Tinh Huong Su Pham Bui Thi Mui

Lêi nãi ®Çu
Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ViÖt Nam ®ang tiÕn hµnh ®æi míi toµn diÖn vµ ®ång bé theo
h−íng “§æi míi m¹nh mÏ ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, kh¾c phôc lèi truyÒn thô mét
chiÒu, rÌn luyÖn nÕp t− duy s¸ng t¹o cña ng−êi häc. Tõng b−íc ¸p dông çc ph−¬ng ph¸p
tiªn tiÕn vµ ph−¬ng tiÖn hiÖn ®¹i vµo d¹y häc, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vµ thêi gian tù häc, tù
nghiªn cøu cho häc sinh” [15, tr 43] nh»m ®µo t¹o con ng−êi ViÖt Nam tù chñ, n¨ng ®éng,
s¸ng t¹o cã n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: “båi d−ìng cho häc sinh n¨ng lùc t−
duy s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò” [14, tr 64].
§æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®−îc coi lµ nhiÖm vô quan träng cña toµn bé gi¸o viªn
vµ sinh viªn (SV) çc tr−êng ®¹i häc s− ph¹m (§HSP), nhÊt lµ d¹y häc çc m«n nghiÖp vô
s− ph¹m trong ®ã cã m«n Gi¸o dôc häc. Do sù biÕn ®éng nhanh chãng cña thùc tiÔn gi¸o
dôc phæ th«ng trong thêi kú ®æi míi hiÖn nay, viÖc d¹y häc m«n Gi¸o dôc häc cµng cÇn
thiÕt ph¶i g¾n chÆt víi thùc tiÔn nhµ tr−êng phæ th«ng-m«i tr−êng ho¹t ®éng cña SV s−
ph¹m khi ra tr−êng. D¹y häc m«n Gi¸o dôc häc cµng cÇn ph¶i d¹y cho SV çch t− duy, t−
duy s− ph¹m, d¹y cho hä çc kü n¨ng nghÒ nghiÖp, mµ cèt lâi lµ kü n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò n¶y sinh trong thùc tiÔn gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng.
VÒ lý luËn, sö dông t×nh huèng s− ph¹m (THSP) trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë çc tr−êng
§HSP ®−îc coi lµ mét lo¹i h×nh, mét ph−¬ng ph¸p d¹y häc tÝch cùc cã kh¶ n¨ng båi d−ìng
cho SV n¨ng lùc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. §æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc theo h−íng
nµy ®] vµ ®ang ®−îc nghiªn cøu, øng dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë çc tr−êng §HSP hiÖn
nay. §Æc biÖt, cho SV gi¶i quyÕt THSP vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch häc sinh
ë trung häc phæ th«ng (THPT) t¹o c¬ héi cho hä ¸p dông tri thøc hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc c«ng
t¸c nµy vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña thùc tiÔn gi¸o dôc häc sinh ë THPT. Tõ ®ã
h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho hä kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña c«ng t¸c gi¸o
dôc häc sinh-môc tiªu hµng ®Çu cña ®µo t¹o SV trë thµnh ng−êi gi¸o viªn THPT.
VÒ thùc tiÔn, ý thøc ®−îc tÇm quan träng cña x©y dùng vµ sö dông THSP trong d¹y
häc, nhiÒu gi¸o viªn ®] nghiªn cøu vµ thö nghiÖm viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong
qu¸ tr×nh d¹y häc m«n Gi¸o dôc häc. Tuy nhiªn, ph−¬ng ph¸p d¹y häc nµy ch−a ®−îc chó
träng ®óng møc ë çc tr−êng §HSP hiÖn nay. Nãi chung, d¹y häc ë §HSP, vÉn lµ lèi truyÒn
thô mét chiÒu tõ gi¸o viªn ®Õn SV; SV bÞ ®Æt vµo vÞ thÕ thô ®éng trong häc tËp, thiÕu c¬ héi
tiÕp cËn víi thùc tiÔn gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng, thiÕu c¬ héi rÌn luyÖn çc kü n¨ng
nghÒ nghiÖp cÇn thiÕt, nhÊt lµ kü n¨ng ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c«ng t¸c gi¸o
dôc häc sinh. Thµnh thö, viÖc ®óc rót ®−îc nh÷ng kinh nghÖm vÒ x©y dùng vµ sö dông
THSP nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh d¹y häc chuÈn bÞ cho SV lµm c«ng t¸c gi¸o dôc
häc sinh ë THPT trong çc tr−êng §HSP hiÖn nay ®ang trë thµnh mét yªu cÇu cÊp b¸ch.
HÖ thèng lý luËn vÒ THSP, vÒ x©y dùng vµ sö dông THSP ®−îc biªn so¹n trªn c¬ së
kÕ thõa kinh nghiÖm cña çc nhµ gi¸o dôc trong n−íc vµ trªn thÕ giíi vÒ vÊn ®Ò nµy. Riªng
hÖ thèng 282 THSP ®] ®−îc x©y dùng (Ch−¬ng 2) víi sù ®ãng gãp c«ng søc cña nhiÒu gi¸o
viªn, çn bé qu¶n lý çc Së Gi¸o dôc-§µo t¹o, çc tr−êng THPT vµ SV s− ph¹m çc tØnh
§ång b»ng s«ng Cöu Long.
Tµi liÖu ®−îc biªn so¹n víi mong muèn gãp phÇn nhá bÐ vµo viÖc ®æi míi ph−¬ng
ph¸p gi¸o dôc-®µo t¹o s− ph¹m hiÖn nay. Tuy nhiªn, viÖc biªn so¹n tµi liÖu kh«ng thÓ tr¸nh
khái nh÷ng thiÕu sãt. RÊt mong nhËn ®−îc sù gãp ý cña b¹n ®äc.
Ch©n thµnh c¶m ¬n!
T¸c gi¶
1
Ch−¬ng 1.
Mét sè vÊn ®Ò vÒ t×nh huèng s− ph¹m
1.1. T×nh huèng s− ph¹m

1.1.1. Kh¸i niÖm
T×nh huèng s− ph¹m cã liªn quan mËt thiÕt víi vÊn ®Ò (V§) vµ t×nh huèng cã vÊn
®Ò (THCV§). Do ®ã nªn xem xÐt THSP trong mèi quan hÖ víi THCV§ vµ V§.
1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÊn ®Ò
VÊn ®Ò lµ mét ph¹m trï tõng ®−îc bµn ®Õn trong mäi lÜnh vùc cña cuéc sèng x]
héi. Theo çc nhµ T©m lý häc, con ng−êi chØ tÝch cùc t− duy khi ®øng tr−íc mét vÊn ®Ò,
mét nhiÖm vô cÇn ph¶i gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò lµ g×? Çc M¸c ®] cã mét c©u nãi næi tiÕng:
“VÊn ®Ò chØ xuÊt hiÖn khi nµo ®] h×nh thµnh ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt chóng” [23, tr 7];
cßn Hå Chñ TÞch kÝnh yªu th× l¹i nãi “Khi cã viÖc g× m©u thuÉn, khi ph¶i t×m çch gi¶i
quyÕt chóng, tøc lµ cã vÊn ®Ò” [37, tr 90]. Nh÷ng ý kiÕn nµy kh«ng chØ cã ý nghÜa to
lín trong viÖc xem xÐt, gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò trong cuéc sèng x] héi mµ cßn cã ý nghÜa
v« cïng quan träng trong viÖc xem xÐt, gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò trong c«ng t¸c gi¸o dôc-
®µo t¹o, trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Lecne, I.Ia. quan niÖm vÊn ®Ò th−êng ®−îc diÔn ®¹t
d−íi h×nh thøc c©u hái, cho nªn «ng ®] ®Þnh nghÜa: “VÊn ®Ò lµ mét c©u hái n¶y ra hay
®−îc ®Æt ra cho chñ thÓ mµ chñ thÓ ch−a biÕt lêi gi¶i tõ tr−íc vµ ph¶i t×m tßi, s¸ng t¹o
lêi gi¶i, nh−ng chñ thÓ ®] cã s½n mét sè ph−¬ng tiÖn ban ®Çu ®Ó sö dông thÝch hîp vµo
sù t×m tßi ®ã” [22, tr 27]. Theo çc t¸c gi¶ trªn th× vÊn ®Ò chØ xuÊt hiÖn khi cã mét
th¸ch thøc hay m©u thuÉn mµ con ng−êi cÇn ph¶i gi¶i quyÕt vµ con ng−êi ®] cã c¬ së ®Ó
gi¶i quyÕt. Còng cã t¸c gi¶ chØ ®Ò cËp ®Õn th¸ch thøc mµ con ng−êi cÇn ph¶i gi¶i quyÕt
trong vÊn ®Ò. VÝ dô nh− Hoµng Phª vµ çc céng sù (1994) cho r»ng: “VÊn ®Ò lµ ®iÒu
cÇn ®−îc xem xÐt, nghiªn cøu, gi¶i quyÕt” [31, tr 1066]. NguyÔn Ngäc B¶o (1995) l¹i
xem xÐt vÊn ®Ò võa lµ mét ph¹m trï cña logic biÖn chøng l¹i võa lµ ph¹m trï cña T©m
lý häc. Theo logic häc biÖn chøng, vÊn ®Ò lµ h×nh thøc chñ quan cña sù biÓu thÞ tÊt yÕu
sù ph¸t triÓn nhËn thøc khoa häc, tøc vÊn ®Ò ph¶n ¸nh m©u thuÉn biÖn chøng trong ®èi
t−îng ®−îc nhËn thøc (m©u thuÉn gi÷a ®iÒu ®] biÕt vµ ®iÒu ch−a biÕt n¶y sinh mét çch
kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn x] héi). Cßn vÊn ®Ò nh− lµ ph¹m trï cña T©m lý
häc nã ph¶n ¸nh m©u thuÉn trong qu¸ tr×nh nhËn thøc kh¸ch thÓ bëi chñ thÓ [2, tr 44].
Nh− vËy cã thÓ nãi vÊn ®Ò lµ m©u thuÉn (hay khã kh¨n) cÇn ®−îc xem xÐt, gi¶i
quyÕt. VÊn ®Ò th−êng tån t¹i trong ®Çu cña chñ thÓ nhËn thøc, gi¶i quyÕt d−íi d¹ng c©u
hái: Çi g×? T¹i sao? Nh− thÕ nµo? Do ®ã, viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò lµ h×nh thøc biÓu
hiÖn cña t− duy s¸ng t¹o vµ chÝnh viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò l¹i lµ ®éng lùc ®Ó thóc ®Èy t−
duy s¸ng t¹o ph¸t triÓn.
VÊn ®Ò ®−îc coi lµ ph¹m trï c¬ b¶n trong d¹y häc nªu vÊn ®Ò-d¹y häc gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò hay häc tËp dùa trªn vÊn ®Ò-häc tËp ®Þnh h−íng vµo vÊn ®Ò. Trong d¹y häc nªu
vÊn ®Ò, Ok«n,V [30, tr 101] nãi râ r»ng vÊn ®Ò trong häc tËp h×nh thµnh tõ mét khã
kh¨n vÒ lý luËn hay thùc tiÔn mµ viÖc gi¶i quyÕt khã kh¨n ®ã lµ kÕt qu¶ cña tÝnh tÝch
cùc nghiªn cøu cña b¶n th©n ng−êi häc. Tõ ®ã «ng cho r»ng t×nh huèng ®−îc tæ chøc
hîp lý th−êng lµ nÒn t¶ng cña khã kh¨n nµy, trong t×nh huèng ®ã ng−êi häc ®−îc nh÷ng
nhu cÇu cÇn thiÕt h−íng dÉn, ra søc kh¾c phôc khã kh¨n vµ do ®ã hä thu ®−îc nh÷ng
kiÕn thøc míi vµ kinh nghiÖm míi.
1.1.1.2. Kh¸i niÖm t×nh huèng cã vÊn ®Ò
2
THCV§ lµ kh¸i niÖm chñ yÕu vµ lµ ®iÓm khëi ®Çu cña d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Cã rÊt nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau cña çc t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc vÒ THCV§. Sau ®©y
lµ mét sè ý kiÕn th−êng gÆp:
1). Macmutov, M.I.: “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ trë ng¹i vÒ mÆt trÝ tuÖ cña con
ng−êi, xuÊt hiÖn khi anh ta ch−a biÕt çch gi¶i thÝch hiÖn t−îng, sù kiÖn, qu¸ tr×nh cña
thùc tÕ, khi ch−a thÓ ®¹t tíi môc ®Ých b»ng çch thøc ho¹t ®éng quen thuéc. T×nh huèng
nµy kÝch thÝch con ng−êi t×m tßi çch gi¶i thÝch hay hµnh ®éng míi” [26, tr 212].
2). Pªtr«pski, A.V: “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ t×nh huèng ®−îc ®Æc tr−ng bëi tr¹ng
th¸i t©m lý x¸c ®Þnh cña con ng−êi, nã kÝch thÝch t− duy tr−íc khi con ng−êi n¶y sinh
nh÷ng môc ®Ých vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi, trong ®ã nh÷ng ph−¬ng tiÖn vµ
ph−¬ng thøc ho¹t ®éng tr−íc ®©y mÆc dï lµ cÇn thiÕt nh−ng ch−a ®ñ ®Ó ®¹t ®−îc môc
®Ých míi nµy” [11, tr 21].
3). Lecne, I.Ia: “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ mét khã kh¨n ®−îc chñ thÓ ý thøc râ
rµng hay m¬ hå, mµ muèn kh¾c phôc th× ph¶i t×m tßi nh÷ng tri thøc míi, nh÷ng ph−¬ng
thøc hµnh ®éng míi” [22, tr 25].
4). NguyÔn Ngäc B¶o (1995): “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ tr¹ng th¸i t©m lý cña sù
khã kh¨n vÒ trÝ tuÖ xuÊt hiÖn ë con ng−êi khi hä trong t×nh huèng cña vÊn ®Ò mµ hä
ph¶i gi¶i quyÕt kh«ng thÓ gi¶i thÝch mét sù kiÖn míi b»ng tri thøc ®] cã hoÆc kh«ng thÓ
thùc hiÖn hµnh ®éng b»ng çch thøc ®] cã tr−íc ®©y vµ hä ph¶i t×m mét çch thøc hµnh
®éng míi” [2, tr 42-43].
5). Lª Nguyªn Long (1998): “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ t×nh huèng hay hoµn c¶nh
mµ khi ®ã mét vÊn ®Ò ®] trë thµnh vÊn ®Ò cña chÝnh chñ thÓ nhËn thøc” [24, tr 100].
6). Bïi HiÒn vµ çc céng sù (2001): “T×nh huèng cã vÊn ®Ò lµ tËp hîp nh÷ng ®iÒu
kiÖn vµ hoµn c¶nh cïng nhau t¹o nªn mét t×nh thÕ, mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®−îc xem xÐt,
c©n nh¾c vµ ®Ò ra gi¶i ph¸p hîp lý” [17, tr 395].
Râ rµng, mçi t¸c gi¶ ®−a ra mét kh¸i niÖm THCV§ trªn c¬ së khai th¸c çc khÝa
c¹nh kh¸c nhau cña nã víi çc møc ®é khai th¸c kh¸c nhau vµ ®−îc thÓ hiÖn d−íi d¹ng
ng«n tõ kh¸c nhau. Trong ®ã: T¸c gi¶ sè 1 nhÊn m¹nh sù xuÊt hiÖn trë ng¹i vÒ mÆt trÝ
tuÖ cña con ng−êi trong t×nh huèng khi con ng−êi ®øng tr−íc mét vÊn ®Ò lý luËn hay
thùc tiÔn cÇn gi¶i thÝch hay hµnh ®éng, nhÊn m¹nh tÝnh kÝch thÝch sù t×m tßi cña t×nh
huèng; t¸c gi¶ sè 2 coi ®Æc tr−ng cña THCV§ lµ tr¹ng th¸i t©m lý x¸c ®Þnh cña con
ng−êi vµ coi nã lµ yÕu tè kÝch thÝch con ng−êi t− duy t×m tßi nh»m tho¶ m]n môc ®Ých
trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng míi; t¸c gi¶ sè 3 nhÊn m¹nh lªn sù ý thøc ®−îc khã kh¨n cña
chñ thÓ vµ h−íng kh¾c phôc khã kh¨n lµ sù t×m tßi; t¸c gi¶ sè 4 cho THCV§ lµ tr¹ng
th¸i t©m lý cña sù khã kh¨n vÒ trÝ tuÖ cña con ng−êi vµ t¸c gi¶ sè 5 ®Ò cËp ®Õn sù
chuyÓn vÊn ®Ò trong t×nh huèng tõ vÊn ®Ò kh¸ch quan thµnh vÊn ®Ò chñ quan cña chñ
thÓ nhËn thøc cßn t¸c gi¶ sè 6 l¹i nhÊn m¹nh ®Õn tÝnh cÊp thiÕt cÇn ph¶i ®Ò ra ph−¬ng
¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng. Tuy nhiªn trong ý kiÕn cña çc t¸c gi¶ (dï râ
rµng hay ch−a râ rµng) ®Òu chøa ®ùng nh÷ng ®iÓm chung. Nh÷ng ®iÓm chung ®ã ®−îc
thÓ hiÖn qua sù tæng kÕt cña Vò V¨n T¶o (2000) [33] d−íi ®©y:
- Trong THCV§ lu«n lu«n chøa ®ùng mét néi dung cÇn x¸c ®Þnh, mét nhiÖm vô
cÇn gi¶i quyÕt, mét khã kh¨n cÇn kh¾c phôc. ChÝnh v× lÏ ®ã, viÖc nghiªn cøu vµ gi¶i
quyÕt THCV§ cã t¸c dông kÝch thÝch chñ thÓ t×m tßi ®Ó chiÕm lÜnh ®−îc tri thøc míi
hoÆc ph−¬ng thøc hµnh ®éng míi.
- THCV§ ®−îc ®Æc tr−ng bëi tr¹ng th¸i t©m lý xuÊt hiÖn ë chñ thÓ trong khi gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò mµ viÖc gi¶i quyÕt ®ã l¹i cÇn ®Õn tri thøc, hµnh ®éng míi.
3
- THCV§ ®−îc cÊu thµnh bëi ba yÕu tè: Nhu cÇu nhËn thøc hoÆc hµnh ®éng cña
ng−êi häc, sù t×m kiÕm nh÷ng tri thøc vµ ph−¬ng thøc hµnh ®éng ch−a biÕt, kh¶ n¨ng trÝ
tuÖ cña chñ thÓ thÓ hiÖn ë kinh nghiÖm vµ n¨ng lùc.
- §Æc tr−ng c¬ b¶n cña THCV§ lµ nh÷ng lóng tóng vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh ®Ó
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Tr¹ng th¸i lóng tóng xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh nhËn thøc nh− mét
m©u thuÉn gi÷a chñ thÓ vµ kh¸ch thÓ nhËn thøc trong ho¹t ®éng cña con ng−êi. ChÝnh
v× vËy, THCV§ lµ mét hiÖn t−îng chñ quan, mét tr¹ng th¸i t©m lý cña chñ thÓ. THCV§
xuÊt hiÖn nhê ho¹t ®éng tÝch cùc t×m tßi, nghiªn cøu cña chÝnh chñ thÓ.
XÐt vÒ mèi quan hÖ gi÷a V§ vµ THCV§ cho thÊy, mét khi vÊn ®Ò ®−îc chñ thÓ
tiÕp nhËn, gi¶i quyÕt dùa trªn nh÷ng ph−¬ng tiÖn s½n cã cña m×nh th× vÊn ®Ò trë thµnh
THCV§. Cho nªn, mäi THCV§ trong nã ®Òu chøa ®ùng vÊn ®Ò mµ chñ thÓ cÇn xem
xÐt, gi¶i quyÕt; nh−ng kh«ng ph¶i vÊn ®Ò nµo còng lµ THCV§.
1.1.1.3. Kh¸i niÖm t×nh huèng s− ph¹m
NÕu nh− kh¸i niÖm THCV§ ®−îc nhiÒu t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc ®Ò cËp ®Õn
th× sè t¸c gi¶ ®−a ra kh¸i niÖm THSP cßn ch−a nhiÒu. Thêi gian gÇn ®©y, THSP ®−îc sù
quan t©m nhiÒu h¬n cña çc nhµ nghiªn cøu trong lÜnh vùc ®µo t¹o s− ph¹m (SP) n−íc
ta. D−íi ®©y xin ®−îc ®Ò cËp ®Õn hai kh¸i niÖm THSP:
- NguyÔn Ngäc B¶o (1999) cho r»ng: “THSP lµ t×nh huèng mµ trong ®ã xuÊt hiÖn
sù c¨ng th¼ng trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ gi¸o dôc vµ ng−êi ®−îc gi¸o dôc. §Ó gi¶i
quyÕt t×nh huèng ®ã ®ßi hái nhµ gi¸o dôc ph¶i nhanh chãng ph¶n øng, ph¸t hiÖn ®óng
t×nh h×nh, t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p gi¶i quyÕt tèi −u t×nh h×nh ®ã nh»m h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn nh©n çch ng−êi ®−îc gi¸o dôc vµ x©y dùng tËp thÓ ng−êi ®−îc gi¸o dôc ®ã
v÷ng m¹nh” [3, tr 7].
- Bïi HiÒn vµ çc céng sù (2001) cho THSP lµ “TËp hîp nh÷ng hoµn c¶nh, nh÷ng
®iÒu kiÖn lµm n¶y sinh nh÷ng vÊn ®Ò ®ßi hái gi¸o sinh ph¶i c©n nh¾c, lùa chän nh÷ng
biÖn ph¸p s− ph¹m ®Ó t¸c ®éng vµo ®èi t−îng mét çch cã hiÖu qu¶ gi¸o dôc nhÊt” [17,
tr 339].
Kh¸i niÖm THSP cña Bïi HiÒn vµ çc céng sù mang tÝnh kh¸i qu¸t khi ®Ò cËp
®Õn vÊn ®Ò n¶y sinh trong t×nh huèng vµ sù c©n nh¾c, lùa chän nh÷ng biÖn ph¸p SP ®Ó
t¸c ®éng vµo ®èi t−îng nãi chung; nh−ng chñ thÓ cña nh÷ng biÖn ph¸p SP cÇn t¸c ®éng
®ã l¹i ®−îc giíi h¹n lµ gi¸o sinh-ng−êi ®ang chuÈn bÞ ®Ó trë thµnh ng−êi GV-nhµ gi¸o
dôc-m« h×nh nh©n çch mµ ng−êi gi¸o sinh cÇn ®¹t ®−îc trong t−¬ng lai. §©y lµ kh¸i
niÖm THSP ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong lÜnh vùc ®µo t¹o SP. Trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®Ó trë
thµnh ng−êi GV, ng−êi gi¸o sinh ®−îc ®Æt m×nh vµo vÞ thÕ cña GV ®Ó tËp gi¶i quyÕt
nh÷ng vÊn ®Ò diÔn ra trong c«ng t¸c gi¸o dôc (CTGD) häc sinh. Trong kh¸i niÖm THSP
cña NguyÔn Ngäc B¶o, chñ thÓ cña nh÷ng biÖn ph¸p SP cÇn t¸c ®éng lµ nhµ gi¸o dôc
nãi chung (môc tiªu cÇn ®¹t ®−îc cña ng−êi gi¸o sinh). §èi t−îng t¸c ®éng cña nh÷ng
biÖn ph¸p SP ®−îc nªu trong kh¸i niÖm lµ ng−êi ®−îc gi¸o dôc. Ng−êi ®−îc gi¸o dôc
trong kh¸i niÖm cã thÓ hiÓu lµ ç nh©n vµ tËp thÓ. T¸c gi¶ coi THSP lµ sù c¨ng th¼ng
xuÊt hiÖn trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ gi¸o dôc vµ ®èi t−îng gi¸o dôc. Nh− vËy, t¸c gi¶
®] nhÊn m¹nh ®Õn mèi quan hÖ c¬ b¶n mµ nhµ gi¸o dôc cÇn gi¶i quyÕt trong çc mèi
quan hÖ gi¸o dôc. §©y lµ kh¸i niÖm ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong CTGD ®èi t−îng cña çc
nhµ gi¸o dôc nãi chung. Tuy nhiªn, ngoµi sù c¨ng th¼ng xuÊt hiÖn trong mèi quan hÖ
gi÷a nhµ gi¸o dôc vµ ®èi t−îng gi¸o dôc, cßn ph¶i tÝnh ®Õn sù c¨ng th¼ng xuÊt hiÖn
trong mèi quan hÖ gi÷a nhµ gi¸o dôc víi çc lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng
vµ çc yÕu tè kh¸c cã liªn quan ®Õn CTGD ®èi t−îng nh−: Çc ®ång nghiÖp, çc phô
4
huynh häc sinh, çc lùc l−îng gi¸o dôc x] héi, çc c¬ së vËt chÊt, çc ®iÒu kiÖn gi¸o
dôc ...
NÐt chung cã thÓ nhËn thÊy trong çc kh¸i niÖm vÒ THSP ®ã lµ: THSP lµ
THCV§ diÔn ra ®èi víi nhµ gi¸o dôc trong thùc tiÔn gi¸o dôc ®èi t−îng. Nhµ gi¸o dôc
®−îc ®Ò cËp ®Õn trong t×nh huèng cã thÓ lµ nhµ gi¸o dôc ®ang thùc thi nhiÖm vô gi¸o
dôc còng cã thÓ lµ nh÷ng gi¸o sinh ®ang chuÈn bÞ cho CTGD cña hä sau nµy. §èi t−îng
gi¸o dôc ®ã lµ nh÷ng ®èi t−îng cña nh÷ng t¸c ®éng SP cña nhµ gi¸o dôc diÔn ra trong
CTGD häc sinh. §èi t−îng gi¸o dôc chñ yÕu lµ nh÷ng ç nh©n vµ tËp thÓ häc sinh (HS).
§Ó gi¸o dôc ç nh©n vµ tËp thÓ HS, nhµ gi¸o dôc cßn ph¶i t¸c ®éng ®Õn çc ®èi t−îng
kh¸c cã liªn quan ®Õn HS (çc lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng). Trong qu¸
tr×nh gi¸o dôc HS, nhµ gi¸o dôc th−êng ®−îc ®Æt tr−íc nh÷ng THCV§ ®ßi hái ph¶i gi¶i
quyÕt ®Ó ®−a ç nh©n vµ tËp thÓ HS ®i lªn. §ång thêi qua viÖc gi¶i quyÕt, nhµ gi¸o dôc
cã c¬ héi cñng cè vµ tÝch luü kinh nghiÖm gi¸o dôc HS.
Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn, cã thÓ quan niÖm: THSP lµ THCV§ diÔn ra ®èi víi nhµ
gi¸o dôc trong CTGDhäc sinh; trong t×nh huèng ®ã, nhµ gi¸o dôc bÞ ®Æt vµo tr¹ng th¸i
lóng tóng tr−íc vÊn ®Ò gi¸o dôc cÊp thiÕt mµ hä cÇn ph¶i gi¶i quyÕt; b»ng tri thøc, kinh
nghiÖm vµ n¨ng lùc SP vèn cã, hä ch−a thÓ gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ®ã khiÕn hä ph¶i
tÝch cùc xem xÐt, t×m tßi ®Ó cã thÓ ®Ò ra çc biÖn ph¸p gi¸o dôc ®èi t−îng mét çch hîp
lý nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ gi¸o dôc tèi −u; qua ®ã n¨ng lùc vµ phÈm chÊt SP cña hä
còng ®−îc cñng cè vµ ph¸t triÓn.
Gi¶i quyÕt THSP thùc chÊt lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cña CTGD häc sinh trong t×nh
huèng. THSP chØ ®−îc gi¶i quyÕt khi vÊn ®Ò cña CTGD häc sinh-tøc vÊn ®Ò SP trong
t×nh huèng ®−îc chñ thÓ ph¸t hiÖn, chÊp nhËn vµ gi¶i quyÕt trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt
®Þnh. Xem xÐt mèi quan hÖ gi÷a THCV§ vµ THSP cho thÊy, mét khi nhµ gi¸o dôc bÞ
®Æt vµo mét THCV§ diÔn ra trong CTGD häc sinh, ®Ó gi¶i quyÕt THCV§ ®ã, nhµ gi¸o
dôc ph¶i tiÕn hµnh mét qu¸ tr×nh t− duy s− ph¹m trªn c¬ së nh÷ng kinh nghiÖm gi¸o
dôc HS s½n cã cña m×nh, th× lóc ®ã nhµ gi¸o dôc ®] ®øng tr−íc mét THSP. Cho nªn,
mäi THSP ®Òu lµ THCV§; nh−ng kh«ng THCV§ nµo còng lµ THSP.
Tãm l¹i, cã vÊn ®Ò (V§) th× míi xuÊt hiÖn THCV§. Cã vÊn ®Ò trong CTGD häc
sinh-vÊn ®Ò SP, th× míi cã THCV§ s− ph¹m hay THSP. Mèi quan hÖ V§-THCV§-
THSP lµ mèi quan hÖ biÖn chøng. Mèi quan hÖ t−¬ng t¸c nµy ®−îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å
d−íi ®©y:
V§
THCV§
THSP
Trong mèi quan hÖ trªn, THSP lµ kh¸i niÖm trung t©m.
5
1.1.2. Çc yÕu tè trong THSP
NhiÒu t¸c gi¶ [98][114][127]...®] tiÕn hµnh nghiªn cøu cÊu tróc cña vÊn ®Ò vµ
THCV§. Tõ kh¸i niÖm THSP vµ mèi quan hÖ cña THSP víi THCV§, V§ (môc 1.1.1)
cã thÓ nãi THSP lµ mét cÊu tróc-hÖ thèng. CÊu tróc cña THSP bao gåm ba yÕu tè: Çi ®]
biÕt hay kh¶ n¨ng s½n cã cña chñ thÓ cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong THSP;
çi ch−a biÕt cÇn ph¶i t×m kiÕm ®Ó cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò trong THSP vµ tr¹ng
th¸i t©m lý cña chñ thÓ trong THSP.
1.1.2.1. Çi ®] biÕt trong THSP
Çi ®] biÕt trong THSP chÝnh lµ nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm vµ kü n¨ng vèn cã
cña nhµ gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng. Çi ®] biÕt
®ã khiÕn hä c¶m thÊy vÊn ®Ò trong t×nh huèng d−êng nh− quen quen, d−êng nh− ®] gÆp
ë ®©u ®ã trong çc ho¹t ®éng d¹y häc vµ gi¸o dôc cña hä råi. Cho nªn, chÝnh çi ®] biÕt
trong t×nh huèng ®ã tùa nh− lµ c¬ së ban ®Çu ®Þnh h−íng nhµ gi¸o dôc quan t©m ®Õn
t×nh huèng hay ph¸t hiÖn ra t×nh huèng trong sù mu«n h×nh, mu«n vÎ cña thùc tiÔn gi¸o
dôc häc sinh. NÕu mét t×nh huèng trong thùc tiÔn gi¸o dôc häc sinh hoµn toµn xa l¹,
hay nãi çch kh¸c, nÕu chñ thÓ gi¶i quyÕt t×nh huèng ch−a hÒ cã mét kinh nghiÖm SP
(kinh nghiÖm d¹y häc, gi¸o dôc HS) nµo cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò trong t×nh huèng, th×
t×nh huèng ®ã sÏ kh«ng ®−îc chñ thÓ gi¶i quyÕt t×nh huèng quan t©m, ph¸t hiÖn vµ nh−
vËy th× t×nh huèng ®ã kh«ng ®−îc coi lµ THSP ®èi víi chñ thÓ gi¶i quyÕt.
Trong ®µo t¹o SVSP lµm CTGD häc sinh ë THPT sau nµy, çi ®] biÕt trong THSP
®−îc x©y dùng vµ sö dông chÝnh lµ nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm vµ kü n¨ng vÒ gi¸o dôc
phÇm chÊt nh©n çch HS ë THPT vèn cã cña SVSP cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i
quyÕt trong t×nh huèng. Çi ®] biÕt ®ã mét phÇn ®−îc h×nh thµnh tù ph¸t ë sinh viªn
(SV) th«ng qua qu¸ tr×nh l©u dµi tiÕp nhËn nh÷ng t¸c ®éng gi¸o dôc (ë tr−êng phæ th«ng,
ë nhµ hay trong cuéc sèng); mét phÇn SV cã ®−îc th«ng qua qu¸ tr×nh ®µo t¹o ë tr−êng
SP. §èi víi SV, çi ®] biÕt trong THSP kh«ng chØ lµ yÕu tè ®Þnh h−íng hä quan t©m ®Õn
t×nh huèng mµ cßn lµ c¬ së ban ®Çu gióp hä tiÕp tôc t×m kiÕm kinh nghiÖm gi¸o dôc cÇn
thiÕt cã liªn quan ®Õn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng. Cho nªn, qua viÖc gi¶i
quyÕt THSP, sinh viªn cã c¬ héi cñng cè tri thøc, kü n¨ng vÒ CTGD häc sinh ®] biÕt.
Mét ®iÒu thuËn lîi trong ®µo t¹o SV cã kh¶ n¨ng lµm CTGD häc sinh ë THPT
hiÖn nay ë çc tr−êng §HSP lµ mçi SV ®Òu ®] cã nhiÒu hay Ýt nh÷ng kinh nghiÖm (c¶ lý
luËn lÉn thùc tiÔn) vÒ vÊn ®Ò nµy mµ hä ®] tÝch luü ®−îc tr−íc ®©y. Cho nªn, khi x©y
dùng vµ sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy ph¶i dùa vµo vµ khai th¸c vèn sèng
thùc tÕ vÒ CTGD häc sinh ë THPT cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh
huèng cña SV. Tr¸nh ®−a ra nh÷ng t×nh huèng hoµn toµn, hoÆc qu¸ xa l¹ ®èi víi kinh
nghiÖm gi¸o dôc vèn cã cña hä.
1.1.2.2. Çi ch−a biÕt cÇn t×m trong THSP
Çi ch−a biÕt trong THSP lµ nh÷ng tri thøc, kü n¨ng ... vÒ gi¸o dôc HS nãi chung
cña nhµ gi¸o dôc cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong THSP mµ hä ch−a biÕt.
Çi ch−a biÕt ®ã khiÕn hä c¶m thÊy vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng d−êng nh−
xa l¹, khiÕn hä lóng tóng ch−a biÕt çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã ra lµm sao, khiÕn hä
muèn biÕt, muèn kh¸m ph¸ ra nã ®Ó gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò. ChÝnh v× lÏ ®ã, çi ch−a
biÕt cÇn t×m kiÕm trë thµnh yÕu tè trung t©m trong THSP, trë thµnh yÕu tè kÝch thÝch
ho¹t ®éng t×m tßi, s¸ng t¹o. §èi víi ng−êi gi¸o viªn, ®iÒu ch−a biÕt nµy lµ Èn sè cã tÝnh
kh¸i qu¸t. §ã cã thÓ lµ mét lý luËn (mét nguyªn t¾c, mét néi dung, mét ph−¬ng ph¸p...)
hay mét kü n¨ng SP nµo ®ã...mµ nhµ gi¸o dôc cÇn ph¶i biÕt. §Ó tõ viÖc kh¸m ph¸ ra Èn
6
sè chung ®ã, nhµ gi¸o dôc cã thÓ liªn hÖ, vËn dông nã nh»m gi¶i quyÕt çc t×nh huèng
cô thÓ cã vÊn ®Ò cïng lo¹i trong c«ng t¸c cña m×nh.
Trong ®µo t¹o SVSP lµm CTGD häc sinh, çi ch−a biÕt trong THSP ®−îc x©y
dùng vµ sö dông lµ nh÷ng tri thøc, kü n¨ng... vÒ CTGD häc sinh ë THPT cã liªn quan
®Õn vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng mµ SV ch−a biÕt. Çi ch−a biÕt ®ã cã thÓ lµ
mét sù hiÓu biÕt vÒ b¶n chÊt, ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch HS,
mét nguyªn t¾c, mét néi dung hay ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc nµo ®ã mµ SV cÇn ph¶i biÕt
®Ó cã thÓ vËn dông gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò trong THSP. Do ®ã, th«ng qua viÖc gi¶i
quyÕt THSP, SV cã c¬ héi tÝch luü thªm tri thøc, kü n¨ng...vÒ CTGD nh©n çch HS.
Cho nªn khi x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y SV lµm CTGD häc sinh, cÇn ®−a
ra nh÷ng t×nh huèng mµ viÖc gi¶i quyÕt chóng ®ßi hái ph¶i cã sù t×m tßi, s¸ng t¹o kinh
nghiÖm gi¸o dôc míi; tr¸nh ®−a ra nh÷ng t×nh huèng mµ trong ®ã vÊn ®Ò gi¶i quyÕt
qu¸ gi¶n ®¬n chØ cÇn dùa vµo nh÷ng hiÓu biÕt hoÆc kü n¨ng s½n cã cña SV. Nh− vËy
trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP nµy, lu«n lu«n ph¶i g¾n THSP víi nh÷ng
yªu cÇu cÇn ®¹t ®−îc cña ch−¬ng tr×nh d¹y häc t−¬ng øng.
1.1.2.3. Tr¹ng th¸i t©m lý trong THSP
Tr¹ng th¸i t©m lý trong THSP lµ nh÷ng lóng tóng vÒ lý thuyÕt vµ thùc hµnh xuÊt
hiÖn ë nhµ gi¸o dôc khi hä cÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng. Nh÷ng lóng tóng ®ã
kÝch thÝch lßng mong muèn vµ tÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng t×m tßi, ph¸t hiÖn mang tÝnh
h−ng phÊn ë nhµ gi¸o dôc vµ khi ho¹t ®éng ®¹t ®−îc hiÖu qu¶, trong hä xuÊt hiÖn niÒm
h¹nh phóc cña sù t×m tßi, ph¸t hiÖn. §©y lµ ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña THSP.
Trong ®µo t¹o SVSP lµm CTGD häc sinh, tr¹ng th¸i t©m lý khi SV ®−îc ®Æt vµo
nh÷ng THSP cÇn gi¶i quyÕt lµ nh÷ng lóng tóng vÒ kinh nghiÖm gi¸o dôc phÈm chÊt
nh©n çch HS. §ã lµ nh÷ng lóng tóng khi SV ch−a cã ®ñ c¬ së lý luËn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn
®Ò liªn quan ®Õn gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch HS trong t×nh huèng; lµ nh÷ng lóng
tóng khi hä ch−a ®ñ kh¶ n¨ng thùc hiÖn çc thao t¸c trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt t×nh
huèng ... VËn dông quan ®iÓm cña mét sè t¸c gi¶, nhÊt lµ cña Phan ThÕ Sñng vµ L−u
Xu©n Míi (2000) [32] khi nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy ®Ó xem xÐt, cho thÊy, tr¹ng th¸i t©m
lý ®ã ®−îc ®Æc tr−ng bëi: ThÓ n¨ng t©m lý cña nhu cÇu hiÓu biÕt nh÷ng kinh nghiÖm vÒ
CTGD häc sinh ; tÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng t×m tßi, ph¸t hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm ®ã mang
tÝnh h−ng phÊn vµ niÒm h¹nh phóc cña sù ph¸t hiÖn nµy.
- ThÓ n¨ng t©m lý cña nhu cÇu hiÓu biÕt nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD häc sinh.
Trong qu¸ tr×nh d¹y häc SP, sau khi m©u thuÉn vÒ CTGD häc sinh cÇn gi¶i quyÕt
trong THSP ®−îc SV ph¸t hiÖn vµ chÊp nhËn, hä sÏ cã nhu cÇu bøc thiÕt muèn gi¶i
quyÕt m©u thuÉn ®ã. Nhu cÇu nµy thÓ hiÖn d−íi d¹ng çc c©u hái, th¾c m¾c, ng¹c nhiªn
hay sù tr¨n trë...mµ SV thÊy cÇn thiÕt ph¶i ®−îc tho¶ m]n. Nh− vËy, THSP-®èi t−îng
cña ho¹t ®éng häc tËp, ®] ®Æt SV-chñ thÓ nhËn thøc, vµo mét tr¹ng th¸i t©m lý tÝch cùc
(bån chån, bøt døt, dån nÐn...) tr−íc vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, t¹o cho hä ý thøc s½n sµng
häc tËp mét çch tù gi¸c, tÝch cùc, cã ®éng c¬, cã môc ®Ých. Nhu cÇu hiÓu biÕt kinh
nghiÖm vÒ CTGD häc sinh cña SV khi gi¶i quyÕt THSP cã ®é lín (c−êng ®é lín) gäi lµ
thÓ n¨ng t©m lý. SV cã thÓ n¨ng t©m lý lµ ng−êi lu«n cã sù s½n sµng cho ho¹t ®éng häc
tËp; häc tËp mét çch tù gi¸c, tÝch cùc; cã ®éng c¬ vµ môc ®Ých râ rµng. §é lín cña nhu
cÇu hiÓu biÕt nµy cµng cao th× ý thøc s½n sµng cho ho¹t ®éng häc tËp; häc tËp mét çch
tù gi¸c, tÝch cùc; häc tËp mét çch cã ®éng c¬ vµ môc ®Ých cña SV cµng lín.
- TÝnh tÝch cùc ho¹t ®éng t×m tßi, ph¸t hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD häc
sinh mang tÝnh h−ng phÊn.
7
TÝnh h−ng phÊn trong ho¹t ®éng t×m tßi nhËn thøc cña SV lµ sù tÝch cùc t×m tßi,
ph¸t hiÖn ®Õn møc say mª hay niÒm høng thó trong häc tËp cña hä. NiÒm høng thó, say
mª do viÖc gi¶i quyÕt THSP mang l¹i khiÕn SV muèn tham gia vµo ho¹t ®éng häc tËp
mét çch hÕt m×nh. ChÝnh nhu cÇu mang mµu s¾c xóc c¶m do çch häc ®ã mang l¹i
gióp SV cã kh¶ n¨ng häc tËp quªn c¶ mÖt mái, khiÕn hä s½n sµng v−ît qua mäi khã
kh¨n, trë ng¹i ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých häc tËp. §©y lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc t¹o nªn
n¨ng suÊt häc tËp cña SV.
- NiÒm h¹nh phóc cña sù t×m tßi, ph¸t hiÖn nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD häc
sinh.
Cã kinh nghiÖm vÒ CTGD nh©n çch HS lµ môc tiªu mµ qu¸ tr×nh häc tËp SP ®ßi
hái. Sau khi ®] tr¶i qua tr¹ng th¸i t©m lý c¨ng th¼ng vµ ®¹t ®−îc môc ®Ých cuèi cïng
cña vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt, SV th−êng ®−îc h−ëng niÒm h¹nh phóc cña sù ph¸t hiÖn.
NiÒm h¹nh phóc do ho¹t ®éng nhËn thøc ®ã mang l¹i th−êng ®−îc biÓu hiÖn ë chç: SV
c¶m thÊy vui s−íng, c¶m thÊy t©m hån nhÑ nhâm, s¶ng kho¸i nh− võa trót ®−îc mét
g¸nh nÆng, c¶m thÊy viÖc häc nghÒ SP, nghÒ SP ®¸ng yªu h¬n, ®¸ng quan t©m h¬n. Do
®ã hä sÏ tr©n träng vµ yªu quÝ viÖc häc ®Ó chuÈn bÞ cho nghÒ SP vµ nghÒ SP cña m×nh
trong t−¬ng lai h¬n.
HiÓu râ tr¹ng th¸i t©m lý trong THSP cã ý nghÜa cùc kú quan träng ®èi víi qu¸
tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó ®µo t¹o SVSP cã kh¶ n¨ng lµm CTGD häc sinh.
HiÓu biÕt ®ã dÉn ®Õn sù quan t©m lµm béc lé m©u thuÉn trong THSP, lµm cho m©u
thuÉn ®ã cã t¸c dông kÝch thÝch nhu cÇu, høng thó gi¶i quyÕt ë SV vµ t¹o nh÷ng ®iÒu
kiÖn cÇn thiÕt b»ng hÖ thèng nh÷ng c©u hái ®Þnh h−íng çch gi¶i quyÕt cho mçi THSP.
Tãm l¹i, çi ®] biÕt, çi ch−a biÕt ph¶i t×m vµ tr¹ng th¸i t©m lý lµ ba yÕu tè t¹o
nªn mét THSP. ViÖc t×m hiÓu cÊu tróc cña THSP cã mét ý nghÜa cùc kú quan träng
trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông chóng. ViÖc hiÓu biÕt ®ã cho phÐp ng−êi x©y dùng
vµ sö dông THSP cã mét çi nh×n toµn diÖn ®Ó viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP cña
m×nh ®¹t hiÖu qu¶ tèi −u.
1.2.3. Sù ph©n lo¹i THSP
THSP rÊt phong phó, ®a d¹ng vµ phøc t¹p. Sù ph©n lo¹i hîp lý çc THSP lµ c¬ së
khoa häc cho viÖc x©y dùng vµ sö dông chóng mét çch linh ho¹t, s¸ng t¹o nh»m ®¹t
®−îc hiÖu qu¶ tèi −u.
Ngµy nay, trong lý luËn vµ thùc tiÔn x©y dùng THSP, çc THSP th−êng ®−îc
ph©n lo¹i tõ nhiÒu dÊu hiÖu kh¸c nhau. Chóng cã thÓ ®−îc ph©n lo¹i tõ: Môc ®Ých d¹y
häc, néi dung d¹y häc; tõ tÝnh chÊt vµ biÓu hiÖn cña t×nh huèng; tõ çc mèi quan hÖ cÇn
gi¶i quyÕt trong t×nh huèng; tõ ®èi t−îng g©y ra t×nh huèng...Trong ®ã, môc ®Ých, néi
dung d¹y häc ®−îc coi lµ nh÷ng c¨n cø chÝnh ®Ó ph©n lo¹i THSP.
1.1.3.1. THSP ®−îc x©y dùng c¨n cø vµo môc ®Ých d¹y häc
Qu¸ tr×nh d¹y häc lµ mét cÊu tróc bao gåm mét hÖ thèng çc thµnh tè vËn ®éng,
ph¸t triÓn trong mèi quan hÖ biÖn chøng. Ngoµi hai thµnh tè trung t©m ph¶n ¸nh tÝnh
chÊt hai mÆt cña qu¸ tr×nh d¹y häc lµ GV vµ SV th× mèi quan hÖ cña bé ba: Môc ®Ých,
néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc t¹o nªn mét tam gi¸c SP cã tÇm quan träng ®Æc biÖt.
Trong mèi quan hÖ nµy, môc ®Ých d¹y häc lµ thµnh tè ®Þnh h−íng, lµ thµnh tè quy ®Þnh
néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, môc ®Ých d¹y häc kh¸c
nhau quy ®Þnh néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc kh¸c nhau. THSP ®−îc x©y dùng vµ sö
dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc víi t− çch nh− ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn t¸c ®éng ®Õn
SV, cho nªn, THSP chÞu sù quy ®Þnh trùc tiÕp cña môc ®Ých d¹y häc, vµ môc ®Ých d¹y
häc lµ c¬ së hµng ®Çu cña sù ph©n lo¹i THSP.
8
Theo quan niÖm vÒ môc tiªu d¹y häc nãi chung, qu¸ tr×nh d¹y häc hÖ thèng lý
luËn vÒ CTGD häc sinh ë çc tr−êng §HSP nh»m båi d−ìng cho SV: Kü n¨ng thùc hiÖn
CTGD phÈm chÊt nh©n çch cho häc sinh; th¸i ®é hay gi¸ trÞ nh©n çch cña nhµ gi¸o
dôc ®èi víi CTGD häc sinh vµ nh÷ng tri thøc cã liªn quan. Do ®ã, THSP bao gåm:
Nh÷ng THSP nh»m båi d−ìng cho SV kü n¨ng thùc hiÖn CTGD phÈm chÊt nh©n çch
HS; nh÷ng THSP nh»m båi d−ìng cho SV çc phÈm chÊt nh©n çch cÇn thiÕt cña ng−êi
GV ®Ó thùc hiÖn tèt CTGD häc sinh vµ nh÷ng THSP nh»m båi d−ìng cho SV tri thøc cã
liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn çc kü n¨ng vµ th¸i ®é gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch HS.
Hay nh÷ng nhãm THSP t−¬ng øng víi nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ cÇn thùc hiÖn trong
CTGD häc sinh vµ çc gi¸ trÞ nh©n çch, çc tri thøc cã liªn quan ®Õn çc c«ng viÖc
nµy.
Mçi mét qu¸ tr×nh d¹y häc l¹i bao gåm çc giai ®o¹n (hay çc b−íc) t¹o nªn mét
logic hîp lý. Trong ®ã, mçi b−íc nh»m ®¹t ®−îc mét môc tiªu cô thÓ. Cho nªn, dùa vµo
logic cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy, THSP bao gåm: Nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö
dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc lý luËn vÒ CTGD häc
sinh cho SV; nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch
SV t×m tßi, ph¸t hiÖn hiÓu biÕt vÒ CTGD häc sinh; nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö
dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch SV cñng cè, «n tËp (hay hÖ thèng ho¸) tri thøc
míi tÝch luü ®−îc nµy; nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc
kÝch thÝch SV h×nh thµnh kü n¨ng, kü x¶o vÒ vµ cã liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn CTGD
häc sinh; nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kÝch thÝch SV
vËn dông tri thøc, kü n¨ng, kü x¶o vÒ CTGD häc sinh vµ nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng
vµ sö dông chñ yÕu nh»m vµo viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc, kü n¨ng, kü
x¶o vÒ CTGD häc sinh cña SV.
Do tÝnh quy ®Þnh cña môc ®Ých d¹y häc ®èi víi THSP, cÇn nghiªn cøu vµ x¸c
®Þnh râ rµng, cô thÓ môc tiªu d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh vµ coi ®ã lµ c¨n
cø ®Ó ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp THSP thµnh hÖ thèng.
1.1.3.2. THSP ®−îc x©y dùng c¨n cø vµo néi dung d¹y häc
Trong cÊu tróc cña qu¸ tr×nh d¹y häc, néi dung d¹y häc lµ thµnh tè quy ®Þnh trùc
tiÕp ph−¬ng ph¸p d¹y häc, còng quy ®Þnh trùc tiÕp viÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng
THSP. Do ®ã, néi dung d¹y häc ®−îc coi lµ c¬ së cho sù ph©n lo¹i THSP. Néi dung d¹y
häc çc m«n, phÇn, ch−¬ng vµ bµi häc kh¸c nhau th× THSP còng ®−îc x©y dùng vµ sö
dông kh¸c nhau.
Thùc tÕ d¹y häc vµ biªn so¹n tµi liÖu vÒ t×nh huèng trong çc qu¸ tr×nh ®µo t¹o,
néi dung d¹y häc th−êng ®−îc coi lµ c¬ së chÝnh ®Ó çc nhµ nghiªn cøu [1] [9] [10]
[32]...ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp çc hÖ thèng THCV§ nãi chung vµ THSP nãi riªng.
Néi dung d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh cho SV çc tr−êng §HSP bao
gåm hÖ thèng tri thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é vÒ, vµ cã liªn quan ®Õn CTGD häc sinh ë
THPT mµ SVSP cÇn n¾m ®Ó chuÈn bÞ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nµy ë THPT trong t−¬ng
lai. HÖ thèng THSP ®−îc x©y dùng ®Ó d¹y häc phÇn nµy ph¶i tu©n theo logic tri thøc,
kü n¨ng vµ th¸i ®é ®−îc tr×nh bµy trong néi dung d¹y häc cña tõng ch−¬ng (hay tõng
bµi) hoÆc tõng ®¬n vÞ cña ch−¬ng.
Do tÝnh quy ®Þnh cña néi dung d¹y häc ®èi víi THSP, cÇn nghiªn cøu kü néi
dung cña tõng ch−¬ng, tõng bµi (®−îc tr×nh bµy ë çc tµi liÖu kh¸c nhau) trong phÇn lý
luËn vÒ CTGD häc sinh vµ x¸c ®Þnh râ ®¬n vÞ kiÕn thøc, kü n¨ng, th¸i ®é mµ SV cÇn
lÜnh héi ®Ó cã cã së khoa häc khi x©y dùng t×nh huèng.
1.1.3.3 Ngoµi ra, THSP cßn ®−îc x©y dùng dùa trªn nhiÒu c¬ së kh¸c
9
- Dùa vµo chøc n¨ng khi tham gia çc ho¹t ®éng gi¸o dôc HS cña ng−êi GV.
Ng−êi GV tham gia vµo ho¹t ®éng gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch HS víi nhiÒu chøc
n¨ng kh¸c nhau. Nh÷ng chøc n¨ng ®ã lµ: Chøc n¨ng qu¶n lý toµn diÖn häc sinh; chøc
n¨ng thiÕt kÕ ph−¬ng h−íng, kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS; chøc n¨ng tæ chøc x©y dùng tËp thÓ
HS tù qu¶n; chøc n¨ng thùc hiÖn çc biÖn ph¸p gi¸o dôc toµn diÖn HS, chøc n¨ng phèi
hîp víi çc lùc l−îng gi¸o dôc vµ chøc n¨ng kiÓm tra ®¸nh gi¸ ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu
chØnh ho¹t ®éng gi¸o dôc HS. Nh÷ng chøc n¨ng nµy quy ®Þnh néi dung c«ng viÖc cô
thÓ t−¬ng øng mµ GV cÇn thùc hiÖn. Dùa vµo chøc n¨ng trong CTGD häc sinh cña
ng−êi GV, THSP ®−îc x©y dùng bao gåm: Nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng
qu¶n lý toµn diÖn häc sinh; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng thiÕt kÕ ph−¬ng
h−íng, kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng tæ chøc x©y
dùng tËp thÓ HS tù qu¶n; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng thùc hiÖn çc biÖn
ph¸p gi¸o dôc toµn diÖn HS; nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc n¨ng kiÓm tra ®¸nh gi¸
®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh ho¹t ®éng gi¸o dôc HS vµ nh÷ng THSP cã liªn quan ®Õn chøc
n¨ng phèi hîp çc lùc l−îng trong CTGD häc sinh.
- Dùa vµo tÝnh chÊt vµ biÓu hiÖn cña t×nh huèng mµ mét sè t¸c gi¶ [2] [30]
[32]...®] tõng ®Ò cËp ®Õn, THSP cã thÓ bao gåm: Nh÷ng THSP cã tÝnh bÊt ngê ; nh÷ng
THSP cã tÝnh kh«ng phï hîp; nh÷ng THSP cã tÝnh xung ®ét; nh÷ng THSP cã tÝnh lùa
chän; nh÷ng THSP cã tÝnh b¸c bá; nh÷ng THSP cã tÝnh gi¶ ®Þnh; nh÷ng THSP ®¬n
gi¶n; nh÷ng THSP phøc t¹p; nh÷ng THSP kh«ng nguy hiÓm; nh÷ng THSP nguy hiÓm;
nh÷ng THSP mµ vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®] ®−îc gi¶i quyÕt råi vµ nh÷ng THSP mµ vÊn
®Ò trong t×nh huèng ch−a ®−îc gi¶i quyÕt; nh÷ng THSP tÝch cùc vµ nh÷ng THSP tiªu
cùc...
- Dùa vµo ®èi t−îng t¹o ra t×nh huèng cã nh÷ng THSP ®¬n ph−¬ng; nh÷ng THSP
song ph−¬ng vµ nh÷ng THSP ®a ph−¬ng.
- Dùa vµo çc mèi quan hÖ cña GV trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CTGD häc sinh cã
thÓ ph©n THSP thµnh çc lo¹i: Nh÷ng THSP diÔn ra gi÷a GV víi ç nh©n hay tËp thÓ
HS; nh÷ng THSP diÔn ra gi÷a GV víi çc lùc luîng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng
(Ban gi¸m hiÖu, gi¸m thÞ, gi¸o viªn kh¸c; phô huynh häc sinh, chi §oµn hay chi §éi
trong líp)...
- Dùa vµo nguyªn nh©n g©y nªn t×nh huèng cã thÓ ph©n THSP trong CTGD häc
sinh thµnh çc lo¹i nh−: Nh÷ng THSP xuÊt hiÖn do nh÷ng nguyªn nh©n n¶y sinh tõ qu¸
tr×nh thùc hiÖn çc c«ng viÖc trong CTGD häc sinh vµ nh÷ng THSP xuÊt hiÖn do nh÷ng
nguyªn nh©n n¶y sinh tõ ¶nh h−ëng nh©n çch cña GV tíi qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc
hay tíi ®èi t−îng t¸c ®éng.
Nãi chung, cã nhiÒu c¬ së ®Ó ph©n lo¹i THSP. THSP v« cïng phong phó vµ ®a
d¹ng. Cho nªn, khi x©y dùng hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc
sinh cÇn ph¶i tÝnh ®Õn sù phong phó vµ ®a d¹ng nµy. Tuy nhiªn, mét hÖ thèng THSP
®−îc x©y dùng cÇn dùa trªn mét c¬ së chÝnh, cßn çc c¬ së kh¸c chØ lµ hç trî.
1.2. X©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc lý luËn vÒ CTGD häc
sinh cho SV çc tr−êng §HSP
1.2.1. Quan ®iÓm chØ ®¹o chung
1.2.1.1. Trong x©y dùng THSP:
X©y dùng THSP ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh hîp lý, cã c¬ së khoa häc. Trong qu¸ tr×nh
d¹y häc sö dông t×nh huèng, THSP kh«ng tån t¹i ®éc lËp mµ lµ mét chuçi t×nh huèng.
Cho nªn, mét lÏ ®−¬ng nhiªn cÇn tu©n thñ khi x©y dùng THSP ®ã lµ: Mçi THSP vµ c¶
10
hÖ thèng THSP muèn ®−îc x©y dùng tèt cÇn tu©n theo çc quy ®Þnh chung; x©y dùng
THSP ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra cã hÖ thèng, cã kÕ ho¹ch vµ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt hç trî. §©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn cÇn ®−îc trang bÞ tr−íc khi x©y dùng THSP.
- Khi x©y dùng THSP cÇn tu©n thñ çc yªu cÇu chung. §ã lµ nh÷ng t− t−ëng,
quan ®iÓm chung ®−îc ®óc kÕt thµnh nh÷ng luËn ®iÓm c¬ b¶n, thµnh mét hÖ thèng
nh÷ng nguyªn t¾c hay yªu cÇu cÇn tu©n thñ khi x©y dùng t×nh huèng. Sù tu©n thñ
nh÷ng yªu cÇu chung nµy khiÕn cho qu¸ tr×nh x©y dùng THSP lu«n lu«n ®i ®óng
h−íng.
KÕ thõa, ph¸t triÓn ý kiÕn cña nhiÒu t¸c gi¶ [12] [30] [39] [42] ... khi nghiªn cøu
vÊn ®Ò nµy cho thÊy khi x¸c ®Þnh çc yªu cÇu x©y dùng THSP ®Ó d¹y häc lý luËn vÒ
CTGD häc sinh cÇn xuÊt ph¸t tõ c¬ së TriÕt häc, T©m lý häc vµ Lý luËn d¹y häc. Tõ c¬
së triÕt häc cho thÊy THSP trong CTGD häc sinh ë THPT ®−îc x©y dùng víi t− çch
nh− ph−¬ng tiÖn, nh− çch thøc tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸o dôc-®µo t¹o SV cã kh¶ n¨ng
thùc hiÖn CTGD häc sinh ë THPT th× ph¶i phï hîp víi môc ®Ých vµ néi dung d¹y häc
phÇn lý luËn nµy ë çc tr−êng §HSP. §Ó cã søc thuyÕt phôc vµ ®é tin cËy, THSP ®−îc
x©y dùng ph¶i ph¶n ¸nh ch©n thùc thùc tÕ CTGD häc sinh cña ng−êi GV ë THPT vµ
ph¶n ¸nh ®−îc nh÷ng hiÖn t−îng gi¸o dôc mang tÝnh phæ biÕn cña hä. C¬ së t©m lý häc
yªu cÇu THSP ®−îc x©y dùng ph¶i cã søc hÊp dÉn, cã t¸c dông l«i cuèn, ph¶i g©y cho
chñ thÓ gi¶i quyÕt (SVSP) mét høng thó nhËn thøc, mét sù tß mß muèn kh¸m ph¸
...Cßn trªn c¬ së lý luËn d¹y häc, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh võa søc, ®ång
thêi cã t¸c dông khÝch thÝch sù tranh luËn, tinh thÇn hîp t¸c t×m tßi trong SV.
Mét tËp hîp ngÉu nhiªn çc t×nh huèng kh«ng thÓ ®¶m b¶o môc ®Ých d¹y häc,
çi mµ d¹y häc sö dông t×nh huèng yªu cÇu kh«ng ph¶i lµ mét tËp hîp ngÉu nhiªn mµ
lµ mét hÖ thèng hay mét chuçi çc t×nh huèng ®−îc ®−a ra ®Ó SV gi¶i quyÕt d−íi sù
h−íng dÉn cña GV. HÖ thèng ®ã ®−îc x©y dùng, suy tõ quan niÖm vÒ vÊn ®Ò nµy cña
Lecne, I.Ia. [79, tr 40] ph¶i ®¸p øng çc tiªu chuÈn nh−:
+ Bao gåm çc kiÓu vÊn ®Ò c¬ b¶n vµ võa søc víi SV ®Æc tr−ng cho lÜnh vùc lý
luËn vµ thùc tiÔn vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n çch häc sinh THPT mµ SVSP nghiªn cøu.
+ Chøa ®ùng nh÷ng kiÓu ph−¬ng ph¸p khoa häc vµ ph−¬ng thøc kh¸i qu¸t ®Ó gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®iÓn h×nh, võa søc SV vµ cã ý nghÜa quan träng ®èi víi häc vÊn SP
ë tr×nh ®é ®¹i häc.
+ Nh»m béc lé vµ båi d−ìng nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng SP s¸ng t¹o.
+ §−îc x©y dùng theo nguyªn t¾c t¨ng dÇn møc ®é phøc t¹p.
Qua ý kiÕn nµy cho thÊy khi x©y dùng hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc phÇn nµy cÇn
tÝnh ®Õn tÝnh hÖ thèng. TÝnh hÖ thèng ®ßi hái çc THSP ®−îc x©y dùng theo logic néi
dung çc vÊn ®Ò c¬ b¶n ®−îc x¸c ®Þnh trong phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh vµ theo
logic nhËn thøc cña SV tõ lóc b¾t ®Çu qu¸ tr×nh häc tËp phÇn lý luËn nµy ®Õn lóc kÕt
thóc qu¸ tr×nh ®ã. Còng tõ quy luËt nhËn thøc cña SV trong qu¸ tr×nh häc tËp, THSP
®−îc x©y dùng ph¶i bao gåm c¶ nh÷ng t×nh huèng ®¬n gi¶n lÉn t×nh huèng phøc t¹p víi
çc møc ®é kh¸c nhau. §ång thêi hÖ thèng THSP ph¶i phong phó, ®a d¹ng vÒ chñng
lo¹i t×nh huèng vµ hÖ thèng t×nh huèng ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc sù ®a d¹ng vÒ néi dung
CTGD häc sinh ®Ó khi gi¶i quyÕt chóng, SV cã c¬ héi béc lé vµ ®−îc båi d−ìng toµn
diÖn nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o trong qu¸ tr×nh häc tËp phÇn lý luËn nµy.
- THSP ph¶i ®−îc x©y dùng theo mét quy tr×nh hîp lý
ChÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ cña hÖ thèng THSP tuú thuéc vµo quy tr×nh x©y dùng
chóng cã hîp lý, cã khoa häc hay kh«ng. Khi bµn vÒ quy tr×nh, nhiÒu t¸c gi¶ [79]
11
[39]... ®] coi quy tr×nh lµ mét trËt tù tuyÕn tÝnh bao gåm çc giai ®o¹n, çc b−íc hay
çc kh©u ®−îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh cã tÝnh chÊt chØ dÉn qu¸ tr×nh thùc
hiÖn mét ho¹t ®éng nµo ®ã kÓ tõ khi b¾t ®Çu cho ®Õn khi kÕt thóc ho¹t ®éng.
Quy tr×nh bao gåm quy tr×nh vÜ m« vµ quy tr×nh vi m«.
+ Quy tr×nh vÜ m« lµ mét trËt tù tuyÕn tÝnh çc giai ®o¹n, çc kh©u hay çc b−íc
c¬ b¶n cã tÝnh kh¸i qu¸t.
+ Quy tr×nh vi m« lµ mét trËt tù tuyÕn tÝnh çc kh©u hay çc b−íc nhá trong mét
giai ®o¹n, hay çc hµnh ®éng, çc thao t¸c cô thÓ ®Ó tiÕn hµnh çc b−íc lín trong quy
tr×nh vÜ m«.
Mét quy tr×nh x©y dùng THSP hîp lý th−êng bao gåm ba giai ®o¹n: Giai ®o¹n
chuÈn bÞ (hay giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch); giai ®o¹n thùc hiÖn (hay giai ®o¹n triÓn
khai kÕ ho¹ch) vµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸ nh»m ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh thùc hiÖn.
Trong quy tr×nh ®ã, x¸c ®Þnh môc ®Ých cña viÖc x©y dùng THSP lµ b−íc khëi
®Çu. Môc ®Ých x©y dùng THSP lµ ®Ó d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh. Môc ®Ých
®−îc x¸c ®Þnh sÏ chi phèi néi dung THSP. Néi dung t×nh huèng chøa ®ùng nh÷ng vÊn
®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn CTGD phÈm chÊt nh©n çch HS mµ ng−êi GV cÇn gi¶i
quyÕt. §ã ph¶i lµ THSP diÔn ra trong thùc tiÔn gi¸o dôc HS, gäi t¾t lµ THSP trong
CTGD häc sinh. Cïng víi çc yªu cÇu quy ®Þnh viÖc x©y dùng THSP, môc ®Ých x©y
dùng ®−îc coi lµ tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra, ®¸nh gi¸ nh»m ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸
tr×nh x©y dùng t×nh huèng. Tõ x¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung tiÕn tíi x¸c lËp kÕ ho¹ch
x©y dùng t×nh huèng vµ tiÕn hµnh thùc hiÖn nã còng nh− kiÓm tra, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh
x©y dùng t×nh huèng ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh kÞp thêi.
1.2.1.2. Trong sö dông THSP:
Sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh tøc lµ ®em nh÷ng
THSP trong CTGD häc sinh ®] ®−îc x©y dùng ra dïng nh− biÖn ph¸p kÝch thÝch; quan
träng h¬n, vÊn ®Ò trong THSP ®−îc coi nh− môc tiªu mµ qu¸ tr×nh d¹y häc cÇn h−íng
SV tËp gi¶i quyÕt nh»m gióp hä tÝch lòy kinh nghiÖm (lý luËn vµ thùc tiÔn) vÒ lÜnh vùc
c«ng t¸c nµy.
ViÖc sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh ®−îc
tiÕn hµnh trªn c¬ së nh÷ng quan ®iÓm ®Þnh h−íng ®æi míi trong ®µo t¹o nghÒ SP nh−:
Quan ®iÓm sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc xuÊt ph¸t tõ viÖc häc, nguêi häc;
quan ®iÓm chuyÓn dÞch tõ kiÓu ®µo t¹o tËp trung vµo GV vµ kiÕn thøc sang kiÓu ®µo t¹o
tËp trung vµo SV vµ n¨ng lùc cña hä. Tõ hai quan ®iÓm trªn, qu¸ tr×nh d¹y häc th«ng
qua sö dông THSP ®−îc x¸c lËp mét çch hîp lý.
- Quan ®iÓm sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc xuÊt ph¸t tõ viÖc häc, nguêi
häc.
Ng−êi häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh ë çc tr−êng §HSP lµ çc SVSP. Hä
häc phÇn lý luËn nµy nh»m chuÈn bÞ cho CTGD phÈm chÊt nh©n çch HS ë çc tr−êng
THPT trong t−¬ng lai. Néi dung c¬ b¶n cña quan ®iÓm ®ã lµ: XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm cña
SVSP vµ ®Æc ®iÓm qu¸ tr×nh häc tËp cña hä ®Ó thiÕt kÕ qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP
cña GV vµ SV cho phï hîp.
+ §Æc ®iÓm cña SVSP: ë çc tr−êng §HSP, phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh
th−êng ®−îc bè trÝ d¹y cho SV n¨m thø hai. SVSP n¨m thø hai çc tr−êng §HSP phÇn
lín ®ang ë løa tuæi 20. Theo nghiªn cøu cña Ng« C«ng Hoµn (1987) [18, tr 18, 21] th×
®©y lµ løa tuæi mµ ba lo¹i h×nh t− duy ph¸t triÓn cao h¬n c¶ lµ t− duy b»ng hµnh ®éng cô
thÓ, t− duy b»ng h×nh ¶nh trùc quan vµ t− duy b»ng tõ ng÷ logic. Ngoµi ra, ë løa tuæi
12
nµy t− duy thùc tiÔn ®ang ph¸t triÓn m¹nh. §©y lµ lo¹i t− duy gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò thùc
tiÔn ®êi sèng, nghÒ nghiÖp. Nghiªn cøu vÒ ho¹t ®éng trÝ tuÖ cña SV, çc nhµ T©m lý
häc vµ Gi¸o dôc häc cßn cho r»ng trong ho¹t ®éng trÝ tuÖ cña SV cã hai thµnh phÇn c¬
b¶n, ®ã lµ ho¹t ®éng trÝ tuÖ tÝch cùc vµ quy tr×nh tù ®iÒu khiÓn cña hä. Ho¹t ®éng nµy
chi phèi toµn bé kÕt qu¶ häc tËp rÌn luyÖn cña SV. VÒ sù ph¸t triÓn nh©n çch nãi
chung cña SV, NguyÔn Mü Léc (2000) [13] cho r»ng: Çc qu¸ tr×nh t©m lý cña SV ®Æc
biÖt lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc ®−îc “nghÒ nghiÖp ho¸”; kh«ng chØ vËy, tÝnh nghÒ nghiÖp
®ang dÇn dÇn bao trïm lªn niÒm tin, xu h−íng, t×nh c¶m, nghÜa vô, tinh thÇn tr¸ch
nhiÖm, ®¹o ®øc ... nãi chung lµ lªn toµn bé nh©n çch SV. Trong çc ®éng c¬ thóc ®Èy
SV häc tËp, ®éng c¬ nhËn thøc khoa häc vµ ®éng c¬ nghÒ nghiÖp ®−îc xÕp ë vÞ trÝ hµng
®Çu. C¬ së t©m lý häc nµy cho thÊy SVSP n¨m thø hai cã kh¶ n¨ng vµ t©m lý s½n sµng
cho nghÒ SP. Cho nªn, viÖc gi¶i quyÕt çc THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc theo quy tr×nh
cã t¸c dông kÝch thÝch ho¹t ®éng tÝch cùc cña t− duy SP ë SV ®¹t hiÖu qu¶ cao.
+ §Æc ®iÓm vÒ häc tËp phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh cña SV: Qu¸ tr×nh häc tËp
nµy cña SV ph¶n ¸nh nhiÒu ®Æc ®iÓm, çc ®Æc ®iÓm c¬ b¶n th−êng ®−îc nãi ®Õn lµ:
D−íi sù h−íng dÉn cña GV, SVSP chñ ®éng, tÝch cùc nghiªn cøu tµi liÖu phÇn lý luËn
vÒ CTGD häc sinh; SVSP ngµy nay cã nhiÒu c¬ héi vËn dông nh÷ng thµnh tùu vÒ khoa
häc-kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó tèi −u ho¸ qu¸ tr×nh häc tËp cña m×nh; ®©y lµ qu¸ tr×nh häc tËp
diÔn ra trong nhiÒu mèi quan hÖ t−¬ng t¸c (Quan hÖ gi÷a SV vµ GV gi¶ng d¹y; quan hÖ
gi÷a SV vµ GV ë THPT; quan hÖ gi÷a SV vµ SV theo quan ®iÓm “Häc thÇy kh«ng tµy
häc b¹n” vµ quan hÖ gi÷a SV víi x] héi theo quan ®iÓm häc trong x] héi, trong thùc
tiÔn nghÒ nghiÖp) vµ häc tËp phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh cña SVSP lµ qu¸ tr×nh
nh»m thùc hiÖn môc tiªu, nhiÖm vô trau dåi tri thøc hiÓu biÕt, kü n¨ng vµ th¸i ®é vÒ, cã
liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn CTGD phÈm chÊt nh©n çch HS ë THPT cña ng−êi GV.
Trong ®ã, ®Æc biÖt trau dåi kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò diÔn ra trong thùc tiÔn CTGD häc
sinh. Trau dåi kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò lµ môc tiªu quan träng cña qu¸ tr×nh häc tËp
nµy nh»m ®¸p øng môc tiªu ®µo t¹o SVSP cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD
häc sinh cña x] héi hiÖn t¹i vµ t−¬ng lai.
SV ®−îc häc tËp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt çc THSP cã kh¶ n¨ng phï hîp vµ ®¸p
øng ®−îc nh÷ng ®Æc tr−ng nªu trªn.
ViÖc gi¶i quyÕt THSP cña SV thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh t− duy, t− duy SP hay lµ qu¸
tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. VÒ t©m lý häc, nhiÒu nhµ T©m lý häc [16] [36] [43]...®] nghiªn
cøu vµ ®−a ra quy tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong ho¹t ®éng cña t− duy. Trong Lý luËn
d¹y häc, çc nhµ gi¸o dôc[1] [9] [22] [30] [33] [39]...còng ®] nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt
quy tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò hay quy tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng víi vai trß nh− mét
ph−¬ng ph¸p, mét d¹ng häc tËp cña ng−êi häc.
Tõ tæng hîp vµ ph¸t triÓn ý kiÕn cña nhiÒu t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc, quy tr×nh
xö lý THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña SV bao gåm 3 giai ®o¹n vµ n¨m b−íc ®−îc s¾p
xÕp theo mét tr×nh tù hîp lý.
Ba giai ®o¹n ®ã lµ: Giai ®o¹n ph¸t hiÖn ra THSP, vÊn ®Ò trong THSP; giai ®o¹n
xem xÐt, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP vµ giai ®o¹n kiÓm tra, ®¸nh gi¸ tiÕn tr×nh xem
xÐt, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP nh»m ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh xö lý THSP
cho ®óng h−íng.
N¨m b−íc xö lý THSP ®−îc diÔn ra nh− sau: B−íc 1). X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch
THSP; b−íc 2). X¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt vµ môc ®Ých gi¶i quyÕt; b−íc 3). §−a ra
ý t−ëng vÒ viÖc gi¶i quyÕt; b−íc 4). X¸c ®Þnh vµ huy ®éng nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm
13
cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng vµ b−íc 5). §¸nh gi¸ viÖc gi¶i quyÕt
t×nh huèng tõ ®ã rót ra kÕt luËn vµ bµi häc tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng.
Nh− vËy, trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh, SV ®−îc ®Æt
vµo vÞ thÕ cña nhµ gi¸o dôc ®Ó tËp gi¶i quyÕt nh÷ng THSP. Cho nªn, c«ng t¸c gi¶ng d¹y
cña GV ®−îc thiÕt kÕ nh»m ®Ó h−íng dÉn cã hiÖu qu¶ quy tr×nh nµy.
- Quan ®iÓm chuyÓn dÞch tõ kiÓu ®µo t¹o tËp trung vµo GV vµ kiÕn thøc sang
kiÓu ®µo t¹o tËp trung vµo SV vµ n¨ng lùc cña hä
Mét trong çc xu h−íng ®æi míi d¹y häc ®¹i häc hiÖn nay ®ã lµ xu h−íng
chuyÓn dÞch tõ d¹y häc tËp trung vµo GV vµ kiÕn thøc sang d¹y häc tËp trung vµo SV
vµ n¨ng lùc cña hä. Theo h−íng nµy, d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, häc tËp dùa trªn viÖc
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th«ng qua sö dông nh÷ng t×nh huèng ®−îc x©y dùng tõ thùc tiÔn nghÒ
nghiÖp ®ang ngµy cµng ®−îc nghiªn cøu vµ ¸p dông réng r]i. D¹y häc ë §HSP th«ng
qua viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng THSP cã −u thÕ h¬n nhiÒu so víi ph−¬ng ph¸p d¹y häc
truyÒn thèng-ph−¬ng ph¸p d¹y häc tËp trung vµo GV (vÉn ®ang thÞnh hµnh ë çc tr−êng
§HSP hiÖn nay). Nh÷ng −u thÕ cña nã ®] ®−îc çc nhµ nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc
thõa nhËn. Môc tiªu cña sù chuyÓn dÞch nµy lµ ®Ó båi d−ìng cho SV n¨ng lùc t− duy
s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
D¹y häc th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THSP lµ mét hÖ thèng d¹y häc ë §HSP dùa
trªn quy luËt cña sù lÜnh héi tri thøc vµ çch thøc ho¹t ®éng mét çch s¸ng t¹o cña SV.
D¹ng d¹y häc nµy bao gåm trong ®ã sù kÕt hîp çc ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë §HSP
mang nh÷ng nÐt c¬ b¶n cña sù t×m tßi khoa häc nh»m tæ chøc cho SV tham gia mét
çch cã hÖ thèng vµo qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ®−îc x©y dùng theo môc ®Ých vµ
néi dung tµi liÖu häc tËp. Qua ®ã, SV cã c¬ héi lÜnh héi v÷ng ch¾c nh÷ng c¬ së khoa
häc cña m«n häc, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cho hä n¨ng lùc t− duy s¸ng t¹o, n¨ng lùc
gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò trong nhËn thøc vµ trong thùc tiÔn cña ho¹t ®éng SP; h×nh thµnh
cho hä çc phÈm chÊt vµ n¨ng lùc SP phï hîp. D¹ng d¹y häc nµy cã çc ®Æc tr−ng c¬
b¶n sau:
+ §Æc tr−ng c¬ b¶n nhÊt ®ã lµ SV häc nghÒ SP th«ng qua gi¶i quyÕt hÖ thèng
THSP.
+ Qu¸ tr×nh d¹y häc theo ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc chia thµnh nh÷ng giai ®o¹n,
nh÷ng b−íc cã tÝnh môc ®Ých chuyªn biÖt. Theo Ok«n,V. [30, tr 83-84] vµ nhiÒu t¸c gi¶
kh¸c, nh÷ng giai ®o¹n ®ã th−êng lµ: Giai ®o¹n chuÈn bÞ (hay giai ®o¹n x©y dùng kÕ
ho¹ch), giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch vµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸; çc b−íc th−êng bao gåm:
Tæ chøc çc t×nh huèng; biÓu ®¹t (nªu ra) çc vÊn ®Ò; gióp ®ì cho SV nh÷ng ®iÒu kiÖn
cÇn thiÕt ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò; kiÓm tra çc çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã vµ l]nh ®¹o qu¸
tr×nh hÖ thèng ho¸ vµ cñng cè çc kiÕn thøc ®] tiÕp thu ®−îc.
+ Qu¸ tr×nh d¹y häc th«ng qua viÖc sö dông THSP cã thÓ ®−îc tæ chøc víi nhiÒu
h×nh thøc vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc phong phó vµ ®a d¹ng. Çc h×nh thøc (lªn líp, häc ë
nhµ ... víi çc d¹ng häc tËp ç nh©n, nhãm, tËp thÓ) vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc (hái-®¸p
gîi më; t×m tßi, nghiªn cøu th«ng tin qua tµi liÖu; ®ãng vai; b¸o ço vµ tr×nh bµy...)
®−îc sö dông phèi hîp. Trong qu¸ tr×nh ®ã, SV ®−îc l«i cuèn tham gia cïng tËp thÓ,
®éng n]o, tranh luËn d−íi sù h−íng dÉn, gîi më cña GV.
- Tõ hai quan ®iÓm trªn, qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh th«ng
qua sö dông THSP ®−îc x¸c lËp; trong ®ã ph¶i tÝnh ®Õn:
+ Nh÷ng nguyªn t¾c hay yªu cÇu cÇn tu©n thñ khi sö dông THSP
+ HÖ thèng çc hµnh ®éng liªn tiÕp t¹o nªn mét quy tr×nh hîp lý cña GV vµ SV,
trong ®ã, hµnh ®éng x¸c ®Þnh môc ®Ých cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy cã vai trß quyÕt ®Þnh.
14
Yªu cÇu quan träng nhÊt cña qu¸ tr×nh d¹y häc lý luËn vÒ CTGD häc sinh th«ng qua
viÖc sö dông THSP trªn líp lµ båi d−âng cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong çc
THSP vÒ CTGD häc sinh; çc yªu cÇu kh¸c lµ yªu cÇu båi d−ìng tri thøc vµ th¸i ®é vÒ,
vµ cã liªn quan ®Õn CTGD häc sinh t−¬ng øng.
Kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cÇn båi d−ìng cho SV bao gåm: Kü n¨ng c«ng nhËn
(ph¸t hiÖn, chÊp nhËn, x¸c ®Þnh râ vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt) vµ ®Ò ra môc ®Ých gi¶i quyÕt;
kü n¨ng x¸c ®Þnh ®−îc nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò vµ viÖc gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò; kü n¨ng ®−a ra çch thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ kü n¨ng rót ra ®−îc nh÷ng
bµi häc kinh nghiÖm cÇn thiÕt qua viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP. Çc kü n¨ng trªn
®−îc ®¸nh gi¸ theo hai møc ®é: Møc ®é ch−a thµnh th¹o vµ møc ®é thµnh th¹o.
Tri thøc ®−îc SV lÜnh héi víi çc møc ®é (mµ çc nhµ nghiªn cøu [6] [19]
[38]...th−êng ®Ò cËp ®Õn): NhËn ®−îc, nhí, gi¶i thÝch vµ cho ®−îc vÝ dô hoÆc liªn hÖ
®−îc tri thøc (d−íi çc d¹ng kh¸c nhau: çc tõ ng÷, thuËt ng÷, çc nguyªn t¾c...) víi
thùc tiÔn CTGD häc sinh cã liªn quan.
Ngoµi ra cÇn båi d−ìng cho SV th¸i ®é ®èi víi CTGD häc sinh t−¬ng øng víi çc
kü n¨ng, tri thøc vÒ c«ng t¸c nµy vµ th¸i ®é tÝch cùc häc tËp. Th¸i ®é tÝch cùc trong häc
tËp thÓ hiÖn ë møc ®é chó ý, c¶m xóc, t©m thÕ cña SV vµ møc ®é tham gia cña hä vµo
ho¹t ®éng häc tËp vµ çc môc tiªu häc tËp kh¸c.
+ ChuÈn, thang vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc
sö dông THSP.
ChuÈn ®¸nh gi¸ ®−îc cô thÓ ho¸ tõ yªu cÇu trong môc tiªu cña qu¸ tr×nh d¹y häc
sö dông THSP.
Tõ x¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸ sÏ x¸c ®Þnh ®−îc thang ®¸nh gi¸ (®iÓm sè, xÕp lo¹i
häc lùc, %...) vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ (tr¾c nghiÖm, quan s¸t, tr−ng cÇu ý kiÕn ...) t−¬ng
øng. ChuÈn, thang vµ kü thuËt ®¸nh gi¸ ®−îc cô thÓ ho¸ trong môc 2.2.2 vµ 2.3.2.
CÇn thùc hiÖn ®¸nh gi¸ c¶ vÒ mÆt ®Þnh l−îng lÉn vÒ mÆt ®Þnh tÝnh qu¸ tr×nh x©y
dùng vµ sö dông THSP.
1.2.1.3. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó qu¸ tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP ®¹t
hiÖu qu¶
§Ó x©y dùng còng nh− sö dông THSP ®¹t hiÖu qu¶, ngoµi viÖc qu¸n triÖt çc yªu
cÇu, môc ®Ých vµ néi dung cña viÖc x©y dùng vµ sö dông ra cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt hç trî nh−:
- Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ nhËn thøc ®øng ®¾n ®èi víi sù nghiÖp ®æi míi gi¸o dôc,
®µo t¹o SP nãi chung vµ ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc ë çc tr−êng §HSP nãi riªng cña
tÊt c¶ mäi ng−êi nhÊt lµ cña GV, SV vµ çc çn bé l]nh ®¹o nhµ tr−êng. §Ó tõ ý thøc
®−îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy, nhµ tr−êng, nhÊt lµ çc GV vµ SV cã sù quan t©m,
®Çu t− cho nã mét çch tho¶ ®¸ng.
- Nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt (Phßng häc, ph−¬ng tiÖn kü thuËt d¹y häc, tµi
liÖu d¹y häc...) vµ çc ®iÒu kiÖn d¹y häc kh¸c (KÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc, çc chÕ
®é cho d¹y häc..).
Häc tËp phÇn lý luËn vÒ CTGD häc sinh b»ng ho¹t ®éng gi¶i quyÕt THSP, SVSP
kh«ng ngõng ®−îc cñng cè, ph¸t triÓn nh÷ng kinh nghiÖm vÒ CTGD häc sinh. Trong
qu¸ tr×nh häc tËp nµy, THSP cã gi¸ trÞ nh− cÇu nèi gi÷a lý luËn vÒ CTGD phÈm chÊt
nh©n çch HS ë THPT víi thùc tiÔn cña c«ng t¸c nµy. Chóng cho phÐp SVcã c¬ héi tr¶i
nghiÖm vµ ®èi mÆt víi nh÷ng vÊn ®Ò cña thùc tiÔn gi¸o dôc sinh ®éng ë THPT trong
qu¸ tr×nh häc tËp. Do ®ã, ®©y lµ ph−¬ng ph¸p tèt nhÊt ®Ó chuÈn bÞ cho SV cã kh¶ n¨ng
thùc hiÖn CTGD phÈm chÊt nh©n çch HS trong t−¬ng lai.
15
1.2.2. Ch−¬ng tr×nh phÇn lý luËn vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n çch HS ë
§HSP
Lý luËn vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n çch häc sinh thuéc m«n Gi¸o dôc häc
(GDH). Trong ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH ë çc tr−êng §HSP hiÖn nay, phÇn lý
luËn nµy ®−îc gäi chung lµ Lý luËn gi¸o dôc (LLGD). Trong ®ã, gi¸o dôc ®−îc hiÓu
theo nghÜa hÑp, tøc lµ gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch cho HS. Theo gi¸o s− Hµ ThÕ Ng÷
vµ §Æng Vò Ho¹t (1988) [28, tr 3] th× LLGD tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lý luËn-ph−¬ng
ph¸p luËn vµ ph−¬ng ph¸p tæ chøc gi¸o dôc nh÷ng phÈm chÊt nh©n çch cho häc sinh.
PhÇn nµy cã mét vÞ trÝ, vai trß rÊt quan träng trong ch−¬ng tr×nh m«n GDH nãi riªng vµ
trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o SVSP trë thµnh ng−êi GV ë THPT nãi chung.
1.2.2.1. VÞ trÝ, vai trß cña phÇn LLGD
C«ng t¸c gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch cho HS trong nhµ tr−êng lu«n ®−îc
§¶ng ta coi träng. Vai trß cña c«ng t¸c nµy ®] ®−îc x¸c ®Þnh râ trong LuËt gi¸o dôc:
“coi träng gi¸o dôc t− t−ëng vµ ý thøc c«ng d©n” [25, tr 9]. Trong thùc tÕ, gi¸o dôc
phÈm chÊt nh©n çch (hay gi¸o dôc t− t−ëng, chÝnh trÞ, ®¹o ®øc t¸c phong) cho HS
trong nhµ tr−êng ®] vµ ®ang ®−îc coi lµ nhiÖm vô hµng ®Çu bëi v× hiÖu qu¶ cña c«ng
t¸c nµy t¹o ®éng lùc thóc ®Èy çc c«ng t¸c kh¸c cña nhµ tr−êng.
Tõ tÇm quan träng cña CTGD phÈm chÊt nh©n çch häc sinh, gi¸o s− Hµ ThÕ
Ng÷ vµ §Æng Vò Ho¹t (1995) [28, tr 3] cho r»ng hÖ thèng lý luËn vÒ tæ chøc qu¸ tr×nh
gi¸o dôc lµ mét ph©n ngµnh quan träng cña Gi¸o dôc häc. HÖ thèng lý luËn ®ã gãp
phÇn quan träng vµo viÖc h×nh thµnh nh©n çch ng−êi ®−îc gi¸o dôc. Cho nªn çc
tr−êng SP cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®µo t¹o SVSP cã kh¶ n¨ng lµm CTGD, ®Æc
biÖt c«ng t¸c chñ nhiÖm líp (CTCNL) ë nhµ tr−êng phæ th«ng vµ ph¶i coi ®©y lµ nhiÖm
vô quan träng vµo bËc nhÊt cña nhµ tr−êng. Gi¸o s− C.A. Uxrªco [8, tr 5] còng ®] nãi
r»ng viÖc chuÈn bÞ chu ®¸o vµ toµn diÖn cho SV-nh÷ng ng−êi thÇy gi¸o t−¬ng lai lµm
c«ng t¸c gi¸o dôc nhÊt lµ lµm GVCN líp lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan trong nhÊt
cña tr−êng §HSP.
1.2.2.2. Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ë çc tr−êng §HSP
Tr−êng §HSP lµ mét tr−êng ®µo t¹o nghÒ-nghÒ gi¸o viªn. Cho nªn mäi qu¸ tr×nh
d¹y häc ë §HSP ®Òu ph¶i h−íng tíi môc tiªu ®µo t¹o chung cña tr−êng §HSP, ®ã lµ
®µo t¹o SVSP trë thµnh ng−êi GV cã ®Çy ®ñ phÈm chÊt vµ n¨ng lùc SP. Trong ®ã, phÈm
chÊt SP bao gåm çc phÈm chÊt chÝnh trÞ, phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ phÈm chÊt ç nh©n;
n¨ng lùc SP bao gåm sù v÷ng vµng vÒ chuyªn m«n (Tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ gi¶ng d¹y,
gi¸o dôc vµ çc c«ng t¸c kh¸c cã liªn quan) vµ nghiÖp vô s− ph¹m (Kh¶ n¨ng vËn dông
tri thøc hiÓu biÕt vµo ho¹t ®éng d¹y häc, ho¹t ®éng gi¸o dôc, ho¹t ®éng nghiªn cøu
khoa häc gi¸o dôc vµ çc ho¹t ®éng v¨n ho¸ x] héi kh¸c). Môc tiªu ®µo t¹o §HSP ®−îc
ph©n thµnh çc cÊp ®é tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ. Tõ môc tiªu ®µo t¹o §HSP ®Õn môc tiªu
®µo t¹o cña tõng chuyªn ngµnh SP (VÝ dô: Môc tiªu ®µo t¹o cña chuyªn ngµnh SP To¸n
lµ ®µo t¹o SV trë thµnh GV d¹y häc m«n To¸n); môc tiªu d¹y häc cña tõng m«n häc
(VÝ dô: Môc tiªu d¹y häc m«n Gi¸o dôc häc); môc tiªu d¹y häc cña tõng phÇn, ch−¬ng,
tõng bµi vµ môc tiªu d¹y häc cña tõng vÊn ®Ò trong bµi hoÆc tõng ho¹t ®éng d¹y häc cô
thÓ (VÝ dô: Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD, môc tiªu d¹y häc ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o
dôc...). Cã thÓ s¾p xÕp môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD trong hÖ thèng t−¬ng t¸c çc môc
tiªu sau: Môc tiªu ®µo t¹o cña §HSP↔Môc tiªu ®µo t¹o cña tõng chuyªn ngµnh
SP↔Môc tiªu d¹y häc cña m«n GDH↔Môc tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD↔Môc tiªu
16
d¹y häc cña tõng ch−¬ng trong phÇn LLGD↔Môc tiªu d¹y häc cña tõng vÊn ®Ò hoÆc
tõng ho¹t ®éng d¹y häc cô thÓ cña tõng ch−¬ng.
C¨n cø vµo môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD vµ çc phÇn kh¸c cã liªn quan (Tæ
chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc vµ Thùc hµnh gi¸o dôc häc) ®] ®−îc quy ®Þnh trong ch−¬ng
tr×nh d¹y häc m«n GDH (1993) [7, tr 24, tr 31, tr 37]; kÕ thõa, ph¸t triÓn t− t−ëng cña
çc nhµ lý luËn d¹y häc trong n−íc vµ trªn thÕ giíi [4] [5] [20] [40] [41]...vÒ môc tiªu
d¹y häc ®¹i häc nhÊt lµ hÖ thèng 6 nhãm bao gåm 52 môc tiªu d¹y häc ë ®¹i häc theo
h−íng tËp trung vµo SV cña Angelo, T.A vµ Cross, K.C. (1993) [38]; môc tiªu d¹y häc
phÇn LLGD ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau: Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD ë §HSP lµ lµm cho
SV lµm quen víi nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong LLGD ë nhµ tr−êng hiÖn nay ®èi chiÕu víi
nh÷ng yªu cÇu x©y dùng nhµ tr−êng trong ®iÒu kiÖn ®æi míi b»ng viÖc cung cÊp cho SV
nh÷ng tri thøc c¬ b¶n vÒ gi¸o dôc phÈm chÊt nh©n çch HS; h×nh thµnh b−íc ®Çu cho hä
nh÷ng kü n¨ng vÒ ph−¬ng ph¸p tæ chøc gi¸o dôc-kh¶ n¨ng sö dông çc biÖn ph¸p, h×nh
thøc gi¸o dôc t¸c ®éng tíi HS, kh¶ n¨ng phèi hîp víi çc lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ
ngoµi tr−êng ®Ó thèng nhÊt t¸c ®éng gi¸o dôc tíi çc em trªn c¬ së vËn dông tri thøc ®]
häc cã liªn quan nh»m thùc hiÖn çc môc tiªu gi¸o dôc HS mét çch cã ®Þnh h−íng vµ
cã kÕ ho¹ch.
Yªu cÇu: Sau khi häc xong phÇn LLGD, SVSP cã kh¶ n¨ng:
- VËn dông tri thøc phÇn LLGD ®Ó xem xÐt, gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cña thùc
tiÔn CTGD häc sinh ë THPT. Qua ®ã h×nh thµnh dÇn dÇn cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh. Qua mét sè nghiªn cøu vÒ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò [16]
[36] [38] [43]..., cã thÓ nãi, kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD bao gåm çc kü
n¨ng c¬ b¶n nh−: Kü n¨ng ph¸t hiÖn, c«ng nhËn vÊn ®Ò trong CTGD cÇn gi¶i quyÕt vµ
®Ò ra môc ®Ých gi¶i quyÕt; kü n¨ng x¸c ®Þnh nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn ®Õn
vÊn ®Ò vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD; kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD
(kü n¨ng ®Ò ra chiÕn l−îc gi¶i quyÕt vµ gi¶i quyÕt); kü n¨ng rót ra ®−îc nh÷ng kÕt luËn
kh¸i qu¸t vµ nh÷ng bµi häc cÇn thiÕt tõ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD. Nh÷ng
nghiªn cøu vÒ CTGD häc sinh trong nhµ tr−êng [27] [28] [34]... ®] chØ ra r»ng ®Ó thùc
hiÖn CTGD häc sinh, ng−êi GV nhÊt lµ GVCN líp cÇn ph¶i tiÕn hµnh mét lo¹t çc c«ng
viÖc. Trong ®ã, s¸u viÖc c¬ b¶n cÇn lµm lµ: T×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS (cïng
çc t×nh h×nh kh¸c cã liªn quan ®Õn HS vµ ®Õn viÖc gi¸o dôc HS) ®Ó cã c¨n cø ®Ò ra
biÖn ph¸p gi¸o dôc; x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n ®Ó t¹o nªn m«i tr−êng vµ ph−¬ng tiÖn
thuËn lîi trong gi¸o dôc HS; tæ chøc çc ho¹t ®éng gi¸o dôc HS mét çch toµn diÖn
(gi¸o dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc lao ®éng, gi¸o dôc thÈm mü, gi¸o dôc thÓ chÊt); ®¸nh gi¸
toµn diÖn HS ®Ó cã c¨n cø ®iÒu khiÓn ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh gi¸o dôc çc em; phèi hîp
víi çc lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng (Ban gi¸m hiÖu, GV bé m«n, çc GV
vµ çn bé gi¸o dôc kh¸c trong tr−êng, §oµn thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh hay §éi
thiÕu niªn tiÒn phong Hå ChÝ Minh trong líp, gia ®×nh, çc lùc l−îng gi¸o dôc x] héi)
®Ó thèng nhÊt trong qu¶n lý, gi¸o dôc HS vµ x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS-c¨n cø ®Ó
tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc HS mét çch khoa häc. Nh− vËy kh¶ n¨ng xem xÐt, gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS thùc chÊt lµ kh¶ n¨ng xem xÐt, gi¶i quyÕt çc
vÊn ®Ò cã thÓ n¶y sinh trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn s¸u c«ng viÖc gi¸o dôc c¬ b¶n nªu trªn
cña ng−êi GV.
- H×nh thµnh b−íc ®Çu nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc chung cho SV trong qu¸ tr×nh
häc tËp tÝch cùc nh−: ý thøc tr¸ch nhiÖm trong häc tËp; ®Ò ra chiÕn l−îc vµ thãi quen
häc tËp phï hîp; kh¶ n¨ng tù häc, tù t×m kiÕm tri thøc, tinh thÇn hîp t¸c trong häc
17
tËp...; nh÷ng phÈm chÊt, n¨ng lùc thùc hiÖn CTGD häc sinh, nhÊt lµ CTCNL ë nhµ
tr−êng phæ th«ng sau nµy: Thùc hiÖn CTGD häc sinh mét çch cã môc ®Ých vµ cã kÕ
ho¹ch; xem xÐt kü l−ìng vµ toµn diÖn çc vÊn ®Ò gi¸o dôc cÇn gi¶i quyÕt; linh ho¹t
trong ho¹t ®éng gi¸o dôc; kh¶ n¨ng ¸p dông tri thøc, kinh nghiÖm gi¸o dôc ®] häc; tù
t×m kiÕm tri thøc, kinh nghiÖm vÒ gi¸o dôc HS; thùc hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸o dôc HS; tÝnh
to¸n; xem xÐt, ®¸nh gi¸ çc ph−¬ng ph¸p, çc tµi liÖu häc tËp; tin t−ëng vµo sù nghiÖp
gi¸o dôc, vµo sù tiÕn bé cña HS; th−¬ng yªu HS; kiªn nhÉn; b×nh tÜnh, tù tin, khÐo lÐo...
trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò gi¸o dôc...
- NhËn ®−îc, nhí vµ ph©n tÝch, liªn hÖ ®−îc çc tri thøc, kinh nghiÖm c¬ b¶n vÒ
gi¸o dôc HS cã liªn quan (çc tri thøc c¬ b¶n vÒ Qu¸ tr×nh gi¸o dôc, Nguyªn t¾c gi¸o
dôc, Néi dung gi¸o dôc, Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ Ph−¬ng ph¸p CTCNL ë THPT) víi
thùc tÕ gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng hiÖn nay.
Môc tiªu d¹y häc phÇn LLGD chi phèi trùc tiÕp viÖc x©y dùng néi dung d¹y häc
phÇn nµy.
1.2.2.3. Néi dung d¹y häc phÇn LLGD
MÆc dï ®−îc bè trÝ d¹y häc víi sè tiÕt kh¸c nhau, nh−ng ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu
d¹y häc trªn, néi dung d¹y häc phÇn LLGD ë çc tr−êng §HSP hiÖn nay th−êng bao
gåm çc néi dung: Qu¸ tr×nh gi¸o dôc, Nguyªn t¾c gi¸o dôc, Néi dung gi¸o dôc vµ
Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc. V× chøc n¨ng chÝnh cña GVCN líp lµ thùc hiÖn CTGD häc sinh
cho nªn ë §HSP Hµ Néi vµ mét sè tr−êng SP kh¸c, Ph−¬ng ph¸p CTCNL ë THPT còng
®−îc xÕp vµo phÇn LLGD. Néi dung cô thÓ cña tõng ch−¬ng ®ã lµ:
- Ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc bao gåm: Kh¸i niÖm qu¸ tr×nh gi¸o dôc; cÊu tróc
cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc; b¶n chÊt cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc; ®Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh gi¸o
dôc; quy luËt cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc; ®éng lùc cña qu¸ tr×nh gi¸o dôc vµ logic cña qu¸
tr×nh gi¸o dôc.
- Ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc bao gåm: Kh¸i niÖm nguyªn t¾c gi¸o dôc vµ hÖ
thèng çc nguyªn t¾c gi¸o dôc.
- Ch−¬ng Néi dung gi¸o dôc bao gåm: Kh¸i niÖm néi dung gi¸o dôc; nguyªn t¾c
x©y dùng néi dung gi¸o dôc vµ néi dung gi¸o dôc
- Ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc bao gåm: Kh¸i niÖm ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc; hÖ
thèng çc ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ lùa chän, vËn dông çc ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc.
- Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT bao gåm: Chøc n¨ng cña GVCN
líp; nhiÖm vô cña GVCN líp; nh÷ng yªu cÇu ®èi víi GVCN líp vµ néi dung vµ
ph−¬ng ph¸p CTCNL
1.2.3. X©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD
X©y dùng hÖ thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD lµ qu¸ tr×nh sö
dông tæng hîp nh÷ng çch thøc, biÖn ph¸p ®Ó thiÕt kÕ tõng THSP qua ®ã thiÕt kÕ mét
hÖ thèng THSP phôc vô tèt cho qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn nµy.
1.2.3.1. Yªu cÇu
Khi x©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cÇn tu©n thñ çc yªu cÇu chung cña
viÖc x©y dùng tõng THSP còng nh− x©y dùng hÖ thèng THSP. Çc yªu cÇu ®ã lµ:
Thø nhÊt, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i phï hîp vµ phôc vô cho viÖc thùc hiÖn môc
®Ých, néi dung d¹y häc phÇn LLGD.
§©y lµ yªu cÇu quan träng nhÊt, ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh x©y dùng tõng THSP ®i
®óng h−íng. Yªu cÇu nµy ®−îc x©y dùng dùa trªn c¬ së mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a
môc ®Ých-néi dung vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc. Yªu cÇu nµy ®ßi hái THSP ph¶i chøa ®ùng
nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn tri thøc, kinh nghiÖm vÒ CTGD häc sinh nãi chung,
18
nhÊt lµ CTCNL cña GV ë THPT mµ SVSP ®] cã vµ cÇn ph¶i häc qua çc ch−¬ng trong
phÇn LLGD. Nhê vËy, trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng, SV sÏ cã c¬ héi h×nh
thµnh, cñng cè, ph¸t triÓn tri thøc, kü n¨ng vµ th¸i ®é SP cÇn thiÕt, phï hîp víi c«ng t¸c
gi¸o dôc HS ë nhµ tr−êng THPT sau nµy. NÕu yªu cÇu nµy ®−îc thùc hiÖn tèt th× THSP
sÏ t¹o c¬ héi cho SV ®−îc h×nh thµnh mét çch toµn diÖn nh©n çch cña ng−êi GV ®Æc
biÖt lµ GVCN líp khi xem xÐt, gi¶i quyÕt t×nh huèng.
Thø hai, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i g¾n víi thùc tiÔn CTGD häc sinh ë THPT.
Yªu cÇu nµy ®−îc x©y dùng trªn c¬ së thèng nhÊt gi÷a lý luËn vµ thùc tiÔn trong
qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD. Yªu cÇu nµy ®ßi hái, THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD cÇn
®−îc x©y dùng tõ thùc tiÔn gi¸o dôc ë nhµ tr−êng phæ th«ng. Cã thÓ sö dông nh÷ng t×nh
huèng gi¶ ®Þnh, nh÷ng t×nh huèng gi¸o dôc ®] x¶y ra tõ thêi xa x−a, nh÷ng t×nh huèng
vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc HS diÔn ra ë çc ®Þa bµn kh¸c nh−ng tèt nhÊt lµ nªn sö dông
nh÷ng t×nh huèng cã thùc diÔn ra trong m«i tr−êng ho¹t ®éng gi¸o dôc cña SV sau nµy.
Bëi v× mét t×nh huèng thùc, gÇn gòi th−êng cã gi¸ trÞ h¬n mét t×nh huèng kh«ng thùc vµ
xa l¹ v× nã t¹o cho SV niÒm tin tõ gi¸ trÞ thùc tiÔn cña t×nh huèng. ThËm chÝ nÕu cÇn cã
thÓ mêi nh÷ng nh©n vËt cã liªn quan trong t×nh huèng ®Õn giao l−u cïng SV. §¶m b¶o
yªu cÇu nµy khiÕn cho LLGD mµ SV ®−îc häc kh«ng t¸ch rêi thùc tiÔn CTGD cña hä
sau khi ra tr−êng, ®iÒu ®ã t¹o nªn ®éng lùc thóc ®Èy SV häc tËp tÝch cùc.
Thø ba, THSP ph¶i mang tÝnh phæ biÕn.
THSP ph¶i chøa ®ùng vÊn ®Ò bøc xóc cÇn gi¶i quyÕt, th−êng x¶y ra trong CTGD
häc sinh cña ng−êi GV ë THPT. §Ó tõ viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng nµy, SVSP sÏ
cã kh¶ n¨ng thÝch øng nhanh chãng víi çc vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt th«ng th−êng trong
CTGD mµ hä sÏ thùc hiÖn sau khi ra tr−êng. Tuy vËy, còng cÇn x©y dùng c¶ nh÷ng t×nh
huèng thØnh tho¶ng hoÆc Ýt khi gÆp trong CTGD, ®Ó khi gi¶i quyÕt nh÷ng THSP, SV sÏ
®−îc lµm quen vµ sÏ kh«ng bÞ bÊt ngê ®èi víi bÊt kú lo¹i t×nh huèng nµo cã thÓ x¶y
trong ho¹t ®éng gi¸o dôc cña hä sau nµy.
Thø t−, THSP ph¶i cã t¸c dông kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña SV.
Gi¸ trÞ ®Ých thùc cña THSP lµ ë chç nã cã kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña
SV hay kh«ng. NÕu ®¶m b¶o ®−îc yªu cÇu nµy th× THSP míi trë thµnh ph−¬ng tiÖn,
®iÒu kiÖn vµ ®éng lùc thóc ®Èy SV häc tËp tèt. §Ó ®¹t ®−îc yªu cÇu nµy, ngoµi tu©n thñ
nh÷ng nguyªn t¾c trªn, THSP ®−îc x©y dùng ph¶i hÊp dÉn. THSP nªn ®−îc tr×nh bµy
d−íi d¹ng chuyÖn kÓ ®Ó dÔ ®äc vµ dÔ thu hót. Nh÷ng quan ®iÓm cña nh©n vËt ®−îc
nhËn ra trong chuyÖn kÓ. Trong ®ã, ®µm tho¹i lµ mét yÕu tè nghÖ thuËt cña sù m« t¶
trong t×nh huèng. T×nh huèng cµng chøa ®ùng kÞch tÝnh th× cµng cã t¸c dông kÝch thÝch
th¸i ®é tÝch cùc trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt cña ng−êi häc.
Thø n¨m, THSP ph¶i phï hîp víi ®Æc ®iÓm t©m-sinh lý cña SV.
Mét mÆt, yªu cÇu nµy thÓ hiÖn tÝnh võa søc trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë ®¹i häc.
ChÝnh tÝnh võa søc trong THSP lµm cho THSP cã t¸c dông kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp
tÝch cùc cña SV. TÝnh võa søc ®ã thÓ hiÖn ë chç THSP ®−a ra SV cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc
víi sù cè g¾ng nç lùc, tÝch cùc. Cho nªn, vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®−îc tr×nh bµy kh«ng
nªn qu¸ ®¬n gi¶n dÔ dÉn ®Õn sù coi th−êng, nhµm ch¸n còng kh«ng nªn qu¸ phøc t¹p
khiÕn SV lo l¾ng, hoang mang. VÊn ®Ò gi¶i quyÕt trong t×nh huèng ®−a ra nªn võa ph¶i
®Ó SV yÕu kÐm nÕu cè g¾ng còng cã thÓ biÕt ®−îc (hoÆc cã thÓ biÕt ®−îc víi sù gióp
®ì Ýt nhiÒu cña çc SV kh¸c hay cña GV). MÆt kh¸c, néi dung vµ h×nh thøc biÓu hiÖn
®Æc ®iÓm nh©n çch cña nh©n vËt, cña çc mèi quan hÖ,... trong THSP ph¶i võa mang
®Æc tr−ng chung vÒ con ng−êi, vÒ çc mèi quan hÖ,... cña con ng−êi ViÖt Nam ®−îc thÓ
hiÖn qua ng«n ng÷ tiÕng ViÖt, l¹i võa ph¶n ¸nh ®Æc tr−ng riªng vÒ con ng−êi, vÒ çc
19
mèi quan hÖ,...cña con ng−êi mang tÝnh ®Þa ph−¬ng ®−îc thÓ hiÖn trong ng«n ng÷ ®Þa
ph−¬ng. §iÒu nµy khiÕn cho t×nh huèng trë nªn gÇn gòi vµ cã søc thuyÕt phôc ®èi víi
SV h¬n.
Thø s¸u, THSP ®−îc ®−a ra ph¶i g©y nªn sù tranh c]i ë SV khi gi¶i quyÕt.
Yªu cÇu nµy ®ßi hái vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®−îc tr×nh bµy cã ý nghÜa vµ liªn
quan ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc mµ SV cÇn nghiªn cøu. VÊn ®Ò ®ã cã thÓ g©y nªn nh÷ng
xung ®ét vÒ quan ®iÓm gi÷a çc SV vµ nã cho phÐp cã nhiÒu con ®−êng lùa chän ®Ó
tr×nh bµy vÊn ®Ò ®−îc gi¶i quyÕt. KÕt qu¶ cuèi cïng cña viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng
kh«ng ph¶i lµ ®−a ra mét ®¸p ¸n ®óng cho viÖc gi¶i quyÕt mét t×nh huèng cô thÓ nµo ®ã
mµ quan träng h¬n lµ cung cÊp cho SV nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm chung vÒ chiÕn l−îc
gi¶i quyÕt t×nh huèng.
Thø b¶y, trong sù tr×nh bµy cña THSP kh«ng nªn cung cÊp s½n mét sù gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò ®−îc ®−a ra còng nh− ¸p ®Æt tr−íc sù suy nghÜ cña SV.
NÕu yªu cÇu nµy ®−îc ®¶m b¶o th× qua viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng çc SV cã c¬
héi ®Ó chia sÎ sù hiÓu biÕt cña hä vÒ néi dung t×nh huèng, vÒ nh÷ng ®Þnh h−íng gi¸ trÞ
cña hä vµ nh÷ng khÝa c¹nh cã kh¶ n¨ng x¸c thùc vµ kh«ng x¸c thùc cña viÖc gi¶i quyÕt
mµ hä ®Ò xuÊt.
Thø t¸m, THSP ®−îc x©y dùng ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ph¶i ®¶m b¶o tÝnh hÖ
thèng. CÇn l−u ý r»ng çc THSP ®−îc x©y dùng kh«ng ph¶i lµ mét tËp hîp ngÉu nhiªn
mµ lµ mét hÖ thèng t×nh huèng th× míi ®¶m b¶o ®−îc môc ®Ých vµ néi dung d¹y häc
mong muèn. Cho nªn ®¶m b¶o tÝnh hÖ thèng trong x©y dùng THSP lµ mét yªu cÇu
kh«ng thÓ xem nhÑ. TÝnh hÖ thèng lµ mét ®Æc tr−ng cña cÊu tróc qu¸ tr×nh d¹y häc vµ
x©y dùng mét hÖ thèng THSP ®Ó SV gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh d¹y häc ®] ®−îc coi lµ
b¶n chÊt cña d¹y häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD m«n GDH ë çc
tr−êng §HSP nh»m chuÈn bÞ cho SV lµm CTGD häc sinh sau nµy suy cho cïng lµ qu¸
tr×nh gióp SV nhËn thøc ®−îc tµi liÖu häc tËp vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc HS. Cho nªn khi x©y
dùng hÖ thèng THSP ph¶i quan t©m ®Õn lo¹i logic trong hÖ thèng SV-Tµi liÖu häc tËp
vÒ CTGD häc sinh, ®ã lµ logic tµi liÖu häc tËp phÇn LLGD vµ logic nhËn thøc cña SV.
Nh− vËy ph¶i dùa vµo logic cña tµi liÖu häc tËp, tøc dùa vµo hÖ thèng nh÷ng tri thøc, kü
n¨ng kü x¶o ®] ®−îc x©y dùng trong tµi liÖu häc tËp phÇn LLGD ®Ó lùa chän THSP
(hay THSP ph¶i vËn ®éng theo hÖ thèng tri thøc, kü n¨ng ®] ®−îc x©y dùng trong tµi
liÖu häc tËp phÇn LLGD, vËn ®éng tõng b−íc tõ lóc b¾t ®Çu qu¸ tr×nh häc tËp cho ®Õn
lóc kÕt thóc qu¸ tr×nh häc tËp phÇn nµy). §ång thêi, sù vËn ®éng ®ã l¹i ph¶i phï hîp
víi logic nhËn thøc cña SVSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc.
Thø chÝn, THSP trong hÖ thèng ph¶i ®−îc x©y dùng víi nhiÒu møc ®é gi¶i quyÕt
kh¸c nhau. Cã t×nh huèng dÔ gi¶i quyÕt, cã t×nh huèng khã gi¶i quyÕt, cã t×nh huèng
®¬n gi¶n, cã t×nh huèng phøc t¹p, cã t×nh huèng trong ®ã chØ chøa ®ùng mét vÊn ®Ò, cã
t×nh huèng trong ®ã chøa ®ùng nhiÒu vÊn ®Ò... HÖ thèng THSP ®−îc x©y dùng nh− vËy
míi cã thÓ ®¸p øng víi logic nhËn thøc cña SV trong qu¸ tr×nh häc tËp, ®¸p øng nguyªn
t¾c t¨ng dÇn møc ®é trong luyÖn tËp.
Thø m−êi, hÖ thèng THSP ph¶i chøa ®ùng nhiÒu lo¹i t×nh huèng kh¸c nhau. T×nh
huèng diÔn ra trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS lµ rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. ViÖc ®−a nhiÒu
lo¹i t×nh huèng kh¸c nhau vµo trong hÖ thèng THSP lµ ®Ó hÖ thèng THSP ®−îc x©y
dùng ph¶n ¸nh ®óng thùc tÕ vÒ sù ®a d¹ng cña t×nh huèng ®ã. MÆt kh¸c, khi SV ®−îc
gi¶i quyÕt nhiÒu lo¹i THSP kh¸c nhau trong qu¸ tr×nh häc tËp th× hä sÏ cã c¬ héi ®−îc
rÌn luyÖn nh©n çch cña nhµ gi¸o mét çch toµn diÖn h¬n.
1.2.3.2. Quy tr×nh x©y dùng
20
Quy tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP trong CTGD häc sinh ®Ó d¹y häc phÇn
LLGD m«n GDH ë §HSP ®−îc x¸c ®Þnh bao gåm ba giai ®o¹n vµ t¸m b−íc lín.
Ba giai ®o¹n ®ã lµ: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch; giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch
vµ giai ®o¹n kiÓm tra, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng THSP.
Çc b−íc lín ®ã lµ: B−íc 1). X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung x©y dùng THSP; b−íc
2). X©y dùng kÕ ho¹ch x©y dùng THSP; b−íc 3). Thu thËp THSP; b−íc 4). Xö lý THSP;
b−íc 5). Ph©n lo¹i THSP; b−íc 6). S¾p xÕp THSP; b−íc 7). KiÓm tra, ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh
x©y dùng THSP vµ b−íc 8). Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh quy tr×nh x©y dùng
THSP.
Quy tr×nh x©y dùng trªn ®] ®−îc thùc hiÖn nh− sau:
Giai ®o¹n 1: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch
B−íc 1. X¸c ®Þnh môc ®Ých, néi dung x©y dùng THSP
- X¸c ®Þnh môc ®Ých x©y dùng THSP
X©y dùng THSP ®Ó sö dông trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho SV çc
tr−êng §HSP nh»m båi d−ìng cho hä kü n¨ng, phÈm chÊt, th¸i ®é cÇn thiÕt vµ nh÷ng tri
thøc cã liªn quan ®Ó hä thùc hiÖn CTGD häc sinh ë THPT sau khi ra tr−êng.
- X¸c ®Þnh néi dung x©y dùng THSP
Nh÷ng THSP ®−îc x©y dùng lµ nh÷ng t×nh huèng diÔn ra trong thùc tiÔn CTGD
häc sinh ë çc tr−êng THPT. Çc THSP nµy chøa ®ùng trong chóng nh÷ng th«ng tin cã
liªn quan ®Õn néi dung tµi liÖu häc tËp vÒ CTGD häc sinh nh»m thùc hiÖn môc tiªu d¹y
häc phÇn LLGD ë çc tr−êng §HSP.
Môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng nªu trªn lµ c¬ së chi phèi trùc tiÕp viÖc x©y dùng
hÖ thèng THSP vÒ CTGD häc sinh ®Ó d¹y häc phÇn LLGD.
B−íc 2. X©y dùng kÕ ho¹ch
- X¸c ®Þnh c¬ së x©y dùng THSP
Ngoµi môc ®Ých vµ néi dung x©y dùng nªu trªn (b−íc 1), THSP vÒ CTGD häc
sinh ë THPT ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë çc tr−êng §HSP ®−îc x©y dùng cÇn c¨n cø vµo
çc yªu cÇu x©y dùng THSP; môc tiªu, néi dung d¹y häc phÇn LLGD ë çc tr−êng
§HSP; ®èi t−îng sö dông THSP vµ çc nguån cung cÊp THSP cã liªn quan.
+ Yªu cÇu x©y dùng THSP (môc 1.2.3.1).
+ Môc tiªu, néi dung d¹y häc phÇn LLGD ë çc tr−êng §HSP (môc 1.2.2.2 vµ
1.2.2.3).
+ §èi t−îng vµ ®Æc ®iÓm cña ®èi t−îng sö dông THSP (môc 1.2.1.1)
+ Nguån cung cÊp vµ x©y dùng THSP
Nguån cung cÊp THSP chñ yÕu ®−îc x¸c ®Þnh lµ thùc tiÔn CTGD, trong ®ã chó
träng ®Õn thùc tiÔn CTCNL cña çc GV ®ang c«ng t¸c t¹i çc tr−êng THPT; lµ çc GV
gi¶ng d¹y m«n GDH vµ SVSP çc tr−êng §HSP; ngoµi ra çc t×nh huèng vÒ CTGD häc
sinh cßn ®−îc s−u tÇm qua çc nguån th«ng tin kh¸c nh−: B¸o, t¹p chÝ, s¸ch... nhÊt lµ
trong çc tµi liÖu h−íng dÉn thùc hµnh gi¸o dôc häc vµ çc tµi liÖu vÒ t×nh huèng.
+ §èi t−îng tham gia x©y dùng THSP
§èi t−îng tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng çc THSP lµ çc GV ë THPT, SVSP
vµ GV gi¶ng d¹y m«n GDH ë çc tr−êng §HSP (cã thÓ tham kh¶o thªm çc chuyªn gia
vÒ c«ng t¸c gi¸o dôc ë phæ th«ng, ë çc tr−êng SP, çc viÖn vµ çc trung t©m nghiªn
cøu khoa häc gi¸o dôc kh¸c cã liªn quan). Víi ®èi t−îng lµ GV ë çc tr−êng THPT, cÇn
chó träng ®Õn çc GVCN líp v× chøc n¨ng chÝnh cña hä lµ tæ chøc, qu¶n lý vµ gi¸o dôc
HS líp chñ nhiÖm. GVCN líp còng ®ång thêi lµ gi¸o viªn bé m«n. Hä ®−îc coi lµ lùc
l−îng chñ yÕu, lµ søc m¹nh cña c«ng t¸c gi¸o dôc HS trong tr−êng häc. V× chøc n¨ng
21
vµ ®Æc ®iÓm riªng, çc GV ë THPT vµ SVSP ë çc tr−êng §HSP lµ hai nguån cung cÊp
chÝnh çc THSP, cßn GV gi¶ng d¹y m«n GDH vµ çc chuyªn gia lµ nguån thu thËp vµ
xö lý çc THSP ®ã.
- Dù kiÕn kÕ ho¹ch thu thËp vµ xö lý THSP
KÕ ho¹ch thu thËp vµ xö lý THSP lµ b¶n dù kiÕn tr−íc nh÷ng ho¹t ®éng cÇn tiÕn
hµnh trong qu¸ tr×nh thu thËp vµ xö lý THSP nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých ®] ®Ò ra. Trong
®ã cÇn dù kiÕn vÒ thêi gian, kh«ng gian, ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn vµ tiÕn tr×nh thu
thËp, xö lý ®Ó x©y dùng hÖ thèng çc THSP.
+ Dù kiÕn vÒ thêi gian: Thêi gian thùc sù ®−îc ®Çu t− cho viÖc thu thËp çc
THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD b¾t ®Çu ®−îc tiÕn hµnh vµo ®Çu n¨m 2000. §Ó x©y dùng
vµ hoµn thiÖn ®−îc mét ng©n hµng THSP sö dông l©u dµi, c«ng viÖc nµy sÏ ®−îc tiÕp
tôc tiÕn hµnh mét çch liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh d¹y häc m«n häc.
+ Dù kiÕn vÒ kh«ng gian: Çc THSP ®−îc thu thËp chñ yÕu tõ thùc tÕ CTGD nhÊt
lµ CTCNL ë çc tr−êng THPT; tõ qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp m«n GDH vµ çc ho¹t
®éng NVSP kh¸c ë tr−êng §HSP; tõ ho¹t ®éng chuyªn m«n vµ nghiÖp vô trong Bé m«n
T©m lý-Gi¸o dôc häc, khoa hoÆc tr−êng §HSP vµ tõ ç nh©n GV trong qu¸ tr×nh lµm
viÖc víi çc tµi liÖu gi¶ng d¹y m«n häc.
+ Dù kiÕn vÒ ph−¬ng ph¸p, ph−¬ng tiÖn: THSP ®−îc thu thËp chñ yÕu qua çc
c©u hái trong çc phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn ®−îc göi tíi çc ®èi t−îng tham gia; qua çc
bµi kiÓm tra, çc cuéc thi xö lý THSP ®−îc tæ chøc trong qu¸ tr×nh d¹y häc; qua trao
®æi, trß chuyÖn víi çc çn bé l]nh ®¹o qu¶n lý vÒ CTGD, çc çn bé, GV vµ SV kh¸c
cã liªn quan; qua quan s¸t trong thùc tÕ CTGD cña çc GV nhÊt lµ GVCN líp ë çc
tr−êng THPT vµ qua nghiªn cøu çc tµi liÖu cã liªn quan.
+ Dù kiÕn vÒ tiÕn tr×nh thu thËp vµ xö lý THSP: Dù kiÕn tiÕn tr×nh thu thËp vµ xö
lý THSP theo çc b−íc (vµ thêi gian t−¬ng øng cho çc b−íc): B−íc thu thËp THSP th«,
b−íc xö lý THSP, b−íc ph©n lo¹i THSP, b−íc s¾p xÕp THSP vµ b−íc kiÓm tra, ®¸nh gi¸
l¹i qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh nµy.
Giai ®o¹n 2. Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch
B−íc 3. Thu thËp THSP th«
Trªn c¬ së kÕ ho¹ch ®] ®−îc x©y dùng, viÖc thu thËp THSP th« tõ nhiÒu nguån ®]
®−îc tiÕn hµnh nh− sau:
- Thu thËp THSP tõ nguån thùc tiÔn CTGD häc sinh nhÊt lµ CTCNL líp cña çc
GV ë çc tr−êng THPT. §©y lµ nguån quan träng nhÊt cã thÓ cung cÊp nh÷ng THSP vÒ
CTGD häc sinh ë THPT cã gi¸ trÞ. §Ó thu thËp ®−îc THSP tõ nguån nµy, GV gi¶ng d¹y
m«n GDH trùc tiÕp xuèng mét sè së Gi¸o dôc&§µo t¹o vµ mét sè tr−êng THPT ®Ó t×m
hiÓu vÒ thùc tiÔn CTGD häc sinh vµ thu thËp t×nh huèng. BiÖn ph¸p thu thËp THSP chñ
yÕu qua phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn dµnh cho çc GVCN líp. Ngoµi ra, THSP cßn ®−îc thu
thËp qua trß chuyÖn víi çc çn bé l]nh ®¹o (cña Së Gi¸o dôc&§µo t¹o vµ tr−êng
THPT) qu¶n lý vÒ CTGD häc sinh, víi çc gi¸m thÞ vµ víi çc GV; qua dù giê th¨m
líp; qua çc v¨n b¶n tæng kÕt thi ®ua vÒ CTGD häc sinh cña mét sè tr−êng THPT.
- Thu thËp tõ nguån sinh viªn §HSP. Yªu cÇu sinh viªn §HSP ë çc tr−êng
§HSP vµ çc TTGDTX-c¬ së hîp ®ång gi¶ng d¹y víi tr−êng §HSP, ®−a ra çc THSP
trong CTGD häc sinh nhÊt lµ trong CTCNL mµ hä ®] gÆp khi cßn häc ë phæ th«ng hay
khi ®i thùc tËp s− ph¹m (TTSP). THSP ®−îc ghi l¹i trªn phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn dµnh
cho SVSP n¨m thø t− (®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh ®i TTSP); trªn bµi kiÓm tra cña
SV n¨m thø hai (®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc m«n häc); trong kÕ ho¹ch,
22
ch−¬ng tr×nh vµ biªn b¶n ghi chÐp çc cuéc thi xö lý THSP hoÆc SV cã thÓ tù ghi trªn
giÊy nh¸p vµ nép cho GV bÊt kú lóc nµo, nhÊt lµ khi hä cÇn ®−îc t− vÊn vÒ xö lý THSP.
- Thu thËp THSP tõ nguån gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n Gi¸o dôc häc vµ m«n T©m lý
häc. TiÕn hµnh trao ®æi THSP víi çc ®ång nghiÖp trong Bé m«n T©m lý-Gi¸o dôc häc,
huy ®éng vèn THSP vÒ CTGD ë phæ th«ng cña b¶n th©n.
- Thu thËp tõ nguån tµi liÖu gi¶ng d¹y. Lùa chän çc THSP vÒ CTGD häc sinh
nhÊt lµ CTCNL líp ë THPT trong çc tµi liÖu in Ên cã s½n.
B−íc 4. Xö lý THSP
RÊt nhiÒu THSP ®] ®−îc thu thËp. Trong ®ã bao gåm nhiÒu lo¹i: Cã lo¹i THSP
diÔn ra trong thùc tÕ CTGD häc sinh, cã lo¹i THSP diÔn ra trong thùc tÕ c«ng gi¶ng d¹y
cña GV; cã lo¹i diÔn ra trong c«ng t¸c qu¶n lý gi¸o dôc cña Ban Gi¸m hiÖu hay cña
Gi¸m thÞ, ... Sau khi ®] thu thËp ®−îc çc THSP d−íi d¹ng th«, b−íc xö lý çc THSP
th« ®−îc thùc hiÖn nh− sau:
- Chän ra tÊt c¶ nh÷ng THSP diÔn ra trong CTGD häc sinh cña ng−êi GV ë
THPT ®] ®−îc cung cÊp. T×nh huèng ®−îc chän ph¶i ®¸p øng ®−îc ®Çy ®ñ çc yªu cÇu
x©y dùng THSP. Tuy nhiªn, khã cã mét THSP nµo ®] ®−îc çc ®èi t−îng tham gia thu
thËp cung cÊp, ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ çc yªu cÇu ®ã. Do ®ã, tiÕn hµnh chän tiÕp nh÷ng
THSP mµ néi dung cña nã ph¶n ¸nh ®−îc mét møc ®é nhÊt ®Þnh çc yªu cÇu x©y dùng
THSP ®] ®−îc nªu ë phÇn trªn, lo¹i tiÕp nh÷ng t×nh huèng kh«ng phï hîp.
- TiÕn hµnh xem xÐt, nghiªn cøu tõng THSP ®] ®−îc chän vµ biªn tËp (viÕt l¹i)
cho phï hîp víi yªu cÇu x©y dùng. Ngoµi viÖc tu©n thñ çc yªu cÇu x©y dùng THSP,
viÖc biªn tËp THSP cßn ®−îc thùc hiÖn tu©n theo nguyªn t¾c: T«n träng t¸c gi¶, t«n
träng sù thËt, t«n träng vèn ng«n tõ cña miÒn, vïng, ®Þa ph−¬ng, d©n téc ... ®−îc ®−a ra
trong t×nh huèng. Cho nªn, tïy tõng chÊt l−îng cña t×nh huèng thu ®−îc so víi yªu cÇu
chung mµ viÖc söa ch÷a chóng nhiÒu Ýt kh¸c nhau. Trong mçi t×nh huèng, chØ ch÷a l¹i
çch hµnh v¨n cho thªm phÇn hÊp dÉn; thªm hoÆc bít nh÷ng chi tiÕt cÇn thiÕt hay
kh«ng cÇn thiÕt, kh«ng phï hîp; gi÷ nguyªn tªn t¸c gi¶ cung cÊp t×nh huèng (Riªng çc
t×nh huèng do SV cung cÊp, chØ ghi ngµnh häc, kho¸ häc vµ ®¬n vÞ ®µo t¹o chø kh«ng
ghi tªn SV v× ®a phÇn SV cung cÊp THSP mµ kh«ng nªu tªn), tªn ng−êi vµ ®Þa danh
trong t×nh huèng còng ®−îc gi÷ nguyªn theo ý kiÕn cña t¸c gi¶ cung cÊp. ViÖc thùc
hiÖn nguyªn t¾c nµy cã t¸c dông t¨ng c−êng tÝnh thùc tiÔn vµ møc ®é tin cËy cña THSP.
Chó träng x©y dùng THSP lÊy tõ thùc tiÔn CTGD ë tr−êng THPT-n¬i SVSP ®−îc ®µo
t¹o ra tr−êng vÒ c«ng t¸c sau nµy. Cã thÓ x©y dùng thªm çc THSP gi¶ ®Þnh (nÕu cÇn).
Tuy nhiªn, ®èi víi phÇn lín GV gi¶ng d¹y m«n GDH, viÖc x©y dùng THSP trong
CTGD häc sinh, nhÊt lµ CTCNL ë tr−êng THPT theo d¹ng nµy lµ khã thùc hiÖn v× thiÕu
kinh nghiÖm thùc tiÔn. §èi víi nh÷ng THSP trong CTGD häc sinh ë THPT ®−îc chän
ra tõ çc tµi liÖu ®] ®−îc c«ng bè th× gi÷ nguyªn (tªn t×nh huèng, néi dung t×nh huèng,
tªn t¸c gi¶, t¸c phÈm), chØ kh«ng sö dông phÇn c©u hái (nÕu cã).
Tu©n theo çc b−íc nµy, 282 THSP vÒ CTGD häc sinh cña ng−êi GV ë THPT
çc tØnh §BSCL ®] ®−îc biªn tËp.
B−íc 5. Ph©n lo¹i THSP
- X¸c ®Þnh c¬ së ph©n lo¹i THSP: Cã thÓ dùa vµo nhiÒu c¬ së ®Ó ph©n lo¹i 282
THSP ®] ®−îc x©y dùng. C¨n cø chÝnh ®Ó ph©n lo¹i THSP ®−îc x¸c ®Þnh lµ: Môc tiªu
vµ néi dung d¹y häc phÇn LLGD thuéc m«n GDH ë §HSP.
+ C¨n cø vµo môc tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD
Môc tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD (môc 1.2.2.2) nh»m båi d−ìng cho SV kh¶
n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn çc c«ng viÖc gi¸o dôc HS vµ
23
nh÷ng gi¸ trÞ nh©n çch, nh÷ng tri thøc, hiÓu biÕt cã liªn quan. Trong môc tiªu chung
nµy, môc tiªu vÒ rÌn luyÖn kh¶ n¨ng (kü n¨ng) thùc hiÖn çc c«ng viÖc gi¸o dôc HS
®−îc ®−a ra lµm chuÈn ph©n lo¹i THSP. Së dÜ chän môc tiªu ®ã lµm chuÈn ph©n lo¹i
THSP v× suy cho cïng th× d¹y häc phÇn LLGD lµ ®Ó gióp SVSP ra ®êi cã kh¶ n¨ng thùc
hiÖn tèt c«ng t¸c gi¸o dôc HS tøc lµ thùc hiÖn nh÷ng c«ng viÖc cô thÓ trong c«ng t¸c
nµy (t−¬ng øng víi viÖc thùc hiÖn tõng c«ng viÖc cô thÓ lµ nh÷ng gi¸ trÞ nh©n çch vµ
nh÷ng hiÓu biÕt cÇn thiÕt cña ng−êi GV vÒ CTGD cã liªn quan). Môc tiªu d¹y häc phÇn
LLGD ®−îc cô thÓ ho¸ trong môc tiªu d¹y häc tõng ch−¬ng cña phÇn.
+ C¨n cø vµo néi dung d¹y häc tõng ch−¬ng cña phÇn LLGD
Ch−¬ng lµ ®¬n vÞ c¬ b¶n cña phÇn LLGD trong m«n GDH. PhÇn LLGD bao gåm
5 ch−¬ng. §ã lµ çc ch−¬ng: Qu¸ tr×nh gi¸o dôc, Nguyªn t¾c gi¸o dôc, Néi dung gi¸o
dôc, Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT (môc
1.2.2.3). Môc tiªu vµ néi dung d¹y häc cña tõng ch−¬ng trong phÇn LLGD ®−îc x¸c
®Þnh mét çch cô thÓ, thÓ hiÖn ë b¶ng d−íi ®©y:
B¶ng Môc tiªu vµ néi dung d¹y häc tõng ch−¬ng trong phÇn LLGD
Néi dung Môc tiªu

(môc Gi¸ trÞ (Th¸i ®é) Kü n¨ng Tri thøc
1.2.2.3
Qu¸ Coi träng CTGD HS: NhËn ra QTGD cô thÓ, Kh¸i niÖm QTGD, çc
tr×nh Coi träng viÖc gi¸o dôc çc thµnh tè, çc mèi thµnh tè trong QTGD,
gi¸o HS qua çc ho¹t ®éng; quan hÖ vµ çc vÊn ®Ò çc mèi quan hÖ (hay quy
dôc viÖc phèi hîp trong gi¸o trong QTGD; ®Ò xuÊt luËt) cña QTG, b¶n chÊt
(QTGD) dôc; viÖc quan t©m hiÓu ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt; t×m cña QTGD, çc ®Æc ®iÓm
biÕt HS, viÖc t¹o ®iÒu kiÕm, huy ®éng tri thøc cña QTGD, ®éng lùc thóc
kiÖn thuËn lîi trong vÒ QTGD (cét bªn) ®Ó ®Èy QTGD vµ Logic cña
gi¸o dôc HS... gi¶i quyÕt; kiÓm tra, ®¸nh QTGD
RÌn tÝnh kiªn nhÉn... gi¸ vµ rót ra bµi häc tõ
viÖc gi¶i quyÕt.
Nguyªn Coi NTGD nh− yªu cÇu, NhËn ra viÖc qu¸n triÖt Kh¸i niÖm NTGD; çc
t¾c ph−¬ng h−íng hay bæn NTGD trong QTGD cô NTGD: §¶m b¶o tÝnh
gi¸o phËn cÇn thiÕt ph¶i thÓ, çc vÊn ®Ò vÒ qu¸n môc ®Ých; gi¸o dôc g¾n
dôc qu¸n triÖt tèt ®Ó lùa triÖt NTGD; ®Ò xuÊt víi ®êi sèng; gi¸o dôc
(NTGD) chän néi dung, ph−¬ng ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt; t×m trong tËp thÓ; t«n träng-
ph¸p gi¸o dôc ®óng kiÕm, huy ®éng tri thøc yªu cÇu hîp lý; GV chñ
®¾n, phï hîp. vÒ NTGD ®Ó gi¶i quyÕt; ®¹o-HS chñ ®éng; gi¸o
kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ rót dôc liªn tôc; phèi hîp
ra bµi häc tõ viÖc gi¶i gi¸o dôc; gi¸o dôc phï
quyÕt. hîp vµ ph¸t huy −u ®iÓm
Néi Cã quan ®iÓm vµ th¸i NhËn ra NDGD trong Kh¸i niÖm NDGD;
Dung ®é gi¸o dôc nh©n çch QTGD cô thÓ, çc vÊn ®Ò NDGD bao gåm: Gi¸o
gi¸o toµn diÖn cho HS (coi vÒ NDGD; ®Ò xuÊt dôc ®¹o ®øc, gi¸o dôc lao
dôc träng gi¸o dôc çc ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt; t×m ®éng h−íng nghiÖp, gi¸o
(NDGD) chuÈn mùc ®¹o ®øc, lao kiÕm, huy ®éng tri thøc dôc v¨n ho¸ thÈm mü vµ
®éng, thÈm mü vµ thÓ vÒ NDGD ®Ó gi¶i quyÕt; gi¸o dôc søc khoÎ; çc
chÊt) vµ tu©n thñ çc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ rót nguyªn t¾c x©y dùng
nguyªn t¾c x©y dùng ra bµi häc tõ viÖc gi¶i NDGD.
NDGD. quyÕt.
24
Ph−¬ng ý thøc ®−îc t¸c dông NhËn ra PPGD trong Kh¸i niÖm PPGD; c¬ së
ph¸p cña tõng ph−¬ng ph¸p QTGD cô thÓ, çc vÊn ®Ò ph©n lo¹i PPGD; çc
gi¸o còng nh− mèi quan hÖ vÒ viÖc thùc hiÖn PPGD; PPGD: Gi¶ng gi¶i, trß
dôc gi÷a çc PPGD; sù lùa ®Ò xuÊt ph−¬ng ¸n gi¶i chuyÖn, kÓ chuyÖn, nªu
(PPGD) chän, vËn dông phèi quyÕt; t×m kiÕm, huy g−¬ng, nªu yªu cÇu, giao
hîp çc PPGD ®Ó gi¶i ®éng tri thøc vÒ PPGD ®Ó viÖc, luyÖn tËp, rÌn luyÖn,
quyÕt vÊn ®Ò mét çch gi¶i quyÕt; kiÓm tra, ®¸nh khen th−ëng, tr¸ch ph¹t
cã khoa häc. gi¸ vµ rót ra bµi häc tõ vµ tæ chøc thi ®ua
viÖc gi¶i quyÕt.
Ph−¬ng Coi träng CTCNL ë NhËn ra viÖc thùc hiÖn Chøc n¨ng cña GVCN
ph¸p THPT ; s½n sµng ®èi chøc n¨ng, nhiÖm vô, ND líp, nhiÖm vô cña GVCN
c«ng mÆt víi nh÷ng khã vµ PP gi¸o dôc HS cña líp, nh÷ng yªu cÇu vÒ
t¸c kh¨n, phøc t¹p cña GVCN líp vµ ¶nh h−ëng nh©n çch ng−êi GVCN,
cña c«ng t¸c nµy vµ cã ý nh©n çch cña hä trong néi dung vµ ph−¬ng ph¸p
GVCN thøc chuÈn bÞ nh÷ng QTGD cô thÓ, çc vÊn ®Ò CTCNL.
Líp phÈm chÊt, n¨ng lùc trong viÖc thùc hiÖn c«ng
nhÊt lµ n¨ng lùc tæ t¸c nµy; ®Ò xuÊt ph−¬ng
chøc, qu¶n lý , gi¸o dôc ¸n gi¶i quyÕt; t×m kiÕm,
ç nh©n vµ tËp thÓ HS. huy ®éng tri thøc vÒ
CTCNL ®Ó gi¶i quyÕt;
kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ rót
ra bµi häc tõ viÖc gi¶i
quyÕt.
- Ph©n lo¹i THSP
C¨n cø vµo môc tiªu d¹y häc cña phÇn LLGD, çc THSP ®−îc ph©n thµnh s¸u
lo¹i. Trong ®ã, mçi lo¹i THSP cã liªn quan ®Õn mét c«ng viÖc t−¬ng øng mµ ng−êi GV,
nhÊt lµ GVCN líp, cÇn thùc hiÖn trong CTGD häc sinh. S¸u lo¹i ®ã lµ: Lo¹i THSP mµ
vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc t×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh
HS; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng tËp
thÓ HS tù qu¶n; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc
gi¸o dôc toµn diÖn HS; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn
viÖc ®¸nh gi¸ HS; lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc
phèi hîp víi çc lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS; lo¹i
THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch
gi¸o dôc HS.
Dùa vµo néi dung d¹y häc cña phÇn LLGD, çc THSP ®−îc ph©n thµnh n¨m lo¹i:
Lo¹i THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng
vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc; lo¹i
THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ
tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc; lo¹i
THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ
tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Néi dung gi¸o dôc; lo¹i THSP
mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ tri thøc
vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc vµ lo¹i THSP
mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ tri thøc
vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp
ë THPT.
B−íc 6. S¾p xÕp THSP theo hÖ thèng ph©n lo¹i
25
XÕp çc THSP cïng lo¹i vµo mét nhãm.
- Tõ c¬ së thø nhÊt, s¸u nhãm THSP ®−îc x©y dùng. S¸u nhãm ®ã lµ:
1). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc t×m
hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS. Nhãm THSP nµy bao gåm çc t×nh huèng chøa ®ùng
vÊn chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc t×m hiÓu ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh HS-c¬ së ®Ó ®Ò ra
nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o dôc häc sinh. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm
nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng t×m hiÓu n¾m v÷ng t×nh h×nh HS vµ tÝch lòy
tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.
2). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc x©y
dùng tËp thÓ HS tù qu¶n. Nhãm THSP nµy bao gåm çc t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò
chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n nh»m ®Ó t¹o m«i tr−êng vµ
ph−¬ng tiÖn gi¸o dôc HS thuËn lîi. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm
nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng x©y dùng tËp thÓ HS tù qu¶n vµ tÝch lòy tri
thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.
3). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc tæ
chøc çc ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn diÖn HS. Nhãm THSP nµy bao gåm çc t×nh huèng
chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc tæ chøc çc ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn
diÖn tËp thÓ vµ ç nh©n HS (bao gåm çc ho¹t ®éng gi¸o dôc vÒ: th¸i ®é häc tËp, lao
®éng; ®¹o ®øc; thÈm mü vµ thÓ chÊt). Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc
nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng tæ chøc çc ho¹t ®éng gi¸o dôc toµn
diÖn tËp thÓ vµ ç nh©n HS vµ tÝch lòy tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.
4). Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh
gi¸ toµn diÖn HS. Nhãm THSP nµy bao gåm çc t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu
cã liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ toµn diÖn tËp thÓ vµ ç nh©n HS . Môc ®Ých chÝnh cña
nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng ®¸nh gi¸ toµn
diÖn tËp thÓ vµ ç nh©n HS vµ tÝch luü tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.
5). Nhãm THSP cã liªn quan ®Õn viÖc phèi hîp víi çc lùc l−îng gi¸o dôc trong
vµ ngoµi tr−êng ®Ó qu¶n lý, gi¸o dôc HS. Nhãm THSP nµy bao gåm çc t×nh huèng
chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn viÖc phèi hîp víi çc lùc l−îng gi¸o dôc
trong vµ ngoµi tr−êng (Ban gi¸m hiÖu, GV bé m«n, çc GV vµ çc çn bé gi¸o dôc
kh¸c trong tr−êng, §oµn thanh niªn céng s¶n Hå ChÝ Minh hoÆc §éi thiÕu niªn tiÒn
phong Hå ChÝ Minh trong líp, gia ®×nh vµ çc lùc l−îng gi¸o dôc x] héi) ®Ó qu¶n lý,
gi¸o dôc HS. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV
tËp rÌn luyÖn kü n¨ng phèi hîp víi çc lùc l−îng gi¸o dôc trong vµ ngoµi tr−êng ®Ó
qu¶n lý, gi¸o dôc HS vµ tÝch luü tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.
6). Nhãm THSP cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS.
Nhãm THSP nµy bao gåm çc t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn
c«ng viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc
nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tËp rÌn luyÖn kü n¨ng x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc HS vµ
tÝch lòy tri thøc, th¸i ®é cã liªn quan ®Õn kü n¨ng nµy.
Tõ c¬ së nµy, 282 THSP ®] ®−îc ph©n lo¹i vµ s¾p xÕp thµnh mét hÖ thèng bao
gåm s¸u nhãm THSP cã liªn quan ®Õn c«ng t¸c gi¸o dôc HS cña ng−êi GV ë THPT.
Trong ®ã, nhãm 1 bao gåm 27 t×nh huèng, nhãm 2 bao gåm 28 t×nh huèng, nhãm 3 bao
gåm 148 t×nh huèng, nhãm 4 bao gåm 25 t×nh huèng, nhãm 5 bao gåm 50 t×nh huèng
vµ nhãm 6 bao gåm 4 t×nh huèng. Nh×n chung, trong mçi nhãm ®Òu bao gåm nh÷ng
t×nh huèng mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng ®] ®−îc GV xö lý (thµnh c«ng hay thÊt
b¹i) vµ nh÷ng t×nh huèng mµ vÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng ch−a ®−îc GV xö lý.
26
Lo¹i t×nh huèng mµ vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®] ®−îc xö lý thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i
®−îc x©y dùng phôc vô cho môc ®Ých gióp SV biÕt vËn dông tri thøc, kü n¨ng ®] biÕt
hoÆc t×m kiÕm ®−îc ®Ó ph©n tÝch, chøng minh kinh nghiÖm thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i.
Cßn lo¹i t×nh huèng mµ vÊn ®Ò trong t×nh huèng ch−a ®−îc xö lý ®−îc x©y dùng phôc
vô cho môc ®Ých gióp SV biÕt vËn tri thøc, kü n¨ng ®] biÕt hoÆc t×m kiÕm ®−îc ®Ó ®Ò
xuÊt ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt. HÖ thèng t×nh huèng nµy ®−îc x©y dùng thµnh tµi liÖu víi
môc ®Ých cung cÊp nguån THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD thuéc m«n GDH. Ngoµi ra, v×
®©y lµ nh÷ng THSP diÔn ra trong CTGD häc sinh ë THPT cho nªn chóng còng cã thÓ
®−îc sö dông ®Ó d¹y häc nh÷ng tri thøc thuéc çc m«n häc cã liªn quan ®Õn CTGD häc
sinh nh−: Çc phÇn kh¸c cña m«n GDH, T©m lý häc løa tuæi vµ T©m lý häc s− ph¹m,
Giao tiÕp s− ph¹m, T©m lý häc x] héi...(Ch−¬ng 2).
- Tõ c¬ së thø hai, n¨m nhãm THSP ®−îc x©y dùng. N¨m nhãm ®ã lµ:
1). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc. Nhãm THSP nµy bao
gåm çc t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn quan ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng
vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Qu¸ tr×nh gi¸o dôc. Môc
®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tÝch luü vµ rÌn luyÖn
nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Qu¸ tr×nh
gi¸o dôc.
2). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc. Nhãm THSP nµy bao
vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Nguyªn t¾c gi¸o dôc. Môc
nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Nguyªn
t¾c gi¸o dôc.
3). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Néi dung gi¸o dôc. Nhãm THSP nµy bao
vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Néi dung gi¸o dôc. Môc
nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Néi dung
gi¸o dôc.
4). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc. Nhãm THSP nµy bao
vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc.
Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tÝch luü vµ rÌn
luyÖn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng
Ph−¬ng ph¸p gi¸o dôc.
5). Nhãm THSP ®Ó d¹y häc ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë
THPT. Nhãm THSP nµy bao gåm çc t×nh huèng chøa ®ùng vÊn ®Ò chñ yÕu cã liªn
quan ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ tri thøc vÒ gi¸o dôc HS cÇn ®¹t ®−îc cña d¹y häc
ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë THPT. Môc ®Ých chÝnh cña nh÷ng t×nh
huèng thuéc nhãm nµy lµ kÝch thÝch SV tÝch luü vµ rÌn luyÖn nh÷ng gi¸ trÞ, kü n¨ng vµ
tri thøc vÒ gi¸o dôc HS ®−îc thÓ hiÖn trong ch−¬ng Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c chñ nhiÖm
líp ë THPT.
- ThiÕt kÕ hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp phÇn LLGD
Tõ c¬ së ph©n nhãm nµy, hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp phÇn LLGD m«n
GDH ®] ®−îc thiÕt kÕ. §Ó quyÕt ®Þnh hÖ thèng THSP cho SV gi¶i quyÕt trªn líp trong
qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD çc c«ng viÖc ®] ®−îc tiÕn hµnh:
27
+ Nghiªn cøu kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cña c¬ së ®µo t¹o vµ
néi dung tõng ch−¬ng ®−îc tr×nh bµy trong çc tµi liÖu phôc vô cho d¹y häc phÇn nµy.
Qua ®ã biÕt sè tiÕt còng nh− nh÷ng yªu cÇu cÇn ®¹t ®−îc, nh÷ng néi dung cÇn nghiªn
cøu tõ ®ã lùa chän çc THSP cho phï hîp.
+ ¦íc l−îng (t−¬ng ®èi chÝnh x¸c) thêi gian cÇn cho ç nh©n vµ nhãm gi¶i quyÕt
mét t×nh huèng ®Ó tõ ®ã Ên ®Þnh sè l−îng THSP nªn ®−a ra trong hÖ thèng. C«ng viÖc
nµy cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh nh− sau: GV gi¶ng d¹y gi¶i quyÕt trän vÑn THSP tr−íc khi
®em ra sö dông. Theo dâi thêi gian cÇn cho tiÕn tr×nh gi¶i quyÕt ®ã (ghi thêi gian cÇn
®Ó thùc hiÖn tõng yªu cÇu ®−îc ®−a ra cña viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng). Th«ng th−êng
thêi gian tèi thiÓu cho mçi SV gi¶i quyÕt t×nh huèng sÏ gÊp ®«i thêi gian GV gi¶i quyÕt.
Ngoµi ra, cÇn dù kiÕn thªm thêi gian ®Ó nhãm SV trao ®æi, th¶o luËn çc yªu cÇu cña
viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng còng nh− ®Ó GV ®iÒu khiÓn tæng hîp çc ý kiÕn cña SV.
C«ng viÖc nµy kh«ng chØ gióp GV −íc l−îng ®−îc t−¬ng ®èi chÝnh x¸c thêi gian cÇn
thiÕt cho mçi THSP ®−îc gi¶i quyÕt mµ cßn gióp hä h×nh dung ®−îc tiÕn tr×nh gi¶i
quyÕt còng nh− ®iÒu khiÓn viÖc gi¶i quyÕt THSP trªn líp cña SV. Cho mét sè SV thö
gi¶i quyÕt tr−íc THSP vµ ghi l¹i thêi gian mµ hä cÇn ®Ó tiÕn hµnh thùc hiÖn çc yªu cÇu
®−îc ®Ò ra cña qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng. Kinh nghiÖm cho thÊy thêi gian trung
b×nh cho viÖc gi¶i quyÕt mét THSP trªn líp hÕt kho¶ng 45 phót. Cã thÓ tiÕt kiÖm ®−îc
thêi gian gi¶i quyÕt THSP trªn líp b»ng çch ®−a ra nhiÒu THSP cïng mét lóc cho
nhiÒu nhãm SV gi¶i quyÕt hoÆc cho ç nh©n SV gi¶i quyÕt THSP tr−íc ë nhµ.
+ Nghiªn cøu ®Æc ®iÓm ®èi t−îng SV cña c¬ së ®µo t¹o ®Ó lùa chän hÖ thèng
THSP cho phï hîp.
+ LËp b¶ng ph©n bè THSP theo môc tiªu vµ néi dung d¹y häc tõng ch−¬ng ®Ó
viÖc lùa chän THSP thuËn lîi. VÝ dô: §èi víi kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc trªn líp
phÇn LLGD cho sinh viªn §HSP çc tØnh §BSCL (22 tiÕt trªn líp), mét hÖ thèng THSP
cã thÓ bao gåm 27 t×nh huèng. §ã lµ nh÷ng t×nh huèng diÔn ra trong thùc tiÔn CTGD
häc sinh cña GV ë THPT çc tØnh §BSCL. T×nh huèng ®−a ra ®−îc s¾p xÕp theo tõng
ch−¬ng. Trong mçi ch−¬ng bao gåm çc t×nh huèng ®−îc lùa chän tõ çc nhãm t×nh
huèng ®−îc s¾p xÕp theo hÖ thèng çc c«ng viÖc trong CTGD häc sinh. Sù ph©n bè
THSP ®ã ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng d−íi ®©y:
B¶ng Ph©n bè THSP
Ch−¬ng/ Çc nhãm THSP (S¾p xÕp theo c«ng viÖc trong CTGD)
sè l−îng THSP 1 2 3 4 5 6
Ch−¬ng 1/4 1 58,139 272
Ch−¬ng 2/4 32 34,66,103
Ch−¬ng 3/4 57,146,177,202
Ch−¬ng 4/4 64,82,188,203
Ch−¬ng 5/5 14 46 59 227 273 280
«n tËp/2 30 219
KiÓm tra/3 23 101 204
Trong b¶ng ph©n bè, çc con sè trong 6 nhãm THSP (S¾p xÕp theo c«ng viÖc
trong CTGD häc sinh) chØ sè THSP trong hÖ thèng 282 THSP ®] ®−îc x©y dùng.
Ch−¬ng 1 (4 tiÕt) bao gåm 4 t×nh huèng: T×nh huèng sè 1 thuéc nhãm 1, t×nh huèng sè
58, sè 139 thuéc nhãm 3 vµ t×nh huèng sè 272 thuéc nhãm 5. Ch−¬ng 2 (3 tiÕt) bao
gåm 4 t×nh huèng: T×nh huèng sè 32 thuéc nhãm 2 vµ t×nh huèng sè 34, sè 66, sè 103)
28
thuéc nhãm 3. Ch−¬ng 3 (3 tiÕt) bao gåm 4 t×nh huèng: T×nh huèng sè 57, sè 146, sè
177, sè 202 thuéc nhãm 3. Ch−¬ng 4 (4 tiÕt) bao gåm 4 t×nh huèng: T×nh huèng sè 64,
sè 82, sè 188 vµ sè 203 thuéc nhãm 3. Ch−¬ng 5 (5 tiÕt) bao gåm 6 t×nh huèng: T×nh
huèng sè 14 thuéc nhãm 1, t×nh huèng sè 46 thuéc nhãm 2, t×nh huèng sè 59 thuéc
nhãm 3; t×nh huèng sè 227 thuéc nhãm 4, t×nh huèng sè 273 thuéc nhãm 5 vµ t×nh
huèng sè 280 thuéc nhãm 6. ¤n tËp (2 tiÕt) bao gåm 2 t×nh huèng: T×nh huèng sè 30
thuéc nhãm 3 vµ t×nh huèng sè 219 thuéc nhãm 4. Cuèi cïng lµ kiÓm tra (1 tiÕt) bao
gåm 3 t×nh huèng, trong ®ã t×nh huèng sè 23 thuéc nhãm 1, t×nh huèng sè 101 thuéc
nhãm 3 vµ t×nh huèng sè 204 thuéc nhãm 4. Trong mçi ch−¬ng, hÖ thèng THSP ®−îc
quy ®Þnh bëi hÖ thèng kiÕn thøc, kü n¨ng cña ch−¬ng. Do ®ã, nªn s¬ ®å ho¸ ®¬n vÞ
kiÕn thøc c¬ b¶n cña tõng ch−¬ng ®Ó thiÕt kÕ hÖ thèng THSP . VÝ dô: §¬n vÞ kiÕn thøc
vµ hÖ thèng çc THSP ®Ó d¹y häc trªn líp ch−¬ng NTGD ®−îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å d−íi
®©y:
S¬ ®å . KiÕn thøc vµ hÖ thèng THSP ®Ó d¹y häc trªn líp ch−¬ng NTGD
TÝnh môc ®Ých
G¾n ®êi sèng
Kh¸i niÖm: Trong tËp thÓ THSP sè 32

NTGD lµ
luËn ®iÓm T«n träng
c¬ b¶n chØ THSP sè 103
®¹o QTGD
(chØ ®¹o viÖc GV ↔ HS
lùa chän néi THSP sè 34
dung, ph−¬ng Liªn tiÕp
ph¸p gi¸o
dôc THSP sè 66
Phï hîp
Phèi hîp
Ph¸t huy −u ®iÓm
Ph©n tÝch néi dung çc THSP (xem çc t×nh huèng trong Ch−¬ng 2) cho thÊy:
T×nh huèng sè 32: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ: V×
sao t×nh ®oµn kÕt trong tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè? Çc tri thøc cña
ch−¬ng NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh
huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ çc NTGD sè 1, sè 2, sè 3, sè 5, sè 6, sè 7, sè 8.
T×nh huèng sè 34: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ: Çch
tæ chøc buæi liªn hoan cña GV nh− vËy ®] ®−îc ch−a? V× sao? Çc tri thøc cña ch−¬ng
29
NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh huèng lµ
kh¸i niÖm NTGD vµ çc NTGD sè 1 vµ sè 5.
T×nh huèng sè 103: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ: T¹i
sao em S l¹i bá tiÕt cña thÇy V. GV nªn lµm g× ®Ó em S kh«ng bá tiÕt? Çc tri thøc cña
ch−¬ng NTGD cã liªn quan cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh
huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ çc NTGD sè 1 vµ sè 4.
T×nh huèng sè 66: VÊn ®Ò chñ yÕu trong t×nh huèng mµ SV cÇn xem xÐt lµ: Çch
gi¸o dôc cña GV ®] thµnh c«ng lµ do ®©u? Çc tri thøc cña ch−¬ng NTGD cã liªn quan
cã thÓ ®−îc khai th¸c qua viÖc xem xÐt vÊn ®Ò trong t×nh huèng lµ kh¸i niÖm NTGD vµ
çc NTGD sè 1, sè 6, sè 8 vµ sè 9.
§Ó t¹o c¬ héi cho SV chñ ®éng, s¸ng t¹o rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò,
THSP cung cÊp cho SV gi¶i quyÕt sÏ kh«ng nªu nh÷ng c©u hái cô thÓ (phÇn nªu ra
nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu mµ SV cÇn gi¶i quyÕt d−íi mçi THSP nªu trong tµi liÖu lµ sù
®Þnh h−íng dµnh cho GV)
HÖ thèng c©u hái ghi d−íi mçi t×nh huèng cung cÊp cho SV lµ:
1). Víi t− çch lµ ng−êi GVCN líp, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy
lµ g×? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó lµm g×?
2). Nªu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã.
3). T¹i sao l¹i cã ý kiÕn nh− vËy?
4). ChØ ra nh÷ng nguyªn t¾c gi¸o dôc ®] ®−îc qu¸n triÖt tèt hoÆc ch−a tèt trong t×nh
huèng.
5). Bµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy.
Giai ®o¹n 3. Giai ®o¹n ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP
B−íc 7. §¸nh gi¸ qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP
- X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸ viÖc x©y dùng THSP. Tiªu chuÈn ®Ó kiÓm tra, ®¸nh
gi¸ viÖc x©y dùng THSP lµ çc yªu cÇu cÇn tu©n thñ ®Ó x©y dùng hÖ thèng THSP (môc
1.2.3.1) vµ b−íc 1. Trong ®ã yªu cÇu vÒ môc ®Ých, néi dung d¹y häc phÇn LLGD cã
tÇm quan träng ®Æc biÖt.
- X¸c ®Þnh kü thuËt ®¸nh gi¸. Kü thuËt ®¸nh gi¸ bao gåm: Cho sö dông thö hÖ
thèng THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD (§èi t−îng sö dông chñ yÕu lµ çc
SVSP vµ çc GV d¹y häc m«n GDH. Çc ®èi t−îng sö dông hÖ thèng THSP ®] ®−îc
x©y dùng vµ cho ý kiÕn nhËn xÐt); dù giê vµ trao ®æi vÒ çc THSP sö dông trong giê
d¹y cã ghi biªn b¶n; phiÕu tr−ng cÇu ý kiÕn çc ®èi t−îng sö dông vµ çc çn bé kh¸c
cã liªn quan (nhÊt lµ tham kh¶o ý kiÕn cña çc chuyªn gia, nÕu cã ®iÒu kiÖn); ngoµi ra
cßn sö dông b¨ng ghi h×nh vÒ giê d¹y sö dông THSP ®Ó nhËn xÐt vÒ çc THSP ®−îc ®−a
ra. Trong ®ã, sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc SP lµ çch kiÓm chøng tèt nhÊt qu¸
tr×nh x©y dùng chóng.
- §¸nh gi¸. Rµ so¸t l¹i hÖ thèng THSP vµ qu¸ tr×nh x©y dùng chóng ®èi chiÕu víi
nh÷ng yªu cÇu vµ kÕ ho¹ch ®] ®Ò ra. Tæng hîp ý kiÕn nhËn xÐt ®Ó ®−a ra h−íng ®iÒu
khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh x©y dùng.
B−íc 8. Ra quyÕt ®Þnh ®Ó ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh
C¨n cø vµo kÕt qu¶ ®¸nh gi¸, ®−a ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh kÕt qu¶
còng nh− tiÕn tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP. §©y lµ c«ng viÖc cÇn ®−îc tiÕn hµnh
th−êng xuyªn liªn tôc trong suèt qu¸ tr×nh x©y dùng hÖ thèng THSP. Quy tr×nh x©y
dùng THSP ®−îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å d−íi ®©y:
30
S¬ ®å . Quy tr×nh x©y dùng THSP
X/ ®Þnh môc ®Ých

Giai B1. X¸c ®Þnh môc
®o¹n 1. ®Ých, néi dung
X/®Þnh néi dung
X©y
dùng
kÕ X¸c ®Þnh c¬ së
B2. X©y dùng
ho¹ch kÕ ho¹ch
Dù kiÕn kÕ ho¹ch
B3.Thu thËp
THSP
Lùa chän THSP
B4. Xö lý
giai THSP
®o¹n 2. Biªn tËp THSP
triÓn
khai X¸c ®Þnh c¬ së
kÕ B5. Ph©nlo¹i
THSP
ho¹ch Ph©n lo¹i THSP
B6. S¾p xÕp

THSP X/®Þnh chuÈn
®/gi¸
B7. §¸nh gi¸ X¸c ®Þnh kü thuËt

Giai
®o¹n 3. ®¸nh gi¸
®¸nh §¸nh gi¸
gi¸
B8. Ra quyÕt ®Þnh
1.2.4. Sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

Sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ë çc tr−êng §HSP lµ qu¸ tr×nh d¹y häc
nh»m chuÈn bÞ cho SV kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh vµ nh÷ng th¸i
®é, tri thøc cã liªn quan th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt hÖ thèng THSP. Trong qu¸ tr×nh ®ã,
mét mÆt, nh÷ng THSP ®−îc sö dông nh− nh÷ng ph−¬ng tiÖn, nh÷ng biÖn ph¸p kÝch
thÝch th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña SV. MÆt kh¸c, viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng
cßn ®−îc coi nh− nh÷ng môc tiªu mµ SVSP cÇn ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh häc tËp. THSP
cã thÓ ®−îc sö dông víi nhiÒu h×nh thøc phong phó vµ ®a d¹ng nh−: Sö dông trong qu¸
tr×nh d¹y häc trªn líp çc m«n NVSP cã liªn quan, sö dông trong çc cuéc thi nghiÖp
31
vô s− ph¹m, trong çc ®ît kiÕn, thùc tËp s− ph¹m...Trong ®ã, sö dông THSP ®Ó d¹y häc
trªn líp phÇn LLGD ë çc tr−êng §HSP hiÖn nay cã tÇm quan träng ®Æc biÖt.
Muèn viÖc sö dông THSP trªn líp ®¹t hiÖu qu¶, th× ®ã ph¶i lµ mét quy tr×nh ®−îc
thiÕt kÕ theo mét logic hîp lý dùa trªn nh÷ng c¨n cø khoa häc.
1.2.4.1. Yªu cÇu sö dông hÖ thèng THSP
Ngoµi ph¶i tu©n thñ tÊt c¶ çc nguyªn t¾c chi phèi, ®Þnh h−íng qu¸ tr×nh d¹y häc
nãi chung, sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD trªn líp cho SV çc
tr−êng §HSP cÇn thùc hiÖn tèt 5 yªu cÇu d−íi ®©y:
Thø nhÊt, THSP ®−îc sö dông ®Ó d¹y häc vÒ CTGD häc sinh cho SV çc tr−êng
§HSP ph¶i phï hîp víi môc ®Ých, néi dung d¹y häc phÇn LLGD ®] ®−îc quy ®Þnh
chung trong kÕ ho¹ch ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH cña Bé Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. ë
mét møc ®é nµo ®ã, çc tr−êng §HSP hiÖn nay ®−îc phÐp chñ ®éng x©y dùng kÕ
ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc çc m«n häc trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o cña m×nh. Thùc tÕ
cña kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc m«n GDH ë mét sè tr−êng §HSP hiÖn nay ®] thÓ
hiÖn ®iÒu ®ã. Cho nªn viÖc sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc phÇn LLGD cho
SVSP ph¶i tu©n thñ kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh d¹y häc phÇn nµy trong m«n GDH cña c¬
së ®µo t¹o.
Thø hai, trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP trªn líp, cÇn ®¶m b¶o mèi quan
hÖ thèng nhÊt biÖn chøng gi÷a ho¹t ®éng h−íng dÉn cña GV víi ho¹t ®éng chñ ®éng,
tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña SV. Trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP ë çc tr−êng §HSP
hiÖn nay, GV ph¶i lµ ng−êi h−íng dÉn, chØ ®¹o. Sù chØ ®¹o ®ã thÓ hiÖn: B»ng sù hiÓu
biÕt vÒ chuyªn m«n, NVSP cña m×nh, GV lµ ng−êi ®Þnh h−íng SV tíi môc tiªu sö dông
THSP trong qu¸ tr×nh häc tËp, tíi viÖc chuÈn bÞ nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn cho viÖc
häc tËp sö dông t×nh huèng diÔn ra thuËn lîi; lµ ng−êi h−íng dÉn, ng−êi kÝch thÝch, ®iÒu
khiÓn vµ ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP. SV lµ ng−êi chñ ®éng, tÝch cùc, s¸ng t¹o
gi¶i quyÕt t×nh huèng d−íi sù h−íng dÉn cña GV. §Ó sö dông THSP trªn líp cã hiÖu
qu¶, SV cÇn tù gi¸c thùc hiÖn çc yªu cÇu, nhiÖm vô do qu¸ tr×nh d¹y häc nµy ®Ò ra; hä
ph¶i tham gia vµo qu¸ tr×nh häc tËp nµy víi mét th¸i ®é tÝch cùc, s¸ng t¹o. D¹y häc sö
dông THSP kh«ng chÊp nhËn th¸i ®é ¸p ®Æt, ®éc ®o¸n gia tr−ëng cña GV vµ th¸i ®é thô
®éng cña SV. Trong qu¸ tr×nh ®ã, SV ®−îc l«i cuèn tham gia cïng tËp thÓ, ®éng n]o,
tranh luËn d−íi sù h−íng dÉn, gîi më cña GV.
Thø ba, d¹y häc sö dông THSP cÇn ®−îc tæ chøc víi çc h×nh thøc vµ ph−¬ng
ph¸p d¹y häc phong phó, ®a d¹ng. Çc h×nh thøc (lªn líp, ë nhµ ... víi çc d¹ng häc tËp
ç nh©n, nhãm, tËp thÓ) vµ ph−¬ng ph¸p d¹y häc ( hái-®¸p gîi më; t×m tßi, nghiªn cøu
tµi liÖu; ®ãng vai; b¸o ço vµ tr×nh bµy...) ®−îc sö dông phèi hîp víi nhau nh»m t¹o nªn
mét søc m¹nh tæng hîp vÒ ph−¬ng ph¸p.
Thø t−, ®¶m b¶o çc mèi quan hÖ hîp t¸c chÆt chÏ trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö
dông THSP. Sù hîp t¸c lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong d¹y häc sö dông t×nh
huèng. Qu¸ tr×nh d¹y häc nµy cÇn khuyÕn khÝch, h−íng dÉn ®Ó thùc hiÖn tèt çc mèi
quan hÖ hîp t¸c cïng nhau gi¶i quyÕt THSP ®−îc ®−a ra. Çc mèi quan hÖ hîp t¸c ®ã
bao gåm: Hîp t¸c gi÷a SV vµ SV, hîp t¸c gi÷a SV vµ GV, hîp t¸c gi÷a SV vµ GV ë çc
tr−êng THPT.
Thø n¨m, viÖc sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp cÇn ®¶m b¶o tÝnh
hÖ thèng. Yªu cÇu nµy ®ßi hái hÖ thèng THSP ®−îc sö dông ph¶i tu©n theo logic cña
phÇn LLGD vµ logic nhËn thøc cña SV.
1.2.4.2. Quy tr×nh sö dông hÖ thèng THSP
32
Quy tr×nh sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp phÇn LLGD ë çc
tr−êng §HSP ®−îc tiÕn hµnh bao gåm 3 giai ®o¹n vµ 6 b−íc lín.
Ba giai ®o¹n ®ã lµ: Giai ®o¹n x©y dùng kÕ ho¹ch, giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch
vµ giai ®o¹n ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch.
S¸u b−íc ®ã lµ: B−íc 1). §Þnh h−íng chung cho d¹y häc sö dông THSP; b−íc2).
ChuÈn bÞ gi¸o ¸n cho qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP trªn líp; b−íc 3). KÝch thÝch,
®Þnh h−íng gi¶i quyÕt THSP trªn líp; b−íc 4). Tæ chøc, ®iÒu khiÓn çc ho¹t ®éng häc
tËp cña SV trªn líp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THSP theo quy tr×nh; b−íc 5). §¸nh gi¸;
b−íc 6). Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP trªn líp.
Giai ®o¹n1. X©y dùng kÕ ho¹ch
B−íc1. B−íc ®Þnh h−íng chung cho d¹y häc trªn líp sö dông THSP
§Ó chuÈn bÞ t©m thÕ häc tËp sö dông THSP trªn líp cho SV, cÇn thùc hiÖn mét
sè c«ng viÖc tr−íc khi tiÕn hµnh ®iÒu khiÓn SV häc tËp trªn líp th«ng qua viÖc gi¶i
quyÕt THSP. Çc c«ng viÖc ®ã lµ:
- X¸c ®Þnh môc ®Ých/yªu cÇu cña viÖc sö dông THSP trªn líp
Môc ®Ých, yªu cÇu cña viÖc sö dông THSP trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp phÇn
LLGD cho SV çc tr−êng §HSP ®−îc ®−a ra nh»m ®Þnh h−íng cho SV tÝch cùc häc tËp,
chuÈn bÞ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò trong CTGD häc sinh cña hä ë tr−êng THPT
sau nµy. THSP sö dông trªn líp nh− lµ ph−¬ng tiÖn, biÖn ph¸p vµ nh− lµ sù ®Þnh h−íng
nghÒ nghiÖp cho SV.
+ THSP ®−îc sö dông trªn líp nh− ph−¬ng tiÖn, nh− biÖn ph¸p kÝch thÝch SV tÝch
cùc tÝch lòy kinh nghiÖm. Víi môc ®Ých nµy, vÊn ®Ò trong THSP ®−îc coi nh− lµ
ph−¬ng tiÖn kÝch thÝch th¸i ®é häc tËp tÝch cùc cña SV. Tõ ®ã, lµm cho viÖc gi¶i quyÕt
t×nh huèng cã t¸c dông t¹o ®éng c¬ kÝch thÝch SV t×m tßi, n¾m v÷ng tri thøc nghÒ
nghiÖp.
+ THSP cßn ®−îc sö dông trªn líp nh− mét sù ®Þnh h−íng nghÒ nghiÖp cho SV.
Víi môc ®Ých nµy, vÊn ®Ò trong THSP ®−îc coi nh− môc tiªu mµ SV cÇn t×m hiÓu, gi¶i
quyÕt. Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt THSP nh− vËy t¹o cho SV c¬ héi ¸p dông tri thøc nghÒ
nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò trong thùc tiÔn c«ng t¸c gi¸o dôc cña ng−êi GV, qua ®ã
hä ®−îc rÌn luyÖn kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong c«ng t¸c gi¸o dôc HS vµ nh÷ng
phÈm chÊt, n¨ng lùc kh¸c cã liªn quan, tiÕn tíi rÌn luyÖn tay nghÒ vµ nh÷ng phÈm chÊt
cÇn thiÕt cña ng−êi GV ë THPT.
Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh häc tËp sö dông THSP:
Yªu cÇu quan träng nhÊt, SV ®−îc h×nh thµnh kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP
vÒ CTGD häc sinh. Së dÜ ®©y ®−îc coi lµ yªu cÇu quan träng nhÊt bëi v× n¨ng lùc gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò lµ ®Æc tr−ng c¬ b¶n cña ng−êi GV (vµ con ng−êi nãi chung) trong x] héi
hiÖn ®¹i . Çc yªu cÇu cô thÓ cÇn ®¹t ®−îc cña kü n¨ng nµy:
bPh¸t hiÖn ®−îc vÊn ®Ò trong THSP vÒ CTGD häc sinh vµ biÕt x¸c ®Þnh môc
®Ých cña viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã.
bBiÕt dù kiÕn çc ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ lùa chän ®−îc ph−¬ng ¸n gi¶i
quyÕt tèi −u.
bBiÕt huy ®éng, t×m kiÕm nh÷ng tri thøc, kü n¨ng cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò.
bBiÕt rót ra ®−îc bµi häc kinh nghiÖm tõ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã.
Çc yªu cÇu trªn cÇn ®¹t ®−îc tõ møc ®é ch−a thµnh th¹o tíi møc ®é thµnh th¹o.
Møc ®é ch−a thµnh th¹o: ë møc ®é nµy, SV cã thÓ thùc hiÖn ®−îc çc kü n¨ng gi¶i
33
quyÕt vÊn ®Ò trong THSP trªn c¬ së vËn dông m¸y mãc tri thøc, kü n¨ng vÒ vµ cã liªn
quan ®Õn CTGD häc sinh, ®Õn quy tr×nh xö lý THSP ®] biÕt. Møc ®é thµnh th¹o: ë møc
®é nµy SV cã thÓ thùc hiÖn ®−îc çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP trªn c¬ së
vËn dông linh ho¹t, s¸ng t¹o çc tri thøc, kü n¨ng vÒ vµ cã liªn quan ®Õn CTGD häc
sinh, ®Õn quy tr×nh xö lý THSP ®] biÕt.
Yªu cÇu thø hai, SV cã Th¸i ®é tÝch cùc häc tËp. Yªu nµy thÓ hiÖn SV cã sù tËp
trung chó ý, cã nhu cÇu, høng thó trong häc tËp vµ tham gia mét çc tù gi¸c, tÝch cùc
vµo çc ho¹t ®éng häc tËp th«ng qua viÖc gi¶i quyÕt THSP trªn líp; chuÈn bÞ chu ®¸o,
thùc hiÖn ®Çy ®ñ mäi yªu cÇu ®−îc ®Ò ra, nhÞp ®iÖu lµm viÖc nhanh, tr¶ lêi hoÆc cã
ph¶n øng chÝnh x¸c c©u hái hoÆc yªu cÇu ®−îc ®Ò ra, v−ît qua ®−îc nh÷ng t¸c ®éng
lµm ph©n t¸n sù chó ý; nç lùc trong häc tËp, kiªn tr× t×m çch gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò
®−îc ®−a ra, kh«ng ng¹i khã hay ch¸n n¶n trong häc tËp; cao h¬n n÷a hä biÕt tù ®Ò ra
môc tiªu vµ tù x¸c ®Þnh kÕ ho¹ch hµnh ®éng; ®Þnh h−íng nhanh trong häc tËp; cã nh÷ng
biÓu hiÖn cña sù ham häc hái, t×m tßi nh− hái thÇy, hái b¹n, ®Ò xuÊt th¾c m¾c... cã sù
c¨ng th¼ng cña trÝ tuÖ, sù h¨m hë khi gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô, mét t×nh huèng... Tõ ®ã,
ph¸t triÓn ë SV çc phÈm chÊt vµ kh¶ n¨ng nh−: Ph©n tÝch; ¸p dông tri thøc, kinh
nghiÖm nghÒ nghiÖp ®] häc; kü n¨ng, chiÕn l−îc vµ thãi quen häc tËp phï hîp; tù t×m
kiÕm tri thøc, kinh nghiÖm vÒ gi¸o dôc HS; thùc hiÖn tèt çc c«ng viÖc trong c«ng t¸c
gi¸o dôc HS; tÝnh to¸n; cã phÈm chÊt cÇn thiÕt cho CTGD häc sinh sau nµy; xem xÐt,
®¸nh gi¸ çc ph−¬ng ph¸p, çc tµi liÖu häc tËp m«n häc vµ ®èi xö khÐo lÐo.
Yªu cÇu cuèi cïng, gióp SV n¾m ®−îc nh÷ng tri thøc, kinh nghiÖm vÒ CTGD häc
sinh ë THPT víi çc møc ®é: NhËn ra, nhí ®−îc tri thøc ®] häc; gi¶i thÝch, thÓ hiÖn
®−îc sù hiÓu biÕt vÒ mèi liªn hÖ gi÷a çc tri thøc ®] häc; liªn hÖ vµ lÊy ®−îc vÝ dô
chøng minh cho tri thøc ®] häc.
- Cung cÊp nh÷ng lý luËn vµ chuÈn bÞ nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt chung cã liªn
quan ®Õn häc tËp sö dông THSP cho SV.
Giíi thiÖu nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP, h−íng dÉn cho SV n¾m ®−îc tri thøc
vÒ quy tr×nh xö lý THSP trªn líp vµ gi¶i quyÕt THSP theo quy tr×nh ®Ó lµm mÉu cho SV
häc tËp. Çc hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP cÇn cung cÊp cho SV ®ã lµ: Kh¸i niÖm THSP,
çc lo¹i THSP vµ quy tr×nh xö lý THSP (môc 1.1). Tho¶ thuËn víi SV mét sè çch thøc
lµm viÖc trªn líp hç trî cho viÖc sö dông THSP nh−: Çch thøc sö dông mét sè ph−¬ng
ph¸p vµ h×nh thøc tæ chøc d¹y häc hç trî mµ SV ®] quen thuéc: Hái-®¸p, thuyÕt tr×nh,
nghiªn cøu tµi liÖu...; çch thøc thùc hiÖn mét sè ph−¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc
trªn líp mµ SV ch−a quen. Trong ®ã ®Æc biÖt h−íng dÉn ®Ó SV n¾m ®−îc çch lµm viÖc
ç nh©n vµ hîp t¸c lµm viÖc víi çc SV kh¸c trong nhãm. Víi thùc tr¹ng d¹y häc m«n
GDH cho SV kh«ng chuyªn ë çc tr−êng §HSP hiÖn nay, nhãm gi¶i quyÕt THSP trªn
líp chØ nªn cã tõ 2 ®Õn 4 SV. Nh−ng tiÖn lîi h¬n c¶ lµ h×nh thµnh nhãm 4 SV (hai SV
bµn trªn quay nhanh xuèng víi hai SV bµn d−íi), nhÊt lµ ®èi víi viÖc gi¶ng d¹y nh÷ng
líp cã sè l−îng tõ 50 SV trë lªn. Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc nhãm, mçi thµnh viªn trong
nhãm ®¶m tr¸ch mét nhiÖm vô cô thÓ (mét SV lµm nhãm tr−ëng víi nhiÖm vô ®iÒu
khiÓn, mét SV lµm th− ký víi nhiÖm vô ghi chÐp vµ mét SV cã nhiÖm vô theo dâi thêi
gian, cßn mét SV lµ thµnh viªn); çc nhiÖm vô ®ã ®−îc ph©n c«ng lu©n phiªn cho çc
thµnh viªn trong mçi lÇn lµm viÖc nhãm, SV lµm th− ký trong nhãm cã tr¸ch nhiÖm
th«ng b¸o kÕt qu¶ cña nhãm m×nh tr−íc líp. Çch tæ chøc nh− vËy t¹o c¬ héi cho mäi
SV ®Òu ®−îc thùc hiÖn c«ng viÖc cña nhãm víi çc chøc n¨ng kh¸c nhau. Ên ®Þnh sè
cho mçi nhãm ®Ó dÔ ®iÒu khiÓn. Sè thø tù Ên ®Þnh cho mçi nhãm tïy thuéc vµo sè
34
THSP ®−îc ®−a ra gi¶i quyÕt trong cïng mét thêi ®iÓm. VÝ dô: NÕu cïng mét thêi ®iÓm
mµ chØ ®−a mét THSP cho SV gi¶i quyÕt th× chØ cÇn chia nhãm vµ Ên ®Þnh sè thø tù cho
mçi nhãm b»ng çch ®Õm tõ sè 1 cho nhãm ®Çu tiªn ë vÞ trÝ bµn ®Çu (bªn tay ph¶i hoÆc
tay tr¸i GV), cø nh− thÕ ®Õm sè 2,3 ... cho çc nhãm kÕ tiÕp. Cßn nÕu cïng mét thêi
®iÓm mµ muèn ®−a ra tõ hai THSP trë lªn cho çc nhãm SV gi¶i quyÕt th× sè thø tù cho
çc nhãm nªn chän t−¬ng øng víi sè l−îng THSP ®−îc ®−a ra. Ch¼ng h¹n ®−a ra ba
THSP th× sÏ cã ba nhãm (1,2,3). Do ®ã, nhãm sÏ ®−îc Ên ®Þnh lµ nhãm sè 1, nhãm sè 2
vµ nhãm sè 3. Sè ®Õm sÏ lµ 1,2,3 cho nhãm sè 1, nhãm sè 2 vµ nhãm sè 3 ®Çu tiªn råi
lÆp l¹i 1,2,3 cho çc nhãm kÕ tiÕp. Çc nhãm cã cïng sè thø tù sÏ cïng nhau gi¶i quyÕt
mét THSP. Víi ®Æc thï vµ ®iÒu kiÖn d¹y häc cña m«n GDH ë çc tr−êng §HSP nay vµ
trong t−¬ng lai gÇn, nhãm gi¶i quyÕt THSP trªn líp nªn mang tÝnh c¬ ®éng tøc lµ nhãm
chØ cïng nhau gi¶i quyÕt mét THSP hoÆc chØ thùc hiÖn mét yªu cÇu trong viÖc gi¶i
quyÕt mét THSP nµo ®ã ë trªn líp.
- §Þnh h−íng viÖc chuÈn bÞ çc ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn cÇn thiÕt phôc vô cho qu¸
tr×nh d¹y häc.
Giíi thiÖu cho SV biÕt nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn d¹y häc s½n cã nh−: Phßng
häc, çc tµi liÖu cã liªn quan s½n cã ë th− viÖn, phßng m¸y vi tÝnh cña tr−êng, cña khoa,
m¸y chiÕu ...Giíi thiÖu, yªu cÇu GV vµ SV chuÈn bÞ thªm nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn
d¹þ häc kh¸c. GV vµ SV cã thÓ tù t¹o thªm nh÷ng ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn d¹y häc theo
kh¶ n¨ng cña m×nh nh−: Biªn so¹n vµ photocopy bµi gi¶ng, s−u tÇm THSP, tiÕp cËn víi
nhµ tr−êng THPT xung quanh.
B−íc 2. B−íc chuÈn bÞ gi¸o ¸n
§Ó sö dông THSP trªn líp thµnh c«ng, cÇn x©y dùng kÕ ho¹ch d¹y häc sö dông
THSP trªn líp chu ®¸o. KÕ ho¹ch d¹y häc sö dông THSP trªn líp lµ mét b¶n dù kiÕn
tr−íc nh÷ng c«ng viÖc mµ GV vµ SV cÇn tiÕn hµnh trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp
nh»m ®¹t ®−îc môc ®Ých cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy. C«ng viÖc nµy th−êng ®−îc chuÈn
bÞ tr−íc khi lªn líp vµ th−êng quen ®−îc gäi lµ so¹n gi¸o ¸n lªn líp. B−íc nµy bao gåm
çc b−íc nhá:
- X¸c ®Þnh c¬ së cho viÖc so¹n gi¸o
Tr−íc khi so¹n gi¸o ¸n cÇn nghiªn cøu:
+ KÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh vµ tµi liÖu d¹y häc phÇn LLGD trong m«n GDH; kÕ
ho¹ch d¹y häc ®ang ®−îc thùc thi cña c¬ së ®µo t¹o. Nghiªn cøu kÕ ho¹ch d¹y häc
®ang ®−îc thùc thi cña c¬ së ®µo t¹o ®Ó ®Þnh liÖu giao c«ng viÖc chuÈn bÞ vµ thùc hiÖn
bµi häc thªm ngoµi thêi gian lªn líp cña SV cho phï hîp.
+ §iÒu kiÖn d¹y häc trªn líp cña c¬ së ®µo t¹o nh−: T×nh tr¹ng phßng häc (kÝch
cì phßng häc, bµn ghÕ ...); çc ph−¬ng tiÖn kü thuËt hç trî (m¸y chiÕu, tivi, m¸y vi tÝnh
...); tµi liÖu phôc vô cho d¹y häc cã ë th− viÖn; kÕ ho¹ch d¹y häc trong n¨m häc hay
häc kú cña c¬ së ®µo t¹o (sè tiÕt SV ph¶i häc m«n häc trong tuÇn, ngµy; thêi gian
kh«ng ph¶i lªn líp cña SV trong ngµy, tuÇn ... ); kh¶ n¨ng tù chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn d¹y
häc cña GV vµ SV. ViÖc nghiªn cøu nµy cã t¸c dông gióp GV vµ SV cã c¬ së ®Ó chuÈn
bÞ tr−íc çc ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn hç trî cho qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp diÔn ra mét
çch thuËn lîi.
+ Thùc tiÔn CTGD häc sinh ë tr−êng THPT gÇn ®Þa bµn. ViÖc nghiªn cøu nµy
gióp GV cã thÓ ®Þnh h−íng cho SV tiÕp cËn víi ng−êi GV ë THPT, víi CTGD häc sinh
ë tr−êng THPT gÇn nhÊt nh»m chuÈn bÞ tèt h¬n cho viÖc gi¶i quyÕt THSP trªn líp.
+ §èi t−îng d¹y häc trªn líp nh− sÜ sè SV, chuyªn ngµnh ®µo t¹o, ®Æc ®iÓm t×nh
h×nh chung cña tËp thÓ SV líp häc. ViÖc nghiªn cøu nµy mét mÆt gióp GV cã thÓ lùa
35
chän THSP phï hîp h¬n víi ®Æc ®iÓm ®èi t−îng ®ång thêi dù ®o¸n ®−îc t×nh huèng cã
thÓ diÔn ra trong qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp ®Ó dù kiÕn tr−íc ph−¬ng ¸n xö lý; mÆt kh¸c
gióp cho viÖc chuÈn bÞ tr−íc çc ®iÒu kiÖn ph−¬ng tiÖn d¹y häc tèt h¬n.
- So¹n gi¸o ¸n
PhÇn kh¸i qu¸t chung cña gi¸o ¸n cÇn x¸c ®Þnh:
+ Tªn ch−¬ng häc; sè tiÕt; môc ®Ých, yªu cÇu; néi dung (dµn bµi hoÆc çc vÊn ®Ò
c¬ b¶n SV cÇn n¾m trong bµi häc); çc ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc c¬ b¶n
cÇn sö dông vµ çc ph−¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc hç trî; çc ®iÒu kiÖn,
ph−¬ng tiÖn d¹y häc cÇn sö dông.
+ HÖ thèng THSP cÇn sö dông; hÖ thèng yªu cÇu hay c©u hái chÝnh (phô) ®Ó ®iÒu
khiÓn SV thùc hiÖn quy tr×nh gi¶i quyÕt t×nh huèng.
C©u hái SV cÇn tr¶ lêi, ®−îc cho tr−íc trong mçi t×nh huèng ®] cung cÊp ®Õn tËn
tay SV. Cßn çc c©u hái ®Ó GV gîi ý cho SV còng ®−îc dù kiÕn tr−íc ®Ó sö dông trong
qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn. NÕu gi¶i quyÕt trän vÑn mét THSP th× n¨m c©u hái chÝnh ®−îc
®−a ra trong mçi t×nh huèng cung cÊp cho SV nªn lµ:
bVÊn ®Ò chñ yÕu GV cÇn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ g×? Môc ®Ých gi¶i
quyÕt ®Ó lµm g×?
bH]y dù kiÕn çc çch gi¶i quyÕt vµ chän çch gi¶i quyÕt tèt nhÊt.
bKinh nghiÖm gi¸o dôc nµo cÇn ®−îc huy ®éng hay t×m kiÕm ®Ó gi¶i quyÕt vÊn
®Ò ®ã?
bTËp gi¶i quyÕt theo çch ®] dù kiÕn vµ lùa chän.
bBµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy (bµi häc
lý luËn, bµi häc thùc tiÔn).
Tïy thuéc néi dung t×nh huèng ®−îc ®−a ra vµ môc ®Ých cÇn ®¹t ®−îc cña viÖc
gi¶i quyÕt mµ mét sè tõ ng÷ trong mçi c©u hái ®−îc thay ®æi cho phï hîp. VÝ dô: NÕu
vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®−a ra ch−a ®−îc GV trong t×nh huèng gi¶i quyÕt vµ viÖc ®−a
ra t×nh huèng cho SV gi¶i quyÕt nh»m môc ®Ých chÝnh lµ gióp hä biÕt ®−a ra ph−¬ng ¸n
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng th× n¨m c©u hái chÝnh ®−îc nªu ra trong t×nh huèng
nµy vÉn gi÷ nguyªn nh− tr×nh bµy ë trªn. Cßn nÕu vÊn ®Ò trong t×nh huèng ®−a ra ®]
®−îc GV trong t×nh huèng gi¶i quyÕt råi, viÖc xem xÐt t×nh huèng nh»m môc ®Ých
chÝnh lµ ®Ó ®óc rót kinh nghiÖm (thµnh c«ng hay thÊt b¹i) trong CTGD häc sinh th× çc
c©u hái th−êng ®−îc nªu ra lµ:
bVíi t− çch lµ ng−êi GV, vÊn ®Ò chñ yÕu cÇn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ
g×? Môc ®Ých xem xÐt ®Ó lµm g×?
bNªu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò ®ã.
bT¹i sao l¹i cã ý kiÕn nh− vËy?
bKinh nghiÖm gi¸o dôc nµo (cã thÓ giíi h¹n ph¹m vi kinh nghiÖm cÇn hái) cÇn
®−îc huy ®éng, tÝch lòy ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò ®ã?
bBµi häc kinh nghiÖm nµo ®−îc rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng nµy.
+ Thêi ®iÓm cung cÊp THSP cho SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc tõng bµi häc, tõng
vÊn ®Ò cña bµi häc trªn líp: Hai thêi ®iÓm cung cÊp THSP th−êng ®−îc Ên ®Þnh tr−íc
®ã lµ: 1). Cung cÊp THSP ®Ó SV gi¶i quyÕt khi nghiªn cøu tµi liÖu míi. ViÖc cung cÊp
nµy nh»m kÝch thÝch, dÉn d¾t SV nghiªn cøu tµi liÖu míi ®Ó lµm giµu thªm kinh nghiÖm
nghÒ nghiÖp; 2). Cung cÊp THSP sau khi SV ®] nghiªn cøu xong tµi liÖu häc tËp. ViÖc
cung cÊp nµy nh»m kÝch thÝch, dÉn d¾t SV cñng cè, «n tËp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc ®]
36
häc ®Æc biÖt chó träng båi d−ìng cho SV kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc nghÒ nghiÖp ®Ó
gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cã thÓ gÆp trong ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp t−¬ng lai.
+ Çch cung cÊp THSP tíi SV: Cã thÓ cung cÊp THSP ®Ó SV gi¶i quyÕt b»ng
çch ghi THSP trªn giÊy rêi (handout) råi ph©n ph¸t cho ç nh©n hay nhãm SV; THSP
®−îc in trªn giÊy trong (Transparency Film) chiÕu qua m¸y chiÕu (Overhead) cho SV
coi hoÆc sö dông ®ång thêi c¶ hai çch nµy. Trong tr−êng hîp nhiÒu THSP ®−îc ph¸t
riªng lÎ cho tõng nhãm SV gi¶i quyÕt, th× khi tæng hîp ý kiÕn cña çc nhãm cïng gi¶i
quyÕt chung mét t×nh huèng tr−íc líp (çc nhãm kh¸c kh«ng cã trong tay THSP nµy)
cÇn chiÕu t×nh huèng lªn m¸y chiÕu cho SV çc nhãm kh¸c tiÖn theo dâi.
So¹n phÇn cô thÓ:
Dù kiÕn çc ho¹t ®éng d¹y häc sö dông THSP cña GV vµ SV trªn líp: 1). Giíi
thiÖu môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ çch thøc nghiªn cøu bµi häc; 2). Giíi thiÖu hoÆc
nh¾c l¹i nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP, h−íng dÉn cho sinh viªn n¾m ®−îc tri thøc vÒ
quy tr×nh xö lý THSP trªn líp vµ gi¶i quyÕt THSP theo quy tr×nh ®Ó lµm mÉu cho sinh
viªn häc tËp (nÕu cÇn); 3). Giíi thiÖu quy tr×nh thùc hiÖn çc ho¹t ®éng d¹y häc sö
dông THSP trªn líp nh−: Chia SV thµnh tõng nhãm, h−íng dÉn SV çch thøc lµm viÖc
ç nh©n vµ hîp t¸c lµm viÖc víi çc SV kh¸c trong nhãm (nÕu cÇn), ph¸t THSP cho ç
nh©n hoÆc nhãm, ®iÒu khiÓn ç nh©n hoÆc nhãm xö lý THSP vµ trao ®æi kÕt qu¶ theo
nhãm nhá trªn líp b»ng çch thùc hiÖn çc yªu cÇu hay tr¶ lêi çc c©u hái, tæng hîp ý
kiÕn chung cña çc nhãm, tæng kÕt bµi häc.
Giai ®o¹n 2. Giai ®o¹n triÓn khai kÕ ho¹ch (hay giai ®o¹n thùc hiÖn çc ho¹t
®éng d¹y häc sö dông THSP trªn líp theo dù kiÕn)
Th«ng th−êng THSP ®−îc sö dông trªn líp theo hai h−íng cña d¹y häc tËp trung
vµo SV: H−íng sö dông THSP trªn líp trong ®ã, viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP
®−îc coi nh− ph−¬ng tiÖn vµ h−íng sö dông THSP trªn líp trong ®ã, viÖc gi¶i quyÕt vÊn
®Ò trong THSP ®−îc coi nh− môc tiªu cÇn ®¹t ®−îc. Mçi h−íng cã çch sö dông THSP
trªn líp tu©n theo çc b−íc cã nh÷ng nÐt riªng. Ch¼ng h¹n, ®èi víi qu¸ tr×nh d¹y häc
coi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP nh− ph−¬ng tiÖn th× THSP ®−îc sö dông nh− biÖn
ph¸p kÝch thÝch SV tÝch lòy kinh nghiÖm nghÒ nghiÖp, tøc THSP ®−îc ®−a ra cho SV
gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu tri thøc míi. Do ®ã, trong quy tr×nh ®iÒu khiÓn
SV xö lý THSP trªn líp sÏ cã b−íc kÝch thÝch SV tÝch cùc t×m tßi kinh nghiÖm míi cã
liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP qua ®ã gióp SV n¾m ®−îc tri thøc míi cña
bµi häc. Cßn ®èi víi qu¸ tr×nh d¹y häc coi viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP nh− môc
tiªu SV cÇn tËp gi¶i quyÕt vµ viÖc gi¶i quyÕt t×nh huèng ®−îc ®−a ra sau khi SV ®]
nghiªn cøu lý thuyÕt cña mét bµi hay ch−¬ng... nh»m môc ®Ých cñng cè, «n tËp vµ rÌn
luyÖn kü n¨ng vËn dông tri thøc th× trong quy tr×nh ®iÒu khiÓn vµ xö lý THSP trªn líp
sÏ cã b−íc kÝch thÝch SV tÝch cùc cñng cè «n tËp, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc, kinh nghiÖm
cò cã liªn quan ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP, qua ®ã rÌn luyÖn cho SV kü n¨ng
nghÒ nghiÖp ®ång thêi gióp hä kh¾c s©u tri thøc ®] häc. Do ®ã, çc ho¹t ®éng sö dông
THSP trªn líp nãi chung th−êng bao gåm çc b−íc:
B−íc 3. KÝch thÝch, ®Þnh h−íng gi¶i quyÕt THSP
B−íc nµy th−êng bao gåm çc ho¹t ®éng sau:
- Giíi thiÖu môc ®Ých, yªu cÇu, néi dung vµ çch thøc nghiªn cøu bµi häc.
- Cho SV t×m hiÓu hoÆc «n l¹i nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ THSP, h−íng dÉn cho
SV n¾m ®−îc tri thøc vÒ quy tr×nh xö lý THSP trªn líp vµ gi¶i quyÕt THSP theo quy
tr×nh ®Ó lµm mÉu cho SV häc tËp (nÕu cÇn).
37
- Giíi thiÖu hoÆc nh¾c l¹i quy tr×nh thùc hiÖn çc ho¹t ®éng d¹y häc sö dông
THSP trªn líp (nÕu cÇn).
B−íc 4. B−íc tæ chøc, ®iÒu khiÓn çc ho¹t ®éng trªn líp nh»m xö lý THSP theo
quy tr×nh
B−íc nµy bao gåm çc ho¹t ®éng sau:
- Tæ chøc, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng ph¸t hiÖn, c«ng nhËn vÊn ®Ò trong THSP, môc
®Ých gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ dù kiÕn çch gi¶i quyÕt.
+ Cung cÊp THSP cho ç nh©n hoÆc nhãm SV.
+ SV nghiªn cøu vµ cã thÓ nªu yªu cÇu lµm râ nh÷ng g× ch−a hiÓu trong t×nh
huèng sau ®ã tiÕn hµnh th¶o luËn nhãm (hai SV bµn trªn quay xuèng cïng hai SV bµn
d−íi) c©u hái sè 1 vµ c©u hái sè 2.
+ Sau ®ã, yªu cÇu SV trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu (hai SV bµn trªn ®] quay xuèng nay
quay lªn) vµ ®iÒu khiÓn tæng hîp ý kiÕn cña çc nhãm vÒ c©u hái sè 1 vµ sè 2 trong t×nh
huèng.
+ HÖ thèng l¹i vÊn ®Ò ®] ®−îc x¸c ®Þnh; môc ®Ých gi¶i quyÕt vµ çch gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò ®−îc dù kiÕn ban ®Çu cña SV.
- KÝch thÝch sù huy ®éng, t×m kiÕm tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan ®Ó thùc
hiÖn ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP.
+ §Æt çc c©u hái xoay quanh çch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mµ SV dù kiÕn sao cho SV
thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i t×m kiÕm hoÆc ph¶i huy ®éng tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan
th× míi cã thÓ xem xÐt hay gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò trong t×nh huèng.
+ Giao nhiÖm vô nghiªn cøu hoÆc «n tËp, hÖ thèng l¹i tri thøc, kinh nghiÖm cã
liªn quan ®Õn vÊn ®Ò vµ viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong t×nh huèng cho SV.
- Ç nh©n thùc hiÖn nhiÖm vô.
Ç nh©n SV tù nghiªn cøu hoÆc hÖ thèng tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan vµ
tiÕp tôc thùc hiÖn c©u hái sè 3, sè 4 vµ sè 5. Ho¹t ®éng nµy nªn bè trÝ sao cho SV cã ®ñ
thêi gian thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc giao vµ tiÕp tôc thùc hiÖn çc c©u hái cßn l¹i.
SV®−îc thùc hiÖn nhiÖm vô nµy ngoµi giê lªn líp lµ tèt nhÊt.
- Th¶o luËn nhãm vÒ çc nhiÖm vô.
SV tiÕp tôc th¶o luËn nhãm trªn líp c©u hái sè 3, sè 4 vµ sè 5.
- HÖ thèng ho¸ çc tri thøc, kinh nghiÖm kh¸i qu¸t cã liªn quan
Cho SV tr×nh bµy tr−íc líp c©u hái sè 3; th¶o luËn thªm ®Ó ®iÒu chØnh cho ®Çy
®ñ vµ chÝnh x¸c nÕu cÇn vµ hÖ thèng ho¸ çc tri thøc, kinh nghiÖm cã liªn quan. §Ó tiÕt
kiÖm thêi gian trªn líp, viÖc hÖ thèng ho¸ tri thøc nªn ®−îc s¬ ®å ho¸, tinh gi¶n ho¸ vµ
nªn sö dông trªn m¸y chiÕu hoÆc in trªn giÊy rêi cung cÊp ®Õn tay SV.
- Tr×nh bµy ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ bµi häc kinh nghiÖm
Cho çc nhãm thÓ hiÖn tr−íc líp ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò b»ng viÖc tr×nh
bµy hay ®ãng vai, sau ®ã tr×nh bµy bµi häc kinh nghiÖm rót ra tõ viÖc gi¶i quyÕt t×nh
huèng; ®iÒu khiÓn th¶o luËn thªm tr−íc líp vÒ ph−¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ bµi häc
cña nhãm tr×nh bµy.
- HÖ thèng l¹i bµi häc kinh nghiÖm chung mµ SV cÇn l−u ý trong mçi t×nh huèng
®−îc gi¶i quyÕt.
- Cuèi cïng, tæng kÕt bµi häc.
Giai ®o¹n 3. Giai ®o¹n ®¸nh gi¸
§¸nh gi¸ qu¸ tr×nh sö dông THSP trªn líp lµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh nh÷ng nhËn
®Þnh, ph¸n ®o¸n vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy, dùa vµo sù ph©n tÝch nh÷ng th«ng
tin thu ®−îc ®èi chiÕu víi nh÷ng môc tiªu, tiªu chuÈn ®] ®Ò ra, nh»m ®Ò xuÊt nh÷ng
38
quyÕt ®Þnh thÝch hîp ®Ó c¶i thiÖn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP trªn líp ®¹t hiÖu
qu¶ cao h¬n. Giai ®o¹n nµy bao gåm çc b−íc:
B−íc 5. B−íc ®¸nh gi¸
B−íc nµy bao gåm çc ho¹t ®éng sau:
- X¸c ®Þnh chuÈn ®¸nh gi¸
KÕt qu¶ qu¸ tr×nh sö dông THSP trªn líp thÓ hiÖn ë kÕt qu¶ ho¹t ®éng t−¬ng t¸c
cña GV vµ SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy. KÕt qu¶ cuèi cïng thÓ hiÖn ë kÕt qu¶ häc
tËp, rÌn luyÖn nghÒ cña SV. Cho nªn, chuÈn ®¸nh gi¸ qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP
®−îc x¸c ®Þnh lµ çc môc tiªu SV cÇn ®¹t ®−îc trong qu¸ tr×nh d¹y häc nµy, bao gåm:
Môc tiªu rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong çc t×nh huèng vµ çc môc tiªu rÌn
luyÖn vÒ tri thøc, th¸i ®é kh¸c cã liªn quan. ChuÈn ®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh sao cho cã
thÓ ®o ®−îc.
+ ChuÈn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña SV chÝnh lµ
çc yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc vÒ kh¶ n¨ng nµy trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Çc chuÈn ®ã
®−îc ®¸nh gi¸ theo hai møc ®é cña kü n¨ng: Møc ®é thµnh th¹o vµ ch−a thµnh th¹o
(b−íc 1).
+ ChuÈn ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV còng c¨n cø vµo yªu cÇu SV cÇn
®¹t ®−îc vÒ kh¶ n¨ng nµy (b−íc 1).
+ ChuÈn ®¸nh gi¸ mét sè chØ tiªu hç trî kh¸c
Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n thÓ hiÖn tÝnh tÝch cùc häc tËp cña SV cã thÓ ®o ®¹c ®−îc
®ã lµ: Møc ®é chó ý; møc ®é c¶m xóc; møc ®é tham gia vµ t©m thÕ häc tËp cña SV
trong giê häc.
Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn çc møc ®é tËp trung chó ý cña SV trong qu¸ tr×nh häc
tËp: Sù chó ý thùc sù: SV chuÈn bÞ chu ®¸o, thùc hiÖn ®Çy ®ñ mäi yªu cÇu ®−îc ®Ò ra,
nhÞp ®iÖu nhanh, tr¶ lêi hoÆc cã ph¶n øng chÝnh x¸c c©u hái hoÆc yªu cÇu ®−îc ®Ò ra,
v−ît qua ®−îc nh÷ng t¸c ®éng lµm ph©n t¸n sù chó ý; sù chó ý mµ l¹i cã vÎ kh«ng chó
ý: SV nh×n bÒ ngoµi cã vÎ kh«ng chó ý ®Õn c«ng viÖc; thùc hiÖn çc c©u hái, yªu cÇu ®Ò
ra chËm, nh−ng thùc ra th× hä l¹i rÊt chó ý häc tËp. Nh÷ng SV nµy lu«n chuÈn bÞ thùc
hiÖn nh÷ng yªu cÇu trong häc tËp nh−ng cã tÝnh hay ng¹i tham gia. Ng−îc l¹i lµ sù chó
ý gi¶ vê hoÆc kh«ng chó ý. Sù chó ý gi¶ vê: SV nh×n bÒ ngoµi cã vÎ ®ang chó ý nh−ng
thùc ra trong ®Çu l¹i ®ang nghÜ ®Õn vÊn ®Ò kh¸c; nh÷ng SV nµy khi ®−îc yªu cÇu lµm
viÖc th−êng cã biÓu hiÖn giËt m×nh vµ kh«ng thùc hiÖn ®−îc yªu cÇu ®Ò ra. Kh«ng chó
ý: Khi SV ë tr¹ng th¸i kh«ng tËp trung chó ý th× hä kh«ng chuÈn bÞ s½n sµng lµm viÖc,
ph©n t¸n chó ý vµo nh÷ng viÖc kh¸c nh− nãi chuyÖn, lµm viÖc riªng, ngñ gËt...
Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn møc ®é xóc c¶m, t×nh c¶m cña SV trong häc tËp: SV sèt
s¾ng thùc hiÖn yªu cÇu häc tËp; nÐt mÆt h©n hoan khi hoµn thµnh nhiÖm vô; th¸i ®é vui
vÎ, tho¶i m¸i...
Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn møc ®é tham gia cña SV vµo häc tËp: SV thÓ hiÖn sù nç
lùc trong häc tËp, kiªn tr× t×m çch gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®−îc ®−a ra, kh«ng ng¹i
khã hay ch¸n n¶n trong häc tËp; cao h¬n n÷a hä biÕt tù ®Ò ra môc tiªu vµ tù x¸c ®Þnh kÕ
ho¹ch hµnh ®éng.
Nh÷ng hµnh vi biÓu hiÖn t©m thÕ cña SV trong häc tËp: SV ®Þnh h−íng nhanh
trong häc tËp; cã nh÷ng biÓu hiÖn cña sù ham häc hái, t×m tßi nh− hái thÇy, hái b¹n, ®Ò
xuÊt th¾c m¾c... cã sù c¨ng th¼ng cña trÝ tuÖ, sù h¨m hë khi gi¶i quyÕt mét nhiÖm vô,
mét t×nh huèng...
- X¸c ®Þnh thang ®¸nh gi¸
39
Thang ®¸nh gi¸ ®−îc x¸c ®Þnh bao gåm: Thang ®¸nh gi¸ kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn
®Ò trong THSP; thang ®¸nh gi¸ møc ®é n¾m tri thøc vµ thang ®¸nh gi¸ th¸i ®é cña SV
trong qu¸ tr×nh häc tËp
+ Thang ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trong THSP cña
SV. Sö dông thang ®iÓm 10 ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ rÌn luyÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
trong THSP cña SV. KÕt qu¶ ®iÓm sè ®−îc chia lµm bèn lo¹i theo bèn lo¹i ®¸nh gi¸ häc
lùc cña SV:
Lo¹i giái: Tõ ®iÓm 8 ®Õn ®iÓm 10. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy: Thùc
hiÖn ®−îc kho¶ng 80% trë lªn çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu ®−a ra cña
bµi tËp; thÓ hiÖn sù râ rµng, chÝnh x¸c vµ cô thÓ trong viÖc thùc hiÖn çc kü n¨ng; biÕt
vËn dông kinh nghiÖm ®] cã ®Ó thùc hiÖn çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét çch linh
ho¹t s¸ng t¹o vµ hîp lý.
Lo¹i kh¸: Tõ 7 ®iÓm ®Õn 7.5 ®iÓm. Yªu cÇu SVcÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy: Thùc
hiÖn ®−îc kho¶ng 70% dÕn 75% çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu ®−a ra cña
bµi tËp; thùc hiÖn ®−îc çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét çch t−¬ng ®èi râ rµng, chÝnh
x¸c vµ cô thÓ; biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®] cã ®Ó thùc hiÖn kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
mét çch t−¬ng ®èi linh ho¹t s¸ng t¹o vµ hîp lý.
Lo¹i trung b×nh: Tõ 5 ®iÓm ®Õn 6.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy:
Thùc hiÖn ®−îc kho¶ng 50% ®Õn 65% çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu ®Ò ra
cña bµi tËp; thùc hiÖn çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ch−a thùc sù râ rµng, chÝnh x¸c vµ
cô thÓ; vËn dông m¸y mãc kinh nghiÖm ®] cã trong viÖc thùc hiÖn çc kü n¨ng gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò.
Lo¹i yÕu, kÐm: Tõ 0 ®iÓm ®Õn 4.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy:
ChØ thùc hiÖn ®−îc kho¶ng 45% trë xuèng çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò theo yªu cÇu
®−a ra cña bµi tËp; çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®−a ra thiÕu râ rµng, chÝnh x¸c vµ cô
thÓ; ch−a biÕt vËn dông kinh nghiÖm ®] cã ®Ó thùc hiÖn çc kü n¨ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
+ Thang ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV. Sö dông thang ®iÓm 10 ®Ó ®¸nh
gi¸ kÕt qu¶ n¾m tri thøc cña SV. KÕt qu¶ ®iÓm sè ®−îc chia lµm bèn lo¹i:
Lo¹i giái: Tõ 8 ®Õn 10 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy: Nhí ®−îc
®Çy ®ñ hoÆc gÇn ®Çy ®ñ (kho¶ng 80% trë lªn) tri thøc ®−îc hái; gi¶i thÝch râ rµng, chÆt
chÏ vµ cho ®−îc vÝ dô cô thÓ; thÓ hiÖn ®−îc tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o trong tr×nh bµy; cã
kh¶ n¨ng liªn hÖ tri thøc ®] häc víi t×nh h×nh thùc tiÔn nghÒ nghiÖp cã liªn quan vµ rót
ra ®−îc bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n.
Lo¹i kh¸: Tõ 7 ®iÓm ®Õn 7.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy: Nhí
®−îc kho¶ng 70% ®Õn 75% tri thøc ®−îc hái; gi¶i thÝch t−¬ng ®èi râ rµng, chÆt chÏ vµ
cho ®−îc vÝ dô cô thÓ; t−¬ng ®èi thÓ hiÖn ®−îc tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o trong tr×nh bµy vµ
trong quan ®iÓm; t−¬ng ®èi cã kh¶ n¨ng liªn hÖ tri thøc ®] häc víi t×nh h×nh thùc tiÔn
nghÒ nghiÖp cã liªn quan vµ rót ra ®−îc bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n.
Lo¹i trung b×nh: Tõ 5 ®iÓm ®Õn 6.5 ®iÓm. Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy:
Nhí ®−îc kho¶ng 50% ®Õn 65% tri thøc ®−îc hái; ch−a râ rµng, cô thÓ vµ chÆt chÏ
trong viÖc gi¶i thÝch vµ cho vÝ dô cô thÓ; ch−a thÓ hiÖn tÝnh ®éc lËp, thiÕu s¸ng t¹o trong
tr×nh bµy vµ trong quan ®iÓm. Tr×nh bµy vÊn ®Ò mang tÝnh sao chÐp nhiÒu; kh¶ n¨ng
liªn hÖ tri thøc ®] häc víi t×nh h×nh thùc tiÔn nghÒ nghiÖp cã liªn quan vµ rót ra ®−îc
bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n cßn chung chung, ch−a cô thÓ, s¸t thùc.
Lo¹i yÕu, kÐm: Tõ 0 ®iÓm ®Õn 4.5 ®iÓm.Yªu cÇu SV cÇn ®¹t ®−îc cña lo¹i nµy:
Nhí ®−îc kho¶ng 45% trë xuèng tri thøc ®−îc hái hoÆc cßn nhiÒu sai sãt trong tri thøc
tr×nh bµy; ch−a biÕt gi¶i thÝch vµ cho vÝ dô hoÆc gi¶i thÝch vµ cho vÝ dô ch−a ®óng;
40
kh«ng cã tÝnh ®éc lËp, s¸ng t¹o trong tr×nh bµy vµ trong quan ®iÓm; ch−a biÕt liªn hÖ tri
thøc ®] häc víi t×nh h×nh thùc tiÔn nghÒ nghiÖp cã liªn quan vµ rót ra ®−îc bµi häc kinh
nghiÖm cho b¶n th©n.
+ Thang ®¸nh gi¸ th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña SV. Th¸i ®é tÝch cùc häc tËp cña
SV ®−îc ®¸nh gi¸ theo 4 møc ®é sau: RÊt tÝch cùc: Kho¶ng 80-100% SV cã nh÷ng biÓu
hiÖn tÝch cùc; tÝch cùc: Kho¶ng 60-79% SVcã biÓu hiÖn tÝch cùc; tÝch cùc trung b×nh:
Kho¶ng 30-59% SV cã biÓu hiÖn tÝch cùc; ch−a tÝch cùc: ChØ cã kho¶ng 29% sè SV trë
xuèng cã nh÷ng biÓu hiÖn tÝch cùc th× cã thÓ kÕt luËn SV ch−a tÝch cùc trong häc tËp.
Ngoµi kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp, rÌn luyÖn cña SV, cßn tiÕn hµnh kiÓm
tra, ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng cña GV ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông
THSP. Chñ yÕu tËp trung ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng chuÈn bÞ vµ ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh d¹y
häc sö dông THSP trªn líp cña GV. ChuÈn ®¸nh gi¸ çc ho¹t ®éng nµy lµ môc ®Ých vµ
çc yªu cÇu sö dông THSP trªn líp ®] ®−îc x¸c ®Þnh (môc 1.2.4.1 vµ b−íc 1 cña môc
1.2.4.2)
- X¸c ®Þnh kü thuËt kiÓm tra, ®¸nh gi¸
Kü thuËt kiÓm tra, ®¸nh gi¸ bao gåm:
+ Quan s¸t cã ghi biªn b¶n. Quan s¸t cña GV trong qu¸ tr×nh d¹y häc nhÊt lµ
quan s¸t qua dù giê cã ghi Biªn b¶n dù giê vµ PhiÕu quan s¸t giê d¹y, quan s¸t SV
trong çc ho¹t ®éng ngo¹i kho¸ vÒ NVSP.
+ Tr¾c nghiÖm: Cho SV thùc hiÖn çc bµi kiÓm tra, ®¸nh gi¸.
+ Tr−ng cÇu ý kiÕn: Tr−ng cÇu ý kiÕn cña GV vµ SV b»ng phiÕu gãp ý...
+ Sö dông ph−¬ng tiÖn ghi h×nh hoÆc ghi ©m. Tæ chøc thu h×nh hoÆc ghi ©m giê
häc trªn líp hay çc ho¹t ®éng NVSP cã xö lý THSP cña SV ®Ó xem xÐt, nghiªn cøu
qu¸ tr×nh sö dông THSP cña GV vµ SV.
Ba kü thuËt kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®Çu cã kh¶ n¨ng sö dông cao v× chóng Ýt tèn kÐm
thêi gian c«ng søc vµ tiÒn b¹c nÕu biÕt çch sö dông hîp lý. Riªng kü thuËt kiÓm tra,
®¸nh gi¸ cuèi khã sö dông v× sù tèn kÐm cña nã.
Çc ho¹t ®éng kiÓm tra, ®¸nh gi¸ ®−îc tiÕn hµnh mét çch cã hÖ thèng trong suèt
qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP. KÕt qu¶ kiÓm tra ®−îc ®¸nh gi¸ c¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh
lÉn vÒ mÆt ®Þnh l−îng.
+ §¸nh gi¸ ®Þnh l−îng: §¸nh gi¸ qua kÕt qu¶ ®iÓm sè cña çc bµi kiÓm; qua
l−îng ho¸ çc møc ®é thÓ hiÖn ý thøc, th¸i ®é trong häc tËp ®−îc ®−a ra ë çc phiÕu
®iÒu tra, tù ®¸nh gi¸.
+ §¸nh gi¸ ®Þnh tÝnh: §¸nh gi¸ chÊt l−îng cña viÖc thùc hiÖn çc kü n¨ng gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò trong THSP, cña viÖc n¾m tri thøc trong çc bµi kiÓm vµ çc tiªu chÝ thÓ
hiÖn ý thøc, th¸i ®é cña SV trong häc tËp qua çc cuéc pháng vÊn, çc biªn b¶n dù giê,
phiÕu quan s¸t SV trong qu¸ tr×nh d¹y häc.
B−íc 6. Ra quyÕt ®Þnh ®iÒu khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP
Trªn c¬ së kiÓm tra, ®¸nh gi¸, tiÕn hµnh ®Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p nh»m ®iÒu
khiÓn, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh sö dông THSP trªn líp cho phï hîp.
Quy tr×nh sö dông THSP trªn líp ®−îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å (trang bªn)
1.2.5. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP
cã hiÖu qu¶
Muèn thùc hiÖn quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP trong qu¸ tr×nh
d¹y häc phÇn LLGD cã hiÖu qu¶, ngoµi viÖc ph¶i tu©n thñ çc yªu cÇu x©y dùng vµ sö
dông THSP, cÇn cã çc ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt hç trî sau:
1.2.5.1. §iÒu kiÖn vÒ ý thøc, th¸i ®é cña GV vµ SVSP:
41
- GV vµ SV ph¶i cã ®éng c¬, cã nhu cÇu ®óng ®¾n ®èi víi sù ®æi míi trong d¹y
S¬ ®å . Quy tr×nh sö dông THSP trªn líp
B−íc 1. Môc ®Ých, néi dung sö dông

§Þnh
1.Giai h−íng G/t THSP & sö dông THSP
®o¹n chung
ChuÈn bÞ sö dông THSP
3 X©y
dùng
kÕ B−íc 2.
So¹n C¬ së so¹n gi¸o ¸n
ho¹ch
gi¸o
¸n So¹n gi¸o ¸n
B−íc 3.
§Þnh - G/t môc ®Ých, néi dung DH
h−íng G/t lý thuyÕt vÒ THSP
2.giai gi¶i
quyÕt G/t quy tr×nh sö dông
®o¹n Cung cÊp THSP
TriÓn Lµm râ THSP
khai Tæ chøc, ®iÒu khiÓn
Th¶o luËn nhãm
kÕ Tæng hîp ý kiÕn
(Ph¸t hiÖn, dù kiÕn çch
B−íc 4. HÖ thèng ho¸
ho¹ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò)
Tæ chøc KÝch thÝch gi¶i quyÕt KÝch thÝch
®iÒu Giao nhiÖm vô
khiÓn -Ç nh©n gi¶i quyÕt
gi¶i Nhãm gi¶i quyÕt
quyÕt
Tr×nh bµy/ thÓ hiÖn
HÖ thèng ho¸
B−íc 5. ChuÈn ®¸nh gi¸
§¸nh Thang ®¸nh gi¸
3.giai gi¸
Kü thuËt ®¸nh gi¸
®o¹n
§¸nh B−íc 6.
gi¸ Ra
quyÕt
®Þnh
häc, huÊn luyÖn nghÒ SP.
42
- Ng−êi GV cÇn cã nh©n çch cña mét nhµ gi¸o gi¶ng d¹y ®¹i häc toµn diÖn.
Trong ®ã ®Æc biÖt chó träng ®Õn kh¶ n¨ng n¾m v÷ng chuyªn m«n cã liªn quan ®Õn ®µo
t¹o SV cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc HS ë THPT; kh¶ n¨ng sö dông thµnh
th¹o çc ph−¬ng ph¸p vµ çc h×nh thøc tæ chøc d¹y häc trªn líp nhÊt lµ sö dông THSP;
tin t−ëng vµo hiÖu qu¶ cña viÖc x©y dùng vµ sö dông THSP trong ®µo t¹o SV lµm
CTGD ë THPT nãi riªng còng nh− hiÖu qu¶ cña sù ®æi míi trong qu¸ tr×nh d¹y häc ë
®¹i häc nãi chung; cã nhiÖt t×nh, t©m huyÕt víi nghÒ ®Ó s½n sµng ®Çu t− cho sù ®æi míi
trong qu¸ tr×nh d¹y häc cña m×nh v× ®æi míi trong d¹y häc nh− vËy cÇn rÊt nhiÒu thêi
gian vµ c«ng søc kÓ c¶ tiÒn b¹c; cã ý thøc vµ th¸i ®é hîp t¸c vµ häc hái çc ®ång nghiÖp
kh¸c nhÊt lµ víi çc GV ë THPT. SVSP ph¶i biÕt quan t©m rÌn luyÖn nh©n çch toµn
diÖn, tr¸nh chØ chó träng ®Õn rÌn luyÖn kh¶ n¨ng gi¶ng d¹y mµ thiÕu rÌn luyÖn kh¶
n¨ng gi¸o dôc, kh¶ n¨ng lµm CTCNL líp ë THPT sau nµy.
- GV vµ SV ph¶i cã ý thøc g¾n tri thøc víi thùc tiÔn nghÒ nghiÖp vµ cã tinh thÇn
hîp t¸c trªn c¬ së t«n träng lÉn nhau trong qu¸ tr×nh d¹y häc.
- Thùc hiÖn quy tr×nh x©y dùng vµ sö dông THSP mét çch linh ho¹t, s¸ng t¹o,
tr¸nh m¸y mãc, dËp khu«n.
1.2.5.2. §iÒu kiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt vµ çc ®iÒu kiÖn d¹y häc kh¸c
Ngoµi nh÷ng c¬ së vËt chÊt, ph−¬ng tiÖn kü thuËt tèi thiÓu cÇn cã trong qu¸ tr×nh
d¹y häc trªn líp, qu¸ tr×nh d¹y häc trªn líp sö dông THSP cÇn ®−îc ®¶m b¶o nh÷ng
®iÒu kiÖn sau:
- CÇn ®¶m b¶o ®Çy ®ñ s¸ch vµ çc tµi liÖu d¹y häc cã liªn quan ®Õn CTGD häc
sinh vµ THSP trong CTGD ë THPT ®Ó GV vµ SV cã thÓ nghiªn cøu, sö dông trªn líp
hoÆc ë nhµ.
- Qu¸ tr×nh d¹y häc sö dông THSP trong CTGD häc sinh cÇn ®−îc tæ chøc víi sè
l−îng SV kh«ng qu¸ ®«ng, vÞ trÝ ngåi häc cña SV c¬ ®éng hoÆc t−¬ng ®èi c¬ ®éng ®Ó
thuËn lîi trong hîp t¸c lµm viÖc theo nhãm nhá trªn líp.
- Cã çc ph−¬ng tiÖn cã thÓ gióp tiÕt kiÖm thêi gian thuyÕt tr×nh, hÖ thèng bµi
häc trªn líp.
- TiÕn tíi, çc tr−êng §HSP nªn trang bÞ çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin hiÖn ®¹i mang
tÝnh chÊt nghÒ nghiÖp ®Ó cã thÓ ®¸p øng víi nhu cÇu tiÕp cËn víi THSP cña gi¸o viªn vµ
sinh viªn (Phßng t− vÊn NVSP, computer, m¹ng InternÐt, çc ph−¬ng tiÖn ©m, h×nh ...).
- §µo t¹o SV vÒ nghiÖp vô c«ng t¸c gi¸o dôc nhÊt lµ CTCNL líp ë THPT cÇn
®−îc quan t©m, chó träng h¬n.
- KÕ ho¹ch vµ ch−¬ng tr×nh d¹y häc vÒ CTGD ë nhµ tr−êng SP nªn ®−îc t¨ng
c−êng vÒ sè tiÕt trªn líp nhÊt lµ tiÕt thùc hµnh.
- GVvµ SV ®−îc ®éng viªn, khuyÕn khÝch, ®−îc t¹o ®iÒu kiÖn phÇn nµo vÒ thêi
gian vµ vËt chÊt ®¸p øng víi yªu cÇu ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc.
- Çc yªu cÇu nµy cã thÓ thùc hiÖn ®−îc víi sù quan t©m, t¹o ®iÒu kiÖn cña nhµ
tr−êng, khoa vµ bé m«n.
43
Ch−¬ng 2
THSP TRONG C¤NG T¸C gi¸o dôc häc sinh
Cña gi¸o viªn trung häc phæ th«ng
2.1. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG

Cã LI£N QUAN §ÕN viÖc T×M HIÓU T×NH H×NH HS
T×nh huèng sè 1. Ai dÌ!
T«i ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm mét líp10. §Çu n¨m häc thËt bËn rén, nµo
gióp hai con chuÈn bÞ cho n¨m häc míi, nµo häp hµnh ®Çu n¨m l¹i thªm chñ nhiÖm mét
líp ®Çu cÊp. Ch−a cã ®−îc bao nhiªu th«ng tin vÒ tËp thÓ líp chñ nhiÖm, t«i ®µnh dùa
vµo sù giíi thiÖu cña häc sinh trong líp ®Ó chØ ®Þnh ban çn sù líp t¹m thêi. ThÕ lµ
ngay tõ ®Çu c«ng t¸c chñ nhiÖm cña t«i ®] gÆp sù cè. Sè lµ, trong ban çn sù líp mµ t«i
chØ ®Þnh, cã mét em häc sinh nam tr«ng cã vÎ lanh lîi, ho¹t b¸t, t«i liÒn chØ ®Þnh em
nµy lµm líp phã phô tr¸ch trËt tù. Ai dÌ míi chØ vµi ngµy sau khi nhËn nhiÖm vô, em
nµy ®] bÞ ghi vµo sæ ®Çu bµi víi lý do th−êng xuyªn mÊt trËt tù vµ kh«ng chÞu häc bµi.
T«i ®] nhÑ nhµng nh¾c nhë em nhiÒu lÇn, cã ý ®Ó em söa ®æi, nh−ng tr¸i l¹i, em cµng vi
ph¹m nhiÒu h¬n. Kh«ng nh÷ng vËy, em cßn kÐo theo nh÷ng em kh¸c trong líp cïng vi
ph¹m. T«i buéc ph¶i mêi phô huynh cña em ®Õn tr−êng ®Ó trao ®æi t×m biÖn ph¸p gióp
®ì. GÆp t«i, ba cña em ph¸t biÓu hÕt søc tù nhiªn:
- Th»ng bÐ nµy ®−îc m¸ nã c−ng chiÒu, tÐ xa qu¸ råi, khïng råi c« ¬i! Nã kh«ng
sî ai ®©u, chØ sî ®ßn th«i. C« cø ®¸nh nã dïm t«i. H«m nay vÒ t«i sÏ cho nã mét trËn.
Nghe æng ®e ®¸nh con, t«i c¶m thÊy lo. Kh«ng biÕt «ng ta cã ®¸nh con thËt
kh«ng hay chØ lµ nãi su«ng. T«i thËt ¸y n¸y nÕu häc sinh cña t«i bÞ ®ßn, bëi nh− vËy t«i
®] gi¸n tiÕp lµm tæn th−¬ng em. Cßn nÕu ba em bá qua kh«ng cã biÖn ph¸p g× víi em
th× em sÏ ra sao? CÇn cã biÖn ph¸p g× víi em ®©y? Cã nªn thu håi ngay chøc vô líp phã
phô tr¸ch trËt tù cña em hay kh«ng...
Lóc nµy t«i thËt sù b¨n kho¨n vµ ©n hËn. Ph¶i chi t«i tiÕp xóc, t×m hiÓu thÊu ®¸o
häc sinh cña t«i h¬n tr−íc khi chØ ®Þnh ban çn sù líp th× t«i ®] kh«ng ph¶i l©m vµo
hoµn c¶nh dë khãc, dë c−êi nh− hiÖn nay.
GV Trung häc c«ng lËp-B¹c liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Nguyªn nh©n nµo khiÕn
c« chñ nhiÖm bÞ l©m vµo hoµn c¶nh dë khãc, dë c−êi? Çch kh¾c phôc? Qua xem xÐt
t×nh huèng nµy cã thÓ rót ra bµi häc g×?
T×nh huèng sè 2. C¶ tin con dÉn ®Õn tr¸ch mãc gi¸o viªn
Trong mét tiÕt häc m«n VËt lý, ®Ó kiÓm tra bµi cò, c« gi¸o hái:
- Ai xung phong lªn tr¶ bµi?
C¶ líp kh«ng ai gi¬ tay. C« võa cói xuèng sæ ®iÓm th× ë d−íi líp, L-mét nam
sinh gi¶ vê gi¬ tay xung phong. Nh©n c¬ héi ®ã, mét sè em nam hay ph¸ trong líp, la
lªn:
- Th−a c«, b¹n L xung phong ¹! C« VËt lý t−ëng thËt kªu L lªn tr¶ bµi. Tr−íc
t×nh thÕ nh− vËy L ®µnh miÔn c−ìng lªn b¶ng. KÕt qu¶ L bÞ ®iÓm 2. Tèi h«m ®ã, L vÒ
mÐc l¹i víi m¸ em. H«m sau bµ ®Õn gÆp t«i- gi¸o viªn chñ nhiÖm cña con bµ vµ lín
tiÕng th¾c m¾c:
44
- C« gi¸o d¹y m«n VËt lý cã thµnh kiÕn víi con t«i, häc kú I c« ®] ph¹t ch¸u oan
råi. Kú nµy, ch¸u xung phong lªn tr¶ bµi, c« hái ch¸u nh÷ng ba c©u thÕ mµ c« chØ cho
ch¸u cã 2 ®iÓm. Dõng l¹i mét chót d−êng nh− ®Ó lÊy h¬i, bµ l¹i giËn d÷ nãi tiÕp:
- T«i ®Ò nghÞ c« chñ nhiÖm ph¶i gi¶i quyÕt râ rµng, nÕu kh«ng, t«i sÏ lªn lµm
viÖc víi ban Gi¸m hiÖu nhµ tr−êng.
Ngay lËp tøc, t«i gÆp gi¸o viªn d¹y m«n VËt lý ë líp t«i ®Ó hái râ vÊn ®Ò x¶y ra
trong viÖc tr¶ bµi cña em L (T«i kh«ng cho c« VËt lý biÕt phô huynh cña em L ®] ph¶n
¸nh). Sau ®ã t«i häp khÈn cÊp ban çn sù líp vµ ban chÊp hµnh chi ®oµn. Qua th¨m dß ý
kiÕn cña çc em, t«i thÊy ý kiÕn cña çc em vµ ý kiÕn cña gi¸o viªn d¹y m«n VËt lý vÒ
sù viÖc x¶y ra lµ nh− nhau. Lóc ®ã t«i quyÕt ®Þnh mêi em L vµ phô huynh cña em ®Õn
cïng t«i lµm viÖc. T«i th«ng b¸o víi em L vµ phô huynh cña em r»ng t«i ®] t×m hiÓu
vÊn ®Ò nµy råi vµ nay t«i muèn em L, chÝnh em, h]y trung thùc nãi râ sù viÖc cho t«i vµ
mÑ em hay. Lóc ®Çu em L lóng tóng ch−a muèn tr×nh bµy sù thËt. T«i ®] thuyÕt phôc
em r»ng nÕu em biÕt nhËn ra lçi cña m×nh vµ tr×nh bµy sù thËt ®Ó c« vµ mÑ hiÓu ®óng
vÊn ®Ò th× c« vµ mÑ em sÏ tha thø cho em. Cuèi cïng em ®] tr×nh bµy râ sù thËt lµ em
®] kh«ng thuéc bµi, c« bé m«n hái thªm hai c©u ®Ó em gì ®iÓm nh−ng em vÉn kh«ng
tr¶ lêi ®−îc, c« cho em ®iÓm 2 nh−ng em ch−a chÞu vÒ chç cßn ngåi bÖt ngay xuèng
bôc gi¶ng. Sau khi tr×nh bµy xong, em sôt sÞt xin lçi c« chñ nhiÖm vµ mÑ em. Phô
huynh tõ chç c¶ tin con ®Õn tr−êng tr¸ch mãc gi¸o viªn bé m«n ®Õn chç nhËn ra çi sai
cña m×nh. Bµ xin t«i thø lçi vµ ra vÒ. Cßn t«i, t«i l¹i ®−îc thªm mét bµi häc quÝ b¸u
trong c«ng t¸c chñ nhiÖm líp.
Lª Hång V©n.
Trung häc c«ng lËp-TX B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Çch gi¶i quyÕt cña c«
chñ nhiÖm khi nghe phô huynh ph¶n ¸nh hîp lý, hîp t×nh ë chç nµo? Bµi häc quÝ b¸u
nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 3. NghØ häc nhê b¹n viÕt giÊy phÐp dïm
- Th−a c«, b¹n B nhê em göi giÊy phÐp nghØ häc dïm b¹n.
§äc nh÷ng lêi lÏ trong giÊy xin phÐp nghØ häc cña trß B, mét häc sinh häc h¬i
yÕu trong líp, t«i c¶m thÊy cã ®iÒu g× ®ã.
- Kh«ng lÏ ®©y l¹i lµ ch÷ ký cña phô huynh em B? T«i thÇm hái vµ quyÕt ®Þnh
ph¶i lµm râ vÊn ®Ò nµy.
§èi chiÕu ch÷ ký trong ®¬n xin phÐp cña em B víi mÉu ch÷ ký cña ba mÑ em ë
sæ liªn l¹c gia ®×nh, t«i thÊy chóng kh«ng gièng nhau. §óng lµ cã vÊn ®Ò råi. T«i quyÕt
®Þnh gÆp cha mÑ em B ®Ó trao ®æi. Qua hä t«i ®−îc biÕt thêi gian gÇn ®©y em B vÉn ®Õn
tr−êng ®Òu ®Æn. ThÕ lµ râ, em B ®] nhê ng−êi kh¸c ký dïm trong giÊy phÐp nghØ häc.
T«i nh¾n B ®Õn trao ®æi víi em vÒ vÊn ®Ò nµy. BiÕt c« chñ nhiÖm ®] râ sù t×nh, mÆt ®á
bõng, B lóng tóng tr×nh bµy vµ xin c« tha thø. T«i yªu cÇu em viÕt b¶n tù kiÓm nép cho
t«i vµ giao hÑn nÕu cßn t¸i ph¹m sÏ ph¶i viÕt vµ ®äc b¶n tù kiÓm tr−íc líp.
Sau lÇn ®ã, víi sù quan t©m cña t«i vµ çc häc sinh trong líp ®−îc ph©n c«ng
gióp ®ì B, B ®] tiÕn bé dÇn trong häc tËp vµ tõ ®ã vÒ sau em kh«ng lÆp l¹i khuyÕt ®iÓm
trªn n÷a.
Tr−¬ng ThÞ Thu
THBC T©n Phó Th¹nh-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Søc thuyÕt phôc trong sù
t¸c ®éng cña c« chñ nhiÖm ®èi víi em B lµ ë chç nµo? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ
t×nh huèng nµy?
45
T×nh huèng sè 4. ThÇy c« nµo còng l¾c ®Çu
Cø nãi ®Õn em Hoµng thanh C líp 12A2 lµ thÇy c« nµo còng l¾c ®Çu. Hoµng
Thanh C häc yÕu, lµm biÕng l¹i ®−îc tiÕng lµ hay ph¶n ®èi kh«ng chÞu thùc hiÖn nh÷ng
yªu cÇu cña çc gi¸o viªn bé m«n vµ gi¸o viªn chñ nhiÖm cò. Khi nhËn em vµo líp t«i
chñ nhiÖm theo uû th¸c cña ban Gi¸m hiÖu, t«i kh«ng khái b¨n kho¨n, lo l¾ng: “Kh«ng
biÕt líp m×nh cã c¶m ho¸ ®−îc em C kh«ng hay l¹i bÞ em nµy lµm mÊt ®iÓm thi ®ua
®©y? Ph¶i nhanh chãng c¶m ho¸ em tr−íc khi em kÞp lµm ¶nh h−ëng ®Õn ®iÓm thi ®ua
cña líp”. NghÜ lµ lµm. ThÕ lµ t«i t×m çch tiÕp cËn em. TiÕp cËn víi nh÷ng em häc sinh
ç biÖt kh«ng dÔ dµng chót nµo, mÊy lÇn t«i nh¾n gÆp riªng mµ em kh«ng ®Õn. T«i xoay
qua çch kh¸c. T«i bá c«ng ®Õn th¨m gia ®×nh em ®Ó t×m hiÓu em qua nh÷ng ng−êi th©n
trong gia ®×nh. Trong nh÷ng lÇn trß chuyÖn víi hä, t«i tr¸nh nãi ®Õn khuyÕt ®iÓm cña
em. T«i cßn t×m hiÓu em qua trß chuyÖn víi b¹n bÌ cña em. ë líp, trong çc tiÕt d¹y,
t«i hay kªu em ph¸t biÓu vµ cè g¾ng thÓ hiÖn cho em thÊy lµ em ®−îc quan t©m. Sau
mét thêi gian, em ®] chÞu ®Õn gÆp vµ trß chuyÖn cïng t«i. T«i thÊy b−íc ®Çu m×nh ®]
thµnh c«ng. Qua nh÷ng th«ng tin thu ®−îc, t«i ph¸t hiÖn ra r»ng em C tuy nh×n bÒ ngoµi
cã vÎ cøng ®Çu khã b¶o nh− vËy nh−ng thùc ra em l¹i lµ mét ®øa trÎ −a ®−îc ®èi xö mét
çch nhÑ nhµng, t×nh c¶m, kh¸ch quan. Tõ ®ã, mçi khi em m¾c sai lÇm t«i ®Òu cè g¾ng
chØ ra cho em thÊy mét çch râ rµng, chÝnh x¸c çi sai “kh«ng thÓ chèi c]i ®−îc” cña
em. T«i chÞu khã l¾ng nghe em gi]i bµy suy nghÜ, qua ®ã t«i hiÓu em h¬n vµ cã c¬ së
®Ó ®éng viªn, khuyÕn khÝch em phÊn ®Êu rÌn luyÖn còng nh− uèn n¾n kÞp thêi nh÷ng
sai sãt cña em.
DÇn dÇn nh÷ng th¸ng cuèi n¨m em ®] cã sù tiÕn bé râ rÖt.
NguyÔn Kh¸nh Thu
THBC An B×nh TP CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Em C ®] cã sù tiÕn bé râ
rÖt lµ do ®©u? Cã thÓ rót ra bµi häc g× qua t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 5. B¹n xÊu l«i kÐo
Nam häc líp 10A2. Häc kú I em häc rÊt kh¸. Tæng kÕt häc kú em ®øng h¹ng 3
trong líp. Sang häc kú II ®−îc kho¶ng h¬n mét th¸ng, thÇy Ch¸nh-gi¸o viªn chñ nhiÖm
nhËn thÊy søc häc cña Nam bÞ gi¶m sót râ rÖt. Th¾c m¾c v× ch−a râ lý do, thÇy cö mét
sè em trong ban çn sù líp gÇn gòi Nam ®Ó t×m hiÓu. B¶n th©n thÇy còng bè trÝ thêi
gian ®Ó trß chuyÖn, t©m sù riªng víi em vµ ®Õn th¨m gia ®×nh em. Cuèi cïng thÇy biÕt
®−îc së dÜ Nam häc gi¶m sót lµ do bÞ b¹n bÌ xÊu rñ rª, l«i kÐo vµo nh÷ng cuéc vui ch¬i
bµi b¹c suèt ngµy ë çc qu¸n x¸ nªn l¬ lµ viÖc häc. Kh«ng la rÇy, thÇy lùa lêi khuyªn
nhñ, gi¶i thÝch cho Nam thÊy t¸c h¹i cña nh÷ng viÖc mµ em ®ang lµm. ThÇy cßn ®Ò
nghÞ ban çn sù líp ph©n c«ng b¹n líp phã phô tr¸ch häc tËp chuyÓn sang häc nhãm
víi Nam. Nam cßn ®−îc ban çn sù líp ph©n c«ng phô tr¸ch tê b¸o t−êng cña líp v×
Nam cã n¨ng khiÕu héi ho¹ vµ viÕt ch÷ kh¸ ®Ñp.
Cuèi cïng Nam còng ®] ®ñ søc d] tõ ®¸m b¹n bÌ xÊu vµ trë l¹i tÝch cùc häc tËp
nh− tr−íc.
SP Anh v¨n-K2000-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Thµnh c«ng trong gi¸o
dôc em Nam trë l¹i tÝch cùc häc tËp nh− tr−íc lµ ë chç nµo? Bµi häc ®Çu tiªn rót ra tõ
t×nh huèng nµy lµ g×?
T×nh huèng sè 6. MÑ b¹n võa mÊt
NguyÔn V¨n S lµ häc sinh líp 10C5. S nghØ häc ®] gÇn mét tuÇn nay mµ líp
ch−a râ lý do. Trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, thÇy T-gi¸o viªn chñ nhiÖm hái:
46
- Em nµo ë gÇn nhµ b¹n S?
- Th−a thÇy em ¹! B¹n L ®øng lªn tr¶ lêi.
- Em cã biÕt v× sao b¹n S l¹i nghØ häc kh«ng? ThÇy hái tiÕp.
- Th−a thÇy, b¹n S chØ cßn mÑ mµ mÑ b¹n Êy l¹i võa mÊt ¹! L ®¸p giäng buån
buån.
SP Lý-K2000-TTGDTX Kiªn Giang
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: C« chñ nhiÖm líp ®]
qu¶n lý häc sinh tèt ch−a? Bµi häc nµo nªn rót kinh nghiÖm tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 7. ChØ biÕt “I love you”
Míi ra tr−êng, c« P ®−îc ph©n d¹y m«n Anh v¨n vµ lµm chñ nhiÖm líp 10A10
tr−êng K t¹i thÞ x]. Líp 10A10 lµ mét líp ghÐp. §a sè çc em ë çc vïng s©u l©n cËn
lªn hä, nªn nh÷ng em nµy hÇu nh− ch−a ®−îc häc m«n Anh v¨n ë trung häc c¬ së.
BiÕt ®−îc ®iÒu ®ã nªn c« d¹y çc em nh− nh÷ng ng−êi míi b¾t ®Çu häc Anh v¨n.
TiÕt häc ®Çu tiªn qua ®i. H«m sau líp l¹i cã tiÕt Anh v¨n. C« kªu NguyÔn v¨n K lªn tr¶
bµi.
- Em ph¸t ©m l¹i çc ch÷ çi! C« yªu cÇu.
- Th−a c«, em kh«ng biÕt ph¸t ©m ¹! K ®¸p giäng tØnh b¬.
- Em h]y viÕt l¹i çc tõ trong bµi häc ngµy h«m qua vËy. C« l¹i nãi.
- Th−a c« em kh«ng biÕt g× c¶ ¹! K ®¸p vÉn víi giäng nh− vËy.
- VËy em biÕt g×? C« hái.
- Th−a c«: “I love you ¹”! K l¹i ®¸p víi giäng tØnh kh«.
C¶ líp c−êi Çm. Lóc ®ã c« míi chît nhËn ra N.K ë thÞ x].
SP Lý-Tin K2001- §HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: C« chñ nhiÖm líp ®] l©m
vµo t×nh huèng nh− vËy lµ do ®©u? Nªn øng xö ra sao trong tr−êng hîp nµy?
T×nh huèng sè 8. ThÇy ®©u biÕt...
M−êi l¨m phót ®Çu giê, thÇy chñ nhiÖm líp 10A víi g−¬ng mÆt hÇm hÇm b−íc
vµo líp:
- Th»ng Thanh ®©u råi?
Thanh ®øng lªn ch−a kÞp nãi g× th× thÇy ®] nãi tiÕp:
- T«i nghe thÇy gi¸m thÞ nãi em th−êng xuyªn ®i trÔ cã ®óng vËy kh«ng? H«m
nay em l¹i ®i trÔ vµ ®©y lµ lÇn ®i trÔ thø t− trong tuÇn, t«i sÏ g¹ch tªn em trong sæ ghi
danh nh− qui ®Þnh t«i ®] phæ biÕn víi líp. Nãi råi thÇy nhanh tay gië sæ vµ lÊy viÕt
g¹ch mét ®−êng trong sæ råi nãi víi vÎ bùc tøc:
- Em vÒ ®i, ®õng ngåi trong líp n÷a, t«i kh«ng muèn nh×n thÊy em trong tiÕt häc
cña t«i.
Thanh «m cÆp ra vÒ. C¶ líp nh×n theo ¸i ng¹i. ThÇy cã biÕt ®©u ba Thanh ®ang
n»m viÖn, m¸ Thanh ®i lµm xa ch−a vÒ kÞp, Thanh võa ph¶i lo cho ba l¹i võa ph¶i lo cho
em nhá cßn ®ang häc líp mét nªn ®i häc trÔ.
SP Sinh 2001
TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Çi sai cña thÇy chñ
nhiÖm trong t×nh huèng nµy lµ ë chç nµo? Bµi häc cÇn thiÕt nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng
nµy?
T×nh huèng sè 9. N÷ sinh bá häc, bá nhµ ®i víi b¹n trai
GÇn ®©y líp cã mét em n÷ sinh (®] 19 tuæi) bá häc vµ bá nhµ ra ®i. Tr−íc khi ®i
em viÕt th− ®Ó l¹i cho gia ®×nh. Trong th− em nãi lµ em ®i lµm kiÕm tiÒn. MÑ em ®Õn
47
th«ng b¸o víi thÇy chñ nhiÖm vµ khãc lãc nhê thÇy gióp ®ì. ThÇy chñ nhiÖm ®] yªu
cÇu häc sinh trong líp gióp thÇy t×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò nµy. §Ých th©n thÇy hái m¸ em vÒ
çc mèi quan hÖ cña em nh− em hay ch¬i víi ai, hay ®i lµm g×, ë ®©u ... Qua nhiÒu
nguån th«ng tin, thÇy chñ nhiÖm biÕt em kh«ng ®i lµm kiÕm tiÒn mµ ®i víi b¹n trai.
HiÖn nay, em ®ang ë nhê nhµ mét ng−êi quen. ThÇy chñ nhiÖm t×m gÆp ®−îc em. B»ng
t×nh c¶m ch©n thµnh, thÇy chuyÖn trß khuyªn nhñ em trë vÒ tiÕp tôc häc tËp. §Ó trÊn an
em, thÇy nãi:
- NÕu em chÞu vÒ häc l¹i thÇy coi nh− ch−a cã chuyÖn g× x¶y ra.
C¶m ®éng tr−íc sù quan t©m, ®é l−îng cña thÇy chñ nhiÖm, em g¸i ®ã ®] nghe
ra vµ trë vÒ tiÕp tôc häc l¹i.
TrÇn Hïng Linh
THPT Thèt Nèt-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Sù quan t©m, ®é l−îng
cña thÇy chñ nhiÖm trong t×nh huèng nµy thÓ hiÖn ë chç nµo? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn
rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 10. QuyÕt ®Þnh véi vµng
N¨m 1985 t«i chñ nhiÖm líp 9A3 tr−êng L−¬ng ThÕ Vinh. Trong líp cã em
NguyÔn ThÞ DiÔm Chi th−êng xuyªn nghØ häc kh«ng phÐp, kh«ng chuÈn bÞ bµi ®Çy ®ñ.
Qua nghiªn cøu lý lÞch t«i ®−îc biÕt cha em lµ c«ng chøc nhµ n−íc, mÑ em lµ néi chî.
Sau nhiÒu lÇn mêi phô huynh kh«ng ®Õn, t«i ®Ò nghÞ t¹m ®×nh chØ häc tËp cña em Chi.
CÇm th− mêi ra khái líp, em Chi n−íc m¾t vßng quanh kh«ng nãi mét lêi, hái còng
kh«ng th−a.
Víi tÊm lßng cña mét nhµ gi¸o, hai h«m sau t«i quyÕt ®Þnh t×m ®Õn gia ®×nh em
Chi. Th× ra ba mÑ em ®] ly h«n. Mçi ng−êi ®] cã mét gia ®×nh míi. Em ph¶i ë víi bµ
ngo¹i. Ngo¹i em ®] giµ, søc l¹i yÕu. Hµng ngµy, em ph¶i tiÕp ngo¹i lµm rÉy. Nh÷ng
h«m trë trêi, m×nh mÈy ®au nhøc ngo¹i em kh«ng ra chî ®−îc, em l¹i ph¶i thay ngo¹i
ra chî. Tr−íc t×nh c¶nh cña em nh− vËy, t«i ®] kÓ cho häc sinh líp t«i vÒ em vµ ®Ò nghÞ
çc em trong líp t×m çch gióp ®ì b¹n Chi trong c¶ häc tËp lÉn sinh ho¹t. §−îc c« vµ
b¹n gióp ®ì, em Chi ®] ®i häc ®Òu ®Æn. KÕt qu¶ häc tËp cña em t¨ng dÇn. Cuèi n¨m em
thi ®Ëu tèt nghiÖp vµ ®i häc trung cÊp s− ph¹m. Nay em ®] lµ ®ång nghiÖp cña t«i. Mçi
lÇn nhí ®Õn em víi quyÕt ®Þnh cho t¹m ®×nh chØ häc tËp véi vµng cña t«i, t«i l¹i giËt
m×nh thÇm nhñ: “May mµ m×nh míi t¹m ®×nh chØ häc tËp cña em”. §ã lµ bµi häc ®Çu
®êi cña t«i.
Tõ bÊy ®Õn nay, t«i kh«ng cßn ®−a ra quyÕt ®Þnh véi vµng mçi khi çc em m¾c
khuyÕt ®iÓm khi ch−a t×m hiÓu nguyªn nh©n.
Ng« ThÞ Hång Ng©n
THBC Phan Ngäc HiÓn-TP CÇn Th¬
*VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Khi quyÕt ®Þnh véi vµng
trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh th× sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ g×? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót
ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 11. BiÕt tr−íc th× ®©u ®Õn nçi ®Ó häc trß bÞ ®¸nh bÓ tr¸n
TiÕt thø 4 võa kÕt thóc, Ng. V. S-mét häc sinh ç biÖt trong líp véi vµng ch¹y
lªn phßng gi¸m thÞ xin phÐp nghØ tiÕt cuèi. Gi¸m thÞ kh«ng cho. ThÊy vËy em l¹i ch¹y
®Õn xin phÐp gi¸o viªn chñ nhiÖm. Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp còng kh«ng ®ång ý. H«m
sau, gi¸o viªn chñ nhiÖm ®−îc phô huynh th«ng b¸o lµ h«m qua, khi tan häc, S ®] bÞ
mét nhãm häc sinh tr−êng kh¸c ®¸nh bÓ tr¸n. Hái ra míi hay, ®Çu buæi S ®] g©y gæ
®¸nh nhau víi häc sinh tr−êng kÕ bªn vµ bÞ däa “khi vÒ sÏ bÞ ®¸nh”. S sî qu¸ ®Þnh bá
48
tiÕt häc cuèi ®Ó vÒ tr−íc tr¸nh bÞ ®ßn, nh−ng xin phÐp kh«ng ®−îc. Gi¸ nh− gi¸m thÞ
hoÆc gi¸o viªn chñ nhiÖm biÕt ®−îc t×nh tr¹ng nµy th× S ®©u ®Õn nçi bÞ ®¸nh bÓ tr¸n.
GV Trung häc NguyÔn ViÖt Hång-TP CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Bµi häc g× nªn rót kinh
nghiÖm trong qu¶n lý häc sinh qua t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 12. Ngåi häc ë trªn líp mµ hån ®Ó ë ®©u vËy?
C« M ®ang gi¶ng bµi. Nh×n xuèng líp c« nhËn thÊy trß O l¬ ®Ônh cã vÎ kh«ng
tËp trung, m¾t nh×n v« hån. L¹i gÇn, c« cßn ph¸t hiÖn O kh«ng ghi bµi mµ ®ang vÏ h×nh
mét c« g¸i. GiËn qu¸ c« m¾ng O:
- Ngåi häc trªn líp mµ hån ®Ó ë ®©u vËy?...
Trß O kh«ng nãi g×, m¾t r−ng r−ng. Mét b¹n ngåi bªn c¹nh lªn tiÕng:
- Th−a c«, mÑ b¹n O míi mÊt ¹!
SP Lý-K2000 -TTGDTT Kiªn Giang
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Trong t×nh huèng nµy
gi¸o viªn nªn øng xö tiÕp ra sao?
T×nh huèng sè 13. Ph¶i ch¨ng con h− t¹i mÑ?
ThÊy mét n÷ sinh líp m×nh (líp 11) gÇn ®©y kÕt qu¶ häc tËp sa sót, gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp t×m hiÓu qua b¹n bÌ cña em vµ ®Ó ý quan s¸t em trong häc tËp, trong çc ho¹t
®éng vµ çc mèi quan hÖ th× ph¸t hiÖn em nµy cã quan hÖ t×nh c¶m víi mét em nam
häc líp kÒ bªn. Hai em th−êng xuyªn nghØ häc ®i ch¬i víi nhau. GVCN nghÜ nªn t×m
hiÓu thªm vµ trao ®æi víi gia ®×nh cña em ®Ó phèi hîp cïng nhau gióp ®ì em tiÕn bé
trong häc tËp. Khi gÆp phô huynh, GVCN kh«ng ngê mÑ cña em n÷ sinh ®ã l¹i tá ý
kh«ng hµi lßng. Bµ nãi r»ng con bµ nghØ häc ®] ®−îc mÑ cho phÐp. Khi nãi vÒ mèi
quan hÖ nam n÷ cña çc em, bµ ph¸t biÓu: “C« ®õng lo, ngoµi lµ mÑ, t«i cßn lµ mét
ng−êi b¹n cña ch¸u, t«i lu«n chia sÎ cïng con çi...”.
KÕt qu¶ em ch−a cã tiÕn bé trong häc tËp, vÉn nghØ häc ®i ch¬i víi b¹n trai.
SP VËt lý K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Çi sai cña phô huynh
trong t×nh huèng nµy lµ g×? GVCN líp nªn lµm g× ®Ó gióp em n÷ sinh tiÕn bé trong häc
tËp?
T×nh huèng sè 14. V× sao søc häc cña Hång C bÞ gi¶m sót?
10 n¨m liÒn Hång C-häc sinh líp 11A lu«n lu«n ®¹t häc sinh giái cña líp. GÇn
®©y, c« Kim H¹nh-gi¸o viªn chñ nhiÖm líp thÊy søc häc cña em bÞ gi¶m sót. C« cßn
nghe çc em trong líp kh¸o nhau r»ng Hång C ®ang cÆp bå víi mét cËu nµo ®ã trong
xãm.
- Ph¶i ch¨ng d− luËn cña mét sè em trong líp vÒ Hång C lµ ®óng? C« Kim H¹nh
thÇm nghÜ.
SP V¨n-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Lµm sao ®Ó biÕt v× sao
søc häc cña Hång C gi¶m sót? Cã ph¶i do yªu ®−¬ng kh«ng?
T×nh huèng sè 15. BiÕt t×m hiÓu sao ®©y?
§−îc giao nhiÖm vô t×m hiÓu t×nh h×nh häc sinh líp chñ nhiÖm ®Ó x©y dùng kÕ
ho¹ch thùc tËp c«ng t¸c chñ nhiÖm cña nhãm, Quang H lóng tóng ch¼ng biÕt ph¶i lµm
g× vµ b¾t tõ ®©u.
Thêi gian b¸o ço kÕt qu¶ c«ng viÖc ®−îc giao ®] cËn kÒ thÕ mµ Quang H míi
chØ biÕt ®−îc vµi th«ng tin vÒ líp chñ nhiÖm.
49
Tr−íc t×nh thÕ nh− vËy, nhãm tr−ëng nhãm thùc tËp c«ng t¸c chñ nhiÖm líp cña
Quang H ph¶i triÖu tËp c¶ nhãm l¹i ®Ó bµn b¹c çch t×m hiÓu t×nh h×nh líp chñ nhiÖm.
SP Sinh-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Nhãm cña Quang H
nªn lµm g× ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh häc sinh líp chñ nhiÖm?
T×nh huèng sè 16. H×nh nh− nã cßn ch¬i c¶ ma tóy n÷a!
Trß Kh lµ häc sinh giái nhiÒu n¨m liÒn. B¾t ®Çu lªn líp 12 th× Kh cã phÇn sa sót
trong häc tËp. §] thÕ, Kh l¹i lu«n lu«n cã ®iÕu thuèc cÇm trªn tay vµ ®«i khi cßn tu«n
ra c¶ nh÷ng lêi tôc tÜu víi b¹n bÌ. Mét h«m, c« chñ nhiÖm nghe çc em trong líp kh¸o
víi nhau r»ng Kh ®ang quen víi tôi b¹n giang hå nªn hay bá tiÕt ®Ó ®i ch¬i vµ h×nh nh−
Kh cßn ch¬i c¶ ma tóy n÷a.
SP To¸n K2001-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Lµm sao
®Ó biÕt nguyªn nh©n em Kh sa sót trong häc tËp? Em cã bÞ b¹n xÊu l«i kÐo vµ cã dÝnh
víi ma tuý hay kh«ng? NÕu em Kh ®] dÝnh ma tuý thËt th× nªn lµm thÕ nµo ®Ó gióp ®ì
em?
T×nh huèng sè 17. Kh«ng b¾t ®−îc qu¶ tang
Mét häc sinh trong líp mÊt tiÒn. Gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ líp nghi ngê em V lÊy
v× thiÕu tiÒn ¨n ch¬i nh−ng kh«ng b¾t ®−îc qu¶ tang. V ®] cã tiÕng vÒ tiªu xµi ¨n ch¬i.
Gia ®×nh em V kh«ng nghÌo.
Huúnh Kim Thu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: GVCN nªn lµm g× ®Ó
biÕt râ em V cã lÊy tiÒn cña b¹n hay kh«ng? NÕu em V lÊy, th× nªn xö lý nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 18. Yªu gi¸o sinh thùc tËp
Phô huynh cña em C-mét nam sinh líp 10 ®Õn b¸o víi gi¸o viªn chñ nhiÖm líp
r»ng em C vµ c« B- sinh viªn s− ph¹m thùc tËp t¹i tr−êng yªu nhau. Bµ nhê: “C« chñ
nhiÖm r¸ng gióp ®ì tui, ch¸u C cßn nhá d¹i, ®õng ®Ó c« B dô dç lµm h− ch¸u”. Nghe
th«ng b¸o cña gia ®×nh, gi¸o viªn chñ nhiÖm ®Ó ý theo dâi em C trong çc ho¹t ®éng,
çc mèi quan hÖ. C« còng t×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò nµy qua çc b¹n cña em C vµ qua çc sinh
viªn thùc tËp kh¸c. Sau mét thêi gian t×m hiÓu c« ®] cã thÓ kh¼ng ®Þnh sù ph¶n ¸nh cña
m¸ em C lµ cã thËt. C« B vµ em C ®ang cã mèi quan hÖ t×nh c¶m nam n÷ víi nhau. Hä
th−êng cÆp kÌ bªn nhau trong thêi gian c« B thùc tËp ë ®©y. Tíi nay, ®ît thùc tËp cña
c« B ®] xong, c« B ®] trë l¹i tr−êng ®Ó chuÈn bÞ thi tèt nghiÖp. Em C vÉn cã nh÷ng buæi
bá häc, bá gia ®×nh ®Ó ®i ch¬i cïng c« B.
Ph¹m ThÞ TuyÕt Anh
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: BiÕt ®−îc sù thùc nh−
vËy, nªn cã biÖn ph¸p g× ®Ó gi¸o dôc em B vÒ t×nh c¶m nam n÷?
T×nh huèng sè 19. BÞ ®uæi, hÝ höng ra vÒ
§ang ë phßng gi¸o viªn, t«i chît thÊy mét em häc sinh (thuéc diÖn ç biÖt) ®ang
«m cÆp b−íc véi ra khái líp víi g−¬ng mÆt tá ra hÝ höng. “ §ang sinh ho¹t líp kia mµ,
t¹i sao em nµy l¹i bá vÒ nh− vËy?” T«i võa tù hái võa b−íc véi theo gäi em l¹i ®Ó hái
cho râ nguyªn nh©n. Ho¸ ra em bÞ gi¸o sinh thùc tËp ®uæi em ra khái líp v× em lµm ån.
Cßn em, h«m nay em l¹i rÊt mong vÒ sím ®Ó kÞp ®i dù sinh nhËt b¹n.
NguyÔn Thuþ Thanh Trang
Trung häc Thèt Nèt CÇn Th¬
50
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: BiÕt ®−îc lý do nh−
vËy, nªn t¸c ®éng ®Õn em B nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 20. §Ñp...dÔ th−¬ng mµ l¹i ¨n c¾p!
Trong líp häc, çc häc sinh thØnh tho¶ng bÞ mÊt tiÒn, tõ vµi ngµn ®ång ®Õn vµi
chôc ngµn cã khi sè tiÒn mÊt lªn ®Õn hµng tr¨m ngµn ®ång, sau mçi buæi tËp trung toµn
tr−êng. Ban gi¸m hiÖu ph©n c«ng çc thÇy c« trong tæ gi¸m thÞ ®Ó ý theo dâi. Sau nhiÒu
lÇn theo dâi çc phßng häc khi häc sinh tËp trung toµn tr−êng, gi¸m thÞ ®] ph¸t hiÖn
®−îc mét em n÷ sinh líp 12. Cø ®Õn tiÕt sinh ho¹t d−íi cê, tÊt c¶ häc sinh çc líp ®Òu
ra s©n th× em nµy ë l¹i ®i vµo tõng líp lôc cÆp, vë çc b¹n vµ lÊy tiÒn, ®ång hå...Khi
ph¸t hiÖn ra mét n÷ sinh líp 12 ®Ñp, dÔ... th−¬ng mµ l¹i ¨n c¾p th× c¶ ban Gi¸m hiÖu lÉn
çc gi¸o viªn nhÊt lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp em nµy v« cïng ng¹c nhiªn vµ bèi rèi.
Sau h¬n mét giê ®iÒu tra t¹i v¨n phßng, em g¸i nµy ®] khai nhËn mäi téi lçi.
Lª V¨n Thanh
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Thñ ph¹m ®] ®−îc
ph¸t hiÖn, lµm thÕ nµo ®Ó gi¸o dôc em g¸i nµy kh«ng t¸i ph¹m hµnh vi ¨n c¾p vÆt n÷a?
T×nh huèng sè 21. Em kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc néi qui cña tr−êng
Mét lÇn trong tiÕt sinh ho¹t líp, mét häc sinh ®−îc gäi lªn ®äc tê tù kiÓm tr−íc
líp v× kh«ng mÆc ®ång phôc. Häc sinh ®ã kh«ng viÕt tê tù kiÓm mµ ®øng lªn nãi:
“Th−a thÇy em kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc néi qui cña tr−êng cho nªn em kh«ng viÕt tê
tù kiÓm”.
SP Sö-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Trong t×nh huèng nµy
tr−íc hÕt GVCN líp nªn lµm g×?
T×nh huèng sè 22. Tôi nã ch¼ng nghe ®©u
Häc sinh líp 11A2 tr−êng PTTH thÞ x] Cao L]nh th−êng cã nh÷ng hiÖn t−îng vi
ph¹m néi qui häc tËp cña tr−êng. Trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, gi¸o sinh thùc tËp
nh¾c nhë çc em ®iÒu ®ã th× ®−îc çc em tr¶ lêi r»ng: “C« ¬i, c« ®õng cã nãi, c« cã nãi
th× tôi nã còng ch¼ng nghe ®©u!”.
SP VËt lý-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Çc gi¸o sinh nªn lµm
g× ®Ó gióp häc sinh thùc hiÖn tèt néi qui häc tËp?
T×nh huèng sè 23. §i ®¸ bãng s−íng h¬n!
Trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, c« Hoa-gi¸o viªn chñ nhiÖm líp hái líp
tr−ëng:
- Çc em M¹nh, Dòng vµ H¶i l¹i v¾ng mÆt µ? TiÕt häc tr−íc çc em ®ã cã häc
kh«ng?
- Th−a c«, çc b¹n ®ã cã häc ¹, çc b¹n chØ nghØ tiÕt nµy th«i c« ¹!
- Em cã biÕt t¹i sao kh«ng?
- Th−a c« kh«ng ¹! Em chØ tho¸ng nghe çc b¹n ®ã nãi víi nhau r»ng sinh ho¹t
líp ch¸n l¾m, ®i vÒ ®¸ bãng s−íng h¬n th«i ¹!
§µo Kh¸nh Ph−¬ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Cã ph¶i do tiÕt sinh
ho¹t ch¸n nªn ba em M¹nh, Dòng vµ H¶i bá tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn hay kh«ng?
Lµm thÕ nµo ®Ó ba em nµy kh«ng bá tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn n÷a?
T×nh huèng 24. §o¸n biÕt M ®ang viÕt th− t×nh
51
Em M lµ mét häc sinh kh¸ giái, nh−ng gÇn ®Õn ngµy thi cuèi cÊp PTTH søc häc
cña em bçng d−ng gi¶m sót râ rÖt. Mét h«m, trong giê d¹y To¸n cña c« chñ nhiÖm, M
kh«ng lo nghe gi¶ng mµ ®ang ch¨m chó viÕt th− cho b¹n g¸i cïng líp tªn C. §ang
gi¶ng bµi, c« chñ nhiÖm dõng l¹i bªn M vµ hái:
- M, em kh«ng lo nghe c« gi¶ng bµi mµ lo viÕt g× thÕ?
- Th−a c«, em...em... M lóng tóng.
Tuy kh«ng cÇm lªn ®äc, nh−ng c« ®o¸n biÕt M ®ang viÕt th− t×nh.
SP Sinh 2001
TTGDTX VÜnh Long
gi¸o viªn nªn lµm g×?
T×nh huèng sè 25. “Bèp!”, “èi!”.
C¶ líp ®ang ch¨m chó lµm bµi tËp To¸n. Bçng mét tiÕng “bèp“ vang lªn, kÕ ®ã
lµ mét tiÕng “èi”, trß S «m ®Çu gôc xuèng bµn. Trß A liÖng cÆp qua cöa sæ vµ lao vôt ra
ngoµi. C¶ líp ngõng lµm, ng¬ ng¸c råi hèt ho¶ng xóm l¹i chç S. Th× ra, nh©n lóc c« vµ
çc b¹n ®ang ch¨m chó gi¶i bµi tËp, A ®] lÊy lon Sevent Up giÊu trong cÆp s¸ch ®Ëp lªn
®Çu S.
SP Lý -K2000-TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Tr−íc t×nh tr¹ng cña
víi em S vµ líp häc nh− thÕ, gi¸o viªn nªn xö lý nh− thÕ nµo? Gi¶i quyÕt mèi quan hÖ
bÊt hoµ gi÷a trß S vµ trß A ra sao? Nªm lµm g× tr−íc tiªn khi gi¶i quyÕt mèi quan hÖ
nµy?
T×nh huèng sè 26. Däa b¾t con nghØ häc
ThÊy t×nh tr¹ng häc tËp cña em K. gÇn ®©y gi¶m sót, t«i gÆp riªng em K ®Ó trß
chuyÖn. K víi giäng buån buån kÓ cho t«i nghe: “Ba mÑ em chØ th−¬ng em g¸i cña em
chø kh«ng th−¬ng em. Ba em cßn b¾t em nghØ häc n÷a”. GÆp phô huynh cña em th× t«i
®−îc biÕt: Gia ®×nh em hiÕm con g¸i, v¶ l¹i em g¸i cña K cßn nhá nªn ba m¸ th−¬ng,
viÖc b¾t em nghØ häc chØ lµ däa th«i. Ba m¸ däa b¾t K nghØ häc lµ ®Ó K cè g¾ng häc tËp
h¬n.
GV- Trung häc NguyÔn ViÖt Hång-TP CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: BiÕt ®−îc lý do nh−
vËy, nªn t¸c ®éng ®Õn em K vµ gia ®×nh em K nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 27. Gi¶i quyÕt sao ®©y?
H«m nay c« Nhung cã tiÕt d¹y V¨n t¹i líp chñ nhiÖm. C« võa vµo líp ®−îc Ýt
phót th× bçng mét thanh niªn to con, mÆt ®á bõng vÎ tøc giËn ch¹y xéc vµo líp ®ßi gÆp
mét cËu häc sinh cña c«.
SP V¨n-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: C« Nhung nªn cã çch
øng xö ra sao trong t×nh huèng nµy? Lµm çch nµo ®Ó gì mèi bÊt hoµ gi÷a em häc sinh
trong líp víi anh thanh niªn nä?
2.2 NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG Cã

LI£N QUAN §ÕN viÖc X¢Y DùNG TËP THÓ HS Tù QU¶N
T×nh huèng sè 28. Khi líp tr−ëng lµ chç dùa cho nh÷ng häc sinh ç biÖt
KÕt qu¶ tæng kÕt n¨m häc tr−íc, líp 11A nhiÒu em ®] bÞ xÕp lo¹i häc lùc vµ
h¹nh kiÓm yÕu kÐm. HiÖn t−îng vi ph¹m néi qui nhµ tr−êng nh−: quËy ph¸ thÇy c«, nãi
52
n¨ng linh tinh trong giê häc, bá häc kh«ng phÐp, l−êi häc...t−¬ng ®èi phæ biÕn. N¨m
nay, t«i ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm líp nµy. Nh− th−êng lÖ, ngay ®Çu n¨m häc, §¹i
héi líp ®] b×nh bÇu ®−îc líp tr−ëng vµ ban çn sù líp b»ng çch bá phiÕu kÝn. Sau mét
thêi gian lµm viÖc, t«i nhËn thÊy em líp tr−ëng thiÕu trung thùc, thiÕu th¼ng th¾n trong
viÖc b¸o ço çc c«ng viÖc trong tuÇn, lu«n bao che khuyÕt ®iÓm cho çc häc sinh ç
biÖt. B¶n th©n em ch−a g−¬ng mÉu, l¹i Ýt chÞu nghe lêi gi¸o viªn chñ nhiÖm. Cã thÓ nãi
líp tr−ëng ®−îc coi lµ chç dùa cho nh÷ng häc sinh ç biÖt.
Cã lÏ ph¶i thay ®æi líp tr−ëng-t«i suy nghÜ. Nh−ng thay ®æi b»ng çch nµo ®©y?
Víi t×nh tr¹ng líp nh− hiÖn nay, nÕu ®Ó çc em b×nh xÐt theo kiÓu bá phiÕu kÝn th× t«i
sÏ l¹i thÊt b¹i mét lÇn n÷a, sÏ l¹i cã “thñ lÜnh” cña nh÷ng häc sinh ç biÖt mµ t«i th×
ch−a cã kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn lo¹i “thñ lÜnh” nµy. §Çu häc kú hai, t«i quyÕt ®Þnh thay
®æi l¹i líp tr−ëng. §Ó chän ®−îc líp tr−ëng cã n¨ng lùc, mét mÆt t«i t×m hiÓu thªm t×nh
h×nh ho¹t ®éng cña líp, cña çc häc sinh trong líp qua çc lo¹i sæ s¸ch, qua ®éi ngò
çn bé vµ mét sè em häc sinh tÝch cùc trong líp. MÆt kh¸c, t«i lµm mét b¶n ®iÒu tra
viÕt nhá ®èi víi tÊt c¶ çc em häc sinh trong líp. Trong ®ã t«i ®−a ra mét sè c©u hái
nh−: B¹n nµo trong líp ®−îc em tin t−ëng nhÊt? V× sao? NÕu em lµm líp tr−ëng, em sÏ
lµm g× ®Ó ®−a líp ®i lªn...Nh÷ng th«ng tin nµy gióp t«i cã c¬ së ®Ó chän ®−îc mét em
cã kh¶ n¨ng lµm líp tr−ëng. Sau sù thuyÕt phôc cña t«i, em líp tr−ëng ®] chñ ®éng xin
tõ chøc tr−íc líp. LiÒn sau ®ã, t«i cã ý kiÕn víi tËp thÓ líp vÒ viÖc cÇn thiÕt ph¶i bÇu l¹i
líp tr−ëng míi vµ sinh ho¹t thªm víi çc em ®Ó çc em hiÓu râ h¬n vÒ vai trß, tr¸ch
nhiÖm vµ tiªu chuÈn cña mét ng−êi líp tr−ëng. §ång thêi t«i còng nªu lªn thµnh tÝch vµ
kh¶ n¨ng cña mét sè em tÝch cùc nhÊt trong líp qua viÖc nh¾c l¹i kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ cña
líp trong häc kú mét. RÊt may lµ t«i ®] thµnh c«ng. T«i giao nhiÖm vô cô thÓ cho líp
tr−ëng míi vµ lu«n theo s¸t ®Ó cã biÖn ph¸p gióp ®ì em thùc hiÖn çc nhiÖm vô cña
m×nh. §Ó hç trî cho ban çn sù líp cña m×nh, t«i lªn kÕ ho¹ch lµm viÖc riªng víi
nh÷ng häc sinh cã häc lùc yÕu kÐm, nhÊt lµ nh÷ng häc sinh yÕu kÐm vÒ h¹nh kiÓm. Sau
mét thêi gian líp t«i ®] cã sù tiÕn bé rÊt râ rÖt.
Qu¸ch Ngäc BÝch
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Do ®©u tËp thÓ líp l¹i cã
sù tiÕn bé râ rÖt nh− vËy? Bµi häc g× vÒ x©y dùng ®éi ngò çn bé líp ®−îc rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
T×nh huèng sè 29. §uæi líp tr−ëng ra khái líp
N¨m ®Çu tiªn nhËn c«ng t¸c ë tr−êng THPT, t«i ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm
mét líp 10A. Líp tr−ëng líp t«i chñ nhiÖm tªn lµ Hoµnh. Hoµnh ®Ñp trai, ®µn giái, h¸t
hay vµ nhÊt lµ em rÊt n¨ng ®éng trong c«ng t¸c. T«i rÊt c−ng chiÒu em. Vµ em biÕt râ
®iÒu ®ã.
Sù viÖc x¶y ra trong giê v¨n t«i d¹y. Ngåi ë bµn cuèi, Hoµnh kh«ng nghe t«i
gi¶ng bµi mµ nãi chuyÖn víi çc b¹n xung quanh ra vÎ hïng hån l¾m. T«i nh×n vÒ phÝa
em víi ®«i m¾t nghiªm nghÞ, c¶nh tØnh nh−ng Hoµnh tØnh b¬ vµ vÉn tiÕp tôc nãi
chuyÖn.
Ngõng bµi gi¶ng, t«i nh¾c nhë:
- Em Hoµnh h]y im lÆng!
Th¶n nhiªn, em vÉn nãi chuyÖn nh− kh«ng cã lêi nh¾c nhë cña t«i. Bùc m×nh, t«i
g¾t lªn:
- Hoµnh! NÕu em cßn nãi chuyÖn n÷a th× c« sÏ ®uæi ra ngoµi nghe kh«ng!
53
Nghe t«i däa, Hoµnh ®á mÆt vµ cè t×nh nãi say h¬n. MÊt b×nh tÜnh, t«i ngõng bµi
gi¶ng, xuèng chç Hoµnh víi vÎ giËn d÷, t«i hÐt lªn:
- §i ra khái líp ngay.
Hoµnh ®øng ph¾t dËy, mÆt hÇm hÇm b−íc ra khái líp. Mét ngµy, hai ngµy, råi
ba ngµy em kh«ng ®Õn líp. T«i phª b×nh v¾ng mÆt em vµ ®æi em kh¸c lµm líp tr−ëng.
Tõ ®ã t«i nghe d− luËn nãi r»ng em Hoµnh nãi xÊu t«i ®ñ thø chuyÖn vµ h¨m sÏ “bÎ èng
quyÒn“ cña t«i ®Ó “xØa r¨ng“. Sau ®ã em bá häc lu«n.
NguyÔn Ngäc TuyÕt
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Trong x©y dùng vµ båi
d−ìng çn bé líp, gi¸o viªn ®] thÊt b¹i lµ do ®©u? Bµi häc bæ Ých g× rót ra tõ t×nh huèng
nµy?
T×nh huèng sè 30. Häc sinh bao che khuyÕt ®iÓm cho nhau
Vµo giê ra ch¬i, bçng tiÕng chöi thÒ, nãi tôc rÊt lín v¼ng ra tõ líp 11A1. C« gi¸o
phô tr¸ch thi ®ua Ph¹m ThÞ Thanh H−¬ng ®ang ë phßng th− viÖn kÕ bªn nghe ®−îc, c«
qua líp 11A1 vµ hái:
- Ai ®] chöi thÒ?
§a sè häc sinh cã mÆt trong líp lóc ®ã ®Òu b¶o: “kh«ng nghe”, “kh«ng biÕt”. C«
H−¬ng b¸o l¹i víi ban Gi¸m hiÖu, ban Gi¸m hiÖu yªu cÇu c« chñ nhiÖm líp 11A1 gi¶i
quyÕt.
Xem xÐt t×nh huèng nµy, c« chñ nhiÖm líp 11A1 nhËn thÊy b¶n th©n häc sinh ®]
chöi thÒ kh«ng tù gi¸c nhËn lçi, líp cã t×nh tr¹ng bao che, b−ng bÝt cho nhau. §©y còng
lµ t×nh tr¹ng chung cña tËp thÓ líp khi cã häc sinh ph¹m lçi. Gi¸o viªn chñ nhiÖm suy
nghÜ vµ ®−a ra hai vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt: §ã lµ t×m ra em ®] chöi thÒ ®Ó t×m biÖn
ph¸p gi¸o dôc vµ chÊn chØnh l¹i th¸i ®é cña tËp thÓ tr−íc hiÖn t−îng tiªu cùc cña líp.
Çc biÖn ph¸p ®] ®−îc sö dông ®Ó gi¶i quyÕt:
1. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thø nhÊt:
T×m ra häc sinh nµo ®] chöi thÒ vµ gi¸o dôc em ®ã.
Gi¸o viªn chñ nhiÖm ph©n tÝch vÊn ®Ò tr−íc tËp thÓ líp vµ khuyªn häc sinh nµo
®] vi ph¹m tù gi¸c nhËn lçi, nh−ng kh«ng em nµo chÞu nhËn lçi.
Gäi ban çn sù líp lªn t¸c ®éng t− t−ëng vÒ tr¸ch nhiÖm cña çc em ®èi víi líp
vµ ®èi víi hµnh vi vi ph¹m cña çc b¹n m×nh trong líp. KÕt qu¶ vÉn ch−a ph¸t hiÖn ra
em ®] chöi thÒ.
Tr−íc t×nh tr¹ng ®ã, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp suy nghÜ vµ t×m hiÓu nguyªn nh©n
t¹i sao líp cã t×nh tr¹ng bao che khuyÕt ®iÓm cho nhau nh− vËy. Cuèi cïng c« ®] ®−a ra
çch xö lý cã hiÖu qu¶ h¬n. C« yªu cÇu mçi häc sinh viÕt mét b¶n t−êng tr×nh sù viÖc
trªn vµ chØ ra b¹n nµo ®] chöi thÒ nép cho c«. C« høa sÏ tuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt b¶n t−êng
tr×nh cña çc em. §a sè çc b¶n t−êng tr×nh ®] chØ ra tªn em trai ®] chöi thÒ vµ lý do
chöi thÒ.
Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp gÆp gì em trai ®] chöi thÒ vµ phô huynh cña em. Sau
khi yªu cÇu em kÓ l¹i sù viÖc cho phô huynh nghe, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp yªu cÇu em
viÕt b¶n tù kiÓm, cam kÕt söa ch÷a khuyÕt ®iÓm cã x¸c nhËn cña phô huynh vµ ®äc
tr−íc líp trong tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn.
2. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thø hai: Gi¸o dôc tËp thÓ líp.
Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp häp ban çn sù líp, ban chÊp hµnh chi ®oµn, cïng çc
em ph©n tÝch cÆn kÏ t¸c h¹i cña viÖc bao che cho nhau khi cã häc sinh m¾c khuyÕt
54
®iÓm. C« nghiªm kh¾c nh¾c nhë çc em vÒ vÊn ®Ò nµy. §ång thêi, c« yªu cÇu tÊt c¶ çc
em hay chöi thÒ lµm b¶n cam kÕt söa ch÷a khuyÕt ®iÓm vµ ®äc tr−íc líp.
KÕt qu¶ hiÖn t−îng chöi thÒ trong líp cña c« ®] thuyªn gi¶m râ rÖt.
Huúnh ThÞ L©n
Trung häc NguyÔn ViÖt Hång-TP CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: HiÖn t−îng chöi thÒ
trong líp ®] thuyªn gi¶m râ rÖt lµ do ®©u? Bµi häc bæ Ých nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng
nµy?
T×nh huèng sè 31. T«i ®] thµnh c«ng hay thÊt b¹i?
N÷ sinh M lªn th−a víi c« mµ n−íc m¾t ®Çm ®×a: “C« ¬i, h«m qua, tiÕt thÓ dôc
cã b¹n nµo ®ã x« em tÐ vµo b¹n Tr nh−ng ch−a ®ông ph¶i b¹n, b¹n Êy ®] chöi em mét
çch thËm tÖ tr−íc mÆt b¹n bÌ”. T«i hái: “B¹n Tr chöi em nh− thÕ nµo?”. Em M chØ biÕt
khãc mµ kh«ng nãi l¹i ®−îc. T«i gäi em Tr lªn hái sù t×nh. Cè t×nh kh«ng nãi sù thËt,
em Tr chØ ®øng c−êi c−êi, nãi nãi b©ng qu¬. ThÊy th¸i ®é nh− vËy cña em, t«i rÊt bÊt
b×nh nªn lín tiÕng: “T«i hái sao em l¹i c−êi? T«i kh«ng ®¸ng ®Ó nãi chuyÖn víi em
ph¶i kh«ng? NÕu em cßn c−êi n÷a, t«i mêi phô huynh cña em ®Õn nãi chuyÖn vËy”. Em
Tr buéc ph¶i nghiªm tóc nãi chuyÖn. Em tr×nh bµy l¹i sù viÖc x¶y ra ®óng nh− em M ®]
nãi nh−ng em b¶o: “B¹n M cè t×nh lao vµo em th× em míi chöi b¹n Êy”. Tr−íc ®ã, t«i
®] tõng ®−îc nghe çc n÷ sinh nãi víi nhau lµ em Tr cã tÝnh hÔ ai mµ kh«ng theo ý
m×nh lµ chöi vµ hay cã th¸i ®é ghen ghÐt víi b¹n. T«i b¾t Tr ph¶i xin lçi M vµ høa
kh«ng lµm mÊt ®oµn kÕt b¹n bÌ. Tr ®ång ý víi th¸i ®é miÔn c−ìng. Tuy nhiªn mäi
chuyÖn ®] diÔn ra tèt ®Ñp. T«i nghÜ m×nh ®] thµnh c«ng. B½ng ®i vµi h«m, t«i ®−îc ban
Gi¸m hiÖu cho gäi lªn vµ hái: “C« cã vÊn ®Ò g× víi em Tr líp c« chñ nhiÖm mµ phô
huynh em Tr muèn ®ßi rót hå s¬ cña em chuyÓn sang tr−êng kh¸c vËy?”.
T«i kh«ng biÕt m×nh ®] thµnh c«ng hay thÊt b¹i n÷a!.
§Æng ThÞ KiÒu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: VËy trong t×nh huèng
nµy gi¸o viªn ®] thµnh c«ng hay thÊt b¹i? T¹i sao? GÆp t×nh huèng t−¬ng tù, nªn xö lý
ra sao?
T×nh huèng sè 32. Kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt trong néi bé líp
N¨m häc 1991-1992, t«i ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm mét líp 11 ®ang trong
t×nh tr¹ng mÊt ®oµn kÕt nghiªm träng. ThËm chÝ trong líp ®] cã hiÖn t−îng g©y gæ,
®¸nh nhau gi÷a häc sinh cña nhãm nµy vµ häc sinh cña nhãm kia. Nöa n¨m häc tr«i ®i
víi ®ñ çc biÖn ph¸p gi¸o dôc ®] ®−îc t«i ¸p dông nh−ng vÉn kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶.
Sang häc kú hai, t«i thö nghiÖm tæ chøc cho çc em ch¬i vµ thi ®Êu thÓ thao tËp thÓ cã
gi¶i th−ëng. T«i gîi ý ®Ó çc em chia ®éi theo chñ ý cña t«i, ®ã lµ trén ®Òu thµnh viªn
cña çc nhãm víi nhau. KÕt qu¶ kh¶ quan. TiÕn xa h¬n mét b−íc, nh©n dÞp 26/3, t«i xin
phÐp ban Gi¸m hiÖu ®øng ra tæ chøc h¼n mét gi¶i bãng ®¸ víi qui m« toµn tr−êng.
ThÕ lµ trong kho¶ng thêi gian tËp d−ît vµ thi ®Êu, “t×nh ®oµn kÕt” trong tËp thÓ
líp t«i ®] ®−îc h×nh thµnh vµ b−íc ®Çu ®−îc cñng cè.
§oµn C«ng Minh
THBC An B×nh-TP CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao t×nh ®oµn kÕt
trong tËp thÓ líp l¹i ®−îc h×nh thµnh vµ cñng cè? Bµi häc bæ Ých nµo ®−îc rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
55
T×nh huèng sè 33. Th−a c« em kh«ng muèn lµm líp phã häc tËp n÷a ¹!
B lµ häc sinh giái tõ nh÷ng n¨m häc trung häc c¬ së. Lªn trung häc phæ th«ng, B
®−îc c« chñ nhiÖm cö lµm líp phã phô tr¸ch häc tËp cña líp.
Mét tuÇn häc tr«i qua, ®Õn buæi sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, B ®øng dËy thót thÝt:
- Th−a c«, em kh«ng muèn lµm líp phã häc tËp n÷a ¹!
- Sao thÕ em? Em sî kh«ng lµm ®−îc µ? C« dÞu dµng hái.
Trong lóc B lóng tóng ch−a biÕt tr¶ lêi ra sao th× c« tiÕp:
- Th«i em cø lµm thö vµi tuÇn ®i nhÐ, cã g× khã c« sÏ h−íng dÉn cho.
B ngåi xuèng kh«ng nãi g×.
Sau buæi sinh ho¹t ®ã, c« chñ nhiÖm gÆp gì, trß chuyÖn víi B vµ mét sè b¹n ch¬i
th©n víi B th× ®−îc biÕt th× ra B ®] tõng lµ çn sù líp trong suèt bèn n¨m ë trung häc c¬
së nh−ng nay em sî cùc, sî mÊt thêi gian ¶nh h−ëng ®Õn häc tËp nªn kh«ng muèn tham
gia ban çn sù líp n÷a.
ThÊy vËy, c« ®] chuyÖn trß, t©m sù cïng B, kh¬i dËy ý thøc tr¸ch nhiÖm cña mét
ng−êi ®oµn viªn n¬i B, h−íng dÉn cho em çch thøc lµm viÖc, häc tËp hîp lý, lu«n quan
t©m ®éng viªn khuyÕn khÝch, gióp ®ì em hoµn thµnh tèt nhiÖm vô cña m×nh...Kh«ng
chØ B mµ tÊt c¶ çc em trong ban çn sù líp vµ ban chÊp hµnh chi ®oµn ®Òu nhËn ®−îc
sù quan t©m nh− vËy cña c« chñ nhiÖm. HiÖn nay B vÉn ®ang lµ líp phã häc tËp cã uy
tÝn cña líp.
Cuèi häc kú I, B vÉn ®¹t tiªu chuÈn häc sinh giái cña tr−êng.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Søc thuyÕt phôc cña c«
chñ nhiÖm ®èi víi em B lµ ë chç nµo? Bµi häc bæ Ých nµo ®uwojc rót ra tõ t×nh huèng
nµy?
T×nh huèng sè 34. C« ®] ®Æt s½n råi
Trong buæi sinh ho¹t líp 12A, c« chñ nhiÖm nãi víi líp:
- QuÜ líp chóng ta cßn nhiÒu, c« ®Ò nghÞ líp chóng ta tæ chøc liªn hoan nh©n dÞp
20/11 nµy. Chóng ta tæ chøc liªn hoan sím, mét mÆt ®Ó chóc mõng çc thÇy c« gi¸o
trong tr−êng, mÆt kh¸c ®Ó cã thÓ mêi ®−îc c« N-chñ nhiÖm n¨m líp 10 vµ líp 11 cò
cña çc em (C« N s¾p sinh em bÐ).
C¶ líp: V©ng ¹!
C« l¹i nãi tiÕp:
C« ®] nhê c« K mua quµ, ngµy mai em líp tr−ëng ®i víi c« K, cßn buæi tiÖc th×
c« ®] ®Æt s½n råi.
SP Lý K2000-TTGDTX B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Çc tæ chøc buæi liªn
hoan nh©n dÞp 20/11 cña GVCN líp trong t×nh huèng nµy hîp lý ch−a? V× sao? Bµi häc
nµo ®−îc rót ra tõ viÖc xem xÐt t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 35. Khi líp tr−ëng lµ ch¸u ruét
Trong líp, TuÊn lµ mét häc sinh t−¬ng ®èi ngç nghÞch. TuÊn rÊt ghÐt em H-líp
tr−ëng v× H rÊt nghiªm kh¾c l¹i hay m¸ch chuyÖn TuÊn víi c« chñ nhiÖm. C« chñ
nhiÖm lµ c« ruét cña H cho nªn TuÊn cho r»ng c« bªnh vùc H vµ ghÐt bá m×nh. TuÊn
hay t×m çch ph¸ H. Cã dÞp lµ TuÊn l¹i lÊy d©y thun b¾n vµo ng−êi H khiÕn H nhiÒu khi
ph¸t khãc. H«m Êy, vµo giê d¹y cña c« chñ nhiÖm, TuÊn l¹i lÊy d©y thun ra b¾n vµo
ng−êi H khiÕn H ®au th× Ýt mµ tøc th× nhiÒu nªn ßa khãc. C« chñ nhiÖm kªu TuÊn ®øng
dËy vµ la em. TuÊn kh«ng nghe mµ cßn c]i l¹i. C« bùc m×nh ®uæi TuÊn ra ngoµi. Kh«ng
nãi kh«ng r»ng, TuÊn s¸ch cÆp ®i ra khái líp.
56
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Çch xö lý cña c« chñ
nhiÖm ®èi víi trß TuÊn trong t×nh huèng nµy ch−a mang l¹i hiÖu qu¶ do ®©u? Trong
t×nh huèng t−¬ng tù, GVCN nªn lµm g×?
T×nh huèng sè 36. Cïng trao ®æi kinh nghiÖm vÒ qu¶n lý nÒ nÕp líp
C«ng t¸c qu¶n lý nÒ nÕp líp lµ mét trong sè çc vÊn ®Ò ®−îc ®Ò cËp ®Õn ®Çu tiªn
trong Héi nghÞ c«ng t¸c gi¸o viªn chñ nhiÖm líp n¨m häc 2000-2001 cña tr−êng b¸n
c«ng Phan Ngäc HiÓn, thµnh phè CÇn Th¬. Nh÷ng kinh nghiÖm thùc tiÔn cã gi¸ trÞ vÒ
vÊn ®Ò nµy cña mét sè gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ®−îc ®−a ra trao ®æi nh−:
- TËp trung x©y dùng mét ®éi ngò çn bé líp th¼ng th¾n, nhiÖt t×nh, cã phÈm
chÊt tèt, cã n¨ng lùc qu¶n lý.
- Ph©n c«ng nhiÖm vô cô thÓ theo chøc vô cho tõng thµnh viªn
- Ph¸t sæ ghi chÐp
- H−íng dÉn, tham m−u cho çn bé líp, çn bé ®oµn vÒ çch thøc lµm viÖc, ghi
chÐp, b¸o ço thØnh thÞ.
- Tham m−u cho çn bé líp trong viÖc x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn ph−¬ng
h−íng, kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña tËp thÓ líp, ®Æc biÖt chó träng ®Õn çc biÖn ph¸p
khuyÕn khÝch vµ ng¨n trÆn kÞp thêi (b»ng çch ®Ò ra nh÷ng ®iÓm th−ëng, ®iÓm ph¹t),
nh÷ng biÓu hiÖn hµnh vi tÝch cùc vµ tiªu cùc cña häc sinh.
- Lµm trung gian trong viÖc phèi hîp, liªn kÕt gi÷a ho¹t ®éng cña líp vµ cña
®oµn, cña çn bé líp vµ çn bé ®oµn.
- Th−êng xuyªn kiÓm tra sæ lµm viÖc cña çn bé líp, çn bé §oµn, x©y dùng
b¶ng theo dâi çc ho¹t ®éng cña líp vÒ tÊt c¶ çc mÆt ®Ó cã c¨n cø tham m−u kÞp thêi.
- Th−êng xuyªn trao ®æi víi gi¸o viªn bé m«n, gi¸m thÞ, phô huynh häc sinh ®Ó
®Ò ra h−íng gi¶i quyÕt tèt çc vÊn ®Ò.
(Héi nghÞ tæng kÕt c«ng t¸c chñ nhiÖm líp n¨m häc 2000-2001
THBC Phan Ngäc HiÓn-Tp CÇn Th¬)
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Nh÷ng kinh nghiÖm
trong x©y dùng tËp thÓ häc sinh v÷ng m¹nh cña tr−êng THBC Phan Ngäc HiÓn cã t¸c
dông g×?
T×nh huèng sè 37. M−în cí bÞ ®uæi ®Ó th«i häc
Líp t«i chñ nhiÖm cã mét cËu häc trß rÊt l−êi häc. B¶n th©n em kh«ng thÝch häc.
NhiÒu lÇn em muèn bá häc nh−ng gia ®×nh kh«ng ®ång ý. LÇn nµy em m−în cí häc
yÕu bÞ thÇy chñ nhiÖm ®uæi häc, råi vÒ b¸o víi gia ®×nh ®Ó ®−îc nghØ häc lu«n. BiÕt
chuyÖn, kh¸c víi mäi lÇn, t«i kh«ng phª b×nh, kiÓm ®iÓm em n÷a. T«i gîi ý ®Ó tËp thÓ
líp t«i cö çc b¹n ®Õn th¨m gia ®×nh em, tiÕp cËn víi em, ®éng viªn em nªn tiÕp tôc häc
tËp. §Ó gióp em tiÕn bé trong häc tËp, nh»m chuÈn bÞ kÞp thêi cho kú thi tèt nghiÖp tíi,
çc em ®] cö mét sè b¹n häc kh¸, giái vµ cã ý thøc häc tËp trong líp ®Õn häc cïng em.
MÆt kh¸c, t«i trao ®æi víi gia ®×nh ®Ó cè g¾ng t×m nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc h¬n nh»m
®éng viªn, khuyÕn khÝch em häc tËp.
Cuèi n¨m, em ®] thi ®Ëu tèt nghiÖp vµ ®Ëu lu«n vµo ®¹i häc.
Vò V¨n Thuyªn
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Sù thµnh c«ng cña em
häc sinh trong häc tËp lµ do ®©u? Bµi häc bæ Ých nµo ®−îc rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 38. Kh«ng biÕt m×nh lµm nh− vËy cã trËt kh«ng?
57
- CËu Hoµ l¹i bÞ nh¾c nhë vÒ téi ®i häc trÔ råi. Võa coi sæ ®Çu bµi, c« Hµ-gi¸o
viªn chñ nhiÖm líp 10A11 võa phµn nµn víi vÎ bùc béi.
Hoµ lµ phã bÝ th− chi ®oµn líp c« chñ nhiÖm. CËu cã vÎ nhanh nhÑn, ho¹t b¸t vµ
®] tõng tham gia c«ng t¸c ®oµn ë THCS nªn ®−îc çc ®oµn viªn chi ®oµn líp c« chñ
nhiÖm bÇu vµo ban chÊp hµnh chi ®oµn. GÇn ®©y Hoµ hay ®i häc trÔ l¹i cã vÎ chÓnh
m¶ng c«ng viÖc ®−îc giao lµm ¶nh h−ëng ®Õn c«ng t¸c thi ®ua cña líp, cña chi ®oµn.
§] cã lóc c« Hµ thÇm nhñ: “m×nh cÇn ph¶i cö em kh¸c thay em Hoµ th«i”. Tuy nghÜ
vËy, nh−ng c« cßn ph©n v©n: “Kh«ng biÕt m×nh lµm nh− vËy cã trËt kh«ng?”.
B.D. THPT B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt vµ gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Trong t×nh
huèng nµy GVCN cã nªn cö em häc sinh kh¸c thay thÕ em Hoµ kh«ng? V× sao? NÕu bÝ
th− chi ®oµn cña líp chñ nhiÖm cã biÓu hiÖn nh− vËy, GVCN nªn lµm g×?
T×nh huèng sè 39. BÝ th− chi ®oµn m¾c khuyÕt ®iÓm
Mét bÝ th− chi ®oµn cã n¨ng lùc. Em nµy cã kh¶ n¨ng v¨n nghÖ tèt, cã ®Çu ãc tæ
chøc çc ho¹t ®éng cña chi ®oµn nªn ®−îc thÇy c« vµ b¹n bÌ tÝn nhiÖm. Nh−ng lîi dông
sù tin t−ëng cña thÇy c« vµ b¹n bÌ, em ®] th©m l¹m tiÒn quÜ cña chi ®oµn. Khi bÞ çc
b¹n ph¸t hiÖn em l¹i trèn tr¸nh kh«ng chÞu nhËn lçi.
GV-Trung häc NguyÔn ViÖt Hång-TP CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Nªn t¸c ®éng ®Õn em
BÝ th− chi ®oµn nµy nh− thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 40. Häc sinh cã t©m lý tù ti, mÆc c¶m
Líp t«i chñ nhiÖm cã mét sè em hoµn c¶nh gia ®×nh rÊt khã kh¨n. Gia ®×nh çc
em rÊt nghÌo, cã em ba mÑ quanh n¨m suèt th¸ng ph¶i ®i lµm thuª, lµm m−ín. Çc em
nµy th−êng thiÕu thèn ®iÒu kiÖn, ph−¬ng tiÖn häc tËp, sinh ho¹t nªn çc em th−êng cã
t©m lý tù ti, mÆc c¶m, Ýt hßa ®ång.
TrÇn Lan Ph−¬ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: §èi víi nh÷ng em cã
“hoµn c¶nh” nh− vËy nªn cã biÖn ph¸p gióp ®ì vµ gi¸o dôc nµo?
T×nh huèng sè 41. Tæ chøc tham gia trß ch¬i tËp thÓ
Nh©n dÞp 26/3, tr−êng t«i thùc tËp cã tæ chøc thi mét sè trß ch¬i nh−: ChuyÒn
n−íc, bÞt m¾t nÊu c¬m, ®¸ banh b»ng ba ch©n n÷ vµ nam, kÐo co, nh¶y bao bè...
NhËn ®−îc kÕ ho¹ch, nhãm thùc tËp chóng t«i ®] triÓn khai kÕ ho¹ch vµ ph©n
c«ng cô thÓ tíi tõng häc sinh trong líp. Nh÷ng em nµo tham gia thi trß ch¬i nµo còng
®] ®−îc lªn danh s¸ch cô thÓ, râ rµng. Danh s¸ch nµy còng ®] ®−îc chóng t«i th«ng b¸o
tr−íc líp.
§Õn ngµy thi, líp chØ cã kho¶ng vµi em trong danh s¸ch dù thi cã mÆt.
SP Ph¸p v¨n-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao çc em häc
sinh trong líp l¹i ch−a thùc hiÖn tèt kÕ ho¹ch tham gia trß ch¬i ®] ®−îc çc gi¸o sinh
triÓn khai? Çch kh¾c phôc hiÖn t−îng nµy?
T×nh huèng sè 42. T¹i b¹n ®ã cøng nh¾c, ®éc ®o¸n
Em líp tr−ëng líp t«i thùc tËp chñ nhiÖm lµ n÷. Mçi lÇn líp tr−ëng ®øng lªn
triÓn khai kÕ ho¹ch g× lµ çc em nam trong líp l¹i nhao nhao lªn ph¶n ®èi. T«i ®] hái
mét sè em v× sao l¹i nh− vËy th× ®−îc çc em nµy tr¶ lêi: “T¹i b¹n ®ã cøng nh¾c, ®éc
®o¸n”. Chñ nhËt nµy còng vËy, líp ®−îc giao lµm lao ®éng tæng vÖ sinh tr−êng. Líp
tr−ëng ph©n c«ng mét sè b¹n nam lµm s¹ch khu nhµ vÖ sinh. Sè çc em nµy kh«ng chÞu
58
thÕ lµ l¹i nhao nhao lªn ph¶n ®èi. NhiÒu em kh¸c ®−îc ph©n c«ng c«ng viÖc còng tá ra
ch−a hµi lßng l¾m. Tuy kh«ng ph¶n ®èi nh−ng çc em nµy lµm viÖc uÓ o¶i, cÇm chõng.
SP Hãa-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Lµm çch nµo ®Ó gióp
®ì em líp tr−ëng hoµn thµnh tèt nhiÖm vô?
T×nh huèng sè 43. Tæ tr−ëng xin tõ chøc
§Çu n¨m häc, c« chñ nhiÖm tæ chøc cho çc tæ trong líp thi ®ua víi nhau vÒ viÖc
chÊp hµnh néi qui. C« ®−a ra thang ®iÓm thi ®ua vµ cho kiÓm tra chÐo gi÷a çc tæ. §Õn
khi tæng kÕt, çc häc sinh cña tæ 1 khiÕu n¹i tæ tr−ëng tæ 2 kiÓm tra vµ cho ®iÓm tæ
m×nh kh«ng chÝnh x¸c. Lêi qua, tiÕng l¹i, kh«ng bªn nµo chÞu nh−êng bªn nµo. Cuèi
cïng tæ tr−ëng tæ 2 xin tõ chøc víi vÎ mÆt Êm øc, buån bùc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao em tæ tr−ëng tæ
2 xin tõ chøc? Çch kh¾c phôc?
T×nh huèng sè 44. Cho häc sinh tù chän chç ngåi
ThÇy Kha-mét gi¸o viªn d¹y m«n VËt lý míi ra tr−êng, ®−îc ph©n c«ng lµm chñ
nhiÖm líp 8A1. Vµo h«m sinh ho¹t cuèi tuÇn ®Çu tiªn, thÇy cã ý kiÕn víi líp vÒ chç
ngåi:
- Çc em cã thÓ tù chän chç ngåi thÝch hîp víi m×nh. ThÇy kh«ng s¾p ®Æt tr−íc
cho çc em, v× thÇy nghÜ çc em ®] lín råi, çc em cã thÓ tù quyÕt ®Þnh lÊy, thÇy rÊt t«n
träng ý kiÕn cña çc em. Çc häc sinh trong líp tù ®éng s¾p xÕp chç ngåi theo ý m×nh.
Cuèi cïng cßn hai em n÷ ch−a chÞu ngåi. ThÊy vËy thÇy hái:
- Sao hai em cßn ®øng ®ã?
- Th−a thÇy, chóng em chØ muèn ngåi ë chç kia th«i ¹! Võa nãi, hai em võa chØ
vµo hai chç ngåi ë bµn thø nhÊt d]y gi÷a-n¬i mµ hai em trai ®] chiÕm tr−íc vµ kh¨ng
kh¨ng gi÷ chç kh«ng chÞu nh−êng.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Nªn t¸c ®éng ®Õn bèn
em ch−a thu xÕp xong chç ngåi nh− thÕ nµo? NÕu cho häc sinh tù thu xÕp chç ngåi th×
nªn tiÕn hµnh nh− thÕ nµo ®Ó viÖc tù thu xÕp chç ngåi cña çc em ®¹t hiÖu qu¶ tèt?
T×nh huèng sè 45. T¹i sao v¾ng c« tôi nhá hæng biÕt g×?
C« T mét gi¸o viªn trÎ lµm GVCN líp 10 G tr−êng N V ®] h¬n mét häc kú nay.
NhiÒu lÇn çc ®ång nghiÖp ®] ®−îc nghe c« phµn nµn vÒ viÖc häc sinh líp c« chñ
nhiÖm tôi nhá hæng biÕt g×, cø v¾ng c« lµ c«ng viÖc cña líp l¹i rèi tung, rèi mï lªn
kh«ng ai gi¶i quyÕt. H«m nay còng vËy, tiÕt v¨n trèng- v× gi¸o viªn bËn ®ét xuÊt, thÕ lµ
c¶ líp ån µo nh− ong vì tæ ®Õn nçi gi¸o viªn d¹y líp bªn c¹nh ph¶i sang nh¾c nhë
nhiÒu lÇn.
SP Ph¸p V¨n-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao v¾ng c« chñ
nhiÖm tËp thÓ líp l¹i r¬i vµo t×nh tr¹ng nh− vËy? Çch kh¾c phôc?
T×nh huèng sè 46. TiÕt trèng nµo còng vËy
Võa døt håi trèng vµo líp, thÇy M-gi¸m thÞ cña tr−êng ®] xuèng líp 10G th«ng
b¸o:
- ThÇy d¹y to¸n cña çc em bÖnh kh«ng ®Õn líp ®−îc, çc em gi÷ trËt tù ®õng
lµm ån ¶nh h−ëng ®Õn líp bªn c¹nh nhÐ. Th«ng b¸o xong thÇy gi¸m thÞ véi quay vÒ
phßng trùc.
59
Häc sinh líp 10G tr−êng trung häc phæ th«ng N V mõng rì ra mÆt. C¶ líp im
lÆng ®−îc kho¶ng 10 phót råi nh− kh«ng chÞu ngåi im mÊy em ë bµn cuèi rñ nhau
mang cê ra ch¬i. LËp tøc phßng häc oµ lªn ån µo nh− ong vì tæ: Nhãm th× t¸n chuyÖn,
nhãm ch¬i cê, mét sè em la ã rù¬t nhau vßng quanh çc d]y bµn häc...§−îc b¸o, thÇy
gi¸m thÞ ph¶i lªn nh¾c nhë. Nh¾c nhë xong trë vÒ, võa ®i thÇy võa phµn nµn:
- Gím, çi líp cña c« Nam nµy, tiÕt trèng nµo còng vËy, tÝnh tù qu¶n cña tôi nã
®Ó ®©u kh«ng biÕt n÷a k×a!
SP To¸n-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Lµm çch nµo ®Ó gi¸o
dôc tÝnh tù qu¶n cho tËp thÓ líp?
T×nh huèng sè 47. Líp tr−ëng chØ khãc mµ kh«ng nãi g×
GÇn ®©y c« Dung nhËn thÊy em Hïng, líp tr−ëng líp c« chñ nhiÖm liªn tôc ®i
häc trÔ kh«ng cã lý do. §] thÕ khi ®Õn líp, quÇn ¸o cña em l¹i xéc xÖch, kh«ng phï
hiÖu, b¶ng tªn hay huy hiÖu ®oµn. Cuèi tuÇn, trong giê sinh ho¹t c« ®] hái m]i mµ
Hïng cø ngåi lÆng thinh kh«ng nãi g×. §Õn khi c« nãi nÕu Hïng kh«ng nªu râ lý do th×
c« sÏ kªu phô huynh tíi th× Hïng bËt khãc nøc në. Qua b¹n bÌ cña em, c« ®−îc biÕt gia
®×nh Hïng rÊt nghÌo. Hµng ngµy em ph¶i ®i b¸n vÐ sè kiÕm tiÒn phô gióp ba m¸, cø
®Õn 12 giê tr−a lµ em ph¶i ®Õn ®¹i lý vÐ sè ®Ó trao l¹i vÐ sè sau ®ã míi vÒ nhµ ¨n uèng
qua loa råi míi ch¹y véi ®Õn tr−êng.
SP Sinh-K2001- TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Cã çch g× ®Ó gióp ®ì
vµ gi¸o dôc em líp tr−ëng?
T×nh huèng sè 48. Khi líp tr−ëng lµ con cña ®ång nghiÖp
C« A lµ ®ång nghiÖp cña c« B vµ còng lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp cña C-con trai
c« B. C häc rÊt giái nªn ®−îc çc b¹n bÇu lµm líp tr−ëng. Nh−ng û thÕ m¸ m×nh lµ b¹n
cña c« chñ nhiÖm, nªn C th−êng tá ra kªnh kiÖu, thiÕu quan t©m ®Õn c«ng viÖc cña líp.
C« A ®] nhiÒu lÇn nh¾c nhë nh−ng em vÉn chøng nµo tËt Êy.
- Cã lÏ ph¶i trao ®æi vÊn ®Ò nµy víi chÞ B th«i. C« A thÇm nghÜ.
SP Sinh-K2001-TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Nªn cã biÖn ph¸p phèi
hîp víi c« A trong gi¸o dôc em C nh− thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 49. BÝ th− ®¸nh lén
C lµ häc sinh g¸i líp 11A. Em lµ häc sinh g−¬ng mÉu cña líp, l¹i häc kh¸ giái
nªn th−êng ®−îc c« chñ nhiÖm khen ngîi. Em ®−îc çc b¹n trong líp tÝn nhiÖm bÇu
lµm bÝ th− chi ®oµn. Kh«ng hiÓu v× lý do g× mµ h«m nay, sau giê tan tr−êng C l¹i ®¸nh
lén víi mét b¹n g¸i (häc ë tr−êng kh¸c) trªn ®−êng vÒ vµ bÞ d©n qu©n b¾t dÉn vÒ
tr−êng.
GVCN líp nªn xö lý ra sao ®Ó võa gi¸o dôc ®−îc em C l¹i võa b¶o vÖ uy tÝn cho em
trong c«ng t¸c?
T×nh huèng sè 50. C« nãi, trß chØ vê d¹ th−a cho qua chuyÖn
C« Hµ-mét gi¸o viªn trÎ míi ra tr−êng ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm líp 11C.
Trong çc tiÕt sinh ho¹t líp, c« nãi g× çc em còng v©ng d¹ hoÆc ngåi im l¾ng nghe
nom cã vÎ ngoan ngo]n l¾m. Nh−ng khi cã c«ng viÖc cÇn lµm th× çc em l¹i l¬ lµ, cã
lµm th× còng lµm cho qua chuyÖn.
Mét h«m, t×nh cê c« nghe ®−îc hai häc sinh líp m×nh nãi chuyÖn víi nhau:
60
A: NÌ B, tao thÊy c« m×nh cßn trÎ mµ khã qu¸, tao sî thÊy må.
B: Khã g× mµ khã! Khã −a th× cã. Tao kh«ng thÝch çch nãi chuyÖn cña c«, lóc
nµo còng lµm ra vÎ quan träng, còng mÖnh lÖnh mµ kh«ng cÇn biÕt bän m×nh muèn g×,
nghÜ g×. Tao nhí c« chñ nhiÖm cò cña m×nh qu¸ chõng, c« dÔ th−¬ng ghª.
A: C« vËy, nªn c« nãi g× tao còng vê d¹ th−a cho qua chuyÖn.
B: §©u cã riªng g× mµy, tao thÊy líp m×nh ai còng vËy c¶.
A: õ hÐn!
SP Lý Tin-K2001- §HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Do ®©u mµ t¸c ®éng
cña c« chñ nhiÖm ®Õn häc sinh thiÕu hiÖu qu¶? Çch kh¾c phôc?
T×nh huèng sè 51. Chia bÌ, ph¸i trong líp
Líp 10P tr−êng THPT- PNH gÇn ®©y cã t×nh tr¹ng häc sinh chia nhãm ®Ó ch¬i
dÉn ®Õn chuyÖn nÈy sinh bÌ ph¸i, g©y mÊt ®oµn kÕt trong líp. Mét h«m, häc sinh A-
vèn nhiÒu chuyÖn. thÊy N ®ang ®i tõ ngoµi vµo líp víi tµ ¸o dµi míi th−ít tha liÒn la
lªn:
- Tôi b©y ¬i, l¹i mµ coi hoa hËu líp 10P k×a.
N ®á mÆt kh«ng nãi g×. H«m sau, mÊy b¹n trong nhãm cña N dô A ra n¬i v¾ng
ng−êi ®Ó ®¸nh.
SP Lý Tin-K2001-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Nªn kh¾c phôc t×nh
tr¹ng mÊt ®oµn kÕt trong tËp thÓ líp nµy nh− thÕ nµo?
T×nh huèng 52. B¹n “trÇm lÆng”
T-nam sinh líp 12C ®−îc çc b¹n ®Æt tªn lµ “trÇm lÆng”. Së dÜ T bÞ kªu nh− vËy
lµ do T rÊt Ýt chÞu tham gia vµo çc phong trµo cña tËp thÓ. T th−êng viÖn ®ñ mäi lý do
®Ó tõ chèi tham gia vµo çc ho¹t ®éng cña tËp thÓ: Nµo bËn c«ng viÖc gia ®×nh, nµo bËn
viÖc häc thªm...T ®øng ngoµi mäi cuéc tranh luËn vÒ c«ng viÖc cña tËp thÓ.
Häc kú hai ®] ®Õn, ®Ó chuÈn bÞ tèt h¬n cho viÖc thi tèt nghiÖp, líp ®−a ra kÕ
ho¹ch x©y dùng çc tæ häc tËp vµ tæ chøc häc tËp theo tæ ngoµi giê häc trªn líp. C¶ líp
tham gia x©y dùng kÕ ho¹ch nµy rÊt s«i næi, riªng T l¹i tõ chèi víi lý do bËn viÖc c¶
ngµy kh«ng cã thêi gian tham gia häc tËp víi tæ.
SP Lý Tin-K2001-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: GVCN nªn lµm g× ®Ó
gióp em T hoµ m×nh vµo çc ho¹t ®éng cña tËp thÓ líp?
T×nh huèng sè 53. GiÊu sæ ®Çu bµi ®Ó kh«ng cã b»ng chøng buéc téi
Trong líp 11A11 cã mét sè em ç biÖt. Nh÷ng em nµy th−êng mÊt trËt tù trong
giê häc, hay ®æi chç ngåi, ngåi trong líp th× hay ph¸t biÓu linh tinh...Nh÷ng khuyÕt
®iÓm ®ã th−êng ®−îc gi¸o viªn bé m«n ghi vµo sæ ®Çu bµi ®Ó gi¸o viªn chñ nhiÖm xö
lý. Mét lÇn, sau khi gi¸o viªn bé m«n ghi khuyÕt ®iÓm cña mét sè em vµo sæ ®Çu bµi,
çc em ®ã liÒn giÊu ®i ®Ó gi¸o viªn chñ nhiÖm kh«ng cã b»ng chøng buéc téi.
NguyÔn ThÞ KiÒu V©n
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Lµm sao ®Ó çc em tr¶
l¹i sæ ®Çu bµi? Çch ph¾c phôc hiÖn t−îng nµy?
T×nh huèng sè 54. Ham n« giìn ch−a chÞu vµo líp
Trèng ®] ®iÓm. Häc sinh çc líp véi ng−ng çc trß n« giìn ch¹y véi vµo líp.
§»ng kia, t¹i gãc s©n nhiÒu häc sinh líp 10K vÉn mª m¶i ®¸ cÇu, la hÐt ch−a chÞu vµo
líp ngay. Mét sè gi¸o viªn ®] vµo líp bªn c¹nh ngo¸i ra víi vÎ kh«ng hµi lßng. T×nh
61
tr¹ng nh− vËy kÐo dµi ®] mÊy h«m nay. Vµ nh÷ng lêi phµn nµn ®] ®Õn tai gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp.
SP Lý-K2000-C§SP B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: GVCN líp nªn kh¾c
phôc t×nh tr¹ng nµy nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 55. Sinh ho¹t toµn nãi sµm!
TiÕt sinh ho¹t ®Çu häc kú hai t¹i líp 10D, gi¸o viªn chñ nhiÖm ®−a ra ý kiÕn cho
häc sinh trong líp trao ®æi th¶o luËn ®Ó cïng nhau ®−a ra thang ®iÓm thi ®ua chung cho
tõng tæ, tõng ç nh©n. C¶ líp trao ®æi, tranh luËn s«i næi. Chît mét em nµo ®ã lªn tiÕng:
“Sinh ho¹t toµn nãi sµm!”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy lµ: Nªn øng xö ra sao
tr−íc lêi nãi cña häc sinh nh− vËy?

Cã LI£N QUAN §ÕN viÖc GI¸O DôC TOµN DIÖN HS
T×nh huèng sè 56. Häc sinh l−êi häc
Líp 10A13-t«i chñ nhiÖm, cã mét em häc sinh rÊt l−êi häc. T«i ®] nhiÒu lÇn
mêi phô huynh cña em ®Õn gÆp ®Ó trao ®æi vµ t×m biÖn ph¸p gióp ®ì em, nh−ng phô
huynh còng kh«ng chÞu ®Õn. LÇn cuèi cïng t«i ®] kªu em ®ã tíi vµ nãi víi em r»ng nÕu
kh«ng mêi ®−îc phô huynh ®Õn gÆp t«i th× t«i sÏ kh«ng cho em vµo líp n÷a. ChiÒu tèi,
®i d¹y vÒ t«i nhËn ®−îc ®iÖn tho¹i cña mÑ em. Bµ b¸o v× míi sinh ch¸u bÐ nªn bµ kh«ng
tíi gÆp t«i ®−îc. Ba cña ch¸u hiÖn nay lµ ba d−îng, æng h¬i d÷ ®ßn nªn ch¸u sî kh«ng
d¸m nhê, mong t«i th«ng c¶m. Míi nghe ®iÖn tho¹i t«i còng cã ý giËn v× gia ®×nh thiÕu
sù quan t©m ®Õn con çi, nh−ng sau ®ã t«i l¹i c¶m thÊy th−¬ng em nhiÒu h¬n. T«i quyÕt
®Þnh sÏ theo s¸t, gióp ®ì em .
T«i theo dâi t×nh h×nh häc tËp cña em, an ñi, ®éng viªn mçi khi em thÊt b¹i,
®ång thêi khen th−ëng kÞp thêi mçi khi em tiÕn bé trong häc tËp, rÌn luyÖn. Ngoµi ra
t«i cßn dµnh nhiÒu thêi gian ®Ó trß chuyÖn víi em vÒ nh÷ng vÊn ®Ò riªng t− trong gia
®×nh. Bªn c¹nh ®ã, t«i cßn ®Ò nghÞ ban çn sù líp ph©n c«ng mét b¹n cã ý thøc häc
tËp, l¹i ë gÇn nhµ em ®Ó gióp ®ì em.
DÇn dÇn em chÞu khã häc tËp vµ kÕt qu¶ häc tËp ®] tiÕn bé râ rÖt.
Hoµng ThÞ Ngäc Thanh
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao em häc sinh l¹i
cã sù tiÕn bé râ rÖt trong häc tËp? Bµi häc thµnh c«ng trong gi¸o dôc häc sinh l−êi häc
trong t×nh huèng nµy cña GVCN líp lµ g×?
T×nh huèng sè 57. Mèt tãc Hµn Quèc
Häc sinh b©y giê hay häc ®Ó tãc theo mèt Hµn Quèc (b¾t ch−íc çc diÔn viªn
Hµn Quèc trªn phim ¶nh): ChÎ tãc 5/5, nhuém tÝm, vµng, xanh, ®á...
Líp t«i chñ nhiÖm cã mét em nam ®Ó tãc theo mèt Hµn Quèc. Tãc em nhuém
vµng rùc, l¹i ®Ó ng«i gi÷a nh×n thÊy kú kú ch¼ng gièng ai. T«i ®] kªu em l¹i gÆp riªng
vµ yªu cÇu em kh«ng ®−îc nhuém tãc vµng nh− vËy th× mÊy ngµy sau ®] thÊy m¸i tãc
em chuyÓn sang mµu ®á hung. Kªu lÇn n÷a th× em l¹i cho nã biÕn thµnh mµu xanh lÐt
lµm cho g−¬ng mÆt cña em vèn s¹m mµu nay l¹i nh− t¸i ®i, tr«ng ph¸t khiÕp. §] thÕ,
em l¹i cã vÎ h]nh diÖn víi chóng b¹n v× m¸i tãc moden cña m×nh.
62
Sau nhiÒu lÇn nh¾c nhë bÞ thÊt b¹i, t«i ch−a n¶n. Cuèi cïng, biÕt em rÊt ng¹i khi
ph¶i ®øng d−íi cê trong tiÕt sinh ho¹t ®Çu tuÇn, t«i l¹i kªu em lªn gÆp vµ lÇn nµy t«i vê
hï em:
- NÕu em kh«ng nhanh chãng tr¶ l¹i mµu tãc ®en b×nh th−êng cña ng−êi ViÖt
Nam ta trªn ®Çu em th× t«i sÏ ®Ò nghÞ ®Ó em ra ®øng tr−íc cê cho c¶ tr−êng chiªm
ng−ìng vËy.
ThÕ lµ h«m sau, m¸i tãc em ®] ®−îc tr¶ l¹i mµu ®en nh− nã vèn cã.
Phan §×nh Phïng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao em häc sinh l¹i
chÞu tr¶ l¹i m¸i tãc mµu ®en? Bµi häc thµnh c«ng rót ra tõ t×nh huèng nµy lµ g×?
T×nh huèng sè 58. VËy lµ t«i thay ®æi biÖn ph¸p gi¸o dôc
12D líp t«i chñ nhiÖm, cã mét häc sinh rÊt ç biÖt. Em lµ häc sinh yÕu cña líp
c¶ vÒ häc lùc lÉn h¹nh kiÓm. Em th−êng xuyªn vi ph¹m néi qui cña tr−êng, vµi lÇn v«
lÔ víi gi¸o viªn bé m«n gi¶ng d¹y trong líp. T«i ®] sinh ho¹t víi em vÒ chuyÖn häc
hµnh vµ vÒ viÖc thùc hiÖn néi qui nhiÒu lÇn, kÓ c¶ mêi phô huynh ®Õn ®Ó th«ng b¸o, ®Ò
nghÞ phèi hîp gióp ®ì, thËm chÝ cã lÇn ®] ®−a em ra c¶nh ço tr−íc toµn tr−êng trong
giê sinh ho¹t d−íi cê ®Çu tuÇn... Nh−ng mäi h×nh ph¹t ®Òu v« hiÖu ®èi víi em.
Sau khi t×m hiÓu em qua b¹n bÌ vµ gia ®×nh cña em, t«i ph¸t hiÖn ra r»ng em rÊt
Ýt ®−îc quan t©m vµ Ýt ng−êi muèn chia sÎ vµ lµm b¹n víi em. VËy lµ t«i thay ®æi biÖn
ph¸p gi¸o dôc. Thay v× la rÇy, tr¸ch ph¹t mçi khi em ph¹m lçi, t«i t¨ng c−êng ®éng
viªn, khuyÕn khÝch mçi khi ph¸t hiÖn ra mét sù tiÕn bé dï nhá cña em. T«i vËn ®éng
gia ®×nh, b¹n bÌ cña em quan t©m ®Õn em nhiÒu h¬n. T«i ®] gîi ý cho ban çn sù líp cö
h¼n mét häc sinh giái trong líp kÕt b¹n häc tËp cïng em còng nh− l«i cuèn em tham
gia vµo çc ho¹t ®éng cña líp. Ngoµi ra, b¶n th©n t«i còng t×m c¬ héi gÇn gòi, trß
chuyÖn cïng em, gîi ý ®Ó em nãi vÒ b¶n th©n em, vÒ nh÷ng khã kh¨n mµ em ®ang gÆp
ph¶i råi gîi ý cho em h−íng gi¶i quyÕt...
DÇn dÇn em mÊt h¾n ý niÖm bÞ mäi ng−êi ghÐt bá. Em ®] cã nh÷ng chuyÓn biÕn
tÝch cùc trong häc tËp vµ thùc hiÖn néi qui. Em biÕt quan t©m ®Õn mäi ng−êi h¬n. Cuèi
n¨m, em ®] ®¹t h¹nh kiÓm lo¹i kh¸ vµ v−ît qua ®−îc kú thi tèt nghiÖp phæ th«ng trung
häc (®iÒu mµ ®Çu n¨m kh«ng ai nghÜ lµ em cã thÓ thùc hiÖn ®−îc).
Lª Ngäc Thóy ¸i
Trung häc Thèt Nèt-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao em häc
sinh l¹i cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc trong häc tËp vµ thùc hiÖn néi quy? Bµi häc quÝ b¸u
nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 59. ThÇy lµ ng−êi sinh ra nã lÇn thø hai!
N¨m häc 2000-2001 t«i ®−îc ph©n c«ng chñ nhiÖm líp 12G. T«i còng h¬i lo v×
®©y lµ líp häc cuèi cÊp, çc em ®] lín mµ t«i th× míi 4 tuæi nghÒ. T«i ®] gÆp mét t×nh
huèng gay cÊn cÇn ph¶i xö lý khi kú thi tèt nghiÖp ®] ®Õn gÇn. Sè lµ, líp t«i cã em Vò
Ngäc L. Em L kh«ng thuéc diÖn häc sinh ç biÖt trong líp. Em häc trung b×nh. TÝnh
em trÇm lÆng, Ýt nãi. Gia ®×nh em rÊt kh¸ gi¶.
§ît thi häc kú 2 chØ cßn mét th¸ng n÷a lµ tíi th× t«i ph¸t hiÖn ra ë em L cã ®iÒu
g× ®ã h¬i l¹ vµ xem ra kh«ng æn bëi em nghØ häc h¬i nhiÒu. T«i liÒn th«ng b¸o víi gia
®×nh th× ®−îc biÕt em vÉn ®i häc ®Òu ®Æn nh−ng kh«ng ®Õn tr−êng vµ sau ®ã th× em
nghØ häc, bá nhµ ®i ®©u kh«ng râ khiÕn gia ®×nh rÊt hoang mang.
63
T«i b¸o ço sù viÖc nµy cho ban Gi¸m hiÖu biÕt. Sau ®ã t«i trùc tiÕp ®Õn gÆp
mét sè gi¸o viªn ®] tõng chñ nhiÖm em mÊy n¨m tr−íc vµ nh÷ng b¹n bÌ th©n cËn cña
em. Qua hä, t«i ®−îc biÕt em ®] bá nhµ lªn thµnh phè ®Ó lµm c«ng nh©n cho mét c«ng
ty may mÆc. Nguyªn nh©n lµ do em bÞ sèc vÒ t×nh c¶m vµ bÊt ®ång víi gia ®×nh. Qua
b¹n bÌ cña em, t«i ®] cã trong tay sè ®iÖn tho¹i n¬i em ë trä. T«i lËp tøc gäi cho em.
Qua ®iÖn tho¹i, t«i ®] ph©n tÝch vµ chØ cho em thÊy nh÷ng ®iÒu nªn lµm vµ kh«ng nªn
lµm lóc nµy. T«i khuyÕn khÝch:
- Em muèn sèng tù lËp lµ tèt, nh−ng ®Ó sèng tù lËp ®−îc, viÖc ®Çu tiªn em cÇn
lµm lóc nµy lµ ph¶i hoµn thµnh ch−¬ng tr×nh líp 12, em leo c©y ®] s¾p h¸i ®−îc qu¶ råi,
b»ng tèt nghiÖp sÏ lµ tÊm giÊy th«ng hµnh gióp em tiÕn xa vµ v÷ng bÒn cho cuéc ®êi em
sau nµy...
Ch¶ hiÓu sao t«i l¹i cã thÓ nãi víi em nh÷ng lêi v¨n vÎ nh− vËy ®−îc, chØ biÕt
r»ng nh÷ng lêi nãi ®ã cø tù nhiªn thèt ra tõ ®¸y lßng t«i víi nçi niÒm ch¸y báng r»ng
cÇn ph¶i l«i b»ng ®−îc em vÒ häc trë l¹i. Em ®] kh«ng phô lßng t«i, em ®ång ý trë vÒ
häc l¹i. Mõng qu¸, t«i th«ng b¸o cho gia ®×nh em ®Ó hä lªn r−íc em vÒ.
Sau khi em trë l¹i häc tËp, t«i ®] häp bµn víi ban çn sù líp ®Ó çc em cã kÕ
ho¹ch ph©n c«ng nhau gióp ®ì em L nh»m gióp em xãa ®i nçi mÆc c¶m ®Ó chó t©m vµo
häc tËp, nh»m chuÈn bÞ tèt cho kú thi s¾p tíi.
KÕt qu¶ em L ®] thi ®Ëu tèt nghiÖp. Sau khi häc mét khãa båi d−ìng ng¾n h¹n,
em nhËn c«ng t¸c t¹i x] nhµ. GÆp l¹i t«i, em rÊt mõng vµ rÊt biÕt ¬n nh÷ng g× t«i ®] lµm
cho em. Nh−ng cã lÏ c©u nãi cña ba em lµm t«i xóc ®éng vµ tù hµo vÒ nh÷ng g× t«i ®]
lµm ®−îc cho em, dï ch−a nhiÒu: “ T«i ®] sinh con t«i ra nh−ng thÇy lµ ng−êi sinh ra
nã lÇn thø hai!”
§µm Ngäc Khoa Tïng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Do ®©u em häc sinh ®]
chÞu trë vÒ häc l¹i vµ ®] thi ®Ëu tèt nghiÖp? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
T×nh huèng sè 60. Kh«ng n¶n chÝ
Em §Æng V¨n D-häc sinh líp 11B th−êng nghØ häc nhiÒu buæi trong th¸ng. Khi
nghØ häc, em tù viÕt ®¬n xin phÐp hoÆc nhê b¹n viÕt dïm. Nh÷ng buæi nh− vËy em
th−êng mang tËp s¸ch vµo qu¸n cµ phª ngåi ch¬i vµ ®îi ®Õn giê tan häc th× ra vÒ, nªn
mÑ em cø t−ëng em vÉn ®i häc b×nh th−êng. HiÖn em sèng cïng mÑ vµ cha ghÎ. Kinh tÕ
gia ®×nh em chØ ®ñ ¨n. Tr−íc t×nh h×nh nh− vËy, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ®] kÕt hîp víi
gi¸m thÞ cña tr−êng kiÓm tra chÆt chÏ tõng buæi häc cña líp, trong ®ã l−u ý ®Õn em,
mêi mÑ em tíi gÆp ®Ó trao ®æi biÖn ph¸p kÕt hîp vµ yªu cÇu em viÕt cam kÕt kh«ng t¸i
ph¹m (cã x¸c nhËn cña phô huynh). Sau mçi lÇn viÕt cam kÕt th× em l¹i ®i häc ®Òu trë
l¹i, nh−ng sau ®ã mÊy tuÇn th× l¹i chøng nµo vÉn tËt Êy. Kh«ng n¶n chÝ, gi¸o viªn chñ
nhiÖm vÉn tiÕp tôc kÕt hîp víi gi¸o viªn bé m«n vµ gia ®×nh theo dâi s¸t sao em, gÆp
riªng em ®Ó khuyªn b¶o, ®éng viªn em kÞp thêi, tiÕp tôc gîi ý víi gia ®×nh h]y b»ng
nh÷ng biÖn ph¸p t×nh c¶m t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn em h¬n. §ång thêi gi¸o viªn chñ
nhiÖm còng b¸o ço víi ban Gi¸m hiÖu ®Ó ban gi¸m hiÖu cã biÖn ph¸p gióp ®ì. Ban
Gi¸m hiÖu còng ®] gäi em lªn vµ trùc tiÕp r¨n ®e, khuyªn nhñ em mét çch nghiªm
kh¾c. Cuèi cïng, nhê cã sù kÕt hîp chÆt chÏ trong gi¸o dôc gi÷a gi¸o viªn chñ nhiÖm,
gi¸o viªn bé m«n, ban Gi¸m hiÖu vµ gia ®×nh, em D ®] cã sù chuyÓn biÕn tèt, häc ch¨m
chØ vµ ®Òu ®Æn. KÕt qu¶ lµ cuèi n¨m em ®−îc lªn líp th¼ng. N¨m häc líp 12 em ®i häc
64
rÊt ®Òu vµ häc tèt. Em ®] ®Ëu tèt nghiÖp tó tµi vµ hiÖn nay em ®ang lµ mét anh lÝnh
®ãng qu©n ë ®¶o Phó Quèc.
NguyÔn LÖ Quyªn
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Nhê ®©u em D ®] cã sù
chuyÓn biÐn tèt trong häc tËp vµ rÌn luyÖn? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
T×nh huèng sè 61. Ngñ quªn trong tiÕt sinh ho¹t líp
TiÕt sinh ho¹t cña líp 12D cuèi tuÇn vÉn diÔn ra nh− th−êng lÖ, sÜ sè líp ®−îc
b¸o ço ®Çy ®ñ. Nh×n xuèng chç em T¨ng B¶o L-mét häc sinh hay ngñ trong çc giê
häc, thiÕu ý thøc häc tËp...(®©y lµ cËu häc trß mçi lÇn vµo líp t«i hay ®Ó ý) t«i kh«ng
thÊy em ®©u. Kh«ng lÏ em l¹i bá tiÕt sinh ho¹t? Nh−ng sao líp tr−ëng l¹i b¸o ço lµ sÜ
sè líp ®Çy ®ñ? - T«i tù hái. B−íc tíi chç em L ngåi, t«i nh×n thÊy em ®ang n»m ngñ co
do ë d−íi nÒn g¹ch. Çc em ngåi xung quanh cã ý bao che cho em ngñ. T«i yªu cÇu çc
em ngåi gÇn lªn tiÕng ®¸nh thøc em dËy nh−ng em vÉn n»m ngñ. ThÊy t«i b−íc xuèng,
çc em liÒn n¾m tay lay em L thøc dËy. Kh«ng biÕt v« t×nh hay cè ý, em L vÉn kh«ng
thøc dËy. §Ó kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn bÇu kh«ng khÝ cña tiÕt sinh ho¹t líp, t«i kh«ng
nãi g× vµ quay lªn b¶ng ra hiÖu cho líp tr−ëng tiÕn hµnh buæi sinh ho¹t líp nh− th−êng
lÖ. GÇn cuèi tiÕt sinh ho¹t, em L míi thøc dËy víi vÎ mÆt cã vÎ hèt ho¶ng. Sau tiÕt sinh
ho¹t, t«i gÆp riªng em L vµ kªu em h«m sau gÆp t«i. Qua buæi gÆp gì, t«i ®−îc em cho
biÕt tèi h«m tr−íc em ®i ch¬i vÒ khuya nªn ®Õn líp buån ngñ qu¸ ®] ngñ quªn ®i mµ
kh«ng hay. T«i ph©n tÝch cho em thÊy viÖc em ngñ trªn líp nh− vËy ®] ¶nh h−ëng ®Õn
em, ®Õn c¶ líp nh− thÕ nµo. Sau ®ã t«i khuyªn em h]y bít ch¬i ®i mµ cè g¾ng tËp trung
vµo viÖc «n thi tèt nghiÖp, m−êi hai n¨m trång c©y cña em ®] s¾p ®Õn ngµy em ®−îc h¸i
qu¶ råi. Cuèi cïng t«i b¶o: “ LÇn nµy c« tha cho em khái bÞ kiÓm ®iÓm tr−íc líp. C« hy
väng tõ nay em sÏ tiÕn bé h¬n”. Em v©ng lêi.
Tõ ®ã vÒ sau em ®] cè g¾ng ®Ó kh«ng ngñ trong çc giê lªn líp n÷a vµ em ®]
chó ý ®Õn häc tËp h¬n.
NguyÔn ThÞ Lan Ph−¬ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Em L kh«ng cßn ngñ gËt
trong tiÕt sinh ho¹t líp n÷a do ®©u? Bµi häc kinh nghiÖm nµo rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 62. Kh«ng biÕt biÖn ph¸p nµy ®] thùc sù tèt ch−a?
T×nh tr¹ng häc sinh vi ph¹m néi qui häc tËp th−êng x¶y ra kh¸ nhiÒu ë çc
tr−êng b¸n c«ng. ë líp t«i chñ nhiÖm còng vËy, ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nµy, t«i yªu
cÇu çc tæ tr−ëng cø mçi cuèi tuÇn ®Òu thèng kª vµ ghi tªn nh÷ng häc sinh vi ph¹m néi
qui häc tËp trong tuÇn cña tæ m×nh vµo b¶ng vi ph¹m cña líp ®−îc treo c¹nh b¶ng ®en
tr−íc líp. Çc lçi vi ph¹m häc sinh líp t«i th−êng m¾c ph¶i lµ ®i trÔ, v¾ng häc kh«ng
phÐp, kh«ng ®ång phôc, kh«ng thuéc bµi vµ lµm bµi tËp...trong ®ã, lçi kh«ng thuéc bµi
vµ lµm bµi tËp lµ nhiÒu h¬n c¶. §èi víi lçi nµy, t«i yªu cÇu çc em ph¹m lçi ph¶i ë l¹i
chÐp ph¹t bµi ch−a häc thuéc hoÆc lµm bµi tËp ch−a lµm vµ ký tªn vµo b¶ng vi ph¹m ç
nh©n. Cø ba l−ît vi ph¹m nh− thÕ, t«i ®Ò nghÞ ph¹t em ®øng d−íi cê vµ mêi phô huynh
®Õn. Mçi lÇn gÆp gì, t«i ®Òu yªu cÇu phô huynh th−êng xuyªn nh¾c nhë vµ kiÓm tra
viÖc häc bµi, lµm bµi cña çc em ë nhµ. Kh«ng biÕt nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®] thùc sù tèt
ch−a nh−ng t«i thÊy t×nh tr¹ng kh«ng thuéc bµi ë líp t«i ®] thuyªn gi¶m h¼n.
NguyÔn ThÞ Thu
65
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: §©y ®] thùc sù lµ kinh
nghiÖm tèt ch−a? V× sao? Cã thÓ ®Ò xuÊt biÖn ph¸p gi¸o dôc nµo ®Ó kh¾c phôc t×nh
tr¹ng vi ph¹m néi qui trong häc sinh?
T×nh huèng sè 63. Kh«ng thµnh khÈn nhËn khuyÕt ®iÓm
H«m ®ã t«i kh«ng cã tiÕt lªn líp. §ang trªn ®−êng ®i chî, t«i chît tr«ng thÊy em
Kh- häc sinh líp t«i chñ nhiÖm còng ®ang ®i cïng ®−êng víi t«i, trªn tay kh«ng mang
cÆp s¸ch.
- T¹i sao ®ang giê häc mµ em Kh l¹i ë ®©y? T«i tù hái.
Thay v× ®Õn chî, t«i l¹i rÏ vµo tr−êng råi vµo líp. Qua ban çn sù vµ tËp thÓ líp,
t«i ®−îc biÕt em Kh nghØ häc, líp kh«ng biÕt lý do. Hái gi¸o viªn bé m«n cã tiÕt d¹y
h«m ®ã t«i còng ®−îc tr¶ lêi nh− vËy. Sau ®ã t«i gäi em lªn gÆp ®Ó hái lý do v× sao em
cóp tiÕt kh«ng phÐp th× ®−îc em tr¶ lêi r»ng em ®] cã xin phÐp gi¸o viªn nghØ ®Ó ®i
mua ®å cho gia ®×nh. T«i hái l¹i gi¸o viªn bé m«n, gi¸o viªn nµy kh¼ng ®Þnh em Kh
cóp tiÕt. §Ó râ h¬n, t«i mêi gia ®×nh ®Õn lµm viÖc th× gia ®×nh em còng kh¼ng ®Þnh lµ
kh«ng cho em nghØ häc ®Ó ®i mua ®å gióp gia ®×nh. T«i cho em thêi gian ®Ó tù kiÓm
nh−ng em vÉn mét mùc kh«ng nhËn lµ ®] bá tiÕt. §Õn lóc nµy, cïng víi gi¸m thÞ, sau
khi ph©n tÝch cho em vµ gia ®×nh thÊy râ vÊn ®Ò t«i ®] ®i ®Õn mét quyÕt ®Þnh ®ã lµ gëi
tr¶ hå s¬ l¹i cho gia ®×nh kh«ng nhËn em vµo häc n÷a v× em kh«ng thµnh khÈn nhËn
khuyÕt ®iÓm ®Ó söa ch÷a. §Õn lóc ®ã em míi chÞu nhËn lçi lµ ®] bá tiÕt, xin ®−îc kiÓm
®iÓm l¹i vµ xin ®−îc tiÕp tôc häc.
Huúnh ThÞ Thïy Anh
THBC An B×nh-TPCÇn Th¬
em häc sinh chÞu nhËn lçi? H]y thö ®Ò xuÊt biÖn ph¸p gi¸o dôc ®èi víi tr−êng hîp häc
sinh thiÕu thµnh khÈn nh− vËy.
T×nh huèng sè 64. Kh«ng biÕt cã cho em ®iÓm 10 nh− ®] høa hay kh«ng?
Mét sè em häc sinh líp t«i chñ nhiÖm cã thãi quen xÊu lµ hay xoay trßn cuèn
tËp trªn ngãn tay trá trong giê häc. Th«ng th−êng t«i chØ nh¾c nhë hay khiÓn tr¸ch, cßn
nÕu t¸i ph¹m nhiÒu lÇn th× b¾t viÕt tù kiÓm sau giê häc.
Mét lÇn, em M l¹i xoay tËp trªn ngãn tay khi t«i ®ang gi¶ng bµi. M lµ em hay
xoay tËp trªn tay nhÊt tuy ®] bÞ nh¾c nhë nhiÒu lÇn, kÓ c¶ viÕt tù kiÓm. Nh×n M v« t−
xoay tËp, m¾t dâi theo chiÒu quay cña nã nom cã vÎ thÝch thó l¾m, t«i thÊy nãng mÆt.
Nã d¸m coi th−êng m×nh ®Õn thÕ! §uæi nã ra khái líp ch¨ng ...? T«i nhñ thÇm.
Sau gi©y l¸t suy nghÜ, t«i quyÕt ®Þnh vµ nãi víi c¶ líp:
- Çc em, chóng ta gi¶i lao Ýt phót nhÐ.
Råi h−íng vÒ phÝa em M, víi th¸i ®é cè tá ra v« t−, vui vÎ, t«i yªu cÇu:
- Mêi em M lªn b¶ng biÓu diÔn xoay tËp trªn tay cho c¶ líp cïng chiªm ng−ìng
nµo. M ngí ng−êi. Ch−a kÞp ®Ó M ph¶n øng, t«i tiÕp:
- NÕu em xoay trßn tËp trªn tay trong suèt 10 phót kh«ng rít em sÏ ®−îc 10
®iÓm, cßn nÕu rít em sÏ bÞ ®iÓm 0 vµ ph¶i lµm mét buæi lao ®éng c«ng Ých.
M vui vÎ ®ång ý vµ cÇm tËp lªn b¶ng. Em xoay trßn tËp trªn ngãn trá trong suèt
10 phót mµ kh«ng rít tr−íc nh÷ng cÆp m¾t th¸n phôc cña çc b¹n trong líp.
Kh«ng nghÜ M thµnh c«ng, t«i ®©m ra lóng tóng, ph©n v©n trong gi©y l¸t:
“Kh«ng biÕt cã nªn cho nã ®iÓm 10 nh− ®] høa hay kh«ng?”.
Cuèi cïng, ®îi em dõng l¹i t«i nãi:
- ThÇy vµ çc b¹n rÊt tr©n träng tµi n¨ng cña em. Em ®] ®¹t ®−îc ®iÓm 10 nh−
thÇy ®] høa. Nh−ng em nªn sö dông tµi n¨ng nµy cña m×nh cho ®óng lóc, ®óng chç chø
66
kh«ng ®−îc sö dông nã trong giê häc. Tõ nay vÒ sau, nÕu em cßn t¸i ph¹m, em sÏ bÞ rót
l¹i ®iÓm 10 vµ thay vµo ®ã sÏ lµ O vµ ph¶i lµm mét buæi lao ®éng c«ng Ých .
Em vui vÎ gËt ®Çu vµ trë vÒ chç ngåi. Tõ ®ã vÒ sau, em kh«ng cßn xoay tËp trªn
tay trong giê häc n÷a. Vµ çi n¹n ®ã còng dÇn dÇn chÊm døt trong líp t«i chñ nhiÖm.
D− ThiÖn ChÝ
THBC Thèt Nèt-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao n¹n xoay trßn
tËp trªn ®Çu ngãn tay trong giê häc ®] dÇn dÇn chÊm døt? Bµi häc kinh nghiÖm g× ®−îc
rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 65. Nh¾c nhë chung vµ gÆp riªng
Liªn tôc bÞ çc gi¸o viªn bé m«n phµn nµn vÒ th¸i ®é häc tËp cña mét sè em häc
sinh ç biÖt trong líp, c« B-gi¸o viªn chñ nhiÖm líp tá ra lo l¾ng. C« høa víi çc gi¸o
viªn bé m«n lµ sÏ nh¾c nhë çc em ®ã trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn vµ c« còng yªu
cÇu hä h]y tiÕp søc víi c«. TiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn ®] ®Õn. Sau khi líp tr−ëng ®äc
b¶n s¬ kÕt cuèi tuÇn, c« B nãi chuyÖn víi c¶ líp vÒ th¸i ®é häc tËp cÇn ph¶i cã trong líp
häc, ®ång thêi c« nh¾c nhë chung cho c¶ líp vÒ vÊn ®Ò nµy, sau ®ã c« cßn kÓ cho c¶ líp
nghe mét c©u chuyÖn vui diÔn ra trong líp häc. TiÕt sinh ho¹t líp ®−îc kÕt thóc trong
bÇu kh«ng khÝ vui vÎ tho¶i m¸i.
Sau tiÕt sinh ho¹t tuÇn ®ã, c« lÇn l−ît gÆp riªng çc häc sinh bÞ phµn nµn ®Ó t×m
hiÓu vµ khuyªn nhñ.
KÕt qu¶ nh÷ng tuÇn sau ®ã, çc häc sinh bÞ nh¾c nhë ®] cã sù tiÕn bé dÇn.
çc em häc sinh th−êng xuyªn bÞ nh¾c nhë ®] cã sù tiÕn bé dÇn? Bµi häc kinh nghiÖm
nµo rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 66. Ai thua ai!
ThÇy §-gi¸o viªn trÎ míi mét n¨m tuæi nghÒ, ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm vµ
d¹y mét m«n ë líp 11A3 tr−êng PTTH NTT Trong líp cã mét cËu häc trß tªn lµ TG
rÊt l−êi häc vµ häc rÊt kÐm m«n cña thÇy d¹y. ThÇy § ®] nhiÒu lÇn nh¾c nhë TG vµ
kiÓm tra bµi cña cËu ta th−êng xuyªn. ThËm chÝ thÇy còng ®] gÆp riªng ®Ó cïng em trß
chuyÖn vÒ nh÷ng khã kh¨n cña em trong häc tËp. Líp còng phª b×nh, kiÓm ®iÓm TG
nhiÒu lÇn trong çc buæi sinh ho¹t líp cuèi tuÇn nh−ng TG chøng nµo vÉn tËt Êy. ThÇy
chñ nhiÖm gÇn nh− chÞu thua. Líp còng hÕt ý kiÕn.
Nh− th−êng lÖ, buæi häc nµy c¶ líp tr«ng chê thÇy kiÓm tra bµi cña TG, nh−ng
thÇy l¹i cho c¶ líp kiÓm tra 15 phót vµ chÊm bµi ngay t¹i líp. Khi tr¶ bµi l¹i cho häc
sinh, thÇy nhËn xÐt:
- H«m nay thÇy rÊt vui v× em TG ®¹t ®iÓm tèt h¬n mäi lÇn. ThÇy hi väng em cßn
tiÕn bé h¬n n÷a, h]y cè g¾ng lªn TG nhÐ!
C¶ líp vç tay hoan h«. TG ®á mÆt.
Tõ ®ã, TG tÝch cùc tham gia vµo çc ho¹t ®éng häc tËp mµ thÇy chØ ®¹o líp tæ
chøc. TG tiÕn bé râ rÖt trong häc tËp nhÊt lµ m«n häc cña thÇy chñ nhiÖm.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: V× sao T.G l¹i cã sù tiÕn
bé râ rÖt trong häc tËp vµ rÌn luyÖn? Bµi häc kinh nghiÖm nµo rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 67. TiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn thËt bæ Ých!
Kh¸c víi çc tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn tr−íc ®©y, lÇn nµy thÇy chñ nhiÖm líp
12A4 tr−êng THPT NTT-V¨n Nh (gi¸o viªn d¹y To¸n-Tin) chØ dµnh Ýt phót ®Ó trao ®æi
67
víi çc em vÒ t×nh h×nh chung cña líp trong tuÇn qua vµ c¨n dÆn çc em nh÷ng g× ph¶i
thùc hiÖn trong tuÇn tíi. §a phÇn thêi gian cßn l¹i thÇy h−íng dÉn cho häc sinh líp
m×nh çch xö dông m¸y tÝnh tay FX500 ®Ó tÝnh to¸n trong häc tËp m«n to¸n vµ mét sè
m«n kh¸c. ThÇy ®] vÏ h×nh minh häa m¸y tÝnh b»ng vi tÝnh vµ photocopy cho mçi häc
sinh trong líp mét b¶n ®Ó h−íng dÉn cho dÔ hiÓu. Sau khi h−íng dÉn chung cho c¶ líp,
thÇy cßn ®i ®Õn tõng bµn xem çc em thùc hiÖn vµ chØ vÏ thªm. TiÕt sinh ho¹t líp kÕt
thóc trong sù hå hëi, tho¶i m¸i cña c¶ líp. Khi ra vÒ çc trß cßn bµn t¸n víi nhau r»ng
hä rÊt kho¸i cã nh÷ng tiÕt sinh ho¹t líp nh− thÕ nµy, r»ng thÇy chñ nhiÖm cña hä míi
t©m lý lµm sao!
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Do ®©u lÇn nµy häc sinh
l¹i thÝch tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn cña thÇy Nh? TiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn ë líp chñ
nhiÖm nªn ®−îc tæ chøc nh− thÕ nµo cho bæ Ých ®èi víi häc sinh?
T×nh huèng sè 68. L¹i sinh ho¹t líp! Sao mµ tao ng¸n nã qu¸!
Chu«ng reo, tiÕt thø 4 cña buæi häc cuèi tuÇn kÕt thóc. C¶ líp 11A v−¬n vai uÓ
o¶i ®øng dËy. Bçng mét giäng nãi oang oang:
- L¹i sinh ho¹t líp! Sao mµ tao ng¸n nã qu¸!
ThÕ lµ çc trß ®−îc dÞp nhao nhao, mçi trß mét c©u nh− ong vì tæ.
Trß M l¾c ®Çu vµ nãi:
- Nh− lµ mét cuéc ®iÒu tra, xÐt hái téi nh©n.
Trß Y c]i l¹i trß M vµ b¶o:
- Mét cuéc xö ph¹t chø!
Trß § -mét c©y triÕt lý cña líp thë dµi cã vÎ ngao ng¸n nãi tiÕp:
- §Õn hÑn l¹i lªn.
M¶i tranh c]i, çc trß kh«ng hay r»ng chu«ng ®] reo, c« chñ nhiÖm ®] ®Õn líp tù
lóc nµo vµ c« ®] nghe râ hÇu nh− tÊt c¶ çc ý kiÕn cña hä.
Vµo líp, c« kh«ng nãi g×. TiÕt ®ã, phÇn tæng kÕt ®¸nh gi¸ cuèi tuÇn ®−îc diÔn ra
mét çch nhanh gän. Sau ®ã c« dµnh thêi gian cho c¶ líp trao ®æi víi nhau xem çc em
muèn lµm g× trong çc tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn.
Tõ ®ã vÒ sau, çc tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn cña líp 11A kh«ng cßn ®Õn hÑn l¹i lªn
nh− tr−íc n÷a. PhÇn tæng kÕt, ®¸nh gi¸ vµ ®Ò ra ph−¬ng h−íng ho¹t ®éng cho tuÇn tíi
®−îc diÔn ra nhanh gän. Thêi gian cßn l¹i häc sinh ®−îc thu hót vµo çc ho¹t ®éng
t−¬ng ®èi phong phó vµ ®a d¹ng nh−: Trao ®æi víi nhau vÒ t×nh b¹n, t×nh yªu; h¸i hoa
«n tËp, tæ chøc mét trß ch¬i vµ nhiÒu chñ ®Ò kh¸c.
Nay th× çc trß trong líp kh«ng cßn ng¸n tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn nh− tr−íc n÷a.
Çc trß trong líp nh− xÝch l¹i gÇn nhau h¬n vµ thµnh tÝch chung cña líp còng tiÕn bé
h¬n.
häc sinh kh«ng cßn ng¸n tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn n÷a? Bµi häc kinh nghiÖm nµo rót ra
tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 69. æng khã nh− ma!
Mét lÇn, ®i ngang qua mét ®¸m häc trß n÷ líp m×nh chñ nhiÖm, thÇy T chît
nghe: “æng khã nh− ma!”.
Vµo líp, thÇy T hái c¶ líp:
- ThÇy ®è çc em thÇy bao nhiªu tuæi?
68
C¶ líp nhao nhao:
- ThÇy kho¶ng 22-23 tuæi.
- Çc em nãi tróng nh−ng vÉn trËt-ThÇy ®¸p.
C¶ líp ngí ng−êi råi å lªn bµn t¸n x«n xao.
§îi cho tiÕng bµn t¸n l¾ng xuèng thÇy b¶o:
- ThÇy míi 23 tuæi nh−ng kh«ng biÕt sao cã ng−êi gäi thÇy b»ng æng... c¬ ®Êy.
Võa nãi thÇy võa nheo m¾t nh×n xuèng líp.
Cuèi buæi häc, mét c« häc trß ®Õn xin lçi thÇy v× c©u nãi b©ng qu¬ ®Çu buæi.
SP Sinh-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Bµi häc nµo rót ra tõ th¸i
®é øng xö cña gi¸o viªn trong t×nh huèng nµy? Trong t×nh huèng nµy cã thÓ cã çch
øng xö nµo kh¸c?
T×nh huèng sè 70. Kh«ng thÊy C nhai kÑo cao su trong líp n÷a
TiÕt sinh ho¹t líp b¾t ®Çu, tæ tr−ëng tæ 1 cña líp 10G lªn b¸o ço t×nh t×nh häc
tËp vµ nh÷ng t×nh h×nh kh¸c cña tæ trong tuÇn võa qua. Võa døt lêi, em l¹i tiÕp:
- µ quªn, em th−a c«, 15 phót ®Çu buæi häc b¹n C cßn nhai kÑo cao su trong líp
¹!
C ®á mÆt lo l¾ng ®îi nghe c« phª b×nh.
- Cã lÏ C nhai kÑo cao su lµ ®Ó tr¸nh sù buån ngñ ch¨ng (líp häc buæi chiÒu).
Nãi víi líp xong, c« ®−a m¾t nh×n vÒ phÝa C nh− cã ý hái vµ kh«ng nãi g× thªm.
ChØ vËy th«i, thÕ mµ tõ ®ã çc b¹n trong líp kh«ng thÊy C nhai kÑo cao su trong
líp n÷a.
SP To¸n-K2000-TTGDTX VÜnh Long
®é øng xö cña gi¸o viªn trong t×nh huèng nµy? Trong t×nh huèng nµy cã çch øng xö
nµo kh¸c?
T×nh huèng sè 71. ThÇy kh«ng nãi g× thªm
Trong tiÕt häc m«n Hãa líp 11 cña gi¸o viªn chñ nhiÖm, b¹n N ®−îc gäi lªn
ch÷a bµi tËp. Võa lµm bµi tËp trªn b¶ng, miÖng N võa nhai kÑo. ThÇy chñ nhiÖm thÊy
®−îc bÌn nhÑ nhµng nh¾c nhë:
- Em h]y ®i ra ngoµi, khi nµo ¨n xong kÑo th× vµo lµm bµi tËp tiÕp.
C¶ líp im ph¨ng ph¾c. Cßn N ®á mÆt, l¼ng lÆng ra ngoµi, nh¶ kÑo trong miÖng ra
vµ quay vµo lµm bµi tËp tiÕp. ThÇy kh«ng nãi g× thªm.
®é øng xö cña gi¸o viªn trong t×nh huèng nµy? Trong t×nh huèng nµy cã çch øng xö
nµo kh¸c?
T×nh huèng sè 72. Tôi em ch¸n tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn
C« L.H chñ nhiÖm líp 12A1 cña tôi em thËt hiÒn. Trong çc tiÕt sinh ho¹t líp c«
ch¼ng nãi g× c¶ mµ c« giao tÊt c¶ cho líp tr−ëng hoÆc líp phã. NÕu c« cã nãi th× toµn
nh÷ng chuyÖn rÊt chi lµ th¶m buån: Nµo em nµy kh«ng thuéc bµi, em kia trèn häc, em
nä kh«ng lµm bµi tËp... C« ®äc tªn vµ kªu tÊt c¶ çc em ph¹m lçi lªn b¶ng ®øng ®Ó c«
phª b×nh tr−íc líp. Cø nh− vËy hÕt tuÇn nµy ®Õn tuÇn kh¸c. Cho nªn, tôi em c¶m thÊy
rÊt ch¸n mçi khi tiÕt sinh ho¹t ®Õn. Ch¸n mµ kh«ng d¸m bá bëi ®ã lµ tiÕt sinh ho¹t líp
cuèi tuÇn.
69
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¹i sao häc sinh l¹i ch¸n
tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn cña c« L.H? Çch kh¾c phôc?
T×nh huèng sè 73. M¾c mí chi ®Õn thÇy!
Chu«ng reo, thÇy Q-gi¸o viªn d¹y m«n V¨n ®ang r¶o b−íc tíi líp. ThÇy Q tuæi
®] lín, tÝnh thÇy vèn chu ®¸o. Võa b−íc vµo líp, tÊm b¶ng ®en cßn ®Çy ch÷ ch−a ®−îc
b«i ®] ®Ëp ngay vµo m¾t thÇy. Nh×n lªn bµn gi¸o viªn thÇy thÊy ®å b«i b¶ng vÉn cßn
tr¾ng xãa, kh« khèc cïng sæ ®Çu bµi, sæ ®iÓm n»m ngæn ngang trªn mét líp bôi phÊn
lem nhem. TÊm mµnh treo cöa sæ ®] r¸ch te tua cµng ch−íng m¾t. Nh×n xuèng líp, thÇy
mØm c−êi vµ nhá nhÑ ra chiÒu th«ng c¶m: “Th«i çc em khÈn tr−¬ng giÆt ®å lau b¶ng vµ
dän dÑp bµn ghÕ ng¨n n¾p dïm thÇy”. Råi thÇy thªm: “TÊm mµnh cöa ®] r¸ch råi, çc
em xuÊt tiÒn quÜ líp mua çi míi thay ®i nha”.
Thñ quÜ cña líp ®øng dËy th−a:
- D¹ líp em ®] hÕt tiÒn quÜ råi ¹!.
- ThÕ th× mçi em chÞu khã nép v« mét Ýt vËy. Võa nãi thÇy võa ®i tíi çc bµn thu
tiÒn cña çc häc trß vµ ®−a cho thñ quÜ cña líp. ThÊy thÇy nh− vËy, trß nµo trß nÊy
nhanh chãng lÊy tiÒn nép thÇy. NhiÒu trß nghÜ thÇm: “LÏ ra ®ã ph¶i lµ c«ng viÖc cña
gi¸o viªn chñ nhiÖm líp chø. M¾c mí chi ®Õn thÇy!”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Gi¸o viªn bé m«n cã nªn
quan t©m ®Õn nh÷ng c«ng viÖc cña líp nh− thÇy Q trong t×nh huèng nµy kh«ng? V×
sao?
T×nh huèng sè 74. ThËt kh«ng may
TiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn t¹i líp 10A3 ®] diÔn ra ®−îc kho¶ng 15 phót. C« Th-
gi¸o viªn chñ nhiÖm ®ang chó ý l¾ng nghe líp tr−ëng b¸o ço t×nh h×nh cña líp trong
tuÇn. Bçng tõ d−íi líp N ®i lªn. Em ®Õn bªn c« vµ xin phÐp ®−îc vÒ sím v× gia ®×nh cã
c«ng chuyÖn. C« kh«ng ®ång ý vµ yªu cÇu N vÒ chç ngåi. N quay vÒ víi vÎ mÆt kh«ng
vui vµ cã phÇn lo l¾ng. Cuèi tiÕt sinh ho¹t, N véi d¾t xe ra vÒ. Võa d¾t xe, N võa lµu bµu
cïng tôi b¹n ®i cïng: “Çi bµ nµy ch¼ng hiÓu g× c¶. Ng−êi ta cã viÖc xin vÒ vËy mµ bµ
còng kh«ng cho. ThÕ mµ võa råi bµ Êy l¹i cßn ®¹t gi¸o viªn chñ nhiÖm líp giái. Ch¼ng
biÕt ng−êi ta cã nhÇm lÉn kh«ng n÷a”. ThËt kh«ng may cho N, c©u phµn nµn ®ã l¹i ®Õn
tai c« chñ nhiÖm.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: C« chñ nhiÖm nªn ®èi xö
víi em N ra sao tr−íc sù ph¶n øng cña em nh− thÕ?
T×nh huèng sè 75. N÷ thiÖn x¹
ThÇy K míi ra tr−êng ®−îc ph©n lµm chñ nhiÖm líp 10A2. §©y lµ líp kh¸ næi
tiÕng vÒ quËy ph¸ trong líp. Ngµy ®Çu tiªn vµo líp, thÊy häc trß tá ra ngoan ngo]n,
kh«ng cã biÓu hiÖn quËy ph¸, thÇy còng yªn t©m phÇn nµo. Qua ngµy h«m sau, thÇy K
cã tiÕt d¹y ë líp chñ nhiÖm. C¶ líp ®øng lªn chµo, thÇy ch−a kÞp ngåi xuèng th× bçng
çc tia n−íc ®−îc phôt m¹nh tõ mét c©y sóng (cña mét trß n÷ ngåi phÝa d−íi) lªn phÝa
thÇy. C¶ líp giËt m×nh nhèn nh¸o, mét sè em hÐt lªn víi vÎ kho¸i chÝ. Sau tÝch t¾c giËt
m×nh, mÆc dï nh×n thÊy thñ ph¹m, nh−ng thÇy K kh«ng nãi g×. §îi líp hÕt nhèn nh¸o,
thÇy K cho líp ngåi xuèng vµ bµi häc b¾t ®Çu.
Cuèi tiÕt, thÇy tiÕn l¹i gÇn em n÷ ®ã th× thÊy c©y sóng n−íc vÉn ®Ó trªn bµn.
ThÇy lªn tiÕng nöa ®ïa, nöa thËt:
- Líp m×nh s¾p cã thiÖn x¹ n÷ ®©y. Çc em cã thÝch ch¬i trß thiÖn x¹ kh«ng?
C¶ líp hß reo:
70
- ThÝch ¹!
- NÕu thÝch, lóc nµo líp m×nh tæ chøc ch¬i nhÐ. ThÇy sÏ ch¬i cïng çc em. Em
nµo ch−a biÕt b¾n sóng vÒ tËp ®i. Çc em cã thÓ b¾n sóng n−íc hay b¾n sóng b»ng giµn
thun còng ®−îc.
C¶ líp vç tay t¸n thµnh. §îi tiÕng vç tay l¾ng xuèng thÇy thªm:
- Nh−ng çc em nªn nhí chí tËp b¾n sóng vµo çc giê häc ®Êy!
TiÕng d¹ ®ång thanh ngoan ngo]n vang lªn.
ThÇy nh×n trß mØm c−êi hµi lßng.
SP Ho¸-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: ThÇy K ®] thuyÕt phôc
®−îc nh÷ng trß nghÞch ngîm trong líp do ®©u? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
T×nh huèng sè 76. Sî qu¸ ph¸t bÖnh
N¨m t«i häc líp 11, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp t«i lµ thÇy V©n d¹y m«n To¸n.
ThÇy V©n rÊt trÎ vµ míi vÒ nhËn c«ng t¸c ë tr−êng t«i. Thêi gian ®ã líp t«i cã b¹n
Dung häc rÊt yÕu m«n To¸n vµ th−êng tá ra rÊt sî m«n nµy. Mçi lÇn thÇy kªu Dung lªn
söa bµi tËp hay tr¶ bµi lµ y nh− r»ng b¹n l¹i muèn xØu ph¶i xuèng phßng y tÕ. ThÊy vËy,
thÇy bÌn ®æi chç cho Dung chuyÕn l¹i ngåi gÇn b¹n giái To¸n nhÊt líp vµ ph©n c«ng
b¹n nµy gióp ®ì Dung.
Mçi tiÕt häc, thÇy ®Òu ®Õn coi bµi cña Dung lµm. NÕu Dung lµm sai thÇy chØ cho
lµm l¹i, cßn nÕu ®óng thÇy kªu Dung lªn söa bµi trªn b¶ng vµ khen b¹n tr−íc líp. DÇn
dÇn Dung kh«ng cßn sî m«n To¸n vµ sî lªn b¶ng söa bµi tËp n÷a. Dung häc tËp còng
ngµy cµng tiÕn bé h¬n.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Tõ häc yÕu vµ sî lªn
b¶ng lµm bµi tËp to¸n, em Dung ®] kh«ng cßn sî n÷a vµ tiÕn bé trong häc to¸n do ®©u?
Bµi häc kinh nghiÖm nµo rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 77. Th−ëng vµ ph¹t
H−ëng øng phong trµo thi ®ua häc tËp tèt do tr−êng ®Ò ra, nhãm thùc tËp chñ
nhiÖm t¹i líp 10B cña chóng t«i ®] ®Ò ra chØ tiªu phÊn ®Êu cho líp: PhÊn ®Êu ®¹t tiÕt A
trong tuÇn, h¹n chÕ tiÕt B. §Ó ®¹t ®−îc chØ tiªu ®ã, chóng t«i ®] ®−a ra yªu cÇu nÕu tÊt
c¶ çc tiÕt trong tuÇn líp ®¹t ®−îc tiÕt A hÕt th× sÏ ®−îc tuyªn d−¬ng cã kÌm theo phÇn
th−ëng nh− bÞch kÑo, b¸nh... cßn nÕu líp bÞ tõ hai tiÕt lo¹i B trë lªn th× sÏ bÞ ph¹t lao
®éng vÖ sinh quanh líp häc.
Nh÷ng tuÇn kÕ tiÕp, tinh thÇn häc tËp cña líp ®] cã sù tiÕn bé râ rÖt, sè tiÕt A
t¨ng, sè tiÕt B gi¶m dÇn, kh«ng cã tiÕt C.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: BiÖn ph¸p tæ chøc cho
tËp thÓ líp h−ëng øng phong trµo thi ®ua cña nhãm thùc tËp chñ nhiÖm nh− vËy ®] tho¶
®¸ng ch−a? V× sao? §Ò xuÊt nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c?
T×nh huèng sè 78. T©m phôc, khÈu phôc
Mét h«m tr−êng cho çc líp nghØ häc sím ®Ó ®i ñng hé cuéc thi “Tri thøc trÎ”.
Thay v× ®i ñng hé th× phÇn lín çc em nam líp 10P l¹i bá ®i ch¬i trß ch¬i ®iÖn tö. Tíi
buæi sinh ho¹t cuèi tuÇn, líp tr−ëng b¸o ço sù viÖc nµy víi c« chñ nhiÖm. Nghe xong
c« «n tån b¶o:
- ThÕ th× c« ®Ò nghÞ ph¹t mçi em vi ph¹m sÏ quÐt líp mét buæi vµ ®ãng 1.000®
vµo quÜ líp ®Ó mµ nhí.
71
Dõng l¹i mét chót th¨m dß ph¶n øng cña häc sinh, c« l¹i tiÕp:
- Ai còng cã quyÒn gi¶i trÝ, c« kh«ng cÊm çc em. Nh−ng çc em ph¶i suy nghÜ
ta nªn gi¶i trÝ vµo lóc nµo. Ph¶i ®©u nhµ tr−êng cho çc em nghØ sím ®Ó ®i ch¬i ®iÖn tö?
Çc em bÞ ph¹t thÊy sao?
TÊt c¶ çc em nam ®] vi ph¹m ®Òu “T©m phôc khÈu phôc” vµ høa sÏ söa ch÷a
khuyÕt ®iÓm .
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Do ®©u mµ çc em ph¹m
lçi l¹i “t©m phôc khÈu phôc”? Trong t×nh huèng nµy cã çch t¸c ®éng nµo kh¸c?
T×nh huèng sè 79. ViÖc lµm nhá, niÒm vui lín
Häc sinh líp t«i thùc tËp c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ®ång thêi thùc tËp gi¶ng d¹y,
rÊt hiÕu ®éng nh−ng l¹i häc yÕu. NhiÒu em th−êng xuyªn kh«ng thuéc bµi khi ®−îc
gi¸o viªn bé m«n kiÓm tra. Tr−íc t×nh tr¹ng ®ã, t«i ®] ®Ò nghÞ víi c« chñ nhiÖm líp cho
nhãm thùc tËp chóng t«i ®−îc lªn danh s¸ch vµ lËp kÕ ho¹ch kiÓm tra nh÷ng em häc
sinh häc yÕu nh÷ng m«n mµ nhãm t«i ®−îc ph©n d¹y trong thêi gian truy trao bµi ®Çu
mçi buæi häc. §−îc sù ®ång ý cña gi¸o viªn chñ nhiÖm, nhãm t«i ®] lªn danh s¸ch çc
em häc yÕu, th−êng xuyªn kh«ng thuéc bµi trªn líp vµ lªn kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh kiÓm
tra çc em. Ngµy nµo chóng t«i còng thay phiªn nhau ®Õn líp sím ®Ó kiÓm tra çc em
nh− kÕ ho¹ch ®] ®Þnh.
DÇn dÇn çc em ®] chÞu khã häc bµi. HiÖn t−îng häc trß kh«ng thuéc bµi ®]
gi¶m ®i râ rÖt. Chóng t«i biÕt çc em ®ã ®] chÊp nhËn ph−¬ng ph¸p cña chóng t«i. KÓ
c¶ çc em kh«ng n»m trong danh s¸ch còng xin ®−îc chóng t«i kiÓm tra 15 phót ®Çu
buæi.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¸c dông cña nh÷ng
biÖn ph¸p gi¸o dôc ®−îc sö dông trong t×nh huèng nµy lµ g×? Cã çch t¸c ®éng nµo
kh¸c?
T×nh huèng sè 80. Mét biÖn ph¸p b×nh th−êng mµ cã hiÖu qu¶
TiÕt thùc tËp gi¶ng ë líp thùc tËp chñ nhiÖm cña t«i ®] ®Õn, do bËn c«ng chuyÖn
nªn gi¸o viªn h−íng dÉn chuyªn m«n kh«ng dù tiÕt d¹y cña t«i.
Sau phót c« trß im lÆng chµo nhau, tiÕng ån µo cña häc sinh bçng næi lªn vµ tiÕp
diÔn kh«ng døt. T«i lªn tiÕng nh¾c nhë ®Õn ba lÇn mµ çc em vÉn ch−a nghe, thËm chÝ
hai em ngåi ë hai bµn trªn d−íi gÇn gi÷a líp cßn quay l¹i ch¬i cê c¬ r« víi nhau. ThÊy
lêi nh¾c nhë cña m×nh kh«ng cã hiÖu qu¶, t«i nghiªm mÆt l¹i, ngåi xuèng bªn bµn gi¸o
viªn vµ ch¨m chó nh×n xuèng çc em víi th¸i ®é kh«ng hµi lßng. Mét vµi phót tr«i qua.
Mét em, hai em... nh×n lªn t«i råi im lÆng. Em nä huých em kia, råi c¶ líp tõ tõ trë l¹i
tr¹ng th¸i trËt tù lóc ban ®Çu. ThÊy çc em ®] trËt tù trë l¹i, t«i ®øng dËy mØm c−êi vµ
b¾t ®Çu c«ng viÖc cña m×nh.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: T¸c dông cña biÖn ph¸p
gi¸o dôc ®−îc sö dông trong t×nh huèng nµy lµ g×? Cã çch t¸c ®éng nµo kh¸c?
T×nh huèng sè 81. Ph¶i ch¨ng lêi nãi cña sinh viªn thùc tËp kh«ng cã gi¸ trÞ?
Nhãm chóng t«i gåm 3 sinh viªn ®−îc ph©n c«ng thùc tËp chñ nhiÖm líp 11A8.
Qua nhiÒu ngµy chóng t«i xuèng líp trong 15 phót ®Çu buæi ®Ó theo dâi vµ h−íng dÉn
çc em truy bµi th× thÊy líp ®Òu kh«ng xÕp hµng v« líp. ChÝnh v× lÏ ®ã mµ líp th−êng
bÞ xÕp ®iÓm thi ®ua thÊp. Chóng t«i ®] thay phiªn nhau nh¾c nhë mµ çc em vÉn kh«ng
chÞu ra xÕp hµng mçi khi vµo líp.
72
Buæi häc h«m nay còng vËy. Sau khi c¶ nhãm héi ý, chóng t«i yªu cÇu çc em
vµo líp vµ mét b¹n trong nhãm b−íc lªn bôc gi¶ng ph¸t biÓu:
- T«i nhËn thÊy r»ng çc b¹n d−êng nh− muèn trªu chóng t«i. Suèt thêi gian qua
çc b¹n kh«ng hÒ xÕp hµng v« líp mÆc dï chóng t«i lu«n xuèng kiÓm tra, ®«n ®èc çc
b¹n. Cã lÏ lêi nãi cña nh÷ng sinh viªn thùc tËp nh− chóng t«i kh«ng cã gi¸ trÞ ch¨ng?
KÓ tõ h«m nay, chóng t«i kh«ng quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy n÷a, çc b¹n h]y tù mµ qu¶n
lý lÊy líp cña m×nh.
Sau buæi ®ã, chóng t«i kh«ng xuèng líp trong 15 phót truy bµi ®Çu buæi n÷a, nÕu
cã xuèng chóng t«i còng kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc ®ã cña çc em. Tuy vËy, chóng
t«i vÉn theo dâi vµ nhËn thÊy líp ®] ra xÕp hµng v« líp mçi khi tiÕng trèng ®iÓm.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Ph¶i ch¨ng lêi nãi cña
sinh viªn thùc tËp kh«ng cã gi¸ trÞ? Víi t×nh tr¹ng tËp thÓ líp nh− vËy, cã çch t¸c ®éng
nµo kh¸c?
T×nh huèng sè 82. Mét çch xö lý
Duy Lam lµ mét häc sinh ç biÖt th−êng hay bá häc. Mét h«m ®Õn tr−êng, em
c]i nhau víi mét häc sinh líp kh¸c vµ cóp tiÕt ngµy h«m ®ã. H«m sau em còng nghØ
häc lu«n. Khi ®−îc hái lý do, em cho biÕt v× bÞ b¹n kia däa ®¸nh nªn em kh«ng d¸m
®Õn tr−êng.
Sau khi ®] t×m hiÓu kü lý do, trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, c« gi¸o sinh thùc
tËp Tr−¬ng ThÞ Nh ®] ®−a ra t×nh huèng nh− trªn nh−ng víi tªn hai häc sinh lµ A vµ B
råi cho c¶ líp cïng nhau trao ®æi bµn b¹c t×m çch xö lý thÝch hîp. C¶ líp ph¸t biÓu s«i
næi. Cuèi cïng c« gäi Duy Lam ph¸t biÓu çch mµ em ®] xö lý. Duy Lam tr×nh bµy
xong, c« Nh cïng çc em nhËn xÐt, rót kinh nghiÖm vÒ çch xö lý cña Duy Lam vµ ®−a
ra nh÷ng lêi khuyªn cho em.
KÕt qu¶, Duy Lam ®] tù nhËn tr−íc líp sai sãt cña m×nh vµ høa söa ch÷a víi
giäng rÊt thµnh khÈn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Em Duy Lam ®] thµnh
khÈn tù nhËn sai sãt vµ høa söa ch÷a lµ do ®©u? Víi t×nh huèng t−¬ng tù cã çch t¸c
®éng nµo kh¸c?
T×nh huèng sè 83. §õng ch¬i trß con nÝt lªn ba
TiÕt sinh ho¹t chñ nhiÖm cuèi tuÇn t¹i líp 11 tuÇn nµy, t«i ®−îc nhãm thùc tËp
chñ nhiÖm ph©n c«ng ®iÒu khiÓn. Sau khi mäi viÖc ®] hoµn tÊt th× em T- mét häc sinh
nam nhá con ®øng lªn:
- Th−a thÇy, chiÒu thø ba, trong giê thÓ dôc b¹n Nam trôt quÇn con.
C¶ líp c−êi Çm lªn. T«i còng bÞ cho¸ng vµ h¬i m¾c cì nh−ng t«i kÞp trÊn an
m×nh vµ kªu häc sinh ®ã ngåi xuèng. T«i im lÆng trong gi©y l¸t råi t−¬i c−êi nh− kh«ng
cã chuyÖn g× x¶y ra vµ cÊt tiÕng hái c¶ líp:
- Çc em cã biÕt A®am vµ Eva kh«ng?.
C¶ líp kh«ng nÝn ®−îc c−êi. §îi cho tiÕng c−êi l¾ng xuèng, t«i míi tiÕp:
- §ã lµ tæ tiªn cña chóng ta, khi ®ã hä nghÜ nh− thÕ lµ ®−îc råi. Nh−ng theo ®µ
tiÕn hãa cña nh©n lo¹i hä thÊy r»ng ®Ó tù nhiªn nh− thÕ lµ bÊt lÞch sù vµ hä biÕt dïng l¸
c©y ®Ó che ®i nh÷ng chç cÇn che trªn c¬ thÓ hä. Cßn chóng ta b©y giê ®] cã ®−îc nh÷ng
bé quÇn ¸o ®Ñp nh− thÕ nµy. Êy thÕ mµ cã ng−êi kh«ng tr©n träng chóng l¹i muèn
gièng nh− tæ tiªn ta ë chç ®«ng ng−êi th× çc em nghÜ sao?
§¸p lêi t«i l¹i mét trËn c−êi. §îi çc em c−êi xong t«i tiÕp tôc:
73
- ThËt kinh dÞ ph¶i kh«ng çc em? Trong tr−êng hîp cña em T th× ai bÊt lÞch sù?
T hay lµ Nam?.
Nh×n xuèng Nam lóc nµy ®ang ®á mÆt, t«i tiÕp:
- Çc em n¨m nay ®] líp 11 råi, chØ cßn h¬n n¨m n÷a çc em ®Òu ®] trë thµnh
ng−êi lín råi, ®õng ch¬i trß con nÝt lªn ba. ThÇy hy väng Nam sím rót kinh nghiÖm
nhÐ.
T«i võa døt lêi th× trß Nam ®øng dËy xin lçi T, xin lçi thÇy vµ c¶ líp.
SP To¸n-Tin-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: çch xö lý cña gi¸o sinh
nh− vËy ®] tho¶ ®¸ng ch−a? V× sao? Bµi häc nµo gi¸o sinh nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 84. T«i kh«ng thÓ giËn chóng
Vµo tiÕt sinh ho¹t líp lÇn thø hai (tuÇn thø 3 cña ®ît thùc tËp s− ph¹m) kh«ng cã
gi¸o viªn chñ nhiÖm dù, t«i ®] kh«ng thÓ æn ®Þnh ®−îc líp. Çc em cø nhao nhao lªn
nµo lµ: C« ¬i, em mÊt s¸ch råi; c« ¬i b¹n Tr−êng giÊu vë em; c« ¬i b¹n Toµn chäc
em,...T«i ®øng im kh«ng nãi mét lêi cho ®Õn khi c¶ líp im lÆng. §ang bùc m×nh t«i
®Þnh la cho chóng mét trËn, xong nh×n nh÷ng g−¬ng mÆt ®¸ng yªu, hån nhiªn Êy t«i l¹i
kh«ng thÓ giËn chóng. Tuy vËy t«i còng nhÑ nhµng nh¾c nhë çc em ®«i ®iÒu vµ b¾t ®Çu
®iÒu khiÓn buæi sinh ho¹t trong sù trËt tù cña líp.
SP Hãa-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Bµi häc nµo nªn rót ra tõ
çch xña lý cña gi¸o sinh? §Ò xuÊt çch xö lý kh¸c?
T×nh huèng sè 85. Cho häc sinh c¬ héi söa lçi
Häc sinh A th−êng xuyªn vi ph¹m néi qui cña nhµ tr−êng. C« chñ nhiÖm ®]
nhiÒu lÇn nh¾c nhë nh−ng A ch−a cã sù chuyÓn biÕn râ rÖt. Buéc lßng c« ph¶i göi th−
mêi phô huynh cña em ®Õn tr−êng ®Ó trao ®æi biÖn ph¸p gi¸o dôc. §Õn hÑn, kh«ng thÊy
phô huynh cña em A tíi. Khi ®−îc hái em A th¶n nhiªn tr¶ lêi: “Ba mÑ em kh«ng ®i
®−îc do bËn c«ng chuyÖn”.
MÆc dï rÊt bËn nh−ng c« chñ nhiÖm vÉn cè g¾ng ®Õn tËn nhµ gÆp ba mÑ cña em
A. Qua trao ®æi c« ®−îc biÕt th− mêi gÆp cña c« ch−a ®Õn tay hä. Hái l¹i A lý do t¹i sao
em ch−a ®−a cho ba mÑ th− c« mêi gÆp th× A vÉn ®¸p víi vÎ th¶n nhiªn: “ Em quªn”.
Tuy rÊt bùc m×nh nh−ng c« chñ nhiÖm vÉn kiªn tr× t×m biÖn ph¸p gi¸o dôc A. C«
®] gÆp riªng em ®Ó ph©n tÝch cho em thÊy râ nh÷ng khuyÕt ®iÓm mµ em võa vi ph¹m,
®ã lµ em ®] vi ph¹m néi qui vµ ®iÒu quan träng h¬n lµ em ®] lõa dèi c¶ cha mÑ lÉn thÇy
c«. Nh− vËy lµ em ®] ph¹m mét lóc ba lçi. V× nh÷ng lçi nµy, c« quyÕt ®Þnh h¹ h¹nh
kiÓm cña em tõ trung b×nh xuèng yÕu vµ cho em c¬ héi cuèi cïng ®Ó phÊn ®Êu. §ã lµ
nÕu häc lùc cña em n¨m nay ®¹t møc lªn líp vµ tõ nay ®Õn cuèi n¨m em kh«ng vi ph¹m
néi qui g× n÷a th× em sÏ ®−îc xem xÐt ®Ó cã ®−îc lªn líp hay kh«ng.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: Çch t¸c ®éng ®Õn em A
cña c« chñ nhiÖm cã thÓ ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ g×? Nªn gi¶i quyÕt ra sao khi gÆp t×nh huèng
t−¬ng tù nh− vËy?
T×nh huèng sè 86. PhÇn th−ëng nhá, kÕt qu¶ lín
Líp nhãm t«i ®−îc ph©n c«ng thùc tËp c«ng t¸c chñ nhiÖm th−êng cø bÞ xÕp thø
h¹ng vµo lo¹i thÊp nhÊt trong tr−êng vÒ viÖc thùc hiÖn néi qui. Do çc em ch−a chÞu
khã häc tËp nªn mÆt häc tËp cña líp th−êng bÞ çc thÇy c« bé m«n ®¸nh gi¸ thuéc lo¹i
trung b×nh yÕu. Khi ®−îc giao thùc tËp chñ nhiÖm t¹i líp nµy, nhãm chóng t«i bµn nhau
t×m çc biÖn ph¸p ®Ó ®−a líp ®i lªn. Trong sè çc biÖn ph¸p mµ chóng t«i ®] sö dông
74
víi líp th× biÖn ph¸p kÝch thÝch b»ng phÇn th−ëng ®−îc coi lµ biÖn ph¸p cã t¸c dông râ
rÖt nhÊt. BiÖn ph¸p ®ã ®−îc chóng t«i thùc hiÖn nh− sau: §Ó ®éng viªn çc em tÝch cùc
häc tËp vµ thùc hiÖn tèt néi qui, chóng t«i ®] tæ chøc thi ®ua cã th−ëng gi÷a çc tæ víi
nhau. Cuèi ®ît thi ®ua, nÕu tæ nµo cã ®iÓm sè thi ®ua cao nhÊt th× sÏ nhËn ®−îc mét
phÇn quµ lý thó. Riªng ®èi víi tæ bÞ xÕp h¹ng thÊp nhÊt th× còng sÏ cã quµ cho hai em
cã ®iÓm sè cao nhÊt tæ. PhÇn th−ëng chØ lµ nh÷ng mãn quµ nhá nh− mét kiÓu ¶nh chôp
cïng çc thÇy c« thùc tËp, mét bÞch kÑo, bÞch bãng bay,...§ã lµ nh÷ng mãn quµ mµ çc
em cã thÓ th−ëng thøc cïng nhau vµ còng võa víi tói tiÒn cña chóng t«i. LÇn ®Çu th×
nhãm thùc tËp hïn tiÒn nhau mua quµ (mçi ®øa chØ mÊy ngµn ®ång). Nh−ng sau ®ã ban
çn sù líp ®] trÝch sè tiÒn mua quµ th−ëng tõ quÜ líp.
KÕt qu¶ trong thêi gian chóng t«i thùc tËp, thø h¹ng cña líp ®] t¨ng dÇn tõ gÇn
h¹ng chãt lªn ®Õn h¹ng 2 thËm chÝ h¹ng 1. C¶ thÇy trß chóng t«i ®Òu phÊn khëi víi
thµnh tÝch nµy.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy lµ: BiÖn ph¸p gi¸o dôc mµ
çc sinh viªn thùc tËp ®] ¸p dông ®] thùc sù tèt ch−a? T¹i sao?
T×nh huèng sè 87. Nãi xÊu çc thÇy c«
Tan häc, mÊy ®øa chóng t«i ch−a vÒ mµ cßn ngåi l¹i nãi chuyÖn víi nhau vÒ
ngµy N«en s¾p tíi. Nãi qua nãi l¹i mét håi l©u th× c©u chuyÖn l¹c ®Ò lóc nµo mµ kh«ng
®øa nµo hay. ThÕ lµ gi÷a líp häc, khi mäi ng−êi ®] vÒ c¶, mÊy ®øa con g¸i chóng t«i
tha hå mµ nãi chuyÖn vÒ nh÷ng ®iÒu kh«ng tèt cña thÇy c« råi c−êi víi nhau cã vÎ
kho¸i chÝ l¾m. M¶i chuyÖn, kh«ng ai hay biÕt c« chñ nhiÖm cña chóng t«i ®] ®øng bªn
c¹nh tõ lóc nµo. Khi c« lªn tiÕng, chóng t«i ®øa nµo ®øa nÊy giËt m×nh, mÆt biÓu hiÖn
nÐt lo l¾ng. C« kh«ng tr¸ch m¾ng mµ ngåi xuèng cïng chóng t«i trß chuyÖn. C« kÓ cho
chóng t«i nghe vÒ thêi c« cßn lµ häc sinh nh− chóng t«i b©y giê. C« trß cïng nãi
chuyÖn vui vÎ. Cuèi cïng, c« kÕt thóc cuéc trß chuyÖn b»ng mét c©u mµ kh«ng bao giê
t«i quªn ®−îc: “Cho ®Õn b©y giê c« vÉn cßn hèi hËn vÒ nh÷ng lêi c« ®] nãi lóc cßn lµ
häc sinh nh− çc em b©y giê vÒ çc thÇy c« cña c« ngµy tr−íc”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch t¸c ®éng cña c« chñ
nhiÖm khi çc trß nãi xÊu thÇy c« nh− vËy cã t¸c dông g×? SÏ lµm g× khi gÆp t×nh huèng
t−¬ng tù?
T×nh huèng sè 88. Tr−íc m¾t nªn tËp trung cho viÖc häc
Minh ThuËn líp 12A4 yªu mét ng−êi b¹n trai häc kh¸c tr−êng. Cø ®Õn giê V¨n
cña c« chñ nhiÖm lµ ThuËn l¹i ngåi d−íi viÕt th− cho b¹n trai cña m×nh. C« thÊy, nh−ng
chØ nh¾c ThuËn chó ý nghe gi¶ng mµ kh«ng la. Qua mét sè tiÕt, thÊy t×nh tr¹ng trªn vÉn
tiÕp diÔn c« liÒn dµnh h¼n mét tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn ®Ó nãi chuyÖn víi häc sinh vÒ
t×nh b¹n, t×nh yªu vµ lËp nghiÖp. C« kh«ng phª b×nh ThuËn nh−ng c« khuyªn häc sinh
cña c« tr−íc m¾t nªn tËp trung cho viÖc häc h¬n lµ viÖc yªu ®−¬ng v× n¨m nay lµ n¨m
häc quyÕt ®Þnh cho t−¬ng lai cña m×nh.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch gi¸o dôc t×nh yªu løa
®«i cho häc sinh cña c« chñ nhiÖm nh− vËy cã t¸c dông g×? SÏ lµm g× khi gÆp t×nh
huèng t−¬ng tù?
T×nh huèng sè 89. TiÕt sinh ho¹t nµo còng ån µo, ®Çy tiÕng c]i cä vµ n−íc m¾t
Trong çc tiÕt sinh ho¹t líp, ban çn sù th−êng b¸o ço tæng kÕt çc ho¹t ®éng
trong tuÇn qua cho gi¸o viªn chñ nhiÖm ®Ó rót kinh nghiÖm vµ ®Ò ra ph−¬ng h−íng ho¹t
75
®éng cho tuÇn tíi ®ång thêi ph¸t th−ëng cho tæ nµo cã thµnh tÝch häc tËp tèt (thuéc bµi,
tÝch cùc ph¸t biÓu ý kiÕn, kh«ng nãi chuyÖn riªng,...). ThÕ nh−ng, tiÕt sinh ho¹t nµo cña
thÇy L còng ån µo, ®Çy tiÕng c]i cä vµ n−íc m¾t. Tæ nµy moi mãc tæ kia, häc sinh moi
mãc lÉn nhau,...khiÕn líp cµng ngµy cµng mÊt ®oµn kÕt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao çc tiÕt sinh ho¹t
cuèi tuÇn ë líp thÇy L l¹i cã t×nh tr¹ng nh− vËy? Cã çch g× ®Ó kh¾c phôc?
T×nh huèng 90. NÕu em quyÕt t©m söa ch÷a th× c« sÏ cho nî
Mét em häc sinh líp t«i chñ nhiÖm nhiÒu lÇn m¾c khuyÕt ®iÓm lµm ¶nh h−ëng
®Õn phong trµo thi ®ua cña líp. T«i ®] nh¾c nhë em nhiÒu lÇn nh−ng ch−a cã kÕt qu¶.
Buæi sinh ho¹t tuÇn nµy t«i quyÕt ®Þnh ®Ò nghÞ ghi vµo v¨n b¶n ®−a em ra phª b×nh
tr−íc buæi chµo cê ®Çu tuÇn. Em ph¶n ®èi b»ng çch ®Þnh bá ra vÒ kh«ng dù sinh ho¹t
líp n÷a. T«i c¶m thÊy buån vµ bùc m×nh v× ch−a bao giê gÆp trß nµo nh− vËy c¶. Tuy
vËy t«i vÉn nãi cøng: “Em kh«ng sinh ho¹t n÷a còng ®−îc. Em vÒ ®i”. Em c¾p cÆp bá
ra vÒ. Ra ®Õn cöa sau phßng häc, mét sè em ngåi kÕ bªn khuyªn: “§õng lµm nh− vËy.
Th«i quay l¹i xin lçi c« ®i”. §Ó ý, t«i thÊy em l−ìng lù råi quay l¹i. T«i vê nh− kh«ng
chó ý ®Õn em. Em Êp óng xin t«i tiÕp tôc dù sinh ho¹t líp. T«i chÊp thuËn víi th¸i ®é
nghiªm kh¾c vµ vÉn gi÷ ý ®Þnh ®−a em ra phª b×nh trong buæi sinh ho¹t d−íi cê. Cuèi
tiÕt sinh ho¹t, em vµ mét häc sinh n÷a ®Õn n¨n nØ t«i ®õng ®−a em ra sinh ho¹t d−íi cê
vµ em høa sÏ söa ch÷a khuyÕt ®iÓm. ChØ ®îi cã vËy, t«i ®¸p: “NÕu em quyÕt t©m söa
ch÷a th× c« sÏ cho nî”.
Tõ ®ã, em dÇn dÇn söa ch÷a khuyÕt ®iÓm.
Ph¹m ThÞ T¸nh
THPT VÜnh Lîi- B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch xö lý cña c« chñ
nhiÖm ®èi víi häc sinh ph¹m lçi nh− vËy cã t¸c dông g×? SÏ gi¶i quyÕt ra sao khi gÆp
t×nh huèng t−¬ng tù?
T×nh huèng 91. BiÕt em ng¹i bÞ mêi phô huynh
Em V líp t«i chñ nhiÖm häc t−¬ng ®èi kh¸ nh−ng em m¾c tËt lµ hay cho b¹n coi
bµi khi kiÓm tra m«n To¸n nªn bÞ thÇy d¹y To¸n ®uæi häc m«n ®ã. T«i gîi ý em lµm
b¶n tù kiÓm vµ xin lçi thÇy d¹y To¸n ®ång thêi t«i ®æi chç ngåi cña em tõ bµn sè 5 lªn
bµn sè hai ®Ó dÔ qu¶n lý. Em tá ra kh«ng ®ång ý víi çch xö lý cña t«i vµ cã th¸i ®é
chèng ®èi b»ng çch kh«ng ph¸t biÓu x©y dùng bµi n÷a, gi¸o viªn cã kªu còng tr¶ lêi
kh«ng biÕt. Mét tuÇn tr«i qua, thÊy t×nh tr¹ng cña em ch−a cã g× chuyÓn biÕn, t«i dù
®Þnh mêi phô huynh cña em ®Õn gÆp. BiÕt em ng¹i bÞ mêi phô huynh nªn tr−íc khi göi
th− mêi t«i ®Æt ra hai ®iÒu kiÖn cho em lùa chän:
1. Mêi phô huynh gÆp c« chñ nhiÖm.
2. Em ph¶i lµm b¶n cam kÕt vµ ph¶i söa ch÷a khuyÕt ®iÓm.
Em chän gi¶i ph¸p thø hai. Tõ ®ã trë ®i em cã sù tiÕn bé râ rÖt.
D−¬ng ThÞ Liªn THPT VÜnh Lîi-B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em V l¹i cã sù tiÕn
bé râ rÖt nh− vËy? Bµi häc bæ Ých nµo ®−îc rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng 92. Em ®] chän h×nh thøc thø nhÊt
N¨m häc 2000-2001 líp t«i chñ nhiÖm cã mét em häc sinh ®] cã th¸i ®é vµ lêi
nãi kh«ng ®−îc lÔ phÐp víi gi¸o viªn bé m«n khiÕn gi¸o viªn nµy giËn lµm ¶nh h−ëng
®Õn c¶ líp. Sau khi t×m hiÓu t«i ®−îc biÕt em häc sinh nµy sai. §Ó gióp em ý thøc ®−îc
çi sai cña m×nh t«i ®] gÆp riªng em khuyªn nhñ. Ngoµi ra ®Ó gi÷ kû luËt trong líp, t«i
76
còng ®Æt em ph¶i lùa chän mét trong hai h×nh thøc rÌn luyÖn: mét lµ ph¹t lµm vÖ sinh
líp mét tuÇn, hai lµ h¹ mét bËc h¹nh kiÓm. DÜ nhiªn em ®] chän h×nh thøc thø nhÊt vµ
høa sÏ kh«ng t¸i ph¹m. §óng lµ sau ®ã em ®] kh«ng t¸i ph¹m.
D−¬ng ThÞ Liªn
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Em häc sinh kh«ng cßn cã
hµnh vi v« lÔ víi gi¸o viªn bé m«n n÷a lµ do ®©u? Bµi häc bæ Ých nµo ®−îc rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
T×nh huèng 93. LÊy c¾p tiÒn, kh«ng cã kh¶ n¨ng tr¶
Mét lÇn, mét em nam ®] lÊy c¾p 60.000® tiÒn ®ãng häc phÝ cña mét em n÷. Em
nam nµy lÊy tiÒn cña b¹n ®Ó ®i ch¬i ®iÖn tö. Nghe líp b¸o l¹i, t«i liÒn mêi hai em ë l¹i
®Ó nãi chuyÖn lµm râ vÊn ®Ò. T«i ®] dïng çch thuyÕt phôc nhá nhÑ: “LÊy cña b¹n lµ
®iÒu kh«ng nªn. Lì lÊy råi ®em tr¶ cho b¹n ®ã lµ ®iÒu tèt. Kh«ng ai b¾t téi m×nh v× c«
thÊy lµm ng−êi ai còng ph¹m sai lÇm, nh−ng biÕt lçi cña m×nh, mµ söa míi lµ ®¸ng
khen”. ThÕ lµ em nam ®ã ®] thó nhËn vµ høa sÏ tr¶ tiÒn l¹i cho b¹n g¸i. BiÕt em ®ã ®]
tiªu hÕt sè tiÒn lÊy c¾p cña b¹n vµ kh«ng cã kh¶ n¨ng tù tr¶, t«i quyÕt ®Þnh gÆp gì gia
®×nh hai em ®Ó gi¶i quyÕt. Sau khi nghe t«i tr×nh bµy, c¶ hai gia ®×nh ®] c¶m th«ng víi
nhau vµ chÊp nhËn çch gi¶i quyÕt lµ gia ®×nh em nam tr¶ l¹i 60.000® cho gia ®×nh em
n÷ vµ kh«ng lµm ®iÒu g× g©y ¶nh h−ëng ®Õn viÖc gi¸o dôc çc em.
Vâ Ngäc Hµ
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch gi¶i quyÕt cña GVCN
nh− vËy ®] tho¶ ®¸ng ch−a? V× sao? SÏ lµm g× khi gÆp t×nh huèng t−¬ng tù?
T×nh huèng 94. Çch nµo gi¶i quyÕt häc sinh ç biÖt?
N.A.T lµ mét nam sinh næi tiÕng ngËy ph¸, nghÞch ngîm, häc líp 11P do c« S
chñ nhiÖm. T chiÕm “kû lôc” vÒ sè lÇn bÞ mêi phô huynh gÆp BGH nhµ tr−êng, gÆp
riªng gi¸o viªn chñ nhiÖm líp. T häc rÊt kh¸ m«n tù nhiªn nh−ng l¹i “dÞ øng” víi çc
m«n x] héi nhÊt lµ m«n v¨n. Trong çc tiÕt häc m«n nµy, T lu«n t¹o “sù kiÖn” ®Ó träc
giËn c« bé m«n. T cø lu«n bÞ khiÓn tr¸ch vµ ®¹o ®øc cø lu«n bÞ xÕp lo¹i trung b×nh. Cã
lÇn, sau trËn m−a, T ®] b¾t con Ônh −¬ng to bá vµo hép phÊn viÕt ®Þnh “nh¸t” c« d¹y
m«n v¨n, may mµ líp tr−ëng ph¸t hiÖn kÞp thêi. Mét tiÕt v¨n nä, c« d¹y v¨n võa b−íc
vµo, c¶ líp ®øng dËy chµo, bçng giäng nam “phang” mét c©u:
- Gµ thÊy c« sî chÕt må! (c« gi¸o d¹y v¨n cã sãng mòi cao, th−êng gäi lµ mòi
kÐt, mòi diÒu h©u).
Theo ph¶n x¹ tù nhiªn lµ c¶ líp c−êi vang, nh−ng véi im bÆt ngay. DÜ nhiªn c«
d¹y v¨n rÊt giËn, tuyªn bè kh«ng d¹y líp n÷a nÕu trß nµo “ph¸t biÓu” kh«ng ®Õn xin lçi
c«. ChÝnh T, chø kh«ng ai kh¸c! C¶ líp lo l¾ng, thuyÕt phôc m]i T. vÉn chèi quanh vµ
kh«ng ®ång ý ®Õn xin lçi c«. C« S viÕt th− mêi gÆp phô huynh mÊy lÇn nh−ng T giÊu
nhÑm (ba mÑ T th−êng bËn c«ng t¸c ®ét xuÊt ngoµi tØnh). C« S däa sÏ ®uæi häc nÕu T
kh«ng nhËn lçi. T vèn “cøng ®Çu” nªn tù ý xin th«i häc h¼n.
T.T
Ph−êng An C−-TPCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: §èi víi häc sinh cã ç tÝnh
nh− em T nªn cã biÖn ph¸p gi¸o dôc nh− thÕ nµo míi cã hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 95. Sù viÖc ch¶ cã g× mµ Çm Ü
Trong líp, häc sinh A m−în dông cô häc tËp cña häc sinh B. Dïng xong B tr¶
l¹i cho A nh−ng l¹i kh«ng tr¶ tËn tay nªn bÞ thÊt l¹c. B mÊt cña nªn nghi ngê b¹n cã ý
77
chiÕm ®o¹t kh«ng chÞu tr¶. Hai em lêi qua tiÕng l¹i. PhÉn uÊt, häc sinh A b¸o víi gi¸o
viªn chñ nhiÖm. Gi¸o viªn chñ nhiÖm ®em chuyÖn hai em ra xö tr−íc líp vµ b¾t B xin
lçi A. Tr−íc líp, häc sinh B miÔn c−ìng xin lçi häc sinh A. Ngay h«m sau, em rót hå
s¬ nghØ häc lu«n khiÕn c¶ líp x«n xao.
GV Trung häc NguyÔn ViÖt Hång-TP CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch xö lý cña c« ®] thÊt
b¹i do ®©u? Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 96. §ã lµ mãn quµ v« gi¸ mµ em ®] dµnh cho t«i-c« chñ nhiÖm cña em
N¨m häc 1995-1996, t«i lµm chñ nhiÖm líp 12.A3. §©y lµ líp t«i ®] theo lµm
chñ nhiÖm suèt 3 n¨m nay. §a sè häc sinh líp t«i ®Òu ngoan, ch¨m häc, ý thøc tæ chøc
tèt. Riªng cã em D−¬ng L vÉn cßn lµ häc sinh ç biÖt. Em L ®] cã “thµnh tÝch” tõ
nh÷ng n¨m häc cÊp 2, cho ®Õn nay vÉn chøng nµo tËt nÊy. Em th−êng xuyªn bá tiÕt, Ýt
häc bµi, lµm bµi, ham ch¬i h¬n ham häc. ë nhµ, ba mÑ em chØ lo lµm ¨n, Ýt quan t©m
®Õn viÖc häc hµnh cña em. Tuy vËy, em vèn th«ng minh nªn dï kh«ng ch¨m häc, hay
bá tiÕt nh−ng em vÉn ®−îc xÕp lo¹i häc lùc trung b×nh trong çc n¨m häc qua.
N¨m häc nµy lµ n¨m häc quyÕt ®Þnh t−¬ng lai cña em. T«i rÊt lo. Em vÉn th−êng
xuyªn bá häc, dèi ba mÑ, thÇy c«...rÊt thiÕu ý thøc thùc hiÖn néi qui nhµ tr−êng, häc lùc
còng yÕu h¼n ®i. Cø çi ®µ bÞ xÕp lo¹i h¹nh kiÓm yÕu nh− bÊy l©u nay th× ch¾c ch¾n
cuèi n¨m em sÏ bÞ cÊm thi tèt nghiÖp, mµ cã ®−îc thi th× ch¾c g× ®] ®Ëu. NÕu kh«ng ®ñ
kiªn nhÉn, t«i ®] ®Ò nghÞ nhµ tr−êng ®uæi häc em tõ l©u. §uæi em th× dÔ nh−ng gióp em
tiÕn bé ®Ó ®−îc dù thi tèt nghiÖp vµ thi ®Ëu míi khã. Th−¬ng em, t«i ®] chän “çi khã”.
T«i ®] gÆp gì gia ®×nh em, trao ®æi ®Ó gia ®×nh quan t©m ®Õn em nhiÒu h¬n n÷a, mÆt
kh¸c t«i kiªn tr× tiÕp cËn vµ mÒm máng thuyÕt phôc em dÇn dÇn. Lóc ®Çu, mçi khi t«i
®Õn nhµ kiÓm tra bµi vë, gióp em häc tËp th× em cè ý tr¸nh mÆt t«i b»ng çch chuån ®i
®©u ®ã. Sau ®ã, nh÷ng lÇn tiÕp theo t«i ®Õn, tuy em kh«ng chuån ®i nh−ng vÉn kh«ng
chÞu ra ®Ó t«i gióp em häc bµi. T«i kiªn tr× ®Õn nhµ em th−êng xuyªn, cã nh÷ng lóc t«i
ngåi chê em bªn bµn häc ®Õn hµng tiÕng ®ång hå. Cuèi cïng em còng ph¶i chÞu thua
t«i. ë líp, t«i t¹o ®iÒu kiÖn l«i cuèn em tham gia vµo çc ho¹t ®éng phong trµo, ®éng
viªn çc b¹n trong líp quan t©m ®Õn em nhiÒu h¬n. Em ®] tá ra cã sù chuyÓn biÕn
nh−ng rÊt chËm. Em vÉn th−êng xuyªn ®Ó çc thÇy c« phiÒn tr¸ch, ®Ó líp bÞ mÊt ®iÓm
thi ®ua. §] cã lóc v× qu¸ mÖt mái t«i ®Þnh bu«ng xu«i bá mÆc em. Khi xÐt duyÖt hå s¬
häc sinh dù thi tèt nghiÖp, t«i ®] ph¶i ®Êu tranh t− t−ëng gi÷a viÖc cho em ®ñ tiªu
chuÈn dù thi hay kh«ng vµ cuèi cïng t«i m¹nh d¹n quyÕt ®Þnh ®Ò nghÞ víi nhµ tr−êng
cho em ®−îc dù thi tèt nghiÖp. Tr−íc quyÕt ®Þnh nh− vËy cña t«i, em cã vÎ ng¹c nhiªn
vµ b¾t ®Çu trë nªn ngoan ngo]n, ch¨m häc h¬n. Suèt trong th¸ng cuèi cïng kÕ ngµy thi
em kh«ng v¾ng mÆt buæi häc nµo, kÕt qu¶ häc tËp cña em tiÕn bé râ rÖt.
KÕt qu¶ cuèi n¨m: Em ®] ®Ëu tèt nghiÖp. Sau ®ã em ®¨ng ký nghÜa vô qu©n sù.
Nay th× em ®] xuÊt ngò, cã nghÒ nghiÖp æn ®Þnh, sèng mÉu mùc, hµng n¨m cø ®Õn ngµy
20/11 lµ em l¹i vÒ th¨m t«i- ®ã lµ mãn quµ v« gi¸ mµ em ®] dµnh cho t«i-c« chñ nhiÖm
cña em.
Lª ThÞ Hoµng YÕn
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao c« chñ nhiÖm l¹i
®−îc h−ëng mét mãn quµ v« gi¸ tõ cËu häc sinh D−¬ng L nh− vËy? Bµi häc quÝ b¸u nµo
cã thÓ rót ra tõ t×nh huèng nµy?
78
T×nh huèng sè 97. C« chñ nhiÖm chît giËt m×nh
B-mét häc sinh líp 12A4 th−êng xuyªn ®i häc trÔ vµ bá tiÕt. Gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp ®] nh¾c nhë vµ b¾t em lµm tê cam kÕt nhiÒu lÇn thËm, chÝ ®−a em ®Õn gi¸m
thÞ cña nhµ tr−êng ®Ó hä cã biÖn ph¸p cóng r¾n h¬n ®èi víi em mµ em chøng nµo vÉn
tËt nÊy. Trong mét lÇn sinh ho¹t líp, víi vÎ bùc tøc gi¸o viªn chñ nhiÖm m¹t s¸t em
tr−íc líp vµ gäi em lµ phÇn tö ç biÖt, lµ ®å v« tæ chøc, v« kû luËt...H«m sau, phô
huynh cña em vµ em l¹i ®−îc mêi ®Õn. Tr−íc mÆt c« chñ nhiÖm vµ mÑ em, em uÊt øc
nh¾c l¹i nh÷ng lêi c« chñ nhiÖm ®] m¹t s¸t em tr−íc líp.
C« chñ nhiÖm chît giËt m×nh.
Lª Phan Song Mü
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: C« chñ nhiÖm giËt m×nh v×
lÏ g×? Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 98. T−ëng ch¸y gi¸o ¸n
Håi ®ã, m×nh míi ra tr−êng nªn lªn líp cßn nhiÒu bì ngì l¾m. M×nh nhí m]i
mét lÇn, m×nh cã tiÕt d¹y ë mét líp mµ m×nh võa ®−îc giao lµm gi¸o viªn chñ nhiÖm.
TiÕt d¹y h«m ®ã cã çc ®ång nghiÖp ®Õn dù. Vµo líp, chµo hái häc trß xong m×nh cho
çc em ngåi xuèng vµ ®Æt c©u hái kiÓm tra bµi cò cho c¶ líp chuÈn bÞ. Gië sæ ®iÓm
m×nh dâng d¹c kªu V−¬ng TuyÕt Ph−¬ng-mét trß n÷ cã cïng tªn víi m×nh lªn b¶ng tr¶
bµi. M¾t nh×n xuèng mét ¸o dµi ngåi ë d]y bµn cuèi (gÇn çc ®ång nghiÖp ngåi dù)
®ang tõ tõ ®øng lªn, m×nh chît c¶m nhËn ¸nh m¾t lo l¾ng cña ®ång nghiÖp ®ang nh×n
lªn. TuyÕt Ph−¬ng x¨m x¨m ®i lªn b¶ng, ¸o dµi tr¾ng, tay x¨n lªn tËn khñy, ch©n kh«ng
dÐp. Lóc ®ã m×nh míi ý thøc ®−îc v× sao l¹i cã ¸nh m¾t lo l¾ng cña ®ång nghiÖp. “GÆp
ngùa chøng råi ®©y!”. M×nh thÇm nghÜ.
LÊy b×nh tÜnh, m×nh cÊt giäng dÞu dµng hái: “ña sao em kh«ng ®i dÐp? DÐp em
®©u råi?”. Kh«ng ®îi em kÞp tr¶ lêi, m×nh l¹i tiÕp “Tay ¸o lµm g× mµ x¨n lªn d÷ vËy
em?”.
Em TuyÕt Ph−¬ng ®á mÆt lóng tóng, m¾t liÕc nh×n xuèng chç ngåi.
- Em xuèng mang dÐp vµo vµ kÐo tay ¸o xuèng råi lªn tr¶ bµi nhÐ! M×nh nh¾c
nhë.
TuyÕt Ph−¬ng ®i xuèng chç ngåi mang dÐp vµo, kÐo tay ¸o xuèng vµ nhanh
chãng trë lªn b¶ng tr¶ bµi. Em tr¶ bµi tèt. M×nh thë phµo nhÑ nhâm. Cuèi tiÕt ra vÒ, c«
b¹n ®ång nghiÖp ngåi dù lªn tiÕng “Gím lo cho bå qu¸, kªu tróng mét trß hay quËy,
t−ëng ch¸y gi¸o ¸n!”.
NguyÔn TuyÕt Ph−¬ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: C« gi¸o ®] thµnh c«ng
trong øng xö t×nh huèng nµy lµ do ®©u? Bµi häc bæ Ých nµo ®−îc rót ra tõ t×nh huèng
nµy?
T×nh huèng sè 99. T ®øng bËt lªn ch¹y véi ra khái líp
Trong buæi sinh ho¹t líp, H thñ quÜ líp ®øng lªn b¸o ço vÒ t×nh h×nh ®ãng quÜ
líp cña çc b¹n. H nªu lªn mét sè b¹n kh«ng ®ãng quÜ líp trong ®ã cã b¹n N.K.T.
Nghe xong thñ quÜ líp b¸o ço, thÇy chñ nhiÖm giËn d÷ trót lªn ®Çu N.K.T mét
trËn: T¹i sao em kh«ng ®ãng? Bé sî t«i lÊy sè tiÒn ®ã ph¶i kh«ng? Bé kh«ng cã kh¶
n¨ng ®ãng h¶...MÆt b¹n N.K.T ®á bõng. B¹n ®øng bËt lªn ch¹y véi ra khái líp.
79
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em N.K.T l¹i tá
th¸i ®é nh− vËy tr−íc sù t¸c ®éng cña GVCN? Sù t¸c ®éng nh− vËy cßn dÉn ®Õn hËu
qu¶ g× trong c«ng t¸c gi¸o dôc cña GVCN. Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
T×nh huèng 100. Th¸i ®é cña b¹n bÌ
Lan vµ Hïng cïng mét tæ trong líp 12G tr−êng trung häc V. Lan häc rÊt giái,
cßn Hïng th× l¹i häc rÊt dë. §] thÕ Hïng cßn xa vµo mét sè thãi h− tËt xÊu nh− hót
thuèc, uèng r−îu, ch¬i bêi lªu læng nªn søc häc cµng ngµy cµng tÖ. Th−¬ng b¹n, Lan
th−êng ®Õn gióp ®ì Hïng. Nghe lêi khuyªn cña Lan, Hïng cµng ngµy cµng bít ch¬i bêi
lªu læng cïng nh÷ng thãi h− tËt xÊu kh¸c. ThÊy vËy, Lan mõng cho b¹n.
H«m nay Lan ®Õn líp sím h¬n mäi ngµy. Trong líp ®] cã nhiÒu b¹n còng ®Õn
sím nh− Lan. B−íc ch©n Lan ®ang nh− chim s¸o nh¶y vµo líp th× chît khùng l¹i khi
b¾t gÆp vÎ im lÆng bÊt ngê vµ çi nh×n khang kh¸c cña çc b¹n ®èi víi m×nh. NhÑ ch©n
®i vµo chç ngåi, ®Æt cÆp xuèng, nh×n lªn. Lan ®á mÆt muèn khãc khi thÊy dßng ch÷ to,
®Ëm cña ai ®ã viÕt n¾n nãt trªn b¶ng: “Lan love Hïng!”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN nªn cã çch t¸c
®éng nµo ®Ó khuyÕn khÝch hoÆc kh¾c phôc hiÖn t−îng ®ang diÔn ra t¹i líp?
T×nh huèng sè 101. B¾t ®−îc th− t×nh cña häc sinh
TiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn ë líp 11D chuÈn bÞ kÕt thóc. C¶ líp ®ang chê ®îi thÇy
chñ nhiÖm cã ý kiÕn nhËn xÐt. ThÇy chñ nhiÖm ®øng lªn, l«i tõ trong cÆp s¸ch cña m×nh
mét l¸ th− t×nh cña NguyÔn V¨n A gëi cho b¹n g¸i §µo ThÞ B cïng líp ®] bÞ thÇy b¾t
®−îc, ®äc to tr−íc líp. ThÇy ®äc to, râ rµng c¶ hä tªn cña ng−êi gëi lÉn ng−êi nhËn.
HÇu nh− c¶ líp lÆng ®i. B¹n A nh×n lªn thÇy vÎ tøc tèi nh−ng kh«ng d¸m nãi g× cßn b¹n
B mÆt ®á bõng gôc ®Çu xuèng bµn khãc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch t¸c ®éng cña thÇy chñ
nhiÖm ®èi víi t×nh yªu løa ®«i tuæi häc trß nh− vËy lµ ®óng hay sai? V× sao? Bµi häc
kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 102. ThÇy qu¨ng tËp cña trß ra cöa sæ!
§Æt c©u hái xong thÇy T-gi¸o viªn d¹y m«n Anh v¨n ®ång thêi còng lµ gi¸o viªn
chñ nhiÖm, kªu trß TÝn lªn tr¶ bµi.
TÝn kh«ng thuéc bµi còng kh«ng lµm bµi tËp vÒ nhµ½, thÇy bùc l¾m nh−ng vÉn
g−îng nãi:
- Em h]y vÒ lµm bµi tËp vµ häc l¹i bµi h«m nay, tiÕt sau t«i sÏ kiÓm tra!
TiÕt sau thÇy kiÓm tra, TÝn vÉn kh«ng thùc hiÖn yªu cÇu cña thÇy vµ l¹i kh«ng
thuéc bµi.
Tøc giËn thÇy qu¨ng tËp cña TÝn ra cöa sæ.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch t¸c ®éng cña thÇy T
®èi víi em TÝn nh− vËy lµ ®óng hay sai? V× sao? Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ
t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 103. L¹i nh»m tróng em lµ ng−êi d©n téc Kh¬ me
Trong tiÕt häc Anh v¨n t¹i líp 10A2 tr−êng THPT G.R, thÇy V-Gi¸o viªn chñ
nhiÖm, gäi em Th¹ch ThÞ S ®øng lªn ®äc bµi khãa. S lµ mét häc sinh häc rÊt yÕu ®Æc
biÖt lµ m«n Anh V¨n. CÇm s¸ch lªn, ngËp ngõng m]i mµ S vÉn kh«ng ®äc ®−îc.
Sèt ruét v× mÊt thêi gian, bùc m×nh thÇy V la lín:
80
- Sao mµ ngu thÕ! Th«i ®i vÒ mµ ®äc tiÕng Miªn chø ®äc tiÕng Anh çi nçi g×!
C¶ líp ngì ngµng v× S l¹i chÝnh lµ ng−êi d©n téc Kh¬ me. Cßn S nghe thÇy lín
tiÕng, m¾c cì, mÆt ®á bõng gôc xuèng bµn suèt c¶ thêi gian cßn l¹i cña tiÕt häc. H«m
sau, l¹i ®Õn tiÕt Anh v¨n cña thÇy chñ nhiÖm, chç ngåi cña S bá trèng.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em S l¹i bá tiÕt häc
Anh v¨n cña thÇy V. Cã çch g× ®Ó em S kh«ng cßn bá tiÕt? Bµi häc kinh nghiÖm nµo
nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 104. C¶ líp ng¹c nhiªn!
ThÇy N.H.P lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ d¹y m«n To¸n líp 12C. §Çu tiÕt häc thÇy
tr¶ bµi kiÓm cho häc sinh vµ sau ®ã thÇy nhËn xÐt, söa nh÷ng lçi sai mµ häc sinh m¾c
ph¶i. ThÇy ®ang gi¶ng gi¶i cho häc sinh nh÷ng lçi sai th× bçng mét nam sinh tªn lµ
Tr.T.K ®øng lªn ph¸t biÓu. K b¸c bá lêi gi¶i thÝch cña thÇy vµ cho r»ng m×nh ®] lµm
®óng vµ phÇn söa l¹i cña thÇy lµ sai. BÞ c¾t ngang, thµy tá ra tøc tèi hái vÆn l¹i K. ThÕ lµ
®«i bªn thÇy trß lêi qua, tiÕng l¹i. Sau ®ã thÇy la lín: “Tôi b©y kh«ng t«n träng tao g×
hÕt. Tôi b©y xem tao nh− cøt th× tao xem tôi b©y nh− ç då!”.
C¶ líp ng¹c nhiªn!
SP Lý-K2000-TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: C¶ líp ng¹c nhiªn vÒ ®iÒu
g×? T¹i sao? Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 105. Cã bÝ quyÕt g× ®©u
Hai thÇy gi¸o trÎ míi ®−îc lµm chñ nhiÖm líp lÇn ®Çu, gÆp nhau. ThÇy B hái
thÇy §:
- M×nh thÊy häc sinh líp cËu chñ nhiÖm cã vÎ quÝ cËu. Chóng trß chuyÖn víi cËu
míi tù nhiªn tho¶i m¸i lµm sao? CËu cã bÝ quyÕt g× khiÕn tôi chóng nã l¹i kho¸i cËu
nh− vËy?
- Cã bÝ quyÕt g× ®©u, t¹i chóng nã biÕt m×nh th−¬ng chóng vµ chÞu nghe chóng
nãi ®Êy mµ.
SP V¨n-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: “BÝ quyÕt” khiÕn trß
“kho¸i” thÇy § lµ g×? V× sao? Bµi häc quÝ b¸u nµo ®−îc rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 106. C« d¬m dím n−íc m¾t
TiÕt LÞch sö diÔn ra t¹i líp 12A5. C« chñ nhiÖm ®ang gi¶ng bµi. D−íi líp, trß S
kh«ng nghe c« gi¶ng mµ ®ang lói hói lµm bµi tËp to¸n. Võa gi¶ng c« võa ®i dÇn l¹i bµn
S. C« l¹i ®Õn n¬i mµ S vÉn kh«ng hay. ThÊy S lµm to¸n trong tiÕt gi¶ng cña m×nh, c«
ngõng bµi gi¶ng, m¾t d¬m dím, giäng buån buån c« kÓ: “MÊy n¨m tr−íc cã mét trß
líp c« d¹y hái c« r»ng t¹i sao c« l¹i d¹y m«n Sö mµ kh«ng d¹y m«n kh¸c”. Nãi råi c«
b−íc ra khái líp. Nh÷ng cÆp m¾t häc trß ®ang dâi theo c« liÒn ®æ dån vÒ phÝa S khiÕn S
lóng tóng cÊt tËp To¸n, ®á mÆt cói ®Çu.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Th¸i ®é cña gi¸o viªn nh−
vËy cã søc thuyÕt phôc ®èi víi häc sinh nh− thÕ nµo? T¹i sao?
T×nh huèng sè 107. Tõ ®©y vÒ sau c« khái ph¶i lo g× vÒ em n÷a
Trong líp th−êng cã hiÖn t−îng mÊt tiÒn vµ dông cô häc tËp. Sau mét thêi gian
cø bÞ mÊt c¾p mµ kh«ng b¾t ®−îc qu¶ tang, nhiÒu em trong líp ®] nghi ngê mét em n÷
trong líp lÊy c¾p vµ ®] b¸o ço ®iÒu nghi ngê ®ã víi c« chñ nhiÖm. Tr−íc sù viÖc ®ã,
c« chñ nhiÖm ®] nghÜ ®Õn nhiÒu çch gi¶i quyÕt. Cuèi cïng c« ®] chän çch gÆp riªng
81
em häc sinh ®ã vµ nãi víi em: “Çc b¹n nghi ngê em nh−ng c« kh«ng tin nh− vËy vµ
còng kh«ng minh oan ®−îc cho em mµ chÝnh em ph¶i minh oan cho m×nh”. Tõ ®ã c«
t¸ch häc sinh Êy ra ngåi riªng. Thêi gian sau, hiÖn t−îng mÊt tiÒn vµ dông cô häc tËp
trong líp kh«ng cßn x¶y ra n÷a. Khi ®ã c« cho häc sinh Êy ngåi trë l¹i chç cò. HiÖn
t−îng mÊt tiÒn vµ dông cô häc tËp l¹i x¶y ra. C« l¹i gÆp riªng em häc sinh ®ã vµ nãi víi
mét giäng v« cïng nghiªm kh¾c: “C« kh«ng tin còng kh«ng ®−îc, em ®] lµm mÊt lßng
tin cña c«”. MÊy ngµy sau, em häc sinh ®] bá häc. Kh«ng n¶n chÝ, c« chñ nhiÖm t×m
®Õn tËn gia ®×nh em. Sau vµi lÇn nhá to t©m sù, cuèi cïng em häc sinh ®ã ®] khãc vµ
høa: “Em biÕt lçi råi, kÓ tõ ®©y vÒ sau c« khái ph¶i lo g× vÒ em n÷a”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Em häc sinh ®] thùc sù tá
th¸i ®é hèi lçi lµ do ®©u? Nªn lµm g× ®Ó gióp em söa lçi thµnh c«ng?
T×nh huèng sè 108. CËu häc trß b¸n hñ tiÕu gâ
T«i ®−îc ph©n c«ng thùc tËp t¹i tr−êng Ch©u V¨n Liªm thµnh phè CÇn Th¬.
N¨m häc nµy nhµ tr−êng ®ang d¹y thÝ ®iÓm cho häc sinh häc hai buæi. Líp t«i chñ
nhiÖm cã em NguyÔn Quèc Träng hay ®i häc trÔ vµ th−êng kh«ng thuéc bµi. H«m sinh
ho¹t líp cuèi tuÇn, t«i l¹i bªn em vµ nãi nhá ®ñ cho em nghe: “Cuèi tiÕt lui l¹i gÆp thÇy
nha”. Qua t×m hiÓu t«i míi ®−îc biÕt gia ®×nh em rÊt khã kh¨n vÒ kinh tÕ. Hµng ngµy,
ngoµi hai buæi ®Õn tr−êng em cßn ph¶i ®i lµm thªm. Cø mçi buæi chiÒu ®i häc vÒ lµ em
l¹i ph¶i phô gióp gia ®×nh chuÈn bÞ vµ ®i b¸n hñ tiÕu gâ ®Õn 11,12 giê khuya. VÒ tíi
nhµ em ®] mÖt nhoµi nªn kh«ng häc bµi ®−îc nªn ®Õn s¸ng hay bÞ ®i häc trÔ. BiÕt ®−îc
hoµn c¶nh cña em nh− vËy t«i rÊt th−¬ng. T«i ®Õn th¨m gia ®×nh em vµ bµn víi ba m¸
em cho em ®i b¸n ®Õn 10 giê lµ ®−îc råi. BiÕt gia ®×nh em kh«ng cã ®ång hå, t«i mua
tÆng em mét chiÕc ®ång hå ®eo tay. T«i chØ cho em lµ b¸n tíi ®Õn 10 giê xong th× vÒ
ngñ vµ ba hoÆc bèn giê s¸ng th× thøc d¹y häc bµi sÏ tèt h¬n.
Víi sù gióp ®ì cña t«i nh− vËy em ®] tiÕn bé trong häc tËp. Tõ häc sinh cã häc
lùc yÕu ë häc kú I em ®] v−¬n lªn vµ ®¹t häc lùc trung b×nh kh¸ ë häc kú II.
SP To¸nTin-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Em Träng ®] cã sù tiÕn bé
trong häc tËp lµ do ®©u? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 109. §−îc phô huynh tin cËy
NguyÔn V¨n Kh. lµ mét häc sinh cã häc lùc ®−îc xÕp vµo lo¹i kh¸ giái trong líp
11A5-líp mµ thÇy G ®−îc ph©n c«ng thùc tËp chñ nhiÖm. GÇn ®©y, t×nh h×nh häc tËp
cña Kh cã phÇn gi¶m sót râ rÖt. MÊy ngµy nay Kh v¾ng mÆt trªn líp mµ kh«ng cã lý
do. ThÇy G t×m hiÓu th× ®−îc biÕt Kh bÞ b¹n bÌ xÊu l«i kÐo ®] bá nhµ ®i bèn ngµy nay
ch−a vÒ, gia ®×nh ®] ®i t×m nh−ng ch−a thÊy vµ hiÖn ®ang rÊt lo l¾ng. Tr−íc t×nh thÕ nh−
vËy thÇy G ®] bá c«ng søc t×m hiÓu, ph¸t hiÖn ra n¬i em ®ang t¸ tóc, t×m çch tiÕp cËn
víi em vµ cuèi cïng ®−a ®−îc em trë vÒ víi gia ®×nh.. BiÕt thÇy G lµ gi¸o viªn thùc tËp
chñ nhiÖm cña con m×nh, ba mÑ em Kh rÊt c¶m kÝch. ¤ng bµ mêi b»ng ®−îc thÇy G
®Õn ë nhµ m×nh ®Ó gióp ®ì thªm cho Kh.
H«m nay, khi G ®ang chuÇn bÞ cho kú thi tèt nghiÖp th× nhËn ®−îc th− cña em
Kh. Em vui mõng b¸o tin cho thÇy lµ kú nµy em vÉn ®¹t häc sinh kh¸ giái, h¹nh kiÓm
tèt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: V× sao ba mÑ em Kh rÊt
c¶m kÝch khi biÕt thÇy G lµ gi¸o viªn thùc tËp chñ nhiÖm líp cña con m×nh? Bµi häc
82
T×nh huèng sè 120. Khi häc sinh cã ý kiÕn vÒ çi sai cña m×nh
C« A lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm ®ång thêi d¹y m«n To¸n líp 11A tr−êng trung häc
N.D. Trong nh÷ng tiÕt «n tËp hoÆc luyÖn tËp, c« th−êng gi¶i nh÷ng bµi tËp trong s¸ch
gi¸o khoa cho häc sinh. Cã nh÷ng bµi c« gi¶i sai vµ cã nh÷ng bµi c« m¾c mét sè lçi.
Mét lÇn em H, mét häc sinh giái trong líp ph¸t hiÖn ra nh÷ng chç c« gi¶i sai liÒn ®øng
dËy th−a c«. C« kh«ng hµi lßng vµ la H:
- Em ®] häc ®Õn ®©u mµ d¸m c]i t«i. HiÖn t«i lµ gi¸o viªn hay em lµ gi¸o viªn?
KÓ tõ b÷a ®ã trë ®i, H kh«ng bao giê d¸m cã ý kiÕn trong tiÕt d¹y to¸n cña c«
n÷a. Cuèi n¨m H bÞ ®iÓm tæng kÕt m«n to¸n d−íi trung b×nh. Líp cña H rÊt bÊt b×nh víi
c« chñ nhiÖm vÒ ®iÒu ®ã.
SP GDCD-K2001-TTGDTX Sãc Tr¨ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao líp cña H l¹i bÊt
b×nh víi c« chñ nhiÖm? Nªn cã th¸i ®é nh− thÕ nµo khi häc sinh nãi vÒ çi sai cña
m×nh?
T×nh huèng sè 121. Nãi kh¸y häc sinh
C« Q lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ d¹y m«n Sinh t¹i líp 10A6. Trong mét tiÕt lªn
líp, c« kªu häc sinh A lªn kiÓm tra bµi cò. Häc sinh tr¶ lêi xong c©u hái cña c«, c«
ch−a véi ghi ®iÓm vµo tËp cña A mµ gi¬ nã lªn cho c¶ líp coi vµ nãi:
- Nh×n ng−êi thÕ mµ tËp thÕ nµy (TËp cña A h¬i qu¨n mét chót ë mÐp tËp)
A im lÆng cÇm cuèn tËp trë vÒ chç ngåi vµ gôc xuèng bµn, n−íc m¾t vßng
quanh. C« vµo bµi gi¶ng nh− kh«ng cã chuyÖn g× x¶y ra.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: C« Q nãi kh¸y häc sinh A
nh− vËy cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ g×? T¹i sao? Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
T×nh huèng sè 122. So s¸nh häc sinh víi nhau
Trong mét tiÕt to¸n, thÇy chñ nhiÖm kªu A lªn lµm bµi tËp. A loay hoay lµm
ch−a xong, thÇy kªu A ®øng sang gãc t−êng. ThÇy kªu N lªn lµm tiÕp. N còng lµm
kh«ng ®−îc. N còng bÞ ®øng n¬i gãc t−êng. ThÇy kªu tiÕp Q lªn b¶ng. Q lµm xong bµi
tËp ®ã. ThÇy coi bµi lµm cña Q vµ nãi: “Em lµm ®−îc ®Êy”. Nãi xong thÇy quay qua A
vµ N ®ang ®øng n¬i gãc b¶ng vµ tiÕp: “Anh chÞ coi em Q lµm xem sao, cïng häc víi
nhau mµ vËy ®ã. Anh chÞ chØ ¨n tèn c¬m g¹o cña cha mÑ th«i. Häc kh«ng häc cø lo
ch¬i, vÒ nhµ lÊy vî lÊy chång ®−îc råi ®ã“.
Hai em A vµ N cói mÆt ®i vÒ chç ngåi.
SP GDCD -K2001-TTGDTX Sãc Tr¨ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: ViÖc GVCN so s¸nh trß Q
víi trß A vµ trß N nh− vËy cã nªn ch¨ng? V× sao?
T×nh huèng sè 123. Em nh×n c« víi ¸nh m¾t biÕt ¬n
Em L-n÷ sinh líp 12A10 häc rÊt tÖ m«n to¸n. Nhµ tr−êng tæ chøc líp häc thªm
ban ®ªm ®Ó gióp çc em líp 12 «n thi tèt nghiÖp. L ®Õn líp ban ®ªm häc thªm ®−îc
mét th¸ng. M«n to¸n cña em ®] cã phÇn tiÕn bé ®«i chót. Sang th¸ng thø hai, c« Linh-
gi¸o viªn d¹y m«n to¸n ®ång thêi còng lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp em L kh«ng thÊy L
®Õn líp ban ®ªm häc n÷a. Sau tiÕt sinh ho¹t líp, c« kªu L ë l¹i vµ hái:
- T¹i sao em kh«ng tiÕp tôc ®Õn líp «n?
L tr¶ lêi c« mµ n−íc m¾t r−ng r−ng:
- D¹...th−a c«...em...kh«ng cã tiÒn ®ãng häc phÝ
83
- Kh«ng cã tiÒn vÉn ®Õn líp em nhÐ, c« sÏ th−a víi c« HiÖu tr−ëng miÔn häc phÝ
ë líp häc «n cho em. Em nªn cè g¾ng ®Õn líp, n¨m nay líp 12 råi em ph¶i dån t©m trÝ
vµo viÖc häc míi cã thÓ v−ît qua kú thi tèt nghiÖp ®−îc. M«n to¸n cña em lóc nµy c«
thÊy còng cã phÇn tiÕn bé ®ã, em nªn cè g¾ng thªm. Tèi nay em ®Õn líp ®i nghe,
chuyÖn tiÒn häc phÝ em khái lo n÷a nhÐ.
L tr¶ lêi c« chñ nhiÖm mµ lêi nãi cø nghÑn l¹i, em nh×n c« víi ¸nh m¾t biÕt ¬n
- Em...c¶m ¬n c«!
- Th«i, vËy nghe. B©y giê em vÒ ®i, tèi nay nhí ®Õn líp ®óng giê.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch gi¶i quyÕt cña gi¸o
viªn ®èi víi häc sinh nghÌo kh«ng cã tiÒn nép häc phÝ trong t×nh huèng nµy sÏ cã hiÖu
qu¶ ra sao? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn ®−îc rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 124. ThÇy bÞ träc ph¸
ThÇy T mét gi¸o viªn trÎ míi ra tr−êng ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm vµ d¹y
m«n to¸n cho líp 10A2. ThÇy lu«n tá ra nghiªm kh¾c ®èi víi líp. ThÇy cã thãi quen lµ
kªu häc sinh lªn b¶ng lµm bµi tËp råi thÇy ®i ®Õn cuèi líp dùa l−ng vµo t−êng quan s¸t
c¶ líp. Nh−ng thÇy kh«ng chØ dùa su«ng mµ thÇy cø n¶y ng−êi ®Ó phÇn ®Çu ch¹m t−êng
råi l¹i ®Õn phÇn m«ng ch¹m t−êng. Sau vµi lÇn, çc häc trß tinh ý ®] ph¸t hiÖn ra vµ thÕ
lµ mét kÕ ho¹ch träc ph¸ thÇy ®−îc ho¹ch ®Þnh.
Mét h«m, còng nh− mäi khi, thÇy kªu hai em häc sinh lªn b¶ng lµm bµi tËp råi
thÇy l¹i ®Õn cuèi líp dùa l−ng vµo t−êng vµ thùc hiÖn nh÷ng ®éng t¸c quen thuéc. Sau
khi hai em trªn b¶ng lµm xong, thÇy rêi chç ®øng vµ ®i lªn b¶ng söa bµi. ThÇy võa ®i
lªn ®−îc ph©n nöa ®o¹n ®−êng th× thÊy ë ®»ng sau häc sinh c−êi ré lªn. ThÇy ng¬ ng¸c
®−a m¾t dß hái. Mét em nam lªn tiÕng:
- ThÇy ¬i, quÇn thÇy ®−îc nhuém mµu råi.
§o¸n biÕt cã ®iÒu g× bÊt th−êng, thÇy ngã ra sau th× thÊy phÇn quÇn ë m«ng thÇy
vèn dÜ lµ mµu xanh giê ®] chuyÓn sang mµu tr¾ng do dÝnh ®Çy phÊn. Khu«n mÆt thÇy tõ
mµu tr¾ng chuyÓn sang hång råi nhanh chãng ®á lõ. Mét giäng n÷ sinh cÊt lªn:
- MÆt thÇy ®á nh×n ®Ñp trai qu¸ tôi b©y ¬i!
C¶ líp l¹i ®−îc trËn c−êi nghiªng ng¶. ThÇy T bá ra ngoµi.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Ch¼ng may bÞ trß chäc ph¸
nh− tr−êng hîp thÇy T, nªn øng xö ra sao? Nªn lµm g× ®Ó tr¸nh bÞ trß träc ph¸?
T×nh huèng sè 125. Lêi cña c« d¹y v¨n
C« H lµ gi¸o viªn d¹y giái m«n v¨n cÊp tØnh. N¨m nay c« ®−îc ph©n c«ng lµm
chñ nhiÖm vµ d¹y mét líp 10. H«m nay, trong tiÕt d¹y, c« kªu trß L.T lªn b¶ng kiÓm tra
bµi cò. L.T mang vë lªn tr¶ bµi, tr¶ bµi xong c« hái:
- T¹i sao kh«ng d¸n nh]n vë?
- Th−a c« em cã d¸n nh−ng ë bªn trong cuèn tËp ¹. L.T ®¸p.
- T¹i sao l¹i ghi bªn trong, nÕu gi¸o viªn kh«ng më tËp th× sao, vËy cã ph¶i
“ng−êi, chã còng thÕ th«i µ?”. C« d»n giäng.
L.T trë vÒ chç ngåi vµ ®Ó cuèn tËp xuèng bµn h¬i m¹nh tay.
- Em d»n mÆt t«i ph¶i kh«ng? Ra khái líp ngay.
ThÕ lµ L.T bÞ buéc ra khái líp vµ chê kû luËt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Th¸i ®é vµ lêi nãi cña c«
d¹y v¨n ®èi víi em L.T nªn ch¨ng? T¹i sao?
84
T×nh huèng sè 126. H kh«ng nhí bµi do ®©u?
ThÇy Q d¹y m«n Lý th−êng xuyªn kiÓm tra bµi vë vµ nh¾c nhë häc sinh líp12G.
Mét lÇn, thÇy kªu b¹n H lªn tr¶ bµi. H Êp a Êp óng m]i kh«ng tr¶ lêi ®−îc. H b¶o thÇy
gîi ý cho em b»ng çch nh¾c em ch÷ ®Çu nh−ng thÇy kh«ng chÞu. ThÕ lµ H chÞu kh«ng
thÓ tr¶ bµi ®−îc. Bùc m×nh v× lÇn nµy H l¹i kh«ng thuéc bµi, thÇy chöi H:
- Häc ngu nh− bß, vÒ nhµ ch¨n vÞt cßn cã Ých h¬n. Häc nh− vËy ®ßi «m hå s¬ ®i
thi ®¹i häc çi nçi g×?
H vÒ chç ngåi, cói xuèng bµn khãc.
Sau ®ã, H t©m sù víi b¹n, H ®] cè g¾ng häc thuéc bµi nh−ng khi lªn tr¶ bµi H l¹i
quªn kh«ng biÕt b¾t ®Çu tõ ®©u, gi¸ lóc ®ã ®−îc nh¾c c©u ®Çu th× H sÏ nhí bµi ngay.
SP Lý-Tin K2001-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Th¸i ®é cña thÇy d¹y m«n
Lý ®èi víi em H nh− vËy nªn ch¨ng? V× sao? §èi víi t×nh tr¹ng häc bµi cña em H nh−
vËy th× nªn cã çch g× ®Ó gióp em tiÕn bé?
T×nh huèng sè 127. Göi th− cho c« bµy tá t×nh c¶m
C« Ng.T.A. lµ gi¸o viªn d¹y m«n Hãa t¹i líp 11B2. C« míi ra tr−êng, l¹i nhá
con nªn tr«ng rÊt trÎ ch¼ng kh¸c çc n÷ sinh trong líp lµ bao. Giäng nãi cña c« trong,
Êm vµ nô c−êi cã duyªn.
Çc tiÕt c« d¹y, trong khi c¶ líp cÆm côi chÐp bµi th× cã mét trß nam cø ch¨m
chó nh×n c« mµ ch¼ng chÞu ghi bµi. Khi kiÓm tra bµi cò th× em kh«ng cã bµi ®Ó häc nªn
bÞ ®iÓm xÊu. C« hái, em ®ã ®¸p tr«ng c« hay h¬n lµ ghi bµi vµ l¹i cßn d¸m göi cho c«
mét bøc th− bµy tá t×nh c¶m n÷a.
SP V¨n-K1999-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: §èi víi çc trß nam cã
th¸i ®é nh− vËy th× c« gi¸o trÎ nªn xö lý ra sao?
T×nh huèng sè 128. Ngµn lÎ mét ®iÒu phiÒn to¸i quanh viÖc thu tiÒn häc
Hµng n¨m cø ®Õn kú thu häc phÝ lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp l¹i ®−îc mét phen
vÊt v¶ v× tiÒn b¹c. Kh«ng thiÕu nh÷ng t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc thu häc phÝ mµ
GVCN líp ph¶i gi¶i quyÕt. Cã nh÷ng häc sinh nép tiÒn kh«ng ®óng h¹n v× ba m¸ ®]
cho tiÒn nh−ng em kh«ng ®ãng mµ xµi hÕt, cã häc sinh bÞa ra nh÷ng kho¶n thu kh¸c
cña nhµ tr−êng ®Ó xin ba m¸ thªm tiÒn khiÕn nhµ tr−êng bÞ gia ®×nh phµn nµn...
TrÇn Kim Lan
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Çc GVCN líp nªn cã
çch g× ®Ó kh¾c phôc t×nh huèng cã liªn quan ®Õn viÖc thu tiÒn häc phÝ nµy?
T×nh huèng sè 129. Häc trß kh«ng cã tiÒn ®ãng häc phÝ
Häc sinh líp t«i ®] ®ãng häc phÝ ®Çy ®ñ duy chØ cßn em H. T«i ®] nhiÒu lÇn
nh¾c nhë em vµ mêi phô huynh ®Õn gÆp nh−ng phô huynh kh«ng ®Õn. Kiªn nhÉn, t«i
r¸ng mêi gÆp phô huynh b»ng ®−îc. Cuèi cïng gÆp ®−îc mÑ em nh−ng bµ l¹i cø khÊt
lÇn, khÊt l−ît, kh«ng cho con tiÒn ®ãng häc phÝ vµ còng kh«ng cã ®¬n tõ xin miÔn gi¶m
g× c¶. T×m hiÓu, t«i ®−îc biÕt hiÖn em häc sinh cña t«i chØ sèng víi mÑ. Bµ nµy bÊy l©u
nay lµm ¨n thua lç. Cßn H -häc sinh cña t«i l¹i rÊt muèn ®−îc tiÕp tôc häc tËp.
Lª ThÞ Thanh Nguyªn
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh tr¹ng cña em
H nh− vËy, GVCN líp cã çch g× ®Ó gióp ®ì?
85
T×nh huèng sè 130. ChÆn ®−êng ®¸nh lén víi kh¸ch
Mét lÇn nhµ tr−êng tæ chøc thi ®è vui víi chñ ®Ò “¤n thi tèt nghiÖp” cã mêi
tr−êng b¹n tham gia. Cuéc thi diÔn ra t−¬ng ®èi s«i næi. KÕt qu¶ cuéc thi, ®éi häc sinh
dù thi cña tr−êng t«i thua. Mét sè trß qu¸ hiÕu th¾ng nªn bÞ thua-quª. Trªn ®−êng vÒ
çc em g©y sù, ®¸nh lén víi ®éi b¹n. Khi gi¸o viªn biÕt th× sù viÖc ®] råi.
TrÇn TiÕn PhÈm.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn xö lý ®èi víi çc em
g©y sù ®¸nh lén víi ®éi b¹n nh− thÕ nµo? Cã çch g× ®Ó gi¸o dôc th¸i ®é ¨n thua trong
viÖc tæ chøc çc cuéc thi nh− thÕ nµy?
T×nh huèng sè 131. ”Bèp!” mét viªn phÊn bay lªn b¶ng gi÷a tiÕt thao gi¶ng
TiÕt thao gi¶ng t¹i líp chñ nhiÖm cña c« N b÷a Êy cã çc thÇy c« dù giê. Gi÷a
tiÕt, khi c« ®ang viÕt b¶ng th× bçng mét viªn phÊn ®−îc b¾n tõ d−íi lªn, r¬i “bèp!” ngay
gi÷a b¶ng tÐm tróng c«.
Lª ThÞ Thu Ph−¬ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö ra sao trong
t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 132. Qu¨ng m×nh ®¸nh “rÇm!”
Trong giê kiÓm tra bµi cò, gi¸o viªn bé m«n kªu mét häc sinh lªn b¶ng lµm bµi
tËp. Häc sinh ®ã loay hoay mét lóc vÉn kh«ng lµm ®−îc. Gi¸o viªn cho em vÒ chç. Em
häc sinh liÒn giËt cuèn tËp cña m×nh trªn bµn gi¸o viªn. VÒ ®Õn chç ngåi, em nµy qu¨ng
m×nh ®¸nh “rÇm” xuèng ghÕ.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö ra sao trong
t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 133. Kh«ng gièng víi t×nh yªu b©y giê
Trong giê gi¶ng v¨n, c« chñ nhiÖm yªu cÇu:
- Çc em h]y ph¸t biÓu c¶m nhËn cña m×nh vÒ t×nh yªu løa ®«i qua chuyÖn ng¾n
M¶nh tr¨ng cuèi rõng cña nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u.
§Ó häc sinh dÔ tr¶ lêi, c« gîi ý tiÕp:
- §ã lµ vÎ ®Ñp cña t×nh yªu lý t−ëng cña mét thêi, vÎ ®Ñp cña phÈm chÊt con
ng−êi trong kh¸ng chiÕn chèng Mü.
Mét häc sinh tr¶ lêi:
- §ã lµ t×nh yªu l]ng m¹n, ch¼ng gièng víi t×nh yªu b©y giê.
Mét häc sinh kh¸c nãi leo:
- Toµn nãi x¹o, b¾t häc nh÷ng çi g× ®©u ®©u.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« gi¸o dËy V¨n nªn øng
xö ra sao trong t×nh huèng nµy? Nªn cã nh÷ng biÖn ph¸p gi¸o dôc t×nh yªu løa ®«i ë løa
tuæi häc trß trong giai ®o¹n hiÖn nay nh− thÕ nµo cho phï hîp?
T×nh huèng sè 134. Quen nãi tôc
ThÇy N xem l¹i sæ ®Çu bµi cña líp m×nh chñ nhiÖm ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕt sinh
ho¹t chñ nhiÖm líp cuèi tuÇn. M¾t thÇy dõng l¹i ch¨m chó nh×n vµo dßng ch÷ mµ c«
Ng-gi¸o viªn d¹y m«n To¸n trong líp ghi: “Em H. V. M v¨ng tôc trong giê häc”.
86
Trong tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, thÇy N gäi H.V.M ®øng d¹y vµ hái ®Çu ®u«i
sù viÖc. M kÓ l¹i sù viÖc khiÕn em bÞ ghi vµo sæ ®Çu bµi. Quen miÖng M l¹i buét ra c©u
chöi thÒ “®.m” khiÕn c¶ líp c−êi å.
Quan ThÞ Thu §iÖp
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Gi¸o viªn nªn øng xö vµ
cã çch gi¶i quyÕt ®èi víi hiÖn t−îng nãi tôc cña em H.V.M nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 135. Nh÷ng biÓu hiÖn sinh ®éng cña häc sinh khiÕn gi¸o viªn ®au ®Çu
Qua nhiÒu n¨m lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ë nhµ tr−êng PTTH, t«i nhËn thÊy
nh÷ng biÓu hiÖn sinh ®éng cña häc sinh khiÕn gi¸o viªn ph¶i ®au ®Çu, sau ®©y lµ hai
trong sè nh÷ng biÓu hiÖn ®ã:
1. Trong çc líp th−êng cã mét sè çc em nam hiÕu ®éng qu¸ ®¸ng. Chóng hay
la lèi, ®éng ch©n, ®éng tay cã vÎ nh− kh«ng tù kiÒm chÕ ®−îc. Ai nãi ®éng ®Õn chóng
lµ chóng dÔ næi khñng lªn ngay.
2. Mét sè em l¹i th−êng biÓu hiÖn nhiÒu khu«n mÆt víi gi¸o viªn chñ nhiÖm:
Khi söng cå næi lo¹n, khi nhÉn nhôc bÊt tu©n, th−êng tá ra biÕt lçi ®Ó ®−îc tha thø
nh−ng råi l¹i lÆp l¹i...
NguyÔn Ngäc TuyÕt
Trung häc c«ng lËp-TX.B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Tr−íc hai lo¹i biÓu hiÖn
nh− thÕ cña häc sinh, gi¸o viªn nªn lµm g×?
T×nh huèng sè 136. Trong tr−êng kh¸c, ngoµi tr−êng kh¸c
Mét häc sinh l−u ban. Bªn ngoµi nhµ tr−êng em hay quËy ph¸. Trong gia ®×nh
hay g©y lén. Nh−ng trong líp em l¹i thùc hiÖn tèt néi qui, th−êng xuyªn xung phong
ph¸t biÓu ý kiÕn x©y dùng bµi.
SPV¨n-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: §èi víi häc sinh nh− vËy
gi¸o viªn nªn cã çch t¸c ®éng nh»m kÝch thÝch −u ®iÓm ®Ó kh¾c phôc nh÷ng nh−îc
®iÓm cña em ®ã nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 137. Ham vui bá häc
Mét häc sinh n÷ th−êng xuyªn nghØ häc kh«ng phÐp, em ®] ®−îc nh¾c nhë
nhiÒu lÇn nh−ng vÉn kh«ng kh¾c phôc. Mét lÇn gi¸o viªn chñ nhiÖm mêi phô huynh
cña em ®Õn ®Ó trao ®æi thÕ lµ em nghØ häc lu«n sau lêi tuyªn bè víi b¹n bÌ: “ThÇy mêi
phô huynh tao kh«ng häc n÷a ”. Qua t×m hiÓu thÇy chñ nhiÖm biÕt em nµy cßn rÊt ham
ch¬i. Gia ®×nh th−a hµng ngµy em vÉn mÆc ¸o dµi ®i häc nh−ng em l¹i kh«ng ®Õn
tr−êng mµ ®i ch¬i. Gia ®×nh còng ch−a cã çch g× ®Ó khuyªn b¶o ®−îc em.
Ph¹m B¸ Tr¹ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: §èi víi nh÷ng häc sinh
ham vui mµ bá häc nh− trß n÷ nµy, gi¸o viªn nªn cã çch t¸c ®éng nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 138. Cã b¹n g¸i, häc yÕu, ch¸n häc
Em Lª V¨n Ng. míi häc líp 10 nh−ng ®] cã b¹n g¸i vµ kh«ng quan t©m ®Õn
viÖc häc hµnh. Em häc yÕu, kh«ng theo kÞp çc b¹n nªn cµng ch¸n n¶n kh«ng muèn
tiÕp tôc häc n÷a. ë nhµ em rÊt b−íng bØnh kh«ng chÞu nghe lêi d¹y b¶o cña ba m¸.
§ç V¨n NhÞ
87
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Cã çch t¸c ®éng nµo ®Ó
gióp em Ng. tiÕn bé trong häc tËp vµ rÌn luyÖn?
T×nh huèng sè 139. Tay anh chÞ
Em T líp 10A7 cã ç tÝnh b−íng bØnh. Em lu«n thÓ hiÖn m×nh lµ mét “tay anh
chÞ”. Sai ph¹m nµo x¶y ra trong líp còng ®Òu thÊy cã mÆt em. ë gia ®×nh th× em cËy
“tiÕng vµng” cña ba mÑ, ra ngoµi x] héi th× l¹i giao du víi nh÷ng ®èi t−îng kh«ng tèt.
B÷a häc nay, em ®] ®¸nh nhau víi mét häc sinh líp kh¸c g©y n¸o lo¹n trong tr−êng.
T×m hiÓu hoµn c¶nh cña em, c« chñ nhiÖm ®] râ phÇn nµo v× sao em l¹i nh− vËy. Gia
®×nh em kh¸ gi¶. Ba em cã ®Þa vÞ cao trong x] héi, m¸ em lµ nhµ doanh nghiÖp tèi ngµy
bËn rén c«ng chuyÖn lµm ¨n, l¹i hay nu«ng chiÒu con çi. Trong khu vùc em sèng cã
mét sè thanh niªn thuéc thµnh phÇn bÊt h¶o hay l«i kÐo trÎ em vÞ thµnh niªn vµo con
®−êng bÊt chÝnh ...
NguyÔn Kh¸nh Thu
THBC An B×nh-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nguyªn nh©n nµo khiÕn
em T cã ç tÝnh nh− vËy? Çch gi¸o dôc em T?
T×nh huèng sè 140. Lao ®éng vÒ mÖt-nghØ häc tËp thÓ
Buæi häc chÝnh khãa chiÒu nay t¹i líp 11C çc gi¸o viªn cã tiÕt d¹y ®Òu phµn
nµn líp v¾ng ®Õn gÇn mét phÇn hai tæng sè. Lý do v¾ng mÆt ®] ®−îc çc em tr×nh bµy
trong ®¬n xin nghØ tËp thÓ ®ã lµ buæi s¸ng çc em ph¶i ®i lao ®éng g©y quÜ líp, buæi
chiÒu çc em mÖt kh«ng ®i häc ®−îc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh huèng häc
sinh nghØ häc tËp thÓ do lao ®éng mÖt kh«ng ®i häc ®−îc nh− vËy nªn cã çch t¸c ®éng
nh− thÕ nµo cho phï hîp?
T×nh huèng sè 141. Gi¶ m¹o ch÷ ký
NhËn ®−îc ®¬n xin phÐp nghØ häc cña hai em n÷ sinh trong líp, nh×n ch÷ ký cña
phô huynh c« chñ nhiÖm nhÝu mµy ra chiÒu suy t−. Tr−íc khi rêi tr−êng ra vÒ, c« ghÐ
qua qu¸n n−íc bªn ®−êng (gÇn tr−êng) gi¶i quyÕt viÖc riªng th× c« bçng nh×n thÊy hai
em ®ang ngåi ch¬i trong ®ã.
Ph¹m ThÞ Hoµng Duyªn
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö vµ gi¸o dôc
hai trß n÷ nµy ra sao?
T×nh huèng sè 142. C« chît ®øng khùng l¹i!
Chu«ng tan häc ®] reo vang, thÇy trß véi v] ra vÒ. Ra khái cæng tr−êng ®−îc mét
®o¹n, c« L ph¸t hiÖn ra m×nh bá quªn cuèn sæ trªn líp. C« quay xe ngay l¹i líp.
Võa vµo ®Õn cöa líp, c« chît ®øng khùng l¹i khi nh×n thÊy mét cËu häc sinh líp
m×nh ®ang h«n c« b¹n g¸i líp kÒ bªn.
SP Lý-K2000-TTGDTT Kiªn Giang
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö vµ gi¸o dôc
t×nh yªu løa ®«i cho løa tuæi nµy nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 143. §¸ b¹n g¸i
Ng.V.H häc líp 11A vèn tÝnh nãng n¶y. Vµo mét buæi ra ch¬i, H giìn víi mét
b¹n g¸i trong líp. V« t×nh b¹n g¸i lµm H giËn. MÆt ®á bõng, vÎ tøc tèi, H gi¬ ch©n ®¸
b¹n g¸i mét çi thËt ®au. V« líp, b¹n g¸i th−a chuyÖn ®ã víi c« chñ nhiÖm.
SP Lý -K2000-C§SP B¹c Liªu
88
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö ra sao v¬i hai
trß nµy?
T×nh huèng sè 144. Khã qu¸, cóp tiÕt
TiÕt sinh ho¹t líp l¹i ®Õn. Xem sæ ®Çu bµi, thÇy chñ nhiÖm thÊy tiÕt häc To¸n
nµo em H còng v¾ng mÆt. Tr−íc ®ã ®] ®−îc nghe gi¸o viªn d¹y m«n To¸n phµn nµn vÒ
®iÒu nµy nªn thÇy kªu H ®øng d¹y vµ hái:
- T¹i sao cø ®Õn giê To¸n nµo em còng cóp h¶ H?
H miÔn c−ìng ®øng dËy vµ th−a:
- Th−a thÇy, m«n To¸n khã qu¸ em kh«ng häc ®−îc, em ®µnh nghØ ®Ó khái ¶nh
h−íng ®Õn thµnh tÝch cña líp ¹!
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Gi¸o viªn cã çch g× ®Ó
gióp em H tiÕn bé trong häc tËp m«n To¸n?
T×nh huèng sè 145. NhÇm!
A vµ B lµ hai gi¸o sinh thùc tËp t¹i tr−êng b¸n c«ng B.L. Buæi ®Çu tiªn ®Õn gÆp
líp chñ nhiÖm (15 phót truy trao bµi ®Çu buæi häc), hai thÇy ®Õn sím nªn vµo líp häc
ngåi chê. MÊy phót sau, çc häc trß lÇn l−ît ®Õn líp. Mét cËu d¸ng to con, b−íc l¹i chç
hai thÇy ®ang ngåi vµ nãi: “Hai «ng nµy ë ®©u mµ ngåi ®©y? §i chç kh¸c cho t«i ngåi”.
Hai thÇy l¼ng lÆng ®i ra ngoµi. Buæi truy bµi b¾t ®Çu, c« chñ nhiÖm dÉn hai thÇy vµo
giíi thiÖu vµ ®Ó hai thÇy l¹i lµm viÖc víi líp. Çc trß, nh÷ng em ®] chøng kiÕn c¶nh hai
thÇy bÞ ®uæi võa råi, ng¬ ng¸c, cßn cËu häc trß to con võa ®uæi thÇy th× mÆt t¸i ®i.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Çc gi¸o sinh thùc tËp
nªn cã çch xö lý ra sao ®Ó ph¸ tan bÇu kh«ng khÝ cña tËp thÓ líp trong lóc nµy?
T×nh huèng sè 146. May mµ kh«ng tróng ai
Cuèi giê ra ch¬i, mét häc sinh nam trong líp 10C nghÞch ngîm lÊy tËp häc nÐm
lªn qu¹t giã trªn trÇn nhµ ®ang quay. TËp häc më xße nh÷ng tê giÊy máng, tróng çnh
qu¹t ®ang quay, mét sè tê r¸ch to¹t råi liÖng theo chiÒu quay cña çnh qu¹t vµ r¬i
xuèng ®Êt. Chñ nh©n cña nã vç tay c−êi vÎ kho¸i chÝ l¾m. Mét sè em kh¸c vç tay c−êi
t¸n th−ëng theo. NhÆt cuèn tËp bÞ r¸ch, nh×n nã mét chót, cËu ta ®ót nã vµo cÆp vµ th¸o
mét bªn dÐp ®ang ®i ë ch©n liÖng tiÕp. DÐp tróng qu¹t. Qu¹t ®¸nh dÐp v¨ng tróng ngay
mét ®Çu cña bãng ®Ìn Nªong dµi 1,2 m trªn trÇn líp häc. §Ìn rít xuèng bÓ lµm nhiÒu
m¶nh. May mµ kh«ng tróng ai. CËu häc trß nghÞch ngîm mÆt t¸i ®i. Võa lóc gi¸o viªn
chñ nhiÖm líp b−íc vµo.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh huèng nµy
gi¸o viªn nªn øng xö vµ gi¸o dôc häc sinh vÒ ý thøc gi÷ g×n, b¶o vÖ cña c«ng ra sao?
T×nh huèng sè 147. Häc kÐm l¹i v« lÔ víi gi¸o viªn bé m«n
Trong tiÕt sinh ho¹t líp, gië sæ ®Çu bµi ra xem th× thÊy líp bÞ xÕp lo¹i kÐm ë tiÕt
To¸n cña thÇy Th, C« Ng liÒn gäi líp phã phô tr¸ch häc tËp ®øng lªn vµ hái:
- BÝch H¹nh, t¹i sao líp l¹i cã mét giê kÐm ë ®©y?
- D¹, h«m Êy t¹i b¹n Trinh lµm bµi kh«ng ®−îc ¹-BÝch H¹nh tr¶ lêi.
- Lµm bµi kh«ng ®−îc lµ bÞ giê kÐm sao? C« l¹i hái.
- D¹, kh«ng ¹, bëi v× khi thÇy hái ®Õn nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, b¹n Trinh kh«ng
biÕt l¹i cßn c]i l¹i vµ tá ra v« lÔ víi thÇy n÷a ¹!
- V« lÔ lµ v« lÔ lµm sao? C« tøc giËn.
89
- Khi thÇy cho b¹n con O vµ kªu b¹n vÒ chç th× b¹n nÐm tr¶ côc phÊn lªn bµn
thÇy vµ dËm m¹nh ch©n tr−íc khi vÒ chç ¹.
C« Ng nh×n nhanh xuèng chç ngåi cña Trinh th× kh«ng thÊy c« häc trß Trinh ®©u
c¶.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: CÇn cã biÖn ph¸p g× ®Ó
®iÒu chØnh th¸i ®é cña trß Trinh ®èi víi gi¸o viªn bé m«n?
T×nh huèng sè 148. NghØ tiÕt sinh ho¹t líp ®Ó ®i ch¬i Bilard
TiÕt sinh ho¹t líp tuÇn nµo N còng cã lý do ®Ó xin c« cho nghØ. NhiÒu lÇn diÔn ra
liªn tiÕp nh− vËy nªn c« chñ nhiÖm nghi ngê. ThÕ lµ tiÕt sinh ho¹t líp lÇn nµy, quen
thãi N l¹i xin c« cho vÒ tr−íc v× c«ng chuyÖn khÈn. C« chñ nhiÖm ®ång ý. 15 phót sau
c« chñ nhiÖm ra tr−íc cæng tr−êng th× thÊy N ®ang ch¬i Bilard ë qu¸n kÕ bªn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn gi¶i quyÕt ra sao ®èi
víi trß N?
T×nh huèng sè 149. Vïng s©u hay hÎm s©u?
TiÕt sinh häat cuèi tuÇn t¹i líp 10A, c« chñ nhiÖm th«ng b¸o yªu cÇu cña nhµ
tr−êng vÒ viÖc lµm çc thñ tôc chøng nhËn häc sinh thuéc diÖn chÝnh s¸ch chÕ ®é.
- Em nµo thuéc khu vùc vïng s©u h]y gi¬ tay lªn cho c« coi? C« yªu cÇu.
Mét sè häc sinh trong líp gi¬ tay, trong sè ®ã c« thÊy cã em L.
- Sao nhµ em L ë thÞ trÊn mµ em ®ã vÉn gi¬ tay? V× biÕt nhµ L nªn c« tù hái.
§Ó kiÓm tra l¹i c« kªu L ®øng lªn vµ hái:
- Nhµ em ë vïng s©u µ?
- D¹, nhµ em ë hÎm s©u ¹!
C¶ líp c−êi Çm vµ nh×n c« dß xÐt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« nªn tá th¸i ®é ra sao
tr−íc trß ®ïa cña em L?
T×nh huèng sè 150. Thuª ng−êi lµm phô huynh
Em X lµ mét häc sinh ®−îc liÖt vµo lo¹i ç biÖt cña líp 11A. X th−êng xuyªn
kh«ng thuéc bµi, kh«ng lµm bµi tËp, ®] vËy ngåi trong líp X l¹i hay quËy ph¸. C« chñ
nhiÖm ®] nh¾c nhë X nhiÒu lÇn råi mµ X vÉn ch−a chÞu thay ®æi. C« buéc ph¶i gëi th−
vÒ gia ®×nh mêi gÆp phô huynh. H«m sau, mét ng−êi ®µn «ng tù x−ng lµ ba cña X ®Õn
gÆp c« chñ nhiÖm. Qua trao ®æi, c« ph¸t hiÖn ra ng−êi ®ã kh«ng ph¶i lµ ba cña X mµ lµ
ng−êi X thuª lµm phô huynh ®Ó gÆp c«.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Cã çch nµo ®Ó gi¸o dôc
th¸i ®é ®óng ®¾n trong häc tËp vµ tÝnh trung thùc ®èi víi gi¸o viªn cho em X?
T×nh huèng sè 151. Sao mµy l¹i ®¸nh tao?
C« chñ nhiÖm líp 10E ®ang nghe líp tr−ëng nhËn xÐt vÒ t×nh h×nh cña líp trong
tuÇn th× ë cuèi líp bçng ph¸t lªn mét tiÕng “bèp!” vµ mét giäng nãi bùc béi cña mét trß
nµo ®ã: “Sao mµy l¹i ®¸nh tao?”. Xuèng tËn n¬i xem cã chuyÖn g× x¶y ra, c« chît hiÓu
khi nh×n thÊy dßng ch÷ ®−îc ghi trªn l−ng ¸o em võa bÞ ®¸nh: “L−ng nÌ, ®¸nh ®i!”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: §èi víi nh÷ng trß nghÞch
ngîm nh− thÕ nµy, gi¸o viªn nªn øng xö ra sao?
90
T×nh huèng sè 152. Th−¬ng nhau kiÓu Êy
T×nh huèng diÔn ra trong tiÕt kiÓm tra m«n V¨n t¹i líp 12A. Th vµ H tõ l©u ®]
th−¬ng nhau. TiÕt kiÓm tra nµy H ®−îc xÕp ngåi bµn trªn, Th ngåi bµn d−íi. C¶ Th lÉn
H loay hoay mét håi vÉn ch−a lµm ®−îc bµi v¨n. ThÊy vËy Th lËt tµi liÖu chÐp bµi v¨n
mÉu vµo giÊy nh¸p ®−a cho H cßn m×nh th× chÐp sau. LÇn thø nhÊt Th ®−a, H tr¶ l¹i
kh«ng chÐp. LÇn thø hai còng vËy mÆc dï H vÉn ch−a lµm ®−îc bµi. Sau nhiÒu lÇn ®−a
cho b¹n kh«ng ®−îc, Th tù ¸i tøc giËn nép giÊy tr¾ng cho c« gi¸m thÞ vµ bá ra vÒ mÆc
lêi can ng¨n ë l¹i lµm bµi cña c« gi¸m thÞ. ChuyÖn ®Õn tai c« chñ nhiÖm líp.
SP To¸n K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« chñ nhiÖm nªn cã
çch g× ®Ó t¸c ®éng ®Õn th¸i ®é trong häc tËp, trong quan hÖ nam n÷ cña em Th vµ em
H?
T×nh huèng sè 153. ThÇy nhí th× em ®øng còng ch−a muén mµ!
Vµo tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn, thÇy Ph-gi¸o viªn chñ nhiÖm líp 11A7 yªu cÇu líp
tr−ëng b¸o ço danh s¸ch çc häc sinh trong líp kh«ng thuéc bµi trong tuÇn. Nghe
xong thÇy b¶o:
- Nh÷ng em nµo kh«ng thuéc bµi ®øng lªn.
Çc häc sinh vi ph¹m ®Òu ®] ®øng lªn trõ em Kh.
Nh×n Kh, thÇy hái:
- Kh, t¹i sao cã tªn em trong danh s¸ch mµ em kh«ng ®øng lªn vËy?
- D¹, th−a thÇy em kh«ng ®øng lªn lµ v× em chê thö xem thÇy cã quªn tªn em
kh«ng. NÕu thÇy quªn th× em khái ®øng, cßn thÇy nhí th× b©y giê em ®øng còng ch−a
muén mµ! Kh c¾c cí.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö ra sao ®èi
víi em Kh trong t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 154. §] giµu råi khái cÇn häc
Líp 12A8 do thÇy D lµm chñ nhiÖm cã em V con nhµ giµu. V rÊt −¬ng b−íng l¹i
häc kÐm. ThÇy V ®] tõng nghe çc häc sinh nãi V b¶o víi chóng r»ng nhµ V giµu råi,
V khái cÇn häc, chØ cÇn ®Õn líp cho cã b¹n ®Ó vui ch¬i. T− t−ëng ®ã cña V ®] ¶nh
h−ëng ®Õn mét sè häc sinh trong líp.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Víi nh÷ng häc sinh cã t−
t−ëng “gia ®×nh giµu råi khái cÇn häc”, gi¸o viªn nªn cã t¸c ®éng ra sao?
T×nh huèng sè 155. Mang dao theo vµo líp ®Ó ¨n xoµi
Trong tiÕt sinh ho¹t t¹i líp 10C, gi¸o sinh thùc tËp c«ng t¸c chñ nhiÖm líp ®ang
phæ biÕn nh÷ng yªu cÇu cña nhµ tr−êng ®èi víi häc sinh.
C«:...tuyÖt ®èi cÊm çc em kh«ng ®−îc mang vµo líp nh÷ng vËt bÐn nhän.
D−íi líp, bçng mét nam sinh võa chØ vµo mét n÷ sinh võa c¾t ngang lêi c«:
- Th−a c«, b¹n Lan mang theo dao ¹!
- Lan mang theo dao lµm chi vËy? Nh×n xuèng chç Lan c« nghiªm mÆt hái.
- Th−a c«, b¹n Lan mang theo dao ®Ó ¨n xoµi ¹! NhiÒu tiÕng ®ång thanh vang
lªn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Gi¸o sinh nªn øng xö ra
sao trong t×nh huèng nµy?
91
T×nh huèng sè 156. §Ó tao ngñ thªm mét chót n÷a!
ThÇy thùc tËp chñ nhiÖm ®ang ®iÒu khiÓn tiÕt sinh ho¹t trªn líp th× nh×n thÊy ë
d−íi trß A n»m ngñ gôc xuèng bµn nom rÊt tho¶i m¸i. ThÇy xuèng, l¹i gÇn ®Æt tay lªn
vai A ®Ó ®¸nh thøc em dËy. §ang say giÊc, A xua tay vµ nãi: “§Ó tao ngñ thªm chót
n÷a!”.
gi¸o sinh nªn øng xö ra sao?
T×nh huèng sè 157. VËn ®éng ®ãng häc phÝ
Líp thùc tËp chñ nhiÖm cña nhãm t«i cßn nhiÒu häc sinh ch−a ®ãng häc phÝ.
Çc em ch−a ®ãng häc phÝ phÇn lín cã hoµn c¶nh gia ®×nh ®¸ng th−¬ng: Ba mÑ li dÞ,
nhµ ®«ng anh em...vµ gia ®×nh çc em ®Òu sèng xa tr−êng nhiÒu c©y sè. Gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp ®Ò nghÞ chóng t«i xuèng gia ®×nh çc em ®Ó vËn ®éng phô huynh ®ãng häc
phÝ cho con.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Çc gi¸o sinh nªn lµm g×
tr−íc yªu cÇu cña gi¸o viªn h−íng dÉn thùc tËp c«ng t¸c chñ nhiÖm líp?
T×nh huèng sè 158. Häc sinh ph¶n ®èi
Líp t«i thùc tËp chñ nhiÖm ph¶i ®ãng tiÒn t¨ng tiÕt. Trong líp cßn 3 häc sinh
ch−a ®ãng víi lý do gia ®×nh khã kh¨n. §−îc sù ®ång ý cña gi¸o viªn chñ nhiÖm líp,
chóng t«i ®Ò nghÞ mçi em ®ãng thªm 2.000® ®Ó gióp ®ì b¹n. Nh−ng khi chóng t«i ®−a
ra ®Ò nghÞ nµy th× häc sinh trong líp ®] ph¶n ®èi víi lý do çc em nµy vÉn cã tiÒn ®Ó ®i
ch¬i ®iÖn tö chø kh«ng chÞu ®ãng häc phÝ.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Tr−íc lý do cña çc em
häc sinh nh− vËy, gi¸o sinh nªn øng xö vµ cã biÖn ph¸p g× ®Ó gi¶i quyÕt?
T×nh huèng sè 159. §ïn ®Èy lçi cho nhau
Giê ra ch¬i, hai em Oanh vµ HiÖp giìn víi nhau trªn bµn, HiÖp tÐ tróng em
Ch−¬ng ®øng kÕ bªn. BÞ bÊt ngê, Ch−¬ng tÐ, ®Çu ®Ëp vµo mÐp bµn vµ bÞ trÊn th−¬ng sä
n]o ph¶i v« n»m viÖn. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, çc em trong líp kh«ng biÕt tr¸ch ai. Riªng
hai em Oanh vµ HiÖp th× cø ®ïn ®Èy lçi cho nhau.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò nµy nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 160. ChuyÖn th¸ch ®è
Giê ra ch¬i, em TrÝ-mét nam sinh líp 11B3 lÊy mét chiÕc nãn réng vµnh cña
mét em n÷ cïng líp ®éi lªn ®Çu vµ mang thªm mét cÆp kÝnh ®en tr«ng rÊt l¹ m¾t. Çc
em trong líp reo c−êi vµ th¸ch ®è nÕu TrÝ ®i biÓu diÔn kh¾p tr−êng th× sÏ th−ëng
10.000®. §Çu ®éi nãn n÷, m¾t mang kÝnh ®en, TrÝ ®i mét vßng kh¾p çc líp, mét nhãm
theo sau cæ vò. §i hÕt mét vßng, kh«ng bÞ tæ gi¸m thÞ ph¸t hiÖn hay la rÇy, çc em l¹i
th¸ch TrÝ ®i thªm vßng n÷a. Vßng thø hai, kh«ng khÝ cña ®¸m th¸ch ®è l¹i cµng nhèn
nh¸o h¬n. M¶i vui, trèng tr−êng ®iÓm vµo tiÕt mµ çc em kh«ng hay. ThÊy ®] vµo tiÕt
mµ ngoµi s©n vÉn cßn mét nhãm nhèn nh¸o nªn gi¸m thÞ xuèng líp yªu cÇu líp tr−ëng
ghi l¹i tªn çc em ®] tham gia trß ch¬i nµy ®Ó kiÓm ®iÓm.
SP To¸nTin-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn xö lý çc em tham
gia vµo trß ch¬i nµy nh− thÕ nµo cho tho¶ ®¸ng?
92
T×nh huèng sè 161. Khãc v× ®iÓm thi ®ua
C« chñ nhiÖm líp t«i thùc tËp cã tæ chøc thi ®ua gi÷a çc tæ víi nhau. H«m tæng
kÕt, tæ hai cã sè ®iÓm kÐm h¬n çc tæ kh¸c. ThÊy tæ m×nh kÐm h¬n, em tæ tr−ëng rÊt
buån vµ khãc ngay tr−íc líp.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn øng xö ra
sao tr−íc th¸i ®é cña em tæ tr−ëng tæ hai nh− vËy?
T×nh huèng sè 162. Xin c« tha lçi cho b¹n
Khi ®øng líp thùc tËp gi¶ng d¹y, t«i hay ®i tíi ®i lui gi÷a hai d]y bµn. Mét lÇn
tiÕt gi¶ng t¹i líp 10A7-còng lµ líp thùc tËp chñ nhiÖm cña t«i, s¾p kÕt thóc, t«i l¹i ®i
xuèng líp. GÇn ®Õn cuèi líp th× ch©n t«i v−íng ph¶i sîi d©y ®−îc em häc sinh ngåi bªn
c¨ng ngang. May mµ t«i ®i chËm nªn kh«ng bÞ tÐ. Võa lóc chu«ng reo, t«i quay lªn mµ
ch−a kÞp cã ph¶n øng g×. Häc sinh ïa ra ch¬i, mét em n÷ ngåi bªn d−íi ®i lªn bÞ vÊp vµ
tÐ sÊp mÆt xuèng sµn nhµ. Khi Êy t«i vÉn ®ang cßn ë trong líp nªn tr«ng thÊy hÕt. Em
n÷ sinh bÞ tÐ ®øng dËy ®Õn bªn t«i vµ xin t«i tha lçi cho b¹n em.
gi¸o sinh nªn øng xö vµ gi¶i quyÕt ra sao?
T×nh huèng sè 163. Kh«ng cã b»ng chøng
Trong mét giê häc, em Thu kªu bÞ mÊt 4 USA vµ 300.000®. ThÇy bé m«n vµ çc
em häc sinh kh¸c cè g¾ng xÐt kü çc cÆp s¸ch, çc thïng r¸c thËm chÝ ®] kiÓm tra tõng
em häc sinh trong líp mµ còng kh«ng thÊy. Hai em cã biÓu hiÖn kh¶ nghi ®−îc mêi
xuèng v¨n phßng gi¸m thÞ. Trong khi ®ã, mét em trong líp xem xÐt l¹i thïng ®ùng r¸c
lÇn n÷a th× t×m ®−îc ®Çy ®ñ sè tiÒn ë d−íi ®¸y thïng. ChuyÖn ®Õn tai thÇy HiÖu tr−ëng.
ThÇy yªu cÇu thÇy HiÖu phã vµ gi¸o viªn chñ nhiÖm gi¶i quyÕt, nh−ng c¶ hai thÇy c«
còng kh«ng t×m ra çch nµo hay ®Ó truy t×m thñ ph¹m. Gi¸o viªn chñ nhiÖm còng hái ý
kiÕn nhãm thùc tËp chñ nhiÖm, nh−ng trong nhãm còng kh«ng ai nghÜ ®−îc çch gi¶i
quyÕt nµo cho æn v× kh«ng cã b»ng chøng.
nªn cã çch t×m hiÓu vµ t¸c ®éng ®Õn thñ ph¹m nh− thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 164. ChØ gi−¬ng m¾t nh×n
§−îc bè trÝ tõ tr−íc, tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn nµy c¶ nhãm thùc tËp chóng t«i vµo
sinh ho¹t cïng líp chñ nhiÖm mµ kh«ng cã gi¸o viªn h−íng dÉn vÒ c«ng t¸c chñ nhiÖm
líp ®i cïng. Tuy chóng t«i ®] ®−îc giíi thiÖu víi çc em tõ tuÇn tr−íc, nh−ng khi
chóng t«i vµo líp çc em häc sinh ®øa ®øng, ®øa ngåi, ®øa giìn...Chóng kh«ng hÒ hái
chóng t«i mét c©u nµo chØ gi−¬ng m¾t nh×n.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Tr−íc t×nh tr¹ng häc sinh
nh− vËy, ®èi l¹i, çc gi¸o sinh thùc tËp nªn c− xö ra sao?
T×nh huèng sè 165. Dèi thÇy
Mét häc sinh trong líp th−êng v¾ng kh«ng phÐp. Gi¸o viªn chñ nhiÖm hái lý do
th× em nãi r»ng v× gia ®×nh qu¸ khã kh¨n nªn em ph¶i theo cha ®i lµm ¨n. Gi¸o viªn yªu
cÇu ®−îc gÆp phô huynh th× em b¶o lµ ba mÑ em ph¶i ®i lµm xa nªn kh«ng gÆp gi¸o
viªn chñ nhiÖm ®−îc. §] vËy, tiÒn häc phÝ em còng kh«ng ®ãng ®óng h¹n víi lý do gia
®×nh qu¸ khã kh¨n nªn em kh«ng cã tiÒn ®ãng. Sau ®ã kh«ng l©u, gi¸o viªn chñ nhiÖm
gÆp ®−îc ba em th× mäi chuyÖn kh«ng nh− em ®] kÓ. Gia ®×nh em rÊt kh¸ gi¶. Em ch−a
93
hÒ ph¶i theo cha ®i lµm ¨n ®Ó ®Õn nçi ph¶i nghØ häc. Ba em lu«n ë nhµ ®Ó qu¶n lý,
ch¨m sãc ruéng v−ên v× gia ®×nh «ng cã rÊt nhiÒu ®Êt v−ên vµ ruéng. ThÇy chñ nhiÖm
cßn ®−îc biÕt thªm lµ ba em ®] cho em d− tiÒn ®Ó ®ãng häc phÝ.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Tr−êng hîp dèi thÇy, dèi
cha cña häc sinh nh− vËy GVCN líp nªn xö lý ra sao?
T×nh huèng sè 166. Sao c« vÉn ch−a cã chång?
C« K.A d¹y m«n V¨n líp 12C tr−êng THPT L.V. Çc trß n÷ th−êng khen c«
®Ñp, d¹y hÊp dÉn vµ xö lý t×nh huèng x¶y ra kh¸ linh ho¹t. Mét h«m, trong tiÕt lªn líp
cña c«, em N quay sang hái b¹n ngåi kÕ bªn: “C« m×nh dÔ th−¬ng thÕ mµ sao 30 mÊy
tuæi mµ vÉn ch−a cã chång nhØ”. MÆc dï ®ang ghi bµi trªn b¶ng nh−ng c« vÉn nghe
®−îc N nãi.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: SÏ xö lý ra sao nÕu r¬i
vµo t×nh huèng nh− c« K.A?
T×nh huèng sè 167. C« nhá qu¸ nªn trß kh«ng muèn chµo
C« chñ nhiÖm líp 10A2 cã vãc d¸ng nhá bÐ vµ kh¸ xinh x¾n. Tr«ng c« nh− n÷
sinh trung häc. Mét h«m, c« b−íc vµo líp, c¶ líp ®øng lªn chµo c« nh−ng duy chØ cã
mét em nam ngåi ë ®Çu bµn cuèi líp lµ vÉn th¶n nhiªn ngåi kh«ng chÞu ®øng dËy chµo.
ThÊy vËy trß ngåi kÕ bªn hái víi ý nh¾c nhë:
- Sao cËu kh«ng ®øng dËy chµo c«?
- C« nhá qu¸ vµ thÊp h¬n em g¸i tao n÷a, tao kh«ng chµo ®©u. Kh«ng chÞu ®øng
lªn, cËu ta nãi h¬i lín víi giäng khinh khØnh ®Õn nçi c« ®øng trªn b¶ng còng nghe
®−îc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn xö lý nh− thÕ nµo
®èi víi em häc sinh tá ý xem th−êng m×nh nh− vËy?
T×nh huèng sè 168. ¤ng néi mµy, §¹t!
ThÇy chñ nhiÖm líp 11A8 tªn lµ Ph¸t §¹t. Trong líp còng cã mét b¹n tªn lµ §¹t.
Mét h«m, trong giê ra ch¬i hai em §¹t vµ Phong giìn nhau. Ch¼ng may §¹t lµm Phong
®au. BÞ ®au, bùc m×nh Phong chöi:
- ¤ng néi mµy, §¹t!
Cïng lóc ®ã thÇy §¹t ®ang ®øng kÕ bªn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: ThÇy §¹t nªn xö lý nh−
thÕ nµo ®èi víi em võa chöi b¹n?
T×nh huèng sè 169. R¸c bay ra tõ cöa sæ líp m×nh chñ nhiÖm
TiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn s¾p ®Õn thÕ mµ hai em trùc nhËt líp 10A4 h«m nay vÉn
ch−a mang sät r¸c ®i ®æ. Trèng b¸o vµo tiÕt, cuèng quÝt, mét trong hai em nhanh tay bª
sät r¸c ®æ qua cöa sæ cña líp xuèng phÝa d−íi. §ang lªn cÇu thang, chît thÊy r¸c bay
xuèng bªn ngoµi, thÇy V nhËn ra ngay r¸c bay ra tõ cöa sæ líp m×nh chñ nhiÖm.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: ThÇy V nªn t¸c ®éng ®Õn
çc em ®æ r¸c bõa b]i nh− thÕ nµo?
94
T×nh huèng sè 170. NghØ häc kh«ng phÐp ®i dù ®¸m tang
Mét nhãm 13 em nam líp 11G nghØ häc trong ®ã cã 10 em nghØ kh«ng cã lý do.
Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp t×m hiÓu th× ®−îc biÕt çc em nµy ®i dù ®¸m tang cña mÑ mét
b¹n trong nhãm bÖnh l©u ngµy võa bÞ mÊt.
SP To¸n-K2000-C§SP B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn cã çch
xö lý ra sao víi 10 em nghØ häc trong t×nh huèng nµy?
TÝnh huèng sè 171. Häc trß say r−îu trong líp
TiÕng trèng tiÕt thø 3 võa ®iÓm, giê häc m«n Lý cña thÇy chñ nhiÖm b¾t ®Çu.
ThÇy chñ nhiÖm b−íc vµo, c¶ líp ®øng dËy chµo. LiÕc nh×n xuèng cuèi líp, thÇy thÊy
mét em nam ë bµn chãt ngåi gôc xuèng bµn. Cho líp ngåi xuèng, thÇy kªu em ®ã ®øng
lªn th× chît ph¸t hiÖn em nµy ®ang trong t×nh tr¹ng say r−îu.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Cã çch g× gióp em trai
®ã tØnh r−îu lóc nµy vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng say r−îu nh− vËy?
T×nh huèng sè 172. Sao c« kh«ng bËn mµ b¾t em bËn?
Sau thêi gian nghØ sanh trë l¹i tr−êng, c« H ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm líp
11A1. Trong mét tiÕt sinh ho¹t líp, c« kªu mét n÷ sinh tªn lµ L ®øng lªn vµ hái:
- Sao em ®i häc mµ kh«ng bËn ¸o dµi?
- Sao c« kh«ng bËn mµ c« b¾t em bËn? L kh«ng tr¶ lêi mµ hái l¹i c«.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Çch øng xö cña c« chñ
nhiÖm tr−íc c©u hái l¹i cña em häc sinh g¸i?
T×nh huèng sè 173. ChØ v× ghÕ ngåi bÞ d¬
ThÇy H lµ mét gi¸o viªn cã th©m niªn trong nghÒ d¹y häc, l¹i lµ gi¸o viªn d¹y
giái cÊp tØnh. Nh−ng thÇy cã tÝnh hay miÖt thÞ häc sinh. Mét h«m, vµo tiÕt häc cña líp
12B2, thÊy ghÕ cña gi¸o viªn bÞ d¬, thÇy lín tiÕng:
- Çc em kh«ng t«n träng t«i.
Líp tr−ëng ®øng d¹y lÝ nhÝ:
- Em thay mÆt c¶ líp xin lçi thÇy.
ThÇy kh«ng nãi g×, cÇm lÊy sæ ®Çu bµi cña líp gi¬ lªn vµ nãi:
- §©y lµ bé mÆt cña líp 12B2, 54 khu«n mÆt cña líp ®©y. Nãi råi thÇy ®Æt lªn
ghÕ cña gi¸o viªn vµ ngåi lªn ®ã. C¶ líp cói ®Çu im lÆng.
SP GDCD-K2002-§HCT
T×nh huèng sè 174. T×nh tr¹ng häc sinh vi ph¹m luËt giao th«ng khi tan tr−êng
C« Q ®] nghe ®−îc mét sè phô huynh häc sinh líp m×nh ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng çc
häc sinh khi tan tr−êng ra vÒ th−êng ®i hµng ba, hµng t− vµ hay giµn hµng ngang trªn
lßng ®−êng g©y ¸ch t¾c giao th«ng. Hä e ng¹i khi ph¶i ®i trªn ®o¹n ®−êng nµy gÆp lóc
tan tr−êng vµ còng lo ng¹i cho sù an toµn ®èi víi con em m×nh. C« ®Ó ý th× thÊy nhiÒu
em häc sinh líp m×nh chñ nhiÖm còng n»m trong sè häc sinh vi ph¹m ®ã.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp vµ nhµ tr−êng
nªn kh¾c phôc t×nh tr¹ng vi ph¹m luËt gi¸o th«ng cña häc sinh khi tan tr−êng nµy nh−
thÕ nµo?
T×nh huèng sè 175. Suy sôp v× chia tay víi b¹n trai
N lµ n÷ sinh líp 12A tr−êng THPT Ng.TH. Em lµ n÷ sinh häc ë tr−êng huyÖn
võa chuyÓn lªn tr−êng thÞ x] ®Ó häc ®−îc mét n¨m nay. Tuy míi chuyÓn tr−êng lªn
95
nh−ng thµnh tÝch cña em ch¼ng thua kÐm g× çc b¹n thÞ x]. KÕt qu¶ häc tËp n¨m líp 11,
em lµ häc sinh giái cña tr−êng. Th¸ng ®Çu cña n¨m häc líp 12, em vÉn häc giái nh−
th−êng nh−ng sang th¸ng thø hai søc häc cña em bçng nhiªn sa sót h¼n. Vµo líp em
kh«ng cßn d¸ng vui vÎ, ho¹t b¸t nh− tr−íc n÷a. Sang tuÇn thø nhÊt cña th¸ng thø 6 th×
em th−êng xuyªn nghØ häc, l¹i th−êng hay khãc trong giê häc. Çc b¹n trong líp cö
nhau ®Õn nhµ em nh−ng kh«ng hiÓu lý do. Cho ®Õn mét h«m c« chñ nhiÖm yªu cÇu em
ë l¹i vµ trß chuyÖn cïng em th× ®−îc biÕt em võa chia tay víi b¹n trai. Em cho biÕt b¹n
trai cña em lµ sinh viªn n¨m thø hai. B¹n Êy chia tay em v× lý do em cßn nhá vµ b¹n Êy
®] cã mét b¹n g¸i míi.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Cã çch g× gióp ®ì em N
æn ®Þnh tinh thÇn ®Ó chó t©m vµo häc tËp cho tèt?
T×nh huèng 176. GhÕ ngåi cña c« bÞ b«i tr¸i m¾t mÌo
C« P lµ mét gi¸o viªn trÎ ®−îc ph©n c«ng vÒ d¹y ë mét tr−êng trung häc b¸n
c«ng. Líp 10B cña tr−êng lµ mét líp cã tiÕng lµ chÞu häc nh−ng còng cã tiÕng lµ cã
nh÷ng trß lµm çc gi¸o viªn ph¶i khã xö. C« ®] nhËn lµm chñ nhiÖm líp nµy. H«m nay
c« P d¹y tiÕt Lý ®Çu tiªn t¹i líp chñ nhiÖm. Võa ngåi xuèng ghÕ ®−îc vµi phót, c« c¶m
thÊy ngøa ng¸y khã chÞu. C« chît nhËn ra, th× ra mét em nµo ®ã ®] b«i tr¸i m¾t mÌo lªn
ghÕ ngåi cña gi¸o viªn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö ra sao tr−íc
t×nh huèng nµy?
T×nh huèng 177. Ch¸n häc v× ba m¸ li h«n
Kh lµ häc sinh giái cña líp 12A6. GÇn ®©y c« chñ nhiÖm nhËn thÊy søc häc cña
em gi¶m sót. Em l¹i hay cóp tiÕt. Ngåi häc trong líp thiÕu tËp trung. Khu«n mÆt cã vÎ
buån buån ®Çy t©m sù. T×m hiÓu, c« ®−îc biÕt ba m¸ cña em ®ang ra tßa ly h«n. ViÖc ly
h«n cña ba m¸ ®ang lµ mét có sèc nÆng nÒ ®èi víi em. Em ch¸n n¶n, kh«ng cßn thiÕt
tha víi viÖc häc tËp n÷a.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh tr¹ng cña em
Kh nh− vËy, gi¸o viªn nªn cã çch g× ®Ó gióp ®ì em æn ®Þnh tinh thÇn ®Ó chuÈn bÞ tèt
cho kú thi tèt nghiÖp?
T×nh huèng 178. Nãi xÊu thÇy
N lµ häc sinh ç biÖt cña líp 11A4. Líp nµy do thÇy L d¹y m«n To¸n lµm gi¸o
viªn chñ nhiÖm. Mét buæi häc, c¶ líp cã tiÕt thÓ dôc d−íi s©n tr−êng tr−íc líp 11A8.
Líp 11A8 ®ang häc tiÕt To¸n cña thÇy L. Trong khi thÇy thÓ dôc ®ang h−íng dÉn cho
nhãm kh¸c th× nhãm cña N ngåi nghØ gÇn líp 11A8. N nãi väng vµo líp thÇy L ®ang
d¹y r»ng:
- Mµy thÊy «ng thÇy çi miÖng d−a m¾m cña tao ®Ñp kh«ng, ®eo m¾t kiÕng ç
thåi låi, çi miÖng dµy nh− ®Ýt chai Pepsi.
N nãi kh¸ lín nªn thÇy chñ nhiÖm nghe ®−îc.
SP Ho¸-K2001-TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: BiÕt em N tá th¸i ®é v« lÔ
®èi víi m×nh nh− vËy, thÇy L nªn cã th¸i ®é c− xö ra sao?
T×nh huèng 179. Cäng m× n¬i ngùc ¸o
Sau khi häc xong tiÕt Anh v¨n, P vµ Q-häc sinh líp 11A7, tr−êng THPT T.B rñ
nhau ra ngoµi cæng tr−êng ¨n s¸ng. Trèng b¸o vµo líp, hai em míi ch¹y vÒ ®Õn cæng
96
tr−êng. Khi P vµ Q hæn hÓn ch¹y vµo ®Õn cöa líp th× thÇy chñ nhiÖm ®] chµo häc sinh
xong vµ cho líp ngåi xuèng. P vµ Q xin phÐp thÇy vµo líp. Võa thÊy P vµ Q b−íc vµo,
c¶ líp c−êi å. Th× ra v× véi nªn Q lµm rít cäng m× kh¸ dµi trªn ngùc ¸o mµ kh«ng hay.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Çch øng xö cña thÇy
tr−íc hiÖn t−îng bi hµi nµy?
T×nh huèng 180. Èu ®¶ nhau v× b¹n g¸i
N vµ M lµ hai nam sinh häc hai líp 10A3 vµ 10A8. C¶ hai em cïng yªu mét
ng−êi b¹n g¸i häc líp 10A5. Mét h«m, N thÊy b¹n g¸i cña m×nh ®i ch¬i chung víi M.
N im lÆng kh«ng nãi g×. Vµi ngµy sau, N l¹i thÊy M ®i ch¬i chung víi b¹n g¸i Êy. N gÆp
M. C¶ hai to tiÕng råi dÉn ®Õn Èu ®¶ nhau ngay trong tr−êng bÞ gi¸m thÞ b¾t ®−a lªn ban
gi¸m hiÖu. ThÇy HiÖu tr−ëng cho mêi gi¸o viªn chñ nhiÖm cña hai em lªn giao nhiÖm
vô xö lý.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Çc GVCN líp nªn xö lý
nh− thÕ nµo ®èi víi çc em Èu ®¶ nhau v× b¹n g¸i nµy nãi riªng vµ gi¸o dôc t×nh c¶m
nam n÷ cho çc em nãi chung?
T×nh huèng sè 181. KiÓu tá t×nh cña häc trß
- Phong, cho c« m−în cuèn bµi tËp To¸n cña em. C« chñ nhiÖm d¹y m«n To¸n
cña líp lªn tiÕng.
Phong, cËu häc trß to con trong líp nhanh nhÑn mang s¸ch lªn cho c«. TiÕt häc
kÕt thóc, c« trß ra ch¬i ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕt gi¶i bµi tËp To¸n tíi. Khi thÊy c« ra ngoµi,
Phong ch¹y lªn kÝn ®¸o bá vµo cuèn bµi tËp To¸n c« võa m−în mét tê giÊy nhá. Trèng
b¸o vµo líp, võa më cuèn s¸ch, tê giÊy nhá víi dßng ch÷ n¾n nãt ®] ®Ëp ngay vµo m¾t
c« gi¸o trÎ: “Phong yªu c«”. BiÕt lµ cña trß Phong, lµm nh− kh«ng hay biÕt g× c« tiÕp
tôc h−íng dÉn häc sinh gi¶i bµi tËp to¸n. Tuy vËy, võa h−íng dÉn c« võa lo “Kh«ng biÕt
ph¶i øng xö thÕ nµo víi cËu häc trß nµy ®©y”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh huèng nµy c«
chñ nhiÖm nªn gi¶i quyÕt ra sao?
T×nh huèng sè 182. Hay ph¸t biÓu linh tinh trong çc giê häc
TuÊn lµ cËu häc sinh næi tiÕng vÒ viÖc hay ph¸t biÓu linh tinh trong çc giê häc.
Mét lÇn, trong tiÕt d¹y m«n to¸n cña c« thùc tËp chñ nhiÖm, c« ®Æt c©u hái cho c¶ líp.
C©u hái cña c« ch−a døt, TuÊn ®] ®−a c¶ hai tay lªn xin tr¶ lêi víi vÎ nh− hiÓu biÕt
t−êng tËn c©u hái cña c«. Nh−ng khi ®−îc kªu tr¶ lêi th× TuÊn l¹i c¾c cí: “C« ®Ñp qu¸!”
lµm cho c¶ líp c−êi Çm.
SP Lý Tin-K 2001-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Xö lý ra sao ®èi víi sù
c¾c cí cña cËu häc trß nµy?
T×nh huèng sè 183. “Miss HuÖ, You are very beautiful, I love you!”
C« HuÖ lµ mét gi¸o viªn trÎ, ®Ñp. C« míi ®−îc ph©n c«ng d¹y m«n V¨n t¹i líp
11A2, tr−êng trung häc phæ th«ng T.N. Trong tiÕt lªn líp ®Çu tiªn, ®ang say s−a gi¶ng
bµi, chît nghe tiÕng khóc khÝch ë cuèi líp. C« HuÖ nh×n xuèng thÊy Nam vµ Long, hai
cËu häc trß kh«ng nghe gi¶ng mµ chôm ®Çu nh×n tê giÊy tr−íc mÆt vµ khóc khÝch víi
nhau coi cã vÎ kho¸i chÝ l¾m. C« dõng bµi d¹y xuèng ®Õn tËn n¬i mµ hai em vÉn kh«ng
hay. Tr−íc mÆt hai em lµ mét tê giÊy vÏ h×nh mét c« g¸i nom hao hao gièng c« víi
hµng ch÷ bªn d−íi: “Miss HuÖ, You are very beautiful, I love you!”.
97
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö ra sao ®èi
víi hai cËu häc trß Nam vµ Long lóc nµy?
T×nh huèng 184. Mêi thÇy mua vÐ sè
Qua t×m hiÓu, thÇy K biÕt trß B rÊt n¨ng ®éng vµ tÝch cùc trong çc ho¹t ®éng
cña líp thÇy chñ nhiÖm. Nh−ng hoµn c¶nh cña B cã nhiÒu khã kh¨n. Ba m¸ B li dÞ
nhau. B sèng víi bµ néi tõ khi cßn nhá. B th−êng xuyªn ph¶i nghØ häc ®Ó phô gióp bµ
néi. B lµm ®ñ mäi chuyÖn nh−ng c«ng viÖc chÝnh cña em lµ b¸n vÐ sè.
Mét h«m, thÇy K ngåi uèng víi b¹n ë mét qu¸n cµ phª, l−ng quay ra cöa qu¸n.
Mét giäng mêi mua vÐ sè cÊt lªn ngay sau l−ng. Theo ph¶n x¹ tù nhiªn, thÇy quay l¹i.
NhËn ra thÇy chñ nhiÖm, B ®á mÆt lóng tóng chµo thÇy vµ véi vµng quay ®i liÒn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: ThÇy K nªn øng xö hoÆc
cã çch gióp ®ì em B trong t×nh huèng nµy nh− thÕ nµo?
T×nh huèng 185.Yªu ®ång giíi
Nam sinh A (bÞ bÖnh ®ång tÝnh luyÕn ¸i) ë líp cuèi cÊp PTTH yªu nam sinh B
cïng líp (kh«ng bÞ bÖnh ®ång tÝnh luyÕn ¸i). B kh«ng chÊp nhËn. Tøc giËn A thuª
thanh niªn (vèn quËy ph¸) ®Õn nhµ trä cña B ®Ó t×m çch ®¸nh B vµ çc b¹n cïng
phßng vµ chÆn ®¸nh B trªn ®−êng ®i häc. BÞ gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ c«ng an ph−êng
tr¸ch ph¹t, A bá häc.
Gia ®×nh kiªn tr× ®éng viªn nªn A ®i häc trë l¹i. Nh−ng khi ®Õn líp, A l¹i lÐn bá
mét con dao s¾c vµo cÆp cña B vµ b¶o víi gi¸o viªn chñ nhiÖm líp r»ng B mang dao
®Õn líp ®Ó tr¶ thï A. Ngoµi ra A cßn ®e B nÕu kh«ng nhËn téi th× sÏ bÞ xö ®Ñp.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh huèng em A
cã th¸i ®é vµ çch c− xö nguy h¹i ®èi víi em B nh− vËy GVCN líp nªn xö lý ra sao cho
phï hîp víi lo¹i ®èi t−îng nµy?
T×nh huèng sè 186. Hay chöi thÒ
Ph-häc sinh líp 11 tr−êng THPT C.T, rÊt hay chöi thÒ trong líp. C« chñ nhiÖm
vµ çc b¹n trong líp ®] nh¾c nhë nhiÒu lÇn mµ Ph vÉn chøng nµo tËt Êy.
Mét h«m, ®ang vui chuyÖn trong giê ra ch¬i Ph l¹i “®.m” thËt to. Th ngåi bªn
c¹nh ®−a tay v¶ vµo måm Ph khiÕn Ph ngí ng−êi trong gi©y l¸t. Råi sau ®ã Ph næi
khïng:
- §.m t¹i sao mµy ®¸nh tao! Võa chöi Ph võa ®¸nh l¹i Th.
ThÕ lµ x¶y ra cuéc Èu ®¶ gi÷a hai trß khiÕn hai trß ®−îc ®−a lªn c« chñ nhiÖm
gi¶i quyÕt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn gi¶i quyÕt viÖc hai
em Ph vµ Th Èu ®¶ nhau ra sao vµ ®iÒu chØnh tËt chöi thÒ cña em Ph nh− thÕ nµo cho cã
hiÖu qu¶?
T×nh huèng 187. Ngµy 20/11
C« Lan võa tõ tr−êng vÒ ®ang lói hói c¾m b«ng (võa nhËn ®−îc nh©n ngµy
20/11) vµo b×nh th× mét to¸n häc sinh líp c« chñ nhiÖm ïa ®Õn. Em th× «m hoa, em «m
quµ, tÝu tÝt bªn c«. §ang chuyÖn trß vui vÎ víi çc em, c« chît nhËn ra cã bãng ai ®ã
®ang thÊp tho¸ng bªn rÆng b«ng bôt ngoµi cæng. C« b−íc ra vµ biÕt ®ã lµ Hoa, c« häc
trß hiÒn lµnh ë líp c« chñ nhiÖm, em Ýt nãi vµ sèng trong mét gia ®×nh nghÌo. ThÊy c«
98
vµ çc b¹n, Hoa lóng ta lóng tóng xo¾n quai tói ®ùng s¸ch rÎ tiÒn trªn tay vµ dîm b−íc
nh− muèn th¸o lui.
SP Sinh-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Lóc nµy c« Lan nªn tá
th¸i ®é ®èi víi em Hoa nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 188. Nh− bµ T¸m nhiÒu chuyÖn!
TuÇn nµy líp 11A bÞ çc gi¸o viªn bé m«n cho nhiÒu tiÕt B. Buæi sinh ho¹t líp
cuèi tuÇn ®] ®Õn. NÐt mÆt thÇy chñ nhiÖm líp tr«ng rÊt giËn d÷. ThÇy cÇm sæ ®Çu bµi
lªn xem. ThÊy tiÕt häc m«n To¸n cña líp l¹i bÞ xÕp lo¹i B do nhiÒu b¹n nãi chuyÖn nhÊt
lµ b¹n H. ThÇy nh×n xuèng líp vµ b¾t H ®øng lªn.
- Anh lµ con trai mµ nãi chuyÖn trong líp nh− bµ T¸m nhiÒu chuyÖn vËy sao!
ThÇy qu¸t lín.
H ®á mÆt. C¶ líp giËt m×nh.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Th¸i ®é cña c¶ líp vµ em H
nh− vËy lµ do ®©u? Bµi häc nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 189. Linh tÝnh cña nhµ gi¸o
Em NguyÔn V¨n L vµ em Kh. bá häc c¶ ngµy ngåi qu¸n uèng cµ phª. Khi gi¸o
viªn chñ nhiÖm líp hái lý do nghØ häc çc em tho¸i th¸c lµ bÖnh nªn nghØ häc. Lóc ®Çu
gi¸o viªn chñ nhiÖm líp còng tin nh−ng sau ®ã linh tÝnh m¸ch b¶o ®©y lµ tr−êng hîp
bÊt th−êng nªn gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ®] t×m hiÓu vÊn ®Ò nµy. Qua çc em häc sinh
trong líp míi biÕt lµ çc em tù ý trèn häc. Sau ®ã, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp l¹i mêi çc
em tíi gÆp mét lÇn n÷a th× çc em míi thó nhËn sù thËt lµ çc em ®] trèn häc ®i uèng
cµ phª.
§ç V¨n NhÞ
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn cã çch xö lý ra sao
®èi víi hai em L vµ Kh vÒ téi trèn häc ®i uèng cµ phª?
T×nh huèng sè 190. Khãi thuèc lµm tôi em khã chÞu qu¸.
ThÇy V.K lµ gi¸o viªn d¹y m«n To¸n ë tr−êng ®−îc hai n¨m. N¨m nay thÇy
®−îc ph©n c«ng lµm gi¸o viªn chñ nhiÖm líp 11C. ThÇy d¹y rÊt hay, nh−ng thÇy cã mét
tËt lµ hay hót thuèc l¸ trong khi d¹y. Mét h«m, sau khi gi¶ng xong bµi h×nh häc, thÇy
nh×n xuèng líp xem häc trß ®] hiÓu bµi kh«ng. BÊt chît T mét häc sinh n÷ gi¬ tay ph¸t
biÓu ý kiÕn. ThÇy h¬i ng¹c nhiªn v× T vèn rÊt Ýt ph¸t biÓu trong giê häc. ThÇy kªu T
ph¸t biÓu, T ®øng d¹y nãi tõ tèn:
- Th−a thÇy, khãi thuèc lµm tôi em khã chÞu qu¸, kh«ng tiÕp thu ®−îc bµi g× c¶.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: ThÇy V.K. nªn øng xö
trong t×nh huèng nµy vµ t×m çch kh¾c phôc tËt hót thuèc l¸ trªn líp cña m×nh nh− thÕ
nµo?
T×nh huèng sè 191. Häc sinh viÕt ®¬n ®Ò nghÞ c« nghØ d¹y
C« M gi¸o viªn chñ nhiÖm ®ång thêi còng lµ gi¸o viªn d¹y t¹i líp 11C. Gia ®×nh
c« rÊt khã kh¨n vÒ kinh tÕ bëi chång c« ®ang thÊt nghiÖp, çc con c« cßn nhá, cha mÑ
chång giµ yÕu. Ngoµi c«ng t¸c ë tr−êng c« ph¶i bu«n b¸n lÆt vÆt thªm ë chî ®Ó kiÕm
sèng. Tuy vËy c« vÉn cè g¾ng ®Ó viÖc bu«n b¸n kh«ng lµm ¶nh h−ëng ®Õn ®Õn c«ng
viÖc ë tr−êng cña c«.
99
Sù viÖc võa x¶y ra ë chÝnh líp c« chñ nhiÖm ®] lµm cho c« rÊt buån vµ s©u th¼m
trong lßng c« lµ mét nçi tøc giËn. Sè lµ, mét em häc sinh trong líp c« ®] viÕt ®¬n lªn
ban Gi¸m hiÖu ®Ò nghÞ cho c« nghØ viÖc víi lý do c« m¶i bu«n b¸n kh«ng quan t©m ®Õn
viÖc d¹y häc ë líp.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« M nªn xö lý vÊn ®Ò
x¶y ra ®èi víi m×nh nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 192. V¸i trêi cho c« bÞ bÖnh
Giê Sö cña c« chñ nhiÖm líp h«m nay cã kiÓm tra mét tiÕt. Trèng vµo líp ®] qua
15 phót råi mµ ch−a thÊy c« ®Õn. C¶ líp nhao nhao. Mét sè trß ch¹y ra cöa líp thËp thß
nh×n vÒ phÝa cÇu thang ngãng c« lªn. Trong khi c¶ líp ®ang nãng lßng chê c« th× Nam-
cËu häc trß næi tiÕng lµ quËy ph¸ nhÊt líp nãi to: “V¸i trêi cho c« bÞ bÖnh h«m nay”
Ngay lóc ®ã c« chñ nhiÖm må h«i nhÔ nh¹i b−íc véi vµo líp. C« khùng l¹i khi nghe
thÊy c©u nãi cña Nam
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« chñ nhiÖm nªn øng
xö ra sao khi vµo líp?
T×nh huèng sè 193. Cã ý so cao thÊp víi c«
C« H mét gi¸o viªn trÎ míi ra tr−êng ®−îc ph©n c«ng chñ nhiÖm líp 12A1. Líp
tuy cã nhiÒu em kh¸ giái nh−ng kh¸ tinh nghÞch. Mét h«m, c« kªu em L lªn kiÓm tra
bµi cò. L lªn b¶ng tr¶ bµi. C« H ®øng bªn bµn gi¸o viªn. L cè ý ®øng gÇn c« cã ý so cao
thÊp víi c«. Mét sè b¹n phÝa d−íi hiÓu ý L chª c« cã chiÒu cao h¬i khiªm tèn nªn bôm
miÖng c−êi víi nhau. Nh×n xuèng thÊy çc em bôm miÖng c−êi, c« chît hiÓu vµ ®á mÆt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn cã çch øng xö ra
sao khi gÆp t×nh huèng t−¬ng tù?
T×nh huèng sè 194. Em chöi t«i ph¶i kh«ng?
Hai b¹n Tr vµ Kh ®ang nãi chuyÖn víi nhau ë s©n tr−êng. Trong c©u chuyÖn Kh
®] nãi “ThÇy nµy næi tiÕng lµ nãng nhÊt tr−êng“. Khi Êy thÇy H ®ang ®i ngang qua hai
b¹n, nghe ®−îc bÌn ®õng l¹i hái Kh:
- Em nãi g× vËy?
Kh kh«ng tr¶ lêi. ThÇy H cho r»ng Kh v« lÔ víi thÇy nªn la:
- Em v« lÔ thËt, t«i hái mµ em kh«ng tr¶ lêi lµ sao?
ThÊy vËy, Kh nãi l¹i cho thÇy nghe c©u nãi víi Tr võa råi. Nghe xong thÇy cµng
giËn h¬n:
- Em ®ang chöi t«i ph¶i kh«ng?
- Em kh«ng nãi th× thÇy cho lµ em v« lÔ, em nãi l¹i ®Ó thÇy nghe th× thÇy l¹i cho
lµ em chöi thÇy. Sao thÇy v« lý vËy? Kh ®¸p.
Nghe Kh nãi, mÆt thÇy t¸i ®i, hai tay n¾m l¹i vµ tiÕp:
- Em ®] cã lçi mµ cßn tr¶ treo víi t«i n÷a. T«i nghe em chöi râ nh− thÕ mµ cßn
c]i. Con ai mµ cøng ®Çu, cøng cæ vËy? NÕu h«m nay t«i kh«ng trÞ ®−îc em th× t«i
kh«ng lµm thÇy n÷a.
Kh nghe thÇy nãi thÕ th× tøc lªn:
- ¤ng muèn sao th× t«i ch×u vËy, ®õng hï!
- §−îc, em lªn phßng gi¸m thÞ gÆp c« chñ nhiÖm líp em vµ thÇy hiÖu tr−ëng víi
t«i, bé em t−ëng t«i hï em sao?
Kh:- õ, ®i th× ®i.
100
Kh nãi xong, c¶ hai cïng ®i.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Sù c¨ng th¼ng x¶y ra
gi÷a thÇy H vµ em Kh lµ do ®©u? GVCN líp nªn gi¶i quyÕt mèi bÊt hoµ nµy nh− thÕ
nµo? Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 195. Thãi quen cña thÇy em.
ThÇy Kh lµ gi¸o viªn d¹y em m«n Hãa håi em häc líp 10E. ThÇy cã lÏ h¬n 50
tuæi. Tãc thÇy ®] ®iÓm b¹c. ThÇy kh«ng chØ d¹y chóng em vÒ nh÷ng ®iÒu huyÒn diÖu
cña Hãa häc (mµ thÇy gäi ®ïa lµ nµng tiªn cÇm c©y ®òa thÇn trá vµo con b−ím, con
b−ím liÒn biÕn thµnh nµng c«ng chóa), thÇy cßn quan t©m d¹y dç chóng em mäi çch
xö thÕ ë ®êi. Lóc ®Çu häc thÇy, tôi em còng c¶m thÊy khã chÞu mçi khi bÞ thÇy nh¾c
nhë: Kh«ng lµm bµi tËp Hãa, thÇy nh¾c nhë; ®i muén, thÇy nh¾c nhë; cho ®Õn quÐt líp
d¬, thÇy còng nh¾c nhë. Mçi lÇn bÞ thÇy nh¾c nh− vËy tôi em l¹i th× thÇm víi nhau
“æng l¹i lªn líp; æng l¹i ca mét bµi hay æng l¹i cho mét bµi kinh...”. Tôi em quen dÇn
víi nh÷ng c©u nh¾c nhë cña thÇy. Cµng ngµy thÇy cµng trë nªn gÇn gòi, th©n thiÕt víi
tôi em h¬n. KÝnh träng thÇy, tôi em b¶o nhau lµm sao ®Ó thÇy kh«ng ph¶i rÇy la n÷a.
Mét lÇn, v« t×nh em nghe ®−îc lêi ®èi tho¹i gi÷a ThÇy d¹y Hãa cña em vµ mét
gi¸o viªn d¹y To¸n. ThÇy d¹y To¸n th¾c m¾c:
- Anh d¹y Hãa th× chØ ch¨m lo viÖc d¹y Hãa th«i chø d¹y ®¹o ®øc lµm g× cho
mÖt.
Em l¾ng nghe xem thÇy em nãi sao th× nghe tiÕng thÇy c−êi nhÑ vµ nãi:
- T¹i tui ®] quen vËy råi lµm sao bá ®−îc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: ViÖc ch¨m lo gi¸o dôc
®¹o ®øc cho häc sinh trong tiÕt lªn líp nh− thÇy Kh (Gi¸o viªn bé m«n) lµ nªn hay
kh«ng nªn? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 196. TiÕng huýt s¸o vang lªn khi thÇy ®ang gi¶ng bµi
ThÇy S d¹y To¸n líp 12G ®ang say s−a gi¶ng bµi bçng cuèi líp cã tiÕng huýt
s¸o. ThÇy dõng l¹i mét chót kh«ng nãi g× chØ cau mµy. Bµi gi¶ng l¹i ®−îc tiÕp tôc. N¨m
phót sau, tiÕng huýt s¸o l¹i cÊt lªn.
SP Lý-K2000-TTGDTT Kiªn Giang
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn xö lý ra sao tr−íc
t×nh tr¹ng huýt s¸o nµy?
T×nh huèng sè 197. TiÕt nµo còng vËy.
Kú thi tèt nghiÖp gÇn kÒ, líp b−íc vµo ®ît «n tËp. Trong khi c¶ líp tËp trung lµm
bµi tËp th× C-cËu häc trß trong líp l¹i −a träc ph¸ çc b¹n ch¬i. C kh¸ th«ng minh nªn
mçi khi thÇy cho bµi tËp cËu lµm xong rÊt nhanh råi quay qua träc ph¸ b¹n. ThÇy tiÕp
tôc cho lµm bµi khã h¬n nh−ng cËu vÉn gi¶i ®−îc vµ t×nh tr¹ng träc ph¸ b¹n vÉn cø diÔn
ra lµm ¶nh h−ëng ®Õn çc b¹n rÊt nhiÒu. TiÕt «n tËp cña m«n nµo còng diÔn ra t×nh
tr¹ng nh− vËy.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn t¸c ®éng ®Õn em C
nh− thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 198. Lªn tr¶ bµi, hai tay ®ót tói quÇn!
TiÕt häc v¨n cña thÇy V diÔn ra t¹i líp 11H. ThÇy V kªu trß § lªn tr¶ bµi. Hai
tay ®ót tói quÇn mét çch tù nhiªn, § thuéc bµi vµ tr¶ lêi rÊt l−u lo¸t. ThÇy V ch¨m chó
101
nh×n §, nh×n xuèng hai tay ®ót tói quÇn cña §. § kh«ng ®Ó ý çi nh×n cña thÇy, tay vÉn
®ót tói.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh huèng t−¬ng
tù, nªn cã çch xö lý tiÕp nh− thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 199. T−ëng b¹n hãa ra thÇy
ThÇy VËt lý gi¶ng bµi xong cßn d− nh÷ng 20 phót. ThÇy kªu c¶ líp lÊy vë ra lµm
bµi tËp vµ dÆn líp im lÆng tù qu¶n lý ®Ó thÇy xuèng v¨n phßng. Khi quay l¹i thÇy thÊy
líp rÊt ån µo. Ch¼ng nãi ch¼ng r»ng thÇy ®i tíi chç Nam, (cËu häc sinh quËy nhÊt líp,
lóc ®ã ®ang m¶i giìn víi b¹n nªn kh«ng thÊy thÇy ®Õn gÇn), cèc lªn ®Çu Nam vµ kªu:
“Nam, lªn b¶ng!“.
Nam ®ang vui t−ëng bÞ b¹n ph¸ nªn võa quay l¹i võa h¨m:
- Th»ng nµo, tao ®¸ mµy b©y giê!
Chît nhËn ra thÇy, mÆt cËu ta t¸i ®i.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: V× sao líp l¹i cã hiÖn
t−îng ån µo nh− vËy? ThÇy T nªn øng xö ra sao tr−íc c©u chöi cña em Nam? Bµi häc
T×nh huèng sè 200. Sao thÇy hót th× ®−îc mµ em l¹i kh«ng?
Trong giê vËt lý cña thÇy T. Nam-cËu häc trß hay quËy ph¸, ®ang ph× phÌo ®iÕu
thuèc l¸. ThÊy vËy thÇy hái giäng bùc béi:
- Nam, sao ®ang giê häc em l¹i hót thuèc l¸ vËy?
- ThÕ sao thÇy hót th× ®−îc mµ em th× kh«ng? Kh«ng tr¶ lêi, Nam hái l¹i thÇy.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em Nam l¹i cã
th¸i ®é nh− vËy víi thÇy T? ThÇy T nªn øng xö tr−íc c©u hái cña em Nam ra sao? Bµi
häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 201. Ch©n gi¶ ¹!
ThÇy K lµ gi¸o viªn d¹y m«n gi¸o dôc c«ng d©n. ThÇy bÞ tËt mét bªn ch©n nªn
ph¶i sö dông ch©n gi¶. ThÇy vèn rÊt khã tÝnh vµ nghiªm kh¾c. Mét lÇn, khi gi¶ng vÒ
nh©n çch con ng−êi, thÇy b¶o: “Mäi ng−êi sèng ph¶i ch©n thËt, sèng ph¶i cã Ých, h÷u
dông víi ®êi“. Nãi xong thÇy hái:
- VËy tr¸i víi “ch©n thËt” lµ g×?
- D¹, “ch©n gi¶” ¹! Mét cËu häc sinh nhanh nhÑn ®¸p.
thÇy K nªn øng xö ra sao ®Ó võa ®¹t ®−îc môc tiªu n¾m tri thøc cña bµi häc l¹i võa ®¹t
®−îc môc tiªu gi¸o dôc th¸i ®é t«n träng gi¸o viªn cña häc sinh?
T×nh huèng sè 202. M«n kü thuËt mµ, häc lµm g×
ThÇy Nh míi ra tr−êng ®−îc ph©n c«ng d¹y m«n kü thuËt t¹i líp 10A. TiÕt ®Çu
tiªn lªn líp, thÇy kh«ng khái lóng tóng. M−êi l¨m phót tr«i qua, bµi gi¶ng cña thÇy
®−îc tr×nh bµy víi vÎ b×nh tÜnh, tù tin dÇn. Häc sinh im lÆng l¾ng nghe thÇy gi¶ng.
Nh÷ng cÆp m¾t trßn xoe ng−íc nh×n thÇy gi¸o trÎ lµm cho thÇy cµng thªm hµo høng.
Bçng mét tiÕng nãi tõ cuèi líp cÊt lªn: “M«n kü thuËt mµ, häc lµm g×!“. Lêi gi¶ng cña
thÇy ®ang hµo høng chît khùng l¹i.
SP Sinh-K1998-§HCT
102
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn øng xö hoÆc cã biÖn
ph¸p gi¸o dôc ra sao tr−íc th¸i ®é coi th−êng m«n Kü thuËt cña häc sinh?
T×nh huèng sè 203. Tinh vi
Ngµy mai líp cã tiÕt kiÓm tra m«n VËt lý. Trß Tr ®] chÐp s½n mét sè c«ng thøc
vµo tËp nh¸p vµ dù ®Þnh sÏ sö dông tËp nh¸p nµy nh− giÊy nh¸p hîp lÖ. H«m sau, tiÕt
kiÓm tra m«n VËt lý b¾t ®Çu. C¶ líp im lÆng lµm bµi. Tr còng im lÆng lµm bµi theo kÕ
ho¹ch ®] ®Þnh tõ tr−íc. §ét nhiªn thÇy d¹y m«n VËt lý b−íc vÒ phÝa Tr. ThÇy cÇm tËp
nh¸p chi chÝt c«ng thøc cña Tr lªn xem.
SP Anh v¨n-2000-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Gi¸o viªn nªn xö lý ®èi
víi em Tr lóc nµy vµ nªn cã biÖn ph¸p gi¸o dôc th¸i ®é trung thùc trong häc tËp cho
häc sinh nãi chung ra sao?

Cã LI£N QUAN §ÕN viÖc §¸NH GI¸ HäC SINH
T×nh huèng sè 204. Ch÷ viÕt xÊu qu¸ nh×n kh«ng næi!
Trong giê thi m«n §Þa lý t¹i líp 11A4 tr−êng trung häc thÞ x], gi¸o viªn thÓ dôc
(çn bé coi thi) viÕt ®Ò thi lªn b¶ng nh×n kh«ng ®−îc râ. N-mét häc sinh trong líp lªn
tiÕng phµn nµn: “Ch÷ viÕt xÊu qu¸ nh×n kh«ng næi”. ThÇy nghe ®−îc liÒn qu¸t: “Mµy
lªn b¶ng viÕt xem sao!”. N kh«ng nãi g× ®i ngay lªn b¶ng viÕt lu«n.
Giê thi còng qua ®i kh«ng x¶y ra chuyÖn g× n÷a. Sau ®ã còng kh«ng nghe thÇy
c« nµo hay líp nh¾c nhë vÒ chuyÖn nµy. H«m tæng kÕt cuèi häc kú, thÇy chñ nhiÖm ®äc
b¶n xÕp lo¹i h¹nh kiÓm cña líp, ®Õn em N thÇy chñ nhiÖm ®äc: “N häc lùc giái, h¹nh
kiÓm trung b×nh”. ThÇy nãi thªm: “v× em v« lÔ víi gi¸o viªn bé m«n”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: ViÖc xÕp lo¹i h¹nh kiÓm
cuèi häc kú ®èi víi em N nh− vËy lµ ®óng hay sai? T¹i sao?
T×nh huèng sè 205. Thiªn vÞ vµ thµnh kiÕn
Em nhí m]i thÇy d¹y To¸n håi em häc líp 9 tr−êng M.§. Mçi khi thÇy lªn líp
lµ l¹i thÊy nång nÆc mïi r−îu. §] thÕ thÇy l¹i hay thiªn vÞ vµ thµnh kiÕn. Khi thÇy kªu
tr¶ bµi vµ lµm bµi tËp, trß nµo thÇy th−¬ng th× thÇy cho ®iÓm cao vµ ng−îc l¹i th× thÇy
cho ®iÓm kÐm chø kh«ng cÇn biÕt bµi cña trß lµm nh− thÕ nµo. Mét lÇn, thÇy kªu mét
b¹n nam tªn lµ Lîi lªn lµm bµi tËp. Lîi lµm xong thÇy l¹i kªu b¹n n÷ tªn lµ Ph−¬ng lªn
nhËn xÐt. B¹n Ph−¬ng nãi r»ng b¹n Lîi gi¶i sai vµ Ph−¬ng gi¶i l¹i ë bªn c¹nh. ThÇy cho
Lîi O ®iÓm vµ Ph−¬ng 8 ®iÓm. Em thÊy bÊt b×nh v× c¶ hai bµi gi¶i ®Òu ®óng (chØ cã
çch lµm lµ kh¸c nhau). Em xin thÇy cã ý kiÕn:
- Th−a thÇy, bµi gi¶i cña b¹n Lîi còng ®óng chØ cã lµm çch kh¸c th«i ¹!
Kh«ng quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®ã thÇy nãi:
- § cã ý kiÕn, cho § 1 ®iÓm. Vµ thÇy ghi cho em 1 ®iÓm vµo sæ ®iÓm.
Em ngåi xuèng qu¸ uÊt øc. TiÕt häc ®ã thÇy xÕp líp em lo¹i C
Tõ ®ã vÒ sau, em lu«n lu«n bÞ thÇy kªu lªn tr¶ bµi.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Th¸i ®é vµ çch ®¸nh gi¸
cña thÇy d¹y To¸n ®èi víi bµi lµm vµ ý kiÕn cña häc sinh nh− vËy lµ ®óng hay sai? T¹i
sao? Bµi häc nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy ®èi víi gi¸o viªn khi ®øng trªn bôc
gi¶ng?
103
T×nh huèng sè 206. Nªn ®èi xö c«ng b»ng, kh¸ch quan
C« T lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp 12A. Líp cã hai trß n÷ häc rÊt giái l¹i ®Òu tham
gia vµo ban çn sù líp. Trß V häc giái nhê sù chuyªn cÇn, siªng n¨ng. Cßn trß B häc
giái do th«ng minh, B Ýt chÞu khã häc bµi nh− V nh−ng kÕt qu¶ vÉn kh«ng kÐm V
TÝnh V hiÒn lµnh, Ýt nãi, ngoan ngo]n. Cßn B th× nghÞch ngîm, b−íng bØnh, n¨ng
®éng. C« chñ nhiÖm rÊt th−¬ng mÕn V vµ tá ra kh«ng −a B. B biÕt ®−îc ®iÒu ®ã nªn
kh«ng thÝch V. MÆc dï hai trß ®Òu n»m trong ban çn sù líp nh−ng Ýt khi çc em hßa
thuËn víi nhau. Tr−íc mÆt c« T, B ngoan ngo]n, nhÑ nhµng vµ kh«ng lµm ®iÒu g× khiÕn
c« phËt ý nªn mÆc dï kh«ng thÝch B, nhÊt lµ l¹i nghe çc em trong líp kh¸o nhau lµ B
®ang cã “bå” nh−ng c« T còng ch−a cã dÞp nµo ®Ó rÇy la em.
Mét h«m, c« T b¾t gÆp B ®i ch¬i cïng víi mét b¹n trai. ThÕ lµ tiÕt sinh ho¹t líp
tuÇn ®ã, kh«ng bá qua c¬ héi c« liÒn nãi bãng giã chuyÖn cña B tr−íc líp. B vµ c¶ líp
®Òu hiÓu c« muèn nãi vÒ ai.
SP Lý-K.2000-TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Th¸i ®é vµ çch xö lý cña
c« T víi em B nh− vËy lµ ®óng hay sai? T¹i sao? Bµi häc nµo nªn rót kinh nghiÖm tõ
t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 207. §iÓm 0!
Buæi s¸ng thø hai, líp 10C cã tiÕt To¸n cña c« chñ nhiÖm. Më sæ ®iÓm cña líp,
c« kªu trß D lªn lµm bµi tËp. D lªn b¶ng Êp óng:
- Th−a c«, h«m thø b¶y råi em nghØ häc nªn ch−a lµm bµi tËp ¹!
C« giËn cho D ®iÓm 0 vµ hái:
- NghØ häc sao kh«ng chÐp bµi vµ lµm bµi tËp?
Lóc Êy, em líp tr−ëng ®øng lªn:
- Th−a c« bµ néi b¹n D mÊt, h«m chñ nhËt võa råi míi ch«n nªn b¹n Êy kh«ng
chÐp bµi vµ lµm bµi tËp kÞp ¹!
C« gi¸o kh«ng nãi g×, kªu häc trß lÊy tËp ra häc bµi míi.
SP Lý-K2000-TTGDTX B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch ®¸nh gi¸ cña c« chñ
nhiÖm ®èi víi em D ch−a tho¶ ®¸ng ë chç nµo? Nªn øng xö tiÕp ra sao nÕu gÆp t×nh
T×nh huèng sè 208. Kh«ng ®iÓm, vÒ chç!
Vµo tiÕt ch÷a bµi tËp To¸n t¹i líp 12B. ThÇy kªu mét em n÷ lªn lµm bµi tËp. Sau
khi bµi tËp ®−îc gi¶i xong, thÇy xem xÐt vµ cho r»ng em ®ã ®] gi¶i sai cßn em ®ã c]i l¹i
thÇy vµ qu¶ quyÕt r»ng m×nh ®] gi¶i ®óng. Bùc m×nh thÇy qu¸t: “Kh«ng ®iÓm, vÒ chç!”.
Em n÷ võa vÒ chç võa khãc nøc në. Líp häc l¾ng xuèng.
TiÕt häc kÕt thóc, vÒ ®Õn v¨n phßng thÇy míi hay r»ng em n÷ ®ã ®] gi¶i ®óng.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Khi ®] ý thøc ®−îc çi sai
cña m×nh, thÇy d¹y To¸n nªn lµm g×? Bµi häc nµo nªn rót kinh nghiÖm tõ t×nh huèng
nµy?
T×nh huèng sè 209. C¶ tËp thÓ v¾ng mÆt
T×nh huèng x¶y ra vµo ngµy tæng kÕt n¨m häc. Toµn tr−êng ®] tÒ tùu ®«ng ®ñ ®Ó
dù lÔ tæng kÕt n¨m häc trõ tËp thÓ líp 12C3. C« chñ nhiÖm líp v« cïng giËn d÷. Ngay
ngµy h«m sau, c« cho häp toµn líp l¹i vµ yªu cÇu mçi em ph¶i viÕt mét b¶n kiÓm ®iÓm.
Ngoµi ra c« cßn yªu cÇu §oµn tr−êng khai trõ ra khái §oµn tÊt c¶ çc ®oµn viªn trong
líp vµ yªu cÇu ban Gi¸m hiÖu h¹ mçi em mét bËc h¹nh kiÓm.
104
nhiÖm nh− vËy cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ g×? Nªn xö lý nh− thÐ nµo khi gÆp t×nh huèng
t−¬ng tù?
T×nh huèng sè 210. Bµi häc nhí ®êi!
Em kh«ng bao giê quªn ®−îc thÇy gi¸o d¹y em m«n v¨n håi em häc líp 9. Sè lµ
thÇy cã d¹y thªm m«n V¨n t¹i nhµ. Trong çc buæi d¹y thªm, thÇy hay ®äc cho häc
sinh nghe vµ ghi çc bµi v¨n lµm s½n. Sau ®ã khi cho chóng em lµm bµi kiÓm tra tËp
lµm v¨n t¹i líp thÇy l¹i ra ®Ò y trang nh− vËy. Vµ dÜ nhiªn, çc b¹n ®i häc thªm thÇy th×
bao giê ®iÓm còng lín h¬n çc b¹n kh«ng ®i häc thªm mÆc dï çc b¹n ®ã häc kÐm h¬n.
§iÒu ®ã khiÕn tôi em rÊt bÊt b×nh mµ kh«ng ai d¸m nãi.
Vµo kú thi häc kú I cña n¨m häc ®ã, ®Ò v¨n cã mét c©u: “H]y viÕt mét v¨n b¶n
tù chän”. V× bøc xóc nªn trong bµi lµm em chän viÕt mét l¸ ®¬n yªu cÇu Phßng Gi¸o
dôc cã ý kiÕn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng häc sinh û l¹i mµ kh«ng chÞu rÌn
luyÖn kü n¨ng lµm v¨n cña m×nh.
Ch¼ng may gi¸o viªn chÊm bµi l¹i lµ thÇy cña em. ThÕ lµ sau ®ã, khi lªn líp thÇy
cø m−în cí ®Ó chöi b©ng qu¬, nãi xiªn xá, nµo “¨n ch¸o ®¸ b¸t” nµo “lõa thÇy ph¶n
b¹n”...Çc b¹n trong líp cã thÓ kh«ng hiÓu, nh−ng em th× em biÕt thÇy ®ang chöi ai. TÖ
h¬n n÷a, thÇy cßn ®Ò nghÞ nhµ tr−êng h¹ h¹nh kiÓm cña em. §ã lµ “bµi häc nhí ®êi”
mµ em kh«ng thÓ nµo quªn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch d¹y thªm vµ çch
®¸nh gi¸, ®èi xö cña thÇy d¹y m«n V¨n ®èi víi häc sinh trong líp, nhÊt lµ ®èi víi em
häc sinh d¸m ý cã kiÕn cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ g×? T¹i sao? Bµi häc nµo nªn rót kinh
nghiÖm tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 211. §õng nªn chØ ®¸nh gi¸ häc sinh qua vÎ bÒ ngoµi
N¨m nay c« L, gi¸o viªn d¹y m«n V¨n ®−îc ph©n c«ng lµm chñ nhiÖm líp 10A.
Ngay tõ ®Çu n¨m häc, khi tiÕp xóc víi líp, c« ®] chó ý ®Õn em T- mét häc sinh ¨n mÆc
luém thuém, mÆt mòi th× ®en ®ñi tr«ng cã vÎ lem luèc. ¸c c¶m víi vÎ bÒ ngoµi cña em
ngay tõ ®Çu nªn c« xÕp T ngåi cuèi líp mÆc dï em h¬i nhá con. C« tá ra khã kh¨n víi
T trong çc tiÕt häc cña m×nh vµ trong çc tiÕt sinh ho¹t líp. Tr¸i l¹i, T l¹i lu«n cã th¸i
®é kÝnh träng c« vµ trong çc bµi kiÓm tra em lu«n lu«n ®¹t ®iÓm cao nhÊt líp. Kh«ng
nh÷ng thÕ, em ®èi xö víi b¹n bÌ kh«ng chª vµo ®©u ®−îc. ChÝnh v× thÕ em lu«n ®−îc
b¹n bÌ yªu mÕn. ThÊy vËy, c« L míi suy nghÜ l¹i vÒ th¸i ®é cña m×nh ®èi víi em. C«
liÒn t×m ®äc hå s¬, häc b¹ çc n¨m tr−íc cña T, hái chuyÖn T. C« giËt m×nh khi ®−îc
biÕt T ®] mÊt mÑ tõ nhá, ba cña em ®] lÊy vî kh¸c. HiÖn nay em ®ang ë víi «ng bµ
ngo¹i ®] giµ yÕu. Cuéc sèng cña hai giµ mét trÎ rÊt chËt vËt. Hµng ngµy em ph¶i ®i b¸n
vÐ sè ®Ó phô gióp «ng bµ. Çc n¨m häc tr−íc, em ®Òu nhËn ®−îc lêi phª cña gi¸o viªn
chñ nhiÖm còng nh− çc gi¸o viªn bé m«n: “T häc giái, lÔ phÐp víi thÇy c«, hßa nh]
víi b¹n bÌ”. C« ©n hËn v× m×nh ®] qu¸ véi vµng khi ®¸nh gi¸ häc sinh. Tõ ®ã c« chó ý
h¬n ®Õn T. C« coi T nh− em ót cña m×nh. C« n¨ng ®Õn th¨m gia ®×nh em, gióp ®ì em
trong häc tËp vµ trong cuéc sèng.
Cuèi häc kú I, T ®] ®−îc ®Ò nghÞ lªn tr−êng xem xÐt ®Ó lÜnh häc bæng “Häc
sinh nghÌo v−ît khã häc giái”. Cßn c« L qua tr−êng hîp nµy c« ®] tù rót mét bµi häc
quÝ gi¸. §ã lµ ®õng nªn chØ ®¸nh gi¸ häc sinh qua vÎ bÒ ngoµi.
105
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao c« L l¹i ph¶i ©n hËn
trong ®¸nh gi¸ vµ ®èi xö víi em T? Bµi häc nµo nªn rót kinh nghiÖm tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 212. T¹i thÇy hay t¹i trß?
ThÇy Tr lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm vµ d¹y m«n Gi¸o dôc c«ng d©n t¹i líp 11H. Trªn
líp thÇy gi¶ng thao thao bÊt tuyÖt ch¼ng cÇn biÕt häc trß cã chó ý l¾ng nghe hay kh«ng.
Th−êng th× tôi häc trß cø c¾m ®Çu c¾m cæ ghi bµi thÇy gi¶ng tõ ®Çu tiÕt ®Õn cuèi tiÕt ®Ó
vÒ cã bµi häc tiÕt sau tr¶ thÇy. Lóc ®Çu häc thÇy, mçi lÇn trß nµo ®−îc thÇy kªu lªn tr¶
bµi ®Çu tiÕt ®Òu rÊt ng¹i. Trong khi trß tr¶ bµi th× thÇy cÇm tËp cña trß xem, vµ l¾ng
nghe chø kh«ng nh×n vµo trß. Cø trß nµo ngËm h¬i l©u míi ra ch÷ hoÆc ng¾c ngø lµ thÇy
cho ®iÓm zªro ®em vÒ chç ngåi. Vµi lÇn thÊy vËy, sau ®ã tôi häc trß míi nghÜ ra mét
çch: Khi mét trß ®−îc gäi lªn tr¶ bµi th× mÊy trß ngåi bµn ®Çu lËt tËp vµ ®Ó ng−îc l¹i
cho trß ®ã cø viÖc nh×n vµo tËp mµ ®äc. L©u dÇn thµnh quen. NhiÒu trß trong líp ®−îc
®iÓm kiÓm tra miÖng m«n Gi¸o dôc c«ng d©n nhê çi mÑo ®ã. Vµ thÕ lµ trß häc bµi
còng nh− trß kh«ng häc bµi ®Òu cã ®iÓm tr¶ bµi t−¬ng ®−¬ng nhau.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch ®¸nh gi¸ cña thÇy Tr
nh− vËy cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ g× trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh? T¹i sao? Bµi häc
nµo nªn rót kinh nghiÖm tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 213. Hoang mang vÒ biÖn ph¸p gi¸o dôc cña m×nh
§Ó kÝch thÝch häc sinh thùc hiÖn tèt néi qui cña nhµ tr−êng. C« L gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp 11A7 ®] ph¸t ®éng phong trµo thi ®ua gi÷a çc tæ häc sinh víi nhau. Phong
trµo thi ®ua cã tªn gäi “Thi ®ua thùc hiÖn tèt néi qui häc tËp”. ViÖc theo dâi vµ ®¸nh
gi¸ phong trµo thi ®ua, c« giao cho çc tæ tr−ëng b»ng çch trùc chÐo gi÷a çc tæ. Tæ
tr−ëng tæ nµy cã tr¸ch nhiÖm theo dâi vµ ghi chÐp nh÷ng vi ph¹m (nh− kh«ng ®ång
phôc, kh«ng thuéc bµi,...) cña tæ kia. Tæ nµo vi ph¹m Ýt h¬n th× tÊt nhiªn sÏ ®−îc ®¸nh
gi¸ cao h¬n. Phong trµo thi ®ua sÏ ®−îc tæng kÕt mçi tuÇn mét lÇn vµo tiÕt sinh ho¹t líp
cuèi tuÇn. Häc sinh trong líp tham gia phong trµo thi ®ua mét çch s«i næi vµ nghiªm
tóc. §ît tæng kÕt ®Çu tiªn ®] ®Õn. Tæ tr−ëng çc tæ lªn ®äc b¶n liÖt kª nh÷ng vi ph¹m
cña tæ do m×nh ®−îc ph©n c«ng theo dâi. §Õn lóc nµy th× t×nh huèng ®] n¶y sinh. Çc
thµnh viªn cña tæ nµy kh«ng ®ång ý víi b¶n liÖt kª cña tæ tr−ëng tæ kia. ThÕ lµ çc em
tranh c]i nhau Çm Ü c¶ lªn, kh«ng ai chÞu nh−êng ai. §Õn khi c« chñ nhiÖm lªn gi¶ng
hßa çc em míi chÞu gi÷ trËt tù trë l¹i. Tuy nhiªn nh×n xuèng líp, c« chñ nhiÖm nhËn
thÊy sù giËn d÷ víi nhau vÉn cßn v−¬ng l¹i trªn nÐt mÆt cña mét sè em khiÕn c« kh«ng
khái lo l¾ng vµ c¶m thÊy hoang mang vÒ biÖn ph¸p gi¸o dôc cña m×nh.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: BiÖn ph¸p tæ chøc thi ®ua
cña c« L tèt vµ ch−a tèt chç nµo? Çch kh¾c phôc?
T×nh huèng sè 214. Quªn ghi tªn, trõ 3 ®iÓm
§Ó rÌn luyÖn cho häc sinh tÝnh trung thùc, cÈn thËn, chu ®¸o khi lµm bµi kiÓm,
c« chñ nhiÖm ®] yªu cÇu häc sinh:
- Çc em h]y lµm bµi nghiªm tóc, kh«ng ®−îc copy bµi cña nhau vµ nhí ghi tªn
®Çy ®ñ vµo tê giÊy kiÓm tra, nÕu kh«ng c« sÏ trõ ®iÓm nÆng ®Êy nhÐ.
Häc sinh nghiªm tóc lµm bµi. Cuèi tiÕt c« thu bµi vµ høa tuÇn tíi sÏ tr¶.
TuÇn sau, ®Çu tiÕt thø nhÊt c« ph¸t bµi kiÓm tra cho líp. Ai còng phÊn khëi khi
®¹t ®iÓm tõ trung b×nh trë lªn. Riªng bµi cña M-mét em nam häc kh¸ trong líp chØ
®−îc cã 4 ®iÓm. M ®em bµi lªn vµ cã ý kiÕn víi c«:
- C« ¬i bµi cña em lµm ®óng nhiÒu mµ sao chØ ®−îc cã 4 ®iÓm?
106
C« chñ nhiÖm cÇm bµi kiÓm tra cña M gi¬ lªn cho c¶ líp xem vµ nãi:
- Çc em, bµi cña M lµm ®óng nhiÒu vµ tr×nh bµy s¹ch ®Ñp n÷a nh−ng ®¸ng tiÕc
mét ®iÒu lµ M quªn ghi tªn nªn c« ®] trõ ®iÓm nh− c« ®] nãi tuÇn råi. LÏ ra bµi cña M
®−îc 7 ®iÓm nh−ng c« trõ 3 ®iÓm lµm g−¬ng ®Ó sau nµy çc em ®õng t¸i ph¹m.
Nghe c« nãi xong, mÆt M cói xuèng, n−íc m¾t r−ng r−ng. CÇm l¹i tê kiÓm tra,
M xÐ to¹t vµ ch¹y ra ngoµi tr−íc sù ng¬ ng¸c cña c¶ líp vµ sù söng sèt cña c« gi¸o.
SP Sinh-K 2001-TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch trõ ®iÓm bµi kiÓm cña
em M nh− vËy ®] tho¶ ®¸ng ch−a? Nªn gi¶i quyÕt hËu qu¶ nh− thÕ nµo cho tho¶ ®¸ng?
T×nh huèng sè 215. Kh«ng tèt nghiÖp vÉn vµo ®−îc ®¹i häc
Çch ®©y 5 n¨m, líp 12B t«i chñ nhiÖm cã mét em cã ç tÝnh rÊt ®Æc biÖt. Em
häc kh¸ nh−ng ý thøc kû luËt th× l¹i rÊt kÐm. Em nghØ häc trªn 60tiÕt /n¨m. Em chØ ®i
häc çc m«n chÝnh mµ em ®Þnh thi vµo ®¹i häc, cßn çc m«n kh¸c em kh«ng quan t©m.
§−îc khuyªn nhñ nhiÒu lÇn nh−ng em vÉn gi÷ quan niÖm nh− vËy. Cuèi cïng héi ®ång
nhµ tr−êng ®] ra quyÕt ®Þnh cÊm thi tèt nghiÖp em nµy. ThÕ mµ sau ®ã, t«i hay tin em
nµy ®] vµo ®−îc ®¹i häc.
Cao Thµnh Lòy
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: HiÖn t−îng “bÊt æn” nµy cã
thÓ do ®©u vµ nã cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ g× trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh?
T×nh huèng sè 216. M¸y kiÓm tra thÕ kû
Giê Sö, ThÇy A vµo líp vµ b¾t ®Çu kiÓm tra bµi cò. ThÇy gäi bÊt kú trß nµo, mçi
trß tr¶ lêi mét c©u hái. ThÇy b¶o:
- Em nµo tr¶ lêi tróng thÇy cho 10 ®iÓm cßn em nµo tr¶ lêi trËt thÇy cho O ®iÓm
vµ bÞ ®uæi ra khái líp.
LÇn l−ît thÇy gäi mÊy häc sinh lªn tr¶ bµi. Cã em ®−îc 10 ®iÓm, cã em bÞ ®uæi
ra khái líp. Khi thÇy kªu ®Õn trß thø t− th× ë d−íi giäng cña mét em nµo ®ã cÊt lªn:
- ThÇy A qu¶ lµ m¸y kiÓm tra thÕ kû.
SP §Þa K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch cho ®iÓm cña thÇy A
nh− vËy cã nªn kh«ng? T¹i sao?
T×nh huèng sè 217. ThÇy chÊm ®iÓm kh«ng c«ng b»ng!
TiÕt häc To¸n b¾t ®Çu, thÇy gi¸o tr¶ bµi kiÓm tra lÇn tr−íc. Mét nam sinh thÊy
bµi cña m×nh vµ bµi cña b¹n sai gièng nhau (hai em ngåi çch xa nhau). ThÕ mµ bµi cña
b¹n ®−îc 10 ®iÓm cßn bµi cña m×nh ®−îc cã 9 ®iÓm liÒn ®øng dËy th¾c m¾c:
- Th−a thÇy bµi cña em vµ bµi cña b¹n G. sai gièng nhau sao thÇy cho b¹n G. 10
®iÓm cßn em ®−îc cã 9 ®iÓm ¹?
Ch−a kÞp nghe thÇy tr¶ lêi cËu ta l¹i tiÕp:
- ThÇy chÊm ®iÓm kh«ng c«ng b»ng!
SP Lý -K2000-TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn xö lý ra sao tr−íc
th¾c m¾c cña häc sinh nh− vËy?
T×nh huèng sè 218. §iÓm h×nh thøc
Trong tiÕt häc Hãa, thÇy Kh tr¶ bµi kiÓm tra tuÇn råi. Çc häc sinh trong líp
nhén nhÞp nhËn bµi kiÓm. Em ®−îc 8 hay 9 hoÆc 10 ®iÓm...Còng cã em 3 hay 4 thËm
chÝ 1 hay 2 ®iÓm. Em c−êi reo sung s−íng. Em im lÆng buån rÇu. Th«i th× ®ñ mäi t©m
tr¹ng. Bçng trß H ®øng dËy cÇm bµi kiÓm b−íc lªn, ®Õn bªn bµn thÇy cËu nãi:
107
- Sao thÇy cho ®iÓm em kú vËy?
ThÇy gi¸o giµ më cÆp kÝnh ra, dôi m¾t, cÇm bµi kiÓm cña H lªn xem råi nhÑ
nhµng lªn tiÕng:
- ThÇy cho ®iÓm vËy lµ tháa ®¸ng råi em cßn th¾c m¾c chi n÷a?
- Sao th»ng Minh lµm bµi còng nh− em mµ thÇy cho nã nh÷ng 7,5 ®iÓm?
ThÇy b¶o H cÇm bµi cña b¹n Minh lªn cho thÇy xem, xem xong thÇy gËt gï:
- å, t¹i bµi lµm cña b¹n Minh s¹ch, tr×nh bµy l¹i ®Ñp n÷a nªn thÇy khuyÕn khÝch
thªm cho b¹n Minh 0,5 ®iÓm n÷a, ®©y lµ 0,5 ®iÓm h×nh thøc. VÒ vÊn ®Ò nµy thÇy ®]
th«ng b¸o víi çc em råi mµ.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch ®¸nh gi¸ bµi kiÓm vµ
çch xö lý cña thÇy Kh cã tho¶ ®¸ng kh«ng? T¹i sao? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ
viÖc chÊm ®iÓm bµi kiÓm tra cña häc sinh cña thÇy Kh?
T×nh huèng sè 219. Häc sinh kh«ng chÞu viÕt b¶n tù kiÓm
TuÇn tr−íc, trong tiÕt sinh ho¹t chñ nhiÖm, t«i-gi¸o sinh thùc tËp chñ nhiÖm
®−îc nghe líp tr−ëng líp 11A4 b¸o ço lµ trong líp cã mét sè häc sinh quay cãp trong
tiÕt kiÓm tra, nh−ng gi¸o viªn chñ nhiÖm líp chØ nh¾c nhë chung.
TuÇn nµy, líp bÞ xÕp tiÕt lo¹i C víi lÝ do cã 3 em xem tµi liÖu trong giê kiÓm tra.
Cïng tuÇn, em líp phã phô tr¸ch häc tËp còng lËt tËp trong mét tiÕt kiÓm tra
kh¸c nh−ng gi¸o viªn bé m«n vÉn xÕp líp lo¹i A tiÕt ®ã. Sau khi nghe líp tr−ëng b¸o
ço xong, t«i nh¾c nhë em líp phã phô tr¸ch häc tËp tr−íc líp vµ yªu cÇu 3 em kia lµm
b¶n tù kiÓm cã ch÷ kÝ cña phô huynh ®Ó tr×nh lªn gi¸o viªn chñ nhiÖm líp. Ba em
kh«ng cã ý kiÕn g×. TuÇn sau t«i l¹i yªu cÇu 3 em tr×nh b¶n tù kiÓm. C¶ 3 em ®Òu nãi
r»ng ®] quªn viÕt. T«i yªu cÇu çc em ph¶i viÕt ®Ó tr×nh lªn gi¸m thÞ. Lóc nµy t«i nhËn
thÊy cã hai em tá th¸i ®é kh«ng hµi lßng. T«i hái hai em ®ã cã ®ång ý víi yªu cÇu cña
t«i kh«ng th× hai em ®¸p r»ng çc em kh«ng ®ång ý vµ çc em sÏ kh«ng viÕt b¶n tù
kiÓm. Hái lÝ do, çc em ®¸p r»ng b¹n líp phã häc tËp còng xem tµi liÖu mµ kh«ng bÞ
viÕt b¶n tù kiÓm th× çc em còng kh«ng viÕt. Dï t«i cã cè gi¶i thÝch cho çc em r»ng
em líp phã häc tËp së dÜ kh«ng bÞ viÕt b¶n tù kiÓm lµ v× viÖc ®ã kh«ng lµm ¶nh h−ëng
®Õn ®iÓm thi ®ua cña líp nªn chØ bÞ nh¾c nhë th«i cßn çc em lµm cho líp bÞ xÕp tiÕt
lo¹i C nªn ph¶i viÕt b¶n tù kiÓm, çc em còng kh«ng chÞu. Hai em cßn nãi thªm r»ng
çc em chØ kª tËp d−íi tê giÊy kiÓm tra chø ch−a sö dông vµ trong líp cßn cã nhiÒu b¹n
kh¸c còng lµm nh− thÕ, nh−ng c« gi¸o kh«ng ph¸t hiÖn ra.
T«i ®] b¸o ço sù viÖc lªn gi¸o viªn chñ nhiÖm líp. Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp tiÕp
tôc gi¶i thÝch, çc em vÉn kh¨ng kh¨ng: “Chóng em ch−a sö dông tµi liÖu, chóng em chØ
viÕt b¶n tù kiÓm khi b¹n líp phã häc tËp còng ph¶i viÕt”.
SP K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao çc em ph¹m lçi
kh«ng chÞu viÕt b¶n tù kiÓm? Çc gi¸o viªn nªn gi¶i quyÕt hiÖn t−îng thiÕu trung thùc
trong häc tËp nh− thÕ nµo ®Ó çc em t©m phôc, khÈu phôc?
T×nh huèng sè 220. C« chØ th−¬ng nhá N
N ®−îc c« gi¸o chñ nhiÖm c−ng chiÒu h¬n çc häc trß kh¸c. HÔ cã c«ng chuyÖn
cÇn sai khiÕn, c« l¹i giao cho N lµm. C« hay khen N tr−íc líp ngay c¶ khi N kh«ng cã
biÓu hiÖn tiÕn bé g×, cßn khi N cã khuyÕt ®iÓm th× c« l¹i bá qua. Çc em kh¸c thÊy vËy
rÊt buån, chóng x× xµo to nhá víi nhau: “C« chØ th−¬ng nhá N cßn tôi m×nh th× c« hæng
®Ó ý tíi”. Nh÷ng lêi phµn nµn ®ã ®] ®Õn tai c« chñ nhiÖm.
108
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Çch ®¸nh gi¸ vµ ®èi xö
cña c« chñ nhiÖm ®èi víi em N nh− vËy cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ g× trong c«ng t¸c gi¸o
dôc häc sinh?
T×nh huèng 221. Kh«ng ®¹t chØ tiªu phÊn ®Êu
H−ëng øng phong trµo thi ®ua cña tr−êng, tËp thÓ líp 10A do c« Th lµm chñ
nhiÖm ®] ®¨ng ký ®¹t 10% (5 em) häc sinh ®−îc xÕp lo¹i giái vµo cuèi häc kú mét.
Cuèi ®ît thi ®ua, líp chØ ®¹t ®−îc 8% (4 em), cßn mét em lÏ ra th× ®¹t nh−ng bÞ khèng
chÕ m«n thÓ dôc. Khi t×m hiÓu c« míi hay em nµy bÞ bÖnh ë ch©n nªn ¶nh h−ëng ®Õn
m«n thÓ dôc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong tr−êng hîp nµy,
GVCN líp nªn gi¶i quyÕt ra sao?
T×nh huèng sè 222. Th−a thÇy ch©n b¹n Êy bÞ tËt ¹!
ThÇy §-gi¸o viªn d¹y m«n gi¸o dôc thÓ chÊt míi vÒ tr−êng ®−îc ph©n d¹y líp
11D. Häc sinh vèn kh«ng thÝch häc m«n nµy nªn hay cóp tiÕt. BiÕt vËy ngay tõ tiÕt häc
®Çu tiªn, thÇy § nªu yªu cÇu:
- Dï lµ m«n thÓ dôc nh−ng ai kh«ng häc th× kh«ng ®−îc lªn líp.
Nghe thÇy nãi vËy, mét b¹n g¸i lªn tiÕng giäng bÊt b×nh:
- NÕu b¾t em häc thÓ dôc th× em ph¶i nghØ th«i!
- ThÕ th× em nghØ häc lu«n ®i! ThÇy tøc giËn.
C¶ líp véi la lªn: Th−a thÇy ch©n b¹n Êy bÞ tËt ¹!
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: §èi víi m«n thÓ dôc,
nh÷ng em bÞ tËt th× gi¶i quyÕt ra sao? Cã çch g× ®Ó çc em coi träng m«n thÓ dôc?
T×nh huèng sè 223. Ngu dèt vËy th× ë nhµ cho råi ®i häc ®Ó lµm g×!
ThÇy C chñ nhiÖm vµ d¹y m«n To¸n ë líp 11C. Mét lÇn, thÇy kªu trß N lªn lµm
bµi tËp trªn b¶ng. N lµm ®−îc mét nöa bµi th× loay hoay råi kh«ng lµm ®−îc n÷a mÆc
dï thÇy ®] cè gîi ý, dÉn d¾t thªm.
Gîi ý m]i mµ N vÉn kh«ng lµm ®−îc, bùc m×nh thÇy C nhiÕc mãc: “Sao mµ ngu
dèt thÕ! Ngu dèt th× ë nhµ cho råi ®i häc ®Ó lµm g×!”
N trë vÒ chç ngåi, cói mÆt xuèng bµn khãc. Vµ sau ®ã N nghØ liÒn mÊy h«m
kh«ng ®Õn líp.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em N l¹i nghØ
häc? ThÇy C nªn lµm g× ®Ó em N kh«ng cßn nghØ häc n÷a?
T×nh huèng sè 224. Söa ®iÓm
Cuèi häc kú, ®iÓm tæng kÕt çc m«n häc ®] ®−îc lµm xong. Xem ®iÓm sè tæng
kÕt ®−îc ghi ë sæ ®iÓm, mét em häc sinh trong líp nhËn thÊy m«n To¸n cña m×nh ®] bÞ
tÝnh ®iÓm sai. Em nµy liÒn ®Õn gÆp gi¸o viªn chñ nhiÖm líp nhê söa l¹i ®iÓm tæng kÕt
dïm em. Tin t−ëng ë häc trß, xem l¹i thÊy ®óng lµ ®iÓm tæng kÕt m«n To¸n cña em ®ã
bÞ tÝnh sai, gi¸o viªn chñ nhiÖm ®] h¹ bót söa ®iÓm l¹i cho ®óng mµ kh«ng th«ng qua
gi¸o viªn bé m«n. Khi biÕt chuyÖn, gi¸o viªn bé m«n ®] giËn d÷ gÆp gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp ®Ó tr¸ch mãc.
SP Sö-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: ViÖc söa ®iÓm l¹i cho
häc sinh nh− vËy cña c« chñ nhiÖm lµ ®óng hay sai? Nªn xö lý ra sao khi gÆp t×nh
109
T×nh huèng sè 225. ThÇy nhËu ®Ó lµm chi?
Häc sinh A vµ thÇy T ë cïng xãm víi nhau. Mét h«m häc sinh A qua nhµ mêi
thÇy sang ch¬i. Sang ®Õn n¬i th× thÇy thÊy bµn nhËu ®ang chê.
S¸ng h«m sau, thÇy T tr¶ bµi kiÓm cho líp. Xem bµi cña m×nh xong A ®øng dËy
hái:
- Th−a thÇy, sao bµi cña em ®iÓm nhá vËy?
- Em ®] xem bµi cña m×nh ch−a? ThÇy T nh−ín mµy hái.
- D¹ råi. VËy tèi qua thÇy nhËu ®Ó lµm chi? A ®¸p c¾c cí.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: ThÇy T nªn øng xö ra sao
tr−íc c©u nãi cña trß A?
T×nh huèng sè 225. “§×” häc trß kh«ng ®i häc thªm m×nh
§ lµ mét cËu häc sinh häc vµo lo¹i giái trong líp. Em ®i häc t¹i líp d¹y thªm
cña thÇy B (gi¸o viªn d¹y m«n To¸n ë líp em ) ®] hai n¨m. N¨m nay (n¨m chuÈn bÞ thi
tèt nghiÖp vµ thi ®¹i häc), em kh«ng theo häc thÇy n÷a mµ chän häc thªm ë mét thÇy
d¹y To¸n kh¸c (thÇy nµy d¹y ë tr−êng kh¸c). BiÕt ®−îc ®iÒu nµy, thÇy B kh«ng hµi lßng
víi §. ThÇy lu«n t×m çch ®Ó “®×” § trong m«n thÇy d¹y b»ng çch ®Æt nh÷ng c©u hái
khã mçi khi kªu § lªn tr¶ bµi. Dï § cã lµm bµi kiÓm tèt ®Õn ®©u th× thÇy còng kh«ng
chØ cho ®Õn ®iÓm kh¸ lµ cïng. Sù ®èi xö cö thÇy nh− vËy khiÕn § ch¸n n¶n v« cïng,
nhiÒu lóc em muèn bá häc lu«n. Mét b¹n th©n cña § mÐc sù viÖc nµy víi gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Sù ®èi xö cña thÇy B nh−
vËy cã thÓ dÉn ®Õn hËu qu¶ g× trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh? GVCN líp thÓ thÓ t¸c
®éng ®Õn thÇy B ®−îc kh«ng? T¸c ®éng nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 227. M©u thuÉn gi÷a häc sinh víi GVBM
ThÇy V©n-gi¸o viªn d¹y m«n VËt lý líp 10B mÆt hÇm hÇm, vÎ giËn d÷ nãi víi
thÇy Hµ
- Anh Hµ, th»ng Hßa líp anh chñ nhiÖm nã l¸o qu¸!
- Sao vËy anh? ThÇy Hµ hái.
- Bµi kiÓm cña nã bÞ ®iÓm kÐm, nã th¾c m¾c, t«i ®] gi¶i thÝch cho nã råi, nã d¸m
cù l¹i t«i, l¹i cßn d¸m xÐ bµi kiÓm tr−íc mÆt t«i n÷a. Ch−a h¶ giËn, thÇy V©n l¹i la tiÕp:
- Anh nªn xÕp nã h¹nh kiÓm yÕu kú nµy dïm t«i.
SP VËt Lý-K2000-C§SP B¹c Liªu
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn gi¸o dôc
em Hoµ vµ gi¶i quyÕt mèi bÊt hoµ gi÷a em Hoµ vµ thÇy V©n nh− thÕ nµo cho tho¶ ®¸ng?
T×nh huèng sè 228. ¸p lùc
Em C.T kh¸ sinh ®Ñp, con mét gia ®×nh kh¸ gi¶. Häc kú I em bÞ xÕp h¹nh kiÓm
yÕu v× th−êng xuyªn quay cãp trong giê kiÓm tra. MÆc dï ®] ®−îc nh¾c nhë rÇy la thËm
chÝ c¶ c¶nh ço nhiÒu lÇn nh−ng cø mçi lÇn kiÓm tra lµ em l¹i mét lÇn quay cãp víi
nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau. Sang häc kú II em vÉn chøng nµo tËt nÊy kh«ng chÞu söa
®æi. KÕt qu¶ cuèi n¨m em bÞ xÕp h¹nh kiÓm yÕu, céng thªm häc lùc yÕu nªn em bÞ xÕp
ë l¹i líp. Phô huynh cña em nhiÒu lÇn ®Õn gi¸o viªn chñ nhiÖm líp th−¬ng l−îng cho
em h¹nh kiÓm trung b×nh ®Ó em ®−îc thi l¹i nÕu kh«ng (hä däa) sÏ cho con th«i häc.
Cïng lóc hä ®Õn gÆp ban Gi¸m hiÖu. Ban Gi¸m hiÖu ®Ò nghÞ gi¸o viªn chñ nhiÖm lÊy ý
kiÕn tËp thÓ líp vÒ h¹nh kiÓm cña em C.T.
TrÇn ThÞ Phông Loan
110
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn xö lý ra
sao trong t×nh huèng nµy?
2.5. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG Cã LI£N
QUAN §ÕN viÖc PHèI HîP VíI ÇC lùc l−îng gi¸o dôc TRONG vµ
ngoµi TR¦êNG §Ó qu¶n lý, GI¸O DôC HS
T×nh huèng sè 229. ThÇy ®äc nhÇm ®¸p ¸n
TiÕt sinh ho¹t líp chñ nhiÖm (10 A3) tuÇn nµy t«i giao cho M-sinh viªn ®−îc t«i
h−íng dÉn thùc tËp c«ng t¸c chñ nhiÖm líp, phô tr¸ch. §Õn phÇn ®è vui cã th−ëng (c©u
hái vµ ®¸p ¸n ®Òu do M thùc hiÖn), mét cËu häc sinh tr¶ lêi ®óng råi mµ thÇy cø b¾t tr¶
lêi l¹i nhiÒu lÇn víi lý do cßn chót xÝu n÷a lµ ®óng. Çc em häc sinh trong líp vÉn
ngoan ngo]n ®−a tay xin tr¶ lêi. Çc c©u tr¶ lêi sau cña çc em cã söa chót Ýt vÒ ng«n tõ
nh−ng néi dung vÉn kh«ng thay ®æi. ThÇy M vÉn cho lµ ch−a ®óng. T«i ngåi ë cuèi líp
theo dâi. L¹ ch−a, c©u hái kh«ng khã tr¶ lêi, çc em ®−îc gäi ®Òu tr¶ lêi ®óng, thÕ mµ
thÇy M vÉn cho lµ ch−a ®óng.
- Ch¾c thÇy M cã Èn ý g× ch¨ng? T«i nghÜ thÇm.
§Õn chõng bèn em tr¶ lêi thªm, t×nh tr¹ng vÉn nh− thÕ. Chét d¹, t«i coi l¹i ®¸p
¸n trªn tê giÊy mµ thÇy M ®] ghi l¹i ®Ó sinh ho¹t. TÐ ra ®¸p ¸n ghi lén mµ thÇy M
kh«ng hay.
Tr−íc khi tæng kÕt phÇn ®è vui, t«i héi ý nhanh víi thÇy M. ThÊy thÇy M ®á
mÆt lóng tóng, t«i gîi ý cho thÇy hai çch gi¶i quyÕt:
1. ThÇy cè t×nh nãi thÕ ®Ó thö çc em.
2. ThÇy nhÇm vµ çc em ®óng, tÊt c¶ çc em tr¶ lêi ®óng ®Òu xøng ®¸ng nhËn
phÇn th−ëng.
Gîi ý hai çch xö lý nh− vËy, t«i còng muèn nh©n c¬ héi nµy ®Ó thö møc ®é sÜ
diÖn vµ lßng trung thùc cña sinh viªn thùc tËp mµ m×nh h−íng dÉn. Trong tr−êng hîp
nµy, thËt lßng t«i muèn cËu ta chän ph−¬ng ¸n thø hai. Vµ t«i thËt nhÑ nhâm khi nghe
em sinh viªn Êy tr¶ lêi cïng häc sinh: “C©u nµy thÇy ®äc nhÇm ®¸p ¸n. ThÇy xin lçi çc
em. N]y giê çc em tr¶ lêi ®Òu ®óng c¶. Çc em thËt kiªn ®Þnh trong c©u tr¶ lêi cña
m×nh mÆc dï thÇy ®] nãi lµ ch−a ®óng”.
Sau ®ã, khi thÇy M kh«ng cã mÆt, t«i ®] nãi víi häc sinh cña m×nh vÒ thÇy M vµ
lßng trung thùc. T«i nãi víi çc em r»ng: “Çc em ¹, thÇy M cã thÓ tr¶ lêi kh¸c ®i vµ
çc em vÉn ®−îc lÜnh th−ëng, nh−ng thÇy ®] kh«ng lµm thÕ v× thÇy sÏ lµ thÇy gi¸o sau
nµy. Con ng−êi ai còng cã lóc sai sãt, nhÇm lÉn nh−ng kh«ng thÓ thiÕu lßng trung thùc,
v× thiÕu trung thùc tøc lµ thiÕu tù träng, tù h¹ thÊp b¶n th©n m×nh vµ còng lµ thiÕu t«n
träng ng−êi kh¸c. Çc em cã v× sù sai sãt nµy cña thÇy mµ chª thÇy dë kh«ng?” .Çc
em häc sinh tuy míi häc líp 10 nh−ng ý thøc còng nhanh. Chóng ®ång thanh: “Th−a c«
kh«ng ¹, chóng em thÝch sù thµnh thËt!”
Sau b÷a ®ã, t«i nhËn thÊy mèi quan hÖ thÇy trß gi÷a häc sinh cña m×nh vµ thÇy
M ngµy cµng tèt ®Ñp h¬n. Chóng rÊt quÝ mÕn thÇy thùc tËp cña m×nh.
Ng« ThÞ Ngäc Thanh
THBC Phan Ngäc HiÓn-TP-CÇn Th¬
nhiÖm líp ®èi víi gi¸o sinh thùc tËp nh− vËy cã tho¶ ®¸ng kh«ng? T¹i sao? Bµi häc quÝ
bµu nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
111
T×nh huèng sè 230. C« gi¸o vµo viÖn-häc sinh vui mõng v× ®−îc nghØ tiÕt
H«m ®ã líp 11B cã 4 tiÕt, hai tiÕt ®Çu m«n To¸n vµ hai tiÕt sau m«n V¨n. §−îc
b¸o c« d¹y To¸n cña líp bÞ tai n¹n giao th«ng trªn ®−êng ®i tíi tr−êng ph¶i vµo viÖn
nªn t«i quyÕt ®Þnh d¹y ®«n tiÕt lªn ®Ó cho líp vÒ sím. Khi t«i b−íc vµo líp, çc em
®øng dËy chµo t«i víi nh÷ng cÆp m¾t trßn xoe. Chµo çc em xong, t«i liÒn gi¶i thÝch víi
çc em: “H«m nay c« P trªn ®−êng ®i d¹y bÞ tai n¹n nªn ph¶i vµo bÖnh viÖn. C« ®«n tiÕt
lªn cho çc em vÒ sím”. Ngoµi søc t−ëng t−îng cña t«i, c¶ líp vç tay c−êi h« hè, cã em
®øng bËt dËy, cã em la lín: “Qu¸ ®]! Qu¸ ®]! B÷a nay vÒ sím!“. §øng trªn bôc gi¶ng,
t«i s÷ng sê ®¸nh r¬i c¶ viªn phÊn mµ kh«ng hay. T«i nghiªm nÐt mÆt nh×n xuèng. C¶
líp sau trËn c−êi, mõng rì, nh×n lªn, thÊy t«i liÒn im bÆt. Lóc Êy, t«i rÊt giËn nh−ng cè
b×nh tÜnh hái:
-Çc em trËt tù ®−îc ch−a?.
C¶ líp im lÆng. T«i hái tiÕp:
-MÊy em tr«ng thÇy c« bÞ tai n¹n, ®au èm ®Ó mÊy em nghØ tiÕt häc ph¶i kh«ng?
Kh«ng khÝ líp häc chïng xuèng. Nh÷ng khu«n mÆt nh×n lªn c¨ng th¼ng.
§ang trong c¬n giËn bÞ nÐn l¹i t«i nãi dån dËp: “Th¸i ®é cña çc em thÓ hiÖn sù
v« ý thøc, thiÕu ®¹o ®øc. MÊy em suy nghÜ xem, nÕu c« P ®ang n»m ë bÖnh viÖn mµ
hay th¸i ®é cña çc em nh− thÕ nµy ch¾c c« sÏ buån l¾m!...”. Cã tiÕng x× xµo d−íi líp:
“ChiÒu nay líp m×nh ®i th¨m c« P nhÐ“. Nghe vËy t«i l¹i nãi thªm: “MÊy em ®i th¨m lµ
®iÒu rÊt tèt, nh−ng c« khuyªn çc em mét ®iÒu: NÕu thËt sù tÊm lßng çc em muèn ®Õn
th× ®«i ch©n h]y ®Õn. NÕu ®«i ch©n ®Õn nh−ng tÊm lßng kh«ng muèn ®Õn th× tèt nhÊt
çc em ®õng ®Õn”.
Hai tiÕt lªn líp cña t«i tr«i ®i mét çch nÆng nÒ, t«i ra vÒ víi t©m tr¹ng thËt
buån. H«m sau, t«i quyÕt ®Þnh ph¶n ¸nh t×nh tr¹ng nµy víi c« chñ nhiÖm líp 11B.
NguyÔn Lª Thanh Yªn
THBC c«ng T©n Phó Th¹nh-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch xö lý cña c« d¹y v¨n
®èi víi häc trß trong t×nh huèng nµy ®] tho¶ ®¸ng ch−a? T¹i sao? Khi ®−îc nghe ph¶n
¸nh, GVCN líp nªn t¸c ®éng ®Õn häc sinh cña m×nh nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 231. Chäi phÊn tróng ®Çu thÇy
ThÇy V-gi¸o viªn d¹y m«n VËt Lý ®ang h−íng dÉn líp «n thi häc kú. Bçng mét
viªn phÊn bay tõ d−íi lªn tróng ngay ®Çu thÇy. Sau mét håi truy t×m thñ ph¹m kh«ng ra,
thÇy bùc m×nh kh«ng tiÕp tôc «n tËp cho líp n÷a vµ b¸o l¹i víi c« H-gi¸o viªn chñ
nhiÖm líp. §−îc tin, c« H xuèng ngay líp chñ nhiÖm. C« nh¾c nhë chung cho c¶ líp vÒ
tÇm quan träng cña çc tiÕt «n tËp cuèi häc kú vµ yªu cÇu çc em h]y cè g¾ng tËp trung
«n tËp tèt trong tÊt c¶ çc tiÕt «n tËp cña çc m«n häc. Sau ®ã c« ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò võa
x¶y ra ë líp. BiÕt viÖc truy t×m thñ ph¹m tiÕp tôc sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶, c« H lªn tiÕng:
- C« ®] ®−îc biÕt ai lµ ng−êi g©y ra sù cè võa råi ®Ó ¶nh h−ëng ®Õn tiÕt «n tËp
cña c¶ líp, cã lÏ em ®ã còng ®] ©n hËn l¾m råi. Tr−íc m¾t, c« muèn em g©y ra lçi nªn
®Õn xin lçi thÇy V. NÕu v× ®ïa giìn víi b¹n bªn d−íi mµ v« t×nh xóc ph¹m thÇy th×
thµnh thËt xin lçi thÇy, thÇy sÏ tha thø th«i.
KÕt qu¶, em häc sinh ph¹m lçi ®] tù ®Õn nhµ thÇy V nhËn lçi víi thÇy.
SP Anh v¨n-K1998- §HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch xö lý cña thÇy d¹y
m«n Lý vµ c« chñ nhiÖm líp trong t×nh huèng nµy ®] tho¶ ®¸ng ch−a? Nªn xö lý ra sao
khi gÆp t×nh huèng t−¬ng tù nh− thÇy d¹y m«n VËt lý?
T×nh huèng sè 232. ThÇy kh«ng −a tôi em
112
Em nhí m]i thÇy d¹y em m«n To¸n håi em häc líp 12A1 tr−êng THPT V.L.
ThÇy d¹y hay nh−ng thÇy khã tÝnh vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét çch ®éc ®o¸n.
Mét lÇn, thÇy ®ang h−íng dÉn tôi em gi¶i bµi tËp th× mét b¹n g¸i tªn L ®øng dËy
th−a:
- Th−a thÇy, b¹n C. vµo giê nµo còng nh×n em ch»m ch»m khiÕn em rÊt khã chÞu.
Em rÊt ghÐt b¹n Êy ¹.
ThÇy lËp tøc mêi b¹n C. ra khái líp mµ kh«ng cÇn hái lý do nh−ng b¹n C. kh«ng
chÞu ra. Bùc m×nh, thÇy b−íc ra khái líp xuèng v¨n phßng mêi c« chñ nhiÖm líp em
lªn gi¶i quyÕt. Bän em rÊt bÊt b×nh vµ buån c−êi v× thÇy chØ thÝch tôi con g¸i mµ kh«ng
−a tôi em. C« chñ nhiÖm lªn líp hái b¹n C.:
- C. T¹i sao em nh×n L ch»m ch»m khiÕn L khã chÞu vËy?
C. kh«ng chót ngÇn ng¹i th−a víi c« chñ nhiÖm:
- D¹ th−a c«, b¹n L kh«ng nh×n em sao b¹n biÕt em nh×n b¹n Êy ¹!
Tôi em kho¸i chÝ c−êi å t¸n th−ëng c©u tr¶ lêi cña b¹n C.
SP To¸n-K2000- TTGDTX VÜnh Long
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao häc sinh trong líp
l¹i bÊt b×nh vµ cã vÎ kh«ng −a thÇy d¹y m«n To¸n? Bµi häc nµo nªn rót kinh nghiÖm tõ
t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 233. H]y m¹nh d¹n ®Õn nhËn lçi víi c« d¹y Hãa ®i
TiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, b¹n líp tr−ëng b¸o ço víi c« chñ nhiÖm líp mét
tr−êng hîp ®] diÔn ra vµo tiÕt häc m«n Hãa vµo buæi thø s¸u. Sè lµ c« d¹y Hãa kªu b¹n
D lªn tr¶ bµi nh−ng b¹n D kh«ng thuéc bµi vµ kh«ng lµm bµi tËp ë nhµ. Mét b¹n nµo ®ã
®] nh¾c bµi cho D. C« d¹y Hãa nghe ®−îc. C« hái nh−ng kh«ng ai ®øng lªn nhËn lçi
khiÕn c« giËn cho líp nghØ sím.
Nghe xong, c« kh«ng rÇy la mµ nãi:
- Çc em cã tinh thÇn gióp ®ì b¹n lµ tèt. Nh−ng çc em ph¶i biÕt gióp ®ì b¹n
nh− thÕ nµo ®Ó b¹n m×nh cã thÓ hiÓu bµi vµ lµm bµi ®−îc trong mäi tr−êng hîp chí
kh«ng nªn chØ chê b¹n lªn b¶ng tr¶ bµi mµ nh¾c b¹n ®Ó b¹n ®¹t ®iÓm lín.
Ngõng lêi nh×n c¶ líp, ¸nh m¾t cña c« dõng l¹i ë b¹n líp tr−ëng, c« l¹i tiÕp:
- Çc em nªn trao ®æi víi nhau xem cã çch nµo tèt nhÊt ®Ó gióp ®ì çc b¹n
kh«ng chÞu häc bµi vµ lµm bµi tËp ë nhµ nhÐ. Cßn h«m råi em nµo ®] chãt nh¾c bµi cho
b¹n th× h]y m¹nh d¹n ®Õn gÆp c« d¹y Hãa mµ nhËn lçi ®i. C« nghÜ lµ c« d¹y Hãa sÏ tha
thø th«i.
nhiÖm nh− vËy cã ®óng kh«ng? t¹i sao?
T×nh huèng sè 234. Kh«ng nªn bá líp
Gi¸o viªn h−íng dÉn bËn viÖc ®ét xuÊt nªn cã nhê N-gi¸o sinh thùc tËp d¹y thÕ
mét tiÕt t¹i líp thùc tËp chñ nhiÖm. Suèt c¶ tiÕt N d¹y, trªn b¶ng thÇy gi¶ng mÆc thÇy,
d−íi líp nhiÒu em nãi chuyÖn, lµm viÖc riªng lµm cho líp häc qu¸ ån µo. GiËn dçi, N
bá ra khái líp sím 6 phót. Ch¼ng may trong 6 phót ®ã cã hai em trong líp cù qua cù l¹i
råi ®¸nh lén nhau khiÕn líp häc n¸o ®éng c¶ lªn. Sù viÖc ®Õn tai gi¸o viªn h−íng dÉn.
GÆp N gi¸o viªn h−íng dÉn gãp ý: “§ã lµ mét çch xö lý t×nh huèng ch−a hîp lý. Em
kh«ng nªn giËn dçi víi häc sinh lµm g× l¹i cµng kh«ng nªn bá líp. H]y t×m hiÓu xem
v× sao çc em l¹i ån nh− vËy råi ®Ò ra çch gi¶i quyÕt”.
113
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Sù gãp ý cña gi¸o viªn
h−íng dÉn ®èi víi gi¸o sinh thùc tËp nh− vËy cã ®óng kh«ng? T¹i sao? Bµi häc nµo
gi¸o sinh nªn rót kinh nghiÖm tõ t×nh huèng nµy
T×nh huèng sè 235. Anh b¹n cïng nhãm ®] cøu t«i mét bµn thua tr«ng thÊy
T«i cßn nhí nh− in thø b¶y h«m ®ã lµ ngµy mµ t«i ph¶i ®øng líp ®iÒu khiÓn tiÕt
sinh ho¹t cuèi tuÇn. T«i lo l¾ng kh«ng biÕt m×nh cã ®ñ søc ®Ó nãi nguyªn c¶ mét tiÕt
hay kh«ng bëi t«i míi mæ ruét thõa ®−îc hai tuÇn. ThÊy t«i lo l¾ng, mét b¹n nam cïng
nhãm ®] trÊn an t«i: “B¹n yªn t©m ®i, cã g× m×nh sÏ gióp ®ì cho“. Nghe vËy, t«i còng
v÷ng t©m ®−îc phÇn nµo. TiÕt sinh ho¹t b¾t ®Çu. T«i nhá nhÑ ®−a ra nh÷ng nhËn xÐt vÒ
t×nh h×nh líp trong tuÇn qua cïng nh÷ng yªu cÇu, nh÷ng kÕ ho¹ch tuÇn tíi...15 phót, 20
phót råi 25 phót tr«i qua, mäi chuyÖn diÔn ra tèt ®Ñp. Trªn b¶ng t«i vÉn nhá nhÑ lµm
tiÕp c«ng viÖc cña m×nh. Kho¶ng 15 phót cuèi tiÕt, líp trë nªn ån µo. Trong khi t«i vÉn
®ang sinh ho¹t trªn b¶ng th× ë d−íi nhiÒu em quay qua, quay l¹i s«i næi bµn luËn víi
nhau chuyÖn g× ®ã khiÕn nh÷ng em muèn nghe t«i nãi còng kh«ng tµi nµo nghe ®−îc.
T«i cßn ®øng nh− trêi trång ch−a biÕt xö lý ra sao th× anh b¹n cïng nhãm (ng−êi ®]
trÊn an t«i) ®i lªn bôc gi¶ng. Nh×n xuèng çc em (®ang m¶i chuyÖn ®Õn nçi kh«ng biÕt
thÇy lªn tiÕp søc cho c«), vÎ mÆt thËt nghiªm, anh nãi lín: “Con ng−êi ta cã hai lç tai vµ
mét çi miÖng lµ ®Ó nghe nhiÒu h¬n lµ nãi, ®»ng nµy çc em cø nhao nhao lªn mÆc c«
c« nãi, mÆc em em nãi lµ sao!”. TiÕng ån bçng im bÆt, mét sè ng¬ ng¸c nh×n lªn. ChØ
®îi cã vËy, anh b¹n t«i nhá giäng nãi tiÕp: “Nµo b©y giê çc em trong líp cÇn cã ý kiÕn
g× th× gi¬ tay, lÇn l−ît tõng ng−êi nãi ®Ó thÇy c« vµ c¶ líp cïng nghe nhÐ”.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao nh÷ng phót cuèi
cña tiÕt sinh ho¹t häc sinh trong líp l¹i trë nªn ån µo nh− vËy? Bµi häc nµo nªn rót kinh
nghiÖm trong viÖc ®iÒu khiÓn tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn nµy?
T×nh huèng sè 236. To¹c! To¹c! Bµi kiÓm tra ®] bÞ xÐ ra lµm 4 m¶nh
Sau khi nhËn xÐt xong kÕt qu¶ bµi kiÓm cña häc sinh trong líp, c« L.A cÇm xÊp
bµi ®i xuèng tr¶ cho tËn tay tõng em. §Õn chç §oµn V¨n T, võa cÇm bµi c« tr¶, T võa
liÕc nh×n lªn cét ghi ®iÓm sè. Mét con sè 2 trßn chÜnh. §á mÆt, kh«ng kÞp ®äc lêi nhËn
xÐt cña c«, to¹c, to¹c bµi kiÓm tra ®] bÞ T xÐ ra lµm 4 m¶nh. ThuËn tay, T vo trßn çc
m¶nh vôn vµ thÈy xuèng gÇm bµn tr−íc sù ng¬ ng¸c cña çc b¹n. C« L.A quay l¹i hái:
“T¹i sao em l¹i xÐ bµi kiÓm nh− vËy?”. Kh«ng chót ®¾n ®o, T ®¸p: “Bµi cña em, kh«ng
thÝch th× em xÐ”. Vµ cø thÕ T tr¶ lêi tay ®«i c« L.A. NhËn ®−îc lêi ph¶n ¸nh tõ gi¸o
viªn bé m«n vÒ hµnh vi cña em T, c« chñ nhiÖm mêi em T cuèi buæi ë l¹i cho c« gÆp.
Sau khi chØ cho T ngåi ë ghÕ bªn c¹nh ®èi diÖn víi m×nh, c« chñ nhiÖm hái: “Em cã
biÕt v× sao c« mêi em gÆp c« kh«ng?”. “Th−a c« cã ¹!”, lóng tóng T lªn tiÕng. C« yªu
cÇu T tr×nh bµy l¹i sù viÖc võa x¶y ra trªn líp vµ tù rót kinh nghiÖm vÒ viÖc lµm cña
m×nh. Lóc ®Çu T cßn loanh quanh bao biÖn cho viÖc lµm cña m×nh. C« chñ nhiÖm im
lÆng, víi nÐt mÆt võa nghiªm kh¾c võa ®−îm vÎ buån ch¨m chó nh×n vµ nghe T nãi. Lêi
tr×nh bµy cña T ng¾c ngø dÇn råi t¾t h¼n. Cuèi cïng T ®] thµnh thËt thó nhËn çi sai cña
m×nh vµ høa söa ch÷a khuyÕt ®iÓm. MØm c−êi, c« nhÑ nhµng: “NÕu em ®] thùc sù nhËn
ra çi sai cña m×nh th× h]y ®Õn gÆp c« L.A vµ xin lçi c« Êy ®i. C« hy väng em sÏ kh«ng
t¸i ph¹m khuyÕt ®iÓm nµy n÷a nhÐ!”. §á mÆt T ®¸p khÏ: “V©ng ¹!”.
Phan ThÞ TiÕng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Do ®©u mµ çch t¸c ®éng
®Õn em T cña c« chñ nhiÖm l¹i cã søc thuyÕt phôc nh− vËy?
114
T×nh huèng sè 237. Cè g¾ng häc ®Ó kh«ng phô lßng thÇy c«!
TiÕt häc nµo H (häc yÕu vµ lµ häc sinh ç biÖt trong líp) còng bÞ çc gi¸o viªn
bé m«n kªu ®øng dËy tr¶ bµi. A tá ra bÊt m]n víi ®iÒu ®ã.
Sau mét thêi gian nh− vËy, A c¶m thÊy häc lùc cña m×nh cã sù tiÕn bé. Em t×m
hiÓu t¹i sao çc gi¸o viªn bé m«n l¹i lµm nh− thÕ. Hãa ra thÇy chñ nhiÖm cña em ®]
trao ®æi víi çc gi¸o viªn bé m«n vµ thèng nhÊt víi hä çch lµm nh− vËy ®Ó gióp ®ì
em.
Tõ ®ã, A cè g¾ng häc tËp h¬n. Em t©m sù víi b¹n:
- M×nh ph¶i cè g¾ng häc tËp ®Ó kh«ng phô lßng thÇy chñ nhiÖm vµ çc thÇy c«
gi¸o d¹y líp m×nh.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Trß A ®] cã sù quyÕt t©m
nh− vËy lµ do ®©u? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 238. T¹o c¬ héi cho em
LÇn Êy, n¨m em líp t«i gióp çn bé th− viÖn chuyÓn mét sè s¸ch ®Õn phßng ®äc
míi. Sau khi chuyÓn xong, çn bé th− viÖn thÊy mÊt mét sè quyÓn s¸ch vµ ph¸t hiÖn em
T lÊy. T«i ®] gÆp riªng em T, trß chuyÖn cïng em vµ cuèi cïng em ®] tr¶ l¹i s¸ch ®Çy
®ñ cho th− viÖn vµ lµm b¶n cam kÕt høa kh«ng t¸i ph¹m cã x¸c nhËn cña gia ®×nh.
Sù viÖc trªn BGH ®] biÕt. BGH yªu cÇu t«i xÕp em T h¹nh kiÓm yÕu ®Ó r¨n ®e
çc em kh¸c lµm t«i rÊt khã xö. NÕu bÞ h¹nh kiÓm yÕu, em T sÏ kh«ng ®−îc dù thi tèt
nghiÖp líp 12. V¶ l¹i, em ®] ý thøc ®−îc çi sai cña m×nh vµ høa söa ch÷a. T«i quyÕt
®Þnh trao ®æi vÊn ®Ò nµy víi BGH vµ ®Ò nghÞ nhµ tr−êng xÕp em h¹nh kiÓm trung b×nh
®Ó em ®−îc dù thi tèt nghiÖp.
B©y giê th× em ®] lµ mét thÇy gi¸o cã uy tÝn víi häc sinh.
TrÇn Hïng Linh
THPT Thèt Nèt-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch xö lý cña GVCN líp
nh− vËy lµ ®óng hay sai? V× sao?
T×nh huèng sè 239. NghØ häc nhiÒu do gia ®×nh thiÕu qu¶n lý
Ba m¸ ë quª, çch tr−êng kh¸ xa, T (häc sinh líp 10A3) ph¶i ë víi gia ®×nh chÞ
g¸i ®Ó ®i häc. NhiÒu lÇn T nghØ häc kh«ng phÐp. ThÇy N-gi¸o viªn chñ nhiÖm kh«ng
biÕt lý do T nghØ häc. Sau khi T ®i häc trë l¹i, thÇy N gÆp em t×m hiÓu nguyªn nh©n.
BiÕt r»ng viÖc em nghØ häc mét phÇn do gia ®×nh thiÕu qu¶n lý, thÇy N yªu cÇu em ph¶i
mêi cho b»ng ®−îc gia ®×nh ®Õn ®Ó gi¶i quyÕt. Lóc ®Çu T kh«ng d¸m mêi gia ®×nh ®Õn
gÆp gi¸o viªn chñ nhiÖm v× sî. Sau khi nghe thÇy N ph©n tÝch, ®éng viªn, T ®ång ý kªu
mÑ em lªn gÆp gi¸o viªn chñ nhiÖm. Võa gÆp mÆt, mÑ em T ®] khãc lãc, than thë mong
muèn thÇy chñ nhiÖm c¶m th«ng. Qua ph©n tÝch cña thÇy N, phô huynh ®] nhËn thÊy
®−îc sù sai sãt cña gia ®×nh, cña b¶n th©n em T vµ ®] lµm b¶n cam kÕt víi thÇy vµ nhµ
tr−êng lµ sÏ quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn viÖc häc cña con em m×nh.
Tõ ®ã vÒ sau, T ®−îc gia ®×nh qu¶n lý chÆt chÏ vµ kh«ng bá häc mét buæi nµo
n÷a. NÕu cã nghØ th× phô huynh ®Ých th©n ®Õn xin phÐp.
Vâ ThÞ DiÖp
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Do ®©u mµ gia ®×nh em T
®] cã sù thay ®æi trong qu¶n lý con çi cña m×nh? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh
huèng nµy?
115
T×nh huèng sè 240. T«i hiÓu ý c« råi!
Em X lµ mét häc sinh ç biÖt th−êng xuyªn bÞ mêi phô huynh. Mét lÇn, khi phô
huynh cña em X ®Õn gÆp, c« chñ nhiÖm th«ng b¸o cho phô huynh biÕt t×nh tr¹ng cña X,
®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò häc tËp cña em: Häc yÕu, rÊt l−êi häc, th−êng xuyªn kh«ng thuéc
bµi...
Võa nghe c« chñ nhiÖm cña con m×nh tr×nh bµy xong, ng−êi phô huynh Êy ®øng
ph¾t dËy vµ nãi: “T«i hiÓu ý c« råi, t«i sÏ cho ch¸u ®i häc thªm ë chç c«”.
Gi¸o viªn cña em X qu¸ bÊt ngê, nÐt buån ®−îm trªn g−¬ng mÆt cña c«. Sau vµi
gi©y trÊn tÜnh, c« nhÑ nhµng gi¶i thÝch cho phô huynh: “Xin b¸c ®õng hiÓu lÇm. T«i chØ
mong muèn cïng b¸c trao ®æi ®Ó cã biÖn ph¸p gióp ®ì em X häc tËp, rÌn luyÖn tèt h¬n
mµ th«i. T«i kh«ng d¹y kÌm, d¹y thªm ë nhµ ®©u. B¸c nªn th−êng xuyªn quan t©m,
nh¾c nhë ch¸u ch¨m chØ häc tËp ë nhµ cho tèt. B¸c còng nªn th−êng xuyªn liªn hÖ víi
chóng t«i ®Ó theo dâi ch¸u cã ®Õn tr−êng häc ®Òu ®Æn hay kh«ng. Søc häc cña ch¸u cßn
yÕu nh− vËy, nÕu cÇn b¸c cã thÓ cho ch¸u ®i häc phô ®¹o thªm ë tr−êng”
Nghe c« gi¶i thÝch xong, ng−êi phô huynh ®ã ®] tá ra rÊt c¶m ®éng vµ hèi hËn.
Bµ rèi rÝt xin lçi c« gi¸o vÒ c©u nãi võa råi cña m×nh.
Ph¹m Mü H¹nh.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Ng−êi phô huynh ®] tá ra
c¶m ®éng vµ hèi hËn vÒ c©u nãi cña m×nh lµ do ®©u? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ
t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 241. ViÕt th− khuyªn phô huynh thu xÕp cho con hä tiÕp tôc ®i häc
Líp 11E mµ t«i chñ nhiÖm phÇn lín çc em sèng ë n«ng th«n, nhµ ë çch xa
tr−êng nhiÒu km, l¹i thªm s«ng n−íc, kªnh r¹ch nªn viÖc ®i häc cña çc em th−êng gÆp
khã kh¨n. PhÇn lín çc em cã häc lùc yÕu, hoµn c¶nh gia ®×nh kh«ng kh¸ gi¶, tr×nh ®é
d©n trÝ thÊp. Trong líp cã mét em häc sinh nam Ýt nãi, em rÊt ngoan, ®i häc ®Òu. Míi
vµo ®Çu n¨m häc h¬n mét th¸ng tù nhiªn em nghØ häc liªn tiÕp nhiÒu buæi. Tr−êng gëi
th− b¸o cho phô huynh th× ®−îc biÕt phô huynh cho em nghØ häc víi lý do gia ®×nh gÆp
khã kh¨n-nhµ nghÌo l¹i ®«ng con. BiÕt em trai nµy ham häc, t«i ®] viÕt th− cho ba mÑ
em vµ trao ®æi víi hä vÒ viÖc häc cña em mét çch ch©n thµnh. T«i khuyªn hä cè g¾ng
thu xÕp cho em nµy tiÕp tôc ®−îc theo häc v× t−¬ng lai l©u dµi cña em. Cuèi cïng ba mÑ
em ®] ®ång ý cho em ®i häc trë l¹i.
KÕt qu¶ cuèi n¨m em ®−îc lªn líp th¼ng vµ n¨m sau em ®] tèt nghiÖp trung häc
phæ th«ng.
NguyÔn ThÞ HuÖ
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Bµi häc kinh nghiÖm nµo
nªn ®−îc rót ra tõ trong t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 242. H ®] trë vÒ sèng víi gia ®×nh
H-n÷ sinh líp 12P bá nhµ ®] h¬n mét tuÇn nay mµ ba mÑ em kh«ng hay. Khi t«i
liªn l¹c ®−îc víi gia ®×nh th× c¶ ba lÉn mÑ em ®Òu ngì ngµng. Ba mÑ em ®] li dÞ nhau.
Thêi gian võa qua khi th× em sèng víi ba, khi th× l¹i qua víi mÑ, do vËy nhiÒu khi ba
th× cø t−ëng em sang ë víi mÑ vµ ng−îc l¹i mÑ em cø t−ëng con m×nh ®ang ë víi ba nã.
Ngay lËp tøc t«i t×m hiÓu t×nh h×nh qua çc b¹n th©n cña em trong líp th× ®−îc biÕt: H
v× phËt ý víi ba mÑ nªn ®] bá nhµ ®Õn t¸ tóc nhµ çc b¹n. Çc b¹n v× th−¬ng em nªn ®]
cho em ë nhê vµ ®ïm bäc em trong nh÷ng ngµy qua. Sau khi biÕt râ t×nh h×nh, mét mÆt,
t«i th«ng b¸o cho ba m¸ em biÕt ®Ó hä ®Õn ®ãn em vÒ. T«i còng l−u ý hä vÒ vÊn ®Ò ®èi
116
xö víi em bëi em ®] lín råi, trong hoµn c¶nh gia ®×nh nh− vËy em rÊt dÔ mÆc c¶m vµ dÔ
bÞ tæn th−¬ng. MÆt kh¸c, t«i gÆp riªng vµ tá lêi khen ngîi çc em häc sinh trong líp ®]
biÕt gióp ®ì b¹n khi gÆp khã kh¨n. §ång thêi t«i còng nh¾c nhë çc em r»ng çch gióp
b¹n tèt nhÊt cña çc em trong lóc nµy lµ khuyªn b¹n mau chãng trë vÒ víi gia ®×nh,
trong lóc nµy cã lÏ H sÏ nghe lêi çc em h¬n lµ nghe lêi thÇy vµ ba mÑ cña H.
Nay th× H ®] trë vÒ sèng víi gia ®×nh Nh×n em vui vÎ, tÝch cùc chuÈn bÞ cho kú
thi tèt nghiÖp tíi, t«i mõng thÇm cho em.
Huúnh V¨n S¸i
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Em H ®] trë vÒ sèng víi
gia ®×nh vµ vui vÎ häc tËp lµ do ®©u? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 243. T«i muèn lµm chç dùa tinh thÇn cho em
B lµ tæ tr−ëng cña tæ 2 líp 12B1-líp do t«i chñ nhiÖm. B häc hµnh tiÕn bé, tham
gia çc ho¹t ®éng trong líp mét çch n¨ng næ, nhiÖt t×nh. Em cã n¨ng lùc l]nh ®¹o, nªn
lu«n ®−îc b¹n bÌ, thÇy c« yªu mÕn. GÇn ®©y, em ®Õn líp víi vÎ mÆt kh«ng ®−îc vui,
kÐm nhiÖt t×nh víi çc nhiÖm vô ®−îc giao vµ häc tËp gi¶m sót. Em lµm ®¬n xin tõ chøc
tæ tr−ëng.
- Cã lÏ em ®ang gÆp chuyÖn buån g× ch¨ng? T«i tù hái. M×nh ph¶i mau chãng
t×m hiÓu ®Ó gióp ®ì em kÞp thêi míi ®−îc. NghÜ lµ lµm. T«i liÒn gÆp em trß chuyÖn, ®Õn
th¨m gia ®×nh em vµ t×m hiÓu em qua mét sè b¹n th©n cña em. §óng lµ em ®ang buån
v× ba m¸ em lôc ®ôc, bÊt hßa víi nhau. Mçi lóc ba m¸ bÊt hßa lµ bao nhiªu tøc giËn hä
l¹i trót lªn ®Çu em. Em ®] rÊt khæ t©m v× ba mÑ bÊt hßa l¹i thªm nçi khæ v× cø bÞ m¨ng
chöi v« cí. Nh÷ng lóc nh− vËy em häc bµi kh«ng v«. BiÕt ®−îc nçi khæ cña em, t«i
dµnh thêi gian quan t©m ®Õn em nhiÒu h¬n. T«i an ñi, ®éng viªn em, khuyªn em kh«ng
nªn tõ chøc vµ cµng thu hót em tham gia vµo çc ho¹t ®éng cña líp h¬n. T«i còng
khuyªn em vÒ çch c− xö khi ba mÑ bÊt hßa, khuyªn em h]y lµm chiÕc cÇu nèi gi÷a ba
vµ mÑ em. T«i muèn lµm chç dùa tinh thÇn ®Ó gióp em v−ît qua nh÷ng khã kh¨n nµy.
Ngoµi ra, víi t− çch lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp, t«i ®Õn nhµ gÆp riªng ba mÑ em ®Ó
trao ®æi víi hä vÒ t×nh h×nh häc tËp, c«ng t¸c cña em trong thêi gian gÇn ®©y, vÒ nh÷ng
t©m t− cña em mµ t«i biÕt ®−îc. T«i mong hä h]y cïng t«i t¹o ®iÒu kiÖn cho em häc tËp
vµ c«ng t¸c tèt. KÕt qu¶ em rót l¹i ý kiÕn xin tõ chøc tæ tr−ëng, t©m tr¹ng cña em dÇn
dÇn trë l¹i b×nh th−êng, häc hµnh, c«ng t¸c tiÕn bé, ®−îc çc b¹n yªu quÝ.
Cuèi n¨m em ®] thi ®Ëu tèt nghiÖp.
TrÇn ThÞ Huúnh Hoa
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Em B kh«ng cßn xin tõ
chøc vµ häc tËp tiÕn bé lµ do ®©u? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 244. Sî ba ®¸nh ®ßn-bá trèn
Çch ®©y 10 n¨m, t«i ®−îc ban gi¸m hiÖu ph©n c«ng chñ nhiÖm mét líp cã 30
em nam vµ 10 em n÷. Çc em rÊt nghÞch ngîm, t«i th−êng ®−îc nghe çc gi¸o viªn bé
m«n phµn nµn vÒ vÊn ®Ò nµy. Häc kú mét kÕt thóc, nhµ tr−êng tæ chøc häp phô huynh
häc sinh. T«i ®] gëi th− mêi cho çc phô huynh líp t«i th«ng qua çc em häc sinh
trong líp. Em V-mét nam sinh trong líp tuy kh«ng nghÞch l¾m nh−ng l−êi häc, kh«ng
trao th− mêi cho ba mÑ em. §Õn ngµy häp, ba em ng¹c nhiªn v× m×nh kh«ng nhËn ®−îc
th− mêi häp (qua çc phô huynh gÇn nhµ. L¹i biÕt con m×nh l−êi häc, häc yÕu, «ng nãi
víi mÑ em ®Ó «ng sang tr−êng cho biÕt råi vÒ sÏ xö lý ®øa con trai bÊt trÞ nµy. BiÕt ba
m×nh ®Õn tr−êng, sî ba vÒ sÏ cho mét trËn ®ßn nªn V nhanh chãng thu xÕp vµi bé quÇn
117
¸o vµo cÆp s¸ch vµ d¾t xe ®¹p ®i trèn. Buæi häp ch−a kÕt thóc, «ng ®] ®−îc bµ b¸o con
m×nh trèn nhµ bá ®i, «ng lËt ®Ët xin phÐp ra vÒ cïng bµ ®i t×m con.. Tæ chøc cuéc häp
xong, t«i cïng ban çn sù líp ®Õn gia ®×nh em. Em vÉn ch−a ®−îc t×m vÒ. Trë vÒ
tr−êng, t«i trao ®æi víi ban Gi¸m hiÖu ®Ó xin ý kiÕn. Sau ®ã t«i häp líp ®Ó chØ ®¹o çc
em ph©n c«ng nhau ®i t×m b¹n. Ba h«m sau, ®−îc tin em ®ang trä t¹i nhµ mét ng−êi
quen ë chî Xu©n Kh¸nh, ch−a kÞp b¸o víi gia ®×nh, c« trß t«i tøc tèc t×m ®Õn tËn n¬i ®Ó
kÞp gi÷ em l¹i. Qu¸ sî bÞ ba ®¸nh ®ßn, em ch−a chÞu nghe lêi khuyªn cña c« vµ b¹n l¹i
bá c¶ xe ®¹p nh¶y lªn xe l«i ®i tiÕp. T«i ph©n c«ng mét em gi÷ xe ®¹p cña V, mét sè
em kh¸c bÝ mËt theo dâi xem V ®i trèn ë ®©u. Riªng t«i, t«i quay l¹i gia ®×nh em b¸o
tin cho ba mÑ em hay lµ chóng t«i ®] t×m thÊy em ®Ó hä yªn t©m. §ång thêi th«ng b¸o
cho hä biÕt t©m tr¹ng cña em trong lóc nµy råi khuyªn hä khi gÆp em nªn mÒm máng,
tr¸nh giËn d÷, la rÇy khiÕn em thªm sî. Sau bao nçi vÊt v¶ theo dâi, ng¨n chÆn, nÝu kÐo
cuèi cïng chóng t«i còng gÆp ®−îc em. Nh×n ba mÑ, çc b¹n vµ c« gi¸o, em chØ khãc.
Em ®−îc ba mÑ høa sÏ tha lçi.
Tõ ®ã vÒ sau, cµng ngµy em cµng g¾n bã víi tËp thÓ h¬n vµ cã nhiÒu cè g¾ng
v−¬n lªn trong häc tËp.
TrÞnh ThÞ Pha
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Søc thuyÕt phôc trong viÖc
®−a ®−îc em V trë l¹i nhµ cña GVCN líp lµ ë chç nµo? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra
tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 245. B×nh tÜnh l¾ng nghe
Mét phô huynh nÐt mÆt giËn d÷ vµo tr−êng ®ßi gÆp thÇy T-gi¸o viªn chñ nhiÖm
líp 11A víi lý do con «ng bÞ ®× ph¶i thi l¹i do kh«ng ®ãng tiÒn häc phÝ. ThÇy T ®−îc
kªu lªn gÆp phô huynh. GÆp thÇy T, ng−êi phô huynh ®ã ch−a kÞp ®Ó thÇy më miÖng ®]
bu«ng ra mét håi, thËm chÝ cã nh÷ng lêi nãi xóc ph¹m ®Õn thÇy. BiÕt «ng nµy ®ang c¬n
giËn d÷ nªn khã tr¸nh khái nh÷ng lêi xóc ph¹m, thÇy T b×nh tÜnh l¾ng nghe. §îi cho
«ng ta ngõng lêi, thÇy míi «n tån gi¶ng gi¶i vµ ®−a ra nh÷ng chøng cí cô thÓ v× sao con
«ng ph¶i thi l¹i.
Cuèi cïng, ng−êi phô huynh nµy hiÓu ra vÊn ®Ò. ¤ng lóng tóng xin lçi thÇy T v×
chØ míi nghe lêi tõ mét phÝa con m×nh ®] véi tr¸ch oan thÇy vµ chÊp thuËn cho con thi
l¹i.
Lª Hoµi NguyÔn
THBC Thèt Nèt-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Søc thuyÕt phôc cña thÇy T
trong viÖc t¸c ®éng ®Õn ng−êi phô huynh ®ang c¬n nãng giËn lµ ë chç nµo? Bµi häc quÝ
b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 246. ThÇy xin lçi em!
Mét t×nh huèng x¶y ra trong ®êi häc trß mµ t«i nhí m]i. Håi ®ã líp t«i cã mét
b¹n nam häc rÊt giái nh−ng gia ®×nh b¹n Êy l¹i rÊt nghÌo. Ngoµi mét buæi lªn líp b¹n
Êy ph¶i vÒ phô gióp ba mÑ lo cho çc em tõng b÷a ¨n. Vµo ngµy mïa th× b¹n Êy rÊt vÊt
v¶ vµ hÇu nh− thiÕu ngñ. ThÕ lµ trªn líp b¹n Êy cø bÞ ngñ thiÕp ®i trong bÊt kú tiÕt häc
nµo. T×nh tr¹ng nh− vËy kÐo dµi trong hai tuÇn.
Mét h«m, trong giê d¹y cña thÇy HiÖu tr−ëng, b¹n nam Êy l¹i ngñ thiÕp ®i. ThÇy
HiÖu tr−ëng lªn tiÕng mµ b¹n ch−a tØnh. Bùc m×nh, thÇy xuèng chç b¹n ngåi kÐo tay vµ
t¸t vµo mÆt b¹n. B¹n tØnh dËy, m¾t d¬m dím mµ kh«ng nãi g×. C¶ líp im ph¨ng ph¾c.
Võa lóc c« chñ nhiÖm ®i qua tr«ng thÊy. C« véi ch¹y vµo mêi thÇy hiÖu tr−ëng ra ngoµi
118
vµ rØ tai thÇy ®iÒu g× ®ã. ThÇy HiÖu tr−ëng rít n−íc m¾t. ThÇy quay vµo l¹i bªn b¹n
nam «m lÊy b¹n vµ th× thÇm (mµ c¶ líp nghe ®−îc): ThÇy xin lçi em!
Tr−íc c¶nh t−îng ®ã, nhiÒu b¹n trong líp ®−a tay lªn dôi m¾t.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Søc thuyÕt phôc trong hµnh
®éng cña c« chñ nhiÖm vµ thÇy HiÖu tr−ëng lµ ë chç nµo? Bµi häc kinh nghiÖm nµo mµ
thÇy HiÖu tr−ëng cã thÓ rót ra ®−îc tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 247. ¦íc chi lóc ®ã m×nh “biÕn mÊt”
Cã mét lÇn, hai häc sinh trong líp t«i chñ nhiÖm vi ph¹m néi qui häc tËp. Em A
lµ häc sinh ç biÖt th−êng xuyªn vi ph¹m néi qui, cßn em B míi vi ph¹m lÇn ®Çu. T«i
göi th− mêi phô huynh cña hai em ®Õn gÆp. Khi phô huynh ®Õn, ch−a kÞp hái han th× lêi
lÏ cña t«i ®] tu«n ra råi. Bao nhiªu téi lçi cña em A t«i ®Òu kÓ ra hÕt. Sau khi kÓ xong,
t«i yªu cÇu phô huynh lµm b¶n cam kÕt ph¶i nh¾c nhë con m×nh th−êng xuyªn. §Õn lóc
®ã, ng−êi phô huynh ®] nhÉn n¹i ngåi nghe t«i kÓ tõ n]y ®Õn giê míi rôt rÌ lªn tiÕng:
“C« ¬i, t«i lµ phô huynh cña em B.”.
Nghe xong c©u nãi cña phô huynh, t«i −íc ph¶i chi m×nh “biÕn mÊt“ ngay b©y
giê th× tèt biÕt mÊy.
Ph¹m Mü H¹nh.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao c« chñ nhiÖm l¹i
l©m vµo hoµn c¶nh nh− vËy? Bµi häc kinh nghiÖm nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 248. ThËt hó vÝa!
Mét n÷ sinh líp t«i chñ nhiÖm th−êng xuyªn vi ph¹m vÒ ®ång phôc. Khi ®Õn líp,
em th−êng hay trang ®iÓm, tãc lóc nµo còng xâa lßa xßa. Ngåi trong líp hay lo ra, hÕt
nãi chuyÖn l¹i chäc ph¸ b¹n, nhÊt lµ b¹n trai. H«m nay, trong tiÕt t«i d¹y t×nh tr¹ng ®ã
vÉn diÔn ra. T«i quyÕt ®Þnh ®æi chç em. Ngåi ch−a Êm chç míi, em chøng nµo vÉn tËt
nÊy. Võa bùc, võa giËn t«i kªu em ®øng dËy vµ la lín:
- Em cã im ®i kh«ng. Con g¸i g× mµ häc kh«ng lo häc chØ lo quÇn quÇn ¸o ¸o,
son son phÊn phÊn, lo chäc ph¸ b¹n trai! §©y lµ líp häc chø ®©u ph¶i çi chî...
Em sÇm mÆt, ngåi xuèng, kh«ng nãi g×.
Ngay h«m sau, em nghØ häc kh«ng phÐp. H«m kÕ tiÕp, em ®i häc l¹i. T«i kªu em
xuèng v¨n phßng ®Ó hái lý do vÒ viÖc nghØ häc kh«ng phÐp cña em th× em tá th¸i ®é v«
lÔ ®èi víi t«i. Sau ®ã em nghØ lu«n ba ngµy kh«ng phÐp n÷a. §Õn gia ®×nh t«i ®−îc biÕt
em cã ý ®Þnh nghØ häc lu«n. Còng may, sau ®ã t«i ®] phèi hîp cïng gia ®×nh ®éng viªn,
ph©n tÝch cho em cÆn kÏ mäi vÊn ®Ò. Em ®] chÞu ®i häc trë l¹i. ThËt hó vÝa!.
NguyÔn ThÞ Thanh Hoµng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao em g¸i ®ã l¹i cã ý
®Þnh bá häc? GVCN líp ®] ®−îc mét bµi häc kinh nghiÖm nµo tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 249. §−îc chñ nhiÖm mét häc sinh giái lµ mét ®iÒu may m¾n
D¹y ë tr−êng b¸n c«ng mµ ®−îc chñ nhiÖm mét häc sinh giái lµ mét ®iÒu may
m¾n, t«i ®] cã çi may ®ã. CËu häc trß c−ng cña t«i kh«ng nh÷ng häc giái mµ cßn ham
thÓ dôc, thÓ thao, em ®] tõng tham gia Héi kháe Phï §æng vµ ®] ®¹t gi¶i. Nh−ng sang
häc kú II, søc häc cña em cã sù sa sót.
T×m hiÓu em qua ®ång nghiÖp cña t«i-nh÷ng ng−êi ®] vµ ®ang d¹y em, qua b¹n
bÌ vµ ng−êi th©n cña em, t«i ®−îc biÕt em ®ang buån v× ba mÑ em hay c]i nhau. Nh÷ng
lóc nh− vËy, em hay ®Õn ch¬i nhµ mét b¹n g¸i hiÖn ®ang häc cïng khãa víi em nh−ng
119
kh¸c tr−êng. Sau ®ã t«i gÆp ®Ó nãi chuyÖn trùc tiÕp víi em. T«i trao ®æi víi em vÒ t×nh
h×nh häc tËp hiÖn giê cña em ®Ó hiÓu v× sao viÖc häc tËp cña em l¹i gi¶m sót nh− vËy,
em ®ang gÆp khã kh¨n g×, cã cÇn t«i gióp ®ì kh«ng...Em ®] ch©n thµnh cho t«i biÕt
r»ng ë nhµ ba m¸ em ®ang giËn nhau. Cø mçi lÇn ba m¸ c]i lén lµ em l¹i thÊy buån vµ
häc khã v«. Em hay ®Õn nhµ b¹n g¸i ch¬i cho v¬i nçi buån. Em nãi r»ng viÖc em ®Õn
nhµ b¹n g¸i sÏ kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn häc tËp, chØ h¬i mÊt thêi gian th«i.
BiÕt ®−îc t×nh h×nh nh− vËy, mét mÆt t«i gäi ®iÖn tho¹i cho mÑ em trao ®æi víi
bµ vÒ t×nh h×nh häc tËp hiÖn giê cña em, vÒ nh÷ng nguyªn nh©n cã thÓ ¶nh h−ëng tíi
nã. T«i khuyªn bµ nªn dµnh thêi gian quan t©m ®Õn em nhiÒu h¬n, còng nh− t×m çch
c¶i thiÖn l¹i mèi quan hÖ gia ®×nh, tr¸nh ®Ó ¶nh h−ëng ®Õn t×nh t×nh häc tËp cña em.
Còng may, t«i lµ ph¸i n÷ nªn nãi chuyÖn víi bµ dÔ h¬n. Bµ ®] høa lµ sÏ quan t©m vµ t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho con bµ häc tËp. MÆt kh¸c, t«i th−êng xuyªn kiÓm tra t×nh
h×nh häc tËp cña em ®Ó nh¾c nhë em kÞp thêi trong häc tËp, l«i cuèn em tham gia vµo
çc ho¹t ®éng häc tËp trong líp nh− cö em lµm çn sù mét m«n häc, gióp ®ì çc b¹n
häc yÕu, kÐm...
KÕt qu¶ cuèi n¨m em vÉn gi÷ v÷ng danh hiÖu häc sinh giái, ®ång thêi ®−îc b¹n
bÌ trong líp yªu mÕn vµ ®−îc b×nh xÐt h¹nh kiÓm tèt.
Lª ThÞ Hång §µo
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Nhê ®©u cËu häc trß c−ng
cña c« chñ nhiÖm vÉn gi÷ v÷ng ®−îc danh hiÖu häc sinh giái vµ h¹nh kiÓm tèt? Bµi häc
quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 250. Häc sinh vi ph¹m néi qui bÞ xÕp h¹nh kiÓm yÕu
Líp 10A4 t«i chñ nhiÖm cã mét häc sinh n÷ th−êng xuyªn vi ph¹m néi qui ®Õn
nçi häc kú I ph¶i xÕp lo¹i h¹nh kiÓm yÕu. T«i ®] nhiÒu lÇn mêi phô huynh cña em ®Õn
tr−êng ®Ó trao ®æi. LÇn nµo còng lµ c« ruét cña em ®Õn. Mçi lÇn ®Õn, c« nµy ®Òu nªu ®ñ
lý do ®Ó biÖn b¹ch cho c« ch¸u g¸i. Hái ba mÑ cña em ®©u, c« ta nãi r»ng ba m¸ cña
ch¸u bËn ®i lµm ¨n xa. T«i thÇm nghÜ cã lÏ em g¸i nµy sî ba mÑ nªn ®] nhê c« ruét
thay mÆt phô huynh ®Õn gÆp c« chñ nhiÖm gióp m×nh. T«i quyÕt ®Þnh t×m ®Õn nhµ em
mµ kh«ng b¸o tr−íc. §Õn nhµ, t«i gÆp ngay ba mÑ em. §iÒu dù ®o¸n cña t«i qu¶ lµ
®óng. Tõ ®ã, ngoµi viÖc lÊy lßng th−¬ng yªu mµ khuyªn nhñ, nh¾c nhë em, t«i th−êng
xuyªn trao ®æi trùc tiÕp víi ba mÑ em ®Ó phèi hîp cïng hä t¸c ®éng ®Õn em tèt h¬n.
Cuèi n¨m, tõ mét häc sinh bÞ h¹nh kiÓm yÕu, em ®] v−¬n lªn trë thµnh häc sinh
®¹t h¹nh kiÓm kh¸.
TrÇn Kim Lan
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Nhê ®©u em n÷ sinh ®] cã
sù tiÕn bé trong viÖc thùc hiÖn néi qui? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng
nµy?
T×nh huèng sè 251. Xin ®−îc ®uæi häc ®Ó ®i häc nghÒ
Em H. líp 10A, xin víi gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ®−îc ®uæi häc ®Ó ®i häc nghÒ.
Qua trao ®æi víi em, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp biÕt em rÊt thÝch nghÒ l¸i xe. ThÇy nãi:
- Em muèn häc nghÒ sím ®Ó kiÕm viÖc lµm phô gióp ba mÑ, cßn häc v¨n hãa ®Ó
sau.
- ThÕ th× em cø viÖc xin ba mÑ ®i häc nghÒ cã sao ®©u, t«i tiÕp lêi em.
- Nh−ng ba mÑ em cø b¾t em ph¶i häc hÕt phæ th«ng mµ em th× kh«ng muèn.
ThÊy em nãi cã lý. T«i høa sÏ gióp em víi ®iÒu kiÖn sau nµy em nªn häc tiÕp cho hÕt
120
ch−¬ng tr×nh phæ th«ng. Em gËt ®Çu ®ång ý. T«i gÆp ba vµ mÑ cña H ®Ó trao ®æi vµ
thèng nhÊt víi gia ®×nh lµ cho em nghØ häc v¨n hãa ®Ó ®i häc nghÒ.
HiÖn nay H. ®] trë thµnh mét l¸i xe cã uy tÝn cho mét c«ng ty, l−¬ng kh¸ cao vµ
em ®ang häc tiÕp bæ tóc v¨n hãa trung häc phæ th«ng.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch gi¶i quyÕt cña thÇy
chñ nhiÖm nh− vËy lµ ®óng hay sai? Nªn xö lý ra sao khi gÆp t×nh huèng t−¬ng tù nh−
vËy?
T×nh huèng sè 252. Häc sinh ç biÖt
§] h¬n mét n¨m nay, TrÇn Thanh H lu«n bÞ ®¸nh gi¸ lµ häc sinh ç biÖt. H rÊt
biÕng häc. Trong líp em lu«n quËy ph¸, t¸n chuyÖn ån µo. H lu«n bÞ çc gi¸o viªn bé
m«n khiÓn tr¸ch. §iÓm thi ®ua cña líp v× H mµ th−êng xuyªn bÞ xÕp tiÕt lo¹i C. Rót
kinh nghiÖm n¨m tr−íc, sau khi nhËn líp chñ nhiÖm, t«i xÕp cho em ngåi ngay bµn ®Çu.
Mét mÆt, t«i theo s¸t gióp ®ì em, th−êng xuyªn ®éng viªn, khÝch lÖ mçi khi em cã biÓu
hiÖn tiÕn bé nh−ng còng nghiªm kh¾c khi em m¾c khuyÕt ®iÓm. MÆt kh¸c, t«i trao ®æi
víi çc gi¸o viªn bé m«n gi¶ng d¹y trong líp ®Ó hä quan t©m ®Õn em, kiÓm tra viÖc häc
cña em nhiÒu h¬n. Ngoµi ra, t«i th−êng xuyªn liªn hÖ víi gia ®×nh em. Cïng víi gia
®×nh, t«i yªu cÇu em viÕt b¶n cam kÕt b¾t em høa söa ch÷a khuyÕt ®iÓm. Víi sù theo s¸t
gióp ®ì tËn t×nh cña çc thÇy c« vµ gia ®×nh nh− vËy nªn em H ®] cã sù tiÕn bé râ rÖt c¶
vÒ h¹nh kiÓm lÉn häc tËp. Cuèi n¨m häc, em ®] ®−îc b×nh xÐt h¹nh kiÓm kh¸.
TrÇn Bïi H÷u Ngäc
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Em H ®] cã sù tiÕn bé nh−
vËy lµ do ®©u? Bµi häc quÝ b¸u nµo nªn rót ra tõ t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 253. Xin ®æi gi¸o viªn
Líp 10B ®−îc c« X d¹y m«n Anh v¨n. Sau gÇn mét n¨m häc tr«i qua mµ c¶ líp
hÇu nh− kh«ng n¾m ®−îc v¨n ph¹m tiÕng Anh. Lo l¾ng v× Anh v¨n lµ m«n thi tèt
nghiÖp phæ th«ng trung häc, c¶ líp ®] lµm ®¬n vµ nhê c« chñ nhiÖm göi lªn tr−êng ®Ó
®Ò nghÞ nhµ tr−êng cho ®æi gi¸o viªn gi¶ng d¹y m«n Anh v¨n ë líp 11 vµ líp 12 tíi.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn xö lý ra
sao?
T×nh huèng sè 254. T¹i ai?
Líp 11C3 tr−êng PTTH G.R næi tiÕng lµ líp quËy nh−ng çc em l¹i häc kh¸
giái. Vµo tiÕt sinh ho¹t líp cuèi tuÇn, sau khi xem sæ ghi ®Çu bµi cña líp xong, thÇy T-
gi¸o viªn chñ nhiÖm líp hái:
- T¹i sao giê tiÕng Anh nµo líp m×nh còng bÞ xÕp lo¹i C hÕt vËy?
- T¹i thÇy cho líp cña c« Êy chñ nhiÖm giê C nªn c« còng xÕp líp m×nh giê C ¹!
NhiÒu em ®ång thanh lªn tiÕng.
ThÇy chñ nhiÖm gÆp c« gi¸o d¹y tiÕng Anh líp m×nh ®Ó hái râ nguyªn nh©n th×
®−îc c« cho biÕt r»ng t¹i çc em rÊt mÊt trËt tù trong giê häc, c« nh¾c nhë m]i çc em
vÉn kh«ng nghe nªn buéc c« ph¶i xÕp giê häc lo¹i C th«i.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn tiÕp tôc
xem xÐt vµ ®Ò ra biÖn ph¸p gi¸o dôc tËp thÓ líp m×nh ra sao?
T×nh huèng sè 255. Em nghØ häc lu«n ®i
121
TiÕt VËt lý cña thÇy Ngh ®−îc xÕp ë ®Çu buæi häc. ThÇy Ngh vèn khã tÝnh. Vµi
lÇn thÇy ®Ó ý thÊy trß A tiÕt häc nµo cña thÇy còng ®i häc trÔ. Mét lÇn, A l¹i ®i trÔ tiÕt
thÇy. ThÇy kh«ng cho A vµo líp vµ nãi:
- Em hay ®i trÔ vËy th× tèt nhÊt nghØ häc tiÕt thÇy lu«n ®i.
A lóng tóng thanh minh víi thÇy r»ng em hay ®i trÔ v× s¸ng nµo còng vËy em
ph¶i phô gióp mÑ em dän hµng ra chî. Em mong thÇy th«ng c¶m vµ cho em vµo häc.
Kh«ng chÞu, thÇy Ngh nãi:
- ThÕ th× em nghØ häc lu«n ë nhµ mµ bu«n b¸n gióp cha mÑ cßn cã ý nghÜa h¬n.
B¹n A quay ra. Hai tiÕt häc m«n VËt lý cña hai buæi kÕ ®ã A nghØ lu«n. ThÊy
t×nh h×nh nh− vËy líp tr−ëng b¸o cho gi¸o viªn chñ nhiÖm cña líp biÕt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn t¸c ®éng
®Õn thÇy d¹y m«n VËt lý vµ ®Õn em A nh− thÕ nµo cho tho¶ ®¸ng?
T×nh huèng sè 256. ChØ v× çi lçi chÝnh t¶
§Õn tiÕt sinh ho¹t líp, khi gië sæ ®Çu bµi ra xem c« H (gi¸o viªn chñ nhiÖm líp)
thÊy líp bÞ mét tiÕt C. C« hái líp tr−ëng lý do. Líp tr−ëng b¸o ço:
- Th−a c«, líp bÞ giê C cña thÇy § d¹y m«n H×nh häc ¹. Bëi v× thÇy viÕt ch÷
“®¸y” trªn b¶ng mµ l¹i viÕt ch÷ y b»ng ch÷ i nªn c¶ líp c−êi å lªn, lóc ®ã cã b¹n cßn
nãi lo¸ng tho¸ng: “ThÇy lµm ngay trªn b¶ng” nªn thÇy tøc giËn kh«ng d¹y n÷a mµ cho
giê C vµ bá xuèng phßng gi¸o viªn. Chóng em ®] xuèng xin lçi thÇy vµ n¨n nØ thÇy lªn
d¹y tiÕp nh−ng thÇy kh«ng nãi g× vµ bá líp kh«ng d¹y tiÕp.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn t¸c ®éng
®Õn thÇy § vµ ®Õn häc sinh cña m×nh nh− thÕ nµo cho tho¶ ®¸ng?
T×nh huèng sè 257. ThÊy ghÐt!
TiÕt d¹y cuèi tuÇn võa kÕt thóc, c« B r¶o b−íc nhanh ch©n tíi líp chñ nhiÖm ®Ó
kÞp tiÕt sinh ho¹t líp víi niÒm phÊn khëi. Võa tíi hµnh lang cña líp, c« giËt thãt ng−êi
khi thÊy thÇy T mÆt hÇm hÇm víi vÎ giËn d÷ nãi víi c«:
- C« Th, líp c« qu¸ l¾m!
- Sao thÕ h¶ thÇy? C« hái.
- C« chñ nhiÖm líp kiÓu g× mµ chóng kh«ng cã ý thøc chót nµo. T«i võa ®i qua
th× ®] nghe tiÕng tôi nã th× thÇm to nhá: “ThÇy d¹y dë mµ cßn hay tù cao, thÊy ghÐt!”
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« Th nªn t¸c ®éng ®Õn
mèi quan hÖ cña thÇy T vµ çc em líp m×nh nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 258. ThÇy ®Ó tãc dµi th× ®−îc?
Mét nam sinh ®Ó tãc dµi kh«ng ®óng qui ®Þnh. ThÇy V trong ban kiÓm tra nÒ nÕp
häc sinh còng ®Ó tãc h¬i dµi. Mét lÇn, thÇy V nh¾c nhë em häc sinh ®ã kh«ng ®−îc ®Ó
tãc dµi th× em nµy liÒn hái l¹i: “T¹i sao thÇy ®Ó tãc dµi ®−îc cßn em th× kh«ng ®−îc?”.
ThÇy V phËt ý ®] mÐc l¹i víi gi¸o viªn chñ nhiÖm cña em nµy.
SP Hãa-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn xö lý nh−
thÐ nµo ®èi víi em häc sinh ®Ó tãc dµi líp m×nh?
T×nh huèng sè 259. Kh«ng muèn cho c« chñ nhiÖm ®Õn nhµ
TuÇn thø 2 cña ®ît thùc tËp s− ph¹m, cã mét häc sinh ç biÖt (l−u ban) nghØ häc
qu¸ nhiÒu. C« chñ nhiÖm gÆp riªng em nµy nãi chuyÖn vµ hÑn ®Õn nhµ em (®Ó t×m hiÓu
122
lý do v× sao em nghØ häc qu¸ nhiÒu nh− vËy). §Õn ngµy hÑn, em nµy kh«ng cho c« chñ
nhiÖm ®Õn víi lý do nÕu c« ®Õn nhµ th× em ®ã sÏ nghØ häc lu«n.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« chñ nhiÖm nªn cã
çch g× ®Ó hiÓu ®−îc lý do v× sao em nµy hay nghØ häc vµ v× sao em ng¹i gi¸o viªn ®Õn
nhµ?
T×nh huèng sè 260. Khã xö
ThÇy Q lµ gi¸o viªn chñ nhiÖm líp 12A6. ThÇy rÊt quan t©m ®Õn líp nªn ®−îc
häc sinh tin t−ëng, yªu mÕn. H«m nay, thÇy c¶m thÊy kh«ng vui vµ ph©n v©n, khã xö.
Sè lµ mét häc sinh thay mÆt líp lªn m¸ch víi thÇy vÒ viÖc líp bÞ thÇy M-gi¸o viªn d¹y
m«n v¨n cña líp ®] tr¸ch m¾ng çc em mét çch oan uæng vµ qu¸ ®¸ng. Trong khi ®ã,
thÇy M l¹i lµ gi¸o viªn lín tuæi h¬n thÇy Q nhiÒu.
thÇy Q nªn xö lý ra sao?
T×nh huèng sè 261. Giäng B¾c khã nghe g× ®©u!
Trong giê §Þa lý cña c« V t¹i líp 10H. C¶ líp ®ang im lÆng nghe c« gi¶ng bµi,
bçng mét chót x«n xao v¼ng lªn ë cuèi líp vµ mét tiÕng nãi cÊt lªn ®ñ ®Ó c« gi¸o ë trªn
b¶ng nghe râ:
- Giäng B¾c khã nghe g× ®©u!
TiÕng gi¶ng cña c« ngõng bÆt, mÆt ®á bõng, c« V hái mµ nh− qu¸t:
- Em nµo! Em nµo võa nãi c©u ®ã, ®øng lªn xem?
C¶ líp lÆng im, kh«ng ai ®øng lªn còng kh«ng ai nãi g×.
- Kh«ng em nµo chÞu ®øng lªn th× c« sÏ kû luËt c¶ líp. C« V tiÕp. Vµ råi c¶ líp
ph¶i nghe c« chöi suèt c¶ mét tiÕt. Sau tiÕt d¹y, c« V lªn gÆp ban Gi¸m hiÖu ®ßi trao tr¶
kh«ng d¹y m«n ®Þa lý ë líp 10H n÷a.
Ban Gi¸m hiÖu kªu c« chñ nhiÖm líp 10H lªn gÆp vµ giao cho c« xö lý vÊn ®Ò
diÔn ra trong líp nh»m cïng ban Gi¸m hiÖu hßa gi¶i mèi quan hÖ gi÷a c« d¹y m«n §Þa
lý vµ häc sinh líp 10H.
SP §Þa K1998-§HCT
th¸i ®é cña c« V nh− vËy cã nªn kh«ng? V× sao? GVCN líp lµm çch nµo ®Ó hoµ gi¶i
mèi bÊt hoµ gi÷a c« V vµ líp?
T×nh huèng sè 262. C« bËn chÊm bµi, c¶ líp ngåi im gi÷ trËt tù
TiÕt Anh v¨n cuèi häc kú I ë líp 12C, c« gi¸o ngåi bªn bµn gi¸o viªn chÊm bµi
thi vµ yªu cÇu c¶ líp ngåi d−íi gi÷ trËt tù. Gi÷a tiÕt häc, mét sè trß n÷ ra ngoµi mua ®å
¨n v« líp bÞ c« tr«ng thÊy. ThÕ lµ c¶ líp bÞ c« la cho mét trËn vµ bÞ c« m¸ch gi¸o viªn
chñ nhiÖm líp.
SP Sö K1998-§HCT
çch tæ chøc tiÕt häc cña c« Anh v¨n nh− vËy cã nªn kh«ng? V× sao? GVCN líp nªn
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®−îc ph¶n ¸nh nµy nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 263. Trªu träc c« gi¸o trÎ
C« H míi ra tr−êng ®−îc ph©n d¹y m«n Sinh vËt líp 10B. Nh÷ng buæi ®Çu lªn
líp tr«ng c« míi lóng tóng, vông vÒ lµm sao. M¾t c« kh«ng d¸m nh×n th¼ng xuèng lò
häc trß d−íi líp. Tay c« run run khi viÕt b¶ng lµm cho ch÷ cña c« kh«ng th¼ng
hµng...ThÊy c« nh− vËy, mçi khi cã dÞp lµ tôi häc trß nam l¹i trªu träc c«. Tôi chóng
123
®−a ra nh÷ng c©u hái, c©u nãi lÝ l¾c lµm cho c« m¾c cì ®á dõ c¶ mÆt. Cßn bän chóng th×
tá vÎ kho¸i chÝ c−êi víi nhau. Sù viÖc nh− vËy tiÕp diÔn suèt mÊy tuÇn liÒn. Cuèi cïng
c« chñ nhiÖm ®] biÕt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: C« H nªn kh¾c phôc
nh−îc ®iÓm cña m×nh ra sao? GVCN líp nªn t¸c ®éng ®Õn häc sinh cña m×nh nh− thÕ
nµo?
T×nh huèng sè 264. Xin ho]n l¹i bµi kiÓm
Tr−êng tæ chøc cho çc líp thi lµm b¸o t−êng ®Ó chµo mõng ngµy 20/11. Líp
10A2 do c« Lan lµm chñ nhiÖm lµ líp g−¬ng mÉu vµ giái nhÊt tr−êng nªn çc em tham
gia lµm b¸o t−êng rÊt tÝch cùc. Thêi h¹n nép b¸o ®] gÇn kÒ mµ çc em lµm ch−a xong.
Mét sè em trong líp ®−îc ph©n c«ng hoµn thµnh gÊp tê b¸o cho kÞp. Cïng thêi ®iÓm
®ã, çc em l¹i ph¶i chuÈn bÞ lµm bµi kiÓm mét tiÕt m«n To¸n. Çc em lo l¾ng cho bµi
kiÓm s¾p tíi cña m×nh vµ mét sè em ®] thæ lé ®iÒu ®ã víi c« chñ nhiÖm muèn ®−îc
ho]n l¹i bµi kiÓm mét tiÕt m«n To¸n ®Õn tuÇn sau.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp cã nªn trao
®æi víi c« d¹y m«n To¸n cho çc em ho]n l¹i bµi kiÓm tra ®Õn tuÇn sau ®−îc hay
kh«ng?
T×nh huèng sè 265. Gia ®×nh chñ quan
NhËn thÊy mét nam sinh vµo líp d¸ng vÎ uÓ o¶i, hay ngñ gôc, th−êng xuyªn
kh«ng thuéc bµi l¹i hay ®i ch¬i, la cµ çc qu¸n n−íc. GVCN líp chét d¹ nªn trao ®æi
víi gia ®×nh th× cha em ph¸t biÓu: “T«i ë trong ®éi phßng chèng ma tóy cña ph−êng.
Con t«i kh«ng bao giê nghiÖn hót”. Sau ®ã kh«ng l©u, em nµy ®] lÊy c¾p xe ®¹p. BÞ
ph¸t hiÖn, em nµy khai r»ng ®] lÊy c¾p xe ®¹p ®Ó cã tiÒn hót.
SP Ho¸ K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp nªn phèi hîp
víi gia ®×nh ®Ó cã biÖn ph¸p t¸c ®éng ®Õn em häc sinh nghiÖn hót nµy nh− thÕ nµo?
T×nh huèng sè 266. Häc sinh vi ph¹m néi qui
Häc sinh Y th−êng vi ph¹m néi qui: §i häc trÔ, d¸ng vÎ uÓ o¶i mÖt mái, th−êng
hay çu g¾t víi b¹n bÌ, ®«i khi v¨ng tôc. Qua t×m hiÓu, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ®−îc
biÕt: gia ®×nh em nµy ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n v× lµm ¨n thua lç. Cha em ph¶i trèn nî.
MÑ em lu«n lo l¾ng, c¨ng th¼ng sinh ra çu g¾t la rÇy çc con vµ Ýt quan t©m ®Õn viÖc
häc hµnh cña chóng.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp cã çch g× ®Ó
gióp ®ì em Y trong t×nh huèng nµy?
T×nh huèng sè 267. Phô huynh bao che khuyÕt ®iÓm cho con
N. T ®−îc gia ®×nh nu«ng chiÒu. Em ham ch¬i, hay bá häc. NhiÒu lÇn gi¸o viªn
chñ nhiÖm líp nh¾c nhë mµ em ch−a söa ch÷a khuyÕt ®iÓm. Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp
buéc ph¶i mêi gia ®×nh em ®Õn gÆp ®Ó trao ®æi t×m biÖn ph¸p gióp ®ì em. Khi gÆp gi¸o
viªn chñ nhiÖm, gia ®×nh l¹i cã th¸i ®é bao che khuyÕt ®iÓm cho con. Hä ®−a ra ®ñ lý
do: Nµo con nghØ häc v× bÖnh, v× c«ng viÖc gia ®×nh...
Ph¹m ThÞ Mü Dung
124
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Tr−íc t×nh tr¹ng nh− vËy,
GVCN líp nªn cã çch t¸c ®éng ®Õn gia ®×nh vµ b¶n th©n em N.T. nh− thÕ nµo cho cã
hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 268. Nh÷ng khã kh¨n mu«n vÎ cña häc sinh
Em G vµ em D trong líp t«i chñ nhiÖm th−êng ®i häc trÔ. Líp th−êng bÞ mÊt
®iÓm thi ®ua v× lý do nµy. Qua t×m hiÓu t«i ®−îc biÕt:
- Nhµ cña em G çch xa tr−êng ®Õn 10 km l¹i ph¶i qua ®ß. Hµng ngµy em ®]
ph¶i ®i häc rÊt sím nh−ng vÉn cø hay bÞ trÔ.
- Cßn D, hoµn c¶nh gia ®×nh em khã kh¨n. Çc em cßn nhá, mÑ ®au yÕu lu«n.
Mét m×nh ba em lµm thî ®iÖn nu«i c¶ gia ®×nh l¹i cßn nu«i em ¨n häc. Hµng ngµy tr−íc
khi ®i häc em ph¶i theo phô gióp ba lµm thî ®iÖn.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn cã biÖn ph¸p g× ®Ó
gióp ®ì em G vµ em D gi¶i quyÕt nguyªn nh©n ®i häc trÔ?
T×nh huèng sè 269. TiÒn ®ãng häc phÝ-tiªu sµi hÕt
Trong sè häc sinh bÞ thÇy HiÖu tr−ëng kªu ®ãng häc phÝ tr−íc kú thi l¹i cã em
V. Em Ph¹m Hµ V (líp 11B) th−êng hay nghØ häc kh«ng phÐp, ®Õn líp kh«ng thuéc
bµi, nãi n¨ng thiÕu lÔ ®é víi thÇy c«, nay l¹i thªm téi ch−a ®ãng häc phÝ. Hãa ra, tiÒn ba
mÑ cho ®Ó ®ãng häc phÝ V ®] tiªu sµi hÕt. TiÕp xóc trß chuyÖn cïng em gi¸o viªn chñ
nhiÖm ®−îc biÕt em cã nhiÒu chuyÖn buån vµ bÊt m]n víi gia ®×nh nªn míi cã nh÷ng
hµnh vi nh− thÕ. ThÓ theo yªu cÇu hoµn tÊt häc phÝ cña HiÖu tr−ëng, gi¸o viªn chñ
nhiÖm mêi phô huynh cña em ®Õn ®Ó trao ®æi th× em l¹i bá nhµ ®i mÊy ngµy kh«ng vÒ.
Trong khi ®ã phô huynh cña em l¹i tá ra rÊt thê ¬ tr−íc t×nh tr¹ng con çi cña m×nh.
NguyÔn ThÞ QuÝ Ph−¬ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn cã çch phèi hîp víi
gia ®×nh vµ t¸c ®éng ®Õn em V nh− thÕ nµo cho cã hiÖu qu¶?
T×nh huèng sè 270. NhiÖm vô nÆng nÒ
BiÕt tin Ng.V¨n.Kh. líp 11B cã ý ®Þnh nghØ häc, c« h−íng dÉn giao cho nhãm
thùc tËp chñ nhiÖm xem xÐt vµ xö lý. Qua t×m hiÓu nhãm ®−îc biÕt hoµn c¶nh gia ®×nh
Kh gÆp khã kh¨n. Ba mÑ Kh cã n¨m ng−êi con, Kh lµ anh hai. Ba Kh hiÖn ®ang thÊt
nghiÖp. Kh vµ m¸ em lµ lao ®éng chÝnh trong gia ®×nh. Trong hoµn c¶nh nh− vËy, m¸
em còng muèn em nghØ häc, nh−ng ba em l¹i muèn em tiÕp tôc ®i häc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Cã çch g× ®Ó gióp ®ì em
Kh kh«ng ph¶i nghØ häc?
T×nh huèng sè 271. Chóng cßn nhá
Hai ®øa con cña chÞ A ®] lín. §øa g¸i 15 tuæi, ®øa trai 11 tuæi. C¶ hai ®øa ch¶
biÕt lµm g× ngoµi viÖc häc. Mäi c«ng viÖc trong gia ®×nh dï lín, dï bÐ ®Òu ®Õn tay chÞ
A vµ bµ mÑ chång chÞ ®] ë tuæi 70. C« Lan (gi¸o viªn chñ nhiÖm líp cña con g¸i chÞ A
vµ còng lµ hµng xãm cïng khu tËp thÓ víi chÞ) ®] nhiÒu lÇn chøng kiÕn c¶nh chÞ A ®i
lµm vÒ, må h«i nhÔ nh¹i, cè søc ®Èy xe lªn nhµ ®Ó véi vµng phô mÑ chång lo b÷a ¨n cho
kÞp trong khi con g¸i chÞ ngåi häc tr«ng thÊy nh−ng vÉn tØnh b¬ nh− kh«ng cã chuyÖn
g× x¶y ra.
Mét lÇn C« Lan gãp ý víi chÞ A:
- Sao chÞ kh«ng b¶o çc ch¸u gióp ®ì viÖc nhµ?
- Chao «i, chóng cßn nhá, téi chóng, ®Ó chóng häc, m×nh r¸ng còng xong.
125
SP V¨n-K1999-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao çc con cña chÞ A
l¹i thiÕu quan t©m gióp ®ì c«ng viÖc gia ®×nh nh− vËy? GVCN líp cã çch g× ®Ó gi¸o
dôc çc em vÒ vÊn ®Ò nµy?
T×nh huèng sè 272. RiÕt råi còng n¶n
Hai con cña chÞ B ®] häc trung häc, ®øa líp11, ®øa líp 9, thÕ mµ lóc nµo c« Hoa
(c« gi¸o chñ nhiÖm líp cña mét ®øa con chÞ vµ ë kÕ nhµ chÞ) còng thÊy chÞ tÊt bËt viÖc
gia ®×nh mçi khi ®i lµm vÒ. §] vËy viÖc riªng cña chóng, tõ viÖc giÆt ®å ®Õn viÖc xe ®¹p
h− chóng còng ®ïn ®Èy nèt cho mÑ. ThËm chÝ, ngay c¶ khi chÞ bÖnh, çc con chÞ còng
ch¼ng biÕt hái han, an ñi mÑ lÊy mét c©u vµ tù lo lÊy cho m×nh, chØ biÕt v« t− häc vµ
ch¬i.
Mét lÇn, mÑ chång chÞ B bÖnh ph¶i ®i n»m viÖn. ChÞ B hÕt ch¨m sãc mÑ chång ë
bÖnh viÖn l¹i tÊt bËt lo cho hai con ë nhµ. §−îc dÞp, c« Hoa lªn tiÕng:
- Sao chÞ kh«ng b¶o çc ch¸u gióp ®ì?
- Còng cã ®Êy c« ¹, nh¾c nhë hoµi mµ chóng vÉn v« t©m thÕ ®Êy. NhiÒu khi
m×nh nh¾c nhë chóng mµ cßn bÞ bµ cô la n÷a chø. ChÞ tÆc l−ìi than phiÒn.
- Bµ cô la lµm sao? C« Hoa l¹i hái
Bµ cô b¶o: Chóng cßn nhá, ®õng b¾t chóng lµm mµ téi chóng, ®Ó cho chóng
häc... ChÞ ®¸p.
Råi chÞ nãi tiÕp, giäng ch¸n n¶n: “B¶o chóng hoµi mµ kh«ng ®−îc, riÕt råi tui
còng n¶n, th«i m×nh tù lµm cho råi”.
SP V¨n-K1999-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: T¹i sao çc con cña chÞ B
l¹i thiÕu quan t©m gióp ®ì c«ng viÖc gia ®×nh nh− vËy? GVCN líp cã çch g× ®Ó gi¸o
dôc çc em vÒ vÊn ®Ò nµy?
T×nh huèng sè 273. Em kh«ng muèn nghØ häc
Em Lan líp 11H cã hoµn c¶nh gia ®×nh rÊt khã kh¨n. M¸ em mÊt sím, Lan l¹i lµ
chÞ hai cña hai em cßn nhá. Ba em võa ®i b−íc n÷a vµ mÑ kÕ cña em l¹i ®ang chuÈn bÞ
cã em bÐ. NhiÒu lÇn em ®] ph¶i nghØ häc ®Ó ë nhµ phô gióp gia ®×nh. H«m nay c« chñ
nhiÖm nhËn ®−îc ®¬n xin th«i häc cña Lan. Lan ®−a c« ®¬n xin th«i häc víi vÎ mÆt
buån buån, m¾t r¬m rím.
SP GGCD-K2001-TTGDTX Sãc Tr¨ng
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Cã çch g× ®Ó gióp ®ì em
Lan kh«ng ph¶i bá häc?
T×nh huèng sè 274. Khi häc trß ph¹m lçi lµ em cña ng−êi yªu
ThÇy A quen víi c« B vµ hai ng−êi chuÈn bÞ tiÕn tíi h«n nh©n. C« B cã mét em
trai duy nhÊt tªn C. C vèn ®−îc c¶ nhµ c−ng chiÒu. C l¹i häc líp do thÇy A lµm chñ
nhiÖm. û vµo mèi quan hÖ gi÷a chÞ m×nh víi thÇy nªn trß C th−êng hay quËy ph¸, lµm
ån trong líp, thËm chÝ cßn quay cãp khi lµm bµi. Chóng b¹n nh¾c nhë sÏ b¸o thÇy chñ
nhiÖm th× B th¶n nhiªn:
- Nh»m nhß g×! ThÇy kh«ng d¸m lµm g× tao ®©u. NÕu thÇy mµ d¸m, tao sÏ mÐc
l¹i víi chÞ vµ ba m¸ tao cho coi, thÇy sÏ bÞ mÊt vî liÒn µ, ®Õn lóc ®ã, ai khæ cho biÕt.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh huèng nh−
vËy, thÇy A nªn gi¸o dôc em C ra sao cho cã hiÖu qu¶?
126
T×nh huèng sè 275. ThÊy mµ ph¸t ín!
TiÕt Anh v¨n t¹i líp 10A tr−êng THPT V. T do thÇy D (®ång thêi lµ gi¸o viªn
chñ nhiÖm) gi¶ng d¹y míi b¾t ®Çu ®−îc Ýt phót. C¶ líp ®ang ch¨m chó nghe thÇy gi¶ng
bµi th× bçng mét thanh niªn to con, ®Çu ch¶i 5/5, mÆt hÇm hÇm, tay cÇm dao ch¹y xéc
vµo líp ®ßi gÆp thÇy. Võa ®i vµo anh ta võa cao giäng:
- T¹i sao anh b¾t em t«i ph¶i chÐp ph¹t nh÷ng 200 lÇn lËn?
ThÇy D ®−îc biÕt thanh niªn nµy vèn lµ mét thµnh phÇn bÊt h¶o cña ®Þa ph−¬ng.
SP Lý-K2000 -TTGDTT Kiªn Giang
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Trong t×nh huèng nh−
vËy thÇy D nªn xö lý ra sao?
T×nh huèng sè 276. Lµ nh©n viªn kiÓm dÞch thó y
T th−êng xuyªn nghØ häc kh«ng phÐp. Hái ra, thÇy H-gi¸o viªn chñ nhiÖm líp
míi hay T ë nhµ lµ mét nh©n viªn kiÓm dÞch thó y cña x]. Em th−êng xuyªn ®−îc ®iÒu
®i trÝch ngõa ®µn gia sóc. Nh÷ng lóc c«ng viÖc ®−îc ph©n c«ng trïng víi buæi häc, T
kh«ng d¸m xin nghØ lµm v× sî mÊt viÖc.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nªn phèi hîp víi gia
®×nh vµ ®Þa ph−¬ng nh− thÕ nµo ®Ó gióp ®ì em T kh«ng ph¶i bá tiÕt?
T×nh huèng sè 277. Tay anh chÞ
Em T líp 10A7 cã ç tÝnh b−íng bØnh. Em lu«n thÓ hiÖn m×nh lµ mét “tay anh
chÞ”. Sai ph¹m nµo x¶y ra trong líp còng ®Òu thÊy cã mÆt em. ë gia ®×nh th× em cËy
“tiÕng vµng” cña ba mÑ, ra ngoµi x] héi th× l¹i giao du víi nh÷ng ®èi t−îng kh«ng tèt.
B÷a häc nay, em ®] ®¸nh nhau víi mét häc sinh líp kh¸c g©y n¸o lo¹n trong tr−êng.
T×m hiÓu hoµn c¶nh cña em, c« chñ nhiÖm ®] râ phÇn nµo v× sao em l¹i nh− vËy. Gia
®×nh em kh¸ gi¶. Ba em cã ®Þa vÞ cao trong x] héi, m¸ em lµ nhµ doanh nghiÖp tèi ngµy
bËn rén c«ng chuyÖn lµm ¨n, l¹i hay nu«ng chiÒu con çi. Trong khu vùc em sèng cã
mét sè thanh niªn thuéc thµnh phÇn bÊt h¶o hay l«i kÐo trÎ em vÞ thµnh niªn vµo con
®−êng bÊt chÝnh ...
NguyÔn Kh¸nh Thu
THBC An B×nh-CÇn Th¬
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: Nguyªn nh©n nµo khiÕn
em T cã ç tÝnh nh− vËy? Cã çch g× ®Ó gi¸o dôc em T?
T×nh huèng sè 278. N−íc m¾t häc trß
P lµ mét häc sinh võa tróng tuyÓn vµo líp 10 do c« B lµm chñ nhiÖm. Em rÊt
ngoan l¹i häc kh¸. HiÖn em ®ang ë víi bµ vµ mÑ. Ba em ®ang ®i lao ®éng ë n−íc ngoµi,
m¸ em lµm ë bÖnh viÖn ®a khoa vµ th−êng trùc ca vµo s¸ng chñ nhËt. §Çu n¨m häc, ban
Gi¸m hiÖu triÖu tËp cuéc häp toµn thÓ phô huynh häc sinh khèi 10 míi nhËp tr−êng t¹i
Héi tr−êng. Buæi häp h«m ®ã lµ s¸ng chñ nhËt nªn m¸ P bËn trùc kh«ng ®i häp ®−îc. P
mang th¬ mêi ®Õn Héi tr−êng ®Ó göi tr¶ l¹i ban Gi¸m hiÖu víi lý do ba mÑ em rÊt bËn
kh«ng ®Õn dù häp ®−îc. Nãi võa døt lêi th× mét giäng åm åm cña thÇy HiÖu phã cÊt
lªn khiÕn P giËt thãt:
- NÕu phô huynh em h«m nay kh«ng ®Õn häp th× mai em ®õng vµo häc n÷a.
Nghe xong P quay vÒ nhµ, n−íc m¾t em nhá giät theo tõng b−íc ch©n nÆng nÒ.
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: GVCN líp cã nªn cã ý
kiÕn víi BGH vÒ tr−êng hîp cña em P kh«ng? Çch ®Ò ®¹t ý kiÕn nh− thÕ nµo cho cã
hiÖu qu¶?
127
2.6. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG Cã
LI£N QUAN §ÕN viÖc X¢Y DùNG KÕ HO¹CH gi¸o dôc HS
T×nh huèng sè 279. Khã nhÊt lµ lµm kÕ ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp
Gi¸o viªn h−íng dÉn hái: “ViÖc khã nhÊt hiÖn nay cña em trong thùc tËp c«ng
t¸c chñ nhiÖm líp lµ g×?”. TrÇm t− trong gi©y l¸t, Kh-Sinh viªn s− ph¹m K 24 §¹i häc
CÇn Th¬ ®¸p: “ Em thÊy khã nhÊt lµ ph¶i lµm kÕ ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp“. Ch−a
kÞp ®Ó gi¸o viªn h−íng dÉn nãi g×, cËu thªm: “Gi¸ ®õng b¾t tôi em ph¶i lµm kÕ ho¹ch
c«ng t¸c chñ nhiÖm líp th× hay biÕt mÊy”.
SP §Þa-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: V× sao ph¶i x©y dùng kÕ
ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp? Çch x©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp kiÕn
tËp cña gi¸o sinh?
T×nh huèng sè 280. H]y thö søc
Võa xuèng ®Þa ®iÓm ®−îc ph©n TTSP, ngay tuÇn ®Çu tiªn chóng t«i ®] ®−îc
nhËn líp thùc tËp chñ nhiÖm. H−íng dÉn c«ng t¸c chñ nhiÖm nhãm t«i lµ c« M. C«
kho¶ng trªn 40 tuæi vµ lµ mét gi¸o viªn cã nhiÒu thµnh tÝch vÒ c«ng t¸c chñ nhiÖm líp
vµ h−íng dÉn sinh viªn lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp. §−îc nghe giíi thiÖu vÒ c« nh−
vËy, c¶ nhãm võa mõng võa lo. Mõng v× sÏ cã c¬ héi häc hái ®−îc nhiÒu kinh nghiÖm
tõ c« vÒ c«ng t¸c chñ nhiÖm líp. Lo v× chóng t«i còng nghe tõ çc anh chÞ kho¸ trªn nãi
r»ng çc thÇy c« giái th−êng nghiªm kh¾c vµ yªu cÇu cao ®èi víi sinh viªn thùc tËp vµ
cho ®iÓm kh«ng ®−îc “tho¸ng” cho l¾m.
TiÕp chóng t«i, c« rÊt vui vÎ. Sau khi hái han trß chuyÖn, c« nãi:
- TuÇn tíi n÷a, t«i sÏ thùc sù giao líp cho çc em tËp qu¶n lý. Tõ giê ®Õn ®ã,
mçi em h]y tù lµm mét kÕ ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp cho riªng m×nh. Thø b¶y kÕ
nµy c¶ nhãm ta sÏ bµn vÒ vÊn ®Ò ®ã nhÐ.
ThÊy vÎ lo l¾ng hiÖn trªn nÐt mÆt çc thµnh viªn trong nhãm, c« c−êi vµ tiÕp víi
giäng trÊn an:
Çc em chí lo qu¸ thÕ. H]y thö søc m×nh xem sao. Cã g× c« sÏ gióp ®ì.
SP Sö K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn gi¶i quyÕt trong t×nh huèng nµy: V× sao ph¶i x©y dùng kÕ
ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp? Çch x©y dùng kÕ ho¹ch c«ng t¸c chñ nhiÖm líp kiÕn
tËp cña gi¸o sinh?
T×nh huèng sè 281. ChuÈn bÞ tr−íc cho tiÕt sinh ho¹t líp
ThÇy ót, gi¸o viªn chñ nhiÖm líp 11A7, cã thãi quen kiÓm tra th−êng xuyªn vµ
cÈn thËn sæ ®Çu bµi cña líp chñ nhiÖm. Hµng tuÇn, ngoµi nh÷ng buæi cã tiÕt ë líp chñ
nhiÖm, thÇy cßn yªu cÇu líp tr−ëng mang sæ ®Çu bµi ®Õn thÇy vµo tèi thø s¸u ®Ó thÇy
chuÈn bÞ kÊ ho¹ch tr−íc cho tiÕt sinh ho¹t líp. Trong khi ®ã, ®a sè çc thÇy c« chñ
nhiÖm kh¸c chØ xem sæ ®Çu bµi vµo tiÕt sinh ho¹t líp råi cã g× nh¾c nhë häc sinh lu«n.
Cã ThÇy cïng tæ V¨n biÕt vËy chäc quª thÇy ót:
- Cha chÞu khã kh¸m “®iÒn thæ” qu¸ ta.
Êy vËy mµ thÇy ót chØ c−êi, kh«ng nãi g× vµ vÉn kh«ng bá thãi quen ®ã.
SP §Þa-K1998-§HCT
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: ViÖc lµm cña thÇy ót cã
t¸c dông g× trong c«ng t¸c chñ nhiÖm líp nãi chung vµ trong tiÕt sinh ho¹t cuèi tuÇn nãi
riªng?
T×nh huèng sè 282. Häc sinh ph¶n ®èi kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña tr−êng giao
128
NhËn ®−îc kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cña nhµ tr−êng, GVCN liÒn triÓn khai xuèng líp
chñ nhiÖm. Võa døt lêi, mét nhãm ®«ng häc sinh trong líp ®] nhao nhao:
- Th−a thÇy, nhiÒu c«ng viÖc qu¸ chóng em lµm kh«ng xuÓ. ThËm chÝ nhiÒu em
la ã ph¶n ®èi kÕ ho¹ch cña nhµ tr−êng giao.
ThÇy chñ nhiÖm ®øng lÆng im trong gi©y l¸t, m¾t ch¨m chó nh×n xuèng häc sinh
cña m×nh nh− dß hái. Líp häc trËt tù dÇn.
§îi häc sinh im lÆng h¼n. ThÇy tõ tèn lªn tiÕng:
- Cã thÓ çc em cã lý do ®Ó ph¶n ®èi, nh−ng ®©y lµ kÕ ho¹ch cña nhµ tr−êng
®−îc triÕn khai xuèng tÊt c¶ çc líp khèi 10 çc em ¹! ThÇy trß ta h]y cïng nhau trao
®æi, bµn b¹c kÕ ho¹ch thùc hiÖn nhÐ! ThÇy tin lµ çc em sÏ lµm ®−îc. Cã g× chóng ta sÏ
®ãng gãp ý kiÕn víi nhµ tr−êng sau. Çc em nhÊt trÝ chø?.
Nghe thÇy gi¶i thÝch víi sù c¶m th«ng, tin t−ëng, çc trß vui vÎ:
- Th−a thÇy v©ng ¹!
Huúnh ThÞ NguyÖt
* VÊn ®Ò chñ yÕu nªn xem xÐt trong t×nh huèng nµy: Çch xö lý cña thÇy chñ
nhiÖm cã t¸c dông nh− thÕ nµo trong c«ng t¸c gi¸o dôc häc sinh?
129
PHô LôC
T×nh huèng sè 1. Rêi bá

T«i b¾t ®Çu tiÕn bé trong c«ng t¸c chñ nhiÖm khi t«i rêi bá çi ®Þnh kiÕn cña m×nh
cho r»ng kh«ng ai cã thÓ lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm tèt h¬n chÝnh b¶n th©n t«i lµm vµ nhê
®ã biÕt giao nhiÖm vô cho nh÷ng çn bé líp. Chõng nµo t«i cßn bÞ ¸m ¶nh bëi ý ®Þnh lµ
t«i ph¶i can thiÖp vµo mäi viÖc trong líp th× c«ng viÖc thêng thiÕu s¸ng t¹o vµ linh ho¹t.
Chóng ta ph¶i biÕt lùa chän cho m×nh nh÷ng ngêi gióp viÖc tèt vµ biÕt giao cho hä
quyÒn hµnh vµ tr¸ch nhiÖm.
NguyÔn §×nh ChØnh-TrÇn Ngäc DiÔm.
Thùc hµnh gi¸o dôc häc-HN-1995
T×nh huèng sè 2. Häc sinh gãp ý cho thÇy
... ë tr−êng trung häc phæ th«ng QT, khi tæ chøc lÊy ý kiÕn cña häc sinh gãp ý cho
gi¸o viªn vµo cuèi häc kú 1, em S lµ häc sinh líp 11A ®] ®¸nh dÊu céng vµo cét: c«
gi¸o d¹y khã hiÓu. §©y lµ m«n hãa häc do c« gi¸o H chñ nhiÖm gi¶ng d¹y. C« gi¸o chñ
nhiÖm biÕt ®ưîc tin nµy (do em T ngåi c¹nh S m¸ch b¶o) ®] gäi S ra däa sÏ cho S h¹nh
kiÓm trung b×nh vµ b¾t em lµm kiÓm ®iÓm nép cho c«...
Phan ThÕ Sñng-Lưu Xu©n Míi
T×nh huèng& çch øng xö t×nh huèng trong qu¶n lý gi¸o
dôc vµ ®µo t¹o, Nxb Gi¸o dôc, 2000
T×nh huèng sè 3. Tr¸ch nhiÖm vÒ ai?
ThÇy gi¸o TuÊn (mÆt hÇm hÇm)
- Anh V©n, líp cña anh chñ nhiÖm sao bÊt trÞ thÕ! Nµo l−êi häc, mÊt trËt tù, nãi
tôc, vÏ bËy...¤ng ta næ mét lo¹t ý kiÕn m¾ng má, chª tr¸ch.
Nghe ng−êi b¹n ®ång nghiÖp cã tay nghÒ nãi xong, thÇy V©n nhÑ nhµng hái l¹i:
- ThÕ b¸c gi¶i quyÕt thÕ nµo?
- T«i, sao l¹i t«i? ThÕ anh lµm chñ nhiÖm ®Ó lµm g×?
- µ, chñ nhiÖm...ThÕ gi¸o viªn bé m«n chØ d¹y ch÷ chø kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm
gi¸o dôc sao?
LÇn ®Çu tiªn ThÇy TuÊn lóng tóng vµ nhËn lÊy mét bµi häc s− ph¹m tõ ng−êi b¹n
®ång nghiÖp trÎ.
NguyÔn Ngäc B¶o-NguyÔn §×nh ChØnh
Thùc hµnh gi¸o dôc häc, Nxb Gi¸o dôc, 1989
T×nh huèng sè 4. H¹ çnh tåi qu¸
Líp 8C trêng THCS N.C næi tiÕng lµ líp nghÞch ngîm nhÊt tr−êng. Míi cã mÊy
th¸ng mµ líp ®] thay ®Õn 4 gi¸o viªn chñ nhiÖm. ThÇy Nh©n-Mét gi¸o viªn trÎ míi
chuyÓn vÒ trêng ®îc thÇy HiÖu tr−ëng cö lµm chñ nhiÖm líp ®ã. ThÇy HiÖu tr−ëng ®]
kÓ l¹i bao sù viÖc x¶y ra ë çi líp nµy cho thÇy Nh©n nghe. ThÇy Nh©n c¶m thÊy ín.
Nh−ng sau vµi phót suy nghÜ, thÇy Nh©n ®] vui vÎ nhËn lêi vµ høa cè g¾ng lµm tèt.
ThÇy HiÖu tr−ëng ®] giíi thiÖu vµ dÆn dß líp vµi c©u råi thÇy chµo çc em vµ ®i ra.
ThÇy Nh©n tiÔn thÇy HiÖu tr−ëng ra cöa vµ quay l¹i, ngay lËp tøc “bôp”-mét chiÕc m¸y
bay giÊy lao ngay vµo ngùc thÇy. ThÇy nhÆt lªn, ng¾m nghÝa mét lóc råi thÇy ®øng cao
lªn bôc hái:
- ChiÕc m¸y bay cña em nµo? Råi thÇy h¹ giäng: - M¸y bay lµm kh¸ ®Ñp, nh−ng
phi c«ng cho m¸y bay h¹i çnh tåi qu¸! - C¶ líp cêi å vµ cã ý th¨m dß th¸i ®é thÇy.
ThÇy nãi tiÕp: Tèi nay vÒ, mçi em tù tay m×nh gÊp mét chiÕc m¸y bay thËt ®Ñp. Ngµy
130
mai thêi khãa biÓu cã 4 tiÕt, sau buæi häc, thÇy trß ta thi tµi, ai l¸i ®îc nhiÒu vßng h¬n
vµ h¹ çnh chÝnh x¸c ®Õn s©n bay-ThÇy chØ çi m« ®Êt nhá ë sau s©n tr−êng-ThÇy sÏ
treo gi¶i thëng kÓ c¶ çc em n÷. Nh−ng thÇy cÊm kh«ng ®îc nhê bÊt cø ai lµm ®Êy nhÐ.
Ai nhê lµm sÏ bÞ ph¹t vµ kh«ng ®îc tham gia, ®ång ý kh«ng nµo?
V©ng ¹! C¶ líp cêi vui vÎ ®Çy thÝch thó. ThÇy b¾t ®Çu gi¶ng bµi trong sù im lÆng,
ch¨m chó cña çc em.
NguyÔn §×nh ChØnh-TrÇn Ngäc DiÔm
Thùc hµnh gi¸o dôc häc. HN-1995
T×nh huèng sè 5. Say ch¬i ®iÖn tö
Tan häc, t«i vµ C−êng cïng vÒ mét ®−êng. Hai ®øa ®ang trß chuyÖn vui vÎ bçng
cã tiÕng gäi giËt ®µng sau:
- C−êng, C−êng, ®øng l¹i!
T«i vµ C−êng ngo¶nh l¹i thÊy mét thanh niªn ®øng ë mÐ ®−êng. Tr«ng mÆt anh
ta, biÕt cã chuyÖn kh«ng hay sÏ x¶y ra. C−êng t¸i mÆt kh«ng nãi nªn lêi:
Anh Long, anh cho em khÊt! H«m qua em xin bè mÑ ®−îc mÊy chôc ngh×n em ®]
m−a s¸ch hÕt råi.
Ng−êi tªn Long l−ìng lù gËt ®Çu:
- Th«i ®−îc! Ngµy mai lµ h¹n cuèi cïng ®Êy!
T«i hái:
- ChuyÖn g× vËy C−êng?
-M×nh ch¬i ®iÖn tö ë qu¸n anh ta. Say ch¬i qu¸ mµ tiÒn kh«ng cã nªn cø khÊt nî,
nay ®] lªn tíi 35.000®.
ThÊy nguy hiÓm cho C−êng, T«i b¸o cho cha mÑ C−êng vµ c« gi¸o chñ nhiÖm
ngay tèi h«m ®ã.
Thùc hµnh gi¸o dôc häc, HN-1995
T×nh huèng sè 6. ChuÈn bÞ lµm chñ nhiÖm
§−îc biÕt trong n¨m häc tíi m×nh sÏ ®−îc lµm chñ nhiÖm líp 11H, c« gi¸o trÎ
Ngäc KiÒu rÊt lo l¾ng nh−ng còng rÊt phÊn khëi.
C« b¾t ®Çu xem l¹i çc gi¸o tr×nh T©m lý-Gi¸o dôc, çc s¸ch gi¸o khoa s− ph¹m,
nh÷ng t¸c phÈm bµn vÒ gi¸o dôc cña çc ®ång chÝ l]nh ®¹o còng nh− çc nhµ gi¸o dôc
næi tiÕng. C« t×m gÆp çc ®ång nghiÖp cã kinh nghiÖm ®Ó häc hái tham kh¶o ý kiÕn. C«
thö viÕt çc chuyªn ®Ò vÒ gi¸o dôc...vµ lËp kÕ ho¹ch c«ng t¸c gi¸o dôc cho n¨m tíi.
T×nh huèng sè 7. Nh÷ng c©u hái
Mét gi¸o viªn chñ nhiÖm ®] hái häc sinh vµ yªu cÇu tr¶ lêi (b»ng çch viÕt ra
giÊy) nh÷ng c©u hái sau: ë líp 10 em gÆp khã kh¨n ®èi víi nh÷ng m«n häc nµo? Em
®] gi¶i quyÕt ra sao? Em cã tháa m]n víi kÕt qu¶ ®] ®¹t ®−îc trong n¨m qua kh«ng?
Trong n¨m häc líp 11 nµy em c¶m thÊy khã kh¨n ®èi víi m«n häc nµo? V× sao? Em dù
®Þnh sÏ gi¶i quyÕt thÕ nµo? Em cã cÇn sù gióp ®ì cña çc b¹n kh«ng? Em cã thÓ gióp
®ì ®−îc çc b¹n ë çc m«n häc nµo? Em thÝch b¹n nµo sÏ gióp ®ì em vµ em sÏ gióp ®ì
b¹n nµo?...
Mét gi¸o viªn kh¸c l¹i ®¹t ra nh÷ng c©u hái nh− sau:
- Nh©n vËt em yªu thÝch nhÊt lµ ai?
- Em thÝch nhÊt cuèn chuyÖn nµo?
- Em thÝch tham gia vµo çc ho¹t ®éng nµo?
131
- Em ®] sö dông thêi gian rçi vµo nh÷ng viÖc g×?
- Em ph¶i lµm nh÷ng c«ng viÖc g× ®Ó gióp ®ì gia ®×nh?
T×nh huèng sè 8. CËu häc trß hay nghØ häc
- H«m nay cËu Th¸i nghØ häc µ? - C« chñ nhiÖm nhÝu mµy hái?
- Em nµo ë gÇn nhµ b¹n Th¸i cho c« biÕt v× sao b¹n Êy bá häc ®Õn c¶ tuÇn råi?
- Th−a c«, b¹n Êy ë mét m×nh mét khu, chóng em kh«ng biÕt. H«m qua em thÊy
b¹n Êy x¸ch lµn vµo chî ¹ .- Thóy nhanh nh¶u ®øng lªn th−a.
C« gi¸o bùc m×nh l¾m. C« m¾ng Th¸i rÊt nhiÒu, C« tuyªn bè ®uæi häc Th¸i...
H«m sau, Th¸i ®Õn líp. Võa tr«ng thÊy Th¸i, c« gi¸o ®] nãi:
- T«i t−ëng cËu kh«ng quay trë l¹i líp n÷a! §©y lµ líp häc chø kh«ng ph¶i çi
chî, muèn vµo th× vµo, muèn ra th× ra. T«i tuyªn bè ®×nh chØ häc tËp cËu. Bao giê bè
mÑ cËu ®Õn gÆp t«i, cËu míi ®−îc vµo häc tiÕp.
Th¸i ®øng im, mÆt t¸i ®i, r©n rÊn n−íc m¾t. Khã kh¨n l¾m Th¸i míi nãi ®−îc:
- Th−a c«, bè em ®] mÊt, mÑ em èm nÆng ph¶i ®i bÖnh viÖn h¬n tuÇn nay, em em
cßn nhá, em kh«ng göi giÊy phÐp cho c« ®−îc. Em xin lçi c«.
C« gi¸o ®á mÆt, h¹ giäng nãi:
- Th«i em ngåi xuèng.
T×nh huèng sè 9. Buæi häp çn bé
Mét sè gi¸o viªn chñ nhiÖm th−êng tæ chøc héi nghÞ çn bé líp. Thµnh phÇn tham
dù lµ çc em líp tr−ëng, líp phã, tæ tr−ëng, ban chÊp hµnh ®oµn. Trong héi nghÞ nµy,
çc em sÏ tæng kÕt t×nh h×nh trong th¸ng, trong häc kú hay trong n¨m häc, xÕp lo¹i ®¹o
®øc cho çc thµnh viªn trong líp, bµn kÕ ho¹ch th¸ng tíi, hoÆc kú tíi...
Thùc hµnh gi¸o dôc häc, Nxb Gi¸o dôc, 1989.
T×nh huèng sè 10. Trao quyÒn

NhiÒu gi¸o viªn chñ nhiÖm cña çc líp cuèi cÊp PTTH cho r»ng cÇn giao cho çn
bé líp nh÷ng quyÒn lùc réng r]i h¬n, ch¼ng h¹n quyÒn tæ chøc nh÷ng buæi häp líp,
quyÒn ®¸nh gi¸ çc b¹n, quyÒn xÐt xö nh÷ng tr−êng hîp v« kû luËt. Gi¸o viªn chñ
nhiÖm chØ cÇn biÕt vµ uèn n¾n mµ th«i.
T×nh huèng sè 11. Thay líp tr−ëng
Mét gi¸o viªn chñ nhiÖm chÊt vÊn häc sinh cña m×nh tr−íc líp:
- Anh kh«ng biÕt xÊu hæ µ? Anh lµ líp tr−ëng mµ chÝnh anh còng nãi chuyÖn
trong giê häc. Vai trß g−¬ng mÉu cña anh ë ®©u? NÕu thÕ th× anh lµm sao nh¾c nhë
®−îc çc b¹n.
- Th−a c«, em kh«ng thÝch lµm líp tr−ëng. C« h]y cö b¹n kh¸c em kh«ng xøng
®¸ng-CËu líp tr−ëng tù ¸i.
C« gi¸o rÊt ng¹c nhiªn, kh«ng ngê m×nh l¹i ®−îc ®¸p lÔ nh− vËy.
- §−îc th«i-C« nãi-Anh kh«ng ph¶i th¸ch t«i. NÕu anh kh«ng cßn ®ñ g−¬ng mÉu
n÷a, t«i, ph¶i chÝnh t«i sÏ chän mét ng−êi kh¸c xøng ®¸ng h¬n anh.
132
Ngay trong tiÕt sau c« gi¸o tæ chøc mét buæi häp líp ®Ó bÇu líp tr−ëng míi. ThÕ
nh−ng çc em häc sinh l¹i kh¨ng kh¨ng ®Ò nghÞ nªn ®Ó l¹i líp tr−ëng cò. BiÕt r»ng
m×nh ®] tÝnh to¸n sai nh−ng c« vÉn kiªn quyÕt chØ ®Þnh mét em kh¸c thay em líp
tr−ëng cò.
T×nh huèng sè 12. CËu häc trß nhót nh¸t
Mét häc sinh tªn lµ Y th−êng ®¹t ®iÓm d−íi trung b×nh trong çc m«n häc. §i s©u
vµo t×m hiÓu c« gi¸o chñ nhiÖm thÊy ®−îc Y lµ mét häc sinh rÊt nhót nh¸t, thiÕu tù tin.
Em lu«n bèi dèi vµ sî sÖt mçi khi bÞ çc thÇy c« gäi lªn b¶ng. Nh÷ng lóc Êy dï cã rÊt
thuéc bµi em còng kh«ng bao giê ®−îc ®iÓm cao. Trong giê häc, tr−íc c©u hái cña c«
gi¸o kh«ng bao giê em d¸m gi¬ tay ph¸t biÓu. Em nãi rÊt nhá- §ã lµ mét ®iÓm yÕu n÷a
cña em. §Çu tiªn lµ çc thÇy c« gi¸o råi sau ®ã lµ chÝnh em còng kh«ng cßn tin vµo kh¶
n¨ng häc tËp cña m×nh n÷a. Çc bµi kiÓm tra bÞ ®iÓm kÐm dÇn ®i. Em Ýt häc bµi h¬n v×
nghÜ r»ng ®»ng nµo m×nh còng bÞ ®iÓm kÐm.
T×nh huèng sè 13. ý kiÕn cña b¹n
Mét häc sinh lÊy c¾p cña b¹n cïng líp mét sè tiÒn. TËp thÓ líp hÕt søc bÊt b×nh
tr−íc hiÖn t−îng ®ã nªn ®] tiÕn hµnh ®iÒu tra hÕt søc gay g¾t. Tr−íc t×nh h×nh ®ã em
häc sinh ®] ®Õn tù thó víi gi¸o viªn chñ nhiÖm vÒ hµnh ®éng sai tr¸i cña m×nh vµ tha
thiÕt ®Ò nghÞ c« gi¸o gi÷ kÝn chuyÖn nµy. C« gi¸o nhËn lêi vµ ®] hµnh ®éng ®óng nh−
vËy.
Tr−íc çch gi¶i quyÕt cña c« gi¸o, cã hai luång ý kiÕn kh¸c nhau:
- §ång ý víi çch gi¶i quyÕt nh− vËy cña c« gi¸o. Theo hä, çch gi¶i quyÕt ®ã lµ
t©m lý gióp em häc sinh gi÷ ®−îc uy tÝn tr−íc tËp thÓ, qua ®ã cã thÓ söa ch÷a v−¬n lªn.
- Kh«ng ®ång ý v× cho r»ng ®ã lµ kiÓu gi¸o dôc t−¬ng tù nh− con chiªn x−ng téi
tr−íc cha cè, thiÕu sù vËn dông søc m¹nh cña tËp thÓ häc sinh trong c«ng t¸c gi¸o dôc.
T×nh huèng sè 14. C©u chuyÖn cæ tÝch
Qu¸i l¹, t¹i sao h«m nay líp l¹i ån thÕ nhØ? - ThÇy ThuÇn tho¸ng nghÜ. ThÇy nãi:
- NÕu çc em trËt tù, cuèi giê t«i sÏ tÆng c¶ líp mét c©u chuyÖn cæ tÝch.
Giê häc nghiªm tóc tr«i qua mét çch nhanh chãng. Thùc hiÖn lêi høa cña m×nh,
ThÇy ThuÇn b¾t ®Çu kÓ:
Ngµy xöa, ngµy x−a con ng−êi sinh ra kh«ng ph¶i nh− thÕ nµy. Ng−êi ta cã nh÷ng
hai çi måm vµ chØ cã mét çi tai. DÇn dÇn, loµi ng−êi míi thÊy ®−îc sù bÊt tiÖn. Khi
nãi th× hai çi måm cïng tranh nhau nãi, ch¼ng thÓ nµo nghe râ. Cßn mét çi tai th×
nghe ®−îc Ýt qu¸. Lóc ®ã hä míi lªn tr×nh bµy víi trêi. Trêi thÊy lêi t©u cña hä còng cã
lý vµ söa l¹i cho ng−êi cã hai çi tai vµ mét çi måm nh− hiÖn nay. Dông ý cña trêi lµ
®Ó cho loµi ng−êi nghe nhiÒu mµ nãi Ýt.
T×nh huèng sè 15. TruyÒn tin
NhiÒu gi¸o viªn d¹y líp 6C than phiÒn r»ng d¹o nµy líp qu¸ ån v× çc em míi
nghÜ ra mét trß ch¬i míi: viÕt vµo nh÷ng mÈu giÊy råi nÐm cho nhau.
133
Trong giê ng÷ ph¸p cña gi¸o viªn chñ nhiÖm, sau khi gäi mét häc sinh lªn b¶ng
thÇy thÊy Vi lói hói viÕt g× vµo mét m¶nh giÊy råi nÐm cho b¹n ngåi ë d]y bªn c¹nh.
Mét bµn tay gi¬ ra chÆn ®−êng bay cña viªn giÊy.
- Em ®ang lµm g× ®Êy Vi? - ThÇy gi¸o hái, m¾t nh×n th¼ng vµo c« häc trß ®ang
luèng cuèng-Em ra khái chç nhÆt tê giÊy mang lªn ®©y cho t«i.
Vi nÆng nÒ rêi chç ngåi nhÆt m¶nh giÊy, bèi rèi vß n¸t trong tay. Em kh«ng biÕt
nªn mang lªn cho thÇy hay vøt ®i.
- Em cø mang lªn ®©y. T«i sÏ kh«ng ®äc nh÷ng ®iÒu bÝ mËt cña em ®©u.
Vi mang mÈu giÊy ®Æt lªn bµn gi¸o viªn.
- B©y giê, çc em cÊt hÕt s¸ch vë ®i. T«i sÏ ®¸p øng nguyÖn väng cña çc em-
ThÇy gi¸o nãi tiÕp - Chóng ta sÏ viÕt tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu bÝ mËt vµo giÊy vµ nÐm cho
nhau. NÕu giê nµy ch−a hÕt, ta sÏ viÕt trong c¶ giê ra ch¬i, thËm chÝ c¶ nh÷ng tiÕt sau
n÷a.
Vi ®øng lªn:
- Th−a thÇy ch¼ng cã g× bÝ mËt c¶ ®©u. ThÇy cø ®äc råi d¹y chóng em häc ¹.
ThÇy gi¸o më mÈu giÊy ®äc nhÈm: “Lan ¬i, cã ®i xem phim kh«ng tí ®îi ë cöa
nhµ h¸t nín nhÐ“. Sau ®ã thÇy viÕt lªn b¶ng vµ gäi çc em kh¸c nhËn xÐt vÒ lçi chÝnh t¶,
çch ®Æt c©u. ThÇy gäi tiÕp nhiÒu em kh¸c lªn ®Æt c©u vµ nhËn xÐt. C¶ líp l¹i chuyÓn
sang häc ng÷ ph¸p tù lóc nµo ch¼ng râ.
T×nh huèng sè 16. C« b¹n míi b−íng bØnh
Líp 11B võa cã mét c« b¹n míi chuyÓn tõ tr−êng kh¸c ®Õn. Ban chÊp hµnh §oµn
®ang suy nghÜ kh«ng biÕt giao cho c« phô tr¸ch viÖc g× cho phï hîp víi kh¶ n¨ng cña
c«. Çc em quyÕt ®Þnh, tèt nhÊt lµ ®Ó c« tù chän. Nh−ng c« g¸i ®] nãi th¼ng:
Xin çc b¹n ®õng quÊy rÇy t«i! T«i häc kÐm l¾m ch¼ng lµm ®−îc viÖc g× ®©u; v¶
l¹i t«i kh«ng cã thêi gian.
Çc em cè g¾ng thuyÕt phôc c« nªn nhËn mét viÖc g× ®ã mét lÇn n÷a, nh−ng l¹i
nhËn ®−îc mét c©u tr¶ lêi hÕt søc th« lç:
- Çc b¹n ®i ®i! §õng cã mang çi tæ chøc §oµn cña çc b¹n ra däa t«i. Kh«ng cã
nã, t«i còng ch¼ng chÕt ®©u.
Trong líp cã mét sè ng−êi l¹i tá ra ®ång t×nh víi c« b¹n míi. Çc em khen c«
th¼ng th¾n, d¸m nãi thùc nh÷ng suy nghÜ cña m×nh. Theo lý luËn cña çc em, çc c«ng
viÖc cña tËp thÓ giao lµ c«ng viÖc tù nguyÖn, ai thÝch th× lµm, kh«ng cã ai ®−îc quyÒn
b¾t buéc c¶. ThÕ lµ c« b¹n míi t−ëng m×nh ®] trë thµnh mét “n÷ anh hïng“. C« cµng Ýt
chó ý tíi çc ho¹t ®éng tËp thÓ vµ ®èi xö víi çc b¹n cµng th« lç h¬n.
Mét sè ®oµn viªn tÝch cùc ®] cè g¾ng dùng l¹i bøc ch©n dung thùc vÒ c« b¹n míi
nµy. Çc em ®] ®Õn gÆp çc thÇy c« gi¸o, çc b¹n ®oµn viªn ë tr−êng cò vµ bè mÑ c«.
TÊt c¶ ®] lµm cho çc em biÕt r»ng c« b¹n míi lµ mét c« g¸i ®anh ®¸, häc yÕu vµ kh«ng
thÝch hßa m×nh trong tËp thÓ.
Nh−ng tËp thÓ kh«ng bá r¬i c«. C« gi¸o chñ nhiÖm vµ çc b¹n ®oµn viªn ®] bµn
kÕ ho¹ch gióp ®ì c«. Hµng ngµy bao giê còng cã mét b¹n ®Õn häc víi c«, rñ c« ®i ch¬i.
Hä l«i cuèn dÇn c« vµo c«ng viÖc cña m×nh. Thêi gian tr«i qua, c« g¸i ®] lao vµo nh÷ng
c«ng viÖc chung tù lóc nµo ch¼ng biÕt, søc häc cña c« còng ®] kh¸ lªn, çc tÝnh xÊu dÇn
dÇn bÞ mÊt ®i.
134
T×nh huèng sè 17. Giê truy bµi
Giê truy bµi ë líp 7B, c« gi¸o thùc tËp ®ang lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp: ®«n ®èc,
theo dâi çc em truy bµi...Tõng nhãm, tõng nhãm ®ang ch¨m chó theo dâi, song vÉn cã
mét em vèn hay hiÕu ®éng, ch¹y tõ nhãm nµy ®Õn nhãm kia, l¹i cßn trªu träc çc b¹n
g¸i ngang nhiªn tr−íc mÆt c« gi¸o thùc tËp. C« gi¸o sinh nghiªm nÐt mÆt vµ nh¾c nhë
em. Em ngåi ngay xuèng ë mét nhãm vµ gi−¬ng cÆp m¾t to nh×n c« tá vÎ ph¶n øng vµ
vÉn kh«ng chÞu ngåi yªn...
C« gi¸o sinh ®] lªn v¨n phßng gÆp c« chñ nhiÖm cò:
- B¸o ço víi chÞ, ë líp cã mét em häc sinh nam hÕt søc mÊt trËt tù, em ®] b¶o
nh−ng nã kh«ng nghe, chÞ ph¶i xuèng b¶o nã!
- Sao l¹i t«i b¶o - C« chñ nhiÖm cò nãi - ViÖc nµy lµ viÖc cña c« chø, thÕ giê thùc
tËp cña c« c« lµm g×?
C« gi¸o sinh h¬i ngì ngµng tr−íc c©u tr¶ lêi th¼ng th¾n cña ng−êi b¹n ®ång
nghiÖp vµ c« lñi thñi trë l¹i líp häc...
Tuy vËy, cuèi buæi häc, c« gi¸o chñ nhiÖm cò vÉn phª b×nh gay g¾t em häc sinh
nam ®ã vµ yªu cÇu em ph¶i ®Õn xin lçi c« gi¸o thùc tËp.
T×nh huèng sè 18. ChuyÖn tê giÊy nh¸p
§Ò bµi kiÓm tra To¸n h«m nay h¬i khã nh−ng H¶i thuéc diÖn th«ng minh, chØ míi
non nöa giê, em ®] lµm xong. LiÕc nh×n Thu ngåi c¹nh vÉn cßn hai tay chèng c»m vµ
sùc nhí Thu cã mang ®Õn mét gãi kÑo, em liÒn g¹t tê giÊy nh¸p sang phÝa Thu ®ång
thêi thß tay xuèng d−íi ng¨n bµn Thu lÊy gãi kÑo.
Thu biÕt ý b¹n chép ngay b¶n nh¸p vµ cø thÕ chÐp vµo.
C« gi¸o quay l¹i thÊy H¶i ngåi nh×n lªn trÇn nhµ vµ tê giÊy nh¸p mµu xanh cña
H¶i l¹i ®ang n»m tr−íc mÆt Thu.
- H¶i em lµm xong råi µ, ra ®©y c« b¶o.
H¶i ®øng lªn theo c« ra phÝa cöa.
- Em ®−a tê giÊy nh¸p cho Thu h¶?
- Kh«ng ¹, em ®ang ®Þnh cÊt th× Thu giËt lÊy.
C« cho H¶i vÒ chç.
H«m sau, trong giê ®¹o ®øc theo chñ ®Ò tÝnh thËt thµ, c« chñ nhiÖm lµm nh− v«
t×nh kÓ cho çc em nghe nh÷ng c©u chuyÖn cã thËt trong nhµ tr−êng. Em B rÊt nghÌo
nh−ng khi nhÆt ®−îc chiÕc tói cã tiÒn, em ®] mang ®Õn ®ån c«ng an nép ®Ó tr¶ l¹i cho
ng−êi mÊt. Em S, v« ý lµm vì kÝnh cöa sæ khi kh«ng cã ai biÕt nh−ng ®] lªn phßng ban
gi¸m hiÖu thµnh thËt b¸o ço. Em X v× ph¶i ch¨m sãc mÑ èm nªn ch−a thuéc bµi, khi
lµm bµi kiÓm tra, dï thÇy gi¸o ra ngoµi, em vÉn kh«ng më s¸ch ra mµ ghi vµo tê giÊy
tr¾ng dßng ch÷: “H«m qua gia ®×nh em cã viÖc bÊt th−êng, nªn em ch−a häc bµi ®−îc.
Em xin nhËn ®iÓm kÐm, Mong thÇy th«ng c¶m cho em“. KÓ xong c« ®éng viªn çc em
liªn hÖ...
Ngoµi çc viÖc tèt mµ çc em liªn hÖ kÓ ra, c¶ líp rÊt hµi lßng ®−îc nghe nh÷ng
lêi nhËn lçi ch©n thµnh cña Thu vµ H¶i. Thu nãi: Em kh«ng lµm bµi kiÓm tra to¸n ®−îc,
®] nhËn b¶n nh¸p cña H¶i chÐp l¹i. H¶i nãi: Em ®] chñ ®éng ®−a b¶n nh¸p cho Thu ®Ó
®æi lÊy gãi kÑo nh−ng ®] nãi dèi c« lµ Thu giËt lÊy.
135
T×nh huèng sè 19. M−în t¹m
Giê sinh ho¹t líp gÇn hÕt, c« chñ nhiÖm hái em líp phã:
- Em ®] nép tiÒn cña líp cho v¨n phßng ch−a?
- D¹...th−a c« ch−a ¹! Em ngËp ngõng tr¶ lêi.
- Çc b¹n ch−a nép ®ñ µ?
Em lóng tóng:
- Th−a c«! S¸ng nay em ®Þnh ®em tiÒn lªn nép. Trong lóc kiÓm tra tiÒn... kh«ng
biÕt em ®¸nh r¬i ®©u mÊt 10 ngµn dång.
- ThÕ em cã ph¸t hiÖn ®−îc m×nh ®¸nh mÊt ë ®©u kh«ng?
- Th−a c«! Trong líp häc ¹.
- §−îc råi, em ngåi xuèng, c« gi¸o ra hiÖu cho c¶ líp im lÆng råi c« nãi: - S¸ng
nay líp ta cã mét tr−êng hîp kh«ng hay - ®Êy lµ b¹n nµo ®] ®ïa nghÞch cÊt dÊu tiÒn cña
líp. Trong líp m×nh, cã lÏ ai l¹i cã ý ®Þnh lÊy tiÒn cña b¹n. §óng kh«ng?
Dõng mét tÝ, c« nãi tiÕp: - C« sÏ kÓ cho çc em nghe mét chuyÖn cña c« ngµy
x−a. C¶ líp ngåi im ph¨ng ph¾c. C« kÓ r»ng: Ngµy x−a c« còng lµm líp phã, gi÷ tiÒn
cña líp råi còng lµm mÊt. C« buån vµ lo l¾ng ®Õn mÊt ¨n, mÊt häc. PhÇn v× kh«ng biÕt
lÊy tiÒn ®©u tr¶ cho líp. PhÇn buån v× m×nh cã nh÷ng ng−êi b¹n kh«ng tèt. Ngµy h«m
sau, sau lóc gi¶i lao, c« vµo líp, ph¸t hiÖn trong héc bµn m×nh cã “vËt l¹”. Th× ra...sè
tiÒn bÞ mÊt h«m tr−íc ®−îc ai ®ã gãi l¹i ®−êng hoµng b»ng giÊy mµu thËt ®Ñp cã kÌm
theo mÊy c©u th¬ n÷a:
“H«m qua t«i bçng tóng tiÒn.
M−în t¹m nªn ph¶i tr¶ liÒn h«m nay
LÇn sau cã tóng xin vay...”
C¶ líp c−êi å.
- C« hy väng r»ng líp m×nh cßn cã nh÷ng c©u th¬ hay h¬n vµ lÇn sau mong ai ®ã
®õng nªn ®ïa ¸c nh− thÕ n÷a.
Ngµy h«m sau vµo líp, nh×n nÐt mÆt cña em líp phã, c« gi¸o biÕt viÖc lµm cña
m×nh ®] thµnh c«ng. NÕu cè t×nh vµ b»ng chót “nghÒ nghiÖp“ c« cã thÓ dÔ dµng ph¸t
hiÖn ra thñ ph¹m qua nh÷ng ¸nh m¾t kia...Nh−ng thñ ph¹m lµ ai-®©u cÇn thiÕt!
Thñ ph¹m ®] biÕt hèi lçi thÕ lµ ®ñ.
T×nh huèng sè 20. Em ch−a cÇn biÕt
Sau giê gi¶ng v¨n bµi “TÊm Çm“ cña c« gi¸o chñ nhiÖm, mét häc sinh g¸i theo
c« gi¸o b−íc ra hµnh lang. §o¸n chõng em cã ®iÒu g× cßn b¨n kho¨n, c« gi¸o dõng l¹i
hái:
- Em cã ®iÒu g× cßn ch−a hiÓu ph¶i kh«ng?
V©ng th−a c«, nh− thÕ nµo lµ mét gia ®×nh h¹nh phóc ¹? Em häc sinh rôt rÌ hái.
- Nh−ng t«i cã nãi g× ®Õn h¹nh phóc gia ®×nh trong bµi gi¶ng ®©u? C« gi¸o ng¹c
nhiªn hái l¹i.
V©ng, th−a c«, nh−ng em thÊy trong c©u chuyÖn gia ®×nh TÊm Çm kh«ng hßa
thuËn, d× ghÎ kh«ng yªu TÊm, Çm l¹i ghen víi TÊm. -Em häc sinh gi¶i thÝch.
- Th«i, em nghÜ lµm g× nh÷ng chuyÖn Êy. Nh÷ng ®iÒu Êy c« kh«ng d¹y vµ sÏ
kh«ng kiÓm tra çc em ®©u. Nh−ng chuyÖn Êy phøc t¹p l¾m, em ch−a cÇn biÕt lµm g×
c¶.
136
T×nh huèng sè 21. Häc sinh kÓ chuyÖn
Mét sè häc sinh th−êng t×m çch gÇn gòi gi¸o viªn chñ nhiÖm kÓ cho c« nghe mäi
chuyÖn trong líp, nh÷ng nhËn xÐt cña çc em vÒ çc thÇy c« gi¸o bé m«n.
T×nh huèng sè 22. Kinh nghiÖm nhá
ThÇy Chøc ®] nªu kinh nghiÖm cña m×nh nh− sau:
“ë héi nghÞ cha mÑ häc sinh, phÇn th«ng b¸o t×nh h×nh cña tõng em t«i
kh«ng ®äc tõ ®Çu ®Õn cuèi líp v× nÕu lµm nh− thÕ th× mçi vÞ phô huynh mÊt th× giê chê
®îi. H¬n n÷a nh− thÕ võa mÊt nhiÒu thêi gian, võa kh«ng kÜ. T«i c¶i tiÕn viÖc nµy b»ng
çch: tõ ®Çu n¨m t«i h−íng dÉn häc sinh ®¨ng kÝ phÊn ®Êu vµ tù theo dâi viÖc thùc hiÖn
néi qui trong tõng ngµy (mçi em mét b¶n tù ghi l¹i nh÷ng biÓu hiÖn tèt vµ ch−a tèt) .
Trùc nhËt theo dâi viÖc ghi, çn bé líp vµ t«i kiÓm tra trùc nhËt . Cuèi th¸ng, cuèi häc
k× cã ghi thªm phÇn kÕt qña, ®iÓm tõng m«n vµ ph©n lo¹i tõng mÆt . Khi çc vÞ cha mÑ
häc sinh ®Õn häp, t«i ®−a mçi ng−êi xem b¶n ghi cña con çi hä. Sau ®ã míi ®i vµo bµn
b¹c chung vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Çch th«ng b¸o b»ng b¶ng ghi tiÕt kiÖm cho
mçi ng−êi ®Õn häp 1 giê 30 phót.
Buæi häc kh«ng quªn
Lµ mét c« gi¸o trÎ míi vÒ tr−êng c«ng t¸c, ®−îc nhµ tr−êng ph©n c«ng chñ
nhiÖm líp 12G-thó thùc-míi ®Çu t«i h¬i ng¹i v× ®ã lµ mét líp kh«ng ®−îc ngoan cho
l¾m. Song sù nhiÖt t×nh, s«i næi kÕt hîp víi nh÷ng biÖn ph¸p mÒm dÎo cña t«i khiÕn
çnh häc trß “−¬ng b−íng” còng ngoan dÇn. Chóng dÇn dÇn gÇn gòi, th−¬ng yªu t«i
h¬n. Nh−ng chuyÖn bÊt ngê ®] x¶y ra.
H«m ®ã, t«i võa b−íc vµo líp bçng c¶ líp nhèn nh¸o. §¸m häc trß phÝa d−íi thi
nhau gäi TuÊn-cËu häc trß ngåi ®Çu bµn ®Çu gÇn bµn gi¸o viªn: “Xãa ®i! Xãa ®i!”...
T«i liÕc nh×n vµo b¶ng, hai dßng chò n¾n nãt hiÖn lªn:
“C« chöa chång co? Em chß mèi lµm”.
NghÜ m×nh trÎ vµ cã chót nhan s¾c, t«i c¶m thÊy bÞ xóc ph¹m. MÆc dï t«i ®] ®o¸n
®−îc ®èi t−îng nh−ng vÉn kiªn tr× hái: “Ai viÕt trªn b¶ng ®øng dËy?”. Mét phót, ba
phót...c¶ líp vÉn im lÆng. T«i nghiªm mÆt nh¾c l¹i: “Ai viÕt ®øng dËy!”. Võa lóc t«i
nh¾c, TuÊn gôc mÆt xuèng bµn ho sÆc lªn.
Kh«ng thÓ k×m chÕ ®−îc n÷a “Bèp! Bèp!”hai çi t¸t gi¸ng xuèng ®«i m¸ gÇy gß
cña TuÊn khiÕn cËu dím n−íc m¾t. TuÊn vÉn im lÆng sau khi ®Þnh ®øng lªn nh−ng t«i
b¾t ngåi xuèng. Cßn t«i-t«i b¾t ®Çu gi¶ng bµi, ng«n ng÷ häc trß gäi lµ “h¸t”. VËy lµ bèn
m−¬i nh¨m phót tr«i qua c¨ng th¼ng. Khi tiÕng trèng vang lªn, t«i s¸ch cÆp ra th¼ng cöa
®Ó l¹i kh«ng gian ®¸ng sî cña líp häc. Võa b−íc xuèng s©n tr−êng, Hïng còng võa
ch¹y tíi:
Th−a c«! Th−a c«...em xin lçi c«, em ®] viª...viÕt!
T«i quay ngo¾t l¹i, ®Þnh trót hÕt giËn d÷ xuèng Hïng-cËu häc trß cã tiÕng nghÞch
ngîm nh−ng t«i kh«ng ®ñ cam ®¶m. Lóc nµy t«i bçng khãc. Nh÷ng giät n−íc m¾t cø tõ
tõ øa ra nh− cËu häc lóc n]y vËy: “T¹i sao lóc n]y t«i l¹i im lÆng?”-T«i tù hái. “T¹i sao
khi m×nh m¾ng, TuÊn kh«ng gôc mÆt xuèng bµn nh− mäi häc sinh kh¸c mµ l¹i ch¨m
chó nh− ngåi nghe t«i gi¶ng bµi?”... “T¹i sao?-Hay Hïng nãi dèi m×nh?”. T«i quyÕt
®Þnh quay l¹i líp hái cho ®−îc.
B−íc vµo gÇn cña líp, tù d−ng ch©n t«i khùng l¹i khi thÊy c¶ líp ®ang ch¨m chó
nghe thÇy gi¶ng v¨n. VËy lµ mét lÇn n÷a t«i kh«ng ®ñ can ®¶m. Chît t«i nhí ®] høa víi
bµ néi, d¹y hÕt tiÕt mét sÏ vÒ ®−a bµ ®Õn th¨m c« em chång míi sinh ch¸u. Ngay lËp
137
tøc, nh÷ng b−íc ch©n gÊp g¸p cña t«i h−íng vÒ chiÕc xe 81 dùng d−íi gèc ph−îng, mÆc
trong lßng cßn bao day døt. ChiÕc xe tõ tõ l¨n b¸nh råi phãng ra cæng tr−êng. Xe võa ra
®Õn cæng chît m¾t t«i hoa lªn, chiÕc xe lo¹ng chäng ®©m vµo çnh cöa s¾t, råi t«i lÞm
®i.
...
Cã tiÕng tõ cuèi líp väng lªn:
“C«! Em cã lçi-Em cã lçi-T¹i em...”. T«i muèn ®i tíi cuèi líp nh−ng kh«ng sao
®i ®−îc, ng−êi nh− ai gi÷ l¹i. Råi chät më m¾t, th× ra t«i n»m m¬. Trong phßng chØ cßn
hai cËu häc trß ®ang ngåi c¹nh vÎ hèt ho¶ng. §ång hå trªn t−êng ®]c chØ 11 giê 15
phót. T«i giËt m×nh vïng dËy nh−ng kh«ng ®ñ søc.
-Th−a c«! Th−a c«! -TiÕng hai cËu häc trß ®ång thanh.
-C« ®ang ë ®©u ®©y?
-C« ®ang ë tr¹m x¸. C« võa bÞ ng] xe ¹!-TuÊn nãi.
-Çc em cßn ®ang häc c¬ mµ?
-V©ng! Chóng em...
-Th«i! C¶m ¬n çc em. Çc em vÒ häc tiÕp ®i.
Hïng nhÝch l¹i gÇn t«i khÏ nãi:
Th−a c«! Em xin lçi c« vµ b¹n TuÊn v× s¸ng nay...
-Th«i nµo! Cã g× ®©u. ChÝnh c« míi lµ ng−êi cã lçi. V× c« mµ c¶ líp vµ çc em
ph¶i nghØ häc thÕ nµy. TuÊn ¬i! Em giËn c« l¾m h¶? S¸ng c« nãng qu¸, c« nghÜ lµ em...
¤i c«! Chóng em lµ häc trß mµ. H¬n n÷a, còng t¹i em ho nªn c«...
Giäng t«i trÇm xuèng:
-C« còng nh− çc em, sai th× ph¶i söa-®óng kh«ng nµo?
-C« th×...Th«i chóng em xin phÐp c«, chiÒu chóng em l¹i ®Õn.
Sau ®ã, c¨n phßng nhá chØ cßn l¹i m×nh t«i, ngoµi trêi n¾ng nãng. T«i thÊy trong
lßng nh− võa v¬i ®i g¸nh nÆng.
S¸ng h«m sau, mÆc dï cßn h¬i mÖt nh−ng t«i vÉn ®Õn tr−êng. Võa thÊy t«i ®Õn,
®¸m häc trß ®] v©y kÝn. TiÕng trèng tr−êng tõ xa còng vang lªn, kh«ng khÝ líp häc trë
l¹i nh− mäi khi sau håi trèng b¸o. T«i b−íc vµo líp, mét trµng vç tay vang lªn vui vÎ,
nÐt mÆt ai nÊy r¹ng rì nh− trêi võa höng n¾ng. Sù xóc ®éng cña t«i lµm nh÷ng giät
n−íc m¾t cø r¬i xuèng, r¬i xuèng ...
-C¶m ¬n çc em
-C« thµnh thËt xin lçi TuÊn cïng c¶ líp v× buæi häc h«m qua.
L¹i Vò Xu©n Hoa
Líp To¸n-Lý, tr−êng C§SP Hµ Nam.
(Sù th«ng minh trong øng xö s− ph¹m)
T×nh huèng sè 23. ChuyÖn ngµy Êy
Mét buæi chiÒu mïa ®«ng, t«i vµ anh Thµnh ®ang so¹n bµi chît mét häc sinh lÊp
lã ngoµi cöa:
“Th−a thÇy, b¹n Loan bÞ mÊt tiÒn ¹”!
T«i vµ anh b−íc l¹i nhanh tíi khu tËp thÓ-mét çi l¸n líp tranh tr¸t bïn-d−íi
ch©n ®åi gi÷a mét b]i xoµi kh¸ réng. GÇn ®Õn n¬i, anh vç vai t«i b¶o: “Bän häc trß
ch¾c ®ang h]i l¾m. TÝnh cËu nãng sî chóng thªm khiÕp ®¶m. Th«i viÖn nµy cËu ®Ó
m×nh”.
T−ëng lµ thÕ nµo, ho¸ ra anh chØ hái lan mÊt tiÒn trong hoµn c¶nh nµo vµ ®Æc
®iÓm tõng lo¹i tiÒn, ®ång thêi cho phÐp häc sinh xem l¹i t− trang cña m×nh ®Ó “xem
tiÒn cña b¹n cã lÉn vµo kh«ng”. Võa hái Loan, anh võa quan s¸t th¸i ®é cña çc häc
138
sinh cßn l¹i. Xong, anh gäi tÊt c¶ häc sinh trong phßng l¹i, nhá nhÑ “Giê ®©y thÇy
kh«ng nghi cho em nµo c¶, mong çc em còng nghÜ vËy vµ ®õng bµn t¸n g× khiÕn
chuyÖn loang ra. ThÇy tin lµ em nµo lÇm lì sÏ tr¶ l¹i b¹n, nÕu ng¹i th× ®−a thÇy tr¶
gióp”.
Håi Êy, hai m−¬i ®ång lµ nöa th¸ng l−¬ng cña mét c«ng nh©n n«ng tr−êng vïng
biªn, lµ c¶ th¸ng l−¬ng sèng cña mét ®øa häc trß chø Ýt g×?.
T×m trém ®¬n gi¶n, qua loa nh− vËy mµ hy väng thÊy tiÒn th×...cã mµ thÊy l¸
xoµi. L¸t n÷a m×nh ë l¹i lµm cho ra nhÏ. T«i thÇm nghÜ vËy. Nh− ®äc ®−îc suy nghÜ cña
t«i, anh nhÑ nhµng cÇm tay t«i cïng vÒ phßng ë. “CËu yªn trÝ, tí ®] cã çch gi¶i quyÕt”.
Ch¼ng hiÓu b»ng çch g×?. M−êi giê tèi h«m Êy, anh gäi Loan lªn phßng chóng
t«i vµ ®−a cho Loan sè tiÒn em bÞ mÊt håi chiÒu:
“Loan ¹, mét b¹n cña em håi chiÒu m−în s¸ch trong hßm em, thÊy tiÒn b¹n sinh
tham, cÇm sè tiÒn ®ã. B¹n cña em rÊt hèi hËn, mong em thø lçi. ThÇy mong em th«ng
c¶m, kh«ng cÇn biÕt b¹n Êy lµ ai. NÕu çc em cã ®iÒu g× sau chuyÖn nµy thÇy sÏ rÊt
giËn.”
Ssu khi Loan vÒ, t«i gÆng hái, anh chØ mñm mØm c−êi “ChØ cÇn cËu tin m×nh-thÕ
lµ ®ñ”.
S¸ng h«m sau, tØnh dËy t«i thÊy mét gãi nhá s¸t mÐp cöa, më ra, bÊt ngê l¹i lµ
hai m−¬i ®ång. Tê giÊy gãi tiÒn vµ mét dßng ch÷ häc trß run b¾n: “Em v« cïng ©n hËn,
v« cïng biÕt ¬n thÇy!”
-ThÕ nµy lµ thÕ nµo anh Thµnh?
-CËu biÕt råi cßn hái.
Anh nh¸y m¾t c−êi vµ ra hiÖu bÝ mËt.
C©u chuyÖn ngµy nµo cßn ®äng m]i trong t«i. T«i kh«ng râ ngµy Êy trß nµo cña
m×nh lÇm lì, chØ biÕt ch¾c r»ng çc em häc sinh ë trong gian nhµ tranh Êy ®Òu tr−ëng
thµnh vµ thÇy Thµnh-sau khi tõ S¬n La chuyÓn vïng vÒ Thanh Ho¸-l¹i d¹y häc ë mét
tr−êng miÒn nói trong tØnh, çch nhµ 70km.
Anh vÉn nhí vÒ “Tuæi xanh” vµ ng«i tr−êng cÊp 3 Yªn Ch©u th©n yªu Êy.
NguyÔn §øc U«ng
Gi¸o viªn PTTH L−u Hoµng-øng Hoµ-Hµ T©y.
(Sù th«ng minh trong øng xö S− ph¹m)
T×nh huèng sè 24. Mét con ®−êng
T«i nhËn ra TuÊn ngay khi em ®ang trong trang phôc c¶nh s¸t ®Õn tr−íc cæng nhµ
t«i. TuÊn lµ häc sinh cò cña t«i, mét häc sinh ç biÖt. Ng−êi gi¸o viªn cã hai lo¹i häc
sinh dÔ nhí nhÊt lµ häc sinh giái vµ häc sinh ç biÖt. H«m nay ngµy nhµ gi¸o, em vÒ
th¨m t«i. Em d¾t xe theo t«i, d¸ng rôt rÌ.
-Trêi nãng qu¸ em nhØ?
-D¹ nãng qu¸!. Võa nãi TuÊn võa ®−a tay cëi cóc ¸o ë cæ cho ®ì nãng.
Çi cóc ¸o! Ph¶i råi, trong t«i chît hiÖn vÒ kû niÖm x−a.
Håi ®ã ra tr−êng, t«i vÒ mét vïng n«ng th«n c«ng t¸c. Nhµ tr−êng ph©n c«ng t«i
chñ nhiÖm líp 12B, mét líp cã nhiÒu “thµnh tÝch” trong quËy ph¸. Næi bËt lµ cã em
Thanh TuÊn, ngoµi viÖc quËy ph¸, nghe nãi em nµy cßn cã lÇn ®Þnh ®¸nh thÇy gi¸o n÷a.
ChØ nghe thÕ, ng−êi yÕu bãng vÝa ch¾c ph¶i chÞu kû luËt ®Ó kh«ng ph¶i chñ nhiÖm líp
Êy. T«i th× kh«ng, thËt ra t«i vÉn thÊy ng¸n nh−ng l¹i tù b¶o lßng cø thö xem ®].
TiÕt ®Çu tiªn, t«i vµo líp lßng ®Çy lo l¾ng vµ håi hép. Lo l¾ng v× míi ra tr−êng
d¹y tiÕt ®Çu tiªn, håi hép v× kh«ng biÕt nh÷ng «ng t−íng quËy ph¸ h«m nay biÓu diÔn
tiÕt môc g×. Qu¶ lµ ng−êi ta nãi kh«ng sai, chØ ®−îc ph©n nöa líp ®øng dËy. Trong sè
139
häc sinh ngåi lÇy ra ®Êy, cã em to lín, tãc ®Ó kiÓu ng«i gi÷a cëi ph¨ng cóc ¸o ra ®Ó lé
bé ngùc ®en nh¸nh. MÆc dï rÊt bùc nh−ng t«i vÉn k×m lßng, ®Õn bªn em, t«i nhá nhÑ:
-Em cµi cóc ¸o vµo!
Kh«ng ®Ó ý lêi t«i nãi, m¾t em vÉn cø nh×n lªn trÇn nhµ, måm huýt s¸o ®Òu ®Òu.
-Em cµi cóc ¸o vµo! T«i nãi. LÇn nµy giäng cøng h¬n.
VÉn kh«ng nghe lêi t«i nãi, cËu ta cho c¶ hai ch©n lªn ghÕ ngåi chåm hæm.
Qóa l¾m råi! T«i kh«ng k×m ®−îc lßng m×nh n÷a:
-Mêi em ra ngoµi! Võa nãi t«i võa cÇm tay cËu ta kÐo ®i. Chît “bôp” mét çi.
M¾t t«i hoa lªn nh− võa ®Ëp ®Çu vµo mét çi g× ®ã. Mg−êi t«i l¶o ®¶o. T«i hiÓu chuyÖn
g× ®] x¶y ra. Khi t«i b×nh tÜnh trë l¹i th× kh«ng thÊy cËu ta ®©u. T«i vÒ bµn gi¸o viªn,
ngåi mét lóc vµ b¾t ®Çu vµo bµi gi¶ng. C¶ buæi häc h«m ®ã t«i kh«ng nh¾c g× vÒ sù viÖc
®ã c¶.
H«m sau th× TuÊn kh«ng ®Õn líp, t«i kh«ng b¸o ço sù viÖc víi nhµ tr−êng. NÕu
t«i chØ nãi mét c©u th× ngay lËp tøc tuÊn sÏ bÞ ®uæi häc. Nh−ng lµm nh− thÕ sÏ khiÕn
cho TuÊn ch¸n n¶n vµ biÕt ®©u em lao vµo con ®−êng téi lçi.
T«i t×m ®Õ nhµ TuÊn vµ ®éng viªn em ®Õn tr−êng. TuÊn xóc ®éng l¾m, «m lÊy t«i
mµ khãc. Sau ®ã TuÊn tiÕn bé rÊt nhanh vµ cuèi n¨m häc líp 12 em ®] thi ®ç vµo ®¹i
häc. Giê ®©y mçi khi nghÜ vÒ TuÊn lßng t«i l¹i thÊy x«n xao v× t«i ®] cho em mét con
®−êng.
ThiÖn §¹o
Xãm 2 Nghi L©m-Nghi Léc-NghÖAn
T×nh huèng sè 25. Mét giê d¹y thÊt b¹i v×...ngøa!
H«m Êy, t«i cã hai giê d¹y V¨n ë líp 9D. §©y lµ líp “quËy” nhÊt tr−êng. Çc
thÇy c« rÊt ng¸n khi ph¶i lªn d¹y líp nµy vµ thËm chÝ cã nh÷ng giê kh«ng thÓ tiÕn hµnh
trän vÑn ®−îc. C©u chuyÖn d−íi ®©y ®] h¬n m−êi n¨m nay t«i vÉn cßn nhí.
T«i kh«ng nhí h«m Êy t«i d¹y bµi g×. Nh−ng t«i nhí lµ tiÕt ®Çu tiªn ®−îc tiÕn
hµnh b×nh th−êng, kh«ng cã sù cè x¶y ra. Khi b¾t ®Çu vµo tiÕt häc thø hai sau khi häc
sinh ra ch¬i hai m−¬i phót th× míi cã chuyÖn.
B−íc vµo tiÕt häc, sau khi æn ®Þnh tæ chøc xong, bçng nhiªn t«i thÊy c¶m gi¸c
h¬i ngøa ë n¬i bµn tay. TÊt nhiªn t«i g]i theo ph¶n x¹ vµ nghÜ r»ng ®ã lµ chuyÖn b×nh
th−êng. T«i vÉn tiÕp tôc ghi bµi lªn b¶ng vµ gi¶ng bµi. Nh−ng l¹ ch−a! Çi c¶m gi¸c
ngøa cø lan ra hoµi! T«i cø ph¶i võa nãi võa g]i.
KÓ ra th× còng h¬i kú! T«i ch−a hiÓu nguyªn nh©n. Nh−ng råi bªn d−íi häc sinh
cã tiÕng c−êi . T«i ch−a hiÓu ý nghÜa cña tiÕng c−êi lµ g×.
C¬n ngøa tiÕp tôc lan nhanh kh¾p hai çch tay vµ næi mÒ ®ay khiÕn t«i rÊt khã
chÞu. T«i b¾t ®Çu nghi ngê lµ do kh¨n tr¶i bµn (b»ng v¶i) cña häc sinh bÞ d¬ hoÆc dÝnh
mét “chÊt g× ®Æc biÖt, v× hai bµn tay vµ çnh tay t«i ®] tiÕp xóc víi kh¨n tr¶i bµn. T«i
h¬i ng©y ng¬ hái:
-Kh¨n tr¶i bµn cã dÝnh çi g× vËy?
Thay cho c©u tr¶ lêi lµ tiÕng c−êi cña häc sinh. T«i cµng kh¼nh ®Þnh thªm mèi
nghi ngê cña m×nh. T«i kiÓm tra kÜ l¹i kh¨n tr¶i bµn vµ chiÕc cÆp cña t«i n÷a. §Ých thÞ
chÊt ng©y ngøa lµ ®©y råi
T«i hiÓu ®©y lµ trß ®ïa tinh nghÞch cña häc sinh chø kh«ng ph¶i lµ çi g× ngÉu
nhiªn nh− t«i t−ëngTuy nhiªn, t«i vÉn lÊy lµm l¹ vµ tá ra ng©y ng¬ mÆc dï t«i cã thÓ
nãng giËn vµ bùc tøc, t«i l¹i hái häc sinh:
-Kh¨n tr¶i bµn cña çc em cã çi g× vËy?
140
C¶ líp µo lªn mét trËn c−êi n÷a, d−êng nh− thÝch thó l¾m. T«i còng tù thÊy rÊt
®¸ng buån c−êi çi h×nh ¶nh t«i. Ng−êi thÇy ®ang gi¶ng bµi mµ cø ph¶i lu«n tay g]i: tay
nä g]i cho tay kia, liªn håi....
LÇn thø ba t«i l¹i hái líp, kh«ng ph¶i v× ngøa mµ lµ çi chÊt ngøa kia:
- Kh¨n tr¶i bµn cña çc em cã çi g× mµ ngøa qu¸ vËy?
TiÕng c−êi d−êng nh− ®] gi¶m h¬n. T«i chØ mét em ®ang c−êi, hái:
- Çi g× mµ ngøa vËy Trung?
-D¹...D¹...Th−a thÇy tr¸i “m¾t mÌo ®Êy ¹!
Tr¸i m¾t mÌo lµ çi g×? T«i vÉn kh«ng hiÓu. Bçng nhiªn, cã mét em häc sinh ®i
lªn bµn, tay cÇm mét gãi giÊy:
- Th−a thÇy tr¸i m¾t mÌo ®©y ¹!
Lóc bÊy giê t«i míi ®−îc nh×n thÊy tr¸i m¾t mÌo ë d¹ng bét mµu vµng...
Lóc nµy c¬n ngøn t¨ng lªn khiÕn t«i kh«ng thÓ tiÕp tôc bµi gi¶ng ®−îc n÷a. T«i
b−íc ra khái líp. D−êng nh− tiÕng c−êi nãi ån µo cña häc sinh trong líp cã phÇn gi¶m
®i. T«i b¸o ço sù viÖc víi HiÖu tr−ëng vµ b¸o ço l¹i víi gi¸o viªn chñ nhiÖm “nhê
“chñ nhiÖm xem xÐt, ®iÒu tra...
S¸ng ngµy h«m sau, mét em häc sinh (®óng nh− t«i nghi vÊn) ®Õn nhËn t«i xin
nhËn lçi...
T«i hiÓu, ®¹t ®−îc kÕt qu¶ ®ã cã phÇn nhê vai trß cña gi¸o viªn chñ nhiÖm nh−ng
khiªm tèn mµ nãi còng ph¶i kÓ tíi “sù thÊt b¹i” trong tiÕt d¹y cña t«i n÷a chø?
B¹n lµm g× trong hoµn c¶nh t−¬ng tù nh− thÕ?
Lª V¨n ThÞnh
Tr−êng PTTH Hå ThÞ Kû-Cµ Mau
T×nh huèng sè 26. V©ng t«i cã lçi
T«i d¹y m«n ®Þa lý vµ chñ nhiÖm líp 10A. Còng ph¶i nãi ngay víi çc b¹n r»ng
t«i lµ gi¸o viªn bÞ tËt tõ nhá: Mét ch©n bÞ háng ph¶i l¾p ch©n gi¶. Ngay tõ håi cßn häc
phæ th«ng, bè mÑ t«i ®] h−íng t«i ®i nghÒ s− ph¹m v× “nhµn nh], chØ cÇn dïng çi
miÖng lµ ®ñ nu«i th©n”. T«i ®] gi¶ng gi¶i hÕt lßng vµ xem ra còng kh«ng ®−îc häc sinh
yªu mÕn.
Mét h«m, giê “®¹o ®øc”, t«i d¹y bµi “TÝnh ch©n thùc”. §øng ra gi÷a líp t«i hái:
-Çc em cho thÇy biÕt, ng−îc l¹i víi tÝnh ch©n thùc lµ tÝnh g×?. Hai häc sinh ngåi
cuèi líp nhanh nh¶u ®ång thanh:
Ch©n gi¶ ¹! MÊy c« cËu giói giôi «m nhau c−êi ph¸ lªn.
T«i gÇm lªn nh− con hæ bÞ th−¬ng “Ai! Ai võa nãi... h¶” vµ ®Õn tóm cæ ¸o mét
cËu häc trß ngåi bµn cuèi xèc cËu ta ®øng dËy. T«i nghiÕn r¨ng, v¬ hÕt mÊy cuèn vë
trªn bµn xÐ ®¸nh to¹c mét çi vµ vøt µo qua cöa sæ xuèng ®Êt, råi tËp tÜnh b−íc lªn
môc. Kh«ng biÕt m×nh ®anglµm g× n÷a, t«i bá ra khái líp.
C¶ líp l¼ng lÆng ®øng lªn ra vÒ, bá l¹i m×nh t«i ®øng nh− trêi trång gi÷a hµnh
lang.
Ba h«m sau cã giê, t«i lªn líp, nh−ng k×a c¶ líp v¾ng teo.
T«i lÊy xe ®¹p d¾t ra cæng tr−êng, lªn xe, ®¹p chÇm chËm vÒ nhµ, lßng ngæn
ngang tr¨m mèi, “®−îc, thi gan xem th»ng nµo h¬n, l¸o”. Bçng cã ng−êi ®¹p xe theo,
®Æt tay lªn vai t«i, miÖng c−êi hÒnh hÖch, ®«i m¾t nhá tÝt nheo nheo trong cÆp m¾t kÝnh
tr¾ng.
-Gím nhµ ®Þa lý t− duy g× mµ trÇm t− mÆc t−ëng vËy.
141
T«i nh×n ngang, nhËn ra Huy, gi¸o viªn d¹y v¨n cïng tr−êng, b¹n th©n cña t«i.
T«i ch−a kÞp nãi g× th× Huy ®] lÝu rÝu.
-Buån c−êi qu¸, giê v¨n h«m nay m×nh d¹y bµi “§oµn thuyÒn ®¸nh ç”. M×nh
®äc xong bµi th¬ vµ hái: “Bµi th¬ nµy cña t¸c gi¶ nµo, çc em?”. ë cuèi líp mét häc
sinh nãi ®Õ ngay: “Cña nhµ th¬ Huy...CËn ¹!. CËu ta kÐo dµi ch÷ Huy vµ nhÊn giäng
vµo ch÷ CËn. M×nh chît hiÓu. C¶ líp ph¸ lªn c−êi. CËu biÕt kh«ng, suy nghÜ nhanh råi
m×nh còng ph¸ lªn c−êi. M×nh c−êi rÊt l©u. C¶ líp ®Òu c−êi vui vÎ, hån nhiªn theo. Häc
trß chóng nã thÕ ®Êy. Quû ma kh«ng cã, chØ cã nhÊt häc trß. Mµ ph¶i khen cËu häc trß
Êy ph¶n øng nhanh nh¹y, hãm hØnh, th«ng minh n÷a. Nã muèn trªu chäc m×nh, c−êi vui
çi khuyÕt tËt cña m×nh. M×nh kh«ng cho nã lµ hçn l¸o . Vî m×nh, con m×nh ë nhµ vÉn
cø gäi m×nh lµ: “Bè cËn ¬i”. Sau tiÕng c−êi dµi, m×nh nãi: “NÕu bÞ cËn mµ t«i trë thµnh
nhµ th¬ Huy CËn th× hay biÕt mÊy!”. Kh«ng khÝ líp vui vÎ, hµo høng. M×nh b¾t ®Çu
ph©n tÝch ¸ng v¨n hay cña nhµ th¬ Huy CËn nh− thÕ ®Êy. M×nh tù c¶m thÊy ®©y lµ mét
giê gi¶ng thµnh c«ng. C¶ líp im ph¨ng ph¾c...
Huy ®ét ngét quay sang t«i hái: “CËu mÖt µ”. T«i ó í ®¸nh trèng l¶ng :”Çi m«n
®Þa lý cña m×nh...”. BÊt gi¸c, t«i thÊy vang lªn trong lßng mét lêi nãi:”V©ng !T«i cã lçi.
Çc em 10A, t«i cã lçi! ThÇy cã lçi”. ë bªn tai t«i, Huy vÉn hån nhiªn hái dån: “H«m
nay cËu khã ë hay sao ®Êy?”. T«i ®¹p v−ît lªn vµ rÏ tr¸i. Tai t«i ï ®i...
V−¬ng ¸i ThuÇn.
T×nh huèng sè 27. KÎ l−êi trùc nhËt
Võa b−íc vµo líp, c« lan ®] nhÝu mµy. Líp bÈn qu¸! C« hái c¶ líp:
-H«m nay ®Õn b¹n nµo trùc nhËt nhØ?
-T¹i sao em l¹i kh«ng trùc nhËt?
-Em kh«ng thÝch!-Sau mét lóc ®øng im. V¨n miÔn c−ìng tr¶ lêi.
MÆt c« gi¸o tho¸ng ®á lªn. C« hái l¹i, giäng nghiªm kh¾c h¬n:
-Ngµy mai, em sÏ trùc nhËt l¹i chø ? Cã thÓ h«m nay em ®Õn muén ph¶i kh«ng?
-Th−a c«, em kh«ng thÝch trùc nhËt!
-T¹i sao em l¹i “kh«ng thÝch” ®−îc?-C« gi¸o «n tån hái -Trong tËp thÓ, kh«ng
thÓ nãi lµ thÝch hay kh«ng thÝch . Em thö suy nghÜ xem, c¶ líp cã 40 häc sinh th×
nh÷ng ngµy qua çc b¹n ®] lÇn l−ît lµm c¶ råi. Em cã g× ®Æc biÖt h¬n çc b¹n?. C«
nh¾c l¹i, ®èi víi nghÜa vô cña m×nh th× kh«ng thÓ nãi thÝch hay kh«ng thÝch mµ ph¶i
thùc hiÖn. Ch¾c r»ng em còng muèn ngåi häc trong mét líp s¹ch sÏ. Ch¾c em kh«ng
muèn trë thµnh mét kÎ ¨n b¸m. Em ngåi xuèng suy nghÜ l¹i råi h]y tr¶ lêi c«.
S¸ng h«m sau V¨n ®i sím trùc nhËt . Sau ®ã em ch¹y ®i t×m c« gi¸o :
-Th−a c«, em ®] trùc nhËt råi. Nh−ng em kh«ng muèn trùc nhËt víi b¹n L©n, lÇn
sau c« ®õng b¾t em trùc nhËt víi b¹n Êy.
C« gi¸o khen gîi V¨n:
-Em ®] suy nghÜ ®óng råi ®Êy. Cßn ®iÒu em ®Ò nghÞ, em h]y nãi l¹i víi líp
tr−ëng. ChÝnh líp ph©n c«ng çc cÆp trùc nhËt ®Êy chø.
Thùc hµnh gi¸o dôc häc, Nxb Gi¸o dôc,1989
T×nh huèng sè 28. BiÕt lùa chän.
Cã lÇn, mét em çn bé líp t«i mÊt mét sè tiÒn thu cña çc b¹n. T«i kh«ng t¸n
thµnh h×nh thøc kh¸m ng−êi nh− mét sè em ®Ò nghÞ, kh«ng ph¶i chØ v× kh¶ n¨ng t×m
142
thÊy tang vËt rÊt Ýt do ®Þa h×nh khu vùc hÑp vµ thêi gian ph¸t hiÖn mÊt tiÒn chËm. Çi
chÝnh lµ v× çch lµm ®ã xóc ph¹m ®Õn lßng tù träng cña çc em.
T«i ®Ò nghÞ mçi em cho biÕt ý kiÕn nhËn xÐt cña m×nh vµo mét m¶nh giÊy,
kh«ng ai trao ®æi víi ai, cã nãi vÒ c¶ lÝ do nhËn xÐt.
T«i quan s¸t tÊt c¶ çc em. Khi kh«ng cã chøng cí th× ph¶i tin vµo trùc gi¸c.
Tham kh¶o nhËn xÐt cña çc em, kÕt hîp víi nhËn xÐt chñ quan cña m×nh. H«m
sau, t«i quyÕt ®Þnh nãi chuyÖn “riªng” víi mét em mµ kh«ng ®Ó cho nh÷ng em kh¸c
biÕt cã cuéc nãi chuyÖn Êy.
Ngåi ®èi diÖn víi en nµy, qua th¸i ®é, cö chØ, nhÊt lµ çch em nh×n t«i: t«i thÊy
kh«ng lÇm. Çi khã lµ lµm thÕ nµo ®Ó cho em ph¶i tù nhËn khi kh«ng”b¾t tËn tay, day
tËn tr¸n”. T«i ®Æt em tr−íc mét sù lùa chän nh− thÕ nµy:
-T«i kh«ng cã chøng cí, nh−ng nh×n em vµ qua ý kiÕn nhËn xÐt cña 17/56 b¹n
(con sè nghi ngê tËp trung cao nhÊt, nh÷ng tr−êng hîp kh¸c rÊt lÎ tÎ). T«i thÊy ®iÒu mµ
t«i vµ çc b¹n nghi ngê lµ ®óng.
NÕu em nhËn vµ tr¶ l¹i sè tiÒn th× t«i coi ®ã lµ mét th¸i ®é dòng c¶m. §¸nh gi¸
cao lßng dòng c¶m Êy, t«i sÏ kh«ng thi hµnh kû luËt. Còng kh«ng c«ng bè ®iÒu Êy víi
çc b¹n. ChØ th«ng b¸o r»ng ng−êi lÊy ®] tù gi¸c nhËn víi t«i mµ th«i . ChØ cã mét ®iÒu
kiÖn duy nhÊt: Tõ nay cho ®Õn chÕt, em kh«ng lÊy bÊt kú mét vËt g× kh«ng ph¶i cña
m×nh. §iÒu cam kÕt nµy ph¶i viÕt thµnh v¨n b¶n. T«i còng kh«ng trao ®æi víi bè mÑ em
v× tin r»ng em sÏ kh«ng bao giê lÆp l¹i mét viÖc lµm t−¬ng tù. Cßn nÕu t¸i ph¹m th× tÊt
c¶ mäi viÖc sÏ ®−îc c«ng bè. Kû luËt sÏ ®−îc céng thªm c¶ qu¸ khø lÉn lçi lÇm.
Cßn nÕu em kh«ng cã ®−îc lßng dòng c¶m ®ã, t«i sÏ nãi ®iÒu nghi ngê cña t«i,
cña çc b¹n trong líp vÒ em. Ch¾c em còng biÕt r»ng ng−êi ta kh«ng thÓ nµo sèng ®−îc
trong kh«ng khÝ nghi ngê, ghÎ l¹nh, xa l¸nh cña nh÷ng ng−êi xung quanh.
T«i ®Ó cho em tr¶ lêi sau mét ®ªm suy nghÜ. Nh−ng em ®] tr¶ lêi sau khi t«i nh¾c
l¹i lÇn thø hai nh÷ng ®iÒu trªn. Con ng−êi ta lu«n lu«n ®øng tr−íc mét sù lùa chän.
Ph¶i d¹y çc em biÕt lùa chän ®óng ®Ó hµnh ®éng ®óng ngay c¶ khi sai lÇm.
B¸o “Ng−êi gi¸o viªn nh©n d©n sè 14 ngµy 15/7/1985.
T×nh huèng sè 29. Gióp b¹n
Çn bé cña líp 11B ®Õn b¸o cho c« gi¸o chñ nhiÖm tin L s¾p söa bá häc: L.lµ
mét häc sinh cã kh¶ n¨ng häc tËp, nh−ng kÕt qu¶ kh¸ thÊt th−êng. Em Ýt cöa më, hay
trÇm lÆng. Mµ qu¶ thËt còng khã mµ v« t− nh− çc b¹n. MÑ ®] mÊt tõ l©u vµ bè em bÞ
ung th− ®ang n»m trong bÖnh viÖn.
-ThÕ çc em ®] nãi víi L nh− thÕ nµo råi?-C« gi¸o hái-Çc em thö suy nghÜ xem
nªn gióp L nh− thÕ nµo? Ch¼ng nhÏ ngÇn nµy b¹n ®Ó L ph¶i bá häc sao?
Tõ buæi sau, líp tr−ëng vµ bÝ th− chi ®oµn lÇn l−ît cö tõng nhãm mét ®Õn víi L.
Çc em cïng ®i thu dän nhµ cöa, lµm c«ng viÖc néi chî, ®−a c¬m ®Õ bÖnh viÖn cho bè
L...cïng L lµm thªm hµng gia c«ng ...Tãm l¹i lµ lµm mäi viÖc ®Ó L yªn t©m, cã thêi
gian häc tËp. Trong nh÷ng ngµy ®Çu c« cña L ®ãn tiÕp çc b¹n kh«ng nhiÖt t×nh l¾m.
DÇn dÇn mèi quan hÖ ®ã ®−îc c¶i thiÖn. Çc b¹n gióp ®ì L rÊt nhiÖt t×nh, v« t− vµ c«
cña L còng ®ì vÊt v¶. Mét lÇn c« b¶o L:
-Ch¸u cÇn ph¶i cè g¾ng h¬n n÷a nghe ch¸u. Ngoµi sù ch¨m sãc cña gia ®×nh,
ch¸u rÊt may m¾n cßn cã thªm nh÷ng bµn tay th©n thiÕt cña b¹n bÌ.
143
T×nh huèng sè 30. Lµm thÕ nµo ®Ó líp ®oµn kÕt
Líp 11D lµ mét tËp thÓ kh«ng ®oµn kÕt. Çc em kh«ng bao giê nãi chuyÖn ®−îc
tho¶i m¸i víi nhau. Çc em cïng x] lËp thµnh mét bÌ, çc em cïng th«n l¹i ch¬i víi
nhau g¾n bã h¬n. Trong c«ng viÖc çc em th−êng tÞ n¹nh nhau, th−êng thÝch kho¸n cho
tõng nhãm nhá ®Ó lµm cho nhanh.
Gi¸p tÕt, nhµ tr−êng chuÈn bÞ t¸t ao. Gi¸o viªn chñ nhiÖm yªu cÇu giao cho líp
m×nh nhiÖm vô ®ã. Tr−íc buæi lao ®éng, gi¸o viªn chñ nhiÖm ®Ò ra cho çc em ®©y lµ
nhiÖm vô chung cña c¶ líp, kh«ng thÓ giao cho nhãm nµy t¸t nöa ao, nhãm kh¸c t¸t
bao nhiªu gÇu. §Ó chãng hoµn thµnh c«ng viÖc, çc em ph¶i ®oµn kÕt, kh«ng tÞ n¹nh, û
l¹i vµo nhau. Sau buæi lao ®éng ®ã, sù chia rÏ gi÷a çc nhãm bít ®i. ChØ cßn xuÊt hiÖn
m©u thuÉn nhá gi÷a ng−êi ch¨m vµ ng−êi l−êi. Trong dÞp tÕt, gi¸o viªn chñ nhiÖm chñ
®éng tæ chøc cho çc em ®i ch¬i, chóc TÕt lÉn nhau, chóc TÕt çc thÇy c«. Nhê nh÷ng
ho¹t ®éng tËp thÓ mµ c¶ líp dÇn dÇn ®] trë thµnh mét khèi thèng nhÊt.
T×nh huèng sè 31. Mét ng−êi biÕt lo
H«m ®ã hai líp 10A vµ 10B cïng ®i cÊy trªn hai thöa ruéng c¹nh nhau. ThÇy
H¶i-chñ nhiÖm líp 10A-lµ ng−êi thµnh phè, tõ bÐ ®Õn lín thÇy ch¼ng biÕt cÊy h¸i g×.
ThÕ nh−ng thÇy vÉn léi µo xuèng tËp cÊy cïng çc em. Tr«ng thÇy lãng ngãng c¾m
r¶nh m¹ xuèng bïn mµ m¹ vÉn l¹i næi lªn, çc em häc sinh c−êi vang. ThÇy H vÉn vui
vÎ. Nµo, nhê chuyªn gia huÊn luyÖn l¹i th«i, ThÇy nhê em líp phã lao ®éng söa l¹i cho
tõng ®éng t¸c. Võa tËp cÊy thÇy võa lu«n miÖng nh¾c çc em ph¶i võa tËp cÊy nhanh,
võa ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt. V× ch−a n¾m v÷ng kÜ thuËt nªn thÇy giao cho líp phã lao
®éng h−íng dÉn, kiÓm tra vµ ®«n ®èc çc b¹n.
Nh− thi ®ua víi líp 10A, líp 10B còng lµm h¨ng ch¼ng kÐm mµ cã phÇn cßn
v−ît tréi h¬n. C« L-gi¸o viªn chñ nhiÖm cña çc em-®i xung quanh bê chØ ®¹o tõng
cÆp, tõng nhãm cÊy. §èi víi çc em cßn ch−a thµnh thôc kÜ thuËt míi, c« tËp trung l¹i
vµo mét gãc ruéng råi vÉn ®øng trªn bê lµm mÉu rÊt tØ mØ vµ yªu cÊu çc em-ph¶i lµm
l¹i cho k× ®−îc míi th«i. Lóc lao ®éng xong thÊy thÇy H cßn ®ang cÊy nèt hµng m¹
cuèi cïng, çc em häc sinh xóm xÝt ®øng quanh xem. Chê thÇy cÊy xong b−íc lªn bê,
c« gãp ý: “Anh H¶i lµm vËy lµ sai ®Êy! Lao ®éng lµ c«ng viÖc cña häc sinh. Gi¸o viªn
chØ ph¶i h−íng dÉn, ®«n ®èc th«i. Mét ng−êi biÕt lo b»ng c¶ kho ng−êi biÕt lµm mµ!”.
T×nh huèng sè 32. Mét tiÕt sinh ho¹t th¸ng 3
TiÕt ®¹o ®øc: sinh ho¹t th¸ng 3 cña c« NguyÔn ThÞ Khiªm chñ nhiÖm líp 12B
tr−êng PTTH Tr−ng V−¬ng (Hµ Néi) s«i næi h¼n lªn. Çc em nam cã, n÷ cã, “®¨ng
®µn” ph¸t biÓu; s¾p tíi khi lµm hå s¬ thi ®¹i häc sÏ xin thi vµo tr−êng nµo, t¹i sao?. Xen
gi÷a çc bµi nãi lµ tiÕng h¸t, ng©m th¬ vµ nhiÒu tiÕng vç tay...
Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y líp cuèi cÊp, c« lu«n coi träng viÖc gióp çc em x¸c
®Þnh ®óng ®¾n ngµnh nghÒ t−¬ng lai. C« mêi chuyªn gia, diÔn gi¶ am t−êng vÒ vÊn ®Ò
trªn ®Õn dù giê vµ ph¸t biÓu, h−íng dÉn thªm cho häc sinh suy nghÜ.
H«m ®ã buæi sinh ho¹t trang träng ®Çm Êm, cã khÈu hiÖu mµu, cã hoa t−¬i, cã
bµn tr¶i kh¨n hoa, cã ®¹i biÓu ban Gi¸m hiÖu, §oµn tr−êng...Sau lêi giíi thiÖu ng¾n cña
c« chñ nhiÖm, tiÕt sinh ho¹t diÔn ra s«i næi. Dòng, L©m ph¸t biÓu sÏ thi vµo trung cÊp
phï hîp víi ngµnh nghÒ cña gia ®×nh ®ang sinh sèng vµ h−íng nghiÖp cña tr−êng.
Quang H−ng noi g−¬ng çc chiÕn sÜ an ninh. Mét n÷ sinh m¸ lón ®ång tiÒn-em Thu-nãi
144
sÏ trë thµnh ca sÜ v× gia ®×nh em lµm c«ng t¸c nghÖ thuËt vµ em hay h¸t mét bµi. Riªng
lêi ph¸t biÓu cña líp tr−ëng Quúnh Nga còng khiÕn nhiÒu b¹n suy nghÜ: Lóc ®Çu Nga
®Þnh thi vµo Ph¸p lÝ, sau c©n nh¾c em ®æi sang Kinh tÕ quèc d©n cho phï hîp. TiÕng
th¬, tiÕng h¸t xen kÏ, råi ®Õn diÔn gi¶ ph¸t biÓu.
§Õn nay, sau nh÷ng ®ît sinh ho¹t, çc em ®] nghÜ kÜ vµ ®iÒu chØnh l¹i nguyÖn
väng: khèi A cã 10 em, khèi B cã 4 em, khèi C cã 3 em, khèi D cã 4 em, cßn l¹i thi vµo
trung häc chuyªn nghiÖp...
Giang Hµ Vy, B¸o “Ng−êi gi¸o viªn nh©n d©n” sè 12, ngµy 23/3/87.
T×nh huèng sè 43. Chän lóc...
Líp c« Thanh Loan chñ nhiÖm (PHTH §oµn KÕt), cã mÊy em g¸i xinh vµ th−êng
®ua nhau mÆc nh÷ng bé quÇn ¸o kh¸c kiÓu. §Æc biÖt em T, ®Õn líp th−êng mÆc ¸o cæ
trÔ qu¸ réng, khiÕn nhiÒu em x× xµo. C« Loan biÕt râ viÖc nµy.”CÇn gi¶i thÝch, uèn n¾n
T nh− thÕ nµo ®©y?. MÆc ®Ñp ai còng thÝch, nhÊt lµ thanh thiÕu niªn, ®Æc biÖt ®èi víi
çc em g¸i. ChuyÖn ¨n mÆc l¹i rÊt cÇn gi¸o dôc çc em b»ng çch nµo cho thËt nhÑ
nhµng, tÕ nhÞ vµ thËt t©m lÝ n÷a”. Thanh Loan nghÜ vËy vµ s¾p xÕp nh÷ng ý ®Þnh nãi víi
T. Nh−ng nãi vµo lóc nµo, hoµn c¶nh nµo ®Ó c©u nãi cña minh cã träng l−îng, tÕ nhÞ th×
Thanh Loan cßn ®ang suy tÝnh.
Bçng mét h«m, trong buæi lao ®éng cuèc ®Êt, hai c« trß ®øng c¹nh nhau cïng
cuèc, T cói xuèng cuèc ®Êt, chiÕc ¸o réng cæ ®Ó lé ra tÊt c¶ bé ngùc...Mét l¸t, Thanh
Loan dõng tay cuèc, kÐo s¸t T vµo ng−êi. C« nhÑ nhµng nãi:”T mÆc ¸o réng cæ qu¸,
mçi lÇn cói xuèng çc b¹i trai sÏ nh×n thÊy hÕt. Çc b¹n sÏ nghÜ g×, ®¸nh gi¸ em nh− thÕ
nµo?. C« muèn em sÏ trë thµnh mét c« g¸i tÕ nhÞ vµ kÝn ®¸o T ¹!”.
T ®øng lÆng. §á bõng mÆt. Mòi ch©n di di lªn bµn cuèc s¸ng bãng. Tõ h«m sau,
T ®Õn líp víi nh÷ng chiÕc ¸o “kÝn ®¸o” vµ vÎ ®Ñp gi¶n dÞ h¬n...
B.H, B¸o “Ng−êi gi¸o viªn nh©n d©n” sè 2, ngµy 25-1-1980, tr 6.
T×nh huèng sè 34. MÊy viÖc ®Çu n¨m cña gi¸o viªn chñ nhiÖm
Ch¸u Ph−¬ng th©n mÕn!.
...Ch¸u hái chó vÒ kinh nghiªm lµm chñ nhiÖm líp −? VÊn ®Ò nµy rÊt lín vµ kh¸
réng. Lµm sao mµ tr¶ lêi ngay mét lóc ®−îc!. B»ng kinh nghiÖm thùc tÕ, th− nµy chó
xin nªu mÊy viÖc ®Çu n¨m cÇn chó ý.
Mét lµ ®iÒu tra ®Ó nhanh chãng n¾m ch¾c t×nh h×nh líp, chñ yÕu lµ n¾m tinh thÇn,
th¸i ®é, t¸c phong cña çc em. Ph©n lo¹i vµ cã biÖn ph¸p tÝch cùc n©ng ®ì çc em ngay
tõ ®Çu. Cã tiÕn bé ®Çu tiªn, nh©n tè tÝch cùc nµy n¶y në çc em sÏ cã ®µ. L−u ý ph¸t
huy çc em trong viÖc nµy. Çc em phÊn khëi, sù ®oµn kÕt t¨ng lªn lµ c¬ së thuËn lîi
ban ®Çu cho viÖc x©y dùng líp. §èi víi nh÷ng em ç biÖt th× ph¶i nghiªn cøu, x¸c ®Þnh
râ nguyªn nh©n cña nh÷ng tËt xÊu tõ ®ã míi x¸c ®Þnh ®−îc biÖn ph¸p gi¸o dôc çc em
thÝch hîp. Cã lÇn biÕt ®−îc mét em suèt c¶ n¨m toµn ®i häc muén vµ hay bá tiÕt ®Çu lµ
v× s¸ng nµo em còng ph¶i ®i chî b¸n rau. Dï em dËy sím nh−ng khã mµ chñ ®éng ®−îc
thêi gian. Chó liÒn bµn víi mÑ em, mÑ em vui vÎ giao cho em viÖc kh¸c vµ tù m×nh thay
em lµm viÖc ®ã. ThÕ lµ suèt c¶ n¨m, em kh«ng hÒ ®i muén mét buæi nµo vµ “danh
hiÖu” ç biÖt còng mÊt.
ViÖc thø hai kh«ng kÐm quan träng lµ x©y dùng ngay mét ®éi ngò çn bé líp biÕt
ho¹t ®éng. Chän em cã n¨ng lùc, cã ®¹o ®øc tèt, cã uy tÝn lµ cÇn thiÕt.. Song còng cã
145
thÓ sö dông nh÷ng em ch−a tèt hoÆc cã tËt nh−ng cã mÆt së tr−êng nµo ®ã (vÝ dô së
tr−êng v¨n nghÖ hay thÓ thao, hay viÕt ch÷ ®Ñp, vÏ giái...). Sö dông ®Ó ph¸t huy mÆt
m¹nh vµ còng ®Ó h¹n chÕ, tiÕn tíi xo¸ bá mÆt yÕu. Chó ®] cã lÇn ®−a mét em ngç
ng−îc nhÊt líp lµm líp phã phô tr¸ch v¨n nghÖ. Lóc ®Çu c¶ líp ch−a thËt ®ång t×nh
nh−ng chó theo dâi s¸t, gióp ®ì, em ®ã tèi thùc sù. §iÒu cÇn chó ý lµ kh«ng ®−îc lµm
thay (chØ gi÷ vai trß cè vÊn) vµ ®éng viªn, tæ chøc nhiÒu em tham gia c«ng viÖc chung
cña líp. Mét sè chøc vô nµo ®ã cã thÓ ®Ó cho çc em lu©n phiªn nhau lµm ®Ó rÌn luyÖn.
ViÖc thø ba lµ thµnh lËp ban phô huynh vµ liªn hÖ víi çc ®oµn thÓ ë ®Þa ph−¬ng.
Ban phô huynh nªn gåm nh÷ng ng−êi cã uy tÝn vµ biÕt lµm c«ng t¸c vËn ®éng gi¸o dôc.
Hä cã ch−¬ng tr×nh chñ ®éng cña hä, nh−ng m×nh phèi hîp vµ bµn b¹c cô thÓ víi hä.
L−u ý ph¸t huy t¸c dông cña hä trong lÜnh vùc x©y dùng tr−êng së, tæ chøc nh÷ng ho¹t
®éng ngo¹i kho¸ nh−ng ®õng quªn tæ chøc theo dâi, ®éng viªn çc em häc tËp ë nhµ,
gãp ý víi nhµ tr−êng trong viÖc thùc hiÖn tèt môc tiªu ®µo t¹o...Liªn hÖ víi çc ®oµn
thÓ nh− thanh niªn vµ phô n÷ còng lµ ®Ó n¾m ch¾c häc sinh vµ phèi hîp víi hä trong
viÖc gi¸o dôc çc em.
T¸c khái cuéc sèng nhµ tr−êng, líp häc sÏ kh«ng bao giê thÓ hiÖn ®−îc môc ®Ých
cña m×nh ®©u, Ph−íc ¹!
Ngäc Thanh, B¸o “Ng−êi gi¸o viªn nh©n d©n” ngµy 25-5-1982.
T×nh huèng sè 35. ViÖc nhí tªn häc sinh
ThÇy NguyÔn B¾c S¬n ë tr−êng PTTH Chu V¨n An nhÊn m¹nh: “Thuéc tªn häc
sinh lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn gióp cho ng−êi gi¸o viªn chñ nhiÖm lµm nhanh, lµm
tèt c«ng t¸c æn ®Þnh tæ chøc líp, gióp cho gi¸o viªn qu¶n lÝ tèt h¬n vµ lµm cho thÇy trß
chãng th©n mËt, gÇn gòi”. B¾t ®Çu tõ nh÷ng suy nghÜ nh− vËy, thÇy ®] ®Æt cho m×nh yªu
cÇu ph¶i thuéc tªn häc sinh líp m×nh chñ nhiÖm chØ trong tuÇn ®Çu, sau 4-5 tiÕt lµm
viÖc trªn líp.
Khi ®] cã danh s¸ch häc sinh trong tay, thÇy liÒn ngåi nghÜ çch xÕp lu«n mét s¬
®å líp. S¬ ®å thø nhÊt chØ nh»m môc ®Ých thuéc tªn çc em mµ th«i. Muèn cho dÔ
thuéc, thÇy xÕp tªn çc em sao cho tªn em nµy gióp cho m×nh thuéc tªn em kia, bµn
nµy gióp m×nh thuéc tªn bµn kh¸c. Ch¼ng h¹n bµn mét lµ: S¬n, Thuû, Phong, V©n-th×
bµn hai, bµn ba lµ Kiªn, C−êng, Thµnh, §¹t vµ Hång, Lan, Vi, HuÖ.
ViÕt s¬ ®å nµy lªn b¶ng häc cña çc con trong gia ®×nh, chØ sau mét ngµy lµ thÇy
®] thuéc. §Õn líp, thÇy chÐp s¬ ®å nµy lªn b¶ng tr−íc khi çc em vµo líp ®Ó ngay tõ
tiÕt ®Çu lµm viÖc víi thÇy, çc em ®] ngåi theo s¬ ®å. GÆp mÆt çc em thÇy tËp trung
vµo viªc nhËn d¹ng. NhËn d¹ng bao giê còng dÔ h¬n nhí tªn. §] ®Þnh ®−îc vÞ trÝ çc
em theo tªn, b©y giê lµ lóc nhËp tªn vµo ng−êi. §Ó hç trî, rÊt cÇn gäi çc em lªn b¶ng
hoÆc ®øng t¹i chç tr¶ lêi ®Ó cã dÞp nhËn xÐt çc em nhiÒu h¬n. Nh−ng thÇy kh«ng gäi
trµn lan mµ chØ gäi nh÷ng em kh«ng cã çc ®Æc ®iÓm h×nh thÓ v× çc em nµy khã nhí.
Kh«ng gi¶i thÝch ®−îc v× sao ngay tõ khi míi gÆp, thÇy ®] thuéc ngay tªn, çc
em cho r»ng thÇy cã biÖt tµi. Thùc ra ®ã chØ lµ kÕt qu¶ cña mét viÖc lµm cã môc ®Ých,
cã ý thøc mµ th«i-thÇy S¬n kÕt luËn.
T×nh huèng sè 36. Bè trÝ chç ngåi
Håi ®Çu n¨m t«i ngåi bµn ®Çu. Sau vµi tuÇn, c« gi¸o xÕp t«i ngåi vµo mét bµn
toµn con trai mµ t«i l¹i ngåi c¹nh Th¾ng.
146
Míi ®Çu t«i mét mùc xin c« gi¸o cho chuyÓn. C« ®Ó t«i nãi hÕt “t©m t− t×nh c¶m”
råi míi dÞu dµng nãi :
-§óng, em nãi rÊt ®óng. Çc b¹n Êy ®Òu nghÞch ngîm, hay nãi chuyÖn....Em chª
tr¸ch çc b¹n ®ã nh−ng em ®] quªn r»ng em lµ mét ®oµn viªn. Em còng quªn c¶ nhiÖm
vô cña mét ng−êi ®oµn viªn n÷a ®Êy. Th«i tuú em, em muèn chuyÓn c« sÏ chuyÓn cho.
Qu¶ thËt lµ lóc Êy t«i xÊu hæ v« cïng. T«i kh«ng d¸m ng−íc m¾t nh×n c« gi¸o
n÷a. C»m t«i nh− dÝnh chÆt vµo ngùc. C« gi¸o vç l−ng t«i nhÑ nhµng nãi:
-Th«i em vÒ suy nghÜ l¹i ®i, mai ta sÏ quyÕt ®Þnh. T«i lÝ nhÝ chµo, c« h¬i mØm
c−êi ®¸p l¹i råi b−íc ®i. T«i thÉn thê nh×n theo bãng c« khuÊt dÇn sau çch cöa v¨n
phßng.
-Ch¼ng ®îi ®Õn mai míi quyÕt ®Þnh, mét ý nghÜ tho¸ng qua ®Çu t«i theo hót vµo
v¨n phßng. C« gi¸o ®ang uèng n−íc, t«i lóng tóng dõng l¹i, tay kh«ng biÕt ®Ó vµo ®©u,
®µnh ®−a lªn v©u ve tµ ¸o. C« ®Æt chÐn n−íc uèng dë xuèng bµn nh×n t«i mØm c−êi. T«i
cµng bèi rèi h¬n, hÕt nh×n çc ch©n bµn l¹i nh×n b«ng hoa ë quay dÐp nhùa t«i ®ang ®i.
Råi nh− cã mét søc m¹nh míi, t«i b−íc ®Õn m¹nh d¹n th−a:
-Th−a c«, c« cø ®Ó em ngåi bµn Êy ¹!
C« gi¸o c−êi, vuèt tãc t«i:
-Th«i, em vÒ ®i.
T«i chµo c« råi ch¹y vôt ra cöa.
T×nh huèng sè 37. C« häc trß sî m«n thÓ dôc
Líp 10E cã mét b¹n n÷ tªn lµ §oan. §oan rÊt bÐo, ®ã chÝnh lµ nçi xÊu hæ cña
em. Sù xÊu hæ cµng t¨ng lªn trong giê ThÓ dôc, khi mµ th©n h×nh ôc Þch cña em kh«ng
thÓ thùc hiÖn ®−îc nh÷ng ®éng t¸c trªn xµ lÖch. Em c¶m thÊy m×nh bÞ biÕn thµnh trß
c−êi cho çc b¹n. Tõ ®ã §oan hay trèn çc giê ThÓ dôc.
Em ®] t×m gÆp c« gi¸o chñ nhiÖm vµ xin c« cho em nghØ çc giê ThÓ dôc v× bÞ
bÖnh. C« gi¸o chñ nhiÖm ®] nhê c« gi¸o thÓ dôc vµ cö çn sù thÓ dôc ®Õn nhµ §oan
cïng em luyÖn tËp l¹i çc bµi bæ trî, nh÷ng ®éng t¸c tõ dÔ ®Õn kho. Buæi chiÒu nh÷ng
ngµy nghØ çc b¹n trong líp l¹i rñ §oan ®Õn s©n vËn ®éng vui ch¬i vµ luyÖn tËp.
§Õn nay §oan ®] tá ra yªu mÕn vµ cã kh¶ n¨ng h¬n ®èi víi m«n häc dÔ sî nµy.
T×nh huèng sè 38. Nçi niÒm ©n hËn.
ë mét líp cuèi cÊp cña tr−êng PTTH cã c« bÐ häc sinh xinh x¾n tªn lµ Th. Cµng
vÒ n¨m cuèi, Th cµng cã c¶m t×nh víi mét b¹n trai cïng líp tªn lµ T. Sî r»ng t×nh c¶m
cña hä cã thÓ ®i qu¸ xa, ¶nh h−ëng ®Õn häc tËp, c« gi¸o ®] nh¾c nhë tr−íc líp:”Çc em
h]y g¸c bá t×nh c¶m riªng t− cña m×nh l¹i. §©y lµ nhµ tr−êng, çc em lµ häc sinh-nhiÖm
vô cña çc em lµ häc tËp chø kh«ng ph¶i yªu ®−¬ng”. Çc b¹n trong líp cµng ®−îc dÞp
chÕ giÔu nh÷ng t×nh c¶m cña hä. Chi ®oµn, ®−îc sù ®iÒu khiÓn cña c« gi¸o chñ nhiÖm
®] kiÓm ®iÓm Th vµ T, kÕt luËn r»ng t×nh c¶m cña hä lµ kh«ng trong s¸ng, tr¸i víi ®¹o
®øc cña ng−êi häc sinh x] héi chñ nghÜa. T trë nªn lÇm l×, côc c»n råi mét sè vô x« x¸t
®] x¶y ra. Em bÞ ®×nh chØ häc tËp. Cßn mét th¸ng tr−íc khi thi, Th còng bá häc, bÊt
chÊp lêi khuyªn cña gia ®×nh, c« gi¸o vµ b¹n bÌ.
Hai b¹n xin ®i lµm, hä cïng ®i häc bæ tóc buæi tèi. MÊy n¨m sau hä tæ chøc. Sau
lÔ cuíi, gÆp l¹i b¹n bÌ, c« chñ nhiÖm, hä nãi: “Ph¶i chi chóng t«i tØnh t¸o, kiªn nhÉn
147
h¬n ®Ó gi¶i thÝch cho c« gi¸o vµ b¹n bÌ. Ph¶i chi c« vµ çc b¹n t«n träng chóng t«i h¬n
n÷a th× gi÷a chóng ta ®©u cã nh÷ng r¹n nøt khã quªn!”.
T×nh huèng sè 39. C©u chuyÖn sau tiÕt häc
Trèng hÕt giê häc võa døt ®] thÊy c« gi¸o H dÉn häc sinh T ®Õn tr−íc mÆt gi¸o
viªn chñ nhiÖm, c« H giËn d÷ nãi:
-Häc sinh cña anh ®©y, míi ®Çu n¨m häc mµ ®] b−íng bØnh råi!.
Gi¸o viªn chñ nhiÖm líp ch−a hiÓu ra sao th× c« H ®] ®i ra, bá mÆc thÇy N vµ em
T. Kh«ng biÕt ®©y lµ lÇn thø mÊy c« H giao T cho thÇy N. N¨m häc qua, qu¶ lµ T cã
mét sè sai lÇm ®èi víi H thËt, vÝ nh− trªu tøc c« trong giê häc. BiÕt c« sî cãc, cã lÇn em
b¾t mét con cãc ®Ó trong hép phÊn, thÕ lµ c« ph¶i bá mét tiÕt d¹y. Nh−ng cµng vÒ cuèi
n¨m em cµng bít nghÞch vµ cã nhiÒu tiÕn bé. Vµo n¨m häc míi nµy em ®−îc tËp thÓ
tÝn nhiÖm bÇu lµm çn bé líp...
-Sù viÖc x¶y ra nh− thÕ nµo?ThÇy N hái T sau khi mêi em ngåi-V× sao c« H. bùc
tøc víi em nh− vËy?.
-Th−a thÇy, bëi c« lu«n cho em lµ ng−êi sai tr¸i, l−êi häc, v« kØ luËt-T võa khãc
võa tr¶ lêi-Lóc nµo c« còng cho em lµ khinh c«. S¸ng nay, em ®Þnh gÆp c« tr−íc ®Ó
tr×nh bµy lÝ do em ch−a thuéc bµi Sö cña c«, nh−ng em kh«ng may l¹i ®Õn líp muén.
ThÊy em vµo muén c« bùc tøc, cho em vµo líp råi gäi ngay em lªn b¶ng. Em ®øng dËy
tr¶ lêi lÔ phÐp lµ em kh«ng thuéc bµi. C« liÒn næi nãng vµ nãi ngay tr−íc líp lµ em chØ
biÕt b−íng mµ kh«ng biÕt häc bµi, chØ biÕt ham ch¬i mµ kh«ng biÕt ®i häc ®óng giê.
ThÇy c« ®æ oan, em nãi l¹i lµ em kh«ng b−íng, kh«ng ham ch¬i. ThÕ lµ c« liÒn çu g¾t
®uæi em ra ngoµi.
-ThÕ t¹i sao em kh«ng thuéc bµi, l¹i cßn ®i häc muén?
-Th−a thÇy, em...chiÒu qua em bËn-T. võa lau n−íc m¾t võa tr¶ lêi-ChiÒu qua em
®−a mÑ b¹n S ®i bÖnh viÖn. Gia ®×nh b¹n Êy neo ®¬n, bè b¹n ë biªn giíi. §ªm qua em
ph¶i thay b¹n ë l¹i bÖnh viÖn ®Ó b¹n vÒ nhµ. S¸ng nay , ph¶i ®îi S. ®Õn thay, em míi
®Õn líp ®−îc.
Xóc ®éng tr−íc tÝnh trung thùc vµ t×nh c¶m cña em ®èi víi b¹n, thÇy N khuyªn:
-T ¹, em gióp b¹n lµ rÊt ®¸ng khen. Nh−ng ®èi víi c« H. em vÉn cã khuyÕt ®iÓm.
Em nªn gÆp c«, tr×nh bµy vµ xin c« th«ng c¶m cho em.
T×nh huèng sè 40. Kinh nghiÖm nhá
ThÇy §« B¸ Chøc ®] nªu kinh nghiÖm cña m×nh nh− sau:
“ë héi nghÞ cha mÑ häc sinh, phÇn th«ng b¸o t×nh h×nh cña tõng em t«i kh«ng
®äc tõ ®Çu ®Õn cuèi líp v× nÕu lµm nh− thÕ th× mçi vÞ phô huynh mÊt th× giê chê ®îi lÇn
®äc. H¬n n÷a nh− thÕ võa mÊt nhiÒu thêi gian, võa kh«ng kÜ. T«i c¶i tiÕn viÖc nµy b»ng
çch: tõ ®Çu n¨m t«i h−íng dÉn häc sinh ®¨ng kÝ phÊn ®Êu vµ tù theo dâi thùc hiÖn néi
quy trong tõng ngµy (mçi em mét b¶n tù ghi l¹i nh÷ng biÓu hiÖn tèt vµ ch−a tèt). Trùc
nhËt theo dâi viÖc ghi, çn bé líp vµ t«i kiÓm tra trùc nhËt. Cuèi th¸ng, cuèi häc kú,
cuèi n¨m cã ghi thªm phÇn kÕt qu¶, ®iÓm tõng m«n vµ ph©n lo¹i tõng mÆt. Khi çc vÞ
cha mÑ häc sinh ®Õn häp, t«i ®−a mçi ng−êi xem b¶n ghi cña con çi hä. Sau ®ã míi ®i
vµo bµn b¹c chung vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt. Çch th«ng b¸o b»ng b¶n ghi tiÕt
kiÖm cho mçi ng−êi ®Õn häp 1giê 30 phót (v× líp t«i lµm phÇn nµy hÕt 30 phót trong
khi nhiÒu líp ®äc lÇn l−ît hÕt 2 giê).
148
T×nh huèng sè 41. Em ®] khãc
Cã mét häc sinh, c« gi¸o chñ nhiÖm gäi lµ mét häc sinh ngang tµng, b−íng bØnh.
Cha mÑ em li dÞ nhau ®] l©u. Em sèng víi bè vµ bµ mÑ míi c−íi cña «ng ta. Kh«ng ai
ch¨m sãc, d¹y dç, nªn em ch¬i toµn víi nh÷ng thanh, thiÕu niªn h− háng.
C« gi¸o chñ nhiÖm ®] bá nhiÒu c«ng søc ®Ó gióp ®ì, gi¸o dôc em. §] nhiÒu lÇn
c« ®Õn gÆp bè mÑ em, v¹ch kÕ ho¹ch phèi hîp ®Ó gi¸o dôc, nh−ng bè mÑ em ®] nãi:
-T«i ®µnh hy sinh ®øa con, v× thùc t×nh mµ nãi, nã ch¶ th−¬ng g× chóng t«i, lu«n
lu«n lµ khæ chóng t«i.
§óng vËy, theo c« gi¸o chñ nhiÖm cho biÕt, v× bè em vµ d× ghÎ bá mÆc em, l¹i
hay m¾ng má, ®¸nh ®Ëp nªn cµng ngµy em cµng c¨m ghÐt bè vµ d× ghÎ.
L¾m lóc em ®] khãc víi c« gi¸o chñ nhiÖm. Em b¶o:
-Thùc ra, em rÊt th−¬ng bè mÑ, nh−ng bè em l¹i nghe theo d× em mµ b¹c ®]i em.
Do vËy, em lu«n lu«n lµ ng−îc l¹i nh÷ng ®iÒu hä nãi, chø em ®©u cã ph¶i lµ th»ng
kh«ng biÕt g×!
T×nh huèng sè 42.
§] mÊy h«m råi, b¹n ®ang bùc däc v× líp m×nh chñ nhiÖm cã nhiÒu vÊn ®Ò
kh«ng vui n¶y sinh. H«m nay, trong giê kiÓm tra miÖng b¹n gäi hai häc sinh lªn b¶ng
ch÷a bµi, song l¹i kh«ng thÊy kh¨n lau b¶ng ®©u n÷a. Tøc qu¸, b¹n x»ng giäng rÊt to
víi líp:
-H«m nay ai trùc nhËt mµ kh«ng cã kh¨n lau b¶ng?
C¶ líp im lÆng. §] bùc m×nh l¹i cµng bùc m×nh thªm v× sù l× lîm cña häc sinh,
b¹n qu¸t to:
-Líp tr−ëng ®©u ®i t×m cho t«i çi kh¨n lau b¶ng!
Em líp véi ch¹y ra ngoµi, l¸t sau quay trë l¹i víi miÕng giÎ lau nhá trong tay.
Em ®Æt lªn bµn gi¸o viªn. Nh×n miÕng giÎ lau Êy, b¹n l¹i thªm bùc:
-Nh− thÕ nµy mµ còng gäi lµ kh¨n lau b¶ng µ!. H«m nay t«i ph¹t c¶ líp ngåi
kiÓm ®iÓm. T«i sÏ kh«ng d¹y tiÕt nµy n÷a. Thêi gian gÇn ®©y líp cã nhiÒu chuyÖn
kh«ng hay ho g× c¶. Çc em h]y tù nh×n l¹i m×nh vµ tù bµn b¹c t×m çch gi¶i quyÕt.
Nãi xong, b¹n ®i ra khái líp, ®Ó l¹i nh÷ng ¸nh m¾t võa ng¬ ng¸c, võa buån lo,
võa”h¶ hª” ë phÝa sau.
NguyÔn Dôc Quang, NguyÔn Thanh Sö, NguyÔn ThÞ Kû,
Nh÷ng t×nh huèng gi¸o dôc häc sinh cña ng−êi GVCN,
Nxb §¹i häc quèc gia HN
T×nh huèng sè 43.
Trong giê ra ch¬i, em Ng« V¨n H häc sinh líp 11A3 tr−êng Y ch¹y ng−îc chiÒu
víi hai c« gi¸o. Khi gÆp hai c«, em ®øng nghiªm chµo “Em chµo c« ¹”. C¶ hai c« ®Òu
gËt ®Çu vui vÎ “chµo em!”. Nh−ng bçng nhiªn, H chØ vµo mét c«-lµ c« gi¸o d¹y m«n
v¨n líp em “Kh«ng, em chµo c« nµy”. Vµ em ch¹y vôt ®i lµm c¶ hai c« gi¸o ®Òu ng¹c
nhiªn, ngì ngµng, tù hái “Kh«ng hiÓu em häc sinh ®ã chµo c« nghiªm chØnh hay cè
t×nh ®ïa cît v« lÔ ®©y!”.Vµ c©u chuyÖn kh«i hµi cã thËt nµy ®] ®−îc hai c« gi¸o kÓ l¹i
trong phßng nghØ cña gi¸o viªn. Quan ®iÓm cña ®a sè çc thÇy c« lµ thèng nhÊt “Kh«ng
®−îc, c¶ hai tr−êng hîp ®Òu lµ lÖch l¹c vµ v« lÔ, th¸i ®é cña häc sinh H ph¶i ®−îc chÊn
149
chØnh, nh¾c nhë kÞp thêi”. Nh−ng còng cã ý kiÕn cho r»ng “ChuyÖn vÆt, kÖ nã, chÊp
lµm g×!”.
H«m Êy, sau buæi häc, c« gi¸o chñ nhiÖm ®] t×m gÆp H. C« vui vÎ hái em:
-Nµy H, trong giê ch¬i h«m nay em gÆp c« Minh vµ c« V©n, sao em chØ chµo c«
minh mµ kh«ng chµo c« V©n?. Em nãi “Em chµo c« nµy” lµ nãi ®ïa hay thËt ®Êy?.
H v« t− tr¶ lêi:
D¹, em nãi thËt ®Êy ¹!. C« Minh ®ang d¹y v¨n líp m×nh, cßn c« V©n...c«
V©n...Em kh«ng biÕt.
C« chñ nhiÖm c−êi b¶o em:
-C« V©n còng lµ gi¸o viªn cña tr−êng. C« kh«ng trùc tiÕp d¹y em nh−ng c« lµ
gi¸o viªn. Cho dï c« V©n kh«ng lµ c« gi¸o d¹y líi em th× em còng kh«ng nªn xö sù nh−
thÕ. C« nghÜ, gi¸ em kh«ng nãi thªm c©u “Em chµo c« nµy”, th× hay biÕt mÊy.
ThÊy H im lÆng, c« chñ nhiÖm nãi thªm:
-C« gãp ý víi em nh− vËy, em vÒ suy nghÜ xem nhÐ...
H g]i ®Çu, g]i tai “D¹...d¹...em...”
NguyÔn Dôc Quang, NguyÔn Thanh Sö, NguyÔn ThÞ Kû,
Nh÷ng t×nh huèng gi¸o dôc häc sinh cña ng−êi GVCN,
Nxb §¹i häc quèc gia HN
T×nh huèng sè 44. Em kh«ng thÓ
Nhµ tr−êng cïng víi §oµn rÇm ré ph¸t ®éng thi ®ua: Chèng quay cãp. Líp 11G
®¨ng ký 100%. Giê chñ nhiÖm ®Çu tuÇn t«i c«ng bè chñ tr−¬ng trªn cïng quyÕt t©m cña
gi¸o viªn chñ nhiÖm. T«i thuyÕt gi¶ng hïng hån thuyÕt phôc t¸c h¹i cña tÖ n¹n quay
cãp. Çc em nghe ch¨m chó vµ cã vÎ nh− thÊm nhuÇn l¾m. §Ó ch¾c ch¾n, t«i yªu cÇu
tÊt c¶ çc em viÕt b¶n cam kÕt tù nguyÖn. N¨m phót sau tÊt c¶ ®] nép ®ñ chØ trõ em
QuyÒn vÉn kh«ng ®éng tÜnh. Hái t¹i sao? QuyÒn th¶n nhiªn ®Õn møc tù tin:” Th−a v×
nh− thÕ em kh«ng thÓ lµm ®−îc bµi”. C¶ líp c−êi å. T«i ngao ng¸n...?
Phan Xu©n ChÊn. (NghÖ An)
(B¸o GD&T§ sè 51-1999)
T×nh huèng sè 45. NhÇm
Hoa lµ bÝ th− chi ®oµn vµ lµ c« bÐ kh¸ nhÊt líp t«i chñ nhiÖm. Qu¶ t×nh, t«i còng cã
phÇn c−ng chiÒu Hoa h¬n çc em häc sinh kh¸c trong líp. H«m Êy cã giê kiÓm tra 2
tiÕt m«n t«i d¹y. C¶ líp ®ang ch¨m chó lµm bµi. Bçng cËu Ph¸n-mét häc sinh ç biÖt
cña líp ®øng lªn:
- Th−a c«, b¹n Hoa cã tµi liÖu trong tói ¸o.
T«i giËt m×nh. C¶ líp ån µo nh×n Hoa. BÊt gi¸c, c« bÐ ®−a tay lªn tói ¸o. Khu«n
mÆt ng¬ ng¸c cña Hoa ®á dÇn lªn. Cßn Ph¸n th× ra chiÒu ®¾c ý.
T«i kÞp trÊn tÜnh, tíi gÇn Hoa vµ ch×a tay, Hoa hiÓu ý, rót tê giÊy trong tói ®−a cho
t«i vµ ®Þnh nãi ®iÒu g× ®ã. T«i ra hiÖu cho Hoa kh«ng gi¶i thÝch. T«i nãi to víi c¶ líp:
- Çc em b×nh tÜnh vµ tËp trung vµo bµi lµm cña m×nh.
...?
NguyÔn Ngäc L©m (B¾c Ninh)
(B¸o GD&T§ 63-99)
150
MéT Sè §¸P ¸N Xö Lý THSP
1. §¸p ¸n t×nh huèng sè 309 “Em kh«ng thÓ...!”

1). T«i biÕt tÖ n¹n nµy chØ x¶y ra ë nh÷ng em häc l−êi vµ häc kÐm. Tõ h«m Êy t«i
ph©n c«ng hai em kh¸ gióp ®ì QuyÒn n¾m v÷ng bµi häc vµ lµm bµi tËp. T«i còng ®Ó
t©m theo dâi vµ gióp ®ì QuyÒn, th−êng khuyÕn khÝch em ch¨m häc. §Õn cuèi n¨m
QuyÒn kh«ng hÒ quay cãp mét lÇn nµo trong giê kiÓm tra.
Phan Xu©n ChÊn (NghÖ An)
2). - Çc em yªn lÆng! T«i nãi: - Dï sao b¹n QuyÒn ®] thËt thµ dòng c¶m nhËn
®iÒu tù m×nh thÊy kh«ng tèt. §Ó gióp b¹n QuyÒn häc tèt, thÇy ph©n c«ng em Hoµi kÌm
cÆp. Chñ nhËt nµy thÇy muèn cïng c¶ líp th¨m nhµ b¹n Êy, c¶ líp thÊy thÕ nµo?
- V©ng ¹! C¶ líp ®ång thanh.
QuyÒn ®øng dËy Êp óng nãi:
- C¶m ¬n thÇy vµ çc b¹n...Em sÏ cè g¾ng häc ®Ó... kh«ng ph¶i quay cãp n÷a ¹!
Hoµng Do ( PA 25 C«ng an tØnh Qu¶ng B×nh )
3). T«i ®Õn bªn QuyÒn:
- Em ph¶i cè g¾ng lªn chø! C« sÏ cïng líp ph¶i gióp ®ì QuyÒn.
T«i võa døt lêi th× b¹n Nam líp phã ®] xung phong.
S¸ng nµo t«i còng ®Õn sím h¬n 30 phót dµnh thêi gian gi¶ng bµi cho QuyÒn.
QuyÒn häc tiÕn bé h¬n.
QuyÒn tù tin:
Th−a c«! B©y giê th× “em cã thÓ ... tù viÕt b¶n cam kÕt ”.
Hµ ThÞ HiÒn
(GV tr−êng tiÓu häc Cao S¬n 1- Anh S¬n- NghÖ An)
4). “Em xem tÊt c¶ çc b¹n ®] høa kh«ng quay cãp bµi n÷a cã nghÜa lµ tõ nay çc
b¹n sÏ ch¨m chØ häc tËp h¬n. VËy t¹i sao em l¹i kh«ng thùc hiÖn ®−îc nh− çc b¹n?
NÕu em kh«ng hiÓu bµi th× tõ giê trë ®i bµi vë chæ nµo kh«ng hiÓu em cø hái thÇy hoÆc
çc thÇy c« gi¸o bé m«n vµ çc b¹n. Çc c«, thÇy vµ çc b¹n sÏ s½n sµng gióp ®ì em”.
QuyÒn ®øng dËy: “Th−a thÇy em sÏ nghe lêi thÇy ¹”
NguyÔn V¨n Th×n
(Líp sö 7 Gi¸o dôc c«ng d©n khãa 23-Tr−êng C§SP §¾c L¾c).
5). ...T«i ngao ng¸n nh−ng nhËn ra ®©y lµ mét lêi thó nhËn trung thùc nªn t«i
quay sang nãi víi c¶ líp:
- B¹n QuyÒn ch−a d¸m viÕt cam kÕt v× tõ tr−íc ®Õn nay b¹n ch−a cè g¾ng trong
häc t©p, ®ång thêi chóng ta còng ch−a cã ph−¬ng ph¸p ®óng ®¾n ®Ó gióp b¹n. C« ®Ò
nghÞ tõ nay çc em ph©n c«ng ®Ó gióp ®ì b¹n tèt h¬n, çc em ®ång ý kh«ng ?
- V©ng ¹! C¶ líp ®ång thanh
QuyÒn ®á mÆt: - Em xin viÕt b¶n cam kÕt tù nguyÖn ¹!
Phan §×nh §¹t
(HuyÖn ñy Quú Hîp- NghÖ An)
6). - Çc em trËt tù nµo! ThÇy gi¸o thÊy b¹n QuyÒn rÊt m¹nh d¹n nãi lªn sù thËt.
Råi t«i «n tån nãi víi QuyÒn:
ThÇy rÊt hiÓu t©m tr¹ng cña em nh−ng em h]y nhí l¹i ngµy ®Çu tiªn ®i häc, bè mÑ
ph¶i ®−a em ®Õn líp, cßn sau ®ã th× sao? Nh÷ng buæi ®Çu thùc hiÖn tuy khã kh¨n nh−ng
thÇy tin em sÏ thùc hiÖn ®−îc. Çc b¹n sÏ gióp em. Çc em cã ®ång ý kh«ng?
151
- Cã ¹!
QuyÒn hiÓu ra vµ ngåi viÕt b¶n cam kÕt.
ST
2. §¸p ¸n t×nh huèng sè 340 “NhÇm”.
1). Cuèi giê, sau khi thu bµi xong, t«i mêi çc em ë l¹i vµ gi¬ tê giÊy Hoa ®−a ra
tr−íc líp:
- C« çm ¬n vµ biÓu d−¬ng b¹n Ph¸n ®] cã tinh thÇn trung thùc trong giê kiÓm
tra.
Nh−ng, ®©y lµ ®¬n göi ban gi¸m hiÖu xin nhµ tr−êng trî cÊp khã kh¨n cho b¹n
Ph¸n cña líp ta mµ b¹n Hoa viÕt ch−a kÞp göi. Cã ®iÒu, b¹n Hoa ph¶i rót kinh nghiÖm,
kh«ng nªn gÊp tê ®¬n bá tói, h¬n n÷a, h«m nay l¹i cã giê kiÓm tra.
Ph¸n ®á bõng mÆt, ®øng dËy Êp óng:
- Em xin lçi c«, xin lçi b¹n Hoa vµ c¶ líp.
NguyÔn Ngäc L©m (B¾c ninh)
2). ... Sau khi thu bµi kiÓm tra xong, t«i gäi Ph¸n kiÓm tra tµi liÖu cña b¹n Hoa.
§ã lµ b¶n ph−¬ng h−íng ho¹t ®éng cña chi ®oµn.
- Ph¸n Êp óng...em...th−a c«...em nhÇm!
T«i nãi: LÇn sau em ph¶i cÈn thËn, biÕt râ rµng sù viÖc råi míi nãi nÕu kh«ng b¹n
bÌ sÏ hiÓu lÇm nhau.
§µo ThÞ Khuyªn
(§éi 2-B¹ch L−u-LËp Th¹ch-VÜnh Phóc
3). Sau giê kiÓm tra thu bµi vµ nhËn xÐt:
- Giê kiÓm tra h«m nay líp lµm bµi rÊt nghiªm tóc. C« rÊt hoan nghªnh b¹n Ph¸n.
Nh−ng çc em ¹, tê giÊy trong tói ¸o Hoa kh«ng ph¶i lµ tµi liÖu mµ lµ mét tê giÊy mêi
häp cña chi ®oµn nhµ tr−êng.
T«i ®−a tê giÊy lªn cho c¶ líp cïng xem. Kh«ng khÝ líp bçng trë l¹i b×nh th−êng
nh− gi¶i oan cho Hoa.
Lª Mai Ph−¬ng
(Líp sö 4B-K19-§HSP Qui Nh¬n-B×nh §Þnh)
152
Tµi liÖu tham kh¶o
TiÕng ViÖt:
1. NguyÔn Ngäc B¶o, NguyÔn §×nh ChØnh (1989), Thùc hµnh gi¸o dôc häc, Nxb Gi¸o
dôc.
2. NguyÔn Ngäc B¶o (1995), Ph¸t triÓn tÝnh tÝch cùc, tÝnh tù lùc cña häc sinh trong
qu¸ tr×nh d¹y häc, Tµi liÖu båi d−êng th−êng xuyªn chu kú hÌ 1993-1996 cho gi¸o
viªn trung häc phæ th«ng, Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, Vô gi¸o viªn.
3. NguyÔn Ngäc B¶o (1999), “T×nh huèng s− ph¹m: Nh©n tè ¶nh h−ëng, çch gi¶i
quyÕt”, T¹p chÝ §H&THCN, 99 (7), tr 7-9.
4. Lª Kh¸nh B»ng (2000), “N©ng cao chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶ d¹y häc ë ®¹i häc cho
phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu míi cña ®Êt n−íc vµ thêi ®¹i”, Gi¸o dôc häc ®¹i häc, Hµ
Néi, tr 112-130.
5. Anne Bessot& feancoie Richard (1990), Claude Commiti (1991), Më ®Çu lý thuyÕt
çc t×nh huèng&Giíi thiÖu çc t×nh huèng Didactic, B¸o ço Héi nghÞ chuyªn ®Ò
Didactic To¸n t¹i §HSP HuÕ, Th¸ng 4/1990 & 1991
6. Benjamin S. Bloom vµ çc céng sù, Nguyªn t¾c ph©n lo¹i môc tiªu gi¸o dôc: LÜnh
vùc nhËn thøc, Tñ s¸ch T©m lý-gi¸o dôc, Tr−êng §HSP Tp Hå ChÝ Minh.
7. Bé Gi¸o ®ôc vµ ®µo t¹o (1995), Ch−¬ng tr×nh phÇn gi¸o dôc cèt lâi chuyªn nghiÖp
dµnh cho çc tr−êng §¹i häc vµ Cao ®¼ng s− ph¹m, Hµ Néi.
8. N.I.B«n®−rep. ChuÈn bÞ cho sinh viªn lµm c«ng t¸c gi¸o dôc. Tµi liÖu dÞch cña tæ
t− liÖu. §HSP Hµ Néi. Q1, tr3.
9. NguyÔn §×nh ChØnh, TrÇn Ngäc DiÔm (1995), Thùc hµnh vÒ gi¸o dôc häc, Hµ Néi.
10. NguyÔn §×nh ChØnh (1995), Bµi tËp t×nh huèng qu¶n lý gi¸o dôc, Nxb Gi¸o dôc.
11. Lª ThÞ Thanh Chung (1999), X©y dùng hÖ thèng t×nh huèng cã vÊn ®Ò ®Ó d¹y häc
bé m«n Gi¸o dôc häc, LuËn ¸n th¹c sü, Hµ Néi.
12. Hå Ngäc §¹i (1985), Bµi häc lµ g×, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.
13. §¹i häc quèc gia Hµ néi, Tr−êng çn bé qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o (2000), Gi¸o
dôc häc ®¹i häc, Hµ Néi.
14. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam (1993), V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø t− Ban ChÊp hµnh
Trung −¬ng §¶ng kho¸ VII, L−u hµnh néi bé.
15. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn Héi nghÞ lÇn thø hai Ban ChÊp hµnh Trung
−¬ng §¶ng kho¸ VIII, Nxb ChÝnh trÞ quèc gia.
16. Ph¹m Minh H¹c (1997), T©m lý häc, Nxb Gi¸o dôc.
17. Bïi HiÒn, NguyÔn V¨n Giao, NguyÔn H÷u Quúnh, Vò V¨n T¶o (2001), Tõ ®iÓn
gi¸o dôc häc, Nxb Tõ ®iÓn b¸ch khoa.
18. Ng« C«ng Hoµn (1987), “Nh÷ng ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng nhËn thøc cña sinh viªn”, T¹p
chÝ §h&THCN, 87 (1), tr 17-18-21.
19. TrÇn B¸ Hoµnh (1995), §¸nh gi¸ gi¸o dôc, Hµ Néi.
20. §Æng Vò Ho¹t, Hµ ThÞ §øc, Lý luËn d¹y häc ®¹i häc, Hµ Néi.
21. NguyÔn L©n (1998), Tõ ®iÓn tõ vµ ng÷ ViÖt Nam, Nxb Thµnh phè Hå ChÝ Minh.
22. I. Ia. Lecne (1977), D¹y häc nªu vÊn ®Ò, Nxb Gi¸o dôc.
23. V. L. Lªnin, Bót ký triÕt häc, Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1963.
153
24. Lª Nguyªn Long( (1998), Thö ®i t×m nh÷ntg ph−¬ng ph¸p d¹y häc hiÖu qu¶, Nxb
Gi¸o dôc.
25. LuËt Gi¸o dôc (1999), Nxb ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.
26. L−u Xu©n Míi ( 2000), Lý luËn d¹y häc ®¹i häc, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi.
27. Bïi ThÞ Mïi (1988), B−íc ®Çu t×m hiÓu viÖc rÌn luyÖn kü n¨ng c«ng t¸c chñ nhiÖm
líp cho sinh viªn n¨m thø hai ë çc tr−êng ®¹i häc s− ph¹m, LuËn v¨n tèt nghiÖp
S§H, Hµ Néi.
28. Hµ ThÕ Ng÷, §Æng Vò Ho¹t (1986-1988), Gi¸o dôc häc, T1&2, Nxb Gi¸o dôc.
29. Nhµ xuÊt b¶n thanh niªn, T¹p chÝ gi¸o viªn vµ nhµ tr−êng (1998), Sù th«ng minh
trong øng xö s− ph¹m, Nxb Thanh niªn.
30. V. Ok«n (1976), Nh÷ng c¬ së cña viÖc d¹y häc nªu vÊn ®Ò, Nxb Gi¸o dôc.
31. Hoµng Phª chñ biªn (1994), Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, Trung t©m tõ ®iÓn häc-Nxb Gi¸o
dôc
32. Phan ThÕ Sñng-L−u Xu©n Míi (2000), T×nh huèng vµ çch øng xö t×nh huèng trong
qu¶n lý gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, Nxb §¹i häc quèc gia Hµ Néi.
33. Vò V¨n T¶o-TrÇn V¨n Hµ (1996), D¹y-häc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò:Mét h−íng ®æi míi
trong c«ng t¸c gi¸o dôc, ®µo t¹o, huÊn luyÖn, Tr−êng çn bé qu¶n lý gi¸o dôc Hµ
Néi.
34. Hµ NhËt Th¨ng (1995), Tæ chøc ho¹t ®éng gi¸o dôc, Hµ Néi.
35. Th¸i Duy Tuyªn (1991), “§æi míi gi¸o dôc häc theo h−íng g¾n chÆt h¬n n÷a víi
thùc tiÔn”, NCGD, 1991 (4), tr 1-4.
36. NguyÔn Quang uÈn-TrÇn H÷u LuyÕn-NguyÔn §øc Thµnh (1995), T©m lý häc ®¹i
c−¬ng, Hµ néi.
37. X.Y.Z , Söa ®æi lÒ lèi lµm viÖc, Ban tuyªn huÊn tØnh ñy TP Hå ChÝ Minh, 1975.
TiÕng Anh:
38. Angelo, T.A. anh Cross, K.P. (1993). Classroom Assessment Techniques- A
Handbook for College Teachers, Jossey-Bass Publishers San francisco.
39. David Boud, D. and Feletti, G.I. (1997). The challenge of Problem-Based Learning,
Kogan Page London. Stirling (USA).
40. Gibbs, G. and Jenkirs, A. (1997). Teaching Large Classes in Higher Education,
Kogan Page.
41. Ooms, Ir.G.G.H. (2000). Student-Centred Education, Educational Support Staff
Department for Education and Student Affairs Wageningen University.
42. Prichard, K.W. and Sawyer, R.M. (1994). Handbook of College Teaching-Theory
and Applications, Greenwood Press Westport, Connecticut. London.
43. Sternberg, R.J. (1995), In Search of the Human Mind, Harcourt Brace & Company.
154
Môc lôc
Môc lôc
Lêi nãi ®Çu............................................................................................................1
Ch−¬ng 1. Mét sè vÊn ®Ò vÒ t×nh huèng s− ph¹m ..............................2
1.1. T×nh huèng s− ph¹m..................................................................................2
1.1.1. Kh¸i niÖm..........................................................................................................2
1.1.2. Çc yÕu tè trong THSP......................................................................................6
1.2.3. Sù ph©n lo¹i THSP ............................................................................................8
1.2. X©y dùng vµ sö dông THSP ®Ó d¹y häc lý luËn vÒ CTGD
häc sinh cho SV çc tr−êng §HSP ......................................................10
1.2.1. Quan ®iÓm chØ ®¹o chung ...............................................................................10
1.2.2. Ch−¬ng tr×nh phÇn lý luËn vÒ CTGD phÈm chÊt nh©n çch HS ë §HSP.......16
1.2.3. X©y dùng THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD........................................................18
1.2.4. Sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD ..........................................................31
1.2.5. Nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng THSP cã hiÖu
qu¶.........................................................................................................................41
Ch−¬ng 2. THSP TRONG C¤NG T¸C gi¸o dôc häc sinh cña gi¸o
viªn trung häc phæ th«ng ....................................................................44
2.1. Nhãm THSP mµ vÊn ®Ò chñ yÕu Cã LI£N QUAN §ÕN viÖc T×M HIÓU
T×NH H×NH HS.........................................................................................................44
2.2 NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG Cã liªn
quan ®Õn viÖc x©y dùng tËp thÓ häc sinh tù qu¶n ................... 52
2.3. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HuèNG cã liªn
quan ®Õn viÖc gi¸o dôc toµn diÖn Häc sinh ................................. 62
2.4. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HuèNG cã liªn
quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ häc sinh...................................................... 103
2.5. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG Cã LI£N
QUAN §ÕN viÖc PHèI HîP VíI ÇC lùc l−îng gi¸o dôc TRONG
vµ ngoµi TR¦êNG §Ó qu¶n lý, GI¸O DôC HS.................................... 111
2.6. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG Cã liªn
quan ®Õn viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch gi¸o dôc häc sinh............. 128
phô lôc................................................................................................................130
Tµi liÖu tham kh¶o ......................................................................................153
155
156

Tinh Huong Su Pham Bui Thi Mui

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tinh Huong Su Pham Bui Thi Mui

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Lêi nãi ®Çu

1.1. T×nh huèng s− ph¹m

Trong mèi quan hÖ trªn, THSP lµ kh¸i niÖm trung t©m.

Néi dung Môc tiªu

G¾n ®êi sèng

Kh¸i niÖm: Trong tËp thÓ THSP sè 32

Ph¸t huy −u ®iÓm

X/ ®Þnh môc ®Ých

B6. S¾p xÕp

B7. §¸nh gi¸ X¸c ®Þnh kü thuËt

1.2.4. Sö dông THSP ®Ó d¹y häc phÇn LLGD

B−íc 1. Môc ®Ých, néi dung sö dông

2.1. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG

2.2 NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG Cã

2.3. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG

2.4. NHãM THSP Mµ VÊN §Ò CHñ YÕU TRONG T×NH HUèNG

T×nh huèng sè 1. Rêi bá

T×nh huèng sè 10. Trao quyÒn

1. §¸p ¸n t×nh huèng sè 309 “Em kh«ng thÓ...!”

You might also like