Cng c t l d tr bt buc: 1.

Ti sao cn phi c t l d tr bt buc: D tr bt buc l mt phn s d tin gi cc loi m cc ngn hng thng mi (NHTM) phi d tr di dng tin mt hoc tin gi ti NHT. Trong hot ng kinh doanh ca mnh, cc NHTM s dng cc khon tin gi ca khch hng cho vay hoc u t mt cch kh linh hot. Nu nh cc khon cho vay u c thi hn, mt ngy hay cho vay qua m cng u c thi hn, thm ch thi hn c th cn ko di hn d kin v n hn thu n, c th ngn hng vn khng thu c n - trong khi , i vi ngun tin gi ca khch hng th cc ngn hng li rt kh khn trong vic kim sot thi hn, ngay c khi gi tit kim c k hn th khch hng gi tin vn c th rt tin trc khi n hn; tnh trng tin cho vay ra cha thu hi v nhng khch hng gi tin li c nhu cu rt tin trc hn l hin tng lun c th... iu ny cho thy ri ro thanh khon lun l mi lo ca cc NHTM. Mt khc, trn thc t, thi hn cho vay cn di hn thi hn ca ngun tin gi, ni khc i l k hn gi tin ca mi loi tin gi khng phi lc no cng l c s xem xt v quyt nh thi hn cho vay, m ngn hng c th khai thc tnh n nh tng i ca tng s d tin gi khng k hn cho vay c thi hn, dng ngun tin gi thi hn ngn cho vay vi thi hn di hn... nn nguy c ri ro cao hn. Khi ri ro thanh khon xy ra, ngn hng mt kh nng thanh ton - cc khon tin gi cc ngn hng s nhanh chng bay hi, khng nhng th n cn lm bay hi gi tr ti sn v cc khon d tr ca ngn hng v theo phn ng dy chuyn th ri ro ny s lm chn ng ton h thng ngn hng. V th, nh mt kt qu cn phi c, cc nh phn tch ch ra rng cc NHTM phi d tr bt buc v y chnh l kho d tr lng tr gip cho cc ngn hng trong thi k hong lon. Vic bt buc cc NHTM phi d tr ti thiu cn thit ln u tin c s dng M vo nm 1913, vi mc ch l nhm m bo kh nng thanh ton ca cc NHTM. Vo nhng nm 30 ca th k 20, sau nhng cuc khng hong kinh t ko di, t l d tr bt buc dn c s dng ph bin cc nc khc. V lc ny, ngi ta nhn nhn d tr bt buc trong mt vai tr khc - d tr bt buc l cng c NHT cc nc s dng iu tit tin t trong nn kinh t. Ni cch khc, d tr bt buc lm tng kh nng kim sot ca NHT i vi qu trnh cung ng tin. Thng qua vic thay i t l d tr bt buc, NHT c th tc ng vo ngun d tr, thay i vn kh dng ca cc ngn hng lm thay i tim nng tn dng ca cc ngn hng - nhng NHT khng phi l ngi quyt nh vic s dng cc tim nng y. Mc d lch s ra i ca d tr bt buc l t nhng nm u ca th k 20, song Vit Nam, h thng ngn hng Vit Nam mi ch lm quen vi khi nim ny vo nm 1990. Thng 5/1990, sau khi Php lnh Ngn hng Nh nc (NHNN) Vit Nam, Php lnh Ngn hng, cc hp tc x tn dng v cng ty ti chnh c ban hnh th cc NHTM Vit Nam mi bt u thc hin cc quy nh v d tr bt buc. 2. Tc ng ca d tr bt buc.

D tr bt buc v tim nng tn dng ca cc ngn hng Khi t l d tr bt buc thay i, n trc tip tc ng n ngun vn kh dng ca mi ngn hng. Vi tng s ngun tin gi huy ng c, t l d tr bt buc cng thp th phn chnh lch cn li - vn kh dng ca bn thn ngn hng ny cng cao, kh nng cho vay ra ca ngn hng cng ln v ngc li. Bn cnh , mi ng tc cp tn dng cho mt i tng no thng qua chuyn khon ca ngn hng - hot ng ny m ra mt ngun vn mi cho mt ngn hng k tip, s tip tc ca qu trnh ny chnh l qu trnh to tin ca h thng ngn hng lm cho tng ngun c th cho vay ca ton h thng c nhn ln nhiu ln so vi s tin gi ban u, mc c nhn ln chnh l h s nhn tin. Qua cho thy, t l d tr bt buc c quan h cht ch vi ngun vn kh dng ca h thng ngn hng. Tuy nhin, vn kh dng ch th hin c tim nng tn dng, cn thc s n c lm cho khi lng tn dng tng ln hay khng li ph thuc vo thi sn sng cp tn dng ca cc ngn hng v nhu cu tn dng ca nn kinh t. D tr bt buc v li sut D tr bt buc c th tc ng n li sut bng hai cch: Th nht, do d tr bt buc c th thu m rng hay thu hp tim nng tn dng cho nn li sut th trng cng v th m c th gim xung hoc tng ln. Th hai, hiu ng ca tc ng trn cng tng ln khi phn d tr bt buc ca cc ngn hng NHT khng c tnh li hoc mc li khng ng k. Khi d tr bt buc tng ln th li thu c t hot ng cho vay gim xung lm gim li nhun ca cc NHTM. iu ny c cc ngn hng khc phc bng cch iu chnh tng li sut cho vay trn th trng tn dng. D tr bt buc v khi lng tin cung ng Khi lng tin cung ng thay i l kt qu tt yu ca vic thay i tim nng tn dng, thay i li sut trn th trng, n cng l mc tiu cui cng m NHT mun t c khi iu chnh d tr bt buc. T l d tr bt buc s c nng ln nu NHT thc hin vic tht cht tin t, hng n mc tiu kim sot lm pht v ngc li, m rng tin t nhm khuyn khch u t, m rng sn xut, to thm cng n, vic lm cho ngi lao ng th NHT s h t l d tr bt buc. T l d tr bt buc tc ng ngc chiu n khi lng tin cung ng th hin qua cng thc tnh h s nhn tin:

H s nhn tin = 1/ t l d tr bt buc. 3. T l d tr bt buc ca Vit Nam trong thi gian qua T l d tr bt bc (VND) Vn bn

11%1- 5%2 10%1- 4%2 8%1- 2%2 6%1- 2%2 5%1- 1%2 3%1 - 1%2

187/Q-NHNN ngy 16/1/2008 2560/Q-NHNN ngy 03/11/2008 2811/Q-NHNN ngy 20/11/2008 2951/Q-NHNN ngy 03/12/2008 3158/Q-NHNN ngy 19/12/2008 379/Q-NHNN ngy 24/02/2009

Bng 01 cho thy t thng 01/2008 - 01/2011 n nay, t l d tr bt buc c iu chnh gim, vic iu chnh ny ca NHNN, mt mt, nhm a ra tn hiu ni lng tin t; mt khc, thng qua vic nng cao h s nhn tin chnh thc m rng kh nng cho vay, kch thch cc ngn hng thng mi y mnh hot ng tn dng, tch cc cung ng vn cho nn kinh t. 4. Nhng cn c a ra yu cu t l d tr bt buc. Nhng cn c c th sau thng c s dng a ra yu cu v t l d tr bt buc: - Tnh cht k hn ca mi loi tin gi - ty vo tnh cht k hn ca tin gi m ngha v d tr bt buc khc nhau; thng thng k hn cng di th mc n nh cng cao v ri ro thanh khon cng thp v v th, t l d tr bt buc i vi loi tin gi ny thng thp hn so vi loi tin gi c k hn ngn hn. - Mc ca cc khon n - quy m ca cc ngun tin gi. Thng thng quy m ca cc ngun tin gi cng cao th kh nng ri ro cng cao v v th, t l d tr bt buc s t l thun vi quy m ngun tin gi. V iu ny, ta c th tham kho yu cu t l d tr bt buc ca FED. - Loi tin gi khc nhau cng cha ng kh nng an ton thanh khon khc nhau nn NHT c th quy nh t l khc nhau cho tin gi ca cc ng tin khc nhau (Xem bng 03).

Bng 03: T l d tr bt buc theo Quyt nh 379 v Quyt nh 79

Loi hnh t chc tn dng

379/Q-NHNN Tin gi Tin

79Q-NHNN gi Tin gi Tin gi

ngoi t VND khng VND t 12- khng k hn ngoi t t k hn v 24 thng v di 12 12-24 thng di 12 thng thng 1. NHTM nh nc, NHTMCP th, chi nhnh ngn hng nc ngoi, ngn hng lin 3% doanh, cng ty cho thu ti chnh. 2. Ngn hng Nng nghip v 1% Pht trin Nng thn Vit Nam 3. NHTMCP nng thn, ngn hng hp tc, qu tn dng nhn 1% dn. 4. T chc tn dng khc. 0%

1%

4%

2%

1%

3%

1%

1% 0%

3% 0%

1% 0%

Ngun: http://www.sbv.gov.vn
5. Mt s gi khi s dng cng c d tr bt buc D tr bt buc c th duy tr di dng tin mt ti qu cc NHTM: D tr bt buc l s tin m t chc tn dng phi gi ti NHNN thc hin chnh sch tin t quc gia, vi khi nim ny, ton b d tr bt buc buc phi gi ti NHNN. Trn thc t, ngoi tin gi NHNN, cc NHTM lun phi c d tr tin di dng tin mt p ng nhu cu rt tin thng xuyn ca khch hng. Nht l trong thi k lm pht cao, mc d d tr bt buc theo quy nh thng cao hn bnh thng nhng ngoi d tr bt buc th i ph vi lm pht, bn thn cc ngn hng cn phi i ph vi tnh trng rt tin bt thng ca khch hng, cho nn cc ngn hng cn phi d tr tin mt nhiu hn. Thc ra tin mt ti cc NHTM cng l mt dng d tr v mc d tr tin mt cng c tc ng n h s nhn tin ca ton h thng ngn hng khng khc g tin d tr bt buc gi NHNN. Nu khi tnh ton h s nhn tin gi kim sot mc m rng quy m tin gi ch cn c vo t l d tr bt buc gi ti NHNN s khng phn nh ng thc t ang din ra - h s nhn tin thc t s lun nh hn h s nhn tin d bo v nh vy, khi lng tin cung ng thc t thp hn so vi mc mong mun. D tr bt buc ch l yu t quyt nh h s nhn tin t trong d bo, d tr thc ca cc NHTM mi thc s quyt nh h s nhn tin trong thc t. D tr bt buc - cng c kh hiu nghim trong vic kim sot lm pht

Khc vi cc cng c khc, d tr bt buc l cng c lun c khuyn co v mc tc ng cc mnh ca n - lm thay i s ln khi lng tin cung ng cho lu thng nn phi s dng mt cch thn trng. Thn trng ngha l khng thay i mt cch t ngt vi mt mc ln ch khng ng ngha vi khng s dng, chnh trong khi khai thc n mt cch thn trng th y li l mt im mnh ca d tr bt buc. Nu quan st din bin ca t l d tr bt buc trong qu trnh iu hnh chnh sch tin t ca Trung Quc s thy c mc quan tm ca NHT Trung Quc i vi cng c ny trong vic kim ch lm pht. Ch ring nm 2010, Trung Quc iu chnh t l d tr bt buc ti 6 ln, ln gn nht trong nm ny c iu chnh vo ngy 20/12/2010, t l d tr bt buc c iu chnh tng ln 0,5% t mc 18,5% i vi nhng ngn hng c quy m ln. Thng 01/2011, ln u tin trong nm t l d tr bt buc c nng thm 0,5% (vo ngy 15/01/2011); ngy 18/2/2011, t l d tr bt buc li mt ln na c nng 0,5% i ph vi lm pht hin ang l 4,9%, nng t l d tr bt buc ln 19,5%. nc ta, ngn nga s tng trng tn dng qu nng nhm kim sot lm pht, t l d tr bt buc c iu chnh kh mnh vo nm 2007 (t 5% ln 10%) v nm 2008 - khi tnh hnh dn bnh n tr li, t l d tr bt buc c iu gim dn mt cch linh hot. Tuy nhin, gn nh sut nm 2009 v 2010, k c nhng thng u nm 2011 - lm pht khng cn l ni lo m l thc t ang phi i mt th t l d tr bt buc i vi VND vn khng thay i (Xem bng 01). Nn chng khai thc cng c ny mt cch thn trng kim sot lm pht, nng cao hiu qu iu hnh chnh sch tin t - iu chnh tng t t, khng cn to s bt ng v nu cn, vn p dng vic tr li cho d tr bt buc.