lnh t chc Vin kim st qun s 2002; 10. Php lnh Thm phn v Hi thm nhn dn 2002; 11. Php lnh T chc iu tra hnh s 2004; 12. Php lnh Gim nh t php 2004.

II. SCH, GIO TRNH, TI LIU KHC 1. Bi ging L thuyt v thc hnh Php y hc Trng i hc y dc TP HCM BS Hong Vn Thc 1997; 2. Bnh lun khoa hc B lut t tng hnh s nm 2003 v xt x s thm, phc thm, gim c thm v ti thm (Bnh lun chuyn su) Ths. inh Vn Qu, Chnh Ta Hnh s - Ta n nhn dn ti cao NXB Tng hp TP HCM 2004; 3. Bnh lun khoa hc B lut t tng hnh s - PGS.TS V Khnh Vinh (Ch bin) NXB CAND 2004; 4. Chng c trong lut t tng hnh s Vit Nam ThS. Nguyn Vn C - NXB T php 2005; 5. Gim c thm, ti thm v hnh s - Nhng vn l lun v thc tin Ths inh Vn Qu - TANDTC NXB Chnh tr quc gia 1997; 6. Gio trnh L lun nh nc v php lut Trng i hc Lut H Ni NXB CAND 1997; 7. Gio trnh lut t tng hnh s Vit Nam i hc Quc gia H Ni, Khoa Lut NXB i hc Quc gia H Ni 2001;

8. Gio trnh tm l hc t php Trng i hc Lut H Ni NXB CAND 2003; 9. Gio trnh Khoa hc iu tra hnh s - Trng i hc Lut H Ni NXB CAND 2004; 10. K nng hnh ngh lut s, 4 tp Trng o to cc chc danh t php Ch bin TS. Phan Hu Th NXB CAND 2001; 11. Lch s lut t tng hnh s Vit Nam (sch tham kho) TS Trn Quang Tip NXB Chnh tr quc gia 2003; 12. Mt s vn v hnh pht t hnh v thi hnh hnh pht t hnh (Sch chuyn kho) B T php, Vin Khoa hc php l NXB Chnh tr quc gia 2006; 13. Nhng vn l lun v quan h php lut TS L Vng Long NXB T php 2006; 14. Quyt nh gim c thm ca Hi ng Thm phn Ta n nhn dn ti cao, 2 tp c san ca Tp ch Ta n nhn dn ti cao Ta n nhn dn ti cao H Ni 2004; 15. Th tc gim c thm trong lut t tng hnh s Vit Nam Ths inh Vn Qu - NXB Nng 1999; 16. Ti liu tp hun chuyn su v B lut t tng hnh s nm 2003 Hi ng phi hp cng tc ph bin, gio dc php lut B Cng an H Ni, thng 6 nm 2004; 17. Ti liu tp hun v B lut t tng hnh s (nm 2003) Ban Ch o ci cch t php Thng 4 nm 2004; 18. Ti liu tp hun B lut t tng hnh s nm 2003 Ta n nhn dn ti cao, Trng Cn b Ta n H Ni, 2004; 19. Ti liu Hi ngh cn b ton quc tng kt Ngh quyt 08-NQ/TW v trin khai thc hin Ngh quyt 49-NQ/TW ca B Chnh tr v cng tc t php BCH Trung ng, Ban ch o ci cch t php H Ni, thng 2 nm 2006; 20. V t do c nhn v bin php cng ch t tng hnh s (Sch chuyn kho) TS. Trn Quang Tip NXB Chnh tr quc gia 2005; 21. Cc tp ch chuyn ngnh.

You might also like