You are on page 1of 35

Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.

com
I. CNG SUT:
Cng sut ca dng in xoay chiu: P = UIcos = I
2
R =
2
2
Z
R U
.
- H s cng sut: cos =
Z
R
=
R
U
U
- ngha ca h s cng sut cos
+ Trng hp cos = 1 tc l = 0: mch ch c R, hoc mch RLC c cng hng in (Z
L
=
Z
C
) th
P = P
max
= UI =
R
U
2
= I
2
R
+ Trng hp cos = 0 tc l = t
2

: Mch ch c L, hoc ch c C, hoc c c L v C m


khng c R th P = P
min
= 0.
- R tiu th nng lng di dng to nhit, Z
L
v Z
C
khng tiu th nng lng ca ngun in
xoay chiu.
* nng cao h s cng sut ca mch bng cch mc thm vo mch cun cm hoc t in
thch hp sao cho cm khng v dung khng ca mch xp x bng nhau cos 1.
i vi cc ng c in, t lnh, nng cao h s cng sut cos gim cng dng
in.
II. C S L THUYT GII BI TON HP EN
1. Cc cng thc.
+ Nu gi s: i = I
0
cost
th hiu in th hai u mch in U
AB
= U
o
cos(t + )
+ Cm khng: Z
L
= L
+ Dung khng: Z
C
=
C
1

+ Tng tr Z =
2
C L
2
) Z Z ( R +
+ nh lut m: I =
Z
U
I
Z
U
0
0

+ lch pha gia u v i: tg =
R
Z Z
C L

+ Cng sut to nhit: P = UIcos = I
2
R
H s cng sut: K = cos =
Z
R
UI
P

2. Gin vc t
1
A
B C
b
a
c
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
* C s:
+ V dng in lan truyn vi vn tc c 3.10
8
m/s nn trn mt on mch in khng phn
nhnh ti mi thi im ta coi ln v pha ca cng dng in l nh nhau ti mi im.
+ Hiu in th tc thi hai u on mch u
AB
= u
R
+ u
L
+ u
C
* Cch v gin vc t
V i khng i nn ta chn trc
cng dng in lm trc gc, gc ti
im O, chiu dng l chiu quay lng
gic.
3. Cch v gin vc t trt
Bc 1: Chn trc nm ngang l
trc dng in, im u mch lm gc
( l im A).
Bc 2: Biu din ln lt hiu
in th qua mi phn bng cc vc t
NB ; MN ; AM ni ui nhau theo nguyn tc: R - i ngang; L - i ln; C - i xung.
Bc 3: Ni A vi B th vc t AB chnh l biu din u
AB
Nhn xt:
+ Cc hiu in th trn cc phn t c biu din bi cc vc t m ln ca cc vc t
t l vi hiu in th hiu dng ca n.
+ lch pha gia cc hiu in th l gc hp bi gia cc vc t tng ng biu din
chng.
+ lch pha gia hiu in th v cng dng in l gc hp bi vc t biu din n
vi trc i
+ Vic gii bi ton l nhm xc nh ln cc cnh v gc ca tam gic da vo cc nh
l hm s sin, hm s cosin v cc cng thc ton hc.
Trong ton hc mt tam gic s
gii c nu bit trc ba (hai cnh 1
gc, hai gc mt cnh, ba cnh) trong su
yu t (3 gc v 3 cnh).
lm c iu ta s dng nh l hm s sin hoc Cosin.
2
U
A
B
i
+
U
A
N
U L
U C
U R
A
M
B
N
U L
U R
U A B
O
U + L U C
U C
i
+
DNG 1: Tnh cng sut tiu th bi on mch in xoay chiu
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
+
SinC
a
SinB
b
Sin
a

+ a
2
= b
2
+ c
2
- 2bccosA
b
2
= a
2
+ c
2
- 2accosB
c
2
= a
2
+ b
2
- 2abcosC
Cch gii:
- p dng cc cng thc:
+ Cng thc tng qut tnh cng sut:
cos P UI
+ Vi on mch RLC khng phn nhnh, c th tnh cng sut bi:
P UI
cos

+ H s cng sut (on mch khng phn nhnh):


cos
P R
UI Z

Bi tp
T LUN:
Bi 1: Mc ni tip vi cun cm c ri mc vo ngun xoay chiu. Dng vnk c
rt ln o hai u cun cm, in tr v c on mch ta c cc gi tr tng ng l 100V,
100V, 173,2V. Suy ra h s cng sut ca cun cm
Bi gii
Theo bi ra :
Ta c:


H s cng sut ca cun cm:
0
0 0
0
50
cos 0, 5
100
R
LR LR
U
R
Z U

Bi 2: t mt hiu in th xoay chiu c tn s gc vo hai u cun dy c R, L th cng
sut tiu th ca on mch l P
1
. Nu ni tip vi cun dy mt t in C vi
2
2 1 LC v t vo
hiu in th trn th cng sut tiu th l P
2
. Tnh gi tr ca P
2
Bi gii
Cng dng in trc khi mc t in C:
1
2 2
L
U
I
R Z

+

3
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
Cng dng in sau khi mc thm t in C l:
2
2 2
( )
L C
U
I
R Z Z

+
Do
2
2 1 2
L C
LC Z Z
Suy ra 2
2 2
( )
L
U
I
R Z

+
Suy ra I
2
=I
1
P
2
=P
1
Bi 3 : Cho mt on mch in gm mt bin tr R mc ni tip vi mt t in c in dung
. t vo hai u on mch mt hiu in th xoay chiu vi tn s gc .
Thay i R ta thy vi hai gi tr ca th cng sut ca on mch u bng nhau. Tch
bng:
Bi gii
Khi
Khi
V v
Vi:
Bi 4: Cho on mch in xoay chiu RLC mc ni tip. t vo hai u mch mt hiu in
th n nh u = U
o
cos(2ft). V th biu din s bin i ca cng sut tiu th P ca on
mch in khi cho in tr R ca on mch thay i t 0
Bi gii:
+ Cng sut tiu th:
b R
aR
) Z Z ( R
RU
RI P
2 2
C L
2
2
2
+

+

+ Ly o hm ca P theo R:
2 2
) b R (
) R b ( a
' P
+

P' = 0 R = b t
+ Lp bng bin thin:
+ th ca P theo R
4
R
P'
P
0
b

0 +

P
max
0
0
R
O
P
P
max
R =
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
TRC NGHIM:
Bi 1: Chn cu ng. Hiu in th gia hai u mt on mch xoay chiu l:
u = 100 2 cos(100t - /6)(V) v cng dng in qua mch l i = 4 2 cos(100t - /2)(A).
Cng sut tiu th ca on mch l:
A. 200W. B. 600W. C. 400W. D. 800W.

CHN A
Bi 2: Cho mch in xoay chiu RLC mc ni tip, c R l bin tr. t vo hai u on mch
hiu in th xoay chiu c biu thc 120 2 cos(120 ) u t V. Bit rng ng vi hai gi tr ca bin
tr :R
1
=18,R
2
=32 th cng sut tiu th P trn on mach nh nhau. Cng sut ca on mch
c th nhn gi tr no sau y: A.144W B.288W C.576W D.282W
Bi gii
p dng cng thc:
2
1 2
( )
L C
R R Z Z
1 2
24
L C
Z Z R R
Vy
1
2 2
1 2 2 2 2 2
2
288
( ) ( )
L C L C
U U
P R R W
R Z Z R Z Z

+ +

CHN
B
Bi 3: Khi t mt hiu in th u = 120cos200t (V) vo hai u on mch gm cun dy c L =
200
R
. Khi h s cng sut ca mch l:
A.
2
2
B.
4
2
C.
2
3
D.
3
3
Bi 4: t mt hiu in th u = 250cos(100
t
)V vo hai u on mch gm cun cm c L =
0.75
H

v in tr thun R mc ni tip. cng sut ca mch c gi tr P =125W th R c gi tr


A. 25
B. 50
C. 75
D. 100

CHN A
5

CHN A
Gio n vt l, th vin vt l, thi vt l, thi hsg vt l, tin tc vt l - http://hocmaivn.com
Bi 5: Mt mch xoay chiu R,L,C khng phn nhnh trong R= 50, t vo hai u mch mt hiu
in th U=120V, f 0 th i lch pha vi u mt gc 60
0
, cng sut ca mch l
A. 288W B. 72W C. 36W D. 144W

CHN B
Bi 6: Mt cun cm mc ni tip vi mt t in, t vo hai u on mch mt hiu in th
xoay chiu c U=100(V) th hiu in th hai u cun dy l U
1
=100(V), hai u t l U
2
=
2 . 100
(V). H s cng sut ca on mch bng:
A). .
2
3
B). 0. C).
2
2
. D). 0,5.

CHN C
6
Bi 7: Cho on mch RLC, R = 50W. t vo mch u = 100
2
sint(V), bit hiu in th gia hai
bn t v hiu in th gia hai u mch lch pha 1 gc

/6. Cng sut tiu th ca mch l


A. 100W B. 100 3 W C. 50W D. 50 3 W

CHN C
Dng 2: nh iu kin R,L,C cng sut t cc tr
Cch gii:
- Da vo cc cng thc c lin quan, lp biu thc ca i lng cn tm cc tr di dng hm ca
1 bin thch hp
- Tm cc tr bng cc phng php vn dng
+ Hin tng cng hng ca mch ni tip
+ Tnh cht ca phn thc i s
+ Tnh cht ca hm lng gic
+ Bt ng thc Cauchy
+ Tnh cht o hm ca hm s
CC GI TR CC I
Cng sut cc i:
2
2
2 2
L C
U
P = RI = R
R +(Z - Z )
R i :
2 2
2
2 2
L C L C
U U
P = RI =
(Z - Z ) +(Z - Z )

+
2
R
R
R
R
P
max
khi
L C
R Z Z
2
max
2
L C
U
P
Z Z

L i :
2
2 2
C
U
P R
R +( - Z )
L
=
Z
P
max
khi
C
- Z
L
Z
=0

L
Z
=
C
Z
P
max
=
2
U
R
C i :
2
2 2
L
U
P R
R +(Z - )
C
=
Z
P
max
khi
C
- Z
L
Z
=0

C
Z
=
L
Z
7
L
C
K
W
V
~
u
R
A
Dng bi tp R i:
T LUN:
Bi 1: Cho mch in xoay chiu gm cun dy c
4
r 50 ; L H
10

, v t in c in dung
4
10
C

F v in tr thun R thay i c. Tt c c mc ni tip vi nhau, ri t vo hai u


on mch c hiu in th xoay chiu u 100 2 cos100 t(V) . Cng sut tiu th trn in tr R
t gi tr cc i khi R c gi tr bng bao nhiu ?
Bi gii
L C
Z 40 ; Z 100
2 2 2
2 2 2 2 2 2
L C L C L C
U R U U
P
(Z Z ) (Z Z ) (R r) r (R r) (Z Z )
R 2r
R R R R

+ + +
+ + + +
p dng BT csi:
2 2
2 2 L C
L C
r (Z Z )
R 2 r (Z Z )
R
+
+ +
Du = xy ra khi
2 2 2 2
L C
R r (Z Z ) 50 60 78.1 + +
Bi 2:Cho mch in RLC ni tip, trong cun L thun cm, R l bin tr .Hiu in th hiu
dng U=200V, f=50Hz, bit Z
L
= 2Z
C
,iu chnh R cng sut ca h t gi tr ln nht th dng
in trong mch c gi tr l I= . Tnh gi tr ca C, L
Bi gii
P max khi v ch khi:
L C
R Z Z
hay
( 2 )
C L C
R Z doZ Z
Khi , tng tr ca mch l
100 2( )
U
Z
I

Hay
2 2
( ) 100 2
L C
R Z Z +

1 1
100
10
C
C
Z C mF
Z


2
2 200
L
L C
Z
Z Z L H


Bi 3: Cho mch in nh hnh v bn, cc dng c o khng nh hng g n mch in.
1. K m: R=R
1
. Vn k ch 100V, Wat k ch 100W, ampe k ch 1,4= 2 A.
a.Tnh R
1
v cm khng cun dy.
b.Cho R bin thin. Cng sut tiu th mch cc i khi R bng bao
nhiu? Tnh h s cng sut ca mch lc .
Bi gii
1.K m: a) U=100(V), P=P
R
=100W, I= 2 A.
P=I
2
R
1

100=( 2 )
2
R
1

R
1
=50()
Z=
I
U
=
2 2
1 L
Z R + =50 2

Z
L
=50 .
8

L,r
b) P=I
2
R
R
Z
U
2
) (
=
2 2
2
L
Z R
R U
+
=
R
Z
R
U
L
2
2
+

P
Max

(
R
Z
R
L
2
+ )min . Thy R.
R
Z
L
2
=Z
L
2
=hng s.
Nn (
R
Z
R
L
2
+ )min

R=
R
Z
L
2

R=Z
L
=50().
Cos=
Z
R
=
2 50
50
0,7
1. K ng: Z
c
=
C
1
=100().
a) V gin vec t quay Frecnel. t =(
OL O
I I
R
).
Ta c: sin =
OC
OL
OL
OC
U
U
I
I

(
R O OC
U U
).

2 2
2 .
OL OC
OC
OL
C
L
OL
OC
U U
U
U
Z
Z
U
U

(*).
Mt khc:
2 2
L
2
O O OC
U U U + , T (*) thay vo ta c: U
L
=U=100(V).
Theo trn: sin =
4 /
2
2

OC
OL
U
U
Nn: I
R
=I
C
=U
c
/
100
= 2 U
L
/
100
= 2 (A).
V I A I I I I
L C L
+ ) ( 2 4
2 2
R
2
b) Watt k ch : P=I
R
2
.R=200W.
9

L,r
BI TP P DNG
Bi 1: Cho mch in xoay chiu nh hnh v 1,
200cos100 ( )
AB
u t V
, t c in dung ) (
. 2
10
4
F C

, cun
dy thun cm c t cm
) (
10
8
H L

, R bin i c t
0 n 200.
1. Tm cng thc tnh R cng sut tiu th P ca mch cc i. Tnh cng sut cc i .
2. Tnh R cng sut tiu th P =
Max
P
5
3
. Vit biu thc cng dng in khi .
S:1)
L C max
R Z Z 120 , P 83.3W
2) R 40 , i 1.58cos(100 t 1.25)(A) +
Bi 2:Cho mch in nh hnh v , cun dy thun
cm. t vo hai u on mch mt hiu in th c gi tr
hiu dng khng i, c dng:
u U 2 cos100 t(V) .
1. Khi bin tr R = 30 th hiu in th hiu dng U
AN
=
75V; U
MB
= 100V. Bit cc hiu in th u
AN
v u
MB
lch pha nhau gc 90
0
. Tnh cc gi tr L v C.
2. Khi bin tr R = R
1
th cng sut tiu th ca mch in l cc i. Xc nh R
1
v gi tr cc i ca
cng sut. Vit biu thc ca cng dng in khi .
S: 1) L

0,127H, C

141,5
F
2)R
1
= 17,5,P
Max
=138W
Bi 3 : Cho mch in nh hnh v. Cc vn k c in tr v cng ln. t vo hai u AB mt
hiu in th xoay chiu:
AB
u 240 2 cos100 t(V) .
1. Cho R = R
1
= 80, dng in hiu dng ca mch I = 3 A, Vn k V
2
ch 80 3 V, hiu in
th gia hai u cc vn k lch pha nhau gc

/2. Tnh L, C.
2. Gi L, C, U
AB
khng i. Thay i R n gi tr R
2
cng sut trn on AN t cc i. Tm R
2
v gi tr cc i ca cng sut. Tm s ch ca vn k V
1
khi .
S: 1) L

0,37H, C

= 69
F
;
Bi 4: Cho mch in RLC ni tip, cun dy thun cm c t cm
1
L H

, t c in dung C=15,9
F
v in tr R thay i c. t vo hai u A,B mt hiu in th
AB
u 200cos100 t(V)
.
1. Chn R = 100 3 . Vit biu thc dng in qua mch.
2. Cho cng sut ca mch l P = 80W. Tnh R? Mun cng sut ca mch ny t cc i th
phi chn R l bao nhiu? Tnh P
Max
khi .
3. Tnh R cho u
AN
v u
MB
lch pha nhau mt gc

/2.
S:1)
i 1cos(100 t )A
6

+
;
2)
1 2 MAX
R 200 , R 50 , R 100 P 100W
3) R 100 2
TRC NGHIM:
10
C
L
B
M
C R L
N
Hnh 1
B R
A
B
A
V1
N
C
R

L,r
M
V2
Bi 1: on mch xoay chiu mc ni tip gm t in
4
10
C

F , cun dy thun cm L=
2
1
H v
in tr thun c R thay i. t vo hai u on mch hiu in th xoay chiu c gi tr hiu dng
U = 80V v tn s f = 50 Hz. Khi thay i R th cng sut tiu th trn mch t gi tr cc i l:
A. P
max
= 64W B. P
max
=100W C. P
max
=128W D. P
max
=150W
=> CHN A
Bi 2: Cho mch in RLC ni tip, trong cun L thun cm, R l bin tr .Hiu in th hiu
dng U=200V, f=50Hz, bit Z
L
= 2Z
C
,iu chnh R cng sut ca h t gi tr ln nht th dng
in trong mch c gi tr l I= . Gi tr ca C, L l:
A.
1
10
m

F v
2
H

C.
3
10
mF v
4
H

B.
1
10
F v
2
mH

D.
1
10
mF v
4
H

Bi gii: P UI hay
2 2
2 2
( )
L C
U U
P
Z
R Z Z

+
Vy P max khi v ch khi:
L C
R Z Z
hay
( 2 )
C L C
R Z doZ Z
Khi , tng tr ca mch l
100 2( )
U
Z
I

Hay
2 2
( ) 100 2
L C
R Z Z +

1 1
100
10
C
C
Z C mF
Z

2
2 200
L
L C
Z
Z Z L H


CHN
A
Bi 3: Mt on mch gm bin tr R mc ni tip vi mt t in C. hiu in th gia 2 u on
mch c biu thc
0
cos ( ) u U t V
. Hi phi cn iu chnh R n gi tr no cng sut to nhit
trn bin tr t cc i ? Tnh cng sut cc i .
A)
2
max
;
2
CU P
C
R


B)
2
max
2 ;
1
CU P
C
R


C)
2
max
5 , 0 ;
2
CU P
C
R

D.)
2
max
1
; 0, 5 R P CU
C


Bi 4: Cho mch in nh hnh v :
Von k c in tr v cng ln.
AB
u = 200 2cos100t (V) .
L = 1/2

(H), r = 20 ( ), C = 31,8.10
-6
(F) .
cng sut ca mch cc i th R bng
A. 30 ( ); B. 40 ( ); C. 50 ( ); D. 60 ( ).
11
V
A R L,r C B
=>CHN D

CHN A
Bi 5 : Cho mch in xoay chiu nh hnh v.C = 318F ; R l bin tr ;ly
1
0.318

. Hiu in
th
Hai u on mch AB :u
AB
= 100 2 cos 100 t (V)
a. Xc nh gi tr R
0
ca bin tr cng sut cc i. Tnh P
max

b. Gi R
1
, R
2
l 2 gi tr khc nhau ca bin tr sao cho cng sut ca mch l nh nhau. Tm mi
lin h gia hai i lng ny.
A. R
0
= 10; P
max
= 500 W; R
1
. R
2
= R
2
0
.
B. R
0
= 100; P
max
= 50 W; R
1
. R
2
= R
2
0
.
C. R
0
= 100; P
max
= 50 W; R
1
. R
2
= R
2
0
.
D. R
0
= 10; P
max
= 500 W; R
1
. R
2
= 2R
2
0
.

CHN A
Bi 6: Mt mch R, L, C mc ni tip (cun dy thun cm) L v C khng i R thay i c. t
vo hai u mch mt ngun in xoay chiu c hiu in th hiu dng v tn s khng i, ri iu
chnh R n khi cng sut ca mch t cc i, lc lch pha gia u v i l
A. /4 B. /6 C. /3 D. /2

CHN A
Bi 7: Mt cun dy c in tr thun r = 15, t cm L =
5
1
H v mt bin tr thun c mc
nh hnh v, 100 2 cos100 ( )
AB
u t V A R L,r B
Khi dch chuyn con chy ca bin tr. Cng
sut to nhit trn bin tr c th t gi tr cc i l.
A. 130 W. B. 125 W. C. 132 W. D. 150 W

CHN
B
Bi 8: Mt on mch gm bin tr R mc ni tip vi cun dy c t cm L = 0,08H v in tr
thun r = 32. t vo hai u on mch mt hiu in th dao ng iu ho n nh c tn s gc
300 rad/s. cng sut to nhit trn bin tr t gi tr ln nht th in tr ca bin tr phi c gi
tr bng bao nhiu?
A. 56. B. 24. C. 32. D. 40.

CHN
D
Dng bi tp L,C i:
T LUN:
Bi 1:Cho on mch xoay chiu sau:
R 100 (in tr thun)
12
A B
C R
L B
R
A C
C 31.8
F
4
10

F
L: t cm thay i c ca mt cun thun cm
Hiu in th gia hai u AB ca on mch c biu thc:
u 200cos314t(V) 200cos100 t(V)
a)Tnh L h s cng sut ca on mch t cc i.Tnh cng sut tiu th ca on mch lc .
b)Tnh L cng sut tiu th ca on mch cc i.V pht ha dng th ca cng sut tiu th
P ca on mch theo L.
Bi gii:
a)Tnh L trong trng hp 1:
-H s cng sut ca on mch l:
2 2
L C
R R
cos
Z
R (Z Z )

+
Khi L bin thin,
cos
s c gi tr ln nht nu c:
2
L C
Z Z 0 LC 1
Do :
4 2
2
1 1 1
L 0.318H
10 C
(100 )

Z R
Cng sut tiu th bi on mch l:
2
2
2
2
200
U U
2
P I R R 200W
Z R 100
_

_
,


,
b)Tnh L trong trng hp 2:
- Cng sut tiu th bi on mch c biu thc:
2
2
2
2 2
L C
U RU
P I R R
Z R (Z Z )
_


+
,
Khi L bin thin, P ln nht nu c:
2
L C
Z Z 0 LC 1
2
1
L 0.318H
C

2
max
U
P 200W
R

- S bin thin ca P theo L:

2
L 0 2 2
C
RU
L 0 Z L 0 P 100W
R Z

+
L
L Z P 0


L C max
L 0.318H Z Z 0 P 200W
Bi 2: Cho mch in RLC mc ni tip, vi L thay i c. Hiu in th hai u mch l
120 2 cos(100 ) u t (V), 30 R ,
4
10
( ) C F

. Hy tnh L :
1. Cng sut tiu th ca mch l
2. Cng sut tiu th ca mch l cc i. Tnh
3. l cc i v tnh
Bi gii
13
1.
Mt khc
suy ra (c hai gi tr ca )


2. (1)
khi (c cng hng in).
Suy ra
Tnh . T (1) suy ra

3. (2)
Bin i y ta c
(3)
Mun cc i th y phi cc tiu . T (3) ta thy :
Thay vo (2) :
14
Khi
Suy ra
15
Bi 3 : Cho mch in RLC mc ni tip vi C thay i c. Hiu in th hai u on mch l
120 2 cos(100 ) u t , 30 R ,
1
( ) L H

. Hy tnh C :
1. Cng sut tiu th ca mch l ,
2. Cng sut tiu th ca mch l cc i. Tnh ,
3. l cc i v tnh .
Bi gii
1) = = = = =
Mt khc = + =
vi = = =
Vy = = =
C 2 gi tr ca
= = = = =
v = = = = =
2) = = (1)
Ta thy khi = 0 = (c cng hng in)
Suy ra = = =
Tnh . T (1) suy ra
= =
3) = = = =
vi y l biu thc trong du cn. Bin i biu thc ta c
- 2 = - =
Mun cc i th y phi cc tiu
y l hm bc hai ca x nn = - = - = (3)
khi = = =
16
suy ra = =
Thay (3) vo (2) ta c = =
17
Dng 3: Bi ton hp en
Phng php gii
gii mt bi ton v hp kn ta thng s dng hai phng php sau:
a. Phng php i s
B
1
: Cn c u vo ca bai ton t ra cc gi thit c th xy ra.
B
2
: Cn c u ra ca bi ton loi b cc gi thit khng ph hp.
B
3
: Gi thit c chn l gi thit ph hp vi tt c cc d kin u vo v u ra ca bi
ton.
b. Phng php s dng gin vc t trt.
B
1
: V gin vc t (trt) cho phn bit ca on mch.
B
2
: Cn c vo d kin bi ton v phn cn li ca gin .
B
3
: Da vo gin vc t tnh cc i lng cha bit, t lm sng to hp kn.
* Trong mt s ti liu c vit v cc bi ton hp kn thng s dng phng php i s,
nhng theo xu hng chung th phng php gin vc t (trt) cho li gii ngn gn hn, logic
hn, d hiu hn.
18
U C 0
U R 0
U M N
U A M
N
A
B
U A B
M
i
1. Bi ton trong mch in c cha mt hp kn.
V d 1: Cho mch in nh hnh v:
U
AB
= 200cos100t(V)
Z
C
= 100 ; Z
L
= 200
I = 2 ) A ( 2 ; cos = 1; X l on mch gm hai trong ba phn t (R
0
, L
0
(thun), C
0
) mc ni
tip. Hi X cha nhng linh kin g ? Xc nh gi tr ca cc linh kin .
Gii
Cch 1: Dng phng php gin vc t trt.
Hng dn Li gii
B
1
: V gin vc t cho on mch
bit
+ Chn trc cng dng in lm
trc gc, A l im gc.
+ Biu din cc hiu in th u
AB
; u
AM
;
u
MN
bng cc vc t tng ng.
* Theo bi ra cos = 1 u
AB
v i cng pha.
U
AM
= U
C
= 200
2
(V)
U
MN
= U
L
= 400
2
(V)
U
AB
= 100
2
(V)
Gin vc t trt
V U
AB
cng pha so vi i nn trn NB (hp X) phi cha
in tr R
o
v t in C
o
.
B2: Cn c vo d kin ca bi ton
NB
U xin gc v tr pha so vi i
nn X phi cha R
o
v C
o
B3: Da vo gin U
Ro
v U
Co
t
tnh R
o
; C
o
+ U
Ro
= U
AB
IR
o
= 100
2
R
o
= ) ( 50
2 2
2 100

+ U
Co
= U
L
- U
C
I . Z
Co
= 200
2
19
A
C
B N M
X
Z
Co
= ) ( 100
2 2
2 200

C
o
= ) F (
10
100 . 100
1
4

Cch 2: Dng phng php i s


Hng dn Li gii
B1: Cn c u vo ca bi ton
t cc gi thit c th xy ra.
Trong X c cha R
o
&L
o
hoc R
o
v
C
o
B2: Cn c u ra loi b cc
gi thit khng ph hp v Z
L
> Z
C
nn X phi cha C
o
.
B3: Ta thy X cha R
o
v C
o
ph hp
vi gi thit t ra.
* Theo bi Z
AB
= ) ( 50
2 2
2 100

1
Z
R
cos
V trn AN ch c C v L nn NB (trong X) phi cha R
o
,
mt khc: R
o
=Z Z
L
(tng) = Z
C
(tng) nn Z
L
= Z
C
+Z
Co
Vy X c cha R
o
v C
o

'



) ( 100 100 200 Z Z Z
) ( 50 Z R
C L C
AB 0
o
C
o
= ) F (
10
4

Nhn xt: Trn y l mt bi tp cn kh n gin v hp kn, trong bi ny cho bit v


I, chnh v vy m gii theo phng php i s c phn d dng. i vi nhng bi ton v hp kn
cha bit v I th gii theo phng php i s s gp kh khn, nu gii theo phng php gin
vc t trt s thun li hn rt nhiu. V d 2 sau y l mt bi ton in hnh.
V d 2: Cho mch in nh hnh v
U
AB
= 120(V); Z
C
= ) ( 3 10
R = 10(); u
AN
= 60 6 cos100 ( ) t v
U
AB
= 60(v)
a. Vit biu thc u
AB
(t)
b. Xc nh X. Bit X l on mch gm hai trong ba phn t (R
o
, L
o
(thun), C
o
) mc ni tip
Gii:
a. V gin vc t cho on mch bit A
20
A
C
B N M
X
R
Phn cn li cha bit hp kn cha g v vy ta gi s n l mt vc t bt k tin theo chiu
dng in sao cho: NB = 60V, AB = 120V, AN = 60
V 3
+ Xt tham gic ANB, ta nhn thy
AB
2
= AN
2
+ NB
2
, vy l tam gic vung
ti N
tg =
3
1
3 60
60
AN
NB

U
AB
sm pha so vi U
AN
1 gc
6

Biu thc u
AB
(t): u
AB
= 120
2 cos 100
6
t

_
+

,
(V)
b. Xc nh X
T gin ta nhn thy
NB
cho ln m trong X ch cha 2 trong 3 phn t nn X phi cha R
o
v L
o
. Do ta v thm c
0 0
L R
U v U nh hnh v.
+ Xt tam gic vung AMN:
6
3
1
Z
R
U
U
tg
C C
R


+ Xt tam gic vung NDB
) V ( 30
2
1
. 60 sin U U
) V ( 3 30
2
3
. 60 cos U U
NB L
NB R
O
O


Mt khc: U
R
= U
AN
sin = 60 ) v ( 3 30
2
1
. 3

'


) H (
3
1 , 0
3 100
10
L ) (
3
10
3 3
30
I
U
Z
) ( 10
3 3
3 30
I
U
R
) A ( 3 3
10
3 30
I
O
L
L
R
O
O
O
O
* Nhn xt: y l bi ton cha bit trc pha v cng dng in nn gii theo phng
php i s s gp rt nhiu kh khn (phi xt nhiu trng hp, s lng phng trnh ln gii
21
U
A
B
U C
U R
A
M
N
B
i
U
A
N
U
N
B
U R 0
U l 0
D
A
C
B N M
X
R
A
C
B N M
X
R
rt phc tp). Nhng khi s dng gin vc t trt s cho kt qu nhanh chng, ngn gn, ... Tuy
nhin ci kh ca hc sinh l ch rt kh nhn bit c tnh cht
2
NB
2
AN
2
AB
U U U + . c s
nhn bit tt, hc sinh phi rn luyn nhiu bi tp c k nng gii.
V d 3: Cho mch in nh hnh v:
U
AB
= cost; u
AN
= 180
2 cos 100 ( )
2
t V


,
Z
C
= 90(); R = 90(); u
AB
= 60 2 cos100 ( ) t V
a. Vit biu thc u
AB
(t)
b. Xc nh X. Bit X l on mch gm hai trong ba phn t (R
O
, L
o
(thun), C
O
) mc ni
tip.
Phn tch bi ton: Trong v d 3 ny ta cha bit cng dng in cng nh lch pha
ca cc hiu in th so vi cng dng in nn gii theo phng php i s s gp nhiu kh
khn. V d 3 ny cng khc v d 2 ch cha bit trc U
AB
c ngha l tnh cht c bit trong v
d 2 khng s dng c. Tuy nhin ta li bit lch pha gia u
AN
v u
NB,
c th ni y l mu cht
gii ton.
Gii
a. V gin vc t cho on mch bit AN. Phn cn li cha bit hp kn cha g, v vy
ta gi s n l mt vc t bt k tin theo chiu dng in sao cho u
NB
sm pha
2

so vi u
AN
+ Xt tam gic vung ANB
* tg =
3
1
180
60
U
U
AN
NB
AN
NB

80
0
= 0,1(rad)
u
AB
sm pha so vi u
AN
mt gc 0,1
*
2
NB
2
AN
2
AB
U U U + = 180
2
+ 60
2
190
0
U
Ab
= 190(V)
biu thc u
AB
(t): u
AB
=
190 2 cos 100 0,1
2
t


_
+

,
22
U
A
B
U C
U R
A
M
N
B
i
U
A
N
U
N
B
U R 0
U c 0
D
= ( ) 190 2 cos 100 0, 4 ( ) t V
b. T gin ta nhn thy NB cho ln m trong X ch cha hai trong 3 phn t trn X phi
cha R
O
v L
O
. Do ta v thm c
O O
L R
U v U nh hnh v.
+ Xt tam gic vung AMN:
1
90
90
Z
R
U
U
tg
C C
R

= 45
0
U
C
= U
AN
.cos = 180.
) A ( 2
90
2 90
Z
U
I 2 90
2
2
C
C

+ Xt tam gic vung NDB
) ( 30
2
2 30
R ) V ( 2 30
2
2
. 60 cos U U
0 NB R
O

= 45
0
U
Lo
= U
Ro
= 30
2
(V) Z
Lo
= 30()
) H (
3 , 0
100
30
L
O


Nhn xt: Qua ba th d trn ta hiu c phn no v phng php gii bi ton hp kn
bng gin vc t trt, cng nh nhn ra c u th ca phng php ny. Cc bi tp tip theo
ti s cp n bi ton c cha 2 hoc 3 hp kn, ta s thy r hn na u th vt tri ca phng
php ny.
2. Bi ton trong mch in c cha hai hp kn
V d 1: Mt mch in xoay chiu c s nh hnh v.
Trong hp X v Y ch c mt linh kin
hoc in tr, hoc cun cm, hoc l t in.
Ampe k nhit (a) ch 1A; U
AM
= U
MB
= 10V
U
AB
= 10
V 3
. Cng sut tiu th ca on mch AB l P = 5
6
W. Hy xc nh linh kin
trong X v Y v ln ca cc i lng c trng cho cc linh kin . Cho bit tn s dng in
xoay chiu l f = 50Hz.
* Phn tch bi ton: Trong bi ton ny ta c th bit c gc lch (Bit U, I, P )
nhng on mch ch cha hai hp kn. Do nu ta gii theo phng php i s th phi xt rt
nhiu trng hp, mt trng hp phi gii vi s lng rt nhiu cc phng trnh, ni chung l
vic gii gp kh khn. Nhng nu gii theo phng php gin vc t trt s trnh c nhng
23
A B M
Y
a
X
kh khn . Bi ton ny mt ln na li s dng tnh cht c bit ca tam gic l: U = U
MB
; U
AB
= 10
AM
U 3 V 3 tam gic AMB l cn c 1 gc bng 30
0
.
Gii :
H s cng sut:
UI
P
cos
4 2
2
3 10 . 1
6 5
cos

t
* Trng hp 1: u
AB
sm pha
4

so vi i
gin vc t
V:

'

AM AB
MB AM
U 3 U
U U
AMB l cn v U
AB
= 2U
AM
cos cos =
10 . 2
3 10
U 2
U
AM
AB

cos =
0
30
2
3

a. u
AB
sm pha hn u
AM
mt gc 30
0
U
AM
sm pha hn so vi i 1 gc
X
= 45
0
- 30
0
= 15
0
X phi l 1 cun cm c tng tr Z
X
gm in tr thun R
X
v t cm L
X
Ta c: ) ( 10
1
10
I
U
Z
AM
X

Xt tam gic AHM:
+
0
X X
0
X R
15 cos Z R 15 cos U U
X

R
X
= 10.cos15
0
= 9,66()
+
) ( 59 , 2 15 sin 10 15 sin Z Z 15 sin U U
0 0
X L
0
X L
X X

) mH ( 24 , 8
100
59 , 2
L
X


Xt tam gic vung MKB: MBK = 15
0
(v i xng)
U
MB
sm pha so vi i mt gc
Y
= 90
0
- 15
0
= 75
0
24
i
M
U R X
U L X
K
U
A
B
U
Y
U R Y
U L Y
A
H
B
4
5
0
3
0
0
1
5
0
U
Y l mt cun cm c in tr R
Y
v t cm L
Y
+ R
Y
=
X
L
Z
(v U
AM
= U
MB
) R
Y
= 2,59()
+
X L
R Z
Y

= 9,66() L
Y
= 30,7m(H)
b. u
AB
tr pha hn u
AM
mt gc 30
0
Tng t ta c:
+ X l cun cm c tng tr
Z
X
= ) ( 10
1
10
I
U
AM

Cun cm X c in tr thun R
X
v t cm L
X
vi R
X
= 2,59(); R
Y
=9,66()
* Trng hp 2: u
AB
tr pha
4

so vi i, khi
u
AM
v u
MB
cng tr pha hn i (gc 15
0
v 75
0
).
Nh vy mi hp phi cha t in c tng tr Z
X
,
Z
X
gm in tr thun R
X
, R
Y
v dung khng C
X
, C
Y
.
Trng hp ny khng th tho mn v t in
khng c in tr
.
Nhn xt: n bi ton ny hc sinh bt u cm thy kh khn v n i hi hc sinh phi
c c phn on tt, c kin thc tng hp v mch in xoay chiu kh su sc. khc phc kh
khn, hc sinh phi n tp l thuyt tht k v c k nng tt trong b mn hnh hc.
Khi mc hai im A, B vo hai cc ca mt ngun in xoay chiu tn s 50Hz th I
a
= 1(A), U
v1
=
60v; U
V2
= 80V,U
AM
lch pha so vi U
MB
mt gc 120
0
, xc nh X, Y v cc gi tr ca chng.
* Phn tch bi ton: y l mt bi ton c s dng n tnh cht ca dng in 1 chiu i
vi cun cm v t in. Khi gii phi lu n vi dng in 1 chiu th = 0 Z
L
= 0 v
V d 2: Cho hai hp kn X, Y ch cha 2
trong ba phn t: R, L (thun), C mc ni tip. Khi
mc hai im A, M vo hai cc ca mt ngun in
mt chiu th I
a
= 2(A), U
V1
= 60(V).
25
i
B
K
M
H
A
U
A
B
U R Y
U
X
U L Y
U R X
U
L
X
3
0
0
4
5
0
U
Y
4 5
0
3 0
0
A
M
M
B
i
A B
M
Y
a
X
v 1 v 2

C
1
Z
C
. Cng ging nh phn tch trong v d 1 bi ton ny phi gii theo phng php
gin vc t (trt).
Gii
* V X cho dng in mt chiu i qua nn X khng cha t in. Theo bi th X cha 2
trong ba phn t nn X phi cha in tr thun (R
X
) v cun dy thun cm (L
X
). Cun dy thun
cm khng c tc dng vi dng in mt chiu nn: R
X
= ) ( 30
2
60
I
U
1
V

* Khi mc A, B vo ngun in xoay chiu Z
AM
=
2
L
2
X
V
X
1
Z R ) ( 60
1
60
I
U
+
) ( 3 30 Z 30 . 3 30 60 Z
X X
L
2 2 2
L

tg
AM
=
0
AM
X
L
60 3
R
Z
X

* V gin vc t cho on AM. on mch MB
tuy cha bit nhng chc chn trn gin n l
mt vct tin theo chiu dng in, c di =
2
V
U
= 80V v hp vi vc t
AB
uuur
mt gc 120
0

ta v c gin vc t cho ton mch.
T gin vc t ta thy
MB
buc phi
cho xung th mi tin theo chiu dng in, do
Y phi cha in tr thun (R
Y
) v t in C
Y
.
+ Xt tam gic vung MDB
) V ( 40
2
1
. 80 30 sin U U
0
MB R
Y

) ( 40
1
40
I
U
R
Y
R
Y

) H (
3 4 , 0
100
3 40
L
) ( 3 40 Z ) V ( 3 40
2
3
. 80 30 cos U U
Y
L
0
MB L
Y Y



3. Bi ton ny trong mch in c cha ba hp kn
26
i
U
A
M
U l x
U r x
A
M
A M
6 0
0
i
A
U r y
U
A B
U r x
U c y
U
A
M
M
D
U
M
B U l x
3
0
0
B
3 0
0
3
0
0
1
2
0
0
V d: Cho mch in cha ba linh kin
ghp ni tip:
R, L (thun) v C. Mi linh kin cha trong mt hp kn X, Y, Z t vo hai u A, B ca mch
in mt hiu in th xoay chiu 8 2 cos 2 ( ) u ft V
Khi f = 50Hz, dng mt vn k o ln lt c U
AM
= U
MN
= 5V
U
NB
= 4V; U
MB
= 3V. Dng ot k o cng sut mch c P = 1,6W
Khi f 50Hz th s ch ca ampe k gim. Bit R
A
O; R
V

a. Mi hp kn X, Y, Z cha linh kin g ?
b. Tm gi tr ca cc linh kin.
* Phn tch bi ton: Bi ton ny s dng ti ba hp kn, cha bit I v nn khng th gii
theo phng php i s, phng php gin vc t trt l ti u cho bi ny. Bn cnh hc
sinh phi pht hin ra khi f = 50Hz c hin tng cng hng in v mt ln na bi ton li s
dng n tnh cht a
2
= b
2
+ c
2
trong mt tam gic vung.
Gii
Theo u bi: ) V ( 8
2
2 8
U
AB

Khi f = 50Hz
U
AM
= U
MN
= 5V; U
NB
= 4V; U
MB
= 3V
Nhn thy:
+ U
AB
= U
AM
+ U
MB
(8 = 5 + 3) ba im A, M v B thng hng
+
2
MB
2
NB
2
MN
U U U + (5
2
= 4
2
+ 3
2
) Ba im M, N, B to thnh tam gic vung ti B.
Gin vc t ca on mch c dng nh hnh v.
Trong on mch in khng phn
nhnh RLC ta c
C R C
U v U U
mun pha hn
R
U
AM
U biu din
hiu in th hai u in tr R (X cha R) v
NB
U biu din hiu in th hai u t in (Z cha
C). Mt khc
MN
U sm pha so vi
AM
U mt gc
MN
<
2

chng t cun cm L c in tr thun r,


MB
U biu din
r
U v Y cha cun cm c t cm L v in tr thun r.
b. f 50Hz th s ch ca (a) gim khi f = 50Hz th trong mch c cng hng in.
27
A
B
M
Y
a
X Z
*
N
*
U
M
N
U M N
U M B U A M
A M B
N
M N

'



) A ( 2 , 0
8
6 , 1
I Z Z
U
P
I U . I P 1 cos 1 cos
C L
AB
AB

) ( 15
2 , 0
3
I
U
I
U
r
) F (
2
10
100 . 20
1
C
) H (
2 , 0
100
20
L
) ( 15
2 , 0
3
I
U
Z Z
) ( 25
2 , 0
5
I
U
R
MB r
3
NB
C L
A
+

'

+
+

Nhn xt: Qua su v d trnh by qua ba dng bi tp trnh by trn ta thy y l loi bi
tp i hi kin thc tng hp, a dng trong cch gii nhng c th ni phng php gin vc t
trt l cch gii ti u cho loi bi tp ny. Phng php ny c th gii c t bi tp d (c th
gii bng phng php i s) cho n nhng bi tp kh ch gii c bng phng php gin
vc t. Ngay c khi gii bng phng php gin vc t th v theo gin vc t trt cng s cho
gin n gin v da vo gin vc t bin lun bi ton c d dng hn.
28
Bi tp p dng:
Bi 1: Nhiu hp khi ging nhau, ngi ta ni mt on mch gm mt trong cc hp khi mc
ni tip vi in tr R = 60 khi on mch c t vo hiu in th xoay chiu tn s 50Hz th
hiu in th sm pha
0
58 so vi dng in trong mch.
1. Hp kn cha t in hay cun cm.Tnh in dung ca t hoc t cm ca cun cm
2. Tnh tng tr ca mch.
Li gii
1) Tm phn t trong trong hp en
on mch gm X v R mc ni tip
V hiu in th sm pha hn cng dng in trong mch nn mch in c tnh cht cm
khng.
Vy trong hp cha cun cm.
* Tm L: Ta c: tg =
R
Z
L
= tg58 1,6
Z
L
= 1,6.R = 1,6.60 = 96 L =
50 . 2
96 Z
L

306.10
-3
(H) L = 306 mH
2) Tng tr ca mch Z =
2 2 2 2
60 96
L
R Z + + 113 ()
Bi 2: Mt on mch xoay chiu AB gm hai
phn t X, Y mc nh trn.
Cng dao ng trong mch nhanh pha /6 so vi hiu in th gia hai u on mch.
a) Hai phn t trn l 2 phn t no trong s R, L, C?
b) Bit cc bin ca hiu in th v cng dng in ln lt l U
0
= 40V v I
0
= 8,0
A, tn s dao ng l f = 50Hz. Tnh gi tr mi phn t.
Li gii
a)Gi s trong on mch trn c khng c phn t R. Nh vy th X
1
X
2
l hai phn t L, C.
Gi l gc hp vi I U

; tg =
R
Z Z
c L

= = tg
2

v l
Theo u bi
U
tr pha vi
e
1 gc /6
vy mch in chc chn c R (gi s X l R) Y l L hoc C
h) = 2f = 2.50 = 100 (Rad/s)
tg = -
3
1
)
6
( tg
R
Z
C


3Z
C
= R (1)
29
A B
Mt khc: Z =
5
8
40
I
U
Z R
0
0 2
C
2
+
R
2
+ Z
2
C
= 25 (2)
Thay (1) vo (3) 3Z
C
2
+ Z
2
C
= 25 Z
C
= 2,5 () R = 2,5 3 ()
Vy R = 2,5
3
() C =

3
C
10 . 4
100 . 5 , 2
1
Z
1
(F)
Bi 3 : Cho mch in nh hnh v
X l hp en cha 2 trong 3 phn t L
1
, R
1
,C
1
ni tip
U
AN
= 100cos100t (V) U
MB
= 200cos (100t - /3) = 100(Rad/s) =
LC
1
1) Vit biu thc U
x
theo thi gian t
2) Cho I = 0,5
2
A. Tnh P
x
, tm cu to X.
Li gii
* Z
L
= L ; Z
c
=
C
1

Z
L
= Z
C
LC
1
=
2
LC= 1
*
0 U U C L +
*
X L AL U U U +
*
X 0 MB U U U +
Vi U
MP
= 2Y
AN
= 100
2
* Ly trc s , biu din vec t *
MB AL U ; U
Xt OHK ; HK = 2U
2
= 2U
C
HK= 6 50
3
cos . 100 . 50 . 2 ) 2 100 ( ) 2 50 (
2 2

+ U
L
= U
C
= 25 6 (V)
* nh lut h s sin

sin
2 100
2
3
6 50
sin
CK
3
sin
HK
= 90
0
vect
L U
()
30
N
C
B A
M
Lr#0
0
AN
U
H
/3
L
U
E
C
U
K
X
U

()
L U

AN U

AN U
cng pha vi

X U
hp vi
AN U
mt gc
X
tg
X
=
2
2
2 50
6 25
OH
HE


X
41
0
U
x
=
14 25 2 . 50 6 . 25 HE OH
2 2 2 2
+ +
(V)
U
X
= U
x
2 cos
(100t -

x
) = 25
28
cos (100 -
150
4
) (V)
2) Ta c G sau:
AN U
cng pha vi
I
AM cha L, U
An
# 0
X cha R
1
V tri : X cha 2 trong 3 phn t R
1
, L
1
C
1
X cha C
1
sao cho Z
L
= Z
C1
Tm li X cha R
1
, C
L

AN U
=
L U
+
1 R 1 C 1 R U U U +
Cng sut tiu th trn X
P
X
= U
x
I cos
X
= 25
14 . 25
2 . 50
. 2 . 5 , 0 . 14 25
U
U
. 2 . 5 , 0 . 14

AN

= 50W
ln R
1
: R
1
=
2 2 , 0
2 50
I
U
I
U
AN 1 R

= 100
Z
C1
= Z
L
=
2 5 , 0
6 25
I
U
L

= 50
3
Tm li: Mch in c dng c th sau
Bi 4: Cho mch in nh hnh v hiu in th gia hai u AB l
U = 100
2
cos (100t) T in C = F
10

Hp kn X ch cha 1
Phn t (Rhoc L). Dng in trong mch sm pha hn /3 so vi hiu in th gia A - B.
1) Hi hp X cha in tr hay cun cm. Tnh gi tr ca n.
31
0
AN
U
L
U
C
U
M B
U
X
U
I
N
C
1
B A
M
Lr#0 C
R
1
A B
C
2) Vit biu thc ca dng in tc thi trong mch.
3) Mc thm vo mch in AB mt in tr thun th thy cng sut tiu th trn mch t cc i.
Hi phi mc in tr nh th no. Tnh in tr
Li gii
1) V tr dao ng trong mch sm pha hn /3 so vi hiu in th nn mch c tnh cht dung
khng.
Mch cha C v X (R hoc L). Vy X l in tr thun R
Biu din trn gin vect:
C U
;
L U
;
U
(trc gc
e
)
Theo gi thit tan
R

U 3 U 3
U
U
3

R =
3
100
Z .
1
.
2
1
C

()
2) Vit biu thc dao ng trong mch i = I
0
cos (100t + )
Tng tr ca mch Z =
3
200
100
3
100
Z R
2
2
2
C
2
+ + ()
Cng dng in hiu dung: I =
3
200
100
= 0,3
3
(4) I
0
= I
6 5 , 0 2
(A)
pha i - pha U = 100t + - 100t = = /3
Vy biu thc cdd l i = 0,5
6
cos (100t + /3) (A)
3) Cng thc tnh cng sut: P = UIcos
AB
= U.
y
U
Z
R . U
Z
R
.
Z
U
2 2

y =
*
2
C *
*
2
C
2 *
R
Z
R
R
Z ) R (
+
+
P
max
u
min
Li c R
*
.
*
2
C
R
Z
= Z
2
C
= cost y
min
khi R
*
=
*
2
C
R
Z
R
*
= Z
C
= 100 ()
R = 100
3
()
Vy in tr theo 2 phi mc ni tip R
*
= R

+ R
'
R
'
- R
*
= 100 -
3
100
42,3 ()
Bi 5: Cho mch in xoay chiu nh hnh v cha 2
trong 3 phn t R
1
L
1
mc ni tip.
B qua in tr ca mape k vo u ni. t vo 2 u on mch mt hiu in th xoay
chiu c biu thc U = 200
2
cos100t (V) th ch 0,8A v h s cng sut ca dng in trong
mch l 0,6.
32
R<R
*
A
A B
M
A
C
0
+TH2: X gm R v Z
C
Tng t Z
C
= 30
44
C =

3
C
10
. 56 , 0
44 30 . 100
1
Z
1
Xc nh cc phn t cha trong on mch X v ln ca chng bit C
0
=

2
10
3
(F)
Li gii
* Tnh Z
c0
: Z
C0
=
) ( 20
2
10
. 100
1
C
1
3
0


Theo u bi : U = 200V
I = 0,8A Z
2
AB
= 200
2
= Z
2
C0
+ Z
2
x
Z
x
= 30 69 ()
Li c K = cos =
AB
Z
R
= 0,6 R = 250.0,6 = 150 ()
- Nh vy, on mch X gm R v L hoc R
v C
+ TH1: X gm R v L
Z
1
X
= R+2 + Z
2
L
Z
L
= 30 44
L =

2
100
44 30 Z
L
(H)
BI TP THAM KHO
Bi 1: Cho mch in c s nh hnh v
u
AB
= u = 200
2
cos100t(V) .L
O
l mt cun dy thun cm c cm khng
30 Z
O
L ; C
O
l t in c dung khng
O
C
Z
= 50.
X l on mch c cha hai trong ba phn t R, L (thun), C mc ni tip nhau. Ampe k
nhit ch I = 0,8(A); h s cng sut ca on mch AB l K = 0,6.
a. Xc nh cc phn t ca X v ln ca chng.
b. Vit biu thc ca U
NB
= U
X
p s : a.TH1:X cha R,L: R = 150(); L =
) H (
2 , 2

TH2:X cha R,C: R = 150(); C =


) F (
18
10
3

b.TH1:U
X
= ( ) 213 2 cos 100 0, 045)( ) t V +
TH2: U
X
= ( ) 187 2 cos 100 0, 051)( ) t V +

33
A
C 0
B
M
X
N
L 0
a
A
B
X
L , r
M
K
Z
AB
=
) ( 250
8 , 0
200

Bi 2: Cho mch in c s nh hnh v: u


AB
= 100 2 cos100 ( ) t V
1. Khi K ng: I = 2(A), U
AB
lch pha so vi i l
6

. Xc nh L, r
2. a) Khi K m: I = 1(A), u
AM
lch pha so vi u
MB
l
2

. Xc nh cng sut to nhit trn hp


kn X
b. Bit X gm hai trong ba phn t (R, L (thun), C) mc ni tip. Xc nh X v tr s ca
chng.
p s: 1. r = ) H (
4
1
L ); ( 3 25

2. a) P
X
= ) W ( 3 25
b) X gm R ni tip C: R = ) ( 3 25 C = ) F (
5 , 7
10
3


Bi 3: Cho on mch AB nh hnh v. X
v Y l hai hp, mi hp ch cha hai trong ba
phn t: R, L (thun) v C mc ni tip.
Cc vn k V
1
, V
2
v ampe k o c c dng xoay chiu v mt chiu. in tr cc vn k rt ln,
in tr ampe k khng ng k.
Khi mc vo hai im A v M vo hai cc ca ngun in mt chiu, ampe k ch 2(A), V
1
ch 60(V)
Khi mc A v B vo ngun in xoay chiu hnh sin, tn s 50(Hz) th ampe k ch 1(A), cc vn k
ch cng gi tr 60(V) nhng U
AM
v U
MB
lch pha nhau
2

.
Hp X v Y cha nhng phn t no ? Tnh gi tr ca chng (p s dng thp phn). ( thi
tuyn sinh i hc GTVT - 2000) p s: X cha R
X
v L
X
: R
X
= 30(); L
X
=
0,165(H)
Y cha R
Y
v C
Y
: R
Y
= 30
3
(); C
Y
=
106(MF)
34
A
B
X
v 2
X
v 2
a
M C L C
Tm t t l thuy t chuyn :
I. CNG SUT................................................................................................................1
II. C S L THUYT GII BI TON HP EN..........................................2
1. Cc cng thc
2. Gin vc t
3. Cch v gin vc t trt
Bi t p i n xoay chi u:
Dng 1 : Tnh cng sut tiu th bi on mch in xoay chiu...............
1. T lun......................................................................................3
2. Trc nghim.........................................................................................5
Dng 2 : nh iu kin R,L,C cng sut t cc tr
L thuyt:Cc gi tr thay i cng sut cc i............................... 6
1. Dng bi tp R i
T lun.......................................................................................7
Trc nghim............................................................................10
2. Dng bi tp L,C i.....................................................................12
Dng 3: Bi ton hp en
Phng php gii ton hp en............................................................... 15
1. Bi ton trong mch in c cha mt hp kn.....................................................16
Cch 1: Dng phng php gin vc t trt
Cch 2: Dng phng php i s
2. Bi ton trong mch in c cha hai hp kn......................................................20
3. Bi ton ny trong mch in c cha ba hp kn................................................23
Bi tp p dng............................................................................................25
35

You might also like